Jeomorfolojiye Giriş

8/10/2019 Jeomorfolojiye Giri

1/151

AUZEFSTANBUL NVERSTES AIK ve UZAKTAN ETM FAKLTES

CORAFYA

JEOMORFOLOJYE GR

Do. Dr. Deniz EKNC


2/151

1.Hafta e-Ders Kitap Blm


3/151

1. HAFTAZET: B dr Jrjii a yapacar. B biii iad d rir zrid draca

barda dr a biricir. Jrji biiii igi aha v v raya acar.Ayrca Jrjii iiii d ya bii daar biricir.

BLM 1GR1.1. Jeom oRf oloJ nn tAnm1.2. Jeomo Rfol oJnn k onus u1.3. Je omo Rf olo Jnn lkl ol Duu Blm DAl lA RAlmA soRulA R

GRDaha bir yz y ci adar ii ayarda, yririi aaaa adar bir dizi abia

ay by rada r arazi v ph yaaara iiad gririiyrd. faa yz ydab bada i adar a v bir abia ay azda a grii dabaz hipzr yayg ara ab grr. Bg bizi bidiiiz bir aiza gi yzydabii idi. r ara bg ayaz baz yri paaarda v b paaaraga zrid yzd yybiiyrz. Biraz c bdz ada ar badz

ar. 1912 yda Ard Wgr ayaz baz ayaar bir vha da v b vhayzd iar i b bigir drda 1950 i yarda vha ii ra aa rra yriri hada bir r cvap baa i hazrar. B bada

Jrjiy Giri dri dia dr har irdir. erazda grdz yririi d v a h h hri ra ii v dii gr cvap vrdii ardadr.oya bar dr cvapar aca jrgar vrbiir. Yrab zrid v d iid, iv d v rr arada ra yr irii avir , ar v giiri icra daar driy biri raya ya jrji biiii aacdr. Da, pa vva a zr aa v ayda iici yriri ahip yr ab jrji ziri badaraya a gr bir a irdir.

Da araziri a ydii, iraar zrid gi ar pgraya v b ziri,

Aarar avya dg vadiri v vc i bar ardai araa viyrii gii rci,aar a v giii i ii dr, a yzyrii yaar pii, ry aa var rar biri i bar jrji arihi, var i ayar aiza, ayarpgraya zridi iri, rji v prirji arardi harri biri, paiv i harr, yapa rar aydaa, vaiza v vai yriri, yyr iri, ra v yar ra bgr, bz v bz vri bgr, aarar i d vya

bgr b ahaardai yririi aaa jrjidi baca arda adc bir adr.1.1. JEOMORFOLOJNN TANIMI 1

Yriri biii ara aaa jrji Ariada Jjii Avrpada i Craya bira diipii ara dia dir. Yrdzda i fizii Craya bir a diipiidir. Aacadafadd (ka Yryz Bigii), frazcada Grphgi (Ji Yri Bigii) v tpgi(Yri Biii), giizcd Grphgy a b biii tr ar ara yri rii, ryi, yzy i, yryzyi i v pgraya i gibi rir d aaadr. Yi rgra, zygra,

jrji v rji d Jrjii yri a rirdir.zi da biiri aada aa bii adaar arada, by ry i igii

ara orgra rii a i d b b ri gi apa ayp yaz daar grdii ii gzd rdii byr. Ba ar zi craya rii i gi aap, adc ry z v aaa gr, ay zaada v hava rri iriidi

1 Jeomorfoloji bilimi kendine has terimleri olan bir disiplindir. Bu terimleri rendike jeomorfolojik bilgi dzeyi de ykselmi olurve bylece arzu edilen seviyeye ulalr. Bu bakmdan ders notlarnzda geen jeomorfolojik terimler iin; Prof. Dr. M. Yldz Hogrentarafndan kalem alnan ve antay Yaynevi tarafndan 2011 ylnda baslan Jeomorfoloji Terimler Szlne baknz. Ayrca bu dersle ilgili

detayl bilgiler iin 14. Haftadan sonra eklenen kaynakaya baknz.


4/151

ii ayarya, bii v hayvaar cra daar v bar aaa da irii aaadr.giizc yaz rrd daha a a fizygra rii gic, b da zi craya gibi gi p, ry ic v aaa, drda drya gr za byr.

ea idii had b ri zi craya rii gr daha az aaadr. Gr yrrd v gr v pripr ai iaparda, Jrjiy, ri ara daha aza yrvridii gibi, g zr baz dr iaparda da rji ad rcih didir. mrji i adcyr ii di caar iid aaa a pa ar bir aa ihiva dir. o badayri aaya Jrji rii iabi grdir. kad i bg cra bara yayg v arar

bir id Jrji rii rcih didir.ea iibari i Jrji ar id aadr. Bar;Geo (Jeo): Yr,Morpho (Morfo): i,Logos (Loji): BilimDayya Jrji i aa i Yri Biiidir.Pc Jrjiyi yririi grd, yryzdi dada v ydaa giid

z d bir bii da ara aaaadr. Davi yririi izah bir aviri ara aaaadr.Hr a yryz i biii, Phiipp a yrab yryz biii, Parg yryzii biii, sch bg yr irii grd, da v iiid z d

bii, machach yryzyid iy vvr v bar ii i ydaa g ird bahdbii, ma i a yryz i parda v bar da bahd bir bii araaadar grdir. taardai ra aar yriri v bar i, yririigiii v ar idir rr d grdir.

Yardai aaaar ra aar bada bir a yapaca ra; jrji grdiz ada gr d zrid ba yr abda gr b ab iid gr d yzyid iv d v rr arada ydaa giri yririi icy v avir d, ar v giiri i dy v yaay iiai diirii v cra daar driy biri rayaya bir biidir.

1.2. JEOMORFOLOJNN KONUSUJrjii ic aha bir b ara yririi zrid bd ii

ayaarda yap ba a yr abdr. B yrab by bir yaar, dizrgibi by ri i r ara br. Dir i ar zrid Ar i a haiddir.Yr ab yri iid g vvr i dda g vvri i d bir araa ahadr.Darda ii a v by rada Ar ara ba a d vvr yrab az birdriii aca i drr. Ba ar irid g vvr i bir b ara yrabaada ii aadr.

Yriri hariz vya draa didir. Hari v diai bir yapya ahipir. sri ara, dii v gii dva dir. Aca b dii g iid yaadz ar ayardaigibi hz v gz grbiir didir. daha z bir r iid b dii grdir.

o had yririi aaa, avir dii, aiai v aiai ara drdirii,adra, daar raya a, ar v giirid ii a vrri biri, v gii aaar apaa b bada jrjii ar ara iad dibiir.

1.3. JEOMORFOLOJNN LKL OLDUU BLM DALLARImidiipir bir bii a Jrji, gri ara, baz bii daar i iii

iid br. B bii daardai aaar ar di aada drdirdii gibi, diaaar ar da b biiri aydaaaa ar.

Jrjii, yririi icid aa, z yri vardr. Bar adacra yrdir. Bir jrg daia yzy irii bg, gr ar. B gravir dr v ar ydaa girii v bg grrii a azadar izah dr. B izahayardc biird d aydaar.

Jrji, yririi avir dip para ayrd adar, ydaa girii aayabi


5/151

ii yardc biird v b arada d jjid gi d aydaar. Yririi vgiirid yap yad by r dayya jji aydaaa baa g biidir. yi, b

biid adc aydaaaa aayp, bgi jji araraar bad adird, yririiyap i igii ipid, jji irid aydaaara arara yapaa grir. Haa b bp,gr yaaa brabr, baz jrjii, jji i craya arada yr a bir bii diri rr bi r. Jjii, zaa gz aara icdii yrab yar ayap bi, jrji d gri aaaz. kaya cirid, ziri, ay haarda vriri adar bir dizi da jji i ra aa ahaara ahipir.

Jrg, yryvara zi zirii icy, ri p drird ba vvrd,haa drda drya yri dra ayarda (vaiza gibi) bahd jzii ardada aydaar. tpgraya, jrjiy yryz irii, pra rji avray v bigiiidrci ipid, drc gri a gra bir iadii vrir. nihay, jr, r iiarrii, yriri zrid irii bi v b arri ayr ii bgrid rjiayara a ii irrii icybi ii, aa haar i iaji d bii grir. B ii

biird aydaaa jrji, b biir craya arada yr a bir bii ya da crayaicri ii hazr aa gr bir bii di, craya prip v aidrii adrada, i v ayraz para ara grr.

Bir b ara jrji, gri diipii bir ri ihiya gr bir

bii dadr. B ri iajid pdjiy v jzi adar gi bir aa apar. faazi i, prgra, diaji, i r v yryvar arih giii gibi jji biirjrji arada v ar bir ba vardr. B ba a id, bg jjiiii ra aaiz rada dii grir v ay zaada, jrjii ii baz rd

jji biiri bir da ayd grii ydaa girir.Bg bigiriiz gr, yryvar z arihi byca dyaz zi craya ararri,

ara v diz da, ii aar, vai v rji ayar iddi v aha diiir ra,b cda aarar, bzar, rzgrar, dagaar idirdiri ahaar cravirid, vaiza v rjzi i aaarda by d diiir r. faa b baha v idd diiiri ra, yryz idir i v d ayar aiza bgay ar. Yai, jji gii vaar bg vai iir d a aara gr

v bzr id prr; araar v dizrdi ayar; dagaar, aarar, bz-ar, rzgrar adra v aa aiviri g bg ay a raara gr ydaagiir. Bg v jji gi v d ayar aradai b aiza bzrii a Aaizvya iriryaiz jji i jrji aradai rgai ba ydaa girir. Ba gr,

jji gii ayar aaa ii bg v rri bi grir. B gr, baa birdyi bg dr, gii aahardr id d iad diir. Byc bg dr icy

jrji, jji gii rar z aahar aar. Ba ar hiri jji d, yririigiiii aaada jrjiy ar. B bp daydr i, yardai dyii bgdr gii, gi bg dr aahardr id d iad dbiiriz.

B aaaarda aaaca zr, yap v iji, rr v r, hiri jjii aa izgiri,jzii riri v a zaa day v drda iri hada yri bigird ybir ii iyi bir jrg aa v ii pgraya irii, zi ar bir vrii riaar avraaa v bara igii prbri zi i yr.

Jrji ahada dr bigir aa ii aydaad b yardc bii daarda bazaraadai gibidir;

Jji (iraji, prgra, diaji, raigra, i, paji, hidrjjivb.)

kiaji, Hidrgraya, Jzi, Jiya,

Pdji,


6/151

kargraya, Arpji,

ALIMA SORULARI1. Da, pa v va a zr aa v ayda iici yriri ahip yr ab jrji

ziri bada raya a gr bir a irdir. Aadaird hagiibarda birii didir?

a) Da araziri a ydiii apaab) A yzyrii yaar pi diic) i zirii icid) Ry aa v ar rar birie) Vai yririi zirii biri2. Aadaird hagii Jrji riii iyi iad d tr ardr?a) Ry i,

b) Yr ic) Yzy id) orgrae) fizygra3. Jrji, yririi avir dip para ayrd adar, ydaa girii aayabi

ii yardc biird d aydaar. Aadaird hagii Jrjii aza yard addiipidir?a) Jeoloji

b) kiajic) Hidrgrayad) Pedoloji

e) JziCvapar: 1c- 2b-3a


7/151



8/151

2. HAFTA

ZET: B dr Jrjii arara yar v yri dayadracar. Araziaaar i vrgaacar. Arazi aa ci, ra v ra yapaca v ygaacahar biricir. Jrji iad yar r d biricir.

BLM 2GR

2.1. Jeo moR fol oJnn ARAtRmA Y oll AR2.2. Jeo moR fol oJk fADe Yo llA RAlmA soRulAR

GRArarc, yririi ydaa giri v bg adar a bir gii girdirii raya

ara, bg gr izah ii bgd griy dr, daha ci zaaara ir. Byc,bg izah ii bgd yri adar griy gi icap dr.

B gibi izahara gid vv, cra y yg bir aviri yapa grir. Yai,yririi bg gr, abi gr, aa haar i v aaca yg bir id avir diir. Bavir, hibir zaa bir db avir arraz. aa arara aha bg grraya yar. B bada, griz ayrda da aa riy, avir gri bir dzda adr.

Jrji araraar a gzr v bihaa arazi zrid yapa gzr ydaagiriyr. Bar vaaya yriri avir di yiiyip izaha gidir. t yapagzr bir araya giri v b ayar bzririi raya aa, ay dii vg aidri pii aca i aaaadr.


9/151

1.1. JEOMORFOLOJNN ARATIRMA YOLLARIJrji ayz iii v by ar gr yryz irii gr bii v

zird avraa, bar ri v ydaa giri gr br ayra, b biri iir, i ipri v par yryz da, r vv v ayara igiii

bir aaa aacya ar. B b dvri baarabii iar arara bg

jrjii ic yar, aca , vvri, b vvri iii v iriiaaizi i dr.

Yryz ry iri, baa biir arada di dir da ayar v iri gibi,a v baz bi pripr ba ara ydaa giir v gdir. Jrjid a gay,rji i v ayar c gz ra da bar, ba dar a v priprii bariy aaar.

sayz iii v by ar gr yryz irii gr bii v hiyriy avraa,b iri ri v ydaa giri gr br ayra, b b iri iir,i iprii v i par yryzdi da raya ya, yririi v baryryzdi da ii vv v ayara a igiii bir v izaha aa ii Jrjiararaar ii, yrid, arazid drda drya yapa ahdr v icr i dr(f 1).

Foto 1.Arazi aada bir grsiai v dva gzr, ry irii, d adar gi bir aada gr-

i v gr yg ara pii i vrir. tabiaa, yava yava di aar bdgibi, ay a apaa giry iiaar da r. nii baz aar yr v zaaa gr

bir drrii diii vya iiaar ad ab dibiiyr. mrjid, daha i

a a, aara gr r ba priprd, rji i igii aar v bar ryirii ydaa giridi payar bp ydaa arar. Ry irii d gibi v rb gi aaarda gzbii baz arara badr. ci ya arazi zri p

b iri drda drya yada gr yah v ii araara cd pi dii ryirii gzd gir icap dr. ka ard, arazi zrid yapa gzr, ry iriarada r pi diy v aa ahiy v bada drc i a bazi v ayar, drda drya, gr i aad gibi, ry pi yaraya r yapacapi haaar da brara yarar. Araziy p, ii aarda gr v zirii yridpi , baz haiari ydaa aa i vrir. Gz - ic id aaar, dahaarazi zrid i aaa ai bir prbri v haa yi zri raya araa i vrir.

Jrji araraar yapda ygaa aar aaara gr aadai gibidir:

Hazr aa: B aa, araziy ada vv yapaca baz hazr aaar apaaadr.


10/151

B gibi aaar bada, aa aha yap zirii iyic biii gir. B ii araraaha yap ziriy igii jji araraar v hariaar dia icir. mvc bibiygrayagzd giriir. Bar drda drya arara ahaa ai yayar abici gibi, daha byarara aaar da apayabiirr. B adird, irid arara ahaa ai b vya ar

br v bar diaic araara pi diir. Ararc, aa aha i, iji ziri vjji giii i igii b yayar vya yayaa rapr v hariaar gzd giridir. Ayrca,aha ararii a yrrid hazraa baz jji ir yap aa haar grri

bada aviy diir. Bda ra, jji hariaar, hava ar, yd grri vya pgrayahariaar i biri gzd giriidir. B adird baz yap yri iiirii grbii ir. srada bar dr arazid ahi grir. Araziy ada vv, hava ar vyapgraya hariaarda aydaaa riy hazraa by i bir ri vya haria aaaraziy grr, yapaca gzri ii v yrri iar dii gibi ird ar. B,hazraaca a jrji haria da vddi v i r.

Arazidi icr gz aadr: Gzri by arazi zrid yapr. Bii d, aa aa, iai ara daa grir. c gziri biri yrd yapr,ara yrd b braaaya, yai gzi gzrgh zrid hibir yri icd g diadiidir. Arazid i yapaca i, yap zirii aar. Hazr aada yapa jjiaaar da yardya b aya ririi aiyri ar, ry izaha yardc abic

i zir raya arr v vvc izii a jji ir i jji haria aaar vyagr yrrid dzr yapr. Bda ra, drii ayaar daha z bir icd girgrir. Hava ar da yardya, bar yay aaar pi diir v hi aarda yridicr yapd gibi, aa ya da gidiir. Bar prgra abia icr, ahaar v dir ayaara iiiri raya aya ar. B ada ra da ibiir. Ayrca, bazdiaji aaiz yri h yrid vya arazi d, aa r ygaabiir. Araziaaarda z ay zrid d dra grir. b, aya abia v pgra ziri gr diiir grdii gibi, bgd hi a rci iii d airbiir.Drii ayaar diajii iyic raya arabidii adird, i z arar v ii rr,yai pacra dr aydaabiir v rji bir raaa yapa i dhii girr. phiz,

by bir rji raaa jrji giii piid i i dr. Arazi aaarda

ygaa arara yri dda, abravar aaizri ii d aa grir. Yrid ya-pa icri ayddidii dr, b ri ad yr, arih v y vri ra araayddidii gibi, bra vc haria zri d iarir vya dijia araara b bigir yir.

Yri rji, izahara y aaca v b izahar ayaraca id avir diir. sviy argr dzr, abaaar zaar v daar gibi ahaar r. Gr ir hariaya giriir.Grii adird bir vri rii ar. Yririi rji izahara yard dc v

birr via aca arzda Yririi raar iir. Arara yapa yrri i bada ,jji yap bada a izgirii bir azara riri, zi da yrrd parairaar aa vya ahay r v b r bar gr yaa d adardia azdr. Yi b arazii yirii, rar v baa rji hiyriiraya ya prr iz, bar d adar i hai gir zdr. B araraarrada yapaca i i, ahdr rada gr ar, yaz v izgi i yah r har aar (i 1, i 2).


11/151

ekil 1.r dri

ekil 2.r driArazi zrid yapa gzr, hr yd vv, iyi bir jrji bigiy v crby dayar.Az bigi i chhz bir ararc, bigii ipid gz yapabiir, bir har gr z. Yardc

biir ai bigii d yriz a haid, g aa vrii aaz. r ara: Jji bigidy yap ziriy yriri aradai igii raya araa i vrybiir. Baryada, yarda da biridii gibi, bir ararc, arazid adar a i, ip c rbaza, y grbic v iyi gz yapabic ha gi dir.

Yririi gz, ahi v adrada baa, ygaa dir bir aa dda, avir v piir. tavir brabr yapa aaiz v adra daha vriidir. Gzr radaarara yapa yriri avir diir, gr yrr r, gr ayar haraya giriir, griiadird, bai d a bir vri rii ar, raar arr, yri z izgirii bir

ayda gr rir yapr. Yririi gzi i yapa v craya z yarda


12/151

a avir, b iri ydaa giii izah y yard dr. Bir aaca yi ii ara yapyri avirri, izah (aaay) ayarr, haa daha iri gidir dibiir i, b gibi avirraz jrji aaaar yapa gr gir. B aaar rada, yapaca ii ar gzi rada gr ar, yaz v ri i yah r h gzi dri vyadijia raa d gibi girir. Ry irii bir araa gzi, dir araa, b iriayr, haria, ri, pr, aa, ra, yd gr, hava ra, gra v yaz gibi rarapii, hr r rji aaar ii i dr. siai v dva a arazi gzridp ry i grr.

mahd (gz),

Aaiz (z),

tavir (bi),

tai (adra) i pi dii ry irii birbiri i ay , ar by,arya, i, ii v yii baarda v bar ydaa gir r bada v ihay v gi ada birbirid ayraara vya grpar haid paaara i hazrar.Dir araa ry iri arada yapaca bir ay, ay zaada gz ry iriiarada, hagirii bg aa a ir bzdirii, hagirii bgrd ard raya araya yarar. Gz ry iri i zaaarda ydaa gi iiayar birr c darda, ii ri v a vya z bir gii izrii arar.B ayar da, hagi baarda, bg ayara bzdiri vya hagi aarda ayrdarraya r. B ii d ha ry a bp a bg i v d arri v idrcrii biii icap dr. Byc bgd griy dr gidr, ayar v ydaa g ryirii, bg iriid yaaa a v pripri, gii aaara ararara, aziyiaayp avraa abiir. B bada aaiz riii ygaa v bir yrrd briyi gz d a, rjid aip dii gri bir ara biribiir. Bg, b ayvya i bbi dr v c da acar diybidiiiz gibi, gi ai ay vya ayar ca ry irii aar, ayar bprii v crya yrii d d grir. B da,bp v icy dayaa bbiy pribii, craya b aaarda d gibi, rjid d

ygaa zr ar.Yririi aaizi d, rjii ar arada i bir yr ar. mrjid aaiz vyaahi, arazid yririi pii v gici aaa i baar v ara brabr dva dr. ii v gi d i ba ry irii ahiyi aca iyi bir ahi icid aaabiir.Byc yririi iyi v iabi bir adra yapabiir. ea gz ry iriigici v dva ara grpara ayra da grir, r ara vaar, ya avya dzr vya abaadzri vyah da i pp iri grba, rar zrid bdar ir vai rygrba aabicri gibi, yaaar iri bada diiri a ry iri idiiri vadir d, ia vya di rrr ba ry grpar iriid paabiirr.Ay id, ppi paraa a dri vadir d yi bir aa dvri iri arada yr ar.Byc iyi bir adra, gz v ahii iai bir id driii ayard gibi, a

pripri d daha baaga avraaa v dayya gi bir aaaya i vrir.Jrji araraar rid biri d arara (ay) dr. Jrji

araraar aarda biri ahd i diri d aydir. karara, gr drdadrya, gr drda drya aya gzr dayar. By bir bgi hr ya hada

bir ararc adc di gzri i jrjiii yapa p dr didir. kararayabavraz ayar v araraara by bir i vya b yryz iri hadair yr v bir ca vara izdr. Byc drda drya gzr d di aaaar i bar arada aa bar, arara yya ddrara gi bgri jrjiici aaar. karara, jrji yr ipri v gi aaara grr, biriayar gidiid ayr ayr vr ri piid a bir dr grir.

Bg ayar v iri ydaa giid d gibi, gi ai yririi adada, d v i ri irri vardr. Ry irid bazar ydaa giid, daha ziyad d


13/151

arri, bazar da da daha i arri, bir ydaa girid d hriiii ra ii grr. Hrhagi bir ry da, b rd hagiii id v drcd ir iii pi , aaa bada baa g bir iir. Bir yap ada, vvri haa d vvri a r d gibi, baz ry irii da da, dahaziyad i vvr birici drcd r yayabiir. Ry gibii ii gr gii arar vririi v ihay giii bza, yrii diir v b daha a vya daha z bir zaadagri bp a, ii v arar da, gz aa, rjid aip dii gri bir r. Brada ayrca dg aa pii d z abidir. B ririyada, araar gi, Drdc Zaada, abi ad, ba abi, yaar dzyii byd diiii daaa d ai rii d, bihaa rg ii gi bir aa a bir ydr.

Jrjid abia gzi v arara yada dyi d bir drcy adar yri vardr.Aca, abiaa gr ayar ya p gi yrr apar ya da dy giryc adar ar ii rar.Yaz dar yrr har a v az r ayar, dy vrii arar grbiirr. k da zr, baz da ayar zaa v dhiid r abravararda rar dibiir.B adird d, ay ydaa gi ada ii a b arri v bar iyi arzar iyi biii icap dr. B dr, bg adar crayacar arada az vriiir. Bya ra ddi dr ii baz abi aay piri v arayar ii dyr yapdgrdir. Bg abravararda, ayaar da v zi ay zrid yapa dr

vribiir. Bar ar vri, da v zy i yapa arri iyi biiip, barrar dibii badr. Dayya zi biird bavra dy d, rjidbg ii aca r yr v aaarda aabidir. Aarar, hagi arar ada, radabir aa, aaya v birii bp abici abravararda z id hazra v araaraarard gibi, diz v hava da, aa v birii baarda yad vya yayabici rray id zi rii yard i dbidir. tabaa v aara bar ydaa giraar bir arada vya ayr ayr dar zaa, , , ba, iyaa addr zi arii ada grdiri diiir v bihaa azadar vya aybiri i v yi zirabravararda dy y i grbidir. B id yi aaara d di ar,rjid dy d da gri d grdir.

s aada baaga haria v hava ar zrid, rada arazid yapa ic

v gzr i arazid giri ri abravar aaizri i dr. B aada, vvcyap hipzr a aza, yzy irii v giirid ii a rr aaa adr. Ar yapa gr; d dii a b aaii icri bir araya paara

bir z abi adr. B aada aaaa gr jrji haria i, b zi graara raya da baa bir y didir. nihay adra, id yapa aaara baaar vard ar, z, ai, arara i d di zri rd gir,dir biird d gibi, rjid d bavra gr bir rii ydr. B pzii biiriaa yarda biri a rii vya iri rji aaar aa r dayaaa yarad-da, bavrabic ayda bir ydr.

1.2. JEOMORFOLOJK FADE YOLLARIkarara v dy i d di ar, aaaya baad, zaa dr azarar. B

arada var yya, apiri ir ay v grrd g bigiy dr gidiir vya yr yrdgi yya, gd z dr ay v grr aaaa ar.

Prpi ri, kabara hariaar, B diyagraar, fraar, Hava raar, uyd grri, Grar, Aiayar,


14/151

siayar, tavir, Aaii drdirr i yririi ziri iad dibiir.

adr adc aviri (rgra), ya raaara iad dii had (rri) ya da aaaaviri (rji) yr abiir. Jrji hariaar dr azaada jrjiirii p i yri vardr.ALIMA SORULARI

1. sayz iii v by ar gr yryz irii gr bii v hiyriyavraa, b iri ri v ydaa giri gr br ayra, b b iriiir, i iprii v i par yryzdi da raya ya,yririi v bar yryzdi da ii vv v ayara a igiii birv izaha aa ii Jrji araraar ii aadaird hagii ydaa girir?

a) Arazid drda drya yapa ahdr v icrb) Hava raar zrid yapa icrc) tpgraya paaar zrid yapa drdirrd) uyd grri zrid yapa aaizre) labravar v br aaar

2. Yrid yapaca bir bii v i arazi aa ii vc bibiygraya gzd girii

hagi aaya ai bir idir?a) labravar aab) Hazrc) Arazi dd) Arazide) Br aa

3. Aadaird hagii Jrji iadri raaara gri iadidir?a) mrri

b) lir mrjic) Jr idd) mrjie) mrgra

Cevaplar:1a- 2b - 3a


15/151



16/151

3. HAFTAZET: B dr Jrji aaarda aa azr, araar v yazar zrid

dracar. Bar bacaar biric v a aaar aaacar.BLM 3GR3.1. mAlZ eme leR3.2. AR AlA R3.3. YAZl m lA RAlmA soRulAR

GRGr yririi aviri v gr a izah ii, baca arara y gzdir. Bizza

ararc arada aa ahada yapa gzr a d gibi, baz yardc az zrid dgzr yapabiir v byc arazi aaarda gzd aabi baz aar raya arabiir vyaarazi aaar ar r dibiir. mahaid yapa b ahdrd baa, jrjiaaar rada ii hariaarda (pgraya, jji, i hariaar gibi), rird v yriavirrid d aydaar. Barda baa baz ri cihazarda ar.

Gr gzr yapa zr arazi aaarda v gr araziy ada vv yapaca

hazr aaarda v arazi d, gzri drdiridii br aaar ada baz azv rd iiad diir. Yarda bahi di argra az bar bacaar idr. Aada, jrji araraarda aa az v r, bar ziri v bardaaydaaa iri zrid dracar.


17/151

3.1. MALZEMELERzrid gzr yapabic baca yardc az argra azdir. kargra

az hr r haria, yd gr v hava arda ibarir. ea bar arara azii i drr. ed ayr pgraya hariaar ada, hhai jrji araraaryapa , haa h h iz r. Haria, yd gr v hava ardazrrid gzr yapa riy aydaad gibi, bar yapaca a jrji hariaii i dc bir aa hazraada da yardc rar. Ayrca, by i pgraya hari-aar zrid rri r d yapabiir. Jrjid gz aca arazi zrid v yarda

bahi di argra az zrid yapabiir.Hazr aada daha ziyad argra azd aydaar. aa aha praya

hariaar, yd grri v hava ar zrid icir. Byc, aa aha pgra zirihada bir ir di i aar. Ayrca, jji haria da bara brabr ici i

jrji zir, araa h prbr hada irr diii aaabiir. Br, b gibi prbri zid aip dii grc y v arara yar zriddi v bar pi dii i raya ar.

Arazi aaar aada araziy argra az d gridir. zi jji hariaarazidi aaarda aa d ba icap dr. B gibi argra az yada, gzr ii

baz r d ar. Pa, izir, air gibi. B gibi r aada yapaca gzri ar v gz yapaca baz r gr yayabiir. Arazi aaar bir dir zii, gzv ri yada, gr aya v gr drii dparda r aadr. B r,gzr yardc bir r d gibi, bar zrid, abravararda yapaca aaizr gzridrdiriid v baz prbri hadiid arar. Yarda bahi g aaardaaa gr az v r aadai gibidir.3.1.1. KARTOGRAFK MALZEME

kargra az hariaar (, ra v by i hariaar, diz hariaar v jji hariaa-r), yd grri v hava arda ydaa gir.

Yryz aa, aca g v ayr hariaar yapa i baar. Bhariaar hz yapa d zaaarda, yryzdi ry irii icd icy aaa,

aa v aaa g d gibi, jji hariaara ahip az ry v giiihada raya aa aaaar da hayai ar.

3.1.1.1. ORTA VE KK LEKL HARTALARi 1/200.000 v daha a hariaardr. B hariaar zrid yzy iri ayr

ara gridii ii, aca arara aha cra ayii, aa yririipii, bi ba rji iri ayr dii gibi ir yapabiir.

3.1.1.2. BYK LEKL HARTALARBar ri 1/200.000 d daha byr. byd, hariaardai ir daha ayr

v birgi r. B d bir jrji ararada aaar ayda aar. Arazi aaardagzd aabi bir zir b hariaar diai bir id icriy raya arabiir.Ayrca bar, yapaca jrji hariaya i dr. Bar pgraya hariaardr. tprayahariaarda yriri a ara yi riri i griir. 1/5000, 1/10.000 v 1/25.000 i vyadaha by i hariaarda, araa, , y v d ari iri gr ii, ziarr ad da grdir.3.1.1.3. DENZ HARTALARI

Gicir ii hazra a v diz driiri i diz dibii ziri v y izgiii gidiiigr diz hariaar jrji aaarda aabiir. Bir y bgid yapa bir jrjiararada, diz dibi yririi biii, aa daha ar vrii aar.3.1.1.4. JEOLOJ HARTALARI

Bara Yap Hariaar da dibiir. B ip bir haria zrid, yzyd gr ayaar cii,yay ahaar, yaar, ayaar abaa i v drar, ayar, vrar br. Craya

ya biirid biri a jjii ii ardai i v yi aaar bir araya paya


18/151

jji hariaar, jjii vara idii pzii aaarda birii d had, b hariaar rji vgi craya ii, iiady hazr ar bir arada ihiva d i bir arar.3.1.1.5. HAVA FOTOLARI

Bar, hrhagi bir bgi havada, a vya bada a a raardr. Bg b ipraar yard i by i pgraya hariaar yapa dr. Bar zrid rpigr i 3 by d dibiir. Bir da b grr iridi ra bar zridiry v yrii rgra di haa r aip v r, ai ara yi ririizdir aadr. B id daha az bir zaada daha aza bir aa hariaar yapa aadr. Hava raar ayid, a vya gii g vyah da ayaaaar a bir zaada hariaar yapabiiyr, ri y daar zirv v di yaaar ievar raar apad arazi, p bgri b arada ayabiir.3.1.1.6. UYDU GRNTLER

uyd grri yapay ydar aracya dya v dir g ciirid aa raardr(i 1). maa, pra, pra v radyri a zr ipri baadr. Ayrca raari ai, r ziri v dayya zr d idir. uyd grrii zraa a v yd yrgii yii ba ara diir. faa v gc vrir ydgrrid d didir. lada, Gey, DigiaGb, WrdViw-2, agsa, sp, fra-2v kpa-2, trrasar-X, eRs, evia, Radara, ma ydarda bir adr.

ekil 1.triyy ai yd gr3.2. ARALAR

Jrji aaarda aa ayda ara baadr. Bar bacaar aadaigibidir:3.2.1. PUSULA

Bihaa ra ahaarda, gr aii az d yrrd, ararc gidci yayi yaraya pa abaa dr v irii piid d ar. Jg paarda zriba ayid abaa irii dri ayca biir.3.2.2. ALTMETRE

Yi i bac dii v azaa pribi dayaara yap a air vya havabac da grbi ipri a aibarr, yi d aa bir ir. B yard

i hrhagi bir yri yii ayca babici gibi baz yzy irii ipi yiri daaabiir.3.2.3. KLZMETRE

kizir yzyri iii bir ir. B yard i bir a yzyii, bir payzyii, bir va vya bir araa yzyii, bir vadi yaac iii r.3.2.4. PLANMETRE

Pair i aa ri yapaadr. B ya drda drya arazi zri p vya hariaar zridi aa hariadai i ari i arpa riy pi diir.3.2.5. FOTORAF MAKNASI

fra aii jrji araraarda i a bir drdadr. Arazid i

raar, argra az gibi, gzri r vya aaaa aaaadr. fraii ada, iri byar hada, ay y i bir ir diiii aaa zr, birr


19/151

a aadr. B r, iri by drcri gr; bir ia, i, rir, a vya dri abiir. Yi baz dijia ra aiaar i raar hada aydyapabidii gibi raar rdiaar da bidir.3.2.6. VDEO KAMERA

Arazidi grri vid aada ar. Yriri gridii gibi yridaaarda z dr.3.2.7. ELK METRE

Bir ri r, abaa v dp aar, byar i gibi ird ar(i 2)

.

ekil 2. i r v dir baz araar3.2.8. JEOLOG EKC

i bir ararc i yardcarda biridir (i 3). Ba, aya ciii ayi ii avya ayaar rr. Hava i z dd a, bir ayac yzyii bzar, aaz v icz bir

ha girir. kayac ra i hava i aa aa, d arri iri i bza yzy rydaa ar. B yada, arazi aaar ii z r yap iri ivri a a dpardai icrd v aa irid ar.

ekil 3. Jg ici v dir igii araar3.2.9. AST ES

B, ay dyc v rayaca ci bir i adr. B i iriid aa kridriAi d aya hii irid ar.3.2.10. NUMUNE ALMA MALZEMES


20/151

Arazid aa aya v dp ri bg g ara, pai rbaarda haaza diiyr(f 1). Az ba ara haaza di, rbaar irii, b i ad yr varih yaz bir vya ar para ya grir.

Foto 1. n aa azi3.2.11. DJTAL ARALAR

Bar arazid aabic byardai bigiayarar v ardr. Bar iriid y bayazar i bir i yap r. Bir dijia ara iriid yi, i, ba d, hariaaya, biry adar bir zi babiir. aydai arac yapaca ir birdijia ara i griribiir.3.2.12. SIRT ANTASI

Yarda aya az v ri bir v arazid aa r girz bir raada haaza diidir (f 2).

Foto 2. tayc aaar3.3. YAZILIMLAR

Bar bada Cra Bigi siri dhiidi yazar v yd gr iy v aaizd prgraar gdir. CBs yaz dijia hariaar bir biay i griribiirygaaar baadr.

B yazar bacaar aadai gibidir: ArcGs GRAss Gs gvsG DRs sAGA-Gs lWs

JumP Gs


21/151

mapWidw Gs Qa Gs (QGs) Dig Capawar facViw kayp trraViw eR mappr, Whibx GAt

Baca Wb haria car i; Gsrvr mapGid op src mapi maprvra mAP-R ara biribiir.

ALIMA SORULARI1. zrid gzr yapabic baca yardc az aadaird hagiidir?

a) mrri azb) Yazc) Dad) kargra aze) sdiaji az

2. lada, Gey, DigiaGb, WrdViw-2 gibi iir aadaird hagiii iad dir?a) srpi hava

b) mpi hava c) Gr aa ydard) or are) kargra azyi

3. Yi i bac dii v azaa pribi dayaara yap a hava bac dagrbi yi d aa a aadaird hagiidir?

a) Altimetre

b) Aibarrc) kizird) Planimetre

e) Jg PaCevaplar:1d 2c 3b


22/151



23/151

4. HAFTA

ZET: B dr gr dya gid gr triy id Jrjii bii ara aii r raya acar. B r baca grr v b grri iri rr hada drdirr yapacar.

BLM 4GR

4.1. JeomoRfoloJnn tARHes4.2. tRkYeDe JeomoRfoloJnn tARHes

AlmA soRulAR

GRYririi v gii rci dprr gibi baz rr bir araa braaca ra

yrabdai diii iddi, ri v arz bir ia r bada hidiyc rddirv yrab harrii drda drya ahd i zayr. B d yririiii v bii ara ici aca arihi ip ya dvirrid baar. Gr

bii ara yr ryi i v aaa, dayya jrjii gii b dr

gciiir. Ba ar Jrji Biii bg ad i yi aa ziri iibariy z birgii d v bg dra, biri zir i baz drd gr a dagz ard grir.

Aada Ai ada baayara gz adar g r zarda jrjii bii araa ii r v gi aaar aaacar.

1.1. JEOMORFOLOJNN TARHESBg hr biri ayr birr diipi aya bir bii da bir b ara yraa i d

iybiciiz Ai ada jrji, p rji, iaji, ari, jdzi v jji gibi yzyarda yryvar zi v aai ziri ai b bigiri caaya v byc ai

dvird bg gi yrbiiri aiii i d Craya apa iid idi.Aar yaaardai y aaar v yr yr biriirri gibi baz vya by dyririi dii y aa diai ayar, ahada yaaya iaar p rd diaiiiir. miaa ci drd Aaxi-m, Aaxa Gra, Aria gibi drr dprri da baz irr iri rrdir. Adiz rid gr yaarda prriv da, p ydaa gir va irii d da diai iir. mia c biciyzyda epd yrri iid yr a ba ayar vda yryzd bir vaayar v ca ayaar biriir. Hrd (m 485-425) aa mr vya dani nhrii iiy ydaa gdiii, daar yrab harri i , diz viyiiay viyd ad aar. Ari (m. 384- 322) karadiz yardai daar aararavyarya a byd, hirri yaz yarara di, aa daha yra arya

bdirii, idi diz ap yrri rar ara abicii iad iir. srab (m. 54-ms. 25)aa vai yryz i v ayar, prrd iri gdii dcii iri rr.sca (m. 4- ms. 65) aarar adra gri dia iir. Pii (m.s. 23-79) abBaz Adiz ar hc i ad avr. Jda siciya aya yaradadaayr, jrji dcr aar. faa ai adai grri v i dcri by

bir gi iai gzr v bii r dayaad ii, bir dcddaha iriy gidiir.

15-17. yzyarda bada iii grri diybiciiz aarz g drdadr. Baar ar gr a iibariy ay dd lard da Vici (1452-1519) vya rri v b aradayaa iii ici, vadiri aarar arada aa i ydaa giridirii iad i,

diz ir ir ayaar dia aara bir zaaar dizi araar apa d aar.Ba ii dad b y araa ar, dya bir baarda Avrpa yzyar


24/151

ra aca ribidii y bir bii dzyi a bd ora ada ar diipirdd gibi, jrji ahada da i irr ayddiiir. b-i sia (980-1037) zaazda1000 y adar c gzri dayaara d jrjii iri iiidi bazziri raya yr. Bg, bir ry irii ydaa giid baca r yad

bidiiiz v riiiz iji dir ayrar v ar aa avra barda biridir. b-i sia,ba daar aar dii v yryzd, az dir gr yrri aarar ya darzgr iiy daha aza aara aad, diri ayaarda yrri b id yaara zaaa daara v pr d aar. Biidii gibi b gr , rr arvr diai jrjii v yap i ir aradai iiiri pda a yapa jrjii priprid biridir. Rzgr da idirici bir d d apaya b-i sia, b idrji ya da riai bgri var da ab iir. b-i sia by aarda

bir diri, jrjid zaa ar r i igiidir. oa gr a, yr drcd z ridiid, yryzd by diiir y aabiir. b-i sia b riid, phiz a bir id aaa brabr, a dg avra vya hi di bizi b avraa ara dc aa baadr.

Daha rai arih aarda, yryz ai b i hazaara bzr ii dcv aaaar da raya a aa brabr, Jrjii bii ara d 18. ici yzy yar iriiddir.

Jrjii giid 18. v 19. yzyar i bir aaa di ydaa girir. B(1707-1788), Dar (1725-1815) v sar (1740-1799) vya adra aiza v aricir, barda icii pgraya bi aaaarda gr giiii apa, c izi bz adra da i aarda br. Yi ay yzyda Wrr (1750-1817), b ayaar da y a v ra d varaya npizi, l. vBch i b ayaar v yryz irii i r v rr varaya Pizi avc yapardr. Girad savi 1781 arihrid, fraa ra iid, Avrgvai bgidi v aar v bar aa a paraadar, v aar avyiri i a iiirii v ydaa gi ry irii, aa haar i rji grr, ayzaada, vai v aa rii dia aara aaaa ar.

Aayada G. A. Wrr, fraada V. B v Daiarada n. s yr abdai yap v

ry ri hada yapar gz v iri rdri gr v aaaar, bg d drriirdarda, jjid d adar, jrjid d bigi v pripr haid aardr.Wrr, aara v dayya iraji v prgra ay v r daha aza yr vrr i vyi yapar v yririi aaaya ar. sda yr ab d i bir ryaya i v gi rra ayar baca priprii raya arr. G. Cvir, yriz a arihi iriid, diiii v yri bg ii byc azad iad d kaaizriii raya ar.

Ay dd ry v giii i bar a i d arr ai zirJ. H v aaii J. Payair arada bg rjii ad v pripr izahdii v b ry zaaa a giiri v zaaa a diii da a v aa ya aragriiir. ea iibariy 18. yzy jrji bada z bir aa, J. H (1726-1797) b yzyda yaa v ririi pad thry h earh (1788; 2. ba 1795) iii rii

b yzyda yaya adr. D aaa ii bg ai had a v rri biigriii r, byc iriryaiz ya da daha aa i ad i Aaiz pribiiaaya; araar zridi arzaar ya viyi gr dz a v birii rrii adrd raya ya; i v d ri aivii cda yrabda ri bir i vadd diiii v da ydaa g d aaya, ya viyii aa d birr aba viyi avra i ara iri r dr. B by aardar, ada bir dr a b by ya yaz jjii di, aa bii jrjii d icrid ab dibiir. Aaiz rii gr, jji dvirr ada ai v a pacradir a, ca v caz d, bg d gzdii gibi, dric bir gi yaar. Gi,

b jji dvirr byca, z bir zaa iriid v idii bzr bir id r.


25/151

Ch. ly (1797-1875)i rri v abaar ayid H riri yaa yz y birgci i yay v ab diiir. 19. Yzy Avrpada, A.Pc i 1894d yayaa mrgidr erdbrach iii riy aar.

k.f.naa lhrbch dr Ggi (1850-1854) ad iabda, Ghi daha 1807dabia biirid ad mrgi iid h ara, mrphgi dr erdbrach(yryz rjii) ad, i da ara, biriir. Jrjiy bg iiii vr

bada, 19. yzy iici v 20. yzy birici yarda yaaya v zi Aria BiriDvrii ra v yarra bada aa by Aria jrgar i aarr. Barda J.W.Pw (1834-1902) aba viyi avra giiri, iai jrjizrid dr, ada aiza aa, a aar riii yiir. k. Gibr(1834-1918) daha aiai yri ygaaa yi, vya a aizaaaiz i, aya dirci v ar a ar ici v yara vadiri rpziy y iabicii raya yr. faa jrjiyi dri id iy, bii dyaa dahaiyi aara. yrbiiri arada bir zaaar ppr ra hai gir W. m. Davi (1850-1934)r. Aca, da bir grir i a a, bizza yap arazi aaar ardi, aa jrjiy di zg bir riji aaa, a dg v dvrri i ppavra a bir id aaa, jrji giii yap v ijiy, v rrv da zaa r ri ba ara bi aaaarda g bir yir izycii v b

aaaarda yririi aca dcii rz i v yay adr.Davi yririi ia yaaa bzii, byc adrc vvri ii yi raayabaa v aa hz gii a yriri g (gi aa), aa v y yrr aradavvi zaar ba, birbirii ri iri vv idii yrr g, yririi giiiiy yz aara ihiyar v p ihiyar diir. Davii dcri arada iiraza raa araar da vardr. Aar pgraya ra dir pgrayaara birr ariza ara idiri,i ayara h h yr vri a barda bir adr.

18. ici yzy yar iriid fraa, Aaya v gird baaya rji aav dcrd, ry aiai v aiai ara pi dii v ici baar. Bazdc v yraaar zaada v rada, hi di baz harda ha ara iriiaa ra, bg jrjid Davii dri izrii gr didir. B izri

yrip driid v yayada fraz crayac d mar (1873-1955) by iir.e.m. D mar fizii Craya e kiab rii iici cidii i d yriri

bd by rada Davii ii ada a d grr. Yi Aria jrg, Wiiamrri Davii ii ada, yriri aiai ir avir v aaaya baar. A. Pci1894 d yayad Yryz iri (mrphgi dr erdbrch) ad rii rgra-rri brid b ba dii hiiriir. 19. c yzy aada Gibr v AbrPci adar aiai v aiai ar ry daha iabi icip izah diiyarad gibi dr jrjii gii d ra hazrar. sii bir dayaa i

jrji rri, f. v Rich, A. spa, A. Pc v W. m. Davi i baar. spa, fizii CrayaAa izgiri (Grdzg dr Phyich Ggraphic) ad rid jrjii yrii a id b-iriir. B zaaa adar pa a p ii v zgi az, 1894 d yaya ba A.Pci yryz rjii (mrphgi dr erdbrh) ad iabda par.

20 ici yzy i dr birid yaya A. Hr, s. Paarg v W. Pci grri, bg yijrjii gi v rpiid i r ya v daha yi irr raya r. Paarg,iai jrji di girii, biyjiyi r ara yririi , a, aiya, civ rr ayra iiir. Hr yd c iri aa bir aviri griii bir paarg,rii i rarda (frbadi) aairi (Grdr) ydaa gdiii, baa iri paaiy i grpar (Grp- pr), lli bgri (frgbi) iaar (frgr) ydaa gi bd ab iir, yr bigiii ri (1919)ad rii birici cidid yri avirii a i, c cidi (1929) ji jrjiyi ii, brada vv v ayara i bigii yayaa , vvr daha aza vrir

i ydaa gir vv v ayar r yd aaiz dir, aa v ai vvr, vvr,


26/151

vvr, d a, rada dir, ra ir ayr dii, yririi iiv bii r i ya ba biriiir. Yi jrjii aa dr izrd WarPc i, rji aaizr 1924) ad rid, yryz, zrid d v i vvri, birbiriiri ara, i yap v zi bir dy dr abaadar zi bir i aa (Raid)ara ab iir. Ba gr yir ir yah rji ayar p d v iayar iddi gr diir. B arada zrid dra v drda drya gzrii aya yr ab harri ar, rji taachcaz i yr drcd aa da,d vvr az bidir. Adara, Aadda v Avrpadai bir gzri dayaa W. Pc ba gzd ara, yaa giid yr a ri hari, abaa baaa yrr zridar.

B grr ba ara zaa iriid baz jrji aar iri rr. Dvr vyaDg rii kaaiz v Aaiz ririi biririi bir i haid raya r. Aa

jgarda l. V. Bch arada raya aa Piz rii gr, yr ab bii v rrbada da by r, v had ba aga yar. Jrji bada .v 2. Dya avaar aradai di, bir yada Davi a vya az dii i ba

jrgar yada Davii ririi ai a v da ayar aparaa ayaarar aaar v araar dia dir. Ba biri, b a dd jrji

biiii hza giii, v rri daha iyi aa aaaya abaar ar azad, ii

i rr v i aradai iiir daha aza vr araracar ad v gara, aiai yr gidr ara d ii gridii diai r. B r abaar, zi 2.Dya savada ra daha da vvi v yi baz grr biri bg jrjid, yayaa bada ar gr baz iir raya r. Barda biri, yap i ry aradaiiiir ar vr v yririi da, yap avra iid ara ri r pda a yapa Jrji dr. B yaada yriri yaay, ia, dirda, vr,d v ay gibi bi yap ipri rvi iid ar v giiri d yap birdii drya da aaaar haid v gi adc aarar dia aara icir. Jrjid iici biriii, d r v rri r pda a gr ydaa girir B yaada vrri iiri, a bir aiza i yririi idirii ici ar ar v baraayabi ii ai, iyaa v aai aaizr, dadai ara bzy dyr yapr

v dr giiriir. Ba a v ad yr diy Davi o arar gryaa b yaa arza Aaii vya Diai Jrji ad vribiir. Yririi v giiii aa ii ad gr i kiai Jrji dr. Yryz idir v rri ii ara baar ada v rcih rji biriri rviiid ic aa dayaa bir yaaa aa b gr d kiai Jrji ad vriir. e.d Ba raiy azariyii iri r v b aip d dvrrd d dr rr,izazi, aar paraaa, dy v yaay drarda harri riri i ya dzyrii

by d yip aaa iad d ai rii rr. Wgri aar ayarii 20. Yzydai lvha ii ra dirii gibi rr jrjii a ai zi hazra v bg viyy ar. s ara zi 2. Dya savadara, b biird d gibi, jrji aada da aaar, p ihiyaara da v p ara rar zi ada ba grii daidc gidr vviir. B ir a cda, b aaara yi a uygaa

Jrji raya r. Jrjii b yaa biiid aa yr i aaii pdr dayaaadr.

Ba biri, ada jrjid biri ba b b dii yaa biiri ayrbirr bii da ara araa grir. Yririi yap, -r v zaa ri da gr, ada jrji bir bdr v b ra bii bir zrr. Bddir i yapa, aaii v iai jrji v ar ygaa a ygaa jrji,hp bir arada jrji diipiii rrar v adc, aya grbda hrhagi

birii bi ara, zaaa v yr gr di r, ri ay ii bgid ar yapar

vya ay jji yapy gr ar ii aaarda dii v rri yriri zridi


27/151

irii raya yay aaaya v birbirii aaaya yaaar i drr.

1.2. TRKYEDE JEOMORFOLOJNN TARHEStriyd i jrji1, Birici Dya sava raarda yr aya baa, aca b rada

jjii gi d iri v ggi ada ar. y i, b dvrd jrji aaiyridbahdr ab Dar f faii jji ei i edbiya faii Crayaei aaar bir arada gzd gir zarri birir. Gr, yarda ad g v bg

jrjiy yi bir gr giri ba War Pc (1888-1923) Gy Ariada v Aaddaii jrji v jji ri yap, b arada Aad ti Aa izgiri vza dairyay yapr. 1915 , ab Dar jji v miraji ei r dav dii, biryada pha i a v i iyar azi diir, bir yada da ab v Bra vrrid

jrji arazi aaar yap, b yahar 1917 d kahya, Ba trar, D ty adarzaa riy Ba Aad i aa izgirii pi ya gidii, Bazar zrid drr. B dvrd jrji, gi d jji v i araraar iri adaa, ai v gr jrji rri p az ayda raya abiiir. 1920i yarda ha,Phiipp, ta gibi ararcar rrid d aydaaara iiz ai bir jji hariayapr. Chriy dvrii baagcda b ii iy, zaa d ydaa g 1923 yGyv Bazdai Yada hya, 1926 da sa diry byda mr ra vadiidi yaaayaar, 1928 d tpy v trba i zir dprri gibi da ayar icid i ii hvrii, b aaar rada jji adar, jrjii d i v z dii griir, i

b dvrd ra ab Dar ii jrji v jji ahaarda ihia ahibi bir prrara v 1928 d e. Chap (1880-1948) triyy giriiir. Brada yap aaar Vyagdd Ggi grphgiq trqi ad rid par. B rd triyd

Jji v Jrji ti syahari adya Ai ta arada try azadrr. Pr.H. li 1943 yda Aara ivrii dav dii v brada grv yapr2. Bar aip ddrd triyd ayda jrg v ara ai rr dia dir. B bii iaar vara ai baz yayar r.

1 Bu konu hakknda genel bilgi edinmek iin belirtilen esere baknz. Ekinci, D. 2006, Ana izgileriyle Trkiyede Corafya Biliminin Tarihi: Dnemler ve

zellikleri, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Tarih Dergisi, 42, 249264

2 Kendisi hakkndaki detayl bilgi iin belirtilen esere baknz; Namal, A., Ekinci, D., zalar, A., 2012, Beschreibung, Vermessung

aund Visualisierung der Welt (Hgg. Ingrid Kastner, Jrgen Kiefer), Beitrge Deutscher Wissenschaftler Zur Entwicklung Der GeograschenWissenschaft In Der Trkei, Band 4, 285-330,Shaker Verlag, Aachen


28/151

ALIMA SORULARI1. A dg ra bii ara raya aa bii ia aadaird hagiidir?

a) W. m. Davib) J. Hc) W. Pcd) k. Gibre) G. Cvir

2. Jrjii giid 18. v 19. yzyar i bir aaa di ydaa girir.Aadaird hagii b dd a yap bii iaarda biri didir?a) B

b) Darc) Phiippd) sare) Wrr

3. Yrdzda e. Chap arada Vyag dd Ggi grphgiq trqiadya a aa r hagi tr Bii ia arada hagi ii try azadrr?a) Ai ta - triyd Jji v Jrji ti syahari

b) Ah Ard - triyd Jji v Jrji ti syaharic) Ca Ari Aagz- triyd Jji v Jrji crd) ai Yaar trjiy Jjii Girie) ha ki triy Jjii

Cevaplar:1a - 2c - 3a


29/151


30/151

5.HAFTA

ZET:B dr yrab g gr yaay v dy ara aaca v dayadracar.Ayrca r bya Dya aa yriri biricir. kaar v ya abaarda ba

by yriri aaacar. Barda vr radaar, y paar i vaar v by havzaardrdiricir.

BLM 5

GR5.1. YeR kAB uunA Gene l BAk 5.1.1. Ye Rk AB uunu n YAtAY Zel lkle R5.1.2. Ye RkA Bu un un DeY Ze ll kleR 5.2. Ye RYZnDek RlYe fn AnA ZG le R5.2.1. ktAl AR Ze RnDe k YeRek lleR 5.2.1.1. Yksek PlAtolAR5.2.1.2. BYk kV R ml DA s RA lA R5.2.1.3. oVAlA R Ve BYk H AVZAl AR5.2.2. okYAnus tABAnl AR nn YeR eklleR

AlmA soRulAR

GRYriri yr ab zrid idir. o bada yr ab g ziri v

grdii i arz dr. B bada yririi yazca aar zridir ara agaaagrir. B ya ra h h yrab i d by dir para aradadr v brada da dia dr yr iri vcr.5.1. YERK ABU UNA G ENEL BAK I

Yri dii ah Gid ad vri bir i vardr. Gid, yri gr biiidir. oyav diz yzyi, Gidi bir paradr. Ba igii ara Gidi yzyi, araarda bir abar vrar iad dc id zar. Gi yaar ahada Gid ah eipid yzh ada br, ara ri dr gididi yr eipid yz h aradagr (i 1). Yr ab yaay v dy prd ar zir arz dr. Bar aadai gibidir:

ekil 1.Yri gid v ipid biiri1.1.1. YERKABUUNUN YATAY ZELLKLER

oyaar, aar birbirid ayr gri ra, yrab yryvara aabir b haid br. Gr, dizr, yrab adc r yrri (aaara) abd briddir. tar ad aya yr ab zrid d, ry iri ad vrii bagirii v ar br. Yr ab bir ara r ara br bir da arzrid br. Diz v yaar d y v ara vrii ba by ara aaaraa didir.

Yryz a iibariy araar v dizr a zr, baca ii id gz arpar. karaaryrab y ara, dizr d r a iri ab dr. Diz dipri, riraa v yi arar gidr dgara yr vrdii had, araar yz, ar ayarii ypraa, ya v yaara aa r. Ba brabr, b by ird d, yri r

a yzyi ya v dayya v id a, bir abar da vcr. Yrabda, y araar, da raar v paar, daar v by driir bd gibi, by v


31/151

dva a a baaaar da vcr. oyaara aar, rzri bir r paraar haidya yaa brar. kara v dizrdi by ii v ar birbirii bzri v ay ad gibi,apadar aa da birbirid ardr. karaar daha var zy arada, dizr ivar gyid yr a brar. kzy yarrid daha p v dayya daha gigr araar, gy yarrid, gy ba dr dara v ici ara dva drr.Aa ya rada badda da, biri Aya, Avrpa, Aria v Avraya aarda, dirid kzy v Gy Aria aarda a ii by a grb gzir.

Yryzd araar v dizr, i aya bir id daardr. kzy yar ridaraar ra gy yar rd azadr. Yryzd yaz zy var ri 45-70 riaradai yrd araar yzd ar, dizriii biraz gr. B aa iibar gy draraar apad yrr gii azar v 60 gy id ra, Aaria araa adar byda

bya dizr vr ar. ka yrab , gid yzyii d, ada zadgz ara, baz iiaara birbiri ba bir b haid zaa dya dizii gi yr, b araar virdii v araar birbirid ayr d grr.

karaar aa izgiri i karaar (Aridr), g, radaar (Apidr) v i vr daar(Paidr) da ydaa giir. Bar arada yririi a izgirii ydaa girrAridr Apidr yrab i v yi yapardr. e i yapar, yrd, y,diz yz yaa gi dzr grdii had, yi yapar, by yi arar grirr.

ei r, gi aaar i dc id yayg bd had g da raa ara paraardarir haid r ara biriir. Byc, g Api vr a Pai vrii dar, bya, bir gibi ar. B, Pai ra aa yapdr. Pai da raar, daha , paba zad had, Adiz vridir vara para gidr. mri bada diai bir a da, jji dvirrii r jiarid da rjri, raaa, 1000 adargii gri dar, hr birid ii aa v bir ara ydaa gi bddr.

kara bar dya dizii paraar v b paraar hr biri oya dir. ka paraargy arda Aariaya adar, hr 5 ya, bir birri i gi aaar iid badr v araardai bir r yr. B bp birbirrid gi bya dairri i ayr diirr. oyaaraba da aarda bii ay ri yap irii grir.

Dir araa yryzd v zi araar zrid ba ry gi by da iiri,

dva yayaar, apa vya bir ara a aaar id p, bar gr by ry grparhaid br v da birbirii dva ara grrr. B by ry grpar iriid hdy h d yaay ara gii p v ii ry iri br. Ayrca yaar dibid 5000ryi g dri diz rar, yaar raaa driiii d aa diz a radaari iri vcr.

kara v dizri bg da yryz i yapa vvri adc zaazdai cp, diz yz yi ya da diz aa da yrab bri gr dar. Yryzyi v drii hariaa bad zaa, diz viyii 200 aaa vya yii drc by diiir yr vrbici aar. kara v dizri gii da grPacraya igi aadadr.1.1.2. YERKABUUNUN DEY ZELLKLER

Yryz yi v driirii gzd girii, dy bir da v yapy gryigririr. Yi baaaar gr bir hariada araar yz 0-200 . aradai rar i200-1500 . aradai ra drcd y yrrii gi aaar , 1500 . d y yrrii darad grr. Yiri b ad gr ar, araar yryz iri iiigrir. Gi yr a ir arada daar, vaar v paar br.

Dia dr bir a da, y yrri diz ya ya d v dri diz rarbar d v yada bddr. r ara iid 6620 . yii laiac draar, 300 . bada 7635 . drii vara Aacaa dpry zar, hr iii aradai yiar 14 . yi gr, karaar yzd da v vadi yaaar, vai, by diir haa vr vr arpyrr grdii, brada by p ii yriri bd had, diz dibii yriri

daha ad v dzdr. Brada ir yr. Gi ir rar, diz dibii yayva a-


32/151

a v ara ayrr (i 2).

ekil 2.Yryvara dy daa ai bir i

karaar, ar arda dzg aya yar, ada v yaradaar grirr. faa yav dayya ar dizr 200 r aaca, araar daha az giriii v aca v yayara ihay baca bir ada v yaradaar rada aaca aar. Ba ar ya var dizri 200 r yi i yar bgd daha aza giriii aca gz

arpar. Bda da aar i, ara v dizri da v bar birbirid ayra y izgiri bgah bir gr p, gici bir dgi cdr.nii araar v bihaa a ad vri by ara paraar ar arda bg

dizr dzyid baaya v 1000 r yiy adar y gi yaya v vaar br.Dizr dzyii ada da a yarda baaya v raaa 200 . drii adar i iici bir

baaa vcr. yrd, dizi aba, yda iibar gir dr yava yava aar v arib200 . drii varda ra birdbir by driir baar. Byc ara ii ar i dizy birbiri yad v ara i ar dya dizi i idii grr

B aa bgr bir araa, aar ra ara dr 1000 . yi adar gi aaardadva dr, dir araa, diz dzyid baayara 200 . dri adar ir v a-diz parid grr. Bda day - 200 i 1000 . yir aradai b gi v dva baaaa a

par diir. Diz ada 0 ia -200 . arada i ahaya ad vriir. Bir ada v yarada b zrid yir. kaara ya aaar aradai rji r bra d aaaadr.B aada ra, gi, -200 ia -2500 . driii aza ii dipr a yaac vya avi didir. oyaar driirid -2500 ia - 5500 r arada zaa aaa da dri dizpar ad vridir. yaa ara -2500 . y adar di ara b yaac zada ra,5000-5500 . driir dr yava yava aaa diz aba yr ar i, yayva aaar v dzrhaid gr b gi yrr dri diz abadr. Bar ararda ayrca, riya ar idzaa dri ya rar br. Bar ara b arara ya yrrd dar v zdiz rar raar i, braar dya dizii dri yrridir v braara dri diz hdridir. Bg adar bii dri yr 11.034 r i mariaa rdr. karaar y yriievr drda 8882 . y vard dr, y yr b r yr arada h h20 . y ya bir ar biri r. a rrd yaad zaa b drc by gr b driiv yiri yryvara by i arard zaa p vr ar. a byda

bir c r zrid dri yr y yr aradai b ar, aca 2,5 i gribiir.Dizrd aca 3800 ryi ba raaa drii, diz v ya rar drc

by a giiri gr iz ar. karaar da, apadar aaar drc gi, grdiriraaa yii d drc az a bada, yaarda gz arpa zad bir bzriigrir. nii bar 122,9 iy 2 yi ba g yz ar grdiri raaayi aca 850 r adardr. karaar raaa yii i dizri driii arada 4650 r

bir ar vardr (i 3, i 4).


33/151

ekil 3.Yryz y v dri aar aradai i

ekil 4.Yryz dy da girii hipgra rii1.1. YERYZNDEK RLYEFN ANA ZGLER

Dya by yr i paaardr (i 5). Paaar baz ar yzyiddir. Baraara ar gir. Dir i yaar ada br. oya adai ar i yav diza rjiii ydaa girir. B bada yrriz ar v araarda i ii iara dia r. Dayya ya rar v bar aradai aar by yr irii idr (i 5, i 6).


34/151

ekil 5.Dya baca paa rar

ekil 6.oyaar v bar arada aa aar

Yrrizi pa yz 500.960.083 p b % 75,45i yaar, %24,55 i iaar ydaa girdir. B bada araardai yririd daha by yaa 3 iiyaar adadr (tab 1).

Tablo 1.ka v yaar yzriOkyanuslar Yzlmleri (km2) Ktalar Yzlmleri (km2)Arktik Okyanusu 14.056.000 Avrupa 10.180.000Atlantik Okyanusu 106.400.000 Afrika 30.221.53Hint Okyanusu 73.556.000 Antarktika 14.000.000Pasifk Okyanusu 165.200.000 Asya 44.579.000Gney Okyanusu 18.800.000 Amerika 42.549.000

Avustralya 8.617.930

Toplam 378. 012.000 Toplam 122.948.083

karaar daha var zy arada, dizr i var gyid yr a brar.karaar zy yarrd da aa gy yarrd gy ba dr dara ara

br. kaar raaa yii 850 rdir. oyaarda i raaa drii 3800 rdir. iraaa dr aradai ar 4650 rdir. faa araar y a i dizri dri aaradai ar i h h 20000 ryi br.1.1.1. KITALAR ZERNDEK YEREKLLER

kaar zrid a ara daar, vaar v paar aa yriri ara yrii ar. ovaar yayg yriridir (i 7). B paar v daar aip dr. Ba biri aarda ga yri br. Bar raara ar g y paar, by vr daar i vaar v havzaaraar g a parardr.


35/151

ekil 7. Dya baca yriri

1.1.1.1. YKSEK PLATOLAR

kraar ara bii i a irdri vya a aaar y paar rrar.oraaa yiri 1000 ryi gz. Dya ya ayaar braarda grrmar i,gay, rr, vari gibi ar ayaara bar araa grai, diri gibi aaayaarda idirr. ii i harr arz aara vra ziii yiiri,ri, dray ri ydaa girirr. B d rai rjz dvrrid rar vrayaarz aaar, yr yr r v pirji ara bbi vya aaaardr. B arada yirji harr ydaa g vrara ap hizi grrdir. Gr kadi v Hriirjzri i ydaa g vr yry b a irdrii aara ara irdir. Byci araar aha giiir. ka irdrii zri, gi, Pazi vya daha g yaair abaaara r br. B r abaaar, a v draa bir zrid yr adarda,

yaay drar rrar vya i harr az draya raar, ha iivya vrardr. Aya, Avraya, kzy Aria, Gy Aria v Aria aar hr biri diirdii ra raara ahipir. Bar Prabri vrarda ardr v yryzdgrd baca ahaar ardr:

Avrpada vi by bir fiadiyay, Ba Dizii v D Avrpay iiaa f-saraya (B Bi rzi vridi v v fiadiyay ii aa a Bakaa dir), Hbrid adaar

Ayada Agara aa, Hi aa, Arabia - sriy par

Aria aa

Avraya aa

kzy Ariada, Hd rzi vrid, kaada by bir v Gradada ii aa kaada aa

Gy Ariada Brziya aa (Aaz aa), Gya aa v Arjaiigyid Paya aa

Aari aa

1.1.1.2. BYK KIVRIMLI DA SIRALARI

ayda vr da iri aar zrid brar. Bar yiri 1000 ia 6000r arada di yiy ahipirr. Bar gi kraar arda yr aaadr. B


36/151

ir paaar arpaar i r. i a arpa i a ii vr daar r. Ap-Hiaaya ii b iddir. Bir yaa bir aa vha arpaya da ar vrar r.Aaa, kaya v Ad Daar gibi. B ii i dya by a ara da biribiir. Bacavr iri aadai gibidir;

Kaledoniyen kvrmlar;Yarda da biridii gibi a irdrii rada yr arar.

Avrpada, gyidi bir i dda b rada, ra gir, ya, adiavyadaar

Ayada, Baya g vrid yr aa da aha

kzy Ariada, kaada aa gy ar;

Gy Ariada, Brziya gyd ar Hersiniyen kvrmlar; Avrpada birbirid ar ii dr grir r. Barda se-nW

drda a Arri dr, sW- ne drda a i Vari drdr.Avrpada Gar, Gy rada, Arri ai, mai sara, Ardr, Vjar, karara,

Bhya ai, Harz, paya maAyada ura daar, ti- a daarAriada fa ma, kap daar

kzy Ariada Appaa daar Alp kvrmlar;e rjzdir v b d izri hz yidir. e by yay aaa

ahip vrardr.

Avrpada Bi daar, Pir daar, Ap daar, Apir, Diar daar, Pid daar,karpaar, Baa daar

Ayada kzy Aad daar, trar, kaaya daar, Zagr daar, Hiaaya daar,Aay daar, Biraya daar, edzya adaar, fiipir, Japya adaar, kaaa daar

kzy Ariada kaya daar

Gy Ariada Ad daar

Ariada Aa daar Ap vrar grd yrrdir (i 8).

ekil 8.kraar v vr aar

A:Prabri vrar aha (ei a irdri vya aaar);

B:kadiy v Hriiy vrar;

C:Ap kvrar

Ap Hiaaya a Ba Avrpadai Pirr faai y aa iiid baar. t


37/151

Aaar, Apri, Apiri, karpaar, Diari Apri, Baa v Rdp Daar, kzy Aad vGy Aad kvr irii, kaaar, ebrz daar, Zar v Gy ra iiii, Hididaar, kara v tar daar, Hiaayaar i iiii ii ar. Aaa v Ad a i kzygy iia Aria a bada yr ar. Aaa iii, kaya daar, sahi vrar, sirrnvada daar, Gy Ariada Ad daar b vra dhidir. B ii by i zyd birir v bir ha ydaa girir (i 9).

ekil 9.Ap-Hiaaya v Aaa-Ad vr aar

1.1.1.3. OVALAR VE BYK HAVZALAR

Yrabda y araar, ii v paar, daar v by driir i aararda a baaaar vya yaaar da yr ar. Diz viyid yaa 1000 ry adara ka Parardai b viyrd gi va v havzaar yr yr d paar br. Dizviyid -200 ry adar i iici bir baaa vcr. Bra adaar zrid ydii a vya ahadr. +1000 ia -200 r aradai ri b yaaca a par ii vriir. -200

rd baayara h h - 5000 r drir adar i bir yaa daha z dr. -2500r viyi adar a a yaacdr. ka yaac giii i h h 500 yi br.ka yaac ada -5000 ry adar i yaaar i dri diz par ara iidiriir.Barda aada i dri diz hdri yr ar. Ai v pai a zr ii ipi biidir.Ai a arar Pai yada dia r. Gi i ara ai bgr d grr.Dprr, ya hdri v vaar i iiiidirr. Pai a arar da gi bir ahadai bada ai bgrd br.

Barda baa aar iidi by havzaarda i yririddir. Ara G, HazarG, ora Avrpa havzaar Ap a zyid br. Gaj v d i mzpaya i Hiaayaa gyid br. kzy Ariada miiipi havza, Gy Ariada ori, Aaz,

Paraa havzaar vaara v aaa r ahaara ar gir. Gy Ariada kg havza ar i dr. Braar diri haa dpad ahaardr. B dpaaya ba ara grdir.

1.1.2. OKYANUS TABANLARININ YEREKLLER

oya havzaar v abaarda da yriri br. karaarda yaa 3 a daha byyz ahip ba yaarda b bada aardaird daha by v iyici yririivc d ybiir. oya dipridi radaar, diz a daar, ir v ay ididiz a ar dia r.

oya abaarda da i v rr r yaaadr. lvha rarda vai

aivi v i aaiyr idir. Divrja vha rarda a avar by diz a


38/151

daar v haa gci aar raadr. Bar ya ra rardr. Aa yaradai ba r i dr. oya ra r Dya yzyii % 23 raadr(i 10).

ekil 10.Aa oya ra r (Drai)

ka ri v yaaar ada yaar iid yr ar. B ya ra diza ayardia icidir. Bar gi V iidir. ka d 1500 r drii adar idir. Biray kg, Hd gibi by hirr i iiiidir. Bar abia bgrd abia aar rdgzir.

-4000 rd aada ya abaar yr ar. oya aba yryz % 30 idr. oya aba gi icdir. (raaa 5 ir ada) Y 3-3,5 gr/c aBazai ayaar br. Ayrca ayz va iri vcr. Bar ay 10.000 i a iaddidir.

i yaa vha arp vrja vha rarda dri ya rar r. BaPai -11000 ry adar i z, dar, di yaa dpryar baadr. Bar yarar ara iidiriirr. Aa oyada 3, Hi oyada 1 v Pai oyada 22ad ya hdi baadr (i 11).


39/151

ekil 11.Dya baca dri ya hdri

ALIMA SORULARI

1. Diz ada 0 ia -200 . arada i aha aadai rird hagii i iad didir?

a) Yaa parb)

c) Yaa Pa

d) Dra

e) Ri

2. oya abaar i igii aada biri bigird hagii dr didir?

a) -4000 rd aada ya abaar yr ar

b) oya aba yryz % 30 i dr

c) oya aba gi icdir

d) Y 3-3,5 gr/c a bazai ayaar br

e) Ayrca r ayda va iri vcr

3. i yaa vha arp vrja vha rarda aadai yririd hagiibr?

a) Dri ya rar

b) Dri vadir

c) Yapa paar

d) oaya dzrie) Baiya ahaar

Cevaplar:1b 2 -3a


40/151



41/151

6. HAFTA

ZET: B dr aa yririi r d biric bar ziri badaaacar. Ayrca i bada yriri hada da bigir vricir.

BLM 6GR6.1. AnA Ye ReklleR

6.1.1. DAlAR6.1.2. oVAlAR6.1.3. PlAtolAR

6.2. le BAk mn DAn Y eReklleRAlmA soRulAR

GRBir dya hariaa baz zaa ar yi adrid ar grr diaiizi

r. kargra bir dizay iriid ar rri vc d grr. Y zirvrdkahvrgi i baaya r ara, Paarda rc v ar vaarda yi v ihay avi r diz

viyri iiir (i 1). B rdir apada dahi bira yr id z i bd.


42/151

Metre

ekil 1. Aa izgiriy Yrab GrDayda i kparda vara dr vya diz viyid yr dr ar ii

ipri ba ar ai yriri vcr. Drir, aarar, irr, arr, hrar, pigar, rar,

iiiy araaar, a pigar, a haaar, ariri, daar, drr, araaar, v privadir, bar, payaar, ibrgr, bahadaar, haadaar, rgr, ay vadir, Bar ddaadc i ayara ba ara ydaa g yapa yriri d by da grir. kvr radaar,vai yriri barda adc ii rir.

1.1. ANA YEREKLLERlir zrid vc aa yriri da, va v paarda idir v vadi, yaa, p,

dr, ar gibi iici yririi bir araya gi c ardr (i 2, i 3, f 1).

ekil 2.Aa yririd bir i


43/151

ekil 3.Aa yririd bir i

Foto 1.Arada Gray Daar h d i Gray ova dia dir.

1.1.1. DALARDaar a ar dhiid by yi arar ir, gi dar v dri vadir yar,

yaa irii y drd v dva d y ahaardr. sraar haid bdar gibi ara ba daar baadr. Daar da da ii r r yar.

e i da aiza i harrdir. ti harr ba arajiard biri ai zii a r abaaar ya baar iiy vrpyriy d daar ydaa gir. Bara vr daar dir (i 4). orji harr avr daar yryzd aza gr daardr. Ayadai Hiaayaar v Avrpadai Apr b ipdhidir. Yrdzda vr daara r ara da kzy Aad v tr Daar vribiir.


44/151

ekil 4. orji harr ba ara daar Yi i harr ba ara ri yr ab bar ya baara arz adzaa rr v ayar. Byc bar dpryar, y bar i hrar dayyadaar ydaa girir (i 5). fayaaar c ydaa g daara r ara Aria BiriDvridi sirra nvada da v yrdzdai Bzda v Ayd daar vribiir (i 6).

ekil 5.B Havza Yapa Ba oara oa Da maiza

ekil 6. eg Bgi Hr v Grab siri Daar bir vaarda aa av v prai addri ya c

ardr. Japyadai fji v fiipir Piab Da, mazya m kiaba, evadrdaiCpai v Arjaidi Accaga Da, Yrdzdai Ar, nr, spha v erciy daar gibiva iri b iddir (i 7).

ekil 7. Vai da aizaBar ya ra ar aa (rzy diraiyi) c daar da vardr. Bar,

vrrid yr aa ya abaaar adrp rada adraya y a daya

ayaarda i ahaara ab drr. mad ara a iidiri b yir da


45/151

dc adar y aaa brabr ABDd Adirdac Daar, kcai pa zridi Ayddaar (539 ) v kayda (438 ), ar a c daara r ara gribiir.1.1.2. OVALAR

ovaar ii yird yr aabi dz vya dz ya ha daga ahaardr (f 2). Yaaydar gibi ha ii d abiirr.

ovaarda aa aarar dri vadir ahip dirdir, yai aza girdir.ova yzyi i avgr aradai yi ar azdrAar havzaar birbirid ayra b ahaar vya rvri yiri d

hiyizdir.ovaarda aa aararda a hz aza didir.B aarar gi rb drr izrr vya rg yaaara ahipirr.A drrii v dayya viyrii ydii zaaarda, dri vadir ahip a-

darda, yaaarda ara aara bp rar.

Foto 2.Carbry ova v zrid aaa a Raaia nhri(Yi Zda, Pai kyar)

ovaar bir diz v ya ararda yr ar. B ip vaara y vaar ii vriir. Davaa b ip vaardadr. Dir bir vaar i, araar i da br. Bar iavaar ydaa girir. karaar i da yr aa gri ararda ba vaar da iavaara dhidir. ky vaara r ara yrdzdai Bara, araba vaar v rva; ia

vaara r ara da, g, Ahiar, kya, m, Pair vaar v Yva gribiir.ovaar ara gr a ara ii grp ada paabiir:

Birii vaar A vaar

Barda birii vaar aarar, dagaar vya bzar biriirdiri irii a rardaydaa girdir. ta vaar, daar, da ii vaar v pid vaar bara rir.

A vaar i a aya badr. Aar adrada, a dvrii aada ydaa g a vaar i daga adra c v rada ar yzyi abrazy parar b ip vaara r i dr.1.1.3. PLATOLAR

Paar da vaar gibi ii yir yr aabi dz vya dz ya ha daga ahaardr.ovaar gibi yaay vya ii abiirr. Aca paar, vaarda ar ara, zrrid aa aarar


46/151

arada yar v paraaardr (f 3, f 4).

Foto 3.kararii bir pa gr

Foto 4.e Pada bir grPa yzyi i avgr aradai yi ar byr. Paar, aarara paraaa aza

d adird, pi bir gr azarar.Paar ii ird ydaa girr.oar bir a yzyrii v ppri gi c ydaa girdir.Bu

drda, aba viyi ya bir viyy adar aa v dzirii aar adra iria a yzyri v ppr, ya i harr yir, ya da, bir gai ai har

c aba viyii aaaya, a gr y aardr. Byc, yi aba viyi baara aar adra caa, aarar yaaar yid driiri v ahay paraar.sa, aarar arada ip dri bir id yar v paraa dzr a paarydaa giir. B r paara r ara; aaca-kcai pa, Yazaya pa, Hayaapa, Bz pa v uzyaya gibi paar gribiir.

Baz paar i y gi v a igibri v av rrii vadir yaraar cardr. Bara r ara da erzr-kar pa v Ardaha pa gribiir.1.2.LE BAK IMI NDA N YEREKLLER

i bada yriri izi, a baayara vhaara adar diby br. By yr iri diid daha yr irii d ihiva dr (tab 1).Tablo 1. lei Bakmndan Yerekilleri


47/151

Meknsallek

Boyutlar Yerekli rnekleri Balca kontrol Eden Etmen ve SreUzunluk(km)

A l a n(km)

Yapsal Flvyal Glasyal Kurak Kuvvet

DKuvvet

Micro

Kk

< 0,5 10 >106 K t a l a r

ve byk

kvrml

d a

sralar

Dnyann en

byk akarsularna

ait byk drenaj

havzalar

Ktasal buzullar (ekil

1)

Ergler Uzun sreli

b y k

ykselme ve

alalmalar,

B y k

i z o s t a t i k

hareketler

Byk iklim blgeleri, Uzun sreli iklim

salnmlar, Buzu l alar


48/151

ALIMA SORULARI1. Aadaird hagii aa yririd birii didir?

a) Plato

b) Vadi

c) Payad) Hamada

e) Pig2. mad ara a iidiri daar aiza aadaird hagiidir?

a) orjib) B Havza aizac) erzy diraiyid) sravaie) Pirai

3. Aadaird hagii ga yririd biriidir?a) kaar

b) lapyaarc) sravaard) Daar

e) mdrr Cevaplar: 1a - 2c -3a


49/151



50/151


51/151


52/151

i yap i b ayaar diziiri v abaa zirii birir. Dir bir iad i yap diich yryi (araziyi) ydaa gir ayaar cii, ar zi v iyaa ziri, h d, bayaar ydaa girdii abaaar birbirri gr drar aar.

Litolojik Bakmdan Yap;kayaar , gaz v rgai varar dda yrab ydaa girrardr. Y yaraar, ad caar v a caar gibi yrr i pra vya az rd ypgraya yzyrid raara raadz ayaar, yririi v giirid ryaya i rd biridir. oar zi v iyaa ziridi arar yririid ar aara bp r. b zir, ayaar adra v rri ar dayavya dayaz aar ayi dr. ri ar, bir, jip gibi da riybi vya zbiayaar bd ahaarda apya, di, vaa gibi z yririi ir ar pgrayar.

G ara, i harr r drar ydaa gi, aaya ar dayaayaar ip y yririi, ay aa v paraaa ayaar i aa yririi ydaagirir. A yzyri vya ppr zrid yr aa v r ayaarda a adar

b idi ip y ry r i dr. sr-ya abaaar ard ara bd, ri, yaay yap ahaarda r abaaar vadi yaaarda di ar, rir rr.Graird i ahaarda grai pgraya ad vri z bir pgraya ipi r. Bzrir iyi, diri, adzi, baza v gay gibi hrj ayaar zrid d raar.

kayaar, gi, bir vya bira irai bir araya gi c ardr v ira

iriri ar d r ar dayaar ayi dr. ayaar ay zi v iyaazi didirr; kaa, tr v mar a zr aa grb v barda ada iiipri vardr. ri y abidiri gibi (baza..) gv d abiirr ( dp, a dp..). Bir abaadr (a, gay..) bir i abaaaa grz (grai..). kriaiz irardi aar ya ra (grai, gabr..) ca yapda aar da vardr (bidy, pay..). Bir irad idir (ar, jip..), bir i ii irard r (grai,adzi..).

e v rri ii yryzyid v yri i arda ayaar zrid r. idiricib v rr ar ayaar gri dar dir vya pi b bada arz dr.Biridii gibi ayaar, ira vya irari biraraya gi i ardr. B d araardaiyaa bii arar d gibi, zi ziri d baadr. Day i ayaar zy ar

dirri diiir. faa ay ayac ra ar irari zy dirri d, ay didir.B cda ayaar, bi bir r d rri iid adarda, bar yzyrid przrydaa gir. far zy ba ara diri irard a ar birgi aar, abz ar i rar haid birir. Bir aya zrid ar z cda a br przr daha ddir. faa bii v yap bada ayr a ayaar arada z va, aa v paraaaya ar dir bada var a ayrcaar zaaa by d viyarar aa d abiir. far aa v paraaa i diri ayaar y ahaar haid

birir, bar arada vya vridi diriz ayaar i hza zr v aara aarar (eri,2000).

kayaar, da bir az aar v a, v, gaz gibi dii azda bird ydaagri di i ar d v rr ar davraar raya a da zrdr.Bar; g ara hj aya, ayrca ziri vr ara, jji zaaa ba ara bydiiir gr ardr. B ada, yapar d v rr ar davraar iad dg aaii dri v abi aya aayar i ara biri aaadr. Ayrca

bda day iji ii dii iai ararda jrji zridi iri d ar aadr.kayaar ayraa v paraaaa y aa r, ai v iyaa ara ii ayr

grpa drdiriir. Barda biricii; arar, d, rzgr, v bii rii ii gibi, zidri y a ai paraaa, diri i; ayaar v b ayaar ra rar birbiri

baaya i iyaa biiii bzaa ba ara ydaa g iyaa ayradr.kayaar iriid yr aa baz yar dray irar d iyaa ayraya rayara bira iiciirar ddir. Daya daha az a b iici irar i rar ai paraaaya

rayara daha paraara ayrabiir.


53/151

s ara; ayaar paraaaya y aa ar dri ii ada byar v biiribirbirid ar ayda, ar ayraadr. liji iiri, v rr ardavraar aaiz dbi, jrji gii bada gri ri apayabi ii;ar ya, d, iyap v barda a ari byar, biiri, yar v irajiarariiri gibi zirii biri grdir.

Yryvar jji gii byca azri aa, dii vr ar adai, a v iaa yr yr d arzaya arz aa, yr yr d a b ijiiiri rar rar paraaa, ayra, aa v birii i dii jji iir ydaagiir. B ayaar zaa zaa da ba v grir arz aara r v vraardr.Dayya hr aya iy ar di ha zir grcid iji yap aaavra grir.

Tektonik Bakmdan Yap; kayaar ydaa girdii abaaar zirii i yapiad dr. ti bada ii yap ipri baadr. Bar i aadai gibidir;

1. Yaay Yap2. mia Yap3. kvr Yap4. fay Yap5. D Yap

6. Dirda r Yap1.2.2. SREsr, yzy iri zrid ai v iyaa yara diiir ydaa gi bp

a ayar iad dr. B rr baz ri rd grir. Aarar, bzar, dagaar,rzgrar, aar birr dir. kayaar ayra, paraaa, aa, aa rar biriiv dpaa i rir. e v rr ii ar iddir. Bar;

1. e v srr2. D e v D srrdir.

Biridii gibi vv aya yryvar i da aa v rr, i r vi rr ad vriir. Yrab ii harri, vraar, raar, pirji aaaa,bb vya arpaar v vaiza i v rri ydaa girir. vvr, ayaar

yri driirid aa v gi yapc a gibi ra ararr gr biri, bar iri v yrab idirdi iri ay didir. B bada i vvr baara ydaa g rr pirjz, rjz, ra, ayaa, dpr v vaiza a zrgrpadrabiir.

kvv aya yryvar i arda aaya v rr i, d r v d rrad ada iad di zi paraaa, iyaa ayra, yraar, aarar v y, bzar,dagaar v aar, rzgr i caar (biir, hayvaar v iaar) dr.

v rri rd yririi adrara rada adraya v yr adarahaar aap dziry aa b adra v rrii, yrab v dayya azi zridi iri, birbirid ar ara ydaa gir. Dir bir iad i biri d v rri hpii yryzd i ad, i v rri i ar drcrd dybiir.1.2.3. ZAMAN

Bg hihazrda razda grdz yriri z bir jji gi byca acaardr. Yriri biri bir zaa diii iriid r, giir v rada aybr. Bir vadiiaararca ii v a bira yz bi y apar. r ara 4000 r yiy ahip birda aaca ra d ayara yda 0,5 iir aa b y 8 iy y ra dizviyi idirgi r.

Dir bir iad i zaa jrji v giii apar v dii yririi aai vr ar iji iir y idirici arr diid, gi gzyrab girdii jrji giii, baa bir iad i jrji arihyi apar. Dyada

hr adar bg var a yriri by rada azda miyd bri giiii rdr g


54/151

ry irid ydaa giyr a dahi, b ada i iji birii zaaaadar grbiir. iji birii aya jrji gii baaa da rada i a v rr ba ara b ir rada adr v yiri r. B a dgrci gz adar ri ara rara v gzd d b r haa dva dir.

Big Bag di gr gzdi vr 13,7 iyar yda biraz daha aza zaa c drc y v ca bir had by bir paaaya raya r. Yapa radyri r grd yrab da bg adar g ryi 4,6. 109y ara vrdir. B z diriid yryvar zrid hz yrab ad, y d zi bir vrd ii v dii yririi vc bd gz adar giiir.

B bada yrab v zridi i yririi baagc a ara diarvri baaaa adar grbiir. Prabriy ara bii b zaada ab p dr iy baaa i biri, i a irdri d ydaa giir.

Birici zaa Pazyi, araar gidr yz ar, Paga addai a para, kadiy v Hriiy orjzri ydaa gi, a ii grii harri baa vi ri iri r. B zaada bzaa harrii ya ra, iddi ar da ydaagi byc, ni trpia i var hr ii yada by yay griir.

Yaa 200 iy y c ici zaa, mzyi, Paga ii paraya ayr, aip ddd ii a para da gidr paraa v birbirrid zaaardr. B zaa bir dvri a

krad ni trpia a para dr giiir. Aa v r ahaar ca dizriiiaa raardr. Bda ra, bg by radaar bir ydaa gdii cZaa, szyi Ap orjzi i by vr radaar r. Arada kvarrdi harri ya ra by bzaaar ydaa gi, araar yz by b

bz rri ada ar. Yaaa bz dri arada ii d aar ydaa gi vbzar riiir. trar aya biri bzaaar r. Byc zai i ara dizviyrid y v aaaar ydaa giir.

Yaaa b iyar y iriid, by i harr ba ara gi ara paraariy yr, aaaar, vraar, raar, aaaaar, bbr ydaa gi,vai aaiyr zaa zaa ar ada zaa zaada ar zrid iiii rdrr.Byc By ara paraar v yir r. sar gr zai gr i dr zaa

zaa yr araar iga i zaa zaa da aaara araarda iiir. B harr baara yryvar jrji giii bir ahada iiy ra, yi v gii dvrri i ar yriri r. Ar ara ba ara ar ii bgrid ar adra v rri hi r. B bgr dirii adra ar adra v rri

ba ara yri bada dii gr azar. ni bgrd aarar, ra bgrdrzgrar, ii bgrid bzar aaiyrii rdrr. Ba biri yr yr ay

bgd ar v rr dii zaaarda r yayara piji pgrayaar aai vriir. G ara 10000 yda iaa aa v yaa 4570 iy y grid braayryvar; b z rjii byca vra, ra gibi i harr, aga ara aha vai aaiyr, iid a v aar i bar raya ard iai ar darr ara yaa v yaaaadr. B ar rd i yriri p gidir.


55/151

ALIMA SORULAR1. krda gz adar jrji biiid, yririi ydaa giid ar grri

ava, ii r raya r. Aadaird hagii barda birii didir?a) Pa e

b) npiz ec) Davi ed) Yapa Jrji ee) kiai Jrji e

2. Aadaird hagii yap i igii dr bir bigi didir?a) Yap yririi v giiid r yaya i rd biridir

b) Yrab i v iji zirii apayaca id aaadrc) sraiay yap ii aa bir dir iaddird) liji yap ayaar iad dre) ti yap b ayaar diziiri v abaa zirii birir

3. Aadaird hagii yzy iri zrid ai v iyaa yara diiir ydaagi bp a ayar iad dr?a) Yap

b) Zaac) srd) lijie) ti

Cevaplar: 1a 2c 3c


56/151

8. Hafta e-Ders Kitap Blm


57/151

8. HAFTA

Zet: B dr iji aada yap zrid dracar. liji aada yapda adii d aaacar. liji yap yririi v giiri zrid gibi iriid aaacar v b bada ayaar i vrgaacar.

BLM 8

GR8.1.ltoloJk YAP

8.2. ltoloJk YAPnn YeReklleRnn oluumu ZeRnDek etkleR

AlmA soRulAR

GR

Yrab zridi yriri, giriii , , by a zr ii grrr.Yriridi b iii, idirici vvri ar ya ra b idirici vvr arzaa dayya i ayaar da ii ada iri giir. Dayya yririi

ii ada i r yaya arrd biri d, ii a, abaa v r ba ara ydaag yapa zirdir. Yap, biri drda drya abaaara v abaaar gri dra(ti Yap), diri d, a di addri iyaa bii v zi ziri (liji Yap)

ba a zr baca ii iddir. Bir araa b ii yap dir araa d arri, iia irri, ry drc by diiir gri bp ardr.


58/151

1.1. LTOLOJK YAPI

liji yapda a di yrab ydaa gir ayaardr. kayaar aya, a gibiiir d iad didir. kayaar , gaz v rgai varar dda yrab ydaagir rardr. kayaar yririi v giiri zrid ii a baz ziri

baadr. Bar aadai gibidir:

kayaar diyaazara vya zay dir haar i ii a i ar rayaarr. kr v aaar diybiciiz ayaardai diyaazar y dri dr a gid ayarr. Baza v ar gibi ada aa a ayaar girii aar, bar zrid gr diyaazar var i igiidir. urar aradai ba za vvi a b gibi ayaaryzy aaya ar dirri, diyaazar arrd giriii ayid bb azaar.

Diyaazar, i v abaaaa yzyri zay dir ahaardr. Bara bir idi ayaar dirri azar. B zay dir ahaar byca daha i v daha dri bir ida d rr, zi iyaa z rri da a bir zaa ra ayac paraapayraa d r. G ara adra arri ci zay dir ahaar izyr giir.

kayaar by zi d vaprir da zrr (rirr). Bda baa driiayaarda bir i ardir v b ari i rii d i baz arad r.

Pay rr v dy rr ayaar hz zrr. B d bar zridri i ir yaygdr. faa b id ydaa g ir z r didir.eri hz dda a ir yi ay hza rada adrrar. Ba ar ar, di vrr gibi ayaar zrid ri yya a ir z r rr v ar pgraya araiidiri z bir pgraya ipi ydaa girir.

Gv vya ia ai addr b, a, , i v i gibi ar byai rardayapardr. Bir dp by ar bada aya yr ici ara bii

grari zir ayaar gziii, giriiii, a apaii, ai paraaayaar ii gibi bir arda i r yar. Gv addri r byar, r iri vgrari ararri i bar aarara ardraar, aaar v iri arada da bir ba vardr.

Bir ayac haci biriid var a bar pa hacii, aya haci birii raab ra dir. Gzii (przi) i b ra haci birii b ra iyd dic dr gr radr. Dayya gzii hr hagi bir ayaa yr aa gzri haciiayac pa haci raa iir. Przi ayac ydaa gir rar byara, iri,

bar dizii dzi yai r v ayrca, zi a, ar v baza gibi ayaarda gr diaazar vara, bar a v giii baadr. G ara rar adar ic

i przi rada yir. Przi ar rada adra rri a aza r.

sza, yaaar ii v adra iddi gibi bir arda i r yayav iji arar ca ba a bir ziir. Bir aay i aar v Darcy r gr hapar,Giriii vya za hz giriii aay i hidri gradya arpa iir. Giriiiaay dri ayac ydaa gir rar byara, biii, ira biiri v ayrcay vizii iy ca, y, z gibi ziri badr. G ara giriiiprzi i igiidir. Giriiii aza a ii, przii d y a grir, aa przira y a hr aya aa aza girii didir. tari aca gzr hza apar.B dd ii ayaar, y gzii raa ra, giriizdirr. B dr ii ayaardayap arazii ii bada i r yar v braarda ararii iri ydaa

gi y aar. B gibi ahaarda vadi bi daha yaa pri gi avdr. Ba ar


59/151

graar, aar, ar v aarda gzri haci daha by dda, b gibiaddrd yap dpar, daha d a prziri ra, giriidirr. Diyaazarr, bazaar, aar da giriidir. Barda yap ahaarda izgi v yzy aazi yaa ii gir. Aar bi daha zay, vadi yaaar di v gi d bydir.

kayaar jrji bada da i dir bir zii d ar ydr. ziai addri aarar, dagaar v rzgr arada aa rada arara gr iy aara dpar arari zrid i yapar. Y aa ayaarda gi daha yir.

tr ayaar y biraz daha azdr. mar ayaar da da y aaayaari yadr.

kayaar paii, iidi v irpi ziri baz i jrji ayar ydaagiii v yay biiii aaaya yarar. Bir vv arda i diir, aa vv radaa zaa rar i haii aa ciir dir. Ba ar i diiii vvi iirada a zaa da dava diyra, had paiiid bahdiir. ri a , ii paiir. ki daha aza ir, bi bir d ra ar i arada iir aa iari arada dar v b drdai i ac bir ha ar.

Ay addi di ar ada paraaada aaya haaa ii aaa diidi r ad vriir. B ra rii bir addd aa aaar vya yarar, dzg darbr vyaarara diiid apar. kiri paii r gi % 13-30 aradadr. B badaii i irarii grdiri drr birbiri daha yadr. oya iri iidi rar arada

by ar vardr. ri, aiii iidi r % 30-70 arada d had, riii gd bi r id b r % 700 dr. marar, ar, ir, a dpar v ii praar iidh daia i drd i br. B dd bar paii v iidi bada davraarzrid i dri v i iraii r r yar. Yardai vrir gr, ai grbda ir vya

bar bd ai dparda harrii ydaa gi, rii iri raadaha ay v daha adr. aii iidi ra daha az iarda i riir.

kii gv dpara daha aza dii zaa bar bir r ra iidi r aararBa ra baz hard dp a rr v aa gz, aa b drdai dp bir darb vya

arya rad zaa, aid v hai gr yaaa aaya har baar i ba irpidir. tirpi, bira daia ra a rr v yid aar. sii vya vai arar,yra y viyid aar vya iddi yaarda ra ydaa g ai diiiri dd ba diiiri irpiy d a ar rdir. B cda da yaaardahyaar, pra ayaar, gr, ar aar ydaa gir. maddi yid aaa da

bi bir dri badr. kii addr adar a, har haidi i aaa ri adar gciir.

kayaar radar ai z ayar bar ca diiiri cda giv bzri i yada igiidir. yic, ciiri gibi, ayaar da gir. Bgi h z, h d haci bada bir ar id ydaa gir. uzaaa gi,

izgi gi aay i aar. nra caarda izgi gi aay ayaara virar gr ar drr grir.

kayaar pa dirci v hzy ziri, aaya ar dirri i yaa iri v harri bada idir. kpa dirci, ayac bd baca badr. Dri i ayacii v y vara badr. khzy i ay ci ri aradai i vvi dir.khzy v v a addrd grr. B addri ridi pzii v gai yr aradar. Baar r aiyi riyda biri adardr; aca r arada ri yi barr v b da biii bir arada ar.

k, a, pra yaa d gibi gv addrd ydaa g biri irii bir

yaa zrid ayada, yvaraada drabidiri by aya dg a dir. B a drihyaar, pra ayaar gibi ii harrii ydaa gii, biriii ii, yaa d,


60/151

ar gibi arri i ziri zrid i r yar. Dg a, gv dpy raazi iji arari badr. sr, rar yzy iri i igiidir; yzy iri daya yapa badr. Gi ya paraar aaya ayaara ai rarda a dpar dga daha r. urar a vya r aa gr r dri dicid dp dra gr dg a da diir. a addrd dg a daha r.B raar hyaa apaa, hyaar i v ydaa gi aar r aa aa gibiygaaar bada by bir dr ar. Ba gr, aar v bar ydaa girdiri yapara v rijia zirii, hi di aa haarya aa v bar aradai bzri v ayrar

bi grir. B ii aar v bar ba bdar grpar v ydaa g yaparzirii, jrji bada drdir zarridir.

1.2. LTOLOJK YAPININ YEREKLLERNN OLUUMU ZERNDEK ETKLER

Yrab azii ydaa gir ayaar yapar i bar zrid ar rarada ra pgraya irii ziri arada iiir vardr. Y yaraar, adcaar v a caar gibi yrr i pra vya az rd y pgraya yzyridraara raadz ayaar, yririi v giirid r yaya i rd

biridir. oar zi v iyaa ziridi arar yririi d ar aara bp r. b zir, ayaar adra v rri ar daya vya dayaz aar

ayi dr. ri ar, bir, jip gibi da riybi vya zbi ayaar bd ahaardaapya, di, vaa gibi z yririi ir ar pgraya r. G ara, i harrr drar ydaa gi, aaya ar daya ayaar ip y yririi ayaa v paraaa ayaar i aa yririi ydaa girir. A yzyri vya pprzrid yr aa v r ayaarda a adar b idi ip y ry r idr. sr-ya abaaar ard ara bd yaay yap ahaarda r abaaar vadiyaaarda di ar, rir rr. Graird i ahaarda grai pgraya advri z bir pgraya ipi r. Bzr ir iyi, diri, adzi, baza v gay gibi hrjayaar zrid d raar.

B bada Jrji ada ayaar ici zarridir. tpgraya irii ydaagii v giri zrid ayaar ai paraaa v iyaa ayra ziri drda vyaday ara dri i yapar. Dir araa, ii ayaar arar, b drar v dirayaara iiiri pgraya i igii prbri zi yard d yi aahar vrir aar.

Hrhagi bir yrd ry ii bir id icir, bar bihaa biri ayaar v bararz ad i harr igii d h gz arpar. nii diri v ii abaaardaydaa gi y bir ry, ar v gr abaaardai dva rir zaa hdiai r. ei, by va iri, ap paraada ra, r gr r v daya aavar ar rara, ydii vya dva ri v diir ydaa girr zadargrr. karrd vya bazaa ryc bir apa adai rayar dir ahaardadaha az aaar cda a yapa dzr: aar, ri idi yaa prri, daha

diri ayaarda a ahi pr, diriz ayaar zrid zaa ii pgraya iri; ar,gr vya bazaar iid a vadiri gi di yaa aar gibi hr diai gzcii ardci iji iri baca rridir. B gibi gzr, h hr a idii dii ha birry abicii harar.

taar v rayar r v iyaa bii bir d, zi zi bada grdiriiii p aza d gibi, abaa v rdi gri ir d diiir. maddyi rav ira ad vri aar vya by gri iri i iyaa biiriiici d, irajii dayya jjii aa aaara giri br. mirar, biiv birardai zi v ir ba ara ii aar ydaa girirdir. taardai griiri, ii zi v iyaa ziri iad ii d, yap (by, rr) rii ar.

taardai zi v gri zir, biri irar bada apa, diri d aar ydaa


61/151

girdiri v abaaar bada, by apa a zr, baca ii id grdir.B a ada aaaca zr, biri, ira v a yap (r) diri d, vya abaa yap(rr) a zr baca ii zii vardr. B ii zird biricii iraji v prgraiaada aaa, daha by apa a iicii i a ri i abaaar, rada arz adar

ba v grir icid ydaa gdii ii, i i v ayar grba girdir. tijji (srra Jji) i diai ar ara icir. Jji ip bgr arza, vairayar v bar i vvr ada grdiri diiir v bihaa vha harricda ydaa g yi yap iri, a iibariy Yapa Jji (srra Jji) aradaicir. ri triyd, kzy Aad daar, trar v ora Aad paar, birbirid ayr yap ara ar v bar aradai ayrar zi i bada gi d biriricir.

ea iibariy yriri, by rada r v rr ziri ba ara gi yap iigii ara ydaa girdir. Brada yap iji v i zirii d ar hiyr arzii ybiir. B bada hr ry da yap az vya bir r vardr. liji i, az bi bir rv ii i dr. By yir aa daar, gi dpryar, haa ijiiri by r yad ar bgrid dahi yriridi baca ara adc ijiyidia aa a dr didir. Ai had, yi i aya dirci arada a bir ba a griri gr dr by didir. Baz aa ahaarda diri ayaar baa ar, baz y

daar zrid diriz ayaar yr a bd da grr. yryz ar ry,haa gi bgrd yririi aa izgiri gi i bir ra ahipir. liji aca, bi r zrid daha yr d v b gr ayr ayabic diiir y aar.

Jrjid yriri izah diir iji v i yap ahiy v drci daha iyi grr. Avva vaar v ar da d gibi, baz ry ydaa giid yap rp i ayabiir. faa b r, ar v vai yririi d d gibi by dabiir. kar aaardai ay vadir, i v ca var ada, ya iiii grd

bgrd haa ra bgrd daia gz arpaca id a ararri i h ahd diir.karri dii bgrd grdiri b biri ry hr yd c ari biii, aa

bir d abaaardai a v by apa gr aa v bara badr. Ba ar, graii,

ca i bgr, ra bgrd grdii ry bir birid ardr. B da griyri, d arr, ya bir yap v aya zrid dii yriri ydaa girbiiyr. Arii i drci, idiri azi aa v ii d rr ar grdiri dirc

badr. o had iji i, ri da ahaa yai ii arara ba rji bgrv zaaa ba ara yryz bir bgid diri diir. fraa Caar bgidiarr, y bir pa ydaa girdiri had, ay arri Apri y arda dazirvr ydaa girdiri gz arpar. Dir bir r, Avrpa grairii ryri aiir. oraAvrpa i airidi grairi zrid, pa dbic id yriri grd had,iddi zi paraaaya raya m Bac grairid Apr ah da zirvr yir. Bii ayr bgdi ry ayr, yapda ziyad ii irrid iri gdir.


62/151

AlmA soRulAR

1. kayaar diyaazara vya zay dir haar i ii a i ar raya arr.Aadaird hagii diyaazara igii dr bir apaa didir?

a) Diyaazar y dri dr a gi d ayarr

b)

Diyaazar, i v abaaaa yzyri zay dir ahaardrc) Diyaazar ayac paraap ayra ayarrar

d) urar aradai ba vvi a Baza v arrd diyaazar giz

e) Diyaazar, ayaardai r v aaardr

2. kayaar yririi v giiri zrid ii a baz ziri baadr.Aadaird hagii barda biri didir?

a) Y

b)

orgai ziric) Gzii

d) Giriii

e) Paii ziri

3. kar, r, va pgrayaar birr ra zi ara aadaird hagiiy iiiidir?

a) ti yap

b) srra yapc) liji yap

d) mriai Yap

e) mrji Yap

Cevaplar:1d 2b 3c


63/151



64/151


65/151

9.1. MNERALLERN BALICA TANITICI ZELLKLER

mirar ararii ziri a v biiri iyaa bir r aaabi addrdir. bird aza ydaa gir. Aca a, g, bar, a v r gibi bazaryaz bir r. Da arda , a, hj, gi irgai, da dzia diziiid v biri bir iyaa bii ahip; yrabdai ayaar yap aar a birira dir.

mirar gi a aa biri adir d v v gaz had babiirr. Yryzdi da ar, ca v baca ba ara, addi hrhagi haid biri haid babiirr.B zi-iyaa ar diii i bir had diri gbiirr. Ar bacda v raca arda, irar a had brar. sca yir irar rirr.Cva v hadi irar r ara gribiir. sca v ba ar daha da ara iirar gaz haid gzirr, arbi ai v hidrjr gaz haiddir. ka hadi irari, riai add ara aar.

Yrab ara % 99 iz rr. B 8 , ii biayarhaid bir araya gr irari, irar d ayaar raadr. Dayya, aya v irari

ayp aayabi ii daha aza i aa zr yr. kayaar hacic % 90ij rr. ij aar (iyar) dirri yaa byr. Yrab raayaar; ya ay r irari birid, ya ar rd irari bir araya gid ya daira v aya paracar bir har iriid ra i rar. Dada bii bira biirad, irari by rada 8 ai, daha iararda i 20 ai ayaar

biii gir v aya ra ira ara adaaa, gri aa i i i draya cvhrrii (ad yaaar) raadr.

mirar birgi ziri gr aar v adrrar. Bar bada iyaa biigir. mirari dir ac ziri i ria i, rr, diii, r, para, ri v yr.

Minerallerin Kristal ekli

mirari bir hari h h hpi riaidir (i 1). kayaar bazar riaiaya aryai d irbiirr. kiyaa yd a, a da ciir biri bir iyapar ya barriai aya irardir v ayar rdr. zi ab a vai ayaar,riai aya ar aryad ibarir Bara ar ddii gibi ca riar d dir. opa

b iddir. sa, biraz daha yava i adird aya riai v ar aryai bir arada irir.sa yava d hard i aya, aa riai aryad r.

i 1. mirari kria Yap

kriai aarda irari ydaa yir aar bi bir gri dz gr diziirdir.


66/151

dzi bir i ai dzi, d gr iibariy dzg yzyr vrii gri iri aa addrdir. Hr irai ararii v ac bir ria i vardr. ri, piri ri pid riair. e raaa riai irar;

kvar, tz, Jip v kaiir.

ea, Zr, Ya v tpaz gibi yi riar cvhr ara dada adir ara brar.

B r addri hr yd zi ziri aydr v b d izrp grp iriid

drdiriirr. kriari i zii a dzi iyap; riai ra ri aar vya a grpar aza v priydi bir dz iriid izgi, dz vyahaci ara raaaar i ydaa gdir. kria yap ra a para,

y vya r a di,

Bar bir by raaara a dizii,

i by raaara a a

by-haci raaara da a ad vridir.

kriar rji ara Yzy, kar v krd rar. kriai vry dzr,

Yzy, ii yzyi i arairi, kar v yzyi bir a i k ara adadrr.kriardi aza gri yap gri birgi bir iri dzi d giiir. kria iriirdir siri dzi, siri i v siri rzid a v siri aar araadadra rar gz aa grdir.

kria iri, iri dra gr baca a i haid parar. Bar;

kbi i: kria bai iy p idir. 3 d birbiri i v diir (i 2).r: Piri, ga, a, i, ayaz, gra, ayi, ri riari.

i 2. mirari bi riai yap

(id Piri grdir)

traga i: kria, bai iy aba ar a bir di priza iddir. Baya rbirbiri i, ba ar zadr. Hpi birbiri diir (i 3). r: Zir, ri, vzviya,apiri iriari.

i 3.mirari traga riai yap


67/151

(id Zir grdir)

Haga i: kria, bai iy aba ag a bir di priza iddir. Bayar 3 a p birbiri iir v 60 i aara iir. Ba bara di v ar zadr(i 4). r: kvar, ai, di, hai, bri, apai, piri, ibdir riari.

i 4.mirari Haga kriai yap

(orada trai, ada Apai grdir)

orrbi i: kria, bai iy aba didrg a bir di priza iddir. birbiri di aa ar zadr (i 5). r: tpaz, r, adai, ivi, aragi, ahidri,

gi, aii, bari riari (i 6).

i 5.mirari orrbi kriai yap

(sada tpaz grdir)

i 6.A Barii orrbi kriai yap

mi i: d ar zadr. Barda iii birbiri diir. c, bar

biriy di, diriy di aya aara iir (i 7). r: Ab, pir, ia, i, raz, jip,


68/151

rz, ji, vrai riari.

i 7.mirari mi kriai yap

(sada ora grdir)

trii i: d ar zadr v birbirriy di aya aara iir (i 8).r: Ari, abi, radi, pajyaz riai.

i 8.mirari trii kriai yap

(sada kyai grdir)

Minerallerin Fiziksel zellikleri

mirari aaada ar ria iri v ai yapar yada zi zirid

d yararar. B zir; sri,

zg ar,

R,

izgi rgi,

Para,

Radyaivi,

mayi ziri, eri ziri,

Diii (kivaj) v kr yzyi

eri drci

srrr.

Sertlik

kriari dii ygaa ai bir iy ar a dirri ri ara aar.

B ai i iz, adra, d v. gibi abiir. sri irari aada i biryardcdr. Hr ira ay ri didir. r a bd gibi (a) ya aar (a,


69/151

gra) da vardr. mirari rii crr di a vaaya ayi diir. Prai aagi birid izgi rii bai v aya aar; bir ira diri arada izdiriir. Dir bir dyi;irari iza (grci) riri dir. 1822 yda Aa ira biicii fridrich mh aradayapa b ayr ra ri i (mh saa) ara biiir. Brada ri drci 1d 10a drarar. srii 1 a irar ya, 10 a irar i, r a irardir. Bradai 10ira bir cii izr bir rai arada iziir. B drda hr ira did c grddaha rir v ar izr.

B ri drcri id raar;1. ta, gra, ai

2.Jip, arai, ayaz

3. kai, di

4. fri

5. Apai

6. oraz

7. kvar, aga

8. tpaz.

9. krd

10. ea

Brada ygaaca prai y dr: 1 v 2 raa iziir. 3, 4, 5 v 6 a i iziir. 7, 8, 9v 10 i ay izr. Bda baa prai bir dir y i ri drci bii baz ciird dyararaar. Ba Gr;

tra ri drci 2,5

Bar, aiy ri drci 3

Pcr ca, ba az ri drci 5,5

i ri drci 6,5

zgl arlk (Younluk)

zg ar, hr hj add ii abi dda, riari dayya irariaada i bir r yar. Hj bir addi y didiid; 1 c +4C d v 760 Hg bacdai gra ciid ar aa gir. kriard y, biri hcrhacii v ii bir iydr. mirari zg arar 1,5 ia 20 arada diir. Ba

biri, zg ar 2-1 aradadr. B zi d irari aada aa birarariiir. Baz irari raaa zg arar aadai gibidir;


70/151

Mineral zgl Arlk

Kkrt 2.0

Tuz 2.1

Jips 2.3

Kuvars 2.7

Kalsit 2.7

Talk 2.8

Muskovit 2.8

Topaz 3.5

Zirkon 4.7

Altn 19.3

RenkBir irari biri rri vardr. faa ar addri bp d r diiiri

diy b ya ira aada diai a grir. gzd irard r ziicbri ara diai r; b d r irari a zirid birii rr. Aagiara, bir irai iiri d b zi ba ara vriiir. Barda bir a iddir;

kri (Yaca yi aada),

orpi (laic a rgi),

Hai (Yacada a rgi dir),

Abi (laicd byaz)Dii rrd v yabac r aada abi irar arai irar ad

vriir. ri var riai gi riz d had a addr yzd r (ai),ar (iri), pb v byaz ri d abiir. Ba ar daia di rgid ba iraridyrai irar dir. Yaac r aada i Pdrai irar dir.

mirard r zii i v ara bir dr, zi v ria iya daardai igir, irard r zii, ria addri rrii ri zrid by irrd r. Rgi daia az, zi rr zrid apaa grir. Ba biri, birirai rgi bir r i az dibiir. B di, iyaa biid var abi bazarardr. mirar, da ii r v arda r grirr. baa ira rri aradai

by ar dir ara arda birir. uygaada, ira rrii ayiid zibirgi ri ya v da addr dayaara yararar. Rrd i a yapr. s byaz,ba ar, i ar gibi. t ara ri bir id aa ira rri vardr. Baraadai gibidir;

1. krz (Zibr)

2. sar (orpi)

3. mavi (Azri)

4. Dir iyah (mayi)

5. m r (Ai)


71/151

6. Yi (maai)

7. Para ar (kapiri)

8. kaay byaz (Arpiri)

9. kahvrgi (lii)

10. Bar rz (nabi bar)

11. i grii (tradri)

12. Praa rgi (kri)

13. sar-ahv (liii aa (r) r)

14. dig avii (kvi)

15. kr grii (mibdi)

izgi rgi

Baz irari izgi rri yzy rrid ardr. Bir irai ic z rgi

izgi rengi ara aar. izgi rgi irari z haidi rri ab dr. B drar aaa yarar. B ii ira pr bir paa zri rr bir izgi d diir.ed di izgi vya z izi biri bir r v grd p, z ira zgdr. mirardizgi zii, r ziid daha abi a diy aaada daha i bir idi (ararii)rr. mirari izgi rgi a irari di rgi i aydr. Zibr ii ira vizgi rgi rz, mayi ii iyahr. Dir irari ira v izgi rgi arada hidiir birar z dr. ri Haii ira rgi i grii vya iyah i, izgi rgi z ahvrgiv rzdr. Pirii ira rgi para ar, izgi rgi iyahr. kapiri irai a ar rgidd had izgi rgi yiii iyahr.

Parlaklk

mirar, yzyri d a, yaa v raa ba ara dii pardarar. Dayya par yaa iii v iddi badr. Bir ira zri d di yaaya

Jeomorfolojiye Giriş

Documents