Karapara Ile Mucadelede Uluslararasi Girisimler Aydan Gediyeva

1

AAZZEERRBBAAYYCCAANN CCUUMMHHUURRYYYYEETT EETTMM BBAAKKAANNLLIIII

AAZZEERRBBAAYYCCAANN DDEEVVLLEETT KKTTSSAATT NNVVEERRSSTTEESS

YYKKSSEEKK LLSSAANNSS HHAAZZIIRRLLIIKK MMEERRKKEEZZ

UULLUUSSLLAARRAARRAASSII EEKKOONNOOMMKK LLKKLLEERR BBLLMM

Konu: Karapara Aklama ile Mcadelede Uluslararas Giriimler

Ders: Kaytdlk ve Global Ekonomiye Etkileri

renci: Aydan Gediyeva

r.Grevlisi: Elen Barzade

Bak 2011

Uluslararas Ekonomik likiler

2

NDEKLER

Giri................................................................................................................................................3.

1. KARAPARA VE KARAPARA AKLANMASI KAVRAMLARI................4-6.

1.1 Karapara Kavram.....4.

1.2 Karapara Aklanmas Kavram...4-5.

1.3 Karapara ve Karapara Aklamann Tarihi Geliimi....5-6.

2. KARAPARA AKLAMANIN AAMALARI......7-9.

2.1 Karapara Aklamada Yerletirme Aamas........7-8.

2.2 Karapara Aklamda Ayrtrma Aamas...........8-9.

2.3 Karapara Aklamada Btnletirme Aamas..............................................................9.

3. KARAPARA AKLANMASI LE MCADELEDE ULUSLARARASI

GRMLER............................................................................................................10-20.

3.1 Avrupa Konseyi.....................................................................................................10-13.

3.1.1 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin R (80) 10 Sayl Tavsiye Karar.10-11.

3.1.2 Su Kaynakl Gelirlerin Aklanmas, Aranmas, Zapt Edilmesi ve Msadere

Edilmesi Hakknda Avrupa Konseyi Szlemesi (1990 Strazburg

Szlemesi...................................................................................................11-13.

3.2 Birlemi Milletler (BM).......................................................................................13-16.

3.2.1 Karapara Aklanmasi ile Mcadelede Uyuturucu ve Psikotrop Maddelerin

Kaaklna Kar Birlemi Milletler Szlemesi Viyana Szlemesi.13-15.

3.2.2 Sinir Aan rgtl Sulara Kar Birlemi Milletler Szlemesi (Palermo

Szlemesi)..................................................................................................15-16.

3.3 Avrupa Birlii(AB)................................................................................................17-20.

3.3.1 91/308/Eec Sayl Konsey Direktifi (Mali Sistemin Karaparann Aklanmas

Amacyla Kullanlmasnn nlenmesi Hakkndak Konsey Direktifi)...17-18.

3.3.2 2001/97 Sayl Konsey Direktifi...18.

3.3.3 2005/60/EC Sayl Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi......18-20.

3.4 Karaparann Aklanmas ile Mcadelede Basle lkeleri.............................................20.

Sonu............................................................................................................................................21.

Kaynaklar................................................................................................................................22-23.

3

Giri

Globalleme, gnmz dnyasn deyim yerinde ise kk bir ky haline

dntrmektedir. Dolaysyla 21. yz ylnda kreselleme, ok hzla genileyerek hayatmzn

her aamasnda kendisini gstermektedir. Bir baka ifade ile ulusal kltrlerin, ekonomilerin ve

snrlarn ortadan kalkmaya yz tuttuu, politik kutuplamalarn yok olduu, hemen hemen her

alanda liberal eilimlerin g kazand, teknolojinin akl almaz bir hzla gelitii ve toplumsal

hayatn byk bir ksmnn kresel sreler tarafndan belirlendii bu ada sermaye, igc,

teknoloji ve bilgi snr tanmaz hale gelmitir.

Kresellemenin etkileri sadece yukarda deinilenlerle snrl kalmamtr. Yerel kar

amal organize su rgtleri kar evresinde snr tesi organize su rgtleriyle

yaknlamtr. Bylelikle, birlikte alma imknlar, kendi mal ticaretini artrabilmek iin

illegal faaliyetler uluslar aras bir boyuta erimitir. Bu sayede organize su rgtlerinin iledii

uyuturucu ticaret, silah kaakl, tarihi eser kaakl, deerli maden kaakl, organ

kaakl gibi karaparann elde edildii sularn ilenmesi kolaylamtr.

Bunun iin de elde edilen karaparalarn aklanmas ile mcadelede uluslararas aktrlerin

rol artmaktadr.

almada nce karapara kavramnn ve karapara aklama kavramn ortaya k,

karapara aklama aamalar, karapara ile mcadelede uluslararas giriimler ele alnmaktadr.

Uluslararas giriimlerden AB direktifleri, BM giriimleri ve Avrupa Konseyi giriimleri

incelenmektedir.

4

1. KARAPARA VE KARAPARA AKLANMASI KAVRAMLARI

1.1 Karapara Kavram.

Kara para, sosyal, ahlaki, ekonomik ve hukuki alardan farkl tanmlanmaktadr. Sosyal

anlamda kara para, dolayl olarak da olsa toplumsal hayata zarar veren her trl faaliyetten elde

edilen kazanlar, Ahlaki anlamda kara para, yasalarla yasaklanm olsun veya olmasn toplum

nazarnda su saylan hareketler sonucunda elde edilen tm kazanlar, Ekonomik anlamda kara

para, kanunlar tarafndan su saylan fiillerin yan sra, ekonomik hayat dzenleyen kural ve

usuller ihlal edilerek elde edilen kazanlar. Hukuki anlamda kara para ise, lke mevzuatnda

ncl su olarak belirtilmi fiillerden elde edilmi kazanlar, olarak nitelendirilir. Farkl

alardan yaplan tanmlardaki ortak noktadan hareketle, kara para, genel

olarak su ilenmesi suretiyle elde edilen geliri ifade etmektedir.

eitli lkelerde kara parann nasl kabul edildisinin tespiti, kara parann aklanmasnn

nlenmesi iin yaplm olan yasal dzenlemelerin incelenmesini gerektirmektedir. Zira, sz

konusu yasalarda ncl su olarak kabul edilmi fiillerin gerekletirilmesiyle elde edilen para,

kara para saylmaktadr. Bylesi bir inceleme, her lkede ncl su olarak belirtilmi olanlarn

farkllk gsterdiini, kimi lkelerin kara paray yaratan ncl su listesinde yer alan sularn

dierlerinde yer almadn gstermektedir. Kara paray dourduu kabul edilen ncl sularn

daha snrl veya geni kapsaml tutulmu olmasna gre, kara parann biri dar, dieri geni

olmak zere iki ayr anlamda ele alnd sylenebilir. Dar anlamda kara para, belli bir veya

birka suun ilenmesi sonucu elde edilmi her trl maddi menfaat ve deerleri kapsamaktadr.

Geni anlamda kara para ise, her trl suun ilenmesi sonucu elde edilen btn maddi

menfaat ve deerleri kapsamaktadr.1

1.2 Karapara Aklanmas Kavram. G zerinde sz sahibi olmak, gc elde etmek su ilemenin altnda yatan temel

amalardan biridir. Bu nedenle suun ilenmesiyle elde edilen gcn kullanlabilir olmas

gereklidir. Bu adan yaklaan bir erevede karaparann aklanmasna ilikin baz tanmlar

aada verilmektedir.

Karapara Aklama: Kanun d yollardan kazanlan gelirin, deerini mmkn olduunca

koruyarak, yetkililerin dikkatini ekmeyecek ve kullanlabilirliini arttracak ekilde gizleyerek

veya kanuni gereke kazandrarak baka varlklara dntrlmesi ilemidir.

1 Aziz Tadelen, Vergi Hukuku Kurallarnn Kara Parann Aklanmasnn nlenmesindeki nemi , Trkiyede Vergi Kayp ve Kaaklar ve nlenmesi Yollar, 19.Trkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mays 2004, Belek/Antalya, s.464.

5

Bir maln sutan kaynaklandn bilerek, onun doru tabiatn, kaynan, pozisyonunu,

tasarrufunu, hareketini, haklarn veya sahibini gizlemek veya deitirmektir. 2

Yasad gelirin ekonomiye aktarlmas ve yasal amalarla kullanlmas srecidir.

Yasad olarak elde edilen varlklarn gerek kaynan gizlenmek iin baka varlklara transfer

edilmesidir.

Yasad faaliyetlerden elde edilen gelirin kaynan, sahibini, kontrol edenini, yerini

gizlenmek veya eklini deitirmek suretiyle ilem yaplmas veya ilem yaplma giriiminde

bulunulmasdr.

Aklama, sulularn yasad faaliyetlerinden elde ettikleri gelirlerinin gerek kaynan ve

sahiplerini gizleme srecidir.

Tm bu tanmlar sonucunda karaparann aklanabilmesi iin u unsurlarn gerektiini

syleyebiliriz; lenen su sonucunda bir gelir elde edilmesi, bu gelirin elde eden kiinin

beklenen gelirinden belirgin lde fazla olmas, gelirin kaynandaki fiilin su olmas ve gelirin

kullanabilirliini artrmak ve deerini korumak iin yasal grnt kazandrlmas veya

gizlenmesi gerekmektedir.3

1.3 Karapara ve Karapara Aklanmann Tarihi Geliimi.

Modern anlamda karapara, uyuturucu ve psikotrop madde ile mcadele sonucunda

ortaya kmtr. lk balarda karapara, uyuturucu ve Psikotrop maddelerin satndan elde

edilen kazan olarak ele alnmtr. Daha sonra ise karapara, bir ok lkede her trl ar

sulardan elde edilen kazan olarak ele alnmaya balamtr. 1974 dnya ekonomi krizi

zamannda hzla yaylan uyuturucu kaaklndan elde edilen karapara, uluslararas boyutta

ciddi bir sorun haline gelmitir. Mafyalamann oalmas zerine karapara oluumu da

artmtr. Artk gnmz dnyasnda, ar hzla gelien teknoloji ve kreselleme ile parallel

olarak karapara aklama yntemleri de gelimektedir. 4

Sulular ok eski zamanlardan beri yasad faaliyetlerden elde ettikleri gelirleri

aklamaktadrlar. Karapara aklama teriminin kkeni, 1920 yllarna uzanmaktadr. 1928 ylnda

ABDdeki ikago mafia babas Al Capone, demelerin sadece nakitle yapld amarhaneler

zinciri kurarak, sutan elde ettikleri karaparay bu kurduklar amarhanelerin geliri olarak

gstermilerdir. Dolaysyla amarhanelerin gnlk gelirine aklayaca karaparay ilave ederek,

temiz paray karapara ile kartrmak suretiyle aklama ilemini gerekletirilmekteydi.

2 Emniyet Genel Mdrl, (1999), Karaparann Aklanmasnn nlenmesine likin Yasal Dzenlemeler,

Bakanclk Dergisi, C. 1, S. 30, ss.3-4. 3 Akar, Yldrm, (1997), Karaparann Aklanmas, Ankara: TSAMAT Basm Sanayi, s. 4-5

4 Ergl Ergin, (2005), Karapara Ekonomi ve Aklama Suu, Ankara: Adalet Yaynevi, s. 2-5

6

Karapara aklamann tarihinde, Al Caponeden sonra gelen mehur mafia babas Lucky

Lucianonun sa kolu olarak bilinen Meyer Lanskyden bahsetmek yanl olmaz. Meyer Lansky,

sutan elde ettikleri karaparay lke dna kartarak vergi cennetlerine ve svire deki isimsiz

hesaplara yatrmaktayd. Sonra geri ABDye byk irketlerin dorudan yatrmlar veya borlar

olarak gsterilip getirilmesiyle aklama ilemi yapmaktayd. Bu aklanan fonlar sayesinde

ABDdeki Las Vegas kurduunu iddia etmektedir.

Karaparann aklanmasnn basnda duyurulmas, 1973 ylnda ABDde Watergate

skandalyla olur. Bu skandaln ayrntlarysa ABD gazetesi olan The Guardian haberine gre,

Meksikada aklanlan 200 000 dolarn Cumhuriyeti parti kampanyasnda kullanlmasyd.

Karaparann aklanmas deyiminin uluslararas nitelik kazanmas, 1980li yllarnda

Amerikadaki kokainin ortaya kmas sonucunda, su rgtlerinin uyuturucu satndan elde

ettikler byk miktarda olan karaparann aklamasyla olmutur.

Gnmzde ngilizce karl Money Launderng olan karapara aklama teriminin hukuki

olarak kullan, 1982de Kolombiya kokaininden elde edilen gelirin msaderesine ilikin bir

dava srasnda kullanlmtr. 5

5 ERGIN (2005), a.g.e. s. 5-7

7

2. KARAPARA AKLAMANIN AAMALARI

Karaparann aklanmas genelde 3 aamadan oluan bir sre ierisinde

gerekletirilmektedir:

Yerletirme (Placement)

Ayrtrma (Layering)

Btnletirme (Integration)

Her aklama srecince bu aamalarn nn de ayr ayr gereklemesi zorunlu deildir.

Bazen bu aamalarn ikisi veya tek ilemle gerekletirilebilir ya da baz aamalar

gerekletirilmeden aklama sreci tamamlanabilir.6

2.1 Karapara Aklamada Yerletirme Aamas. Kara para aklamann ilk aamas olan bu aamada ama, sutan elde edilen nakit parann

fiziki olarak elden karlmasdr. Mali sistem ierisinde yer almayan kara para ya mali sistem

ierisine sokulacak veyahut yurt dna karlarak daha ok Offshore Bankalar araclyla

finansal sistem ierisine girii salanacaktr.

Yerletirme aamas aklayclar iin en zor aamadr. Karapara ile mcadele eden birimler

asndan ise karaparay yakalamak iin en kolay aamadr. nk bu aamada karapara ile

illegal kayna arasndaki ba henz kesilmemistir. Baka bir ifade ile karapara aklaycnn

henz parann kaynana ilikin kanuni bir gerekesi yoktur. Dolaysyla parann kaynann

kanun d olduunu ispat etmek daha kolaydr.7

Ancak para finansal sisteme ilk girite pheli ilem bildirimine ve nakit bildirime tabi

tutulmaz ise fon transferi gerekletirildiinde finansal ilemi gerekletiren kurulu ilk finansal

kuruluun gerekli incelemeleri ve sorgulamarn yerine getirdii varsaymyla ok zel emareler

olmad srece parann kaynan sorgulamayacaktr. 8

Kara para yerletirme aamasnda u yntemlere tabi tutulabilmektedir;

Fiziki olarak yurtdna karlarak denetimin daha az olduu lkelerde bankaya

yatrlabilir,

Kk tutarlara (bildirim snrnn altndaki) blnerek lke ierisindeki eitli

bankalara eitli isimler altnda yatrlabilir,

Gayrimenkul, lks otomobil, antika eya, mcevher, sanat eseri almnda kullanlabilir,

Hisse senedi, ek, bono, polie gibi mali aralara dntrlebilir,

6 Bkz. http://www.masak.gov.tr/SucGelirlerininAklanmasi/genel_bilgi.htm#

7 Yldrm Akar, Karaparann Aklanmas, SPK yay,1997,S.69

8 M. Okan Ergin, Finansal Sistem Araclyla Gerekletirilen Kara Para Aklama Yntemleri, Eyll 2001,

Merkez Bankas Tefti Raporlar, Rapor no 15, s.39

8

Kumarhane geliri, turizm geliri, ihracat geliri gibi gsterilebilir.

Finansal kurulular veya onlarn alanlar ile anlalarak finansal sisteme sokulabilir

yada su geliri elde edenler dorudan sahibi olduklar finansal kurulu yardmyla parann

sisteme entegresini salayabilirler.

Sonu olarak yerletirme aamas gerekletikten sonra para nakit formdan kurtulacak ve

mali sistem ierisinde teknolojinin de faydasyla artk ok hzl ve karmak ilemlere tabi

tutulabilecektir.

Ancak istisnai bir durum olarak para eer nakit halinde deilse yani deme finansal sisten

araclyla gerekletirilmise kara para aklamann yerletirme aamasna ihtiya

duyulmayacaktr. 9

2.2 Karapara Aklamada Ayrtrma Aamas.

Kara para aklamann bu aamasnda ama parann kaynann kara olduunun

gizlenmesidir. Yerletirme aamasnda mali sisteme sokulan para kaynandan fiziksel ve

nedensel olarak uzaklatrlmas amacyla bir dizi kark mali ilem gerekletirilmektedir.

Bylelikle hem para hem de parann sahibi olan sulunun ortaya karlmas

nlenmektedir.

Kademeli ilem olarak da bilinen bu aamada, para kk miktarlara blnerek dnya

bankaclk sistemi ierisinde bankadan bankaya, lkeden lkeye aktarlmaya balanmaktadr.10

Bankalar aras hareketleri hzlandrmak ve paralar kaynandan mmkn olan en etkili

ekilde ayrmak iin en karmak vastalar kullanlmakta zellikle, ksa ad SWFT olan Dnya

Bankalar Aras Mali letiim Sisteminden faydalanlmaktadr. SWFT, 1974 ylnda

kurulmutur. Yurt ierisinde iki farkl banka birbirine para aktarrken nasl EFT denen sistemi

kullanyorsa, SWFT de dnyann kulland bir EFT sistemidir. Balanta sistem 500 Avrupa

ve Amerikan bankasnn bir araya gelmesiyle kooperatif eklinde oluturulmutur. Merkezi

Belikada olup yeleri arasnda bankalar ve arac kurumlar olduundan nemli para

hareketlerinin ou sistemden gemektedir. Sistemin 153 lkede 6 bin, Trkiyede 61 yesi

bulunmaktadr. Sistemde gnde 3 milyon ilem yaplmaktadr. 1996 ylnda toplam 700 milyon

ilem yaplmtr. Byle bir a sayesinde, hangi miktarda olursa olsun para birka saat ierisinde

dnyay dolaabilmektedir. Sistemde gizli olan bir ey yoktur. Ancak ok hzl hareket eden

paraya yetimek ve hesapla ilgili snrl iz brakan ilemleri deifre etmek ok zordur. 11

9 Kuntay elik, Kadir Gler, Selen Ik Koara, Karapara Aklama Tanm Aamalar Yntemi ve ilgili Uluslararas almalar, Ankara 2000, s.75 77 10

A. Fazl zsoylu, Yer alt Ekonomisi, Aka yaynlar, Ankara 1999, s.;121 11

ERGIN, Karapara Endstrisi ve Aklama Suu, a.g.e., S.10

9

Ayrtrma aamasnda dzenli biimde bir ya da birden fazla muvazaal irketler ve sz

konusu kiilerin kimliklerini gizlemek iin sunduklar gvence ve olanaklar nedeniyle off shore

finans merkezleri de kullanlr. Ayrma teknii sayesinde, yzlerce hesap zerine yaylan ve

blnen fonlar, daha sonra onlar ynlendiren rgtlerin arzusuna gre tam bir zgrlkle

kullanabilecekleri belirli bankalar grubu zerinde yeniden bir araya getirilebilir.

2.3 Karapara Aklamada Btnletirme Aamas. Bu aamay karaparann yuvaya dnme aamas da denilmektedir. Bu aamada karapara

artk temiz para grntsyle aklanm olarak lkenin mali sistemine sokulmakta, parann sahibi

rahat bir ekilde parasna harcayabilmektedir.12 Bir baka ifade ile btnletirme aamas,

karaparann ekonomiye tamamen entegre olasdr. Yasad yollardan elde edilen kazancn yasal

bir kazan gibi grnmesidir ve bu aamada karaparann tespiti, artk daha nceki iki aama

geildiinden ve saysz ilemler neticesinde lke ekonomisine ve finansal sisteme girdii iin

ok zordur. 13

Karapara aklayc btnletirme aamasnda paray normal ticari para olarak ekonomiye

sokar. Bu parayla menkul veya gayrimenkul, hisse senedi, tahvil, bono satn alabilir; bir finans

kurulusundan kredi almak iin teminat gsterebilir, borlarn deyebilir ve buna benzer her trl

kanuni ilemi yapabilir. Bylece para sistemle btnlemekte ve kanuni fonlardan farkl olan

ynlerinden arndrlmaktadr. 14

12

ELK, GLER, KOARA a.g.e. s.80 13

pek, Halim, Bir Sorun Karapara ve Karaparann Aklanmas, stanbul: Beta Yayncl, 2000, s. 18. 14

ELK, GLER, KOARA a.g.e. s. 80

10

3. KARAPARA AKLANMASI LE MCADELEDE ULUSLARARASI GRMLER

Kara para aklamayla mcadele ilk olarak ABD ve talyada balamtr. Dier lkelerde

ise mcadele sreci uluslararas hukukun harekete gemesiyle uluslararas temel ilke ve tanmlar

konulmu ve lkeler bu tanm ve ilkeleri kendi i hukuklarna yanstmlardr. Kara para

aklamaya kar mcadele ABDde 1970li, Avrupa lkelerinde ise 1980li yllarda balamakla

birlikte uluslararas mcadelenin gerekliliine inanan lkelerin bir araya gelerek ortaya

koyduklar baz uluslararas enstrmanlar unlardr;15

3.1 Avrupa Konseyi

3.1.1 Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin R(80) 10 Sayl Tavsiye Karar

AK 1949 ylnda kurulmu olup, her ye devletin bakan dzeyinde ve balayc temsil

yetkisine sahip temsilcilerinin katlmyla olumaktadr. Bu kurum ye devletler iin hukuk

oluturma (tzk, ynerge, karar, tavsiye ve gr aklama) yetkisine sahiptir.

AKnin karaparann aklanmasyla mcadele konusundaki faaliyetlerinden birisi, AK

bnyesinde faaliyet gsteren Pompidou Grubudur. Bu grup, uyuturucu bamll ve

kaakl ile mcadele ve bamllarn tedavi ve rehabilitasyonu iin ye devletlerin politikalar

arasnda egdm salamaktadr. 16

Avrupa Konseyine ye devletlerde karaparann aklanmasnn nlenmesi amacyla, 27

Haziran 1980 tarihinde kabul edilen 80 no.lu Tavsiye Karar ile uluslararas bir olgu olan

karaparann aklanmas ilk kez Avrupa Konseyi bnyesinde inceleme konusu yaplmtr. Anlan

tavsiye karar, karaparann aklanmasnn nlenmesi konusunda yaplan ilk uluslararas

giriimlerden olmas itibariyle dikkat ekicidir.

Avrupa Konseyi tarafndan, karma, soygun gibi iddete dayal sularn birok Avrupa

lkesinde artt dikkate alnarak, bu tr sulardan elde edilen kazanlarn bir lkeden dierine

aktarlmasnn ve ekonomik sisteme tekrar dahil edilerek aklanmasnn ciddi sorunlara yol

aaca ve su oluturan eylemlerin artmas ile uluslararas boyutta karaparann aklanmasnn

yaygnlaaca gz nnde bulundurularak, karaparann aklanmasnda bankaclk sisteminin

olduka nemli nleyici bir rol stlenecei ve bankalarla ibirlii yaplmak suretiyle su orannn

azalaca dnlmtr.

15

Ergl Ergin, Organize Sular ve Kara Parann Aklanmas, Ekonomik Su ve Ceza Sempozyumu, TOBB

Yayn no: 2005 25 Ekim 2005, s.244 16

Glren Tekinalp, nal Tekinalp, Avrupa Birlii Hukuku, Beta Yaynevi, stanbul , 2000, s.210.

11

Avrupa Konseyinin Tavsiye Kararnda, karaparann bankalar araclyla aklanmasnn

nlenmesi iin bankaclk sistemine ilikin olarak nlemler getirilmi ve ye devletlerin

bankaclk sistemlerinde gerekli deiiklikleri yapmalar tavsiye edilmitir. Sz konusu kararda,

bankalarn mterilerinden resmi bir belgeye dayanan kimlik bilgileri almalar, kiralk kasalar

sadece tandklar veya gvendikleri kiilere kiralamalar, su konusu oluturmas nedeniyle seri

numaralar kaytl paralara rezerv koymalar ve alanlarna zellikle mteri kimlik bilgilerinin

kontrol ve sulu davranlar konusunda gerekli eitimi vermeleri, karaparann aklanmasnda

bankalarn kullanlmasnn nlenmesi iin alnmas gerekli nlemler olarak saylmtr.

Karaparann aklanmasnn nlenmesinde, karaparalarn tannmas nem kazandndan,

dolamdaki karaparalarn seri numaralarnn takip edilmesi iin polis, yarg ve dier yetkili

organlar ile bankalar arasnda gerekli ibirliinin sadece ulusal ereve ile snrl olarak deil,

uluslararas boyutta da salanmas gereine iaret edilmi ve bankaya gelen paralarn, karapara

olup olmadnn, karapara seri numaralarnn kaytl olduu listeden kontrol edilmesi iin nlem

alnmas ye devletlere tavsiye edilmitir.

Sonu olarak, Avrupa Konseyinin karapara aklanmasnn nlenmesine ilikin ilk

almasn oluturan Tavsiye Karar, daha ok bankalar zerinde younlam olup, bununla

bankalarn karaparann aklanmasnda kullanmnn engellenmesine ynelik nlemler belirtilerek,

ye devletlerin gerekli dzenlemeleri yapmalar tavsiye edilmitir. 17

3.1.2 Su Kaynakl Gelirlerin Aklanmas, Aranmas, Zapt Edilmesi ve Msadere Edilmesi Hakknda Avrupa Konseyi Szlemesi (1990 Strazburg Szlemesi)

8 Kasm 1990 tarihinde Strazburgta Avrupa Konseyi tarafndan sutan gelir elde

edilmesinin nlenmesi amacyla, su gelirlerinin msadere edilerek aklanmasnn nlenmesi ve

bu amala uluslararas ibirliinin salanmasna ynelik olarak hazrlanarak imzaya alan ve

Trkiye Cumhuriyeti adna 27 Eyll 2001 tarihinde imzalanan Szlemenin onaylanmas, 16

Haziran 2004 tarih ve 5191 sayl Kanunla uygun bulunmutur.

Avrupa Konseyi Szlemesi, uyuturucu madde kaaklnn mali alanda ortaya

kard sorunlarla ilgili olarak Avrupa Konseyi Bakanlar Kurulu bnyesinde 1986 tarihinden

itibaren balatlan almalarn en son eklini oluturmaktadr. alma alan sadece uyuturucu

maddelerden elde edilen kazanlarla snrl tutulmayarak geniletilmitir. Karaparann

aklanmasnn nlenmesi konusunda Viyana Szlemesinin terminolojisi ve sistematik yaklam

genel olarak benimsenmitir. Ancak Viyana Szlemesine gre daha kat kurallar ve daha

17 Banu Saati, Karaparann Aklanmasnn nlenmesine ilikin Uluslararas giriimler, Bankaclar dergisi, S:19,1996, s.3

12

gelimi zmler getirilmitir. Karaparann aklanmasnn nlenmesi konusunda daha etkin

zmlerin getirilmesinin nedeni olarak, Avrupa Konseyi Szlemesinin, Viyana Szlemesine

gre daha kk uluslararas toplulua ynelmesi ve bu topluluu oluturan lkelerin benzer

niteliklere sahip olmalar gsterilebilir.18

Szlemede ayrca, ulusal dzeyde alnmas ngrlen msadere nlemleri

konusunda da dzenleme getirilmi ve sulardan elde edilen kazanlarn msaderesine imkan

veren hukuki dzenlemelerin ulusal dzeyde yaplmas zorunlu klnmtr. Ayrca

Szlemeye taraf lkelerin banka ve mali kurumlarnn karaparann aklanmasnn nlenmesi

konusunda yaplan aratrmalarda, ilemlere ilikin kaytlar vermeleri iin gerekli

dzenlemeleri yapmalar ve hatta bu konuda bankalarn sr saklama ykmllne istisna

getirmeleri ngrlmtr. Yaplacak hukuki dzenlemelerin mmkn olduunca geni

kapsaml tutulmasnn, sularn ve karaparann aklanmasnn nlenmesinde daha etkili

olaca dncesinden hareket edilerek, ulusal dzeyin yan sra uluslararas dzeyde de

ibirlii yaplmasnn gerektii zerinde durulmutur. Su oluturan eylemlerden elde edilen

kazancn, karapara nitelii bilinerek aklanmas, baka bir deyile, karaparann bilerek

aklanmas ise bal bana su oluturan bir eylem olarak saylmtr.19

Birinci blmde gelir, mlk, vasta, msadere ve msnet su terimleri aklanmaktadr.

kinci blm, milli dzeylerde alnacak tedbirleri dzenlemektedir. nc blm, uluslararas

ibirlii yedi balk ve aamada dzenlenmektedir.

Aamalar;

Kazanlarn tespit edilmesi ve izlenmesi soruturma aamasnda

Mallarn zapt edilmesi, dondurulmas soruturma aamasnda

Msadereye ilikin karar verilmesi mahkeme aamasnda gerekletirilmektedir.

Szlemenin drdnc blm ise nihai hkmleri dzenlemektedir.20

Avrupa Konseyi, terrizmin finansmannn sadece sutan kaynaklanan gelirlerin

aklanmas yolu ile deil yasal faaliyetler yolu ile de gerekletirilebilir olduu gereini gz

nnde tutarak, 1990 Strazburg Szlemesini gncelletirmeye ve geniletmeye karar vermitir.

Bu kararn sonucu olarak 16 Mays 2005te Sutan Kaynaklanan Gelirlerin Aklanmas,

Aratrlmas, Ele Geirilmesi, Msaderesi ve Terrizmin Finansman Szlemesi

oluturulmutur. Bu szleme hem aklamay hem de terrizmin finansmann dzenleyen ilk

uluslararas szlemedir.

18 Sacit Ylmaz, Kara Parann Aklanmas ve Trkiye Boyutu, Doktora Tezi, Dumlupnar niversitesi, SBE, 2006,s.90 19

AKAR, Karaparann Aklanmas, s, 30 20

Sedat Gner, Organize Su rgtleri, Kara Para ve Aklanmas, Bilgi Yaynevi2003, s. 342-343

13

Szleme taraf lkelere mali istihbarat birimlerini oluturmak iin gerekli yasal

dzenlemeleri yapma ykmll ve ayrca bu mali istihbarat birimlerinin, mali, idari ve adli

bilgilere zamannda ulaabilmesi iin gerekli tedbirleri alma ykmll getirmektedir.21

3.2 Birlemi Milletler (BM).

Birlemi Milletler uluslararas gvenlik iin nemli bir tehdit oluturan uyuturucu

ticareti ve snr aan organize su rgtleri ile mcadele kapsamnda kara para aklama ile

mcadeleye ayr bir nem vermektedir. Bu kapsamda Birlemi Milletler inisiyatifinde

gerekletirilen Viyana ve Palermo Konvansiyonlar aklama ile mcadelede nemli admlardr.

Birlemi Milletler sz konusu Szlemeler dnda da eitli ekillerde aklama ile mcadele

konusunda rol oynamaktadr. Aada bu hususlar zetlenmektedir.

3.2.1 Karapara Aklanmas ile Mcadelede Uyuturucu ve Psikotrop Maddelerin Kaaklna Kar Birlemi Milletler Szlemesi - Viyana Szlemesi.

19 Aralk 1988 tarihinde BM gzetiminde imzaya alm olup 20 lke tarafndan

onaylandktan sonra, 20 Kasm 1990'da yrrle girmitir. Szleme, uluslararas ceza hukuku

alannda imdiye kadar benimsenmi olan en detayl ve geni belgelerden biri olarak kabul

edilmekte olup, tm dnyada konu ile ilgili ulusal kanun ve uygulama tekniklerini

uyumlatrmay hedeflemektedir. Szlemeyle uyuturucu madde kaakl ile ilgili

faaliyetlerin ve bu faaliyetler sonucu elde edilen kazanlarn aklanmasna dair ilemlerin cezai

meyyidelere balanmas zerinde anlamaya varlmtr.22

Szlemenin giriinde aadaki hususlara vurgu yaplmtr:

- Bireylerin salk ve refahn ciddi bir biimde tehdit eden ve toplumun ekonomik,

kltrel ve siyasal temellerine zararl etkileri olan uyuturucu ve psikotrop maddelerin yasad

retimi ve talebi ile kaaklnn yaygn boyutlarndan ve gsterdii arttan derin endie

kaynadr.

- llemeyecek boyutlara ulaan bir tehlike oluturan uyuturucu ve

psikotrop madde kaaklnn srekli bir ekilde toplumdaki eitli gruplar iinde gittike

yaygnlamakta olmasndan ve zellikle ocuklarn dnyann birok blgesinde bir uyuturucu

madde tketici pazar olarak smrlmesi

ve uyuturucu ve psikotrop maddelerin yasad retim, datm ve ticaretinde kullanlmas

endieye neden olmaktadr.

21

Deirmenci Olgun, Mukayeseli Hukukta ve Trk Hukukunda Sutan Kaynaklanan Malvarl Deerlerini Aklama Suu (Kara Para Aklama Suu), Turhan Kitabevi, Ankara, 2007, s.167 22

HALM, a.g.e., s.51.

14

- Devletlerin yasal ekonomilerinin temellerini kerten ve egemenlik, gvenlik ve

istikrarn tehdit eden kaaklk ile dier benzer rgtl sular arsnda ba bulunmaktadr.

- Kaakln, ortadan kaldrlmas amacyla, ivedi nlemler alnmasn ve birincil

ncelik verilmesini gerektiren uluslararas bir sutur.

- Kaakln lkeler tesi su rgtlerinin Devletin yapsna, yasal mali ve ticari

faaliyetlere ve topluma her dzeyde nfuz etmesine, bozmasna, yoldan karmasna imkn veren

byk mali kr ve servet salamaktadr.

- Szlemeye taraf lkeler kaaklar bu sularndan saladklar kazanlardan mahrum

ederek, kaaklk yapmalarna neden olan temel saiki bylece ortadan kaldrmaya kararldrlar.

- Uyuturucu ve psikotrop maddelerin ktye kullanlmas sorununun

temelinde yatan nedenleri ve zellikle bu maddelere olan yasad talebi ve kaaklndan elde

edilen byk kazanlar ortadan kaldrmak amalanmaktadr.

- Kaakln ortadan kaldrlmasnn tm Devletlerin ortak sorumluluunda

bulunduuna ilikin ve bu amala uluslararas ibirlii erevesinde egdml bir eylem

gereklidir.

- Kaakl oluturan uluslararas su nitelikli eylemlerin nlenmesi amacyla, cezai

konularda uluslararas ibirliine imkn salayan etkin hukuki aralarn glendirilmesi ve

gelitirilmesi nemlidir.

Szlemenin giriinde yaplan vurgularda, yasad uyuturucu ve psikotrop maddelerin

kaaklnn ulat boyutun oluturduu tehlikenin bykl, bununla mcadele iin

uluslararas ibirliinin nemi ve mcadelede kaaklar elde ettikleri menfaatten (kara paradan)

mahrum etmenin nemine zel vurgu yapld grlmektedir. Szleme, uyuturucu ve

psikotrop madde kaaklnn uluslararas boyutu bulunan deiik ynleri daha etkin bir

biimde mcadele etmelerini salayabilmek iin Taraflar arasndaki ibirliini artrmay

amalamaktadr.

Szlemede ncl su veya kara para tanm yaplmamaktadr. Sular ve Yaptrmlar

balkl 3 nc maddede taraf lkelere Szlemede saylan fiillerin su olarak ihdas edilmesi

ykmll getirilmektedir. Anlan maddenin birinci fkrasnn (a) alt bendinde aklama

asndan ncl su olarak nitelendirebileceimiz uyuturucu ve psikotrop maddelerinin

retim, sat, ithal ihra gibi pek ok ynn ierecek sular saylmaktadr. Maddenin birinci

fkrasnn (b) alt bendi ile (c) alt bendinin (i) balkl paragrafnda bugn literatrde aklama suu

olarak isimlendirebileceimiz sua kaynaklk eden fiiller sralanmaktadr. Bu fiiller aadaki

gibidir:

- Bir malvarlnn szlemede saylan sulardan birinden veya bu sulara itirakten

kaynaklandn bilerek, malvarlnn yasad kaynann gizlenmesi, olduundan farkl

15

gsterilmesi veya suun ilenmesine karm kiinin eylemlerinin yasal sonularndan

kamasna yardmc olmak amacyla malvarlnn baka bir malvarlna dntrlmesi veya

devredilmesi,

- Szlemede saylan sulardan birinden veya bunlardan birine itirakten kaynaklandn

bilerek, malvarlnn gerek niteliinin, kaynann, yerinin, hareketinin, gerek sahibinin

gizlenmesi ya da olduundan farkl gsterilmesi,

- Anayasa ilkeleri ve lkelerin hukuk sisteminin temel kavramlar sakl kalarak,

Szlemede saylan sulardan ya da bu sulara itirakten kaynaklandn bilerek, bu

malvarlnn edinilmesi, sahip olunmas ya da kullanlmas.

Szlemede ayrca saylan sularla etkin mcadele ve uluslararas ibirliine ilikin,

msadere, sulularn iadesi, adli yardmlama, kontroll teslimata ilikin hkmler yer

almaktadr. 23

Viyana konvansiyonunun amac, uyuturucu kaakl yapan kiileri elde ettikleri

gelirden mahrum etmek bylece sulular su ilemeye ynelten temel nedeni ortadan

kaldrmaktr. 24 Szlemeyle getirilen iki temel yenilik msadere ve kontroll teslimat olmutur.

Szlemeye gre msadere ve kontroll teslimat;

Msadere: Bir mahkeme veya baka bir yetkili makam kararyla bir mala srekli olarak

el konulmasdr.

Kontroll teslimat: Suta itirak edenlerin belirlenmesi amacyla kaak veya kaak

olmasndan phelenilen bir biimde sevk edilen uyuturucu maddelerin ilgili lkelerin yetkili

makamlarnn bilgisi ve denetimi altnda bir veya birden ok lke itibaryla geiine kna

olanak veren yntemdir.25

3.2.2 Snr Aan rgtl Sulara Kar Birlemi Milletler Szlemesi (Palermo Szlemesi).

Organize sularla ilk uluslararas dzenleme nitelii tayan konvansiyon; 15 Kasm 2000

tarihinde BM genel kurulu tarafndan kabul edilmi ve 12 15 Aralk 2000 tarihinde Palermoda

imzaya almtr. Trkiye szlemeyi; 13 Aralk 2000 tarihinde imzalam ve 30 Ocak 2003

tarihinde 4800 sayl kanunla kabul etmitir. Palermo konvansiyonu snr aan rgtl sularn

nlenmesi ve daha etkili bir ekilde mcadele edilmesi iin ibirliini amalamaktadr. Bu

kapsamda Viyana ve Strazburg szlemelerindeki yntem gibi kara para aklamann nlenmesi ve

23

Hasan Aykin, Aklama ve Terrn Finansman ile Mcadelenin Kresel Boyutu, T.C Maliye Bakanl Strateji Gelitirme Bakanl, Yayn No: 2010/406, Ankara 2010. 24

BAAK, a.g.e., s. 12 25

ELK, GLER, KOARA, a.g.e., s.133

16

cezalandrlmasyla el koyma ve msadere kararlarnn yabanc lkelerde de infazna ynelik

olanaklar getirmektedir. 26

Szlemede, su geliri, ncl su, kontroll teslimat, malvarl kavramlar szleme

asndan aadaki gibi tanmlanmtr.

"Su geliri" su tekil eden yasad bir eylemden kaynaklanan veya dorudan veya

dolayl olarak elde edilen herhangi bir malvarln ifade eder.

"Malvarl" gerek maddi gerek gayri maddi, tanr veya tanmaz, somut veya soyut her

trl varlk ve bu tr varlklara ilikin tasarruf hakkn veya ayni hakk tevsik eden yasal belgeler

veya aralardr.

"ncl su", ilenmesi sonucunda elde edilen gelir, bu Szlemenin 6'nc maddesinde

tanmlanan suun konusu olabilecek herhangi bir yasad eylem anlamna gelir.

"Kontroll teslimat", bir suun soruturulmas ve suun icrasnda yer alan kiilerin

kimliklerinin tespiti amacyla, yetkili makamlarn bilgisi ve gzetimi altnda, yasad veya

pheli sevkiyatn bir veya daha fazla devletin snrlarndan dar kmasna, iinden gemesine

veya ieri girmesine msaade edilmesi yntemidir.27

Szlemeye gre her taraf devlet;

a) Karapara aklamann her biimini nlemek ve tespit etmek iin, kendi yetkisi dahilinde,

bankalar ve bankalar dndaki mali kurulular ve gerektiinde, zellikle karapara aklamaya

msait dier kurumlar iin kapsaml bir i dzenleyici ve denetleyici sistemi oluturacaktr. Bu

sistem, kimlik tespiti, kayt tutulmas ve pheli ilem bildiriminde bulunulmas ihtiyalarna

cevap verecektir.

b) Szlemenin 18 ve 27. madde hkmleri sakl kalmak artyla, kara para aklamayla

mcadeleye hasredilmi, idari, dzenleyici, kanun uygulayc makamlarnn yan sra dier

makamlarn kendi i hukuklarnca ngrlen koullar erevesinde, ulusal ve uluslararas

dzeyde ibirlii yapmak ve bilgi deiiminde bulunmak imkan ve yetkisine sahip olmalarn

salayacak ve bu amala, muhtemel karapara aklamaya ilikin bilginin toplanmas, analizi ve

iletilmesi iin ulusal bir merkez olarak hizmet verecek bir mali istihbarat biriminin kurulmas

ihtiyac deerlendirecektir.

Szlemede taraf devletlerden yolsuzluu su haline getirmeleri istenmektedir. Bunun

yannda yolsuzlua kar alnacak dier nlemler de sralanmaktadr.28

26

Ergl Ergin, Organize Sular ve Kara Parann Aklanmas, s.247 27

AYKIN, Aklama ve Terrn Finansman ile Mcadelenin Kresel Boyutu, a.g.e., s. 106 28

Hasan Aykin, Karaparann Aklanmasyla Mcadele Konusundaki Temel Uluslararas Metinler Ve Oluumlar,

Uluslararas Ekonomik Sorunlar, say 25, Mays 2007, ISSN:106-8431, ss.33-40

17

3.3 Avrupa Birlii (AB).

Temelleri 1949 ylna, Avrupa Kmr ve elik Birliine, dayanan Avrupa Birlii, yirmi

yedi ye lkeden oluan ve topraklar byk lde Avrupa ktasnda bulunan siyasi ve

ekonomik bir rgtlenmedir. 1993 ylnda, Avrupa Birlii Antlamas olarak da bilinen

Maastricht Antlamas'nn yrrle girmesi sonucu, var olan Avrupa Topluluu'na yeni grev

ve sorumluluk alanlar yklenmesiyle kurulmutur. AB karaparann aklanmasyla etkin mcadele

eden uluslarst bir kurulutur.29

ABnin karaparann aklanmasyla mcadelede att ilk nemli adm 91/308/EEC sayl

direktiftir. Daha sonra Konsey tarafndan, 91/08/EEC sayl Direktifin gerektirdii artlar ve

FATFnin 40 tavsiyesi, zellikle 4 numaral tavsiyesi dikkate alnarak karapara aklanmas,

kimlik tespiti, su kaynakl gelirlerin ve aralarn izlenmesi, dondurulmas ve msaderesine

ilikin bir Ortak Eylem plan benimsenmitir. Ama, zellikle organize sular alannda cezai

faaliyetlerle mcadele iin kimlik tespiti, su kaynakl gelirlerin izlenmesi ve msaderesine

ilikin ye lkeler arasndaki ibirliinin artrlmasdr. Sz konusu Ortak Eylem uyarnca

organize sulara kar etkili bir mcadele iin ye lkelerce, zellikle ciddi sular sz konusu

olduunda Strazburg Szlemesinin 2. ve 6. maddelerinin uygulanmas kararlatrlmtr.30

3.3.1 91/308/EEC Sayl Konsey Direktifi (Mali Sistemin Karaparann

Aklanmas Amacyla Kullanlmasnn nlenmesi Hakkndaki Konsey Direktifi).

10 Haziran 1991 tarihinde Mali Sistemin Karapara Aklanmas Amacyla

Kullanlmasnn nlenmesine Ynelik 91/308 sayl Konsey Direktifi karaparann

aklanmas ile mcadele konusunda Topluluk mktesebat ierisinde yer alan ilk balayc

dzenlemedir. Direktifin amac; sermaye akn ve mali hizmetlerin sunulmasn

snrlamadan mali sistemin karapara aklanmasnda bir ara olarak kullanlmasnn

engellenmesidir.

Direktif esas itibariyle Viyana Konvansiyonu ve FATFnin 40 Tavsiyesi temel alnarak

hazrlanmtr. Direktifte karapara aklanmas suu, kimlik tespiti, kaytlarn saklanmas

pheli ilem bildirimine ilikin dzenlemelere yer verilmitir.

Direktifin 1'inci maddesinde, ye lkelerce karapara aklanmann su olarak kabul

edilmesinin salamas ngrlm ve karapara aklama suu tanmlanmtr.31

29

Deirmenci, Mukayeseli, a.g.e., s.161. 30

ERGN, a.g.e., ( 2005), s.247 31

Bkz. http://www.masak.gov.tr/SucGelirlerininAklanmasi/uluslararasi_mucadele.htm#308, (29 Nisan 2011)

18

Direktifte yer alan ncl sular 1988 tarihli BM Viyana Szlemesinde yer alan

uyuturucu sularna paralel ekilde dzenlenmitir. Direktifte nleyici tedbirler kapsamnda;

Mali kurulularn mterilerinin kimliklerini tespit etmeleri,

Kimlik tespitine konu i ve ilemlere ilikin kaytlar saklamalar,

Aklama phesinin bulunduu durumlarda ilem yapmaktan kanma ve bunu

yetkili birimlere raporlamalar,

Mali kuruluun aklamada ara olarak kullanlmasn engelleme amacna ynelik

olarak i kontrol sistemi gelitirmeleri,

Mali kurulularn alanlarn aklama ile mcadele konusunda bilgilendirmeleri

hususlarna yer verilmitir.32

3.3.2. 2001/97 Sayl Konsey Direktifi.

2001/97/EEC Sayl Direktif 19 Kasm 2001 tarihinde onaylanan Finansal Sistemin

Karapara Aklama Amacyla Kullanlmasnn nlenmesine Dair 91/308 sayl Direktifi deitiren

bir direktiftir. Direktifle getirilen en nemli deiikliklerden birisi kara para aklama ile mcadele

kapsamndaki ncl sular, uyuturucu sularnn yan sra, organize sular, yolsuzluk sular,

sahtecilik, ye devletin ceza hukukunda ar hapse neden olabilecek sular da kapsayacak

ekilde geniletilmi olmasdr.

Dier bir yenilik ise Direktifin kara para ile mcadele kapsamnda getirilen nleyici

tedbirlere ilikin ykmllklerin; kredi kurulular, finansal kurulular, denetiler,

muhasebeciler, mali mavirler, belirli faaliyetleri erevesinde noterler ve bamsz hukuk

meslei ile uraanlar, emlakiler kumarhaneler ve 15.000 Euronun zerinde nakit ilem

gerekletiren deerli ta, maden, sanat eseri ticareti ve mzayedecilik ii ile uraanlarn tm

iin geerli hale getirilmesidir.33

3.3.3 2005/60/EC Sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi.

nc direktif olarak da adlandrlan bu direktif ile birlikte Mali Sistemin Karaparann

Aklanmas Amacyla Kullanlmasnn nlenmesine likin 1991/308/EEC sayl Avrupa

Topluluu Konsey Direktifi yrrlkten kalkmtr. Bu direktif ile birlikte Avrupa Birlii yesi

lkelerin Karapara Aklama ile Mcadelede mevzuatlarnda yapmalar gereken dzenlemeler

belirtilmitir.

32

AYKIN, Aklama ve Terrn Finansman ile Mcadelenin Kresel Boyutu, a.g.e., s. 127 33

AYKIN, Aklama ve Terrn Finansman ile Mcadelenin Kresel Boyutu, a.g.e., s. 127

19

Direktifin getirdii en byk yeniliklerden biri, direktifte saylan btn nleyici tedbirlerin

terrizmin finansmann da kapsayacak ekilde geniletilmesidir.

Yine direktifle gelen dier bir yenilik, mterini tan (Customer Due Dilligence-CDD)

ilkesinin ilk defa dzenlenmesi olmutur. Mteri zen ilkesi; mterinin kimlik tespiti ve kimlik

teyidi, mterinin i bilgilerinin temini, mterinin risk bakmndan srekli bir ekilde takip

edilmesi hususlarn kapsamaldr. Ayrca, karapara aklama ve terrizmin finansman riski

durumuna geniletilmi veya basitletirilmi CDD nlemleri uygulanabilecei dzenlenmitir.

Direktifte saylan ykml gruplar 1991/308 ve 2001/97 saylanlara ek olarak trust ve

irket hizmeti salayanlar kapsamaktadr.

Bunlarn dnda, direktifin dzenleme getirdii dier hususlar ise unlardr:

Direktifin tanmlar dzenleyen maddesindeki ciddi sularn kapsam geniletilerek,

2002/475/JHA Konsey ereve Kararnn 1 ile 4. madde arsnda tanmlanan eylemler

ile Ceza st snr 1 yldan fazla hapis cezasn gerektiren sular veya yasal

sistemlerinde asgari ceza miktar usuln bulunan lkeler bakmndan en az 6 aydan

fazla cezay gerektiren sular da kapsama alnmtr. Yine ayn maddede, nihai

faydalanc, trust ve irket hizmet salayanlar, siyasi nfuz sahibi kiiler, i ilikisi ve

paravan banka kavramlarnn tanm yaplmtr.

nc kiilere gven ilkesi

zel dikkat gerektiren ilemlere ilikin dzenleme,

Her ye lkenin karapara aklama ve terrn finansman ile ilgili pheli ilem

bildirimlerini alacak, analiz edecek ve bu bilgileri ilgili otoritelerle paylaacak bir

mali istihbarat birimi kurmas gereklilii

fa etme yasa (tipping off)

Kaytlarn be yl sre ile saklanmas hkm

Mali kurulular ve kredi kurulularnn mali istihbarat birimi ile hzl bir ekilde veri

deiimini gerekletirmelerinin salanmasna ilikin dzenleme

Karaparann aklanmas ve terrn finansman ile ilgili istatistik verileri

oluturulmasna ilikin dzenleme (pheli ilem bildirim says, yrtlen

soruturma says, mahkmiyet saylar ve msadere miktar)

Risk belirlemesi, risk ynetimi, uyum ynetimi konularnda politika ve prosedrlerin

oluturulmas ve ykml kurulularn bu konularda eitimler dzenlenmesi

Dviz brolar, trustlar ve kumarhanelerin lisans altna alnmas

Ykmllerin denetlenmesi

Mali stihbarat Birimleri arasnda uluslar aras ibirliine gidilmesi

20

Gerek ve tzel kiilere uygulanacak yaptrmlar 34

3.4 Karaparann Aklanmas ile Mcadelede Basle lkeleri 12 Aralk 1988 tarihinde Basle'da toplanan Onlar Grubu (G-10) lkelerinin (Benelux-

Belika-Hollanda-Lksembourg-, Kanada, Fransa, Almanya, _talya, Japonya, sve, svire,

Birleik Krallk ve ABD) banka gzetim ve denetim makamlar ile merkez bankalar

temsilcilerinin olusturdugu Basle Komitesi tarafndan karaparann mali sistem araclgyla

aklanmasn nlemeye ynelik, Basle lkeleri olarak anlan neriler saptanmtr. lkelerdeki

temel ama, zellikle uyuturucu madde kaakl olmak zere, dier kanun d eylemlerden

elde edilen paralarn aklanmasnda veya gizlenmesinde, bankalarn kullanlmamas iin

bankaclk sektrnde ortak ilkelerin kabul edilmesini salamaktr.35

Bu kararlar bankaclk uygulama alan ierisinde karaparann aklanmasnn nlenmesine

ilikin etkili zmler iermektedir. lkeler incelendiinde temel amacn, zellikle uyuturucu

madde kaakl olmak zere yasa d faaliyetlerden elde edilen paralarn aklanmas ve

gizlenmesinde bankalarn kullanlmasn nlemek iin bankaclk sektrnde ortak ilkelerin

hayata geirilmesini salamak olduu grlmektedir. Bu ama dorultusunda ilkelerin zellikle

bankalarn ilem yaptklar mterilerin kimlik bilgilerinin bilinmesi, yasal grnmeyen

ilemlerin yaplmamas ve yargsal makamlarla ibirlii yaplmas noktalarnda odakland

gzlenmektedir.

Basle ilkeleri, sadece Onlar Grubu lkeleri ile snrl braklmam, diger lkelerin

gzetim ve denetim makamlarna da duyurularak karaparann aklanmasnda bankalarn

kullanlmasnn nlenmesi iin tavsiye edilmitir. Basle ilkeleri, Avrupa Konseyinin 1980 tarihli

Tavsiye Karar gibi, yneldii lkeleri balayc olmamakla birlikte, karaparann aklanmasnda

mali sistemin kullanlmasnn nlenmesine ilikin olarak, uluslararas alanda atlm nemli

admlardan biri olarak grlmelidir. 36

34

Bkz. http://www.masak.gov.tr/SucGelirlerininAklanmasi/uluslararasi_mucadele.htm#308, (29 Nisan 2011). 35

Hatice Banu zsuca, Avrupa Topluluk Hukukunda Bankalarn Karaparann Aklanmas iin Ktye

Kullanlmaktan Korunmas, A Sosyal Bilimler Enstits, (Yksek Lisans Tezi), Ankara 1993,S.18 36

Furkan en, Ersin Yalin, Global Bir Su: Sutan Elde Edilen Gelirlerin Aklanmasi ve Ortaya Koyduu

Sorunlar, Polis Bilimleri Dergisi Cilt:9 (1-4), s 82-83

21

SONU

Tarihi srete incelendiinde karaparann ok eskilere dayand bir gerek olduu

anlalmaktadr. Fakat karapara aklama konusu daha yeni bir kavramdr. Aklama szc ilk

defa 20. yzyln balarnda ABD mafyasyla ilgili olarak kullanlmtr. Aklamann ciddi

anlamda lkelerin gndemine gelmesi 20 yllk bir gemie sahiptir. Bu yakn tarihine ramen

karapara, bir anda uluslararas toplumun birincil gndem maddesini oluturmutur. Hangi

yasad faaliyetlerden elde edilen gelirlerin karapara olaca hususu her lkenin kendi iradesine

ve mevzuatna baldr. Birok lke karapara saylan deerleri oluturacak temel sular

belirlerken, bu sular sayma yoluyla gstermitir. Baz lkeler her trl sutan elde edilen

deerleri karapara olarak kabul ederken, bir ksm lkeler ise belli bir hrriyeti balayc ceza

miktarn esas alarak bunun zerinde bir cezay gerektiren sulardan elde edilen gelirleri

karapara olarak belirtmitir. Dier yanda, bata uyuturucu madde kaakl olmak zere

yasad yollardan elde edilen ekonomik deerler olarak tanmladmz karapara gnmzde

korkun denebilecek boyutlara ulamtr. Dnyada var olduu iddia edilen karapara miktar 2

trilyon ABD Dolar civarndadr ki bu miktar Fransann yllk btesinin katdr. Bir baka

ifade ile bu miktar lkelerin ekonomik ve siyasal sistemlerini ve globalleme ile balantl olarak

da dnya ekonomisini etkileyebilecek dzeydedir. Karapara, kaaklk (uyuturucu, rvet,

silah, organ ve doku, kadn ve ocuk, yasad kmr vb.) dolandrclk, rvet ve yolsuzluk,

sahtecilik, finansal sular gibi yasad faaliyetler sonrasnda ortaya ktndan, karaparann

kaynana gidilmesi sz konusu su failleri de ortaya kabilecektir. Dolaysyla, karapara ile

mcadele uzun vadede hukuk dzeninin de etkin biimde lkeye egemen olmas sonucu

douracaktr.

Karapara ile mcadelenin sadece ulusal nlemlerle baarl olunamaz ve bu anlamda

uluslararas mcadele almalar younluk kazanmtr. Bu konuda zellikle Birlemi Milletler,

Avrupa Konseyi, Avrupa Birlii`nin almalar ne kmakta, bu almalar ile dier lkeler

zerinde karaparann aklanmas ile mcadele iin nlemler almalar konusunda basklar

oluturulmaktadr. Zira karapara, mcadelenin zayf olduu lkeleri kolaylkta bulabilmekte o

lkelere giderek aklanm bir halde geri dnebilmektedir.

Bu almalar sonrasnda karapara ile mcadelede bir takm ilerlemeler kayd edilmitir.

Karapara ile mcadele yaplan uluslararas giriimlerin kapsam bytldke olumlu sonulara

ulalabilinir. Karapara ile aklamada suun yaps, ileni ekilleri, nedenleri, sonular iyi bilinir

ve devletler bu konuyla mcadele amacyla ibirlii hususunda gerekten drst, iten kararlar

alr, bu ynde cesur ve fedakr giriimlerde bulunurlarsa eminiz ki devlet sua deil su devlete

boyun emek zorunda kalacak ve bylelikle karapara ve karapara aklama ile etkin bir mcadele

yaplm olacaktr.

22

KAYNAKA

AKAR, Yldrm, Karaparann Aklanmas, SPK Yay No:90, Eyll 1997

YILDIRIM, Akar, (1997), Karaparann Aklanmas, Ankara: TSAMAT Basm Sanayi

AYKIN, Hasan, Aklama ve Terrn Finansman ile Mcadelenin Kresel Boyutu, T.C Maliye Bakanl Strateji Gelitirme Bakanl, Yayn No: 2010/406, Ankara 2010

AYKIN, Hasan, Karaparann Aklanmasyla Mcadele Konusundaki Temel Uluslararas Metinler Ve Oluumlar, Uluslararas Ekonomik Sorunlar, say 25, Mays 2007, ISSN:106-8431, ss.33-40

ELK, Kuntay, GLER Kadir, KOARA Selen Ik, Karapara Aklama Tanm Aamalar Yntemi ve ilgili Uluslararas almalar,Ankara 2000

DERMENC, Olgun. Mukayeseli Hukukta ve Trk Hukukunda Sutan Kaynaklanan Malvarl Deerlerini Aklama Suu (Kara Para Aklama Suu), Turhan Kitabevi, Ankara, 2007 dergisi, S:19,1996

Emniyet Genel Mdrl, (1999), Karaparann Aklanmasnn nlenmesine likin Yasal Dzenlemeler, Bakanclk Dergisi, C. 1

ERGN, Ergl, Organize Sular ve Kara Parann Aklanmas, Ekonomik Su ve Ceza Sempozyumu, TOBB Yayn no: 2005 25 Ekim 2005

ERGN, M. Okan, Finansal Sistem Araclyla Gerekletirilen Kara Para Aklama Yntemleri, Eyll 2001, Merkez Bankas Tefti Raporlar, Rapor no 15

ERGL, Ergin, Karapara Endstrisi ve Aklama Suu,Yarg yay,Ankara 2001

ERGIN, Ergl, , (2005), Karapara Ekonomi ve Aklama Suu, Ankara: Adalet Yaynevi

GNER, Sedat, Organize Su rgtleri, Kara Para ve Aklanmas, Bilgi Yaynevi2003

HALM, pek, , (2000), Bir Sorun Karapara ve Karaparann Aklanmas, stanbul: Beta Yayncl

ZSOYLU, A. Fazl, Yer alt Ekonomisi, Aka yaynlar, Ankara 1999

ZSUCA, Hatice Banu, Avrupa Topluluk Hukukunda Bankalarn Karaparann Aklanmas iin Ktye Kullanlmaktan Korunmas, A sosyal Bilimler Enstits,Yaynlanmams Yksek Lisans Tezi, Ankara 1993

SAATI, Banu, Karaparann Aklanmasnn nlenmesine ilikin Uluslararas giriimler, Bankaclar

SACT, Ylmaz, , Kara Parann Aklanmas ve Trkiye Boyutu, Doktora Tezi, Dumlupnar niversitesi, SBE, 2006

23

EN, Furkan, YALIN, Ersin, GLOBAL BR SU: SUTAN ELDE EDLEN GELRLERN AKLANMASI VE ORTAYA KOYDUU SORUNLAR, Polis Bilimleri Dergisi Cilt:9 (1-4)

TADELEN, Aziz, Vergi Hukuku Kurallarnn Kara Parann Aklanmasnn nlenmesindeki nemi , Trkiyede Vergi Kayp ve Kaaklar ve nlenmesi Yollar, 19.Trkiye Maliye Sempozyumu ,10-14 Mays 2004, Belek/Antalya

TEKNALP, Glren ve TEKNALP nal , Avrupa Birlii Hukuku, Beta Yaynevi, stanbul, 2000

http://www.masak.gov.tr/SucGelirlerininAklanmasi/uluslararasi_mucadele.htm#308(29 Nisan

2011)

http://www.masak.gov.tr/SucGelirlerininAklanmasi/uluslararasi_mucadele.htm#308(29 Nisan

2011)

http://www.masak.gov.tr/SucGelirlerininAklanmasi/genel_bilgi.htm# (5 Mays 2011)