Jane Austen - Logiki Kai Eves8isia

Digitized by 10uk1s

Jane Austen

Sense and Sensibility

Λογική και Ευαισθησία

1811

Μετάφραση: Δέσποινα Αγγελίδου

Digitized: 10uk1s

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Η οικογένεια των Ντάσγουντ κατοικούσε στο Σάσεξ από πολύ παλιά. Το κτήμα τους ήταν πολύ μεγάλο και το αρχοντικό τους βρισκόταν στο κέντρο της ιδιοκτήτης έκτασης που ονομαζόταν Νόρλαντ Παρκ. Εκεί είχαν ζήσει πάρα πολλές γενιές, και ο άμεμπτος τρόπος της ζωής τους είχε κερδίσει τη γενική εκτίμηση και το σεβασμό όλων των γνωστών της περιοχής. Ο τελευταίος ιδιοκτήτης αυτού του κτήματος ήταν ένας ηλικιωμένος εργένης, που πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του με μόνιμη παρέα και κυρία του σπιτιού την αδερφή του. Ο θάνατός της όμως, δέκα χρόνια νωρίτερα απ' το δικό του, επέφερε μεγάλη αλλαγή στο αρχοντικό, αφού ο αδερφός της, για να καλύψει το κενό που δημιούργησε η απουσία της εκλιπούσας, προσκάλεσε στο αρχοντικό την οικογένεια του κυρίου Χένρι Ντάσγουντ, μια και ήταν ο νόμιμος κληρονόμος του κτήματος Νόρλαντ και στον οποίο, έτσι κι αλλιώς, είχε σκοπό να το κληροδοτήσει. Η παρέα του ανιψιού, της ανιψιάς και των παιδιών της οικογένειας έκανε τις μέρες του ηλικιωμένου γαιοκτήμονα να κυλούν χωρίς έγνοιες. Η αγάπη του γι' αυτούς συνεχώς μεγάλωνε. Η φροντίδα του ζεύγους Χένρι Ντάσγουντ, που δεν εκπορευόταν από συμφέρον, αλλά κυρίως από γνήσιο ενδιαφέρον, του πρόσφεραν όλη την ασφάλεια και την παρηγοριά που είχε ανάγκη στην ηλικία του, ενώ η ευθυμία των παιδιών έδινε χαρά στα γηρατειά του.

Ο κύριος Χένρι Ντάσγουντ είχε από τον πρώτο του γάμο ένα γιο, και άλλες τρεις κόρες από την τωρινή σύζυγό του. Ο γιος, ένας σοβαρός, καθωσπρέπει νέος, είχε μεγάλη οικονομική άνεση, καθώς η μισή από τη μεγάλη περιουσία της μητέρας του είχε περιέλθει σε αυτόν μετά την ενηλικίωσή του. Επιπλέον, ο γάμος που σύναψε λίγο αργότερα αύξησε ακόμη περισσότερο την περιουσία του. Έτσι, γι' αυτόν δεν ήταν τόσο αποφασιστική η διαδοχή στο κτήμα Νόρλαντ όσο για τις αδερφές του, αφού η δική τους περιουσία, εξαιρώντας αυτά που μπορεί να έπαιρναν αν ο πατέρας τους κληρονομούσε αυτό το κτήμα, ήταν ελάχιστα. Δεν υπήρχαν περιουσιακά στοιχεία να κληρονομήσουν απ' τη μητέρα τους και ο πατέρας τους είχε γύρω στις εφτά χιλιάδες λίρες, καθώς το υπόλοιπο μισό της περιουσίας της πρώτης γυναίκας του θα περιερχόταν κι αυτό στα χέρια του γιου της, ενώ ο ίδιος θα κρατούσε απλώς ένα μέρισμα ισοβίως πάνω στο διαμέρισμα.

Κάποια στιγμή, ο γέρος γαιοκτήμονας πέθανε. Η διαθήκη ανοίχτηκε και, όπως συχνά συμβαίνει με τις διαθήκες, έδωσε και μεγάλη χαρά και μεγάλη απογοήτευση. Ο μακαρίτης δεν ήταν τόσο άδικος ούτε και τόσο αχάριστος ώστε να μην αφήσει το κτήμα στον ανιψιό του. Οι όροι όμως της κληρονομιάς αναιρούσαν τελικά τη μισή αξία της δωρεάς. Ο κύριος Ντάσγουντ προβληματιζόταν κυρίως για τη γυναίκα και τις κόρες του, όχι για τον εαυτό του και το γιο του. Παρ' όλα αυτά, όμως, είδε να περιέρχεται η κυριότητα του κτήματος στο γιο του και στο γιο του γιου του, ένα τετράχρονο αγόρι, με τρόπο που δεν του άφησε κανένα περιθώριο να εξασφαλίσει το μέλλον των πιο προσφιλών ατόμων του —που είχαν και μεγαλύτερη ανάγκη αυτή την κληρονομιά— με οποιοδήποτε μερίδιο στην παραγωγή του κτήματος ή στην πώληση της πολύτιμης ξυλείας του. Τα πάντα είχαν μεταβιβαστεί εξ ολοκλήρου στο όνομα εκείνου του παιδιού. Κι αυτό γιατί, στις ελάχιστες επισκέψεις που έκανε με τους γονείς του στο Νόρλαντ, είχε κερδίσει την καρδιά του θείου του με τα —όχι και τόσο ιδιαίτερα για τα παιδιά της ηλικίας του— χαρίσματά του: την ελλειπτική άρθρωση, το πείσμα να γίνεται το δικό του, τις πονηριές και τη δημιουργία σαματά. Αυτά τα χαρίσματα ήταν ικανά να επισκιάσουν όλη τη στοργή και τις φροντίδες που τόσα χρόνια έπαιρνε ο γέρος από την ανιψιά του και τις κόρες της. Για να δείξει την αγάπη του και να μην τις αδικήσει, άφησε στις τρεις κοπέλες από χίλιες λίρες στην καθεμία.

Αρχικά, ο κύριος Ντάσγουντ καταβλήθηκε από τη στεναχώρια. Ήταν όμως θετικός και αισιόδοξος άνθρωπος και είχε κάθε λόγο να ελπίζει πως θα ζούσε αρκετά χρόνια ακόμα,

Digitized by 10uk1s

ώστε, αν φρόντιζε να περνάει με σύνεση στα οικονομικά, θα μπορούσε να αποταμιεύσει ένα σημαντικό ποσό από την επικαρπία του κτήματος, του οποίου η παραγωγή ήταν ήδη μεγάλη και μπορούσε να αυξηθεί άμεσα. Δυστυχώς όμως, την περιουσία, που είχε καθυστερήσει τόσο, τη χάρηκε δώδεκα μήνες μόνο: έζησε μόλις ένα χρόνο παραπάνω από το θείο του... Αυτό λοιπόν που είχε απομείνει στη χήρα και τις κόρες του, μαζί με εκείνα που τους άφησε ο θείος, ήταν δέκα χιλιάδες λίρες.

Όταν ο κύριος Ντάσγουντ αντιλήφθηκε πως κινδύνευε, φώναξε το γιο του και του ζήτησε, με όσο σθένος και επιμονή του επέτρεπε η αρρώστια του, να φροντίσει αυτός τη μητριά του και τις αδερφές του.

Ο κύριος Τζον Ντάσγουντ δεν διέθετε τη μεγάλη καρδιά που τα άλλα μέλη της οικογένειας είχαν, αλλά μια τόσο σοβαρή πρόσκληση, και σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, τον συγκίνησε και υποσχέθηκε να κάνει οτιδήποτε περνούσε από το χέρι του για να τους εξασφαλίσει μια άνετη ζωή. Ο πατέρας τους ησύχασε με αυτή τη διαβεβαίωση, ο δε νεαρός Ντάσγουντ αργότερα είχε όλο τον καιρό να αναλογιστεί μέχρι πού θα ήταν λογικό να φτάσει αυτό το «οτιδήποτε» που περνούσε από το χέρι του να κάνει για χάρη των γυναικών της οικογένειας.

Δεν ήταν καθόλου μοχθηρός άνθρωπος, εκτός αν το να είναι κανείς μάλλον αναίσθητος και μάλλον εγωιστής δηλώνει ότι είναι και μοχθηρός.

Παρ' όλα αυτά, γενικά ήταν αξιοσέβαστος άνθρωπος, γιατί στην εκπλήρωση των καθημερινών του υποχρεώσεων συμπεριφερόταν πάντα με ευπρέπεια. Κι αν είχε παντρευτεί μια πιο συμπαθητική γυναίκα, μπορεί να έχαιρε ακόμη μεγαλύτερης εκτίμησης και μπορεί να είχε γίνει και ο ίδιος συμπαθητικός, με το δεδομένο πως είχε παντρευτεί πολύ νέος και λάτρευε τη σύζυγό του. Η κυρία Τζον Ντάσγουντ όμως ήταν απλώς μια χειρότερη εκδοχή του άντρα της: πιο μικρόψυχη και πιο ατομίστρια.

Μετά την υπόσχεση που έδωσε στον πατέρα του, ο νεαρός Ντάσγουντ εξέτασε την περίπτωση να αυξήσει την περιουσία των κοριτσιών με μια δωρεά των χιλίων λιρών στην καθεμία. Πράγματι, κατέληξε στο συμπέρασμα πως μπορούσε να το κάνει. Το γεγονός των τεσσάρων χιλιάδων το χρόνο, που θα ήταν πρόσθετα στο σημερινό του εισόδημα, πέρα από το αναμενόμενο υπόλοιπο μισό της περιουσίας της μητέρας του, τον ενθουσίαζε και τον έκανε να νιώθει πως μπορούσε να φανεί γενναιόδωρος. Ναι! Θα τους πρόσφερε το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των τριών χιλιάδων λιρών. Θα τους ήταν παρά πάνω από αρκετό για να μην έχουν καμιά έγνοια. Τρεις χιλιάδες λίρες! Ναι, μπορούσε να παραχωρήσει ένα τόσο μεγάλο ποσό χωρίς κανένα πρόβλημα. Το σκεφτόταν όλη μέρα, και το ξανασκέφτηκε για πολλές συνεχόμενες μέρες και δεν το μετάνιωσε.

Πριν προλάβει να τελειώσει η κηδεία του πεθερού της, η κυρία Τζον Ντάσγουντ, χωρίς να μπει καν στον κόπο να ειδοποιήσει για την άφιξή της, κατέφτασε στο Νόρλαντ μαζί με το γιο και το υπηρετικό προσωπικό της. Κανένας δεν μπορούσε να αμφισβητήσει το δικαίωμά της να έρθει. Από την ώρα που πέθανε ο πεθερός της, το σπίτι ανήκε δικαιωματικά στον άντρα της. Όμως αυτό έκανε τη συμπεριφορά της να φαίνεται ακόμα πιο υστερόβουλη. Κι αν ακόμα στη θέση της χήρας του Χένρι Ντάσγουντ βρισκόταν οποιαδήποτε γυναίκα με κοινά συναισθήματα, αυτή την απρέπεια θα την έβρισκε εξαιρετικά άκομψη. Τα συναισθήματά της όμως δεν ήταν διόλου κοινά. Διακρινόταν από ένα τόσο έντονο αίσθημα αξιοπρέπειας και από μια τέτοια ρομαντική μεγαλοψυχία, ώστε παρόμοιες προσβολές, από όποιον κι αν έρχονταν και σε όποιον κι αν απευθύνονταν, της προκαλούσαν αποστροφή. Η κυρία Τζον Ντάσγουντ δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα συμπαθής στην οικογένεια του συζύγου της,

Digitized by 10uk1s

αλλά μέχρι τώρα δεν είχε βρει την κατάλληλη ευκαιρία να τους δείξει σε τι βαθμό αναισθησίας ήταν ικανή να φτάσει για τα αισθήματα των άλλων, όταν το απαιτούσαν οι περιστάσεις.

Η κυρία Ντάσγουντ ενοχλήθηκε τόσο πολύ από τη μικροψυχία και αισθάνθηκε τόσο αληθινή αποστροφή για τη νύφη της, ώστε ήταν έτοιμη να φύγει μια και καλή απ' το σπίτι, αμέσως μετά την άφιξή της. Και ήταν έτοιμη να το κάνει, αν η μεγαλύτερή της κόρη δεν την παρακαλούσε να το ξανασκεφτεί κι αν η αγάπη της για τα τρία παιδιά της δεν την έπειθε να παραμείνει και να αποφύγει για χάρη τους τη σύγκρουση με τον αδερφό τους.

Η μεγαλύτερη κόρη, η Έλινορ, της οποίας οι συστάσεις αποδείχτηκαν αποτελεσματικές, είχε μια δύναμη κατανόησης και μια νηφαλιότητα κρίσης που την καθιστούσαν ικανή, παρά τα δεκαεννιά της χρόνια, να συμβουλεύει σωστά τη μητέρα της και πολύ συχνά να μετριάζει, για το καλό όλων, τον αυθορμητισμό της χήρας Ντάσγουντ, η οποία θα οδηγούσε αναμφισβήτητα σε παράλογες κινήσεις. Είχε τρυφερή καρδιά και έντονα συναισθήματα, αλλά ήξερε να τα χειρίζεται — κι αυτό ήταν κάτι που η μητέρα της δεν είχε μάθει ακόμα και που η μια της αδερφή ήταν αποφασισμένη να μην το μάθει ποτέ.

Τα χαρίσματα της Μάριαν ήταν ισοδύναμα με της Έλινορ. Ήταν ευαίσθητη, έξυπνη και είχε έναν ακράτητο αυθορμητισμό. Στις χαρές και στις λύπες, δεν ήξερε τι θα πει μέτρο. Ήταν μεγαλόψυχη, γλυκιά, γοητευτική και κάθε άλλο παρά συνετή. Έμοιαζε πάρα πολύ στη μητέρα της.

Η Έλινορ έβλεπε με ανησυχία τη συναισθηματική υπερβολή της αδερφής της, ενώ αντίθετα η κυρία Ντάσγουντ ήταν περήφανη γι' αυτήν και την ενίσχυε. Στην παρούσα φάση, η μια αναζωπύρωνε την ένταση του πόνου της άλλης. Με τη θέλησή τους ενίσχυαν τον ψυχικό πόνο που τις είχε κυριέψει, τον επιζητούσαν και τον αναμόχλευαν οι ίδιες ξανά και ξανά. Είχαν παραδώσει ολοκληρωτικά τον εαυτό τους στη θλίψη και επιζητούσαν να μεγεθύνουν την οδύνη με διάφορες σκέψεις, ενώ απέκλειαν ρητά κάθε πιθανότητα για ενδεχόμενη παρηγοριά. Η Έλινορ δεν ήταν λιγότερο στεναχωρημένη, αλλά είχε τη δύναμη να μάχεται τον πόνο της, να τον ελέγχει. Μπορούσε να κουβεντιάσει με τον αδερφό της, μπορούσε να υποδεχθεί τη νύφη της, μόλις ήρθε, και να την περιποιηθεί με κάθε τρόπο, και μπορούσε ακόμα να πασχίζει να πείσει τη μητέρα της να κάνει κι εκείνη την ίδια προσπάθεια δείχνοντας παρόμοια καρτερικότητα.

Η τρίτη αδερφή, η Μάργκαρετ, ήταν ένα καλόκαρδο και χαρούμενο πλάσμα. Έχοντας όμως ενσωματώσει σε κάποιο βαθμό το ρομαντισμό της Μάριαν, χωρίς να έχει παράλληλα το διαυγές μυαλό της, δεν έδειχνε στα δεκατρία της χρόνια πως μεγαλώνοντας θα γινόταν ισάξια με τις αδερφές της.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Η κυρία Τζον Ντάσγουντ βρέθηκε στη θέση της αρχόντισσας του Νόρλαντ, ενώ η πεθερά και οι κουνιάδες της μετατράπηκαν σε απλές φιλοξενούμενες. Με τη νέα τους αυτή ιδιότητα, είδαν τη μεν οικοδέσποινα να τους φέρεται με διακριτική ευγένεια, τον δε άντρα της να τους εκφράζει όλο το ενδιαφέρον που μπορούσε να νιώσει για όποιον δεν ήταν ο εαυτός του, η γυναίκα του ή το παιδί του. Τους ζήτησε επίμονα —και αρκετά ειλικρινά— να νιώθουν το Νόρλαντ σαν το σπίτι τους. Και καθώς η κυρία Ντάσγουντ δεν έβρισκε καμιά πιο καλή ιδέα από το να μείνει εκεί έως ότου βρει κάποιο σπίτι εκεί γύρω, η πρότασή του έγινε δεκτή.

Η παραμονή της σε ένα μέρος όπου τα πάντα της θύμιζαν χαρούμενες στιγμές του παρελθόντος ήταν ό,τι καλύτερο για την ψυχική της κατάσταση. Σε καιρούς μεγάλης ευτυχίας, η ευδαιμονία της κυρίας Ντάσγουντ ήταν ασύγκριτη. Σε εκείνες τις εποχές, καμιά δεν απέπνεε σε τέτοιο βαθμό την προσμονή της ευτυχίας, που από μόνη της ήταν η πιο αγνή ευτυχία. Όταν ένιωθε θλίψη, όμως, έπρεπε να βυθίζεται το ίδιο ολοκληρωτικά στα αισθήματά της, και να είναι τόσο απαρηγόρητη στον πόνο της όσο απτόητη ήταν στη χαρά της.

Η κυρία Τζον Ντάσγουντ δεν ήταν καθόλου σύμφωνη με εκείνο που σχεδίαζε να κάνει ο άντρας της για τις αδερφές του. Αν αφαιρούσε τρεις χιλιάδες λίρες από την περιουσία του πολυαγαπημένου τους παιδιού, θα του προξενούσε φοβερή ζημιά. Τον συμβούλεψε λοιπόν να το ξανασκεφτεί. Πώς η συνείδησή του θα το άντεχε να στερήσει ένα τόσο σημαντικό ποσό από το μονάκριβο παιδί του; Και από που αντλούσαν οι δεσποινίδες το δικαίωμα, ενώ ήταν μόνο ετεροθαλείς αδερφές του —πράγμα που σήμαινε κατά τη γνώμη της ότι δεν ήταν ούτε καν αδερφές του— να περιμένουν απ' αυτόν τέτοια γενναιοδωρία; Ήταν πασίγνωστο ότι καμιά πραγματική αγάπη δεν ένωνε τα παιδιά που ήταν από διαφορετικούς γάμους. Γιατί ήθελε λοιπόν να καταστρέψει τον εαυτό του και τον καημένο τον Χάρι, δωρίζοντας όλα τα χρήματά του στις ετεροθαλείς αδερφές του;

—Ήταν η τελευταία επιθυμία του πατέρα μου, της απάντησε ο σύζυγός της. Με παρακάλεσε να βοηθήσω τη χήρα και τις κόρες του.

—Μάλλον δεν πολυκαταλάβαινε τι έλεγε. Κατά πάσα πιθανότητα τα είχε χαμένα. Αν ήταν στα καλά του, δεν θα είχε ποτέ την απαίτηση να στερήσεις τη μισή σου περιουσία από το ίδιο σου το παιδί.

—Δεν όρισε κάποιο συγκεκριμένο ποσό, Φάνι μου. Έτσι γενικά, μου ζήτησε να τους παρασταθώ και να κάνω τη ζωή τους πιο άνετη. Εξάλλου, δεν χρειαζόταν καν να μου το ζητήσει. Τα ίδια θα έκανα κι αν το άφηνε στην κρίση μου. Πώς ήταν δυνατό να φαντάζεται πως θα τις εγκατέλειπα στην τύχη τους. Αφού, όμως, μου ζήτησε να του το υποσχεθώ, όφειλα να το κάνω — τουλάχιστον έτσι μου φάνηκε εκείνη τη στιγμή. Έδωσα μια υπόσχεση και πρέπει να την τηρήσω. Οπωσδήποτε πρέπει να κάνω κάτι γι' αυτές, όταν θα μετακομίσουν.

—Δεν λέω να μην κάνεις κάτι γι' αυτές, αλλά αυτό το «κάτι» δεν είναι ανάγκη να είναι τρεις χιλιάδες λίρες. Δεν πρέπει να ξεχνάς, του τόνισε, πως απ' την ώρα που τα χρήματα θα φύγουν απ' τα χέρια σου, δεν πρόκειται να επιστρέψουν. Οι αδερφές σου θα παντρευτούν κι εσύ θα τα χάσεις για πάντα. Αν τουλάχιστον γινόταν να επιστραφούν στο αγοράκι μας το καημένο στο μέλλον...

Digitized by 10uk1s

—Ε, βέβαια, είπε πολύ σοβαρά ο άντρας της, αυτό θα ήταν άλλο πράγμα. Ίσως έρθει κάποια ώρα που ο Χάρι θα νιώσει έντονα την έλλειψη αυτών των χρημάτων. Αν, για παράδειγμα, έχει πολυμελή οικογένεια, αυτό το κάτι παραπάνω θα του χρειαστεί.

—Σίγουρα θα του χρειαστεί.

—Τότε, ίσως το καλύτερο για όλους θα ήταν να μειωθεί το ποσό στο μισό. Με πεντακόσιες λίρες μεγαλώνει πολύ η περιουσία της καθεμιάς τους.

—Μόνο πολύ! Ποιος αδερφός θα έδινε έστω και τα μισά στις αδερφές του, ακόμα κι αν ήταν πραγματικές αδερφές του! Ενώ στην περίπτωσή μας, οι κοπέλες είναι απλώς ετεροθαλείς αδερφές σου! Αλλά εσύ είσαι τόσο γενναιόδωρος...

—Δεν θα ήθελα να τσιγκουνευτώ, της απάντησε. Σε αυτές τις περιπτώσεις το πολύ είναι προτιμότερο από το λίγο. Έτσι, κανένας δεν θα πει ότι δεν έκανα αρκετά γι' αυτές. Ακόμα κι αυτές είναι αδύνατο να προσμένουν κάτι παραπάνω.

—Το τι περιμένουν αυτές κανείς δεν μπορεί να το ξέρει, είπε η γυναίκα του. Εμάς, έτσι κι αλλιώς, δεν μας νοιάζουν οι δικές τους προσδοκίες. Εμάς, μας ενδιαφέρει τι μπορείς να κάνεις με βάση τις οικονομικές σου δυνατότητες.

—Ναι, ασφαλώς. Και έχω την εντύπωση πως είμαι σε θέση να δώσω πεντακόσιες λίρες στην καθεμία. Ακόμα και τώρα, δίχως το δικό μου συμπλήρωμα, θα έχουν μετά το θάνατο της μητέρας τους πάνω από τρεις χιλιάδες, κι αυτό είναι πολύ καλή περιουσία για μια κοπέλα.

—Σίγουρα είναι. Αναρωτιέμαι, μάλιστα, για ποιο λόγο θέλουν το συμπλήρωμα. Θα μοιραστούν δέκα χιλιάδες λίρες. Αν παντρευτούν, θα έχουν εξασφαλίσει έναν καλό γάμο, διαφορετικά, θα ζήσουν πολύ άνετα και οι τρεις με το εισόδημα που θα τους φέρνουν οι δέκα χιλιάδες.

—Έχεις απόλυτο δίκιο. Κι εδώ που τα λέμε, σκέφτομαι μήπως, σε τελευταία ανάλυση, θα ήταν προτιμότερο να κάνω κάτι για τη μητέρα τους αντί γι' αυτές, όσο τουλάχιστον είναι στη ζωή —εννοώ κάτι σαν ένα διά βίου εισόδημα. Κάτι τέτοιο, φυσικά, θα έστρωνε τη ζωή και των τεσσάρων τους. Με εκατό λίρες το χρόνο θα έχουν όλα τα καλά του Θεού.

Η γυναίκα του, παρ' όλα αυτά, δεν βιάστηκε να συμφωνήσει με αυτό το σχέδιο.

—Αναμφισβήτητα, του είπε, είναι πολύ προτιμότερο από το να χάσεις χίλιες πεντακόσιες λίρες με τη μία. Αν όμως η κυρία Ντάσγουντ ζήσει δεκαπέντε χρόνια, την πατήσαμε.

—Δεκαπέντε χρόνια! Τι λες τώρα, Φάνι μου, δεν θα έχει προφτάσει ούτε τα μισά να πάρει.

—Δεν διαφωνώ. Έχω παρατηρήσει πως οι άνθρωποι που έχουν να λαβαίνουν κάποιο επίδομα ζουν αιωνίως. Και η κυρία Ντάσγουντ είναι γερή, δυνατή και δεν έχει κλείσει ούτε τα σαράντα. Το διά βίου επίδομα είναι μια σοβαρή υπόθεση. Το πληρώνεις χρόνος μπαίνει, χρόνος βγαίνει και δεν μπορείς να το ξεφορτωθείς. Φοβάμαι ότι δεν έχεις συναίσθηση του τι πας να κάνεις. Εγώ, όμως, ξέρω πολύ καλά σε τι μπελά πας να βάλεις το κεφάλι σου. Η καημένη η μάνα μου υποχρεώθηκε από τη διαθήκη του πατέρα μου να πληρώνει σε κάτι υπέργηρους υπηρέτες τρία επιδόματα, και σε βεβαιώνω ότι δυσανασχετούσε υπερβολικά. Έπρεπε να τα καταβάλει υποχρεωτικά δύο φορές το χρόνο. Και είχε επιπλέον την

Digitized by 10uk1s

υποχρέωση να τους τα ταχυδρομεί. Άσε που ξαφνικά ακούστηκε ότι ο ένας πέθανε και μετά αποδείχτηκε πως μάλλον δεν είχε πεθάνει. Είχε γίνει έξαλλη με αυτή την ιστορία. Μου έλεγε ότι δεν όριζε το εισόδημά της με όλες αυτές τις ατέλειωτες διεκδικήσεις. Και ήταν παράλογα άδικο εκ μέρους του πατέρα μου, γιατί αν δεν υπήρχε αυτός ο όρος, τα χρήματα θα ήταν δικά της στο ακέραιο, χωρίς κανέναν απολύτως περιορισμό. Μου είχε δημιουργήσει τέτοια απέχθεια αυτή η ιστορία σχετικά με τα επιδόματα, που με τίποτα στον κόσμο δεν θα δεχόμουν να δεσμευτώ για όλη μου τη ζωή με την καταβολή ούτε ενός απ' αυτά.

—Ναι φυσικά, απάντησε ο κύριος Ντάσγουντ, δεν είναι καθόλου ωραίο να έχεις κάθε χρόνο μια αφαίμαξη του εισοδήματός σου. Τελικά, όπως πολύ σωστά λέει και η μητέρα σου, δεν ορίζεις τα λεφτά σου. Δεν είναι λίγο πράγμα να πρέπει οπωσδήποτε κάθε τάδε του μήνα να πληρώνεις ένα οποιοδήποτε ποσό. Χάνεται η ανεξαρτησία σου.

—Ασφαλώς και χάνεται. Και δεν ακούς ούτε ένα «ευχαριστώ». Αυτές θα το έχουν σίγουρο, θα το θεωρούν υποχρέωσή σου, χωρίς να νιώθουν ίχνος ευγνωμοσύνης. Στη θέση σου, εγώ ό,τι και να έκανα θα το άφηνα στην κρίση μου. Δεν θα δεσμευόμουν να τους δίνω ένα συγκεκριμένο ποσό κάθε χρόνο. Μπορεί, πού ξέρεις, κάποιες χρονιές να μην έχουμε καθόλου την άνεση να περικόψουμε εκατό ή ακόμα και πενήντα λίρες από τα δικά μας έξοδα.

—Έχω την εντύπωση πως έχεις δίκιο, ψυχή μου. Λέω να το αφήσουμε το επίδομα. Ένα οποιοδήποτε ποσό, που θα τους το δίνω κατά καιρούς, θα τις βοηθάει πολύ περισσότερο, ενώ αν έχουν σίγουρο ένα μεγαλύτερο ποσό μπορεί να ξανοιχτούν. Και στο τέλος του χρόνου δεν θα έχουν δεκάρα. Ναι, αυτό είναι προτιμότερο απ' όλα. Με ένα δωράκι πενήντα λιρών κάθε τόσο δεν θα βρεθούν ποτέ σε οικονομική δυσχέρεια, ενώ εγώ θα έχω εκπληρώσει το χρέος μου στο έπακρο, κρατώντας την υπόσχεση που είχα δώσει στον πατέρα μου.

—Ασφαλώς θα την έχεις εκπληρώσει. Και να σου πω την αλήθεια, προσωπικά είμαι απόλυτα σίγουρη πως ο πατέρας σου δεν εννοούσε καθόλου να τους δώσεις χρήματα. Η βοήθεια που μάλλον αυτός είχε στο νου του δεν πρέπει να ήταν τίποτ' άλλο από τη βοήθεια που κάθε λογικός άνθρωπος θα περίμενε από σένα, όπως, ας πούμε, να τους βρεις ένα μικρό ωραίο σπιτάκι, να τις βοηθήσεις να μεταφέρουν τα πράγματά τους, να τους δίνεις κάτι απ' αυτά που πιάνεις στο ψάρεμα, το κυνήγι και τα λοιπά, όταν είναι η εποχή τους. Είμαι βέβαιη ότι αυτό εννοούσε και τίποτα άλλο. Εξάλλου, θα ήταν πολύ περίεργο και εντελώς παράλογο να σου ζητούσε τίποτα περισσότερο. Για συλλογίσου πόσο βασιλικά και άνετα θα ζει η μητριά σου και οι κόρες της με το εισόδημα που θα τους αποφέρουν οι επτά χιλιάδες λίρες μαζί με τις χίλιες λίρες κάθε κόρης —σύνολο πενήντα λίρες το χρόνο στην καθεμία— και με τις οποίες, φυσικά, θα συμβάλλουν στα έξοδα του σπιτιού. Συνολικά θα βγάζουν πεντακόσιες λίρες το χρόνο και πού έχει ακουστεί τέσσερις γυναίκες να έχουν ανάγκη και περισσότερα για να ζήσουν! Τι έξοδα θα έχουν; Τα νοικοκυριά τους δεν θα κοστίζουν τίποτα, ούτε θα έχουν άμαξα, ούτε άλογα και άντε να έχουν κι έναν υπηρέτη. Κοινωνικές σχέσεις δεν είναι ανάγκη να κάνουν, κι έτσι τα έξοδα περιορίζονται στο μηδέν. Σκέψου τι άνετα που θα περνούν! Πεντακόσιες λίρες το χρόνο! Ούτε τα μισά δεν θα μπορούν να ξοδέψουν. Όσο για την περίπτωση να τους δώσεις κι άλλα, εγώ το βρίσκω εντελώς εξωφρενικό. Μάλλον αυτές θα έχουν περιθώριο να δώσουν κάτι σε εσένα.

—Τώρα που το λες, είπε ο κύριος Ντάσγουντ, νομίζω πως έχεις απόλυτο δίκιο. Δεν είναι δυνατό ο πατέρας μου να ήθελε να πει κάτι άλλο απ' αυτό που μου ζήτησε. Ναι, τώρα το κατανοώ κι εγώ. Αν τις βοηθήσω όπως λες κι εσύ, η υπόσχεσή μου θα τηρηθεί στο ακέραιο.

Digitized by 10uk1s

Όταν η μητριά μου μετακομίσει, θα της προσφέρω κάθε δυνατή βοήθεια για να τακτοποιηθεί στο νέο χώρο. Ίσως θα μπορούσα να της χαρίσω και ορισμένα έπιπλα.

—Ναι, βέβαια, είπε η κυρία Τζον Ντάσγουντ. Υπάρχει όμως και κάτι που δεν πρέπει να μας ξεφεύγει. Όταν οι γονείς σου μετακόμισαν στο Νόρλαντ, παρότι πούλησαν όλα τα έπιπλα από το Στάνχιλ, πήραν μαζί τους όλο το νοικοκυριό, γυαλικά, σερβίτσια, ασπρόρουχα και άλλα. Κι όλα αυτά τώρα έρχονται στη μητέρα σου. Συνεπώς, το σπίτι της θα είναι υπερβολικά εξοπλισμένο από την πρώτη στιγμή που θα μπει.

—Αυτό είναι, πράγματι, πολύ σημαντική παρατήρηση. Αποτελούν βαρύτιμη κληρονομιά όλα ετούτα. Και πρέπει να πω ότι κάποια σερβίτσια δεν θα ήταν καθόλου άσχημο συμπλήρωμα σε αυτά που υπάρχουν εδώ ήδη.

—Ναι, το σερβίτσιο του πρωινού είναι απείρως καλύτερο από όλα όσα ανήκουν σε αυτό το σπίτι, υπερβολικά ωραίο θα έλεγα, ειδικά για το νοικοκυριό που πρόκειται να ανοίξουν αυτές. Αλλά, πώς να το κάνουμε; Έτσι είναι αυτές. Ο πατέρας σου σκεφτόταν μόνον αυτές. Κι αν θέλεις να μάθεις, δεν χρωστάς καμιά ιδιαίτερη ευγνωμοσύνη στο πατέρα σου, ούτε έχεις καμιά υποχρέωση να βγάλεις αληθινές τις επιθυμίες του, γιατί ξέρουμε πολύ καλά πως αν μπορούσε θα τα είχε αφήσει όλα σε αυτές.

Αυτό το τελευταίο επιχείρημα ήταν ακαταμάχητο. Έδωσε στις προθέσεις του όλη την αποφασιστικότητα που ως εκείνη την ώρα τους έλειπε. Και τελικά συμπέρανε ότι αν δεν ήταν απαράδεκτο, θα ήταν εντελώς περιττό να κάνει για τη χήρα και τις κόρες του πατέρα του το παραμικρό, εκτός από τις χειρονομίες λεπτότητας που η γυναίκα του τον είχε συμβουλέψει να κάνει.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Για αρκετούς μήνες η κυρία Ντάσγουντ παρέμενε στο Νόρλαντ, όχι γιατί δεν της έκανε καρδιά να το αφήσει. Το αντίθετο μάλιστα: απ' την ώρα που η θέα κάθε οικείας γωνιάς έπαψε να ανάβει μέσα της εκείνη τη βαθιά απελπισία που της προξενούσε τον πρώτο καιρό, όταν άρχισε να ξαναβρίσκει το χαμένο της ηθικό και ο νους της έγινε ξανά ικανός να σκέφτεται και άλλα πράγματα από το να αναζοπυρώνει τον πόνο της με μελαγχολικές αναμνήσεις, αδημονούσε να φύγει και έψαχνε ασταμάτητα να βρει ένα σπίτι κοντά στο Νόρλαντ — καθώς η απομάκρυνσή της από το πολυαγαπημένο αυτό μέρος τής ήταν αδιανόητη.

Δεν ήταν εύκολο, όμως, να βρει κάτι που να ανταποκρίνεται στη δική της αίσθηση για το άνετο και βολικό και που να καλύπτει παράλληλα και τη σύνεση της μεγαλύτερής της κόρης, που με τη νηφάλια κρίση της απέρριπτε όσα μεγάλα σπίτια ήταν αρκετά ακριβά για το εισόδημά τους, παρά το γεγονός ότι η μητέρα της θα τα ενέκρινε ευχαρίστως.

Η κυρία Ντάσγουντ είχε πληροφορηθεί από τον άντρα της για την υπόσχεση που του είχε δώσει ο γιος του — μια υπόσχεση που είχε προσφέρει απέραντη παρηγοριά στις τελευταίες του έγνοιες στον κόσμο αυτό. Η χήρα πίστευε πέρα για πέρα την ειλικρίνεια αυτής της διαβεβαίωσης, όπως την είχε πιστέψει κι ο άντρας της. Και τώρα τη σκεφτόταν με ευχαρίστηση, όχι τόσο για τον εαυτό της, γιατί η ίδια ήταν απόλυτα σίγουρη ότι μπορούσε να ζήσει μια χαρά και με μικρότερο χρηματικό ποσό από εφτά χιλιάδες. Χαιρόταν όμως για τις κόρες της και τον αδερφό τους, για την καλή του την καρδιά και μετάνιωνε πικρά πού ήταν άδικη μαζί του όλο αυτόν τον καιρό, θεωρώντας τον ανίκανο για οποιαδήποτε πράξη μεγαλοψυχίας. Η φροντίδα που έδειχνε απέναντί της και απέναντι στις αδερφές του την είχε πείσει για το μεγάλο ενδιαφέρον του, πράγμα που την έκανε να επαναπαύεται για αρκετό καιρό στη γενναιοδωρία των καλών του προθέσεων.

Η νύφη προκαλούσε στην κυρία Ντάσγουντ ένα αίσθημα περιφρόνησης, ήδη από τη στιγμή που την πρωτογνώρισε. Η περιφρόνησή της μεγάλωνε κατά τη διάρκεια της εξάμηνης παραμονής της στο σπίτι της, οπότε και είχε την ευκαιρία να καταλάβει ακόμα περισσότερο τι είδους άνθρωπος ήταν. Και παρόλη την καλή διάθεση που είχε η πρώτη να δείξει θετική προαίρεση ή μητρική φροντίδα, θα ήταν αδύνατο για τις δυο κυρίες να συγκατοικήσουν τόσο καιρό, αν κάποιο απρόσμενο γεγονός δεν καθιστούσε πιο επιτακτική την ανάγκη για την κυρία Ντάσγουντ να παραμείνει η κόρη της στο Νόρλαντ.

Αυτό το γεγονός ήταν η εμφάνιση μιας έντονης συμπάθειας ανάμεσα στη μεγάλη της κόρη και τον αδερφό της κυρίας Τζον Ντάνγουντ, έναν ευγενέστατο και αρκετά συμπαθή νέο, τον οποίο γνώρισαν λίγο μετά την εγκατάσταση της αδερφής του στο Νόρλαντ και ο οποίος από τότε περνούσε τον περισσότερό του χρόνο εκεί.

Ίσως κάποιες μητέρες να ενθάρρυναν μια τέτοια σχέση για λόγους συμφέροντος, αφού ο Έντουαρτ Φέραρς ήταν πρωτότοκος γιος ενός ανθρώπου που είχε πεθάνει ζάπλουτος. Και κάποιες άλλες μπορεί να την αποθάρρυναν για λόγους σωφροσύνης, αφού το σύνολο της περιουσίας του, πλην ενός πολύ μικρού ποσού, εξαρτιόταν ολοκληρωτικά από τη βούληση της μητέρας του. Την κυρία Ντάσγουντ όμως οι δυο αυτοί λόγοι την άφηναν αδιάφορη. Της αρκούσε το ότι ο Έντουαρτ φαινόταν αξιαγάπητος και έδειχνε να αγαπάει την κόρη της και ότι η Έλινορ ανταποκρινόταν στα αισθήματά του. Η άποψη πως η διαφορά εισοδήματος μπορούσε να χωρίσει δυο ανθρώπους, τους οποίους συνέδεε η συμφωνία χαρακτήρων, ήταν εντελώς αντίθετη με τις πεποιθήσεις της. Και το ότι ο ψυχικός πλούτος της Έλινορ μπορούσε να αφήσει κάποιον αδιάφορο ήταν κάτι που δεν το χωρούσε ο νους της.

Digitized by 10uk1s

Ο Έντουαρτ Φέραρς δεν κέρδιζε την εύνοια με την εξωτερική του εμφάνιση ή τη χάρη του. Δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφος και χρειαζόταν να τον ξέρεις καλά για να καταλάβεις τους τρόπους του. Ήταν πολύ ντροπαλός και δεν έδειχνε τον πραγματικό εαυτό του. Όταν όμως κατάφερνε να ξεπεράσει την εγγενή συστολή του, η συμπεριφορά του έδειχνε ένα ζεστό και ανοιχτόκαρδο άνθρωπο. Δεν διέθετε όμως ούτε τις απαραίτητες ικανότητες ούτε τον πιο κατάλληλο χαρακτήρα για να ικανοποιήσει τις φιλοδοξίες της μητέρας και της αδερφής του, οι οποίες φαντάζονταν να τον δουν να διαπρέπει ως... ούτε και οι ίδιες δεν ήξεραν τι. Όφειλε, τέλος πάντων, να ξεχωρίσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η μητέρα του ήθελε να στραφεί προς την πολιτική και να τον δει να μπαίνει στο κοινοβούλιο ή στην οικογένεια κάποιας επιφανούς προσωπικότητας. Τις ίδιες επιθυμίες είχε και η κυρία Τζον Ντάσγουντ. Αλλά στο μεταξύ, μέχρι να ευοδωθεί μία από τις υψηλές αυτές προσδοκίες της, δεχόταν να τις μετριάσει σε κάποιο βαθμό, φτάνει να τον έβλεπε να κυκλοφορεί στους δρόμους με τετράτροχη άμαξα. Ο Έντουαρτ όμως δεν είχε καμία τάση ούτε για τις πολυτελείς άμαξες, ούτε για τις επιφανείς προσωπικότητες. Το μόνο που τον ένοιαζε ήταν η οικογενειακή του γαλήνη και η ήσυχη ιδιωτική ζωή. Ευτυχώς όμως, είχε ένα μικρότερο αδερφό που ήταν πιο φιλόδοξος.

Ο Έντουαρτ είχε μείνει πολλές εβδομάδες στο Νόρλαντ χωρίς να τραβήξει ιδιαίτερα την προσοχή της κυρίας Ντάσγουντ, η οποία εκείνο τον καιρό ήταν βυθισμένη στην πιο μαύρη κατάθλιψη και δεν έδινε καθόλου σημασία στο τι συμβαίνει γύρω της. Είχε απλώς παρατηρήσει πως ήταν λιγομίλητος και διακριτικός, και αυτό της άρεσε. Δεν αναστάτωνε τη δυσθυμία της ψυχής της με ανεπίκαιρες και ανόητες συζητήσεις. Η πρόθεσή της να τον προσέξει και να τον εγκρίνει απόλυτα της γεννήθηκε για πρώτη φορά από κάποια κουβέντα που έτυχε να πει μια μέρα η Έλινορ για την τεράστια διαφορά ανάμεσα σ' αυτόν και την αδερφή του. Αυτή η διαφορά ήταν η πιο καλή σύσταση για τη μητέρα της.

—Αυτό φτάνει, της είπε. Το γεγονός ότι δεν μοιάζει με τη Φάνι μού φτάνει. Προοιωνίζει ό,τι γλυκύτερο και αξιαγάπητο. Τον έχω ήδη αγαπήσει.

—Νομίζω ότι όταν τον γνωρίσεις καλύτερα, θα τον συμπαθήσεις, είπε η Έλινορ.

—Θα τον συμπαθήσω; Απάντησε χαμογελώντας η μητέρα της. Μου είναι αδύνατο να νιώσω κάτι καλό κατώτερο της αγάπης.

—Ίσως να είναι εκτίμηση.

—Δεν κατάλαβα ποτέ μου πώς γίνεται να χωριστεί η εκτίμηση από την αγάπη.

Τώρα η κυρία Ντάσγουντ θέλησε να γνωριστεί με τον Έντουαρτ. Δεν δυσκολεύτηκε καθόλου, γιατί η τρυφερότητα που τη χαρακτήριζε κατάφερε να διώξει τη δικιά του επιφυλακτικότητα. Αμέσως κατάλαβε όλα του τα χαρίσματα. Και μπορεί το γεγονός πως ο Έντουαρτ έδειχνε ενδιαφέρον για την Έλινορ να επηρέαζε τη διάγνωσή της, πάντως το αποτέλεσμα ήταν πως δεν αμφέβαλε για την αξία του. Ακόμα και η μαζεμένη συμπεριφορά του, που ήταν τελείως αταίριαστη με όλες τις απόψεις της για το πώς έπρεπε να φέρεται ένας νέος, έπαψε να φαίνεται ψυχρή, όταν αντιλήφθηκε πως πίσω από τους τρόπους του κρυβόταν ένας άνθρωπος ζεστός και ανοιχτόκαρδος.

Αμέσως μόλις διέκρινε κάποιο σημάδι αγάπης στους τρόπους του απέναντι στην Έλινορ, θεώρησε το σοβαρό τους δεσμό δεδομένο και είδε πολύ γρήγορα να πλησιάζει η ώρα του γάμου τους.

Digitized by 10uk1s

—Σε λίγους μήνες, είπε στη Μάριαν, η Έλινορ θα έχει τακτοποιήσει τη ζωή της. Θα μας λείψει αρκετά, αλλά δεν πειράζει. Φτάνει που αυτή θα είναι ευτυχισμένη.

—Αχ μαμά, πώς θα ζήσουμε δίχως την Έλινορ;

—Μα, καρδιά μου, δεν πρόκειται να την αποχωριστούμε. Θα μένουμε λίγα μίλια μόνο πιο μακριά της και θα συναντιόμαστε κάθε μέρα σε όλη μας τη ζωή. Κι εσύ θα αποκτήσεις έναν αληθινά στοργικό αληθινό αδερφό. Η άποψή μου για το χαρακτήρα του Έντουαρτ είναι η καλύτερη. Μου φαίνεσαι όμως σκεπτική, Μάριαν. Μήπως διαφωνείς για την εκλογή της αδερφής σου;

—Ίσως μου φαίνεται λίγο περίεργο, είπε η Μάριαν. Ο Έντουαρτ είναι πολύ γλυκό παιδί και τον αγαπώ με όλη μου την καρδιά και με κανέναν τρόπο δεν είναι ο τύπος που του λείπει κάτι, αλλά δεν έχει τη γοητεία που περίμενα. Φανταζόμουν λίγο διαφορετικό τον άντρα που θα ενδιέφερε σοβαρά την αδερφή μου. Λείπει από τα μάτια του εκείνη η θέρμη και η φλόγα που δηλώνει ευφυΐα και μαζί ακεραιότητα χαρακτήρα. Εκτός αυτού, φοβάμαι ότι δεν έχει καμία φοβερή καλλιέργεια. Δεν φαίνεται να τον συγκινεί η μουσική και, παρά το γεγονός ότι δείχνει κάποιο θαυμασμό για τη ζωγραφική της Έλινορ, δεν μοιάζει με το θαυμασμό ενός ανθρώπου που καταλαβαίνει την αξία της. Είναι ξεκάθαρο, παρά τις πολλές φιλοφρονήσεις του όταν τη βλέπει να ζωγραφίζει, πως κατά βάθος δεν καταλαβαίνει από ζωγραφική. Θαυμάζει ως ερωτευμένος, όχι ως φιλότεχνος. Για μένα αυτά τα δυο πράγματα πρέπει να πηγαίνουν μαζί. Θα μου ήταν δύσκολο να ευτυχήσω με έναν άνθρωπο που δεν θα είχε ακριβώς τα ίδια γούστα με τα δικά μου. Πρέπει να νοιάζεται για όλα τα αισθήματά μου. Τα ίδια βιβλία, η ίδια μουσική πρέπει να μας συνεπαίρνουν και τους δύο. Αχ, μανούλα τι ψυχρός και άχρωμος ήταν ο τρόπος που διάβαζε ο Έντουαρτ χθες το βράδυ! Τη λυπήθηκε η ψυχή μου, την Έλινορ. Κι όμως, αυτή έδειχνε τόσο ψύχραιμη σαν να μην το είχε προσέξει καθόλου. Εμένα μου ερχόταν να εξαφανιστώ. Να ακούω αυτούς τους υπέροχους στίχους που λατρεύω να απαγγέλλονται με αυτή την ψυχρή αδιαφορία!

—Ίσως θα τα κατάφερνε καλύτερα με ένα λιτό πεζό κείμενο. Κι εγώ το σκέφτηκα, αλλά εσύ επέμενες να του δώσεις Κάουπερ. —Μα, μανούλα μου, αν δεν τον συγκινεί κι ο Κάουπερ! Αλλά τέλος πάντων, υπάρχουν διάφορα γούστα. Η Έλινορ το βλέπει διαφορετικά και συνεπώς μπορεί να μην τη νοιάζει και να είναι ευτυχισμένη μαζί του. Αν όμως, εγώ τον αγαπούσα θα μου ράγιζε την καρδιά να τον ακούω να απαγγέλλει με τέτοια ψυχρότητα. Αχ, μαμά, όσο καλύτερα γνωρίζω τον κόσμο τόσο πιο πολύ αντιλαμβάνομαι ότι δεν πρόκειται ποτέ να συναντήσω κάποιον άνθρωπο που να μπορώ να τον ερωτευτώ στ' αλήθεια. Ζητάω πάρα πολλά. Πρέπει να έχει όλα τα χαρίσματα του Έντουαρτ, αλλά συγχρόνως πρέπει ο αέρας και η φυσιογνωμία του να προσθέτουν στην καλοσύνη του την πιο ακαταμάχητη γοητεία.

—Μην ξεχνάς όμως, καλή μου, ότι δεν είσαι ούτε καν δεκαεφτά. Είναι πολύ νωρίς για να σε πιάνει απελπισία. Γιατί να μη σταθείς το ίδιο τυχερή με τη μαμά σου; Ένα πράγμα μόνο, καλή μου, σου εύχομαι — να μην μοιάζει η μοίρα σου με τη δική της!

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

—Κρίμα που δεν τον ενδιαφέρει η ζωγραφική, είπε στην αδερφή της η Μάριαν.

—Δεν του αρέσει η ζωγραφική; Απάντησε η Έλινορ. Γιατί το λες αυτό; Μπορεί ο ίδιος να μη ζωγραφίζει, αλλά απολαμβάνει πραγματικά τα έργα των καλλιτεχνών. Και σε διαβεβαιώ πως διαθέτει σχεδιαστική ικανότητα, μόνο που δεν του δόθηκε η ευκαιρία να την αναπτύξει. Αν είχε διδαχθεί σχέδιο, νομίζω πως θα ζωγράφιζε πολύ καλά. Δεν έχει εμπιστοσύνη στην κρίση του, γι' αυτό και αποφεύγει συστηματικά να εκφράσει την άποψή του για κάποιον πίνακα. Ωστόσο, έχει ένα αλάνθαστο εγγενές καλλιτεχνικό κριτήριο που τον καθοδηγεί σωστά.

Η Μάριαν δεν ήθελε να τη στεναχωρήσει, γι' αυτό δεν είπε τίποτα. Το είδος της απόλαυσης, όμως, που θεωρούσε η Έλινορ ότι του πρόσφεραν τα έργα των άλλων απείχε πάρα πολύ από την εκστατική εκείνη απόλαυση που ήταν η μόνη, κατά την άποψή της, που μπορούσε να αποκαλείται «ευαισθησία στην τέχνη». Παρ' όλα αυτά, γελούσε από μέσα της με την αυταπάτη της Έλινορ και υποκλινόταν στην τυφλή της αγάπη για τον Έντουαρτ, στην οποία, προφανώς, οφειλόταν η λαθεμένη της κρίση.

—Ελπίζω να μην πιστεύεις ότι δεν καταλαβαίνει από τέχνη, συνέχισε η Έλινορ. Άλλωστε, έχω την εντύπωση πως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό, γιατί οι τρόποι σου απέναντί του είναι άψογοι και ξέρω πως αν είχες τέτοια γνώμη γι' αυτόν, θα σου ήταν πολύ δύσκολο να είσαι καλή μαζί του.

Η Μάριαν δυσκολεύτηκε για λίγο, δεν ήξερε τι να πει. Δεν ήθελε για κανένα λόγο να τη στεναχωρήσει, αλλά ήταν ακατόρθωτο να πει κάτι άλλο από εκείνο που πραγματικά πίστευε. Τελικά απάντησε.

—Μη σε πειράζει που η εκτίμησή μου γι' αυτόν δεν συμπίπτει απόλυτα με τη δικιά σου άποψη για τα χαρίσματά του. Εγώ δεν είχα τόσες ευκαιρίες να καταλάβω τις δεξιότητές του, τις προτιμήσεις και τα γούστα του. Έχω όμως την καλύτερη γνώμη του κόσμου για την εξυπνάδα και την καλοσύνη του. Τον θεωρώ αξιόλογο κι αξιαγάπητο.

—Να είσαι βέβαιη, είπε η Έλινορ χαμογελώντας, πως οι καλύτεροι φίλοι του δεν θα έμεναν καθόλου δυσαρεστημένοι μ' αυτό το εγκώμιο. Δεν βλέπω πόσο πιο ζεστά λόγια θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς.

Η Μάριαν χάρηκε πολύ που η αδερφή της είχε μείνει ευχαριστημένη με τόσο λίγα.

—Η νοημοσύνη και η καλοσύνη του, συνέχισε, είναι θεωρώ ολοφάνερες σε όποιον τον βλέπει αρκετά συχνά ώστε να μπορεί να κουβεντιάσει μαζί του με ειλικρίνεια και εμπιστοσύνη. Η εξαιρετική του αντίληψη και οι αξίες του επικαλύπτονται από τη συστολή εκείνη που τον κάνει να μένει συνήθως σιωπηλός. Εσύ τον ξέρεις αρκετά καλά και γνωρίζεις και τα προτερήματά του. Όμως, τα πιο μικρά ταλέντα του, όπως λες κι εσύ, δεν μπόρεσες να τα γνωρίσεις λόγω ειδικών συνθηκών. Εγώ έχω περάσει αρκετές ώρες μαζί του, όταν εσύ ήσουν απόλυτα προσηλωμένη στη μαμά. Τον έχω γνωρίσει πολύ καλά, έχω μελετήσει τα αισθήματά του κι έχω ακούσει τη γνώμη του σε θέματα λογοτεχνίας και τέχνης. Θα μπορούσα να πω χωρίς δισταγμό ότι είναι άνθρωπος καλλιεργημένος και ότι η αγάπη του για τα βιβλία είναι πάρα πολύ μεγάλη, η φαντασία του ζωηρή, οι παρατηρήσεις του σωστές και καίριες και τα γούστα του λεπτεπίλεπτα και ευγενικά. Οι ικανότητές του αναδύονται σιγά σιγά όσο τον γνωρίζεις, όπως αναδύεται επίσης και η εν γένει παρουσία και η

Digitized by 10uk1s

φυσιογνωμία του. Εκ πρώτης όψεως, η παρουσία του δεν έχει τίποτα εντυπωσιακό, ενώ το πρόσωπό του δεν θα το 'λεγε κανείς όμορφο. Μόλις όμως προσέξει την έκφραση του βλέμματός του που είναι πολύ όμορφο, και τη γλυκύτητα που αποπνέει όλο το πρόσωπό του, αποκτά εντελώς διαφορετική γνώμη. Τώρα πια τον ξέρω τόσο καλά, που μου φαίνεται πραγματικά όμορφος, ή έστω σχεδόν όμορφος. Εσύ τι γνώμη έχεις;

—Πολύ γρήγορα ίσως μου φαίνεται κι εμένα όμορφος, Έλινορ. Όταν μου πεις να τον αγαπώ σαν αδερφό μου, θα βρω κι εγώ την όψη του τόσο άψογη όσο βρίσκω τώρα την καρδιά του.

Η Έλινορ τα έχασε με όσα της είπε η αδερφή της και μετάνιωσε που μίλησε τόσο παρορμητικά και με τόση θέρμη γι' αυτόν. Ήταν αλήθεια πως τον είχε πολύ ψηλά στην εκτίμησή της. Και πίστευε πως η εκτίμηση ήταν αμοιβαία. Χρειαζόταν όμως κάτι πιο πολύ για να θεωρήσει αποδεκτό το συμπέρασμα της Μάριαν για τη σχέση τους. Ήξερε ότι η Μάριαν και η μητέρα της τη μια στιγμή εύχονταν κάτι και την άλλη αυτό που εύχονταν το θεωρούσαν ως πραγματικότητα. Ότι, δηλαδή, γι' αυτές το ρήμα «εύχομαι» σήμαινε «ελπίζω» κι ότι το ρήμα «ελπίζω» σήμαινε «θεωρώ κάτι δεδομένο». Προσπάθησε λοιπόν να εξηγήσει στην αδερφή της πώς έχουν τα πράγματα.

—Δεν θα το αρνιόμουν ότι έχω πολύ καλή ιδέα γι' αυτόν, ότι τον εκτιμώ βαθύτατα και τον συμπαθώ.

Η Μάριαν αγανάκτησε:

—Τον εκτιμάς! Τον συμπαθείς! Τι ψυχρή που είσαι, Έλινορ. Είσαι χειρότερα κι από ψυχρή! Είσαι ανίκανη να είσαι αλλιώς. Αν προφέρεις ξανά αυτές τις λέξεις, θα εξαφανιστώ από μπροστά σου την ίδια στιγμή.

Η Έλινορ ξέσπασε σε γέλια.

—Με συγχωρείς, της είπε, δεν είχα καμιά πρόθεση να σε προσβάλω, μιλώντας τόσα συγκρατημένα για τα αισθήματά μου. Πρέπει να είσαι σίγουρη ότι τα αισθήματά μου είναι πιο ισχυρά απ' όσο δείχνουν τα λόγια μου. Με λίγα λόγια, είναι ό,τι ακριβώς η αξία του Έντουαρτ και η δική μου αίσθηση —θέλω να πω η ελπίδα για την αγάπη του— τους επιτρέπει να είναι μέσα στα όρια της σύνεσης και της λογικής. Μα να μη θεωρείς ως δεδομένο τίποτα περισσότερο. Δεν ξέρω καθόλου μέχρι πού φτάνει η συμπάθεια που εκδηλώνει για μένα. Έρχονται στιγμές που δεν καταλαβαίνω καθόλου το μέγεθός της. Μέχρι να κάνει τα αισθήματά του ξεκάθαρα, καταλαβαίνεις, ελπίζω, προτιμώ να μη σπρώχνω παραπέρα τη συμπάθεια εκτιμώντας τη σαν κάτι περισσότερο από αυτό που είναι. Η καρδιά μου δεν αμφιβάλλει σχεδόν καθόλου για τα αισθήματά του. Βέβαια, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες. Είναι γνωστό ότι δεν είναι οικονομικά ανεξάρτητος. Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε τι είδους άνθρωπος είναι η μητέρα του — αν κρίνουμε βέβαια από τις σκόρπιες κουβέντες της Φάνι για τους τρόπους και τις πεποιθήσεις της, δεν έχουμε λόγο να πιστεύουμε πως είναι και τόσο συμπαθής. Και πρέπει να πέφτω έξω αν ο Έντουαρτ δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι θα συναντήσει πάρα πολλά εμπόδια στο δρόμο του, αν θελήσει να παντρευτεί μια γυναίκα χωρίς περιουσία ή χωρίς αριστοκρατική καταγωγή.

Η Μάριαν ξαφνιάστηκε, όταν κατάλαβε πόσο πολύ η φαντασία της μητέρας της και η δική της είχαν προχωρήσει σε σχέση με την πραγματικότητα.

—Δηλαδή δεν έχετε αρραβωνιαστεί, είπε ξαφνιασμένη. Πάντως είναι απόλυτα βέβαιο πως θα αρραβωνιαστείτε πολύ σύντομα. Και μετά προκύπτουν δύο θέματα απ' αυτή την

Digitized by 10uk1s

καθυστέρηση. Εγώ δεν θα σε στερηθώ τόσο σύντομα και ο Έντουαρτ θα έχει όλο το χρόνο να καλλιεργήσει την έμφυτη κλίση του για την αγαπημένη του ενασχόληση, κάτι απολύτως αναγκαίο για τη μελλοντική σας ευτυχία. Αχ, Έλινορ, τι υπέροχο θα ήταν αν το δικό σου ταλέντο του προκαλούσε τη διάθεση να μάθει και ο ίδιος να ζωγραφίζει!

Η Έλινορ είχε μόλις εκφράσει την πραγματική της άποψη στην αδερφή της. Της φαινόταν ότι το μέλλον της έλξης που ένιωθε για τον Έντουαρτ δεν ήταν τόσο ρόδινο όσο νόμιζε η Μάριαν. Συχνά—πυκνά υπήρχε πάνω του κάποια δυσθυμία, η οποία δεν σήμαινε απλώς αδιαφορία, δήλωνε μάλλον κάτι πιο δυσοίωνο. Κάποια ενδεχόμενη αμφιβολία για τα δικά της αισθήματα —αν υποθέσουμε πως ήταν δυνατό να υπάρχει κάτι τέτοιο— θα του προκαλούσε απλώς ανησυχία. Δεν θα του προκαλούσε εκείνη τη μελαγχολία που συχνά τον διακατείχε. Μια πιο λογική ερμηνεία ήταν ίσως η οικονομική του εξάρτηση, η οποία τους στερούσε τη δυνατότητα να χαρεί την αγάπη του. Η Έλινορ ήξερε πως ο τρόπος με τον οποίο τον αντιμετώπιζε η μητέρα του δεν έκανε καθόλου ευχάριστο το σημερινό του σπίτι ούτε του διασφάλιζε ότι θα άνοιγε ποτέ το δικό του, αν δεν ικανοποιούσε στο έπακρο τις μεγαλομανείς βλέψεις της. Και γνωρίζοντάς τα όλα αυτά, της ήταν αδύνατον να νιώθει ασφάλεια και βρισκόταν μακριά από το να φαντάζεται πως η συμπάθειά του γι' αυτή θα είχε την έκβαση που η αδερφή και η μητέρα της φαντάζονταν. Πραγματικά, όχι. Όσο πιο πολλές ώρες περνούσαν μαζί, τόσο πιο αμφισβητήσιμο της φαινόταν το ενδιαφέρον του. Μάλιστα, υπήρχαν κάποιες —ελάχιστες και οδυνηρές— στιγμές που πίστευε ότι δεν ήταν περισσότερο από φιλία.

Όποια κι αν ήταν όμως τα όρια της συμπάθειας που έδειχνε ο Έντουαρτ, η ύπαρξή της και μόνο αρκούσε, μόλις έπεσε στην αντίληψη της αδερφής του, για να της προκαλέσει ανησυχία. Και την ίδια ώρα —κάτι πολύ συνηθισμένο— να την κάνει ιδιαίτερα αγενή. Με την πρώτη ευκαιρία που παρουσιάστηκε, δεν παρέλειψε να προσβάλει την πεθερά της, μιλώντας της με αρκετή λεπτομέρεια για τις λαμπρές προοπτικές του αδερφού της, για την άκαμπτη απόφαση της κυράς Φέραρς να καλοπαντρέψει τα παιδιά της και για το πόσο πικρά θα μετάνιωνε όποια προσπαθούσε να τους «τυλίξει». Η κυρία Ντάσγουντ δεν μπόρεσε να υποκριθεί ότι δεν καταλαβαίνει ούτε να διατηρήσει την ψυχραιμία της. Της έδωσε μια απάντηση που έδειχνε την περιφρόνησή της και εξήλθε, έχοντας αποφασίσει πως όποια κι αν ήταν τα έξοδα ή η ταλαιπωρία της άμεσης μετακόμισης, δεν θα άφηνε την αγαπημένη της Έλινορ να υφίσταται παρόμοιους υπαινιγμούς ούτε για μία εβδομάδα.

Ενώ βρισκόταν σε αυτή την κατάσταση, έλαβε ένα γράμμα το οποίο περιείχε μια πρόταση που είχε έρθει την πιο κατάλληλη στιγμή. Ήταν η προσφορά ενός μικρού οικήματος με πολύ καλούς όρους, το οποίο ανήκε σε κάποιο γαιοκτήμονα στο Ντέβονσερ, ο οποίος ήταν συγγενής της και διέθετε τίτλους και μεγάλη περιουσία. Το γράμμα ήταν γραμμένο στο χέρι και με την πιο ειλικρινή διάθεση συμπαράστασης. Της έγραφε ότι ήξερε πως αναζητούσε ένα μέρος για να μείνει και πως, μολονότι το σπίτι που της πρότεινε ήτα απλώς μια αγροικία, τη διαβεβαίωνε ότι θα γίνονταν όσες αλλαγές ή προσθήκες θεωρούσε η ίδια απαραίτητες — αν τελικά αποφάσιζε να δεχτεί το σπίτι. Αφού, μάλιστα, της περιέγραφε το σπίτι και τον κήπο, την παρακαλούσε να έρθει και να μείνει με τις κόρες της στο αρχοντικό Μπάρτον, όπου κατοικούσε ο ίδιος, για να κρίνει μόνη της —αφού το σπίτι βρισκόταν κοντά στην αγροικία— αν, με κάποιες μετατροπές, θα μπορούσαν να βολευτούν στο αγροτόσπιτο του Μπάρτον. Φαινόταν να ανυπομονεί πραγματικά να τις φιλοξενήσει. Και ο φιλικός τόνος που διέπνεε όλη την επιστολή ήταν αδύνατο να μη συγκινήσει τη εξαδέλφη του, όταν μάλιστα είχε έρθει σε μια στιγμή που υπέφερε από την ψυχρή και άσπλαχνη συμπεριφορά των πιο στενών συγγενών της. Η προσφορά του Μπάρτον, σε μια κομητεία σε τόσο μεγάλη απόσταση από το Σάσεξ —ένα μειονέκτημα που λίγες ώρες πριν θα ήταν αρκετό να υπερκεράσει όλα τα πλεονεκτήματα του οικήματος για το οποίο συζητάμε—

Digitized by 10uk1s

τώρα γινόταν το κυριότερο πλεονέκτημά του. Η απομάκρυνση από τα περίχωρα του Νόρλαντ δεν ήταν πλέον πρόβλημα. Το αντίθετο μάλιστα: ήταν πραγματική ευτυχία σε σύγκριση με το απεχθές ενδεχόμενο να συνεχίσει να είναι φιλοξενούμενη της νύφης της. Της ήταν λιγότερο επώδυνο να φύγει για πάντα απ' αυτό το αγαπημένο σπίτι παρά να το κατοικεί ή να το επισκέπτεται με αυτή την οικοδέσποινα. Αμέσως κάθισε να γράψει ένα γράμμα στον Τζον Μίντλετον για να τον ευχαριστήσει θερμά για την καλοσύνη του και να του πει πως δεχόταν την πρότασή του. Κατόπιν, έσπευσε να δείξει τα δυο γράμματα στις κόρες της, για να πάρει και τη δική τους συγκατάθεση πριν στείλει την απάντηση.

Η Έλινορ ήταν ανέκαθεν της άποψης πως θα ήταν καλύτερο να μείνουν σε κάποια απόσταση απ' το Νόρλαντ. Ως προς αυτό το βασικό σημείο, δεν γινόταν να αντιταχθεί στην απόφαση της μητέρας της να εγκατασταθούν στο Ντέβονσερ. Όσο για το σπίτι, από την περιγραφή φαινόταν απλό και το νοίκι ήταν πάμφθηνο, οπότε δεν υπήρχαν περιθώρια αντιρρήσεων ούτε ως προς αυτές τις συνιστώσες. Κι έτσι, παρά το γεγονός ότι η απόσταση από το Νόρλαντ ήταν τόσο μεγάλη που τη στεναχωρούσε, δεν έκανε τίποτα να αποτρέψει τη θετική απάντηση της μητέρας της.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

Αμέσως μόλις ταχυδρόμησε το γράμμα της, η κυρία Ντάσγουντ πρόσφερε στον εαυτό της την ικανοποίηση να ανακοινώσει στο θετό της γιο και τη γυναίκα του πως είχε επιτέλους βρει σπίτι και δεν θα τους επιβάρυνε άλλο, παρά μόνο για ένα μικρό διάστημα, μέχρι να γίνουν οι απαραίτητες προετοιμασίες για τη μετακόμιση. Εκείνοι έμειναν έκπληκτοι. Η κυρία Τζον Ντάσγουντ δεν έβγαλε μιλιά, ενώ ο άντρας της είχε την ευγένεια να ελπίζει ότι δεν θα πήγαιναν πολύ μακριά από το Νόρλαντ. Οπότε η κυρία Ντάσγουντ βρέθηκε στην πολύ ευχάριστη θέση να του πει πως πήγαινε στο Ντέβονσερ. Ακούγοντάς το αυτό ο Έντουαρτ γύρισε αμέσως προς το μέρος της και με μια ανησυχία, που η κυρία Ντάσγουντ αντιλήφθηκε αμέσως, αναφώνησε:

—Στο Ντέβονσερ! Τόσο μακριά; Στο Ντέβονσερ! Που ακριβώς;

Η κυρία Ντάσγουντ του εξήγησε. Βρισκόταν το πολύ τέσσερα μίλια βόρεια του Έξετερ.

—Πρόκειται για μια λιτή αγροικία, είπε, αλλά ελπίζω πως θα έχω την ευχαρίστηση να φιλοξενήσω εκεί πολλούς φίλους. Μπορούν εύκολα να προστεθούν ένα—δυο δωμάτια. Κι αν για τους φίλους μου δεν είναι δύσκολο να κάνουν όλον αυτό το δρόμο για να έρθουν να με δουν, δεν θα είναι οπωσδήποτε πιο δύσκολο για μένα να τους φιλοξενήσω.

Το τελικό νόημα αυτών των λόγων ήταν μια πολύ ευγενική πρόσκληση προς τον κύριο και την κυρία Τζον Ντάσγουντ να μείνουν για λίγο στο Μπάρτον και μια επόμενη πρόσκληση προς τον Έντουαρτ. Παρά το γεγονός ότι η τελευταία κουβέντα με τη νύφη της την είχε οδηγήσει στην απόφαση να μη μείνει στο Νόρλαντ ούτε μία μέρα παραπάνω απ' όσο ήταν απολύτως αναγκαίο, δεν της άλλαξε τα μυαλά σε ό,τι αφορούσε το βασικό θέμα της συνομιλίας τους. Η ιδέα να χωρίσει τον Έντουαρτ και την Έλινορ ήταν μακριά από τις προθέσεις της περισσότερο από κάθε άλλη φορά και ήθελε να δείξει στην κυρία Ντάσγουντ, κάνοντας αυτή την επιδεικτική πρόσκληση προς τον αδερφό της, την παγερή της αδιαφορία για το γεγονός πως η σχέση τους δεν είχε την έγκρισή της.

Ο κύριος Τζον Ντάσγουντ έλεγε και ξανάλεγε στη μητριά του πόσο τον στεναχωρούσε το γεγονός πως είχε βρει σπίτι σε τόσο μεγάλη απόσταση, πράγμα που του στερούσε τη δυνατότητα να τη βοηθήσει στη μετακόμιση. Και μιλούσε με ειλικρίνεια. Είχε στ' αλήθεια τύψεις, αφού η μόνη βοήθεια στην οποία είχε περιορίσει την υπόσχεσή του προς τον πατέρα του γινόταν τώρα αδύνατη. Όλη τους η πραμάτεια στάλθηκε με το πλοίο. Ήταν κυρίως λευκά είδη, γυαλικά και ασπρόρουχα, καθώς κι ένα πολύ ωραίο πιάνο της Μάριαν. Η κυρία Τζον Ντάσγουντ κοίταζε τα δέματα που έφευγαν με σφιγμένη καρδιά. Το έφερε βαρέως που η κυρία Ντάσγουντ, της οποίας το εισόδημα ήταν πολύ ευτελές σε σχέση με το δικό τους, μπορούσε να έχει ό,τι ήθελε. Η κυρία Ντάσγουντ νοίκιασε το νέο σπίτι για ένα χρόνο. Ήταν επιπλωμένο και κανόνισαν την εγκατάστασή τους αμέσως. Στη συμφωνία με τον ιδιοκτήτη δεν προέκυψε κανένα πρόβλημα. Το μόνο που απέμενε ήταν να πουλήσει ό,τι είχε στο Νόρλαντ, να προσλάβει προσωπικό για το νέο της σπίτι και να κάνει ένα νέο ξεκίνημα. Και κατάφερε να φέρει σε πέρας όλες τις υποθέσεις τις σχετικές με το σπίτι με εξαιρετική ταχύτητα. Μετά το θάνατο του άντρα της, κατάφερε να πουλήσει τα άλογα που της είχε αφήσει και όσον αφορά την άμαξα, της παρουσιάστηκε τώρα μια ευκαιρία και δέχτηκε να την πουλήσει, ακολουθώντας τη σοφή συμβουλή της μεγάλης της κόρης. Την πούλησε για χάρη των παιδιών της, γιατί η δική της επιθυμία ήταν να την κρατήσει. Υπερίσχυσε, όμως, η σύνεση. Η ίδια αυτή φρόνηση της μεγάλης κόρης ήταν που περιόρισε τους υπηρέτες σε τρεις —δυο γυναίκες κι έναν άντρα— τους οποίους βρήκαν εύκολα ανάμεσα στο υπηρετικό προσωπικό που είχαν στο Νόρλαντ.

Digitized by 10uk1s

Ο υπηρέτης και η υπηρέτρια έσπευσαν στο Ντέβονσερ να ετοιμάσουν το σπίτι για την εγκατάσταση της κυρίας τους. Μια και η κυρία Ντάσγουντ δεν γνώριζε αρκετά τη λαίδη Μίντλετον, προτίμησε να πάει κατευθείαν εκεί παρά να φιλοξενηθεί στο αρχοντικό του Μπάρτον. Εμπιστεύθηκε τόσο απόλυτα την περιγραφή του κυρίου Τζον Μίντλεντον, που δεν είχε καμιά περιέργεια να δει το σπίτι πριν τη μετακόμιση. Είχε μεγάλη ανυπομονησία να φύγει από το Νόρλαντ, που κατάφερε να παραμείνει αμείωτη λόγω της εμφανούς ικανοποίησης που έδειχνε η νύφη της στην προοπτική της μετακόμισης — μια ικανοποίηση που μόνο υποτυπωδώς προσπάθησε να κρύψει, κάνοντας την πρόταση στην κυρία Ντάσγουντ να αναβάλει για λίγο την αναχώρησή της.

Τώρα ήταν η πιο κατάλληλη στιγμή για να εκπληρώσει ο θετός της γιος την υπόσχεση που είχε δώσει στον πατέρα του. Αφού δεν το είχε κάνει όταν ήρθε να μείνει στο Νόρλαντ, η οριστική αναχώρησή τους από το σπίτι μπορούσε να θεωρηθεί η πιο κατάλληλη στιγμή για την πραγματοποίησή της. Πολύ γρήγορα όμως η κυρία Ντάσγουντ άρχισε να εγκαταλείπει κάθε ελπίδα για παρόμοια χειρονομία εκ μέρους του και να πείθεται, από τη γενικότερη σημασία αυτών που έλεγε, πως η βοήθειά του δεν πρόκειται να ξεπεράσει τα έξοδα της εξάμηνης συντήρησής τους στο σπίτι του. Αρκετά συχνά, της μιλούσε για τα έξοδα του σπιτιού και για τη χωρίς λόγο οικονομική αιμορραγία που ένας άνθρωπος υφίσταται έχοντας κάποια θέση στην κοινωνία, ώστε έδειχνε μάλλον να έχει ανάγκη να του κάνουνε δωρεές, παρά να κάνει αυτός.

Λίγες εβδομάδες μετά την ημέρα που έφτασε το πρώτο γράμμα του σερ Τζον Μίντλεντον στο Νόρλαντ, τα πάντα είχαν τακτοποιηθεί στο καινούργιο νοικοκυριό της κυρίας Ντάσγουντ. Ήταν πια έτοιμη να ξεκινήσει μαζί με τις κόρες της.

Κι ήταν πολλά τα δάκρυα που συνόδευσαν τον αποχωρισμό από τον τόπο που τόσο πολύ είχαν αγαπήσει...

—Αχ γλυκό μου Νόρλαντ, έλεγε η Μάριαν το τελευταίο βράδυ πριν φύγουν, περπατώντας μπροστά από το σπίτι. Πότε θα πάψω να σε νοσταλγώ; Πότε θα πάψω να αισθάνομαι σαν ξεριζωμένη από σένα; Αχ, αξέχαστο σπίτι! Μόνο να 'ξερες πόσο υποφέρω βλέποντάς σε από αυτό το μέρος, απ' όπου ίσως δεν θα σε ξαναδώ. Κι εσείς, δεντράκια μου, παλιοί μου γνώριμοι! Τίποτα δεν θ' αλλάξει για εσάς. Ούτε ένα φυλλαράκι δεν θα μαραθεί επειδή εμείς αποχωρούμε, ούτε ένα μικρό κλαδί σας δεν θα ξεραθεί επειδή εμείς δεν θα σας βλέπουμε. Όχι, τίποτα δεν θ' αλλάξει για εσάς. Θα εξακολουθήσετε να ζείτε όπως πάντα, ανυποψίαστα για τη χαρά και τη λύπη που φέρνετε, και πολύ ψυχρά για όλα αυτά που αλλάζουν και γι' αυτούς που διαβαίνουν κάτω απ' τη σκιά σας! Ποιος θα απομείνει όμως να σας χαμογελά;

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

Στην αρχή του ταξιδιού τους όλες είχαν μελαγχολική διάθεση, κι έτσι το ταξίδι τους φαινόταν κουραστικό και άχαρο. Την ώρα όμως που κόντευαν να φτάσουν, η περιέργειά τους να δουν την περιοχή όπου επρόκειτο να ζήσουν τις έκανε να ξεχάσουν για λίγο τη στεναχώρια τους. Μπαίνοντας στην κοιλάδα του Μπάρτον, τα πρόσωπά τους έλαμψαν και η διάθεσή τους βελτιώθηκε. Έβλεπαν ένα εύφορο, όμορφο τοπίο με δάση και λιβάδια. Αφού απόλαυσαν το τοπίο της κοιλάδας για περισσότερο από ένα μίλι, τελικά έφτασαν στο σπίτι. Μια μικρή αυλή με γρασίδι τους υποδέχτηκε. Και μπροστά τους είχαν μια απλή φροντισμένη αυλόπορτα, την οποία άνοιξαν και μπήκαν.

Μολονότι μικρό, το σπίτι του Μπάρτον ήταν γερό και άνετο. Για αγροικία όμως είχε κάποια σοβαρά μειονεκτήματα: το κτίριο ήταν συμμετρικό, η στέγη ήταν από κεραμίδια, τα παράθυρα δεν ήταν βαμμένα πράσινα και οι τοίχοι του δεν είχαν πνιγεί στο αγιόκλημα. Ένας στενός διάδρομος διέσχιζε το σπίτι και οδηγούσε απευθείας από την αυλόπορτα στον κήπο. Σε κάθε πλευρά του διαδρόμου υπήρχε ένας χώρος υποδοχής, σχεδόν πέντε επί πέντε, και ακολουθούσαν βοηθητικοί χώροι και η σκάλα. Το υπόλοιπο σπίτι διέθετε τέσσερα δωμάτια και δύο σοφίτες. Το κτίριο ήταν σε πολύ καλή κατάσταση και δεν έδειχνε καθόλου παλιό. Συγκριτικά με το Νόρλαντ, βέβαια, φαινόταν αρκετά ταπεινό και φτωχικό. Η ανάμνηση αυτή τους έφερε δάκρυα στα μάτια, που όμως δεν άργησαν καθόλου να στεγνώσουν. Ο ενθουσιασμός με τον οποίο τους υποδέχτηκε το προσωπικό απάλυνε γρήγορα την ανάμνηση και αποφάσισαν για χάρη και των υπολοίπων να φαίνονται χαρούμενες. Ήταν αρχές Σεπτέμβρη, και η επίδραση της καλοκαιρίας τους έδωσε μια αρκετά θετική ενέργεια που τις βοήθησε να συμπαθήσουν το νέο σπίτι.

Η θέση του σπιτιού ήταν προνομιακή. Και από τις τρεις πλευρές του ήταν περιτριγυρισμένο από λόφους ψήλους, που ξεκινούσαν αμέσως μετά τον κήπο στην πίσω πλευρά και σε πολύ μικρή απόσταση από τα πλάγια. Μερικοί ήταν βραχώδεις και άλλοι σκεπασμένοι με πυκνή βλάστηση και καλλιέργειες. Από τα πίσω παράθυρα του σπιτιού φαινόταν το χωριό Μπάρτον, που ήταν χτισμένο πάνω σε έναν από αυτούς τους βραχώδεις λόφους. Στην μπροστινή πλευρά του σπιτιού η θέα ήταν απεριόριστη. Έβλεπε όλη την κοιλάδα κι ακόμα πιο μακριά. Στους λόφους που περιέβαλλαν το σπίτι τέλειωνε η κοιλάδα απ' αυτή τη μεριά. Συνεχιζόταν όμως και από την πίσω μεριά, με άλλο όνομα, περνώντας από ένα άνοιγμα ανάμεσα στους δυο απόκρημνους λόφους.

Η κυρία Ντάσγουντ έμεινε γενικά ευχαριστημένη με την επίπλωση και με το μέγεθος του σπιτιού. Μπορεί η ζωή που είχε συνηθίσει να απαιτούσε κάποιες βελτιώσεις στο σπίτι, αλλά, ούτως ή άλλως αυτό ήταν κάτι που την ενθουσίαζε. Εξάλλου είχε τα απαραίτητα χρήματα για να δώσει στους χώρους υποδοχής όλη την κομψότητα που τους έλειπε.

—Όσο για το υπόλοιπο σπίτι, διαπίστωσε, είναι πολύ μικρό για την οικογένειά μας, αλλά θα βολευτούμε όσο καλύτερα γίνεται προς το παρόν, γιατί δεν υπάρχει δυνατότητα για χτισίματα τέτοιον καιρό. Την άνοιξη μάλλον, αν έχω αρκετά χρήματα, που πιθανόν θα έχω, θα δούμε τι αλλαγές μπορούμε να κάνουμε. Τα σαλόνια είναι κάπως μικρά για όλους αυτούς τους φίλους που ελπίζω να έρχονται συχνά εδώ. Και σκέφτομαι να μακρύνω το ένα προσθέτοντάς του το διάδρομο και μπορεί και ένα κομμάτι του άλλου. Και το υπόλοιπο κομμάτι θα μετατραπεί σε χολ. Κάνοντας αυτά και ένα καθιστικό, που μπορεί να προστεθεί πολύ εύκολα, με μια κρεβατοκάμαρα και σοφίτα από πάνω, θα γίνει ένα πολύ ζεστό και άνετο σπιτάκι. Η σκάλα είναι δυστυχώς λίγο στενή, αλλά δεν γίνεται να τα έχουμε όλα. Αν και μου φαίνεται πως δεν είναι δύσκολο να φαρδύνει. Θα δούμε τι οικονομικά περιθώρια θα έχω την άνοιξη και ανάλογα κανονίζουμε.

Digitized by 10uk1s

Στο μεταξύ, μέχρι να γίνουν όλα αυτά με τις οικονομίες ενός ετήσιου εισοδήματος πεντακοσίων λιρών και από μια γυναίκα που δεν κάνει ποτέ οικονομία στη ζωή της, είχαν τη σύνεση να αρκεστούν προς το παρόν σε αυτό το σπίτι όπως ήταν. Στρώθηκαν λοιπόν στις δουλειές, φτιάχνοντας καθεμία το χώρο της και προσπάθησαν με τα βιβλία και τα λίγα μικροπράγματα που είχαν να φτιάξουν μια ζεστή ατμόσφαιρα. Το πιάνο της Μάριαν βγήκε από το περιτύλιγμά του και μπήκε στην κατάλληλη θέση, ενώ οι ζωγραφιές της Έλινορ κρεμάστηκαν στους τοίχους του καθιστικού. Οι ετοιμασίες διακόπηκαν όταν εμφανίστηκε ο σπιτονοικοκύρης τους για να τις καλωσορίσει στο Μπάρτον και να τους προσφέρει από το δικό του σπίτι και τον κήπο οτιδήποτε τυχόν έλειπε προς το παρόν από το δικό τους. Ο σερ Τζον Μίντλεντον ήταν ένας όμορφος άντρας γύρω στα σαράντα. Τις είχε επισκεφτεί παλιότερα στο Στάνχιλ, πολλά χρόνια πριν, και οι νεαρές ανιψιές τους δεν τον θυμόντουσαν. Ήταν πολύ συμπαθητικός και χαμογελαστός και οι τρόποι του απέπνεαν την ίδια εγκαρδιότητα που έβγαινε και στο γράμμα του: έδειχνε πως η άφιξή τους του έδινε μεγάλη χαρά και ότι είχε το πιο ειλικρινές ενδιαφέρον να μην τους λείψει τίποτα. Κατ' επανάληψη τους είπε ότι θα ήθελε να βρίσκονται συχνά και με την οικογένειά του και τις παρακάλεσε θερμά να πηγαίνουν να τρώνε στο αρχοντικό Μπάρτον, μέχρι να τακτοποιηθούν οριστικά. Η επιμονή του, παρά το γεγονός ότι φαινόταν πιεστική, δεν γινόταν φορτική. Και η καλοσύνη του δεν περιοριζόταν μόνο στα λόγια. Πριν περάσει μία ώρα από την αποχώρησή του, κατέφτασε ένα μεγάλο καλάθι γεμάτο με φρούτα και λαχανικά, το οποίο αργά το απόγευμα εμπλουτίστηκε και από ένα κυνήγι. Επίσης επέμεινε να τις βοηθάει με την αλληλογραφία τους. Αναλάμβανε να μεταφέρει την αλληλογραφία τους από και προς το ταχυδρομείο και δεν ήθελε να στερηθεί την ευχαρίστηση να τους φέρνει εφημερίδα κάθε μέρα.

Από τη λαίδη Μίντλετον τους μεταβίβασε ένα πολύ ευγενικό μήνυμα που τους εξέφραζε την επιθυμία της να επισκεφτεί την κυρία Ντάσγουντ μόλις θα ήταν βέβαιη πως δεν θα τους ενοχλούσε. Η απάντηση στο μήνυμα της λαίδης ήταν εξίσου ευγενική. Έτσι, την άλλη κιόλας μέρα είχαν την τιμή να γνωρίσουν τη λαίδη. Φυσικά, είχαν μεγάλη αγωνία να γνωρίσουν τη γυναίκα από την οποία σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτιόταν η διαμονή τους στο Μπάρτον. Η αριστοκρατική της εμφάνιση φαινόταν να επιβεβαιώνει τις ελπίδες τους. Η λαίδη Μίντλετον ήταν γύρω στα εικοσιέξι με εικοσιεφτά, ήταν ψηλή και εντυπωσιακή με όμορφο πρόσωπο. Είχε αβρούς τρόπους, κάτι που έλειπε από το σύζυγό της. Δεν διέθετε, όμως, κάτι από τη δική του ευθύτητα και τον αυθορμητισμό του. Μέχρι το τέλος όμως της επίσκεψής της είχε μειωθεί αρκετά ο αρχικός θαυμασμός, αφού στην πορεία της συζήτησής τους αποκαλύφθηκε ότι η λαίδη, παρά τους άψογους τρόπους της, ήταν κατά βάθος ψυχρή, επιφυλακτική και δεν είχε να πει τίποτα περισσότερο από τα τετριμμένα και ανούσια πράγματα.

Ωστόσο δεν υπήρχαν σιωπές από αμηχανία, αφού ο σερ Τζον ήταν πολύ ομιλητικός και η λαίδη είχε την πρόνοια να έχει μαζί τους και το μεγαλύτερο αγοράκι της, έξι περίπου ετών, το οποίο πρόσφερε στις γυναίκες ένα σίγουρο θέμα για κουβέντα. Στις δύσκολες στιγμές είχαν να ρωτήσουν πώς το έλεγαν, πόσο χρονών ήταν, να πουν καλά λόγια για την ομορφιά του και να του κάνουν διάφορες ερωτήσεις που τις απαντούσε η μητέρα του, ενώ αυτό ήταν κολλημένο πάνω της, με τα μάτια συνεχώς χαμηλωμένα, προς μεγάλη έκπληξη της λαίδης, η οποία αναρωτιόταν πώς ήταν δυνατό να είναι τόσο ντροπαλός μπροστά σε κόσμο, την ίδια στιγμή που στο σπίτι κάνει τόση φασαρία. Σε κάθε επίσημη επίσκεψή της έπρεπε να έχει απαραίτητα και κάποιο από τα παιδιά, για να έχει εύκολα ένα θέμα συζήτησης. Στην προκειμένη περίπτωση, ξόδευαν γύρω στα δέκα λεπτά συζήτησης πάντα για να προσδιορίσουν αν το αγοράκι έμοιαζε περισσότερο στη μαμά ή στον μπαμπά και σε ποια σημεία έμοιαζε ακριβώς στον καθένα, αφού υπήρχαν και οι δυο απόψεις και ο καθένας απορούσε με τη γνώμη των άλλων.

Digitized by 10uk1s

Η ευκαιρία να ανταλλάξουν απόψεις και για τα άλλα μέλη της οικογένειας τους δόθηκε κι αυτή πολύ γρήγορα, αφού ο σερ Τζον αρνήθηκε κατηγορηματικά να φύγει απ' το σπίτι τους, αν δεν αποσπούσε την υπόσχεσή τους ότι θα πήγαιναν για φαγητό στο αρχοντικό.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

Το αρχοντικό Μπάρτον απείχε περίπου μισό μίλι από το αγροτόσπιτο και οι γυναίκες είχαν περάσει από δίπλα του καθώς έρχονταν. Από τα παράθυρά τους δεν το έβλεπαν, γιατί το έκρυβε η κορυφή ενός λόφου. Το σπίτι ήταν πολύ όμορφο και τεράστιο και η ζωή που διήγε η οικογένεια Μίντλετον ήταν αρκετά φιλόξενη και αριστοκρατική. Το πρώτο στοιχείο κάλυπτε τις ανάγκες του σερ Τζον και το δεύτερο τις ανάγκες της συζύγου του. Σπάνια θα τύχαινε να μην έχουν επισκέπτες στο σπίτι τους, οι δε παρέες τους ξεπερνούσαν σε αριθμό και ποικιλία τους φίλους κάθε άλλης οικογένειας. Αυτός ο τρόπος ζωής ήταν απαραίτητος για την ευτυχία και των δυο τους, γιατί μπορεί να μην έμοιαζαν πολύ στο χαρακτήρα και την κοινωνική συμπεριφορά, ήταν απαράλλαχτοι όμως στην πλήρη έλλειψη άλλων ενδιαφερόντων, γεγονός που τους καθιστούσε —πέρα από την ενασχόλησή τους με τα κοινωνικά— εντελώς αργόσχολους. Ο σερ Τζον ήταν κυνηγός και η λαίδη Μίντλετον μητέρα. Εκείνος περνούσε τον καιρό του καταδιώκοντας ζώα και εκείνη κανακεύοντας τα παιδιά της. Δεν είχαν καμιά άλλη απασχόληση. Το πλεονέκτημα της κυρίας Μίντλετον ήταν ότι ασχολούνταν με τα παιδιά της όλο το χρόνο, ενώ ο σερ Τζον καταπιανόταν με το χόμπι του μόνο έξι μήνες. Οι συνεχείς κοινωνικές υποχρεώσεις τους, εντός και εκτός σπιτιού, αναπλήρωναν όλα τα κενά της προσωπικότητας και της παιδείας τους. Βοηθούσαν το σερ Τζον να διατηρεί την ευθυμία του και τη γυναίκα του να μπορεί να ασκεί στο έπακρο τους καλούς της τρόπους.

Η λαίδη Μίντλετον ήταν πολύ περήφανη για την εκλεκτή της κουζίνα, καθώς και για την άψογη οργάνωση των δείπνων που παρέθετε. Απολάμβανε τη φιλαρέσκεια της άψογης οικοδέσποινας, κάθε φορά που είχε καλεσμένους. Η χαρά, όμως, που απολάμβανε ο άντρας της με τον κόσμο ήταν πολύ πιο γνήσια. Του άρεσε να συγκεντρώνει περισσότερο κόσμο απ' όσο χωρούσε το σπίτι, και ευχαριστιόταν πολύ να γίνεται σαματάς. Η παρουσία του για τους νέους της περιοχής ήταν πολύ ευχάριστο γεγονός, γιατί κάθε καλοκαίρι οργάνωνε συνεχώς εκδρομές με κρύο χοιρομέρι και κοτόπουλο, ενώ οι χοροί που έδινε στο σπίτι του το χειμώνα ήταν παραπάνω από αρκετοί για τα κορίτσια του χωριού που δεν έπασχαν από την ακόρεστη δίψα των δεκαπέντε χρόνων.

Η εγκατάσταση νέων ατόμων στα μέρη του ήταν πάντα χαρμόσυνο γεγονός για το σερ Τζον και η οικογένεια που είχε έρθει στο αγροτόσπιτο τον είχε ενθουσιάσει. Οι δεσποινίδες Ντάσγουντ ήταν νέες, όμορφες και απλές. Αυτά ήταν αρκετά για να του εξασφαλίσουν την καλή γνώμη που είχε σχηματίσει γι' αυτές, αφού η απλότητα ήταν το μόνο που χρειαζόταν για να κάνει την ψυχή μιας όμορφης κοπέλας το ίδιο μαγευτική με το πρόσωπό της. Ο ανοιχτόκαρδος χαρακτήρας του τον έκανε να απολαμβάνει ειλικρινά τη βοήθεια που πρόσφερε σ' αυτές τις γυναίκες και που η κατάστασή τους μπορούσε, συγκριτικά με το παρελθόν, να χαρακτηριστεί στενάχωρη. Κάνοντας λοιπόν εξυπηρετήσεις στις ξαδέρφες του, είχε τη γνήσια ικανοποίηση της καλής καρδιάς και εγκαθιστώντας αποκλειστικά γυναίκες στο αγροτόσπιτό του, απολάμβανε και όλη την ικανοποίηση του κυνηγού. Γιατί οι κυνηγοί παρότι εκτιμούν μόνο τους εκπροσώπους του φύλου τους που ασχολούνται με το ίδιο σπορ, δεν συνηθίζουν να τους προσκαλούν να μείνουν κοντά τους στην ίδια επικράτεια για να διευκολύνουν την εξάσκησή τους.

Ο σερ Τζον υποδέχτηκε ο ίδιος στην πόρτα την κυρία Ντάσγουντ και τις κόρες της καλωσορίζοντάς τις στο αρχοντικό Μπάρτον με όλη του την καρδιά και όταν κάθισαν στο σαλόνι επανέλαβε στις κοπέλες —όπως τους είχε πει και την προηγούμενη μέρα — πως ένιωθε μεγάλη θλίψη για το γεγονός ότι δεν μπορούσε να τους γνωρίσει κάποιον ενδιαφέροντα νέο. Τους ανακοίνωσε ότι θα συναντούσαν κάποιον άντρα, εκτός απ' τον ίδιον, ο οποίος δεν ήταν πια ούτε τόσο νέος ούτε τόσο ζωηρός. Ήταν ένας εξαίρετος φίλος

Digitized by 10uk1s

που έμενε στο αρχοντικό. Ήθελε να τον συγχωρέσουν που δεν μπορούσε να τους βρει μεγαλύτερη παρέα, αλλά τις διαβεβαίωσε πως δεν θα ξανασυνέβαινε αυτό. Είχε επισκεφτεί αρκετές οικογένειες εκείνο το πρωινό, ελπίζοντας να αυξήσει τον αριθμό των καλεσμένων του, αλλά λόγω της φεγγαράδας ήταν όλοι κάπου καλεσμένοι. Για καλή τους τύχη, είχε έρθει νωρίτερα η μητέρα της λαίδης Μίντλετον, η οποία ήταν ευχάριστος και ζωντανός άνθρωπος και θα τους κρατούσε παρέα ώστε να μη βαρεθούν ενώ θα περίμεναν τους υπόλοιπους. Τα κορίτσια, όμως, και μητέρα τους θεωρούσαν ότι ήταν υπεραρκετά δύο ήδη άγνωστα πρόσωπα στην παρέα και δεν χρειάζονταν περισσότερα.

Η μητέρα της λαίδης, η κυρία Τζένιγκς ήταν μια πρόσχαρη, αμέριμνη και παχουλή ηλικιωμένη κυρία, που μιλούσε ασταμάτητα, είχε ανεξάντλητη ευθυμία και αρκετά μεγάλη δόση χοντροκοπιάς. Ήταν όλο γέλια και χαρές. Έως την ώρα που τέλειωναν το φαγητό τους, τους έλεγε διάφορα αστεία περί συζύγων και ερωτευμένων κι ευχόταν τα κορίτσια να μην έχουν αφήσει την καρδιά τους στο Σάσεξ και έλεγε ότι τις έβλεπε να κοκκινίζουν, είτε αυτό συνέβαινε είτε όχι. Η Μάριαν ενοχλημένη με αυτές τις επιθέσεις και ανησυχώντας για το πώς μπορεί να ένιωθε η αδερφή της, στράφηκε και την κοίταξε ανήσυχα — μόνο που το ενδιαφέρον της αδερφής της ήταν για την Έλινορ πολύ πιο επώδυνο από τα κοινότοπα αστειάκια της κυρίας Τζένιγκς.

Όσο για το φίλο τού σερ Τζον, το συνταγματάρχη Μπράντον, ήταν τόσο ανόμοιος με το σερ Τζον, που όλες αναρωτιόντουσαν πώς ήταν δυνατό να είναι φίλοι, όπως ακριβώς συνέβαινε με τη γυναίκα του ή με την κυρία Τζένιγκς, που ήταν μητέρα της λαίδης Μίντλετον. Ο συνταγματάρχης ήταν λιγομίλητος και σοβαρός. Ωστόσο, η παρουσία του δεν ήταν δυσάρεστη, παρά το γεγονός των τριανταπέντε χρόνων του, που κατά την άποψή της Μάριαν και της Μάργκαρετ τον έθεταν στην κατηγορία των γεροντοπαλίκαρων. Η όψη του, παρά το γεγονός ότι δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφη, είχε μια έκφραση ευαισθησίας, ενώ οι τρόποι του χαρακτηρίζονταν από μια έντονη αβροφροσύνη.

Κανένα μέλος αυτής της συντροφιάς δεν είχε κάτι που να το καθιστά καλή παρέα για τις κυρίες Ντάσγουντ. Η ψυχρή όμως και άχρωμα άδεια παρουσία της λαίδης Μίντλετον ήταν τόσο έντονα απωθητική ώστε, συγκριτικά με αυτή, η σοβαρότητα του κυρίου Μπράντον ή ακόμα και η εκκωφαντική ζωντάνια του σερ Τζον και της πεθεράς του γίνονταν ευπρόσδεκτες. Η λαίδη Μίντλετον έδειξε να ζωηρεύει μόνο μετά το φαγητό, όταν εισέβαλαν με θόρυβο τα τέσσερα παιδιά της και άρχισαν να την τραβολογούν, να της τραβάνε τα ρούχα και να βάζουν τέρμα σε όποια συζήτηση δεν τα αφορούσε.

Κατά το βράδυ, πληροφορήθηκαν ότι η Μάριαν ήξερε να παίζει μουσική και της ζήτησαν να παίξει πιάνο. Το πιάνο άνοιξε και όλοι πήραν θέση για να μαγευτούν. Η Μάριαν τους έπαιξε πολύ όμορφα και τραγούδησε και ό,τι της ζήτησαν και το απάνθισμα από τις παρτιτούρες που η λαίδη Μίντλετον είχε φέρει στο σπίτι μαζί της όταν παντρεύτηκε, που βρίσκονταν απείραχτες από τότε στην ίδια θέση, πάνω στο πιάνο. Γιατί η λαίδη με το γάμο της εγκατέλειψε κάθε σχέση με τη μουσική, παρόλο που, σύμφωνα με τη μητέρα της, έπαιζε θαυμάσια και που σύμφωνα με την ίδια απολάμβανε να παίζει.

Η Μάριαν επευφημήθηκε με ενθουσιασμό. Ο σερ Τζον εξέφραζε με δυνατή φωνή το θαυμασμό του στο τέλος κάθε τραγουδιού και συζητούσε εξίσου μεγαλόφωνα στη διάρκεια κάθε τραγουδιού. Η λαίδη συχνά προσπαθούσε να τον επαναφέρει και απορούσε πώς η μουσική δεν τον απορροφούσε. Στη συνέχεια, ζήτησε από τη Μάριαν να παίξει ένα τραγούδι, το οποίο η Μάριαν μόλις είχε τελειώσει. Ο μόνος σε όλη την παρέα που άκουγε χωρίς να εκστασιάζεται ήταν ο συνταγματάρχης Μπράντον. Η μόνη φιλοφρόνηση προς τη Μάριαν ήταν η αμέριστη προσοχή του, που, αν μη τι άλλο, ήταν αρκετή για να κερδίσει την

Digitized by 10uk1s

εκτίμησή της, στην οποία οι άλλοι με την αισχρή αμορφωσιά τους, είχαν χάσει κάθε δικαίωμα και δικαιολογημένα. Η Μάριαν σκέφτηκε πως η ευχαρίστηση που του έδινε η μουσική, παρά το γεγονός ότι δεν έφτανε τη μεταρσιωτική μέθη που ήταν η μοναδική συγκίνηση την οποία μπορούσε η ίδια να συμμεριστεί, ήταν οπωσδήποτε άξια εκτίμησης, σε σύγκριση με τη φρικτή αναισθησία των άλλων. Και δεν ήταν τόσο παράξενη ώστε να μην μπορεί να αντιληφθεί πως ένας άνθρωπος τριάντα πέντε χρονών είχε ξεπεράσει πια την ηλικία των συγκλονιστικών αισθημάτων και των υπέρμετρων συγκινήσεων. Είχε, με λίγα λόγια, όλη την καλή διάθεση να δείξει στην προχωρημένη ηλικία του συνταγματάρχη όλη την καλοσύνη και κατανόηση που απαιτούσε η περίσταση.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

Η κυρία Τζένιγκς ήταν χήρα και ζούσε άνετα με το εισόδημα που της είχε αφήσει ο άντρας της. Είχε μόνο δύο κόρες και είχε βαλθεί να τις καλοπαντρέψει και τις δύο, κι έτσι το μόνο που είχε να κάνει ήταν να παντρέψει και όλη την υπόλοιπη οικουμένη. Για να προωθηθεί αυτό το σχέδιο, εργαζόταν με αξιοθαύμαστο ζήλο και δεν έχανε ποτέ καμιά ευκαιρία να καταστρώσει γαμήλια πλάνα για όλους τους νεαρούς και τις νεαρές που ήταν σε ηλικία γάμου. Ήταν πολύ οξυδερκής στο να ανακαλύπτει έρωτες και απολάμβανε ως εκ τούτο το προνόμιο να κάνει πολλές κοπέλες να ντρέπονται και να καμαρώνουν κρυφά με τα διάφορα κομπλιμέντα της για τη γοητεία που ασκούσαν στον χ ή τον ψ νεαρό. Το ειδικό αυτό ταλέντο της να διακρίνει όλες τις καταστάσεις την έκανε να πει κατηγορηματικά ότι ο κύριος Μπράντον ήταν ερωτευμένος με τη Μάριαν Ντάσγουντ. Το είχε υποψιαστεί από την πρώτη βραδιά που γνωρίστηκαν: από το πόσο προσεκτικά την άκουγε όταν τους τραγουδούσε. Και η υποψία της επιβεβαιώθηκε όταν οι Ντάσγουντ ανταπέδωσαν τη φιλοξενία και η Μάριαν ξανατραγούδησε, κι αυτός την άκουγε πάλι με την ίδια προσοχή όπως και την πρώτη φορά. Για την κυρία Τζένιγκς δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία. Το γεγονός ήταν τετελεσμένο, και μάλιστα αποτελούσαν ένα πολύ ταιριαστό ζευγάρι, αφού αυτός ήταν ευκατάστατος κι εκείνη πανώρια. Η κυρία Τζένινγκς ήταν ανυπόμονη να αποκαταστήσει τον συνταγματάρχη από την πρώτη κιόλας μέρα που η συγγένειά της με το σερ Τζον της έδωσε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή μαζί του, όπως ήταν ανυπόμονη να βρει ένα καλό σύζυγο για κάθε όμορφο κορίτσι.

Το άμεσο όφελος για την ίδια απ' όλη αυτή την ιστορία δεν ήταν ευκαταφρόνητο, αφού της πρόσφερε μια άσβεστη πηγή για αστεία σε βάρος και των δύο. Έκανε τα πειράγματά της στο αρχοντικό για τον συνταγματάρχη και στο αγροτόσπιτο για τη Μάριαν. Αυτός στα πειράγματα που αφορούσαν μόνο τον ίδιο έμενε παγερά αδιάφορος. Η δε Μάριαν στην αρχή έβρισκε αυτά τα αστεία ακατανόητα. Όταν όμως εντέλει κατάλαβε τι υπονοούσαν, ένιωσε αμήχανα, γιατί δεν ήξερε αν πρέπει να γελάσει με το παράλογο της κατάστασης ή να αγανακτήσει με την απρέπειά τους, αφού τα θεώρησε ως άκαρδο εμπαιγμό της προχωρημένης ηλικίας του κυρίου Μπράντον και της ατυχίας του να έχει μείνει ανύπαντρος.

Η κυρία Ντάσγουντ, που δεν ήταν δυνατό να θεωρεί ένα άτομο νεότερό της κατά πέντε χρόνια τόσο ηλικιωμένο όσο τον εμφάνιζαν τα νεαρά γούστα της κόρης της, επιχείρησε να απαλλάξει την κυρία Τζένιγκς από την κατηγορία του χλευασμού της ηλικίας του.

—Μητέρα μου, μη μου πείτε ότι δεν είναι ανεπίτρεπτο να του προσάπτει κάτι τέτοιο, έστω κι αν δεν το έκανε με κακή πρόθεση. Ο κύριος Μπράντον είναι σίγουρα πολύ νεότερος από την κυρία Τζένιγκς, αλλά εμένα θα μπορούσε να είναι πατέρας μου. Μπορεί κάποτε να είχε αρκετό πάθος για να θέλει να ερωτευτεί, αλλά οπωσδήποτε σήμερα έχει χάσει αυτήν την ικανότητα προ πολλού για τέτοιου είδους πάθη. Είναι πράγματα απαράδεκτα! Από τι μπορεί, τέλος πάντων, να προστατευτεί ένας άνθρωπος, αν όχι από την ασθένεια ή την περασμένη του ηλικία;

—Η ασθένεια! Φώναξε η Έλινορ. Θεωρείς τον κύριο Μπράντον ασθενή; Κατανοώ ότι η ηλικία του μπορεί να σου φαίνεται εσένα πολύ μεγαλύτερη απ' όσο στη μαμά, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάς πως είναι υγιέστατος!

—Μα δεν τον άκουσες που έλεγε για ρευματισμούς; Αυτή δεν είναι μια ασθένεια ενός εξασθενημένου οργανισμού;

Digitized by 10uk1s

—Αν είναι έτσι, καλό μου παιδί, είπε χαμογελώντας η μητέρα της, θα πρέπει να ζεις συνεχώς με τον τρόμο της δικής μου κατάρρευσης. Και πρέπει να σου φαίνεται θαύμα το γεγονός ότι έχω φτάσει στα βαθιά γεράματα των σαράντα ετών.

—Μαμά, δεν με καταλαβαίνετε. Ξέρω πολύ καλά πως ο κύριος Μπράντον δεν είναι τόσο μεγάλος ώστε να φοβούνται οι φίλοι του ότι θα τον χάσουν από φυσική κατάπτωση. Μπορεί να ζήσει ακόμα είκοσι χρόνια. Αλλά τα τριανταπέντε χρόνια του δεν σχετίζονται με το γάμο.

—Ίσως, είπε η Έλινορ, η ηλικία των τριανταπέντε και η ηλικία των δεκαεπτά σε συνδυασμό, να μη σχετίζονται με το γάμο. Αν όμως βρισκόταν μια γυναίκα που να ήταν εικοσιεφτά και ανύπαντρη, δεν πιστεύω ότι η ηλικία του κυρίου Μπράντον θα ήταν απαγορευτική για γάμο.

—Μια γυναίκα εικοσιεφτά ετών, είπε η Μάριαν αφού το σκέφτηκε λιγάκι, δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα νιώσει ή ότι θα εμπνεύσει ποτέ ξανά έρωτα. Αν πάλι έχει οικογενειακά προβλήματα ή αν η περιουσία της είναι μικρή, θα μπορούσε, υποθέτω, να μπει στο ρόλο της νοσοκόμας προκειμένου να αποκτήσει ένα εισόδημα και την ασφάλεια ενός συζύγου. Συνεπώς, αν παντρευόταν μια τέτοια γυναίκα δεν θα υπήρχε τίποτα το επιλήψιμο. Θα ήταν μια συμφωνία αμοιβαίου συμφέροντος και θα ήταν όλοι πολύ ευχαριστημένοι. Για μένα, βέβαια δεν θα ήταν ούτε καν γάμος, αλλά αυτό δεν έχει καμιά σημασία. Για μένα θα ήταν μια εμπορική συναλλαγή, στην οποία ο καθένας θα είχε ως επιδίωξη να ωφεληθεί σε βάρος του άλλου.

—Το γνωρίζω πολύ καλά ότι δεν μπορώ να σε πείσω ότι μια γυναίκα εικοσιεφτά ετών θα μπορούσε να νιώσει για ένα τριανταπεντάρη ένα αίσθημα που να μοιάζει αρκετά με τον έρωτα, ώστε να επιθυμεί να τον κάνει σύντροφό της, απάντησε η Έλινορ. Δεν μπορώ όμως να σε ακούω να καταδικάζεις το ζεύγος Μπράντον σε διά βίου εγκλεισμό σε αναρρωτήριο, απλώς και μόνο επειδή ο άνθρωπος παραπονέθηκε χθες για μια μικρή ενόχληση στον ώμο.

—Μα μίλησε για φανελένιο γιλέκο, και για μένα προσωπικά τα φανελένια γιλέκα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τους πόνους, τα αρθριτικά, τους ρευματισμούς και όλων των ειδών τις αρρώστιες από τις οποίες πάσχουν οι ηλικιωμένοι κι ανήμποροι, είπε η Μάριαν.

—Κρίμα που δεν ψηνόταν στον πυρετό, είπε η Έλινορ. Έτσι θα σου ήταν ακόμα πιο συμπαθής. Μη μου πεις ότι δεν έχει κάτι ξαναμμένο στο πρόσωπό του και στα κομμένα του μάτια και στον καλπάζοντα σφυγμό του πυρετού που να σε συγκινεί;

Λίγο αργότερα, όταν η Έλινορ βγήκε απ' την κάμαρα:

—Μαμά, είπε η Μάριαν, τώρα που είπαμε για ασθένειες, έχω ένα κακό προαίσθημα και θέλω να το μοιραστώ μαζί σου. Είμαι σίγουρη πως ο Έντουαρτ Φέραρς δεν είναι καλά. Έχουν περάσει δύο εβδομάδες που έχουμε έρθει εδώ κι ακόμα δεν έχει έρθει να μας επισκεφτεί. Μόνο κάποια αδιαθεσία μπορεί να εξηγήσει αυτή τη μεγάλη αργοπορία. Τι άλλο μπορεί να τον δεσμεύει στο Νόρλαντ;

—Νόμιζες ότι θα ερχόταν τόσο γρήγορα; Είπε η κυρία Ντάσγουντ. Εγώ δεν είχα αυτή την εντύπωση, το αντίθετο μάλιστα, αν ανησυχούσα σχετικά με το θέμα, θα ήταν γιατί σκέφτομαι καμιά φορά ότι δεν έδειχνε να δέχεται με ευχαρίστηση τις προσκλήσεις μου για το Μπάρτον. Η Έλινορ τον περιμένει τόσο νωρίς;

Digitized by 10uk1s

—Δεν ξέρω, δεν της έχω πει τίποτα. Πρέπει όμως.

—Εγώ νομίζω ότι σφάλλεις, γιατί όταν χτες τη ρώτησα για μια καινούργια σχάρα στο τζάκι της κενής κρεβατοκάμαρας, εκείνη μου απάντησε ότι δεν υπάρχει λόγος βιασύνης, αφού αυτό το δωμάτιο δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σύντομα.

—Άλλο κι αυτό! Τι να σημαίνει πάλι τούτο; Τελικά, ο τρόπος που συμπεριφέρονται αυτοί μεταξύ τους μου φαίνεται εντελώς ακατανόητος. Πόσο ψυχρός και απαθής ήταν ο τελευταίος τους αποχαιρετισμός! Και τι άχρωμα και ψυχρά που κουβέντιαζαν το τελευταίο βράδυ πριν την αναχώρησή μας. Δεν υπήρχε καμιά διαφορά στον τρόπο που αποχαιρέτησε ο Έντουαρτ την Έλινορ κι εμένα: και στις δυο μας έδωσε τις ευχές ενός στοργικού αδερφού. Δυο φορές έφυγα επίτηδες από το δωμάτιο για να τους αφήσω μόνους την τελευταία μέρα. Κι αυτός εντελώς αψυχολόγητα σηκώθηκε κι έφυγε την ίδια στιγμή. Αλλά κι η Έλινορ, όταν άφησε πίσω της το Νόρλαντ και τον Έντουαρτ, δεν έκλαψε όσο εγώ. Ακόμα και τώρα, η αυτοκυριαρχία της παραμένει ακλόνητη. Την είδατε ποτέ θλιμμένη ή απελπισμένη; Την είδατε ποτέ να απομονώνεται ή να δυσανασχετεί όταν βρίσκεται ανάμεσα σε κόσμο;

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

Οι κυρίες Ντάσγουντ ένιωθαν πια βολικά και άνετα στο Μπάρτον κι αισθάνονταν οικία. Είχαν εξοικειωθεί με το σπίτι, τον κήπο και καθετί που είχαν γύρω τους. Είχαν στραφεί πάλι στις καθημερινές τους ενασχολήσεις —στις οποίες άλλωστε χρωστούσε και το Νόρλαντ τη μισή γοητεία του— και μάλιστα τώρα τις απολάμβαναν πολύ περισσότερο απ' όσο τους επέτρεπε ο περίγυρος του Νόρλαντ, μετά το θάνατο του πατέρα τους. Τις πρώτες δεκαπέντε μέρες ο σερ Τζον Μίντλετον ερχόταν καθημερινά να τις δει, και δεν μπορούσε να κρύψει την έκπληξή του να τις βλέπει να κάνουν πάντα κάτι, καθώς δεν ήταν συνηθισμένος να βλέπει κάτι τέτοιο να συμβαίνει στο σπίτι του. Πέρα απ' τους κατοίκους του αρχοντικού Μπάρτον δεν είχαν άλλους πολλούς επισκέπτες, γιατί, παρά τις συνεχείς παραινέσεις του σερ Τζον να βρουν κι άλλες παρέες στην περιοχή και τη διευκόλυνση που τους παρείχε με την άμαξά του, η οποία ήταν συνεχώς διαθέσιμη, το ανεξάρτητο πνεύμα της κυρίας Ντάσγουντ στάθηκε πιο ισχυρό από την επιθυμία της να έχουν τα παιδιά της παρέες. Είχε αποφασίσει ότι δεν θα έκανε καμιά επίσκεψη σε απόσταση μεγαλύτερη από εκείνη που θα μπορούσε να διανύσει με τα πόδια. Ήταν όμως πολύ λίγοι αυτοί που ανήκαν σε αυτή την κατηγορία και αυτοί δεν ήταν πάντα διαθέσιμοι. Περίπου ενάμισι μίλι από το σπίτι τους, στη στενή κοιλάδα του Άλεναμ, που, όπως είπαμε, ήταν η συνέχεια της κοιλάδας του Μπάρτον, οι κοπέλες είχαν ανακαλύψει σε κάποιες από τις βόλτες τους ένα παλιό όμορφο αρχοντικό και καθώς τους θύμιζε το Νόρλαντ, είχε κεντρίσει τη φαντασία τους και ήθελαν να γνωρίσουν οπωσδήποτε τους ιδιοκτήτες του. Έμαθαν τότε ότι η ιδιοκτήτρια ήταν μια ηλικιωμένη κυρία με πολύ καλή φήμη, αλλά δυστυχώς η κατάσταση της υγείας της δεν της επέτρεπε να έχει πολλές κοινωνικές συναναστροφές και δεν έβγαινε συχνά από το σπίτι.

Ολόγυρά τους, η εξοχή προσφερόταν για πανέμορφες βόλτες. Οι λόφοι απέναντι από το παράθυρό τους, που τις καλούσαν να χαρούν τον αέρα στην κορυφή τους, ήταν μια εξαιρετική εναλλακτική λύση, στην περίπτωση που η λάσπη, κάτω στα πεδινά, καθιστούσε αδύνατο το περπάτημα στην κοιλάδα. Έναν από αυτούς τους λόφους, λοιπόν ξεκίνησαν να ανέβουν κάποιο αλησμόνητο πρωί η Μάργκαρετ και η Μάριαν, ενθουσιασμένες με την εμφάνιση μιας ισχνής λιακάδας στον ουρανό και μην αντέχοντας πια την κλεισούρα των δύο προηγούμενων ημερών, λόγω της βροχής. Ο καιρός δεν ήταν αρκετά ελκυστικός, ώστε να τραβήξει και τις άλλες να αφήσουν τα μολύβια τους και τα βιβλία τους, όσο κι αν η Μάριαν τις διαβεβαίωνε ότι ο καιρός είχε ανοίξει για τα καλά και ότι κάθε απειλητικό σύννεφο θα απομακρυνόταν πολύ σύντομα απ' τους λόφους. Έτσι, οι δυο κοπέλες ξεκίνησαν μόνες τους. Ανέβαιναν το λόφο χαρούμενες και γεμάτες περηφάνια για τις σωστές προβλέψεις τους κάθε φορά που ξεμύτιζε για λίγο ο ήλιος. Όταν, μάλιστα, ένιωσαν να τις χτυπάει στο πρόσωπο ο αέρας ενός θυελλώδους γαρμπή, αναθεμάτισαν τους χωρίς λόγο φόβους της μητέρας τους και της Έλινορ, που τις έκανε να στερηθούν μια τόσο υπέροχη βόλτα.

—Πες μου αν υπάρχει ωραιότερη αίσθηση απ' αυτήν εδώ, είπε η Μάριαν. Θα περπατήσουμε εδώ τουλάχιστον δυο ώρες.

Η Μάργκαρετ συμφώνησε και συνέχισαν με γέλια και χαρές κόντρα στον άνεμο, ενθουσιασμένες με τη σθεναρή τους αντίσταση, όταν ξαφνικά, μετά από είκοσι περίπου λεπτά, πύκνωσαν απότομα τα σύννεφα και τις έλουσε μια άγρια μπόρα. Ξαφνιασμένες και απογοητευμένες με αυτή τη απρόσμενη έκβαση, σκέφτηκαν ότι η μόνη λύση, όσο κι αν δεν την ήθελαν, ήταν η άμεση επιστροφή τους στο σπίτι, καθώς ήταν και το κοντινότερο σημείο που θα μπορούσαν να βρουν καταφύγιο. Ωστόσο, είχαν και μια παρηγοριά, αφού η ιδιαιτερότητα της περίστασης καθιστούσε απολύτως απαραίτητο να κατέβουν τρέχοντας με όλη τους τη δύναμη την απότομη πλαγιά του λόφου που οδηγούσε με τη μία στην

Digitized by 10uk1s

αυλόπορτα του κήπου τους.

Άρχισαν το τρέξιμο. Στην αρχή ήταν πρώτη η Μάριαν, αλλά κάποια στιγμή μπερδεύτηκε κι έπεσε κάτω, ενώ η Μάργκαρετ, μην μπορώντας να ανακόψει τη φόρα της για να τη βοηθήσει, συνέχισε άθελά της το τρέξιμο και έφτασε γρήγορα κάτω σώα και ασφαλής.

Ένας κύριος με ένα όπλο στο χέρι και δύο πόιντερ να περιφέρονται γύρω του, που περπατούσε στον ίδιο λόφο, είδε τη Μάριαν που έπεφτε κάτω. Παράτησε αμέσως το όπλο του και έσπευσε να βοηθήσει την κοπέλα. Η Μάριαν είχε προλάβει να σηκωθεί, αλλά είχε στραμπουλίσει το πόδι της και δεν μπορούσε να σταθεί όρθια. Ο άγνωστος κύριος την παρακάλεσε να της προσφέρει τις υπηρεσίες του, αλλά όταν είδε ότι η σεμνότητα της κοπέλας δεν της επέτρεπε να δεχτεί αυτό που ήταν αναγκαίο για την περίπτωσή της, την πήρε στα χέρια, χωρίς άλλες κουβέντες κι άρχισε να την κατεβάζει από την πλαγιά. Έφτασε στην πόρτα του κήπου, την οποία η Μάργκαρετ είχε αφήσει ανοιχτή, τη διέσχισε και ακολουθώντας την πορεία της Μάργκαρετ κατευθύνθηκε προς το σπίτι, κρατώντας τη Μάριαν στα χέρια του, μέχρι που την έβαλε να καθίσει στην καρέκλα του σαλονιού.

Η Έλινορ και η μητέρα της σηκώθηκαν κατάπληκτες από την περίεργη αυτή είσοδο κι ενώ τα μάτια και των δύο ήταν καρφωμένα πάνω του με φανερή απορία και θαυμασμό, εκείνος προσπαθούσε να ζητήσει συγγνώμη για την απρόσκλητη επίσκεψη, εξηγώντας τους λεπτομερώς τους λόγους. Μιλούσε πολύ αυθόρμητα και γλυκά και η γοητεία της φωνής του και του ύφους του τον έκανε ακαταμάχητο και προσέδιδε μεγάλη γοητεία στο όμορφο πρόσωπό του. Ακόμα κι αν ήταν γέρος κι άσχημος ή αγροίκος, η πιο μικρή φροντίδα για τη Μάριαν θα του εξασφάλιζε, οπωσδήποτε, την ευγνωμοσύνη και την ευμένεια της κυρίας Ντάσγουντ. Όμως τα νιάτα και η χάρη που διέθετε έδιναν στις πράξεις του μια αίγλη που την άγγιξε ως τα έγκατα της ψυχής της. Τον ευχαρίστησε επανειλημμένα και, με τη γλυκύτητα που χαρακτήριζε πάντα τη συμπεριφορά της, τον προσκάλεσε να καθίσει. Εκείνος αρνήθηκε, γιατί είχε βραχεί και ήταν λερωμένος. Η κυρία Ντάσγουντ ζήτησε τότε να της πει τουλάχιστον σε ποιον όφειλε αυτή τη μεγάλη υποχρέωση. Της αποκρίθηκε ότι τον έλεγαν Γουίλομπι, ότι έμενε στο Άλεναμ και ότι ήλπιζε πως δεν θα του αρνιόντουσαν την τιμή να έρθει πάλι αύριο να δει τι κάνει η κοπέλα. Φυσικά, η τιμή τού παραχωρήθηκε πολύ ευχαρίστως, και τότε, εντυπωσιάζοντας ακόμα περισσότερο, έφυγε μέσα σε μια καταρρακτώδη βροχή.

Η αρρενωπή ομορφιά του και η ανυπέρβλητη χάρη του έγιναν ακαριαία το θέμα του γενικού θαυμασμού και τα εξωτερικά αυτά χαρίσματα έδωσαν ξεχωριστή ζωντάνια στα γέλια των κοριτσιών σε βάρος της Μάριαν για την ιπποτική χειρονομία του. Η Μάριαν είχε δει το πρόσωπό του λιγότερο απ' όλους γιατί η αμηχανία που ένιωθε την είχε κάνει κατακόκκινη, καθώς την είχε στην αγκαλιά του και δεν είχε καθόλου κουράγιο να σηκώσει τα μάτια της πάνω του αφότου μπήκαν στο σπίτι. Αυτό το λίγο όμως που είχε δει ήταν αρκετό για να πάρει κι αυτή μέρος στο γενικό θαυμασμό, και μάλιστα με όλη τη θέρμη που περιέβαλε πάντα τα επαινετικά της λόγια. Η όψη του και το στιλ του δεν είχαν σε τίποτα να ζηλέψουν απ' ό,τι είχε φανταστεί για τον ήρωα μιας ιστορίας αγάπης. Και το γεγονός ότι τη μετάφερε με τέτοιο τρόπο στο σπίτι, μη δίνοντας σημασία στους τύπους, έδειχνε μια ταχύτητα αντίληψης, την οποία θεωρούσε αρκετά αξιέπαινη. Οτιδήποτε τον αφορούσε της ήταν αρεστό. Το όνομά του ήταν ωραίο, το χωριό στο οποίο έμενε ήταν το αγαπημένο της και το κυνηγετικό σακάκι που φορούσε ήταν το κομψότερο απ' όλα τα αντρικά ρούχα. Η φαντασία της είχε οργιάσει, οι σκέψεις της ήταν γλυκές κι ο πόνος του στραμπουλιγμένου αστραγάλου περνούσε απαρατήρητος.

Ο σερ Τζον τους έκανε επίσκεψη λίγο αργότερα, μόλις το επόμενο σύντομο διάλειμμα από

Digitized by 10uk1s

τη βροχή του επέτρεψε να βγει. Αφού λοιπόν του διηγήθηκαν το μικροατύχημα της Μάριαν, τον ρώτησαν γεμάτες περιέργεια αν τυχόν γνώριζε κάποιον κύριο Γουίλομπι από το Άλεναμ.

—Είναι εδώ ο Γουίλομπι; Αναφώνησε! Α, χαίρομαι πάρα πολύ. Θα πεταχτώ ως το σπίτι του αύριο να τον καλέσω σε γεύμα την Πέμπτη.

—Δηλαδή, τον γνωρίζετε;

—Α, φυσικά και τον γνωρίζω! Επισκέπτεται κάθε χρόνο τα μέρη μας.

—Και τι λογής άνθρωπος είναι;

—Χωρίς συζήτηση, είναι το καλύτερο παιδί του κόσμου! Φοβερός σκοπευτής και ο πιο θαρραλέος καβαλάρης της Αγγλίας.

—Αυτά είναι όλα κι όλα που έχετε να μας πείτε; Του είπε εκνευρισμένη η Μάριαν. Πώς είναι όταν τον γνωρίζει κανείς από πιο κοντά; Με τι ασχολείται, τι του αρέσει να κάνει, ποια είναι τα ταλέντα του;

Ο σερ Τζον κοίταξε λίγο σαστισμένος.

—Για να πω την αλήθεια, δεν ξέρω και πολλά πράγματα για όλα αυτά. Αλλά είναι πρόσχαρος και κεφάτος τύπος κι έχει ένα καταπληκτικό μαύρο σκυλάκι — το καλύτερο πόιντερ που έχω δει στη ζωή μου. Το είχε μαζί του;

Μα η Μάριαν δεν μπορούσε να τον πληροφορήσει για το χρώμα του σκυλιού του κυρίου Γουίλομπι περισσότερο απ' όσο μπορούσε να την πληροφορήσει αυτός για τις αποχρώσεις της ψυχής του.

—Δεν μας είπατε, όμως, ποιος είναι, και πού μένει; Έχει δικό του σπίτι στο Άλεναμ; Ρώτησε η Έλινορ.

Σε αυτές τις ερωτήσεις ο σερ Τζον μπορούσε να δώσει συγκεκριμένες πληροφορίες. Τις πληροφόρησε, λοιπόν, ότι ο Γουίλομπι δεν είχε δική του ιδιοκτησία στην περιοχή κι ότι έμενε εκεί μόνο κάθε φορά που ερχόταν να δει τη γηραιά κυρία στο αρχοντικό του Άλεναμ, που ήταν συγγενής του και την οποία επρόκειτο να κληρονομήσει. Και σε αυτό το σημείο πρόσθεσε:

—Ναι, ναι, αξίζει το δίχως άλλο να τον αρπάξετε δεσποινίς Ντάσγουντ, εδώ που τα λέμε. Και συν τοις άλλοις διαθέτει ένα ωραίο μικρό κτήμα στην κομητεία του Σόμερσετ. Εγώ στη θέση σας δεν θα τον άφηνα στη μικρή μου αδερφή, παρά όλα αυτά τα κατρακυλίσματα στις κατηφοριές. Δεν μπορεί η δεσποινίς Μάριαν να θέλει όλους τους άντρες για τον εαυτό της. Ο Μπράντον μπορεί να ζηλέψει αν δεν είναι ήσυχη.

—Δεν νομίζω, είπε χαμογελαστά με ηρεμία η κυρία Ντάσγουντ, ότι ο κύριος Γουίλομπι κινδυνεύει, σε ό,τι αφορά τις δικές μου κόρες απ' αυτό που αποκαλείτε «τύλιγμα». Τέτοιου είδους ενασχόληση δεν συμπεριλαμβάνεται στην ανατροφή που τους δόθηκε. Οι άντρες είναι απολύτως ασφαλείς μαζί μας, όσα πλούτη κι αν διαθέτουν. Χαίρομαι πάντως που μαθαίνω, απ' όσα λέτε, ότι πρόκειται για σοβαρό άνθρωπο που ενδείκνυται για παρέα.

Digitized by 10uk1s

—Το πιο καλό παιδί του κόσμου! Ξανάπε ο σερ Τζον. Θυμάμαι πέρυσι τα Χριστούγεννα σε μια μικρή γιορτή στο αρχοντικό χόρευε από τις οχτώ ως τα ξημερώματα, χωρίς να σταματήσει ούτε στιγμή.

—Σοβαρολογείτε; Φώναξε η Μάριαν με μάτια που έλαμπαν. Και χόρευε με κέφι, με την καρδιά του;

—Ναι, ναι! Και στις οχτώ ήταν κιόλας έτοιμος για κυνήγι πάνω στ' άλογό του.

—Έτσι μ' αρέσουν οι άνθρωποι. Κάθε νέος έτσι πρέπει να είναι. Με οτιδήποτε κι αν ασχολείται, πρέπει να το κάνει με όλη του την καρδιά, με μια φλόγα που να μην τον εγκαταλείπει ποτέ, ώστε να μη νιώθει κουρασμένος.

—Μάλιστα, μάλιστα, τώρα κατάλαβα, είπε ο σερ Τζον μπήκα στο νόημα. Θα βάλετε στα δίχτυα σας τον Γουίλομπι και ο Μπράντον, ο καημένος, θα ξεχαστεί.

—Αυτή η έκφραση μου είναι τελείως αβάσταχτη, του είπε με ένταση η Μάριαν. Δεν μου αρέσουν όλες οι κοινότοπες εκφράσεις που υποτίθεται ότι είναι χαριτωμένες. Και το «μπλέκω στα δίχτυά μου» ή «έχω κατακτήσεις» είναι οι πιο απαίσιες απ' όλες. Μου φαίνονται χοντροκομμένες και εκχυδαϊσμένες. Κι αν όταν πρωτακούστηκαν, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι πνευματώδεις, η κατάχρησή τους τις έχει κάνει να χάσουν προ πολλού όλη τους την πνευματικότητα.

Ο σερ Τζον μάλλον δεν κατάλαβε καλά το σχόλιο της Μάριαν και αφού γέλασε με την καρδιά του, λες και είχε καταλάβει, της απάντησε:

—Ναι, ναι, απ' ό,τι φαίνεται, θα κάνετε αρκετές κατακτήσεις. Του κακομοίρη του Μπράντον του έχετε πάρει εντελώς το νου. Κι αξίζει με το παραπάνω να τον μπλέξετε στα δίχτυά σας, που λέει ο λόγος, και ν' αφήσετε αυτά τα κατρακυλίσματα και τους χαζοτραυματισμούς.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

Ο σωτήρας της Μάριαν, όπως τον βάφτισε η Μάργκαρετ πολύ χαριτωμένα, εμφανίστηκε νωρίς το άλλο πρωί, θέλοντας να πληροφορηθεί περισσότερα. Η κυρία Ντάσγουντ τον υποδέχτηκε με πάρα πολύ μεγάλη ευγένεια, με όλη τη γλυκύτητα που της υπαγόρευαν η ευγνωμοσύνη της και οι πληροφορίες που της είχε δώσει ο σερ Τζον. Τα όσα ανταλλάχτηκαν σε αυτή την επίσκεψη τον έπεισαν για την αβρότητα, τη σοβαρότητα, την αμοιβαία αγάπη και την οικογενειακή ηρεμία που βασίλευε σε αυτό το σπίτι, στο οποίο κατά τύχη είχε βρεθεί. Για τα εξωτερικά τους χαρίσματα ήταν ήδη πεισμένος και δεν χρειαζόταν και επόμενη συνάντηση.

Η πιο μεγάλη δεσποινίς Ντάσγουντ είχε λευκό χρώμα στο πρόσωπο, κανονικά χαρακτηριστικά και πολύ ωραίο σώμα. Η Μάριαν ήταν ακόμα πιο όμορφη. Η κορμοστασιά της, μολονότι δεν είχε τη λυγεράδα της αδερφής της λόγω ύψους, ήταν πιο εντυπωσιακή. Το πρόσωπό της ήταν τόσο όμορφο, ώστε όταν μέσα στη ροή των φιλοφρονήσεων κοινωνικού τύπου, την αποκαλούσαν «όμορφη» η αλήθεια δεν μεγαλοποιούνταν, όπως γίνεται συνήθως. Ήταν αρκετά μελαχρινή, μα το δέρμα της είχε μια διαφάνεια που έδειχνε το πρόσωπό της πολύ λαμπερό. Τα χαρακτηριστικά της ήταν όλα πολύ αρμονικά, το χαμόγελό της γλυκό και ελκυστικό και τα κατάμαυρα μάτια της άστραφταν με ζωντάνια, νεύρο και με μια φλόγα που ήταν δύσκολο να αντικρίσει κανείς χωρίς να μαγευτεί. Ο Γουίλομπι, όμως, δεν την είδε αμέσως αυτή τη λάμψη, γιατί η Μάριαν ήταν συγκρατημένη από την αμηχανία που της είχε προκαλέσει η σκέψη της βοήθειας που της είχε προσφέρει. Όταν όμως ξεχάστηκε λίγο, της πέρασε γρήγορα, βλέποντας και πως ο κύριος Γουίλομπι, εκτός από τους άψογους τρόπους ενός αριστοκράτη, διαπνεόταν από ενθουσιασμό και ζωντάνια. Όταν, μάλιστα, τον άκουσε να λέει πως είχε πάθος με τη μουσική και το χορό, του χάρισε ένα βλέμμα γεμάτο με ενθουσιασμό και επιδοκιμασία, το οποίο τον έκανε να απευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά σ' αυτήν όλη την υπόλοιπη ώρα.

Για να ξεκινήσει η Μάριαν να μιλάει, ήταν αρκετό μόνο να αναφερθεί σε κάτι απ' αυτά που λάτρευε. Δεν μπορούσε να κρατηθεί όταν γινόταν λόγος γι' αυτά και δεν είχε ίχνος επιφύλαξης ή συστολής όταν μιλούσε για τα συγκεκριμένα θέματα. Κι έτσι, οι δυο νέοι δεν άργησαν να διαπιστώσουν πως είχαν την ίδια μεγάλη αγάπη για το χορό και τη μουσική και πως αυτή η συμφωνία τους ήταν απόρροια μιας γενικότερης σύμπνοιας των απόψεων σε οτιδήποτε αφορούσε τέτοια θέματα. Κεντρισμένη τώρα η Μάριαν απ' αυτό άρχισε να τον ρωτάει περισσότερα για τα γούστα του και τα διαβάσματά του. Όλοι οι αγαπημένοι της συγγραφείς συζητήθηκαν και αναλύθηκαν διεξοδικά, με τόσο εκστατικό ενθουσιασμό εκ μέρους της, που οποιοσδήποτε εικοσιπεντάχρονος νέος θα γινόταν αυτοστιγμεί θαυμαστής της αριστουργηματικής αυτής λογοτεχνίας που μέχρι τότε είχε περιφρονήσει, εκτός αν ήταν τέρας αναισθησίας. Οι προτιμήσεις τους ταίριαζαν απολύτως. Τα ίδια βιβλία, τα ίδια αποσπάσματα λάτρευαν και οι δυο τους, εκτός κι αν υπήρχε καμιά διαφωνία, η οποία άντεχε μέχρι να αναπτυχθεί η δύναμη των επιχειρημάτων της Μάριαν και η λαμπρότητα των ματιών της. Ο Γουίλομπι συμφώνησε με όλες τις κρίσεις της και συμμερίστηκε όλο τον ενθουσιασμό της. Πολύ πριν τελειώσει η επίσκεψή του, μιλούσαν σαν δυο παλιοί φίλοι.

—Τελικά, Μάριαν, αν σκεφτείς ότι είχε μόνο ένα πρωινό στη διάθεσή του, τα κατάφερες άψογα, της είπε η Έλινορ μόλις εκείνος έφυγε. Έχεις ήδη εξακριβώσει τις απόψεις του κυρίου Γουίλομπι στα περισσότερα θέματα. Ξέρεις τι πιστεύει για τον Κάουπερ και τον Σκοτ, βεβαιώθηκες πως θαυμάζει τις χάρες τους στο βαθμό ακριβώς που επιβάλλεται και έχεις σίγουρες εγγυήσεις ότι δεν εκτιμά τον Πόουπ περισσότερο απ' όσο πρέπει. Πώς, όμως, θα διατηρηθεί η γνωριμία σας αν ξεπετάτε με τόση ταχύτητα όλα τα θέματα; Σε λίγο θα έχετε εξαντλήσει κάθε θέμα συζήτησης. Στην επόμενη συζήτησή σας θα σου ανασύρει

Digitized by 10uk1s

τις αισθητικές προτιμήσεις του ως προς τη γραφικότητα του τοπίου και τις απόψεις του για το δεύτερο γάμο και μετά δεν θα έχεις τι άλλο να του πεις.

—Γιατί είσαι τόσο περίεργη και κακιά; Ξεφώνισε η Μάριαν. Τόσο μικρόμυαλη με θεωρείς; Αλλά ξέρω καλά τι θέλεις να πεις. Ήμουν πολύ άνετη, χαρωπή και ανοιχτή και πρόσβαλα κάθε ιδέα κοινωνικής ευπρέπειας! Ίσως έπρεπε να είμαι πιο συγκρατημένη, επιφυλακτική, άψυχη και ψεύτρα. Αν έλεγα μόνο για τον καιρό και την κατάσταση των δρόμων, και μιλούσα μόνο κάθε δέκα λεπτά, δεν θα είχες να μου προσάψεις τίποτα.

Μη θυμώνεις, αγάπη μου, της είπε η μητέρα της. Η Έλινορ κάνει τα αστεία της. Πρώτη εγώ θα την επέπληττα αν ήθελε να καταστρέψει τη χαρά που σου έδωσε η κουβέντα με το καινούργιο μας φίλο.

Η Μάριαν τότε ηρέμησε. Όσο για τον Γουίλομπι, τους έδειξε τη μεγάλη του ευχαρίστηση για τη γνωριμία τους προσφέροντάς τους όλες τις αποδείξεις που συνεπαγόταν η επιθυμία του να καλλιεργήσει αυτή τη γνωριμία. Ερχόταν καθημερινά. Η αρχική δικαιολογία ήταν να μάθει τι κάνει η Μάριαν. Η υποδοχή όμως που του επιφύλασσαν και η οποία κάθε μέρα θέρμαινε, κατέστησε αυτό το πρόσχημα εντελώς περιττό, πριν ακόμα η πλήρης ανάρρωση της Μάριαν το καταστήσει εντελώς άκυρο. Το ατύχημά της είχε αναγκάσει τη Μάριαν να μείνει μέσα μερικές μέρες αλλά ποτέ ο εγκλεισμός δεν ήταν πιο ενδιαφέρον. Ο Γουίλομπι ήταν ένας νέος με πολλές ικανότητες, με ιδιαίτερη φαντασία, χαρούμενη κι εγκάρδια διάθεση, ανοιχτή καρδιά. Ήταν πλασμένος ειδικά για να κερδίσει την καρδιά της Μάριαν, γιατί, εκτός από όλα αυτά, διέθετε ακαταμάχητη εμφάνιση, αλλά και μια έμφυτη φλόγα στην ψυχή, την οποία τώρα αφύπνιζε και φούντωνε το ζωντανό παράδειγμα της δικής της. Το χάρισμα αυτό εξασφάλιζε την αγάπη της περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Η παρέα του έγινε σιγά σιγά γι' αυτήν η πιο υπέροχη απόλαυση. Διάβαζαν, τραγουδούσαν, συζητούσαν μαζί. Η σχέση του με τη μουσική ήταν πολύ καλή και η απαγγελία του είχε όλη το πάθος και το αίσθημα που έλειπαν —δυστυχώς— από τον Έντουαρτ.

Η κυρία Ντάσγουντ τον έβρισκε τόσο τέλειο όσο και η Μάριαν, ενώ η Έλινορ το μόνο που είχε να του καταλογίσει ήταν το γεγονός ότι είχε την τάση να λέει χωρίς δεύτερη σκέψη οτιδήποτε του ερχόταν ανά πάσα στιγμή, χωρίς να δίνει σημασία στα πρόσωπα και τις περιστάσεις. Η ευκολία με την οποία διαμόρφωνε κι ανακοίνωνε τη γνώμη του για τους άλλους, η καταπάτηση και της παραμικρής ευγένειας στο όνομα της απόλυτης προσήλωσης σ' αυτό που τον ενδιέφερε και η περιφρόνηση των κανόνων καθωσπρεπισμού φανέρωναν μια απερισκεψία την οποία η Έλινορ δεν ενέκρινε καθόλου, παρόλα όσα έλεγαν για να την υπερασπιστούν η Μάριαν και ο ίδιος.

Η Μάριαν άρχιζε τώρα να παρατηρεί ότι η απελπισία που τη διακατείχε στα δεκαεξίμισί της χρόνια, πως δεν επρόκειτο να βρει κάποιον άντρα να ανταποκρίνεται στα ιδανικά της ήταν βιαστική και αδικαιολόγητη. Ο Γουίλομπι έφτιαχνε επάξια τις πιο λαμπερές εικόνες που ζωγράφιζε με τη φαντασία της στις πένθιμες εκείνες στιγμές ή και σε άλλες, πιο ευτυχισμένες εποχές, για τον άνθρωπο που θα ήταν σε θέση να της αφυπνίσει δυνατά συναισθήματα. Και η συμπεριφορά του έδειχνε ξεκάθαρα πως η επιθυμία του ήταν αρκετά μεγάλη ώστε να το καταφέρει.

Επίσης, η μητέρα της, που καταρχάς δεν της είχε περάσει ούτε η παραμικρή ιδέα για ενδεχόμενο γάμο λόγω και του πλούτου που επρόκειτο να κληρονομήσει, τώρα είχε αρχίσει να το καλοβλέπει, να το εύχεται και να κρυφοκαμαρώνει που είχε βρει δύο εξαιρετικούς γαμπρούς, όπως ο Γουίλομπι και ο Έντουαρτ.

Digitized by 10uk1s

Το ενδιαφέρον του κυρίου Μπράντον για τη Μάριαν, που πολύ γρήγορα οι φίλοι του κατάλαβαν, υπέπεσε στην αντίληψη της Έλινορ, όταν οι άλλοι σταμάτησαν να του δίνουν σημασία και στράφηκαν με τα αστεία τους στον καινούργιο του αντίζηλο. Έτσι, τα πυρά που απευθύνονταν στον συνταγματάρχη πριν ο ίδιος καλά καλά ενδιαφερθεί, σταμάτησαν ακριβώς τη στιγμή που τα αισθήματά του άρχισαν πραγματικά να χρειάζονται τα γέλια που συνήθως επισύρει το πάθος. Η Έλινορ βρέθηκε στη δύσκολη θέση να καταλάβει πως τα αισθήματα που η κυρία Τζένιγκς είχε προκαταλάβει για δική της ευχαρίστηση, τώρα ήταν αληθινά. Επιπλέον, αντιλήφθηκε πως, όσο κι αν η καταπληκτική συμφωνία χαρακτήρων ευνοούσε την αγάπη του κυρίου Γουίλομπι, ο κύριος Μπράντον δεν θεωρούσε πως η εξίσου εντυπωσιακή ομοιότητα ιδιοσυγκρασίας ήταν ένα εμπόδιο αξεπέραστο για τον ίδιο. Η Έλινορ στεναχωριόταν γι' αυτό —τι μπορούσε να ελπίζει ένας ήσυχος τριανταπεντάρης, όταν έχει απέναντί του έναν γεμάτο ζωή εικοσιπεντάρη; Και καθώς δεν ήταν δυνατό να ευοδωθούν οι πόθοι του, ευχόταν με όλη του την ψυχή τουλάχιστον να πάψουν να υπάρχουν. Της ήταν συμπαθής αυτός ο άνθρωπος. Παρόλο που ήταν αμίλητος και σοβαρός, είχε πάνω του κάτι που της άρεσε. Το ύφος του έκρυβε μια τρυφερότητα, παρά την αυστηρότητα, και το αποτράβηγμά του φαινόταν να οφείλεται περισσότερο σε κάποια θλίψη που τον βάραινε, παρά σε μια αθεράπευτα μελαγχολική ιδιοσυγκρασία. Ο σερ Τζον είχε αφήσει να εννοηθεί κάτι για παρελθόντα τραύματα και απογοητεύσεις, κάτι που ενίσχυε την πεποίθηση της Έλινορ πως ήταν ένας άνθρωπος πονεμένος και την έκανε να τον βλέπει με σεβασμό και συμπόνια. Δεν αποκλείεται βέβαια αυτή η εκτίμηση να γινόταν μεγαλύτερη εξαιτίας της περιφρόνησης που του έδειχναν ο Γουίλομπι και η Μάριαν, λόγω της ηλικίας του και της έλλειψης ζωντάνιας και επέμεναν πεισματικά να υποτιμούν τα προτερήματά του.

Μια μέρα, που μιλούσαν οι τρεις τους γι' αυτόν, ο Γουίλομπι είπε ότι ο Μπράντον είναι ένας άνθρωπος που τον εγκωμιάζουν οι πάντες και με τον οποίο δεν ασχολείται κανείς. Ο άνθρωπος που όλοι χαίρονται να δουν αλλά κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να του πει μία λέξη.

—Αυτό νομίζω κι εγώ, είπε θριαμβολογώντας η Μάριαν.

—Καλά, μην το παινεύεσαι κιόλας, της είπε η Έλινορ, γιατί ακούγεστε αρκετά άδικοι κι οι δύο. Χαίρει της εκτίμησης όλης της οικογένειας στο αρχοντικό Μπάρτον, κι εγώ προσωπικά, απ' ό,τι θυμάμαι, όσες φορές τον είδα, πάντα ήθελα να του μιλήσω.

—Το γεγονός πως παίρνετε το μέρος του εσείς είναι σαφέστατα προς τιμήν του, απάντησε ο Γουίλομπι. Όσο για την εκτίμηση και των άλλων, επιτρέψτε μου να τη θεωρήσω προσβολή. Για ποιον δεν θα ήταν εξευτελιστικό να αρέσει σε μια γυναίκα όπως η κυρία Τζένιγκς ή η λαίδη Μίντλετον, όταν γενικά χαίρει αδιαφορίας;

—Ίσως, όμως, η κριτική από ανθρώπους όπως εσείς και η Μάριαν να αντισταθμίζουν την εκτίμηση της λαίδης Μίντλετον και της μητέρας της. Αν τα δικά τους επαινετικά λόγια είναι μομφή, η δική σας μομφή μπορεί να είναι έπαινος, αφού η ανεπάρκεια της δικής τους κρίσης είναι μικρότερη από την προκατάληψη και τη δική σας αυθαιρεσία.

—Οπότε, για να υποστηρίξετε τον ευνοούμενό σας, μπορείτε να φτάσετε μέχρι την αγένεια.

—Ο ευνοούμενός μου, όπως τον αποκαλείτε, είναι αρκετά σοβαρός, κι εμένα η σοβαρότητα πάντα με έλκει. Μάλιστα, Μάριαν, ακόμα και σ' έναν άνθρωπο που είναι μεταξύ στα τριάντα και σαράντα. Έχει γνωρίσει τον κόσμο, έχει ταξιδέψει, έχει μελετήσει αρκετά και έχει ένα μυαλό που σκέφτεται. Εμένα πάντα μου έλεγε σωστά πράγματα και απαντούσε

Digitized by 10uk1s

στα ερωτήματά μου με την προθυμία και την ευγένεια ενός ανθρώπου που διαθέτει καλή ανατροφή και καλή καρδιά.

—Θες να μας πεις τώρα πως σου είπε ότι στις Ινδίες κάνει αφόρητη ζέστη κι ότι τα κουνούπια δεν σ' αφήνουν σε ησυχία; Ρώτησε η Μάριαν.

— Αυτό σίγουρα θα μου το μάθαινε, αν του είχα κάνει τέτοιου είδους ερωτήσεις. Αλλά τέτοιες πληροφορίες τις είχα ήδη από αλλού.

—Ίσως, είπε ο Γουίλομπι, οι πληροφορίες του να εξαντλούνται μέχρι την ερμηνεία των ναβάβηδων, των χρυσών μοχούρ και των παλανκίνων.

—Θα μου επιτρέψετε να πω ότι οι γνώσεις του έφταναν πολύ πιο μακριά από τη δική σας αμεροληψία, αλλά γιατί δεν τον συμπαθείτε;

—Δεν είπα ότι δεν τον συμπαθώ, αντίθετα τον θεωρώ ένα πολύ σεβάσμιο κύριο που έχει απ' όλους τα καλά λόγια και κανενός την προσοχή, διαθέτει πιο πολλά χρήματα απ' όσα μπορεί να ξοδέψει και πιο πολύ χρόνο απ' όσον μπορεί να γεμίσει, και δυο νέα σακάκια το χρόνο.

—Και που επιπλέον, συμπλήρωσε η Μάριαν, δεν έχει κανένα ταλέντο, καμιά καλλιτεχνική ευαισθησία και καθόλου ψυχή, και το μυαλό του δεν έχει οξύτητα, τα αισθήματά του δεν έχουν φλόγα και η φωνή του δεν έχει εκφραστικότητα.

—Διαμορφώνετε μια άποψη για τα ελαττώματά του με αποκλειστικό κριτήριο τα προσωπικά σας γούστα και με τόση αδιάλλακτη μονολιθικότητα, ώστε αυτά που έχω εγώ να πω προς τιμήν του θα φανούν ανούσια και λίγα. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι πρόκειται για έναν άνθρωπο έξυπνο, ευαίσθητο, καλλιεργημένο, με αβρούς τρόπους και, όπως πιστεύω, με πολύ τρυφερή ψυχή.

—Δεσποινίς Ντάσγουντ, δεν είστε καθόλου εντάξει μαζί μου, της είπε ο Γουίλομπι. Προσπαθείτε να με αφοπλίσετε με τη λογική και να με πείσετε παρά τη θέλησή μου. Αλλά δεν θα σας περάσει, θα δείτε πως το πείσμα μου είναι εξίσου ισχυρό με την πονηριά σας. Έχω τρία αδιάσειστα επιχειρήματα για να υποστηρίξω την αντιπάθειά μου προς τον κύριο Μπράντον: με απείλησε με βροχή όταν εγώ επιζητούσα λιακάδα, μέμφθηκε την ωραία μου άμαξα για λάθος αναρτήσεις και δεν μπορώ να τον πείσω να αγοράσει την καστανή μου φοράδα. Αν πάντως σάς ευχαριστεί να σας πω ότι κατά τ' άλλα τον θεωρώ έναν άμεμπτο χαρακτήρα, είμαι πρόθυμος να το παραδεχτώ. Σε αντάλλαγμα, όμως, αυτής της ομολογίας, που, όπως καταλαβαίνετε, είναι μάλλον επώδυνη, μη μου αρνηθείτε κι εσείς το δικαίωμα να τον αντιπαθώ πέρα για πέρα.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11

Η κυρία Ντάσγουντ ούτε που το φανταζόταν ποτέ ότι αυτή και οι κόρες της θα έβρισκαν τόσα πολλά πράγματα να κάνουν στο Ντέβονσερ, ώστε να μη βαριούνται, ή ότι οι ατέλειωτες προτάσεις και προσκλήσεις δεν θα τους άφηναν ελεύθερο χρόνο για να ασχοληθούν σοβαρά με κάτι. Κι όμως, συνέβαινε ακριβώς αυτό. Όταν η Μάριαν έγινε καλά, οι διασκεδάσεις που κανόνιζε ο σερ Τζον εντός ή εκτός σπιτιού μπήκαν αμέσως σε εφαρμογή. Στην αρχή, ξεκίνησαν με χοροεσπερίδες στο αρχοντικό και μετά συνέχισαν με εκδρομές στη θάλασσα — όσο ο καιρός το επέτρεπε το βροχερό Οκτώβρη. Σε όλες αυτές τις συγκεντρώσεις ήταν καλεσμένος πάντα και ο Γουίλομπι, ενώ η άνετη και φιλική ατμόσφαιρα ήταν ό,τι πιο κατάλληλο για να κάνει στενότερη τη γνωριμία του με την οικογένεια και να του δώσει τη δυνατότητα να γνωρίσει τα σπάνια χαρίσματα της Μάριαν, δείχνοντάς της τον άπειρο θαυμασμό του και να κερδίσει από τη συμπεριφορά της απέναντί του τις πιο σαφείς διαβεβαιώσεις για την αγάπη της.

Η Έλινορ δεν ξαφνιάστηκε απ' αυτόν τον έρωτα, αλλά θα προτιμούσε να μην τον εκδήλωναν τόσο φανερά μπροστά σε όλους. Μια φορά, μάλιστα, προσπάθησε να εξηγήσει στη Μάριαν πως η ευπρέπεια απαιτούσε κάποια στοιχειώδη αυτοσυγκράτηση. Η Μάριαν, αντίθετα, σιχαινόταν κάθε προσπάθεια απόκρυψης, όταν η ευθύτητα δεν σήμαινε κάτι πραγματικά ανάρμοστο. Την προσπάθεια να συγκαλύψει αισθήματα τα οποία δεν ήταν καθόλου αξιόμεμπτα, τη θεωρούσε επιεικώς απαράδεκτη και ένα είδος ανεπίτρεπτης υποταγής της λογικής σε λανθασμένες και συμβατικές ιδέες. Ο Γουίλομπι είχε την ίδια γνώμη και η συμπεριφορά τους ήταν παντού και πάντα ένα ζωντανό παράδειγμα των απόψεών τους.

Όταν ήταν παρών ο Γουίλομπι, η Μάριαν δεν έστρεφε πουθενά αλλού το βλέμμα της. Ό,τι κι αν έκανε αυτός ήταν σωστό κι ό,τι και αν ξεστόμιζε ήταν πνευματώδες. Κι εκείνος, από τη μεριά του, όταν έπαιζαν χαρτιά κάποια βράδια στο αρχοντικό, έκλεβε τον εαυτό του και όλους τους άλλους για να την αβαντάρει. Αν η βραδιά ήταν χορευτική, ήταν ο αποκλειστικός καβαλιέρος της, κι όταν καμιά φορά αναγκάζονταν να χωριστούν για κάνα δυο χορούς, κατάφερναν να βρίσκονται πάλι πολύ κοντά και σπάνια έλεγαν κουβέντα σε οποιονδήποτε άλλο. Μια τέτοια συμπεριφορά, όπως ήταν φυσικό, τους έκανε το επίκεντρο της γενικής θυμηδίας. Οι αστεϊσμοί κι οι κοροϊδίες, όμως, δεν τους έριχναν, αντίθετα μάλιστα έδειχναν να μην ενοχλούνται.

Η κυρία Ντάσγουντ συμμεριζόταν απόλυτα τα συναισθήματά τους και δεν είχε την παραμικρή διάθεση να παρεμποδίσει την τόσο κραυγαλέα επίδειξή τους. Τη θεωρούσε φυσιολογική συνέπεια της δυνατής αγάπης στη νεαρή και φλογισμένη ψυχή.

Η ευτυχία της Μάριαν δεν είχε όρια, η καρδιά της ήταν ολοκληρωτικά δοσμένη στον Γουίλομπι. Η μεγάλη της αγάπη για το Νόρλαντ, που μετέφερε μαζί της από το Σάσεξ, αμβλύνθηκε πολύ ευκολότερα απ' όσο ποτέ θα προσδοκούσε, λόγω της μαγείας που απέπνεε η παρουσία του στο καινούργιο της σπίτι.

Η ευτυχία της Έλινορ δεν ήταν τόσο μεγάλη, η καρδιά της δεν ήταν τόσο ξένοιαστη ούτε ένιωθε μεγάλη ικανοποίηση απ' όλες αυτές τις διασκεδάσεις. Στις συντροφιές αυτές δεν υπήρχε κάποιος φίλος ικανός να αναπληρώσει αυτό το κενό που άφηνε πίσω της ή να την κάνει να μη λησμονεί το Νόρλαντ με την πιο βαθιά νοσταλγική διάθεση. Η λαίδη Μίντλετον και η κυρία Τζένιγκς δεν ήταν ικανές να της προσφέρουν τις συζητήσεις που είχε ανάγκη, παρά το γεγονός ότι η τελευταία μιλούσε πάρα πολύ και της είχε δείξει από την αρχή ιδιαίτερη συμπάθεια, καθιστώντας την εκλεκτή ακροάτρια των όσων έλεγε. Της είχε ήδη διηγηθεί την ιστορία της ζωής της σχεδόν τρεις με τέσσερις φορές και αν η μνήμη της

Digitized by 10uk1s

Έλινορ ήταν ισοδύναμη με την ικανότητά της για μάθηση, πρέπει να γνώριζε κιόλας από τις πρώτες μέρες της γνωριμίας τους όλες τις λεπτομέρειες της τελευταίας ασθένειας του κυρίου Τζένιγκς και τι ακριβώς είχε πει στη σύζυγό του λίγα λεπτά πριν πεθάνει. Η λαίδη Μίντλετον ήταν, κατά κάποιο τρόπο, προτιμότερη για τον απλούστατο λόγο πως ήταν λιγότερο ομιλητική. Η Έλινορ δεν χρειαζόταν πολύ για να καταλάβει πως η αξιοπρέπεια της λαίδης ήταν απλώς αποτέλεσμα μιας μαλθακότητας και δεν υποδήλωνε διόλου ένα συγκροτημένο άτομο. Συμπεριφερόταν στη μητέρα της και στο σύζυγό της όπως ακριβώς και στους άλλους και συνεπώς η στενότερη σχέση μαζί της ήταν τόσο ανέφικτη όσο και ανεπιθύμητη. Δεν είχε να πει τίποτα σήμερα που να μην το είχε πει και χθες. Η ψυχρότητά της παρέμενε πάντα η ίδια, αφού ακόμα και η διάθεσή της δεν άλλαζε ποτέ. Και πάρα το γεγονός ότι δεν είχε αντίρρηση για τις εκδρομές του συζύγου της, της έφτανε μόνο να γίνονταν όλα αξιοπρεπώς και να τη συνόδευαν τα δυο μεγαλύτερα παιδιά της. Εξάλλου δεν έδειχνε να την ικανοποιούν παρά πάνω αυτές οι εκδρομές από το να έμενε στο σπίτι. Η παρουσία της σε όλα αυτά συνέβαλλε τόσο λίγο στην ευχαρίστηση των άλλων, ώστε πολλές φορές το μόνο που τους θύμιζε την ύπαρξή της ήταν η υπερβολική της ενασχόληση με τους δυο ανυπόφορους γιους της.

Στο καινούργιο λοιπόν κύκλο της Έλινορ, ο μόνος που θα μπορούσε να θεωρηθεί αξιόλογος άνθρωπος και να προσελκύσει το ενδιαφέρον ως φίλος ή να κάνει καλή παρέα ήταν ο κύριος Μπράντον. Για τον Γουίλομπι δεν υπήρχε τέτοιο θέμα: ο θαυμασμός και το ενδιαφέρον της, ειδικά το αδελφικό ενδιαφέρον της, του ανήκαν στο ακέραιο, αλλά ήταν ερωτευμένος και το μυαλό του δεν ξεκολλούσε από τη Μάριαν, οπότε για όλους τους υπόλοιπους οποιοσδήποτε λιγότερο ευχάριστος ήταν πολύ προτιμότερος. Ο κύριος Μπράντον δεν είχε τη σχετική ενθάρρυνση να ασχολείται με τη Μάριαν, κι έτσι έβρισκε την παρέα της Έλινορ την πιο καλή παρηγοριά εξαιτίας της πλήρους αδιαφορίας της αδερφής της.

Η Έλινορ τον συμπαθούσε ακόμα περισσότερο αφότου άρχισε να υποψιάζεται ότι αυτός είχε ξαναζήσει το δράμα της ερωτικής απογοήτευσης. Μια τέτοια υποψία τής είχε δημιουργηθεί από κάποιες συζητήσεις που είχαν κάνει οι δυο τους στο αρχοντικό, ενώ οι άλλοι χόρευαν. Τα μάτια του συνταγματάρχη ήταν καρφωμένα στη Μάριαν και αφού έμεινε για λίγος αμίλητος, της είπε με ένα αδιόρατο χαμόγελο:

—Έχω την εντύπωση πως η αδερφή σας μάλλον δεν πρέπει να εγκρίνει τη δεύτερη αγάπη.

—Όχι, είπε η Έλινορ, είναι πολύ ρομαντική.

—Ή μάλλον μπορεί να πιστεύει ότι είναι αδύνατο να υπάρξει.

—Έτσι νομίζω. Αν και ομολογώ ότι δεν καταλαβαίνω πώς τα καταφέρνει, χωρίς να προσβάλει την τιμή του ίδιου του πατέρα της ο οποίος, όπως είναι γνωστό, παντρεύτηκε δύο φορές. Όπως και να 'χει, σε λίγα χρόνια θα προσγειωθεί και θα δεχτεί πιο ορθολογικά κριτήρια του κοινού νου και της πραγματικότητας. Τότε δεν θα είναι τόσο δύσκολο, όσο είναι τώρα, να γίνουν οι αντιλήψεις της κατανοητές και αποδεκτές από τον καθένα εκτός από την ίδια.

—Μάλλον θα γίνει έτσι, της απάντησε. Υπάρχει κάτι πάρα πολύ ωραίο στις απόλυτες αυτές ιδέες μιας αθώας κοπέλας και είναι κρίμα να τις βλέπεις τελικά να υποκύπτουν στις πιο αποδεκτές απόψεις.

—Δεν συμφωνώ μαζί σας, είπε η Έλινορ. Πεποιθήσεις σαν της Μάριαν έχουν και τις

Digitized by 10uk1s

αρνητικές τους πλευρές, κι αυτές δεν συγχωρούνται, όσα καλά και να 'χει ο φλογερός ενθουσιασμός και η αθωότητα. Όλες οι θεωρίες της στρέφονται ενάντια στην ευπρέπεια. Κι εγώ προσωπικά εύχομαι την προσγείωσή της στην πραγματικότητα, γιατί πιστεύω πως θα της κάνει πολύ μεγάλο καλό.

Έπειτα από μια μικρή σιωπή, ο συνταγματάρχης επανήλθε λέγοντας:

—Δεν κάνει καμιά διάκριση η αδερφή σας στην απόρριψη της δεύτερης αγάπης; Τη θεωρεί εξίσου καταδικαστέα σε όλους; Πρέπει εκείνοι που την πρώτη φορά απογοητεύτηκαν, είτε λόγω ασυνέπειας του ανθρώπου που αγάπησαν είτε λόγω δύσκολων συγκυριών, να μένουν το ίδιο ψυχροί σε όλη τους τη ζωή;

—Για να πω την αλήθεια, δεν έχω υπόψη μου όλες τις λεπτομέρειες των απόψεών της. Ξέρω απλώς πως ποτέ δεν την άκουσα να δίνει άφεση σε οποιοδήποτε περιστατικό δεύτερης αγάπης.

—Αυτό, είπε ο κύριος Μπράντον, δεν θα κρατήσει για πολύ, αλλά την ολοκληρωτική αλλαγή και την καθολική ανατροπή των απόψεων, αυτό όχι, καλύτερα να μην το σκεφτόμαστε. Όταν τα ρομαντικά ιδεώδη μιας κοπέλας, εξαιτίας των περιστάσεων αναγκάζονται να υποχωρήσουν, δίνουν τη θέση τους σε πεζές και ιδιαίτερα επικίνδυνες απόψεις. Σας μιλάω από την εμπειρία μου. Ήξερα κάποια κοπέλα που έμοιαζε εκπληκτικά στη νοοτροπία και το χαρακτήρα με την αδερφή σας, είχε τις ίδιες σκέψεις και πιστεύω, αλλά η ζωή την ανάγκασε να αλλάξει, όταν τα αλλεπάλληλα χτυπήματα...

Και ξαφνικά σταμάτησε, σαν να ένιωσε ότι είχε πει περισσότερα απ' όσα έπρεπε, ενώ η έκφρασή του έδωσε στην Έλινορ κίνητρο για σκέψεις που διαφορετικά δεν θα της περνούσαν από το νου. Η κοπέλα αυτή δεν θα της είχε κινήσει καμιά υποψία, αν η δική του συμπεριφορά δεν φανέρωνε ότι αυτή η ιστορία δεν έπρεπε να βγει απ' το στόμα του. Άλλωστε, δεν χρειαζόταν και μεγάλη φαντασία για να συνδέσει τη συγκίνησή του με την τρυφερή ανάμνηση κάποιας παλιάς αγάπης. Η Έλινορ δεν έδωσε μεγάλη σημασία, αλλά αν ήταν η Μάριαν στη θέση της, δεν θα αρκούνταν μόνο σε τόσα λίγα. Όλη η ιστορία θα είχε εξελιχτεί στην πλούσια φαντασία της και οτιδήποτε θα είχε βρει τη θέση του στην πιο θλιβερή εκδοχή ενός ολέθριου έρωτα.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12

Το επόμενο πρωινό, εκεί που οι δυο αδερφές έκαναν τη βόλτα τους, η Έλινορ πληροφορήθηκε από τη Μάριαν ένα νέο, το οποίο την άφησε εμβρόντητη, παρά τα όσα ήξερε για την απερισκεψία και την επιπολαιότητα της αδερφής της. Η Μάριαν της ανακοίνωσε με απεριόριστη ευδαιμονία πως ο Γουίλομπι τής είχε χαρίσει ένα άλογο, ιδανικό για να το ιππεύει γυναίκα, το οποίο είχε αναθρέψει ο ίδιος στο κτήμα του, στην κομητεία του Σόμερσετ. Χωρίς να σκεφτεί καθόλου αν η μητέρα της είχε υπολογίσει έξοδα αλόγου στο νοικοκυριό της ή αν ήταν διατεθειμένη να αλλάξει τα σχέδιά της για χάρη αυτού του δώρου — θα έπρεπε να αγοράσει κι άλλο ένα για τον υπηρέτη και να φτιάξει στάβλο. Δέχτηκε το δώρο, χωρίς καμιά σκέψη για όλα αυτά και το ανήγγειλε στην αδερφή της καταχαρούμενη.

—Σκέφτεται να στείλει τον ιπποκόμο του αμέσως στο Σόμερσετ για να το φέρει, κι όταν έρθει θα κάνουμε ιππασία κάθε μέρα, πρόσθεσε. Θα μπορείς να το παίρνεις κι εσύ. Τι υπέροχα που θα ναι να καλπάζουμε σ' αυτούς τους λόφους, καλή μου Έλινορ!

Με τίποτα δεν εννοούσε να ξυπνήσει απ' το γλυκό λήθαργο. Αρνιόταν να καταλάβει τις πικρές αλήθειες της πραγματικότητας και για αρκετή ώρα επέμενε να μην τις παραδέχεται. Τι θα ήταν ένας παραπάνω υπηρέτης; Το έξοδο θα ήταν γελοίο, η μαμά δεν θα είχε καμιά αντίρρηση. Ήταν απόλυτα βέβαιη γι' αυτό. Όσο για το άλογο, αυτό δεν χρειαζόταν σπουδαία πράγματα. Κι έπειτα μπορούσαν ευκολότατα να πάρουν ένα οποιοδήποτε άλογο από το αρχοντικό, κι όσο για το στάβλο, δεν ήταν τίποτα δύσκολο — ένα απλό υπόστεγο ήταν. Η Έλινορ επιχείρησε τότε να της εξηγήσει ότι δεν ήταν σωστό να δεχτεί ένα τέτοιο δώρο από έναν άνθρωπο που γνώριζε τόσο λίγο ή, τουλάχιστον, για τόσο λίγο διάστημα. Το είχε παρακάνει.

—Δεν έχεις δίκιο, Έλινορ, αν νομίζεις πως γνωρίζω ελάχιστα τον Γουίλομπι. Μπορεί να μην τον γνωρίζω πολύ καιρό, αλλά τον γνωρίζω καλύτερα από κάθε άλλον άνθρωπο στον κόσμο, εκτός από σένα και τη μαμά. Αυτό που ρυθμίζει την επικοινωνία δυο ανθρώπων δεν είναι ούτε ο χρόνος ούτε οι συνθήκες, είναι απλώς και μόνο θέμα ιδιοσυγκρασίας. Για ορισμένους ανθρώπους δεν είναι αρκετά ούτε εφτά χρόνια, ενώ για άλλους εφτά ημέρες φτάνουν και περισσεύουν. Εγώ θα το έβρισκα πολύ πιο ανάρμοστο να δεχτώ ένα άλογο από τον αδερφό μου παρά από τον Γουίλομπι. Τον Τζον τον γνωρίζω πολύ λίγο, κι ας έχουμε ζήσει χρόνια μαζί, αλλά για τον Γουίλομπι η άποψή μου είναι διαμορφωμένη.

Η Έλινορ θεώρησε φρονιμότερο να μην επιμείνει σε αυτό το σημείο. Ήξερε το χαρακτήρα της αδερφής της και αν της εναντιωνόταν σε ένα τέτοιο θέμα, θα την έκανε να επιμείνει ακόμα περισσότερο. Όταν όμως αναφέρθηκε στην αγάπη της για τη μητέρα τους, εξηγώντας της πόσο μεγάλο βάρος θα φορτωνόταν η τόσο στοργική αυτή μητέρα, στην περίπτωση που, κατά πάσα πιθανότητα, θα δεχόταν την αύξηση αυτή των εξόδων της, η Μάριαν δεν άργησε να υποχωρήσει και υποσχέθηκε να μην της αναφέρει ούτε καν λόγο γι' αυτό το δώρο, ώστε να μην τη βάλει στον πειρασμό μιας τόσο παράλογης καλοσύνης, και να πει στον Γουίλομπι, όταν τον δει, ότι δεν μπορεί να δεχτεί αυτό το δώρο.

Και πραγματικά, κράτησε το λόγο της. Όταν ο Γουίλομπι έκανε την επίσκεψή του την ίδια μέρα, η Έλινορ την άκουσε να του λέει σιγά ότι λυπόταν πολύ αλλά δεν μπορούσε να δεχτεί το δώρο του. Εξήγησε αναλυτικά έναν προς έναν τους λόγους που προκάλεσαν αυτή την αλλαγή για να αποδείξει ότι ήταν ισχυροί και να μην επιχειρήσει να τη μεταπείσει. Η στεναχώρια του, ωστόσο, ήταν εμφανής, κι αφού την εξέφρασε πολύ ειλικρινά, πρόσθεσε σε χαμηλό τόνο:

Digitized by 10uk1s

—Πάντως, το άλογο είναι δικό σας, Μάριαν, έστω κι αν δεν μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε άμεσα. Εγώ θα το κρατήσω μέχρι τη στιγμή που θα είσαστε σε θέση να το πάρετε. Όταν φύγετε από το Μπάρτον και πάτε στο δικό σας σπίτι, η Κουίν Μαμπ θα είναι σε θέση να σας καλοδεχτεί.

Η Έλινορ τα άκουσε όλα αυτά που είπε. Ο τρόπος του και το ότι απευθύνθηκε στην αδερφή της με το μικρό της όνομα έδειχναν πολύ προχωρημένη οικειότητα, έχοντας τόσο ξεκάθαρο νόημα προσφοράς που δεν υπήρχε αμφιβολία ότι υπήρχε κάποια συμφωνία μεταξύ τους. Από εκείνη την ώρα, ήταν βέβαιη πως είχαν δώσει λόγο, κάτι που δεν την ξάφνιασε καθόλου. Το μόνο που της έκανε εντύπωση ήταν πως δύο τόσο εκδηλωτικά άτομα δεν το ανακοίνωναν ξεκάθαρα στους δικούς τους.

Την επόμενη μέρα, η Μάργκαρετ τής είπε κάτι που ξεκαθάρισε ακόμα πιο πολύ την κατάσταση. Ο Γουίλομπι την προηγούμενη βραδιά ήταν στο σπίτι τους κι όταν η Μάργκαρετ βρισκόταν στο σαλόνι μ' αυτόν και τη Μάριαν, έκανε κάποιες παρατηρήσεις, τις οποίες ανακοίνωσε με το πιο περισπούδαστο ύφος του κόσμου, στη μεγαλύτερή της αδερφή, αμέσως μόλις βρέθηκαν μόνες τους.

—Έλινορ, έχω να σου πω ένα φοβερό μυστικό για τη Μάριαν, αναφώνησε. Είμαι βέβαιη πως όπου να 'ναι παντρεύεται με τον Γουίλομπι.

—Αυτό μας το λες από την πρώτη φορά κιόλας που συναντήθηκαν στο λόφο. Και πριν ακόμα περάσει μία εβδομάδα, ήσουν βέβαιη ότι φορούσε στο λαιμό της το πορτρέτο του, αλλά αποδείχτηκε ότι ήταν μια μινιατούρα του θείου μας.

—Ναι, αλλά αυτό είναι άλλο. Τώρα το ξέρω ότι όπου να 'ναι παντρεύονται, γιατί του χάρισε και μια μπούκλα από τα μαλλιά της.

—Πρόσεχε, όμως, γιατί μπορεί να είναι από τα μαλλιά κάποιου θείου του...

—Είμαι σίγουρη, άκου που σου λέω, Έλινορ, είναι της Μάριαν. Είμαι σίγουρη γιατί τον είδα που την έκοβε. Όταν εσύ κι η μαμά είχατε φύγει, χτες το βράδυ, αυτοί ψιθύριζαν μεταξύ τους και μιλούσαν γρήγορα, κι εκείνος ήταν σαν να της ζητούσε κάτι, μετά τον είδα που πήρε το ψαλίδι και της έκοψε μια μακριά μπούκλα απ' τα μαλλιά της γιατί τα είχε ριγμένα στην πλάτη. Και μετά, αφού τα φίλησε, τα τύλιξε σε ένα λευκό χαρτί και τα έβαλε μέσα στο πορτοφόλι του.

Τόσο λεπτομερείς πληροφορίες κι από τόσο έγκυρη πηγή... Η Έλινορ δεν μπορούσε να αμφιβάλει πλέον. Ούτε είχε και τη διάθεση να το κάνει, αφού αυτό το περιστατικό ήταν απόλυτα συνεπές με τα όσα είχε άκουσε και δει και η ίδια.

Η Μάργκαρετ όμως δεν επιδείκνυε πάντα τη νοημοσύνη της με τον ίδιο ανώδυνο τρόπο. Όταν η κυρία Τζένιγκς κάποιο βράδυ την πίεζε να της αποκαλύψει το όνομα του νεαρού που η Έλινορ συμπαθούσε —θέμα που την απασχολούσε σε μεγάλο βαθμό— η Μάργκαρετ στράφηκε στην αδερφή της και λέγοντας:

—Δεν πρέπει να το αποκαλύψω, Έλινορ, ε;

Αυτό φυσικά τις έκανε να γελάσουν. Η Έλινορ προσπάθησε κι αυτή να γελάσει, αλλά της ήταν πολύ δύσκολο. Ήξερε ποιο πρόσωπο είχε στο νου της η Μάργκαρετ και ήξερε επίσης ότι δεν θα άντεχε να ακούει ατάραχη την κυρία Τζένιγκς να κάνει αστειάκια με το όνομά

Digitized by 10uk1s

του.

Η Μάριαν ανησύχησε κι αυτή πολύ με την πολύ δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν η αδερφή της, αλλά μάλλον χειροτέρεψε τα πράγματα, γιατί κατακοκκίνισε και είπε με αυστηρότητα στη Μάργκαρετ:

—Έχε υπόψη σου πως όσες υποθέσεις κι αν κάνεις, δεν έχεις κανένα δικαίωμα να τις λες από δω κι από 'κεί.

—Δεν έκανα εγώ καμιά υπόθεση, εσύ μου το είπες, της απάντησε η Μάργκαρετ.

Αυτό πυροδότησε πιο πολύ το κέφι και η κυρία Τζένιγκς πίεσε πιο επίμονα τη Μάργκαρετ να τους πει κι άλλα.

—Ελάτε, ελάτε δεσποινίς Μάργκαρετ, πρέπει να μας τα πείτε όλα. Πώς ονομάζεται αυτός ο καλός κύριος;

—Δεν μπορώ να το αποκαλύψω κυρία Τζένιγκς, ξέρω όμως πολύ καλά το όνομά του και που είναι.

—Ε, καλά το πού είναι το φανταζόμαστε. Σίγουρα στο σπίτι της Νόρλαντ — είναι πάστορας της ενορίας, αν δεν κάνω λάθος.

—Όχι δεν είναι καθόλου πάστορας. Δεν επαγγέλλεται κάτι.

—Μάργκαρετ, το ξέρεις ότι όλα αυτά τα βγάζεις απ' το νου σου και πως δεν υπάρχει τέτοιο πρόσωπο.

—Ε, τότε σημαίνει πως πέθανε τελευταία, Μάριαν, γιατί εγώ ξέρω καλά πως κάποτε υπήρχε τέτοιο πρόσωπο και πως το όνομα του αρχίζει από Φ.

Η Έλινορ ένιωσε ευγνωμοσύνη ακούγοντας τη λαίδη Μίντλετον να λέει εκείνη τη στιγμή ότι «βρέχει καταρρακτωδώς σήμερα», έστω κι αν πίστευε ότι η παρέμβασή της δεν οφειλόταν τόσο στο ενδιαφέρον της να της σταθεί, όσο στη μεγάλη της αντιπάθεια να για όλα αυτά τα χοντρά αστεία που τόσο ενθουσίαζαν τον άντρα και τη μητέρα της. Το έναυσμα όμως που έδωσε βιάστηκε αμέσως να το εκμεταλλευτεί ο κύριος Μπράντον, που ενδιαφερόταν συχνά για το τι ένιωθαν οι άλλοι, κι έτσι συζήτησαν για πολύ το θέμα της βροχής. Την ίδια ώρα, ο Γουίλομπι άνοιξε το πιάνο, καλώντας τη Μάριαν να καθίσει, κι έτσι, με τις προσπάθειες όλων αυτών, το θέμα γρήγορα παραμερίστηκε. Η Έλινορ καθυστέρησε κάπως να συνέλθει από τον πανικό που της είχε προκαλέσει. Εκείνο το βράδυ κανόνισαν μια εκδρομή για το επόμενο πρωί. Σκόπευαν να πάνε να δουν ένα πανέμορφο μέρος γύρω στα δώδεκα μίλια απόσταση από το Μπάρτον, ιδιοκτησίας ενός γαμπρού του κυρίου Μπράντον. Ο συνταγματάρχης έπρεπε να είναι μαζί τους, αφού ο ιδιοκτήτης έλειπε και είχε αφήσει ρητές εντολές σχετικά με τις επισκέψεις. Έλεγαν πως το κτήμα ήταν εξαιρετικά όμορφο και ο σερ Τζον, που διάνθιζε αυτά τα θερμά εγκώμια, μπορούσε να θεωρηθεί αξιόπιστος μάρτυρας, αφού τα τελευταία χρόνια οργάνωνε εκεί εκδρομές τουλάχιστον δύο φορές κάθε καλοκαίρι. Μέσα στην έκταση αυτή υπήρχε κι ένα υπέροχο κομμάτι θάλασσας, όπου θα έκαναν βόλτα με το ιστιοφόρο. Θα είχαν μαζί τους κρύα φαγητά και θα χρησιμοποιούσαν μόνο ανοιχτές άμαξες. Όλα θα γίνονταν με το συνήθη τρόπο μιας τέλειας ψυχαγωγικής εκδρομής.

Digitized by 10uk1s

Κάποιοι από τη συντροφιά έκριναν το εγχείρημα μιας τέτοιας απόπειρας αρκετά παρακινδυνευμένο γι' αυτή την εποχή, αφού μάλιστα έβρεχε συνεχώς τις τελευταίες δεκαπέντε μέρες κι επιπλέον η κυρία Ντάσγουντ, τις τελευταίες μέρες ήταν διαρκώς αδιάθετη. Έτσι, πείστηκε να παραμείνει στο σπίτι.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13

Η εκδρομή που σχεδίαζαν στο Γουίτγουελ είχε εντελώς διαφορετική εξέλιξη από εκείνη που πρόσμενε η Έλινορ, η οποία ήταν προετοιμασμένη να βραχεί, να κουραστεί και να φοβηθεί. Η κατάληξη όμως ήταν ακόμα πιο θλιβερή, γιατί η εκδρομή απλώς ματαιώθηκε.

Γύρω στις δέκα είχαν συγκεντρωθεί όλοι για το πρωινό στο αρχοντικό. Παρόλο που έβρεχε όλη τη νύχτα, το πρωινό έδειχνε μάλλον ευοίωνο, αφού τα σύννεφα είχαν αραιώσει κι έβγαινε ήλιος συχνά. Όλοι τους ήταν χαρούμενοι και ενθουσιασμένοι, όντας προετοιμασμένοι να περάσουν υπέροχα και αποφασισμένοι να υποστούν όλων των ειδών τις κακουχίες, παρά να αλλάξουν διάθεση. Την ώρα του πρωινού ήρθε και το ταχυδρομείο τους. Ανάμεσα στα γράμματα βρισκόταν κι ένα για τον κύριο Μπράντον. Το πήρε, κοίταξε τη διεύθυνση και σηκώθηκε απ' την τραπεζαρία, έχοντας χάσει το χρώμα του.

—Τι συνέβη στο Μπράντον; Ρώτησε ο σερ Τζον.

Κανείς δεν ήξερε.

—Ελπίζω να μην έχει δυσάρεστα νέα, είπε η λαίδη Μίντλετον. Πρέπει να είναι πολύ σημαντικό για να σηκωθεί τόσο ξαφνικά από το τραπέζι.

Ο συνταγματάρχης επέστρεψε έπειτα από πέντε λεπτά.

—Συμβαίνει τίποτα κακό, συνταγματάρχη μου; Είπε η κυρία Τζένιγκς όταν τον είδε να μπαίνει.

—Όχι, όχι, τίποτα, μην ανησυχείτε.

—Ήταν από την Αβινιόν; μήπως χειροτέρεψε η αδερφή σας;

—Όχι, κυρία Τζένιγκς, ήταν για κάποια δουλειά από το Λονδίνο.

—Και πώς γίνεται να σας ανησύχησε τόσο πολύ αφού ήταν για δουλειά. Ελάτε τώρα, πείτε μας την αλήθεια, συνταγματάρχη μου.

—Μη γίνεστε φορτική, αγαπητή μου, είπε η λαίδη Μίντλετον.

—Μήπως παντρεύεται η ξαδέρφη σας, η Φάνι; Συνέχισε η κυρία Τζένιγκς, αδιαφορώντας για την παρατήρηση της κόρης της.

—Όχι, ειλικρινά όχι.

—Ε τότε, μου φαίνεται ότι ξέρω από ποια είναι κι ελπίζω να είναι καλά.

—Δεν ξέρω ποια εννοείτε, κυρία Τζένιγκς, της απάντησε κοκκινίζοντας ελαφρά.

—Ελάτε τώρα που δεν ξέρετε ποια εννοώ.

—Λυπάμαι πολύ, είπε ο συνταγματάρχης απευθυνόμενος στη λαίδη Μίντλετον, είναι πραγματικά κρίμα που έτυχε να έρθει αυτό το γράμμα σήμερα, γιατί πρόκειται για μια

Digitized by 10uk1s

δουλειά που απαιτεί να φύγω αμέσως για το Λονδίνο.

—Για το Λονδίνο! Ανέκραξε η κυρία Τζένιγκς. Τι θα πάτε να κάνετε στο Λονδίνο τέτοια εποχή;

—Δεν μου είναι πολύ ευχάριστο, συνέχισε ο κύριος Μπράντον, που πρέπει να αφήσω μια τέτοια ευχάριστη συντροφιά, μα εκείνο που με στεναχωρεί πιο πολύ είναι ότι χωρίς εμένα δεν θα σας επιτρέψουν την είσοδο στο Γουίτγουελ.

Τι αναπάντεχο νέο ήταν αυτό για όλη την παρέα!

—Αν γράψετε ένα σημείωμα στον επιστάτη, είπε με αδημονία η Μάριαν, δεν αρκεί αυτό, κύριε Μπράντον;

Εκείνος κίνησε αρνητικά το κεφάλι του.

—Αποκλείεται να μας χαλάσουν τα σχέδια έτσι ξαφνικά στο παρά πέντε. Θα πας στο Λονδίνο αύριο, αυτό είναι όλο Μπράντον.

—Μακάρι να ήταν τόσο εύκολο. Δυστυχώς όμως, δεν μπορώ να αναβάλω το ταξίδι μου ούτε για μία μέρα.

—Αν τουλάχιστον μας λέγατε ποια είναι αυτή η δουλειά, θα ξέραμε κι εμείς αν μπορούσε να αναβληθεί ή όχι.

—Δεν θα αργήσετε παραπάνω από έξι ώρες, αν φύγετε αμέσως μόλις επιστρέψουμε, είπε ο Γουίλομπι.

—Δεν έχω περιθώρια να χάσω ούτε μία ώρα.

Η Έλινορ τότε άκουσε τον Γουίλομπι να λέει στη Μάριαν χαμηλόφωνα:

—Είναι μερικοί άνθρωποι που δεν τις αντέχουν τις εκδρομές. Σε αυτούς ανήκει και ο Μπράντον, που μάλλον φοβήθηκε να μην κρυολογήσει και μηχανεύτηκε αυτό το κόλπο για να τη γλιτώσει. Βάζω στοίχημα πενήντα γκινέες ότι το γράμμα το έχει γράψει ο ίδιος.

—Σίγουρα, απάντησε η Μάριαν.

—Είναι αδύνατον, είπε ο Μπράντον, να σε μεταπείσει κανείς αν έχεις πάρει την απόφαση να κάνεις κάτι.

—Σε ξέρω καλά από πολύ παλιά. Πάντως σου λέω να το ξανασκεφτείς. Έχουμε εδώ τις δεσποινίδες Κάρι, που ήρθαν τόση απόσταση από το Νιούτον, τις τρεις δεσποινίδες Ντάσγουντ, που περπάτησαν με τα πόδια απ' το αγροτικό και τον κύριο Γουίλομπι, που ξύπνησε δύο ώρες πριν από το κανονικό του, μόνο και μόνο για να πάνε στο Γουίτγουελ, είπε ο σερ Τζον.

Ο κύριος Μπράντον τού ξαναείπε πόσο πολύ λυπόταν που γινόταν η αιτία να χαλάσει η εκδρομή, αλλά ταυτόχρονα δήλωσε πως δεν γινόταν κι αλλιώς.

—Καλά λοιπόν, πότε θα επιστρέψεις;

Digitized by 10uk1s

—Ελπίζω να έρθετε πάλι στο Μπάρτον μόλις μπορέσετε να φύγετε από το Λονδίνο. Και θα αναβάλουμε την εκδρομή στο Γουίτγουελ μέχρι να επιστρέψετε, είπε η λαίδη.

—Είστε πολύ καλή, δυστυχώς όμως δεν μπορώ να ξέρω πότε θα είμαι σε θέση να γυρίσω. Γι' αυτό, μου είναι δύσκολο να σας το υποσχεθώ.

—Οφείλει να 'ρθει και θα έρθει, αναφώνησε ο σερ Τζον. Αν δεν είναι εδώ ως το τέλος της εβδομάδας θα πάω να τον φέρω εγώ ο ίδιος.

—Ναι, ναι, να πάτε, σερ Τζον, αναφώνησε και η κυρία Τζένιγκς. Έτσι μπορείτε να μάθετε και για ποιο λόγο ακριβώς πηγαίνει.

—Α, δεν θέλω να ανακατεύομαι στις δουλειές των άλλων, μάλλον θα είναι κάτι για το οποίο ντρέπεται.

Τότε εμφανίστηκε ο υπηρέτης και ανήγγειλε ότι τα άλογα ήταν έτοιμα και τον περίμεναν.

—Δεν πιστεύω να πας καβάλα στο Λονδίνο, είπε ο σερ Τζον.

—Όχι, όχι, μόνο ως το Χόνιτον. Εκεί θα πάρω μια άμαξα.

—Ωραία λοιπόν, αφού δεν αλλάζεις γνώμη, καλό σου ταξίδι! Αν και θα προτιμούσαμε να αλλάξεις.

—Πίστεψέ με, δεν γίνεται.

Τότε αποχαιρέτησε όλη τη συντροφιά.

—Υπάρχει καμιά πιθανότητα να σας δω το χειμώνα με τις αδερφές σας στο Λονδίνο; Ρώτησε την Έλινορ.

Φοβάμαι πως είναι πολύ δύσκολο.

Τότε πρέπει να σας αποχαιρετήσω για πολύ περισσότερο καιρό από όσο θα προτιμούσα.

Στη Μάριαν απλώς υποκλίθηκε χωρίς να βγάλει λέξη.

—Ελάτε τώρα, Μπράντον, πείτε μας πριν φύγετε τι πάτε να κάνετε, επέμεινε η κυρία Τζένιγκς.

Αυτός της ευχήθηκε καλημέρα και έφυγε με τη συνοδεία του σερ Τζον.

Τα παράπονα και τα κλάματα ξέσπασαν αμέσως μετά την αναχώρησή του. Κι όλοι συμφώνησαν για πολλές φορές ότι είναι άκρως εξοργιστικό να σου χαλάνε το πρόγραμμα τελευταία στιγμή.

—Εγώ, πάντως, νομίζω πως ξέρω τι πάει να κάνει, είπε η κυρία Τζένιγκς.

—Ξέρετε; Ρώτησαν όλοι μαζί.

—Βέβαια. Είναι κάτι σχετικό με τη δεσποινίδα Γουίλιαμς;

Digitized by 10uk1s

—Ποια είναι αυτή; Ρώτησε η Μάριαν.

—Ε, μη μου πείτε πως δεν ξέρετε τη δεσποινίδα Γουίλιαμς, αναφώνησε η κυριά Τζένιγκς. Πρέπει να έχετε ξανακούσει γι' αυτήν. Είναι μια πολύ στενή συγγενής του συνταγματάρχη. Δεν αναφέρουμε ακριβώς πόσο στενή για να μη συγχυστούν οι δεσποινίδες.

Και μετά σε χαμηλό τόνο ψιθύρισε στην Έλινορ:

—Είναι εξώγαμη κόρη του.

—Μη μου λέτε!

—Μάλιστα. Και του μοιάζει πάρα πολύ. Φτυστή ο συνταγματάρχης. Πιθανώς θα της αφήσει κι όλη του την περιουσία.

Όταν ο σερ Τζον επέστρεψε, συμμερίστηκε ολόψυχα τη γενική κατήφεια για την τρομερή αυτή ανατροπή των σχεδίων, ωστόσο το γεγονός ότι είχαν συγκεντρωθεί όλοι μαζί έπρεπε τουλάχιστον να το ευχαριστηθούν. Ύστερα λοιπόν από τις απαραίτητες διαβουλεύσεις, αποφασίστηκε να κάνουν μια ωραία αμαξάδα παρότι ειπώθηκε ότι το Γουίτγουελ μπορούσε να τους προσφέρει την πραγματική ευχαρίστηση στην προκειμένη στιγμή. Οι άμαξες ήταν έτοιμες. Πρώτοι πήγαιναν ο Γουίλομπι με τη Μάριαν, η οποία είχε την πιο ευτυχισμένη όψη καθώς επιβιβαζόταν. Διέσχισαν γρήγορα γρήγορα το αρχοντικό και σε λίγο είχαν εξαφανιστεί. Κανείς δεν τους ξανάδε μέχρι την ώρα που γύρισαν, πράγμα που έγινε αφού είχαν επιστρέψει όλοι οι υπόλοιποι. Έδειχναν και οι δύο καταμαγεμένοι με τη βόλτα τους και ανέφεραν γενικώς και αορίστως ότι είχαν πάει βόλτα στα πεδινά, ενώ οι άλλοι είχαν ανέβει στους λόφους.

Για το βράδυ, κανονίστηκε χορός και για όλη την υπόλοιπη μέρα αποφασίστηκε πως όλοι, χωρίς εξαίρεση, είχαν όρεξη για διασκέδαση. Αργότερα, ήρθαν και μερικοί από την οικογένεια Κάρι, κι έτσι είχαν την ευτυχία να συγκεντρωθούν είκοσι περίπου άτομα στο τραπέζι, γεγονός που επισημάνθηκε με άφατη ικανοποίηση από το σερ Τζον. Ο Γουίλομπι πήρε τη συνηθισμένη του θέση ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες αδερφές Ντάσγουντ. Στα δεξιά της Έλινορ κάθισε η κυρία Τζένιγκς, η οποία αμέσως μόλις κάθισε έσκυψε πίσω από την Έλινορ και τον Γουίλομπι και είπε δυνατά στη Μάριαν για να την ακούσουν οι νέοι.

—Παρόλα σας τα κόλπα, εγώ ανακάλυψα πού τρέχατε όλο το πρωί.

—Πού τρέχαμε; Απάντησε πολύ γρήγορα και ελαφροκοκκινίζοντας η Μάριαν.

—Γιατί, δεν το ξέρατε ότι είχαμε πάει βόλτα με τη δίτροχη άμαξα; είπε ο Γουίλομπι.

—Φυσικά, κύριε Αδιάντροπε, αλλά θα ήθελα να μάθω και πού ακριβώς είχατε πάει. Ελπίζω να σας άρεσε το σπίτι σας, δεσποινίς Μάριαν. Είναι τεράστιο, απ' ό,τι ξέρω, κι όταν θα έρθω να σας δω, ελπίζω να δω καινούργια έπιπλα, γιατί πριν από έξι χρόνια, που είχα βρεθεί εκεί τελευταία φορά, τα χρειαζόταν το δίχως άλλο.

Η Μάριαν αμήχανη κοίταξε κάτω, μέσα στο πιάτο της. Η κυρία Τζένιγκς έβαλε τα γέλια με όλη την καρδιά της και κατόπιν ενημέρωσε την Έλινορ πως επειδή είχε αποφασίσει να μάθει πού είχαν πάει, έβαλε την καμαριέρα της να ρωτήσει τον ιπποκόμο του κυρίου Γουίλομπι, κι έτσι κατάφερε να μάθει ότι είχαν πάει στο αρχοντικό του Άλεναμ κι έμειναν εκεί όλη την ώρα περιδιαβαίνοντας το αρχοντικό και τους κήπους.

Digitized by 10uk1s

Η Έλινορ δεν μπορούσε να πιστέψει τέτοιο πράγμα. Πώς ήταν δυνατό να είχε δεχτεί η Μάριαν μια τέτοια πρόταση όταν ήταν μαζί τους η κυρία Σμιθ, την οποία η Μάριαν γνώριζε για πρώτη φορά;

Μόλις τέλειωσαν από το τραπέζι, επιδίωξε να μάθει περισσότερα, οπότε έμαθε ότι όσα είχε μάθει η κυρία Τζένιγκς ήταν απολύτως αληθινά. Η Μάριαν, μάλιστα, εκνευρίστηκε που η αδερφή της το έβρισκε τόσο περίεργο και δύσκολο να το πιστέψει.

—Τι σε κάνει να πιστεύεις Έλινορ ότι δεν πήγαμε προς τα εκεί ή δεν είδαμε το σπίτι; Μήπως εσύ δεν έχεις εκφράσει την επιθυμία σου να το δεις τόσες φορές;

—Ναι, γλυκιά μου, μα δεν θα πήγαινα όταν θα ήταν η κυρία Σμιθ και με μόνο συνοδό το Γουίλομπι.

—Κι όμως, ο κύριος Γουίλομπι είναι ο μόνος άνθρωπος που έχει δικαίωμα να δείχνει αυτό το σπίτι και καθώς πήγαμε με διθέσιο αμάξι ήταν αδύνατον να έχουμε και άλλον στην παρέα. Ποτέ μου δεν απόλαυσα βόλτα τόσο πολύ στη ζωή μου.

—Φοβάμαι πως η απόλαυση, απάντησε η Έλινορ, δεν καταδεικνύει αυτόματα και την ορθότητά της.

—Κάνεις μεγάλο λάθος. Αντίθετα, είναι η πιο αδιάσειστη απόδειξη, γιατί αν υπήρχε κάτι πραγματικά ανάρμοστο σ' αυτήν την πράξη θα το καταλάβαινα αμέσως —άλλωστε πάντα το καταλαβαίνουμε όταν κάνουμε κάτι κακό— και αυτή η ιδέα δεν θα μου επέτρεπε να απολαύσω.

—Ναι, αλλά αυτή η πράξη ήδη έδωσε λαβή σε αρκετά δυσάρεστα σχόλια. Μήπως αυτό σε κάνει τώρα να αμφιβάλεις λίγο για την ανάρμοστη συμπεριφορά σου;

—Αν τα δυσμενή σχόλια της κυρίας Τζένιγκς είναι απόδειξη ανάρμοστης συμπεριφοράς, τότε όλοι μας κινούμαστε ανάρμοστα σε όλες τις στιγμές της ζωής μας. Δεν πρόκειται να ασχοληθώ με τα επικριτικά της κυρίας Τζένιγκς, αλλά ούτε και με τους επαίνους της. Εγώ δεν έχω την αίσθηση ότι έσφαλλα επειδή επισκέφτηκα το κτήμα της κυρίας Σμιθ και το σπίτι της. Κάποια μέρα όλα αυτά θα ανήκουν στο Γουίλομπι και...

—Ακόμα κι αν συμβεί αυτό, Μάριαν, η πράξη σου αυτή είναι αδικαιολόγητη.

Η Μάριαν φάνηκε να κοκκινίζει μ' αυτόν τον υπαινιγμό, αλλά ήταν ολοφάνερο ότι της άρεσε. Ύστερα από ένα δεκάλεπτο σοβαρής σκέψης εκ μέρους της, γύρισε και είπε στην αδερφή της πολύ τρυφερά:

—Ίσως να ήταν λάθος μου που πήγα στο Άλεναμ, αλλά ο κύριος Γουίλομπι ήθελε τόσο πολύ να μου το δείξει και πραγματικά είναι πανέμορφο σπίτι. Στον πάνω όροφο έχει ένα πολύ ωραίο σαλόνι, αρκετά άνετο για καθημερινή χρήση, που βάζοντάς του μοντέρνα έπιπλα θα μπορούσε να γίνει μαγευτικό. Έχει παράθυρα κι απ' τις δυο πλευρές και είναι γωνιακό. Από τη μια μεριά βλέπεις το γρασίδι του γηπέδου και στη συνέχεια μια πλαγιά που καλύπτεται από δάσος. Από την άλλη μεριά βλέπεις την εκκλησία, το χωριό και εκείνους τους απόκρημνους λόφους που τόσες φορές έχουμε σταθεί να απολαύσουμε. Όπως μου φάνηκε εμένα, το σπίτι έχανε κάπως, γιατί τα έπιπλα ήταν σε άθλια κατάσταση, αλλά αν επιπλωθεί απ' την αρχή —ο Γουίλομπι υπολογίζει ότι θα χρειαστούν γύρω στις διακόσιες λίρες— θα μετατραπεί σε ένα από τα καλύτερα θερινά σαλόνια της Αγγλίας.

Digitized by 10uk1s

Αν η Έλινορ είχε την υπομονή να συνεχίσει να την ακούει, θα άκουγε την περιγραφή κάθε δωματίου με τον ίδιο ενθουσιασμό.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14

Η απότομη αποχώρηση του κυρίου Μπράντον από το αρχοντικό και η επιμονή του να μην αποκαλύψει την αιτία προκάλεσαν την απορία της κυρίας Τζένιγκς για δυο τρεις μέρες, η οποία αναρωτιόταν ακατάπαυστα. Η κυρία Τζένιγκς, άλλωστε, είχε αυτή την τάση, το κουσούρι που έχουν όλοι αυτοί που ενδιαφέρονται για τις λεπτομέρειες της ζωής των γύρω τους. Αναρωτιόταν λοιπόν χωρίς σταματημό ποιος μπορεί να ήταν ο λόγος της τόσο απρόσμενης αναχώρησής του. Ξεκινούσε προφανώς από το δεδομένο ότι μπορεί να είναι κάτι δυσάρεστο και εξέταζε όλες τις πιθανές συμφορές που μπορεί να τον είχαν βρει, αποφασισμένη να οδηγηθεί τελικά σε κάποια.

—Πρέπει να συμβαίνει κάτι πολύ λυπηρό, είμαι βέβαιη. Ήταν εμφανές στο πρόσωπό του. Τον καημένο, φοβάμαι μήπως έχει προβλήματα με τα οικονομικά του. Το κτήμα του Ντέλαφορντ δεν απέφερε ποτέ πάνω από δύο χιλιάδες το χρόνο και ο αδερφός του το έχει αφήσει σε κακή κατάσταση. Νομίζω πως πρέπει να τον κάλεσαν για κάποιο οικονομικό θέμα, τι άλλο θα μπορούσε να είναι; Και τι δεν θα 'δινα να ήξερα την αλήθεια! Μπορεί όμως πάλι να έχει σχέση με τη δεσποινίδα Γουίλιαμς. Εδώ που τα λέμε, μάλλον αυτό πρέπει να είναι, γιατί μου φάνηκε πολύ αμήχανος όταν αναφέρθηκα σ' αυτήν. Μπορεί να είναι άρρωστη — ναι, αυτό είναι το πιθανότερο απ' όλα, γιατί έχω την εντύπωση ότι πρέπει να είναι πολύ ευαίσθητη. Κόβω το κεφάλι μου ότι πρόκειται για τη δεσποινίδα Γουίλιαμς. Δεν μου φαίνεται πιθανό να πρόκειται για οικονομικά προβλήματα, γιατί φαίνεται νοικοκυρεμένος άνθρωπος και πρέπει να τα έχει όλα τακτοποιημένα με το κτήμα. Πώς θα 'θελα να ξέρω τι είναι αυτό που συμβαίνει! Ίσως και να επιδεινώθηκε η κατάσταση της αδερφής του στην Αβινιόν και να ζήτησε να τον δει. Όλη αυτή η βιασύνη να φύγει — ναι, είναι πολύ πιθανό. Όπως και να 'ναι, μακάρι να του πάνε καλά του ανθρώπου και μακάρι να βρει κι ένα καλό κορίτσι.

Όλα αυτά αναρωτιόταν η κυρία Τζένιγκς, αλλάζοντας γνώμη κάθε φορά που σκεφτόταν κάποια άλλη εκδοχή και βρίσκοντάς τις όλες πιθανές μόλις τις επεξεργαζόταν. Η Έλινορ, μολονότι ενδιαφερόταν για το καλό του κυρίου Μπράντον, δεν είχε τέτοια ανησυχία για την ξαφνική του αναχώρηση στο βαθμό που θα ήθελε η κυρία Τζένιγκς. Εκτός απ' το γεγονός ότι το θέμα αυτό δεν δικαιολογούσε, κατά την κρίση της τόσο τρομερή εξερεύνηση και τόσο μεγάλη κατάπληξη, η δική της απορία είχε άλλη κατεύθυνση: στο γεγονός ότι η αδερφή της και ο Γουίλομπι κρατούσαν τόσο απόλυτη σιγή πάνω στο θέμα που, οπωσδήποτε, ήξεραν πόσο πολύ φλέγονταν όλοι να μάθουν. Όσο κρατούσε αυτή η σιωπή, η Έλινορ την έβρισκε αρκετά ακατανόητη και ασυμβίβαστη με τον χαρακτήρα και των δύο. Δεν καταλάβαινε γιατί να μη μιλάνε ανοιχτά στη μητέρα της ή σε αυτή γι' αυτό που φαινόταν ξεκάθαρα ότι συνέβαινε μεταξύ τους. Καταλάβαινε πως ο γάμος δεν ήταν προς το παρόν δυνατό να γίνει, καθώς ο Γουίλομπι μπορεί να φαινόταν οικονομικά ανεξάρτητος, δεν ήταν όμως πλούσιος. Ο σερ Τζον υπολόγιζε ότι το κτήμα του απέφερε γύρω στις εξακόσιες με εφτακόσιες λίρες το χρόνο, αλλά ο τρόπος ζωής του υπερέβαινε φυσικά αυτό το εισόδημα και, εξάλλου, είχε παραπονεθεί αρκετές φορές για τα πενιχρά οικονομικά του. Αυτή λοιπόν την ακατανόητη μυστικότητα σχετικά με τη σχέση τους και τον αρραβώνα τους, που εξάλλου δεν έκρυβαν, για την Έλινορ ήταν ανεξήγητη. Ήταν κάτι εντελώς αντίθετο με την εγγενή συμπεριφορά και των δύο και αυτό την έκανε να αμφιβάλει κάποιες φορές αν είχαν πραγματικά δώσει λόγο, και συγχρόνως αυτή η απορία την εμπόδιζε να ρωτήσει ευθέως τη Μάριαν.

Η συμπεριφορά του Γουίλομπι έδειχνε απέραντη αγάπη για όλες τους. Απέναντι στη Μάριαν εκδηλωνόταν όλη η χαρακτηριστική εκείνη τρυφερότητα που βγαίνει απ' την καρδιά ενός ερωτευμένου νέου. Και απέναντι σε όλη την οικογένεια υπήρχε η στοργή και το ενδιαφέρον ενός γνήσιου αδερφού και γιου. Το σπίτι τους έδειχνε να το νιώθει και να το

Digitized by 10uk1s

αγαπάει σαν δικό του. Περνούσε εκεί περισσότερες ώρες παρά στο Άλεναμ. Και τις φορές που δεν συγκεντρώνονταν όλοι στο αρχοντικό, ο πρωινός του περίπατος τέλειωνε πάντα στο αγροτόσπιτο, όπου περνούσε την υπόλοιπη μέρα του, συνήθως δίπλα στη Μάριαν και το αγαπημένο του πόιντερ στα πόδια της.

Μάλιστα, κάποια βραδιά, μία εβδομάδα μετά την αναχώρηση του Μπράντον, έδειξε πως τον συνέδεε η πιο βαθιά αγάπη με όλα τα πράγματα που υπήρχαν γύρω του. Όταν η κυρία Ντάσγουντ αναφέρθηκε στις αλλαγές που σκόπευε να κάνει στο σπίτι την άνοιξη, αυτός εναντιώθηκε στην ιδέα να γίνει η παραμικρή αλλαγή σ' ένα χώρο που τον είχε λατρέψει σε βαθμό που να τον θεωρεί ιδανικό.

—Τι! Ξεφώνησε. Αλλαγές σ' αυτό το πανέμορφο σπιτάκι; Όχι, με κανέναν τρόπο. Μη μου το κάνετε αυτό, κυρία Ντάσγουντ! Αν συμμερίζεστε καθόλου τα αισθήματά μου, δεν θα βάλετε ούτε μια πετρούλα στους τοίχους του, ούτε μισή σπιθαμή στο μέγεθός του.

—Μην πανικοβάλλεστε, είπε η Έλινορ, δεν υπάρχει κίνδυνος να συμβεί κάτι τέτοιο, αφού η μητέρα μου δεν θα έχει ποτέ αρκετά χρήματα για να το πραγματοποιήσει.

—Πολύ με χαροποιεί αυτό, είπε ενθουσιασμένος ο Γουίλομπι. Μακάρι να μην έχει αυτή την οικονομική άνεση και να βρει καλύτερο τρόπο να χρησιμοποιήσει τα όποια πλούτη της.

—Ευχαριστώ πολύ, Γουίλομπι. Αν και μπορείτε να είστε βέβαιος πως ποτέ δε θα πλήγωνα τα αισθήματα ενός ανθρώπου που αγαπώ, για όλες τις πολυτέλειες. Ησυχάστε λοιπόν. Ό,τι ποσό κι αν μου περισσεύει, την άνοιξη που θα κάνω τους λογαριασμούς μου, θα προτιμήσω να το αφήσω αχρησιμοποίητο παρά να το διαθέσω για κάτι που θα σας προκαλέσει στεναχώρια. Είναι όμως ποτέ δυνατό να αγαπάτε εσείς τόσο πολύ αυτό το σπίτι, ώστε να μην μπορείτε να δείτε τα μειονεκτήματά του;

—Είναι, της είπε. Στα δικά μου μάτια δείχνει τέλειο. Και το θεωρώ το μόνο είδος σπιτιού όπου μπορεί κανείς να νιώσει ευτυχισμένος. Αν είχα αρκετά χρήματα, θα γκρέμιζα αμέσως το Κόουμ και θα έφτιαχνα ένα ακριβώς ίδιο με αυτό εδώ.

—Με στενή, σκοτεινή σκάλα και κουζίνα που βγάζει κάπνα, είπε η Έλινορ.

—Μάλιστα, επέμεινε ο Γουίλομπι με τον ίδιο οίστρο. Με όλα όσα έχει κι όσα περιέχει. Βολικό ή άβολο, δεν υπάρχει καμιά διαφορά. Μόνο κάτω από μια τέτοια στέγη μπορώ να βρω την ευτυχία και στο Κόουμ.

—Θα ήθελα να πιστεύω ότι στο κοντινό μέλλον, έστω κι αν υπάρχουν κάποια μειονεκτήματα στο χώρο, θα βρίσκετε και το δικό σας σπίτι το ίδιο τέλειο.

—Ναι, είπε ο Γουίλομπι, υπάρχουν οπωσδήποτε κάποιοι παράγοντες που θα μπορούσαν να με κάνουν να το αγαπήσω πολύ. Αλλά αυτό εδώ το σπίτι θα κρατάει στην καρδιά μου μια ξεχωριστή θέση που κανένα άλλο στον κόσμο δεν θα μπορούσε να διεκδικήσει.

—Η κυρία Ντάσγουντ κοίταξε χαρούμενη τη Μάριαν, που τα ζωντανά της όμορφα μάτια ήταν καρφωμένα στον Γουίλομπι και έδειχνε ολοκάθαρα πόσο τον καταλάβαινε.

—Να ξέρατε πόσες φορές, όταν ήμουν στο Άλεναμ πέρσι τέτοια εποχή, συνέχισε ο Γουίλομπι, ευχόμουν να έρθουν να μείνουν κάποιοι στην αγροικία του Μπάρτον! Κάθε φορά που το κοίταζα, το θαύμαζα για τη θέση του, και δεν υπήρχε φορά που να μη σκεφτώ

Digitized by 10uk1s

πόσο κρίμα είναι που παραμένει ακατοίκητο. Πού να το φανταζόμουν ότι το πρώτο που θα άκουγα από την κυρία Σμιθ, όταν ήρθα φέτος, θα ήταν ότι η αγροικία είχε νοικιαστεί. Κι αμέσως ένιωσα μια χαρά και ένα ενδιαφέρον, που μόνο ένα προαίσθημα ευτυχίας που θα ερχόταν μετέπειτα μπορούσε να εξηγηθεί. Έτσι δεν είναι, Μάριαν; Στράφηκε και της είπε σε χαμηλό τόνο.

Μετά δυνάμωσε πάλι τη φωνή του και συνέχισε:

—Και θέλετε να χαλάσετε αυτό το σπίτι! Να καταστρέψετε την απλότητα με υποτιθέμενες μετατροπές για να το βελτιώσετε; Κι αυτό το αγαπημένο σαλόνι, εδώ που σας πρωτογνώρισα και που από τότε περάσαμε όλοι μαζί τόσες ευχάριστες ώρες, να το υποβιβάσετε στο επίπεδο ενός κοινότατου χολ, που θα το διασχίζουν όλοι βιαστικά, εκεί που πρώτα πρόσφερε μεγαλύτερη θαλπωρή και άνεση από οποιοδήποτε τεράστιο δωμάτιο σε όλον τον κόσμο;

Η κυρία Ντάσγουντ τον διαβεβαίωσε ξανά πως δεν επρόκειτο να κάνει τέτοιου είδους αλλαγές.

—Είστε θαυμάσιος άνθρωπος, της είπε θερμά. Η υπόσχεσή σας με καθησυχάζει. Προσθέστε και κάτι και θα με κάνετε πανευτυχή: διαβεβαιώστε με ότι δεν θα βρίσκω μόνο το σπίτι ίδιο, αλλά κι εσάς και ότι θα με δέχεστε πάντα με την ίδια γλυκύτητα που με έκανε ν' αγαπήσω πολύ οτιδήποτε είναι δικό σας.

Η υπόσχεση αυτή του δόθηκε πρόθυμα και η συμπεριφορά του όλες τις υπόλοιπες ώρες εξέπεμπε ευτυχία και αγάπη.

—Θα έρθετε αύριο για φαγητό; Τον ρώτησε η κυρία την ώρα που έφευγε. Δεν σας λέω να έρθετε το πρωί, γιατί πρέπει να πάμε στο αρχοντικό να επισκεφτούμε τη λαίδη Μίντλετον.

Δέχτηκε να έρθει κατά στις τέσσερις η ώρα.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15

Το επόμενο πρωί, στην επίσκεψη που έκανε η κυρία Ντάσγουντ συνοδευόταν μόνο από τις δύο κόρες της. Η Μάριαν βρήκε μια εύκολη δικαιολογία ότι είχε να κάνει κάτι και δεν τις συνόδευσε. Η μητέρα της υπέθεσε ότι το προηγούμενο βράδυ θα είχε κανονίσει με τον Γουίλομπι να συναντηθούν και δεν είχε καμιά αντίρρηση να την αφήσει να κάνει αυτό που θέλει.

Επιστρέφοντας από το αρχοντικό και βλέποντας το διθέσιο και τον υπηρέτη του Γουίλομπι έξω απ' το σπίτι, η κυρία Ντάσγουντ βεβαιώθηκε πως ότι είχε σκεφτεί ήταν σωστό. Μέχρι εδώ όλα καλά. Ήταν όλα όπως τα περίμενε. Τη στιγμή όμως που μπήκε στο σπίτι, αντίκρισε μια εικόνα που καμιά διορατικότητα δεν θα την έκανε να προσμένει. Από το διάδρομο κιόλας αντίκρισαν τη Μάριαν να βγαίνει από το σαλόνι ταραγμένη, με μια έντονη έκφραση οδύνης στο πρόσωπο, κρατώντας ένα μαντίλι στο χέρι και ν' ανεβαίνει τρέχοντας τη σκάλα χωρίς να τους δώσει καμιά σημασία. Ξαφνιασμένες και γεμάτες ταραχή, πήγαν στο σαλόνι όπου είδαν τον Γουίλομπι να στέκεται μπροστά στο τζάκι με την πλάτη στραμμένη προς το μέρος τους. Μόλις τις άκουσε γύρισε αμέσως και η έκφρασή του έδειχνε ότι συμμετείχε απόλυτα στην αναστάτωση που είχε συγκλονίσει και τη Μάριαν.

—Τι έπαθε; Ρώτησε δυνατά, μπαίνοντας μέσα η κυρία Ντάσγουντ. Είναι άρρωστη;

—Δεν νομίζω, της απάντησε, προσπαθώντας να δείχνει ξένοιαστος και με βεβιασμένο χαμόγελο πρόσθεσε: Μάλλον εγώ θα έπρεπε να είμαι άρρωστος — αφού όλα μου τα πλάνα ανατρέπονται.

—Ανατρέπονται;

—Ναι. Μου αφαιρέθηκε η δυνατότητα να είμαι συνεπής στο σημερινό ραντεβού μας. Σήμερα το πρωί η κυρία Σμιθ άσκησε τα δικαιώματα που της παρέχει η περιουσία της, απέναντί μου, στο φτωχό συγγενή, και με στέλνει για δουλειές στο Λονδίνο. Μόλις πριν λίγο πήρα αυτή την προσταγή, αποχαιρέτησα το Άλεναμ και για να ολοκληρωθεί η ευδαιμονία μου, ήρθα να αποχαιρετήσω κι εσάς.

—Στο Λονδίνο; Και φεύγετε τώρα, τόσο γρήγορα;

—Τώρα αμέσως.

—Λυπάμαι, κρίμα! Δεν θα ήταν, όμως, σωστό να αρνηθείτε αυτή την εξυπηρέτηση στην κυρία Σμιθ, μπορεί η δουλειά της να μη σας κρατήσει για καιρό στο Λονδίνο.

—Είστε πολύ καλή, αλλά νομίζω πως δεν θα γυρίσω σύντομα στο Ντέβονσερ, της απάντησε κοκκινίζοντας. Δεν επισκέπτομαι ποτέ την κυρία Σμιθ παραπάνω από μία φορά το χρόνο.

—Και μήπως η κυρία Σμιθ είναι η μόνη σας γνωστή στην περιοχή; Το Άλεναμ είναι ο μόνος χώρος που μπορεί να σας φιλοξενήσει; Ντροπή σας, Γουίλομπι. Δεν πιστεύω να χρειάζεστε ιδιαίτερη πρόσκληση για να έρθετε εδώ;

Αυτός κοκκινίζοντας ακόμα περισσότερο, κάρφωσε τα μάτια του στο πάτωμα και περιορίστηκε απλώς να πει:

—Καλοσύνη σας, είστε πολύ καλή.

Digitized by 10uk1s

Η κυρία Ντάσγουντ γύρισε σαστισμένη κοιτάζοντας την Έλινορ. Η Έλινορ ένιωθε εξίσου ξαφνιασμένη. Πέρασαν λίγα λεπτά σιωπής. Δεν μιλούσε κανείς. Τέλος, η κυρία Ντάσγουντ είπε:

—Το μόνο που έχω να σας πω, καλέ μου Γουίλομπι, είναι ότι το αγροτικό του Μπάρτον θα είναι πάντα ανοιχτό για εσάς. Δεν θέλω να σας πιέσω αν εσείς κρίνετε ότι είναι δύσκολο, γιατί εσείς ξέρετε αν η κυρία Σμιθ θα μπορούσε να το εγκρίνει. Και ως προς αυτό δεν έχω καμιά αμφιβολία για την ορθότητα της κρίσης σας, όπως δεν αμφιβάλλω για το τι θέλει η ψυχή σας.

—Οι υποχρεώσεις μου αυτή τη στιγμή είναι τέτοιες, που δεν θέλω να τρέφω ψευδαισθήσεις...

Σταμάτησε. Η κυρία Ντάσγουντ είχε μείνει τόσο κατάπληκτη που δεν μπορούσε να βγάλει άχνα. Υπήρξε και δεύτερη σιωπή, αλλά ετούτη τη φορά την έσπασε ο Γουίλομπι, χαμογελώντας αμυδρά και λέγοντας:

—Είναι παράλογο να μένω πιο πολύ εδώ, κάθε στιγμή είναι μαρτύριο για μένα, να βρίσκομαι ανάμεσά σας, όταν δεν μπορώ να χαρώ πια για πολύ τη συντροφιά σας.

Τις χαιρέτησε πολύ γρήγορα και έφυγε. Σε ένα λεπτό, αφού τον είδαν να ανεβαίνει στο αμάξι του, είχε εξαφανιστεί από τα μάτια τους.

Η κυρία Ντάσγουντ ήταν τόσο ταραγμένη, που δεν μπορούσε να αρθρώσει κουβέντα από τον εκνευρισμό της. Βγήκε αμέσως από το σαλόνι για να μείνει μόνη της και να αφήσει να φανεί τι μπορούσε να σήμαινε αυτή η ξαφνική αναχώρηση.

Η αναστάτωση της Έλινορ δεν ήταν καθόλου μικρότερη από της μητέρας της. Σκεφτόταν όλα αυτά που είχαν συμβεί, δύσπιστη και πολύ ταραγμένη. Η αμηχανία του Γουίλομπι, η προσπάθειά του να φαίνεται αμέριμνος και πάνω απ' όλα η απροθυμία του να δεχτεί την πρόσκληση της μητέρας της —απροθυμία τόσο αταίριαστη για ερωτευμένο άνθρωπο και τόσο αταίριαστη με τον ίδιο τον Γουίλομπι— την είχαν ταράξει. Στην αρχή, σκέφτηκε μήπως δεν υπήρξε ποτέ σοβαρός σκοπός από τη μεριά του και μετά σκεφτόταν μήπως είχαν διαπληκτιστεί. Ένας τσακωμός μεταξύ τους θα ήταν η πιο λογική εξήγηση για τη φρικτή απελπισία στην οποία είχε υποπέσει η αδερφή της. Όταν όμως σκεφτόταν πόσο παραδομένα τον λάτρευε η Μάριαν, ο τσακωμός δεν της φαινόταν αρκετή δικαιολογία.

Όποιοι κι αν ήταν οι λόγοι του χωρισμού τους, ο πόνος της αδερφής της ήταν γεγονός. Η Έλινορ σκεφτόταν ανήσυχα την παράφορη θλίψη στην όποια ήξερε ότι θα είχε παραδοθεί η Μάριαν και επιπλέον θα την καλλιεργούσε και θα θέριευε μέσα της.

Ύστερα από μισή ώρα περίπου, η μητέρα της επέστρεψε. Και παρόλο που τα μάτια της ήταν κόκκινα, το πρόσωπό της δεν ήταν σκυθρωπό.

—Ο αγαπημένος μας Γουίλομπι είναι τώρα αρκετά μίλα μακριά, είπε αφού κάθισε κι άρχισε το κέντημά της. Και με πόσο βαριά καρδιά θα ταξιδεύει!

—Είναι εντελώς ανεξήγητο να φύγει τόσο απρόσμενα, τόσο κεραυνοβόλα! Μόλις χθες το βράδυ είμαστε όλοι μαζί —κι ήταν τόσο χαρούμενος, τόσο ευτυχισμένος και τρυφερός. Και τώρα, μέσα σε λίγα λεπτά, στα καλά καθούμενα, να φεύγει και να μην ξαναγυρίσει... Κάτι άλλο πρέπει να έγινε, κάτι περισσότερο απ' αυτά που μας είπε. Δεν μιλούσε κανονικά, σαν

Digitized by 10uk1s

να μην ήταν ο εαυτός του, το προσέξατε και μόνη σας. Αλλά, τι μπορεί να συνέβη; Μήπως μάλωσαν; Διαφορετικά, γιατί να αρνηθεί την πρόσκλησή σας να μείνει εδώ;

—Δεν είναι πως δεν ήθελε, Έλινορ! Αυτό το είδα ξεκάθαρα. Μου φάνηκε ότι δεν μπορούσε να τη δεχτεί. Τα σκέφτηκα πολύ καλά όλα αυτά που έγιναν και μπορώ να σου πω με βεβαιότητα πως τώρα μπορώ να ερμηνεύσω στην εντέλεια όσα μου φάνηκαν περίεργα στην αρχή.

—Μπορείτε;

—Ναι. Και η εξήγηση που βρήκα με ικανοποιεί απόλυτα. Αν και εσένα, Έλινορ, που σου αρέσει να αμφιβάλεις για τα πάντα, ξέρω καλά πως δεν θα σε ικανοποιήσει. Εμένα όμως αποκλείεται να με ταράξεις. Σκέφτομαι λοιπόν με βεβαιότητα ότι η κυρία Σμιθ υποψιάζεται το αίσθημά του για τη Μάριαν, δεν το εγκρίνει (ίσως επειδή έχει άλλα σχέδια γι' αυτόν) και γι' αυτό το λόγο θέλει να τον ξαποστείλει το γρηγορότερο — οπότε οι δουλειές που τον στέλνει να κάνει είναι μια δικαιολογία για να τον απομακρύνει. Αυτό πιστεύω εγώ ότι έγινε. Κι επειδή ο Γουίλομπι πιστεύει πως η κυρία Σμιθ δεν εγκρίνει αυτή τη σχέση, δεν έχει το θάρρος, προς το παρόν, να της ομολογήσει τον αρραβώνα του με τη Μάριαν και νιώθει υποχρεωμένος, λόγω της οικονομικής του εξάρτησης, να υποκύψει στα τεχνάσματά της και να λείψει για λίγο από το Ντέβονσερ. Εσύ, βέβαια, μου λες ότι μπορεί να συμβαίνει αυτό, αλλά μπορεί και να μη συμβαίνει. Ωραία, δεν πρόκειται όμως να κάθομαι να ακούω στείρες αντιλογίες, εκτός κι αν έχεις να δώσεις καμιά άλλη ερμηνεία, που να είναι εξίσου ικανοποιητική με τη δική μου. Και τώρα, πες μου κι εσύ την άποψή σου.

—Δεν είναι ανάγκη. Τα βρήκατε όλα μόνη σας.

—Δηλαδή, θα μου έλεγες ότι μπορεί να είναι έτσι, αλλά μπορεί και να μην είναι. Αχ, βρε Έλινορ, δεν μπορώ να καταλάβω τη σκέψη σου. Σου είναι εύκολο να πιστέψεις το κακό παρά το καλό. Ευκολότερα σκέφτεσαι δυστυχία για τη Μάριαν και ενοχή για τον καημένο τον Γουίλομπι παρά οτιδήποτε που να δικαιολογεί τη στάση του. Είσαι έτοιμη να τον καταδικάσεις γιατί δεν μας αποχαιρέτησε με όλη τη λατρεία που μας έδειχνε συνήθως. Και σε ρωτώ: δεν πρέπει να του δώσουμε κάποιο ελαφρυντικό στοιχείο — αμηχανία, απερισκεψία, στενοχώρια; Πρέπει, δηλαδή, να απορρίψουμε μια πιθανότητα απλώς και μόνο επειδή δεν έχει επιβεβαιωθεί; Δεν έχει δικαίωμα στην επιείκεια ένας άνθρωπος που έχουμε χίλιους δυο λόγους να αγαπάμε; Δεν μπορεί να υπάρχει τάχα μια σταθερή και ήδη παρμένη απόφαση που ωστόσο πρέπει να κρατηθεί μυστική για ένα διάστημα; Και επιτέλους, τι είναι αυτό που φοβάσαι;

—Δεν μπορώ ούτε κι εγώ να ξέρω. Μα ο φόβος πως υπάρχει κάτι δυσάρεστο είναι αναπόφευκτος, όταν βλέπεις έναν άνθρωπο να αλλάζει τόσο ξαφνικά. Έχετε πάντως απόλυτο δίκιο, όταν λέτε ότι πρέπει να υπάρχουν κάποια ελαφρυντικά και ότι πρέπει να του τα αναγνωρίσουμε. Ο Γουίλομπι μπορεί να έχει πολύ σοβαρούς λόγους γι' αυτή του τη στάση, και μακάρι να τους έχει. Αλλά θα ήταν πιο συνεπές, με το χαρακτήρα που έχει, να μας τους έλεγε απλά και ειλικρινά. Μερικές φορές, η μυστικότητα μπορεί πραγματικά να επιβάλλεται, δεν το αμφισβητώ, αλλά και πάλι μου φαίνεται περίεργο όταν αυτός που την τηρεί είναι ο Γουίλομπι.

—Δεν μπορείς όμως να του καταλογίσεις ότι δεν έχει συνέπεια με το χαρακτήρα του, όταν αυτή η ασυνέπεια είναι κάτι που του επιβάλλεται απ' έξω. Όπως και να 'ναι όμως, παραδέχεσαι πως η εξήγηση που σου έδωσα έχει κάποια βάση; Πολύ ωραία. Κανένας λόγος ανησυχίας, λοιπόν.

Digitized by 10uk1s

—Όχι ακριβώς. Ίσως έπρεπε να κρύψουν τον αρραβώνα τους από την κυρία Σμιθ (αν υπάρχει τέτοιος αρραβώνας) — και στην περίπτωση αυτή είναι σίγουρα δικαιολογημένο να αποχωρήσει από το Ντέβονσερ. Αλλά αυτό δεν ερμηνεύει το γιατί κρύβουν αυτόν τον αρραβώνα από εμάς.

—Από εμάς! Ψέγεις πραγματικά το ζευγάρι ότι μας το κρύβουν; Πώς είναι δυνατόν, χρυσό μου παιδί, να τους καταλογίζεις κάτι τέτοιο, όταν το βλέμμα σου καθημερινά τους επέπληττε επειδή ήταν πολύ εκδηλωτικοί;

—Δεν ζήτησα τεκμήρια για τον έρωτά τους, για τον αρραβώνα τους ζήτησα, είπε η Έλινορ.

—Εγώ είμαι απόλυτα ευχαριστημένη με τα τεκμήρια που έχω και για τα δύο.

—Ναι, αλλά δεν νομίζω να σας είπε ποτέ κανείς τους λέξη για αρραβώνα.

—Δεν μου χρειάζονται λέξεις, όταν οι πράξεις τους μιλάνε τόσο ξεκάθαρα. Άλλωστε και η οι τρόποι του απέναντι στη Μάριαν, τις τελευταίες δεκαπέντε μέρες τουλάχιστον, δεν δήλωνε περίτρανα ότι την αγαπούσε και ότι την έβλεπε σαν μελλοντική γυναίκα του; Και μήπως απέναντί μας δεν έδειχνε την αγάπη ενός πολύ στενού συγγενή; Δεν είχαμε αμέριστη κατανόηση μεταξύ μας; Και μήπως δεν αποζητούσε τη συγκατάθεσή μου για τα πάντα —τη στάση του και το ενδιαφέρον του— με το βλέμμα του; Πώς είναι δυνατό λοιπόν, κοριτσάκι μου, να έχεις αμφιβολίες για τον αρραβώνα τους; Πώς μπόρεσε να σου περάσει τέτοια ιδέα από το νου; Πώς μπορείς να διανοείσαι πως ο Γουίλομπι, παρόλη την επίγνωση της αγάπης της αδερφής σου, μπορεί ποτέ να την εγκαταλείψει έτσι ξαφνικά, χωρίς να της μιλήσει για τα συναισθήματά του —κι ότι μπορούν ποτέ να χωρίσουν χωρίς να εκμυστηρευτούν ο ένας στον άλλον την αγάπη τους;

—Ομολογώ, είπε η Έλινορ, πως δεν υπάρχει παρά ένας μόνο λόγος που με κάνει να αμφιβάλω για τον αρραβώνα τους. Και αυτός ο ένας λόγος είναι η απόλυτη σιωπή για το θέμα. Κι αυτό για μένα έχει την πιο μεγάλη σημασία.

—Δεν σε κατανοώ. Φαίνεται να έχεις τη χειρότερη γνώμη για τον Γουίλομπι, αφού υστέρα από τόσα που έχουν συμβεί τόσο φανερά μεταξύ τους, δείχνεις να αμφιβάλεις για το είδος της σχέσης τους. Είναι σαν να λες πως όλη αυτή η συμπεριφορά του ήταν μια υποκρισία, ένα θέατρο; Νομίζεις πραγματικά πως του είναι αδιάφορη;

—Όχι, δεν φοβάμαι τίποτα τέτοιο. Οπωσδήποτε την αγαπάει, είμαι βέβαιη.

—Με πολύ ιδιαίτερη αγάπη όμως, αφού μπορεί να φεύγει αφήνοντας το μέλλον τόσο ασαφές και μπορώντας να την αποχωριστεί με τέτοια ευκολία.

—Μα, δεν είπα, μανούλα μου, ότι είναι οπωσδήποτε έτσι. Απλώς είχα κάποιες αμφιβολίες. Αλλά είναι ήδη αμυδρότερες από πριν και μπορεί πολύ γρήγορα να εξαλειφθούν εντελώς. Αν δούμε ότι αλληλογραφούν, θα διαλυθεί κι η τελευταία μου αμφιβολία.

—Ευχαριστούμε για την παραχώρηση! Φτάνει μόνο να τους δεις στην εκκλησία και μόνο τότε θα πιστέψεις ότι παντρεύονται. Γιατί είσαι τόσο μίζερο άτομο! Εγώ δεν έχω ανάγκη παρόμοιες αποδείξεις. Δεν υπάρχει τίποτα, κατά τη γνώμη μου, που να δικαιολογεί οποιαδήποτε αμφιβολία. Δεν κρατήθηκε τίποτα κρυφό, όλα ήταν ξεκάθαρα και ειλικρινή. Δεν είναι δυνατό να αμφιβάλεις για τις προθέσεις της Μάριαν. Συνεπώς, αυτός που γεννά τις υποψίες είναι ο Γουίλομπι. Γιατί όμως; Δεν είναι άνθρωπος με ήθος και αισθήματα;

Digitized by 10uk1s

Φάνηκαν ποτέ λόγοι ανησυχίας, ήταν ποτέ ασυνεπής; Είναι δυνατόν να μας ξεγέλασε;

—Για όνομα του Θεού, φώναξε η Έλινορ, δεν είπα ποτέ κάτι τέτοιο! Τον αγαπώ τον Γουίλομπι, τον αγαπώ ειλικρινά, και οποιαδήποτε αμφιβολία για το άτομό του μου είναι τόσο επώδυνη όσο είναι και για εσάς. Παρασύρθηκα, είναι αλήθεια, χωρίς να το θέλω. Είναι αλήθεια πως έμεινα άναυδη με τον άνθρωπο που είδα σήμερα. Ήταν αγνώριστος. Δεν μιλούσε με το γνωστό τρόπο, δεν ανταποκρίθηκε στη στοργική σας διάθεση με τη γνωστή του εγκαρδιότητα, αλλά όλα αυτά μπορεί να εξηγηθούν εύκολα, αν βρισκόταν στη δύσκολη θέση που σκέφτεστε. Μόλις είχε χωρίσει με τη Μάριαν, την είδε να φεύγει μέσα σε αυτή την απελπισία. Κι αν πίστευε πως έπρεπε να μην επιστρέψει γρήγορα, για να μη δυσαρεστήσει την κυρία Σμιθ, κι αν συγχρόνως φοβόταν ότι αρνούμενος την πρόσκλησή σας και λέγοντάς σας πως θα λείψει αρκετό διάστημα, θα έδινε την εντύπωση πως παίζει κάποιο περίεργο και ανέντιμο παιχνίδι σε βάρος της οικογένειάς μας, μπορεί να αισθανόταν αμήχανα και μπερδεμένα. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα τον τιμούσε περισσότερο, νομίζω, να μας εξηγούσε καθαρά και ξάστερα τις δυσκολίες του, κι αυτό θα ήταν πιο συνεπές με το χαρακτήρα του. Όμως δεν μπορώ να κρίνω κανενός τη συμπεριφορά με τόσο υποκειμενικά κριτήρια, με βάση του τι θα ήθελα εγώ ή τι εμένα μου φαίνεται σωστό και έντιμο.

—Τώρα μιλάς σωστά. Είναι άδικο να βάζουμε υποψίες στο μυαλό μας για τον Γουίλομπι. Μπορεί εμείς να τον γνωρίζουμε πολύ λίγο καιρό, αλλά δεν είναι καινούργιος σε αυτά τα μέρη. Και ποιος είπε ποτέ κακό γι' αυτόν; Αν ήταν οικονομικά ανεξάρτητος και μπορούσε να κάνει ένα γάμο αμέσως, τότε θα ήταν πράγματι περίεργο να αποχωρεί χωρίς να μου δηλώσει ξεκάθαρα την απόφασή τους. Τα πράγματα όμως δεν είναι έτσι. Ο αρραβώνας τους, φαίνεται, δεν άρχισε με τους πιο καλούς οιωνούς, αφού ο γάμος τους ορίζεται χρονικά σε ένα πολύ αβέβαιο μέλλον. Γι' αυτούς τους λόγους είναι φυσικό να τηρείται μυστικότητα αυτή τη στιγμή.

Τη στιγμή εκείνη εμφανίστηκε η Μάργκαρετ και η συζήτησή τους σταμάτησε. Η Έλινορ τώρα βρήκε το χρόνο να σκεφτεί τα επιχειρήματα της μητέρας της, να δεχτεί την πιθανότητα αρκετών από αυτά και να ευχηθεί για την επαλήθευση όλων.

Τη Μάριαν, την είδαν την ώρα του δείπνου. Μόλις εμφανίστηκε, πήρε τη θέση της στην τραπεζαρία και δεν έβγαζε μιλιά. Τα μάτια ήταν κατακόκκινα και πρησμένα και η έκφρασή της έδειχνε πως μετά βίας συγκρατούσε τα δάκρυά της. Το βλέμμα της ήταν συνεχώς χαμηλωμένο, δεν είχε όρεξη ούτε για φαγητό ούτε για κουβέντα, κι όταν, κάποια στιγμή, η μητέρα της της άγγιξε ελαφρά το χέρι, με το ελάχιστο κουράγιο που είχε, κατέρρευσε. Ξέσπασε σε κλάματα κι εξαφανίστηκε από την τραπεζαρία.

Αυτή η τρομερή κατάθλιψη συνεχίστηκε όλο το υπόλοιπο βράδυ. Δεν έβρισκε τη δύναμη να επιβληθεί στον εαυτό της. Η παραμικρή αναφορά και του ονόματός του της έφερνε δάκρυα στα μάτια. Όσο κι αν όλοι οι άλλοι μέσα στην οικογένεια έδειχναν άγρυπνη φροντίδα να μην την πονέσουν, ήταν αδύνατον να βρουν, εκτός κι αν σταματούσαν εντελώς να μιλάνε για ένα θέμα που να μην είναι συνδεδεμένο μαζί του στην καρδιά της.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16

Η Μάριαν θα θεωρούσε τον εαυτό της εντελώς απαράδεκτο αν κατάφερνε να κοιμηθεί την πρώτη νύχτα μετά το χωρισμό με τον Γουίλομπι. Θα ντρεπόταν να κοιτάξει τους δικούς της στα μάτια, αν το άλλο πρωί δεν σηκωνόταν απ' το κρεβάτι περισσότερο κουρέλι απ' ό,τι όταν είχε πέσει. Πάντως, τα ίδια συναισθήματα που την έκαναν να θεωρεί την ηρεμία ντροπή απέκλειαν και κάθε κίνδυνο να τη βρει. Ξαγρύπνησε όλη τη νύχτα και το μεγαλύτερό της μέρος το πέρασε κλαίγοντας. Σηκώθηκε με πονοκέφαλο, δεν μπορούσε να μιλήσει, δεν ήθελε να φάει και ήταν η πηγή στεναχώριας για τη μητέρα της και τις αδερφές της. Επιπλέον, τις απέτρεπε από την όποια προσπάθεια να την παρηγορήσουν. Η ευαισθησία της δεν ήταν αστείο πράγμα.

Μετά την ώρα του πρωινού βγήκε περίπατο μόνη της κι έκανε βόλτες γύρω από το χωριό του Άλεναμ, αναπολώντας και δακρύζοντας για την παλιά ευτυχία, όλο σχεδόν το πρωί.

Επίσης, το απόγευμα το πέρασε θρέφοντας τη θλίψη της. Έπαιξε όλα τα αγαπημένα της κομμάτια, που έπαιζε συνήθως στον Γουίλομπι, τραγούδησε τα τραγούδια που είχαν συχνά ενώσει τις φωνές τους και καθόταν στο πιάνο ατενίζοντας όλες τις νότες που τις είχε γράψει με το χέρι του, μέχρι που η καρδιά της βάρυνε τόσο πολύ που της ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να νιώσει περισσότερη οδύνη. Και αυτή την αναζωπύρωση του πόνου της δεν την παρέλειπε ούτε μία μέρα. Περνούσε αρκετές ώρες παίζοντας πιάνο και κλαίγοντας, μέχρι που η φωνή της έσβηνε εντελώς από τους λυγμούς. Επίσης, και στα βιβλία της το μόνο που ζητούσε ήταν η απελπισία που θα της έφερνε η σύγκριση του παρελθόντος με το παρόν: μελετούσε αποκλειστικά και μόνο τα βιβλία που διάβαζαν όταν ήταν μαζί.

Μια τόσο άγρια οδύνη δεν ήταν βέβαια δυνατό να συντηρηθεί για πάντα. Ύστερα από μερικές μέρες καταλάγιασε και μετατράπηκε σε μια πιο ήρεμη μελαγχολία. Όλες αυτές όμως οι ενασχολήσεις —οι σιωπηλοί ρεμβασμοί, οι περίπατοι που πάντα επιζητούσε— της έφερναν στη μνήμη ένα παράφορο ξεχείλισμα απόγνωσης.

Δεν ερχόταν κανένα γράμμα από τον Γουίλομπι, κι αυτή δεν έδειχνε να το περιμένει. Η μητέρα της απορούσε γι' αυτό και η Έλινορ ξανάρχισε ν' ανησυχεί. Μα η κυρία Ντάσγουντ δεν δυσκολευόταν να βρίσκει κάποια εξήγηση, όταν ήθελε, έστω κι αν ο μόνος που έπειθε ήταν ο εαυτός της.

—Μην ξεχνάς όμως, είπε στην Έλινορ, πόσο συχνά μας φέρνει ο σερ Τζον τα γράμματα από το ταχυδρομείο. Έχουμε ήδη καταλήξει πως μάλλον η σχέση τους πρέπει να διατηρηθεί μυστική. Είναι όμως παραπάνω από βέβαιο πως η μυστικότητα θα ήταν αδύνατη, αν η αλληλογραφία τους περνούσε από τα χέρια του σερ Τζον.

Η Έλινορ δεν μπορούσε να μην παραδεχτεί αυτό το επιχείρημα και προσπάθησε να το δεχτεί ως ικανοποιητική εξήγηση για τη σιωπή του. Υπήρχε όμως κι ένας τρόπος πολύ πιο άμεσος και απλός, πολύ προτιμότερος, κατά τη γνώμη της, για να καταλάβουν τι πραγματικά συμβαίνει και να λυθεί μια και καλή όλο αυτό το μυστήριο. Τον πρότεινε λοιπόν στη μητέρα της.

—Γιατί δεν ρωτάτε λοιπόν άμεσα τη Μάριαν, αν έχει δώσει ή όχι λόγο με τον Γουίλομπι; Όταν αυτή την ερώτηση την κάνει η μητέρα της, και μάλιστα μια μητέρα τόσο γλυκιά και τρυφερή, δεν είναι δυνατό να την ενοχλήσει. Θα το αντιμετωπίσει ως φυσική συνέπεια της αγάπης σας. Μέχρι τώρα δεν κρατούσε κανένα μυστικό, και ειδικά σε εσάς έλεγε τα πάντα.

Digitized by 10uk1s

—Για τίποτα στον κόσμο δεν πρόκειται να κάνω μια τέτοια ερώτηση. Και ακόμα αν υποτεθεί ότι δεν έχουν δώσει λόγο, φαντάζεσαι σε πόσο δύσκολη θέση θα τη φέρω; Σε κάθε περίπτωση, το θεωρώ πολύ σκληρό. Θα αποδεικνυόμουν ανάξια να μου ξαναεκμυστηρευτεί οτιδήποτε, αν έκανα ένα τέτοιο πράγμα. Πώς είναι δυνατόν να την αναγκάσω να κάνει κάτι που η ίδια προς το παρόν δεν θέλει να αποκαλύψει σε κανέναν. Την ξέρω καλά τη Μάριαν. Ξέρω πόσο πολύ με αγαπάει και ξέρω πως όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές θα κοινοποιήσουν το μυστικό τους και δεν θα είμαι η τελευταία που θα το πληροφορηθεί. Βέβαια, δεν θα προσπαθούσα με το ζόρι να αποσπάσω μια αποκάλυψη, και μάλιστα από μια νεαρή. Δεν θέλω να εκμεταλλευτώ το αίσθημα του καθήκοντος, που της απαγορεύει να την αρνηθεί, τη στιγμή που ξέρω πως η επιθυμία της είναι άλλη.

Η Έλινορ βρήκε λίγο υπερβολική αυτή τη διακριτικότητα της μητέρας της —και μάλιστα στην περίπτωση μιας τόσο νεαρής κόρης— και προσπάθησε να επιμείνει περισσότερο σε αυτή την ιδέα, αλλά μάταια. Ο κοινός νους, η λογική και η σωφροσύνη καταποντίστηκαν στην ωκεάνια ρομαντική διακριτικότητα της κυρίας Ντάσγουντ.

Πέρασαν πολλές μέρες χωρίς να αναφερθεί το όνομα του Γουίλομπι μπροστά στη Μάριαν, τουλάχιστον από τη μητέρα και τις αδερφές της, γιατί ο σερ Τζον και η κυρία Τζένιγκς δεν είχαν την ανάλογη διακριτικότητα και οι αστεϊσμοί τους έκαναν ακόμα πιο δύσκολες τις ώρες. Μια βραδιά, η κυρία Ντάσγουντ πήρε στα χέρια της ένα βιβλίο του Σαίξπηρ και είπε:

—Μάριαν, αφήσαμε στη μέση τον Άμλετ. Ο αγαπημένος μας Γουίλομπι τον παράτησε πριν προλάβουμε να τον τελειώσουμε. Δεν πειράζει όμως, θα το αφήσουμε στη μέση μέχρι να ξανάρθει. Και σε λίγο πρόσθεσε: Μπορεί όμως να περάσουν μήνες μέχρι να γυρίσει.

—Μήνες, φώναξε κατάπληκτη η Μάριαν. Όχι, ούτε δυο τρεις βδομάδες.

Η κυρία Ντάσγουντ μετάνιωσε γι' αυτό που είπε. Η Έλινορ όμως χάρηκε, γιατί έστω κι έτσι απέσπασε κάποια πληροφορία από τη Μάριαν — μια απάντηση γεμάτη εμπιστοσύνη γι' αυτόν και που τουλάχιστον έδειχνε πως γνώριζε καλά τις προθέσεις του.

Ένα πρωί, μία εβδομάδα περίπου μετά την αναχώρηση του Γουίλομπι, η Μάριαν πείστηκε να πάει τον καθιερωμένο περίπατο μαζί με τις αδερφές της, αντί να περιφέρεται ολομόναχη. Έως εκείνη τη μέρα απέφευγε συστηματικά οποιαδήποτε παρέα στους περιπάτους της. Προτιμούσε να τριγυρνάει ολομόναχη. Όταν οι αδερφές της σκόπευαν να πάνε περίπατο στους λόφους, εκείνη έτρεχε να πάει προς την κοιλάδα. Αν έλεγαν να πάνε στην κοιλάδα, εκείνη έσπευδε να ανέβει στους λόφους και εξαφανιζόταν την ώρα που ξεκινούσαν οι άλλες δύο. Μα κάποτε υποχώρησε στις εντατικές προσπάθειες της Έλινορ, στην οποία δεν άρεσε αυτή η σκληρή απομόνωση της Μάριαν. Περπατούσαν στον κεντρικό δρόμο της κοιλάδας για αρκετή ώρα αμίλητες, αφού η Μάριαν ήταν βυθισμένη στις σκέψεις της, ενώ η Έλινορ δεν ήθελε να την πιέσει να μιλήσει καθώς θεωρούσε αρκετό αυτό που είχε καταφέρει. Πιο πέρα από την είσοδο της κοιλάδας, όπου η βλάστηση ήταν κάπως πιο αραιή και λιγότερο άγρια, είδαν να απλώνεται μπροστά τους ένα μεγάλο κομμάτι δρόμου που πέρασαν την πρώτη φορά που ήρθαν στο Μπάρτον. Φθάνοντας εκεί, στάθηκαν να δουν το τοπίο και να απολαύσουν τη θέα από ένα σημείο στο οποίο δεν είχαν βρεθεί ξανά από τότε.

Ανάμεσα σε τόσα στοιχεία που περιείχε αυτό το σκηνικό, είδαν και κάτι κινούμενο. Ήταν ένας άνθρωπος καβάλα σε ένα άλογο που ερχόταν προς το μέρος τους. Σε λίγα λεπτά μπορούσαν να δουν ότι δεν έμοιαζε με χωρικός και έπειτα από λίγο η Μάριαν ξεφώνισε γεμάτη έκσταση:

Digitized by 10uk1s

—Αυτός είναι! Αυτός είναι! Το ξέρω καλά. Κι έτρεξε να τον προϋπαντήσει, ενώ η Έλινορ φώναζε πίσω της:

—Όχι Μάριαν, νομίζω κάνεις λάθος. Δεν είναι αυτός. Ο Γουίλομπι είναι ψηλότερος, δεν του μοιάζει αυτός.

—Αυτός είναι, το ξέρω πως αυτός είναι! Νάτος, το ύψος του, το άλογό του, το πανωφόρι του. Το ήξερα πως θα ερχόταν τόσο γρήγορα.

Γεμάτη αδημονία επιτάχυνε το περπάτημά της. Και η Έλινορ έσπευσε να είναι δίπλα της για να μην της επιτρέψει να γίνει θέαμα, γιατί ήταν σχεδόν σίγουρη πως δεν επρόκειτο γι' αυτόν. Σε λιγάκι, απείχαν μόνο τριάντα βήματα από τον ταξιδιώτη. Η Μάριαν τον ξανακοίταξε και το έδαφος έφυγε κάτω από τα πόδια της. Έκανε απότομα μεταβολή και ξεκίνησε να γυρίσει πίσω τροχάδην, αλλά μαζί με τις φωνές των αδερφών της που τη φώναζαν κατάφερε να ξεχωρίσει και μια άλλη αντρική φωνή, το ίδιο περίπου γνώριμη σαν του Γουίλομπι, που την παρακαλούσε να σταματήσει. Έκανε πάλι μεταβολή, για να κοιτάξει και να καλωσορίσει τον Έντουαρτ Φέραρς.

Ο Έντουαρτ Φέραρς ήταν ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο στον οποίο μπορούσε να συγχωρέσει το γεγονός ότι δεν ήταν ο Γουίλομπι. Ο μόνος που μπορούσε να της κλέψει ένα χαμόγελο. Παραμέρισε λοιπόν τα δάκρυά της για να χαμογελάσει στον Έντουαρτ και η χαρά της αδερφής της την έκανε να ξεχάσει για λίγο τη δική της πικρία.

Ο Έντουαρτ κατέβηκε από το άλογο, το έδωσε στον υπηρέτη του και περπάτησε μαζί τους μέχρι το Μπάρτον, στο οποίο άλλοτε σκόπευε να πάει. Και οι τρεις τον καλωσόρισαν πολύ θερμά, και περισσότερο απ' όλες η Μάριαν, που ήταν και πιο θερμή απ' όλες.

Για τη Μάριαν, η συνάντηση του Έντουαρτ με την αδερφή της έμοιαζε σαν μια ακόμα επανάληψη της ίδιας ψυχρότητας που είχε ήδη προσέξει στο Νόρλαντ στη συμπεριφορά και των δυο τους.

Ειδικότερα από τη συμπεριφορά του Έντουαρτ, έλειπαν παντελώς όλα όσα έπρεπε να εκφράζονται και να ακούγονται από έναν ερωτευμένο σε παρόμοια περίπτωση. Ήταν αμήχανος, δεν έδειχνε να αισθάνεται και τόση χαρά που τις έβλεπε, δεν έδειχνε ενθουσιασμό ούτε χαρά, δεν έλεγε τίποτα πέρα από τα όσα του αποσπούσαν με ερωτήσεις και δεν εκδήλωσε καμιά ιδιαίτερη τρυφερότητα στην Έλινορ. Η Μάριαν τον κοιτούσε και τον άκουγε με απέραντη κατάπληξη μέχρι που άρχισε να νιώθει και κάποια αντιπάθεια γι' αυτόν. Και η κατάληξη ήταν να ξαναφέρει στο νου της τον Γουίλομπι, ο οποίος φερόταν τόσο διαφορετικά από τον εκλεκτό της καρδιάς της Έλινορ.

Έπειτα από τη σύντομη σιγή, που ακολούθησε την αρχική τους έκπληξη και τις διάφορες ερωτήσεις για την απροσδόκητη συνάντηση, η Μάριαν ρώτησε τον Έντουαρτ αν ερχόταν κατευθείαν από το Λονδίνο. Όχι, εδώ και δυο βδομάδες βρισκόταν στο Ντέβονσερ.

—Δύο βδομάδες, επανέλαβε με απορία η Μάριαν, μην μπορώντας να καταλάβει πώς ήταν δυνατό να βρίσκεται τόσο καιρό στην ίδια κομητεία με την Έλινορ, χωρίς να έχει έρθει να την επισκεφτεί.

—Έμενα σε κάποιους φίλους κοντά στο Πλίμουθ, πρόσθεσε κάπως σκυθρωπά ο Έντουαρτ.

—Επισκεφτήκατε καθόλου το Σάσεξ τώρα τελευταία; Τον ρώτησε η Έλινορ.

Digitized by 10uk1s

—Ναι, ήμουν στο Νόρλαντ πριν από ένα μήνα.

—Και πώς είναι το λατρεμένο μου Νόρλαντ; Αναρωτήθηκε η Μάριαν.

—Το λατρεμένο σου Νόρλαντ, είπε η Έλινορ, πρέπει να είναι όπως είναι πάντα αυτή την εποχή. Οι αλέες και τα δάση θα είναι πνιγμένα στα ξερά φύλλα.

—Αχ, πόσο μαγευόμουν κάποτε να τα βλέπω να πέφτουν. Και τι υπέροχα ήταν όταν τα έπαιρνε ο αέρας όλα μαζί και τα στροβίλιζε ολόγυρά μου, σωρούς ολόκληρους μπροστά στα πόδια μου. Τι όμορφη αίσθηση έφτιαχνε όλο αυτό. Τα φύλλα, το φθινόπωρο, η ατμόσφαιρα! Και τώρα δεν τα κοιτάζει κανείς, τώρα όλοι τα βλέπουν απλώς ως σκουπίδια και βιάζονται να τα εξαφανίσουν και να τα μαζέψουν από παντού.

—Δεν είναι όλοι τόσο παθιασμένοι όπως εσύ με τα κίτρινα φύλλα.

—Ναι πράγματι, αρκετοί δεν συμμερίζονται τα δικά μου αισθήματα, δεν τα καταλαβαίνουν. Υπάρχουν όμως ορισμένοι που τα καταλαβαίνουν. Και λέγοντας αυτό βυθίστηκε και πάλι στην ονειροπόληση. Συνήλθε όμως πολύ γρήγορα και είπε:

—Ιδού λοιπόν, Έντουαρτ, η κοιλάδα του Μπάρτον. Ρίξτε εκεί το βλέμμα σας και μείνετε αν μπορείτε ασυγκίνητος. Δείτε αυτούς τους λόφους! Έχετε ξαναδεί τίποτα ωραιότερο; Αριστερά είναι το αρχοντικό Μπάρτον, μέσα στην πυκνή βλάστηση και τις καλλιέργειες. Να ορίστε, από εκεί φαίνεται η μια πλευρά του σπιτιού μας. Κι εκεί, πίσω από το μακρινό λόφο που υψώνεται τόσο μεγαλόπρεπα, βρίσκεται το σπίτι μας.

—Φαίνεται πολύ όμορφο μέρος, αλλά τα πεδινά σημεία πρέπει να συγκεντρώνουν πολλή λάσπη το χειμώνα;

—Πώς είναι δυνατόν να σκέφτεστε τη λάσπη, με τέτοιο υπέρλαμπρο θέαμα μπροστά στα μάτια σας;

—Γιατί μέσα σ' αυτό το υπέρλαμπρο σκηνικό βλέπω ένα πολύ λασπερό δρόμο.

—Παράξενα πράγματα, είπε μονολογώντας η Μάριαν.

—Πώς είναι οι γείτονές σας εδώ, είναι πρόσχαροι άνθρωποι οι Μίντλετον;

—Καθόλου, είπε η Μάριαν. Ως προς τους γείτονες σταθήκαμε άτυχοι.

—Μάριαν! Της φώναξε η Έλινορ. Πώς μπορείς να λες κάτι τέτοιο; Είσαι άδικη με τους ανθρώπους. Η οικογένεια αυτή είναι πολύ καθωσπρέπει, κύριε Φέραρς, και μας έχουν φερθεί με τον πιο φιλικό τρόπο. Ξέχασες, Μάριαν, πόσες καλές στιγμές μας έχουν προσφέρει;

—Όχι, είπε σε χαμηλό τόνο η Μάριαν, ούτε πόσες οδυνηρές.

Η Έλινορ την αγνόησε και έστρεψε την προσοχή της στον επισκέπτη τους, προσπαθώντας να ανοίξει κουβέντα μαζί του, μιλώντας για την τωρινή διαμονή του, για το σπίτι, τα πλεονεκτήματά του, αλλά με πολύ δυσκολία κατάφερνε να του αποσπάσει κάποιο σχόλιο ή κάποια ερώτηση. Οι ψυχροί και συγκρατημένοι του τρόποι την πρόσβαλαν βαθιά. Ήταν αρκετά πειραγμένη και θυμωμένη σχεδόν. Αποφάσισε όμως να αγνοήσει το παρόν και να

Digitized by 10uk1s

προσαρμόσει τη συμπεριφορά της απέναντί του σύμφωνα με το παρελθόν. Απέφυγε να δείξει την παραμικρή στεναχώρια ή δυσθυμία και τον αντιμετώπισε με έναν τρόπο που θεωρούσε ότι τους επέβαλλε η οικογενειακή τους σχέση.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17

Η έκπληξη της κυρίας Ντάσγουντ ήταν πολύ στιγμιαία, αφού ο ερχομός του στο Μπάρτον ήταν γι' αυτήν το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο. Η χαρούμενή της διάθεση όμως και οι περιποιήσεις της κράτησαν αρκετά περισσότερο. Ο Έντουαρτ βρήκε κοντά της την πιο στοργική υποδοχή και η συστολή, η ψυχρότητα, η επιφύλαξή του δεν ήταν δυνατόν να μην καμφθούν μπροστά σε μια τέτοια θερμή υποδοχή. Άλλωστε, οι επιφυλάξεις του είχαν αρχίσει να αμβλύνονται πριν ακόμα φτάσει στο σπίτι, αλλά οι διαχυτικοί τρόποι της κυρίας Ντάσγουντ τον χαλάρωσαν ακόμα περισσότερο. Η πραγματικότητα ήταν ότι ήταν πολύ δύσκολο να ερωτευτεί κανείς κάποια απ' τις κόρες χωρίς το πάθος του να επεκταθεί και στη μητέρα. Έτσι, η Έλινορ είχε την ευτυχία να τον δει πολύ σύντομα να ξαναγίνεται ο άνθρωπος που γνώριζε. Η τρυφερότητά του απέναντι στα κορίτσια σύντομα ξαναζωντάνεψε και άρχισε να εκδηλώνεται το ενδιαφέρον του γι' αυτές. Επαινούσε το σπιτικό τους, θαύμαζε τη θέα, ήταν τρυφερός και περιποιητικός, αλλά όχι ιδιαίτερα πρόσχαρος. Όλες το παρατήρησαν, ακόμα και η κυρία Ντάσγουντ, η οποία το απέδωσε στην καταπίεση που του ασκούσε η μητέρα του και κάθισε στο τραπέζι κατηγορώντας σφοδρά όλους τους καταπιεστικούς γονείς.

—Ποια είναι τα σχέδια της κυρίας Φέραρς για εσάς, Έντουαρτ; Τον ρώτησε μετά το φαγητό, εκεί που ήταν καθισμένοι όλοι γύρω από το τζάκι; Σκέφτεται ακόμα να σας αναγκάσει να πολιτευθείτε, με το έτσι θέλω;

—Δεν νομίζω. Θεωρώ ότι η μητέρα μου έχει καταλάβει πια πως δεν έχω καμιά κλίση ούτε ενδιαφέρον να ασχοληθώ με τη δημόσια ζωή.

—Ναι, αλλά πώς θα γίνετε γνωστός; Αφού η διασημότητα είναι ένα απωθημένο της οικογένειάς σας. Χωρίς κάποια τάση για επίδειξη και συναναστροφή με ανθρώπους που σας είναι ξένοι, χωρίς επάγγελμα και χωρίς έπαρση θα είναι δύσκολο να τα καταφέρετε.

—Δεν έχω σκοπό να το προσπαθήσω. Δεν έχω καμιά διάθεση να ξεχωρίσω σε αυτό και έχω τους λόγους μου να πιστεύω πως αποκλείεται να μου συμβεί κάτι τέτοιο, δόξα τω Θεώ. Δεν γίνεται να αποκτήσει κανείς με το ζόρι ταλέντο και χάρισμα στο λόγο.

—Ναι, το καταλαβαίνω πως δεν έχετε φιλοδοξίες. Οι δικές σας είναι πολύ μέτριες.

—Είναι όπως οι φιλοδοξίες που έχει ο καθένας, νομίζω. Θέλω κι εγώ, όπως κάθε άνθρωπος, να είμαι ευτυχισμένος. Και φυσικά, επιδιώκω την ευτυχία όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ. Τα μεγαλεία δεν με κάνουν ευτυχισμένο.

—Αυτό έλειπε, είπε η Μάριαν. Τι σχέση μπορούν να έχουν τα πλούτη και τα μεγαλεία με την ευτυχία;

—Τα μεγαλεία πράγματι δεν έχουν, είπε η Έλινορ, αλλά τα πλούτη έχουν και παραέχουν.

—Έλινορ, δεν ντρέπεσαι; Είπε η Μάριαν. Τα χρήματα κάνουν την ευτυχία μόνο γι' αυτούς που δεν μπορούν να την ανακαλύψουν πουθενά αλλού. Πέρα από τα απολύτως απαραίτητα, τα χρήματα δεν παρέχουν κανένα είδος πνευματικής ικανοποίησης.

—Τελικά, ίσως να εννοούμε το ίδιο, είπε η Έλινορ με χαμόγελο. Τα δικά σου απολύτως απαραίτητα και τα δικά μου τα πλούτη πρέπει μάλλον να βρίσκονται πολύ κοντά. Και δίχως αυτά, στην εποχή μας, πιστεύουμε και οι δύο ότι λείπουν πολύ βασικά αγαθά. Μόνο που οι

Digitized by 10uk1s

δικές σου απόψεις είναι πιο αριστοκρατικές από τις δικές μου. Για πες μου, λοιπόν, σε τι ποσό ανέρχονται τα απολύτως απαραίτητα;

—Περίπου στις χίλιες οχτακόσιες με δυο χιλιάδες το χρόνο —όχι πιο πολλά.

Η Έλινορ έβαλε τα γέλια.

—Δυο χιλιάδες το χρόνο! Χίλιες είναι τα δικά μου τα πλούτη! Καλά το κατάλαβα.

—Κι όμως, δυο χιλιάδες το χρόνο είναι ένα μέτριο εισόδημα, είπε η Μάριαν. Δεν μπορεί να ζήσει με πιο λίγα μια οικογένεια. Δεν νομίζω πως ζητάω κάτι υπερβολικό. Ένα κανονικό σπίτι, με υπηρετικό προσωπικό, με μια—δυο άμαξες και με κυνηγούς δεν τα βγάζει πέρα με λιγότερα.

Η Έλινορ χαμογέλασε ακούγοντας την αδερφή της να περιγράφει με απόλυτη ακρίβεια τα έξοδά της στο μέλλον στο Κόουμ Μάγκνα.

—Κυνηγούς; Τι σας χρειάζονται αυτοί; Αναρωτήθηκε ο Έντουαρτ. Δεν ασχολούνται όλοι με το κυνήγι.

—Οι περισσότεροι ασχολούνται, απάντησε κοκκινίζοντας η Μάριαν.

Εκεί μπήκε στη μέση η Μάργκαρετ με μια ξεχωριστή ιδέα.

—Εγώ θα ήθελα, είπε, να ερχόταν κάποιος να μας πρόσφερε από μια μεγάλη περιουσία.

—Αχ, μακάρι! Αναφώνησε η Μάριαν, με μάτια που έλαμπαν από ενθουσιασμό γι' αυτή τη φανταστική ευτυχία.

—Σ' αυτό είμαστε σύμφωνοι όλοι, παρά τη διαφωνία μας ως προς τα οικονομικά.

—Πω, πω, είπε η Μάργκαρετ, τι ευτυχισμένη που θα ήμουν, ούτε και εγώ δεν ξέρω τι θα έκανα!

Αντίθετα, η Μάριαν δεν έδειχνε να έχει τέτοιες απορίες.

—Εγώ πάντως, δεν θα ήξερα πώς να ξοδέψω μια περιουσία, αν όλα μου τα παιδιά ήταν πλούσια χωρίς τη βοήθειά μου, είπε η κυρία Ντάσγουντ.

—Αν αρχίζατε τις μεταποιήσεις σε αυτό το σπίτι, δεν θα είχατε πια αυτή τη δυσκολία.

—Φαντάζομαι τις μεγαλοπρεπείς παραγγελίες που θα έφταναν στο Λονδίνο από αυτή τη διεύθυνση, στα βιβλιοπωλεία και στα καταστήματα χαρακτικών. Θα ήταν η καλύτερή τους. Η δεσποινίς Ντάσγουντ θα έδινε την εντολή για μια γενική παραγγελία των πιο αξιόλογων νέων χαρακτικών. Όσο για τη Μάριαν, γνωρίζω καλά τη μεγαλοψυχία της —όλες οι παρτιτούρες του Λονδίνου δεν θα αρκούσαν για να την ικανοποιήσουν. Χωρίς να αναφέρω τα βιβλία! Τόμσον, Κάουπερ, Σκοτ — θα αγόραζε ξανά και ξανά όλα τα αντίτυπα για να μην πέσουν σε ανάξια χέρια. Κι ακόμα, θα αγόραζε όλα τα βιβλία που θα της έλεγαν πώς να θαυμάσει ένα γέρικο στραβωμένο δέντρο. Δεν είναι έτσι, Μάριαν; Με συγχωρείς αν γίνομαι δηκτικός, αλλά ήθελα να δείξω πως δεν έχω λησμονήσει τις παλιές μας διαφωνίες.

Digitized by 10uk1s

—Μου αρέσει να μου θυμίζουν το παρελθόν, Έντουαρτ, όποιο και να είναι αυτό, θλιμμένο ή χαρούμενο, μου αρέσει να το θυμάμαι. Δεν υπάρχει λοιπόν περίπτωση να με ενοχλήσετε μιλώντας μου για τα περασμένα. Άλλωστε, κάνατε πολύ σωστή εκτίμηση για το πώς θα ξόδευα τα χρήματά μου. Μερικά απ' αυτά, τουλάχιστον λίγα ψιλά, θα τα ξόδευα για να αγοράσω μουσικά βιβλία και παρτιτούρες και...

—...και το βασικό κεφάλαιο θα πήγαινε σε ισόβια επιδόματα σε συγγραφείς και τους κληρονόμους τους.

—Οχι, Έντουαρτ, θα προτιμούσα να το διαχειριστώ κάπως αλλιώς.

—Τότε θα το απονείματε ως αριστείο σε όποιον έγραφε την καλύτερη πραγματεία πάνω στην υποστήριξη του λατρεμένου σας πιστεύω ότι κανείς δεν μπορεί να ερωτευτεί πάνω από μία φορά στη ζωή του — γιατί μου φαίνεται ότι η γνώμη σας πάνω σ' αυτό εξακολουθεί να είναι ακλόνητη.

—Και βέβαια. Στην ηλικία μου οι απόψεις είναι αρκετά κατασταλαγμένες. Δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να δω ή να μάθω τώρα πια κάτι που θα τις έκανε ν' αλλάξουν.

—Η Μάριαν είναι πάντα απόλυτη στις απόψεις της, είπε η Έλινορ, και δεν έχει αλλάξει καθόλου.

—Μόνο που έχει γίνει πιο σοβαρή.

—Όχι δα, είπε η Μάριαν. Μη μου πείτε πως καταλογίζετε εσείς σε εμένα σοβαρότητα. Δεν συγκαταλέγεστε στους ιδιαίτερα εύθυμους ανθρώπους.

—Είναι τόσο πολύ εμφανές; Απάντησε με χαμόγελο ο Έντουαρτ. Άλλωστε εμένα η ευθυμία δεν αποτελούσε ποτέ στοιχείο του χαρακτήρα μου.

—Ούτε της Μάριαν, νομίζω, είπε η Έλινορ. Δεν μπορώ να πω ότι είναι ένα πρόσχαρο πλάσμα. Είναι πολύ σοβαρή και απόλυτη σε ό,τι κι αν κάνει. Μπορεί καμιά φορά να μιλάει παραπάνω απ' όσο πρέπει και πολύ ζωντανά, αλλά σπάνια διακατέχεται από αληθινό κέφι.

—Μάλλον έχετε δίκιο, της απάντησε, αν κι εγώ τη συγκαταλέγω στα κεφάτα άτομα.

—Ναι, έχω κι εγώ συλλάβει τον εαυτό μου να κάνει παρόμοια λάθη, είπε η Έλινορ, να θεωρώ του ανθρώπους πολύ πιο πρόσχαρους ή πιο αυστηρούς, πιο ευφυείς ή πιο χαζούς απ' ό,τι πραγματικά είναι. Και δεν μπορώ να καταλάβω για ποιο λόγο ή από πού ξεκίνησε αυτή λαθεμένη εντύπωση. Καμιά φορά βασιζόμαστε στο τι λένε οι ίδιοι για τους εαυτούς τους και συνήθως τι λένε οι άλλοι γι' αυτούς, χωρίς να σκεφτούμε και να κρίνουμε μόνοι μας.

—Μα εγώ νόμιζα πως επιβάλλεται να στηριζόμαστε πάνω στη γνώμη των άλλων. Είχα την εντύπωση πως τη δική μας κρίση την έχουμε για να την υποτάσσουμε στην κρίση των συνανθρώπων μας. Αυτό ήταν πάντα και η δική σου αρχή, απ' όσο γνωρίζω.

—Όχι, Μάριαν, ποτέ δεν ήταν. Ποτέ η αρχή μου δεν έλεγε να υποτάσσουμε τη σκέψη μας. Το μόνο που έχω πει είναι ότι πρέπει να επηρεάζεται η συμπεριφορά. Μην τα συγχέεις αυτά τα δύο. Ομολογώ πως κακώς οδηγήθηκα στο να σου ζητήσω να φέρεσαι στους φίλους μας με περισσότερη προσοχή. Πότε όμως σου είπα να συμμορφωθείς με τις απόψεις τους

Digitized by 10uk1s

σε σοβαρά θέματα;

—Δηλαδή, δεν πείσατε ακόμα την αδερφή σας να οδηγηθεί στη δική σας αντίληψη για τους καλούς τρόπους. Έχετε κερδίσει έστω λίγο καλό έδαφος;

—Το αντίθετο μάλιστα, απάντησε η Έλινορ κοιτάζοντας με σημασία τη Μάριαν.

—Η δική μου άποψη είναι με το μέρος σας, είπε ο Έντουαρτ. Φοβάμαι όμως πως οι πράξεις μας συνηγορούν υπέρ της αδερφής σας. Δεν έχω πρόθεση να προσβάλω κανέναν, αλλά αυτή η βλακώδης συστολή με κάνει πολλές φορές να φαίνομαι αγενής, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται μόνο για αδεξιότητα. Πολλές φορές έχω σκεφτεί ότι είμαι εκ γενετής πλασμένος για τις κατώτερες τάξεις — αισθάνομαι τόσο άβολα στις κοινωνικές συναναστροφές της αριστοκρατίας.

—Η Μάριαν δεν έχει το ίδιο ελαφρυντικό, δεν είναι καθόλου ντροπαλή, είπε η Έλινορ.

—Πώς να είναι; Είπε ο Έντουαρτ. Αναγνωρίζει πολύ καλά την αξία της. Η συστολή έχει την αιτία της σε κάποιο αίσθημα κατωτερότητας. Αν μπορούσα να πείσω τον εαυτό μου ότι οι τρόποι μου χαρακτηρίζονται από άνεση και χάρη, ούτε κι εγώ θα ήμουν ντροπαλός.

—Δεν θα σταματούσατε όμως να είστε επιφυλακτικός, κι αυτό είναι χειρότερο, του είπε η Μάριαν.

Ο Έντουαρτ τα έχασε.

—Επιφυλακτικός; Είμαι επιφυλακτικός, Μάριαν;

—Ναι, αρκετά.

—Δεν σας καταλαβαίνω, της είπε κοκκινίζοντας ελαφρά, πώς δηλαδή, με ποιο τρόπο; Δεν ξέρω τι εννοείτε, γιατί το λέτε αυτό;

Η Έλινορ ξαφνιάστηκε με την ταραχή του, αλλά προσπάθησε να το μετατρέψει σε αστείο.

—Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς που ξέρει καλά την αδερφή μου. Η Μάριαν αποκαλεί επιφυλακτικό κάθε άνθρωπο που δεν εκφράζεται με τη δική της παρορμητικότητα και δεν εκστασιάζεται στο ίδιο βαθμό με αυτό που τη συγκινεί.

Ο Έντουαρτ δεν εκφράστηκε καθόλου. Όλη του η σοβαρότητα είχε επιστρέψει. Σκοτείνιασε και έμεινε σιωπηλός, βαρύς και σκεφτικός.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18

Η Έλινορ παρατηρούσε ανήσυχα τη σιωπηλή διάθεση του φίλου της. Η χαρά που είχε πάρει με τον ερχομό του δεν ήταν αυτή που περίμενε, αφού αυτός δεν έδειχνε να χαίρεται με όλη του την ψυχή. Ήταν ξεκάθαρο ότι τον βασάνιζε κάτι. Αν τουλάχιστον ήταν εξίσου ξεκάθαρο και ότι έτρεφε κάποια αισθήματα γι' αυτήν όπως άλλοτε! Η Έλινορ, όμως, ένιωθε ότι η παραπέρα διάρκεια αυτής της συμπάθειας δεν ήταν τόσο σίγουρη. Έβλεπε τους συγκρατημένους τρόπους του απέναντιί της να αναιρούν αυτό που κάποια άλλη στιγμή φανέρωνε με το βλέμμα του.

Το άλλο πρωί, όταν ο Έντουαρτ κατέβαινε για το πρωινό, βρήκε στο τραπέζι μόνο την Έλινορ και τη Μάριαν, η οποία θέλοντας να συνεισφέρει στην ευτυχία τους, έφυγε για να τους αφήσει μόνους. Πριν όμως προλάβει ν' ανέβει τη σκάλα, άκουσε τον ήχο της πόρτας και είδε τον Έντουαρτ να βγαίνει.

—Πάω για λίγο στο χωριό να δω τα άλογά μου, μέχρι να κατέβουν και οι άλλοι, δεν θα αργήσω, της είπε.

Όταν επέστρεψε ήταν γεμάτος ενθουσιασμό για την περιοχή. Στο δρόμο που έκανε μέχρι το χωριό, είχε πανοραμική θέα σε πολλές μεριές της κοιλάδας, ενώ από το χωριό που βρισκόταν πολύ ψηλά από το σπίτι, την έβλεπε ολόκληρη και αυτό που έβλεπε τον είχε συνεπάρει. Η Μάριαν ενδιαφέρθηκε αμέσως για την ομορφιά του τοπίου. Άρχισε λοιπόν να περιγράφει το δικό της ενθουσιασμό και να ρωτάει πιο πολλές λεπτομέρειες γι' αυτά που του έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση, αλλά αυτός τη διέκοψε λέγοντας:

—Μη με ρωτάτε τόσα πολλά Μάριαν. Σας θυμίζω ότι δεν κατανοώ πολλά από γραφική ομορφιά και κατά πάσα πιθανότητα θα ενοχληθείτε από το μέγεθος της ασχετοσύνης μου και της αναισθησίας μου, αν προχωρήσουμε σε λεπτομέρειες. Θα μιλάω για κάθετους λόφους, αντί για γκρεμούς, για ανώμαλες και απροσπέλαστες επιφάνειες, αντί για άγριες και ακανόνιστες εκτάσεις και θα σας λέω ότι αυτά που βρίσκονται στο βάθος δεν είναι ορατά, ενώ απλώς πρέπει να τα θολώνει αμυδρά το ανάλαφρο πούσι μιας μουντής ατμόσφαιρας. Το πιο καλό είναι να αρκεστείτε στο απλό σχόλιο που μπορώ να εκφράσω με κάθε ειλικρίνεια. Βρίσκω αυτό το μέρος πανέμορφο, με τους κάθετους λόφους, με τα δάση γεμάτα ξυλεία και με μια κοιλάδα εύπορη που δίνει την αίσθηση της ζεστασιάς, με πλούσιες εκτάσεις και αρκετές καλοφτιαγμένες αγροικίες σκόρπιες εδώ κι εκεί. Ανταποκρίνεται απόλυτα σε αυτό που θεωρώ όμορφο τοπίο, γιατί συνδυάζει το τερπνόν μετά του ωφελίμου. Κι εφόσον το θαυμάζετε κι εσείς, είμαι σίγουρος ότι θα είναι γραφικό. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι θα υπάρχουν βράχια και προεξοχές, χαμόκλαδα και βρύα, αλλά εγώ όλα αυτά δεν τα βλέπω. Δεν καταλαβαίνω πολλά από γραφικότητα.

—Φοβάμαι πως όλα αυτά είναι αλήθεια, αλλά γιατί νιώθετε περήφανος γι' αυτό, είπε η Μάριαν.

—Μου φαίνεται, είπε η Έλινορ, ότι ο Έντουαρτ στην προσπάθειά του να αποφύγει κάτι που θεωρεί υποκριτικό, καταλήγει και ο ίδιος να υποκρίνεται. Όταν οι άνθρωποι λένε ότι μαγεύονται από την ομορφιά της φύσης πολύ περισσότερο απ' όσο πραγματικά συγκινούνται και επειδή όλη αυτή η προσποίηση του είναι απωθητική, λέει πως είναι πιο αδιάφορος και πιο αναίσθητος απ' όσο πραγματικά είναι. Κι έτσι, η ειλικρίνειά του φτάνει κι αυτή σε ένα βαθμό προσποίησης.

—Πραγματικά, πρόσθεσε η Μάριαν, ο θαυμασμός του τοπίου έχει καταντήσει να γίνεται

Digitized by 10uk1s

κοινοτοπία. Όλοι παριστάνουν ότι μένουν έκθαμβοι και κάνουν προσπάθειες να περιγράψουν με την ιδιαίτερη λεπτότητα και ευαισθησία του ανθρώπου που ανακαλύπτει για πρώτη φορά στη ζωή του τη γραφική ομορφιά. Και εγώ απεχθάνομαι τα κενά λόγια, και μάλιστα πολλές φορές προτιμώ να μη μιλάω καθόλου, αφού τα λόγια που μπορώ να βρω για να εκφράσω αυτό που νιώθω φθείρονται από την πολύ χρήση και χάνουν πια το νόημά τους.

—Δεν έχω καμιά αμφιβολία, είπε ο Έντουαρτ, ότι στη θέα ενός ωραίου τοπίου νιώθετε αυτό ακριβώς που λέτε. Απ' την άλλη μεριά όμως, ας μου επιτραπεί κι εμένα από την αδερφή σας να αισθάνομαι αυτό ακριβώς που περιγράφω. Μου αρέσει η όμορφη θέα, αλλά όχι αυτή που συμφωνεί με τους κανόνες της γραφικότητας. Δεν μου αρέσουν τα γέρικα, γυμνά και στραβά δέντρα. Συγκινούμαι πιο πολύ όταν τα βλέπω ψηλά, ευθυτενή και ρωμαλέα. Δεν μου αρέσουν οι τσουκνίδες, τα γαϊδουράγκαθα και τα λουλουδιασμένα ρείκια. Χίλιες φορές καλύτερα ένα νοικοκυρεμένο αγροτόσπιτο παρά μια βίλα. Απολαμβάνω πολύ περισσότερο μια παρέα χαρούμενων νοικοκύρηδων χωρικών παρά τους εξωτικούς λήσταρχους του κόσμου.

Η Μάριαν κοίταξε τον Έντουαρτ έκπληκτη και την αδερφή της με συμπάθεια. Η Έλινορ απλώς χαμογέλασε.

Δεν συνέχισαν άλλο αυτή τη συζήτηση και η Μάριαν απέμεινε συλλογισμένη, μέχρι τη στιγμή που κάτι άλλο τράβηξε την προσοχή της. Ήταν καθισμένη δίπλα στον Έντουαρτ και όταν εκείνος έτεινε το χέρι του για να πιάσει το φλιτζάνι από την κυρία Ντάσγουντ βρέθηκε ακριβώς μπροστά της το χέρι του, που φορούσε ένα δαχτυλίδι με μια μικρή πλεξούδα.

—Δεν σας έχω ξαναδεί να φοράτε δαχτυλίδι, Έντουαρτ, του είπε. Είναι τα μαλλιά της Φάνι; Θυμάμαι που σας είχε πει κάποτε ότι θα σας έδινε μια μπούκλα. Είχα την εντύπωση ότι τα δικά της μαλλιά ήταν πιο σκούρα.

Η Μάριαν είχε μιλήσει πολύ αυθόρμητα. Είπε ότι της ήρθε εκείνη τη στιγμή. Όταν όμως κατάλαβε ότι εκείνος είχε έρθει σε δύσκολη θέση, ένιωσε μεγάλη στεναχώρια. Ο Έντουαρτ κοκκίνισε, έριξε μια φευγαλέα ματιά στην Έλινορ και της είπε:

—Ναι, είναι της αδερφής μου. Δεν ξέρω, φαίνεται πως το δέσιμο αλλάζει την απόχρωση.

Η Έλινορ, που συνάντησε το βλέμμα του, διέκρινε κάποια αμηχανία. Το ότι τα μαλλιά ήταν δικά της το θεώρησε αυτονόητο όπως και η Μάριαν. Η μόνη διαφορά στις σκέψεις τους ήταν ότι, ενώ η μεν Μάριαν πίστευε πως ήταν δώρο που του είχε προσφέρει η αδερφή της, η Έλινορ ήξερε ότι τα μαλλιά αυτά έπρεπε να της είχαν κλαπεί με κάποιο τρόπο που δεν είχε καταλάβει. Δεν είχε όμως κανένα κέφι να συνεχίσει αυτή τη σκέψη ούτε καν να το θεωρήσει προσβολή. Άλλαξε αμέσως θέμα, σαν να μην είχε ακούσει τίποτα, ενώ σκεφτόταν από μέσα της να τα προσέξει καλύτερα για να καταλάβει καλύτερα αν είχαν την απόχρωση των δικών της.

Η αδεξιότητα του Έντουαρτ κράτησε αρκετή ώρα, ώσπου τελικά κλείστηκε στον εαυτό του. Ήταν όλο το πρωί βαρύς, σκεφτικός και αφηρημένος. Η Μάριαν μετάνιωσε για τα λόγια της, αλλά θα συγχωρούσε τον εαυτό της ευκολότερα, αν ήξερε πόσο λίγο είχε ενοχληθεί η αδερφή της.

Πριν από το μεσημέρι τους έκαναν επίσκεψη ο σερ Τζον και η κυρία Τζένιγκς, οι οποίοι είχαν πληροφορηθεί την άφιξη κάποιου κυρίου στην αγροικία και ήθελαν να τον γνωρίζουν.

Digitized by 10uk1s

Ο σερ Τζον διαπίστωσε πολύ γρήγορα ότι το όνομα του φιλοξενούμενου άρχιζε από Φ, πράγμα που τους πρόσφερε ανεξάντλητη πηγή αστεϊσμών, με στόχο την αφοσιωμένη Έλινορ, η οποία δεν γνώριζε τον Έντουαρτ από παλιά. Φρόντισαν μάλιστα να ενημερώσουν την Έλινορ με κάποια βλέμματα γεμάτα υπαινιγμούς για το πόσο βαθιά είχαν διεισδύσει στο μυστικό της βάσει των όσων είχαν πληροφορηθεί από τη Μάργκαρετ.

Ο σερ Τζον δεν επισκεπτόταν ποτέ την οικογένειά τους αν δεν τους καλούσε απαραίτητα για τσάι ή για φαγητό. Αυτή τη φορά όμως τους κάλεσε και για τα δύο καθώς ήθελε να περιποιηθεί και τον καλεσμένο τους.

—Δεν γίνεται να μην έρθετε απόψε για τσάι, γιατί θα είμαστε εντελώς μεταξύ μας. Και αύριο αποκλείεται να μη φάτε μαζί μας, γιατί θα είμαστε μια μεγάλη συντροφιά.

Η κυρία Τζένιγκς έσπευσε να πιέσει παραπάνω.

—Και μπορεί να μας πιάσει η διάθεση και για χορό, ποιος ξέρει; Σ' αυτό, δεσποινίς Μάριαν, δεν είναι δυνατόν να πείτε όχι.

—Χορός; Είπε η Μάριαν. Αποκλείεται! Ποιος θα χορέψει;

—Τι ποιος; Εσείς βέβαια, οι Κάρι και οι Γουιτέκερ. Τι πιστέψατε, δηλαδή, ότι θα σταματούσε ο κόσμος να χορεύει επειδή λείπει κάποιος, ονόματα δεν λέμε;

—Και τι δεν θα 'δινα, πετάχτηκε ο σερ Τζον για να είχαμε πάλι κοντά μας τον Γουίλομπι.

Αυτά τα λόγια συνδυαζόμενα με το αναψοκοκκίνισμα της Μάριαν έκαναν τον Έντουαρτ να υποψιαστεί.

—Ποιος είναι ο Γουίλομπι; Ρώτησε χαμηλόφωνα την Έλινορ, που ήταν καθισμένη δίπλα του.

Η απάντηση που πήρε ήταν λακωνική, αλλά από την έκφραση της Μάριαν μπορούσε να καταλάβει πολλά. Ο Έντουαρτ πρόσεξε αρκετά ώστε να καταλάβει όχι μόνο αυτά που υπονοούσαν οι άλλοι, αλλά να συνδυάσει και κάποια λεγόμενα της Μάριαν που του είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση. Όταν λοιπόν έφυγαν οι επισκέπτες τους, πλησίασε αμέσως τη Μάριαν και της είπε χαμηλόφωνα:

—Το βρήκα! Να σ' το πω;

—Τι εννοείς;

—Να το πω;

—Και βέβαια.

—Ο κύριος Γουίλομπι ασχολείται με το κυνήγι.

Η Μάριαν αιφνιδιάστηκε και προς στιγμήν τα έχασε. Δεν μπόρεσε όμως να μη γελάσει με την αθώα έκφρασή του και έπειτα από μια πολύ μικρή σιωπή του είπε:

—Αχ, Έντουαρτ, γιατί με περιπαίζετε; Θα δείτε όμως ότι θα τον συμπαθήσετε.

Digitized by 10uk1s

—Δεν αμφιβάλλω, της απάντησε.

Ξαφνιάστηκε όμως με τη ζεστασιά και το σοβαρό τόνο της φωνής της, γιατί αν δεν νόμιζε πως είναι καλοδεχούμενο αστείο για κάτι πολύ γενικό και αόριστο ανάμεσα σ' αυτήν και τον κύριο Γουίλομπι, δεν θα τολμούσε ποτέ να το αναφέρει.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19

Ο Έντουαρτ παρέμεινε στην αγροικία μία εβδομάδα. Η κυρία Ντάσγουντ επέμεινε να μείνει περισσότερο, αλλά αυτός σαν να ήθελε οπωσδήποτε να υποβληθεί σε κάποια περίεργη αυτοτιμωρία, ήταν αποφασισμένος να φύγει τη στιγμή ακριβώς που η χαρούμενη διάθεση με τις φίλες του ήταν στο απόγειό της. Τις τελευταίες δυο—τρεις μέρες η διάθεσή του μολονότι συνέχιζε να έχει μεγάλες μεταπτώσεις, είχε βελτιωθεί κατά πολύ. Το σπίτι και η περιοχή γύρω απ' αυτό του άρεσαν πολύ. Κάθε φορά που μιλούσε για την αναχώρησή του, βαρυγκομούσε. Έλεγε πως είχε ελεύθερο χρόνο και δεν ήξερε τι να κάνει, παρόλα αυτά όμως ήθελε να φύγει. Ποτέ δεν είχε ξανανιώσει εβδομάδα να περνάει τόσο γρήγορα — αυτό το έλεγε και το ξανάλεγε. Έλεγε επίσης και διάφορα άλλα που όλα έδειχναν την ίδια διάθεση και έρχονταν σε άμεση αντίφαση με αυτό που είχε αποφασίσει. Δεν περνούσε πολύ καλά στο Νόρλαντ. Το Λονδίνο το απεχθανόταν, αλλά παρ' όλα αυτά θα πήγαινε είτε στο Νόρλαντ είτε στο Λονδίνο. Γι' αυτόν η καλοσύνη που του έδειχναν ήταν το πιο πολύτιμο αγαθό στον κόσμο και η μεγαλύτερη ευτυχία του ήταν να βρίσκεται μαζί τους. Παρ' όλα αυτά όμως, δεν μπορούσε να μείνει πάνω από μία βδομάδα, ενάντια στην επιθυμία του και τη δική τους, και χωρίς να τον υποχρεώνει κάτι ιδιαίτερο να φύγει.

Αυτή την περίεργη συμπεριφορά η Έλινορ την απέδωσε στη μητέρα του. Τελικά μάλλον ήταν ευτύχημα για την Έλινορ που γνώριζε ελάχιστα αυτή τη γυναίκα κι έτσι μπορούσε να τη χρησιμοποιεί ως δικαιολογία για οτιδήποτε παράξενο έκανε ο γιος της. Μέσα στη θλίψη και τη στεναχώρια της ή ακόμα και στην πίκρα της για την ασάφεια των συναισθημάτων του προς αυτήν, είχε κάθε καλή διάθεση να τον δικαιολογήσει, αναγνωρίζοντάς του γενναιόδωρα όλα τα ελαφρυντικά που η μητέρα της είχε κοπιάσει πάρα πολύ για να της αποσπάσει στην περίπτωση του Γουίλομπι. Η επιφυλακτικότητα, η μελαγχολία και οι αντιφάσεις του προέρχονταν κατά κανόνα από το γεγονός ότι δεν ήταν οικονομικά ανεξάρτητος και εξαιτίας των σχεδίων της κυρίας Φέραρς για το γιο της. Η τόσο σύντομη παραμονή του στο σπίτι τους και η αμετάπειστη απόφασή του να φύγει είχαν την αιτία τους στην υποχρεωτική δέσμευση να ικανοποιήσει το χατίρι της μητέρας του. Η πανάρχαια άδικη σύγκρουση μεταξύ επιθυμίας και καθήκοντος ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά ήταν αυτό που δημιουργούσε όλα τα προβλήματα. Πολύ θα ήθελε να ξέρει πότε θα έπαιρναν ένα τέλος όλα αυτά τα προβλήματα, πότε αυτή η αντίσταση θα χαλάρωνε και πότε, τέλος πάντων, αυτή η κυρία Φέραρς θα έβαζε μυαλό και θα επέτρεπε επιτέλους στο γιο της να χαρεί. Όσο όμως αυτή η επιθυμία δεν εκπληρωνόταν, ήταν αναγκασμένη να παρηγορείται με όσα επιβεβαίωναν τα αισθήματα του Έντουαρτ: με την ανάμνηση κάθε σημείου αγάπης που της είχαν δώσει τα λεγόμενά του ή το βλέμμα του, όσο έμενε στο Μπάρτον, και κυρίως με την κολακευτική και αδιάσειστη απόδειξη που στόλιζε μόνιμα το δάχτυλό του.

—Έχω την εντύπωση, Έντουαρτ, του είπε η κυρία Ντάσγουντ, την ώρα που έτρωγαν το πρωινό τους την ημέρα της αναχώρησής του, πως θα περνούσατε πολύ καλύτερα αν είχατε κάποια απασχόληση στη ζωή σας. Για τους φίλους σας βέβαια μπορεί να ήταν ένα μειονέκτημα, αφού δεν θα σας είχαν τόσο πολύ μαζί τους. Για εσάς όμως θα ήταν ένα μεγάλο πλεονέκτημα, γιατί θα είχατε πού να πάτε όταν θα φεύγατε από κοντά τους.

—Να είστε βέβαιη, της απάντησε, ότι το έχω σκεφτεί κι εγώ πολλές φορές. Ήταν για μένα πολύ αρνητικό το γεγονός πως δεν κάνω πολλά πράγματα, και θα συνεχίσει να είναι σε βάρος μου, γιατί, επιπλέον, δεν μου εξασφαλίζει οικονομική ανεξαρτησία. Δυστυχώς όμως, οι πολλές επιδαψιλεύσεις —οι δικές μου και των άλλων— με οδήγησαν σε αυτό που είμαι, ένα ανίσχυρο και αργόσχολο άτομο. Βλέπετε, δεν κατορθώσαμε να συμφωνήσουμε ποτέ στην επιλογή του επαγγέλματος. Εγώ είχα πάντα προτίμηση στην εκκλησία, κι ακόμα έχω,

Digitized by 10uk1s

αλλά η οικογένειά μου δεν το θεωρούσε ιδιαίτερα αριστοκρατικό. Εκείνοι προτιμούσαν να καταταγώ στο στρατό. Αλλά εμένα μου φαινόταν ιδιαίτερα αριστοκρατική επιλογή. Τα νομικά θεωρούνταν επίσης αρκετά καθωσπρέπει — γιατί πολλοί νεαροί που είχαν γραφείο στο Τεμπλ έχαιραν μεγάλης εκτίμησης στους ανώτερους κύκλους και κυκλοφορούσαν με πολύ κομψά αμάξια. Αλλά εγώ δεν είχα κανένα ιδιαίτερο ταλέντο στα νομικά, έστω και στα λιγότερο απαιτητικά, τα οποία η οικογένειά μου ενέκρινε. Όσο για το ναυτικό, είχε το πλεονέκτημα ότι ήταν της μόδας, αλλά ήμουν ήδη πολύ μεγάλος όταν τέθηκε το θέμα του ναυτικού. Και τελικά, αφού δεν ήταν ανάγκη να κάνω οποιαδήποτε δουλειά, αποφασίστηκε να μείνω όπως είμαι, ανεπάγγελτος, όλος φιγούρα και ιδέα για τον εαυτό μου — και όπως είναι φυσικό, ένας νεαρός δεκαοχτώ χρονών δεν νιώθει ως βάρος τον ελεύθερο χρόνο του, ώστε να αντισταθεί στις επίμονες προσπάθειες των δικών του και να μην κάνει τίποτα. Γράφτηκα λοιπόν στην Οξφόρδη και από τότε έχω γίνει ένας αργόσχολος με τα όλα του.

—Και το συμπέρασμα απ' όλα αυτά θα είναι, όπως φαντάζομαι, είπε η κυρία Ντάσγουντ, αυτός ο ελεύθερος χρόνος να μην σας προσφέρει καμιά ικανοποίηση και πως τα δικά σας παιδιά θα επιδιώξετε να έχουν αρκετές ασχολίες και ειδικότητες ώστε να συναγωνιστούν τον Κολουμέλα.

—Θα το φροντίσω, της απάντησε, με μεγάλη σοβαρότητα, να μη μου μοιάσουν αρκετά — στις αντιδράσεις, στον τρόπο ζωής, σε όλα.

—Ελάτε τώρα, αυτά είναι απλώς λόγια της μελαγχολίας. Είστε στεναχωρημένος και φαντάζεστε τώρα πως όποιος δεν είναι σαν εσάς είναι απαραίτητα ευτυχισμένος. Να θυμάστε όμως ότι τη στεναχώρια, όταν αποχωριζόμαστε τους φίλους μας, την αισθανόμαστε όλοι και δεν έχει να κάνει με τη μόρφωση και την κοινωνική θέση. Μάθετε να βλέπετε την ευδαιμονία σας. Απλώς, το μόνο που απαιτείται είναι υπομονή ή, αν της δώσουμε ένα διαφορετικό όνομα, θα τη λέγαμε ελπίδα. Η μητέρα σας κάποτε θα σας εξασφαλίσει αυτή την πολυπόθητη ανεξαρτησία. Αποτελεί χρέος της. Και θα έρθει κάποια στιγμή που θα καταλάβει και μόνη της και δεν θα αφήσει τα νιάτα σας να περάσουν μέσα στη στεναχώρια. Και τι είναι δα κι άλλοι λίγοι μήνες!

—Φοβάμαι, είπε ο Έντουαρτ, ότι δεν αρκούν ούτε αρκετοί μήνες για να δω πρόοδο.

Αυτή η τόσο απαισιόδοξη διάθεση, παρόλο που δεν πέρασε στην κυρία Ντάσγουντ, έκανε ακόμα πιο μελαγχολικό τον αποχαιρετισμό μεταξύ τους και άφησε στην Έλινορ μια δυσάρεστη αίσθηση, που απαιτούσε αρκετό καιρό για να κυριαρχηθεί. Επειδή όμως ήταν αποφασισμένη να την ελέγξει και να μην αφήσει να αποκαλυφθεί ότι η απόφαση του Έντουαρτ να αναχωρήσει της είχε κακοφανεί περισσότερο από τους υπόλοιπους, δεν ακολούθησε την ίδια μέθοδο με τη Μάριαν στην ανάλογη περίπτωση, η οποία φρόντιζε να ενδυναμώνει την απομόνωση και τη θλίψη της με τη σιωπή, την απραξία και τη μοναξιά. Τα μέσα τους διέφεραν όσο και οι επιδιώξεις τους και ήταν και τα δύο κατάλληλα για την επίτευξή τους.

Μόλις ο Έντουαρτ βγήκε από την πόρτα, η Έλινορ κάθισε στο σχεδιαστήριό της και δούλευε για πολλές ώρες, χωρίς να αναζητά ούτε και να αποφεύγει την αναφορά του ονόματός του, δείχνοντας να ενδιαφέρεται, όπως πάντα, για τις καθημερινές έγνοιες του σπιτιού. Και μπορεί αύτη η στάση να μην της απάλυνε τον πόνο, αλλά τουλάχιστον δεν τον μεγέθυνε, και παράλληλα δεν έκανε την οικογένειά της να ανησυχεί για την περίπτωσή της.

Η Μάριαν δεν θεωρούσε αυτή τη συμπεριφορά τόσο διαμετρικά αντίθετη με τη δική της —είχε κάτι το αξιέπαινο— ούτε και πως η δική της μπορούσε να θεωρηθεί επιλήψιμη. Το

Digitized by 10uk1s

θέμα της αυτοκυριαρχίας το ρύθμισε εύκολα, και για τους ανθρώπους που είχαν δυνατά αισθήματα δεν ήταν αρκετά εύκολη, για τους άλλους όμως, που είχαν ήπια αισθήματα δεν είχε καμιά αξία. Το ότι τα αισθήματα της αδερφής της ήταν αρκετά χαμηλών τόνων, παρόλο που ντρεπόταν να το ομολογήσει, της φαινόταν ολοφάνερο. Κι όσο για τη σφοδρότητα των δικών της, αποδεικνυόταν περίτρανα από το γεγονός πως συνέχιζε να αγαπάει και να εκτιμάει την αδερφή της το ίδιο παρά την τόσο θλιβερή διαπίστωση.

Η Έλινορ, δίχως να κλειστεί στον εαυτό της και χωρίς να περπατά μόνη της στην εξοχή και δίχως να μένει ξάγρυπνη για να παραδίνεται στις αναπολήσεις της, έβλεπε ότι σκεφτόταν καθημερινά τον Έντουαρτ και τους τρόπους του, με το δικό της ξεχωριστό τρόπο κάθε φορά, ανάλογα με την ψυχική της διάθεση. Τον σκεφτόταν άλλοτε με τρυφερότητα, με συμπάθεια, με επιδοκιμασία κι άλλες φορές με επικριτική διάθεση και αμφισβήτηση. Ήταν πολλές οι στιγμές που η μητέρα της και οι αδερφές της δεν έλειπαν, αλλά τύχαινε να ασχολούνται με κάτι που τις απορροφούσε εντελώς, οπότε εκείνη έβρισκε την ευκαιρία να μένει μόνη της. Το μυαλό της περιπλανιόταν ελεύθερο και τίποτα δεν αποσπούσε την προσοχή της. Τότε το παρελθόν και το μέλλον της για ένα τόσο καυτό θέμα, ήταν συνεχώς μπροστά της, καθήλωνε το ενδιαφέρον της και απορροφούσε τη μνήμη της, το μυαλό της και τη φαντασία της.

Κάποιο πρωί, λίγες μέρες αφότου είχε φύγει ο Έντουαρτ, ήρθε να τη διακόψει από τους συλλογισμούς της η άφιξη μιας παρέας. Εκείνη τη στιγμή έτυχε να βρίσκεται ολομόναχη. Ο ήχος της αυλόπορτας την έκανε να σηκώσει το βλέμμα της και να δει από το παράθυρο μια μεγάλη παρέα να προχωράει προς την πόρτα. Ηταν ο σερ Τζον, η λαίδη Μίντλετον, η κυρία Τζένιγκς και ένα άλλο ζευγάρι που της ήταν άγνωστο. Καθόταν μπροστά στο παράθυρο. Και με το που την είδε ο σερ Τζον, άφησε τις επισημότητες για τους υπόλοιπους, όπως ήταν το χτύπημα της πόρτας και της έκανε νόημα να ανοίξει το τζάμι για να της μιλήσει, αν και η απόσταση ήταν τόσο μικρή ώστε μπορούσε να μιλάει και να τον ακούνε από την πόρτα γιατί βρισκόταν πολύ κοντά.

—Κοιτάξτε, τους είπε, σας φέραμε δυο νέους καλεσμένους. Πώς σας φαίνονται;

—Σσς, θα σας ακούσουν!

Δεν πειράζει, είναι οι Πάλμερ. Η Σαρλότ είναι πανέμορφη. Να, ορίστε, κοιτάξτε την.

Επειδή όμως η Έλινορ ήταν σίγουρη ότι θα την έβλεπε σε πολύ λίγο διάστημα χωρίς να πάρει τόσο θάρρος, δεν του έκανε τη χάρη.

—Πού είναι η Μάριαν, την κοπάνησε επειδή ήρθαμε; Βλέπω το πιάνο της ανοιχτό.

—Νομίζω, έχει πάει περίπατο.

Τότε ήρθε κοντά η κυρία Τζένιγκς, που δεν μπορούσε να περιμένει μέχρι ν' ανοίξει η πόρτα για να αναγγείλει τα νέα της. Κατάφτασε λοιπόν κι αυτή στο παράθυρο κραυγάζοντας:

—Πώς είστε, δεσποινίς Ντάσγουντ; Τι κάνει η μητέρα σας και οι αδερφές σας; Ολομόναχη είστε; Α, τότε καλά που ήρθαμε να σας κάνουμε λίγη παρέα. Σας έφερα και τα άλλα μου παιδιά να σας γνωρίσουν. Πού να σας λέω τι ξαφνική έκπληξη ήταν αυτή! «Σαν να μου φάνηκε ότι ακούστηκε άμαξα», μονολόγησα από μέσα μου κάποια στιγμή εκεί που έπινα το τσάι μου, αλλά ούτε που το φαντάστηκα πως μπορεί να ήταν αυτοί. Ο νους μου πήγε πρώτα στο συνταγματάρχη και σκέφτηκα ότι μπορεί να επέστρεψε. Λέω, λοιπόν, στο σερ

Digitized by 10uk1s

Τζον: «νομίζω πως άκουσα άμαξα, λέτε να γύρισε ο συνταγματάρχης;»

Η Έλινορ αναγκάστηκε να την αφήσει μόνη της, στη μέση του λόγου της γιατί ήθελε να υποδεχτεί και τους υπόλοιπους. Η λαίδη Μίντλετον έκανε τις συστάσεις. Την ίδια στιγμή κατέβηκε και η κυρία Ντάσγουντ με τη Μάργκαρετ και έμειναν όλοι να κοιτάζονται στο διάδρομο, ενώ η κυρία Τζένιγκς μιλούσε ασταμάτητα, καθώς έμπαινε στο σαλόνι συνοδευόμενη από το σερ Τζον.

Η κυρία Πάλμερ ήταν αρκετά πιο νέα από τη λαίδη Μίντλετον και δεν της έμοιαζε σε τίποτα απολύτως. Ήταν κοντή και παχουλή, με πανέμορφο πρόσωπο και είχε την πιο χαρούμενη όψη στον κόσμο. Οι τρόποι της δεν πλησίαζαν στο παραμικρό την κομψότητα της αδερφής της, αλλά ήταν πολύ πιο ευχάριστοι. Μπήκε στο σπίτι χαμογελαστή, έφυγε χαμογελαστή και σε όλη τη διάρκεια της επίσκεψης χαμογελούσε εκτός απ' τις στιγμές που γελούσε. Ο άντρας της ήταν ένας βλοσυρός νέος, γύρω στα είκοσι πέντε με είκοσι έξι κι έδειχνε πιο αριστοκρατικός και αυστηρός απ' τη γυναίκα του, αλλά συνάμα πολύ λιγότερο πρόθυμος να ευχαριστηθεί ή να προσφέρει χαρά. Μπήκε στο σπίτι με περισπούδαστο ύφος, υποκλίθηκε ελαφρά στις κυρίες χωρίς να τους πει λέξη κι αφού έριξε μια γρήγορη ματιά σε αυτές και μετά στο σπίτι, πήρε μια εφημερίδα και βυθίστηκε στην ανάγνωση όλη την ώρα της επίσκεψης μέχρι να φύγουν.

Αντίθετα, η κυρία Πάλμερ, η οποία ήταν προικισμένη με έμφυτη και αέναη ευγένεια και χαρά, πριν προλάβει να καθίσει άρχισε τα επαινετικά σχόλια για το σαλόνι και τα όσα περιείχε.

—Καλέ, τι υπέροχο δωμάτιο είναι αυτό, δεν ξανάδα τόσο όμορφο! Είδατε, μαμά, πόσο αγνώριστο έγινε από την τελευταία φορά που είχαμε έρθει; Πάντα μου φαινόταν πολύ γλυκό σπιτάκι, αλλά εσείς, γυρίζοντας προς την κυρία Ντάσγουντ, το έχετε κάνει κουκλί! Κοιτάξτε πόσο υπέροχα είναι όλα! Αχ πόσο θα ήθελα κι εγώ να είχα ένα τέτοιο σπίτι! Εσύ, κύριε Πάλμερ, δεν θα 'θελες;

Ο κύριος Πάλμερ δεν καταδέχτηκε να απαντήσει. Ούτε έκανε τον κόπο να σηκώσει το κεφάλι του απ' την εφημερίδα.

—Ο κύριος Πάλμερ δεν με ακούει καθόλου, είπε η γυναίκα του με γέλια. Ώρες ώρες δεν με ακούει καθόλου. Είναι πολύ αστείος!

Αυτό ήταν κάτι εντελώς πρωτόγνωρο για την κυρία Ντάσγουντ, η οποία δεν μπορούσε να θεωρήσει την αγένεια αστεία και γύρισε και τους κοίταξε και τους δύο φανερά κατάπληκτη.

Στο μεταξύ, η κυρία Τζένιγκς μιλούσε όσο μπορούσε πιο δυνατά, διηγούμενη όλα όσα είχαν προηγηθεί σχετικά με την απρόσμενη επίσκεψή τους το προηγούμενο βράδυ και δεν σταμάτησε μέχρι να τα πει όλα. Η κυρία Πάλμερ γελούσε με όλη της την καρδιά όταν θυμήθηκε την έκπληξη της οικογένειας από τον ερχομό τους, ενώ όλοι οι άλλοι συμφώνησαν τουλάχιστον δυο με τρεις φορές για την ευχάριστη έκπληξη.

—Φαντάζεστε τη χαρά μας που τους είδαμε, πρόσθεσε η κυρία Τζένιγκς, σκύβοντας προς το μέρος της Έλινορ και μιλώντας της ψιθυριστά για να μην την ακούσουν οι άλλοι, παρόλο που η Έλινορ καθόταν στην απέναντι πλευρά του δωματίου. Αν και θα προτιμούσα να μην είχαν κάνει τόσο μεγάλο ταξίδι και να μην έτρεχαν τόσο πολύ, γιατί είχαν και αλλού μια δουλειά και έκαναν ολόκληρο κύκλο — ήρθαν μέσω Λονδίνου. Και στην κατάστασή της (έκανε από πάνω της ένα νόημα γεμάτο σημασία) καλύτερα να καθόταν σπίτι σήμερα να

Digitized by 10uk1s

ξεκουραστεί, αλλά αυτή επέμενε να σας γνωρίσει.

Η κυρία Πάλμερ γέλασε και είπε πως δεν θα πάθαινε τίποτα.

—Περιμένει να γεννήσει το Φεβρουάριο, συνέχισε η κυρία Τζένιγκς. Η λαίδη Μίντλετον, που φαίνεται ότι βαρέθηκε αυτή τη συζήτηση, άλλαξε θέμα ρωτώντας τον κύριο Πάλμερ αν έγραφε κανένα νέο η εφημερίδα.

—Κανένα, της απάντησε και συνέχισε τη μελέτη του.

Να και η Μάριαν, φώναξε ο σερ Τζον. Τώρα θα γνωρίσετε ένα πανέμορφο κορίτσι, κύριε Πάλμερ.

Πήγε μόνος του στο διάδρομο, της άνοιξε την εξώπορτα και την έβαλε μέσα στο σαλόνι. Η κυρία Τζένιγκς, μόλις την είδε, τη ρώτησε αν ερχόταν από το Άλεναμ, ενώ το ανοιχτόκαρδο γέλιο της κυρίας Πάλμερ φανέρωνε ότι κατανόησε πολύ καλά το αστείο. Ο κύριος Πάλμερ σήκωσε το βλέμμα του για λίγα λεπτά, την κοίταξε και σε λίγο χαμήλωσε το βλέμμα του πάλι προς την εφημερίδα. Η κυρία Πάλμερ πρόσεξε τότε τα σχέδια που ήταν κρεμασμένα στον τοίχο και σηκώθηκε να τα θαυμάσει!

—Τι υπέροχα που είναι, πανέμορφα, κοιτάξτε τα μαμά, δεν είναι καταπληκτικά; Δεν χορταίνω να τα κοιτάζω. Πω, πω, είναι πανέμορφα.

Κι αφού ξανακάθισε στη θέση της, ξέχασε εντελώς την παρουσία τους.

Όταν η λαίδη Μίντλετον σηκώθηκε για να φύγουν, σηκώθηκε και ο κύριος Πάλμερ αφήνοντας την εφημερίδα, ανασκουμπώθηκε λίγο και τους κοίταξε όλους ένα γύρο.

—Κοιμόσουν, αγάπη μου, του είπε γελαστά η γυναίκα του.

Εκείνος δεν της απάντησε. Περιορίστηκε απλώς να παρατηρήσει αφού κοίταξε για λίγο ολόγυρα ότι το δωμάτιο ήταν χαμηλοτάβανο και επιπρόσθετα το ταβάνι δεν ήταν ίσιο. Μετά υποκλίθηκε και έφυγε μαζί με τους υπόλοιπους. Ο σερ Τζον επέμενε στην πρότασή του να πάνε όλες τους την άλλη μέρα στο αρχοντικό για φαγητό. Η κυρία Ντάσγουντ, η οποία δεν ήθελε να υποχρεώνεται πιο συχνά απ' όσο μπορούσε να τους καλέσει η ίδια, αρνήθηκε κατηγορηματικά την πρόσκληση, όσο αφορούσε την ίδια. Οι κόρες της, όμως, μπορούσαν να κάνουν ό,τι θέλουν. Εκείνες ωστόσο δεν είχαν καμιά περιέργεια να παρατηρήσουν πώς έτρωγε το ζεύγος Πάλμερ, ούτε έλπιζαν να βρουν σε αυτούς τους δυο κάτι ενδιαφέρον. Έκαναν λοιπόν κι αυτές προσπάθεια να αρνηθούν με ευγενικές δικαιολογίες, αλλά δεν τα κατάφεραν. Ο καιρός ήταν άστατος κ.λπ. ο σερ Τζον, όμως, τους πρότεινε να στείλει το αμάξι του να τις πάρει. Ακόμα και η λαίδη, ενώ τη μητέρα τους δεν την πίεσε, αυτές τις πίεσε.

Στη συνέχεια, η κυρία Τζένιγκς και η κυρία Πάλμερ επέμειναν και αυτές, γιατί φάνηκε ότι ήθελε να αποφύγουν μια αυστηρά οικογενειακή συγκέντρωση, ώσπου οι κοπέλες υπέκυψαν.

—Γιατί μας καλούν συνέχεια; Είπε η Μάριαν μόλις έφυγαν. Το νοίκι που τους δίνουμε είναι πολύ μικρό, αλλά εμείς το πληρώνουμε πανάκριβα, αν πρέπει κάθε φορά που έχουν ξένους στο σπίτι να τρώμε κι εμείς μαζί τους — είτε στο δικό τους είτε στο δικό μας σπίτι.

Digitized by 10uk1s

—Οι προσκλήσεις τους δεν είναι λιγότερο ευγενικές από ό,τι ήταν στο παρελθόν, είπε η Έλινορ. Δεν φταίνε αυτοί αν οι συνεστιάσεις τους μας φαίνονται ανούσιες, κάτι άλλο είναι αυτό που φταίει.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20

Την επόμενη μέρα, την ώρα που οι δεσποινίδες Ντάσγουντ περνούσαν την πόρτα του καθιστικού στο αρχοντικό, η κυρία Πάλμερ ερχόταν τρεχάτη από την άλλη πόρτα, χαμογελαστή όπως πάντα. Τις πήρε πολύ θερμά από το χέρι και εξέφρασε τη χαρά της που τις ξανάδε.

—Χαίρομαι πάρα πολύ που ήρθατε, τους είπε αφού κάθισε ανάμεσά τους, γιατί σήμερα έχει τέτοιο παλιόκαιρο που φοβήθηκα ότι μπορεί να μην ερχόσασταν, κι αυτό θα ήταν φοβερό, γιατί εμείς αύριο φεύγουμε. Πρέπει να φύγουμε οπωσδήποτε γιατί την επόμενη εβδομάδα θα έχουμε τους Γουέστον. Ήρθαμε εντελώς ξαφνικά, κι εγώ δεν ήξερα τίποτα μέχρι τη στιγμή που η άμαξα έφτασε στην πόρτα, οπότε να σου ο σύζυγός μου, που έρχεται να με ρωτήσει αν θα τον συνοδεύσω στο Μπάρτον. Είναι τόσο αστείος αυτός ο άνθρωπος! Ποτέ δεν με προετοιμάζει. Κρίμα που δεν μπορούμε να μείνουμε περισσότερο, αλλά ελπίζω να ξαναβρεθούμε στο Λονδίνο σε λίγο καιρό. Αυτό το ενδεχόμενο τα κορίτσια τής το απέκλεισαν.

—Δεν θα έλθετε! Αναφώνησε με γέλια η κυρία Πάλμερ. Α, θα με στεναχωρήσετε ιδιαιτέρως. Μπορώ να σας βρω το καλύτερο σπίτι του κόσμου δίπλα στο δικό μας, στην πλατεία Χάνοβερ. Δεν είναι δυνατόν, πρέπει να 'ρθετε. Κι αν η κυρία Ντάσγουντ έχει βαρεθεί τις δημόσιες εμφανίσεις, θα σας συνοδεύω εγώ παντού, μέχρι να πάω να γεννήσω.

Την ευχαρίστησαν πολύ, αλλά αντιστάθηκαν σε όλες τις περιποιήσεις.

—Α, έλα χρυσέ μου, αναφώνησε η κυρία Πάλμερ βλέποντας το σύζυγό της να πλησιάζει, πρέπει να με βοηθήσεις να καταφέρουμε τις δεσποινίδες να μας επισκεφτούν στο Λονδίνο το χειμώνα.

Ο χρυσός της δεν απάντησε. Υποκλίθηκε ελαφρά στις φιλοξενούμενες και άρχισε να παραπονιέται για τον καιρό.

—Τι φρικτός που είναι ο καιρός! Είπε. Με τέτοιο παλιόκαιρο μισείς τους πάντες και τα πάντα. Όταν βρέχει, πέφτει μαύρη κατάθλιψη μέσα κι έξω. Όλοι σου φαίνονται ανυπόφοροι. Τι στο καλό παριστάνει ο σερ Τζον και δεν έχει ούτε ένα μπιλιάρδο στο σπίτι του; Όλος ο κόσμος ξέρει τι παρηγοριά είναι ένα μπιλιάρδο στο σπίτι. Ο σερ Τζον είναι τόσο ανόητος όσο και ο καιρός.

Σε λίγα λεπτά ήρθαν και οι άλλοι.

—Φοβάμαι πως σήμερα δεν θα καταφέρατε να κάνετε τη βόλτα σας προς το Άλεναμ, είπε ο σερ Τζον.

Η Μάριαν δεν απάντησε.

—Α, μη μας ντρέπεστε εμάς, είπε η κυρία Πάλμερ, γιατί τα ξέρουμε όλα, μην ανησυχείτε. Και να σας πω και τη γνώμη μου, θαυμάζω την κρίση σας, γιατί είναι πανέμορφο αγόρι. Μένουμε στην εξοχή αρκετά κοντά, κάπου δέκα μίλια, όχι πιο πολλά.

—Περίπου τριάντα, πρόσθεσε εκείνος.

—Ε, καλά, το ίδιο είναι. Δεν έχω ποτέ επισκεφτεί το σπίτι του, αλλά λένε πως είναι πολύ

Digitized by 10uk1s

όμορφο μέρος.

—Το πιο απαίσιο μέρος που έχω συναντήσει ποτέ μου, πρόσθεσε ο κύριος Πάλμερ.

Η Μάριαν παρέμενε εντελώς σιωπηλή, αλλά η έκφρασή της έβγαζε ένα έντονο ενδιαφέρον για όσα ακούγονταν.

—Είναι τόσο άσχημο; Συνέχισε η κυρία Πάλμερ. Ε, τότε κάποιο άλλο θα είναι αυτό που λένε ότι είναι όμορφο.

Μόλις κάθισαν στο τραπέζι, ο σερ Τζον πρόσεξε ότι ήταν μόνο οχτώ οι καλεσμένοι του με μεγάλη του λύπη.

—Είναι απαράδεκτο να είμαστε τόσο λίγοι, είπε στη σύζυγό του. Γιατί δεν κάλεσες και τους Γκίλμπερτ;

—Μα δεν σου εξήγησα; Είναι η δική μας σειρά να τους επισκεφτούμε.

—Εμείς δεν δίνουμε σημασία στους τύπους, είπε η κυρία Τζένιγκς.

—Τότε είστε πολύ ανάγωγη, είπε ο κύριος Πάλμερ.

—Είσαι πνεύμα αντιλογίας, αγάπη μου, του είπε η γυναίκα του γελώντας συνεχώς. Το ξέρεις ότι γίνεσαι αγενής;

—Δεν ήξερα πως είναι αντιλογία να πει κανείς τη μητέρα σου ανάγωγη.

—Μπορείτε να με κατηγορείτε όσο θέλετε, είπε καλοσυνάτα η πεθερά του. Πήρατε τη Σαρλότ από μένα και δεν μπορείτε να μου την προσφέρετε πίσω. Ό,τι και να πείτε λοιπόν, εγώ έχω το πάνω χέρι.

—Η Σαρλότ έβαλε πάλι τα γέλια με την καρδιά της με την ιδέα πως ο άντρας της δεν μπορούσε πια να τη δώσει πίσω και ανακοίνωσε περιχαρής πως δεν την έμελλε καθόλου πόσο στριμμένα της φερόταν, αφού θα ζούσαν σε κάθε περίπτωση μαζί.

Ήταν δύσκολο να βρει κανείς τόσο καλόβολο άνθρωπο και απτόητο στην απόφασή του να χαίρεται. Έτσι ήταν η κυρία Πάλμερ. Η επιμελημένη αδιαφορία για τη δυστροπία και αγένεια του συζύγου της δεν την ενοχλούσαν στο παραμικρό. Κι όταν της μιλούσε άσχημα ή την ειρωνευόταν, αυτή το καταδιασκέδαζε.

—Ο Πάλμερ είναι πολύ αστείος με τα μούτρα που κάνει συνεχώς, είπε χαμηλόφωνα στην Έλινορ.

Η Έλινορ δεν μπορούσε να πιστέψει, αφού τον παρατήρησε για λίγο, πως ήταν όντως τόσο δύσθυμος και κακοαναθρεμμένος όσο επιθυμούσε να δείχνει. Μπορεί βέβαια να είχε κάποιο απωθημένο από τότε που ανακάλυψε, όπως και τόσοι άλλοι άντρες, πως εκείνη η μυστήρια προκατάληψη για την ομορφιά των γυναικών τον είχε οδηγήσει να δεσμευτεί με μια αρκετά ανόητη γυναίκα. Αλλά αυτό το λάθος ήταν σύνηθες και κανένας άνθρωπος δεν θα το έφερνε βαρέως για όλη του τη ζωή. Μάλλον η ανάγκη του να ξεχωρίσει πρέπει να ήταν εκείνο που τον έκανε να συμπεριφέρεται με φοβερή περιφρόνηση για όλους. Το κίνητρό του ήταν πολύ συνηθισμένο και δεν της έκανε καθόλου εντύπωση. Αλλά τα μέσα

Digitized by 10uk1s

που χρησιμοποιούσε, όσο κι αν εδραίωναν την ανωτερότητά του στην αγένεια, ήταν μάλλον απίθανο να τον κάνουν αγαπητό σε οποιονδήποτε άλλο εκτός απ' τη γυναίκα του.

—Αχ, δεσποινίς Ντάσγουντ, είπε αμέσως μετά η κυρία Πάλμερ, θέλω να ζητήσω μια μεγάλη χάρη από εσάς και από την αδερφή σας. Έρχεστε να μείνετε λίγο μαζί μας τα Χριστούγεννα; Ελάτε, πείτε μου ναι. Και να έρθετε όταν είναι εκεί και οι Γουέστον. Δεν φαντάζεστε τη χαρά που θα μας δώσετε. Θα περάσουμε υπέροχα. Αγάπη μου, είπε στον άντρα της, δεν θα ήθελες κι εσύ να έρθουν τα κορίτσια στο Κλίβελαντ;

—Φυσικά, της απάντησε στραβωμουτσουνιάζοντας. Μόνο και μόνο γι' αυτό να ήρθα στο Μπάρτον.

—Να, βλέπετε; Είπε η γυναίκα του. Ο κύριος Πάλμερ σάς περιμένει, δεν γίνεται να αρνηθείτε.

Και τα δυο κορίτσια έσπευσαν να αρνηθούν την πρόσκληση.

—Όχι, όχι θα έρθετε, πρέπει να έρθετε. Θα σας αρέσει πολύ, θα δείτε. Θα είναι κι οι Γουέστον εκεί και θα περάσουμε υπέροχα. Δεν ξέρετε τι υπέροχο μέρος είναι το Κλίβελαντ. Μάλιστα, αυτό τον καιρό γίνεται πανηγύρι για την προεκλογική εκστρατεία και ο κύριος Πάλμερ τρέχει απ' το πρωί μέχρι το βράδυ. Τι καλεσμένους έχουμε κάθε μέρα στο τραπέζι! Είναι πανέμορφα. Τον καημένο όμως κουράζεται πάρα πολύ γιατί πρέπει να γίνει αγαπητός σε όλους.

Η Έλινορ με το ζόρι κατάφερε να μη γελάσει, συμφωνώντας με την εξόντωση που παρέχει μια τέτοια υποχρέωση.

—Τι ωραία που θα είναι όταν γίνει βουλευτής, είπε η Σαρλότ. Το τι γέλια έχω να κάνω. Θα βλέπω όλες τους τις επιστολές με τον τίτλο «βουλευτής». Πάντως, εμένα, λέει, δεν θα μου στείλει κανένα γράμμα με βουλευτική ατέλεια. Μου το έχει δηλώσει, έτσι δεν είναι, κύριε Πάλμερ;

Ο κύριος Πάλμερ αδιαφόρησε για όσα έλεγε.

—Δεν του αρέσει καθόλου να γράφει, συνέχισε εκείνη, λέει πως το βρίσκει φρικιαστικό.

—Ποτέ δεν εξέφρασα κάτι τόσο παράλογο. Και να μου κάνεις τη χάρη να μη φορτώνεις πάνω μου τις γλωσσικές σου ατασθαλίες.

—Να, βλέπετε τι αστείος που είναι; Πάντα έτσι κάνει. Δεν μου μιλάει καθόλου για μισή μέρα κι ύστερα πετάει κάτι εντελώς αστείο, έτσι για το πιο απίθανο γεγονός.

Η Έλινορ αιφνιδιάστηκε όταν η κυρία Πάλμερ τη ρώτησε επίμονα αν της άρεσε ο κύριος Πάλμερ;

—Φυσικά, είναι συμπαθέστατος, της απάντησε.

—Α, δεν ξέρετε πόσο χαίρομαι. Το περίμενα ότι θα σας άρεσε, είναι τόσο πρόσχαρος άνθρωπος! Κι αυτός σας συμπάθησε κι εσάς και τις αδερφές σας, και δεν φαντάζεστε πόσο θα στεναχωρηθεί αν δεν έρθετε στο Κλίβελαντ. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δεν θέλετε να έρθετε;

Digitized by 10uk1s

Η Έλινορ την ευχαρίστησε πάλι, αρνούμενη την πρόσκληση και άλλαξε το θέμα της συζήτησης. Σκέφτηκε πως οι Πάλμερ έμεναν στην ίδια περιοχή με τον Γουίλομπι και ίσως θα είχε για το χαρακτήρα του πιο λεπτομερείς πληροφορίες από εκείνες που μπορούσε να της δώσει η τυπική επαφή του με τους Μίντλετον. Κι επειδή είχε ανησυχία να ακούσει κάτι από οποιονδήποτε, άρχισε τη συζήτηση ρωτώντας αν τον έβλεπαν συχνά στο Κλίβελαντ κι αν τον ήξεραν καλά.

—Α, φυσικά τον γνωρίζω πολύ καλά, απάντησε εκείνη. Όχι πως έχουμε μιλήσει ποτέ, αλλά τον βλέπω στο Λονδίνο συνέχεια μπροστά μου. Δεν ξέρω για ποιο λόγο, αλλά δεν έτυχε να βρεθώ στο Μπάρτον όταν αυτός βρισκόταν στο Άλεναμ. Τον συνάντησε μία φορά η μητέρα μου εδώ, αλλά εγώ τότε ήμουνα στο θείο μου στο Γουέιμουθ. Πάντως, εδώ που τα λέμε, θα τον βλέπαμε πολύ συχνά στο Σόμερσετ, αν δεν τύχαινε, για διάφορους λόγους, να μη βρισκόμαστε τον ίδιο καιρό στην εξοχή. Δεν νομίζω πως μένει πολύ στο Κόουμ, αλλά ακόμα κι αν έμενε, νομίζω πως ο κύριος Πάλμερ δεν θα τον επισκεπτόταν ποτέ, γιατί είναι με την αντιπολίτευση, κι έπειτα είναι και αρκετά μακριά. Ξέρω πολύ καλά γιατί με ρωτάτε. Πρόκειται να τον παντρευτεί η αδερφή σας και χαίρομαι γι' αυτό, γιατί θα γίνουμε γειτόνισσες, βλέπετε.

—Έχω την αίσθηση ότι ξέρετε πιο πολλά απ' όσα ξέρω εγώ, της είπε η Έλινορ, αν έχετε λόγους να περιμένετε αυτό το γάμο.

—Α, μην κάνετε ότι δεν το ξέρετε, γιατί ο κόσμος το 'χει τούμπανο. Αφού εγώ το άκουσα μέχρι και στο Λονδίνο.

—Τι λέτε, κυρία Πάλμερ!

—Ναι, λόγω τιμής το άκουσα. Συνάντησα τον συνταγματάρχη στην οδό Μποντ, τη Δευτέρα, λίγο πριν φύγουμε, και μου το είπε ο ίδιος.

—Μου φαίνεται απίστευτο να σας πει κάτι τέτοιο ο κύριος Μπράντον, δεν είναι στο χαρακτήρα του να μεταφέρει τέτοιου είδους πληροφορίες. Δεν θα το έκανε ποτέ ακόμα κι αν ήταν αλήθεια.

—Κι όμως, εγώ σας λέω πως αυτό ακριβώς έκανε, και να σας πω πώς έγινε. Όταν τον συναντήσαμε, περπάτησε λίγο μαζί μας, αλλάζοντας δρόμο. Αρχίσαμε λοιπόν να κουβεντιάζουμε για τα αδέρφια μου και να λέμε για ετούτο και για εκείνο, ώσπου κάποια στιγμή εγώ λέω: «Άκουσα συνταγματάρχη μου, πως ήρθε μια νέα οικογένεια στην αγροικία του Μπάρτον και η μαμά μου μου γράφει ότι είναι πολύ ωραίες κοπέλες και μία απ' αυτές θα παντρευτεί τον Γουίλομπι του Κόουπ Μάγκνα. Είναι αλήθεια αυτό; Εσείς πρέπει να έχετε κάποιες πληροφορίες αφού ήσασταν στο Ντέβονσερ τελευταία.»

—Ο συνταγματάρχης τι σας είπε;

Α, δεν είπε τίποτα. Φάνηκε όμως πως ήξερε ότι είναι αλήθεια. Κι έτσι, από εκείνη τη στιγμή κι εγώ το θεώρησα δεδομένο. Θα είναι θαυμάσιο! Και πότε με το καλό;

—Ήταν καλά ο κύριος Μπράντον;

—Α, βέβαια, μια χαρά. Και τι υπέροχα λόγια έλεγε για εσάς! Σας έπλεξε το εγκώμιο.

—Αυτό είναι ευγενικό εκ μέρους του, γιατί είναι υπέροχος άνθρωπος και μου είναι πολύ

Digitized by 10uk1s

συμπαθής.

—Α, κι εμένα. Είναι πολύ γοητευτικός και είναι κρίμα που δείχνει τόσο σοβαρός και βαρετός. Η μαμά λέει πως κι αυτός έχει ερωτευτεί την αδερφή σας, κι αν είναι αλήθεια, σας δίνω το λόγο μου πως είναι φοβερό κομπλιμέντο, γιατί αυτός δεν ερωτεύεται ποτέ του καμία.

—Είναι αρκετά γνωστός ο Γουίλομπι στην περιοχή που μένετε;

—Α βέβαια, πασίγνωστος, δηλαδή δεν νομίζω ότι τον γνωρίζουν και πολλοί, γιατί το Κόουπ Μάγκνα είναι αρκετά μακριά, αλλά όλοι τον θεωρούν πολύ συμπαθητικό νέο, αυτό είναι βέβαιο. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να είναι τόσο αγαπητός όσο ο Γουίλομπι. Όπου και να πάει, τον συμπαθούν όλοι και να το πείτε αυτό στην αδερφή σας. Είναι πολύ τυχερή που θα τον κάνει άντρα της, λόγω τιμής — όχι βέβαια πως αυτός δεν είναι τυχερός, γιατί είναι τόσο όμορφη και γλυκιά, που όποιον και να πάρει θα της πέσει λίγος. Πάντως, μη νομίζετε ότι βρίσκω ωραιότερη από εσάς, γιατί σας βρίσκω και τις δύο πάρα πολύ όμορφες. Το ίδιο και ο κύριος Πάλμερ, κι ας μην τον καταφέραμε να το ξεστομίσει χτες το βράδυ.

Οι κουβέντες της κυρίας Πάλμερ για τον Γουίλομπι δεν ήταν κακές, όχι όμως αρκετά διαφωτιστικές. Σίγουρα όμως όποια καλή κουβέντα ήταν καλοδεχούμενη.

—Μεγάλη μου χαρά που γνωριστήκαμε επιτέλους, συνέχισε η Σαρλότ. Και από δω και πέρα έχω την ελπίδα πως θα μείνουμε οι καλύτερες φίλες. Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο θα ήθελα να σας ξαναδώ. Είναι υπέροχο που ήρθατε να μείνετε στην αγροικία! Είμαι ενθουσιασμένη, λόγω τιμής! Και δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο χαίρομαι για το γάμο της αδερφής σας. Ελπίζω να έρχεστε συχνά στο Κόουμ Μάγκνα. Είναι πολύ ωραίο, σίγουρα είναι.

—Τον κύριο Μπράντον τον γνωρίζετε εδώ και καιρό, έτσι δεν είναι;

—Α, ναι, πολύ καιρό — από τον καιρό που παντρεύτηκε η αδερφή μου. Ήταν κοντινός φίλος του σερ Τζον. Και νομίζω πως πολύ θα του άρεσε να με έπαιρνε, άμα γινόταν. Ο σερ Τζον και η λαίδη Μίντλετον θα τον ήθελαν, αλλά η μαμά έκρινε ότι δεν θα ήταν πολύ καλό γάμος για μένα. Διαφορετικά, ο σερ Τζον θα το έλεγε στο συνταγματάρχη και θα παντρευόμαστε αμέσως.

—Δηλαδή, ο κύριος Μπράντον τα ήξερα όλα αυτά, όταν έκανε την πρόταση ο σερ Τζον στη μητέρα σας; Είχε εξομολογηθεί την αγάπη του για το πρόσωπό σας;

—Α, όχι. Αν όμως η μαμά δεν είχε αντίρρηση, έχω την εντύπωση πως θα του άρεσε και με το παραπάνω. Εκείνο τον καιρό με είχε δει μόνο δυο τρεις φορές, γιατί ήταν λίγο πριν τελειώσω το σχολείο. Πάντως, είμαι πολύ καλά όπως είμαι τώρα. Ο κύριος Πάλμερ είναι ακριβώς ο τύπος του ανθρώπου που μου αρέσει.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21

Την επόμενη μέρα οι Πάλμερ επέστρεψαν στο Κλίβελαντ και οι δυο οικογένειες του Μπάρτον απέμειναν ξανά η μόνη διασκέδαση η μια για την άλλη. Αλλά αυτό δεν κράτησε και πολύ. Ακόμα πριν η Έλινορ προλάβει να ξεχάσει τους τελευταίους επισκέπτες του σερ Τζον, και πριν αρχίσει να αναρωτιέται για την ευτυχία της Σαρλότ και πώς μπορούσαν να υπάρχουν τόσο αταίριαστα ζευγάρια, η ακούραστη κοινωνικότητα του σερ Τζον και της κυρίας Τζένιγκς της πρόσφεραν γνωριμίες για σπουδή και παρατήρηση.

Αυτοί οι δύο, σε κάποια εξόρμησή τους το πρωί στο Έξετερ, γνώρισαν δύο δεσποινίδες και η κυρία Τζένιγκς ανακάλυψε γεμάτη χαρά πως είχαν κάποια συγγένεια, πράγμα που στάθηκε αρκετό για να σπεύσει ο σερ Τζον να τις προσκαλέσει στο αρχοντικό αμέσως. Οι δουλειές των δεσποινίδων ήρθαν σε δεύτερη μοίρα έπειτα από αυτή την πρόσκληση, με αποτέλεσμα η λαίδη Μίντλετον να πάθει ένα μικρό πανικό ακούγοντας αυτά τα νέα που της έφερε ο άντρας της, ότι δηλαδή θα είχε δυο νέες φιλοξενούμενες που δεν είχε δει ποτέ της και η αριστοκρατικότητα των οποίων δεν είχε καμιά εγγύηση — οι διαβεβαιώσεις της μητέρας της και του συζύγου της δεν της ήταν αρκετές και δεν μπορούσε να τις πάρει στα σοβαρά. Κι ακόμα το γεγονός πως ήταν συγγενείς έκανε τα πράγματα ακόμα πιο δύσκολα. Η μητέρα της όμως προσπαθούσε να την παρηγορήσει λέγοντας ότι δεν πρέπει να την ανησυχεί για το γεγονός ότι ήταν συγγενείς και ότι δεν ήταν αρκετά αριστοκρατικές, αλλά τους συγγενείς πρέπει να τους δεχόμαστε όπως είναι.

Εφόσον όμως ήταν αδύνατο να αποτραπεί η επίσκεψή τους, η λαίδη Μίντλετον υποτάχτηκε στο γεγονός, με όλη τη στωικότητα μιας καθωσπρέπει κυρίας και το παράπονό της περιορίστηκε μόνο σε έναν ήπιο εξάψαλμο πέντε με έξι φορές την ημέρα προς τον σερ Τζον.

Τελικά, οι δυο δεσποινίδες κατέφτασαν και η εμφάνισή τους δεν είχε τίποτα χοντροκομμένο ή λαϊκό. Το ντύσιμό τους ήταν κομψότατο, οι τρόποι τους ευγενέστατοι, ενθουσιάστηκαν με το σπίτι, έδειχναν εκστασιασμένες με την επίπλωση και τους άρεσε πολύ η ενασχόληση με τα παιδιά, πράγμα που ήταν αρκετό για να τους αποφέρει την αποδοχή της λαίδης, η οποία αποφάνθηκε πολύ γρήγορα ότι ήταν πολύ συμπαθητικά κορίτσια, κάτι που για τη λαίδη αποτελούσε έκφραση θερμότατου θαυμασμού. Η εμπιστοσύνη του σερ Τζον στη δική του κρίση τονώθηκε με την εγκωμιαστική κριτική της γυναίκας του κι έτσι αμέσως αποφάσισε να ξεκινήσει κατά την αγροικία για να καλέσει και τις δεσποινίδες Ντάσγουντ στην παρέα, διαβεβαιώνοντας πως είναι τα γλυκύτερα κορίτσια του κόσμου. Η Έλινορ ήξερε ωστόσο πως αυτές οι πληροφορίες δεν ήταν και οι καλύτερες συστάσεις για τα κορίτσια, καθώς θα μπορούσαν να προέρχονται από μια ευρεία γκάμα κοινωνικής θέσης, εμφάνισης, συμπεριφοράς, χαρακτήρα και νοημοσύνης. Ο σερ Τζον ήθελε να τις πάρει αμέσως και να τις πάει στο αρχοντικό για να γνωρίσουν τις καλεσμένες του. Τι φιλεύσπλαχνος, γαλαντόμος άνθρωπος! Δεν του έκανε καρδιά να κρατήσει για τον εαυτό του ούτε τα τρίτα ξαδέρφια του.

—Αμέσως τώρα πρέπει να έρθετε, μη μου πείτε όχι, πρέπει να έρθετε. Δεν φαντάζεστε πώς θα σας αρέσουν. Η Λούσι είναι πανέμορφο κορίτσι, πρόσχαρο και συμπαθητικό. Τα παιδιά δεν ξεκολλάνε από πάνω της, λες και τη γνωρίζουν πολλά χρόνια. Και οι δύο θέλουν πολύ να σας γνωρίζουν, γιατί από το Έξετερ είχαν ακούσει ότι είστε δυο πολύ ωραίες κοπέλες. Τους είπα βέβαια ότι αυτό είναι αλήθεια και πολλά άλλα για εσάς. Θα μείνετε ενθουσιασμένες, σίγουρα. Να δείτε πόσα παιχνίδια έφεραν στα παιδιά! Ήρθαν με γεμάτη την άμαξα! Ελάτε αμέσως, μην κλείνεστε μέσα. Άλλωστε, είναι και συγγενείς σας κατά κάποιο τρόπο, είναι ξαδέρφες σας. Εσείς είστε δικές μου ξαδέρφες, αυτές είναι της

Digitized by 10uk1s

γυναίκας μου, άρα είστε συγγενείς.

Αλλά ο σερ Τζον αυτή τη φορά δεν τα κατάφερε. Το μόνο που κατάφερε ήταν να τους αποσπάσει την υπόσχεση ότι θα τους επισκέπτονταν αύριο—μεθαύριο και έφυγε, απορώντας για την αδιαφορία τους. Γύρισε σπίτι του και συνέχιζε να τις εκθειάζει εκ νέου στις δεσποινίδες Στιλ, όπως ακριβώς είχε εκθειάσει και σ' αυτές τις δεσποινίδες Στιλ.

Όταν τελικά έγινε η επίσκεψή τους στο αρχοντικό και η γνωριμία τους με τις δυο δεσποινίδες, στη μία τη μεγαλύτερη που ήταν σχεδόν τριάντα ετών, λίγο άχρωμη και άχαρη, δεν βρήκαν τίποτα να θαυμάσουν. Στην άλλη, όμως, που ήταν γύρω στα εικοσι—δύο παρατήρησαν πως ήταν αρκετά όμορφη. Είχε όμορφα χαρακτηριστικά, ζωηρά, έξυπνα μάτια και οι τρόποι της είχαν μια ζωντάνια, που την έκαναν εντυπωσιακή, μολονότι δεν ήταν πάντα άψογοι. Και οι δυο φέρονταν με μεγάλη ευγένεια και η Έλινορ δεν άργησε να τους αναγνωρίσει μια σχετική ευφυΐα, όταν πρόσεξε πόσο επίμονη και επιμελής ήταν η προσπάθειά τους να αποσπάσουν τη συμπάθεια της λαίδης Μίντλετον. Ήταν συνεχώς μαγεμένες με τα παιδιά της, εκθείαζαν τη ομορφιά τους και την εξυπνάδα τους και τους έκαναν ό,τι αυτά ζητούσαν. Όσο για τα κενά που τους άφηνε η απαιτητικότητα των παιδιών, τα κάλυπταν με το να θαυμάζουν τη λαίδη σε ό,τι κι αν έκανε. Όπως, αν έβγαζε το πατρόν ενός φορέματος και είχαν μείνει έκθαμβες. Για χάρη όλων των άλλων που προσπαθούσαν να αρέσουν εκμεταλλευόμενοι τέτοιες αδυναμίες, η στοργική μητέρα αποτελεί το πιο άπληστο ον όλου του κόσμου καθώς θέλει να ακούει συνεχώς καλά λόγια για τα παιδιά της. Φτάνει μέχρι την αφέλεια με τις παράλογες απαιτήσεις και πιστεύει τα πάντα. Στην προκειμένη περίπτωση, η λαίδη Μίντλετον αντιμετώπιζε τον υπέρμετρο ζήλο των δεσποινίδων Στιλ χωρίς καμιά καχυποψία ή έκπληξη. Παρακολουθούσε με μητρική υπερηφάνεια όλες τις αταξίες και τα παιχνίδια των παιδιών της που ανέχονταν οι ξαδέρφες της. Έβλεπε τις κορδέλες τους να τραβιούνται, το ένα να τραβάει τα μαλλιά του άλλου, τις τσάντες με τα εργόχειρα να ανακατεύονται, τα ψαλιδάκια και τα σουγιαδάκια να κλέβονται και δεν αμφέβαλλε καθόλου ότι επρόκειτο για αμοιβαία διασκέδαση. Το μόνο που την εντυπωσίαζε ήταν η στάση της Έλινορ και της Μάριαν. Δεν καταλάβαινε πώς μπορούσαν αυτά τα κορίτσια να μένουν απαθή και να μη θέλουν να πάρουν μέρος κι εκείνες στα δρώμενα.

—Μεγάλη όρεξη για αστεία έχει σήμερα ο Τζον, είπε όταν είδε το μικρό να παίρνει το μαντίλι της δεσποινίδας Στιλ και να το πετάει έξω από το παράθυρο. Όλο κατεργαριές είναι!

Σε λιγάκι, όταν ο άλλος γιος δάγκωσε άγρια το δάχτυλο της ίδιας δεσποινίδας, αυτή είπε γεμάτη στοργή:

—Τι παιχνιδιάρης που είναι ο Γουίλιαμ! Κι αυτή η γλυκιά μου, η Άννα Μαρία, πρόσθεσε αγκαλιάζοντας το τρίχρονο κοριτσάκι το οποίο δεν είχε κάνει καθόλου θόρυβο τα τελευταία τρία λεπτά. Και είναι πάντα τόσο ευγενικό και ήσυχο. Το πιο καλό παιδάκι στον κόσμο!

Δυστυχώς όμως, πάνω σε όλα αυτά τα χαϊδολογήματα, κάποια καρφίτσα από τα μαλλιά της τσίμπησε το παιδάκι, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν απ' αυτό το υπόδειγμα ευγένειας. Ακούγονταν απίστευτα τσιρίγματα που κι ο πιο φανατικός οπαδός της φασαρίας θα τα ζήλευε. Η μητέρα αναστατώθηκε υπερβολικά, αλλά όχι όσο αναστατώθηκαν οι δεσποινίδες Στιλ, ιδίως η μικρότερη. Κι έτσι άρχισαν, και οι τρεις μαζί, να κάνουν όλα όσα υπαγόρευε η στοργή και η τρυφερότητα, για να ηρεμήσουν τον πόνο του καημένου κοριτσιού. Έβαλαν το παιδί στα γόνατα της μητέρας του, έπλυναν το τραύμα με κολόνια, η μια είχε σκύψει για να το περιποιηθεί, ενώ οι άλλη το μπούκωνε με καραμέλες. Το μικρό βλέποντας την ανταμοιβή που κέρδιζε με τα δάκρυά του, δεν ήταν κουτό να σταματήσει, κι έτσι συνέχιζε να

Digitized by 10uk1s

πλαντάζει. Παράλληλα κλότσαγε τα αδέρφια της και κάθε βάλσαμο αποδεικνυόταν χωρίς αποτέλεσμα. Κάποια στιγμή, η λαίδη θυμήθηκε ότι η μαρμελάδα βερίκοκο είχε αποδειχτεί πολύ αποτελεσματική σε κάποιο αντίστοιχο χτύπημα στον κρόταφο, οπότε βάλθηκε να δοκιμάσει το ίδιο και για τη γρατζουνιά. Το στιγμιαίο σταμάτημα της γκρίνιας της μικρής, στο άκουσμα αυτής της θεραπείας, την έκανε να ελπίζει πως θα γινόταν αποδεκτή. Πήρε λοιπόν το κοριτσάκι αγκαλιά και βγήκε προς αναζήτηση της μαρμελάδας. Κι επειδή τα δυο αγόρια αποφάσισαν να την ακολουθήσουν, παρά τις παρακλήσεις της να μείνουν εκεί, οι τέσσερις κοπέλες απόλαυσαν μια ηρεμία που αυτό το δωμάτιο είχε ώρες να ζήσει.

—Το καημενούλι, είπε η μεγάλη δεσποινίς Στιλ, μόλις έφυγαν. Ευτυχώς που δεν έπαθε τίποτα πιο σοβαρό.

—Θα ήταν λίγο δύσκολο να πάθει κάτι σοβαρότερο μέσα σ' αυτές τις συνθήκες, είπε η Μάριαν. Αλλά οι άνθρωποι έχουν την τάση να προκαλούν πανικό με το παραμικρό.

—Τι γλυκιά γυναίκα που είναι η λαίδη Μίντλετον, είπε η Λούσι Στιλ.

Η Μάριαν δεν μίλησε. Της ήταν πολύ δύσκολο να εκφράζει γνώμες που δεν πίστευε, έστω και για τους τύπους, κι έτσι αναλάμβανε πάντα η Έλινορ να λέει τα ψέματα που απαιτούσε η ευγενική συμπεριφορά. Επιτέλεσε λοιπόν και τώρα το καθήκον της με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και μίλησε για τη λαίδη με μεγαλύτερη θέρμη απ' όση πραγματικά ένιωθε, αν και πολύ μικρότερη από της Λούσι.

—Και ο σερ Τζον, τι υπέροχος που είναι, φώναξε η μεγάλη αδερφή.

Τα επαινετικά λόγια της Έλινορ, απλά και ακριβοδίκαια, δεν χαρακτηρίζονταν και πάλι από ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Είπε μόνο πως ήταν φιλικός και συμπαθής άνθρωπος.

—Και τι καλή οικογένεια που έχουν! Δεν έχω δει ωραιότερα παιδιά στη ζωή μου! Έχω ξετρελαθεί με δαύτα, κι άλλωστε τα αγαπώ πραγματικά.

—Ναι, το είδα, είπε η Έλινορ.

—Έχω την εντύπωση, είπε η Λούσι, πως θεωρείτε κάπως παραχαϊδεμένα τα παιδιά της λαίδης Μίντλετον. Μπορεί να είναι λίγο, αλλά είναι φυσικό για έναν άνθρωπο όπως η λαίδη. Εμένα, πάντως μου αρέσουν τα ζωηρά παιδιά. Δεν τα μπορώ όταν είναι υποταγμένα και ήσυχα.

—Εγώ ομολογώ, όταν είμαι στο αρχοντικό, σκέφτομαι με νοσταλγία τα υπάκουα και ήσυχα παιδιά, είπε η Έλινορ.

Ακολούθησε μια σύντομη σιωπή, αλλά η μεγαλύτερη δεσποινίς Στιλ, η οποία έδειχνε να έχει μεγάλο κέφι για κουβέντες, την έσπασε λέγοντας κάπως απότομα:

—Και πώς περνάει ο καιρός στο Ντέβονσερ, δεσποινίς Ντάσγουντ, πρέπει να στεναχωρηθήκατε που αφήσατε το Σάσεξ.

Λίγο ξαφνιασμένη από την οικειότητα της ερώτησης, ή τουλάχιστον με τον τρόπο που ειπώθηκε, η Έλινορ απάντησε ότι πράγματι στεναχωρήθηκε.

—Το Νόρλαντ είναι πολύ όμορφο μέρος, έτσι δεν είναι; Συνέχισε η δεσποινίς Στιλ.

Digitized by 10uk1s

—Ο σερ Τζον μάς είπε τα πιο καλά λόγια γι' αυτό, μπήκε στην κουβέντα και η Λούσι, η οποία ένιωσε την ανάγκη να δικαιολογηθεί για το θάρρος που είχε βρει η αδερφή της.

—Φαντάζομαι πως πρέπει να είναι αρεστό σε όλους όσοι το έχουν δει, αλλά δεν έχω την απαίτηση να εκτιμούν τις ομορφιές του όπως εμείς.

—Είχατε πολλούς γοητευτικούς άντρες εκεί; Εδώ δεν πρέπει να υπάρχουν και πολλοί. Εγώ πάντως τους θεωρώ απαραίτητους.

—Δεν καταλαβαίνω τι σε κάνει να πιστεύεις ότι δεν υπάρχουν ενδιαφέροντες νέοι και στο Ντέβονσερ, είπε η Λούσι, η οποία φαινόταν να ντρέπεται για την αδερφή της.

—Καλά, δεν λέω, μπορεί να υπάρχουν, αλλά να, πώς το λένε, δεν ξέρω τι υπέροχους γόηδες μπορεί να είδαν οι δεσποινίδες στο Νόρλαντ και μου ήρθε η ιδέα ότι μπορεί το Μπάρτον να τους φαίνεται βαρετό. Μπορεί βέβαια κι εσείς, αγαπητές μου, να μη νοιάζεστε καθόλου και να περνάτε μια χαρά, υπάρχουν δεν υπάρχουν. Εγώ πάντως τους βρίσκω πολύ συμπαθείς, φτάνει να ντύνονται όμορφα και να συμπεριφέρονται με ευπρέπεια. Δεν τους αντέχω όταν δεν είναι φρεσκοπλυμένοι και περιποιημένοι. Να, είναι στο Έξετερ ένας κύριος Ρόουζ, πολύ όμορφος νέος, υπάλληλος του κυρίου Σίμψον, που έτσι και τον συναντήσεις το πρωί δεν βλέπεται. Ο αδερφός σας, δεσποινίς, πρέπει να ήταν φοβερά γοητευτικός άντρας πριν παντρευτεί, με τόση περιουσία που είχε.

—Φοβάμαι πως δεν μπορώ να σας πω, είπε η Έλινορ, γιατί δεν καταλαβαίνω πολύ καλά τι εννοείτε. Είναι βέβαιο πάντως πως αν ήταν τότε γοητευτικός θα είναι και τώρα, γιατί δεν έχει αλλάξει στο ελάχιστο.

—Α, πα, πα! Έναν παντρεμένο άντρα δεν μπορεί κανείς να τον δει γοητευτικό — έχει άλλα πράγματα να κάνει.

—Προς Θεού, Άννα! Ξεφώνησε η αδερφή της. Μόνο για γοητευτικούς άντρες μιλάς. Θα κάνεις τις δεσποινίδες να νομίζουν ότι δεν σκέφτεσαι τίποτα άλλο.

Μετά προσπάθησε να αλλάξει θέμα και άρχισε τα επαινετικά λόγια για το σπίτι και την επίπλωση.

Αυτό το μικρό δείγμα γραφής των δεσποινίδων Στιλ ήταν ό,τι έπρεπε για την Έλινορ. Η επιπολαιότητα και η χυδαία οικειότητα της μεγαλύτερης δεν της άφηναν περιθώρια αποδοχής, ενώ η ομορφιά και η έξυπνη φάτσα της μικρότερης δεν την εμπόδιζαν να δει την απουσία πραγματικής ευγένειας ή ειλικρίνειας. Κι έτσι, αναχώρησε από το αρχοντικό χωρίς να έχει κανένα ενδιαφέρον να τις γνωρίσει καλύτερα.

Δεν συνέβη όμως το ίδιο με τις δεσποινίδες Στιλ, οι οποίες είχαν έρθει από το Έξετερ, τρέφοντας άπειρο θαυμασμό για το σερ Τζον, την οικογένειά του και όλους τους συγγενείς του, ενώ τα κομπλιμέντα με τα οποία αποφάσισαν να εκθειάσουν τις ξαδέρφες του δεν ήταν καθόλου λίγα. Δήλωσαν ότι ήταν οι ομορφότερες, οι πιο κομψές και χαριτωμένες κοπέλες που είχαν γνωρίσει ποτέ τους και ότι επιθυμούσαν να γνωριστούν καλύτερα μαζί τους. Και αυτή η πιο στενή γνωριμία φαίνεται ότι ήταν αναπόφευκτη, όπως διαπίστωσε αργότερα η Έλινορ, αφού ο σερ Τζον ήταν με το μέρος των δεσποινίδων Στιλ, που επέμεναν να γνωριστούν καλύτερα με τα κορίτσια. Έπρεπε λοιπόν να υποκύψουν στο μοιραίο και να υποστούν την αναπόφευκτη εκείνη φιλία, η οποία αποτελούνταν από καθημερινές συνευρέσεις για μια δυο ώρες στο ίδιο δωμάτιο. Ο σερ Τζον δεν μπορούσε να κάνει τίποτα

Digitized by 10uk1s

περισσότερο ούτε και φανταζόταν ότι χρειαζόταν τίποτα άλλο. Γι' αυτόν το να βρίσκονται μαζί σήμαινε ότι ήταν και φίλες. Και όσο οι συναντήσεις που τους κανόνιζε γίνονταν κανονικά, δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι ήταν οι πιο αγαπημένες φίλες του κόσμου.

Επίσης πρέπει να του αναγνωρίσουμε ότι έκανε ό,τι περνούσε απ' το χέρι του για να βοηθήσει αυτή τη γνωριμία να εξελιχθεί, και γι' αυτό παρείχε όλες τις πληροφορίες που ήξερε για τις δεσποινίδες Ντάσγουντ στις εξαδέλφες του — μέχρι τις λεπτομέρειες για τα προσωπικά τους. Για παράδειγμα, την τρίτη φορά που συναντιόντουσαν, η Έλινορ άκουσε τη μεγαλύτερη να της δίνει συγχαρητήρια για την αδερφή της που είχε κατακτήσει ένα μεγάλο γόη με την άφιξή της στο Μπάρτον.

—Είναι ωραίο που καταφέρνει να παντρεύεται τόσο μικρή, είπε.

Έμαθα μάλιστα πως ο γαμπρός είναι μεγάλος γόης και πολύ όμορφος άντρας. Άντε, και στα δικά σας, εύχομαι να έχετε κι εσείς μια καλή τύχη. Μπορεί να έχετε κιόλας κάποιον υπόψη σας.

Η Έλινορ δεν είχε κανένα λόγο να πιστεύει ότι ο σερ Τζον θα κρατούσε κάποια διακριτικότητα για τη δική της ζωή και ήξερε ότι δεν θα δίσταζε καθόλου να ανακοινώσει τις υποψίες που είχε για τον Έντουαρτ. Άλλωστε αυτό ήταν το αγαπημένο του πείραγμα αυτό τον καιρό, ίσως επειδή η πληροφορία ήταν πρόσφατη και λιγότερο επιβεβαιωμένη. Από τη μέρα που ο σερ Τζον γνώρισε τον Έντουαρτ, δεν της είχε τύχει ούτε μία φορά που να τρώνε μαζί και να μην τσουγκρίσει στην υγειά των πιο αγαπημένων της προσώπων. Ο τρόπος του είχε τόση έμφαση και τόσα υπονοούμενα, ώστε ήταν σίγουρο πως όλοι θα το πρόσεχαν. Το γράμμα Φ ήταν επίσης αφορμή για αστεία, τόσο πολύ που είχε πια καθιερωθεί ως το διασκεδαστικότερο γράμμα του αλφαβήτου.

Είδε λοιπόν τις δεσποινίδες Στιλ, όπως ήταν αναμενόμενο, να συμμετέχουν σε αυτά τα αστεία και τη μεγάλη να ενδιαφέρεται να μάθει το όνομα αυτού του κυρίου — ενδιαφέρον, αναιδέστατο μεν, αλλά και απόλυτα ταιριαστό με την εκ φύσεως περιέργειά της για την οικογένεια Ντάσγουντ. Και ο σερ Τζον δεν διαπραγματεύτηκε και πολύ αυτή την περιέργεια, αφού του ήταν εξαιρετικά ευχάριστο να ανακοινώσει το όνομα, ενώ στη δεσποινίδα Στιλ ήταν ευχάριστο να το ακούσει.

—Λέγεται Φέραρς, της είπε σιγανά. Μην το πείτε, όμως, γιατί είναι μυστικό.

—Φέραρς, επανέλαβε εκείνη, ώστε αυτός είναι ο τυχερός! Μη μου το λέτε! Ο αδερφός της νύφης σας; Πολύ συμπαθητικό παλικάρι, σας το λέω με σιγουριά. Τον ξέρω πολύ καλά.

—Τι είναι αυτά που λες, Άννα; Φώναξε η Λούσι, η οποία διόρθωνε πάντα τα λεγόμενα της αδερφής της. Μπορεί να τον έχουμε δει δυο τρεις φορές στο σπίτι του θείου μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τον ξέρουμε και καλά.

Η Έλινορ άκουγε αυτά που έλεγαν προσεκτικά και με μεγάλη έκπληξη. Ποιος ήταν αυτός ο θείος; Πού έμενε; Πώς είχαν γνωριστεί όλοι αυτοί; Ποθούσε πολύ να μάθει και άλλα, χωρίς όμως να μπλεχτεί στη συζήτηση. Αλλά σύντομα άλλαξαν θέμα. Ήταν η πρώτη φορά που η Έλινορ θα καταλόγιζε στην κυρία Τζένιγκς ότι δεν διερεύνησε περισσότερο το θέμα. Ο τρόπος που μίλησε η δεσποινίς Άννα Στιλ για τον Έντουαρτ τής είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον, γιατί διέκρινε στη φωνή της ένα είδος κακεντρέχειας που έδειχνε ότι ήξερε ή νόμιζε πως ήξερε κάτι που δεν ήταν πολύ τιμητικό γι' αυτόν. Ωστόσο, η περιέργειά της έμεινε ανικανοποίητη, αφού οι δεσποινίδες Στιλ δεν ξανάκαναν ποτέ οποιοδήποτε σχόλιο

Digitized by 10uk1s

κάθε φορά που ο σερ Τζον ανέφερε το όνομα από το γράμμα Φ.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22

Η Μάριαν, η οποία χαρακτηριζόταν από τη μη ανοχή της απέναντι στην αδιακρισία, την έλλειψη κομψότητας, την ανοησία ή ακόμα και τα γούστα που δεν έμοιαζαν με τα δικά της, δεν είχε την παραμικρή διάθεση, όπως ήταν αυτό τον καιρό, να βρει ικανοποίηση στην παρέα των δεσποινίδων Στιλ ή να δείχνει την ίδια φιλική διάθεση. Σ' αυτή λοιπόν την ψυχρότητα της Μάριαν απέδιδε και η Έλινορ τη συμπάθεια που έδειχναν οι δεσποινίδες Στιλ στην ίδια, και ειδικότερα η Λούσι, η οποία δεν έχανε καμιά ευκαιρία να πιάσει κουβέντα μαζί της ή να προσπαθήσει να κάνει τη σχέση τους στενότερη, μιλώντας της με οικειότητα και άνεση, ακόμα και για τα πολύ προσωπικά της.

Η Λούσι ήταν έξυπνη κοπέλα, οι παρατηρήσεις της ήταν σχεδόν πάντα σωστές και διασκεδαστικές, κι έτσι η Έλινορ πολύ συχνά την έβρισκε ευχάριστη συντροφιά γα μισή ώρα. Ωστόσο, οι έμφυτες ικανότητές της δεν είχαν και το απαραίτητο στήριγμα της καλλιέργειας. Δεν ήξερε πολλά γράμματα και ήταν ημιμαθής. Η έλλειψη πνευματικής καλλιέργειας και η άγνοιά της για στοιχειώδη πράγματα δεν ήταν δυνατό να κρυφτούν από τη δεσποινίδα Ντάσγουντ, παρά την επιμονή της Λούσι να κάνει καλή εντύπωση.

Η Έλινορ είχε διαπιστώσει τις ικανότητες που θα μπορούσε η παιδεία να έχει καλλιεργήσει και να αναδείξει σε αξιόλογα προσόντα και στεναχωρήθηκε που είχαν την ατυχία να μείνουν απαίδευτες. Είδε όμως, επίσης, χωρίς συμπάθεια αυτή τη φορά, την πλήρη έλλειψη διακριτικότητας, ειλικρίνειας και αξιοπρέπειας που υποδήλωναν οι περιποιήσεις, οι υποκλίσεις και οι φιλοφρονήσεις της στο αρχοντικό. Της ήταν αδύνατο να απολαύσει για πολλή ώρα τη συντροφιά ενός ανθρώπου που συνδύαζε την ανειλικρίνεια και την άγνοια, μη έχοντας την απαιτούμενη μόρφωση ώστε να συζητήσει μαζί της σαν ίσος προς ίσο και που η συμπεριφορά του απέναντι σε άλλους καθιστούσε οποιαδήποτε ένδειξη εκτίμησης και σεβασμού προς την ίδια εντελώς αναξιόπιστη.

—Μάλλον θα σας φανεί περίεργη η ερώτηση, ρώτησε η Λούσι την Έλινορ καθώς περπατούσαν προς την αγροικία, αλλά μήπως γνωρίζετε την κυρία Φέραρς;

Η ερώτηση της φάνηκε πράγματι πολύ περίεργη, κι αυτό φάνηκε στην έκφρασή της, όταν απάντησε ότι δεν την είχε συναντήσει ποτέ.

—Σοβαρά; Απάντησε η Λούσι. Μου κάνει εντύπωση, γιατί φαντάστηκα ότι θα είχατε συναντηθεί κάποιες φορές στο Νόρλαντ. Δηλαδή, δεν ξέρετε να μου πείτε τι άνθρωπος είναι;

—Όχι, είπε η Έλινορ, αποφεύγοντας να εκφράσει την άποψή της για τη μητέρα του Έντουαρτ και χωρίς καμία διάθεση να ικανοποιήσει την περιέργεια της Λούσι. Δεν γνωρίζω τίποτα για την κυρία Φέραρς.

—Σας κάνει σίγουρα εντύπωση που ρωτάω γι' αυτή με τέτοιο τρόπο, είπε η Λούσι, παρατηρώντας τις αντιδράσεις της Έλινορ, αλλά μπορεί να υπάρχουν λόγοι γι' αυτό. Τέλος πάντων, ελπίζω να μη με θεωρείτε αδιάκριτη.

Η Έλινορ της έδωσε μια ευγενική απάντηση και εξακολούθησαν να περπατάνε σιωπηλές. Πρώτη μίλησε πάλι η Λούσι, η οποία επανήλθε στο θέμα, λέγοντας διστακτικά:

—Δεν αντέχω να έχετε για μένα την εντύπωση ότι είμαι κουτσομπόλα. Με κανέναν τρόπο δεν θα ήθελα να έχετε τέτοια άποψη για μένα εσείς, που η γνώμη σας μετράει πολύ για

Digitized by 10uk1s

μένα. Δεν αμφιβάλλω ότι μπορώ να σας εμπιστευτώ, και μάλιστα θα ήθελα πάρα πολύ ν' ακούσω τη συμβουλή σας για το τι πρέπει να κάνω στη δυσάρεστη θέση που βρίσκομαι. Αλλά, τέλος πάντων, δεν υπάρχει κανένας λόγος να σας ενοχλήσω. Κρίμα που δεν ξέρετε την κυρία Φέραρς.

—Κρίμα, επανέλαβε κατάπληκτη η Έλινορ, δεν μπορώ να καταλάβω σε τι θα χρησίμευε η γνώμη μου γι' αυτή. Δεν άκουσα ποτέ να γίνετε λόγος για τη σχέση σας με την οικογένεια, γι' αυτό με εκπλήσσει το ενδιαφέρον σας για το χαρακτήρα αυτής της κυρίας.

—Είναι φυσικό που σας εκπλήσσει και δεν μου κάνει καθόλου εντύπωση. Αν ήμουν σε θέση να σας τα αποκαλύψω όλα, τότε δεν θα σας φαινόταν τόσο περίεργο. Η κυρία Φέραρς δεν μου είναι τίποτα προς το παρόν, αλλά μπορεί να έρθει κάποια στιγμή, και δεν ξέρουμε το πότε —αυτό θα εξαρτηθεί απ' αυτήν— που μπορεί και να αποκτήσουμε στενότερη σχέση μεταξύ μας.

Και ύστερα απ' αυτά τα λόγια, χαμήλωσε το βλέμμα, με σεμνότητα και ντροπή, ρίχνοντας μόνο μια κλεφτή ματιά στην Έλινορ για να πιάσει την αντίδρασή της.

—Σώσον Κύριε! Τι εννοείτε, δηλαδή; Γνωρίζεστε με τον κύριο Ρόμπερτ Φέραρς; Γι' αυτό πρόκειται; Και ταράχτηκε από την ιδέα μιας συννυφάδας σαν τη Λούσι Στιλ.

—Όχι, απάντησε η Λούσι, όχι με τον Ρόμπερτ, ούτε που τον έχω δει στη ζωή μου. Και πρόσθεσε στυλώνοντας το βλέμμα της στην Έλινορ. Με το μεγαλύτερό του αδερφό.

Το τι ένιωσε η Έλινορ εκείνη τη στιγμή ήταν απερίγραπτο, και θα ήταν απίστευτα οδυνηρό αν δεν υπήρχε συγχρόνως κάποια δυσπιστία. Στράφηκε και κοίταξε τη Λούσι άναυδη, αδυνατώντας να καταλάβει το λόγο ή το σκοπό αυτού που μόλις άκουγε. Και παρά το γεγονός ότι είχε αλλάξει χρώμα, η ακράδαντη πεποίθησή της πως ήταν ψέμα τη γλίτωσε από τον κίνδυνο να πάθει υστερία ή να λιποθυμήσει.

—Δεν απορώ που εντυπωσιάζεστε, συνέχισε η Λούσι, γιατί δεν ήταν δυνατό να το ξέρετε, αφού το κρατάμε μυστικό και ποτέ ο ίδιος δεν έκανε τον παραμικρό υπαινιγμό σε κανέναν από τους γνωστούς και κανένας από τους συγγενείς μας δεν το ξέρει, εκτός από την αδερφή μου. Ούτε και σ' εσάς θα το έλεγα ποτέ, αν δεν είχα εμπιστοσύνη στην εχεμύθειά σας. Κι επειδή, ξέρετε, μου φάνηκε ότι παραξενευτήκατε από τις ερωτήσεις μου για την κυρία Φέραρς, ένιωσα την ανάγκη να σας εξηγήσω τους λόγους. Και δεν νομίζω ότι ο κύριος Φέραρς θα στεναχωρηθεί όταν μάθει ότι σας το εξομολογήθηκα, γιατί ξέρω ότι συμπαθούσε πολύ κι εσάς και όλη την οικογένειά σας κι ότι σας βλέπει όλες σαν αδερφές του.

Σιώπησε. Η Έλινορ δεν έβγαζε μιλιά, γιατί η κατάπληξή της απ' αυτά που είχε ακούσει την είχε αφήσει άναυδη. Τελικά, όμως, μετρώντας τα λόγια της και με ήρεμη φωνή, κάτω απ' την οποία έκρυβε την ανησυχία της και την έκπληξή της, είπε:

—Είστε πολύ καιρό αρραβωνιασμένοι;

—Τέσσερα χρόνια!

—Τέσσερα χρόνια;

—Ναι.

Digitized by 10uk1s

Η Έλινορ είχε μείνει εμβρόντητη, αλλά πάλι δεν μπορούσε να το πιστέψει.

—Δεν ήξερα ούτε ότι γνωρίζεστε, μέχρι πριν από δύο μέρες, της είπε.

—Ναι, γνωριζόμαστε εδώ και πολύ καιρό. Ήταν μαθητής του θείου μου για πολλά χρόνια.

—Του θείου σας;

—Ναι, του κύριου Πρατ. Δεν τον ακούσατε ποτέ να μιλάει για τον κύριο Πρατ;

—Νομίζω πως ναι, είπε αυτή, προσπαθώντας, όσο μπορούσε, να διατηρήσει την ψυχραιμία της, πράγμα πολύ δύσκολο καθώς μεγάλωνε η ταραχή της.

—Έμεινε για τέσσερα χρόνια στο θείο μου, στο Λονγκστέιπλ, κοντά στο Πλίμουθ και γνωριστήκαμε, μια και παραθερίζαμε συχνά εκεί. Σ' αυτό το μέρος δώσαμε και λόγο, αν και αυτό έγινε ένα χρόνο αφότου είχε σταματήσει τα μαθήματα με το θείο μου. Αλλά και αργότερα έμενε συχνά εκεί. Εγώ, όπως καταλαβαίνετε, δεν ήθελα να το δεχτώ, εφόσον η μητέρα μου δεν είχε δώσει τη συγκατάθεσή της. Ήμουν όμως αρκετά νέα και πολύ ερωτευμένη και στάθηκα πιο ελαφρόμυαλη απ' όσο έπρεπε. Εσείς δεν τον ξέρετε τόσο καλά όσο εγώ, αλλά από το λίγο που τον έχετε γνωρίσει πρέπει να νιώθετε πόσο παράφορα μπορεί να τον αγαπήσει μια κοπέλα.

—Βέβαια, απάντησε η Έλινορ, χωρίς να καταλαβαίνει πια όσα έλεγε. Για λίγο το ξανασκέφτηκε και αφού ανέκτησε την εμπιστοσύνη της στην τιμιότητα και την αγάπη του Έντουαρτ και τη σιγουριά της για την αναξιοπιστία της Λούσι, πρόσθεσε:

—Ομολογώ πως έχω μείνει κατάπληκτη με αυτά τα νέα και ειλικρινά —συγνώμη βέβαια— πρέπει να σφάλλετε σχετικά με το πρόσωπο ή το όνομα. Δεν είναι δυνατό να μιλάμε για τον ίδιο κύριο Φέραρς.

—Είναι αδύνατο όμως να μιλάμε και για κάποιον άλλον Φέραρς. Ο κύριος Έντουαρτ Φέραρς, ο μεγαλύτερος γιος του Φέραρς της οδού Παρκ, ο αδερφός της νύφης σας, της κυρίας Τζον Ντάσγουντ — γι' αυτό το άτομο μιλάω εγώ. Κι όπως καταλαβαίνετε, αποκλείεται να κάνω λάθος σε ό,τι αφορά το πρόσωπο από το οποίο κρέμεται η ευτυχία μου.

—Περίεργα μου ακούγονται όλα αυτά, είπε αμήχανη και καταρρακωμένη η Έλινορ, δεν τον άκουσα να αναφέρει ποτέ το όνομά σας.

—Όχι, γιατί σας είπα, το κρατούσαμε μυστικό. Και βέβαια εσείς δεν γνωρίζατε κανέναν από εμάς —ούτε εμένα ή την οικογένειά μου— οπότε πώς μπορούσε να αναφέρει το όνομά μου έτσι τυχαία; Και επιπλέον δεν ήθελε με κανένα τρόπο να το υποψιαστεί η αδερφή του.

Σταμάτησε εκεί. Η βεβαιότητα της Έλινορ είχε τώρα καταρρεύσει, δεν είχε όμως χάσει την αυτοκυριαρχία της.

—Τέσσερα χρόνια αρραβωνιασμένοι, επανέλαβε με σταθερότητα.

—Ναι, ναι, κι ένας θεός ξέρει πόσο θα πρέπει να περιμένουμε ακόμα. Έχει κι αυτός ο κακομοίρης τσακιστεί απ' αυτή την υπόθεση. Και συνέχισε, βγάζοντας ένα μικρούλι ενθύμιο από την τσέπη της: να, για να ξέρουμε ότι δεν έχει γίνει λάθος, κοιτάξτε κι αυτό το

Digitized by 10uk1s

πορτρέτο. Δεν τον κολακεύει, αλλά πάντως θα αναγνωρίσετε το πρόσωπο. Το έχω πάνω μου περισσότερα από τρία χρόνια.

Της το έδωσε καθώς μιλούσε. Όταν η Έλινορ το είδε, όλες οι αμφιβολίες που είχε ακόμα, λόγω του φόβου της μήπως βγάλει βιαστικά συμπεράσματα και λόγω της ελπίδας της πως ήταν όλα ψέματα, διαλύθηκαν. Συνειδητοποίησε ότι το πρόσωπο που έβλεπε ήταν πράγματι ο Έντουαρτ.

—Δεν κατάφερα να του δώσω ποτέ και το δικό μου, και αυτό με θλίβει, γιατί μου το ζητούσε επίμονα. Αλλά το έχω σκοπό να παραγγείλω ένα με την πρώτη ευκαιρία.

—Πολύ σωστά, απάντησε ήρεμα η Έλινορ.

Για λίγο έμειναν αμίλητες. Πρώτη ξαναμίλησε η Λούσι.

—Είμαι απόλυτα σίγουρη πως θα κρατήσετε αυτό το μυστικό, αφού είναι πολύ σημαντικό για μας να μην το μάθει η μητέρα του. Γιατί, όπως φαίνεται, αποκλείεται να το εγκρίνει. Εγώ δεν διαθέτω καθόλου προίκα, κι αυτή είναι φοβερά ακατάδεχτη, απ' όσο ξέρω.

—Παρόλο που δεν αναζήτησα την εμπιστοσύνη σας, μπορείτε να με θεωρείτε αξιόπιστη. Το μυστικό σας δεν διατρέχει κίνδυνο από μένα. Αλλά δεν μπορώ να μη σας κρύψω ότι με άφησε άναυδη αυτή η εξομολόγηση. Δεν μπορεί να σας διαφεύγει ότι το μυστικό σας θα ήταν εξίσου ασφαλές και χωρίς να το ξέρω.

Λέγοντας αυτά κοιτούσε επίμονα τη Λούσι, θέλοντας να καταλάβει κάτι στην έκφρασή της που μπορεί να πρόδιδε κάτι. Το ύφος όμως της Λούσι παρέμενε αναλλοίωτο.

—Φοβόμουν, είπε, πως μπορεί να σκεφτόσασταν ότι πήρα πολύ θάρρος μαζί σας, επειδή ομολόγησα όλα αυτά. Δεν σας ξέρω και πολύ καιρό, προσωπικά τουλάχιστον, αλλά έχω ακούσει για εσάς και την οικογένειά σας εδώ και πολλά χρόνια, γι' αυτό μόλις σας είδα ένιωσα ότι σας ξέρω εδώ και καιρό. Άλλωστε, σας όφειλα κάποια εξήγηση επειδή ζήτησα πληροφορίες για τη μητέρα του Έντουαρτ. Και δεν έχω ούτε έναν άνθρωπο στον κόσμο να με συμβουλέψει, να μου δώσει μια γνώμη. Η Άννα είναι η μοναδική που το γνωρίζει, αλλά αυτή δεν έχει τα μυαλά στο κεφάλι της και μου κάνει πολύ περισσότερο κακό παρά καλό, γιατί ανησυχώ συνέχεια μήπως με προδώσει. Δεν μπορεί να κρατήσει το στόμα της κλειστό, το είδατε κι εσείς. Προχτές, μάλιστα, πέρασα μεγάλη ταραχή, όταν ο σερ Τζον ανέφερε το όνομα του Έντουαρτ· έτρεμα μην τα πει όλα χαρτί και καλαμάρι. Δεν ξέρετε τι τραβάω με αυτή την ιστορία. Απορώ πώς είμαι ακόμα ζωντανή, με όλες αυτές τις ταλαιπωρίες που περνάω εδώ και τέσσερα χρόνια. Να ζω συνέχεια μέσα στην αβεβαιότητα και να τον βλέπω πολύ σπάνια — ζήτημα είναι να τον βλέπω πάνω από δυο φορές το χρόνο. Ούτε κι εγώ δεν ξέρω πώς στέκομαι στα πόδια μου ακόμα.

Στο σημείο αυτό, πήρε το μαντίλι της και σκούπισε τα μάτια της. Η Έλινορ δεν ένιωσε καμιά συμπόνια.

—Καμιά φορά, συνέχισε η Λούσι, σκέφτομαι πως μπορεί να ήταν καλύτερα και για τους δυο μας να χωρίσουμε (και λέγοντας αυτό, κοιτούσε επίμονα την Έλινορ). Άλλοτε πάλι δεν βρίσκω το κουράγιο για μια τέτοια απόφαση. Δεν αντέχω να τον κάνω τόσο δυστυχισμένο, γιατί ξέρω την απογοήτευση που θα νιώσει, ακόμα και στην ιδέα ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο. Αλλά κι εγώ δεν πάω πίσω: τον αγαπώ πολύ, δεν θα το άντεχα. Εσείς τι θα με συμβουλεύατε να κάνω, δεσποινίς Ντάσγουντ; Τι θα κάνατε εσείς στη θέση μου;

Digitized by 10uk1s

—Συγνώμη, απάντησε ξαφνιασμένη η Έλινορ, αλλά δεν μπορώ να δώσω συμβουλές σε τέτοιες καταστάσεις, πρέπει να κρίνετε μόνη σας.

—Σίγουρα, συνέχισε η Λούσι μετά από μικρή σιωπή, η μητέρα του κάποτε θα τον εξασφαλίσει με κάποιο τρόπο, αλλά ως τότε ο καημενούλης ο Έντουαρτ θα έχει χάσει εντελώς το κουράγιο του. Δεν σας φάνηκε πολύ καταπτοημένος όταν ήρθε στο Μπάρτον; Φεύγοντας από το Λονγκστέιπλ για να έρθει σε εσάς, ήταν σε αρκετά κακή κατάσταση. Φοβήθηκα μήπως σας έδινε την εντύπωση πως είναι άρρωστος.

—Από το θείο σας ήρθε σε εμάς;

—Ναι, έμεινε δύο βδομάδες μαζί μας. Πιστεύατε ότι είχε έρθει από το Λονδίνο;

—Όχι, απάντησε η Έλινορ, πολύ ευάλωτη και ευαίσθητη σε κάθε νέα λεπτομέρεια που άκουγε επιβεβαιώνοντας τα λεγόμενα της Λούσι. Μου φαίνεται ότι είπε ότι είχε μείνει δυο βδομάδες στο Πλίμουθ σε κάτι φίλους.

Θυμόταν επίσης ότι δεν είχε αναφέρει περισσότερα γι' αυτούς τους φίλους, δεν είχε αναφέρει ούτε καν τα ονόματά τους.

—Δεν σας φάνηκε στεναχωρημένος; Ξαναρώτησε η Λούσι.

—Ναι, πραγματικά, και ιδιαίτερα στην αρχή.

—Τον παρακάλεσα θερμά να κάνει κουράγιο για να μην υποψιαστείτε κι εσείς τίποτα, αλλά του είχε μαυρίσει η ψυχή, επειδή δεν μπορούσε να μείνει πιο πολύ από δυο βδομάδες κι επειδή με έβλεπε κι εμένα τόσο λυπημένη. Τι τραβάει ο καημένος! Πολύ φοβάμαι, μάλιστα, ότι είναι ακόμα σ' αυτή την κατάσταση, γιατί τα γράμματά του είναι γεμάτα απογοήτευση. Πριν φύγω από το Έξετερ πήρα ένα γράμμα του, κι έβγαλε μια επιστολή από την τσέπη της δείχνοντας τη διεύθυνση στην Έλινορ. Ξέρετε το γραφικό του χαρακτήρα, φαντάζομαι. Γράφει πολύ ωραία, αν και εδώ δεν γράφει πολύ καθαρά, όπως συνήθως. Πρέπει να ήταν κουρασμένο το χέρι του, γιατί το γράμμα του ήταν τεράστιο.

Η Έλινορ πρόσεξε πράγματι ότι επρόκειτο για το γραφικό χαρακτήρα του Έντουαρτ. Από το πορτρέτο είχε κάποια περιθώρια να πιστεύει ότι μπορεί να βρέθηκε τυχαία στα χέρια της και μπορεί να μην ήταν δώρο του Έντουαρτ. Αλλά να αλληλογραφούν χωρίς να έχουν δώσει λόγο, αυτό ήταν δύσκολο — τίποτα άλλο δεν θα τους έδινε αυτό το δικαίωμα. Για λίγα λεπτά είχε παραλύσει και στεκόταν με δυσκολία στα πόδια της. Όφειλε όμως να το ξεπεράσει. Πάλεψε τόσο να κρατηθεί, ώστε σε λίγο, βρίσκοντας πάλι τις δυνάμεις της, ανέκτησε ολοκληρωτικά τον έλεγχό της.

—Τα γράμματα αυτά είναι η μόνη παρηγοριά όλον αυτό τον καιρό που ζούμε μακριά. Εγώ, βέβαια, έχω και μια άλλη παρηγοριά, το πορτρέτο του. Αλλά ο καημένος ο Έντουαρτ δεν έχει ούτε αυτό. Αυτός λέει ότι αν το είχε δεν θα στεναχωριόταν τόσο. Την τελευταία φορά που είμασταν στο Λονγκστέιπλ, του έδωσα ένα δαχτυλίδι με μια μπούκλα από τα μαλλιά μου, που ήταν βέβαιο μια παρηγοριά, αλλά δε ήταν το ίδιο με το πορτρέτο. Μάλλον θα το είδατε αυτό το δαχτυλίδι, όταν ήρθε στο Μπάρτον.

—Το είδα, είπε η Έλινορ με ήρεμο τόνο, κάτω από τον οποίο κρυβόταν μια απελπισία που δεν είχε γνωρίσει ποτέ πριν στη ζωή της. Ένιωθε ντροπιασμένη, συντετριμμένη, καταρρακωμένη.

Digitized by 10uk1s

Ευτυχώς, η κουβέντα τους έπρεπε να σταματήσει γιατί είχαν φτάσει στο σπίτι. Οι δεσποινίδες Στιλ έμειναν για λίγα λεπτά και ξαναγύρισαν στο αρχοντικό, αφήνοντας την Έλινορ να βυθιστεί στους συλλογισμούς και την οδύνη της.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23

Παρόλο που η Έλινορ δεν είχε εμπιστοσύνη στην αξιοπιστία της Λούσι, ύστερα από όλες αυτές τις αποκαλύψεις ήταν αδύνατο να την αμφισβητήσει. Κανένας πειρασμός δεν ήταν δυνατό να την είχε ωθήσει στον παραλογισμό ενός τέτοιου ψεύδους. Όσα λοιπόν είχε πληροφορηθεί δεν μπορούσε πια να μην τα πιστέψει. Υπήρχαν υπέρ τους πάμπολλες πιθανότητες και πολλές αποδείξεις, ενώ εναντίον τους είχαν απλώς και μόνο τους δικούς της κρυφούς πόθους. Η πιθανότητα να έχουν συναντηθεί στο σπίτι του κυρίου Πρατ, η ακαταμάχητη αυτή πιθανότητα, έκανε βάσιμα όλα τα υπόλοιπα. Η διαμονή του Έντουαρτ σε κάποιους φίλους του στο Πλίμουθ, η απογοήτευση, η θλίψη του για το μέλλον, όλες αυτές οι πληροφορίες που είχαν οι δεσποινίδες Στιλ για το Νόρλαντ και για τους συγγενείς της —οι οποίες της είχαν κάνει επανειλημμένα εντύπωση— το πορτρέτο, το γράμμα, το δαχτυλίδι ήταν όλα αδιάσειστα τεκμήρια, τα οποία αρκούσαν για να εξουδετερώσουν κάθε φόβο της μήπως τον καταδίκαζε άδικα και να καταστήσουν ως γεγονός κάτι που δεν μπορούσε να παραβλέψει: την απαράδεκτη συμπεριφορά του απέναντί της. Η πίκρα για τον τρόπο που της φέρθηκε, η αγανάκτησή της που την κορόιδεψε, την έκαναν να λυπάται μόνο τον εαυτό της. Μετά όμως ήρθαν κι άλλες σκέψεις, νέα ενδεχόμενα διαδέχθηκαν τα πρώτα. Μήπως τελικά ο Έντουαρτ δεν είχε την πρόθεση να παίξει μαζί της; Μήτιως το ενδιαφέρον που της έδειχνε δεν ήταν ψεύτικο; Μήπως ο αρραβώνας του με τη Λούσι δεν ήταν από έρωτα; Ναι, και να ήταν στην αρχή, τώρα οπωσδήποτε δεν ήταν έρωτας, η αγάπη του ανήκε στην Έλινορ. Δεν ήταν δυνατόν να κάνει λάθος. Η μητέρα της, οι αδερφές της, η Φάνι, όλες είχαν καταλάβει τα αισθήματά του γι' αυτή στο Νόρλαντ. Δεν ήταν ψευδαίσθηση δική της, γέννημα της φαντασίας της και της ματαιοδοξίας της. Και βέβαια την αγαπούσε.

Πώς γλύκαινε η καρδιά της με αυτή την πίστη. Πόσο πρόθυμη γινόταν να τον συγχωρέσει! Ήταν βέβαια κατακριτέος, για το γεγονός ότι συνέχιζε να μένει στο Νόρλαντ, αφότου κατάλαβε ότι τα αισθήματά που γεννιόντουσαν ήταν πάνω απ' το επιτρεπτό όριο. Ως προς αυτό ήταν αδικαιολόγητος. Της είχε κάνει μεγάλο κακό. Πόσο όμως μεγαλύτερο ήταν το κακό που είχε κάνει στον εαυτό του; Αν η δική της κατάσταση ήταν τραγική, η δική του ήταν σωστό μαρτύριο. Γι' αυτήν, αυτή η απερισκεψία του ήταν δυστυχία. Για τον ίδιο ήταν οριστική καταδίκη. Αυτή, με τον καιρό θα έβρισκε την ψυχική της ισορροπία, εκείνος όμως σε τι μπορούσε να ελπίζει; Θα έβρισκε ίσως κάποτε την ευτυχία με τη Λούσι Στιλ; Θα μπορούσε ποτέ —έστω κι αν δεν υπήρχε η αγάπη του γι' αυτήν— ένας άνθρωπος με το δικό του ήθος, την ευγένεια και την παιδεία, να ζήσει ευτυχισμένα με μια γυναίκα αγράμματη, ψεύτικη και ιδιοτελή, όπως η Λούσι Στιλ;

Η νεανική παρόρμηση των δεκαεννιά ετών ήταν πολύ φυσικό να μην τον αφήνει να δει τίποτ' άλλο πέρα από την ομορφιά και τη ζωντάνια της. Τα τέσσερα χρόνια που πέρασαν και η ωρίμανση, όμως, καλλιεργούν πολύ το μυαλό, και πρέπει να του αποκάλυψαν το πνευματικό της επίπεδο, ενώ το ίδιο διάστημα, οι κατώτερες συναναστροφές και οι ανούσιες ασχολίες της θα την είχαν κάνει να χάσει εκείνη την απλότητα που μπορεί άλλοτε να προσέδιδε μια ευγενική χροιά στην ομορφιά της.

Αν τα προβλήματα που θα δημιουργούσε η κυρία Φέραρς, στην περίπτωση που ο γιος της αποφάσιζε να παντρευτεί την ίδια ήταν αρκετά, πόσο σοβαρότερα θα ανέκυπταν στην περίπτωση που η νύφη ήταν κατώτερη κοινωνικά και μάλλον φτωχότερη. Αν και τελικά όλα αυτά τα εμπόδια και η καθυστέρηση που προκαλούσαν μάλλον ήταν ευπρόσδεκτα για τον Έντουαρτ, τώρα που η Λούσι του ήταν τόσο ανοίκεια. Πώς να μην είναι στεναχωρημένος ένας άνθρωπος, έχοντας μπροστά του μια προοπτική που τον κάνει να θεωρεί ευλογία την αντίθεση και τη σκληρότητα των δικών του!

Digitized by 10uk1s

Περνώντας όλες αυτές οι σκέψεις απ' το μυαλό της, πονούσε περισσότερο γι' αυτόν παρά για τον εαυτό της. Αντλώντας δύναμη από την πεποίθηση ότι δεν έχει κάνει τίποτα που να αξίζει έναν τέτοιο πόνο και παρηγορώντας τον εαυτό της ότι ο Έντουαρτ δεν είχε κάνει τίποτα που να τον μειώνει στην εκτίμησή της, πίστευε ότι ακόμα και τώρα μπορούσε να βρει την απαραίτητη αυτοκυριαρχία ώστε να μην υποψιαστούν απολύτως τίποτα οι αδερφές της και η μητέρα της. Και πραγματικά, ανταποκρίθηκε τόσο πολύ στις προσδοκίες της, ώστε όταν συναντήθηκαν στο τραπέζι δύο ώρες αφού είχε δει τα όνειρά της να καταρρέουν, είχε κυριαρχήσει στον εαυτό της και κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι πενθούσε κρυφά για τα εμπόδια που τη χώριζαν παντοτινά από τον άνθρωπό της. Η Μάριαν, απ' την άλλη, αναπολούσε μέσα της την τελειότητα ενός ανθρώπου που φανταζόταν ότι τη λάτρευε και τον οποίο περίμενε να δει σε κάθε άμαξα που άκουγε να περνάει μπροστά απ' το σπίτι.

Η υποχρέωση που ένιωθε να μην αποκαλύψει στη μητέρα της και τη Μάριαν το μυστικό που μόλις είχε μάθει, παρόλο που ήταν δύσκολο, δεν έκανε και την απελπισία της πιο δυσβάσταχτη. Απεναντίας, ένιωθε ανακούφιση, γιατί η δέσμευση αυτή την είχε απαλλάξει από το θλιβερό καθήκον να τους πει κάτι που ήξερε ότι θα τις στεναχωρούσε πολύ και να υποστεί κάτι που δεν ήταν σε θέση να αντέξει: την καταδίκη του Έντουαρτ, η οποία σίγουρα θα ήταν το θλιβερό επακόλουθο της μεροληπτικής τους αγάπης γι' αυτήν.

Οι συμβουλές και οι συζητήσεις μαζί τους δεν θα τη βοηθούσαν καθόλου. Η τρυφερότητα και η στεναχώρια τους θα την έκαναν να στεναχωρηθεί περισσότερο. Ενώ δεν θα έβρισκε κανένα κουράγιο στη συμπαράσταση που θα της πρόσφεραν ούτε κανέναν έπαινο στα λόγια τους. Μόνη της ένιωθε πιο δυνατή. Και η δική της σύνεση την εμψύχωνε τόσο πολύ ώστε κατάφερε να αντλεί από μέσα της την πιο σθεναρή αυτοκυριαρχία και την πιο χαρούμενη όψη που μπορούσε να βρει κάτω από τέτοιες συνθήκες.

Όσο επώδυνη κι αν ήταν η πρώτη συζήτηση που είχε με τη Λούσι, η Έλινορ ένιωσε σύντομα τη διάθεση να επανέλθει στο θέμα με ειλικρίνεια, για πολλούς λόγους. Επιθυμούσε να ακούσει ξανά διάφορες λεπτομέρειες για τον αρραβώνα τους, ήθελε να καταλάβει καλύτερα ποια ήταν τα πραγματικά αισθήματα της Λούσι για τον Έντουαρτ, αν ήταν ειλικρινής όταν έλεγε πόσο πολύ τον αγαπούσε και, το πιο σημαντικό, ήθελε να πείσει τη Λούσι ότι το ενδιαφέρον της ήταν καθαρό φιλικό — κάτι που φοβόταν ότι μπορεί να είχε αρχικά προδώσει η αναστάτωση της. Της φαινόταν πολύ πιθανό ότι η Λούσι μπορεί να τη ζήλευε, αφού ήταν προφανές ότι ο Έντουαρτ τής μιλούσε γι' αυτή με τα πιο καλά λόγια — κι αυτό δεν το επιβεβαίωνε μόνο η μαρτυρία της Λούσι, αλλά το γεγονός ότι της είχε εκμυστηρευθεί κάτι τόσο σημαντικό γι' αυτήν, ενώ τη γνώριζε ελάχιστα. Μπορεί επίσης να την είχε κεντρίσει και η πληροφορία που πήρε από τα αστεία του σερ Τζον. Αλλά και πέρα απ' αυτά, εφόσον η Έλινορ ήταν σίγουρη για την αγάπη του Έντουαρτ, δεν χρειαζόταν περισσότερη ανάλυση για να θεωρήσει φυσικό ότι η Λούσι μπορεί να ένιωσε ζήλια. Την εξομολόγηση της Λούσι την έβλεπε ως μια απόδειξη της ζήλιας της. Για ποιο λόγο να της έκανε η Λούσι αυτή την αποκάλυψη, αν όχι για να την πληροφορήσει πως έχει κεκτημένα δικαιώματα πάνω στον Έντουαρτ και να την κάνει να καταλάβει πως θα έπρεπε να απομακρυνθεί; Δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη προσπάθεια για να δει τις σκέψεις της αντιζήλου της. Αλλά, ενώ είχε σκεφτεί να μην παρεκκλίνει καθόλου από τις αρχές που επέβαλλαν το ήθος και η αξιοπρέπεια, αποφασισμένη οριστικά να καταπολεμήσει την αγάπη της γι' αυτόν και να τον βλέπει όσο το δυνατό λιγότερο, παρ' όλα αυτά δεν μπορούσε να στερηθεί και την παρηγοριά να επιδείξει ανωτερότητα απέναντι στη Λούσι. Κι εφόσον δεν απειλούνταν από το να μάθει τίποτα χειρότερο απ' όσα είχε μάθει ήδη, δεν φοβόταν καθόλου να ξανακούσει ατάραχη κι άλλες λεπτομέρειες.

Digitized by 10uk1s

Η κατάλληλη ευκαιρία που η Έλινορ ζητούσε για να συμβεί κάτι τέτοιο δεν βρισκόταν εύκολα, παρόλο που και η Λούσι ήταν εξίσου πρόθυμη να βρει αυτή την ευκαιρία. Ο καιρός χάλασε και δεν ήταν κατάλληλος για περιπάτους, όπου θα μπορούσαν εύκολα να απομακρυνθούν και να μιλήσουν. Στα σπίτια που συναντιόντουσαν συχνά, είτε στην αγροικία είτε στο αρχοντικό, και πιο πολύ στο δεύτερο, δεν συγκεντρώνονταν ποτέ για να μιλήσουν. Κάτι τέτοιο δεν ήταν μέσα στα σχέδια του σερ Τζον ή της λαίδης, κι έτσι έβρισκαν ελάχιστες ευκαιρίες για γενικού ενδιαφέροντος ή πιο προσωπικές συζητήσεις. Συγκεντρώνονταν για να φάνε, να πιούνε, να γελάσουνε ή να παίξουν χαρτιά ή όποιο άλλο θορυβώδες παιχνίδι. Είχαν γίνει κάνα—δύο τέτοιες συγκεντρώσεις χωρίς να βρει η Έλινορ την παραμικρή ευκαιρία να μιλήσει ιδιαιτέρως με τη Λούσι. Ώσπου μια μέρα παρουσιάστηκε ο σερ Τζον στην αγροικία για να τις παρακαλέσει να επισκεφτούν όλες μαζί στο αρχοντικό, γιατί ο ίδιος έπρεπε να πάει στο Έξετερ, στη λέσχη, και η λαίδη Μίντλετον θα έμενε μόνη της, η καημένη, δεν θα είχε άλλη παρέα εκτός από τη μητέρα της και τις δεσποινίδες Στιλ. Η Έλινορ έβλεπε περισσότερες ευκαιρίες σε μια τέτοια επίσκεψη, που θα έλεγχε η λαίδη και απ' όπου θα έλειπε ο σερ Τζον, ο οποίος είχε ως απόλυτη επιδίωξή του το θόρυβο. Κι έτσι, δέχτηκε πρόθυμα αυτή την πρόσκληση. Η Μάργκαρετ ήθελε και αυτή να πάει, με την άδεια της μητέρας της, ενώ η Μάριαν, που δεν είχε καθόλου όρεξη γι' αυτές τις επισκέψεις, μεταπείστηκε τελικά από τη μητέρα της, που δεν άντεχε να τη βλέπει συνεχώς να απορρίπτει τις προσκλήσεις για διασκέδαση.

Έτσι, με τη βοήθεια των τριών κοριτσιών, η λαίδη Μίντλετον σώθηκε από τη φρικτή μοναξιά που την απειλούσε. Η εκπληκτική ατμόσφαιρα της συγκέντρωσης ήταν όπως ακριβώς την περίμενε η Έλινορ: δεν ακούστηκε ούτε μια ενδιαφέρουσα γνώμη ή άποψη και δεν υπήρχε τίποτα πιο ανούσιο απ' όσα ειπώθηκαν σε αυτό το σαλόνι. Εκεί βρίσκονταν και τα παιδιά, κι επειδή η Έλινορ αντιλαμβανόταν ότι ήταν δύσκολο να αποσπάσει την προσοχή της Λούσι απ' όλα αυτά, περίμενε υπομονετικά μέχρι να φύγουν. Τα παιδιά επιτέλους αποχώρησαν μόνο μετά το τσάι. Μετά ετοιμάστηκε το πράσινο τραπέζι και η Έλινορ άρχισε να προβληματίζεται για το πώς διανοήθηκε ποτέ ότι θα έβρισκε στο αρχοντικό κάποια ευκαιρία για κουβέντα. Όλες τους ετοιμάστηκαν να καθίσουν για να παίξουν.

—Ευτυχώς που δεν σκοπεύετε να τελειώσετε απόψε το καλαθάκι της Άννα Μαρίας, γιατί θα σας έκανε κακό στα μάτια να δουλεύετε με το φως των κεριών, είπε η λαίδη. Δεν πειράζει που το γλυκό μας κοριτσάκι θα στεναχωρηθεί λιγάκι αύριο. Θα βρούμε κάτι για να το παρηγορήσουμε — και ελπίζω να μην την πειράξει πολύ.

Ο υπαινιγμός ήταν σαφής. Η Λούσι αμέσως συνήλθε και απάντησε:

—Α όχι, κάνετε μεγάλο λάθος, λαίδη Μίντλετον. Εγώ απλώς περίμενα να δω αν μπορείτε να παίξετε χωρίς εμένα, αλλιώς θα είχα πιάσει αμέσως δουλειά. Με τίποτα δεν θα 'θελα να λυπηθεί το αγγελουδάκι μου. Κι αν είμαι απαραίτητη στο τραπέζι σας, θα τελειώσω με το καλαθάκι αμέσως μετά το φαγητό.

—Είστε πολύ καλή. Ελπίζω να μην κουραστούν τα μάτια σας. Χτυπήστε, αν θέλετε, να σας φέρουν περισσότερα κεριά. Θα στεναχωρηθεί πολύ το παιδάκι μου αν σηκωθεί αύριο και δεν βρει το καλαθάκι του. Εγώ της είπα, βέβαια, ότι αποκλείεται να είναι έτοιμο, αλλά είμαι σίγουρη πως το περιμένει.

Η Λούσι τράβηξε γρήγορα το τραπεζάκι της με τα σύνεργα κοντά στην καρέκλα και ξανακάθισε με έναν ενθουσιασμό και κέφι για δουλειά, λες και η μεγαλύτερή της ικανοποίηση στον κόσμο ήταν να φτιάχνει φιλιγκράν για ένα κακομαθημένο παιδί.

Digitized by 10uk1s

Η λαίδη πρότεινε στα υπόλοιπα κορίτσια να παίξουν κασίνο. Καμιά δεν διαφώνησε εκτός απ' τη Μάριαν, η οποία δήλωσε, με τη συνηθισμένη της αδιαφορία για τους κανόνες της ευπρεπούς συμπεριφοράς:

—Εμένα να με συγχωρεί η χάρη σας, λαίδη μου, αλλά απεχθάνομαι τα χαρτιά. Θα πάω στο πιάνο, αν δεν σας πειράζει. Έχω να ασχοληθώ με αυτό από τότε που το κουρδίσατε.

Και χωρίς άλλη κουβέντα, τους γύρισε την πλάτη και πήγε στο πιάνο.

Η λαίδη Μίντλετον πήρε μια έκφραση σαν να δόξαζε το Μεγαλοδύναμο που η ίδια δεν είχε μιλήσει ποτέ της με τόση αγένεια.

—Η Μάριαν δεν αντέχει να μένει πολύ ώρα μακριά απ' το πιάνο, είπε η Έλινορ, προσπαθώντας να τη δικαιολογήσει, και δεν μου κάνει καθόλου εντύπωση, γιατί είναι το πιο καλοκουρδισμένο πιάνο που έχω ακούσει ποτέ.

Τα άλλα κορίτσια ετοιμάζονταν να αρχίσουν το μοίρασμα.

—Αν τυχόν μπορείτε να παίξετε χωρίς εμένα, θα μπορούσα ίσως να βοηθήσω τη δεσποινίδα Στιλ, είπε η Έλινορ, και να της τυλίγω τα χαρτάκια. Το καλαθάκι έχει ακόμα πολλή δουλειά και μάλλον θα δυσκολευτεί να το τελειώσει απόψε ολομόναχη. Εμένα θα μου άρεσε πολύ να δουλέψω μαζί της, αν βέβαια και η ίδια συμφωνεί.

—Α, θα σας ήμουν ευγνώμων αν με βοηθούσατε, φώναξε η Λούσι, γιατί όπως βλέπω, έχει ακόμα πιο πολλή δουλειά απ' όση νόμιζα. Και θα ήταν δυσάρεστο να στεναχωρηθεί η γλυκιά μας, η Άννα Μαρία.

—Πάρα πολύ δυσάρεστο! Είπε η Άννα Στιλ. Το γλυκούλι μου, πόσο το λατρεύω!

—Είστε πολύ καλή, είπε η λαίδη στην Έλινορ, κι αν σας αρέσει η χειροτεχνία, ίσως θα προτιμούσατε να μην μπείτε σ' αυτό το γύρο. Ή μήπως προτιμάτε να μείνετε;

Η Έλινορ συμφώνησε με την πρώτη πρόταση, κι έτσι, με μια δόση φιλοφρονητικής πονηριάς που η Μάριαν δεν θα καταδεχόταν ποτέ να χρησιμοποιήσει, κατάφερε το σκοπό της, ευχαριστώντας συγχρόνως τη λαίδη Μίντλετον. Η Λούσι, με μεγάλη ευγένεια, της έκανε χώρο και οι δυο όμορφες αντίζηλοι κάθισαν στο ίδιο τραπέζι για να διεκπεραιώσουν με απόλυτη σύμπνοια την ίδια εργασία. Το πιάνο, όπου η Μάριαν ήταν βυθισμένη στις μουσικές της και στις σκέψεις της, μπορούσε να καλύψει τον ήχο της συζήτησής τους, την οποία σκόπευε να ξεκινήσει η Έλινορ.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24

Με σταθερή και συγκρατημένη φωνή, η Έλινορ άρχισε λέγοντας:

—Δεν θα ήμουν άξια της εμπιστοσύνης που μου δείξατε, αν δεν ενδιαφερόμουν για το προσωπικό θέμα που μου αποκαλύψατε. Δεν ζητώ λοιπόν συγνώμη που επανέρχομαι στο θέμα.

—Κάθε άλλο, αναφώνησε η Λούσι, σας είμαι ευγνώμων που σπάσατε τον πάγο. Βγάλατε ένα βάρος από πάνω μου, γιατί φοβάμαι πως με είχατε παρεξηγήσει με όλα αυτά που σας είπα τη Δευτέρα.

—Πώς, είχα παρεξηγηθεί; Ειλικρινά, το τελευταίο πράγμα που θα ήθελα θα ήταν να σας δώσω μια τέτοια εντύπωση. Για ποιο λόγο, άλλωστε, να ενοχληθώ; Θα μπορούσε να υπάρχει ποτέ κάποιο κίνητρο για την εμπιστοσύνη σας, που να μην είναι προς τιμή μου και να μη με κολακεύει;

—Κι όμως, σας μιλάω ειλικρινά, απάντησε η Λούσι, κοιτώντας την έντονα με τα ματάκια της, ένιωσα ότι υπήρχε κάποια ψυχρότητα στην αντίδρασή σας, που με έκανε να νιώσω περίεργα. Ήμουνα βέβαιη πως θυμώσατε μαζί μου και το μετάνιωσα που βρήκα τόσο θάρρος και σας ενόχλησα με τα προβλήματά μου. Και πραγματικά χαίρομαι που βλέπω πως ήταν απλώς η ιδέα μου και πως δεν το θεωρήσατε ανάρμοστο. Αν ξέρατε πόσο μεγάλη υποστήριξη ήταν για μένα να μιλήσω σε κάποιον γι' αυτό το ζήτημα, που δεν φεύγει ούτε στιγμή απ' το μυαλό μου. Νομίζω πως η συμπόνια θα σας έκανε οπωσδήποτε να μου συγχωρήσετε όλα τα υπόλοιπα.

—Αντιλαμβάνομαι πόσο μεγάλη ανακούφιση ήταν για εσάς να συζητήσετε μαζί μου για το πρόβλημά σας και μπορείτε να μείνετε ήσυχη πως τίποτα δεν θα σας κάνει να το μετανιώσετε. Η θέση σας είναι πραγματικά πολύ δύσκολη, υπάρχουν ανυπέρβλητες δυσκολίες και θα χρειαστείτε αρκετή από την αμοιβαία σας αγάπη για να μπορέσετε να αντέξετε. Η οικονομική κατάσταση του κυρίου Φέ—ραρς, αν δεν σφάλλω, εξαρτάται ολοκληρωτικά από τη μητέρα του.

—Έχει μόνο δύο χιλιάδες λίρες δικές του. Θα ήταν παραλογισμός να οδηγηθεί σε γάμο με τέτοιο εισόδημα, αν κι εγώ προσωπικά δεν θα είχα κανένα πρόβλημα να παραιτηθεί από τη διεκδίκηση για περισσότερα. Δεν έχω πρόβλημα να ζω με λίγα χρήματα και θα άντεχα για χάρη του οποιαδήποτε κακή οικονομική κατάσταση. Τον αγαπώ, όμως, πολύ και δεν μπορώ να φερθώ τόσο εγωιστικά, ώστε να γίνω εγώ η αιτία να χάσει αυτά που πιθανό να του έδινε η μητέρα του, στην περίπτωση που έκανε ένα γάμο της αρεσκείας της. Πρέπει ίσως να περιμένουμε αρκετά χρόνια ακόμα. Με οποιονδήποτε άντρα στον κόσμο αυτό θα ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο, αλλά την αγάπη και την πίστη του Έντουαρτ δεν πρόκειται να τη χάσω για κανένα λόγο, το ξέρω.

—Αυτή η βεβαιότητα είναι ένα πολύτιμο στήριγμα και είμαι σίγουρη πως θα έχει κι αυτός την ίδια εμπιστοσύνη στο πρόσωπό σας. Το άσχημο θα ήταν να έχει μειωθεί η ένταση της αμοιβαίας αγάπης σας, όπως θα συνέβαινε με πάρα πολλούς ανθρώπους κάτω από τέτοιες συνθήκες και σε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η Λούσι σήκωσε το κεφάλι της και την κοίταξε, αλλά η Έλινορ φρόντισε να μην αφήσει να φανεί καμιά έκφραση στο πρόσωπό της που θα μπορούσε να δώσει αμφισβητούμενο νόημα στα λόγια της.

Digitized by 10uk1s

—Η αγάπη του Έντουαρτ για μένα έχει αντέξει με το παραπάνω όλο αυτό το διάστημα που ζούμε μακριά. Κι αποδείχτηκε τόσο ακλόνητη, που θα ήμουν τρελή να την αμφισβητήσω τώρα. Ήμουν πάντα σίγουρη για τα αισθήματά του και ποτέ δεν είχα κανένα λόγο ανησυχίας.

Η Έλινορ δεν κατάλαβε αν πρέπει να χαμογελάσει ή να αναστενάξει στο άκουσμα αυτής της διαβεβαίωσης και η Λούσι συνέχισε:

—Εκ φύσεως είμαι μάλλον ζηλιάρα και η διαφορά της κοινωνικής μας θέσης, οι πολλές του γνωριμίες κι ο μακρύς αποχωρισμός μας θα με είχαν κάνει καχύποπτη και αμέσως θα το καταλάβαινα. Θα το παρατηρούσα αν υπήρχε η παραμικρή αλλαγή στη συμπεριφορά του, μια μελαγχολία ή μια ανεξήγητη αντίδραση ή αν μιλούσε για κάποια κοπέλα περισσότερο από τις άλλες ή δεν χαιρόταν το ίδιο όταν με έβλεπε στο Λονγκστέιπλ. Δεν εννοώ πως είμαι ιδιαίτερα παρατηρητική ή ότι πιάνω πουλιά στον αέρα, αλλά σε αυτό το θέμα νομίζω πως δεν θα έπεφτα έξω.

«Όλα αυτά είναι υπέροχα», σκέφτηκε η Έλινορ, «μόνο που καμιά μας κατά βάθος δεν τα πιστεύει».

—Και ποια είναι τα σχέδια σας; Είπε σε λίγο. Ή μήπως σκέφτεστε να περιμένετε το ακραίο γεγονός του θανάτου της κυρίας Φέραρς; Το δέχεται ο γιος της αυτό; Προτιμάτε να ζήσετε μια τέτοια εξαντλητική αναμονή, που μπορεί να κρατήσει χρόνια ακόμα, παρά να της πει όλη την αλήθεια και να υπομείνει για λίγο την αντίδρασή της;

—Αμ, αν ξέραμε ότι θα ήταν μονάχα για λίγο! Αλλά η κυρία Φέραρς είναι πολύ πεισματάρα και αλαζονική γυναίκα και πάνω στην οργή της δεν αποκλείεται καθόλου να τα γράψει όλα στον Ρόμπερτ. Κι αυτή η ιδέα με κάνει να τρέμω για το τι περιμένει τον Έντουαρτ και μου περιορίζει τη διάθεση για βιαστικές κινήσεις.

—Και για το δικό σας μέλλον, φαντάζομαι, εκτός αν η ανιδιοτέλειά σας ξεπερνά τα όρια της λογικής.

Η Λούσι την κοίταξε χωρίς να απαντήσει.

—Τον γνωρίζετε τον κύριο Ρόμπερτ Φέραρς; Τη ρώτησε η Έλινορ.

—Όχι, δεν τον έχω δει ποτέ μου. Αλλά νομίζω πως δεν μοιάζει καθόλου με τον αδερφό του. Λένε ότι είναι κουτός και μεγάλος γόης.

—Μέγας γόης! Επανέλαβε η Άννα Στιλ, η οποία είχε πιάσει τις δυο τελευταίες λέξεις σε κάποια παύση της Μάριαν. Α, μιλάνε για τους περίφημους τους γόηδες, φαίνεται.

—Όχι, Άννα μου, κάνεις λάθος, φώναξε η Λούσι. Οι περίφημοί μας γόηδες δεν είναι καθόλου ομορφονιοί.

—Για την Έλινορ, σας εγγυώμαι εγώ πως δεν είναι, είπε γελώντας με την καρδιά της η κυρία Τζένιγκς. Είναι το σεμνότερο και ευγενικότερο παιδί που έχω δει ποτέ μου. Η Λούσι όμως είναι τόσο πονηρούλα που κανείς δεν μπορεί να καταλάβει ποιος είναι ο δικός της εκλεκτός.

—Α, αναφώνησε η Άννα Στιλ, κοιτάζοντας γύρω γύρω με σημασία. Μπορώ να σας πω με

Digitized by 10uk1s

βεβαιότητα ότι ο γόης της Λούσι είναι τόσο σεμνός κι ευγενικός όσο ακριβώς και της Έλινορ. Η Έλινορ κοκκίνησε χωρίς να το καταλάβει. Η Λούσι δάγκωσε τα χείλη της και κοίταξε αγριεμένα την αδερφή της. Έμειναν κι οι δύο για λίγο σιωπηλές. Πρώτη ξαναμίλησε η Λούσι, η οποία πιο σιγά τώρα είπε, παρόλο που η Μάριαν τους πρόσφερε εκείνη τη στιγμή το άκουσμα ενός επιβλητικού κοντσέρτου.

—Θα σας πω με κάθε ειλικρίνεια κάτι που σκέφτηκα τελευταία για να βρούμε επιτέλους μια λύση σε αυτή την ιστορία. Δεν γίνεται άλλωστε να μη σας το πω, γιατί θα ήθελα και τη βοήθειά σας. Τον γνωρίζετε αρκετά τον Έντουαρτ και ξέρετε, νομίζω, πως το επάγγελμα που προτιμάει είναι η ιεροσύνη. Αυτό που σκέφτομαι λοιπόν είναι να χειροτονηθεί όσο γίνεται πιο γρήγορα και μετά, με τη δική σας επιρροή, που αν έχετε την καλοσύνη μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, λόγω της φιλίας που σας δένει μαζί του και κάποιας συμπάθειας, θα ήθελα να πιστεύω, για μένα, να μιλούσατε στον αδερφό σας να του δώσει το πρεσβυτέριο του Νόρλαντ, που, απ' όσο γνωρίζω, έχει καλή πρόσοδο και που ο τωρινός του κάτοχος δεν πρόκειται να ζήσει ακόμα για πολύ. Αυτό το εισόδημα θα ήταν αρκετό για το γάμο και με λίγη καλή τύχη και ελπίδα ο χρόνος θα φροντίσει για τα υπόλοιπα.

—Μεγάλη μου χαρά, απάντησε η Έλινορ, να δείξω με οποιονδήποτε τρόπο τη φιλία μου και την εκτίμησή μου για τον κύριο Φέραρς, αλλά δεν βλέπετε πως το δικό μου ενδιαφέρον είναι εντελώς περιττό σ' αυτή την περίπτωση; Η κυρία Τζον Ντάσγουντ είναι αδερφή του κι αυτό και μόνο φτάνει για να τον προτιμήσει ο άντρας της.

—Ναι, αλλά στην κυρία Τζον Ντάσγουντ δεν αρέσει καθόλου η ιδέα να γίνει κληρικός ο αδερφός της.

—Τότε, το δικό μου ενδιαφέρον μάλλον δεν πρόκειται να ωφελήσει και πολύ.

Έμειναν πάλι για λίγο αμίλητες, ώσπου η Λούσι ξανάρχισε βγάζοντας ένα βαθύ αναστεναγμό:

—Νομίζω πως το καλύτερο θα ήταν να δώσουμε τέλος σε αυτή την ιστορία και να διαλύσουμε τον αρραβώνα. Τα εμπόδια είναι ανυπέρβλητα. Όσο κι αν δυστυχήσουμε για λίγο διάστημα, στο τέλος ίσως είναι καλύτερα και για τους δυο. Ποια η γνώμη σας, δεσποινίς Ντάσγουντ; Γιατί δεν με συμβουλεύετε κι εσείς κάτι;

—Δεν γίνεται, απάντησε η Έλινορ, με ένα χαμόγελο που έκρυβε μεγάλη αναστάτωση. Δεν μπορώ να δώσω συμβουλή σε ένα τέτοιο θέμα. Ξέρετε πολύ καλά ότι η γνώμη μου δεν θα έχει καμιά βαρύτητα για εσάς παρά μόνο αν συμφωνεί με αυτά που επιθυμείτε.

—Α, όχι δεν με έχετε καταλάβει, απάντησε με αυστηρότητα. Τη γνώμη σας τη σέβομαι όσο κανενός άλλου. Και πιστεύω ειλικρινά πως αν μου προτείνετε να διαλύσω τον αρραβώνα μου με τον Έντουαρτ Φέραρς, θα το αποφάσιζα χωρίς δεύτερη κουβέντα.

Η Έλινορ ντράπηκε για την υποκρισία της μελλοντικής γυναίκας του Έντουαρτ.

—Τέτοια φιλοφρόνηση θα με έκανε να μην εκφράσω γνώμη πάνω στο θέμα, ακόμα κι αν είχα κάποια άποψη, της απάντησε. Κάτι τέτοιο δίνει τρομακτικές διαστάσεις στην επιρροή μου! Κανένας αμέτοχος τρίτος δεν θα έπαιρνε ποτέ την ευθύνη να χωρίσει δύο ανθρώπους που αγαπιούνται τόσο πολύ.

—Μα ακριβώς επειδή είστε ο αμέτοχος τρίτος θα ήταν σημαντική η γνώμη σας για μένα,

Digitized by 10uk1s

είπε λιγάκι πικαρισμένη η Λούσι, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σ' αυτές τις λέξεις. Αν υπήρχε περίπτωση να έχετε κάποια προκατάληψη δεν θα ήταν σημαντικό να ακούσω τη γνώμη σας.

Η Έλινορ σε αυτό το σημείο έκρινε καλύτερο να μην της απαντήσει, γιατί κινδύνευαν να ωθήσουν η μία την άλλη σε απρόβλεπτες αποκαλύψεις. Της περνούσε, μάλιστα, από το νου να μην ξαναθίξει ποτέ αυτό το θέμα. Ακολούθησε λοιπόν σιωπή, μερικών λεπτών, την οποία και πάλι έσπασε η Λούσι

—Θα πάτε το χειμώνα στο Λονδίνο, δεσποινίς; Ρώτησε ξαναπαίρνοντας το συνηθισμένο ύφος της.

—Φυσικά όχι.

—Τι κρίμα! Απάντησε η Λούσι, ενώ το πρόσωπό της έλαμψε από χαρά. Θα χαιρόμουν πάρα πολύ να συναντιόμασταν πάλι εκεί. Αλλά πώς όχι; Εγώ νομίζω πως θα έρθετε. Ο αδερφός και η νύφη σας θα σας καλέσουν οπωσδήποτε στο σπιτικό τους.

—Δεν νομίζω ότι θα μπορέσω να δεχτώ την πρόσκληση.

—Αχ, κρίμα! Κι εγώ το σκεφτόμουν για σίγουρο πως θα σας συναντούσα εκεί. Εμείς θα πάμε με την αδερφή μου στα τέλη Ιανουαρίου, σε κάποιους συγγενείς που μας παρακαλάνε εδώ και χρόνια. Αλλά πηγαίνω πιο πολύ για χάρη του Έντουαρτ, γιατί θα είναι κι αυτός εκεί το Φεβρουάριο. Κατά τ' άλλα, το Λονδίνο δεν με συγκινεί ιδιαίτερα — δεν έχω την πιο καλή διάθεση για τη ζωή του Λονδίνου αυτό τον καιρό.

Ο πρώτος γύρος τέλειωσε στο πράσινο τραπέζι, οπότε φώναξαν την Έλινορ να πάρει μέρος στο παιχνίδι. Έτσι, η εμπιστευτική κουβέντα των κοριτσιών πήρε τέλος — γεγονός που μάλλον ήταν ευχάριστο και για τις δύο, αφού τίποτα απ' αυτά που ειπώθηκαν δεν τις έκανε να συμπαθήσουν η μία την άλλη περισσότερο από πριν. Η Έλινορ κάθισε στο τραπέζι με τη θλιμμένη βεβαιότητα πως ο Έντουαρτ δεν ήταν απλώς αδιάφορος για τη γυναίκα που επρόκειτο να παντρευτεί, αλλά δεν είχε και πολλές ελπίδες να ευτυχήσει σε αυτό το γάμο — κάτι που θα γινόταν ίσως εφικτό αν υπήρχε ειλικρινής αγάπη από μέρους της. Μα το συμφέρον και μόνο έφτανε για να κάνει μια γυναίκα να κρατήσει ένα δεσμό τον οποίο φαινόταν να έχει βαρεθεί.

Η Έλινορ απέφευγε να συζητάει άλλο αυτό το θέμα και όταν πολύ συχνά η Λούσι το επανέφερε —και δεν έχανε ποτέ τις ευκαιρίες που προσφέρονταν— η άλλη φρόντιζε επιμελώς να αλλάζει θέμα. Η Λούσι δεν έχανε ποτέ την ευκαιρία να της ανακοινώνει ότι έπαιρνε κάποιο γράμμα από τον Έντουαρτ. Πίστευε πως αυτές οι συζητήσεις ήταν επικίνδυνες για την ίδια και πως αν τις συνέχιζε, θα προσέφερε στη Λούσι μεγάλη ευχαρίστηση, που καθόλου δεν την άξιζε.

Η παραμονή των δεσποινίδων Στιλ στο αρχοντικό Μπάρτον τράβηξε περισσότερο απ' όσο προέβλεπε η αρχική πρόσκληση. Καθώς αυξανόταν σταθερά το αίσθημα συμπάθειας, η οικογένεια Μίντλετον δεν μπορούσε να κάνει χωρίς αυτές. Ο σερ Τζον δεν ήθελε ν' ακούσει κουβέντα για το ενδεχόμενο να φύγουν. Έτσι, παρά τις πάμπολλες υποχρεώσεις τους στο Έξετερ και την απόλυτη ανάγκη τους να τις εκπληρώσουν το γρηγορότερο, η οποία κάθε τέλος της εβδομάδας γινόταν όλο και πιο επιτακτική, τελικά παρέμειναν δύο μήνες στο αρχοντικό και παραυρέθηκαν στις χριστουγεννιάτικες εκδηλώσεις, όλες εκείνες τις γιορτές που αποδεικνύουν τη σπουδαιότητά τους με τα ατέλειωτα γεύματα και την αύξηση του

Digitized by 10uk1s

αριθμού των χοροεσπερίδων.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25

Παρά το γεγονός ότι η κυρία Τζένιγκς περνούσε συνεχώς το χρόνο της στα σπίτια των άλλων, παιδιών και φίλων, διέθετε και το δικό της σπίτι. Μετά το θάνατο του συζύγου της, ο οποίος είχε μια πολύ καλή επιχείρηση σε μια μάλλον λαϊκή περιοχή του Λονδίνου, είχε μετακομίσει γύρω απ' την πλατεία Πόρτμαν. Εκεί ξεχειμώνιαζε. Με το που μπήκε ο Ιανουάριος, αυτό το σπίτι σκεφτόταν. Απρόσμενα μια μέρα, σκέφτηκε να προσκαλέσει εκεί τις δυο μεγαλύτερες δεσποινίδες Ντάσγουντ. Η Έλινορ, χωρίς να προσέξει τη λάμψη στα μάτια της αδερφής της και το κοκκίνισμα στα μάγουλα, βιάστηκε να απαντήσει με μια άρνηση κατηγορηματική αλλά ευγενική, νομίζοντας ότι εκφράζει και την άποψη της Μάριαν. Ο λόγος που επικαλέστηκε ήταν η ακλόνητη απόφασή τους να μην αφήσουν τη μητέρα τους μόνη μες στο χειμώνα. Η κυρία Τζένιγκς αιφνιδιάστηκε και επανήλθε δριμύτερη στην πρότασή της.

—Ελάτε τώρα! Η μητέρα σας μπορεί να ζήσει θαυμάσια και χωρίς εσάς. Αποκλείεται να μη μου κάνετε την τιμή με τη συντροφιά σας, γιατί θα με στεναχωρήσετε πολύ. Και μη νομίζετε ότι θα μου προκαλέσετε κανένα πρόβλημα, γιατί δεν πρόκειται. Θα στείλω την Μπέτι να έρθει να σας πάρει με την ταχυδρομική άμαξα. Αυτό δεν είναι καμιά μεγάλη θυσία. Θα χωρέσουμε μια χαρά οι τρεις μας στη μικρή μου άμαξα, και στο Λονδίνο, αν δεν θέλετε να έρχεστε όπου πηγαίνω εγώ, θα μπορείτε να βγαίνετε με τις κόρες μου. Είμαι σίγουρη ότι η μαμά σας θα συμφωνήσει όταν της το πείτε, γιατί εγώ είμαι αρκετά τυχερή γυναίκα. Έτσι που καλοπάντρεψα τις δικές μου κόρες, πρέπει να με θεωρήσετε τον πιο σωστό άνθρωπο για να σας αναλάβει. Κι αν δεν σας βρω έναν άξιο γαμπρό, τουλάχιστον για μία από τις δυο, το λάθος στα σίγουρα δεν θα 'ναι δικό μου. Εγώ, το ξέρετε άλλωστε, θα πω τα καλύτερα λόγια σε όσους νεαρούς γνωρίζω — αυτό σας το υπογράφω.

—Νομίζω, είπε ο σερ Τζον, πως η δεσποινίς Μάριαν θα ήθελε να έρθει, αν δεχόταν κι η μεγάλη της αδερφή. Είναι άδικο όμως να χάσει αυτή την ευκαιρία το κορίτσι επειδή η αδερφή της δεν θέλει. Η δική μου συμβουλή είναι να ξεκινήσετε οι δυο σας, μόλις βαρεθείτε εδώ πέρα, και να μην πείτε κουβέντα στη δεσποινίδα Έλινορ.

—Θαυμάσια! Αναφώνησε η κυρία Τζένιγκς. Εγώ θα χαρώ να έχω μαζί μου τη δεσποινίδα Μάριαν, έστω και μόνη της. Για μένα είναι το ίδιο. Απλώς σκεφτόμουν ότι θα προτιμούσαν να είναι μαζί για να κάνουν παρέα όταν με βαριούνται και να γελάνε με τις παραξενιές μου. Πάντως, αν όχι και τις δύο, τη μία θα την πάρω οπωσδήποτε. Να πάω μόνη μου αποκλείεται. Είχα συνηθίσει να έχω πάντα τη Σαρλότ μαζί μου. Ελάτε, δεσποινίς Μάριαν, ας κλείσουμε μεταξύ μας τη συμφωνία κι αν η αδερφή σας αλλάξει γνώμη αργότερα, θα 'ναι καλοδεχούμενη.

—Σας ευχαριστώ με όλη μου την καρδιά κυρία Τζένιγκς, είπε θερμά η Μάριαν. Θα είμαι ευγνώμων γι' αυτή την πρόσκληση και θα ήμουν ιδιαίτερα ευτυχής να τη δεχτώ. Αλλά η μητέρα μου η πολυαγαπημένη, η γλυκιά μου, είναι κρίμα να μείνει μόνη της. Κι αν η απουσία μας τη στεναχωρήσει, αν δεν περνάει το ίδιο καλά χωρίς εμάς, τότε δεν μπορούμε να την αφήσουμε. Δεν πρέπει ούτε να το σκεφτόμαστε.

Η κυρία Τζένιγκς τις διαβεβαίωσε ότι η κυρία Ντάσγουντ δεν θα είχε κανένα απολύτως πρόβλημα χωρίς αυτές. Όσο για την Έλινορ, που κατάλαβε το ενδιαφέρον της αδερφής της για το ταξίδι και την επίμονη ανησυχία της να ξαναδεί τον Γουίλομπι, δεν έφερε άλλες αντιρρήσεις και είπε να συζητήσουν το θέμα με τη μητέρα τους. Ωστόσο, δεν περίμενε ότι η μητέρα της θα συμμαχούσε ώστε να μην κάνουν αυτό το ταξίδι, που της φαινόταν λίγο ριψοκίνδυνο για τη Μάριαν και ήταν απευκταίο για την ίδια. Ήξερε πως αυτό που ήθελε η

Digitized by 10uk1s

Μάριαν θα έβρισκε την υποστήριξη της μητέρας της και πως ήταν δύσκολο να την καταφέρει να είναι πιο επιφυλακτική με το θέμα, για το οποίο δεν κατάφερνε να την επηρεάσει. Όσο για τους δικούς της λόγους να μην πάει στο Λονδίνο, δεν ήταν δυνατό να τους εκθέσει.

Το γεγονός πως η τόσο ευερέθιστη Μάριαν, η οποία γνώριζε τους τρόπους της κυρίας Τζένιγκς και δεν της άρεσαν καθόλου, δεχόταν να τα παραβλέψει όλα προκειμένου να πετύχει το σκοπό της, έδειχνε περίτρανα τη μεγάλη σημασία που είχε γι' αυτήν το ταξίδι. Αυτή όμως την αδιάσειστη απόδειξη, η Έλινορ δεν ήθελε να την αντιμετωπίσει.

Όταν η κυρία Ντάσγουντ κατάλαβε πόσο πολύ η κόρη της αδημονούσε να δεχτεί την πρόσκληση, ήταν κατηγορηματικά θετική στο να δεχτούν. Τους είπε ότι αυτό το ταξίδι θα ήταν μια θαυμάσια αναψυχή και για τις δύο και τις παρότρυνε να δεχτούν αμέσως. Μετά άρχισε, με το συνηθισμένο της κέφι, να ανακαλύπτει τα διάφορα οφέλη που θα τους πρόσφερε ο σύντομος αποχωρισμός τους,

—Θαυμάσια ιδέα, είναι ό,τι καλύτερο μπορούσα να σκεφτώ γι' αυτό τον καιρό. Εγώ με τη Μάργκαρετ θα το χαρούμε όσο κι εσείς. Όταν φύγετε και φύγουν και οι Μίντλετον, θα μπορέσουμε επιτέλους να αφοσιωθούμε απερίσπαστα στη μουσική μας και στα βιβλία μας. Θα μείνετε άναυδες με την πρόοδο της Μάργκαρετ όταν επιστρέψετε. Έχω επίσης και κάποιες μετατροπές που θέλω να κάνω στα δωμάτιά σας, που τώρα θα μπορέσουν να γίνουν χωρίς να ενοχληθείτε. Θα πάτε το δίχως άλλο. Κάθε κοπέλα της τάξης σας πρέπει να γνωρίζει την κοινωνική ζωή του Λονδίνου. Θα έχετε τη φροντίδα μιας εξαίσιας και στοργικής γυναίκας, που ξέρω καλά πόσο σας αγαπάει. Και κατά πάσα πιθανότητα θα συναντήσετε και τον αδερφό σας, που όσα ελαττώματα κι αν έχει, είναι ο γιος του συζύγου μου και σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να μένετε αποξενωμένοι.

—Όσο και αν νοιάζεστε υπερβολικά για την ευτυχία μας, ωστόσο υπάρχει κάτι που δεν το σκεφτήκατε, και κατά τη γνώμη μου δεν είναι εύκολο να παρακαμφθεί, είπε η Έλινορ.

Η Μάριαν πάγωσε.

—Και τι είναι αυτό που έχει να μας πει η αγαπητή μας Έλινορ; Ποιο είναι το τρομερό εμπόδιο που έχει να μας δείξει. Αν πρόκειται για τα έξοδα, μην τολμήσεις να μου το αναφέρεις, είπε η μητέρα.

—Όχι, το πρόβλημα είναι το εξής: παρόλο που εκτιμώ την καλή διάθεση της κυρία Τζένιγκς, η παρέα της δεν είναι ό,τι καλύτερο για εμάς και η κηδεμονία της δεν πρόκειται να μας προσδώσει κανένα κύρος.

—Σε αυτό έχεις απόλυτο δίκιο, συμφώνησε η μητέρα της, αλλά δεν θα βρίσκεστε και πολύ συχνά μόνες σας μαζί της. Κι όσο για τις δημόσιες εξόδους, θα σας συνοδεύει πάντα η λαίδη Μίντλετον.

—Αν η Έλινορ τρομάζει από την απέχθειά της για την κυρία Τζένιγκς, αυτό δεν είναι λόγος να αρνηθώ κι εγώ την πρόσκληση. Εγώ δεν είμαι τόσο δύσκολη και μπορώ να δεχτώ τέτοιες καταστάσεις χωρίς κανένα πρόβλημα.

Η Έλινορ χαμογέλασε για τη μεγαλειώδη ανεκτικότητα που επιδείκνυε ξαφνικά η αδερφή της στην παρούσα φάση, και μάλιστα για ένα πρόσωπο για το οποίο πολλές φορές είχε πασχίσει να κρατήσει τον εκνευρισμό της και να φερθεί ευγενικά. Τελικά, παρά τις

Digitized by 10uk1s

προσπάθειες, κατάλαβε ότι έπρεπε να υποχωρήσει. Δεν θεωρούσε καθόλου σωστό να την αφήσει μόνη της με την απερισκεψία που τη διέκρινε και με μοναδικό σύμβουλο την κυρία Τζένιγκς. Και πολύ εύκολα συμφιλιώθηκε με την ιδέα, ενθυμούμενη ότι ο Έντουαρτ, σύμφωνα με τα λεγόμενα της Λούσι, δεν θα ήταν στο Λονδίνο πριν από το Φεβρουάριο, ενώ το δικό τους ταξιδάκι, λογικά, θα τέλειωνε νωρίτερα.

—Θα πάτε και οι δύο, είναι ανοησίες αυτές οι αντιρρήσεις. Θα περάσετε όμορφα στο Λονδίνο, ειδικά αν είστε κι οι δυο μαζί. Κι αν τελικά η Έλινορ καταδεχτεί να πάρει κάποια ικανοποίηση απ' αυτό το ταξίδι, μπορεί να είναι βέβαιη πως θα τη βρει, μια και θα έχει την ευκαιρία να γνωριστεί περισσότερο με την οικογένεια της νύφης μας.

Η Έλινορ παρακαλούσε από μέσα της να καταφέρει να κλονίσει τη σιγουριά της μητέρας της ως προς το δεσμό της με τον Έντουαρτ, ώστε το σοκ να μην είναι πολύ δυνατό αργότερα, όταν μάθαινε όλη την αλήθεια. Και τώρα, ακούγοντας αυτό το υπονοούμενο, όσο κι αν ήξερε κατά βάθος πως δεν θα τα κατάφερνε, πίεσε τον εαυτό της να το επιχειρήσει και είπε με μεγάλη ηρεμία:

—Ο Έντουαρτ Φέραρς είναι εξαιρετικά συμπαθητικός άνθρωπος και είναι χαρά μου να τον βλέπω, αλλά μου είναι εντελώς αδιάφορο αν θα με γνωρίσει ή όχι η υπόλοιπη οικογένειά του.

Η κυρία Ντάσγουντ χαμογέλασε και δεν έβγαλε μιλιά. Η Μάριαν γύρισε και κοίταξε έκπληκτη την αδερφή της και η Έλινορ κατάλαβε ότι θα ήταν προτιμότερο να μην είχε μιλήσει καθόλου.

Δεν χρειαζόταν ακόμα αρκετή συζήτηση για να ληφθεί οριστικά η απόφαση ότι θα γινόταν δεκτή η πρόσκληση. Η κυρία Τζένιγκς χάρηκε πολύ και αποκρίθηκε με ανεξάντλητες διαβεβαιώσεις για καλοπέραση και φροντίδα. Και δεν ήταν η μόνη που χάρηκε. Κι ο σερ Τζον ήταν πανευτυχής, αφού για έναν άνθρωπο που ζούσε με τον τρόμο της μοναξιάς, η εξασφάλιση δύο επιπλέον φιλοξενούμενων στο Λονδίνο ήταν οπωσδήποτε κάτι σημαντικό. Αλλά ακόμα και η λαίδη Μίντλετον έκανε τον κόπο να δείξει ενθουσιασμό, κάτι που ήταν ασυνήθιστο εκ μέρους της. Όσο για τις δεσποινίδες Στιλ, και ειδικά τη Λούσι, ποτέ στη ζωή τους δεν χάρηκαν τόσο, όσο μ' αυτό το νέο.

Η Έλινορ τελικά αποδέχτηκε αυτή την προοπτική με περισσότερη προθυμία απ' όση περίμενε. Της έκανε πια το ίδιο αν θα πήγαινε ή όχι. Όταν όμως είδε πόσο χαρούμενες ήταν η μητέρα της και η αδερφή της, βλέποντας τον ενθουσιασμό της Μάριαν να φτάνει σε υπερβολικά ύψη, και το πρόσωπο, τη φωνή της και τους τρόπους της να ξαναζωντανεύουν, τότε δεν μπορούσε να μην καλοδεχτεί την αιτία ούτε να επιτρέψει στον εαυτό της να έχει αγωνία για το αποτέλεσμα.

Η χαρά της Μάριαν ήταν κάτι παραπάνω από ευτυχία. Ήταν κυριολεκτικά ξετρελαμένη και δεν έβλεπε την ώρα της αναχώρησης. Η θλίψη της που θα άφηνε τη μητέρα της ήταν το μόνο αντιστάθμισμα που τη βοηθούσε να διατηρήσει την ψυχική της ισορροπία. Η ώρα του αποχαιρετισμού ήταν σπαραχτική, τόσο γι' αυτήν όσο και για τη μητέρα της, ενώ η Έλινορ ήταν η μόνη από τις τρεις που έδειχνε μεγαλύτερη ψυχραιμία, αντιλαμβανόμενη ότι ο χωρισμός τους θα ήταν μόνο για λίγο καιρό.

Αναχώρησαν την πρώτη βδομάδα του Ιανουαρίου. Οι Μίντλετον θα πήγαιναν μετά μία βδομάδα περίπου, ενώ οι δεσποινίδες Στιλ θα παρέμεναν στο αρχοντικό και θα αναχωρούσαν μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26

Μάλλον θα ήταν δύσκολο για την Έλινορ να βρίσκεται μαζί στην άμαξα της κυρίας Τζένιγκς ως φιλοξενούμενή της με προορισμό το Λονδίνο, σκεπτόμενη το ρόλο της σ' αυτό το ταξίδι. Την κυρία Τζένιγκς τη γνώριζε ελάχιστα, η διαφορά ηλικίας και ιδιοσυγκρασίας που τις χώριζε ήταν τεράστια και οι αντιρρήσεις της γι' αυτό το πρόγραμμα ήταν πολλές πριν από λίγες μέρες. Βέβαια, οι αντιρρήσεις αυτές χάρη στη νεανική ζωντάνια τόσο της μητέρας της όσο και της αδερφής της κατάφεραν να αρθούν ή να παραμεριστούν. Και τώρα, παρά τις ενστάσεις της για την πίστη του Γουίλομπι και βλέποντας την εκστατική προσμονή στα ακτινοβόλα μάτια της αδερφής της, ένιωθε πόσο μουντές και απαισιόδοξες ήταν οι δικές της προσδοκίες και πόσο μελαγχολική η διάθεσή της. Έτσι, έβρισκε πιο ενδιαφέρον να ασχοληθεί με το θέμα της αδερφής της, για να πέρνει κουράγιο και ελπίδα. Πολύ σύντομα θα μάθαιναν τις πραγματικές προθέσεις του Γουίλομπι, γιατί λογικά βρισκόταν στο Λονδίνο. Η ανυπομονησία της Μάριαν να ξεκινήσουν σήμαινε πως ήταν βέβαιη ότι θα τον έβρισκε εκεί. Και η Έλινορ ήταν αποφασισμένη να μάθει πολλά περισσότερα για το χαρακτήρα του, από γνωστούς και φίλους αλλά και από τη δική της παρατήρηση, κι ακόμα ήθελε να μελετήσει με μεγαλύτερη προσοχή τη συμπεριφορά του απέναντι στην αδερφή της, ώστε να εξακριβώσει από τις πρώτες συναντήσεις τις προθέσεις του και τους σκοπούς του. Αν από τις παρατηρήσεις της έκρινε αρνητικά το ζήτημα, θα προσπαθούσε με κάθε δυνατό τρόπο να ανοίξει τα μάτια της αδερφής της. Αν, απ' την άλλη, έβγαζε θετικά συμπεράσματα, θα έβαζε τα δυνατά της προς την άλλη κατεύθυνση: θα μάθαινε να αποφεύγει τις εγωιστικές συγκρίσεις και να διώχνει από την καρδιά της κάθε παράπονο που θα μείωνε τη χαρά της για την ευτυχία της Μάριαν.

Για τρεις μέρες ταξίδευαν, και σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους η Έλινορ έδωσε το πιο υπέροχο δείγμα ευγένειας και τρυφερότητας που μπορούσε ποτέ να περιμένει η κυρία Τζένιγκς απ' αυτήν. Η Μάριαν ήταν συνεχώς σιωπηλή και βυθισμένη στις σκέψεις της και οι μόνες περιπτώσεις που μιλούσε οικειοθελώς ήταν όταν κάποιο γραφικό τοπίο, που περνούσε μπροστά από τα μάτια τους, την έκανε να εκφράσει αυθόρμητα το θαυμασμό της, απευθυνόμενη αποκλειστικά στην αδερφή της. Και η Έλινορ, προσπαθώντας να εξιλεωθεί για την αγένεια της αδερφής της, εκπλήρωνε μόνη της τα καθήκοντα της ευγένειας. Έκανε συνεχώς φιλοφρονήσεις στην κυρία Τζένιγκς, μιλούσε και γελούσε μαζί της και την άκουγε όσο περισσότερο άντεχε. Όσο για την κυρία Τζένιγκς, φερόταν και στις δύο με απέραντη καλοσύνη και δεν έχανε την ευκαιρία να τις περιποιηθεί. Η μόνη της στεναχώρια ήταν που δεν μπορούσε να τις πείσει να διαλέξουν από μόνες τους το φαγητό τους στο πανδοχείο ή να τους αποσπάσει τις προτιμήσεις τους στο φαγητό. Έφτασαν στο Λονδίνο την τρίτη ημέρα γύρω στις τρεις, πολύ χαρούμενες που τέλειωσε ο εγκλεισμός τους στην άμαξα και ανυπομονώντας να βρεθούν στη ζεστασιά του αναμμένου τζακιού.

Το σπίτι ήταν πολύ κομψό και όμορφα επιπλωμένο. Αμέσως οι καλεσμένες οδηγήθηκαν σε ένα άνετο δωμάτιο που ήταν το παλιό δωμάτιο της Σαρλότ και όπου πάνω από το τζάκι κρεμόταν ακόμα ένας πίνακας με ένα τοπίο που είχε φιλοτεχνήσει η ίδια, τρανή απόδειξη ότι δεν είχαν πάει εντελώς χαμένα τα εφτά χρονιά που είχε φοιτήσει σε ένα από τα καλύτερα σχολεία του Λονδίνου.

Επειδή απόμεναν ακόμα δύο ώρες μέχρι την ώρα του δείπνου, η Έλινορ αποφάσισε να αξιοποιήσει το χρόνο γράφοντας ένα γράμμα στη μητέρα της. Κάθισε λοιπόν στο τραπέζι και άρχισε να γράφει. Λίγο αργότερα είδε και τη Μάριαν να κάνει το ίδιο.

—Γράφω εγώ στη μαμά, της είπε η Έλινορ. Δεν το αφήνεις εσύ και να της γράψεις αργότερα;

Digitized by 10uk1s

—Δεν πρόκειται να γράψω στη μαμά τώρα, απάντησε απότομα η Μάριαν, με έναν τρόπο που έδειχνε ότι δεν ήθελε περισσότερες ερωτήσεις.

Η Έλινορ δεν απάντησε. Σκέφτηκε ότι μπορεί να γράφει στο Γουίλομπι και αυτό που συμπέρανε αυτόματα ήταν ότι, παρά το μυστήριο που περιέβαλλε την όλη κατάσταση, αυτοί οι δύο πρέπει να είχαν δώσει λόγο. Αυτή η βεβαιότητα, μολονότι δεν είχε αποδειχτεί απόλυτα, την ευχαρίστησε αρκετά και συνέχισε να γράφει το γράμμα της με περισσότερο κέφι. Ύστερα από λίγα λεπτά, η Μάριαν τέλειωσε με το δικό της γράμμα, που ήταν μικρό όσο ένα απλό σημείωμα, το δίπλωσε με μεγάλη βιασύνη, το έβαλε στο φάκελο και έγραψε τη διεύθυνση στην οποία η Έλινορ είχε την εντύπωση ότι είδε ένα κεφαλαίο Γ. Μετά χτύπησε με το κουδούνι στον υπηρέτη για να το ρίξει στο εσωτερικό ταχυδρομείο κι έτσι το θέμα ξεκαθαρίστηκε.

Η χαρά της Μάριαν παρέμενε σταθερή, ωστόσο υπήρχε κάποια νευρικότητα, η οποία μεγάλωνε με το πέρασμα της μέρας, κι αυτό ανησυχούσε λίγο την Έλινορ: στο τραπέζι δεν έφαγε σχεδόν καθόλου κι όταν πήγαν στο σαλόνι, φαινόταν ότι ήταν προσηλωμένη στον ήχο των αμαξιών που περνούσαν από το δρόμο.

Η Έλινορ δοξολογούσε το Θεό που η κυρία Τζένιγκς ήταν απασχολημένη και δεν παρακολουθούσε αυτή την αντίδραση. Την ώρα που έφερναν το τσάι και αφού η Μάριαν είχε πάρει πολλές απογοητεύσεις από διάφορα χτυπήματα σε διπλανές πόρτες, ακούστηκε ένα πολύ δυνατό χτύπημα που αυτή τη φορά ήταν σίγουρα από τη δική τους πόρτα.

Η Έλινορ δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι θα έβλεπε μπροστά της τον Γουίλομπι, ενώ η Μάριαν πετάχτηκε κι έτρεξε μπροστά στην πόρτα του σαλονιού. Για λίγα λεπτά είχαν κοκαλώσει τα πάντα... μετά η Μάριαν δεν άντεξε και ήθελε να ανοίξει κι άνοιξε την πόρτα η ίδια. Πλησίασε προς τη σκάλα, αφουγκράστηκε για μια στιγμή και ξαναγύρισε στο σαλόνι αναστατωμένη με την ιδέα ότι είχε ακούσει τη φωνή του Γουίλομπι.

—Ο Γουίλομπι είναι, Έλινορ, σίγουρα αυτός είναι!

Κι εκεί που φαινόταν έτοιμη να πέσει στην αγκαλιά του, άνοιξε η πόρτα κι εμφανίστηκε ο κύριος Μπράντον.

Η έκπληξη ήταν τόσο μεγάλη που η Μάριαν έχασε κάθε ψυχραιμία. Γύρισε αμέσως την πλάτη της και βγήκε από το δωμάτιο. Η Έλινορ ένιωσε κι αυτή απογοήτευση, αλλά η συμπάθειά της για τον κύριο Μπράντον ήταν αρκετή για ένα καλωσόρισμα. Τη στεναχώρησε όμως το γεγονός ότι αυτός ο άνθρωπος που συμπαθούσε την αδερφή της τόσο πολύ, μπορεί να καταλάβαινε ότι η παρουσία του της είχε φέρει απογοήτευση. Και πραγματικά, το κατάλαβε. Είχε απομείνει άναυδος, κοίταζε με ανησυχία και κατάπληξη τη Μάριαν που έφευγε και είχε ξεχάσει εντελώς να δείξει την απαιτούμενη ευγένεια προς την αδερφή της.

—Είναι άρρωστη η αδερφή σας, ρώτησε τελικά.

Η Έλινορ ένιωσε κάπως άσχημα και άρχισε να λέει για πονοκεφάλους, για κακή διάθεση, για κούραση και άλλα παρόμοια, για να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά της αδερφής της.

Ο συνταγματάρχης την άκουγε πολύ προσεκτικά, αλλά ξαφνικά, σαν να συνήλθε, άλλαξε θέμα και πέρασε αμέσως στις τυπικότητες, λέγοντας πόσο πολύ χαιρόταν που τις συναντούσε στο Λονδίνο και κάνοντας διάφορες ερωτήσεις σχετικά με το ταξίδι τους.

Digitized by 10uk1s

Συνέχισαν αυτή τη συμβατική και ήρεμη κουβέντα, που ήταν άνευ ουσίας, άκεφα και έχοντας αλλού το μυαλό τους. Η Έλινορ ήθελε πολύ να τον ρωτήσει αν ο Γουίλομπι ήταν στο Λονδίνο, αλλά φοβήθηκε πως θα τον πλήγωνε αν του μιλούσε για τον αντίζηλό του. Τελικά, για να σπάσει τον πάγο, τον ρώτησε αν ήταν συνεχώς στο Λονδίνο από την τελευταία φορά που τον είχε δει.

—Ναι, συνεχώς, της απάντησε με κάποια αμηχανία. Πήγα μια δυο φορές στο Ντέλαφορντ για λίγες μέρες, αλλά δυστυχώς στο Μπάρτον δεν είχα τη δυνατότητα να επιστρέψω.

Αυτό το γεγονός, και ο τρόπος που το είπε, της θύμισαν αμέσως τις συνθήκες κάτω από τις οποίες είχε φύγει από το Μπάρτον, και τη δική του αμηχανία να απαντήσει στις ερωτήσεις της κυρίας Τζένιγκς σχετικά με την αναχώρηση. Με κανέναν τρόπο η Έλινορ δεν ήθελε να φανεί περίεργη σαν την κυρία Τζένιγκς, η οποία κάποια στιγμή εμφανίστηκε.

—Συνταγματάρχη μου, του φώναξε με τη συνηθισμένη της διαχυτικότητα, δεν ξέρετε πόση χαρά παίρνω που σας ξαναβλέπω. Συγνώμη που άργησα λίγο, αλλά έπρεπε να δω κι εγώ πού βρίσκομαι και να κανονίσω για διάφορα θέματα. Είναι καιρός που λείπω απ' το σπίτι και, ξέρετε, έχω να ρυθμίσω διάφορες μικροϋποθέσεις που μαζεύονται, όταν λείπει κανείς για πολύ καιρό. Είχα να κάνω τους λογαριασμούς μου με τον Καρτράιτ, και δεν στάθηκα ούτε λεπτό μετά το φαγητό. Αλλά, για πείτε μου, πώς το καταλάβατε ότι θα ήμουνα εδώ;

—Είχα τη χαρά να το πληροφορηθώ στο σπίτι του κυρίου Πάλμερ, όπου ήμουν καλεσμένος.

—Α, μάλιστα! Και πώς είναι οι Πάλμερ; Είναι όλοι καλά; Η Σαρλότ πώς πάει; Πρέπει να έχει φουσκώσει για τα καλά.

—Έδειχνε πάρα πολύ καλά και μου ανέθεσε κιόλας να σας πω ότι θα 'ρθει οπωσδήποτε αύριο.

—Ε φυσικά, το περίμενα. Λοιπόν, συνταγματάρχη μου, σας έφερα και δύο δεσποινίδες, όπως βλέπετε — δηλαδή τώρα βλέπετε τη μία, αλλά κάπου εδώ τριγυρίζει και ή άλλη. Και θα χαρείτε πολύ να τη δείτε, γιατί πρόκειται για τη δεσποινίδα Μάριαν, τη φίλη σας. Μόνο να μη σκοτωθείτε για λογαριασμό της με τον κύριο Γουίλομπι. Ε, βέβαια είναι ωραίο πράγμα να είσαι νέα και όμορφη. Κι εγώ ήμουν νέα κάποτε, αλλά δεν ήμουν πολύ όμορφη, δεν είχα μια τέτοια τύχη. Πάντως, παντρεύτηκα έναν πολύ καλό άνθρωπο και δεν ξέρω τι θα είχα χάσει αν ήμουν πιο όμορφη. Αχ, τον έχασα όμως το συχωρεμένο, πάνε οχτώ χρόνια. Αλλά, για πείτε μου κι εσείς τα δικά σας, συνταγματάρχη μου. Πού ήσασταν όλον αυτό τον καιρό; Και πώς πήγαν οι υποθέσεις σας; Ελάτε τώρα, δεν πρέπει να υπάρχουν μυστικά μεταξύ φίλων.

Ο κύριος Μπράντον απάντησε με τη γνωστή του ηρεμία σε όλες τις ερωτήσεις της, χωρίς να απαντήσει καμία επί της ουσίας. Η Έλινορ άρχισε να ετοιμάζει το τσάι και η Μάριαν ήταν τώρα υποχρεωμένη να γυρίσει στο σαλόνι.

Η παρουσία της έκανε τον κύριο Μπράντον πιο συλλογισμένο και σιωπηλό από πριν και η κυρία Τζένιγκς δεν τον κατάφερε να μείνει για πολύ. Εκείνο το βράδυ δεν είχαν άλλες επισκέψεις κι έτσι αποφάσισαν να πάνε όλες για ύπνο.

Η Μάριαν ξύπνησε το άλλο πρωί χαρούμενη και με ανεβασμένο το ηθικό. Η απογοήτευση της προηγούμενης είχε ξεχαστεί, στην αναμονή της καινούργιας μέρας. Πριν ακόμα τελειώσουν το πρωινό τους, σταμάτησε έξω από το σπίτι η άμαξα της κυρίας Πάλμερ, η

Digitized by 10uk1s

οποία μπήκε μέσα γεμάτη γέλια και χαρές. Ήταν πανευτυχής που τις ξανάβλεπε όλες, και δεν ήταν σίγουρο αν χαιρόταν πιο πολύ γι' αυτές ή για τη μητέρα της. Ήταν έκπληκτη που τις έβρισκε στο Λονδίνο και λιγάκι θυμωμένη μαζί τους που δεν είχαν δεχτεί τη δική της πρόσκληση και είχαν δεχτεί της μητέρας της, και παράλληλα δεν θα τις συγχωρούσε αν τολμούσαν να μην έρθουν και καθόλου.

—Ο κύριος Πάλμερ θα χαρεί πολύ να σας δει. Και τι νομίζετε ότι είπε όταν του ανακοίνωσα ότι θα ερχόσασταν με τη μαμά; Κάτι που αυτή τη στιγμή δεν θυμάμαι, αλλά ήταν κάτι πολύ αστείο!

Αφού ξόδεψαν μια δυο ώρες σ' αυτό που η μητέρα της αποκαλούσε «ωραία κουβεντούλα» ή, ακριβέστερα, σε έναν καταιγισμό ερωτήσεων της κυρίας Τζένιγκς για όλους τους γνωστούς της και σε άνευ λόγου γέλια της κυρίας Πάλμερ, κάποτε η τελευταία είπε ότι έπρεπε να πάει για ψώνια και τους πρότεινα να πάνε μαζί της. Η κυρία Τζένιγκς και η Έλινορ ήθελαν να πάνε, γιατί είχαν κι αυτές κάτι ψώνια να κάνουν, ενώ η Μάριαν, παρότι αρχικά αρνήθηκε γιατί δεν είχε κέφι, τελικά δέχτηκε — κι έτσι βγήκαν όλες μαζί.

Όπου κι αν πήγαν, ήταν φανερό ότι η Μάριαν βρισκόταν συνέχεια σε επιφυλακή. Ειδικότερα στην οδό Μποντ, όπου είχαν και τις πιο πολλές δουλειές, τα μάτια της διερευνούσαν ακατάπαυστα. Σε όποιο κατάστημα κι αν έμπαιναν, ο νους της βρισκόταν στο δρόμο και ήταν απούσα σε όλα αυτά που απασχολούσαν τις άλλες. Ήταν νευρική και ευερέθιστη και η αδερφή της προσπαθούσε μάταια να πάρει τη γνώμη της για κάτι που ήθελε να αγοράσει, έστω κι αν αυτό το κάτι αφορούσε και τις δύο. Δεν μπορούσε να ευχαριστηθεί τίποτα και το μόνο που ήθελε ήταν να γυρίσει σπίτι το γρηγορότερο, ενώ μόλις και μετά βίας συγκρατούσε τον εκνευρισμό της με την ανυπόφορη κυρία Πάλμερ, που ξετρελαινόταν με οτιδήποτε της φαινόταν όμορφο ή μοντέρνο, και που τα ήθελε όλα, αλλά τελικά δεν αγόραζε τίποτα, χασομερώντας συνεχώς και θαυμάζοντάς τα όλα με έκσταση.

Είχε φτάσει το μεσημέρι, όταν τελικά επέστρεψαν σπίτι. Με το που μπήκαν μέσα, η Μάριαν έτρεξε γρήγορα πάνω, και με το που ακολούθησε και η Έλινορ, την κοίταξε με μια έκφραση απογοήτευσης, δείχνοντας ότι δεν είχε βρει επισκεπτήριο του Γουίλομπι.

—Μήπως ήρθε κανένα γράμμα για μένα όσο λείπαμε; Ρώτησε τον υπηρέτη που εκείνη τη στιγμή μετέφερε τα δέματα.

Η απάντηση ήταν αρνητική.

—Είστε βέβαιος γι' αυτό; Είστε σίγουρος πως δεν υπάρχει κάποιο σημείωμα ή γράμμα για μένα;

Της απάντησε πως όχι.

—Πολύ περίεργο, μονολόγησε απογοητευμένη η Μάριαν και προχώρησε προς το παράθυρο.

«Πάρα πολύ περίεργο», σκέφτηκε η Έλινορ κοιτάζοντας με ανησυχία την αδερφή της. Αν δεν το ήξερε πως ήταν στο Λονδίνο, δεν θα του έγραφε εδώ, θα έγραφε στο Κόουμ Μάγκνα. Κι αν πράγματι βρίσκεται στο Λονδίνο, είναι πολύ παράξενο που δεν εμφανίστηκε ή δεν απάντησε. «Αχ, καλή μου μητέρα, πόσο λάθος κάνατε να αφήσετε την κόρη σας τόσο μικρή να προχωρήσει με έναν άνθρωπο τόσο άγνωστο σε μια μυστηριώδη σχέση! Εγώ θα

Digitized by 10uk1s

επιθυμούσα να τη ρωτήσω ευθέως, αλλά πώς θα ήταν δυνατό να δεχτεί τη δική μου ανάμειξη!»

Τελικά, έπειτα από ώριμη σκέψη, αποφάσισε πως αν τα πράγματα συνέχιζαν για αρκετές μέρες έτσι, θα μιλούσε καθαρά στη μητέρα της για την ανάγκη της να ξεκαθαρίσει αυτή την υπόθεση παίρνοντας σαφείς εξηγήσεις.

Η κυρία Πάλμερ έμεινε για φαγητό, στο οποίο ήρθαν και δυο ηλικιωμένες κυρίες, στενές φίλες της κυρίας Τζένιγκς, τις οποίες συνάντησε το πρωί και τις κάλεσε. Η κυρία Πάλμερ αποχώρησε αμέσως μετά το τσάι για τις βραδινές κοινωνικές υποχρεώσεις της και η Έλινορ αναγκάστηκε να συμπληρώσει το καρέ για το τουίστ που ήθελαν να παίξουν οι υπόλοιπες. Η Μάριαν ήταν άχρηστη στην προκειμένη περίπτωση, αφού δεν ήθελε να μάθει τουίστ. Την άφησαν λοιπόν ελεύθερη να διαθέσει όπως θέλει το χρόνο της, αλλά δεν φαινόταν να το ευχαριστιέται, αφού βρισκόταν συνεχώς μέσα στην αγωνία της αναμονής και μες στην πίκρα της θλίψης της. Κάποιες στιγμές προσπάθησε να διαβάσει, αλλά σε λίγο πετούσε το βιβλίο και ξαναγύριζε στη μόνη απασχόληση που την ενδιέφερε: να περπατάει πάνω κάτω στο δωμάτιο ανυπόμονη ν' ακούσει κάποιο χτύπημα στην πόρτα.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27

Την ώρα που έτρωγαν το πρωινό τους, η κυρία Τζένιγκς έλεγε:

—Αν αυτός ο φθινοπωρινός καιρός συνεχιστεί για πολύ ακόμα, ο σερ Τζον δεν θα έχει καμιά όρεξη να φύγει από το Μπάρτον την επόμενη εβδομάδα. Οι κυνηγοί το φέρουν βαρέως να χάσουν έστω και μία μέρα από το αγαπημένο τους χόμπι. Στεναχωριούνται τόσο πολύ οι κακομοίρηδες που τους λυπάται η ψυχή μου.

—Δίκιο έχετε! Ξεφώνησε χαρούμενη η Μάριαν και πήγε μέχρι το παράθυρο για να δει τον καιρό. Δεν το είχα σκεφτεί. Αυτός ο καιρός μάλλον θα κρατάει πολλούς κυνηγούς στην εξοχή.

Αυτή η ιδέα, η σταλμένη απ' τον ουρανό, της ξανάφερε όλο την πρόσχαρη διάθεση.

—Είναι, πράγματι, πολύ καλές οι συνθήκες γι' αυτούς, είπε και ξαναγύρισε και πάλι στη θέση της με λαμπερό πρόσωπο. Ναι, πρέπει να είναι κατενθουσιασμένοι. Πάντως (κι εδώ πάλι ξανασκοτείνιασε), δεν πρέπει να κρατήσει πολύ. Τέτοια εποχή —και μετά από τόσες βροχές— πόσο μπορεί να κρατήσει; Όπου να 'ναι θα πιάσει κρύο και μάλλον θα είναι πολύ δριμύ. Τόσο γλυκός καιρός δεν κρατάει για πολύ, μια δυο μέρες ακόμα — πιο πολύ αποκλείεται. Και δεν αποκλείεται να πέσει παγωνιά ακόμα και σήμερα.

—Νομίζω, όμως, είπε η Έλινορ προσπαθώντας να εμποδίσει την κυρία Τζένιγκς να διαβάσει τις σκέψεις της Μάριαν με την ίδια ευκολία που τις έβλεπε η ίδια, ότι στο τέλος της άλλης εβδομάδας πρέπει να έχουμε οπωσδήποτε το σερ Τζον και τη λαίδη.

—Α, βέβαια αυτό σας το εγγυώμαι. Η Μαίρη έχει πάντα τον τρόπο της.

Και αυτό που σκέφτηκε η Έλινορ ήταν ότι η αδερφή της θα προσπαθήσει να στείλει γράμμα στο Κόουμ με το σημερινό ταχυδρομείο.

Αν όμως η Μάριαν έστειλε τέτοιο γράμμα, πρέπει να το έκανε μυστικά, γιατί η Έλινορ δεν το πήρε είδηση. Αλλά εφόσον η Έλινορ έβλεπε την αδερφή της χαρούμενη, είτε έγραψε είτε δεν έγραψε γράμμα τής ήταν αδιάφορο. Η Μάριαν φαινόταν πολύ χαρούμενη επειδή ίσως ο καιρός ήταν καλός και επειδή πολύ σύντομα θα χαλούσε και θα έπιανε κρύο.

Εκείνο το πρωινό, το πέρασαν αφήνοντας επισκεπτήρια στα σπίτια των γνωστών της κυρίας Τζένιγκς, με τα οποία τους πληροφορούσε για την άφιξή της στο Λονδίνο. Η Μάριαν αυτό που έκανε ήταν να παρατηρεί συνεχώς τον καιρό, την κατεύθυνση του αέρα και τις αλλαγές στο χρώμα του ουρανού και οραματιζόμενη αλλαγές στα καιρικά φαινόμενα.

—Δεν νομίζεις κι εσύ, Έλινορ, πως κάνει πιο πολύ κρύο απ' το πρωί; Εμένα μου φαίνεται πολύ αυτή η διαφορά. Τα χέρια μου έχουν ξυλιάσει και ούτε μέσα στη σόμπα δεν ζεσταίνονται. Χθες δεν ήταν το ίδιο, νομίζω. Και τα σύννεφα φαίνεται να αραιώνουν. Όπου να 'ναι θα προβάλει ο ήλιος και το απόγευμα θα έχει ξαστεριά.

Η Έλινορ κάποιες φορές τα έβρισκε διασκεδαστικά όλα αυτά και κάποτε στεναχωριόταν. Η Μάριαν εξακολουθούσε με μεγάλη σοβαρότητα να ανακαλύπτει κάθε βράδυ, στη λάμψη της φωτιάς και στην καθαρή ατμόσφαιρα, σαφείς ενδείξεις της επερχόμενης βαρυχειμωνιάς.

Digitized by 10uk1s

Οι δεσποινίδες Ντάσγουντ δεν είχαν κανένα λόγο να είναι δυσαρεστημένες με το πώς περνούσαν στην κυρία Τζένιγκς και με τη συμπεριφορά της απέναντί τους, η οποία ήταν άψογη. Τα πάντα στο σπίτι της γίνονταν χωρίς καταπίεση, όσο για τις συντροφιές της ήταν όλες πολύ ευχάριστες, εκτός από κάτι φίλους από τον παλιό καιρό, τους οποίους η λαίδη Μίντλετον δεν πολυσυμπαθούσε. Η Έλινορ χάρηκε πολύ όταν διαπίστωσε ότι οι συγκεντρώσεις και οι επισκέψεις κυλούσαν πολύ ήρεμα, με την απουσία πραγματικής ευχαρίστησης και με μόνη ενασχόληση τα χαρτιά.

Ο κύριος Μπράντον, που ήταν μόνιμα καλεσμένος στο σπίτι της κυρίας Τζένιγκς, ερχόταν σχεδόν κάθε μέρα. Ερχόταν για να δει τις δεσποινίδες — για την ακρίβεια, να κουβεντιάσει με την Έλινορ και να δει τη Μάριαν. Η κουβέντα αυτή ήταν για την Έλινορ το πιο ευχάριστο γεγονός της ημέρας. Συγχρόνως όμως, την ανησυχούσε η αθεράπευτη αγάπη του για τη Μάριαν. Ανησυχούσε μάλιστα πως αυτή η αγάπη είχε δυναμώσει, γιατί τον έβλεπε να την κοιτάζει για ώρες έντονα και σοβαρά, και να είναι τελικά πιο μελαγχολικός απ' όσο τον θυμόταν στο Μπάρτον.

Μία βδομάδα περίπου μετά τον ερχομό τους στο Λονδίνο, έμαθαν επιτέλους πως είχε έρθει ο Γουίλομπι. Μια μέρα, γυρνώντας απ' την πρωινή τους έξοδο, βρήκαν στο τραπεζάκι το πολυπόθητο επισκεπτήριό του.

—Αχ, Θεέ μου, ήρθε την ώρα που λείπαμε.

Η Έλινορ χάρηκε μαθαίνοντας πως ήταν στο Λονδίνο και τελείως αυθόρμητα είπε:

—Δεν πειράζει, θα 'ρθει σίγουρα πάλι αύριο.

Αλλά η Μάριαν ούτε που είχε αφτιά να την ακούσει. Και την ώρα που έμπαινε η κυρία Τζένιγκς έτρεξε να κρυφτεί με την πολυπόθητη κάρτα. Το γεγονός αυτό, ενώ έδωσε χαρά στην Έλινορ, ξανάφερε στη Μάριαν όλη, και κάτι παραπάνω από την προηγούμενη, αναστάτωσή της. Από εκείνη την ώρα δεν μπορούσε να ησυχάσει καθόλου, περίμενε να τον δει να εμφανίζεται στην πόρτα ανά πάσα στιγμή και δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί σε οτιδήποτε άλλο. Το επόμενο πρωί, αρνήθηκε κατηγορηματικά να βγει κι έμεινε στο σπίτι να τον περιμένει. Όλο το πρωί το μυαλό της Έλινορ ήταν στην οδό Μπέρκλεϊ και στο τι μπορεί να συνέβαινε εκεί όσο αυτές δεν ήταν εκεί. Όταν επέστρεψαν, από το ύφος της αδερφής της κατάλαβε ότι δεν είχε συμβεί τίποτα και ο Γουίλομπι δεν είχε φανεί ακόμη. Τότε, ο υπηρέτης εμφανίστηκε με ένα σημείωμα που άφησε πάνω στο τραπέζι.

—Για μένα! Φώναξε η Μάριαν κι έτρεξε να το αρπάξει.

—Όχι, δεσποινίς μου, είναι για την κυρία μου.

Η Μάριαν όμως δεν μπορούσε να το πιστέψει και το πήρε αμέσως στα χέρια της.

—Ναι, είναι πράγματι για την κυρία Τζένιγκς. Τι εκνευριστικό! —Δηλαδή, περιμένεις γράμμα; Τη ρώτησε η Έλινορ, μη υπομένοντας άλλο τη σιωπή γύρω απ' το θέμα.

—Μάλιστα! Όχι πολλά, δυο λόγια μόνο.

Και έπειτα από μια σύντομη παύση:

—Δεν μου έχεις εμπιστοσύνη, της είπε η Έλινορ.

Digitized by 10uk1s

—Ε, δεν μπορείς να μιλάς κι εσύ για έλλειψη εμπιστοσύνης! Εσύ, που δεν μπορείς να μιλάς ποτέ σου σε κανέναν.

—Εγώ; Απάντησε κάπως αμήχανα η Έλινορ. Αφού εγώ ειλικρινά δεν έχω να πω τίποτα.

—Ούτε κι εγώ, της απάντησε κοφτά η Μάριαν. Είμαστε σε παρόμοια θέση. Καμιά δεν έχει να πει τίποτα. Εσύ επειδή τα ομολογείς όλα κι εγώ επειδή δεν έχω διάθεση να κρύψω τίποτα.

Η Έλινορ, μη μπορώντας να αρνηθεί την κατηγορία, αλλά και χωρίς να έχει το δικαίωμα να την αναιρέσει, δεν ήξερε κάτω απ' αυτές τις συνθήκες πώς να πιέσει τη Μάριαν να της μιλήσει.

Ύστερα από λίγο, εμφανίστηκε η κυρία Τζένιγκς, η οποία πήρε το σημείωμα και το διάβασε μεγαλόφωνα. Ήταν από τη λαίδη Μίντλετον, η οποία την πληροφορούσε ότι είχαν φτάσει το προηγούμενο βράδυ στην οδό Κάντιτ και ότι ορισμένες δουλειές του σερ Τζον και ένα δικό της ισχυρό κρυολόγημα δεν του επέτρεψε να έρθουν στην οδό Μπέρκλεϊ, και ότι τους προσκαλούσε να πάνε το βράδυ όλοι μαζί στο σπίτι της. Η πρόσκληση φυσικά έγινε δεκτή. Όταν όμως έφτασε η ώρα, και όσο κι αν η στοιχειώδης ευγένεια το απαιτούσε να συνοδεύσουν και οι δύο την κυρία Τζένιγκς στο σπίτι του σερ Τζον, η Έλινορ έπρεπε να προσπαθήσει πολύ να πείσει τη Μάριαν να πάει, γιατί δεν είχε καμιά διάθεση ούτε να διασκεδάσει ούτε να διακινδυνεύσει να είναι απούσα την ώρα που πιθανόν να ερχόταν ο Γουίλομπι.

Η Έλινορ διαπίστωσε ότι η αλλαγή του τόπου διαμονής δεν αλλάζει και πολύ τις συνήθειες των ανθρώπων, αφού ο σερ Τζον, από την πρώτη κιόλας μέρα, κατόρθωσε να συγκεντρώσει κάπου είκοσι νέους για να τους προσφέρει τη διασκέδαση ενός χορού. Πάντως, η λαίδη Μίντλετον δεν ενέκρινε καθόλου αυτή την πράξη. Στην εξοχή, ένας απρογραμμάτιστος χορός ήταν απολύτως επιτρεπτός, αλλά στο Λονδίνο, όπου η αριστοκρατική φήμη ήταν αρκετά σημαντική και πολύ πιο δύσκολο να αποκτηθεί, το θεωρούσε εξαιρετικά τραβηγμένο να διαδοθεί ότι η λαίδη Μίντλετον είχε παραθέσει ένα μικρό χορό για οχτώ εννέα ζευγάρια, με δύο μόνο βιολιά και ένα μικρό μπουφέ.

Ένα από αυτά τα ζευγάρια ήταν ο κύριος και η κυρία Πάλμερ. Ο πρώτος έκανε το κάθε τι για να μη δώσει την παραμικρή σημασία στην πεθερά του και, μολονότι ήταν η πρώτη φορά που έβλεπε τις κοπέλες στο Λονδίνο, δεν έκανε τον κόπο να τις πλησιάσει. Τις κοίταξε αφ' υψηλού, σαν να ήταν η πρώτη φορά που τις έβλεπε. Χαιρέτησε μόνο την κυρία Τζένιγκς από μακριά με ένα νεύμα. Η Μάριαν, με το που μπήκε, περιεργάστηκε το χώρο και όταν διαπίστωσε ότι αυτός δεν ήταν εκεί, κάθισε σε μια μεριά, χωρίς καμιά απολύτως διάθεση ούτε να περάσει καλά ούτε να κάνει τους άλλους να περάσουν καλά. Έπειτα από περίπου μία ώρα, ο κύριος Πάλμερ πλησίασε τις δεσποινίδες Ντάσγουντ για να τους πει πόσο μεγάλη έκπληξη ήταν γι' αυτόν να τις βλέπει στο Λονδίνο.

—Νόμιζα ότι είστε και οι δυο στο Ντέβονσερ, είπε.

—Α, ναι, απάντησε η Έλινορ.

—Πότε θα ξαναφύγετε;

—Δεν ξέρω.

Digitized by 10uk1s

Και η συνομιλία ολοκληρώθηκε σε αυτό το σημείο. Ποτέ στη ζωή της η Μάριαν δεν είχε χορέψει τόσο απρόθυμα, ποτέ άλλοτε δεν είχε βρει το χορό της τόσο εξοντωτικό και, καθώς γύριζαν προς το σπίτι της κυρίας Τζένιγκς, γκρίνιαξε για την κούρασή της.

—Βέβαια, βέβαια, είπε η κυρία Τζένιγκς, ξέρουμε καλά για ποιο λόγο. Αν κάποιο πρόσωπο, ονόματα δεν λέμε, ήταν εκεί δεν θα νιώθατε κατάκοπη. Και για να πω την αλήθεια, δεν ήταν και πολύ ευγενικό να μην έρθει αφού ήταν καλεσμένος.

—Καλεσμένος! Φώναξε η Μάριαν.

—Έτσι μου είπε η κόρη μου, η Μαίρη. Φαίνεται πως τον συνάντησε το πρωί ο σερ Τζον.

Η Μάριαν δεν ξαναμίλησε, αλλά φαινόταν καταρρακωμένη. Και η Έλινορ, που δεν άντεχε να τη βλέπει σε αυτή την κατάσταση και ψάχνοντας να βρει κάποιον τρόπο ν' ανακουφίσει τον πόνο της, αποφάσισε να γράψει ένα γράμμα στη μητέρα της, με την ελπίδα πως αν την έκανε να ανησυχήσει για την υγεία της Μάριαν, ίσως να την έπειθε να ζητήσει επιτέλους τις τόσο καθυστερημένες εξηγήσεις για το όλο θέμα. Και το επόμενο πρωί, η απόφασή της ενισχύθηκε, όταν την είδε, μετά το πρωινό, να γράφει πάλι στον Γουίλομπι — γιατί δεν ήταν δυνατό να γράφει σε άλλον.

Το μεσημέρι, που η κυρία Τζένιγκς βγήκε μόνη της απ' το σπίτι για μια δουλειά, η Έλινορ άρχισε να γράφει το γράμμα της, ενώ η Μάριαν, που η αναστάτωσή της δεν την άφηνε να ασχοληθεί με τίποτα, ούτε να μιλήσει με τους άλλους, πηγαινοερχόταν νευρικά πάνω κάτω, από το ένα παράθυρο στο άλλο, ή καθόταν στο τζάκι θλιμμένη και συλλογισμένη. Η Έλινορ έγραψε στη μητέρα της χωρίς περιστροφές, της είπε όλα όσα είχαν συμβεί και της ανέλυσε τις υποψίες της για τη μεταστροφή του Γουίλομπι ξορκίζοντάς την, επικαλούμενη κάθε αίσθημα καθήκοντος και μητρικής αγάπης, να ρωτήσει τη Μάριαν ποια ακριβώς ήταν η σχέση της μαζί του.

Μόλις τέλειωσε το γράμμα της, ακούστηκε ένα χτύπημα στην πόρτα και ο υπηρέτης ανήγγειλε τον κύριο Μπράντον. Η Μάριαν, που τον είχε δει από το παράθυρο και δεν είχε διάθεση για επισκέψεις, έφυγε από το σαλόνι πριν καν ανοίξει η πόρτα. Αυτός ήταν αυστηρός όσο συνήθως και είπε στην Έλινορ ότι χαιρόταν που την έβρισκε μόνη της, σαν να ήθελε να της μιλήσει για κάτι, και μετά, αφού κάθισε, έμεινε σιωπηλός. Η Έλινορ ήταν σχεδόν σίγουρη ότι αυτό που ήθελε να της πει αφορούσε την αδερφή της και αδημονούσε να το ακούσει. Δεν ήταν η πρώτη φορά που αυτό που ξεκινούσε να πει είχε να κάνει περίπου ως εξής: «η αδερφή σας δεν φαίνεται πολύ καλά σήμερα» ή «η αδερφή σας έχει κακή διάθεση σήμερα» και να φαίνεται έτοιμος να τη ρωτήσει κάτι για τη Μάριαν. Τελικά, ύστερα από κάποιων λεπτών σιωπή, τη ρώτησε με κάπως ανήσυχη φωνή, πότε έπρεπε να τη συγχαρεί για τον καινούργιο της αδελφό. Η Έλινορ που δεν περίμενε ν' ακούσει κάτι τέτοιο, δεν ήξερε τι να πει και τον ρώτησε τι ακριβώς εννοεί και τι έχει στο νου του. Ο συνταγματάρχης προσπάθησε να χαμογελάσει λέγοντας:

—Εννοώ τον αρραβώνα της αδερφής σας με τον κύριο Γουίλομπι, ο οποίος είναι γνωστός σε όλους.

—Πώς είναι δυνατό να είναι γνωστός σε όλους, όταν δεν τον ξέρει πρώτα απ' όλους η οικογένειά της; Είπε η Έλινορ.

Ο συνταγματάρχης την κοίταξε έκπληκτος.

Digitized by 10uk1s

—Συγνώμη, είπε, φοβάμαι πως γίνομαι αδιάκριτος, αλλά δεν φαντάστηκα ότι μπορεί να είναι κρυφό, εφόσον αλληλογραφούν ανοιχτά κι όλος ο κόσμος μιλάει για το γάμο τους.

—Μα πώς είναι δυνατό; Από πού το ακούσατε;

—Από πολλούς ανθρώπους που σας είναι εντελώς άγνωστοι, αλλά και από πολλούς φίλους σας, όπως η κυρία Τζένιγκς, η κυρία Πάλμερ, οι Μίντλετον. Αλλά και πάλι, δεν θα το πίστευα —γιατί όταν δεν θέλουμε να πιστέψουμε κάτι βρίσκουμε πάντα λόγους για να το αμφισβητούμε— αν δεν έβλεπα σήμερα τυχαία στα χέρια του υπηρέτη που μου άνοιξε ένα γράμμα για τον Γουίλομπι με το γραφικό χαρακτήρα της αδερφής σας. Είχα έρθει για να σας ρωτήσω, αλλά πήρα την απάντηση πριν κάνω καν την ερώτηση. Είναι πράγματι οριστικό; Δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να...; Συγγνώμη. Άλλωστε δεν έχω κανένα δικαίωμα ούτε θα μπορούσα να καταφέρω τίποτα. Συγνώμη, δεσποινίς Ντάσγουντ, έχω την εντύπωση πως μίλησα περισσότερο από όσο έπρεπε, αλλά πραγματικά τα έχω χαμένα και δεν ξέρω πώς να κινηθώ. Αν μου πείτε ότι είναι πια τετελεσμένο γεγονός και οποιαδήποτε προσπάθεια θα πάει χαμένη, θα εξακολουθήσω να παραμένω σε απόσταση.

Τα λόγια αυτά, που ομολογούσαν ξεκάθαρα την αγάπη του για τη Μάριαν, συγκίνησαν ιδιαιτέρως την Έλινορ. Για λίγο, της ήταν αδύνατο να πει οτιδήποτε, αλλά και όταν ξαναβρήκε τη νηφαλιότητά της, έμεινε για λίγο αμίλητη, μη ξέροντας τι θα ήταν πιο κατάλληλο να του πει. Τη στιγμή που δεν ήξερε ούτε και η ίδια τι πραγματικά συμβαίνει με τον Γουίλομπι και την αδερφή της, αν προσπαθούσε να του μιλήσει, κινδύνευε να πέσει σε ατόπημα, λέγοντας είτε πιο πολλά είτε λιγότερα απ' όσα έπρεπε. Επειδή όμως ήξερε ότι, όποια κατάληξη κι αν είχαν τα αισθήματα της Μάριαν για τον Γουίλομπι, δεν άφηναν κανένα περιθώριο για τον κύριο Μπράντον, αλλά δεν ήθελε και να τον απογοητεύσει, θεώρησε ότι το πιο καλό ήταν να αφήσει να εννοηθούν περισσότερα απ' όσα πίστευε ή γνώριζε. Ομολόγησε λοιπόν πως, παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν το έχουν δηλώσει ποτέ φανερά, δεν αμφέβαλλε καθόλου για την αγάπη τους και συνεπώς δεν την έκανε να απορεί για το γεγονός ότι αλληλογραφούσαν.

Ο κύριος Μπράντον την άκουγε σιωπηλός και με μεγάλη προσοχή. Όταν τέλειωσε, σηκώθηκε και της είπε ταραγμένα:

—Εύχομαι στην αδερφή σας κάθε ευτυχία και σε αυτόν να προσπαθήσει να φανεί αντάξιός της.

Κατόπιν, την αποχαιρέτησε και έφυγε. Αυτή η συνάντηση δεν απάλυνε καθόλου τη στεναχώρια της Έλινορ για την κατάσταση που ήδη την ταλαιπωρούσε. Αντίθετα, ήταν ακόμα πιο προβληματισμένη. Θλιβόταν πραγματικά για την απογοήτευση του κυρίου Μπράντον και δεν μπορούσε να του υποσχεθεί με ευκολία μια καλύτερη τύχη.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28

Τις επόμενες τρεις τέσσερις μέρες, ο Γουίλομπι δεν εμφανίστηκε ούτε έστειλε κάποιο γράμμα, κι έτσι η Έλινορ δεν μετάνιωσε καθόλου για το γράμμα που είχε γράψει στη μητέρα της. Την πέμπτη ημέρα θα συνόδευαν τη λαίδη Μίντλετον σε κάποια δεξίωση, στην οποία η κυρία Τζένιγκς δεν θα πήγαινε γιατί ήταν άρρωστη η μικρότερη κόρη της. Η Μάριαν, χωρίς ιδιαίτερο κέφι και χωρίς να νοιάζεται για την εμφάνισή της ετοιμάστηκε σαν να της ήταν αδιάφορο αν θα πήγαινε ή όχι και δίχως κανένα ίχνος χαράς στο πρόσωπό της. Κάθισε κοντά στο τζάκι, μετά το τσάι περιμένοντας να έρθει η λαίδη Μίντλετον, ακίνητη, χωρίς να αλλάξει ούτε στάση ούτε έκφραση, βυθισμένη στις σκέψεις της και δείχνοντας να μην καταλαβαίνει την παρουσία της αδερφής της. Όταν τελικά αναγγέλθηκε ότι η άμαξα ήταν έτοιμη, η Μάριαν πετάχτηκε σαν να είχε ξεχάσει ότι περίμενε κάποιον.

Έφτασαν στον προορισμό τους στην ώρα τους. Όταν τελείωσε η ουρά των αμαξιών και κατάφεραν να αποβιβαστούν, ανέβηκαν τις σκάλες, άκουσαν να αναγγέλλονται το ονόματά τους δυνατά από είσοδο σε είσοδο και μπήκαν σε μια φωτισμένη και κατάμεστη αίθουσα, όπου έκανε ανυπόφορη ζέστη. Αφού πρώτα χαιρέτησαν την οικοδέσποινα με τον τρόπο που έπρεπε, ένιωσαν πια ελεύθερες να αναμειχθούν με τον υπόλοιπο κόσμο και να επιβαρύνουν με την παρουσία τους την αποπνικτική ατμόσφαιρα του συνωστισμού και της ζέστης. Αφού πέρασαν αρκετή ώρα όρθιες, σχεδόν άπραγες και αμίλητες, η λαίδη Μίντλετον κάθισε να παίξει χαρτιά. Επειδή η Μάριαν δεν είχε διάθεση να περιφέρεται, αποφάσισαν να κάτσουν σε δυο καρέκλες που βρήκαν κοντά στο τραπέζι.

Πριν περάσει λίγη ώρα, η Έλινορ έπιασε με το βλέμμα της τον Γουίλομπι να στέκεται λίγο πιο πέρα και να μιλάει με μια ευπαρουσίαστη κοπέλα. Καθώς τα βλέμματά τους συναντήθηκαν, της ένευσε ένα χαιρετισμό και συνέχισε την κουβέντα του με την κοπέλα. Ούτε καν πλησίασε τη Μάριαν, την οποία μάλλον είχε δει. Η Έλινορ τότε γύρισε αυθόρμητα προς την αδερφή της για να δει αν είχε αντιληφθεί αυτό το περιστατικό, αλλά η Μάριαν τον είδε ακριβώς εκείνη τη στιγμή. Το πρόσωπό της έλαμψε από χαρά και θα έτρεχε αμέσως κοντά του αν δεν τη συγκρατούσε η Έλινορ.

—Είναι εδώ, έλεγε και ξανάλεγε, Θεούλη μου, είναι εδώ! Αχ γιατί δεν κοιτάει προς το μέρος μας; Γιατί να μην μπορώ να του μιλήσω;

—Σε παρακαλώ, της είπε η Έλινορ, ηρέμησε. Δεν πρέπει να καταλάβουν όλοι τι νιώθεις. Μπορεί να μη σε έχει δει ακόμα.

Μόνο που της ήταν πολύ δύσκολο να το πιστέψει και η ίδια κάτι τέτοιο. Όσο για τη Μάριαν, το να ησυχάσει ήταν σχεδόν αδύνατο εκείνη την ώρα. Η προσμονή ήταν ζωγραφισμένη σε όλο της το πρόσωπο.

Τελικά, ο Γουίλομπι έστρεψε προς το μέρος τους και τις κοίταξε. Η Μάριαν σηκώθηκε, και φωνάζοντας τρυφερά το όνομά του, απλώνοντας το χέρι της. Αυτός πλησίασε και χωρίς να αγγίξει το χέρι της, κάνοντας ότι δεν το είδε, κοίταξε την Έλινορ και απόφυγε το βλέμμα της Μάριαν. Ρώτησε την Έλινορ για την υγεία της κυρίας Ντάσγουντ και πότε είχαν έρθει στο Λονδίνο. Η Έλινορ είχε μείνει άναυδη και δεν μπορούσε να ανοίξει το στόμα της. Τα συναισθήματα της Μάριαν δεν γινόταν να κρυφτούν: είχε γίνει κατακόκκινη και με φωνή τρεμάμενη από την ταραχή, του είπε:

—Για όνομα του Θεού, Γουίλομπι, τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά; Δεν λάβατε τα γράμματά μου; Δεν θα μου δώσετε το χέρι σας;

Digitized by 10uk1s

Τώρα δεν γινόταν να το αποφύγει άλλο. Ήταν όμως ξεκάθαρο ότι το άγγιγμά της του ήταν πολύ οδυνηρό και το κράτησε μόνο για πολύ λίγο. Όλη αυτή την ώρα φαινόταν ότι προσπαθούσε έντονα να μη χάσει τον έλεγχό του. Η Έλινορ παρατηρούσε το πρόσωπό του και πρόσεξε ότι τελικά τα κατάφερε. Και τότε είπε με ηρεμία:

—Είχα την τιμή να περάσω από την οδό Μπέρκλεϊ την περασμένη Τρίτη, αλλά δυστυχώς η κυρία Τζένιγκς και εσείς λείπατε. Ελπίζω να μη χάθηκε η κάρτα μου.

—Τα δικά μου γράμματα δεν τα πήρατε; Είπε γεμάτη ανησυχία η Μάριαν. Τι συμβαίνει, Γουίλομπι, πρέπει κάτι να έχει συμβεί, δεν εξηγείται αλλιώς. Τι να σημαίνουν όλα αυτά; Για όνομα του Θεού, πείτε μου τι συμβαίνει!

Δεν μπορούσε να της απαντήσει. Έχασε το χρώμα του και η αναστάτωσή του φάνηκε στο πρόσωπό του. Ξαφνικά όμως, διασταυρώνοντας το βλέμμα του με το βλέμμα της κοπέλας με την οποία μιλούσε προηγουμένως και σαν να ένιωσε απόλυτα επιτακτική την ανάγκη να συνέλθει, ξαναβρήκε την αυτοκυριαρχία του και λέγοντας «ναι, έλαβα την ειδοποίηση που είχατε την ευγένεια να μου στείλετε», υποκλίθηκε πολύ γρήγορα και επέστρεψε στη φιλενάδα του.

Η Μάριαν είχε κιτρινίσει, τα πόδια της δεν την κρατούσαν και σωριάστηκε στην καρέκλα, ενώ η αδερφή της προσπαθούσε να τη συνεφέρει με λεβάντα και να την προστατέψει από τα αδιάκριτα βλέμματα.

—Πήγαινε να τον φωνάξεις να έρθει πίσω, είπε μόλις ξαναβρήκε τη φωνή της. Φέρ' τον εδώ αμέσως. Πες του πως πρέπει να τον ξαναδώ, για να του μιλήσω τώρα αμέσως. Θα τρελαθώ, δεν γίνεται, πρέπει να μου δώσει εξηγήσεις, πρέπει να έχει γίνει κάποιο λάθος. Έλα, άντε, πήγαινε τώρα.

—Δεν γίνεται αυτή τη στιγμή, χρυσή μου, πρέπει να κάνεις υπομονή. Δεν είναι το πιο κατάλληλο μέρος αυτό για εξηγήσεις. Περίμενε έως αύριο, δεν είναι τόσο μεγάλο το διάστημα.

Ωστόσο, έκανε μεγάλη προσπάθεια να τη συγκρατήσει και να μην πάει να τον βρει η ίδια. Όσο για να την πείσει να ελέγξει τα συναισθήματά της, ή τουλάχιστον να μην κάνει τόσο έκδηλη την αναστάτωσή της περιμένοντας με ψυχραιμία, έστω και εξωτερική, μέχρι να δινόταν η ευκαιρία να μιλήσουν σε άλλες συνθήκες, αυτό ήταν αδύνατον. Η Μάριαν δεν έπαψε ούτε στιγμή να ψιθυρίζει το σπαραγμό της καρδιάς της με διάφορα επιφωνήματα απελπισίας. Σε λίγο η Έλινορ είδε τον Γουίλομπι να φεύγει πηγαίνοντας προς τη σκάλα και είπε στη Μάριαν πως τον είδε να φεύγει, ελπίζοντας πως θα μπορούσε να αποδεχτεί ότι δεν θα του ξαναμιλούσε εκείνη τη μέρα και θα ηρεμούσε. Ωστόσο, η Μάριαν τής ζήτησε να παρακαλέσουν τη λαίδη να φύγουν, γιατί δεν άντεχε ούτε λεπτό παραπάνω.

Μόλις η λαίδη άκουσε ότι η Μάριαν ήταν σε άσχημη κατάσταση, διέκοψε την παρτίδα της και, υπακούοντας στους νόμους της φιλοξενίας, δεν έφερε καμιά αντίρρηση. Έδωσε τη θέση της σε μια γνωστή της και αποχώρησαν γρήγορα, για την ακρίβεια, μόλις κατάφεραν να βρουν την άμαξά τους. Στο δρόμο της επιστροφής δεν αντάλλαξαν ούτε λέξη γιατί η Μάριαν ήταν σε πολύ κακή κατάσταση, μέσα σε βαθιά θλίψη· δεν μιλούσε και δεν είχε ούτε καν τη δύναμη να κλάψει. Φτάνοντας, ευτυχώς δεν συνάντησαν την κυρία Τζένιγκς και γλίτωσαν όλες τις εξηγήσεις που θα έπρεπε να δώσουν. Έτσι, πήγαν κατευθείαν στο δωμάτιό τους και η Έλινορ προσπάθησε να συνεφέρει τη Μάριαν με λίγη αμμωνία. Αφού ξεντύθηκε έπεσε στο κρεβάτι και η Έλινορ την άφησε μόνη της, επειδή κατάλαβε ότι μάλλον

Digitized by 10uk1s

ήταν καλύτερα έτσι. Αυτή πήγε στο σαλόνι να περιμένει την κυρία Τζένιγκς προσπαθώντας να ανακαλέσει στη μνήμη της όλη την ιστορία από την αρχή.

Το ότι πρέπει να υπήρχε κάποιου είδους δεσμός ανάμεσά τους δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία. Και ακόμα, ότι ο Γουίλομπι ήθελε τώρα να απαλλαγεί ήταν ξεκάθαρο. Με όποια δικαιολογία και να έβρισκε παρηγοριά η Μάριαν, η Έλινορ δεν μπορούσε να σκεφτεί ότι μπορούσε να υπάρχει κανενός είδους παρεξήγηση ή λάθος. Μόνο η πλήρης μεταστροφή των συναισθημάτων του μπορούσε να εξηγήσει μια τέτοια συμπεριφορά. Και η οργή της Έλινορ θα ήταν ακόμα πιο μεγάλη, αν δεν είχε δει πόσο αμήχανα είχε αντιδράσει, πράγμα που έδειχνε ότι είχε πλήρη επίγνωση των ενοχών του, κι αυτό δεν την άφηνε να πιστέψει ότι μπορεί να ήταν ένας ασυνείδητος που έπαιζε ολοκληρωτικά με τα αισθήματα της αδερφής της χωρίς να έχει καμιά καλή πρόθεση. Ίσως η απόσταση να είχε εξασθενίσει την αγάπη του και το συμφέρον να τον είχε βοηθήσει να το ξεπεράσει. Αλλά το γεγονός ότι κάποτε υπήρχε αυτή η αγάπη της ήταν εντελώς αδύνατο να το αμφισβητήσει.

Όσο για την περίπτωση της Μάριαν, όσο σκεφτόταν την κατάρρευσή της μετά την τραγική αυτή συνάντηση και πόση οδύνη την περίμενε ακόμα σε αυτό που κατά πάσα πιθανότητα θα επακολουθούσε, την έπιανε μεγάλη ταραχή. Η δική της θέση δεν ήταν τόσο δυσβάσταχτη, αφού η εκτίμησή της για τον Έντουαρτ παρέμενε ακέραιη, όσο και αν θα ζούσαν χωρισμένοι από δω και πέρα, και μπορούσε να τον σκέφτεται χωρίς να υποφέρει. Αλλά η Μάριαν δεν είχε καμιά παρηγοριά· ήταν λες και συνωμοτούσαν όλα εναντίον της, για να κάνουν το χωρισμό της με τον Γουίλομπι ακόμα πιο οδυνηρό, πιο σκληρό και αδυσώπητο.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29

Πριν ο ήλιος αρχίσει να διώχνει την παγερή αυγή του Γενάρη και πριν ακόμα η καμαριέρα έρθει να ανάψει το τζάκι στην κάμαρα της Μάριαν, αυτή στεκόταν μισοντυμένη στα γόνατα και προσπαθούσε να γράψει πάνω στο ντουλάπι με το λιγοστό φως που έμπαινε από το παράθυρο. Έγραφε όσο πιο γρήγορα μπορούσε και όσο της επέτρεπαν τα δάκρυα που έτρεχαν ασταμάτητα. Σ' αυτή την κατάσταση τη βρήκε η Έλινορ, μόλις την ξύπνησαν τα αναφιλητά της. Την κοίταξε για λίγο τρομαγμένη, χωρίς να τολμήσει να βγάλει μιλιά και τελικά της είπε, όσο πιο τρυφερά και διακριτικά μπορούσε:

—Μάριαν, μήπως θέλεις να μου μιλήσεις;

—Όχι, Έλινορ, προς το παρόν δεν πρόκειται να σου πω τίποτα. Αν περιμένεις λίγο θα τα μάθεις όλα.

Η απελπισμένη ηρεμία με την οποία πρόφερε αυτά τα λόγια κράτησε μόνο μέχρι να τα ολοκληρώσει και σε λίγο ξέσπασε σε έναν ασυγκράτητο οδυρμό. Έπρεπε να περάσουν λίγα λεπτά για να μπορέσει να συνεχίσει το γράμμα της, ενώ τα ασταμάτητα αναφιλητά, που την ανάγκαζαν κάθε τόσο να σταματάει, έδειχναν καθαρά ότι πρέπει να ήξερε πως ήταν σχεδόν βέβαιο ότι έγραφε σε αυτόν για τελευταία φορά.

Η Έλινορ, βάζοντας όλη της τη διακριτικότητα, την παρακολουθούσε σιωπηλή και ανήσυχη. Ήθελε να την κάνει να ηρεμήσει, να την παρηγορήσει, αλλά η Μάριαν την είχε παρακαλέσει με όλη τη δύναμη της υπερέντασης στην οποία βρισκόταν να μην της πει τίποτα απολύτως. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ήταν προτιμότερο και για τις δύο να μην παραμείνουν στο ίδιο δωμάτιο για αρκετή ώρα. Και πράγματι χωρίστηκαν, αφού ο εκνευρισμός της Μάριαν δεν την άφηνε να μείνει πολύ στο ίδιο σημείο. Μόλις ντύθηκε, βγήκε από το δωμάτιο και μέχρι να 'ρθει η ώρα του πρωινού περπατούσε νευρικά πάνω κάτω σε όλο το σπίτι αποφεύγοντας να συναντήσει τον οποιονδήποτε.

Στο τραπέζι, δεν έφαγε τίποτα ούτε έκανε καμιά προσπάθεια να φάει, ενώ η Έλινορ έκανε τα πάντα, όχι για να τη φροντίσει τόσο όσο για να κρατάει μακριά το ενδιαφέρον της κυρίας Τζένιγκς.

Επειδή το πρωινό ήταν το αγαπημένο γεύμα της οικοδέσποινας, κρατούσε αρκετή ώρα. Όταν τελικά πήγαν στο τραπέζι της ραπτικής, μπήκε ο υπηρέτης κρατώντας ένα γράμμα για τη Μάριαν, το οποίο άρπαξε αμέσως, έγινε κατακίτρινη και έφυγε επιτόπου για το δωμάτιό της. Η Έλινορ κατάλαβε φυσικά ότι το γράμμα προέρχονταν από τον Γουίλομπι και ένιωσε να παραλύει ολόκληρη. Με δυσκολία προσπάθησε να κρατήσει όρθιο το κεφάλι της. Ο τρόμος που την είχε κυριεύσει ήταν αδύνατο να ελεγχθεί και πίστευε ότι σίγουρα θα τον καταλάβαινε η κυρία Τζένιγκς. Αλλά εκείνη το μόνο που είδε ήταν ότι η Μάριαν είχε πάρει γράμμα από τον Γουίλομπι, οπότε και άρχισε τα γνωστά της αστειάκια νομίζοντας πως θα γινόταν ευχάριστη στη Μάριαν. Δεν υποψιάστηκε στο παραμικρό τον πανικό της Έλινορ, απορροφημένη καθώς ήταν να κόβει σε ίσια κομμάτια το μαλλί. Και μόλις η Μάριαν έφυγε, συνέχισε ήρεμη την κουβέντα της με τα παρακάτω λόγια:

—Στο λόγο της τιμής μου, δεσποινίς Έλινορ, δεν έχω ξαναδεί έναν τόσο ερωτοχτυπημένο άνθρωπο στη ζωή μου. Οι δικές μου κόρες δεν είχαν πάθει τίποτα μπροστά της, παρόλο που φαίνονταν ξεμυαλισμένες. Η δεσποινίς Μάριαν, όμως, έχει γίνει άλλος άνθρωπος. Ελπίζω να μη μείνει πολύ σε αυτή την αγωνία, γιατί μου σπαράζει η καρδιά να τη βλέπω έτσι στεναχωρημένη και σε απόγνωση. Και δεν μου λέτε, πότε με το καλό τελικά

Digitized by 10uk1s

παντρεύονται;

Η Έλινορ, παρόλο που εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσε να μιλήσει, πίεσε τον εαυτό της να ανακόψει αυτό τον αιφνιδιασμό και προσπαθώντας να χαμογελάσει, της είπε:

—Δηλαδή με τα πολλά, κυρία Τζένιγκς, το πιστέψατε κι εσείς όπως κι εμείς ότι η αδερφή μου είναι αρραβωνιασμένη με τον Γουίλομπι; Εγώ νόμιζα ότι κάνατε αστεία, αλλά η ερώτησή σας δείχνει ότι τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Θα σας παρακαλούσα όμως να μην τρέφετε τέτοιες αυταπάτες και με κάθε ειλικρίνεια σας λέω ότι το τελευταίο πράγμα που θα γινόταν αυτό τον καιρό θα ήταν να παντρευτούν.

—Ντροπή, δεσποινίς Ντάσγουντ, ντροπή πια! Τι είναι όλα αυτά που ακούω; Μήπως δεν γνωρίζουμε όλοι πως, από την πρώτη στιγμή που βρέθηκαν, ερωτοχτυπήθηκαν; Και ότι θα παντρεύονταν. Εγώ η ίδια δεν τους έβλεπα με τα μάτια μου κάθε μέρα στο Ντέβονσερ, από το πρωί ως το βράδυ; Και μήπως δεν υποψιάστηκα ότι η αδερφή σας ήρθε στο Λονδίνο για να αγοράσει το νυφικό της; Ελάτε τώρα, αφήστε τα αυτά. Επειδή εσείς είστε πανέξυπνη, νομίζετε ότι οι άλλοι δεν έχουν μυαλό στο κεφάλι τους να καταλάβουν κάποια πράγματα; Ε, λοιπόν, να έχετε υπόψη σας ότι το ξέρει όλο το Λονδίνο και εγώ το κυκλοφορώ σε όλο τον κόσμο — το ίδιο και η Σαρλότ.

—Ειλικρινά, κυρία Τζένιγκς, είπε η Έλινορ πολύ σοβαρά, κάνετε πολύ μεγάλο λάθος και δεν κάνετε καθόλου καλά να διαδίδετε ένα τέτοιο νέο. Θα το καταλάβετε κι εσείς πολύ γρήγορα, όσο κι αν τώρα σας φαίνεται απίστευτο.

Η κυρία Τζένιγκς γέλασε πάλι, αλλά η Έλινορ δεν είχε διάθεση να μιλήσει περισσότερο. Το μόνο που την ένοιαζε τώρα ήταν να μάθει το γρηγορότερο τι είχε γράψει ο Γουίλομπι κι έτρεξε γρήγορα στο δωμάτιό τους. Με το που άνοιξε την πόρτα, είδε τη Μάριαν πεσμένη στο κρεβάτι να πνίγεται στο κλάμα, με το γράμμα στο χέρι και άλλα δύο πεταμένα δίπλα της. Η Έλινορ την πλησίασε σιωπηλή, κάθισε στο κρεβάτι, της έπιασε το χέρι, τη φίλησε τρυφερά πολλές φορές και μετά ξέσπασε και η ίδια σε ένα κλάμα που δεν ήταν λιγότερο σπαρακτικό απ' της αδερφής της, αρχικά τουλάχιστον. Η Μάριαν που δεν μπορούσε να βγάλει άχνα, ένιωσε όλη τη στοργή και τη συμπόνια, κι αφού πέρασαν αρκετή ώρα κλαίγοντας μαζί, πήρε τα γράμματα και τα έβαλε στα χέρια της Έλινορ. Μετά έβαλε το πρόσωπό της μέσα στο μαντίλι και σχεδόν ούρλιαξε από την οδύνη. Η Έλινορ, γνωρίζοντας ότι αυτή η οδύνη έπρεπε να εκτονωθεί, την άφησε μέχρι που είδε ότι αποφορτίστηκε κάπως, και τότε διάβασε το γράμμα του Γουίλομπι, το οποίο έλεγε τα παρακάτω:

Οδός Μποντ, Ιανουάριος.

Αγαπητή δεσποινίς

Μόλις είχα την τιμή να λάβω το γράμμα σας, για το οποίο θα ήθελα να εκφράσω θερμά ευχαριστώ. Στεναχωρήθηκα αρκετά μαθαίνοντας ότι υπήρχε κάτι που σας στεναχώρησε στη συμπεριφορά μου χθες το βράδυ, και μολονότι δυσκολεύομαι να κατανοήσω με ποιον ακριβώς τρόπο ατύχησα να σας προκαλέσω τέτοια θλίψη, σας παρακαλώ να με συγχωρήσετε για κάτι που, αληθινά σας λέω, έγινε χωρίς τη θέλησή μου. Την παλιά μου φιλία με την οικογένειά σας στο Ντέβονσερ θα τη νοσταλγώ πάντα με μεγάλη ευγνωμοσύνη και θέλω να πιστεύω ότι δεν θα διακοπεί εξαιτίας κάποιας λαθεμένης ή παρερμηνευμένης ενέργειάς μου. Η εκτίμησή μου για όλη σας την

Digitized by 10uk1s

οικογένεια είναι πολύ βαθιά, αν όμως έκανα το λάθος να δώσω την εντύπωση για κάτι περισσότερο απ' αυτό που ένιωθα ή που ήθελα να εκφράσω, είμαι οπωσδήποτε υπόλογος για το γεγονός ότι δεν ήμουν πιο επιφυλακτικός στην έκφραση αυτής της εκτίμησης. Το ότι όμως ήταν αδύνατο να εννοώ κάτι περισσότερο, θα το καταλάβετε, όταν σας πω ότι από καιρό είχα δεσμευτεί συναισθηματικά και ότι η δέσμευση αυτή θα ολοκληρωθεί σε λίγες εβδομάδες, όπως πιστεύω. Υπακούω με μεγάλη μου λύπη στην επιθυμία σας να σας επιστρέψω τα γράμματα με τα οποία με τιμήσατε, όπως και την μπούκλα που με την ευγενή σας καλοσύνη μου χαρίσατε.

Ο ταπεινός σας δούλος Τζον Γουίλομπι

Ο εκνευρισμός της Έλινορ απ' αυτό το γράμμα ήταν απερίγραπτος. Μολονότι ήξερε πριν το ξεκινήσει ότι θα περιείχε μια ομολογία της κακής του συμπεριφοράς και την επιβεβαίωση του οριστικού τους χωρισμού, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι θα έβλεπε αυτά τα λόγια διατυπωμένα με τέτοιο ύφος. Ούτε ποτέ φανταζόταν ότι ο Γουίλομπι θα έδειχνε τέτοια φοβερή αναισθησία, χάνοντας κάθε ίχνος αξιοπρέπειας, κάθε ίχνος και της πιο στοιχειώδους ευγένειας, στέλνοντας ένα γράμμα τόσο ψυχρό! Ένα γράμμα που αντί να ομολογεί κάποιες τύψεις ή να εκφράζει την επιθυμία του να αποδεσμευτεί, δεν δεχόταν καν ότι υπήρχε προδοσία και αρνιόταν να δεχτεί ότι η παραμικρή του λέξη είναι προσβολή, πράγμα που έδειχνε ότι αυτός που το έγραψε ήταν ένα τελείως πωρωμένο άτομο.

Για μια στιγμή, σταμάτησε τρέμοντας από θυμό. Κατόπιν το διάβασε πολλές φορές, αλλά με κάθε νέα ανάγνωση η αποστροφή της γινόταν πιο έντονη γι' αυτόν, τόσο που δεν τολμούσε να μιλήσει στη Μάριαν από φόβο μην την πληγώσει ακόμα περισσότερο. Γιατί εκείνο που θα ξεστόμιζε αν αποφάσιζε να μιλήσει, θα ήταν ότι ίσως αυτός ο χωρισμός ήταν η μεγαλύτερη ευλογία, όχι μόνο γιατί δεν της στέρησε κάτι πολύτιμο, αλλά και γιατί τη γλίτωσε από κάποιο χειρότερο και ανεπανόρθωτο κακό: το ισόβιο δέσιμό της με έναν ανήθικο άνθρωπο.

Βουτηγμένη στις σκέψεις της μετά το γράμμα και αναλογιζόμενη την ποταπότητα της ψυχής που το είχε υπαγορεύσει και συγκρίνοντάς την, ίσως, με την ψυχή κάποιου άλλου ανθρώπου —ο οποίος δεν θα έπρεπε να συσχετιστεί με αυτό το θέμα, αν η καρδιά της δεν τον συνέδεε πάντα με όλα όσα προέκυπταν— η Έλινορ ξέχασε την απελπισία της αδερφής της. Ξεχνώντας ότι κρατούσε τα άλλα τρία γράμματα χωρίς να τα έχει διαβάσει, και χωρίς να καταλάβει πως η ώρα περνούσε, άκουσε ξαφνικά τον ήχο μιας άμαξας έξω απ' το παράθυρο. Η κυρία Τζένιγκς είχε επιστρέψει απρόβλεπτα, ενώ δεν την περίμεναν πριν τη μία η ώρα. Σίγουρη ότι δεν ήθελε να αφήσει την αδερφή της σ' αυτή την κατάσταση, πήγε να της πει ότι δεν θα μπορούσε να τη συνοδέψει, γιατί η Μάριαν δεν αισθανόταν καλά. Η κυρία Τζένιγκς με το πονηρό της χαμόγελο έδειξε να καταλαβαίνει την αιτία της αδιαθεσίας και έδειξε απόλυτη κατανόηση, κι έτσι αφού την κατευόδωσε, επέστρεψε στη Μάριαν. Τη βρήκε να προσπαθεί να σηκωθεί απ' το κρεβάτι και μόλις την τελευταία στιγμή πρόλαβε να την πιάσει πριν πέσει κάτω στο πάτωμα, εξαντλημένη από την πείνα και την αϋπνία. Για πολλές μέρες, της είχε κοπεί η όρεξη και πολλές βραδιές δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Μόλις έφυγε η υπερένταση της προσμονής, ένιωσε όλες τις συνέπειες μαζί: ζαλάδα, πονοκέφαλο, αναγούλα, λιποθυμικές τάσεις. Ένα ποτήρι κρασί που της έδωσε η Έλινορ τη βοήθησε να συνέλθει. Η Μάριαν προσπάθησε να της δείξει πόσο την αγαπούσε, λέγοντας:

—Αχ, αδερφούλα μου, σου μαύρισα τη ζωή!

Digitized by 10uk1s

—Το μόνο που με απασχολεί, της είπε η Έλινορ, είναι να μην υποφέρεις εσύ. Μακάρι να μπορούσα να κάνω κάτι για να αισθανθείς καλύτερα.

Αυτά τα λόγια, όπως θα γινόταν και με κάθε τι άλλο, η Μάριαν δεν τα άντεξε. Μπόρεσε μόνο να φωνάξει μέσα στον οδυρμό της «δεν τη θέλω τη ζωή μου», πριν η φωνή της σκεπαστεί ξανά από τα αναφιλητά.

Η Έλινορ δεν άντεχε άλλο να παρακολουθεί αμέτοχη την εγκατάλειψή της σε αυτή την ολέθρια απελπισία.

—Σύνελθε, αγαπούλα μου, της είπε, αν δεν θες να ξεκάνεις και τον εαυτό σου και όσους σε αγαπάνε. Δεν σκέφτεσαι τη μανούλα σου; Δεν σκέφτεσαι το δικό της το μαρτύριο, αν σε δει να βασανίζεσαι με αυτό τον τρόπο; Έστω και μόνο γι' αυτήν, πρέπει να κάνεις κουράγιο.

—Δεν μπορώ, δεν μπορώ, φώναξε η Μάριαν. Άσε με, φύγε αν σε οδηγώ σε κατάθλιψη. Μίσησέ με, ξέχασέ με αλλά μη με βασανίζεις. Είναι εύκολο για όποιον είναι απ' έξω να μιλάει για κουράγιο. Αχ, ευτυχισμένη μου Έλινορ, πώς να νιώσεις εσύ τι αισθάνομαι;

—Εμένα λες ευτυχισμένη; Πού να 'ξερες! Και πώς μπορώ να είμαι χαρούμενη όταν σε βλέπω σε αυτή την κατάσταση!

—Με συγχωρείς, αδερφούλα μου, είπε η Μάριαν παίρνοντας την αδερφή της στην αγκαλιά της. Ξέρω πόσο στεναχωριέσαι για μένα και γνωρίζω τι καλή καρδιά που έχεις. Εσύ όμως πρέπει να είσαι χαρούμενη. Ο Έντουαρτ σε αγαπάει, και πες μου τι θα μπορούσε ποτέ να διαλύσει μια τέτοια ευτυχία;

—Πάμπολλα πράγματα, είπε με πένθιμο τρόπο η Έλινορ.

—Όχι, όχι τίποτα! Αναφώνησε η Μάριαν. Σ' αγαπάει, εσένα και μονάχα εσένα. Δεν γίνεται να στεναχωριέσαι γι' αυτό.

—Δεν γίνεται όμως να 'χω και καμιά ιδιαίτερη χαρά, όταν σε βλέπω σε μια τέτοια κατάσταση.

—Πάντα σ' αυτή θα με βλέπεις. Η δική μου δυστυχία δεν πρόκειται να γιατρευτεί ποτέ.

—Μην ξεστομίζεις τέτοια πράγματα, Μάριαν. Δεν υπάρχει καμιά παρηγοριά; Δεν έχεις άλλους ανθρώπους στον κόσμο; Όσο κι αν υποφέρεις τώρα, σκέψου πόσο αβάσταχτο θα ήταν αν ανακάλυπτες πολύ αργότερα τι επιπέδου άνθρωπος ήταν αυτός. Αν ο αρραβώνας σας διαρκούσε πολλούς μήνες ακόμα, όπως ήταν πιθανό να συμβεί, πριν αποφασίσει να τον διαλύσει, η πίστη σου σε αυτό το άτομο όλον αυτό τον καιρό θα έκανε το χτύπημα πολύ χειρότερο.

—Αρραβώνας! Δεν υπήρχε ποτέ αρραβώνας! Όχι δεν είναι τόσο φοβερός όσο νομίζεις, γιατί δεν αθέτησε κανένα λόγο.

—Μα, δεν σου είχε πει ότι σε αγαπάει;

—Ναι... όχι όχι, ποτέ. Το εκδήλωνε συνεχώς, αλλά ποτέ δεν το είπε ξεκάθαρα. Πολλές φορές είχα την εντύπωση ότι το είχε πει, αλλά στην πραγματικότητα δεν το είπε ποτέ.

Digitized by 10uk1s

—Και τότε πώς πήρες το θάρρος και του έγραψες;

—Γιατί να μην του γράψω; Ήταν τόσο εύλογο για μένα μετά απ' όσα είχαν συμβεί. Άφησέ με, δεν μπορώ να πω άλλα.

Η Έλινορ έμεινε σιωπηλή. Πήρε τα τρία γράμματα στα χέρια της με πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον από πριν, και τα διάβασε όλα μονομιάς. Το πρώτο ήταν αυτό που έστειλε η Μάριαν μόλις είχαν φτάσει στο Λονδίνο.

Οδός Μπέρκλεϊ, Ιανουάριος

Μπορώ να υποθέσω την έκπληξή σας, Γουίλομπι, μόλις λάβετε αυτό το σημείωμα. Δεν θα νιώσετε μόνο έκπληξη, νομίζω, όταν σας πω ότι βρίσκομαι στο Λονδίνο. Η ευκαιρία να βρισκόμαστε εδώ —έστω και με την κυρία Τζένιγκς— ήταν μια δελεαστική πρόταση στην οποία δεν μπορέσαμε να πούμε όχι. Ελπίζω να λάβετε αυτό το σημείωμα αρκετά νωρίς και να προλάβετε να έρθετε απόψε, αλλά δεν το θεωρώ και δεδομένο. Πάντως, αύριο θα σας περιμένω. Μέχρι αύριο λοιπόν.

Μ.Ν.

Το δεύτερο σημείωμα, που το είχε γράψει μετά τη χοροεσπερίδα των Μίντλετον, έλεγε τα εξής:

Δεν είναι δυνατό να σας περιγράψω πόσο στεναχωρήθηκα που ήμουν απούσα προχθές, όταν μας επισκεφτήκατε, ούτε και για το πόσο μεγάλη απορία έχω για το ότι δεν πήρα καμιά απάντηση στο σημείωμα που σας έστειλα πριν από μία εβδομάδα. Πρόσμενα ανυπόμονα να μάθω νέα σας, κι ακόμα περισσότερο να σας δω, κάθε στιγμή της ημέρας. Σας παρακαλώ, ελάτε όσο πιο γρήγορα γίνεται και πείτε μου γιατί φερθήκατε έτσι και με αφήσατε να περιμένω τόσον καιρό μάταια. Καλύτερα να έρθετε νωρίτερα την επόμενη φορά, γιατί συνήθως φεύγουμε γύρω στη μία. Χθες βράδυ είμασταν σε μια χοροεσπερίδα που έκανε η λαίδη Μίντλετον. Εκεί έμαθα ότι ήσασταν κι εσείς καλεσμένος, αλλά δεν μπορώ να το πιστέψω. Αν ήταν όντως έτσι και δεν ήρθατε, πρέπει να έχετε αλλάξει πάρα πολύ από την τελευταία φορά που σας είδα. Εγώ επιμένω να πιστεύω πως δεν είναι δυνατόν κάτι τέτοιο κι ελπίζω ότι σύντομα θα με διαβεβαιώσετε και μόνος σας ότι έχω δίκιο.

Μ.Ν.

Στο τρίτο γράμμα ήταν γραμμένα τα εξής:

Τι μπορώ να σκεφτώ, Γουίλομπι, για τους τρόπους σας χθες βράδυ; Απαιτώ μια εξήγηση. Έτρεξα να σας μιλήσω με όλη τη χαρά που ήταν φυσικό να έπεται του χωρισμού μας και με όλη την οικειότητα που πίστευα ότι δικαιολογούσε η φιλία μας στο Μπάρτον κι εσείς με απομακρύνατε! Πέρασα μια εφιαλτική νύχτα προσπαθώντας να δικαιολογήσω μια συμπεριφορά που επιεικώς μπορεί να χαρακτηριστεί

Digitized by 10uk1s

προσβλητική. Μολονότι δεν κατάφερα ακόμα να ανακαλύψω μια λογική ερμηνεία για τη στάση σας, έχω όλη την καλή διάθεση να ακούσω τις δικές σας εξηγήσεις. Ίσως να έχετε πάρει για μένα κάποιες λανθασμένες ή συκοφαντικές πληροφορίες, που με έκαναν να πέσω στην εκτίμησή σας. Πείτε μου ακριβώς τι τρέχει, εξηγήστε μου για ποιο λόγο φερθήκατε έτσι, και θα ησυχάσω. Θα ήταν αρκετά επώδυνο για μένα να διατηρήσω μια άσχημη εντύπωση για εσάς. Αν όμως είναι αναπόφευκτο, αν πρέπει να μάθω ότι δεν είστε ο άνθρωπος που πίστευα και ότι τα αισθήματα που εκφράζατε σε όλους μας δεν ήταν γνήσια κι ότι η συμπεριφορά σας απέναντί μου είχε την πρόθεση να εξαπατήσει, καλύτερα να μου το πείτε το συντομότερο. Θα ήταν καλύτερο για μένα να σας ελευθέρωνα απ' αυτό το χρέος, αλλά η βεβαιότητα, όποια κι αν είναι η αλήθεια, είναι πολύ προτιμότερη απ' αυτό που υφίσταμαι τώρα. Αν τα αισθήματά σας προς εμένα έχουν σταματήσει να είναι εκείνα που γνώριζα, επιστρέψτε μου τα σημειώματα που σας έστειλα και την μπούκλα από τα μαλλιά μου.

Μ.Ν.

Το γεγονός ότι τέτοια τρυφερά γράμματα, γεμάτα εμπιστοσύνη, απαντήθηκαν με τέτοιο ψυχρό τρόπο, η Έλινορ δεν μπορούσε να το πιστέψει. Η ποταπότητα του χαρακτήρα του, ωστόσο, δεν την εμπόδιζε να δει ότι δεν έπρεπε καν να έχουν γραφτεί, και απέμεινε να σκέφτεται σιωπηλή την αφέλεια της αδερφής της, που είχε σπεύσει να δώσει τόσο απλόχερα αποδείξεις αγάπης, που δεν είχαν ζητηθεί, που τίποτα σημαντικό δεν τις δικαιολογούσε και που η εξέλιξη των πραγμάτων αποδοκίμαζε οικτρά. Η Μάριαν, βλέποντας πως είχε διαβάσει τα γράμματα, της είπε πως δεν έλεγαν τίποτα πιο πολύ απ' αυτά που θα έγραφε οποιοσδήποτε άνθρωπος στις ίδιες συνθήκες.

—Ένιωθα τόσο ιερά συνδεδεμένη μαζί του, σαν να μας ένωνε ο ιερότερος όρκος.

—Το πιστεύω, είπε η Έλινορ. Μόνο που, δυστυχώς, δεν ένιωθε κι εκείνος το ίδιο.

—Ένιωθε το ίδιο, Έλινορ, και το ξέρω. Για πολλές εβδομάδες, ένιωθε το ίδιο ακριβώς. Ό,τι κι αν συνέβη —κάτι που θαρρώ πως μόνο η μαύρη μαγεία θα μπορούσε ποτέ να το καταφέρει— με αγαπούσε με όλη του την ψυχή, όπως ακριβώς το επιθυμούσα εγώ. Αυτή την μπούκλα, που τώρα μου την επέστρεψε με τόση ευκολία, είχε πέσει στα πόδια μου για να την πάρει. Αν έβλεπες τα μάτια του, τη φωνή του εκείνη την ώρα. Και το τελευταίο βράδυ, θυμάσαι στο σπίτι του Μπάρτον; Και το πρωί που με αποχαιρέτησε. Η απελπισία του όταν μου είπε ότι μπορεί να μη βλεπόμασταν για κάποιες εβδομάδες... Δεν ξεχνώ την απελπισία του!

Η συγκίνηση την έκανε να κάνει μια μικρή παύση. Κι όταν συνήλθε, πρόσθεσε πιο σταθερά:

—Έλινορ, κάποιος με αντιμετώπισε πολύ απάνθρωπα, αλλά όχι ο Γουίλομπι.

—Ποιος άλλος, αγάπη μου; Ποιος είναι δυνατό να τον υποκινεί;

—Όλοι, ο καθένας, εκτός απ' την καρδιά του. Ευκολότερα θα πίστευα ότι συνωμότησαν εναντίον μου όλοι οι γνωστοί μου για να με διαβάλουν σε αυτόν παρά ότι ο ίδιος ήταν ικανός για τέτοια απάνθρωπη πράξη. Να, για παράδειγμα αυτή η γυναίκα που αναφέρει στο γράμμα του ή οποιοσδήποτε άλλος. Οποιοσδήποτε εκτός από σένα, τη μαμά και τον Έντουαρτ μπορεί να ήταν τόσο αδίστακτος και να με συκοφάντησε. Ποιον άλλον γνωρίζω εκτός από εσάς τους τρεις, τόσο καλά όσο τον Γουίλομπι, και πώς να μην υποψιαστώ οποιονδήποτε άλλον εκτός απ' αυτόν;

Digitized by 10uk1s

Η Έλινορ δεν ήθελε να της εναντιωθεί και της είπε:

—Όποιοι κι αν είναι αυτοί που υποκρύπτουν τόσο φοβερό μίσος εναντίον σου, μην τους αφήσεις, καλή μου Μάριαν να απολαύσουν το γεμάτο μοχθηρία θρίαμβό τους. Κάνε τους να καταλάβουν πόσο άτρωτη είσαι λόγω της συνείδησης της αθωότητας που σε διακρίνει και λόγω των αγαθών σου προθέσεων. Η υπερηφάνεια που αντιστέκεται σε τέτοια μοχθηρία είναι αξιόλογη.

—Όχι, όχι, φώναξε η Μάριαν, δυστυχία σαν τη δική μου δεν διαθέτει υπερηφάνεια. Ας το μάθουν όλοι πόσο ράκος έχω γίνει, αδιαφορώ. Ας χαρεί όποιος θέλει το θέαμα. Αχ, Έλινορ, όποιος δεν υποφέρει πολύ μπορεί να είναι όσο περήφανος και αγέρωχος θέλει, να αντιστέκεται στον εξευτελισμό ή να ανταποδίδει την κακία, αλλά εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό. Εγώ πρέπει να είμαι δυστυχισμένη και όποιος χαίρεται γι' αυτό, ας είναι καλά.

—Έστω και για τη μητέρα σου, Μάριαν, για μένα.

—Για εσάς θα έκανα πολύ περισσότερα απ' ό,τι για τον εαυτό μου. Αλλά δεν μπορώ να παριστάνω τη χαρούμενη, όταν είμαι τόσο κουρέλι — ποιος μπορεί να μου ζητήσει κάτι τέτοιο;

Έμειναν πάλι και οι δύο σιωπηλές. Η Έλινορ πηγαινοερχόταν συλλογισμένη από το τζάκι στο παράθυρο και αντίθετα, χωρίς να νιώθει ούτε τη θέρμη που ανάδινε το ένα ούτε αυτά που φαίνονταν από το άλλο. Η Μάριαν, καθισμένη στα πόδια του κρεβατιού, με σκυμμένο το κεφάλι πάνω στο κάγκελο, πήρε πάλι στα χέρια της το γράμμα και αφού ανατρίχιασε με την κάθε του λέξη, ξέσπασε με αυτά τα λόγια:

—Δεν μπορώ να το καταπιώ με τίποτα! Αχ, Γουίλομπι, πώς μπόρεσες να το γράψεις αυτό. Στυγνό, απάνθρωπο — δεν συγχωρείται με τίποτα! Δεν συγχωρείται, Έλινορ. Ό,τι κι να ήταν αυτό που έμαθε για μένα, δεν έπρεπε να μου το πει πρώτα και να μου δώσει τη δυνατότητα να μιλήσω κι εγώ; «Την μπούκλα, που είχατε την ευγενή καλοσύνη, να μου χαρίσετε» — όχι, είναι εντελώς απαράδεκτο. Αχ, Γουίλομπι, πού ήταν η καρδιά σου όταν έγραφες αυτές τις γραμμές; Πού βρήκες τόσο τερατώδη αναισθησία! Πες μου, Έλινορ, μπορεί να βρει καμιά δικαιολογία;

—Απολύτως καμία, Μάριαν.

—Ναι, αλλά που ξέρεις πόσο καταχθόνια μπορεί να είναι αυτή η γυναίκα; Ποια μπορεί να είναι; Πότε μου μίλησε για κάποια κοπέλα; Ποτέ! Μόνο για μένα μιλούσε.

Σώπασαν ξανά. Η Μάριαν βρισκόταν σε απίστευτη υπερδιέγερση και στο τέλος είπε:

—Έλινορ, πρέπει να επιστρέψω στο σπίτι. Πρέπει να είμαι κοντά στη μαμά. Μπορούμε να φύγουμε αύριο;

—Αύριο;

—Ναι, τι άλλο να κάνουμε εδώ; Εγώ ήρθα μόνο για τον Γουίλομπι και τώρα ποιος νοιάζεται για μένα, ποιος νοιάζεται αν εγώ είμαι εδώ;

—Δεν είναι δυνατόν, Μάριαν. Οφείλουμε να είμαστε προς την κυρία Τζένιγκς κάτι παραπάνω από ευγενείς. Αλλά και η πιο υποτυπώδης ευγένεια δεν επιτρέπει να φύγουμε

Digitized by 10uk1s

έτσι βιαστικά.

—Καλά, σε κάνα δυο μέρες τότε. Όχι όμως παραπάνω, δεν μπορώ να περιμένω πιο πολύ, δεν μπορώ να αντέξω τα σχόλια, τις ερωτήσεις τόσων ανθρώπων. Οι Μίντλετον, οι Πάλμερ — πώς να αντέξω τον οίκτο τους; Τον οίκο μιας γυναίκας σαν τη λαίδη; Αχ, Γουίλομπι, τι θα έλεγες γι' αυτό!

Η Έλινορ τη συμβούλεψε να πέσει στο κρεβάτι, αλλά ούτε εκεί μπορούσε να βρει ησυχία. Στριφογύριζε αδιάκοπα, πασχίζοντας σπασμωδικά να βρει κάποια ανακούφιση, γλιτώνοντας από τον πόνο που της ταλαιπωρούσε την ψυχή και το σώμα. Άλλαζε στάση συνεχώς, συμπεριφερόταν όλο και πιο υστερικά, σε βαθμό που η αδερφή της προσπαθώντας να την ηρεμήσει, φοβήθηκε κάποια στιγμή πως έπρεπε να ζητήσει βοήθεια. Λίγες σταγόνες λεβάντας, που την έπεισε να πάρει, την ηρέμησαν λιγάκι και από εκείνη την ώρα έμεινε ακίνητη μέχρι που την επισκέφτηκε η κυρία Τζένιγκς.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30

Με το που μπήκε στο σπίτι η κυρία Τζένιγκς, πήγε αμέσως στο δωμάτιο της Μάριαν, χτύπησε την πόρτα, την άνοιξε χωρίς να περιμένει απάντηση και μπήκε με έκφραση βαθύτατης αγωνίας.

—Πώς είστε, καλή μου; Είπε με απέραντη συμπάθεια στη Μάριαν, η οποία έστρεψε το κεφάλι της από την άλλη μεριά χωρίς να της μιλήσει. Πώς είναι το καημένο μου παιδί; Ναι, δυστυχώς είναι αλήθεια. Ο γάμος είναι τώρα κοντά. Ούτε να τον βλέπω τον αλιτήριο δεν θέλω! Πριν από μισή ώρα το έμαθα από την κυρία Τέιλορ, που το είχε μάθει από μια στενή φίλη της ίδιας της νύφης, της δεσποινίδας Γκρέι, αλλιώς δεν θα μπορούσα να το πιστέψω. Κόντεψα να μείνω όταν το άκουσα! Ε, κι εγώ της είπα ότι αυτός ο κύριος είναι απαράδεκτος γιατί φέρθηκε σε μια γνωστή μου πολύ αδιάντροπα και εύχομαι με την καρδιά μου να τον ταλαιπωρήσει πολύ αυτή που τον παίρνει. Και θα το λέω πάντα, να 'σαι βέβαιη. Ε, μα αυτά τα πράγματα είναι ανεπίτρεπτα. Έτσι και τον πετύχω πουθενά θα φάει μια κατσάδα που θα είναι όλη δικιά του. Αλλά υπάρχει και μια παρηγοριά, γλυκιά μου κοπέλα. Δεν είναι ο μοναδικός στον κόσμο και με το ωραίο πρόσωπο που έχετε εσείς, δεν θα σας λείψουν ποτέ οι θαυμαστές. Όπως και να 'χει το πράγμα, καλύτερα να μην την ενοχλήσω άλλο την κοπέλα, είναι καλύτερα να κλάψει μια και καλή και να τελειώνει με αυτή την ιστορία. Ευτυχώς, το βράδυ θα έρθουν οι Πάρι και οι Σάντερσον και θα ξεσκάσει λιγάκι.

Μετά έφυγε πατώντας στα νύχια, λες και φοβόταν πως ο παραμικρός θόρυβος θα μεγάλωνε τον πόνο της νεαρής της φίλης.

Προς μεγάλη τους έκπληξη, η Μάριαν αποφάσισε να φάει μαζί τους το μεσημέρι. Μάλιστα, η Έλινορ προσπάθησε να την αποτρέψει, αλλά εκείνη επέμεινε να κατέβει. Ήταν μια χαρά και μπορούσε να σταθεί στα πόδια της, κι έπειτα θα ανησυχούσαν λιγότερο γι' αυτήν. Η Έλινορ χάρηκε να τη βλέπει να έχει τέτοια δύναμη μέσα της και παρότι δεν πίστευε ότι θα τα κατάφερνε μέχρι το τέλος, δεν επέμεινε περισσότερο. Την περιποιήθηκε όσο μπορούσε για να κατέβουν στην τραπεζαρία μόλις τις φώναζαν.

Στο τραπέζι, μολονότι η έκφρασή της έδειχνε τον πόνο, έφαγε πιο πολύ απ' ό,τι συνήθως και φαινόταν αρκετά ήρεμη. Αν επιχειρούσε να μιλήσει ή αν είχε αντιληφθεί έστω τις υπερβολικές φροντίδες που επιχειρούσε η κυρία Τζένιγκς, θα της ήταν αδύνατο να διατηρήσει αυτή την ηρεμία. Δεν έβγαλε όμως μιλιά και το μυαλό της ήταν τόσο απορροφημένο, ώστε δεν είχε καμιά απολύτως συναίσθηση του τι συνέβαινε γύρω της.

Η Έλινορ, η οποία αναγνώριζε την καλή διάθεση της κυρίας Τζένιγκς —όσο ενοχλητική και φορτική κι αν γινόταν ώρες ώρες με τις υπερβολικές εκδηλώσεις της— την ευχαρίστησε και της ανταπέδωσε την ευγένεια που όφειλε να ανταποδώσει η αδερφή της. Η καλόψυχη αυτή γυναίκα βλέποντας τη Μάριαν να υποφέρει προσπαθούσε να κάνει τα πάντα για να της δώσει λίγη χαρά. Εκδήλωνε λοιπόν μεγάλη στοργή και φροντίδα, όπως μια μητέρα φροντίζει το χαϊδεμένο της παιδί, την τελευταία ημέρα διακοπών του στο σπίτι. Η Μάριαν θα έπαιρνε την καλύτερη θέση μπροστά στο τζάκι, θα της προσφερόταν η καλύτερη λιχουδιά που θα υπήρχε στο σπίτι και θα έπρεπε να ακούσει όλα τα νέα της μητέρας για να ψυχαγωγηθεί. Κι αν η κατάθλιψη της Μάριαν δεν έκοβε το κέφι της αδερφής της για γέλια, η Έλινορ θα διασκέδαζε αρκετά με την τάση της κυρίας Τζένιγκς να θεραπεύσει την ερωτική απογοήτευση της Μάριαν με τα γλυκά, τις ελιές και τη δυνατή φωτιά. Κάποια στιγμή όμως, όταν η συνεχόμενη επανάληψη αυτών των προσπαθειών έγινε αντιληπτή από τη Μάριαν, αυτή κουράστηκε και ήθελε να φύγει. Με ένα επιφώνημα απελπισίας και ένα νόημα στην αδερφή της να μην έρθει πίσω της, σηκώθηκε και βγήκε βιαστικά από την τραπεζαρία.

Digitized by 10uk1s

—Το κακόμοιρο! Αναφώνησε η κυρία Τζένιγκς μόλις βγήκε η Μάριαν, δεν μπορώ να τη βλέπω άλλο έτσι! Και κοίτα που έφυγε πάλι χωρίς να πιει το κρασί της κι ούτε έφαγε τα ξερά κεράσια της. Αχ, Θεέ μου, τίποτα δεν μπορεί να τη συνεφέρει. Αν ήξερα έστω και κάτι που θα της άρεσε, θα έβαζα όλο το Λονδίνο να το ψάξει για χάρη της. Δεν το χωρά ο νους μου, όμως, πώς είναι δυνατόν ένας άντρας να φερθεί τόσο άσχημα σε μια κοπέλα! Αλλά όταν υπάρχει τόσο χρήμα από τη μια μεριά και σχεδόν τίποτα από την άλλη, ο Θεός να σε φυλάει τότε δεν τους μέλλει η κακή συμπεριφορά!

—Δηλαδή, αυτή η δεσποινίς Γκρέι είναι πολύ πλούσια;

—Πενήντα χιλιάδες λίρες, αγαπητή μου. Την έχετε δει ποτέ; Φινετσάτη, αεράτη κοπέλα, λένε, αλλά όχι όμορφη. Θυμάμαι τη Μπίντι Χένσο, τη θεία της, είχε παντρευτεί έναν Κροίσο. Πενήντα χιλιάδες λίρες. Και σίγουρα, του έρχονται πάνω στην ώρα, γιατί άκουσα πως τα έχει πολύ ανάγκη. Εμ, βέβαια, δεν είναι καθόλου περίεργο, αφού γυρνοβολάει συνεχώς με τους κυνηγούς του και με τη διθέσια άμαξα. Τέλος πάντων, δεν θέλω να σχολιάσω άλλο, αλλά όταν ένας νέος έρχεται και φλερτάρει μια όμορφη κοπέλα και της υπόσχεται γάμο, δεν μπορεί να παίρνει πίσω το λόγο του επειδή ξαφνικά φτώχυνε και επειδή του έτυχε μια πλούσια μπροστά του. Ας πουλήσει τα άλογά του σε αυτή την περίπτωση, ας νοικιάσει το σπίτι του, ας διώξει τους υπηρέτες του κι ας αλλάξει αμέσως τον τρόπο της ζωής του. Εμένα μου φαίνεται ότι η Μάριαν δεν θα είχε καμιά δυσκολία να περιμένει μέχρι να άλλαζαν τα πράγματα. Αλλά δεν γίνονται αυτά στην εποχή μας. Οι σημερινοί νέοι δεν παραιτούνται από τις απολαύσεις.

—Τι είδους άνθρωπος είναι η δεσποινίς Γκρέι; Είναι συμπαθητική;

—Ποτέ δεν άκουσα κακό γι' αυτήν, αν και για να μιλήσω ειλικρινά, ποτέ δεν είχα ξανακούσει το όνομά της, εκτός από σήμερα, από την κυρία Τέιλορ, η οποία μου είπε ότι κάποια μέρα η δεσποινίς Γουόκερ της είπε πως ο κύριος και η κυρία Έλισον με μεγάλη ευχαρίστηση θα πάντρευαν τη δεσποινίδα Γκρέι, γιατί ποτέ δεν τα πήγαινε καλά με την κυρία Έλισον.

—Και ποιοι είναι αυτοί οι κύριοι;

—Οι κηδεμόνες της. Αλλά τώρα είναι ενήλικη και μπορεί να επιλέξει και μόνη της — και χαρά στις επιλογές της! Τώρα τι θα κάνουμε; Η αδερφή σας απομονώθηκε στο δωμάτιό της και μάλλον κάθεται και κλαίει. Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να τη βοηθήσουμε; Δεν πρέπει να το αφήνουμε μόνο του, το καημένο το παιδί. Αργότερα θα μας επισκεφτούν κάποιο φίλοι μου και θα ξεσκάσει λιγάκι. Τι να παίξουμε; Το τουίστ, ξέρω, το μισεί, αλλά δεν μπορούμε να βρούμε κάποιο παιχνίδι που να της αρέσει;

—Μη σας στεναχωρεί αυτό, καλή μου κυρία Τζένιγκς. Δεν νομίζω πως θα ξαναβγεί από το δωμάτιό της σήμερα. Θα προσπαθήσω να την πείσω να κοιμηθεί νωρίς σήμερα γιατί χρειάζεται ξεκούραση.

—Ναι, ναι, αυτό είναι το καλύτερο. Να μου πει μόνο τι θέλει να φάει το βράδυ και να πέσει για ύπνο. Αχ, για αυτό έδειχνε τόσο άσχημα όλον αυτό τον καιρό. Και το γράμμα αυτό, φαίνεται, ήταν η χαριστική βολή. Α, το δύστυχο πλάσμα. Αν μου είχε περάσει τέτοιο πράγμα από το νου, με τίποτα στον κόσμο δεν θα αστειευόμουν όταν το έλαβε. Αλλά πού να μου πάει ο νους, της κακομοίρας; Ήμουνα σίγουρη πως ήταν ένα συνηθισμένο ερωτικό γράμμα, και ξέρετε πόσο αρέσει στους νέους να τους πειράζουν σε αυτές τις περιπτώσεις. Πω, πω, πώς θα λυπηθούν οι κόρες μου και ο σερ Τζον όταν το μάθουν. Αν δεν ήμουν κι

Digitized by 10uk1s

εγώ τόσο αναστατωμένη, θα περνούσα τώρα από την οδό Κάντιτ για να τους το πω, αλλά δεν πειράζει, θα τους δω αύριο.

—Θα ήθελα να σας επισημάνω πως θα ήταν καλύτερο να πείτε στην κυρία Πάλμερ και στο σερ Τζον να μην αναφέρουν τίποτα σχετικό μπροστά στη Μάριαν, ούτε καν το όνομά του. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι η ευγένεια και η καλοσύνη τους είναι αρκετή, ώστε να μπορούν να καταλάβουν και μόνοι τους πόσο σκληρό είναι να δείξουν ότι ξέρουν τα πάντα. Αλλά και για μένα, όσο λιγότερο τους ακούω τόσο περισσότερο θα βοηθηθώ να ξεχάσω.

—Αλίμονο, σας καταλαβαίνω! Πρέπει να είναι μαρτύριο για σας να ακούτε να σχολιάζουν όλα αυτά. Όσο για την αδερφή σας, δεν πρόκειται να ξεστομίσω το παραμικρό μπροστά της. Άλλωστε με είδατε στο τραπέζι, δεν είπα τίποτα. Το ίδιο θα κάνουν κι οι κόρες μου κι ο σερ Τζον, γιατί είναι όλοι τους πολύ διακριτικοί και ευαίσθητοι άνθρωποι — ειδικά αν τους κάνω κι εγώ κάποιες συστάσεις, πράγμα που θα γίνει σύντομα. Προσωπικά, πιστεύω ότι όσο λιγότερα λέγονται σε αυτές τις περιπτώσεις τόσο το καλύτερο. Τόσο γρηγορότερα λησμονιέται και θεραπεύεται η απογοήτευση. Κι έπειτα, δεν ωφελούν σε τίποτα τα λόγια!

—Σ' αυτή την ιστορία μόνο να βλάψουν μπορούν, και μάλιστα πολύ περισσότερο απ' ό,τι σε άλλες περιπτώσεις. Καλύτερα οι λεπτομέρειες να μη γίνουν θέμα κουβέντας. Οφείλω πάντως να δώσω ένα ελαφρυντικό στον κύριο Γουίλομπι, κι αυτό είναι ότι δεν είχε δώσει λόγο στην αδερφή μου.

—Έλεος, δεσποινίς Ντάσγουντ! Μη μου τον υπερασπίζεστε κιόλας! Τι σημαίνει δεν είχαν δώσει λόγο, όταν κυκλοφορούσε σε όλο το Άλεναμ μαζί της και της έδειχνε σε ποια δωμάτια θα ζούσαν την υπόλοιπη τους ζωή!

Για το καλό της αδερφής της, η Έλινορ δεν ήθελε να πει περισσότερα και για το καλό του Γουίλομπι, πίστευε ότι δεν θα αναγκαζόταν να το κάνει. Γιατί μπορεί η Μάριαν να έχανε αρκετά αλλά ούτε και προς τιμήν του Γουίλομπι θα ήταν η αποκάλυψη όλης της αλήθειας. Αφού έμειναν για λίγο και οι δύο σιωπηλές, η κυρία Τζένιγκς βρήκε πάλι τη γνωστή της ευθυμία και ξανάρχισε λέγοντας:

—Πάντως, σύμφωνα με την παροιμία, κάθε εμπόδιο για καλό. Και σύμφωνα με τον κύριο Μπράντον, το καλό θα είναι μέγιστο. Θα την πάρει επιτέλους. Θα το δείτε, θα την πάρει — ως του Αϊ—Γιαννιού θα έχουν παντρευτεί. Πω, πω! Χαρές που θα κάνει μόλις το μάθει. Ελπίζω να έρθει το βράδυ. Κι εδώ που τα λέμε, θα είναι ένας πολύ καλύτερος γάμος για την αδερφή σας. Δύο χιλιάδες λίρες το χρόνο, δεν είναι και λίγα, χωρίς χρέη και χωρίς υποχρεώσεις. Εκτός από εκείνο το κοριτσάκι —το ξέχασα εκείνο— αλλά μπορεί να το τακτοποιήσει κι αυτό κάπου χωρίς να του στοιχίσει πολλά. Κι έπειτα, τι σημασία έχει; Το Ντέλαφορντ είναι ένα πανέμορφο σπίτι, από εκείνα τα παλιά, τα γεμάτα ανέσεις που δεν τους λείπει τίποτα. Είναι ολόγυρα κλειστό με μαντρότοιχο, σκεπασμένο με τα πλούσια καρποφόρα δέντρα της Αγγλίας. Υπάρχει μια μουριά στη γωνία, Χριστούλη μου! Την είχαμε ταράξει μια φορά με τη Σαρλότ, όταν είχαμε πάει. Έχει περιστερώνα και τεχνητές λιμνούλες με ψάρια κι ένα πολύ ωραίο ρυάκι. Με άλλα λόγια, όλα τα καλά του Θεού. Κι επιπλέον, είναι πολύ κοντά στην εκκλησία, κι ούτε μισό μίλι από τη δημοσιά. Κι έτσι, δεν αισθάνεσαι ποτέ μοναξιά, γιατί αν πας και καθίσεις σε ένα παλιό κιόσκι με έλατα, που υπάρχει πίσω από το σπίτι, βλέπεις όλα τα αμάξια που περνάνε στο δρόμο. Όχι, είναι υπέροχο! Ο χασάπης του χωριού είναι κοντά και το πρεσβυτέριο δυο βήματα πιο πέρα. Για τα γούστα μου είναι χίλιες φορές καλύτερο από το αρχοντικό Μπάρτον, όπου πρέπει να πας τρία μίλια μακριά για να πάρεις κρέας και που ο πιο κοντινός γείτονας είναι μόνο η μαμά σας. Ωραία, θα ανεβάσω το ηθικό του συνταγματάρχη, το γρηγορότερο. Έτσι είναι, τρώγοντας έρχεται η

Digitized by 10uk1s

όρεξη. Αν μπορούσαμε μόνο να διώξουμε τον Γουίλομπι από τη σκέψη της!

—Αν μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό, κυρία Τζένιγκς, είπε η Έλινορ, θα είμαστε μια χαρά και δίχως την ανάγκη του κυρίου Μπράντον.

Έπειτα, η Έλινορ σηκώθηκε και πήγε να δει τι κάνει η Μάριαν. Τη βρήκε όπως περίμενε, στο δωμάτιό της, ακίνητη και με σκοτεινιασμένη διάθεση, ακουμπισμένη στο τζάκι, δίπλα σε μια ξεθυμασμένη φωτιά, που μέχρι εκείνη τη στιγμή έδινε το μοναδικό φως στην κάμαρα.

—Φύγε καλύτερα, της είπε, κι αυτό ήταν η μοναδική ένδειξη ότι την είχε αντιληφθεί.

—Θα φύγω, της είπε η Έλινορ, αν πέσεις στο κρεβάτι. Αλλά το πείσμα του ανθρώπου που υποφέρει την έκανε αρχικά αρνητική. Με τα πολλά παρακάλια της αδερφής της, τελικά ενέδωσε και η Έλινορ δεν έφυγε προτού τη δει να γέρνει το κουρασμένο της κεφάλι στο μαξιλάρι και να είναι έτοιμη, όπως έλπιζε, να αποκοιμηθεί.

Ύστερα κατέβηκε στο σαλόνι, όπου σε λίγο έφτασε και η κυρία Τζένιγκς βαστώντας ένα ποτήρι κρασί.

—Μόλις θυμήθηκα ότι είχα στο σπίτι ένα παλιό, το καλύτερο στον κόσμο, Constantia κι έφερα ένα ποτηράκι για την αδερφή σας. Ο συχωρεμένος ο άντρας μου το εκτιμούσε πολύ. Πόσο του άρεσε του καημένου! Όταν υπέφερε από την ποδάγρα του, έλεγε πως τίποτα δεν του έκανε τόσο καλό όσο αυτό, ορίστε, δώστε το στην αδερφή σας.

—Τι καλή που είστε κυρία Τζένιγκς, της είπε η Έλινορ χαμογελώντας από μέσα της για την ανομοιότητα των ασθενειών στις οποίες πρότεινε το ίδιο γιατρικό. Αλλά μόλις έβαλα τη Μάριαν στο κρεβάτι και μάλλον θα έχει κοιμηθεί. Είναι κρίμα να την ξυπνήσω. Ελπίζω λοιπόν να μη σας πειράξει να πιω εγώ το κρασί αντί για εκείνη.

Η κυρία Τζένιγκς στεναχωρήθηκε που δεν την είχε προλάβει, αλλά χάρηκε με την εναλλακτική αυτή πρόταση και καθώς η Έλινορ έπινε μια γουλιά, σκεφτόταν ότι μπορεί η ευεργετική του επίδραση στην ποδάγρα να μην την ενδιέφερε στην προκειμένη περίπτωση, αλλά οι ιδιότητές του στην ερωτική απογοήτευση μπορούσαν να δοκιμαστούν εξίσου καλά στην ίδια όσο και στη Μάριαν.

Ο κύριος Μπράντον έκανε την επίσκεψή του για το τσάι. Ο τρόπος με τον οποίο κοίταξε ολόγυρα έδωσε στην Έλινορ να καταλάβει ότι δεν περίμενε, ούτε ευχόταν να βρει τη Μάριαν εκεί, δηλαδή τα είχε μάθει όλα και καταλάβαινε το λόγο της απουσίας της. Η κυρία Τζένιγκς, όμως, δεν σκεφτόταν κάτι τέτοιο. Κι αφού πήγε στην άλλη πλευρά του σαλονιού, όπου η Έλινορ ετοίμαζε το τσάι, της είπε χαμηλόφωνα:

—Ο συνταγματάρχης είναι το ίδιο σοβαρός όπως πάντα. Δεν πρέπει να ξέρει τίποτα. Φροντίστε να τον ενημερώσετε.

Σε λίγο ο κύριος Μπράντον πήρε μια καρέκλα, κάθισε δίπλα στην Έλινορ και τη ρώτησε πώς είναι η αδερφή της, με μια έκφραση που την σιγούρευε για την ενημέρωσή του σχετικά με το θέμα.

—Δεν είναι πολύ καλά, του είπε. Όλη μέρα ήταν χάλια, και πριν από λίγο την καταφέραμε να πέσει για ύπνο.

Digitized by 10uk1s

—Τότε, ίσως αυτό που πληροφορήθηκα το πρωί να είναι αλήθεια — δεν ακούγεται και τόσο απίστευτο.

—Τι πληροφορηθήκατε;

—Πως κάποιος κύριος, τον οποίο είχα κάθε λόγο να θεωρώ ως αρραβωνιασμένο ή εγώ θεωρούσα ότι ήταν έτσι, δεν ξέρω πώς να το εκφράσω... Όπως και να 'ναι, αν το ξέρετε ήδη, δεν χρειάζεται αν σας το πω πάλι.

—Εννοείτε, του είπε η Έλινορ, προσπαθώντας να διατηρήσει τη φωνή της ψύχραιμη, το γάμο του κυρία Γουίλομπι με τη δεσποινίδα Γκρέι. Ναι, πράγματι, το μάθαμε. Η αποψινή μέρα ήταν η μέρα των αποκαλύψεων. Γιατί το πρωί το μάθαμε κι εμείς και ο Γουίλομπι μού φαίνεται εντελώς ακατανόητος. Εσείς που το μάθατε;

—Ήμουνα σε ένα χαρτοπωλείο στην Πα Μάο, και εκεί ήταν δύο κυρίες που περίμεναν μιλώντας δυνατά και λέγοντας όλα τα καθέκαστα η μία στην άλλη για τον επικείμενο γάμο. Μιλούσε τόσο δυνατά που ήταν αδύνατο να μην το ακούσω. Το όνομα Τζον Γουίλομπι επαναλήφθηκε ξεκάθαρα πολλές φορές κι ήταν το πρώτο που τράβηξε την προσοχή μου. Μετά άκουσα διάφορες λεπτομέρειες για το γάμο και τις ετοιμασίες, για τη νύφη και τα λοιπά. Θυμάμαι ιδιαιτέρως ένα πράγμα —γιατί αυτό δεν άφηνε καμιά αμφιβολία για το πρόσωπο— ότι αμέσως μετά το γάμο θα πήγαιναν στο Κόουμ Μάγκνα, το αγροτόσπιτό τους στην κομητεία του Σόμερσετ. Είχα μείνει άφωνος! Είναι όμως αδύνατο να σας περιγράψω πώς ένιωσα. Ρώτησα μετά, γιατί έμεινα πιο πολύ απ' αυτές στο μαγαζί, ποια ήταν αυτή η λαλίστατη κυρία και έμαθα πως λεγόταν Έλισον. Και, όπως πληροφορήθηκα εκ των υστέρων, αυτό είναι το όνομα του κηδεμόνα της δεσποινίδας Γκρέι.

—Έτσι είναι. Μήπως ακούσατε ακόμα ότι η δεσποινίδα Γκρέι διαθέτει πενήντα χιλιάδες λίρες; Σε αυτό τουλάχιστον μπορούμε να βρούμε κάποια εξήγηση.

—Δεν αποκλείεται, αν και ο Γουίλομπι είναι ικανός — έμενα μου φαίνεται ικανός... Πρόσθεσε κάπως διστακτικά. Και η αδερφή σας πώς το πήρε;

—Είναι καταρρακωμένη. Η μόνη μου ελπίδα είναι πως ένα τέτοιο μαρτύριο δεν μπορεί να βαστήξει και πολύ. Ήταν πολύ σκληρό. Έχω την εντύπωση πως μέχρι και χθες ακόμα δεν αμφέβαλλε για τα αισθήματά του. Αλλά ακόμα και τώρα ίσως... Πάντως εγώ είμαι σίγουρη ότι δεν πρέπει να την αγάπησε πραγματικά. Φέρθηκε τελείως ανέντιμα. Βγάζει μια στυγνότητα η συμπεριφορά του.

—Α, βέβαια! Όσο γι' αυτό, είπε ο κύριος Μπράντον. Η αδερφή σας ωστόσο, όπως λέτε, δεν το βλέπει έτσι όπως εσείς.

—Γνωρίζετε καλά το χαρακτήρα της και μπορείτε να καταλάβετε πόσο εύκολα θα τον δικαιολογούσε, αν ήταν δυνατό.

Εκείνος δεν μίλησε σε αυτό το σημείο. Μετά από λίγο, τελειώνοντας το τσάι τους, ετοιμάστηκαν να παίξουν χαρτιά κι η συζήτησε αναγκαστικά πήρε τέλος. Η κυρία Τζένιγκς, η οποία τους έβλεπε με μεγάλη χαρά να κουβεντιάζουν, περίμενε να δει τι απήχηση θα είχαν οι πληροφορίες της Έλινορ πάνω του, όπως θα ήταν φυσικό για έναν άνθρωπο στο άνθος της νιότης και στο απόγειο της ελπίδας και της ευτυχίας. Αλλά κατάπληκτη παρατήρησε πως εκείνος ήταν πιο σκεφτικός και συλλογισμένος από κάθε άλλη φορά.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31

Έπειτα από μια νύχτα που η Μάριαν κοιμήθηκε πολύ περισσότερο απ' όσο περίμενε, ξύπνησε το πρωί με το ίδιο αίσθημα απόγνωσης με το οποίο είχε ξαπλώσει.

Η αδερφή της προσπάθησε επίμονα να την κάνει να εκφράσει αυτό που αισθανόταν, κι έτσι, μέχρι να έρθει η ώρα για το πρωινό, έπιαναν και ξανάπιαναν την ιστορία από την αρχή, με την Έλινορ να αλλάζει συνεχώς άποψη δίνοντας πάντα τις ίδιες τρυφερές συμβουλές και τη Μάριαν να αλλάζει συνεχώς γνώμη, τελείως παραδομένη στα ίδια παράφορα συναισθήματα. Άλλες φορές έβαζε στο νου της ότι ο Γουίλομπι ήταν αθώος και δυστυχής όσο και η ίδια και άλλοτε την έπιανε τρέλα κατανοώντας ότι δεν ήταν δυνατόν να τον δικαιολογήσει. Τη μια δεν νοιαζόταν καθόλου να τη δει όλος ο κόσμος, την άλλη δεν θα ξανάβγαινε ποτέ, και την τρίτη έβρισκε όλο το σθένος να αντιμετωπίσει τους πάντες και τα πάντα. Σε ένα μόνο θέμα ήταν σταθερή: είχε αποφασίσει να αποφεύγει όσο ήταν δυνατό την κυρία Τζένιγκς και να μη βγάζει λέξη από το στόμα της όταν θα έπρεπε να συνυπάρχουν. Δεν μπορούσε να πιστέψει με τίποτα ότι αυτή η γυναίκα μπορούσε να νιώθει την παραμικρή συμπάθεια για τον πόνο της.

—Όχι, όχι, αποκλείεται, αναφώνησε. Δεν μπορεί να συμπονέσει κανέναν. Η καλοσύνη της δεν είναι συμπόνια, το ενδιαφέρον της δεν είναι στοργή. Το μόνο που την απασχολεί είναι το κουτσομπολιό και μου δείχνει συμπάθεια επειδή της προσφέρω αυτή τη δυνατότητα.

Η Έλινορ δεν χρειαζόταν αυτή την ομολογία για να αντιληφθεί πόσο άδικη έκανε συχνά την αδερφή της η ανήσυχη ευστροφία του δικού της νου και η υπερβολική αξία που έδινε στην ευαισθησία των δυνατών συναισθημάτων και στη φινέτσα των εκλεπτυσμένων τρόπων. Όπως και ο μισός κόσμος —αν οι καλοί και έξυπνοι προσεγγίζουν τους μισούς— έτσι και η Μάριαν, παρά τις υψηλές ικανότητές της και τον υπέροχο χαρακτήρα της, δεν ήταν ούτε αντικειμενική ούτε λογική. Είχε την απαίτηση από τους άλλους να συμμερίζονται τις δικές της απόψεις και τα δικά της αισθήματα και αποφαινόταν για τα κίνητρά τους με μοναδικό κριτήριο τις άμεσες επιπτώσεις που είχαν οι ενέργειες αυτές πάνω της. Γι' αυτό και κάτι άλλο που συνέβη λίγο αργότερα, όταν βρέθηκαν οι δύο αδερφές στο δωμάτιό τους μετά το πρόγευμα, έφερε το πρόσωπο της κυρία Τζένιγκς ακόμα πιο χαμηλά στην εκτίμησή της. Και αυτό γιατί, ενώ η κυρία Τζένιγκς είχε τις καλύτερες προθέσεις, έγινε η αιτία από ένα λάθος της, η Μάριαν να υποστεί μια νέα οδυνηρή δοκιμασία.

Είχε μπει κάποια στιγμή στο δωμάτιό τους, κρατώντας ένα σημείωμα στο χέρι της και με το χαμόγελό της έδινε τη βεβαιότητα ότι κρατούσε κάτι παρηγορητικό.

—Γλυκιά μου, της είπε, έχω εδώ κάτι για σας που είμαι βέβαιη ότι θα σας κάνει καλό.

Η Μάριαν χωρίς να ακούσει περισσότερα, έφτιαξε στη φαντασία της ένα γράμμα του Γουίλομπι, γεμάτο τρυφερότητα και συντριβή, ένα γράμμα όπου θα εξηγούσε τα πάντα και θα την καθησύχαζε για το λάθος του. Κι ακόμα, έβλεπε με τη φαντασία της τον ίδιο να έρχεται τρέχοντας και να πέφτει στα πόδια της επικυρώνοντας με το βλέμμα του τις διαβεβαιώσεις που έδινε το γράμμα του. Μα αυτό που κατασκεύασε τη μια στιγμή, την επόμενη το γκρέμιζε. Ο γραφικός χαρακτήρας της μητέρας της, ο τόσο αγαπημένος και ευπρόσδεκτος μέχρι τότε, τώρα γινόταν ό,τι χειρότερο έβλεπαν τα μάτια της. Η καταρράκωση που ένιωσε, μετά από την έκσταση αυτή που υπερέβαινε την ελπίδα, την έκανε να νιώσει σαν να ήταν η τραγικότερη στιγμή στη ζωή της.

Αυτήν την άκαρδη σκληρότητα της κυρίας Τζένιγκς, ούτε στις πιο φωτισμένες στιγμές της

Digitized by 10uk1s

ευγλωττίας της δεν θα μπορούσε να βρει λόγια να την περιγράψει. Μόνο τα δάκρυά της, που έτρεχαν με ακατάσχετη δύναμη από τα μάτια της, φώναζαν τώρα τη σφοδρή της κατηγορία — κατηγορία που πήγε στράφι όμως, αφού η κατηγορούμενη, ύστερα από πολλές εκδηλώσεις συμπόνιας, έφυγε μιλώντας της ξανά για την παρηγοριά αυτού του γράμματος. Αλλά όταν η Μάριαν ησύχασε και μπορούσε να διαβάσει, μόνο παρηγοριά δεν έβρισκε. Κάθε σελίδα του γράμματος γέμιζε από τον Γουίλομπι. Η μητέρα της, η οποία εξακολουθούσε να πιστεύει στον αρραβώνα τους και δεν αμφισβητούσε ούτε στο ελάχιστο την πίστη του αγαπημένου της κόρη της, δεν είχε ανταποκριθεί στο αίτημα της Έλινορ. Η μόνη της παραχώρηση ήταν να παρακαλέσει τη Μάριαν να είναι πιο ανοιχτή απέναντί τους. Η μεγάλη στοργή με την οποία μιλούσε στην κόρη της, τα γλυκά της λόγια για τον Γουίλομπι και η απόλυτη βεβαιότητά της για τη μελλοντική τους ευτυχία έκαναν τη Μάριαν να σπαράξει ξανά όταν το διάβασε.

Όλη η ανυπομονησία της να επιστρέψει στο σπίτι της την ξανάπιασε. Της βγήκε η μεγάλη της αγάπη για τη μητέρα της όσο ποτέ άλλοτε, κυρίως για την αθώα και υπερβολική εμπιστοσύνη της στον Γουίλομπι, και φλεγόταν από την επιθυμία να τη δει.

Η Έλινορ, επειδή δεν μπορούσε να αποφασίσει τι ήταν καλύτερο να κάνουν στην προκειμένη περίπτωση —Λονδίνο ή Μπάρτον— της ζήτησε να κάνει λίγο υπομονή μέχρι να αποφασίσει η μητέρα τους, πείθοντάς τη να περιμένει μέχρι το επόμενο γράμμα της.

Εκείνη τη μέρα, η κυρία Τζένιγκς βγήκε πολύ νωρίς έξω. Δεν ησύχαζε καθόλου μέχρι να συναντήσει τους Πάλμερ και τους Μίντλετον. Η Έλινορ, γνωρίζοντας πόσο κακά ήταν τα νέα που θα έπρεπε να ανακοινώσει στη μητέρα της κι έχοντας δει ότι το γράμμα της μητέρας της κατάφερε ελάχιστα να την προετοιμάσει γι' αυτά, κάθισε με πολύ βαριά καρδιά να της γράψει όλα όσα είχαν συμβεί και να πάρει τη συμβουλή της. Η Μάριαν ήρθε και κάθισε περίλυπη στο τραπέζι με την αδερφή της κοιτώντας ακίνητη την πένα να πηγαινοέρχεται, στεναχωρημένη για το θλιβερό καθήκον της αδερφής της και ακόμα πιο στεναχωρημένη για τον αντίκτυπο που θα είχε στη μητέρα της.

Έτσι πέρασε περίπου ένα τέταρτο, όταν η Μάριαν τινάχτηκε από ένα χτύπο στην πόρτα, καθώς τα νεύρα της δεν άντεχαν τους ξαφνικούς θορύβους.

—Ποιος να είναι τόσο νωρίς; Αναρωτήθηκε η Έλινορ. Είχα την εντύπωση πως είμαστε ασφαλείς τέτοια ώρα.

Η Μάριαν τότε πλησίασε στο παράθυρο να δει.

—Ο κύριος Μπράντον! Είπε εκνευρισμένα. Απ' αυτόν δεν γλιτώνουμε ποτέ.

—Δεν πρόκειται να έρθει μέσα, εφόσον λείπει η οικοδέσποινα.

—Μην είσαι τόσο βέβαιη, είπε η Μάριαν, πηγαίνοντας στο δωμάτιό της. Όποιος δεν έχει τι να κάνει για να περάσει την ώρα του, έχει την εντύπωση πως οι άλλοι έχουν την όρεξή του. Στη συνέχεια, η πρόβλεψή της αποδείχτηκε σωστή, αλλά ο συλλογισμός της ήταν κάπως άδικος και λαθεμένος. Ο συνταγματάρχης μπήκε πράγματι μέσα, αλλά η Έλινορ, που κατάλαβε ότι το μόνο που τον είχε φέρει ήταν η αγωνία του για τη Μάριαν, διακρίνοντας αυτή την αγωνία στη μελαγχολική του όψη και στο λακωνικό και ανήσυχο τρόπο με τον οποίο ρώτησε γι' αυτήν, δεν μπόρεσε να συγχωρέσει στην αδερφή της την άκαρδη ελαφρότητα με την οποία τον έκρινε.

Digitized by 10uk1s

—Συνάντησα την κυρία Τζένιγκς στην οδό Μποντ, είπε αφού τη χαιρέτησε, και επέμενε πως έπρεπε να έρθω να σας επισκεφτώ. Δεν χρειαζόταν πολύ για να πειστώ, γιατί σκέφτηκα ότι πολύ πιθανόν να σας έβρισκα και μόνη σας και το ήθελα ιδιαιτέρως, γιατί η μόνη επιδίωξή μου είναι να βοηθήσω την αδερφή σας να παρηγορηθεί — όχι, δεν έπρεπε να πω να παρηγορηθεί αυτή τη στιγμή, αλλά να βεβαιωθεί απόλυτα. Τα αισθήματα που τρέφω για το πρόσωπό της, για εσάς, για τη μητέρα σας, ελπίζω να μπορώ να τα αποδείξω, λέγοντας κάποια πράγματα, με το πιο γνήσιο ενδιαφέρον και με την πιο γνήσια πρόθεση να φανώ χρήσιμος. Νομίζω ότι κάνω αυτό που πρέπει, αλλά επειδή χρειάστηκαν πολλές ώρες μέχρι να πείσω τον εαυτό μου πως έχω δίκιο, φοβάμαι τελικά μήπως έχω άδικο.

—Ναι, καταλαβαίνω, είπε η Έλινορ. Μήπως έχετε να μου πείτε κάτι για τον Γουίλομπι, που θα αποκαλύψει καλύτερα το χαρακτήρα του. Σας διαβεβαιώνω πως θα είναι η πιο φιλική ενέργεια που θα μπορούσε να κάνει κανείς προς τη Μάριαν. Τη δική μου ευγνωμοσύνη για όποια πληροφορία μου δώσετε, θα την έχετε σίγουρα, για τη δική της όμως, δεν ξέρω, ίσως την έχετε αργότερα. Παρακαλώ κάντε μου αυτή τη χάρη να μου το πείτε.

—Εντάξει, όταν έφυγα από το Μπάρτον, αλλά μάλλον όχι δεν θα ξεκινήσω έτσι, γιατί δεν θα καταλάβετε. Ίσως καλύτερα να αρχίσω από παλιά. Δεν είμαι και ο πιο καλός αφηγητής, δεσποινίς Ντάσγουντ, δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω. Καλύτερα να αφηγηθώ πρώτα μια ιστορία για τον εαυτό μου, αλλά θα είμαι σύντομος. Σ' αυτό το θέμα δεν υπάρχει κίνδυνος να μακρηγορήσω.

Για μια στιγμή σώπασε, έβγαλε έναν αναστεναγμό και συνέχισε:

—Μάλλον θα έχετε ξεχάσει κάποια συζήτηση που είχαμε κάποτε στο αρχοντικό Μπάρτον οι δυο μας. Σε κάποια χοροεσπερίδα, σας είχα πει για μια κοπέλα που ήξερα, και είχα μάλιστα πει ότι έμοιαζε αρκετά στην αδερφή σας.

—Κάνετε λάθος αν νομίζετε ότι το έχω ξεχάσει.

Η έκφρασή του έδειξε ότι ευχαριστήθηκε που το θυμόταν, και συνέχισε:

—Αν δεν με απατά η μνήμη μου και η εξιδανίκευση της τρυφερής ανάμνησης, η κοπέλα αυτή έμοιαζε με την αδερφή σας, και στην ιδιοσυγκρασία και στα αισθήματα. Ο ίδιος χαρακτήρας κι η ζωντάνια, ο ίδιος θερμός ενθουσιασμός. Αυτό το κορίτσι ήταν πολύ στενή συγγενής μου, είχε μείνει ορφανή από μωρό και ο πατέρας μου την είχε αναλάβει ως κηδεμόνας της. Μεγαλώσαμε μαζί γιατί είχαμε την ίδια ηλικία και ήμασταν πολύ αγαπημένοι. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, αγαπούσα την Ελίζα. Κι ο έρωτάς μου γι' αυτήν, μεγαλώνοντας, ήταν κάτι που, αν σκέφτεστε την βαριά μου προδιάθεση που είναι εμφανής, δεν θα μπορούσατε να πιστέψετε ότι ήμουν ποτέ ικανός να νιώσω. Η δική της αγάπη για μένα ήταν, πιστεύω, το ίδιο παράφορη, όπως φαινόταν και της αδερφής σας για τον Γουίλομπι. Αλλά για διαφορετικούς λόγους υπήρξε κι η δική μου αγάπη το ίδιο άτυχη. Όταν ήμουν δεκαεφτά ετών την έχασα για πάντα.

Παντρεύτηκε παρά τη θέλησή της τον αδερφό μου. Ήταν αρκετά πλούσια και το δικό μας κτήμα ήταν χρεωμένο. Αυτό είναι το μόνο που έχω να πω για τον άνθρωπο που θα ήταν συγχρόνως θείος και κηδεμόνας της: ο αδερφός μου δεν ήταν αντάξιός της. Δεν την αγαπούσε καθόλου. Είχα την ελπίδα πως τα αισθήματά της για μένα θα τη βοηθούσαν να αντέξει τα πιο δύσκολα, και πραγματικά άντεξε για ένα μεγάλο διάστημα, αλλά τελικά η δυστυχία ήταν τόσο μεγάλη —γιατί εκείνος της φερόταν σκληρά—που λύγισε την απόφασή της. Και μολονότι είχε υποσχεθεί... Δεν σας τα λέω καθαρά, γιατί δεν σας είπα ότι είχαμε

Digitized by 10uk1s

κανονίσει οι δυο μας να κλεφτούμε. Τα είχαμε ετοιμάσει όλα και ενώ σε λίγες ώρες θα φεύγαμε για Σκοτία, από βλακεία της καμαριέρας της προδοθήκαμε. Τότε εμένα για τιμωρία με έστειλαν σε κάποιο συγγενή μας, πολύ μακριά, κι εκείνης της στέρησαν κάθε ελευθερία, συναναστροφή ή ψυχαγωγία, μέχρι τη στιγμή που θα υπέκυπτε στην απόφαση του πατέρα μου. Εγώ είχα υπερτιμήσει την αντοχή της και το χτύπημα ήταν πολύ βαρύ. Βέβαια, αν ο γάμος της ήταν ευτυχισμένος στην ηλικία που είχα τότε, πολύ γρήγορα θα το ξεπερνούσα, ή τουλάχιστον δεν θα είχα λόγο για να θρηνώ ακόμα γι' αυτόν. Αλλά για κακή της τύχη, δεν ήταν. Ο αδερφός μου δεν την αγαπούσε και της φερόταν απ' την αρχή πολύ άσχημα. Οι επιπτώσεις που είχε αυτό σε μια νεανική ψυχή, τόσο φλογερή και άπειρη σαν της κυρίας Μπράντον, ήταν απόλυτα αναμενόμενες. Αρχικά, υποτάχτηκε στη μοίρα της και μακάρι να μην είχε ξεπεράσει τις ενοχές που ένιωθε απέναντί μου. Αλλά ο γάμος της την ωθούσε στην απιστία και χωρίς κάποιον κοντινό της άνθρωπο να τη συμβουλέψει —εγώ έλειπα με το σύνταγμά μου στις ανατολικές Ινδίες και ο πατέρας μου είχε πεθάνει— της ήταν δύσκολο να μην παρασυρθεί. Ίσως αν εγώ ήμουν στην Αγγλία... Αλλά απ' την άλλη επιδίωξα να φύγω για να μην είμαι εμπόδιο στο γάμο τους — γι' αυτό είχα ζητήσει και μετάθεση. Ο κλονισμός που είχα υποστεί με το γάμο δεν ήταν τίποτα μπροστά σ' αυτό που ένιωσα όταν έμαθα για το χωρισμό, περίπου δύο χρόνια μετά. Από τότε είμαι έτσι μελαγχολικός, ακόμα και τώρα.

Σε εκείνο το σημείο, του ήταν αδύνατο να συνεχίσει τη διήγηση. Σηκώθηκε απ' την καρέκλα και περπατούσε πάνω κάτω για λίγα λεπτά. Η Έλινορ, φανερά συγκινημένη απ' την ιστορία κι ακόμα περισσότερο με την αναστάτωση που του είχε προκαλέσει, δεν μπορούσε να ανοίξει το στόμα της. Εκείνος κατάλαβε πώς ένιωθε και την πλησίασε, της έπιασε το χέρι, το έσφιξε και της το φίλησε με ευγνωμοσύνη και σεβασμό. Πάλεψε ακόμα λίγα λεπτά για να βρει την αυτοκυριαρχία του κι ύστερα συνέχισε με σταθερή φωνή:

—Μέχρι να επιστρέψω στην Αγγλία πέρασαν τρία χρόνια. Η πρώτη μου έννοια, με το που γύρισα, ήταν να την αναζητήσω. Αλλά οι προσπάθειές μου στάθηκαν άκαρπες. Δεν μπόρεσα να βρω τα ίχνη της πέρα από τον πρώτο εκμαυλιστή της, και σκέφτηκα ότι τον είχε εγκαταλείψει για να βυθιστεί ακόμα πιο πολύ στην αμαρτία. Η διατροφή που έπαιρνε ήταν πολύ μικρότερη αναλογικά με την περιουσία της, δεν της έφτανε για να ζήσει και από τον αδερφό μου έμαθα ότι την είχε μεταβιβάσει σε κάποιον άλλον πριν από λίγο καιρό. Ο αδερφός μου νόμιζε —και με πόση αταραξία το νόμιζε— ότι αυτή είχε οδηγηθεί στη φτώχεια απ' τις σπατάλες και είχε υποχρεωθεί να ανταλλάξει το επίδομά της με ένα ποσό που θα την ανακούφιζε άμεσα. Κάποτε, μετά έξι μήνες, τελικά την ανακάλυψα. Άκουσα ότι κάποιος παλιός υπηρέτης μου είχε προβλήματα και είχε προφυλακιστεί για χρέη. Πήγα να τον βρω, κι εκεί, στο ίδιο κρατητήριο και για τον ίδιο λόγο, βρισκόταν η δεσποινίς Ελίζα. Αγνώριστη, δυστυχής, εξουθενωμένη και μαραμένη από τα μύρια βάσανα που είχε υποστεί. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι το πονεμένο και κάτωχρο πρόσωπο που κοιτούσα ήταν ό,τι είχε απομείνει από το πανέμορφο και ολόλαμπρο ζωηρό κορίτσι που λάτρευα κάποτε. Το πόσο υπέφερα βλέποντάς την έτσι... Αλλά δεν είναι σωστό να σας στεναχωρήσω περισσότερο, ήδη σας έχω βαρύνει αρκετά. Το ότι έδειχνε να βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο της φυματίωσης ήταν, μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η πιο μεγάλη μου παρηγοριά. Η ζωή δεν μπορούσε να κάνει πια τίποτα γι' αυτήν — μόνο να της δώσει λίγο καιρό για να πεθάνει καλύτερα. Κι αυτό της δόθηκε. Της πρόσφερα διαμονή σε ένα σπίτι με προσωπικό. Πήγαινα κάθε μέρα και την έβλεπα, όσο διάστημα ζούσε ακόμα. Ήμουν κοντά της όταν ξεψύχησε...

Έκανε πάλι μια παύση για να συγκρατήσει τα δάκρυά του. Αλλά και η Έλινορ δεν μπόρεσε να εκφράσει αυτό που ένιωθε με περισσότερα λόγια από ένα επιφώνημα γλυκιάς συμπόνιας για τη μοίρα της άτυχης φίλης του.

Digitized by 10uk1s

—Ελπίζω πως η αδερφή σας δεν θα προσβληθεί επειδή πιστεύω ότι μοιάζει με την αμαρτωλή συγγενή μου. Η δική της μοίρα και το δικό της μέλλον δεν πρόκειται να είναι το ίδιο. Κι αν η τρυφερή ψυχή της μιας είχε την υποστήριξη μιας ισχυρότερης δύναμης ή ενός λιγότερο άτυχου γάμου, μπορεί να γινόταν κι εκείνη αυτό που θα ευτυχήσετε να δείτε την άλλη. Αλλά γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Σας στεναχωρώ χωρίς λόγο. Αχ, δεσποινίς Ντάσγουντ, ένα τέτοιο θέμα, απωθημένο για πολλά χρόνια μέσα μου, είναι πολύ ευαίσθητο ακόμα και να θίγεται. Σας υπόσχομαι πως δεν θα παρασυρθώ ξανά. Στη συνέχεια, μου ανέθεσε τη φροντίδα του μικρού της παιδιού —ένα κοριτσάκι τριών ετών τότε— που ήταν καρπός της παράνομης σχέσης της. Το αγαπούσε πολύ και το μεγάλωνε μόνη της. Αυτό το καθήκον ήταν ιερό και μακάρι να μπορούσα να το αναλάβω προσωπικά, παρακολουθώντας από κοντά την ανατροφή του. Αλλά δεν μου το επέτρεπαν οι συνθήκες, δεν είχα ούτε σπίτι ούτε οικογένεια κι έτσι έστειλα τη μικρή μου Ελίζα στο σχολείο. Την έβλεπα όσο συχνότερα μπορούσα. Και έπειτα από πέντε χρόνια, αφού πέθανε ο αδερφός μου και περιήλθε σε μένα η οικογενειακή μας περιουσία, τη φιλοξενούσα στο Ντέλαφορντ. Έλεγα ότι ήταν μακρινή συγγενής μου, αλλά ξέρω πως οι άλλοι σκέφτονταν κάποια άλλη πολύ στενότερη συγγένεια. Όταν έγινε δεκατεσσάρων χρονών, πριν από τρία χρόνια, την πήρα από το σχολείο και την έστειλα σε μια πολύ σοβαρή γυναίκα, στο Ντόρσετσερ, η οποία είχε αναλάβει άλλα τέσσερα πέντε κορίτσια της ίδιας ηλικίας και για δύο χρόνια ήμουν ήσυχος και απόλυτα ευχαριστημένος. Πέρυσι όμως το Φεβρουάριο, πριν από ένα χρόνο περίπου, εξαφανίστηκε. Της επέτρεψα, και ήταν τεράστιο λάθος όπως κατάλαβα τελικά, να πάει στο Μπαθ με μια φίλη της, η οποία θα συνόδευε τον πατέρα της που πήγαινε εκεί για θεραπεία. Γνώριζα πως ήταν σοβαρός αυτός ο άνθρωπος και είχα καλή γνώμη για την κόρη του — πολύ καλύτερη απ ό,τι έπρεπε, γιατί τελικά, όταν χρειάστηκα τη βοήθειά της μου την αρνήθηκε πολύ πεισματικά, ενώ ήταν βέβαιο ότι ήξερε τα πάντα. Ο πατέρας της, ένας καλοσυνάτος αλλά όχι ιδιαίτερα έξυπνος άνθρωπος, πραγματικά δεν ήξερε τίποτα, αφού ήταν συνεχώς κλεισμένος στο σπίτι, ενώ τα κορίτσια αλώνιζαν στην πόλη και έκαναν κάθε είδους γνωριμίες. Προσπάθησε να με πείσει, όπως είχε πείσει και τον εαυτό του, ότι η κόρη του δεν είχε καμιά απολύτως ανάμειξη στην όλη ιστορία. Εν συντομία, αυτό που έμαθα απ' αυτούς ήταν ότι η Ελίζα είχε φύγει. Για οχτώ μήνες, για όλα τα υπόλοιπα μόνο υποθέσεις μπορούσα να κάνω. Το τι υποψιαζόμουν και τι φοβόμουν μπορείτε να το σκεφτείτε. Και το πώς ένιωθα επίσης.

—Για όνομα του Θεού! Αναφώνησε η Έλινορ, είναι δυνατόν ο Γουίλομπι...

—Τα πρώτα νέα που έμαθα, συνέχισε ο συνταγματάρχης, ήταν ένα γράμμα που έλαβα από την ίδια τον περασμένο Οκτώβριο από το Ντέλαφορντ την ημέρα που είχε κανονιστεί εκείνη η εκδρομή στο Γουίτγουελ. Αυτός ήταν κι ο λόγος της ξαφνικής μου αναχώρησης από το Μπάρτον, πράγμα που παραξένεψε όλους σας, και μάλιστα κάποιοι ενοχλήθηκαν κιόλας. Πού να φανταζόταν ο κύριος Γουίλομπι, όταν με το βλέμμα του με επιτιμούσε για ασυνέπεια, επειδή χαλούσα την εκδρομή, ότι πήγαινα να βοηθήσω έναν άνθρωπο που είχε βυθίσει ο ίδιος μέσα στη δυστυχία και την απόγνωση. Αλλά και να το ήξερε, τι θα ωφελούσε; Μήπως θα χαιρόταν λιγότερο; Ή θα απολάμβανε λιγότερο τα τρυφερά χαμόγελα της αδερφής σας; Όχι, είχε κάνει πράγματα που ένας άνθρωπος με υποτυπώδη αισθήματα δεν θα έκανε ποτέ. Είχε καταστρέψει τα νιάτα και την αγνότητα ενός κοριτσιού και το είχε παρατήσει στην πιο μαύρη απελπισία, ολομόναχο σε ένα ξένο σπίτι, χωρίς βοήθεια, χωρίς φίλους και χωρίς να έχει αφήσει καν τη διεύθυνσή του. Είχε φύγει με την υπόσχεση πως θα επιστρέψει. Αλλά ούτε γύρισε, ούτε έγραψε ποτέ ούτε ενδιαφέρθηκε καθόλου.

—Αυτό ξεπερνά κάθε όριο! Αναφώνησε η Έλινορ.

Digitized by 10uk1s

—Ορίστε λοιπόν, σε όλη του τη διάσταση ο χαρακτήρας αυτού του ανθρώπου: ακόλαστος, άπληστος, άσωτος και κάτι χειρότερο ακόμα. Φαντάζεστε τώρα πώς ένιωθα, γνωρίζοντας όλα αυτά —γιατί τα ξέρω εδώ και αρκετές εβδομάδες— βλέποντας την αδερφή σας να τον λατρεύει παράφορα, όντας βέβαιη για το γάμο. Φαντάζεστε τα συναισθήματά μου για όλες σας. Την περασμένη εβδομάδα, που είχα περάσει από εδώ και σας βρήκα μόνη σας, είχα έρθει για να πληροφορηθώ την αλήθεια, αν και δεν ήμουν σίγουρος τι όφειλα να κάνω όταν θα τη μάθαινα. Πρέπει η συμπεριφορά μου να σας φάνηκε παράξενη τότε, τώρα όμως καταλαβαίνετε. Να τον αφήνω να σας εξαπατά όλες... Αλλά τι μπορούσα να κάνω; Δεν είχα καμιά ελπίδα να καταφέρω κάτι. Καμιά φορά μάλιστα έλεγα ότι μπορεί η επιρροή της αδερφής σας να τον οδηγούσε στον ίσιο δρόμο. Τώρα, όμως, ύστερα από τον επαίσχυντο τρόπο που φέρθηκε, ένα θεός ξέρει ποιοι ήταν οι σκοποί του απέναντί της. Αλλά όποιοι και να ήταν, η αδερφή σας μπορεί τώρα, κι αν όχι τώρα ίσως αργότερα, να ευγνωμονεί για τη δική της τύχη, όταν θα τη συγκρίνει με την τύχη του δύστυχου κοριτσιού, της Ελίζας μου, και την απελπιστική θέση που την οδήγησε. Αυτή η σύγκριση θα τη βοηθήσει οπωσδήποτε. Θα νιώσει πως το δικό της μαρτύριο δεν είναι τίποτα. Δεν οφείλεται σε δικό της λάθος και δεν θα ατιμαστεί στα μάτια του κόσμου. Το αντίθετο μάλιστα, όλοι οι φίλοι της θα της σταθούν. Η φροντίδα για την ευτυχία της και ο σεβασμός για τη δύναμή της θα ενισχύσουν όλες τις φιλικές της σχέσεις. Αλλά καλύτερα να κρίνετε και μόνη σας, αν θα της μεταφέρετε όλα αυτά που σας εξομολογήθηκα. Εσείς ξέρετε καλύτερα τι επίδραση θα έχουν πάνω της. Πιστεύω ότι όλα αυτά ίσως μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου της, γι' αυτό το λόγο και σας τα είπα. Διαφορετικά δεν θα σας βάρυνα με τα προσωπικά μου δράματα, με μια ιστορία που θα μπορούσε να φανεί ότι έγινε με πρόθεση να ανυψώσω τον εαυτό μου εις βάρος των άλλων.

Η Έλινορ, παρά πολύ ευγενικά, τον ευχαρίστησε και τον διαβεβαίωσε ότι μάλλον θα ήταν ευεργετικό για τη Μάριαν να μάθει όλα αυτά τα γεγονότα.

—Εκείνο που με στεναχωρεί περισσότερο απ' όλα όσα είπε, είναι που θέλει να τον δικαιολογήσει, γιατί αυτή η ιστορία τη βασανίζει πολύ. Είναι προτιμότερο να βεβαιωθεί για την ποιότητά του. Στην αρχή, βέβαια θα υποφέρει αρκετά, αλλά δεν θα αργήσει να ηρεμήσει. Συναντήσατε ξανά τον Γουίλομπι από τότε που φύγατε από το Μπάρτον;

—Ναι, της απάντησε με σοβαρό ύφος, μία φορά. Ήταν αναπόφευκτη αυτή η συνάντηση.

Η Έλινορ τρόμαξε με το ύφος του, τον κοίταξε ανήσυχα και είπε:

—Τι; δηλαδή ανταμώσατε για να...

—Δεν ήταν δυνατό να συναντηθούμε για κανέναν άλλο λόγο. Η Ελίζα, με μεγάλη δυσκολία μού αποκάλυψε το όνομα του εραστή της. Κι όταν γύρισε από το Άλεναμ, δεκαπέντε μέρες μετά από μένα, ορίσαμε μέρα συνάντησης, αυτός για να υπερασπιστεί κι εγώ για να τιμωρήσω τη συμπεριφορά του. Τελικά δεν χτυπήθηκε κανείς, κι έτσι το θέμα αποσιωπήθηκε.

Η Έλινορ έβρισκε μάλλον κακή την άποψη που εκτιμούσε αναγκαία τη μονομαχία. Αλλά για έναν άντρα, και μάλιστα στρατιωτικό, προτίμησε να μην τη σχολιάσει.

—Αυτή, είπε, έπειτα από μια παύση, ήταν η θλιβερή ομοιότητα ανάμεσα στη μοίρα της μάνας και της κόρης! Κι αυτή ήταν η δική μου οικτρή αποτυχία στην εκπλήρωση του χρέους που ανέλαβα.

Digitized by 10uk1s

—Είναι ακόμα στο Λονδίνο;

—Όχι, αμέσως μόλις πέρασαν οι απαραίτητες μέρες μετά τον τοκετό —γιατί όταν τη συνάντησα ήταν ετοιμόγεννη— την πήγα μαζί με το μωρό της στην εξοχή και τώρα βρίσκεται εκεί.

Σε λίγο, ο συνταγματάρχης σκέφτηκε ότι μάλλον η Έλινορ θα ήθελε να ενημερώσει την αδερφή της γι' αυτή την απίθανη ιστορία κι έφυγε, αφήνοντάς τη γεμάτη εκτίμηση και συμπάθεια για το πρόσωπό του.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 32

Πολύ σύντομα, όλες αυτές οι λεπτομέρειες της συζήτησης μεταφέρθηκαν στη Μάριαν και η επιρροή τους πάνω της δεν ήταν ακριβώς αυτό που περίμενε η Έλινορ. Η αντίδρασή της δεν έδειχνε ότι αμφισβητούσε την αλήθεια των λεγομένων, κάθε άλλο μάλιστα. Άκουσε την ιστορία αδιαμαρτύρητα, με την πιο ήπια συγκατάβαση, χωρίς να κάνει κανένα σχόλιο, και χωρίς αντίρρηση. Τα δάκρυά της έδειχναν ότι δεν τον συγχωρούσε, αλλά ότι συνέχιζε να πονάει. Μολονότι όμως φαινόταν να έχει συνειδητοποιήσει αμετάκλητα την ενοχή του και η στάση της απέναντι στον κύριο Μπράντον ήταν αλλαγμένη —του μιλούσε περισσότερο στις επισκέψεις δείχνοντάς του ένα σεβασμό γεμάτο συμπάθεια— και παρόλο που ήταν λιγότερο ευάλωτη από πριν, ήταν εξίσου ράκος. Είχε καταφέρει να ηρεμήσει, αλλά είχε βυθιστεί σε κατάθλιψη. Είχε χάσει κάθε εκτίμηση για τον Γουίλομπι, κι αυτό την πονούσε περισσότερο από το γεγονός ότι είχε χάσει την καρδιά του. Η αποπλάνηση και η εγκατάλειψη της Ελίζας, η δυστυχία της κοπέλας και οι σκέψεις για τις προθέσεις του Γουίλομπι απέναντί της τη βασάνιζαν τόσο πολύ που δεν είχε ούτε το κουράγιο να μιλήσει στην Έλινορ. Ήταν μονίμως συλλογισμένη, σιωπηλή και μελαγχολική, κι αυτό έθλιβε και την αδερφή της πολύ περισσότερο απ' ό,τι αν της μιλούσε.

Το ίδιο συνέβη και με τα αισθήματα της κυρία Ντάσγουντ όταν πληροφορήθηκε τα δυσάρεστα από το γράμμα της Έλινορ. Η απογοήτευση ήταν το ίδιο επώδυνη και για εκείνη και η αγανάκτησή της μεγάλη. Τα μακροσκελή γράμματά της έφθαναν το ένα μετά το άλλο, για να περιγράψει αυτά που σκεφτόταν και ένιωθε. Μάλλον η συμφορά που είχε χτυπήσει τη Μάριαν ήταν κάτι που προκαλούσε ντροπή, αφού η μητέρα της της μιλούσε για ψυχικό σθένος. Μάλλον ντροπή πρέπει να ήταν η αιτία αυτής της οδύνης, για να μη θέλει ούτε και αυτή να τη δυναμώσει.

Η κυρία Ντάσγουντ έκρινε πιο σωστό για την κατάσταση να παραμείνει η Μάριαν οπουδήποτε αλλού εκτός από το Μπάρτον, όπου τα πάντα θα της θύμιζαν το παρελθόν, με έναν οδυνηρό τρόπο, και θα έφερναν μπροστά της την εικόνα του Γουίλομπι. Πρότεινε λοιπόν στις κόρες της να παραμείνουν εκεί, τουλάχιστον πέντε έξι βδομάδες το λιγότερο, όσο περίπου είχε προκαθοριστεί. Διάφορα γεγονότα και συναναστροφές που θα προέκυπταν στο Λονδίνο, ενώ στο Μπάρτον θα ήταν δύσκολες, θα μπορούσαν να την παρασύρουν και να αποσπάσουν την προσοχή της από τον εαυτό της ή ακόμα και να τη διασκεδάσουν, όσο απίθανη κι αν της φαινόταν τώρα αυτή η ιδέα.

Από τον κίνδυνο να ξαναδεί τον Γουίλομπι στο Λονδίνο ήταν προστατευμένη, γιατί όλοι οι φίλοι της θα είχαν πάψει να τον βλέπουν. Έτσι, δεν υπήρχε περίπτωση να τον συναντήσει προγραμματισμένα ή να εκτεθεί από απροσεξία σε μια παρόμοια έκπληξη. Όσο για την περίπτωση της τυχαίας συνάντησης, το Λονδίνο είναι πολύ πιο μεγάλο από το Μπάρτον που πολύ πιθανόν αυτός να επισκεφτεί μετά το γάμο του. Ένα ενδεχόμενο που η κυρία Ντάσγουντ το θεωρούσε ως δεδομένο.

Επιπλέον υπήρχε κι ένας ακόμα λόγος που ήθελε να μείνουν οι κόρες της εκεί. Είχε λάβει ένα γράμμα από το θετό γιο της, στο οποίο της έλεγε ότι στις αρχές Φεβρουαρίου θα πήγαινε μαζί με τη γυναίκα του στο Λονδίνο και τους πρότεινε να τον επισκεφτούν.

Η Μάριαν είχε αποφασίσει να υπακούσει στις αποφάσεις της μητέρας της και υποτάχθηκε αδιαμαρτύρητα σε αυτές, παρόλο που δεν ήταν με όλες σύμφωνη. Κυρίως η παραμονή της στο Λονδίνο δεν την άφηνε να ησυχάσει καθόλου και της στερούσε την πραγματική ανακούφιση που θα μπορούσε να της δώσει η παρουσία της μητέρας της.

Digitized by 10uk1s

Παρ' όλα αυτά, έβρισκε πραγματική παρηγορά στα λόγια της, γιατί πίστευε ότι εκείνο που έβλαπτε εκείνη, έκανε αρκετά καλό στην αδερφή της. Η Έλινορ, απ' την άλλη μεριά, καταλαβαίνοντας πως δεν είχε τη δυνατότητα να αποφύγει τελείως μια συνάντηση με τον Έντουαρτ, παρηγοριόταν στη σκέψη ότι η παραμονή τους εκεί θα έκανε καλό στη Μάριαν, μολονότι η ίδια υπέφερε.

Με μεγάλη προσοχή απέφευγε να αναφέρει το όνομα του Γουίλομπι, όχι μόνο αυτή αλλά και όλοι όσοι ήταν γύρω της. Και αυτό πραγματικά την ωφέλησε πάρα πολύ. Η κυρία Τζένιγκς, ο σερ Τζον και η κυρία Πάλμερ δεν τον έβαλαν ποτέ στο στόμα τους όταν ήταν μπροστά η Μάριαν. Η Έλινορ θα προτιμούσε να συνέχιζαν την ίδια στάση και όταν ήταν μπροστά μόνο η ίδια, αυτοί όμως έβρισκαν πραγματική απόλαυση στο να εκφράζουν την απόγνωσή τους μπροστά σε όλους.

Ο σερ Τζον δεν μπορούσε να το πιστέψει. Κι αυτός που τον είχε για τόσο τίμιο νέο, τόσο καλό παιδί, τον πιο τολμηρό καβαλάρη σε όλη την Αγγλία, δεν μπορούσε να το βάλει ο νους του! Μωρέ δεν πήγαινε στο διάβολο κι ακόμα πάρα πέρα. Δεν θα του ξανάλεγε ούτε καλημέρα όπου και να τον έβλεπε. Όχι, με τίποτα, ακόμα κι αν τύχαινε να τον δει μέσα στο κρησφύγετο του Μπάρτον και βρίσκονταν καθισμένοι δίπλα δίπλα. Τον παλιάνθρωπο, τον παλιοαπαταιώνα, άκους εκεί! Και αυτός που του είχε τάξει να του δώσει ένα κουταβάκι! Όχι, τελεία και παύλα!

Η κυρία Πάλμερ ήταν κι αυτή οργισμένη με το δικό της τρόπο. Θα διέκοπτε κάθε συναναστροφή μαζί του και χαιρόταν πολύ που δεν θα είχαν καμιά σχέση. Στεναχωριόταν πολύ που το Κόουπ Μάγκνα ήταν τόσο κοντά στο Κλίβελαντ αλλά, τέλος πάντων, δεν πείραζε και τόσο. Τον σιχαινόταν από τα βάθη της ψυχής της και δεν επρόκειτο να πιάσει το όνομά του στο στόμα της, παρά μόνο για να πει πόσο αδιάντροπος ήταν.

Άλλου είδους συμπαράσταση έδειξε στις δύο αδερφές δίνοντας όλες τις πληροφορίες για τον επικείμενο γάμο. Πολύ γρήγορα ήταν σε θέση να ξέρει σε ποιον αμαξοποιό είχε γίνει παραγγελία για την καινούργια άμαξα, ποιος ζωγράφος έφτιαχνε το πορτρέτο της κυρίας Γουίλομπι και σε ποιο κατάστημα μπορούσε να δει τα ρούχα της δεσποινίδας Γκρέι.

Η ευγενική και γαλήνια αδιαφορία της λαίδης Μίντλετον ήταν μεγάλη ανακούφιση για τα νεύρα της Έλινορ, τα οποία δοκιμάζονταν συνεχώς από τη βοερή καλοσύνη των υπολοίπων. Ήταν αρκετά παρηγορητικό να ξέρει ότι υπήρχε ένας τουλάχιστον άνθρωπος στον κύκλο των φίλων τους, στον οποίο δεν προκαλούσε κανένα ενδιαφέρον και δεν είχε καμιά περιέργεια να μαθαίνει λεπτομέρειες για την υπόθεση, δείχνοντας ανησυχία για την υγεία της αδερφής της.

Οι διάφορες ανθρώπινες ιδιότητες τυχαίνει να αποκτούν καμιά φορά, λόγω των συνθηκών, πιο μεγάλη από την πραγματική τους αξία. Έτσι λοιπόν και τώρα, η πιεστική συμπαράσταση που βίωνε η Έλινορ την οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι σε τέτοιες στιγμές η καλή ανατροφή ήταν πολυτιμότερη από την καλή καρδιά.

Η λαίδη εξέφραζε τα συναισθήματά της για την όλη ιστορία περίπου μία ή δύο φορές την ημέρα, ανάλογα με το πόσο συχνά έπιανε αυτό το θέμα, λέγοντας: «είναι εντελώς απαράδεκτο» και λόγω αυτού του επαναλαμβανόμενου και ήπιου ξεσπάσματος, ήταν σε θέση όχι μόνο να δει αμέσως τις δεσποινίδες, χωρίς την παραμικρή ταραχή, αλλά και όταν τις έβλεπε ήταν σαν να έχει ξεχάσει απολύτως το θέμα. Έτσι λοιπόν υπερασπίστηκε τα δίκια του γυναικείου φύλου και καταδίκασε ρητά το άλλο φύλο, θεωρώντας πως ήταν πια ελεύθερη να φροντίσει για τα συμφέροντα των κοινωνικών της συγκεντρώσεων και

Digitized by 10uk1s

συνεπώς αποφάσισε (μάλλον χωρίς την έγκριση του σερ Τζον), εφόσον η κυρία Γουίλομπι ήταν μία από τις πλούσιες και αριστοκρατικές κυρίες, να της αφήσει το επισκεπτήριό της αμέσως μετά το γάμο.

Όσο για τον κύριο Μπράντον, οι ερωτήσεις που έκανε με διακριτικότητα και ευγένεια στην Έλινορ, δεν την ενοχλούσαν καθόλου. Αντίθετα, της άρεσε το ζεστό ενδιαφέρον που είχε προσπαθήσει να απαλύνει τον πόνο της αδερφής της και γι' αυτούς τους λόγους μιλούσε πάντα μαζί του ανοιχτά και πρόθυμα. Αλλά το σπουδαιότερο τίμημα για την αυτοθυσία που επέδειξε αποκαλύπτοντας για χάρη της περασμένες και τωρινές πληγές, ήταν το βλέμμα γεμάτο συμπάθεια με το οποίο τον κοίταζε κάποιες στιγμές η Μάριαν και η τρυφερότητα της φωνής της κάθε φορά που έκρινε ότι έπρεπε να του μιλήσει (αν και όχι πολύ συχνά). Αυτά τον καθιστούσαν λίγο πιο συμπαθή στις διαθέσεις της απέναντί του, πράγμα που έκανε την Έλινορ να ελπίζει ότι μπορεί στο μέλλον να βελτιώνονταν ακόμα πιο πολύ οι σχέσεις τους. Η κυρία Τζένιγκς, όμως, που δεν ήξερε αρκετά γι' αυτές τις λεπτομέρειες —αυτή γνώριζε μόνο ότι ο κύριος Μπράντον ήταν το ίδιο βαρύς όπως πάντα και ότι δεν μπορούσε να τον καταφέρει να κάνει την πρόταση ή να της ανέθετε εκείνης να την κάνει— άρχισε να κάνει τις υποθέσεις της ότι δεν θα είχαν παντρευτεί μέχρι του Αϊ—Γιάννη αλλά μέχρι του Αρχάγγελου Μιχαήλ, και έπειτα από μια εβδομάδα, έλεγε πως δεν επρόκειτο να παντρευτούν καθόλου. Η εγκαρδιότητα που αναπτυσσόταν μεταξύ της Έλινορ και του συνταγματάρχη φανέρωνε πως κατά πάσα πιθανότητα η τιμή της μουριάς, του ρυακιού και του περιπτέρου με τα έλατα θα πήγαινε στη μεγαλύτερη αδερφή. Συνεπώς, η κυρία Τζένιγκς άρχισε να ξεχνά τον κύριο Φέραρς.

Στις αρχές Φεβρουαρίου, δύο βδομάδες μετά το γράμμα του Γουίλομπι, η Έλινορ ανέλαβε το φοβερό καθήκον να ανακοινώσει στην αδερφή της το γάμο του. Φρόντισε μάλιστα να της το πει αμέσως μετά την τελετή, γιατί δεν ήθελε να το μάθει από τις εφημερίδες, τις οποίες είχε αρχίσει να κοιτάει με αγωνία κάθε πρωί.

Η Μάριαν άκουσε το νέο με μεγάλη δύναμη και δεν σχολίασε τίποτα. Στην αρχή δεν δάκρυσε καν, αλλά έπειτα από λίγο ξέσπασε σε αναφιλητά και η κατάστασή της ήταν πιο αξιοθρήνητη για τις επόμενες μέρες από τότε που έμαθε για τον επικείμενο γάμο.

Το ζευγάρι Γουίλομπι έφυγε μετά το γάμο και τώρα, αφού δεν υπήρχε κίνδυνος να συναντήσουν κανέναν από τους δύο, η Έλινορ νόμιζε ότι θα μπορούσε να πείσει την αδερφή της να αρχίσει να βγαίνει λιγάκι, γιατί από τη μέρα που είχε πάρει το γράμμα του έμενε διαρκώς κλεισμένη.

Εκείνο τον καιρό εμφανίστηκαν και οι δεσποινίδες Στιλ στο Λονδίνο, οι οποίες έμεναν στο Χόλμπορν στην οδό Μπάρτλετς Μπίλντινγκς, σε κάτι διαπρεπείς συγγενείς τους που τις υποδέχτηκαν με χαρά.

Μόνο η Έλινορ δεν ήταν χαρούμενη με την παρουσία τους. Πάντα της ήταν δυσάρεστες και τώρα της ήταν δύσκολο να κρύψει την αποστροφή της για τον ενθουσιασμό της Λούσι που τις έβρισκε ακόμα στο Λονδίνο.

—Θα ήταν θλιβερό αν δεν σας έβρισκα εδώ, έλεγε και ξανάλεγε η Λούσι, τονίζοντας ιδιαιτέρως αυτή τη λέξη. Αν και το ήξερα εγώ πως θα σας έβρισκα. Έβαζα στοίχημα πως θα είσαστε εδώ ακόμα, παρόλο που είχατε πει ότι θα καθόσασταν μόνο ένα μήνα. Εξάλλου ο αδερφός σας δεν έχει έρθει ακόμα και θα ήταν κρίμα να μην τον συναντήσετε. Δεν ξέρετε πόσο χαίρομαι που δεν κρατήσατε το λόγο σας.

Digitized by 10uk1s

Η Έλινορ, που την καταλάβαινε θαυμάσια, έβαλε όλο το κουράγιο που διέθετε για να της δείξει ότι δεν καταλάβαινε.

—Λοιπόν κορίτσια μου, πώς ήταν το ταξίδι σας;

—Δεν ήρθαμε με την ταχυδρομική άμαξα, βέβαια, απάντησε όλο περηφάνια η Άννα Στιλ, αλλά ναυλώσαμε δική μας με την παρέα ενός πολύ κομψού γόη, ο οποίος μοιράστηκε την άμαξα μαζί μας. Ήταν κάποιος γιατρός Ντέιβις, και μάλιστα ήταν ένας αξιοπρεπέστατος κύριος, ο οποίος πλήρωσε δέκα σελίνια παραπάνω από εμάς.

—Α, πολύ ωραία, αναφώνησε η κυρία Τζένιγκς, κι ο γιατρός, φαντάζομαι, είναι ανύπαντρος, το γνωρίζω καλά.

—Ελάτε τώρα, είπε ναζιάρικα η Άννα Στιλ. Δεν το καταλαβαίνω γιατί μου κάνουν όλοι υπαινιγμούς για το γιατρό. Τα ξαδέρφια μου τολμούν να πουν ότι έκανα κατάκτηση. Από πλευράς μου, όμως, εκείνο που έχω να πω είναι ότι εγώ δεν τον σκέφτομαι συνεχώς. «Πω, πω, έρχεται ο γόης σου» μου είπε τις προάλλες ο ξάδερφός μου, όταν τον είδε να έρχεται από το απέναντι στενό προς το σπίτι μας. «Δεν καταλαβαίνω για ποιον μιλάς; Τι γόης; Δεν είναι δικός μου γόης ο γιατρός».

—Ωραία, ωραία. Ώστε αυτό είναι το πρόσωπο!

—Μα όχι, ειλικρινά σας μιλάω, απάντησε με σοβαρότητα η ξαδέρφη της και σας παρακαλώ αν ακούσετε κανέναν να το διαδίδει να το διαψεύσετε.

Η κυρία Τζένιγκς της έκανε με μεγάλη προθυμία τη χάρη να τη σιγουρέψει ότι φυσικά και θα το διέψευδε και η δεσποινίς Στιλ ένιωσε ευτυχής.

—Όταν θα έρθει ο αδερφός σας, δεσποινίς Ντάσγουντ, θα πάτε να μείνετε σ' αυτόν για λίγο, φαντάζομαι, είπε η Λούσι, προσπαθώντας να αλλάξει θέμα μετά τα καταιγιστικά υπονοούμενα.

—Όχι, δεν νομίζω.

—Μπα! Εγώ νομίζω πως θα πάτε.

Η Έλινορ δεν προσπάθησε να τη μεταπείσει.

—Είναι πάντως πολύ ωραίο που μπορείτε να αποχωρίζεστε την κυρία Ντάσγουντ για τόσο μεγάλο διάστημα.

—Ε, όχι και μεγάλο διάστημα, ακόμα δεν ήρθαν, επενέβη η κυρία Τζένιγκς. Ακόμα δεν ήρθαν!

Η Λούσι αποστομώθηκε.

—Κρίμα που δεν μπορούμε να δούμε την αδερφή σας, είπε η Άννα Στιλ (γιατί η Μάριαν είχε αποσυρθεί, μόλις έμαθε την άφιξή τους) λυπάμαι που δεν νιώθει καλά.

—Είστε πολύ ευγενική! Και η αδερφή μου θα λυπηθεί που δεν μπόρεσε να σας δει, αλλά υποφέρει από νευρικούς πονοκεφάλους και σε αυτή την κατάσταση δεν μπορεί να ανεχτεί

Digitized by 10uk1s

τη φασαρία και τις πολλές φωνές.

—Πω, πω, κρίμα! Τις καλές φίλες, όπως είμαστε εμείς, νομίζουμε ότι θα μπορούσε να τις δει. Και σας δίνουμε την υπόσχεσή μας ότι δε θα την ενοχλήσουμε στο παραμικρό.

Η Έλινορ δεν δέχτηκε την πρόταση, λέγοντας ότι μπορεί να έχει πέσει στο κρεβάτι ή να είναι με το νυχτικό και δεν θα μπορούσε να κατέβει.

—Αν είναι μόνο αυτό το πρόβλημα, μπορούμε εμείς να πάμε να τη δούμε, αποφάνθηκε η Άννα Στιλ.

Η Έλινορ άρχισε να νιώθει ότι αυτή η επιμονή είχε πια υπερβεί τα όρια της ανοχής της και χωρίς να χρειαστεί να την ανακόψει η ίδια, φρόντισε η Λούσι με μια άγρια επίπληξη προς την Άννα, να τη σταματήσει. Κι έτσι, μολονότι δεν ήταν πολύ ευγενικό από μέρους της μιας αδερφής, υπήρχε το καλό πως συγκρατούσε το θράσος της άλλης.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 33

Η αρχική πρόθεση της Μάριαν να μένει συνεχώς κλεισμένη μέσα, κάμφθηκε τελικά και δέχτηκε ένα πρωί να βγει έξω με την κυρία Τζένιγκς. Πάντως, τους δήλωσε ρητά πως δεν ήθελε να πάει σε καμιά επίσκεψη. Το μόνο που θα έκανε ήταν να πάνε μαζί στην οδό Σάκβιλ, όπου η Έλινορ ήθελε να ανταλλάξει κάποια παλιά κοσμήματα της μητέρας της, που δεν μπορούσαν να φορεθούν λόγω μόδας.

Όταν έφθασαν στο κατάστημα, η κυρία Τζένιγκς αποφάσισε να πάει επίσκεψη σε μια γνωστή της απέναντι από το κατάστημα —γιατί έτσι κι αλλιώς αυτή δεν ήθελε να αγοράσει κάτι— μέχρι να τελειώσουν οι φίλες της τις δουλειές τους και θα περνούσε να τις πάρει.

Όταν οι δεσποινίδες ανέβηκαν, συνάντησαν αρκετούς ανθρώπους να ψωνίζουν και δεν υπήρχε υπάλληλος να τις εξυπηρετήσει. Το καλύτερο ήταν να περιμένουν στην άκρη του πάγκου, όπου υπήρχε περίπτωση να εξυπηρετηθούν, αφού εκεί υπήρχε μόνο ένας κύριος πριν από αυτές και η Έλινορ σκέφτηκε πως η ευγένεια θα τον έκανε να βιαστεί. Αλλά το λεπτολόγο μάτι και το γούστο αυτού του κυρίου αποδείχτηκαν πιο δυνατά από την ευγένειά του. Έκανε παραγγελία για μια ατομική οδοντογλυφιδοθήκη και μέχρι να καταλήξει στις λεπτομέρειες του σχήματος, του μεγέθους κ.λπ. απέρριψε όλες τις οδοντογλυφιδοθήκες του καταστήματος, ώστε να καταλήξει στο δικό του σχέδιο. Η μόνη σημασία που καταδέχτηκε να δώσει στις δυο δεσποινίδες ήταν τρία τέσσερα θρασύτατα βλέμματα, τα οποία έμειναν χαραγμένα στη μνήμη της Έλινορ.

Η Μάριαν γλίτωσε τα δυσάρεστα αισθήματα της αγανάκτησης των απωθητικών βλεμμάτων του κυρίου που εξέταζε τις οδοντογλυφιδοθήκες εξονυχιστικά, γιατί απλούστατα δεν τα είδε. Ήταν τόσο απορροφημένη στις σκέψεις της και καταλάβαινε για όσα συνέβαιναν μέσα στο κατάστημα όσα ακριβώς θα καταλάβαινε κι αν βρισκόταν στο δωμάτιό της.

Κάποια στιγμή, ο κύριος αποφάσισε για τα πολύτιμα στολίδια που θα διακοσμούσαν το τελευταίο του απόκτημα. Κι αφού καθόρισε τη μέρα που θα το παραλάμβανε, φόρεσε με νωχελικότητα τα γάντια του, και με μια μάτια απαίτησης περισσότερο παρά θαυμασμού, αποχώρησε με ύφος προσποιητής αδιαφορίας και γνήσιας αυταρέσκειας.

Η Έλινορ δεν χρειάστηκε αρκετή ώρα για να τελειώσει τη δουλειά της και ήταν έτοιμη να κλείσει τη συμφωνία όταν παρουσιάστηκε δίπλα της ένας άλλος κύριος. Γύρισε ξαφνικά και κοίταξε έκπληκτη τον αδερφό της.

Η χαρά που ένιωσαν για τη συνάντησή τους ήταν αρκετή ώστε να δώσει μια καλόγουστη εικόνα μέσα στο κατάστημα. Ο Τζον Ντάσγουντ δεν είχε λόγο να λυπάται που ξανάβλεπε τις αδερφές τους, εκείνες επίσης χάρηκαν και αμέσως έγιναν οι ερωτήσεις για τη μητριά του, γεμάτες σεβασμό και φιλοφρονήσεις.

Πληροφορήθηκαν λοιπόν οι κοπέλες ότι αυτός και η Φάνι είχαν έρθει στο Λονδίνο πριν από δύο μέρες.

—Ήθελα πολύ να έρθω εχθές να σας δω, αλλά έπρεπε να πάμε με τον Χάρι στο ανταλλακτήριο Έξετερ, και όλη την υπόλοιπη μέρα ήμασταν με την κυρία Φέραρς. Ο Χάρι πέρασε πολύ καλά και σκόπευα να έρθω σίγουρα σήμερα το πρωί, αν έβρισκα λίγο καιρό ελεύθερο, αλλά με το που έρχεται κανείς στο Λονδίνο έχει τόσα πράγματα να κάνει. Πέρασα από εδώ για να παραγγείλω μια σφραγίδα για τη Φάνι. Νομίζω πως αύριο θα είμαι σε θέση να σας επισκεφτώ και να γνωρίσω και τη φίλη σας, την κυρία Τζένιγκς. Έμαθα πως

Digitized by 10uk1s

είναι αρκετά εύπορη, το ίδιο και οι Μίντλετον. Θα με γνωρίσετε και σ' αυτούς. Αφού είναι συγγενείς της θετής μητέρας μου, θα χαρώ πολύ να τους γνωρίσω και να τους δείξω το σεβασμό μου. Έμαθα πως είναι αρκετά πολύτιμοι για εσάς στην εξοχή.

—Πράγματι είναι. Η φροντίδα τους να μη μας λείψει κάτι και η τάση τους να μας εξυπηρετήσουν σε ό,τι χρειαζόμαστε είναι απερίγραπτη.

—Ειλικρινά, χαίρομαι, αλλά έτσι πρέπει. Εφόσον είναι πολύ πλούσιοι και υπάρχει συγγένεια, είναι φυσικό και αναμενόμενο να σας παρέχουν κάθε εξυπηρέτηση που θα κάνει τη ζωή σας πιο ευχάριστη. Ώστε έχετε βολευτεί στο μικρό σας σπιτάκι και δεν σας λείπει τίποτα. Ο Έντουαρτ μάς το περιέγραψε με ενθουσιασμό. Μας είπε ότι για το είδος του δεν υπάρχει κάτι καλύτερο και ότι σας βρήκε όλες κατενθουσιασμένες. Δεν φαντάζεσαι πόσο χαρήκαμε με αυτά τα νέα.

Η Έλινορ ντρεπόταν που τον άκουγε και ένιωσε μάλλον ανακούφιση βλέποντας τον υπηρέτη της κυρίας Τζένιγκς που ερχόταν να τους αναγγείλει ότι τους περίμενε κάτω. Έτσι γλίτωσε από το να του απαντήσει.

Η επίσκεψή του έγινε με κάθε τυπικότητα. Ήρθε κομίζοντας μια δικαιολογία εκ μέρους της γυναίκας του, η οποία δεν μπορούσε να έρθει μαζί του, γιατί ήταν πολύ απασχολημένη με τη μητέρα της και, ειλικρινά, δεν έχει χρόνο για επισκέψεις. Βέβαια, η κυρία Τζένιγκς τον διαβεβαίωσε πως δεν την ενδιέφεραν οι τυπικότητες, γιατί όλοι τους ήταν κατά κάποιον τρόπο συγγενείς και ότι αυτή θα επισκεπτόταν την κυρία Ντάσγουντ πολύ σύντομα μαζί με τις κουνιάδες της. Οι τρόποι του κυρίου Ντάσγουντ απέναντι στις αδερφές του ήταν τρυφεροί, αλλά χωρίς ιδιαίτερη ζεστασιά. Απέναντι στην κυρία Τζένιγκς ήταν ιδιαιτέρως ευγενικός και περιποιητικός, ενώ τον κύριο Μπράντον, που ήρθε σε λίγο, τον κοίταζε με ένα εξονυχιστικό ενδιαφέρον που φαινόταν να λέει ότι προσδοκούσε να μάθει πως είναι εξίσου πλούσιος, για να είναι εξίσου ευγενικός και με αυτόν.

Αφού κάθισε μισή ώρα, πρότεινε στην Έλινορ να πάνε μαζί στην οδό Κάντιτ για να του γνωρίσει τους Μίντλετον. Ο καιρός ήταν πολύ καλός και η Έλινορ δέχτηκε ευχαρίστως. Αμέσως μόλις έκλεισε η πόρτα πίσω τους, άρχισε τις ερωτήσεις.

—Ποιος είναι ο κύριος Μπράντον; Είναι πλούσιος;

—Ναι, έχει ένα πολύ καλό κτήμα στο Ντόρσετσερ.

—Α, ωραία. Φαίνεται πολύ καθωσπρέπει κύριος και νομίζω, Έλινορ, ότι πρέπει να σε συγχαρώ για τη θαυμάσια αποκατάσταση που σε περιμένει.

—Τι εννοείς;

—Του αρέσεις. Τον πρόσεξα και είμαι απολύτως βέβαια. Τι εισόδημα έχει;

—Νομίζω, δύο χιλιάδες το χρόνο.

—Δυο χιλιάδες το χρόνο, επανέλαβε αυτός, προσθέτοντας με άπλετη γενναιοδωρία: μακάρι να είχε κι άλλα τόσα, αφού είναι για σένα.

—Σε ευχαριστώ, μόνο που ξέρω ότι ο κύριος Μπράντον δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να παντρευτεί εμένα, απάντησε η Έλινορ.

Digitized by 10uk1s

—Κάνεις μεγάλο λάθος, Έλινορ. Με λίγη προσπάθεια εκ μέρους σου, τον έχεις κερδίσει. Μπορεί ακόμα να μην το έχει αποφασίσει, ίσως και η μικρή περιουσία σου να τον κάνουν σκεφτικό και να τον αποτρέπει. Αλλά με λίγη δική σου ενθάρρυνση και εκείνες τις μικρές επιδαψιλεύσεις που οι γυναίκες ξέρουν να κάνουν καλά, θα το αποφασίσει θέλοντας και μη. Και προσωπικά δεν βλέπω για ποιο λόγο να μην προσπαθήσεις. Ο κύριος Μπράντον είναι ό,τι καλύτερο, κι από μένα θα λάβει ασφαλώς κάθε φροντίδα που θα τον κάνει να αισθάνεται καλά μαζί σου και με την οικογένειά σου. Είναι ένας γάμος που θα γίνει ενθουσιωδώς αποδεκτός από όλους. Με άλλα λόγια, θα έχεις τη γενική επιδοκιμασία, είπε με έναν τόνο στη φωνή γεμάτο νόημα.

Αλλά, ξαφνικά κατάλαβε πως το είχε παρακάνει και πρόσθεσε:

—Δηλαδή, θέλω να πω πως όλοι οι δικοί σου ανυπομονούν να σε δουν να έχεις μια καλή τύχη, και ιδιαίτερα η Φάνι, η οποία νοιάζεται ιδιαιτέρως για το καλό σου. Και η μητέρα της, η κυρία Φεραρς που είναι υπέροχος άνθρωπος, είμαι σίγουρος πως θα ευχαριστηθεί πολύ. Άλλωστε, μας το είπε.

Η Έλινορ απαξίωσε να του απαντήσει.

—Θα ήταν πολύ χαριτωμένο και όμορφο, συνέχισε ο κύριος Ντάσγουντ, να παντρεύουμε συγχρόνως η Φάνι τον αδερφό της κι εγώ την αδερφή μου. Και δεν είναι καθόλου απίθανο.

—Πρόκειται να παντρευτεί ο κύριος Έντουαρτ Φέραρς; Ρώτησε τώρα με αποφασιστικότητα η Έλινορ.

—Δεν είναι κανονισμένο ακόμα, αλλά συζητιέται. Η μητέρα του είναι ένας σπάνιος άνθρωπος. Αν γίνει αυτός ο γάμος, είναι πρόθυμη, με πρωτοφανή γενναιοδωρία, να του μεταβιβάσει χίλιες λίρες το χρόνο. Η νύφη είναι η εντιμότατη δεσποινίς Μόρτον, μοναχοκόρη του αείμνηστου λόρδου Μόρτον, με τριάντα χιλιάδες λίρες — πολύ ευπρόσδεκτος γάμος και για τις δύο πλευρές. Εγώ δεν έχω πολλές αμφιβολίες πως θα γίνει. Χίλιες λίρες το χρόνο είναι μεγάλη δωρεά. Ποια μητέρα θα δεχόταν να εκχωρήσει ένα τέτοιο ποσό διά παντός; Βέβαια, η κυρία Φέραρς είναι ανώτερος άνθρωπος και αρκετά γενναιόδωρη. Να, για να σου δώσω να καταλάβεις, προχθές που γυρίσαμε στο Λονδίνο, επειδή κατάλαβε ότι είμαστε λιγάκι στριμωγμένοι, έδωσε στη Φάνι πολύ διακριτικά έναν πάκο χαρτονομίσματα που έφταναν τις διακόσιες λίρες. Και τα χρειαζόμαστε απεγνωσμένα, γιατί έχουμε πολλά έξοδα.

Σώπασε περιμένοντας να εισπράξει την κατανόηση από την αδερφή του και τη συμπόνια της για τη φτώχεια του. Η Έλινορ πιέζοντας τον εαυτό της να πει κάτι, είπε:

—Τα έξοδά σας είναι οπωσδήποτε πολλά και στο Λονδίνο και στην εξοχή, αλλά και το εισόδημά σας είναι αρκετό.

—Όχι τόσο μεγάλο όσο θεωρούν οι άλλοι. Δεν λέω βέβαια πως έχω παράπονο, είναι σίγουρα άνετο και ελπίζω σταδιακά να αυξηθεί. Η περίφραξη του Νόρλαντ Κόμον, που γίνεται αυτό τον καιρό, είναι ένα τεράστιο έξοδο. Και έκανα και μια αγορά τώρα τελευταία, τη φάρμα του ανατολικού Κίνγκαμ — μπορεί να τη θυμάσαι, είναι εκεί που έμενε ο γέρο—Γκίμπσον. Μου άρεσε πολύ αυτό το κτήμα και ένιωσα υποχρέωσή μου να το πάρω. Δεν θα μπορούσα να ανεχτώ να πέσει σε άλλα χέρια. Αλλά, βλέπεις, όλα έχουν ένα τίμημα και σε αυτήν την περίπτωση το τίμημα ήταν μεγάλο.

Digitized by 10uk1s

—Πιο μεγάλο από την πραγματική αξία του κτήματος;

—Όχι δα, δεν νομίζω. Θα μπορούσα την επόμενη ημέρα να το πουλήσω ακριβότερα απ' όσο το πήρα. Μιλάω για το ρευστό που έπρεπε να δώσω. Οι μετοχές είναι πολύ χαμηλά αυτό τον καιρό, κι αν δεν τύχαινε να έχω το απαιτούμενο κεφάλαιο στην τράπεζα, θα έπρεπε να πουλήσω με μεγάλη απώλεια.

Η Έλινορ απλώς χαμογέλασε.

—Είχαμε κι άλλα αναπόφευκτα έξοδα, όταν πρωτοήρθαμε στο Νόρλαντ. Ο αγαπημένος μας πατέρας, όπως ξέρεις άφησε στη μητέρα σου όλα τα πράγματα μεγάλης αξίας του Στάνχιλ τα οποία είχε μεταφέρει στο Νόρλαντ. Όχι πως έχω παράπονο γι' αυτό, κάθε άλλο μάλιστα. Είχε δικαίωμα να αφήσει την περιουσία του σε όποιον ήθελε. Αλλά εμείς υποχρεωθήκαμε να κάνουμε μεγάλες αγορές που μας στοίχισαν πολλά, για να αναπληρώσουμε όλον αυτό τον εξοπλισμό. Καταλαβαίνεις λοιπόν πόσο ελάχιστα πλούσιοι είμαστε, ύστερα απ' όλα αυτά, και πόσο ευεργετική ήταν για εμάς η βοήθεια της κυρίας Φέραρς.

—Βέβαια, είπε η Έλινορ, και ελπίζω πως η γενναιόδωρη συμπαράστασή της θα σας βοηθήσει και στο μέλλον να ξεπεράσετε τις δυσκολίες.

—Ναι, για ένα δυο χρόνια ακόμα θα την έχουμε μεγάλη ανάγκη, είπε αυτός με μεγάλη σοβαρότητα. Είναι να γίνουν πολλά πράγματα ακόμα. Πρέπει να χτιστεί το θερμοκήπιο της Φάνι, ενώ ο ανθόκηπος βρίσκεται ακόμα στα προσχέδια.

—Πού θα φτιάξετε το θερμοκήπιο;

—Πίσω από το σπίτι στο λοφάκι. Κόψαμε όλες τις καρυδιές για να βρούμε χώρο. Θα είναι πολύ κομψό και θα φαίνεται από πολλές πλευρές του αρχοντικού. Ακριβώς μπροστά του, στην πλαγιά, θα γίνει ο ανθόκηπος και θα είναι μια χαρά. Καθαρίσαμε και όλους τους θάμνους που βρίσκονταν στην κορυφή.

Η Έλινορ κράτησε τις αντιρρήσεις της και τη στεναχώρια της για τον εαυτό της, δοξάζοντας ταυτόχρονα το Θεό που δεν ήταν παρούσα η Μάριαν για να ακούσει για όλους αυτούς τους βανδαλισμούς του αδερφού της.

Αφού λοιπόν ο κύριος Ντάσγουντ είχε πει αρκετά για να απολογηθεί για τη φτώχεια του και να δικαιολογηθεί επαρκώς που δεν προσφέρθηκε να πάρει για τις αδερφές του ένα ζευγάρι σκουλαρίκια, έγινε πιο ευδιάθετος και άρχισε να συγχαίρει την Έλινορ για την τύχη της να έχει μια φίλη σαν την κυρία Τζένιγκς.

—Μου φαίνεται πως έχετε κάνει μια εξαιρετικά ωφέλιμη γνωριμία. Ο τρόπος ζωής της, το σπίτι της, δείχνουν ένα εξαιρετικά καλό εισόδημα. Κι εκτός του ότι αυτή έχει αποδειχθεί πολύ χρήσιμη για εσάς, δεν αποκλείεται να σας αποφέρει και κάποιο υλικό όφελος. Είναι μεγάλη προσφορά εκ μέρους της ότι σας φιλοξενεί και ενδιαφέρεται για εσάς, συνεπώς μπορεί και να σας θυμηθεί στη διαθήκη της. Πρέπει να έχει τεράστια περιουσία.

—Δεν πιστεύω. Έχει ένα εισόδημα από τον άντρα της κι αυτό θα πάει στα παιδιά της.

—Ναι, αλλά δεν νομίζω πως θα ξοδεύει όλο της το εισόδημα. Ελάχιστοι άνθρωποι το κάνουν αυτό. Και το κεφάλαιο που θα έχει συγκεντρώσει θα το αφήσει σε κάποιον.

Digitized by 10uk1s

—Και δεν νομίζεις πως είναι πιο λογικό να το αφήσει στις κόρες της;

—Μα οι κόρες της έχουν κάνει εξαιρετικά καλούς γάμους, συνεπώς δεν βλέπω το λόγο γιατί να νοιαστεί παραπάνω γι' αυτές. Η άποψή μου είναι ότι σας δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον και στοργή, κι αυτό σας δίνει αυτόματα κάποια δικαιώματα στη διαθήκη της, πράγμα που ένας υπεύθυνος άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να μην το κατανοεί. Η συμπεριφορά της είναι το άκρον άωτον της στοργικής φροντίδας. Και δεν μπορεί να δρα έτσι χωρίς την επίγνωση ότι δημιουργεί προσδοκίες.

—Σου ομολογώ ότι δεν δημιουργεί καμιά προσδοκία στους άμεσα ενδιαφερόμενους. Και πρέπει να σου πω, Τζον, ότι το ενδιαφέρον σου για την οικονομική μας άνεση σε έχει κάνει να παραλογίζεσαι.

—Ναι, σίγουρα, δεν λέω, της απάντησε πιο συγκρατημένα, πολύ λίγα πράγματα μπορεί να κάνει κανείς. Αλλά για πες μου, αλήθεια, τι έχει πάθει η Μάριαν. Δεν φαίνεται καθόλου καλά, έχει χάσει το χρώμα της και αρκετά κιλά. Είναι άρρωστη;

—Δεν αισθάνεται πολύ καλά, υποφέρει από μια νευρική πάθηση τις τελευταίες εβδομάδες.

—Κρίμα, πολύ κρίμα. Στην ηλικία της, οποιαδήποτε πάθηση καταστρέφει οριστικά τη λάμψη της νιότης. Η δική της κράτησε πάρα πολύ λίγο. Το Σεπτέμβρη ήταν η πιο όμορφη κοπέλα που είχα δει ποτέ μου. Εξέπεμπε μεγάλη γοητεία, ένα είδος ομορφιάς εξαιρετικά ελκυστικό για τους άντρες. Η Φάνι έλεγε, θυμάμαι, ότι θα παντρευόταν γρηγορότερα και καλύτερα από σένα — δεν εννοώ βέβαια ότι κι εσένα δεν σε εκτιμά πολύ, αλλά είχε απλώς αυτή την ιδέα. Δεν θα βγει όμως αληθινή. Φοβάμαι πως η Μάριαν βρίσκεται σε μειονεκτική θέση τώρα να βρει έναν άντρα μεγάλης αξίας —το πολύ πεντακόσιες με εξακόσιες λίρες το χρόνο. Έχω κάθε λόγο να ελπίζω πως εσύ θα τα καταφέρεις καλύτερα. Ντόρσετσερ! Δεν το ξέρω καθόλου το Ντόρσετσερ, αλλά θα χαιρόμουν πολύ να το γνωρίσω. Και μπορώ να σου εγγυηθώ πως η Φάνι κι εγώ θα είμαστε από τους πρώτους και τους πιο ένθερμους επισκέπτες σου.

Η Έλινορ προσπάθησε με μεγάλη σοβαρότητα να τον πείσει πως δεν υπήρχε περίπτωση να παντρευτεί τον κύριο Μπράντον, αλλά ματαίως. Του ήταν αδύνατο να εγκαταλείψει μια ιδέα που του άρεσε τόσο! Αποφάσισε πάλι να επιδιώξει μια πιο στενή γνωριμία με τον υποψήφιο γαμπρό και να κάνει τα πάντα για την προώθηση ενός τέτοιου παντρολογήματος. Καθώς ο ίδιος δεν είχε προσφέρει πολλά για τις αδερφές του, επιθυμούσε διακαώς να κάνουν πάρα πολλά όλοι οι άλλοι, και μια πρόταση γάμου από τον κύριο Μπράντον ή μια πιθανολογούμενη κληρονομιά από την κυρία Τζένιγκς ήταν ο πιο βολικός τρόπος για να καθησυχάσει τις ενοχές του για τη δική του παράλειψη.

Είχαν την τύχη να πετύχουν τη λαίδη στο σπίτι, ενώ πριν φύγουν πρόλαβε να τους δει κι ο σερ Τζον. Οι φιλοφρονήσεις που ανταλλάχθηκαν και από τις δυο μεριές ήταν άφθονες. Ο σερ Τζον ήταν πάντα διαθέσιμος να συμπαθήσει τους πάντες και μολονότι ο κύριο Ντάσγουντ δεν ήξερε πολλά πράγματα από άλογα, το κατέταξε με μεγάλη ευκολία στα πολύ καλά παιδιά. Η λαίδη Μίντλετον θεώρησε ότι το ντύσιμό του ήταν αρκετά μοντέρνο και συνεπώς άξιζε να συγκαταλέγει στον κύκλο των γνωριμιών της. Ο δε κύριος Ντάσγουντ αποχώρησε ενθουσιασμένος κι από τους δύο.

—Έχω πολύ καλά νέα για τη Φάνι, είπε στην αδερφή του όταν έφυγαν. Η λαίδη Μίντλετον είναι αρκετά αριστοκρατική και η Φάνι θα χαρεί πολύ να τη γνωρίσει. Και η κυρία Τζένιγκς, παρότι δεν διαθέτει τη φινέτσα της κόρης της, είναι πολύ καθωσπρέπει γυναίκα. Η Φάνι

Digitized by 10uk1s

δεν πρέπει να έχει κανέναν ενδοιασμό να τη γνωρίσει, πράγμα που, για να είμαι ειλικρινής, ήταν αυτό που την έκανε να αποφύγει τη συνάντηση σήμερα. Και δικαιολογημένα βέβαια, αφού το μόνο που ξέραμε για τη γυναίκα ήταν ότι ο σύζυγός της είχε κάνει την περιουσία του με δραστηριότητες κατωτέρου επιπέδου, και, όπως είναι ευνόητο, η κυρία Φέραρς και η Φάνι πίστευαν ότι μητέρα και κόρες δεν ήταν από τις κυρίες με τις οποίες πρέπει να συνδιαλέγεται η Φάνι.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34

Η απόλυτη εμπιστοσύνη της κυρίας Τζον Ντάσγουντ στη γνώμη του συζύγου της την έκανε να κάνει την επίσκεψη της την επόμενη κιόλας μέρα. Και αυτή η εμπιστοσύνη της επιβραβεύτηκε, αφού βεβαιώθηκε πως η κυρία που φιλοξενούσε τις κουνιάδες της δεν ήταν διόλου ευκαταφρόνητη γνωριμία. Όσο για τη λαίδη Μίντλετον, την κατέταξε στις πιο καταπληκτικές γνωριμίες του τελευταίου καιρού.

Η λαίδη Μίντλετον βρήκε κι αυτή εξίσου γοητευτική την κυρία Τζον Ντάσγουντ. Η εγωιστική αναισθησία που ήταν κοινό χαρακτηριστικό και των δύο τους δημιούργησε αμοιβαία συμπάθεια. Εμφάνιζαν και οι δύο τον ίδιο ψυχρό καθωσπρεπισμό και την ίδια μειωμένη νοημοσύνη.

Η συμπεριφορά όμως που της εξασφάλισε αυτή την καλή γνώμη δεν άρεσε καθόλου στην κυρία Τζένιγκς, η οποία δεν είδε τίποτα άλλο πέρα από μια ψηλομύτα που μιλούσε χωρίς ίχνος συμπάθειας στις ίδιές της τις κουνιάδες, δείχνοντας μάλιστα ότι δεν είχε να πει τίποτα μαζί τους, αφού από τα δεκαπέντε λεπτά που τους παραχώρησε στην οδό Μπέρκλεϊ, πέρασε ακριβώς τον μισό χρόνο παραμένοντας εντελώς βουβή. Η Έλινορ ήθελε να μάθει πάρα πολύ αν ο Έντουαρτ βρισκόταν στο Λονδίνο, αλλά προτίμησε να μην το ρωτήσει. Όσο για τη Φάνι, δεν μπορούσε να αναφέρει το όνομά του μπροστά της μέχρι να σιγουρευτεί για τον αρραβώνα του με τη δεσποινίδα Μόρτον ή μέχρι να έχουν καλή εξέλιξη οι σκέψεις του άντρα της για τον κύριο Μπράντον. Επειδή πίστευε ακράδαντα πως ακόμα αγαπιόντουσαν πολύ, φρόντιζε με επιμέλεια να τους χωρίζει ακόμα και στα λόγια. Την πληροφορία όμως που δεν ήθελε να δώσει, την πήρε λίγο αργότερα από τη Λούσι, η οποία για να πει τον πόνο της στην Έλινορ, της εξομολογήθηκε ότι δεν μπορούσε να δει τον Έντουαρτ, ο οποίος είχε έρθει με τους Ντάσγουντ στο Λονδίνο. Της εξομολογήθηκε λοιπόν ότι ο ίδιος δεν τολμούσε να πάει στην οδό Μπάρλετς Μπίλντινγκς, μήπως τυχόν και μαθευτεί το μυστικό τους και το μόνο που μπορούσαν να κάνουν προς το παρόν ήταν να αλληλογραφούν.

Πάντως, ο Έντουαρτ δήλωσε την παρουσία του στην όδο Μπέρκλεϊ αφήνοντας το επισκεπτήριό του δύο φορές. Η Έλινορ χάρηκε που είχε περάσει να τις δει και χάρηκε που διαπίστωσε ότι τον είχε επιθυμήσει.

Οι Ντάσγουντ ήταν τόσο ενθουσιασμένοι με τους Μίντλετον ώστε αποφάσισαν, παρόλη την οικονομική τους στενότητα, να δώσουν προς τιμήν τους ένα γεύμα. Έτσι, λίγο μετά τη γνωριμία τους τους κάλεσαν στην οδό Χάρλεϊ, όπου είχαν νοικιάσει ένα πανέμορφο διαμέρισμα για τρεις μήνες. Ήταν προσκεκλημένες και η κυρία Τζένιγκς και οι αδερφές του Τζον Ντάσγουντ, ο οποίος φρόντιζε να συμπεριλάβει και τον κύριο Μπράντον. Μάλιστα, ο τελευταίος δέχτηκε την πρόσκληση πολύ ευχαρίστως, αφού πήγαινε με προθυμία όπου πήγαιναν και οι δεσποινίδες Ντάσγουντ και ξαφνιάστηκε λιγάκι με όλες αυτές τις περιποιήσεις του αδερφού τους. Στο γεύμα θα είχαν την τιμή να γνωρίσουν και την κυρία Φέραρς. Η Έλινορ δεν μπόρεσε να μάθει αν θα ήταν εκεί και οι γιοι της, αλλά είχε τόση περιέργεια να γνωρίσει αυτή την κυρία. Παρόλο που τώρα μπορούσε να γνωρίσει τη μητέρα του Έντουαρτ πολύ πιο ήρεμα από ό,τι άλλοτε, αδιαφορώντας πλήρως για την εντύπωση που θα της έκανε, παρέμενε εξίσου περίεργη να μάθει τι είδους άνθρωπος ήταν η κυρία Φέραρς.

Η ανυπομονησία με την οποία περίμενε αυτό το γεύμα εντάθηκε ακόμα πιο πολύ, όταν έμαθε το δυσάρεστο νέο ότι ήταν καλεσμένες και οι δεσποινίδες Στιλ.

Digitized by 10uk1s

Οι ασταμάτητες φιλοφρονήσεις αυτών των δυο δεσποινίδων τις είχαν κάνει ιδιαίτερα αρεστές στη λαίδη Μίντλετον και, μολονότι η Λούσι δεν ήταν ιδιαίτερα αριστοκρατική και η αδερφή της δεν είχε πολύ καλούς τρόπους, το ζεύγος Μίντλετον ήταν αρκετά πρόθυμο να τις φιλοξενήσει για λίγο καιρό στην οδό Κάντιτ. Έχοντας μάθει για το γεύμα στους Ντάσγουντ, οι δεσποινίδες Στιλ φρόντισαν ώστε η διαμονή τους να ξεκινήσει στους Μίντλετον λίγες μέρες πριν απ' αυτό.

Ωστόσο, για την κυρία Τζον Ντάσγουντ το γεγονός πως ήταν ανιψιές του ανθρώπου που ήταν δάσκαλος του αδερφού της δεν ήταν επαρκής σύσταση για να τις έχει στο τραπέζι της. Εφόσον όμως τις φιλοξενούσε η λαίδη Μίντλετον, θεωρήθηκαν καλοδεχούμενες. Κι έτσι, η επιθυμία της Λούσι να γνωριστεί με την οικογένεια Φέραρς για να αποκτήσει προσωπική αντίληψη για το χαρακτήρα τους και να εκτιμήσει τις δυσκολίες που επρόκειτο να συναντήσει, εκπληρώθηκε κάνοντάς τη να πλέει σε πελάγη ευτυχίας γι' αυτήν την πρόσκληση.

Η επίδραση της ίδιας πρόσκλησης για την Έλινορ ήταν κάπως διαφορετική. Άρχισε να θεωρεί πλέον ως βέβαιο ότι ο Έντουαρτ, ο οποίος έμενε με τη μητέρα του, θα πήγαινε οπωσδήποτε μαζί της σε ένα γεύμα που έδινε η αδερφή του. Και να τον ξανάβλεπε, έπειτα από τόσο καιρό με ανταγωνίστρια τη Λούσι, όχι δεν θα το δεχόταν αυτό...

Οι φόβοι της όμως, που ήταν παράλογοι και οπωσδήποτε χωρίς βάση, δεν άργησαν να διαλυθούν. Κι αυτό όχι με τη δική της ωριμότερη σκέψη, αλλά με την ανακοίνωση της Λούσι, η οποία της δήλωσε με μεγάλη θλίψη πως ο Έντουαρτ δεν θα ήταν την Τρίτη στην οδό Χάρλεϊ. Φρόντισε μάλιστα, με την ελπίδα πως θα έκανε το πλήγμα πιο αβάσταχτο, να της πει ότι ο λόγος της απουσίας του ήταν η μεγάλη του αγάπη γι' αυτήν, την οποία δεν θα μπορούσε με ευκολία να κρύψει.

Έφτασε λοιπόν η περίφημη Τρίτη, όπου οι δύο κοπέλες θα γνώριζαν τη φοβερή και τρομερή πεθερά.

—Αχ, δεσποινίς Ντάσγουντ, είπε η Λούσι στην Έλινορ καθώς ανέβαιναν τις σκάλες μαζί, με συμπονάτε καθόλου; Μόνο εσείς μπορείτε να με καταλάβετε. Πω, πω Θεούλη μου, έχουν παραλύσει τα πόδια μου! Σε λίγο θα γνωρίσω τη γυναίκα από την οποία κρέμεται η ευτυχία μου — μια γυναίκα που μπορεί να γίνει μάνα μου!

Η Έλινορ θα μπορούσε πολύ εύκολα να τη βγάλει από αυτή την αγωνία, λέγοντάς της ότι αυτή η κυρία πολύ πιθανόν να γινόταν μάνα της δεσποινίδας Μόρτον αντί για δική της. Προτίμησε όμως να μην την απογοητεύσει, κι έτσι, με απόλυτη ειλικρίνεια, της είπε πως τη λυπόταν ολόψυχα, απογοητεύοντας φρικτά τη Λούσι, η οποία όσο δυσάρεστα κι αν αισθανόταν αυτή τη στιγμή, ήθελε να πιστεύει ότι αποτελούσε για την Έλινορ αφορμή για ακατασίγαστη ζήλια.

Η κυρία Φέραρς ήταν μικροσκοπική, αδύνατη, στητή σε βαθμό αγκύλωσης και σοβαρή σε βαθμό βλοσυρότητας. Είχε κατακίτρινο πρόσωπο και πολύ λεπτά χαρακτηριστικά, χωρίς κάποια ομορφιά ή γοητεία. Ευτυχώς, όμως, που μια ρυτίδα έκφρασης στο πρόσωπό της ανάμεσα στα φρύδια έσωζε το παρουσιαστικό της από τη βαριά κατηγορία της κενότητας, δίνοντάς του μια έντονη έκφραση υπεροψίας και μοχθηρίας. Οι κουβέντες της ήταν λίγες και μετρημένες, κι αυτό γιατί, αντίθετα από τους πιο πολλούς ανθρώπους, δεν μιλούσε περισσότερο απ' όσο σκεφτόταν. Από τα ελάχιστα λοιπόν που άρθρωσε εκείνη τη βραδιά, δεν απευθύνθηκε καθόλου στη δεσποινίδα Ντάσγουντ, την οποία κοίταζε με τη σταθερή απόφαση να την αντιπαθήσει στο έπακρο.

Digitized by 10uk1s

Ο τρόπος όμως αυτός δεν έθιγε πια την Έλινορ. Ίσως πριν από λίγους μήνες να την πλήγωνε βαθιά, τώρα όμως η κυρία Φέραρς δεν είχε τη δυνατότητα να της προκαλέσει θλίψη. Όσο για τους τρόπους της απέναντι στις δεσποινίδες Στιλ —τρόποι που περισσότερο έθιγαν την ίδια— η Έλινορ τους έβρισκε απλώς διασκεδαστικούς. Ήταν αδύνατο να μη γελάει από μέσα της με τις υπερβολικές γλυκύτητες που έκαναν μάνα και κόρη σε εκείνο ακριβώς το πρόσωπο το οποίο, αν ήταν καλύτερα πληροφορημένες, θα έκαναν τα πάντα για να προσβάλουν, και με την επιδεικτική περιφρόνηση που επεδείκνυαν και οι δυο σε αυτήν που δεν υπήρχε περίπτωση να τις ενοχλήσει στο παραμικρό. Όσο όμως κι αν διασκέδαζε με αυτές τις άσκοπες φροντίδες, δεν μπορούσε να μη σκέφτεται συνάμα τη μικρόψυχη ανοησία από την οποία πήγαζαν, ούτε να μη βλέπει την επιμελέστατη φροντίδα με την οποία τις επιδίωκαν οι δεσποινίδες Στιλ και να μην αισθάνεται αποστροφή και για τις τέσσερις.

Η Λόυσι ήταν τρισευτυχισμένη για την τιμή που της είχε γίνει. Όσο για την αδερφή της, το μόνο που επιθυμούσε για να αισθάνεται καλά ήταν να την πειράζουν για το γιατρό Ντέιβις.

Το γεύμα ήταν πολυτελέστατο, οι υπηρέτες πολλοί και κάθε τι αποδείκνυε την τάση της οικοδέσποινας προς την επίδειξη και την ευχέρεια του οικοδεσπότη να ικανοποιεί αυτή την τάση. Παρά τις αλλαγές και τις προσθήκες που γίνονταν στο κτήμα του Νόρλαντ και παρόλο που ο ιδιοκτήτης του παρουσιαζόταν στο χείλος της οικονομικής ένδειας, για χίλιες λίρες περίπου, σε εκείνο το τραπέζι δεν υπήρχε η παραμικρή ένδειξη ένδειας που ο κύριος Ντάσγουντ ήθελε να υπαινιχθεί περιγράφοντας την κατάστασή του. Το μόνο που έπασχε από ένδεια σε αυτή τη συνάντηση ήταν η συζήτηση και, μάλιστα από έσχατη ένδεια. Ο Τζον Ντάσγουντ δεν είχε αξιόλογα θέματα να θίξει, ενώ η σύζυγός του είχε ακόμα λιγότερα. Πάντως, αυτό δεν τους ένοιαζε ιδιαιτέρως, αφού το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και με τους περισσότερους καλεσμένους τους, οι οποίοι προσπαθούσαν να γίνουν ευχάριστοι, ενώ τους έλειπε κάποιο από τα βασικά προτερήματα: η ευφυΐα, η καλλιέργεια, η ζωηρή διάθεση, η λεπτότητα και γενικά η προσωπικότητα.

Όταν οι κυρίες άλλαξαν δωμάτιο για το τσάι, η ένδεια αυτή έγινε ακόμα πιο εμφανής. Αποδείχτηκε τελικά ότι οι κύριοι είχαν εμπλουτίσει τη συζήτηση με πολιτικά και με περιφράξεις αλόγων. Και τώρα που η συμβολή τους είχε λήξει, οι κυρίες ασχολήθηκαν μόνο με ένα θέμα: Την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το αν ο δεύτερος γιος της λαίδης Μίντλετον, ο Γουίλιαμ, ήταν ψηλότερος ή κοντύτερος από τον σχεδόν συνομήλικό του Χάρι Ντάσγουντ.

Αν τα δύο παιδιά ήταν εκεί, το πρόβλημα θα λυνόταν ευκολότερα, αφού θα μπορούσαν να τα βάλουν δίπλα δίπλα και να τα μετρήσουν. Επειδή όμως, μόνο ο Χάρι ήταν παρών, οι δύο εκδοχές ήταν εξίσου υποθετικές και υποκειμενικές, και συνεπώς όλες οι κυρίες μπορούσαν να επαναλαμβάνουν με επιμονή την άποψή τους και να την ξαναλένε όσες φορές ήθελαν.

Είχαν γίνει διάφορες παρατάξεις.

Από τη μια, οι δύο μητέρες, παρόλο που πίστευαν για το δικό τους γιο ότι ήταν ψηλότερος, υποστήριζαν από ευγένεια την υπεροχή του άλλου.

Και από την άλλη ήταν οι δύο γιαγιάδες, που εμφάνιζαν ακριβώς την ίδια μεροληπτικότητα, αλλά με μεγαλύτερη ειλικρίνεια, υποστηρίζοντας η κάθε μία την υπεροχή του δικού της εγγονού.

Η Λούσι από την πλευρά της δεν ήθελε να δυσαρεστήσει καμία από τις δύο μητέρες και

Digitized by 10uk1s

αποφάνθηκε πως και τα δύο αγόρια ήταν αρκετά ψηλά για την ηλικία τους και γενικά της ήταν αδύνατο να βρει την παραμικρή διαφορά μεταξύ τους. Ενώ η Άννα Στιλ, ακόμα πιο επιδέξια, τάχθηκε υπέρ και των δύο παιδιών.

Η Έλινορ είπε αποφασιστικά τη γνώμη της, η οποία ήταν υπέρ του Γουίλιαμ, πράγμα που εξόργισε την κυρία Φέραρς αλλά και τη Φάνι, αλλά δεν θεώρησε απαραίτητο να την επιβάλει με επιμονή. Κι όταν ρώτησαν τη Μάριαν, τους εξόργισε όλους, λέγοντας ότι δεν είχε παρατηρήσει.

Πριν φύγουν από το Νόρλαντ, η Έλινορ είχε κάνει δυο πολύ όμορφους πίνακες για τη νύφη της, που ήταν τώρα κρεμασμένοι στο σαλόνι της με δυο πολύ όμορφες κορνίζες. Καθώς λοιπόν ο Τζον Ντάσγουντ οδηγούσε τους καλεσμένους στο σαλόνι, είδε τους πίνακες και έσπευσε να τους φέρει στον κύριο Μπράντον για να τους θαυμάσει.

—Αυτά είναι έργα της μεγάλης μου αδερφής και, καθώς εσείς καταλαβαίνετε από ζωγραφική, πιστεύω ότι θα σας αρέσουν πολύ. Δεν ξέρω αν έχετε δει άλλη φορά τα έργα της, αλλά κατά γενική ομολογία έχει μεγάλο ταλέντο.

Ο συνταγματάρχης μολονότι αρνήθηκε τον τίτλο του ειδήμονα, επαίνεσε με πολύ καλά λόγια τους πίνακες, όπως θα έκανε με οποιοδήποτε δημιούργημα της δεσποινίδας Ντάσγουντ. Κι επειδή το θέμα συζητήθηκε ζωηρά, κίνησε την περιέργεια όλων και οι πίνακες κυκλοφόρησαν από χέρι σε χέρι για να εκτιμηθούν από όλους. Ιδιαίτερα η κυρία Φέραρς, που δεν ήξερε ότι ήταν της Έλινορ, επέμενε πολύ να τους δει.

Κι αφού δέχτηκαν τα επαινετικά λόγια της λαίδης Μίντλετον, η Φάνι τα έδωσε στη μητέρα της, φροντίζοντας να ενημερώσει για το δημιουργό τους.

—Μμμ, όμορφα είναι είπε η κυρία Φέραρς και τα επέστρεψε στην κόρη της χωρίς να τα κοιτάξει.

Η Φάνι πρέπει μάλλον να ένιωσε ότι η μητέρα της το παράκανε, γιατί κοκκίνισε ελαφρά κι αμέσως βιάστηκε να πει:

—Ναι, πράγματι είναι πολύ όμορφα. Μετά όμως φοβήθηκε ότι παραήταν ευγενική με την Έλινορ και έδινε πολύ θάρρος. Οπότε βιάστηκε να προσθέσει: δεν νομίζετε ότι μοιάζουν λίγο με τη ζωγραφική της δεσποινίδας Μόρτον; Αυτή ζωγραφίζει υπέροχα. Θυμάστε πόσο εκπληκτικό ήταν το τελευταίο της έργο;

—Ναι, έξοχο. Αλλά και σε τι δεν είναι καλή η δεσποινίς Μόρτον.

Η Μάριαν δεν άντεξε άλλο —ήταν ήδη αγανακτισμένη με την κυρία Φέραρς— και ακούγοντας να εγκωμιάζουν κάποιαν άλλη σε βάρος της αδερφής της, παρόλο που δεν κατάλαβε που αναφέρονταν ακριβώς αυτά τα εγκώμια, φούντωσε αμέσως.

—Πολύ παράξενος μου φαίνεται ο θαυμασμός σας! Είπε με ένταση. Τι μας νοιάζει εμάς η δεσποινίς Μόρτον; Ποιος την ξέρει και ποιος σας ρώτησε γι' αυτήν; Αυτή τη στιγμή μιλούσαμε για την Έλινορ.

Και με αυτά τα λόγια άρπαξε τα έργα από τα χέρια της νύφης της, για να τα θαυμάσει με τον τρόπο που τους άξιζε.

Digitized by 10uk1s

Η κυρία Φέραρς ήταν έξω φρενών και σηκώνοντας τη μύτη της ακόμα περισσότερο, την περιέλουσε με τον ακόλουθο εγκωμιαστικό λόγο:

—Η δεσποινίς Μόρτον είναι κόρη του λόρδου Μόρτον!

Η Φάνι θύμωσε κι εκείνη, ο άντρας της είχε κατατρομάξει με την αυθάδεια της Μάριαν και η Έλινορ είχε ενοχληθεί περισσότερο με την έκρηξη της αδερφής της παρά με το λόγο που την είχε προκαλέσει. Μόνο το βλέμμα του κυρίου Μπράντον, που ήταν καρφωμένο στην Μάριαν, έδειχνε ότι σκεφτόταν μόνο τη θετική πλευρά της έκρηξής της: την τρυφερή καρδιά που δεν ανεχόταν την παραμικρή προσβολή σε βάρος της αδερφής της.

Τα αισθήματα της Μάριαν δεν σταμάτησαν σε αυτό το σημείο. Η ψυχρή επιφυλακτικότητα με την οποία φερόταν η κυρία Φέραρς απέναντι στην Έλινορ έκανε την πληγωμένη καρδιά της να σκεφτεί με επιπλέον φρίκη την εχθρική διάθεση και τις στεναχώριες που περίμεναν την αδερφή της. Και πάνω σε ένα ξέσπασμα στοργικού συναισθηματισμού, πήγε κοντά της και την αγκάλιασε με το ένα χέρι της, ακουμπώντας το μάγουλό της και της είπε, με χαμηλή αλλά παλλόμενη φωνή:

—Μην τους δίνεις σημασία, γλυκιά μου Έλινορ. Μην τους αφήσεις να σε κάνουν δυστυχισμένη.

Και σε αυτό το σημείο η φωνή της πνίγηκε. Έκρυψε το πρόσωπό της στον ώμο της αδερφής της και ξέσπασε σε αναφιλητά. Αμέσως όλοι στράφηκαν προς το μέρος της και σχεδόν όλοι ταράχθηκαν. Ο συνταγματάρχης σηκώθηκε και πήγε κοντά τους, χωρίς να ξέρει τι να κάνει. Η κυρία Τζένιγκς είπε ένα βαθυστόχαστο «αχ, καημένο μου παιδάκι» κι έβγαλε από την τσάντα της τα αρωματικά της άλατα. Ο σερ Τζον εξοργίστηκε τόσο πολύ με την ηθική αυτουργό αυτής της κρίσης, ώστε άλλαξε θέση στο χώρο, και καθισμένος πάνω, κοντά στη Λούσι, άρχισε να της αφηγείται ψιθυριστά όλα τα καθέκαστα της φοβερής αυτής ιστορίας.

Σε λίγα όμως λεπτά η Μάριαν συνήλθε. Πήρε κανονικά τη θέση της κοντά στους υπόλοιπους και έδωσε τέλος στη γενική ανακατωσούρα, παρόλο που δεν βρήκε την καλή της διάθεση ως στο τέλος της βραδιάς.

—Την καημένη τη Μάριαν, είπε χαμηλόφωνα ο αδερφός της στον κύριο Μπράντον, μόλις μπόρεσε να κερδίσει την προσοχή του. Δεν έχει γερή ιδιοσυγκρασία όπως η αδερφή της. Είναι κάπως νευρική. Η Έλινορ είναι άλλος χαρακτήρας. Πρέπει πάντως να καταλάβει κανείς πως πρέπει να είναι πολύ επώδυνο για μια κοπέλα που υπήρξε καλλονή να χάνει ξαφνικά τη φρεσκάδα της. Δεν μπορείτε ίσως να το φανταστείτε, αλλά η Μάριαν ήταν πραγματικά πολύ όμορφη, όπως και η αδερφή της, κι ακόμα πιο πολύ. Τώρα όμως δεν έχει μείνει τίποτα.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35

Έτσι, η περιέργεια της Έλινορ να γνωρίσει την κυρία Φέραρς είχε ικανοποιηθεί πλήρως, με τη διαπίστωση πως αυτή η μητέρα διέθετε όλα τα χαρακτηριστικά που καθιστούσαν τη σχέση των δύο οικογενειών τελείως ανεπιθύμητη. Είχε δει τη μικροψυχία της, την υπεροψία της και την προκατειλημμένη απόφασή της να την αντιπαθήσει και μπορούσε πολύ εύκολα να προβλέψει τις δυσχέρειες που θα μπορούσαν να προκύψουν σε έναν ενδεχόμενο γάμο, αν ο Έντουαρτ ήταν ελεύθερος. Είχε καταλάβει αρκετά ώστε να αισθανθεί σχεδόν ανακούφιση για το ανυπέρβλητο αυτό εμπόδιο, το οποίο την απάλλασσε από όλα εκείνα που ήταν προφανές πως θα προκαλούσε η κυρία Φέραρς και που την είχε γλιτώσει από την υποχρέωση να εξαρτάται από τις ιδιοτροπίες της και να νοιάζεται για την καλή της άποψη. Ή, για την ακρίβεια, ενώ δεν χαιρόταν που ο Έντουαρτ ήταν δέσμιος της Λούσι, πίστευε πως αν η Λούσι ήταν πιο αξιόλογος άνθρωπος, θα έπρεπε να χαίρεται.

Πάντως, της έκανε εντύπωση που ένιωθε τόση αγαλλίαση για τις φιλοφρονήσεις της κυρίας Φέραρς. Της έκανε εντύπωση που η αυταρέσκειά της την τύφλωνε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να πιστεύει ότι αυτά τα γλυκόλογα —που μοναδικό σκοπό είχαν να υποβιβάσουν την Έλινορ— αποτελούσαν μια τιμή που είχε κερδίσει με την αξία της. Θεωρούσε ευοίωνη γα τη σχέση της μια προτίμηση που οφειλόταν απλώς και μόνο στο γεγονός πως αυτή η σχέση ήταν κρυφή. Αλλά έτσι πίστευε, κι αυτό το δήλωναν πιο εκφραστικά τα μάτια της, αλλά και με τα ίδια της τα λόγια το επαναλάμβανε συνεχώς. Επιδίωξε μάλιστα ιδιαίτερη επίσκεψη στην οδό Μπέρκλεϊ, για να βρει την Έλινορ και να της εξομολογηθεί πόσο απέραντα ευτυχισμένη ήταν.

Και η Λούσι στάθηκε τυχερή, γιατί με το που έφτασε, ήρθε ένα μήνυμα από την κυρία Πάλμερ και η κυρία Τζένιγκς έπρεπε να φύγει.

—Αχ, καλή μου φίλη, αναφώνησε η Λούσι, όταν έμειναν μόνες τους, ήρθα μόνο και μόνο για να σας πω πόσο ευτυχισμένη είμαι! Ήταν πολύ κολακευτικός για μένα ο τρόπος που φέρθηκε η κυρία Φέραρς. Προσέξατε πόσο τρομερά καταδεχτική ήταν, ιδιαίτερα μαζί μου; Εσείς ξέρετε τι τρόμος με είχε πιάσει με την ιδέα και μόνο ότι θα τη συναντούσα. Αλλά με το που μας σύστησαν, μου φέρθηκε ευγενικά, σαν να μου έλεγε ξεκάθαρα πως με έχει συμπαθήσει. Δεν έχω δίκιο; Το είδατε και μόνη σας. Μη μου πείτε πως δεν σας έκανε κι εσάς μεγάλη εντύπωση;

—Ήταν, πράγματι, πολύ ευγενική μαζί σας.

—Ευγενική; Μόνο ευγένεια βλέπετε εσείς; Εγώ βλέπω πολύ περισσότερα σε αυτή τη συμπεριφορά. Τόσο καλοπροαίρετη δεν ήταν με κανέναν, μόνο με εμένα! Ούτε υπεροψία, ούτε ακαταδεξιά — και η νύφη σας το ίδιο, όλο γλυκύτητα και καλοσύνη.

Η Έλινορ ήθελε πολύ να αλλάξει θέμα, αλλά η Λούσι έδειχνε αποφασισμένη να της αποσπάσει την ομολογία πως η ευδαιμονία της ήταν απόλυτα δικαιολογημένη. Πιέστηκε λοιπόν να συνεχίσει.

—Αν γνώριζαν τον αρραβώνα σας, μπορεί η συμπεριφορά τους να ήταν πράγματι πολύ κολακευτική, αλλά εφόσον δεν το ήξεραν...

—Το περίμενα ότι θα μου το λέγατε αυτό, απάντησε αμέσως η Λούσι, αλλά η κυρία Φέραρς δεν είχε κανένα λόγο για να αποδείξει πως με συμπάθησε αν δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο στ' αλήθεια. Και η εκτίμησή της είναι το παν για μένα! Όχι, δεν πρόκειται να πειστώ ότι η χαρά

Digitized by 10uk1s

μου είναι δίχως λόγο. Εγώ είμαι σίγουρη πως θα πάνε όλα καλά και πως δεν θα δημιουργηθούν τα προβλήματα που σκεφτόμουν. Η κυρία Φέραρς είναι πραγματικά υπέροχος άνθρωπος και το ίδιο και η νύφη σας! Μου κάνει εντύπωση που δεν μου είχατε πει ποτέ πόσο υπέροχη είναι η νύφη σας!

Η Έλινορ δεν είχε να δώσει καμιά απάντηση σε αυτό το θέμα, ούτε προσπάθησε να το κάνει.

—Είστε άρρωστη, δεσποινίς; Φαίνεστε λίγο κακοδιάθετη, δεν μιλάτε και πολύ· μάλλον δεν είστε καλά.

—Ποτέ δεν ήμουν καλύτερα.

—Αχ, ευτυχώς χαίρομαι πολύ. Δε σας φαίνεται πάντως. Για μένα θα ήταν φρικτό να αρρωστήσετε εσείς. Εσείς, που για μένα είστε η μεγαλύτερη παρηγοριά στον κόσμο. Ένας θεός ξέρει τι θα είχα απογίνει χωρίς τη φιλία σας.

Η Έλινορ προσπάθησε να δώσει μια ευγενική απάντηση, αν και δεν ήταν σίγουρη ότι θα ήταν επιτυχής. Φαίνεται όμως πως η Λούσι έμεινε ευχαριστημένη, γιατί αμέσως της απάντησε:

—Δεν έχω καμιά αμφιβολία, πραγματικά, για το αληθινό σας ενδιαφέρον για μένα και η συμπάθειά σας είναι η πιο μεγάλη παρηγοριά στον κόσμο, μετά την αγάπη του Έντουαρτ. Πόσο υποφέρει ο καημενούλης! Υπάρχει και κάτι θετικό στον ορίζοντα — θα μπορούμε να συναντιόμαστε, αρκετά συχνά μάλιστα, γιατί η λαίδη Μίντλετον είναι ενθουσιασμένη με την κυρία Ντάσγουντ, κι έτσι θα πηγαίνουμε αρκετά συχνά στην οδό Χάρλεϊ. Και ξέρω πως ο Έντουαρτ περνάει αρκετό χρόνο με την αδερφή του. Αλλά και με την κυρία Φέραρς θα πρέπει να ανταλλάσσει επισκέψεις η λαίδη Μίντλετον. Και η κυρία Φέραρς, όπως και η νύφη σας, είχαν την ευγένεια να μου πουν, και μάλιστα επανειλημμένα, πως θα χαρούν πολύ να με ξαναδούν. Τι εξαιρετικές γυναίκες και οι δύο! Αν ήταν να μεταφέρατε στη νύφη σας τη γνώμη μου γι' αυτή, θα έπρεπε να της πλέξετε ολόκληρο εγκώμιο!

Η Έλινορ δεν της έκανε τη χάρη να της δώσει την ελπίδα πως θα μετέφερε το εγκώμιο αυτό, και η Λούσι συνέχισε:

—Θα το καταλάβαινα αμέσως, αν η κυρία Φέραρς δεν με συμπαθούσε. Αν με είχε χαιρετήσει τυπικά, χωρίς να μου πει τίποτα άλλο, κι αν δεν μου έδινε καμιά σημασία, κοιτώντας με συνέχεια με υποτιμητικό ύφος —καταλαβαίνετε τι λέω— αν μου φερόταν παγερά, θα απογοητευόμουν και δεν θα μπορούσα να το αντέξω. Γιατί όσους αντιπαθεί, τους το δείχνει κατάμουτρα, δεν έχει πρόβλημα.

Πριν η Έλινορ προλάβει να απαντήσει στην ειρωνική αυτή θριαμβολογία, άνοιξε η πόρτα κι ο υπηρέτης ανήγγειλε τον κύριο Φέραρς.

Ήταν λίγο δύσκολη στιγμή και φάνηκε στη συμπεριφορά όλων τους. Είχαν και οι τρεις τους μια έκφραση εντελώς χαμένη. Ιδιαίτερα ο Έντουαρτ φάνηκε ότι σκέφτηκε για μια στιγμή να προχωρήσει στο σαλόνι ή να κάνει μεταβολή και να φύγει. Συνέβη κάτι που όλοι τους ήθελαν να αποφύγουν και είχε συμβεί στην πιο δυσάρεστη εκδοχή του. Βρέθηκαν εντελώς μόνοι τους στο ίδιο δωμάτιο χωρίς να έχουν την ανακούφιση ενός άλλου προσώπου για να ελαφρύνει την ατμόσφαιρα. Οι δεσποινίδες συνήλθαν πρώτες. Η Λούσι έπρεπε να διατηρήσει την υποτιθέμενη μυστικότητα κι έτσι το μόνο που της έμενε ήταν να του δείξει

Digitized by 10uk1s

την τρυφερότητά της. Τον χαιρέτησε λοιπόν και μετά δεν ξαναμίλησε.

Η Έλινορ, όμως, είχε να κάνει πιο πολλά. Ήθελε τόσο πολύ να φανεί καλή σε αυτό, για να στηρίξει και αυτόν και τον εαυτό της. Έτσι, συγκέντρωσε όλες τις δυνάμεις της και βρήκε το θάρρος να τον χαιρετήσει με έναν τρόπο φυσικό και άνετο. Προσπαθώντας λίγο ακόμα, τα κατάφερε ακόμα καλύτερα. Δεν ήθελε να επιτρέψει στην παρουσία της Λούσι ή στη δική της πικρία να την εμποδίσει και να μην του πει πόσο χαιρόταν που τον έβλεπε και ότι είχε λυπηθεί πολύ που δεν τις βρήκε εκεί όταν είχε περάσει από την οδό Μπέρκλεϊ. Δεν θα επέτρεπε στο άγρυπνο βλέμμα της Λούσι, που το ένιωθε να την παρακολουθεί στενά, να την πτοήσει και να μην του φερθεί με την ευγένεια που του έπρεπε ως φίλη και ως συγγενής.

Οι τρόποι της ηρέμησαν λιγάκι τον Έντουαρτ, ο οποίος βρήκε το κουράγιο να καθίσει. Ήταν πάντως πολύ πιο αμήχανος από τις κοπέλες και η διαφορά αυτή ήταν απόλυτα δικαιολογημένη, παρόλο που δεν συναντιέται σε εκπροσώπους του φύλου του, μια και η καρδιά του δεν ήταν τόσο αδιάφορη όσο της Λούσι και η συνείδησή του δεν ήταν τόσο καθαρή όσο της Έλινορ.

Η Λουσι δεν έκανε την παραμικρή προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα κλίμα άνεσης ανάμεσα στους άλλους. Είχε πάρει ένα σοβαρό και ντροπαλό ύφος και ήταν κάπου καθισμένη χωρίς να μιλάει.

Όλα όσα ειπώθηκαν προέρχονταν από την Έλινορ, η οποία υποχρεώθηκε κατά κάποιον τρόπο να πληροφορήσει τον Έντουαρτ για τα πάντα, καθώς ο ίδιος είχε χάσει τη φωνή του και δεν μπορούσε να κάνει ερωτήσεις.

Και το σθένος της δεν έφτασε μόνο ως εκεί. Έπειτα από κάποια ώρα, τα συναισθήματά της έγιναν τόσο γενναιόψυχα ώστε αποφάσισε, με το πρόσχημα πως θα πάει να φωνάξει τη Μάριαν, να αφήσει τους άλλους δύο μόνους. Και το έκανε πολύ ηρωικά, αφού βρήκε τη δύναμη να καθυστερήσει αρκετό χρόνο στο κεφαλόσκαλο, πριν πάει να ειδοποιήσει τη Μάριαν. Μόλις την ειδοποίησε, η ευτυχία του Έντουαρτ πήρε τέλος, γιατί το χαρμόσυνο νέο έκανε τη Μάριαν να πάει τρέχοντας κάτω στο σαλόνι. Ο ενθουσιασμός της, όπως πάντα, ήταν άπλετος, ανόθευτος και εκφράστηκε πολύ άμεσα. Τον καλωσόρισε πολύ θερμά και με φωνή που ξεχείλισε αδελφική αγάπη.

—Έντουαρτ! Του φώναξε με ενθουσιασμό. Τι αναπάντεχη χαρά μου δίνεις. Μου φτάνει να ξεχάσω κάθε θλίψη!

Ο Έντουαρτ προσπάθησε να της ανταποδώσει αυτά τα καλά λόγια, αλλά μπροστά στους άλλους δεν μπόρεσε να ξεστομίσει ούτε τα μισά από εκείνα που ένιωθε. Κάθισαν πάλι όλοι και πέρασαν κάποιες στιγμές σιωπής. Η Μάριαν κοίταζε πότε την αδερφή της και πότε τον Έντουαρτ με το πιο τρυφερό βλέμμα. Το μόνο που την ενοχλούσε ήταν η ανεπιθύμητη παρουσία της Λούσι, η οποία δεν τους άφηνε να χαρούν την ευτυχία τους. Πρώτος πήρε το κουράγιο να μιλήσει ο Έντουαρτ, ο οποίος μίλησε για την αλλαγμένη όψη της Μάριαν και το δικαιολόγησε με την άποψη πως μάλλον δεν τη σήκωσε το κλίμα του Λονδίνου.

—Α, μη νοιάζεστε για μένα! Του είπε γελαστά, παρόλο που τα μάτια της κόντευαν να δακρύσουν. Το πώς είμαι εγώ δεν είχε καμιά σημασία. Η Έλινορ είναι μια χαρά, κι αυτό μάλλον είναι αρκετό και για τις δυο μας.

Αυτά τα λόγια δεν ήταν σίγουρα τα πιο κατάλληλα για να κάνουν τον Έντουαρτ και την

Digitized by 10uk1s

Έλινορ να νιώσουν πιο άνετα, ούτε για να κερδίσουν την καλή προαίρεση της Λούσι, η οποία κοίταξε τη Μάριαν με ένα βλέμμα που δεν έδειχνε καθόλου αγαθές διαθέσεις.

—Πώς σας φαίνεται το Λονδίνο; Τη ρώτησε ο Έντουαρτ για να αλλάξει θέμα. Σας αρέσει;

—Καθόλου. Νόμιζα πως θα περνούσα υπέροχα, αλλά περνάω χάλια. Η δική σας εμφάνιση είναι το μόνο ευχάριστο που μου προέκυψε από τη μέρα που βρίσκομαι εδώ. Και δόξα τω Θεώ, είστε ακριβώς όπως σας θυμάμαι.

Κανείς δεν είπε τίποτα.

—Έλινορ, νομίζω, είπε πάλι η Μάριαν, ότι θα μπορούσαμε να υποχρεώσουμε τον Έντουαρτ να μας συνοδεύσει στο ταξίδι μας. Φαντάζομαι πως σε μια δυο βδομάδες θα γυρίσουμε στο Μπάρτον. Και νομίζω πως δεν θα διστάσει να αναλάβει αυτή την υποχρέωση.

Ο κακόμοιρος ο Έντουαρτ ψέλλισε κάτι το οποίο κανένας δεν κατάλαβε καλά. Η Μάριαν αντιλήφθηκε την αναστάτωσή του, αλλά επειδή την απέδωσε στη μόνη αιτία που ικανοποιούσε τις επιθυμίες της, δεν έδωσε σημασία και άρχισε να μιλάει για άλλο θέμα.

—Χθες, Έντουαρτ, περάσαμε μια άσχημη βραδιά στην οδό Χάρλεϊ. Τι φοβερή πλήξη! Αλλά έχω πολλές λεπτομέρειες που δεν μπορούν να ειπωθούν τώρα.

Και, με την εξαίρετη διακριτικότητα που τη διέκρινε, άφησε να του πει ιδιαιτέρως πόσο αντιπαθητικοί της φάνηκαν οι κοινοί συγγενείς τους και πόσο ιδιαζόντως απεχθής της είχε φανεί η μητέρα του.

—Εσείς, Έντουαρτ, γιατί δεν ήρθατε;

—Είχα υποσχεθεί να πάω αλλού.

—Αλλού; Και αφήσατε τόσο πολλούς και καλούς φίλους μόνο και μόνο για μια υπόσχεση;

—Έχω την εντύπωση, δεσποινίς Μάριαν, πετάχτηκε η Λούσι, η οποία περίμενε να πάρει εκδίκηση, ότι κατά τη γνώμη σας οι άντρες δεν πολυνοιάζονται για τις υποσχέσεις τους, αν δεν τους κάνει κέφι να τις κρατήσουν.

Η Έλινορ εξοργίστηκε πολύ με αυτή την απάντηση, αλλά η Μάριαν δεν κατάλαβε καν τον υπαινιγμό και απάντησε ήρεμα:

—Όχι ακριβώς. Και για να είμαι ειλικρινής, δεν αμφισβητώ καθόλου ότι το αίσθημα της υποχρέωσης είναι το μόνο που έκανε τον Έντουαρτ να μην έρθει στην οδό Χάρλεϊ. Πιστεύω ακράδαντα ότι ο Έντουαρτ είναι ο πιο συνεπής άνθρωπος του κόσμου, που θα τηρούσε με θρησκευτική ευλάβεια και την παραμικρή υπόσχεσή του, ακόμα κι αν δεν συμβιβάζεται με τις επιθυμίες του. Δεν έχω δει άνθρωπο που να φοβάται τόσο πολύ μήπως στεναχωρήσει τους άλλους. Δεν μπορεί να φερθεί εγωιστικά, αυτή είναι η αλήθεια και δεν θα πάψω ποτέ να τη λέω. Και μην ακούσω ότι δεν σας αρέσει να σας επαινούν, γιατί αν είναι έτσι, δεν πρέπει να είστε φίλος μου. Όποιος δέχεται την εκτίμηση και την αγάπη μου, θα υφίσταται και τους επαίνους μου.

Στην προκειμένη όμως περίπτωση το είδος των επαίνων της δεν ήταν ό,τι καταλληλότερο για τους περισσότερους ακροατές μέσα σε αυτό το σαλόνι. Έτσι, ο Έντουαρτ σε λίγο

Digitized by 10uk1s

σηκώθηκε να φύγει.

—Φεύγετε, από τώρα; Είπε η Μάριαν. Αχ, όχι, Έντουαρτ, δεν γίνεται αυτό.

Τότε τον απομόνωσε στην άκρη του σαλονιού και του είπε ψιθυριστά πως η Λούσι δεν επρόκειτο να μείνει πολύ ακόμη. Αλλά κι αυτή η προσπάθεια δεν κατάφερε πολλά. Ο Έντουαρτ επέμενε να φύγει. Και η Λούσι, που είχε αποφασίσει να φύγει τελευταία, έστω κι αν η επίσκεψη του Έντουαρτ κρατούσε δύο ώρες, έφυγε κι αυτή ύστερα από λίγο.

—Τι θέλει αυτή κι έρχεται εδώ τόσο συχνά; Δεν έβλεπε πως επιθυμούσαμε να φύγει; Πρέπει να ήταν πολύ ενοχλητικό για τον Έντουαρτ.

—Γιατί λες κάτι τέτοιο; Είναι κι αυτή φίλη του όπως εμείς, και μάλιστα η Λούσι τον γνωρίζει εδώ και χρόνια. Πρέπει λοιπόν να τη βλέπει με την ίδια ευχαρίστηση που συναντά κι εμάς.

Η Μάριαν την κοίταξε αγριεμένα και είπε:

—Άκου να δεις Έλινορ, αυτά τα τερτίπια δεν μου αρέσουν καθόλου. Αν το λες για να σου πω πως δεν είναι έτσι ακριβώς —γιατί φαντάζομαι πως για κάτι τέτοιο πρόκειται— πρέπει να ξέρεις ότι είμαι το πιο ακατάλληλο πρόσωπο. Δεν θα κάθομαι εδώ να μου εκμυστηρεύεσαι διαβεβαιώσεις τις οποίες θεωρώ τελείως περιττές.

Και λέγοντας αυτά τα λόγια αποχώρησε. Η Έλινορ δεν τόλμησε να την ακολουθήσει ή να της πει τίποτ' άλλο, αφού η υπόσχεση που είχε δώσει στη Λούσι δεν της επέτρεπε να της δώσει την πιο πειστική πληροφορία. Το μόνο που της έμενε ήταν να ελπίζει πως ο Έντουαρτ θα φρόντιζε ώστε ξανά να μη βρεθεί στη δύσκολη θέση να δέχεται τόσες εκδηλώσεις χαράς από τη Μάριαν, ειδικά μπροστά σε άλλους, είτε σε οποιαδήποτε άλλη κατάσταση που θα τους έφερνε σε αμηχανία. Και αυτό είχε κάθε λόγο να το ελπίζει.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 36

Λίγες μέρες μετά τη συνάντηση, οι εφημερίδες έγραψαν για τη γέννηση του υιού και κληρονόμου του αξιότιμου κυρίου Τόμας Πάλμερ — μια είδηση που βρήκαν εξαιρετικά σημαντική και ευχάριστη όλοι οι φίλοι και συγγενείς, στους οποίους ήταν ήδη γνωστή.

Το γεγονός αυτό συνέβαλλε στην αλλαγή του καθημερινού ρυθμού της ζωής της κυρίας Τζένιγκς, κι αυτό επηρέασε, όπως ήταν φυσικό, και το ρυθμό της ζωής των δυο φιλοξενούμενών της. Επειδή η κυρία Τζένιγκς ήθελε να βρίσκεται όσο το δυνατόν περισσότερο στη Σαρλότ, έφευγε νωρίς το πρωί και δεν γύριζε παρά αργά το απόγευμα. Έτσι οι δεσποινίδες Ντάσγουντ, υποχωρώντας στις επίμονες παρακλήσεις της λαίδης Μίντλετον, περνούσαν όλη τη μέρα τους στην οδό Κάντιτ. Αν τις άφηναν να αποφασίσουν μόνες τους, θα προτιμούσαν χίλιες φορές να μείνουν στο σπίτι της κυρίας Τζένιγκς. Δυστυχώς όμως δεν μπορούσαν να επιβάλουν μια άποψη που ήταν τόσο αντίθετη με τις επιθυμίες όλων των άλλων, κι έτσι οι ώρες τους παραχωρήθηκαν στη λαίδη Μίντλετον και στις δεσποινίδες Στιλ, οι οποίες, ενώ φαινομενικά επιθυμούσαν πολύ τη συντροφιά τους, κατά βάθος την έβρισκαν εντελώς ανεπιθύμητη.

Όσο για τη λαίδη, οι δεσποινίδες Ντάσγουντ δεν είχαν αυτή τη χαμηλή νοημοσύνη που θα τις καθιστούσε ευχάριστη παρέα για αυτήν, ενώ οι δεσποινίδες Στιλ τις έβλεπαν απλώς σαν αντιζήλους, που είχαν εισχωρήσει στα χωρικά τους ύδατα και είχαν υφαρπάξει μεγάλο μερίδιο από τις περιποιήσεις, που σε άλλη περίπτωση θα μονοπωλούσαν. Παρά το γεγονός πως η λαίδη φερόταν με απέραντη ευγένεια στην Έλινορ και τη Μάριαν, κατά βάθος δεν τις συμπαθούσε διόλου. Αυτές οι δύο δεν επαινούσαν καθόλου τα παιδιά της και γι' αυτό δεν μπορούσε να πιστέψει ότι ήταν καλοί άνθρωποι. Επίσης, επειδή τους άρεσε πολύ το διάβασμα, τις θεωρούσε σνομπ. Μπορεί να μην ήταν απολύτως σίγουρη για το τι σημαίνει σνομπ, αλλά αυτό δεν είχε σημασία — έκαναν κριτική σε μόνιμη βάση.

Η παρουσία τους λοιπόν ήταν ένα είδους καταπίεσης τόσο για τη λαίδη όσο και για τη Λούσι. Την πρώτη, την εμπόδιζε να μην κάνει τίποτα για να προσέχει την κριτική και της δεύτερης της στερούσε τη μεγάλη της ευχέρεια στις ευτελείς κολακείες που σκαρφιζόταν και πρόσφερε με μεγάλη απλοχεριά.

Εκείνη που ενοχλούνταν λιγότερο από την παρουσία τους ήταν η Άννα Στιλ. Μάλιστα, θα μπορούσαν αν ήθελαν να της την κάνουν ευχάριστη. Αν, για παράδειγμα, κάποια απ' τις δύο εξηγούσε λεπτομερώς τι ακριβώς είχε συμβεί ανάμεσα στη Μάριαν και το Γουίλομπι, θα ήταν πλήρως αποζημιωμένη για τη μεγάλη θυσία που προκάλεσε ο ερχομός τους, δηλαδή την απώλεια της καλύτερης θέσης δίπλα στο τζάκι. Αλλά αυτή η αποζημίωση δεν της προσφέρθηκε από κανέναν. Παρόλο που πολλές φορές εξέφρασε τη λύπη της και μπροστά στη Μάριαν, για το πόσο αναξιόπιστοι είναι οι διάφοροι γόηδες, δεν κατάφερε και πολλά. Η μόνη απάντηση που πήρε ήταν ένα αδιάφορο βλέμμα από την Έλινορ και ένα βλέμμα γεμάτο απέχθεια από τη Μάριαν. Αλλά υπήρχε και μια δεύτερη, πολύ μικρότερη παραχώρηση, που θα μπορούσε να τη συμφιλιώσει μαζί τους: θα της αρκούσε να την πείραζαν για το γιατρό! Δεν έδειχναν όμως να έχουν διάθεση να της κάνουν αυτή τη χάρη, όπως δεν την είχαν ούτε οι άλλες δύο κυρίες της παρέας. Κι αν δεν έτρωγε μαζί τους ο σερ Τζον, θα πέρναγε όλη η μέρα χωρίς ν' ακούσει το παραμικρό γι' αυτό το θέμα, πέρα από εκείνα που επιδίωκε φιλότιμα να κάνει μόνη της.

Η κυρία Τζένιγκς δεν είχε καταλάβει πολλά σχετικά με την υποβόσκουσα δυσαρέσκεια και αντιζηλία. Έβρισκε μάλιστα καταπληκτικό το γεγονός ότι τα κορίτσια περνούσαν όλη τη μέρα τους μαζί, και δεν παρέλειπε να πει κάθε βράδυ στις φιλοξενούμενές της πόσο

Digitized by 10uk1s

τυχερές ήταν που είχαν γλιτώσει την παρέα μιας γριάς ξεμυαλισμένης. Μερικές φορές περνούσε η ίδια και τις έπαιρνε από το σπίτι του σερ Τζον κι άλλοτε τις έβρισκε στο σπίτι. Πάντα όμως βρισκόταν σε εξαιρετικό κέφι, γεμάτη ενθουσιασμό και κέφι που πρόσφερε τόσο καλές υπηρεσίες στην κόρη της για να τη βοηθήσει ν' αναρρώσει και περιέγραφε με εξονυχιστικές λεπτομέρειες τα πάντα γύρω απ' αυτό, τις οποίες μόνο η Άννα Στιλ μπορούσε να παρακολουθήσει. Μονάχα ένα πράγμα τη στεναχωρούσε, και δεν περνούσε μέρα χωρίς να πει τον πόνο της γι' αυτό: ο κύριος Πάλμερ είχε την ανεπίτρεπτα ψυχρή άποψη, συνηθισμένη βέβαια για τους εκπροσώπους του φύλου του, πως όλα τα μωρά είναι ίδια. Όσο κι αν η κυρία Τζένιγκς διαπίστωνε ότι αυτό το μωρό μοιάζει καταπληκτικά σε όλους τους συγγενείς κι από τις δυο πλευρές, αυτός διαφωνούσε με πείσμα να το παραδεχτεί. Δεν εννοούσε να καταλάβει ότι δεν ήταν όμοιο με όλα τα μωρά της ηλικίας του ούτε να συμφωνήσει με την οφθαλμοφανή διαπίστωση ότι πρόκειται για το ομορφότερο πλάσμα του κόσμου.

Τώρα θα περάσω στην εξιστόρηση του ατυχήματος που συνέβη στην κυρία Τζον Ντάσγουντ. Την ημέρα που οι δυο κουνιάδες της και η κυρία Τζένιγκς έκαναν την πρώτη τους επίσκεψη στην οδό Χάρλεϊ, βρισκόταν εκεί και μια κυρία, η παρουσία της οποίας αρχικά φάνηκε να μην εγκυμονεί κανέναν κίνδυνο για την οικοδέσποινα. Αλλά ως γνωστόν, όταν οι άνθρωποι βασίζονται σε λαθεμένες εντυπώσεις και κρίνουν από τα πιο επουσιώδη φαινόμενα, η ευτυχία μας βρίσκεται αναπόφευκτα, ως ένα βαθμό, στο έλεος της τύχης. Στην προκειμένη περίπτωση, η φαντασία της εν λόγω κυρίας, ακούγοντας ότι οι δυο κοπέλες λέγονταν Ντάσγουντ, έβγαλε το συμπέρασμα πως έμεναν με το ζεύγος Ντάσγουντ στην οδό Χάρλεϊ. Αυτή η παρεξήγηση είχε ως αποτέλεσμα να λάβουν την επόμενη προσκλήσεις και για τα τέσσερα μέλη της οικογένειας Ντάσγουντ για μια μουσική βραδιά που θα έδινε στο σπίτι της. Ύστερα από αυτό, η κυρία Τζον Ντάσγουντ υποχρεώθηκε να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να στείλει την άμαξά της να παραλάβει τις κουνιάδες της, αλλά και να υποβληθεί στο μαρτύριο να παριστάνει ότι τις συμπαθεί και τις περιποιείται. Άσε που έπειτα από τέτοια παραχώρηση μπορεί αυτές να περίμεναν να ξαναβγούν μαζί της και επόμενη φορά. Τη δυνατότητα να διαψεύσει παρόμοια προσδοκία είχε κάθε δικαίωμα να την εκφράσει. Αλλά αυτό δεν της ήταν αρκετό. Γιατί όταν οι άνθρωποι επιμένουν να φέρονται με έναν τρόπο που γνωρίζουν καλά ότι δεν είναι ο ενδεδειγμένος, αγανακτούν με την ιδέα πως οι άλλοι μπορούν να προσδοκούν απ' αυτούς κάτι καλύτερο.

Η Μάριαν είχε συνηθίσει στις καθημερινές τους εξόδους και της ήταν τελικά εντελώς αδιάφορο αν θα έβγαιναν ή όχι. Κάθε απόγευμα λοιπόν ετοιμαζόταν μηχανικά χωρίς να δίνει ιδιαίτερη σημασία στην εμφάνιση και στον καλλωπισμό της. Το ενδιαφέρον για την εμφάνισή της ήταν πολύ μικρό σε σχέση με αυτό που έδειχνε η Άννα Στιλ, η οποία την περιεργαζόταν πολύ εξονυχιστικά και ρωτούσε για το παραμικρό. Έβλεπε τα πάντα και ρωτούσε για όλα χωρίς να ησυχάσει αν δεν μάθαινε πόσο κόστιζε οτιδήποτε φορούσε. Μπορούσε να υπολογίσει τον αριθμό των φορεμάτων της καλύτερα κι από την ίδια τη Μάριαν και έλπιζε πως μέχρι να χωρίσουν θα είχε μάθει ακριβώς πόσο της στοίχιζε το πλύσιμο της εβδομάδας και πόσο χρόνο ξόδευε για να ντυθεί. Οι αδιάκριτες αυτές ανακρίσεις έκλειναν σε γενικές γραμμές με κάποια φιλοφρόνηση, η οποία είχε σκοπό να αμβλύνει τη θρασύτητά τους, αλλά που η Μάριαν τις έβρισκε ακόμα θρασύτερες. Γνώριζε, λοιπόν, ότι μετά το τέλος της επιθεώρησης σε σχέση με την τιμή και το ράψιμο του φορέματός της, το χρώμα των παπουτσιών της και το χτένισμα των μαλλιών της, θα άκουγε σχεδόν ότι ήταν «του κουτιού» και ότι «θα έκανε μπόλικες κατακτήσεις».

Με τα ενθαρρυντικά αυτά λόγια κατευοδώθηκαν κι αυτή τη φορά, και οι δύο δεσποινίδες επιβιβάστηκαν στην άμαξα του αδερφού τους που τις περίμενε έξω από την πόρτα μέσα σε πέντε λεπτά. Κάτι που δεν πολυάρεσε στη νύφη τους γιατί έφτασαν πολύ γρήγορα κι έτσι

Digitized by 10uk1s

δεν μπορούσε να υπάρξει καμιά δυσαρέσκεια σε βάρος τους, όπως περίμενε.

Αυτά που διαδραματίστηκαν εκείνη τη βραδιά δεν παρουσιάζουν τίποτα αξιόλογο. Όπως συνήθως συμβαίνει σε αυτές τις μουσικές εκδηλώσεις, υπήρχαν αρκετοί καλεσμένοι που πραγματικά ενδιαφέρονταν για τη μουσική και πολλοί άλλοι που δεν ενδιαφέρονταν καθόλου. Όσο για τους μουσικούς, επρόκειτο για τους καλύτερους ερασιτέχνες μουσικούς της Αγγλίας, σύμφωνα με την άποψη των περισσότερων εκεί μέσα.

Επειδή η Έλινορ δεν ήταν φιλόμουση, ούτε και υποκρινόταν ότι είναι, τριγύριζε το βλέμμα της στην αίθουσα, μέχρι που σε αυτές τις περιηγήσεις το μάτι της συνάντησε μια παρέα νεαρών και ανάμεσά τους εκείνο τον κύριο που παράγγελνε εκείνη την περίφημη οδοντογλυφιδοθήκη στο κατάστημα Γρέι. Σε λίγο τον ξανάδε να κουβεντιάζει πολύ φιλικά με τον αδερφό της και να γυρίζει να την κοιτάζει. Και τη στιγμή που είχε αποφασίσει να μάθει ποιος είναι, την πλησίασαν και οι δύο μαζί και ο αδερφός της της σύστησε τον άλλο, με το όνομα Ρόμπερτ Φέραρς.

Ο κύριος Ρόμπερτ Φέραρς τής μίλησε με ευχέρεια στις φιλοφρονήσεις και έκανε μια περιστροφική υπόκλιση με το κεφάλι, η οποία δεν της άφηνε καμιά αμφιβολία ότι ο κύριος αυτός ανταποκρινόταν πολύ στο χαρακτηρισμό του λιμοκοντόρου που του είχε δώσει η Λούσι. Θα ήταν τελικά ευτύχημα για την Έλινορ αν η αγάπη της για τον Έντουαρτ δεν εξαρτιόταν τόσο από τα δικά του χαρίσματα όσο από τα χαρίσματα των στενών συγγενών του, γιατί αυτή η υπόκλιση θα έβαζε την τελευταία πινελιά στο έργο που είχε ξεκινήσει η μοχθηρία της μητέρας του και της αδερφής του. Δυστυχώς όμως, εκεί που αναλογιζόταν την τεράστια διαφορά ανάμεσα στους δύο νέους, δεν είδε καθόλου την έπαρση και την κενότητα του ενός να τη βοηθάνε να απομακρυνθεί από τη σεμνότητα και το ήθος του άλλου. Στη δεκαπεντάλεπτη συνομιλία της με τον Ρόμπερτ, της εξήγησε ότι «σαφώς και ήταν διαφορετικοί» κι αφού εξέφρασε τη λύπη του που ο αδερφός του λόγω αδεξιότητας δεν κατάφερνε να κυκλοφορεί στην καλή κοινωνία, είχε την ειλικρίνεια και τη μεγαλοψυχία ώστε να την αποδώσει όχι σε μια φυσική μειονεξία, αλλά στα κακά της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Ενώ αυτός χωρίς να έχει κάποια εγγενή και ουσιαστική υπεροχή απέναντί του, απέδιδε τη διαφορά τους μόνο και μόνο στα πλεονεκτήματα του κολεγίου που τον κατεύθυναν σε μια υγιή κοινωνικότητα.

—Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι αυτό είναι το πρόβλημα και το αναφέρω στη μητέρα μου που τη βλέπω να στεναχωριέται. «Αγαπητή μου», της λέω, «πρέπει να πάρετε το απόφαση, το κακό σάς καθιστά υπεύθυνη εξ ολοκλήρου. Ποιος σας είπε να ακούσετε το θείο, το σερ Ρόμπερτ, και να στείλετε τον Έντουαρτ σε ιδιωτικό δάσκαλο στην πιο κρίσιμη περίοδο της ζωής του; Αν τον στέλνατε στο κολέγιο, όπως εμένα, και όχι στον κύριο Πρατ, όλα αυτά θα είχαν αποφευχθεί», αυτό έχω να δηλώσω εγώ. Και η μητέρα μου τώρα πια έχει καταλάβει το σφάλμα της.

Η Έλινορ δεν έφερε καμιά αντίρρηση, αφού όποια άποψη κι αν είχε για τα πλεονεκτήματα των κολεγίων, οι συνέπειες της παραμονής, του Έντουαρτ στο σπίτι ενός δασκάλου ήταν κάτι που δεν την ενθουσίαζε καθόλου.

—Εσείς μένετε στο Ντέβονσερ, αν δεν κάνω λάθος, ήταν τα επόμενα λόγια του. Σε ένα αγροτικό κοντά στο Ντόλις.

Η Έλινορ τον διόρθωσε ως προς την ακριβή θέση του σπιτιού, και του φάνηκε περίεργο πώς ήταν δυνατό να μένει κανείς στο Ντέβονσερ και να μη μένει κοντά στο Ντόλις. Μίλησε πάντως με τα θερμότερα λόγια για το είδος του σπιτιού.

Digitized by 10uk1s

—Εμένα προσωπικά, μου αρέσουν οι αγροικίες. Είναι πολύ άνετες, πολύ κομψές. Και δηλώνω ευθέως πως αν είχα αρκετά χρήματα θα αγόραζα ένα οικόπεδο και θα έχτιζα ένα αγροτικό κοντά στο Λονδίνο, όπου θα μπορούσα να πηγαίνω όποτε θέλω, να καλώ τους φίλους μου και να περνάμε ωραία. Αυτό λέω και σε όλους όσοι έχουν σκοπό να χτίσουν. Ένας φίλος μου, ο λόρδος Κόρτλαντ είχε έρθει τις προάλλες να ζητήσει τη γνώμη μου για ένα σπίτι που ήθελε να χτίσει στο Μπόνομι. Ήθελε να του πω ποιο είναι το καλύτερο. «Αγαπητέ μου Κόρτλαντ», του είπα, «παράτα τα όλα και χτίσε οπωσδήποτε ένα αγροτικό». Και νομίζω πως αυτό θα κάνει τελικά. Υπάρχει γενικά η εντύπωση ότι τα αγροτικά δεν έχουν ανέσεις και ότι δεν είναι αρκετά ευρύχωρα, αλλά αυτό είναι μεγάλο σφάλμα. Τον περασμένο μήνα ήμουν με το φίλο μου τον Έλιοτ κοντά στο Ντάρτφορντ και η λαίδη Έλιοτ ήθελε να δώσει ένα χορό. «Για συμβουλέψτε με εσείς, κύριε Φέραρς, πώς μπορεί να γίνει αυτό; Κανένα δωμάτιο σε αυτό το σπίτι δεν χωράει πάνω από δέκα ζευγάρια. Και πού θα τους βάλω να φάνε;» Εγώ βλέποντας αμέσως τη λύση του προβλήματος, της την είπα: η τραπεζαρία χωράει άνετα δεκαοχτώ ζευγάρια, τα πράσινα τραπέζια θα μπουν στο καθιστικό, στη βιβλιοθήκη θα βάλετε τα ποτά και το τσάι, και το δείπνο μπορεί να δωθεί κάλλιστα στο σαλόνι. Η λαίδη Έλιοτ ενθουσιάστηκε. Υπολογίσαμε την τραπεζαρία και είδαμε ότι χωρούσε ακριβώς δεκαοχτώ ζευγάρια. Κι έτσι έγιναν όλα όπως είχα πει εγώ. Βλέπετε, λοιπόν, πως όταν οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη σκέψη τους, μπορούν να απολαύσουν και στην αγροικία όλες τις ανέσεις που παρέχει ένα αρχοντικό.

Η Έλινορ συμφώνησε σε όλα, για τον απλούστατο λόγο πως πίστευε ότι θα τον τιμούσε ιδιαιτέρως αν συζητούσε λογικά μαζί του.

Επειδή ο Τζον Ντάσγουντ δεν ήταν κι αυτός ιδιαίτερα φιλόμουσος, όπως και η μεγάλη του αδερφή, σκεφτόταν κι αυτός διάφορα κατά τη διάρκεια της συναυλίας. Του κατέβηκε λοιπόν μια ιδέα, την οποία ανακοίνωσε στη γυναίκα του, μόλις γύρισαν σπίτι για να πάρει και τη δική της έγκριση. Αυτό το λάθος της κυρίας Ντένισον να σκεφτεί πως οι αδερφές του έμεναν στο σπίτι του, τον έκανε να σκεφτεί ότι ίσως όφειλε να τις φιλοξενήσει και ο ίδιος για όσες μέρες η κυρία Τζένιγκς έλειπε από το σπίτι. Τα έξοδα ήταν ελάχιστα, πρόβλημα χώρου δεν υπήρχε, και επιπλέον ήταν μια χειρονομία που η ευαίσθητη συνείδησή του θεωρούσε απαραίτητη για να τον απαλλάξει οριστικά από τις ενοχές προς τον πατέρα του. Η Φάνι έμεινε άναυδη όταν το άκουσε.

—Αλλά, πώς είναι δυνατόν να τις πάρω από τη λαίδη Μίντλετον, τη στιγμή που είναι δικές της καλεσμένες; Δεν νομίζω πως μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Θα θεωρηθεί προσβολή από τη λαίδη Μίντλετον, αφού περνάνε όλη τη μέρα σπίτι της, αλλιώς εγώ δεν θα είχα κανένα άλλο πρόβλημα και ξέρεις καλά πόσο θέλω να κάνω τα πάντα γι' αυτές — γι' αυτό και τις κάλεσα σήμερα.

Ο άντρας της, με ταπεινότητα και σεμνότητα, της ομολόγησε πως βρήκε αρκετά βάσιμες τις αντιρρήσεις της, αφού είχαν περάσει ήδη μία εβδομάδα εκεί και ίσως η λαίδη να είχε ανάγκη το χώρο της και για άλλους πιο στενούς συγγενείς.

Η Φάνι το σκέφτηκε λίγο και επανήλθε δριμύτερη.

—Εγώ θα τις καλούσα ολόψυχα, αγάπη μου, αλλά, να ξέρεις, είχα στο νου μου να καλέσω τις δεσποινίδες Στιλ να μείνουν λίγες μέρες μαζί μας. Είναι πολύ καλές κι καθωσπρέπει κοπέλες και τους χρωστώ κάθε φροντίδα για τις υπηρεσίες που πρόσφερε ο θείος τους στον Έντουαρτ. Τις αδερφές σου μπορούμε να τις καλέσουμε κάποια άλλη χρονιά, ενώ οι δεσποινίδες Στιλ μπορεί να μην ξαναβρεθούν στο Λονδίνο. Δεν αμφιβάλλω ότι θα τις συμπαθήσεις, ή μάλλον είμαι βέβαιη ότι ήδη τις έχεις συμπαθήσει πολύ. Το ίδιο και η

Digitized by 10uk1s

μητέρα μου, αλλά και ο Χάρι!

Ο κύριος Ντάσγουντ πείστηκε αρκετά εύκολα και κατάλαβε αμέσως ότι ήταν επιτακτική ανάγκη να προσκαλέσουν τις δεσποινίδες Στιλ, καθησυχάζοντας τη συνείδησή του με τη σκέψη πως θα καλούσε τις αδερφές του κάποια άλλη χρονιά — αν και παράλληλα σκεφτόταν ότι πιθανά κάποια άλλη χρονιά η πρόσκλησή του να φαινόταν εντελώς περιττή, αν η Έλινορ ερχόταν στο Λονδίνο ως κυρία Μπράντον και η Μάριαν ως δική της φιλοξενούμενη.

Η Φάνι, πανευτυχής που είχε γλιτώσει από μια τέτοια συμφορά και πολύ περήφανη που τα είχε καταφέρει τόσο εύκολα, έγραψε το επόμενο πρωί μια πρόσκληση στις δύο αδερφές Στιλ, με την οποία τις καλούσε να την τιμήσουν με τη συντροφιά τους, μένοντας λίγες μέρες στην οδό Χάρλεϊ, μόλις η λαίδη θα ήταν διατεθειμένη να τις αποχωριστεί. Η Λούσι δεν είχε ανάγκη τίποτα πιο πολύ για να χαρεί με όλη την καρδιά της — και με όλο της το δίκιο, γιατί θα βρισκόταν κοντά στην οικογένεια του Έντουαρτ, και συνεπώς κοντά στα συμφέροντά της. Έτσι, η πρόσκληση της κυρίας Ντάσγουντ τη βοηθούσε πολύ. Ήταν μια εύνοια που της προσφερόταν κι έπρεπε να γίνει αποδεκτή αστραπιαία. Έτσι, ενώ η διάρκεια της παραμονής των δεσποινίδων Στιλ στη λαίδη Μίντλετον δεν είχε αρχικά καθοριστεί, αποκαλύφθηκε ξαφνικά ότι θα κρατούσε μόνο ένα διήμερο.

Βλέποντας η Έλινορ την πρόσκληση, άρχισε να σκέφτεται ότι οι ελπίδες της Λούσι μπορεί να μην ήταν τελικά αβάσιμες. Η απρόσμενη καταδεκτικότητα της νύφης της απέναντι σε μια κοπέλα που γνώριζε ελάχιστα φανέρωνε πως η εύνοια αυτή οφειλόταν μόνο στην εχθρότητα απέναντί της και ίσως με τον καιρό και με τους σωστούς ελιγμούς η Λούσι να πετύχαινε όλα όσα επιδίωκε. Οι κολακείες της είχαν ήδη σκλαβώσει την απρόσιτη λαίδη Μίντλετον και είχαν εισχωρήσει αρκετά στα βάθη της καρδιάς της κυρίας Τζον Ντάσγουντ. Ίσως αυτά τα κατορθώματα να σήμαιναν ακόμα μεγαλύτερα για το μέλλον.

Οι δεσποινίδες Στιλ εγκαταστάθηκαν στην οδό Χάρλεϊ και τα νέα που έφθαναν στην Έλινορ για τη διαμονή τους επιβεβαίωναν αυτή την πρόβλεψη. Οι πληροφορίες που έφερνε ο σερ Τζον από τις επισκέψεις του στην οδό Χάρλεϊ φανέρωναν μια εύνοια χωρίς προηγούμενο. Η κυρία Ντάσγουντ δεν είχε συναντήσει συμπαθέστερα κορίτσια στη ζωή της, του χάρισε δύο κασετίνες για το ράψιμο και φώναζε τη Λούσι με το μικρό της όνομα.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 37

Μέσα σε δυο εβδομάδες, η Σαρλότ ήταν πολύ καλά και η μητέρα της δεν χρειαζόταν να αφιερώνει όλο της το χρόνο εκεί. Μείωσε τις επισκέψεις της σε μια δυο φορές τη μέρα και ξαναγύρισε στις παλιές της συνήθειες και στο σπίτι, όπου βρήκε τις δεσποινίδες Ντάσγουντ πάρα πολύ πρόθυμες να μοιραστούν μαζί της την καθημερινή ρουτίνα.

Τρεις ή τέσσερις μέρες μετά την επιστροφή της στο σπίτι από την πρωινή επίσκεψη στην κόρη της, μπήκε όλο φούρια στο σαλόνι και η Έλινορ, που καθόταν μόνη της, κατάλαβε από το ξαναμμένο πρόσωπό της ότι επρόκειτο ν' ακούσει κάτι πολύ συνταρακτικό. Και πριν προλάβει να γεννηθεί στο νου της αυτή η ιδέα, η κυρία Τζένιγκς την επιβεβαίωσε με τα παρακάτω λόγια:

—Πω, πω, δεσποινίς Ντάσγουντ! Τα μάθατε τα νέα;

—Όχι, τι έγινε;

—Κάτι εντελώς απίστευτο! Αλλά καθίστε να σας τα πω με τη σειρά. Πηγαίνοντας σήμερα στους Πάλμερ, βρήκα τη Σαρλότ αναστατωμένη γιατί το παιδί είχε πάθει κάτι — ήταν άρρωστο, έκλαιγε υπέφερε και είχε γεμίσει σπυράκια. Εγώ το κοίταξα και κατάλαβα ότι έχει στρόφαλο. Το ίδιο της είπε και η παραμάνα. Αλλά η Σαρλότ δεν εννοούσε να ηρεμήσει κι έστειλε να φωνάξουν τον κύριο Ντόναβαν. Ευτυχώς τον βρήκαν εκεί που γύριζε από την οδό Χάρλεϊ, κι έτσι ήρθε αμέσως, είδε το παιδί και επιβεβαίωσε αυτό που είχαμε πει κι εμείς πως ήταν απλώς στρόφαλος. Έτσι, η Σαρλότ ηρέμησε. Εκεί λοιπόν που ήταν έτοιμος να φύγει, έτυχε και τον ρώτησα —δεν ξέρω πώς μου ήρθε— αν είχε κανένα νέο και κάπως αμήχανος και συνοφρυωμένος μου απάντησε με ένα ύφος που έδειχνε ότι ήξερε κάτι πολύ σοβαρό: «Αν τυχόν φτάσουν στα αφτιά των δεσποινίδων Ντάσγουντ ότι ή νύφη τους δεν είναι αρκετά καλά, ας μην ανησυχήσουν γιατί δεν είναι κάτι σοβαρό. Πιστεύω ότι η κυρία Ντάσγουντ θα συνέλθει πολύ γρήγορα».

—Τι; Είναι άρρωστη η Φάνι;

—Αυτό ακριβώς είπα κι εγώ. «Χριστός και Παναγιά», απόρησα εγώ, κι έτσι τα έμαθα όλα. Για να τα πω με συντομία, απ' ό,τι μπόρεσα να καταλάβω, πρέπει να έγινε κάπως έτσι. Αυτός ο κύριος Έντουαρτ Φέραρς, για τον οποίο σας πείραζα, φαίνεται ότι ήταν αρραβωνιασμένος, εδώ και πάνω από ένα χρόνο με την ξαδέρφη μου, τη Λούσι. Μάλιστα, αγαπητή μου, και να μην ξέρει κανείς τίποτα! Μόνο η Αννούλα το γνώριζε! Θα το πιστεύατε ποτέ εσείς αυτό; Δεν λέω βέβαια πως είναι κάτι παράξενο που αγαπιούνται, αλλά να είναι τα πράγματα τόσο προχωρημένα και να μην έχει κανείς υποψιαστεί κάτι. Αυτό είναι το παράξενο! Πάντως εγώ δεν έτυχε να τους δω πουθενά μαζί, αλλιώς θα το καταλάβαινα αμέσως. Τέλος πάντων, το κρατούσαν μυστικό εφτασφράγιστο, επειδή φοβόντουσαν την κυρία Φέραρς κι έτσι κανένας δεν το είχε πάρει είδηση, μέχρι που σήμερα το πρωί η Αννούλα —τη γνωρίζετε κιόλας, είναι καλό κορίτσι αλλά δεν της κόβει πάντα και πολύ— πήγε και το ξεφούρνισε στη Φάνι. Φαίνεται, σκέφτηκε πως, καθώς δείχνουν όλοι τόσο ξετρελαμένοι με τη Λούσι, δεν πρόκειται να έχουν αντίρρηση. Πάει λοιπόν στη νύφη σας εκεί που καθόταν ήσυχη και ανυποψίαστη με το εργόχειρό της — μάλιστα, μόλις πέντε λεπτά πριν, μιλούσε στον αδερφό σας για ένα προξενιό που σκεφτόταν για τον Έντουαρτ με την κόρη ενός λόρδου, δεν θυμάμαι ποιανού. Φαντάζεστε λοιπόν τι πανικός της ήρθε, εκεί που ονειρευόταν όλα αυτά τα μεγαλεία. Την έπιασε αμέσως υστερία και άρχισε να ουρλιάζει σαν τρελή. Ακούει τι φωνές ο αδερφός σας από το γραφείο του, όπου καθόταν και προσπαθούσε να γράψει ένα γράμμα στο διαχειριστή του, τρέχει γρήγορα απάνω και τι

Digitized by 10uk1s

να δει. Μια φοβερή σκηνή, γιατί εκείνη τη στιγμή ερχόταν η Λούσι εντελώς ανυποψίαστη. Η καημένη η κοπέλα, τη λυπάται η ψυχή μου, γιατί της φέρθηκαν εντελώς απάνθρωπα! Η νύφη σας ωρυόταν σαν μέγαιρα και η δύστυχη η Λούσι λιποθύμησε. Η Αννούλα είχε πέσει στα γόνατα κι έκλαιγε με σπαρακτικό κλάμα ενώ ο αδερφός σας πηγαινοερχόταν πάνω κάτω κι έλεγε ότι δεν ήξερε τι να κάνει. Η κυρία Ντάσγουντ απαίτησε να φύγουν και οι δύο αμέσως απ' το σπίτι της μέχρι που αδερφός σας έπεσε στα γόνατά του για να την ικετέψει να τις αφήσει να μαζέψουν τουλάχιστον τα πράγματά τους. Και τότε εκείνη έπεσε ξερή κι ο αδερφός σας φοβήθηκε τόσο που έτρεξε να φωνάξουν τον κύριο Ντόναβαν. Έτσι όταν πήγε βρήκε το σπίτι μέσα σε αυτό τον πανικό. Η άμαξα βρισκόταν ήδη έξω απ' το σπίτι και περίμενε να τις πάρει τις καημένες, όπου τις συνάντησε κι ο κύριος Ντόναβαν. Και το ωραιότερο είναι πως ο κύριος Ντόναβαν πάει πάλι στην οδό Χάρλεϊ για να είναι παρών όταν το ανακοινώσουν στην κυρία Φέραρς, την οποία κάλεσαν να πάει στο σπίτι, καθώς η νύφη σας φοβήθηκε ότι θα πάθει κι αυτή υστερία όταν το μάθει. Και δεν πάει να πάθει — σκασίλα μου! Όχι, δεν τις λυπάμαι καθόλου αυτές τις δύο. Δεν τους ανέχομαι τους ανθρώπους που κάνουν τόση φασαρία για τα μεγαλεία και τα χρήματα. Γιατί, δηλαδή, να είναι κακός ο γάμος ανάμεσα σε αυτούς τους δύο; Η κυρία Φέραρς έχει αρκετά λεφτά για να εξασφαλίσει το γιο της. Και μπορεί μεν η Λούσι να μην έχει σχεδόν καθόλου προίκα, αλλά ξέρει καλύτερα απ' τον καθένα να τα βγάζει πέρα με το τίποτα. Κι αν η κυρία Φέραρς του έδινε μόλις πεντακόσιες λίρες το χρόνο, αυτή θα τα κατάφερνε να φαίνονται σαν χίλιες πεντακόσιες. Αχ, τι ωραία που θα περνούσαν σε ένα σπιτάκι σαν το δικό σας, ή κάπως μεγαλύτερο, με δυο υπηρέτες και δυο γυναίκες. Νομίζω μάλιστα ότι μπορώ και να τους βρω μια γυναίκα, γιατί η δική μου, η Μπέτι, έχει μια γνωστή της που ψάχνει για δουλειά και είναι ό,τι τους χρειάζεται.

Εδώ η κυρία Τζένιγκς έκανε μια παύση και η Έλινορ, που στο μεταξύ βρήκε όλο το χρόνο να ξεπεράσει την έκπληξη, κατάφερε να κάνει αρκετά ψύχραιμα όλα τα σχόλια. Ήταν πανευτυχής που η κυρία Τζένιγκς δεν υποψιαζόταν το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της για το θέμα, πανευτυχής που την έβλεπε να μην πιστεύει κάτι που είχε αρχίσει τον τελευταίο καιρό να υποψιάζεται και κυρίως που δεν ήταν παρούσα η Μάριαν κι έτσι μπόρεσε να εκφράσει ελεύθερα τις απόψεις της, μιλώντας αμερόληπτα και χωρίς αμηχανία για τη συμπεριφορά των ηρώων της τραγωδίας.

Δεν μπορούσε να ομολογήσει τι περίμενε η ίδια για την εξέλιξη της ιστορίας — αν και προσπάθησε να διώξει απ' το νου της την ιδέα ότι μπορεί να μην κατέληγε σίγουρα σε γάμο του Έντουαρτ με τη Λούσι. Ήταν πολύ περίεργη να μάθει τι θα έλεγε και τι θα έκανε η κυρία Φέραρς, αν και σε γενικές γραμμές μπορούσε να το φανταστεί. Κι ήταν ακόμα πιο περίεργη να μάθει την αντίδραση του Έντουαρτ. Γι' αυτόν αισθανόταν μεγάλη συμπόνια. Για τη Λούσι μικρή — κι αυτή τη μικρή συμπόνια έκανε μεγάλη προσπάθεια για να τη νιώσει. Για όλους τους υπόλοιπους δεν ένιωσε τίποτα.

Επειδή η κυρία Τζένιγκς δεν είχε τίποτ' άλλο στο μυαλό της εκτός απ' αυτό, η Έλινορ σκέφτηκε να προετοιμάσει τη Μάριαν. Έπρεπε το γρηγορότερο να της αποκαλύψει την αλήθεια, να τη βοηθήσει να αποδεχτεί την πραγματικότητα και να την πείσει να μην αντιδράσει στα όσα θα άκουγε, αλλά να μείνει ήρεμη, χωρίς ν' αφήσει να φανεί ότι στεναχωριέται για την ίδια ή για τον Έντουαρτ.

Το χρέος αυτό ήταν βαρύ. Έπρεπε να στερήσει από την αδερφή της κάτι που ήξερε πως ήταν η μοναδική της παρηγοριά. Να της πει για τον Έντουαρτ πράγματα που μπορεί να τον μείωναν στα μάτια της και να την κάνει, λόγω της ομοιότητας της θέσης τους, να ξαναζήσει απ' την αρχή όλη τη δική της απογοήτευση. Αλλά όσο επώδυνο κι αν ήταν αυτό το καθήκον, ήταν δυστυχώς αναπόφευκτο. Και η Έλινορ ξεκίνησε χωρίς καθυστέρηση να το επιτελέσει.

Digitized by 10uk1s

Δεν σκόπευε βέβαια να μιλήσει στη Μάριαν για τα δικά της αισθήματα ή να της δείξει πως ήταν στεναχωρημένη. Πόσο μάλλον αφού η αυτοκυριαρχία που είχε καταφέρει να διατηρήσει από την ημέρα που έμαθε για τον αρραβώνα του Έντουαρτ μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα μίμησης για την αδερφή της. Της μίλησε απλά και ξεκάθαρα και μπορεί η φωνή της να μην ήταν ατάραχη, αλλά απείχε πάρα πολύ από το σπαραγμό και τον οδυρμό. Αυτά τα ανέλαβε η Μάριαν που άκουγε όλα αυτά κλαίγοντας. Η Έλινορ έπρεπε να είναι πάντα αυτή που παρηγορεί τους άλλους — όχι μόνο για τη δική τους δυστυχία αλλά και για τη δική της. Έτσι λοιπόν και τώρα, έσπευσε πρόθυμα ν' ανακουφίσει τον πόνο της αδερφής της διαβεβαιώνοντάς την πως δεν υπέφερε και απαλλάσσοντας τον Έντουαρτ από οποιαδήποτε ενοχή, καταλογίζοντάς του μόνο λίγη απερισκεψία.

Στην αρχή όμως η Μάριαν δεν πίστευε ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ο Έντουαρτ φαινόταν στα μάτια της ένας δεύτερος Γουίλομπι και εφόσον η Έλινορ παραδεχόταν ότι τον αγαπούσε ολόψυχα, πώς ήταν δυνατόν να υποφέρει λιγότερο από την ίδια; Όσο για τη Λούσι, τη θεωρούσε τόσο αντιπαθητική και ανίκανη για να συγκινήσει ένα σοβαρό άνθρωπο, ώστε αρνιόταν κατηγορηματικά να πιστέψει και στη συνέχεια να συγχωρήσει το γεγονός πως ο Έντουαρτ μπόρεσε κάποτε να την ερωτευτεί. Το έβρισκε παράλογο. Η Έλινορ δεν προσπάθησε να της εξηγήσει πόσο λογικό ήταν. Την άφησε να το κατανοήσει μόνη της, αργότερα, από το μόνο πράγμα που θα ήταν ικανό να αλλάξει τις απόψεις της:

Είχε ξεκινήσει λέγοντάς της ότι υπήρχε ο αρραβώνας καιρό πριν, και πριν προλάβει να ολοκληρώσει, το ξέσπασμα των αισθημάτων της Μάριαν διέκοψε την ομαλή ροή της αφήγησης. Για αρκετή ώρα το μόνο που έκανε η Έλινορ ήταν να την παρηγορεί και να την καθησυχάζει. Η πρώτη ερώτηση της Μάριαν, που της επέτρεψε να διεισδύσει περισσότερο στο θέμα, ήταν:

—Και εσύ, πώς το έμαθες; Σου έγραψε ο ίδιος;

—Το γνωρίζω εδώ και τέσσερις μήνες. Όταν η Λούσι πρωτοήρθε στο αρχοντικό Μπάρτον, το Νοέμβριο, μου εξομολογήθηκε τον αρραβώνα της.

Η έκφραση της Μάριαν μόλις το άκουσε έδειχνε μια κατάπληξη αδύνατη να εκφραστεί με λόγια. Κι αφού έμεινα για λίγη ώρα άφωνη, είπε:

—Τέσσερις μήνες! Θες να πεις ότι το ξέρεις εδώ και τέσσερις μήνες;

Η Έλινορ έγνεψε καταφατικά.

—Δηλαδή, όλον αυτό τον καιρό που συμπαραστεκόσουν σε εμένα, είχες αυτή την κατάσταση να σου πλακώνει την καρδιά; Κι εγώ σου έλεγα πως ήσουν ευτυχισμένη;

—Τότε δεν μπορούσα να σου πω κάτι άλλο.

—Τέσσερις μήνες, φώναξε η Μάριαν. Τόσο γαλήνια και τόσο κεφάτη! Μα που βρήκες τόση δύναμη;

—Στη συναίσθηση ότι έκανα αυτό που έπρεπε. Είχα υποσχεθεί στη Λούσι να μην προσδώσω το μυστικό της. Είχα λοιπόν υποχρέωση να μην αφήσω να το υποψιαστεί κανείς. Κι είχα υποχρέωση προς όλους του συγγενείς και τους φίλους, να μην τους βαρύνω με μια στεναχώρια που δεν ήταν στο χέρι μου να απαλύνω.

Digitized by 10uk1s

Η Μάριαν είχε μείνει άναυδη.

—Στεναχωριόμουν βλέποντας τις ελπίδες που τρέφατε εσύ κι η μαμά, συνέχισε η Έλινορ, και μάλιστα προσπάθησα να σας βγάλω αυτές τις ιδέες, αλλά για να το κάνω καλύτερα θα έπρεπε να προδώσω τη Λούσι, αλλιώς δεν θα κατάφερνα να σας πείσω.

—Τέσσερις μήνες! Άραγε τον αγαπούσες;

—Ναι, αλλά δεν αγαπούσα μόνο αυτόν και επειδή η ψυχική γαλήνη των άλλων μου ήταν κι αυτή εξαιρετικά πολύτιμη, χαιρόμουν που δεν ξέρατε πόσο πολύ υπέφερα. Τώρα πια μπορώ να το συζητάω ήρεμα και δεν ήθελα για κανένα λόγο να στεναχωριέστε για μένα, γιατί, ειλικρινά, ούτε εγώ η ίδια δεν υποφέρω τόσο πολύ. Υπάρχουν αρκετά πράγματα που με παρηγορούν. Χαίρομαι που μπόρεσα να τ' αντέξω χωρίς να επιβαρύνω τους άλλους και δεν με βαραίνει η συνείδησή μου πως τα όνειρά μου διαψεύσθηκαν από ένα δικό μου λάθος. Επίσης, δεν έχω να κατηγορήσω τον Έντουαρτ για κάτι. Του εύχομαι πραγματικά να ευτυχήσει. Κι επειδή είμαι βέβαιη πως πράττει πάντα σωστά, πιστεύω πως και τώρα, αν και τον τρώει κάποια κρυφή στεναχώρια, θα ζήσει τελικά ευτυχισμένος. Η Λούσι είναι αρκετά μυαλωμένο κορίτσι κι αυτό είναι προϋπόθεση για να θεμελιωθεί κάτι καλό. Και σε τελευταία ανάλυση, Μάριαν, όσο μαγευτική κι αν είναι η ιδέα ενός αιώνιου έρωτα, η ιδέα πως όλη η ευτυχία μας εξαρτάται από ένα αναντικατάστατο πρόσωπο δεν σημαίνει κι ούτε πρέπει να σημαίνει ότι είναι πράγματι έτσι. Ο Έντουαρτ θα παντρευτεί τη Λούσι, μια γυναίκα ομορφότερη και εξυπνότερη από το μισό γυναικείο πληθυσμό. Κι αργότερα, ο χρόνος και η συνήθεια θα τον κάνουν να ξεχάσει πως κάποτε θεωρούσε κάποια άλλη καλύτερη απ' αυτήν.

—Αν το βλέπεις έτσι και πιστεύεις ότι η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να ξεπεραστεί τόσο εύκολα, τότε το σθένος σου και η αυτοκυριαρχία σου δεν είναι και τόσο περίεργα. Τώρα μου φαίνονται όλα πιο κατανοητά.

—Ναι, ξέρω, εσύ πιστεύεις ότι δεν μου στοίχισε πολύ. Για τέσσερις μήνες τα είχα όλα αυτά στο μυαλό μου χωρίς να μπορώ να πω τίποτα. Ήξερα πόσο βαρύ θα ήταν το πλήγμα για σένα και τη μαμά όταν το μαθαίνατε, χωρίς να μπορώ να κάνω τίποτα για να σας προετοιμάσω. Κι επιπλέον, μου το είπε, ή μάλλον με υποχρέωσε να το ακούσω, η ίδια γυναίκα που λόγω προτεραιότητας κατέστρεψε όλα μου τα όνειρα. Και όπως τουλάχιστον μου φάνηκε, μου το ανακοίνωσε θριαμβευτικά. Έπρεπε λοιπόν να διαλύσω τις υποψίες της και να προσπαθώ να φαίνομαι αδιάφορη για ένα θέμα που με πονούσε. Κι όχι μόνο μια και δυο, έπρεπε να ακούω και να ξανακούω τις θριαμβολογίες της και τους σκοπούς της. Ήξερα πως είχα χάσει τον Έντουαρτ για πάντα, χωρίς να υπάρχει κάτι που να με κάνει να τον αγαπώ λιγότερο, γιατί δεν είχε πέσει στην εκτίμησή μου και τίποτα δεν έδειχνε πως εγώ του ήμουνα αδιάφορη. Έπρεπε να υφίσταμαι τη μοχθηρία της αδερφής του και την αγένεια της μητέρας του, τιμωρούμενη για έναν έρωτα που δεν απολάμβανα. Κι όλα αυτά σε μια εποχή, που όπως ξέρεις, δεν ήταν το μοναδικό μου μαρτύριο. Αν δεν πιστεύεις ότι δεν έχω καθόλου αισθήματα, τότε μπορείς να καταλάβεις τι περνούσα όλον αυτό τον καιρό. Η γαλήνη με την οποία αντιμετωπίζω τώρα το θέμα και η παρηγοριά που κατέφερα να βρω βγήκαν από ένα αδιάλειπτο και οδυνηρό αγώνα, δεν ήρθαν μόνες τους κι ούτε εμφανίστηκαν από την αρχή για να μου δώσουν κουράγιο. Όχι, Μάριαν, αν δεν είχα κρατήσει την υπόσχεσή μου ούτε κι εγώ δεν ξέρω αν θα βαστιόμουν να μη σας δείξω ότι ήμουν τρομερά δυστυχισμένη.

Η Μάριαν είχε γίνει ράκος.

Digitized by 10uk1s

—Αχ, Έλινορ, αναφώνησε, με κάνεις να σιχαίνομαι τον εαυτό μου. Ήμουν τελείως απάνθρωπη μαζί σου! Εσύ, που ήσουν η μόνη μου παρηγοριά και στάθηκες δίπλα μου στις πιο δύσκολες στιγμές, δείχνοντας ότι υποφέρεις μόνο για μένα, να ακούς από μένα ένα τέτοιο ευχαριστώ; Έτσι σου ανταποδίδω την αγάπη σου; Επειδή η στάση σου με κάνει να ντρέπομαι για τη δική μου, προσπαθώ να τη μειώσω.

Τα πιο τρυφερά χάδια συνόδευσαν την πικρή αυτή εξομολόγηση και, στην ψυχολογική κατάσταση που βρισκόταν τώρα η Μάριαν, δεν ήταν καθόλου δύσκολο για την αδερφή της να της αποσπάσει όλες τις υποσχέσεις που ήθελε. Η Μάριαν υποσχέθηκε πράγματι να μην αφήσει ποτέ να φανεί η παραμικρή υπόνοια, γι' αυτό το θέμα και επίσης, όταν θα μιλούσε με τη Λούσι, να μην έδειχνε την αντιπάθειά της. Κι αν τύχαινε να συναντήσει τον Έντουαρτ, να του έδειχνε την ίδια εγκαρδιότητα που του μιλούσε πάντα. Μάλλον η Έλινορ ζητούσε πάρα πολλά. Αλλά όταν η Μάριαν αισθανόταν ότι είχε κάνει κακό, καμιά θυσία δεν της φαινόταν αρκετή για να επανορθώσει.

Και πράγματι, τήρησε τις υποσχέσεις της με θαυμαστό ζήλο. Άκουσε όλα όσα είχε να πει για το θέμα η κυρία Τζένιγκς, με εντελώς ψύχραιμη έκφραση, δεν εξέφρασε αντίθεση σε τίποτα απολύτως, και μάλιστα ακούστηκε να λέει τρεις φορές «ναι, βέβαια». Την άκουγε να πλέκει το εγκώμιο της Λούσι και η μόνη της αντίδραση ήταν να πηγαινοέρχεται από τη μια καρέκλα στην άλλη. Κι όταν η κυρία Τζένιγκς μίλησε για τη μεγάλη αγάπη που της έτρεφε ο Έντουαρτ, το μόνο που ένιωσε η Μάριαν ήταν ένας κόμπος στο λαιμό. Οι ηρωικές επιδόσεις της αδερφής της εμψύχωναν την Έλινορ να φερθεί το ίδιο θαρραλέα.

Το επόμενο πρωί, μπήκαν σε νέα δοκιμασία με την επίσκεψη του αδερφού τους, ο οποίος ήρθε με το πιο βαρυσήμαντο ύφος του κόσμου να τους μιλήσει για τη φοβερή συμφορά που τους είχε προκύψει μέσα στην οικογένεια και για να τις ενημερώσει για την υγεία της γυναίκας του.

—Θα μάθατε, φαντάζομαι, είπε με λυπημένο ύφος, για τη συνταρακτική αποκάλυψη που έγινε χθες στο ίδιο μου το σπίτι.

Όλες κούνησαν καταφατικά το κεφάλι. Η επισημότητα της στιγμής απαίτησε να είναι φειδωλές στα λόγια.

—Η νύφη σας, συνέχισε ο Τζον, υπέστη τρομερό νευρικό κλονισμό, όπως και η κυρία Φέραρς. Με δυο λόγια, ζήσαμε τραγικές στιγμές, αλλά ελπίζω πως η θύελλα δεν θα αφήσει πίσω της θύματα. Η καημένη η Φάνι ήταν σε κατάσταση υστερίας όλη μέρα χθες. Αλλά δεν θέλω να σας τρομάξω. Ο γιατρός είπε πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Έχει αρκετά δυνατή κράση κι όσο για το ψυχικό της σθένος είναι κάτι θεϊκό. Υπέστη όμως τρομερή απογοήτευση, λέει πως δεν μπορεί να εμπιστευτεί ξανά κανέναν και είναι φυσικό, έτσι που την ξεγέλασαν. Να ανταμείβεται με τέτοια αγνωμοσύνη από ανθρώπους στους οποίους έδειχνε απέραντη εμπιστοσύνη, ανθρώπους που περιέβαλλε με τέτοια καλοσύνη. Μόνο απ' την καλή της καρδιά προσκάλεσε αυτές τις κοπέλες στο σπίτι. Σκέφτηκε να τις φροντίσει κι αυτές λιγάκι, επειδή πίστευε πως ήταν ακίνδυνες και σωστές κοπέλες και πως θα ήταν καλή συντροφιά. Διαφορετικά, θα προτιμούσαμε να είχαμε εσάς καλεσμένες παρά αυτές, στο διάστημα που η ευγενική σας οικοδέσποινα φρόντιζε την κόρη της. Και ορίστε η ανταμοιβή μας! «Χίλιες φορές καλύτερα να είχα καλέσει τις αδερφές σου αντί γι' αυτές», μου είπε η Φάνι με όλη την τρυφερότητα με την οποία μιλά πάντα για σας.

Εδώ σταμάτησε για να δεχτεί τις ευχαριστίες τους, και συνέχισε:

Digitized by 10uk1s

—Το τι συνέβη στην κυρία Φέραρς όταν το έμαθε, δεν λέγεται. Πού να το φανταστεί η δύστυχη γυναίκα ότι την ώρα που αυτή διαπνεόταν από τα ευγενέστερα αισθήματα και κανόνιζε γι' αυτόν έναν αξιοζήλευτο γάμο, εκείνος ήταν μυστικά αρραβωνιασμένος με μιαν άλλη! Δεν ήταν δυνατό να φανταστεί ποτέ κάτι τέτοιο! Αν υπήρχαν υπόνοιες για κάποια συμπάθεια εκ μέρους του, την περίμενε από κάπου αλλού. Δεν το φανταζόταν ποτέ ότι είχε να φοβηθεί κάτι από εκείνη την κατεύθυνση. Είχε γίνει ράκος. Συζητήσαμε τελικά οι τρεις μας για να δούμε τι θα κάνουμε και η κυρία Φέραρς αποφάσισε να καλέσουν τον Έντουαρτ. Και ήρθε, αλλά, σας μιλάω ειλικρινά, ντρέπομαι να σας πω τι επακολούθησε. Ό,τι και να του 'πε η κυρία Φέραρς για να τον πείσει να διαλύσει τον αρραβώνα, ό,τι κι αν του είπα εγώ κι όσο κι αν τον παρακάλεσε η Φάνι, αυτός παρέμενε ανένδοτος και σταθερός στην απόφασή του. Αγνόησε τελείως κάθε έννοια στοργής και ευθύνης απέναντι στη μητέρα του. Ποτέ μου δεν περίμενα τόση αναισθησία από τον Έντουαρτ. Η κυρία Φέραρς του ανέλυσε όλες τις γενναιόδωρες προθέσεις της αν δεχόταν να παντρευτεί τη δεσποινίδα Μόρτον. Του δήλωσε πως θα του έγραφε το κτήμα στο Νόρφοκ, το οποίο θα του πρόσφερε καθαρά χίλιες λίρες το χρόνο. Προσφέρθηκε μάλιστα, όταν η κατάσταση έφτασε το απροχώρητο, να τις αυξήσει σε χίλιες διακόσιες, ενώ παράλληλα του εξήγησε την έσχατη ένδεια που τον περίμενε αν έκανε ένα τόσο κατώτερο γάμο. Το μόνο του εισόδημα θα ήταν οι διακόσιες λίρες που είχε και τώρα και επιπλέον η μητέρα του δεν θα ήθελε να τον ξαναδεί. Και όχι μόνο αυτό. Αν αποφάσιζε να κάνει κάποια δουλειά για να αυξήσει το εισόδημά του, αυτή θα έκανε τα πάντα για να τον εμποδίσει να προχωρήσει.

Στο σημείο αυτό, η Μάριαν δεν άντεξε άλλο να πνίξει την αγανάκτησή της κι έπλεξε τα χέρια αναφωνώντας:

—Κύριε των Δυνάμεων. Δεν είναι δυνατόν!

—Με όλο σου το δίκιο, καταλαβαίνω καλά την αντίδρασή σου βλέποντας τέτοιο πείσμα.

Η Μάριαν ήταν έτοιμη να του απαντήσει, αλλά θυμήθηκε τις υποσχέσεις της και συγκρατήθηκε.

—Όλες της οι προσπάθειες στάθηκαν άκαρπες. Ο Έντουαρτ μίλησε ελάχιστα, αλλά στα λίγα που είπε ήταν απόλυτα κατηγορηματικός. Τίποτα δεν στάθηκε ικανό να τον πείσει να διαλύσει αυτό τον αρραβώνα. Θα κρατούσε την υπόσχεσή του, με όποιο τίμημα.

—Εν τοιαύτη περιπτώσει, συμπεριφέρθηκε ως κύριος, αν μη τι άλλο, είπε ευθέως η κυρία Τζένιγκς, καθώς δεν μπορούσε να ακούει όλα αυτά αδιαμαρτύρητα. Να με συγχωρείτε πολύ, κύριε Ντάσγουντ, αλλά αν έκανε οτιδήποτε διαφορετικό, εγώ θα το θεωρούσα απάνθρωπο. Ενδιαφέρομαι κι εγώ γι' αυτήν την ιστορία, γιατί η Λούσι είναι ξαδέρφη μου και πιστεύω πως είναι το καλύτερο κορίτσι του κόσμου και πως της αξίζει ένα καλό παιδί όπως και σε κάθε άλλη.

Ο Τζον Ντάσγουντ είχε μείνει άναυδος, επειδή όμως ήταν χαμηλών τόνων και δεν του άρεσαν καθόλου οι εντάσεις, μη θέλοντας να προσβάλει κανέναν, ιδιαίτερα κανέναν πλούσιο, της απάντησε απόλυτα ήρεμα:

—Δεν είχα την πρόθεση να προσβάλω κανένα συγγενή σας, κυρία Τζένιγκς. Η δεσποινίς Λούσι Στιλ είναι προφανώς μια αξιόλογη κοπέλα, αλλά στην προκειμένη περίπτωση, η σχέση αυτή φαίνεται ανεπίτρεπτη και το γεγονός να έχει λογοδοθεί με ένα νεαρό που ήταν μαθητής του θείου της, γόνος μιας πλούσιας οικογένειας σαν της κυρίας Φέραρς, είναι ομολογουμένως κάπως περίεργο. Δεν θέλω ωστόσο να σχολιάσω τη συμπεριφορά ενός

Digitized by 10uk1s

προσώπου που σας είναι προσφιλές. Όλοι μας της ευχόμαστε κάθε ευτυχία. Η στάση που κράτησε η κυρία Φέραρς στην όλη υπόθεση ήταν αυτή που θα κρατούσε κάθε ευσυνείδητη μητέρα στη θέση της. Ο Έντουαρτ έκανε τις επιλογές του, και μου φαίνεται πως δεν είναι οι καλύτερες.

Η Μάριαν αναστέναξε, συμμεριζόμενη παρόμοιο φόβο, ενώ η Έλινορ ένιωσε ένα σφίξιμο στην καρδιά για τον Έντουαρτ, ξέροντας πως αψήφησε τις απειλές της μητέρας του για λογαριασμό μιας γυναίκας που δεν είχε να του προσφέρει και πολλά.

—Λοιπόν, είπε η κυρία Τζένιγκς, ποια ήταν η κατάληξη;

—Δυστυχώς, αγαπητή μου κυρία, το λέω με μεγάλη μου λύπη, επήλθε οριστική ρήξη. Ο Έντουαρτ αποκηρύχθηκε, φεύγοντας χθες οριστικά από το σπίτι της μάνας του, αλλά δεν ξέρουμε πού πήγε κι αν βρίσκεται ακόμα στο Λονδίνο. Και εμείς φυσικά δεν έχουμε καμιά άνεση να ρωτήσουμε.

—Το καημένο το παιδί, και τι θα απογίνει τώρα;

—Τι θα απογίνει, πράγματι! Είναι θλιβερό και να το σκέφτεται κανείς — ένας άνθρωπος που είχε γεννηθεί μέσα στα πλούτη. Δεν μπορώ να φανταστώ πιο δραματική κατάσταση. Πώς μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος μόνο με τους τόκους από δύο χιλιάδες λίρες; Και επιπλέον να σκέφτεται πως αν δεν είχε κάνει αυτή την απερισκεψία, θα μπορούσε να εισπράττει δυόμισι χιλιάδες το χρόνο, πραγματικά δεν υπάρχει πιο δύσκολη θέση. Αξίζει όλη τη συμπόνια μας, πόσο μάλλον αφού δεν επιτρέπεται να τον βοηθήσουμε με οποιοδήποτε άλλον τρόπο.

—Το καημένο το παλικάρι, φώναξε πάλι η κυρία Τζένικς. Εγώ του δίνω στέγη και τροφή πολύ ευχαρίστως, και μακάρι να μπορούσα να του το πω. Δεν πρέπει να ξοδεύει τώρα τα λεφτά του στα ξενοδοχεία και τις ταβέρνες.

Η Έλινορ την ευχαρίστησε για τη γενναιοδωρία της για τα καλά της αισθήματα, αν και δεν μπόρεσε να μη χαμογελάσει με τον τρόπο που τα εξέφρασε.

—Αν ενδιαφερόταν ο ίδιος για τον εαυτό του, όσο ενδιαφέρονται και οι δικοί του γι' αυτόν, θα ήταν τώρα σε μια θέση που θα του άρμοζε και δεν θα μειονεκτούσε σε τίποτα. Αλλά όπως έχουν τώρα τα πράγματα, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να τον βοηθήσει. Και υπάρχει και μια άλλη δυσάρεστη συνέπεια. Το πρωί που έφευγα είδα το δικηγόρο με την κυρία Φέραρς να συζητάνε το θέμα της περιουσίας της και τη διαδικασία να γράψει στο μικρό της γιο το κτήμα που προβλεπόταν για τον Έντουαρτ.

—Α, μάλιστα! Είπε η κυρία Τζένιγκς. Ωραία εκδίκηση. Τι να πω, η κακομοίρα, ό,τι καταλαβαίνει κάνει ο καθένας. Εγώ πάντως δεν θα πριμοδοτούσα το ένα μου παιδί, επειδή με στεναχώρησε το άλλο.

Η Μάριαν σηκώθηκε κι άρχισε να κάνει βόλτες πάνω κάτω.

—Υπάρχει τίποτα πιο βασανιστικό από το να βλέπεις μια ολόκληρη περιουσία προορισμένη για σένα να πηγαίνει στο μικρό σου αδερφό; Ειλικρινά τον λυπάμαι πολύ, συνέχισε ο Τζον.

Αφού ξόδεψε λίγα λεπτά ακόμα σε εκδηλώσεις της στεναχώριας του, τέλειωσε την επίσκεψή του δηλώνοντας κατ' επανάληψη πως η κατάσταση της Φάνι δεν ήταν σοβαρή

Digitized by 10uk1s

και συνεπώς να μην ανησυχούσαν, και αποχώρησε αφήνοντάς τις και τις τρεις με τα ίδια ακριβώς αισθήματα για τη στάση που κράτησε στο θέμα η κυρία Φέραρς, το ζεύγος Ντάσγουντ και ο Έντουαρτ.

Η οργή της Μάριαν ξέσπασε αμέσως μόλις έκλεισε πίσω του η πόρτα, παρασύροντας με τη σφοδρότητά της και τις άλλες δύο. Η Έλινορ ήταν πια αδύνατο να συγκρατηθεί, η κυρία Τζένιγκς δεν υπήρχε λόγος να το κάνει, κι έτσι όλες μαζί εξαπέλυσαν ένα δριμύ κατηγορώ εναντίον του Τζον.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 38

Η κυρία Τζένιγκς επαινούσε με τα πιο θερμά λόγια τη στάση του Έντουαρτ, αλλά μονάχα η Μάριαν και η Έλινορ καταλάβαιναν την πραγματική της αξία.

Αυτές μόνο γνώριζαν πόσο ανίσχυρο ήταν το κίνητρο της ανυπακοής του, μονάχα αυτές καταλάβαιναν ότι από αίσθημα καθήκοντος και μόνο είχε δεχτεί να μείνει χωρίς περιουσία και χωρίς οικογένεια, κι ότι το μόνο αντιστάθμισμα για όσα έχασε ήταν η συνείδηση πως έπραττε ορθά. Η Έλινορ ένιωθε περήφανη για το ήθος του και η Μάριαν του συγχωρούσε τα πάντα από συμπόνια για τη σκληρή ποινή του. Παρόλο, όμως, που οι δυο αδερφές μπορούσαν να μιλούν ελεύθερα γι' αυτό το θέμα, μετά την αποκάλυψη, καμιά από τις δύο δεν έδειχνε ιδιαίτερη διάθεση να το θίξει. Η Έλινορ το απόφευγε, επειδή η ακλόνητη βεβαιότητα της Μάριαν εδραίωνε ακόμα περισσότερο την κρυφή της πεποίθηση ότι ο Έντουαρτ την αγαπούσε ακόμα —κι αυτό ήταν κάτι που μάλλον προσπαθούσε να απωθήσει. Ενώ η Μάριαν δεν είχε ανάγκη να μιλήσει για ένα θέμα που την έκανε να ντρέπεται, αφού την οδηγούσε αναπόφευκτα στη σύγκριση της δική της αντιμετώπισης με την αντιμετώπιση της Έλινορ.

Η σύγκριση αυτή την είχε επηρεάσει βαθιά, όχι όμως με τον τρόπο που θα επιθυμούσε η αδερφή της. Δεν τη βοήθησε να ακολουθήσει το παράδειγμά της και να δείξει κι αυτή το ίδιο σθένος, αλλά την έκανε να μετανιώνει πικρά και να υποφέρει από ενοχές που δεν κατάφερνε να δείξει ψυχικές αντοχές. Της έφερνε όλο το μαρτύριο της μεταμέλειας, αλλά χωρίς ελπίδα αναμόρφωσης και την κατέβαλλε τόσο πολύ, ώστε αισθανόταν ανίκανη να φανεί δυνατή, πράγμα που την καταρράκωνε περισσότερο.

Είχαν περάσει ακόμα δυο μέρες χωρίς να μάθουν τίποτα για το τι συνέβαινε στην οδό Χάρλεϊ ή στην Μπάρτλεντ Μπίλντινγκς. Η κυρία Τζένιγκς, όμως, παρόλο που ήξερε πολλά για να μπορεί να μεταφέρει τα νέα από δω κι από κει, είχε αποφασίσει να πεταχτεί μέχρι τις ξαδέρφες της για παρηγοριά και ενημέρωση. Αλλά μια απρόσκλητη επίσκεψη γνωστών και φίλων την εμπόδισε εκείνες τις πρώτες μέρες.

Η τρίτη μέρα μετά τα γεγονότα ήταν μια υπέροχη ηλιόλουστη Κυριακή και παρόλο που ήταν μόλις η δεύτερη βδομάδα του Μαρτίου, πολλοί Λονδρέζοι βγήκαν να κάνουν περίπατο στον κήπο του Κένσιγκτον. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν η κυρία Τζένιγκς και η Έλινορ, ενώ η Μάριαν αποφάσισε να μείνει σπίτι και να μην κυκλοφορήσει σε ένα τόσο δημόσιο χώρο που μπορεί να επεφύλασσε εκπλήξεις.

Μόλις έφτασαν στον κήπο, συνάντησαν κάποια στενή φίλη της κυρίας Τζένιγκς και επειδή οι δυο κυρίες είχαν πολλά να πουν, η Έλινορ έμεινε μόνη να βυθιστεί στις σκέψεις της. Δεν συνάντησε πουθενά τον Γουίλομπι, πουθενά τον Έντουαρτ και για κάμποση ώρα δεν έγινε τίποτα ευχάριστο ή δυσάρεστο που να τη βγάλει από την περισυλλογή της.

Μέχρι που κάποια στιγμή είδαν μπροστά τους την Άννα Στιλ, να τους λέει, αν και κάπως δειλά, πόσο χαιρόταν που τις έβλεπε, και στη συνέχεια, βλέποντας την ιδιαίτερα πρόσχαρη υποδοχή που της επεφύλαξε η κυρία Τζένιγκς, να αφήνει τη συντροφιά της για να περπατήσει λίγο μαζί τους. Τότε η κυρία Τζένιγκς είπε χαμηλόφωνα στην Έλινορ:

—Κοιτάξτε να μάθετε όσες πιο πολλές λεπτομέρειες μπορείτε, γιατί εγώ δυστυχώς δεν μπορώ να αφήσω την κυρία Κλαρκ.

Ευτυχώς για την περιέργεια της κυρίας Τζένιγκς, αλλά και της Έλινορ, η Άννα Στιλ δεν είχε

Digitized by 10uk1s

ανάγκη να της κάνουν και πολλές ερωτήσεις για να τα ξεφουρνίσει όλα, γιατί αν περίμενε από την Έλινορ δεν θα έλεγε το παραμικρό.

—Δεν ξέρετε πόσο χαίρομαι που σας συνάντησα, είπε πιάνοντάς την από το μπράτσο, γιατί ήθελα να σας μιλήσω. Και πρόσθεσε, χαμηλώνοντας τη φωνή της: η κυρία Τζένιγκς πρέπει να τα έμαθε μάλλον τα νέα. Είναι θυμωμένη;

—Με εσάς; Όχι, το αντίθετο μάλιστα.

—Α, ευτυχώς. Και η λαίδη Μίντλετον; Ούτε αυτή θύμωσε

—Δεν μου φαίνεται πιθανό κάτι τέτοιο.

—Α, ωραία. Πω, πω, Θεούλη μου! Δεν ξέρετε τι πέρασα. Δεν έχω ξαναδεί τη Λούσι σε τόσο έξαλλη κατάσταση. Μου ορκίστηκε ότι δεν πρόκειται να μου κάνει την παραμικρή διευκόλυνση από δω και πέρα μέχρι να πεθάνει. Τώρα όμως της πέρασε τελείως και είμαστε οι καλύτερες φίλες του κόσμου. Να, βλέπετε αυτόν το φιόγκο στο καπέλο μου. Αυτή μου τον έφτιαξε χθες το βράδυ. Καλά, καλά, ξέρω εγώ, θα αρχίσετε να με πειράζετε κι εσείς, αλλά γιατί να μη φοράω ροζ κορδέλα; Και τι με νοιάζει εμένα αν είναι το αγαπημένο χρώμα του γιατρού; Κι υστέρα, που ήξερα εγώ, πριν μου το πει, ότι του αρέσει αυτό το χρώμα; Τα ξαδέρφια μου δεν μ' αφήνουν σε χλωρό κλαρί! Ώρες, ώρες πραγματικά, με κάνουν να κοκκινίζω ως τα αφτιά.

Είχε ξεφύγει πια σε ένα άλλο θέμα, κι έτσι η Έλινορ προτίμησε να την επαναφέρει στο προηγούμενο.

—Πάντως, εγώ σας το δηλώνω, δεσποινίς Ντάσγουντ, είπε θριαμβολογώντας, ότι ο κύριος Φέραρς θα την πάρει τη Λούσι, κι ας λένε μερικοί το αντίθετο. Είναι ντροπή να διαδίδονται τόσο κακόβουλες φημολογίες. Ό,τι και να περνάει απ' το μυαλό της Λούσι, όλοι οι άλλοι δεν έχουν καμιά δουλειά να πηγαίνουν να λένε ότι είναι τάχα βέβαιο.

—Εγώ δεν άκουσα κάτι τέτοιο, είπε η Έλινορ.

—Μπα; Σοβαρά; Κι όμως το είπαν και το παραείπαν — κι όχι μόνο ένας. Να, η δεσποινίς Γκόντμπι είπε στη δεσποινίδα Σπάρος, ότι κανένας άνθρωπος μυαλωμένος δεν μπορεί να αφήσει μια νύφη σαν τη δεσποινίδα Μόρτον, με τριάντα χιλιάδες λίρα προίκα, για να πάρει τη Λούσι Στιλ, που δεν έχει αρκετή περιουσία. Κι αυτό μου το 'πε η ίδια η δεσποινίς Σπάρος, αλλά κι ο ξάδερφός μου, ο Ρίτσαρντ, είπε κι αυτός ότι, αν το καλοσκεφτεί κανείς, ο κύριος Φέραρς μάλλον θα το βάλει στα πόδια. Κι όταν ο Έντουαρτ δεν εμφανίστηκε για τρεις μέρες, δεν ήξερα κι εγώ τι να υποθέσω. Και πιστεύω πραγματικά ότι κι η Λούσι πρέπει να είχε χάσει κάθε ελπίδα, γιατί φύγαμε από τους Ντάσγουντ Τετάρτη και πέρασαν τόσες μέρες κι ακόμα δεν ξέραμε πού ήταν και τι να υποθέσουμε. Κάποια στιγμή, η Λούσι σκέφτηκε να του γράψει, αλλά δεν της πήγαινε. Ώσπου εμφανίστηκε σήμερα το πρωί, την ώρα που είχαμε επιστρέψει από την εκκλησία και μας τα είπε όλα.

Την Τετάρτη, τον φώναξαν στην οδό Χάρλεϊ και εκεί ομολόγησε σε όλους ότι αγαπούσε τη Λούσι και δεν θα έπαιρνε άλλη εκτός απ' αυτήν, οπότε και έγιναν όλοι έξαλλοι. Αυτός απογοητεύτηκε τόσο με την όλη αντίδραση. Με ένα άλογο τράβηξε προς την εξοχή χωρίς να ξέρει πού θέλει να πάει και πέρασε όλη την Πέμπτη και την Παρασκευή σε κάποιο πανδοχείο μέχρι να συνέλθει. Κι αφού το σκέφτηκα ξανά και ξανά, είπε ότι τώρα που δεν είχε περιουσία και τίποτα στον κόσμο, του φαινόταν σκληρό να κρατήσει τη Λούσι σ' έναν

Digitized by 10uk1s

τέτοιο αρραβώνα, γιατί θα ήταν σε βάρος της να ζει με δύο χιλιάδες λίρες όλα κι όλα και στην περίπτωση που θα γινόταν πάστορας θα έπαιρνε μια θέση που δεν θα του εξασφάλιζε και πολλά χρήματα. Της είπε ότι αυτή μπορούσε να κάνει έναν καλύτερο γάμο, και γι' αυτό την παρακάλεσε να διαλύσουν τον αρραβώνα και να τον αφήσει να τα βγάλει πέρα μόνος του. Τον άκουσα με τα ίδια μου τα αφτιά να της τα λέει όλα αυτά ολοκάθαρα. Κι αν μιλούσε για χωρισμό, το έκανε μόνο για χάρη της, μόνο για το δικό της καλό κι όχι για το δικό του. Ναι, σε ό,τι έχω ιερό, δεν της είπε καθόλου ότι έχει βαρεθεί ή πως θέλει να παντρευτεί τη δεσποινίδα Μόρτον ή οτιδήποτε άλλο. Η Λούσι, όμως, δεν ήθελε ν' ακούσει κουβέντα για όλα αυτά, κι αμέσως του είπε γλυκόλογα, του ομολόγησε κι εκείνη ότι μπορούσε να ζήσει μαζί του με πολύ λίγα χρήματα κι ότι δεν την ένοιαζαν τα πλούτη. Και τότε αυτός χάρηκε πολύ και για κάμποση ώρα μίλησαν για το τι θα έκαναν, συμφωνώντας πως έπρεπε να χειροτονηθεί το γρηγορότερο, αναβάλλοντας το γάμο μέχρι να βρει κάποια εισοδήματα. Μετά δεν μπόρεσα ν' ακούσω άλλα γιατί με φώναξε ο ξάδερφός μου και μου είπε πως είχε έρθει η κυρία Ρίτσαρντσον με την άμαξά της και ήθελε για παρέα κάποια απ' τις δυο μας. Έτσι, αναγκάστηκα να τους διακόψω για να τη ρωτήσω αν ήθελε να πάει, αλλά εκείνη δεν ήθελε ν' αφήσει τον Έντουαρτ. Και τότε έβγαλα ένα ζευγάρι μεταξωτές κάλτσες και έφυγα.

—Τι εννοείτε όταν λέτε να τους διακόψετε, είπε η Έλινορ. Δεν τα λέγατε όλοι μαζί αυτά;

—Καλέ, τι λέτε; Πώς όλοι μαζί, αφού αυτή ήταν μια συζήτηση μεταξύ του ζευγαριού. Μεγάλη κοπέλα είστε, δεν καταλαβαίνετε; Αυτοί βρίσκονταν μόνοι τους κλεισμένοι στο σαλόνι κι εγώ κρυφάκουγα πίσω από την πόρτα.

—Δεσποινίς Στιλ, τι είναι αυτά που λέτε; Αναφώνησε η Έλινορ. Δηλαδή, όλα αυτά που είπατε τα μάθετε κρυφακούγοντας; Λυπάμαι πολύ που δεν το ήξερα, γιατί δεν θα είχα δεχτεί σε καμία περίπτωση να ακούσω μια τέτοια συζήτηση που δεν πρέπει ούτε εσείς να είχατε ακούσει. Πώς είναι δυνατό να κάνετε κάτι τόσο ανεπίτρεπτο προς την αδερφή σας;

—Σιγά καλέ! Δεν έκανα και κανένα έγκλημα. Εγώ στεκόμουν πίσω απ' την πόρτα κι έτυχε ν' ακούσω κάποια λόγια. Και είμαι σίγουρη ότι και η Λούσι θα έκανε το ίδιο στη θέση μου. Και όταν, πριν από δύο χρόνια, ήμουν εγώ με τη Μάρθα Σαρπ κι είχαμε πολλά να μοιραστούμε στα κρυφά, χωνόταν σ' ένα ντουλάπι ή πίσω από κανένα παραβάν για να ακούσει τι λέμε.

Η Έλινορ προσπάθησε να πιάσει κάποιο άλλο θέμα, αλλά η δεσποινίς Στιλ δεν μπορούσε να ξεχάσει ούτε για μισό λεπτό το θέμα που απασχολούσε το μυαλό της.

—Ο Έντουαρτ λέει να πάει στην Οξφόρδη, αλλά προς το παρόν μένει στην Πα Μάο, στον αριθμό τάδε. Τι κακιά που είναι όμως η μητέρα του; Αλλά κι ο αδελφός σας και η νύφη σας δεν πάνε πίσω! Τέλος πάντων, δεν θέλω να μιλήσω άσχημα γι' αυτούς και για εσάς. Κι έπειτα δεν έχω παράπονο, μας έστειλαν σπίτι μας με την άμαξα, κι αυτό δεν το περίμενα. Και μάλιστα, σκέφτηκα ότι η νύφη σας θα μας ζητούσε να της επιστρέψουμε τις κασετίνες ραπτικής που μας είχε χαρίσει πριν δυο μέρες, αλλά δεν είπε τίποτα. Πάντως, εγώ καλού κακού φρόντισα να κρύψω τη δική μου. Ο Έντουαρτ λέει ότι πρέπει να κάτσει για λίγο καιρό στην Οξφόρδη για κάποιες δουλειές. Και μετά, αφού βρει έναν επίσκοπο, θα χειροτονηθεί. Ήθελα να 'ξερα σε ποια εκκλησία θα τον στείλουν! Πω, πω! Φαντάζομαι τι θα γίνει. Κόβω το λαιμό μου πως ξέρω πολύ καλά τι θα πουν τα ξαδέρφια μου μόλις το μάθουν. Θα μου πουν να γράψω στο γιατρό και να του πω να πάρει τον Έντουαρτ στην εκκλησία του νέου κτήματός του. Ναι, ναι, αυτό θα μου πουν. Α, πα, πα! Δεν πρόκειται να πράξω εγώ έτσι, με τίποτα. Άκου να γράψω στο γιατρό!

—Ωραία, είπε η Έλινορ. Καλό είναι να είμαστε πάντα προετοιμασμένοι. Αρκεί που έχετε

Digitized by 10uk1s

πάντα την απάντηση έτοιμη.

Η δεσποινίς Στιλ είχε όλη την καλή διάθεση να συνεχίσει πάνω στο θέμα, αλλά βλέποντας να έρχονται οι φίλοι της, αναγκάστηκε ν' αλλάξει θέμα.

—Αχ, έρχονται οι Ρίτσαρντσον. Είχα κι άλλα πολλά να σας πω, αλλά δεν μπορώ να μείνω πιο πολύ. Είναι πολύ κύριοι αυτοί οι άνθρωποι. Έχουν πάμπολλα λεφτά και δικό τους αμάξι. Δεν προλαβαίνω να μιλήσω στην κυρία Τζένιγκς, γι' αυτό σας παρακαλώ πείτε της ένα μεγάλο ευχαριστώ που δεν ενοχλήθηκε από την ιστορία αυτή, το ίδιο και στην κυρία Μίντλετον. Κι αν τύχει και καμιά φορά λείψετε και η κυρία Τζένιγκς θέλει παρέα, εμείς θα χαρούμε οπωσδήποτε να έρθουμε στο σπίτι της. Η λαίδη Μίντλετον, δεν νομίζω να μας καλέσει τώρα κοντά. Αντίο. Κρίμα που δεν είδα τη δεσποινίδα Μάριαν. Δώστε της πολλούς χαιρετισμούς. Καλέ, φορέσατε τη μουσελίνα σας; Πώς και δεν σκεφτήκατε μήπως σκιστεί εδώ πέρα;

Κι αφού εξέφρασε κι αυτή την ανησυχία, έσπευσε να χαιρετήσει την κυρία Τζένιγκς πριν πάει στους Ρίτσαρντσον. Η Έλινορ βυθίστηκε πάλι στις σκέψεις της. Όλα είχαν γίνει όπως περίπου τα είχε φανταστεί και προβλέψει. Τελικά, ο γάμος ανάμεσα στη Λούσι και τον Έντουαρτ ήταν δεδομένος. Το μόνο που ήταν άγνωστο ήταν το πότε. Τα πάντα εξαρτιόνταν, όπως είχε πολύ σωστά σκεφτεί, από το χρόνο που θα έπαιρνε εκείνο το διορισμό, ο οποίος φαινόταν να μην έρχεται από πουθενά.

Αμέσως μόλις μπήκαν στην άμαξα, η κυρία Τζένιγκς ήταν γεμάτη περιέργεια να μάθει τι είχε γίνει, αλλά επειδή η Έλινορ θεωρούσε ανέντιμο να μεταφέρει πληροφορίες που είχαν εκτιμηθεί τόσο ανέντιμα, περιορίστηκε να της περιγράψει μόνο συνοπτικά και στα σημεία εκείνα που πίστευε πως δεν θα ενοχλούσαν τη Λούσι. Η συνέχιση του αρραβώνα και τα μέσα με τα οποία θα επετύγχαναν ο σκοπό τους ήταν οι μόνες πληροφορίες που έδωσε και οι οποίες προκάλεσαν ένα εύλογο σχόλιο από την κυρία Τζένιγκς:

—Να περιμένουν μέχρι να βρει κάποιο εισόδημα! Μάλιστα, γνωρίζουμε ποια θα είναι η κατάληξη. Θα περιμένουν πολύ μέχρι να βρουν μια θέση υπεφημερίου με πενήντα λίρες το χρόνο, συν το δικό του εισόδημα από τις δύο χιλιάδες και τα όσα λίγα μπορούν να δώσουν ο κύριος Στιλ και ο κύριος Πρατ. Μετά θα αρχίσουν να κάνουν παιδιά και ούτε ψύλλος στον κόρφο τους — θα μείνουν πάμφτωχοι. Πρέπει να δω τι μπορώ να κάνω για να μπορέσουν να επιπλώσουν το σπίτι τους. Κι έλεγα εγώ την άλλη φορά για δύο γυναίκες και δύο υπηρέτες. Όχι, όχι, καλύτερα να βρουν μια γερή κοπέλα για όλες τις δουλειές. Δεν κάνει γι' αυτούς η γυναίκα που σκεφτόμουν αρχικά.

Το επόμενο πρωί, έφτασε με το εσωτερικό ταχυδρομείο ένα γράμμα για την Έλινορ από τη Λούσι που έλεγε τα παρακάτω:

Μπάρτλετς Μπίλντινγκς Μάρτιος

Ελπίζω πως η αγαπημένη μου δεσποινίς Ντάσγουντ δεν θα εκνευριστεί με το θάρρος που πήρα να της γράψω, αλλά φαντάζομαι η συμπάθειά σας για μένα θα σας κάνει να χαρείτε για τα καλά νέα που έχω σε σχέση με τον αγαπημένο μου Έντουαρτ, ύστερα από όλα τα βάσανα που υποφέραμε τον τελευταίο καιρό. Αλλά, θα σας εξηγήσω καλύτερα: να είναι καλά ο Θεός, παρόλο που υποφέραμε φρικτά, τώρα είμαστε και οι δύο πολύ καλά και ξεχειλίζουμε από την ευτυχία που θα μας δίνει πάντα η αγάπη του ενός για τον άλλον. Περάσαμε μεγάλες δοκιμασίες και κατατρεγμούς, αλλά είδαμε

Digitized by 10uk1s

παράλληλα με μεγάλη μας χαρά κι ευγνωμοσύνη, πόσους πολλούς φίλους έχουμε, και φυσικά ένας απ' αυτούς είστε κι εσείς και δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μεγάλη σας καλοσύνη και το ίδιο κι ο Έντουαρτ, στον οποίο έχω μιλήσει για εσάς. Ξέρω ότι θα χαρείτε κι εσείς και η αγαπημένη μου κυρία Τζένιγκς όταν σας ομολογήσω ότι χθες περάσαμε δυο ολόκληρες ώρες μαζί και ο Έντουαρτ δεν ήθελε να προχωρήσουμε στο χωρισμό, παρόλο που εγώ του το ζήτησα με μεγάλη ειλικρίνεια, γιατί το θεώρησα χρέος μου, αφού ήταν αυτό το πιο φρόνιμο. Και θα χωρίζαμε επιτόπου αν το είχε δεχτεί. Αλλά μου είπε ότι αυτό δεν θα γινόταν ποτέ κι ο θυμός της μάνας του δεν τον ενδιέφερε όσο είχε τη δική μου αγάπη. Σίγουρα το μέλλον μας δεν προδιαγράφεται και τόσο ρόδινο, αλλά πρέπει να περιμένουμε ελπίζοντας πως κάποτε θα βελτιωθούν οι καταστάσεις. Ο Έντουαρτ θα χειροτονηθεί σε λίγο κι αν έχετε τη δυνατότητα να τον συστήσετε σε κάποιον που μπορεί να του παραχωρήσει κάποιο εισόδημα, είμαι βέβαιη πως θα φροντίσετε να το κάνετε. Αλλά και η αγαπημένη μου κυρία Τζένιγκς, θα μπορούσε να πει κάποια καλά λόγια στο σερ Τζον ή στον κύριο Πάλμερ ή σε όποιον άλλον μπορεί να ξέρει, ο οποίος θα μπορούσε να βοηθήσει. Το λάθος της Άννας ήταν πολύ μεγάλο, αλλά το έκανε για το καλό μας, η καημένη, κι έτσι δεν μπορώ να πω τίποτα. Ελπίζω πως η κυρία Τζένιγκς θα κάνει τον κόπο να έρθει να μας δει κάποια μέρα. Αν περνάει απ' τα μέρη μας, θα ήταν ευγενικό εκ μέρους της και τα ξαδέλφια μου θα ήταν περήφανα να τη γνωρίσουν. Φτάνοντας στο τέλος του χαρτιού, μου φαίνεται ότι πρέπει να τελειώσω και σας παρακαλώ να της δώσετε όλο το σεβασμό και τις ευχαριστίες μου, όπως επίσης στο σερ Τζον και τη λαίδη Μίντλετον και τα λατρεμένα παιδάκια τους, όταν τύχει και τους ξαναδείτε, καθώς και την αγάπη μου στη δεσποινίδα Μάριαν.

Ολοκληρώνοντας αυτό το γράμμα, το έδωσε αμέσως στην κυρία Τζένιγκς γιατί θεώρησε ότι αυτός ήταν η κύριος σκοπός της αποστολής του. Αυτή το διάβασε μεγαλόφωνα, συνοδεύοντάς το με πολλά ευμενή σχόλια.

—Μάλιστα, υπέροχα... Τι χαριτωμένα που τα λέει. Α, τον άφησε ελεύθερο. Αυτό είναι πολύ αξιέπαινο. Πολύ φυσικό για έναν άνθρωπο σαν τη Λούσι... Το καημένο το κορίτσι. Μακάρι να τους βρω ένα εισόδημα. Είδατε, με αποκαλεί αγαπημένη της. Πολύ καλόκαρδο κορίτσι. Μα, ναι φυσικά. Αυτό εδώ είναι πολύ καλογραμμένο. Ναι, και βέβαια θα τους επισκεφτώ. Τι ευγενική που είναι, δεν ξέχασε κανέναν. Είναι το πιο τρυφερό γράμμα που έχω δει στη ζωή μου, μια επιστολή που τιμά και την καρδιά και το μυαλό εκείνης που το έγραψε.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 39

Οι δεσποινίδες Ντάσγουντ είχαν παραμείνει στην πόλη παραπάνω από δύο μήνες και η ανυπομονησία της Μάριαν μεγάλωνε μέρα με τη μέρα. Της έλειπε ο αέρας, η ελευθερία και η γαλήνη της εξοχής. Θεωρούσε ότι το μόνο μέρος που μπορούσε να της κάνει καλό αυτόν τον καιρό ήταν το Μπάρτον. Η Έλινορ ανυπομονούσε κι αυτή να γυρίσουν στο σπίτι, μόνο που επιβράδυνε την απόφασή της, επειδή το ταξίδι ήταν μεγάλο κι είχε δυσκολίες — κάτι που η Μάριαν δεν ήθελε να παραδεχτεί καθόλου. Τώρα, όμως, είχε αρχίσει να το σκέφτεται στα σοβαρά και το είχε δηλώσει στην οικοδέσποινά τους, η οποία έφερνε σε αυτή την ιδέα όλα τα αντίθετα επιχειρήματα που της υπαγόρευαν οι καλές της προθέσεις. Μέχρι που στο τέλος εμφανίστηκε μια τρίτη εκδοχή, η οποία φάνηκε στην Έλινορ πολύ καλύτερη από τις άλλες δύο. Στα τέλη Μαρτίου, το ζεύγος Πάλμερ επρόκειτο να πάει για το Πάσχα στο Κλίβελαντ και η Σαρλότ παρακάλεσε τη μητέρα της και τις νεαρές της φίλες να πάνε μαζί τους. Μόνο και μόνο η πρόσκληση της Σαρλότ δεν θα ήταν αρκετή για να κάμψει τη διακριτικότητα της Έλινορ, αν δεν την υποστήριζε με μεγάλη ευγένεια και ο σύζυγός της. Η ειλικρινής αυτή φιλοφρόνηση του κυρίου Πάλμερ σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι τρόποι του απέναντί τους είχαν βελτιωθεί αισθητά από την ημέρα που έμαθε πόσο άσχημα ήταν η αδερφή της, την έκανε να δεχτεί με μεγάλη προθυμία.

Όταν όμως το είπε στη Μάριαν, εκείνη δεν ήθελε να τ' ακούσει με κανένα τρόπο.

—Στο Κλίβελαντ! Φώναξε τρομαγμένη. Όχι, αποκλείεται να πάω στο Κλίβελαντ.

—Μα γνωρίζουμε καλά, είπε με ηρεμία η Έλινορ, ότι το σπίτι τους δεν είναι και τόσο κοντά στο...

—Ναι, αλλά είναι στην ίδια κομητεία. Αποκλείεται να πάω στο Σόμερσετ. Εκεί που νόμιζα ότι θα πήγαινα — όχι Έλινορ, δεν είναι δυνατό να μου ζητάς ένα τέτοιο πράγμα.

Η Έλινορ συγκρατήθηκε και δεν της μίλησε για την ανάγκη να ξεπεράσει αυτά τα αισθήματα. Προσπάθησε απλώς να τα υπερκεράσει εξηγώντας ότι έτσι θα ρυθμιζόταν με το βολικότερο τρόπο το θέμα της επιστροφής τους στην πολυαγαπημένη τους μητέρα, την οποία η Μάριαν φλεγόταν να ξαναδεί.

Το Κλίβελαντ απείχε μόνο λίγα μίλα από το Μπρίστολ και το ταξίδι προς το Μπάρτον θα τους έπαιρνε περίπου μία ολόκληρη μέρα. Συνεπώς, θα ήταν πολύ εύκολο να τις πάρει ο υπηρέτης της μητέρας τους. Κι εφόσον δεν υπήρχε περίπτωση να μείνουν πάνω από μία εβδομάδα στο Κλίβελαντ, μπορούσαν να είναι σίγουρες ότι θα επέστρεφαν στο σπίτι τους περίπου σε τρεισήμισι εβδομάδες. Έτσι, η πραγματική αγάπη της Μάριαν για τη μητέρα της τη βοήθησαν να ξεχάσει τις φανταστικές τραγωδίες που είχε πλάσει ο νους της.

Η κυρία Τζένιγκς, η οποία διόλου δεν είχε βαρεθεί τις καλεσμένες της, προσπάθησε να τις πείσει με επιμονή να γυρίσουν στο Λονδίνο μετά το Κλίβελαντ. Η Έλινορ την ευχαρίστησε πολύ αλλά αρνήθηκε ν' αλλάξει τα σχέδιά τους και φτάνοντας η συγκατάθεση της μητέρας της με το ταχυδρομείο, η ημέρα του γυρισμού τους οριστικοποιήθηκε τελικά. Η Μάριαν άρχισε τώρα να μετράει μια μια τις ημέρες που την απομάκρυναν ακόμα από το Μπάρτον.

—Αχ, συνταγματάρχη μου, τι θα απογίνουμε τώρα χωρίς τις δεσποινίδες Ντάσγουντ; Ήταν η πρώτη της κουβέντα προς τον κύριο Μπράντον, μετά την οριστική απόφαση των δύο κοριτσιών. Πάει, το αποφάσισαν, μετά τους Πάλμερ θα φύγουν. Πω, πω, θα μείνουμε μόνοι μας όταν γυρίσουμε. Θα μας πιάσει κατάθλιψη, έτσι που θα είμαστε ολομόναχοι και θα

Digitized by 10uk1s

βαριόμαστε τη ζωή μας!

Πολύ πιθανόν η κυρία Τζένιγκς με αυτή την εισαγωγή περί της μελλοντικής τους θλίψης, να οδηγούσε το συνταγματάρχη στην πολυπόθητη εκείνη πρόταση που θα τον γλίτωνε από μια τόσο μαύρη προοπτική. Κι αν πράγματι είχε τέτοιο σκοπό, μπορούσε ύστερα από λίγο να κάνει την πρόταση, αν πιστεύει ότι θα είχε πετύχει. Γιατί όταν η Έλινορ βρισκόταν κάποια στιγμή κοντά στο παράθυρο παίρνοντας διαστάσεις για ένα χαρακτικό που είχε σκοπό να σχεδιάσει για τον καλό της φίλο, αυτός την πλησίασε και μίλησαν αρκετή ώρα μεταξύ τους. Η επιρροή που είχε αυτή η συζήτηση πάνω της δεν ήταν δυνατό να ξεφύγει από το βλέμμα της κυρίας Τζένιγκς. Βέβαια, είχε τη διακριτικότητα να μην κρυφακούει. Απεναντίας, είχε αλλάξει επίτηδες θέση για να μην ακούει και είχε καθίσει κοντά στο πιάνο όπου έπαιζε η Μάριαν. Φυσικά, της ήταν αδύνατο να μην προσέξει ότι η Έλινορ είχε αλλάξει χρώμα και ότι έδειχνε πολύ συγκινημένη ακούγοντάς τον με τόση προσοχή, ώστε είχε εγκαταλείψει το έργο της. Κι όταν έγινε μια παύση από τη Μάριαν για να γυρίσει σελίδα, έφτασαν στ' αφτιά της κάποια του λόγια που επαλήθευαν ακόμα περισσότερο τις προσδοκίες της: τον άκουσε να απολογείται για την άσχημη κατάσταση του σπιτιού του. Τώρα πια το θεωρούσε ολοφάνερο —αν και δεν πολυκαταλάβαινε τι ακριβώς ήθελε να πει. Πάντως, δεν την απασχόλησε για πολύ, μάλλον υπέθεσε ότι έπρεπε να είναι μέσα στη συνηθισμένη εθιμοτυπία. Την απάντηση της Έλινορ δεν την άκουσε, αλλά από τα χείλη της κατάλαβε ότι αυτό δεν ήταν και κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Γι' αυτές τις λέξεις την ευλόγησε απ' τα βάθη της καρδιάς της. Μίλησαν ακόμα λίγα λεπτά, χωρίς να ακούσει λέξη και ύστερα από μια παύση της Μάριαν, έφτασε στ' αφτιά της η ήρεμη φωνή του που έλεγε:

—Φοβάμαι πως δεν μπορεί να γίνει πολύ άμεσα.

Η κυρία Τζένιγκς έκπληκτη και αγανακτισμένη με αυτή την τόσο ελάχιστα ερωτική κουβέντα, λίγο έλειψε να φωνάξει: «Σώσον Κύριε! Και πού είναι το εμπόδιο!» Κρατήθηκε όμως και περιορίστηκε να τα πει στον εαυτό της: «Τι περίμενε, δηλαδή, να φτάσει σε ηλικία γάμου;»

Αυτή ωστόσο η καθυστέρηση δεν φάνηκε να ενοχλεί ή να προσβάλει την όμορφη αυτή κοπέλα. Γιατί, όταν ύστερα από λίγο, τέλειωσαν την κουβέντα τους και αποχωρίστηκαν, η κυρία Τζένιγκς άκουσε ξεκάθαρα την Έλινορ να λέει με απόλυτο ύφος:

—Θα σας είμαι πάντα βαθιά υποχρεωμένη.

Η κυρία Τζένιγκς έμεινε κατασυγκινημένη με την ευγνωμοσύνη της. Το μόνο που δεν μπορούσε να καταλάβει ήταν πώς ύστερα από μια τέτοια κουβέντα ο συνταγματάρχης αποφάσισε να φύγει —γιατί αυτό ακριβώς έκανε— με απόλυτη ψυχραιμία και χωρίς να κάνει τον κόπο ν' απαντήσει. Δεν περίμενε ότι η νεαρή της φίλη θα έπεφτε σε τόσο αναίσθητο σύζυγο.

Τα λόγια που είχαν ανταλλάξει ήταν στην πραγματικότητα τα εξής:

—Άκουσα, της είπε λίγο αναστατωμένος, για το χείριστο τρόπο με τον οποίο φέρθηκε η οικογένεια του κυρίου Φέραρς στο φίλο σας, τον Έντουαρτ. Αν κατάλαβα καλά, τον αποκήρυξαν επειδή δεν δέχτηκε να διαλύσει τον αρραβώνα του με μια θαυμάσια κοπέλα. Είναι αλήθεια αυτό που μου είπαν; Είναι πραγματικά έτσι;

Η Έλινορ τού το επιβεβαίωσε.

Digitized by 10uk1s

—Η σκληρότητα, η απάνθρωπη σκληρότητα αυτών που προσπαθούν να χωρίσουν δύο νέους που αγαπιούνται είναι αδιανόητη. Η κυρία Φέραρς δεν έχει συναίσθηση των πράξεών της, δεν κατανοεί πού μπορεί να οδηγήσει το σπλάχνο της. Τον έχω γνωρίσει τον κύριο Φέραρς και μου φάνηκε πολύ συμπαθής. Δεν είναι από τους ανθρώπους με τους οποίους εξοικειώνεται κανείς πολύ γρήγορα, αλλά αυτό το λίγο που τον γνωρίζω, μου αρκεί για να του ευχηθώ κάθε ευτυχία. Και το γεγονός πως είναι φίλος σας με κάνει να το εύχομαι ακόμα περισσότερο. Πήρε το αφτί μου ότι σχεδιάζει να γίνει πάστορας και θα σας παρακαλούσα να μου κάνετε τη χάρη να τον πληροφορήσετε πως το πρεσβυτέριο του Ντέλαφορντ χηρεύει και θα μπορούσε να είναι δικό του, εφόσον βέβαια νομίζει ότι θα το ήθελε — αν και αυτό στην κατάστασή του μάλλον θα πρέπει να είναι βέβαιο. Θα ευχόμουν μόνο να είχε μεγαλύτερη αξία γιατί πρόκειται για μικρό πρεσβυτέριο. Νομίζω ότι ο προηγούμενος κάτοχός του δεν έβγαζε παραπάνω από διακόσιες λίρες το χρόνο. Και μολονότι μπορεί να βελτιωθεί, δεν πιστεύω ότι μπορεί να δώσει ένα άνετο εισόδημα. Εγώ πάντως του το προσφέρω με μεγάλη μου χαρά και σας παρακαλώ να του το πείτε.

Η έκπληξη της Έλινορ ήταν τόσο μεγάλη όσο κι αν την είχε ζητήσει σε γάμο. Μια θέση που μέχρι χθες ήταν ανέφικτη, ήταν δική του και του έδινε τη δυνατότητα να παντρευτεί. Και η τύχη το έφερε να είναι αυτή η ίδια η οποία θα του την παρέδιδε! Η συγκίνησή της ήταν τόσο μεγάλη και έκδηλη που η κυρία Τζένιγκς δικαιολογημένα την απέδωσε σε άλλη αιτία. Τα αισθήματα αυτής της συγκίνησης ήταν συγκεχυμένα. Δεν ήταν όλα ευχάριστα, αλλά η εκτίμησή της για την καλοσύνη του συνταγματάρχη και η ευγνωμοσύνη της για την αληθινή του φιλία προς αυτήν υπερίσχυσαν και εκφράστηκαν με τα πιο ζεστά λόγια. Τον ευχαρίστησε με όλη την καρδιά της, πλέκοντας και το απαραίτητο εγκώμιο για το χαρακτήρα του Έντουαρτ και βεβαίωσε τον κύριο Μπράντον πως θα του μετέφερε ευχαρίστως την είδηση, αν ο ίδιος ήθελε να αναθέσει σε έναν άλλον να το κάνει. Παράλληλα, όμως, του είπε ότι θα ήταν πολύ καλύτερο να το αναλάμβανε μόνος του. Δεν ήθελε να επιβαρύνει τον Έντουαρτ με κάποιο αίσθημα υποχρέωσης απέναντί της και γι' αυτό θα προτιμούσε να μην του το έλεγε αυτή. Αλλά ο κύριος Μπράντον, με τα ίδια λεπτά αισθήματα, προτιμούσε να το αποφύγει κι αυτός επιμένοντας να το αναθέσει σε αυτήν. Έτσι η Έλινορ υποχώρησε. Ο Έντουαρτ πρέπει να ήταν ακόμα στο Λονδίνο και η διεύθυνσή του βρέθηκε από την Άννα Στιλ. Μπορούσε λοιπόν να του γράψει την ίδια μέρα. Όταν κανονίστηκε κι αυτό το ζήτημα, ο κύριος Μπράντον άρχισε να λέει πόσο τυχερός ήταν ο ίδιος που είχε βρει ένα τόσο σοβαρό και καλό γείτονα. Τότε ήταν που εξέφρασε τη λύπη του, ότι το σπίτι ήταν μικρό και όχι σε καλή κατάσταση — πρόβλημα που η Έλινορ, όπως είχε σωστά συμπεράνει η κυρία Τζένιγκς, θεώρησε εντελώς ασήμαντο.

—Δεν πιστεύω, είπε ότι το μέγεθος του σπιτιού θα είναι σοβαρό πρόβλημα γι' αυτούς, αφού θα είναι ανάλογο με το εισόδημα και την οικογένειά τους.

Τότε ο συνταγματάρχης κατάλαβε έκπληκτος ότι η Έλινορ θεωρούσε το γάμο ως μια σίγουρη επίπτωση της δωρεάς τους. Ο ίδιος όμως δεν πίστευε πως ένας άνθρωπος όπως ο Έντουαρτ θα τολμούσε να κάνει οικογένεια με ένα εισόδημα της τάξης του πρεσβυτερίου του Ντέλαφορντ.

—Το μόνο που μπορεί να αποφέρει το μικρό πρεσβυτέριο στον κύριο Φέραρς είναι η δυνατότητα να ζήσει άνετα μόνος του. Αυτό δεν του αρκεί για να παντρευτεί. Η δικαιοδοσία μου εξαντλείται, δυστυχώς, μόνο σε κάτι τέτοιο, αλλά και οι γνωριμίες μου δεν φτάνουν πιο μακριά. Αν, πάντως, μου δοθεί η δυνατότητα να τον βοηθήσω πιο πολύ, θα το κάνω με μεγάλη ευχαρίστηση. Καταλαβαίνω πως αυτό που του προσφέρω αυτή τη στιγμή είναι εντελώς πενιχρό, αφού δεν τον βοηθά να πραγματοποιήσει την πιο φλογερή του επιθυμία. Ο γάμος πολύ φοβάμαι ότι δεν μπορεί να γίνει πολύ σύντομα.

Digitized by 10uk1s

Αυτή τη φράση πρέπει να παρερμήνευσε η κυρία Τζένιγκς και την έκανε δικαιολογημένα να αγανακτήσει. Τώρα όμως που ξέρουμε όσα ακριβώς συζητήθηκαν μεταξύ της Έλινορ και του κυρίου Μπράντον την ώρα που στέκονταν στο παράθυρο, βλέπουμε ότι η ευγνωμοσύνη που εξέφρασε η Έλινορ αποχαιρετώντας τον θα μπορούσε, σε γενικές γραμμές, να θεωρηθεί αρκετά δικαιολογημένη, στην περίπτωση που ήταν σχετική με πρόταση γάμου.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40

—Λοιπόν, καλή μου, είπε η κυρία Τζένιγκς πονηρά, δεν θέλω να σας ρωτήσω τι συζητούσατε με το συνταγματάρχη μας, γιατί όσες προσπάθειες κι αν έκανα για να μην ακούσω, κάτι πήρε το αφτί μου, ώστε να υπονοήσω τι μπορεί να τρέχει. Και ειλικρινά σάς το λέω, είναι το πιο ωραίο νέο που άκουσα στη ζωή μου. Συμμερίζομαι τη χαρά σας ολόψυχα.

—Ευχαριστώ πολύ, είπε η Έλινορ. Είναι πράγματι μεγάλη χαρά για μένα. Με έχει συγκινήσει η καλοσύνη του κυρίου Μπράντον. Ελάχιστοι άνθρωποι θα έκαναν κάτι τέτοιο. Πολύ λίγοι άνθρωποι έχουν τόσο συμπονετική και ανθρώπινη καρδιά. Είναι το πιο απρόβλεπτο πράγμα που άκουσα ποτέ μου.

—Μα τι σεμνή που ακούγεστε, δεσποινίς Ντάσγουντ. Εμένα δεν μου φαίνεται καθόλου απρόβλεπτο. Πολλές φορές μάλιστα σκέφτηκα ότι αργά ή γρήγορα αυτό θα γινόταν.

—Είναι επειδή γνωρίζετε την καλοσύνη του κυρίου Μπράντον. Δεν ήταν όμως δυνατό να προβλέψετε ότι θα έβρισκε μια τέτοια ευκαιρία τόσο γρήγορα.

—Ευκαιρία! Επανέλαβε η κυρία Τζένιγκς. Α, όσο γι' αυτό, όταν ένας άνθρωπος πάρει μια απόφαση, πού θα πάει, θα τη βρει την ευκαιρία. Τέλος πάντων, γλυκιά μου, η ώρα η καλή! Κι αν ποτέ θελήσω να συναντήσω ένα χαρούμενο ζευγάρι στον κόσμο, ξέρω πού να πάω να το βρω.

—Θα σας έχουν φιλοξενούμενη στο Ντέλαφορντ, δηλαδή; Είπε με χαμόγελο η Έλινορ.

—Και βέβαια, θα με έχουν. Όσο για το ότι το σπίτι δεν είναι καλό, δεν ξέρω τι σκεφτόταν ο συνταγματάρχης, αλλά είναι από τα καλύτερα σπίτια που έχω δει ποτέ μου.

—Μου είπε ότι θέλει κάποιες επισκευές.

—Ε, και τι κάθεται; Γιατί δεν τις κάνει, δική του δουλειά δεν είναι;

Εκείνη τη στιγμή μπήκε μέσα ο υπηρέτης και τις διέκοψε αναγγέλλοντας ότι η άμαξα περίμενε στην πόρτα. Και η κυρία Τζένιγκς καθώς ετοιμαζόταν να αποχωρήσει, είπε:

—Πω, πω, πέρασε η ώρα και δεν σας είπα ούτε τα μισά απ' αυτά που ήθελα, αλλά δεν πειράζει θα τα πούμε αργότερα που θα 'μαστε οι δυο μας. Δεν σας λέω να με συνοδέψετε, γιατί καταλαβαίνω ότι με τη συγκίνηση που θα 'χετε τώρα θα θέλετε να πείτε τα καλά νέα στην αδερφή σας.

Η Μάριαν είχε ανέβει πριν αρχίσει η κουβέντα μεταξύ τους.

—Ναι φυσικά, θα το πω στη Μάριαν, αλλά προς το παρόν θα προτιμούσα να μην το ξέρει κανείς άλλος.

—Α, καλά, είπε η κυρία Τζένιγκς με κάποια απογοήτευση. Τότε δεν πρέπει να το πω στη Λούσι — γιατί λέω να πεταχτώ μέχρι το Χόλμπορν σήμερα.

—Όχι, όχι, ούτε στη Λούσι. Δεν πειράζει αν το μάθει λίγο αργότερα. Νομίζω πως είναι καλύτερα να μην το ξέρει μέχρι να γράψω πρώτα στον κύριο Φέραρς και θέλω να του

Digitized by 10uk1s

γράψω τώρα. Πρέπει να το μάθει το γρηγορότερο δυνατό για να κανονίσει τη χειροτονία του.

Αυτά τα λόγια ακούστηκαν λίγο περίεργα στην κυρία Τζένιγκ, γιατί δεν καταλάβαινε ποιος ο λόγος να το μάθει τόσο γρήγορα ο κύριος Φέραρς. Αφού όμως το σκέφτηκε για λίγο, της ήρθε μια πολύ ωραία ιδέα και αναφώνησε:

—Α, μάλιστα! Τώρα το καταλαβαίνω. Ώστε ο κύριος Φέραρς είναι ο εκλεκτός. Ωραία, τόσο το καλύτερο. Ναι, βέβαια, πρέπει να χειροτονηθεί να είναι έτοιμος. Και χαίρομαι πολύ που υπάρχει τέτοια οικειότητα ανάμεσά σας. Αλλά, καλή μου, μήπως είναι λιγάκι ασυνήθιστο; Μήπως θα ήταν καλύτερο να του γράψει ο συνταγματάρχης; Μάλλον αυτός πρέπει να το κάνει.

Η Έλινορ δεν κατάλαβε καλά την πρώτη πρόταση της κυρίας Τζένιγκς, αλλά δεν νοιάστηκε να ζητήσει εξηγήσεις. Απλώς της απάντησε στην τελευταία.

—Ο κύριος Μπράντον είναι διακριτικός άνθρωπος και προτιμά να μην εκδηλώνει ο ίδιος τις προθέσεις του στον κύριο Φέραρς.

—Και υποχρέωσε εσάς να το κάνετε; Κάπως περίεργη διακριτικότητα μου φαίνεται αυτή. Τέλος πάντων, ας πηγαίνω τώρα. Εσείς καταλαβαίνετε καλύτερα. Αντίο, γλυκιά μου. Δεν έχω ακούσει καλύτερο νέο από τότε που γέννησε η Σαρλότ. Και λέγοντας αυτά αποχώρησε, για να ξαναγυρίσει σε λίγο λέγοντας:

—Σκέφτηκα αυτή την αδερφή της Μπέτι, καλή μου. Θα ήταν μεγάλη μου χαρά να της έβρισκα μια καθώς πρέπει κυρία. Είναι εξαιρετική καμαριέρα και γνωρίζει πολύ καλή ραπτική. Τέλος πάντων, θα τα σκεφτείτε όλα αυτά με την ησυχία σας.

—Εντάξει, κυρία Τζένιγκς, απάντησε η Έλινορ, η οποία ανυπομονούσε να ξεκινήσει το γράμμα και δεν πρόσεξε πολύ τι της έλεγε.

Πώς θα ξεκινούσε αυτό το γράμμα; Με τι λόγια θα άρχιζε —αυτό την απασχολούσε τώρα. Η ιδιότυπη σχέση τους έκανε κάπως δύσκολο το ξεκίνημα του γράμματος. Φοβόταν μήπως πει παρά πολλά, αλλά δεν ήθελα να πει και λίγα. Κι έτσι καθόταν συλλογισμένη πάνω από το χαρτί, με την πένα στο χέρι, ως τη στιγμή που άνοιξε η πόρτα κι εμφανίστηκε μπροστά της ο Έντουαρτ. Πέρασε από την οδό Μπέρκλεϊ για να αφήσει μια αποχαιρετιστήρια κάρτα και συνάντησε απ' έξω την κυρία Τζένιγκς, που του ζήτησε συγγνώμη γιατί δεν θα επέστρεφε στο σπίτι και τον παρακάλεσε να πάει πάνω, γιατί η Έλινορ ήθελε να του πει κάτι πολύ σημαντικό.

Ο απρόβλεπτος επισκέπτης εμφανίστηκε ακριβώς την ώρα που η Έλινορ σκεφτόταν πως, όσο δύσκολο κι αν ήταν να γράψει το γράμμα, άλλο τόσο δύσκολο θα ήταν και να του μιλήσει αυτοπροσώπως. Η κατάπληξη και η αναστάτωσή της σαν τον είδε μπροστά της ήταν αδύνατο να ελεγχθούν. Δεν είχαν συναντηθεί καθόλου από την ημέρα που έγινε γνωστός ο αρραβώνας του και συνεπώς ήταν η πρώτη φορά που την έβλεπε γνωρίζοντας ότι το ήξερε. Κι αυτό, σε συνδυασμό με τα όσα συλλογιζόταν καθώς και τα νέα που ήθελε να του πει, την έκανε να αισθάνεται για λίγα λεπτά απαίσια. Αλλά κι ο Έντουαρτ ένιωθε περίεργα, ήταν αμήχανος, βαρύς και μελαγχολικός. Κάθισαν αμήχανα στις καρέκλες τους, χωρίς να ξέρουν τι να πουν. Βρίσκοντας σιγά σιγά τη μιλιά του, ξεκίνησε ο Έντουαρτ λέγοντας πως δεν θυμόταν αν της είχε πει συγγνώμη για την ενόχληση κι άρχισε να δικαιολογείται με όλους τους τύπους.

Digitized by 10uk1s

—Μου είπε η κυρία Τζένιγκς ότι θέλατε να μου μιλήσετε, ή τουλάχιστον έτσι κατάλαβα, αλλιώς δεν θα σας ενοχλούσα έτσι ξαφνικά, αν και, για να πω την αλήθεια, θα λυπόμουν πολύ αν έφευγα από το Λονδίνο και δεν σας αποχαιρετούσα, εσάς και την αδερφή σας, ξέροντας μάλιστα ότι θα αργήσω να σας ξαναδώ. Αύριο φεύγω για την Οξφόρδη.

—Δεν θα φεύγατε όμως, κατάφερε να ψελλίσει η Έλινορ, η οποία ήθελε να ξεμπερδεύει όσο το δυνατόν γρηγορότερα με το θέμα που την τρόμαζε πολύ, δίχως να σας ευχηθούμε, έστω και γραπτώς. Ναι, αυτό που σας είπε η κυρία Τζένιγκς είναι αλήθεια. Υπάρχει ένα σημαντικό νέο, για το οποίο ετοιμαζόμουν να σας γράψω. Ο κύριος Μπράντον, που ήταν εδώ πριν από λίγο, μου έχει αναθέσει μια ευχάριστη αποστολή. Έμαθε ότι θέλετε να χειροτονηθείτε και με μεγάλη του χαρά σάς προσφέρει το πρεσβυτέριό του στο Ντέλαφορντ, που αυτή τη στιγμή είναι κενό, και λυπάται που δεν είναι αρκετά προσοδοφόρο. Επιτρέψτε μου να σας συγχαρώ που έχετε έναν τόσο θαυμάσιο φίλο και να σας πω κι εγώ πως θα χαιρόμουν αν μπορούσε αυτό το πρεσβυτέριο να σας αποφέρει περισσότερα ώστε να ξεκινήσετε τη ζωή σας.

Αυτό που αισθάνθηκε ο Έντουαρτ, ακούγοντάς την εκείνη τη στιγμή ήταν απερίγραπτο. Το βουβό πρόσωπό του αντανακλούσε όλη την έκπληξη που ήταν φυσικό να προκαλέσει αυτό το αναπάντεχο νέο. Το μόνο που κατάφερε να αρθρώσει ήταν οι τρεις λέξεις:

—Ο κύριος Μπράντον!

—Ναι, συνέχισε η Έλινορ, λιγάκι πιο ήρεμη τώρα, που είχε ξεπεράσει τα δύσκολα, ο κύριος Μπράντον επιθυμεί να σας συμπαρασταθεί μετά τα τελευταία γεγονότα, τη δύσκολη θέση στην οποία σας έφερε η συμπεριφορά της οικογένειάς σας — μια συμπαράσταση που βέβαια και οι άλλοι συμμερίζονται, η Μάριαν, εγώ και όλοι σας οι φίλοι. Επίσης, όμως, θέλει να σας δείξει την πολύ μεγάλη εκτίμηση που τρέφει για το πρόσωπό σας και την απόλυτη συμφωνία του για τη στάση που κρατήσατε.

—Πώς γίνεται να μου χαρίσει ένα εισόδημα ο κύριος Μπράντον, πώς γίνεται;

—Φαίνεται ότι η σκληρότητα της οικογένειάς σας σάς έκανε να βρίσκετε απίστευτη την οποιαδήποτε φιλική συμπεριφορά των άλλων.

—Μπορεί, αλλά ποτέ τη δική σας, γιατί δεν ξεχνώ ότι σε εσάς τα χρωστώ όλα. Μακάρι να μπορούσα να εκφράσω αυτά που αισθάνομαι, αλλά, όπως ξέρετε, δεν είμαι καλός στο λόγο.

—Κάνετε μεγάλο λάθος. Όλα αυτά τα οφείλετε αποκλειστικά στο δικό σας ήθος, κι αυτό εκτίμησε κι ο κύριος Μπράντον. Εγώ δεν αναμείχθηκα καθόλου. Ούτε καν ήξερα ότι αυτή η θέση ήταν κενή. Ούτε ποτέ σκεφτόμουν ότι το Ντέλαφορντ διέθετε τέτοια πρόσοδο. Βέβαια, δεν αποκλείεται το γεγονός ότι είναι φίλος δικός μου και της οικογένειάς μου να τον βοήθησε να το σκεφτεί. Αλλά, σας το λέω ειλικρινά, δεν οφείλετε τίποτα σε δική μου μεσολάβηση.

Η αλήθεια ήταν ότι υπήρχε και κάποια δική της μικρή συμμετοχή, αλλά επειδή δεν ήθελε να εμφανιστεί ως ευεργέτης του Έντουαρτ, το ομολόγησε πολύ διστακτικά. Η διστακτικότητα όμως αυτή πρέπει να ερμηνεύτηκε από τον Έντουαρτ ως επιβεβαίωση της τρομερής υποψίας, που μόλις του είχε γεννηθεί, γιατί το πρόσωπό του σκυθρώπιασε, έμεινε για λίγο σκεπτικός και, όταν τελικά μίλησε, ήταν προφανές ότι έκανε μεγάλη προσπάθεια για να μπορέσει να πει:

Digitized by 10uk1s

—Ο κύριος Μπράντον πρέπει να είναι αξιοθαύμαστος άνθρωπος. Όλοι εκφράζουν τα καλύτερα λόγια γι' αυτόν και ξέρω ότι ο αδερφός σας τον εκτιμά πολύ. Φαίνεται σοβαρός άνθρωπος και είναι πάντα αψεγάδιαστος.

—Ναι, συμφώνησε η Έλινορ, και είμαι σίγουρη πως όταν τον γνωρίσετε θα δείτε ότι έχουν απόλυτο δίκιο όσοι μιλούν εγκωμιαστικά γι' αυτόν. Κι επειδή σε λίγο θα είστε και γείτονες, γιατί απ' ό,τι κατάλαβα το πρεσβυτέριο βρίσκεται κοντά στο αρχοντικό, έχει μεγάλη σημασία για εσάς που είναι πράγματι έτσι.

Ο Έντουαρτ δεν της απάντησε, αλλά όταν αυτή γύρισε τα μάτια αλλού, την κοίταξε μ' ένα βλέμμα τόσο θλιμμένο και πονεμένο, σαν να 'λεγε, κατόπιν κάποιων σκέψεων, ότι θα προτιμούσε η απόσταση να ήταν μεγαλύτερη ανάμεσα στο πρεσβυτέριο και το αρχοντικό.

—Νομίζω πως ο κύριος Μπράντον μένει στην οδό Σεν Τζέιμς, δεν είναι έτσι; Ρώτησε καθώς σηκωνόταν να φύγει;

Η Έλινορ του είπε τον αριθμό του σπιτιού.

—Τότε πρέπει να πάω το ταχύτερο να τον ευχαριστήσω, αφού δεν με αφήνετε να ευχαριστήσω εσάς, και να του πω πόσο πολύ ευτυχισμένο με έκανε.

Η Έλινορ δεν τον κράτησε περισσότερο και αποχαιρετήθηκαν εκεί.

Από τη δική της πλευρά, τον χαιρέτησε με τις πιο ζεστές ευχές για τη νέα του ζωή, όποια εξέλιξη αν είχε. Από τη δική του, μάλλον με την προσπάθεια να ανταποδώσει τα ίδια αθώα αισθήματα.

Με το που έφυγε ο Έντουαρτ, η Έλινορ βυθίστηκε στις μελαγχολικές της σκέψεις: «όταν θα τον ξαναδώ, θα είναι παντρεμένος με τη Λούσι».

Και με την υπέροχη αυτή προοπτική, αναλογίστηκε τα λόγια του ή το πώς αισθανόταν.

Η κυρία Τζένιγκς επέστρεψε από μια συνάντηση με κάποιους ανθρώπους που έβλεπε πρώτη φορά, και συνεπώς είχε ένα ενδιαφέρον θέμα προς συζήτηση. Όμως, αυτό που κυριαρχούσε στο μυαλό της ήταν το σημαντικό μυστικό που κατείχε και με αυτό ήθελε να ασχοληθεί. Όταν λοιπόν εμφανίστηκε η Έλινορ, τη ρώτησε:

—Είδατε, της φώναξε, σας έστειλα το νεαρό που θέλατε να του ανακοινώσετε κάτι, δεν έκανα καλά; Δεν φαντάζομαι να υπάρχει κανένα πρόβλημα. Σας έφερε καμιά αντίρρηση σε ό,τι του προτείνατε;

—Καμία αντίρρηση. Θα ήταν απίθανο κάτι τέτοιο.

—Ωραία. Και πότε θα είναι έτοιμος; Γιατί νομίζω πως όλα εξαρτώνται απ' αυτόν.

—Να σας πω την αλήθεια, δεν τις ξέρω αυτές τις λεπτομέρειες και δεν μπορώ να πω πόσος χρόνος χρειάζεται και τι διαδικασίες. Υποθέτω ότι σε δυο τρεις μήνες θα έχει χειροτονηθεί.

—Δυο τρεις μήνες, και μου το λέτε τόσο ψύχραιμα! Μπορεί δηλαδή ο συνταγματάρχης να περιμένει τόσο καιρό; Σώσον Κύριε! Ούτε εγώ δεν έχω τόση υπομονή. Όσο μεγάλη ευχαρίστηση κι αν είναι να κάνει μια προσφορά στον κύριος Φέραρς, εμένα μου φαίνεται

Digitized by 10uk1s

υπερβολικό να περιμένει τρεις μήνες. Σε τελευταία ανάλυση, ας βρει κάποιον άλλον που να είναι πάστορας.

—Μα, κυρία Τζένιγκς, δεν σας καταλαβαίνω. Το μόνο που θέλει ο κύριος Μπράντον είναι να βοηθήσει τον κύριο Φέραρς.

—Για όνομα του Θεού, δεσποινίς Ντάσγουντ! Δεν θέλετε να πιστέψω ότι ο συνταγματάρχης σάς παντρεύεται μόνο και μόνο για να κάνει μια προσφορά στον κύριο Φέραρς!

Ύστερα από αυτό το σχόλιο, δεν ήταν δυνατό να συνεχιστεί η παρεξήγηση. Έγιναν οι απαραίτητες διευκρινίσεις, με τις οποίες διασκέδασαν και οι δύο παρά πολύ, ενώ δεν μειώθηκε στο ελάχιστο η χαρά τους, αφού η κυρία Τζένιγκς μετέφερε απλώς τον ενθουσιασμό της από το ένα ευτυχές γεγονός στο άλλο, χωρίς να σταματήσει καθόλου να εύχεται να ευοδωθούν οι προσδοκίες της και ως προς το πρώτο.

—Μάλιστα, μάλιστα, το πρεσβυτέριο είναι πράγματι μικρό και μάλλον θέλει επισκευές. Αλλά, να τον ακούω να δικαιολογείται για ένα σπίτι που χωράει να φιλοξενήσει δεκαπέντε άτομα, με πέντε σαλόνια στο ισόγειο! Και να το λέει μάλιστα σε εσάς που είστε μαθημένη να ζείτε στην αγροικία του Μπάρτον! Μου φάνηκε εντελώς παράλογο. Πάντως, πρέπει να παροτρύνουμε το συνταγματάρχη να κάνει γρήγορα τις επισκευές στο πρεσβυτέριο και να το κάνει άνετο γι' αυτούς, πριν εγκατασταθεί η Λούσι.

—Ναι, αλλά ο κύριος Μπράντον θεωρεί ότι η πρόσοδος δεν είναι αρκετή για να τους οδηγήσει σε ένα γάμο.

—Ο συνταγματάρχης είναι λιγάκι κουτορνίθι, γλυκιά μου. Επειδή αυτός έχει δύο χιλιάδες το χρόνο, νομίζει ότι κανείς δεν μπορεί να παντρευτεί με λιγότερα. Εγώ σας το δίνω γραμμένο, αν με βαστάνε ακόμα τα πόδια μου, θα είμαι φιλοξενούμενη στο Ντέλαφορντ πριν από του Αρχάγγελου Μιχαήλ. Και, φυσικά, θα πάω μόνο όταν είναι και η Λούσι εκεί.

Η Έλινορ συμφώνησε απόλυτα με την άποψή της, πως το πιθανότερο θα ήταν να μην περιμένει άλλο.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 41

Αφού ο Έντουαρτ πήγε να ευχαριστήσει τον κύριο Μπράντον για την ευγενική προσφορά του, ύστερα πήγε να πει τα νέα στη Λούσι. Φτάνοντας στην Μπάρτλεντς Μπίλντινγκς βρισκόταν σε τέτοια ύψη αγαλλίασης, ώστε η Λούσι έλεγε ότι ποτέ δεν τον είχε δει τόσο κεφάτο. Η κυρία Τζένιγκς την επισκέφτηκε την επόμενη μέρα για να τη συγχαρεί.

Και η δική της αγαλλίαση πάντως ήταν αδιαπραγμάτευτη, αφού χωρίς καμιά επιφύλαξη αποδέχτηκε την άποψη της κυρίας Τζένιγκς πως πριν από του Αρχαγγέλου Μιχαήλ θα περνούσαν ζωή χαρισάμενη στο πρεσβυτέριο του Ντέλαφορντ. Πάντως, δεν είχε καμιά πρόθεση να μην αναγνωρίσει την ευγνωμοσύνη που χρωστούσαν στην Έλινορ, και γι' αυτό μιλούσε για τη φιλία τους με μεγαλύτερη θέρμη και ευγνωμοσύνη. Είχε παραδεχτεί ότι της χρωστούσαν πολλά και δήλωνε ρητά πως θα μπορούσε να προσφέρει πολλά σε αυτούς αλλά και γενικά στους ανθρώπους με το χαρακτήρα που είχε.

Όσο για το συνταγματάρχη, ήταν σε θέση να τον λατρέψει σχεδόν σαν άγιο και δεν έβλεπε την ώρα να απολαύσει αυτή την προσφορά του. Αδημονούσε να τον δει να αυξάνει την εκκλησιαστική εισφορά του και είχε σιωπηρά αποφασίσει να χρησιμοποιεί όλα τα ωφελήματα του πρεσβυτερίου. Την άμαξα, τους υπηρέτες του, τις αγελάδες του και τα πουλερικά του.

Είχε περάσει πάνω από μία εβδομάδα από την ημέρα που ο Τζον Ντάσγουντ είχε επισκεφτεί την οδό Μπέρκλεϊ και επειδή από τότε δεν είχαν μάθει νέα για την υγεία της γυναίκας του, η Έλινορ σκέφτηκε πως έπρεπε να πάει μια επίσκεψη. Η υποχρέωση αυτή, που ήταν γι' αυτήν ένας μικρός καταναγκασμός, δεν θεωρήθηκε το ίδιο ευνόητη για τις άλλες κυρίες της συντροφιάς και έτσι η Μάριαν όχι μόνο αρνήθηκε να πάει μαζί της, αλλά προσπαθούσε να την πείσει να μην πάει ούτε η ίδια. Όσο για την κυρία Τζένιγκς, αντιπαθούσε τόσο πολύ τη Φάνι, ώστε ούτε η περιέργειά της να δει πώς ήταν μετά τα γεγονότα, αλλά ούτε και η μεγάλη της επιθυμία να της επιτεθεί, παίρνοντας το μέρος του Έντουαρτ, δεν μπόρεσαν να κάμψουν την άρνησή της να την ξαναδεί. Το αποτέλεσμα ήταν να ξεκινήσει η Έλινορ μόνη της για μια συνάντηση μαζί της. Η άμαξα της κυρίας Τζένιγκς ήταν στη διάθεσή της. Η κυρία Ντάσγουντ δεν δεχόταν επισκέψεις, την ώρα όμως που έφτανε η άμαξα και ήταν έτοιμη να φύγει, έβγαινε ο σύζυγός της και βλέποντας την Έλινορ χάρηκε πολύ και της είπε να πάνε πάνω μαζί, γιατί η Φάνι θα χαιρόταν πολύ να τη δει. Έτσι, μπήκαν μαζί στο σπίτι.

Ανέβηκαν στο σαλόνι, αλλά δεν ήταν κανείς εκεί.

—Μάλλον θα είναι στο δωμάτιό της η Φάνι, είπε ο κύριος Ντάσγουντ. Πάω να τη φωνάξω, γιατί πιστεύω ότι δεν θα είχε καμιά αντίρρηση να σε δει, ειδικά εσένα, αλλά και τη Μάριαν. Αλήθεια, γιατί δεν ήρθε η Μάριαν;

Η Έλινορ βρήκε μια πρόχειρη δικαιολογία.

—Μια και είμαστε μόνοι μας, όμως, είναι ευκαιρία γιατί έχω πολλά να σου πω. Είναι αλήθεια όλα αυτά για την πρόσοδο του κυρίου Μπράντον; Την έδωσε πράγματι στον Έντουαρτ; Έτυχε χθες να το ακούσω κάπου, κι ερχόμουν σήμερα σπίτι σας για να μάθω περισσότερα.

—Ναι, πράγματι, είναι αλήθεια.

Digitized by 10uk1s

—Σοβαρολογείς; Μα αυτό είναι ακατάληπτο! Έτσι χωρίς λόγο, χωρίς κάποια συγγένεια και χωρίς καμιά ιδιαίτερη σχέση μεταξύ τους. Και μάλιστα με την τιμή που έχουν σήμερα οι πρόσοδοι! Τι εισόδημα αποφέρει αυτή;

—Γύρω στις διακόσιες λίρες το χρόνο;

—Ωραία. Και για τη διαδοχή σε μια πρόσοδο τέτοιας αξίας —αν κι ο προηγούμενος κάτοχος ήταν γέρος και άρρωστος και συνεπώς η θέση θα έμενε κενή— θα μπορούσε να ζητήσει κατά πάσα πιθανότητα και πολύ μεγαλύτερο ποσό. Δεν καταλαβαίνω πώς δεν ρύθμισε την υπόθεση αυτή πριν το θάνατο του πάστορα. Τώρα βέβαια είναι πολύ αργά για να την πουλήσει, αλλά δεν καταλαβαίνω: ένας άνθρωπος με το μυαλό του κυρίου Μπράντον, απορώ πώς αδιαφόρησε για ένα τέτοιο θέμα, που έπρεπε να τον ενδιαφέρει! Τέλος πάντων, όλοι έχουμε τις αδυναμίες μας, αν και πιστεύω ότι πρέπει τα πράγματα να έχουν ως εξής: η πρόσοδος θα δοθεί τώρα στον Έντουαρτ προσωρινά, μέχρι να ενηλικιωθεί εκείνος ο οποίος έχει αγοράσει τη διαδοχή από το συνταγματάρχη. Αυτό μάλλον θα έχει συμβεί. Ναι, ναι, έτσι πρέπει να είναι.

Η Έλινορ όμως διαφώνησε. Και του εξήγησε ότι ο κύριος Μπράντον είχε ανακοινώσει στην ίδια να μεταφέρει την προσφορά του στον Έντουαρτ και φυσικά γνώριζε πολύ καλά όλους τους όρους. Τότε ο αδερφός της αναγκάστηκε να υποχωρήσει.

—Μα, είναι απίστευτο, αναφώνησε κατάπληκτος. Για ποιο λόγο να κάνει κάτι τέτοιο ο συνταγματάρχης;

—Απλώς και μόνο για να βοηθήσει τον κύριο Φέραρς.

—Τέλος πάντων, δεν ξέρω τι είναι ο κύριος Μπράντον, πάντως ο κύριος Φέραρς είναι τυχερός. Αλλά μην κάνεις κουβέντα στη Φάνι, γιατί δεν της είναι ιδιαίτερα ευχάριστο να το ακούει.

Η Έλινορ έκανε μεγάλη προσπάθεια να συγκρατηθεί και να μην του πει ότι η Φάνι έχει άδικο να ταράζεται επειδή ο αδερφός της απέκτησε κάποιο εισόδημα, εφόσον δεν χάνει τίποτα η ίδια ή το παιδί της γι' αυτό το λόγο.

—Η κυρία Φέραρς, προς το παρόν δεν έχει μάθει τίποτα, κι εγώ πιστεύω πως είναι προτιμότερο να της το κρύψουμε, μέχρι να γίνει ο γάμος τουλάχιστον.

—Γιατί όλες αυτές οι επιφυλάξεις; Δεν έχω την εντύπωση ότι η κυρία Φέραρς θα χαρεί όταν μάθει ότι ο γιος της έχει ένα εισόδημα για να ζει —αυτό είναι σίγουρο— αλλά γιατί έπειτα από τον τρόπο που του φέρθηκε, να ενδιαφέρεται για το τι κάνει; Αυτή τον απαρνήθηκε το γιο της, τον έδιωξε για πάντα από κοντά της και από όλο το περιβάλλον της, με κάποια επιρροή. Κανένας δεν περιμένει μετά απ' αυτά, να νιώθει τίποτα καλό ή κακό για την τύχη του. Δεν ταιριάζει να νοιάζεται γι' αυτόν. Πρέπει να είναι εντελώς παράλογη αν πετά τη χαρά ενός παιδιού και κρατά την έγνοια της μάνας.

—Αχ, Έλινορ, είπε ο Τζον, η σκέψη σου είναι σωστή, αλλά βασίζεται στην άγνοια της ανθρώπινης φύσης. Όταν θα συμβεί ο θλιβερός αυτός γάμος, να είσαι σίγουρη πως θα στεναχωρηθεί πολύ η μητέρα του, σαν να μην τον είχε απαρνηθεί ποτέ. Και συνεπώς, δεν πρέπει να τη στεναχωρήσουμε λέγοντάς της αυτό το νέο που πιθανά επισπεύδει το γάμο. Η κυρία Φέραρς δεν πρόκειται ποτέ να ξεχάσει ότι ο Έντουαρτ είναι γιος της.

Digitized by 10uk1s

—Δεν σε καταλαβαίνω. Οι τρόποι της δείχνουν σαν να έχει ήδη σβηστεί από τη μνήμη της.

—Δεν είναι δίκαιο, Έλινορ. Η κυρία Φέραρς είναι πολύ στοργική μητέρα.

Η Έλινορ δεν μίλησε. Ύστερα από μια μικρή παύση, ο Τζον Ντάσγουντ συνέχισε:

—Σκεφτόμαστε να παντρευτεί ο Ρόμπερτ τη δεσποινίδα Μόρτον.

Η Έλινορ χαμογέλασε με το αποφασιστικό και βαρυσήμαντο ύφος του αδερφού της και είπε ήρεμα:

—Η νύφη δεν έχει κάποια προτίμηση για το θέμα;

—Τι εννοείς «προτίμηση»;

—Εννοώ, ότι μου φαίνεται σαν να είναι το ίδιο γι' αυτήν, είτε πάρει τον Έντουαρτ είτε τον Ρόμπερτ.

—Μα φυσικά, δεν υπάρχει και καμιά διαφορά, αφού τώρα ο Ρόμπερτ θα έχει όλα τα προνόμια του πρωτοτόκου γιου. Όσο για τα υπόλοιπα, δεν βλέπω καμιά διαφορά, είναι και δύο υπέροχοι νέοι.

—Η Έλινορ δεν ξαναμίλησε. Ο Τζον έμεινε για λίγο σιωπηλός και τελικά βγήκε από την περισυλλογή του λέγοντας:

—Για ένα πράγμα, μόνο, αδερφούλα μου, της είπε πιάνοντάς της το χέρι τρυφερά, μπορώ να σε βεβαιώσω και θα το κάνω γιατί ξέρω πως θα χαρείς. Έχω σοβαρούς λόγους να πιστεύω, ή μάλλον είμαι εντελώς σίγουρος —διαφορετικά δεν θα σου το 'λεγα, γιατί δεν θα ήταν σωστό— αλλά το ξέρω από σίγουρη πηγή, δεν το άκουσα όμως προσωπικά... Δηλαδή, θέλω να πω πως όποιες αντιρρήσεις υπήρχαν κάποτε για κάποια σχέση, θα τη θεωρούσε προτιμότερη παρά την κατάσταση όπως έχει δημιουργηθεί τώρα. Χάρηκα πολύ όταν άκουσα πως έχει τέτοια άποψη τελικά η κυρία Φέραρς — είναι πολύ κολακευτικό για όλους μας. Συγκεκριμένα, είπε «ούτε σύγκριση» «χίλιες φορές προτιμότερο». Ακόμα και τώρα, θα συμβιβαζόταν με ένα τέτοιο ενδεχόμενο, προκειμένου να αποφύγει το χειρότερο. Αλλά τελικά όλα αυτά είναι πια παρελθόν, δεν πρέπει ούτε να τα σκεφτόμαστε ούτε να τα συζητάμε. Θεώρησα απλώς σωστό να στο πω, γιατί ήξερα ότι μπορεί να χαιρόσουν. Όπως και να 'ναι, δεν πρέπει να στεναχωριέσαι, εγώ έχω εμπιστοσύνη σε σένα ότι θα τα καταφέρεις εξίσου καλά, ή και καλύτερα σε τελευταία ανάλυση. Είδες καθόλου τον κύριο Μπράντον;

Αυτά που άκουσε η Έλινορ ήταν αρκετά για να διαταράξουν τη γαλήνη της και την ψυχική της ηρεμία, καθώς δεν ήταν ιδιαίτερα κολακευτικά για τον εγωισμό της. Ένιωσε λοιπόν μεγάλη ευχαρίστηση όταν εμφανίστηκε ξαφνικά στην πόρτα ο Ρόμπερτ Φέραρς και την απάλλαξε από την υποχρέωση ν' ακούσει περισσότερα από τον αδερφό της ή να σχολιάσει όσα είχε ακούσει.

Αφού είπε δυο λόγια με τον κουνιάδο του, ο Τζον Ντάσγουντ πήγε να ειδοποιήσει τη Φάνι ότι είχε έρθει η αδερφή του και άφησε τους δυο νέους μόνους να γνωριστούν καλύτερα. Ο Ρόμπερτ, με τη χαρούμενη ξεγνοιασιά του και την κεφάτη αυταρέσκειά του είχε απολάβει το άδικο μερίδιο της λατρείας της μάνας του, σε βάρος του αποκηρυγμένου αδερφού του. Επιβεβαίωσε, χωρίς να το θέλει, τη χείριστη γνώμη που είχε η Έλινορ για το χαρακτήρα και

Digitized by 10uk1s

τα αισθήματά του.

Δεν είχε περάσει λίγος χρόνος, αφότου είχαν μείνει μόνοι, και ο Ρόμπερτ άρχισε να μιλάει για τον Έντουαρτ. Είχε μάθει κι αυτός για την πρόσοδο του Ντέλαφορντ και ήταν πολύ περίεργος να μάθει περισσότερες λεπτομέρειες. Η Έλινορ τού επανέλαβε όσα είχε πει και στον Τζον, και η αντίδραση του Ρόμπερτ, μολονότι ήταν πολύ διαφορετική, δεν την άφησε λιγότερο άφωνη: τον είδε να ξεσπάει σε ένα ακατάσχετο γέλιο· σκεφτόταν τον Έντουαρτ πάστορα να μένει σε πρεσβυτέριο και γελούσε μέχρι δακρύων. Έφερε στο νου την ανεκδιήγητη εικόνα ενός Έντουαρτ που κάνει επικλήσεις, φοράει λευκό στιχάριο, και του φαινόταν τελείως ξεκαρδιστικό.

Όσο η Έλινορ τον περίμενε σοβαρή και αμίλητη να τελειώσει αυτά τα ξεκαρδιστικά σχόλια της ανοησίας, δεν μπόρεσε να μην καρφώσει το βλέμμα αυστηρό επάνω του δείχνοντας όλη την απέχθεια που το προκαλούσε. Και μάλλον δεν έκανε άσχημα, γιατί αυτό δεν έθιξε τον κύριο Φέραρς στο ελάχιστο, ενώ επέτρεψε στην ίδια να εκφράσει τα δικά της συναισθήματα. Τελικά, εκείνο που τον επανέφερε στην τάξη ήταν η δική του ψυχική ευαισθησία και όχι η δική της αυστηρότητα.

—Εμείς μπορεί να το βρίσκουμε αστείο, είπε μόλις συνήλθε από τα πολλά γέλια, αλλά το θέμα δεν είναι για γέλια. Ο κακομοίρης ο Έντουαρτ έχει καταστραφεί οριστικά και αμετάκλητα. Λυπήθηκα πολύ με αυτή την ιστορία, γιατί είναι πολύ καλό παιδί, η πιο αγαθή ψυχή στον κόσμο. Ειλικρινά, δεσποινίς Έλινορ, μην τον κρίνετε από το λίγο που τον ξέρετε εσείς. Πολύ τον λυπάμαι! Μπορεί να μην ξεχωρίζει για την κοινωνική του άνεση, αλλά σε κάθε περίπτωση, δεν γεννιόμαστε όλοι με τις ίδιες ικανότητες, με τον ίδιο αέρα. Κρίμα, ο δύστυχος! Να πρέπει να περάσει τη ζωή του ανάμεσα σε ξένους ανθρώπους! Είναι θλιβερότατο, αλλά, στο λόγο μου, δεν υπάρχει άνθρωπος με καλύτερη καρδιά σε αυτό το μέρος. Και σας ομολογώ ότι έπαθα σοκ όταν το έμαθα. Το έμαθα από τη μητέρα μου, και εγώ, για να παρέμβω δυναμικά, της είπα: «αγαπητή μου, δεν ξέρω τι θα κάνετε εσείς, αλλά οφείλω να σας πω ότι αν ο Έντουαρτ παντρευτεί αυτή τη γυναίκα, εγώ δεν πρόκειται να τον ξαναδώ». Αυτό ακριβώς της είπα, γιατί είχα ταραχτεί πολύ. Πολύ τον λυπάμαι! Καταστράφηκε τελείως — αποκλείστηκε εντελώς από την καλή κοινωνία. Αλλά, όπως είπα αμέσως και στη μητέρα μου, εμένα δεν με εντυπωσιάζει καθόλου, γιατί από τη στιγμή που τον έστειλαν σε ιδιωτικό δάσκαλο, αυτό ήταν αναμενόμενο. Η μητέρα μου, η δύστυχη, ήταν σε ξέφρενη κατάσταση.

—Αλήθεια, τη γνωρίζετε τη μνηστή του;

—Ναι, τη συνάντησα μία φορά, όταν έμενε σ' αυτό το σπίτι. Έτυχε να περάσω για δέκα λεπτά και κατάλαβα αρκετά. Μια κοινότατη, αδέξια κοπέλα από την επαρχία, χωρίς φινέτσα και κομψότητα και σχεδόν χωρίς ομορφιά. Τη θυμάμαι καλά. Ακριβώς ο τύπος τη γυναίκας που θα συγκινούσε τον Έντουαρτ. Προσωπικά, προσφέρθηκα να τον μεταπείσω να μην προχωρήσει σε γάμο. Αλλά ήταν ήδη πολύ αργά, όπως διαπίστωσα, δυστυχώς. Δεν ήμουν παρών ευθύς εξαρχής — το έμαθα μόνο όταν είχε επέλθει η σύγκρουση, όταν ήταν πια αργά. Αν όμως το ήξερα λίγο νωρίτερα, θεωρώ πολύ πιθανό ότι θα το είχα καταφέρει. Θα τον είχα οπωσδήποτε κάνει να καταλάβει όλες τις διαστάσεις αυτής της υπόθεσης. Θα του έλεγα: «μα αγαπητέ μου, σκέφτηκες καλά τι πας να κάνεις; Είσαι έτοιμος να οδηγηθείς σ' ένα γάμο, που αποδοκιμάζει σύσσωμη η οικογένεια». Με λίγα λόγια, δεν μπορώ να θεωρήσω ότι δεν θα υπήρχε τρόπος να πειστεί. Τώρα όμως είναι αργά. Θα πεινάσει, κι αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Ούτε να φάει δεν θα έχει.

Μόλις εξέφρασε με απόλυτη αναισθησία την τελική αυτή απόφαση, εμφανίστηκε η αδερφή

Digitized by 10uk1s

του, βάζοντας ένα τέλος στη συζήτηση. Μολονότι η κυρία Ντάσγουντ ήταν η μόνη στην οικογένεια που απέφευγε να μιλάει γι' αυτό το θέμα, η Έλινορ πρόσεξε την επίδρασή του στην κάπως σαστισμένη έκφραση με την οποία έκανε να της μιλήσει με κάποια εγκαρδιότητα. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να πει ότι θα λυπόταν που η Έλινορ και η Μάριαν θα έφευγαν από το Λονδίνο τόσο σύντομα και δεν θα είχε την ευχαρίστηση να τις δει περισσότερο — μια κουβέντα που απαιτούσε μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους της και κατά την οποία ο σύζυγός της την πρόσεχε καταμαγεμένος, για την αβρότητα, τη στοργή και την τρυφερότητα που έδειχνε προς τις αδερφές του.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 42

Με μια ακόμα πολύ σύντομη επίσκεψη στην οδό Χάρλεϊ, όπου η Έλινορ κέρδισε τα συγχαρητήρια του αδερφού της που θα έκαναν το ταξίδι τους προς το Μπάρτον ανέξοδα, τουλάχιστον στο μεγαλύτερο μέρος του, και που ο κύριος Μπράντον θα πήγαινε επίσης στο Κλίβελαντ ύστερα από μια δυο μέρες, ολοκληρώθηκαν οι συναντήσεις του κυρίου Τζον Ντάσγουντ με τις αδερφές του στο Λονδίνο. Οι μοναδικές ενδείξεις που άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο να συναντηθούν ξανά στην εξοχή ήταν μια χλιαρή πρόσκληση να φιλοξενηθούν στο Νόρλαντ, αν τύχαινε ποτέ να περάσουν από εκεί —πράγμα απίθανο— καθώς και η θερμότερη, αν και λίγο χαμηλών τόνων, διαβεβαίωση του Τζον προς την Έλινορ ότι θα ήταν από τους πρώτους που θα την επισκέπτονταν στο Ντέλαφορντ.

Η Έλινορ γελούσε με τη μανία που όλοι επέμεναν να τη στείλουν στο Ντέλαφορντ, σε ένα μέρος δηλαδή που δεν σκεφτόταν καθόλου να πάει. Γιατί εκτός από τον αδερφό της και την κυρία Τζένιγκς, που την αντιμετώπιζαν σαν μέλλουσα οικοδέσποινα του Ντέλαφορντ, είχε επιπλέον και τη Λούσι, που όταν αποχαιρετήθηκαν, την προσκάλεσε με επιμονή να πάει στο καινούργιο της σπίτι.

Στην αρχή του Απρίλη κι αρκετά μετά το χάραμα της μέρας, οι δυο παρέες ξεκίνησαν από την πλατεία Χάνοβερ για την οδό Μπέρκλεϊ και συναντήθηκαν σε κάποιο σημείο του δρόμου απ' όπου είχαν ορίσει να ξεκινήσουν. Για να μην ταλαιπωρηθεί η Σαρλότ και το νεογέννητο, θα ταξίδευαν πολύ αργά και το ταξίδι θα κρατούσε παραπάνω από δύο μέρες. Ενώ οι κύριοι Πάλμερ και Μπράντον που θα ταξίδευαν γρηγορότερα, θα έφταναν στο Κλίβελαντ λίγο μετά απ' αυτές.

Όσο λίγες κι αν ήταν οι όμορφες στιγμές που η Μάριαν είχε περάσει στο Λονδίνο και παρά το γεγονός ότι επιθυμούσε να φύγει διακαώς από εκεί, όταν ήρθε η ώρα ν' αφήσει το σπίτι όπου όλες οι αναμνήσεις σε σχέση με τον Γουίλομπι ήταν ζωντανές, καλές ή κακές, και μπροστά στο ξεκίνημα μιας νέας ζωής, που ακόμα δεν μπορούσε να αποφασίσει, δεν μπορούσε παρά να κλάψει πικρά.

Η χαρά της Έλινορ την ώρα που έφευγαν ήταν πολύ πιο συγκεκριμένη. Δεν είχε περίεργες σκέψεις να τη βαραίνουν και δεν άφηνε πίσω της κανέναν για τον οποίο θα ένιωθε την παραμικρή στεναχώρια αν δεν τον ξανάβλεπε ποτέ. Ήταν χαρούμενη που θα έπαυε να την καταδιώκει η Λούσι με τη φιλία της και δόξαζε το θεό που η αδερφή της θα βρισκόταν μακριά από την πιθανότητα να συναντήσει τον Γουίλομπι μετά το γάμο του, ανυπομονώντας να γυρίσει στο Μπάρτον, ελπίζοντας ότι λίγοι μήνες ησυχίας και θαλπωρής θα ξανάφερναν την ψυχική γαλήνη της αδελφής της και θα δυνάμωναν τη δική της.

Το ταξίδι τους κύλησε ομαλά και δίχως απρόοπτα. Τη δεύτερη μέρα μπήκαν στην πολυπόθητη κομητεία του Σόμερσετ και το επόμενο πρωί έφτασαν στο Κλίβελαντ.

Το σπίτι του Κλίβελαντ ήταν ένα μεγάλο σύγχρονο σπίτι με γρασίδι, χτισμένο σε μια πλαγιά. Δεν είχε πάρκο ολόγυρα, αλλά οι εξωτερικοί του χώροι απλώνονταν σε μεγάλη έκταση και, όπως όλα τα σπίτια αυτής της κατηγορίας, είχε κι αυτό το μακρινό του λόγγο και την αλέα του σε κοντινή απόσταση. Ένας δρόμος στρωμένος με χαλίκι, κάνοντας στροφές γύρω από μια φυτεία οδηγούσε στην εξώπορτα τους σπιτιού. Όλη η έκταση με το γρασίδι είχε παντού δέντρα, ενώ η προστασία του σπιτιού είχε ανατεθεί στα έλατα, στις ακακίες, στις σουρβίες που περιέκλειαν τους βοηθητικούς χώρους σχηματίζοντας ένα πυκνό περίβολο στολισμένο με πανύψηλες λεύκες.

Digitized by 10uk1s

Η Μάριαν μπήκε στο σπίτι πολύ συγκινημένη με την ιδέα και μόνο πως απείχε οχτώ μόνο μίλια από το Μπάρτον και σχεδόν τριάντα από το Κόουμ Μάγκνα. Πριν προλάβει να μείνει πέντε λεπτά ανάμεσα στους τοίχους του, ξεγλίστρησε αθόρυβα, τη στιγμή που οι άλλοι βοηθούσαν τη Σαρλότ να δείξει το μωρό της στον επιστάτη, πέρασε μέσα από τους θάμνους που εκείνη την εποχή είχαν αρχίσει να θάλλουν και ανηφόρισε σε ένα μακρινό ύψωμα. Από ένα αρχαιοελληνικό κιόσκι που υπήρχε στην κορυφή του μπορούσε να ατενίσει προς τα νοτιοδυτικά σε μια μακρινή έκταση βλέποντας με νοσταλγία την πιο απόμακρη κορυφογραμμή των λόφων στον ορίζοντα, φτιάχνοντας με τη φαντασία της το Κόουμ Μάγκνα.

Βυθισμένη σε αυτήν την τόσο πολύτιμη και ανεκτίμητη μελαγχολία, απόλαυσε μέχρι σπαραγμού τον ερχομό της στο Κλίβελαντ. Κι όταν, επιστρέφοντας από άλλη διαδρομή, είδε τα προνόμια της εξοχής, την ελευθερία να περιφέρεται άσκοπα και την πολυτέλεια της μοναξιάς, αποφάσισε να παραμείνει στους Πάλμερ απολαμβάνοντας αυτές τις περιπλανήσεις της στη φύση. Μόλις επέστρεψε, συνάντησε τις άλλες την ώρα που έβγαιναν για έναν περίπατο γύρω από το σπίτι. Απόλαυσαν όλες μαζί ένα ευχάριστο πρωινό τριγυρίζοντας στον κήπο της κουζίνας, θαυμάζοντας τα αναρριχητικά φυτά που είχαν ανθίσει και σκέπαζαν τους τοίχους του, ακούγοντας τους θρήνους του κηπουρού για την ερυσίβη και κάνοντας περιήγηση στο θερμοκήπιο, όπου η Σαρλότ στη θέα των αγαπημένων της φυτών —που είχαν εκτεθεί πρόωρα στον αέρα και τον παγετό και είχαν καταστραφεί— ξεκαρδίστηκε στα γέλια. Τέλειωσαν τη βόλτα τους με μια επίσκεψη στο κοτέτσι, όπου τα χολιασμένα παράπονα της γειτόνισσας για τις κότες που εγκατέλειπαν τις φωλιές τους ή που τις έκλεβαν οι αλεπούδες, ή για την αρρώστια που θέρισε μια φουρνιά κλωσσόπουλα, πρόσφεραν στη Σαρλότ, νέες πηγές ευθυμίας.

Ο καιρός ήταν καλός, δεν είχε καθόλου υγρασία και όταν η Μάριαν οργάνωνε τις καθημερινές της εξορμήσεις δεν σκέφτηκε ότι μπορεί να άλλαζε. Αισθάνθηκε λοιπόν μεγάλη έκπληξη, όταν μια μπόρα που ξέσπασε το απόγευμα την ανάγκασε να παραμείνει στο σπίτι. Είχε σχεδιάσει με το φως του δειλινού να πάει στο αρχαιοελληνικό κιόσκι και ίσως να κάνει μια μεγάλη βόλτα σε όλο το κτήμα. Κι αν το σούρουπο ήταν κρύο και υγρό, δεν θα την πείραζε καθόλου, αλλά με την ασταμάτητη και δυνατή βροχή, ούτε η δική της φαντασία δεν θα κατάφερνε ποτέ να δει τέτοιον καιρό δελεαστικό για περίπατο.

Η παρέα τους ήταν μικρή και οι ώρες περνούσαν ήρεμα. Η κυρία Πάλμερ ασχολιόταν με το βρέφος, η κυρία Τζένιγκς με το εργόχειρό της και οι δυο τους τα έλεγαν για τους φίλους που είχαν αφήσει πίσω τους, σκέφτονταν με τι θα ασχολιόταν τώρα η λαίδη Μίντλετον και απορούσαν αν ο κύριος Μπράντον και ο κύριος Πάλμερ είχαν ή όχι φτάσει στο Ρέντινγκ. Η Έλινορ, παρόλο που δεν ενδιαφερόταν και πολύ για όλα αυτά, τους έκανε παρέα στην κουβέντα τους, ενώ η Μάριαν που είχε ιδιαίτερο ταλέντο στο να εντοπίζει αμέσως το δωμάτιο της βιβλιοθήκης σε κάθε σπίτι, όσο ξεχασμένο κι αν ήταν από τους ιδιοκτήτες, κατάφερε πολύ γρήγορα να χωθεί εκεί μέσα βρίσκοντας ήδη ένα βιβλίο.

Η κυρία Πάλμερ τους πρόσφερε πολύ γενναιόδωρα την καλή της διάθεση που τις έκανε να νιώσουν ευπρόσδεκτες. Η ανοιχτή και εγκάρδια συμπεριφορά αντιστάθμιζε με το παραπάνω την έλλειψη αυστηρότητας, που την έκανε να παραβαίνει συχνά τους τύπους της ευγένειας. Η καλοσύνη της σε συνδυασμό με το χαριτωμένο πρόσωπό της της έδινε κάτι ακαταμάχητο, ενώ η αφέλειά της, μολονότι ήταν πολύ εμφανής, δεν ήταν ωστόσο απωθητική, γιατί δεν είχε ίχνος έπαρσης. Και η Έλινορ διαπίστωσε ότι μπορούσε να της συγχωρήσει τα πάντα εκτός από το γέλιο της.

Οι δύο κύριοι κατέφτασαν την επόμενη μέρα. Με την άφιξή τους διευρύνθηκε ευχάριστα η

Digitized by 10uk1s

συντροφιά και η κουβέντα αναζωογονήθηκε, αφού τα θέματα της συζήτησης, ύστερα από μια ατέλειωτη μέρα ασταμάτητης βροχής, είχαν εντελώς εξαντληθεί.

Η Έλινορ είχε δει ελάχιστα τον κύριο Πάλμερ, αλλά και σε αυτό το λίγο είχε προσέξει τεράστια διαφορά στους τρόπους του απέναντί τους, κι έτσι της ήταν αδύνατο να προβλέψει πώς θα φερόταν σπίτι του. Τελικά, διαπίστωσε πως ήταν άψογος με όλους τους καλεσμένους του και ότι πολύ σπάνια μιλούσε με αγένεια στη γυναίκα του και την πεθερά του. Διαπίστωσε ακόμα πως είχε όλα τα ταλέντα για να αποτελεί καλή συντροφιά και το εμπόδιό του για να το κάνει ήταν αυτή η εμμονή του ότι αυτός ανήκει στην ανώτερη τάξη, καθώς αισθανόταν πάνω απ' όλους. Τα υπόλοιπα γνωρίσματα του χαρακτήρα του δεν έδειχναν τίποτα, τουλάχιστον απ' αυτά που παρατηρούσε η Έλινορ, που να μη συναντάται στους εκπροσώπους του φύλου του και της ηλικίας του. Ήταν λίγο παράξενος στο φαγητό, άστατος στις ώρες του, και παρίστανε ότι παραμελούσε το παιδί του ενώ το αγαπούσε. Περνούσε τα πρωινά παίζοντας μπιλιάρδο, ενώ έπρεπε να εργαστεί. Γενικά πάντως είχε κερδίσει τη συμπάθειά της, πολύ περισσότερο απ' όσο περίμενε και κατά βάθος μάλλον χάρηκε που δεν της προέκυψε να τον συμπαθήσει περισσότερο. Χαιρόταν που συνέχιζε να την ενοχλεί ο ευδαιμονισμός, ο εγωισμός και η έπαρσή του που την έκαναν να θυμάται με κρυφό καμάρι το μεγαλόψυχο χαρακτήρα του Έντουαρτ, τις απλές του προτιμήσεις και τα σεμνά του αισθήματα.

Για κάποια θέματα που σχετίζονταν με τον Έντουαρτ, έμαθε τώρα περισσότερα από τον κύριο Μπράντον, ο οποίος τη θεωρούσε καλή φίλη του κυρίου Φέραρς και δική του επίλεκτη εξομολογήτρια μεταφέροντας τα νέα από το ταξίδι του στο Ντόρτσεστερ. Της μίλησε εκτενώς για το πρεσβυτέριο, της εξήγησε τα μειονεκτήματα και της είπε για τις επικείμενες βελτιώσεις που σχεδίαζε να κάνει. Η συνολική συμπεριφορά του ήταν πολύ ευχάριστη, έδειχνε να χαίρεται που την ξανάβλεπε ύστερα από ένα δεκαήμερο μόνο, είχε μεγάλη προθυμία να συζητάει μαζί της και έδινε μεγάλη σημασία στην άποψή της. Όλα αυτά ήταν αδιαμφισβήτητα στοιχεία για τον έρωτά του, σύμφωνα με την κυρία Τζένιγκς. Ακόμα και η Έλινορ, αν δεν εξακολουθούσε να πιστεύει ότι η καρδιά του ανήκει στη Μάριαν, θα είχε αρχίσει να το σκέφτεται. Τώρα όμως, δεν της περνούσε τέτοια ιδέα και δεν πήρε καθόλου στα σοβαρά τις επισημάνσεις της κυρία Τζένιγκς, αφού γνώριζε ότι τα δικά της συμπεράσματα βασίζονταν σε πιο έγκυρα στοιχεία. Ενώ η κυρία Τζένιγκς έβλεπε μόνο τη γενική του συμπεριφορά, αυτή παρακολουθούσε τα μάτια του και ειδικά την τρομαγμένη έκφρασή του όταν η Μάριαν εμφάνισε κάποια προμηνύματα κρυολογήματος. Όλα αυτά δεν τα πρόσεξε η κυρία Τζένιγκς, επειδή δεν εκφράστηκαν με λόγια. Η Έλινορ όμως διάβασε στα μάτια του τα φλογερά του αισθήματα και το φοβερό πανικό του.

Δυο μαγευτικοί περίπατοι της Μάριαν στο φως του δειλινού, την τρίτη και την τέταρτη μέρα της παραμονής της στο Κλίβελαντ, όχι μόνο στο χαλίκι του λόγγου που ήσαν στεγνό, αλλά και σε όλο το κτήμα και κατά προτίμηση στις πιο απόμακρες πλευρές του —εκεί που η βλάστηση ήταν πιο άγρια και τα δέντρα πιο γέρικα, τα χόρτα ψηλότερα και πιο νοτισμένα— σε συνδυασμό με την αδιαφορία για τα βρεγμένα της παπούτσια και τις κάλτσες, την έκαναν να αρπάξει ένα πολύ άσχημο κρυολόγημα, για το οποίο όμως αδιαφόρησε τις δύο πρώτες ημέρες και έκανε πως δεν το καταλαβαίνει. Τα συμπτώματα όμως επιδεινώνονταν, αναγκάζοντας τους πάντες να ανησυχήσουν και την ίδια να το παραδεχτεί. Της προσφέρθηκαν πολλές ιατρικές συμβουλές, αλλά όλες απορρίφθηκαν. Μολονότι ένιωθε το κεφάλι της βαρύ, πονούσαν τα κόκαλά της, έβηχε και πονούσε ο λαιμός της επέμενε πως ένας καλός ύπνος θα τη συνέφερε και η Έλινορ χρειάστηκε να κοπιάσει πολύ για να την πείσει, πριν πάει για ύπνο, να πάρει ένα απλό φάρμακο.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 43

Η Μάριαν σηκώθηκε το επόμενο πρωί την κανονική της ώρα, καθησυχάζοντας τους πάντες πως ήταν καλύτερα και προσπαθώντας να το αποδείξει με την προσπάθεια να κάνει ό,τι συνήθως. Αλλά τελικά πέρασε μία ημέρα ολόκληρη καθισμένη στον καναπέ δίπλα στο τζάκι, με ένα βιβλίο που δεν μπορούσε καν να διαβάσει κι έτσι δεν επιβεβαίωσε και τόσο τα λεγόμενά της. Και τελικά, όταν δεν τα κατάφερνε άλλο και αποφάσισε να πάει νωρίς για ύπνο, το μόνο που έκανε εντύπωση στον κύριο Μπράντον ήταν η ψυχραιμία της αδερφής της, η οποία, παρά το γεγονός ότι την πρόσεχε πολύ και της είχε δώσει κάποιο γιατρικό, τώρα εξακολουθούσε κι αυτή να πιστεύει στα ευεργετικά αποτελέσματα του ύπνου και δεν έδειχνε ανησυχία για την υγεία της αδερφής της.

Οι ελπίδες όμως όλων για ανάρρωση διαψεύσθηκαν, όταν η Μάριαν, ύστερα από μια ήσυχη νύχτα που την πέρασε να ψήνεται στον πυρετό, επέμεινε να σηκωθεί, αλλά κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να σταθεί ούτε καθιστή. Έτσι ξανάπεσε χωρίς αντίρρηση στο κρεβάτι και τότε η Έλινορ δέχτηκε τη συμβουλή της κυρία Τζένιγκς να φωνάξουν το φαρμακοποιό της κυρίας Πάλμερ.

Πράγματι, ήρθε ο κύριος Χάρις, εξέτασε την ασθενή και καθησύχασε την Έλινορ, λέγοντάς της ότι σε λίγες μέρες η αδερφή της θα ήταν πάλι καλά. Όταν όμως τους είπε ότι επρόκειτο για λοίμωξη και βγήκε από το στόμα του η λέξη «μολυσματική», η κυρία Πάλμερ πανικοβλήθηκε για τον πιθανό κίνδυνο που διέτρεχε το βρέφος. Η κυρία Τζένιγκς, που από την αρχή είχε καταλάβει πως η ασθένεια της Μάριαν φαινόταν σοβαρότερη απ' όσο νόμιζε η Έλινορ, άκουγε στεναχωρημένη το φαρμακοποιό και πρότεινε στην κόρη της να πάρει το μωρό και να φύγουν. Ο κύριος Πάλμερ, μολονότι θεώρησε υπερβολική την ανησυχία τους, κατάλαβε ότι ο φόβος της γυναίκας του δεν του άφηνε περιθώρια αντιρρήσεων. Κανονίστηκε λοιπόν αμέσως η αναχώρησή της και, μία ώρα μετά την επίσκεψη του κυρίου Χάρις, η Σαρλότ αναχωρούσε με το μωρό και την παραμάνα για το σπίτι ενός στενού συγγενή του κυρίου Πάλμερ, κάπου κοντά στο Μπαθ, λίγα χιλιόμετρα μακριά. Ο κύριος Πάλμερ, μετά τις επίμονες παρακλήσεις της, υποσχέθηκε να πάει κι αυτός ύστερα από κάνα δυο μέρες. Η κυρία Τζένιγκς όμως, με την εξαιρετική της καλοσύνη, που έκανε την Έλινορ να τη συμπαθήσει ακόμα πιο πολύ, στάθηκε αμετάπιστη στις πιέσεις της κόρης της και δήλωσε ότι θα καθόταν στο Κλίβελαντ μέχρι να γίνει καλά η Μάριαν. Και, πραγματικά, η Έλινορ βρήκε στο πρόσωπο της κυρίας Τζένιγκς μια μητέρα, στοργική και πρόθυμη να μοιραστεί μαζί της όλη την κούραση, αλλά και μια σύντροφο εξαιρετικά χρήσιμη, λόγω μεγάλης πείρας σε τέτοιες καταστάσεις.

Η Μάριαν, εντελώς καταβεβλημένη, αισθανόταν πολύ βαριά άρρωστη και δεν μπορούσε πια να ελπίζει πως θα ήταν καλά την επόμενη μέρα. Κι όσο σκεφτόταν τι επρόκειτο να γίνει την επόμενη μέρα, η κατάστασή της συνεχώς χειροτέρευε. Γιατί εκείνη ακριβώς την ημέρα είχαν κανονίσει να βρεθούν πίσω στη μητέρα τους συνοδευόμενες από έναν υπηρέτη της κυρίας Τζένιγκς, για να της κάνουν έκπληξη. Τα λίγα λόγια που έβγαιναν απ' το στόμα της έδειχναν τη στεναχώρια γι' αυτή την καθυστέρηση. Μάταια προσπαθούσε η Έλινορ να της ανεβάσει το ηθικό και να την κάνει να πιστέψει, όπως και άλλες φορές, ότι η καθυστέρηση θα ήταν σύντομη.

Την επόμενη μέρα η κατάστασή της δεν παρουσίαζε καμιά βελτίωση. Ήταν σίγουρο ότι δεν ήταν καλύτερα, αλλά αυτό ήταν το μόνο δυσάρεστο, αφού δεν έδειχνε και χειρότερα. Η συντροφιά τους μειώθηκε ακόμα περισσότερο εκείνη τη μέρα, αφού ο κύριος Πάλμερ, υποκύπτοντας στην υπόσχεση που είχε δώσει στη γυναίκα του και στις συμβουλές του κυρίου Μπράντον, έπρεπε να φύγει, παρόλο που δεν ήθελε και πολύ. Την ώρα λοιπόν που

Digitized by 10uk1s

ετοιμαζόταν να φύγει, έκανε και ο κύριος Μπράντον το καθήκον του και είπε ότι έπρεπε να αποχωρήσει κι αυτός. Σε αυτό το σημείο, όμως η κυρία Τζένιγκς, με μια αξιόλογη παρέμβαση, είπε ότι η παραμονή του στο Κλίβελαντ θα ήταν απαραίτητη, τη στιγμή που οι δυο αγαπημένες του φίλες βρίσκονταν σε δύσκολη θέση. Αλλά και για την ίδια προσωπικά θα ήταν πολύτιμη η παρέα του, γιατί με ποιον θα έπαιζε το βράδυ πικέ, όταν οι η δεσποινίς Ντάσγουντ θα ήταν πάνω με την αδερφή της; Τον πίεσε λοιπόν τόσο επίμονα να μείνει, ώστε ο κύριος Μπράντον το μόνο που ήθελε ήταν να δεχτεί χωρίς να κάνει ούτε για τα προσχήματα τον δύσκολο, όταν μάλιστα οι παρακλήσεις της κυρίας Τζένιγκς είχαν και την αμέριστη υποστήριξη και του κυρίου Πάλμερ, που φαινόταν να νιώθει καλά στην ιδέα να αφήσει κάποιον πίσω του, αν τύχει κάποια δύσκολη περίπτωση.

Φυσικά, η Μάριαν δεν έμαθε τίποτα για όλες αυτές τις εξελίξεις. Δεν είχε καταλάβει πως είχε γίνει η αιτία να φύγουν οι ιδιοκτήτες απ' το σπίτι τους, την πρώτη κιόλας εβδομάδα της άφιξής τους. Δεν παραξενεύτηκε που δεν έβλεπε ποτέ την κυρία Πάλμερ και, καθώς δεν της ήταν και ιδιαίτερα συμπαθής, δεν ανέφερε και καθόλου το όνομά της.

Είχαν περάσει μόλις δύο μέρες από την αναχώρηση του κυρίου Πάλμερ και η κατάστασή της συνέχιζε να παραμένει αμετάβλητη με πολύ μικρές διακυμάνσεις. Ο κύριος Χάρις, που την επισκεπτόταν καθημερινά, άρχιζε να μιλάει για ταχεία ανάρρωση. Η Έλινορ κρατούσε κι αυτή αισιόδοξη στάση. Οι άλλοι δύο όμως δεν έβλεπαν τα πράγματα τόσο ρόδινα: η κυρία Τζένιγκς είχε κακά προαισθήματα και ο κύριος Μπράντον, που επηρεαζόταν εύκολα δεν είχε τη δύναμη να αντισταθεί στην αρνητική επιρροή τους. Προσπαθούσε να διώξει τους φόβους του, αφού μάλιστα η αισιόδοξη άποψη του φαρμακοποιού τους καθιστούσε παράλογους, αλλά οι πάρα πολλές ώρες που περνούσε κάθε μέρα ολομόναχος ευνοούσαν την καλλιέργεια των πιο σκοτεινών σκέψεων, και τελικά δεν μπορούσε να διώξει απ' το μυαλό του τη σκέψη πως δεν επρόκειτο να ξαναδεί τη Μάριαν.

Το πρωί της τρίτης όμως μέρας διέλυσε αυτές τις απαισιόδοξες σκέψεις και των δύο. Ερχόμενος ο κύριος Χάρις, τους είπε πως η ασθενής παρουσίαζε αισθητή βελτίωση. Ο σφυγμός της ήταν πολύ πιο έντονος και όλες οι ενδείξεις ήταν πολύ καλύτερες από την προηγούμενη ημέρα. Η Έλινορ, βλέποντας τις ελπίδες της να επιβεβαιώνονται, ήταν γεμάτη χαρά. Αισθανόταν πως ήταν τελικά δικαιολογημένη που δεν επηρεάστηκε από την κυρία Τζένιγκς και δεν έδειξε αγχωμένη στις επιστολές προς τη μητέρα της, προδιαγράφοντας μάλιστα τη συγκεκριμένη μέρα που θα ήταν σε θέση να ταξιδέψουν.

Εκείνη η ημέρα όμως δεν τέλειωσε το ίδιο ευοίωνα όσο είχε ξεκινήσει. Νωρίς το βράδυ, η Μάριαν ξανακύλησε. Ήταν ανήσυχη, είχε δυσφορία και αισθανόταν πιο άσχημα από κάθε άλλη φορά. Η Έλινορ, διατηρώντας την αισιοδοξία της, απέδωσε αυτή την αλλαγή στην εξάντλησή της, επειδή εκείνη τη μέρα την είχε βγάλει καθιστή στο κρεβάτι. Της έδωσε λοιπόν τα καρδιοτονωτικά που είχε προτείνει ο κύριος Χάρις και την είδε να βυθίζεται σε έναν ύπνο, από τον οποίο περίμενε τα πιο ευεργετικά αποτελέσματα. Ο ύπνος αυτός, μολονότι δεν ήταν τόσο ήσυχος, κράτησε αρκετές ώρες, και η Έλινορ αδημονώντας να δει την εξέλιξη της υγείας της, αποφάσισε να σταθεί στο πλευρό της συνέχεια. Η κυρία Τζένιγκς, που δεν είχε ενημερωθεί για τη δυσάρεστη αυτή τροπή, είχε πάει για ύπνο νωρίτερα απ' ό,τι συνήθως. Η υπηρέτριά της, που εκτελούσε κι αυτή χρέη νοσοκόμας, ξεκουραζόταν στο δωμάτιο του επιστάτη. Και η Έλινορ είχε μείνει μόνη με την άρρωστη.

Ο ύπνος της Μάριαν γινόταν συνεχώς πιο ταραγμένος και όταν η Έλινορ που την παρακολουθούσε άγρυπνα, την είδε ν' αλλάζει συνεχώς θέση, ακούγοντας τα άναρθρα λόγια και τους βασανιστικούς ήχους που έβγαιναν κάθε τόσο από τα χείλη της. Σκεφτόταν να την ξυπνήσει για να τη γλιτώσει απ' αυτό το μαρτύριο. Αλλά ξαφνικά η Μάριαν,

Digitized by 10uk1s

ξυπνώντας από κάποιο θόρυβο στο σπίτι, πετάχτηκε ταραγμένη φωνάζοντας:

—Έρχεται η μαμά;

—Όχι ακόμα, της απάντησε η Έλινορ, καταφέρνοντας να κρύψει τον τρόμο της και βοηθώντας τη να ξαπλώσει. Δεν πρέπει όμως να αργήσει. Είναι αρκετή η απόσταση από το Μπάρτον μέχρι εδώ.

—Μην πάει όμως από το Λονδίνο, αναφώνησε πάλι η Μάριαν με το ίδιο αλαφροΐσκιωτο ύφος. Δεν θα την ξαναδώ αν πάει απ' το Λονδίνο. Η Έλινορ, έντρομη κατάλαβε ότι η Μάριαν είχε πέσει σε παραλήρημα και προσπάθησε να την ηρεμήσει, ενώ έπιασε το σφυγμός της, ο οποίος ήταν άτονος και πολύ γρήγορος. Η Μάριαν συνέχιζε το ακατάσχετο παραμιλητό για τη μητέρα της και η Έλινορ πανικόβλητη αποφάσισε να φωνάξει αμέσως τον κύριο Χάρις και να στείλει κάποιον άνθρωπο στο Μπάρτον να φέρει τη μητέρα της. Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε ήταν να συνεννοηθεί με τον κύριο Μπράντον για να δουν με ποιον τρόπο θα κατάφερναν να φέρουν τη μητέρα τους πιο γρήγορα. Στο προσκεφάλι της Μάριαν στάθηκε η καμαριέρα τους και η Έλινορ έτρεξε στο σαλόνι να βρει τον κύριο Μπράντον που συνήθως έμενε ως αργά.

Δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή για μισόλογα. Του είπε ευθέως όλους της τους φόβους και τα προβλήματα. Ο κύριος Μπράντον δεν μπόρεσε να διαλύσει αυτούς τους φόβους, γιατί δεν είχε την απαιτούμενη εμπιστοσύνη και το απαραίτητο κουράγιο, οπότε την άκουγε αμίλητος και απελπισμένος. Αμέσως όμως βρήκε τρόπο επίλυσης του προβλήματος, λέγοντας ότι θα πήγαινε ο ίδιος να φέρει την κυρία Ντάσγουντ, σαν να το είχε προετοιμάσει ήδη στο μυαλό του. Η Έλινορ δεν έφερε αντίρρηση. Τον ευχαρίστησε πολύ θερμά και την ώρα που φώναξε τον υπηρέτη να καλέσει τον κύριο Χάρις καθώς και να νοικιάσει άλογα, η Έλινορ κάθισε κι έγραψε ένα σημείωμα στη μητέρα της.

Η παρουσία του κυρίου Μπράντον σε μια τέτοια δύσκολη ώρα ήταν ένα πολύτιμο στήριγμα γι' αυτήν και μια ευλογία, γιατί ήταν ένας άνθρωπος πρόθυμος να την παρηγορήσει με τη φιλία του, αλλά και να της συμπαρασταθεί. Ένιωθε άπειρη ευγνωμοσύνη προς αυτόν.

Όσο για εκείνον, ενήργησε πολύ αποφασιστικά, παρόλα τα συναισθήματα που ένιωθε. Έκανε όλες τις ετοιμασίες πολύ γρήγορα και υπολόγισε με ακρίβεια την ώρα που πρέπει να περιμένουν την επιστροφή τους. Δεν άφησε να χαθεί ούτε λεπτό. Τα άλογα ήρθαν, και μάλιστα νωρίτερα απ' ό,τι περίμεναν, και ο συνταγματάρχης, αφού της έσφιξε απλά το χέρι, με πολύ σοβαρή έκφραση, της είπε δυο λόγια, αλλά τόσο χαμηλόφωνα που η Έλινορ δεν τα άκουσε καθόλου, και μπήκε γρήγορα στην άμαξα. Ήταν γύρω στις δώδεκα τα μεσάνυχτα όταν η Έλινορ γύρισε πάλι δίπλα στη Μάριαν για να περιμένει το φαρμακοποιό και να περάσει στο προσκέφαλό της την υπόλοιπη νύχτα — μια νύχτα βασανιστική και για τις δύο. Ο κύριος Χάρις δεν εμφανιζόταν και οι ώρες περνούσαν χωρίς το εφιαλτικό παραλήρημα να διακόπτεται. Το ίδιο και η τρελή ανησυχία της Έλινορ. Από την ώρα που είχε φωλιάσει ο φόβος στην καρδιά της, είχε εξαλείψει με την τραγικότητά του κάθε προηγούμενη αισιοδοξία της, ενώ η υπηρέτρια που καθόταν μαζί της —γιατί δεν είχαν ξυπνήσει την κυρία Τζένιγκς— επέτεινε ακόμα την ανησυχία της με διάφορους υπαινιγμούς για την εξέλιξη της ασθένειας.

Η Μάριαν εξακολουθούσε να αρθρώνει κάποια ασυνάρτητα λόγια για τη μητέρα της και κάθε φορά που ανέφερε το όνομά της, η καρδιά της Έλινορ σφιγγόταν από ενοχές. Δεν συγχωρούσε τον εαυτό της που πήρε τόσο αψήφιστα την αρρώστια της και επέτρεψε να χαθούν τόσες ημέρες. Κι ενώ περίμενε απεγνωσμένα κάποια βοήθεια, σκεφτόταν καθώς οι

Digitized by 10uk1s

ώρες περνούσαν, πως σε λίγο θα ήταν περιττή. Και της ερχόταν στο μυαλό της η τραγική εικόνα της μάνας της που δεν θα προλάβαινε να δει την πολυαγαπημένη της κόρη είτε ζωντανή είτε στα λογικά της.

Ήταν έτοιμη να ξαναστείλει κάποιον να φωνάξει τον κύριος Χάρις ή κάποιον άλλον, αν δεν μπορούσε να έρθει ο ίδιος, αλλά εκείνη την ώρα —περασμένες πέντε— εμφανίστηκε.

Είπε αρκετά για να δικαιολογήσει την καθυστέρησή του. Και παρά το γεγονός της δυσάρεστης εξέλιξης της υγείας της Μάριαν, είπε ότι δεν υπήρχε σοβαρός κίνδυνος. Είχε στο νου του μια άλλη θεραπεία που θα μπορούσε να εφαρμόσει και, μιλώντας με αυτοπεποίθηση, ηρέμησε κάπως τις δυο γυναίκες υποσχόμενος ότι η καινούργια θεραπεία του θα επέφερε βελτίωση στην υγεία της Μάριαν. Υποσχέθηκε να έρθει ξανά σε τρεις ή τέσσερις ώρες και έφυγε αφήνοντας την ασθενή και την έντρομη Έλινορ λίγο πιο ήρεμη απ' ό,τι την είχε βρει.

Με βαθιά λύπη και πολλές επιπλήξεις, επειδή δεν την ξύπνησαν, το πρωί άκουσε η κυρία Τζένιγκς τα όσα είχαν συμβεί εκείνη τη νύχτα. Οι αρχικοί της φόβοι, περισσότερο δικαιολογημένοι τώρα, επέστρεψαν και δεν της άφηναν καμιά αμφιβολία για το μοιραίο. Όσο κι αν προσπαθούσε να παρηγορήσει την Έλινορ, η βεβαιότητά της για την τραγική εξέλιξη δεν της επέτρεπε να προσφέρει μεγάλη παρηγοριά ελπίδας. Και η ίδια ένιωθε καταρρακωμένη. Ο μαρασμός και ο πρόωρος θάνατος ενός τόσο νέου και αξιολάτρευτου κοριτσιού όπως η Μάριαν θα έθλιβε ακόμα και έναν άγνωστο, αλλά από τη δική της καρδιά είχε μεγαλύτερες απαιτήσεις. Η κυρία Τζένιγκς είχε τη Μάριαν δίπλα της τρεις ολόκληρους μήνες και γνώριζε το βασανιστήριο που είχε περάσει. Ένιωθε επίσης την απελπισία της αδερφής της, στην οποία επίσης είχε ιδιαίτερη αδυναμία. Όσο για τη μητέρα τους, ήταν μάνα και η ίδια και μπορούσε να καταλάβει τι σημαίνει πόνος.

Στην επόμενη επίσκεψή του, ο κύριος Χάρις ήρθε στην ώρα του. Δυστυχώς όμως έβλεπε τις ελπίδες του να διαψεύδονται. Τα φάρμακα του είχαν αποτύχει κι ο πυρετός επέμενε αμείωτος, ενώ η Μάριαν φαινόταν πιο ήσυχη γιατί είχε βυθιστεί σε λήθαργο. Η Έλινορ, καταλαβαίνοντας τους φόβους του και κάτι παραπάνω απ' αυτούς, σκέφτηκε να καλέσουν και κάποιον άλλον. Αλλά ο κύριος Χάρις δεν είχε εξαντλήσει όλες τις προσπάθειές του. Είχε να δοκιμάσει και κάτι άλλο, κάτι νέο που το εμπιστευόταν απόλυτα, όσο σχεδόν και το προηγούμενο. Κι έτσι έκλεισε την επίσκεψή του με ενθαρρυντικές διαβεβαιώσεις, που η Έλινορ τις άκουγε, αλλά δεν μπορούσαν να φτάσουν μέχρι την ψυχή της. Ήταν γενικά ήρεμη εκτός από τις στιγμές που σκεφτόταν τη μητέρα της, έχοντας όμως χάσει κάθε ελπίδα. Στην ίδια ακριβώς κατάσταση τη βρήκε το μεσημέρι, χωρίς να έχει φύγει ούτε λεπτό από το προσκεφάλι της αδερφής της.

Με το μυαλό της να περνοδιαβαίνει στις ίδιες εφιαλτικές σκέψεις, από τη δυστυχία του ενός λατρεμένου προσώπου προς το άλλο, και με το ηθικό της να καταρρακώνεται από την κουβέντα της με την κυρία Τζένιγκς, η οποία δεν δίσταζε να αποδώσει τη σοβαρότητα και τον κίνδυνο αυτής της αρρώστιας στην παρατεταμένη εξασθένηση που είχε προκαλέσει η ερωτική απογοήτευση, η Έλινορ έβλεπε πόσο βάσιμη ήταν η σκέψη της κι αυτό την επιβάρυνε ακόμα περισσότερο.

Γύρω στις δώδεκα το μεσημέρι, άρχισε να έχει την εντύπωση αλλά και την ελπίδα —με μικρή επιφύλαξη, χωρίς ούτε η ίδια να το πιστέψει ή να το πει στη φίλη της— ότι υπήρχε κάποια μικρή βελτίωση στο σφυγμό της Μάριαν. Με μεγάλη αγωνία παρακολουθούσε το σφυγμό της ξανά και ξανά. Μέχρι που στο τέλος, με μια ταραχή που της ήταν αδύνατο να κρύψει με τη γνωστή της ηρεμία, κατέφερε να αρθρώσει τις ελπίδες της. Η κυρία Τζένιγκς,

Digitized by 10uk1s

παρόλο που διαπίστωσε τη μικρή αυτή ανάκαμψη, δεν ήθελε να καλλιεργήσει πολλές ελπίδες στη νεαρή της φίλη, κι έτσι η Έλινορ φοβούμενη κι αυτή την απογοήτευση, προσπαθούσε να πείσει τον εαυτό της ότι δεν έπρεπε να ελπίζει. Αλλά, ήταν πια πολύ αργά. Η ελπίδα είχε πια εισχωρήσει στην καρδιά της και περίμενε, χωρίς να μπορεί να συγκρατήσει την έξαψή της, στιγμή τη στιγμή τις εξελίξεις. Πέρασε μισή ώρα και η χαρμόσυνη ένδειξη ήταν ακόμα εκεί και σε λίγο εμφανίστηκαν και άλλα για να την τονώσουν. Το δέρμα της, η ανάσα της, τα χείλη της έδειχναν σημάδια βελτίωσης, ώσπου, κάποια στιγμή, η άρρωστη άνοιξε τα μάτια της και την κοίταξε με βλέμμα άτονο, αλλά όχι τρελό. Το άγχος και η προσμονή διαδεχόταν το ένα το άλλο και δεν την άφηναν να ησυχάσει ούτε λεπτό. Γύρω στις τέσσερις, ήρθε και ο κύριος Χάρις και οι διαβεβαιώσεις του για βελτίωση που ξεπερνούσε τις προσδοκίες του, έδιναν επιτέλους ανακούφιση, πίστη και ελπίδα.

Η Μάριαν φαινόταν αισθητά καλύτερα από κάθε άποψη. Ο φαρμακοποιός τη διαβεβαίωσε ότι είχε ξεπεράσει οριστικά τον κίνδυνο. Η κυρία Τζένιγκς δέχτηκε με μεγάλη χαρά και με ασυγκράτητους πανηγυρισμούς τη διάγνωσή του για την πιθανότητα πλήρους ανάρρωσης. Άλλωστε, τα κακά της προαισθήματα ήδη είχαν επιβεβαιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Η Έλινορ δεν πανηγύριζε ακόμα. Η δική της χαρά δεν μπορούσε να εκδηλωθεί ακόμα. Η ιδέα πως η Μάριαν είχε γλιτώσει από του Χάρου τα δόντια και η σκέψη πως η μητέρα της θα την έβρισκε γερή, τη γέμισαν με χαρά. Το μόνο που επικρατούσε μες στην καρδιά της ήταν μια ικανοποίηση, βαθιά, βουβή και ακλόνητη.

Έμεινε στο πλευρό της αδερφής της όλο το απόγευμα, με ελάχιστα διαλείμματα, ησυχάζοντας όλες τις ανησυχίες της και λύνοντας κάθε απορία του κουρασμένου της μυαλού, παρακολουθώντας άγρυπνα κάθε ανάσα και κάθε της κίνηση. Το ενδεχόμενο να τη δει να ξανακυλάει περνούσε απ' το μυαλό της κάποιες στιγμές, για να της θυμίσει τι σημαίνει αγωνία. Αλλά, με την αμέριστη προσοχή της, βεβαιώθηκε πως όλες οι ενδείξεις της ανάρρωσης παρέμεναν σταθερές και είδε τη Μάριαν γύρω στις έξι να βυθίζεται σε έναν ήρεμο και αδιατάρακτο χαλαρό ύπνο, και όλες της οι αμφιβολίες εξαφανίστηκαν.

Κόντευε πια η ώρα που θα εμφανιζόταν και η άμαξα του κύριου Μπράντον. Υπολόγιζε ότι γύρω στις δέκα, ίσως και αργότερα, η μητέρα της θα γλίτωνε από την εφιαλτική αγωνία που πρέπει να την τάραζε σε όλη τη διαδρομή. Και ο συνοδός της, στην ίδια αξιοθρήνητη κατάσταση κι αυτός. Αχ, γιατί κυλούσε τόσο αργά ο χρόνος!

Κατά τις εφτά, άφησε τη Μάριαν στο γλυκό της ύπνο και κατέβηκε στο σαλόνι για τσάι. Οι πρωινοί της φόβοι και η αναστάτωση που έφερε η ανατροπή το μεσημέρι δεν την είχαν αφήσει να φάει κανονικά όλη τη μέρα. Τώρα όμως, με το αίσθημα της ανακούφισης, μπορούσε να απολαύσει ένα μικρό κολατσιό. Μετά το τσάι, η κυρία Τζένιγκς προσπάθησε να την πείσει να πάει για ύπνο λιγάκι, μέχρι να έρθει η μητέρα της. Αλλά η Έλινορ δεν ένιωθε καμιά κούραση εκείνη την ώρα, δεν θα μπορούσε, να κλείσει μάτι έτσι κι αλλιώς και δεν ήθελε να λείψει ούτε στιγμή απ' το πλευρό της αδερφής της. Έτσι, η κυρία Τζένιγκς, αφού τη συνόδευσε στο δωμάτιο της Μάριαν για να δει κι αυτή πως όλα ήταν καλά, την άφησε στο καθήκον και στις σκέψεις της και αποσύρθηκε στα ιδιαίτερά της για να γράψει κάποιες επιστολές και να κοιμηθεί.

Εκείνη η νύχτα ήταν παγωμένη, φυσούσε ισχυρός άνεμος γύρω απ' το σπίτι και η βροχή χτυπούσε αγριεμένη τα παράθυρα. Η Έλινορ, γεμάτη χαρά, δεν έδινε καμιά σημασία στον άσχημο καιρό. Η Μάριαν κοιμόταν ήσυχα μέσα στο βουητό της καταιγίδας κι όσο για τους ταξιδιώτες, που τώρα θα περνούσαν αφάνταστη ταλαιπωρία, τους περίμενε μια πολύ θετική ανταμοιβή.

Digitized by 10uk1s

Η ώρα ήταν οχτώ. Αν ήταν δέκα, η Έλινορ δεν θα είχε καμιά αμφιβολία ότι οι ήχοι της άμαξας που άκουγε θα σήμαιναν τον ερχομό της μητέρας της. Όμως ήταν πολύ νωρίς ακόμα — αυτή τους υπολόγιζε γύρω στις δέκα. Κι όμως ήταν σίγουρη πως άκουσε ήχο από άμαξα και πήγε στο διπλανό δωμάτιο ν' ανοίξει ένα παράθυρο για να κοιτάξει. Πραγματικά, είδε μπροστά της δυο λάμπες από άμαξα και μπορούσε να διακρίνει τέσσαρα άλογα. Έτσι, σκέφτηκε ότι έφτασαν νωρίτερα και αυτό έδειχνε την τρελή ανυπομονησία που πιθανά βασάνιζε τη μητέρα της.

Για πρώτη φορά στη ζωή της ένιωσε ότι δεν μπορούσε να παραμείνει ψύχραιμη. Ήξερε καλά πως θα ένιωθε η μητέρα της την ώρα που η άμαξα έφτανε στην εξώπορτα. Γνώριζε την αγωνία της, τον τρόμο και την απόγνωσή της. Ξέροντας λοιπόν όλα αυτά, κατέβηκε γρήγορα κάτω, αφού φώναξε την καμαριέρα της κυρίας Τζένιγκς για να σταθεί δίπλα στη Μάριαν.

Περνώντας από ένα διάδρομο, άκουσε κάποιο θόρυβο κάτω από τον οποίο κατάλαβε πως μάλλον είχαν ήδη μπει μέσα στο σπίτι. Έτρεξε αμέσως κάτω στο σαλόνι, άνοιξε την πόρτα και μπροστά στα μάτια της είδε τον Γουίλομπι.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 44

Βλέποντάς τον, η Έλινορ αναπήδησε έντρομη και, εντελώς αφθόρμητα, της βγήκε να κάνει στροφή και να φύγει. Το χέρι της βρισκόταν ήδη στο πόμολο, αλλά πριν προλάβει να το στρέψει, μπήκε μπροστά της ο νεαρός και της είπε με έναν μάλλον επιτακτικό παρά ικετευτικό τόνο:

—Δεσποινίς Ντάσγουντ, μόνο δέκα λεπτά, σας ικετεύω.

—Όχι, κύριε, του απάντησε δεν έχουμε να πούμε τίποτα. Και μάλλον δεν ξέρετε ότι ο κύριος Πάλμερ δεν είναι εδώ.

—Ήρθα να δω εσάς και μόνον εσάς και δεν με νοιάζει που βρίσκεται ο κύριος Πάλμερ και όλο του το σόι.

—Εμένα; Τέλος πάντων, πείτε μου γρήγορα, του είπε με άγριο ύφος η Έλινορ.

—Καθίστε και θα γίνουν και τα δύο.

Η Έλινορ σάστισε για μια στιγμή, δεν ήξερε πώς να αντιδράσει. Της πέρασε από το νου ότι σε λίγο θα ερχόταν ο κύριος Μπράντον και θα τον έβρισκε εκεί. Αλλά ήδη του είχε υποσχεθεί ότι θα τον άκουγε, και επιπλέον η περιέργειά της την πίεζε να μάθει τι μπορεί να θέλει να της πει. Το σκέφτηκε για λίγο και κατέληξε στο συμπέρασμα πως το καλύτερο που είχε να κάνει ήταν να τελειώνει το συντομότερο. Κι αυτό θα σήμαινε να κάτσει να τον ακούσει. Πλησίασε λοιπόν προς το τραπέζι και κάθισε. Κάθισε κι εκείνος απέναντί της και για μισό λεπτό δεν μιλούσε κανείς.

—Δεν έχω καιρό για χάσιμο, του είπε αυτή, κάντε γρήγορα.

Ο Γουίλομπι, βυθισμένος στις σκέψεις του, φαινόταν σαν να μην άκουγε τίποτα.

—Είναι όντως εκτός κίνδυνου η αδερφή σας; Ρώτησα τον υπηρέτη. Είναι αλήθεια; Δόξα τω Θεώ!

Η Έλινορ δεν μίλησε. Εκείνος επανέλαβε την ερώτησή του με μεγαλύτερη αγωνία.

—Για όνομα του Θεού, πείτε μου, είναι ή δεν είναι;

—Ελπίζουμε πως είναι.

Ο Γουίλομπι σηκώθηκε και άρχισε να περπατάει πάνω κάτω.

—Αν το ήξερα λίγο πιο πριν... Και με έναν επιτηδευμένο τρόπο στη φωνή του συνέχισε: Αλλά αφού έτσι κι αλλιώς είμαι εδώ. Ελάτε, δεσποινίς Ντάσγουντ, ας συζητήσουμε λίγο οι δυο μας. Εγώ έχω μεγάλα κέφια. Πείτε μου ειλικρινά, με θεωρείτε πιο πολύ παλιάνθρωπο ή ανόητο; Τη ρώτησε κοκκινίζοντας ελαφρά.

Η Έλινορ τον κοίταζε αποσβολωμένη κι άρχισε να σκέφτεται πως μάλλον είχε πιει. Η αλλόκοτη συμπεριφορά του δεν εξηγούνταν αλλιώς. Και με τη σκέψη αυτή σηκώθηκε, λέγοντάς του:

Digitized by 10uk1s

—Κύριε Γουίλομπι, θα σας πρότεινα να γυρίσετε πάλι στο Κόουμ. Δεν έχω άλλο χρόνο να ασχοληθώ μαζί σας. Δεν ξέρω τι με θέλετε, αλλά ό,τι και να ναι, σίγουρα αύριο θα είστε περισσότερο σε θέση να το εκφράσετε.

—Δεν έχετε άδικο, της απάντησε μ' ένα πολύ εκφραστικό χαμόγελο και εντελώς ατάραχη φωνή. Ναι, έχω πιει λιγάκι. Ένα πόρτο ήπια με το φαγητό μου στο Μάλμπορο και ομολογώ ότι ζαλίστηκα λιγάκι.

—Στο Μάλμπορο; είπε η Έλινορ, που καταλάβαινε όλο και λιγότερο τι σήμαιναν όλα αυτά.

—Ναι, έφυγα από το Λονδίνο νωρίς το πρωί και στα δέκα λεπτά που βγήκα από την άμαξα, σταμάτησα στο Μάλμπορο για φαγητό.

Η αποφασιστικότητα των κινήσεών του και το έξυπνο βλέμμα του έπεισαν την Έλινορ πως, όποια κι αν ήταν η κατάσταση που τον είχε φέρει στο Κλίβελαντ, σίγουρα δεν βρισκόταν εκεί λόγω μέθης. Και σε λίγο του είπε:

—Δεν είναι δυνατό να σας ξεφεύγει, ύστερα από όσα έχουν συμβεί, πως πρέπει να μου θέσετε μια πολύ ισχυρή δικαιολογία για να μου εξηγήσετε την παρουσία σας εδώ. Λοιπόν, θα μου πείτε τι θέλετε;

—Θέλω, είπε με ζωηρότητα και σοβαρό ύφος, αν γίνεται, να με απεχθάνεστε κάπως λιγότερο απ' όσο με απεχθάνεστε τώρα. Έχω την ανάγκη να απολογηθώ και να σας ανοίξω την ψυχή μου. Κι αφού σας πείσω πως, παρά το γεγονός ότι φέρθηκα ηλίθια, δεν ήμουν όμως και ρεμάλι, θα ήθελα να κερδίσω μια μικρή συγγνώμη από τη Μαρ..., από την αδερφή σας.

—Πραγματικά, για αυτό ήρθατε;

—Λόγω τιμής, της απάντησε με ένα θερμό αυθορμητισμό που της έφερε στο μυαλό πάλι τον παλιό γνωστό Γουίλομπι και την ανάγκασε, χωρίς τη θέλησή της, να τον θεωρήσει ειλικρινή.

—Αν αυτό είναι όλο, το έχετε ήδη καταφέρει. Η Μάριαν σάς έχει ήδη απαλλάξει από τις κατηγορίες εδώ και καιρό.

—Αλήθεια; Αναφώνησε ο Γουίλομπι με την ίδια θέρμη. Τότε με συγχώρεσε αρκετά νωρίς. Ίσως, τώρα πρέπει να με συγχωρέσει ξανά και πολύ πιο δικαιολογημένα. Λοιπόν, θα με ακούσετε;

Η Έλινορ κούνησε καταφατικά το κεφάλι.

—Δεν ξέρω, είπε, μένοντας για λίγο συλλογισμένος, ενώ μεγάλωνε η ανυπομονησία της Έλινορ, ποια εξήγηση μπορεί να δώσατε εσείς στη συμπεριφορά μου προς την αδερφή σας και ποιες σατανικές προθέσεις μπορεί να μου αποδώσατε — είναι αμφίβολο αυτό. Εγώ όμως θα σας τα ομολογήσω όλα. Όταν πρωτογνωρίστηκα με την οικογένειά σας, το μόνο που περίμενα και ήθελα απ' αυτή τη γνωριμία ήταν να περάσω ευχάριστα τον καιρό που έμενα στο Ντέβονσερ — καλύτερα από κάθε άλλη χρονιά. Η γοητεία και η ομορφιά της αδερφής σας, ήταν φυσικό να με τραβήξουν και η συμπεριφορά της απέναντί μου, από την πρώτη κιόλας στιγμή ήταν τέτοια που, όταν θυμάμαι τα χαρίσματά της, αναρωτιέμαι πώς κατάφερα να μείνω ασυγκίνητος. Αρχικά, το ομολογώ, το μόνο που αισθανόμουν ήταν

Digitized by 10uk1s

απλή ματαιοδοξία. Ευχαριστιόμουν αυτή την αίσθηση —άλλωστε ήμουν πάντα επιρρεπής στη ματαιοδοξία— και μη δίνοντας σημασία στη δική της ευτυχία, έκανα τα πάντα για να της αρέσω, χωρίς να έχω την πρόθεση να ανταποκριθώ στα αισθήματά της.

Στο σημείο αυτό, η Έλινορ κάρφωσε πάνω του ένα οργισμένο βλέμμα και με περιφρόνηση του είπε:

—Δεν υπάρχει λόγος, κύριε Γουίλομπι, ν' ακούσω τίποτα άλλο. Τέτοια αρχή καλύτερα να μην έχει συνέχεια. Μη με υποχρεώνετε να ακούσω περισσότερα.

—Επιμένω να τ' ακούσετε όλα, της απάντησε. Ποτέ τα οικονομικά μου δεν ήταν ανθηρά, αλλά η ζωή μου ήταν πάντα πολυέξοδη και απαιτητική. Πάντα έκανα παρέα με ανθρώπους πολύ πλουσιότερους από μένα κι από τότε που ενηλικιώθηκα, τα χρέη μου αυξάνονταν. Ένας μελλοντικός θάνατος της γηραιάς ξαδέρφης μου θα έλυνε πολλά από τα οικονομικά μου προβλήματα, αλλά, όπως είναι φυσικό, δεν μπορούσα να βασίζομαι σε αυτό κι έτσι ήδη είχα αποφασίσει να λύσω το πρόβλημά μου παίρνοντας μια πλούσια σύζυγο. Έτσι, το να δημιουργήσω δεσμό με την αδερφή σας ήταν αδιαπραγμάτευτο. Συνεπώς, με τον εγωισμό και τη μικροψυχία που με χαρακτήριζε, κινήθηκα όπως κινήθηκα και δικαιολογημένα, δεσποινίς Ντάσγουντ, φερόμουν τόσο ανάρμοστα, θέλοντας να κερδίσω την αγάπη της χωρίς να σκοπεύω να ανταποδώσω. Υπάρχει όμως και ένα ελαφρυντικό σε αυτή την ιστορία. Μέσα στην απαίσια αυταρέσκειά μου, δεν είχα συναίσθηση της ασχημοσύνης που προκαλούσα, γιατί τότε δεν ήξερα τι σημαίνει ν' αγαπάς. Αλλά μήπως το έμαθα και ποτέ; Μάλλον αμφίβολο, γιατί αν ήμουν στ' αλήθεια ερωτευμένος, θα θυσίαζα ποτέ μου τα αισθήματά μου στο χρήμα και την επίδειξη; Ή, το πιο σημαντικό, θα θυσίαζα ποτέ τα δικά της; Παρ' όλα αυτά, το έκανα. Με μόνο σκοπό να γλιτώσω από μια σχετική ένδεια, που η δική της παρουσία και η αγάπη θα μπορούσαν να την κάνουν ασήμαντη, κατάφερα να κερδίσω τα πλούτη χάνοντας όλα όσα μπορούν να τα μετατρέψουν σε ευλογία.

—Δηλαδή, είπε ελαφρά συγκινημένη η Έλινορ, υπήρξε κάποια στιγμή που νιώσατε ότι την αγαπήσατε;

—Ποιος ποτέ θα μπορούσε να αντισταθεί στα τόσα χαρίσματά της και να μείνει ασυγκίνητος από τόση γλυκύτητα. Ναι, βρέθηκα σιγά σιγά να την αγαπάω με όλη μου την καρδιά. Και οι πιο ευτυχισμένες στιγμές της ζωής μου ήταν εκείνες που πέρασα μαζί της, τότε που ένιωθα να διαπνέομαι από τα πιο ειλικρινή αισθήματα και από τις πιο αγνές προθέσεις. Αλλά, ακόμα και τότε, ενώ είχα οριστικά αποφασίσει να της ομολογήσω τον έρωτά μου, είχα την αναβλητικότητα να της το πω, γιατί δεν ήθελα να δεσμευτώ λόγω της οικονομικής μου κατάστασης. Δεν είναι ανάγκη να μου πείτε πόσο γελοία φέρθηκα, να μη δίνω το λόγο μου, τη στιγμή που ήμουν δεσμευμένος ηθικά. Όπως αποδείχτηκε, ήμουν ένας παμπόνηρος βλάκας που φρόντιζε επιμελώς να μη χάσει την ευκαιρία να γίνει κατάπτυστος και δυστυχής άνθρωπος για πάντα. Τελικά, όμως, το αποφάσισα και σκεφτόμουν να βρεθούμε μόνοι, στην πρώτη ευκαιρία και να επισφραγίσω το θαυμασμό και τον έρωτά μου, που δεν μπορούσα να εκδηλώσω τόσον καιρό. Στο μεταξύ, όμως, στις λίγες ώρες που μπορέσαμε να βρεθούμε, μεσολάβησε ένα καταραμένο, ανέλπιστο γεγονός που δεν άφησε να πραγματώσω αυτή την επιθυμία μου. (Εδώ σφίχτηκε λίγο και χαμήλωσε το βλέμμα του. Η κυρία Σμιθ έμαθε από ένα μακρινό συγγενή μας, φαντάζομαι, που θα 'χε κάποιο συμφέρον να χάσω την εύνοιά της, για κάποιο θέμα, κάποιο δεσμό... Αλλά ίσως δεν είναι ανάγκη να πω περισσότερα. Λόγω της στενής φιλίας σας με τον κύριο Μπράντον, μάλλον πρέπει να ξέρετε από καιρό για τι πράγμα πρόκειται.

Digitized by 10uk1s

—Ναι, ξέρω, του απάντησε κοκκινίζοντας κι αυτή, προσπαθώντας να διώξει από πάνω της κάθε αίσθημα συμπόνιας. Τα έμαθα όλα. Και οποιαδήποτε προσπάθεια να δικαιολογήσετε τις ευθύνες σας σε αυτή την απαράδεκτη ιστορία, ομολογώ πως μου φαίνεται αδιανόητη.

—Ξεχνάτε όμως, είπε έντονα ο Γουίλομπι, ποιος σας τη διηγήθηκε. Είναι ποτέ δυνατό να ήταν αμερόληπτος; Δεν έχω αντίρρηση ότι έπρεπε να σεβαστώ τη θέση της και την υπόληψή της. Δεν προσπαθώ να βρω δικαιολογίες. Δεν μπορώ όμως να σας αφήσω να πιστεύετε πως έχω μόνο εγώ όλο το άδικο. Επειδή εκείνη υπέφερε πολύ, δεν σημαίνει ότι ήταν και άμεμπτη. Κι επειδή εγώ ήμουν ακόλαστος, δεν σημαίνει ότι αυτή ήταν αγία. Παρόλα τα παράφορα πάθη της και το λιγοστό μυαλό της, τέλος πάντων, εγώ δεν αρνούμαι τις ευθύνες μου. Η αγάπη της και μόνο άξιζε αναμφισβήτητα καλύτερη αμοιβή και θυμάμαι πάμπολλες φορές πως η τρυφερότητα που μου έδειχνε, ελάχιστες φορές είχε ανταμειφθεί. Με όλη μου την ψυχή θα ευχόμουν να μην είχε συμβεί τίποτα. Αλλά το κακό δεν το έκανα μόνο σε αυτήν. Έβλαψα όχι μόνο αυτήν, αλλά κι εκείνη που η αγάπη της δεν ήταν καθόλου μικρότερη, αλλά και το μυαλό της ασύγκριτα υψηλότερο.

—Η αδιαφορία σας όμως γι' αυτήν την κοπέλα —πρέπει να σας πω, όσο δυσάρεστο κι αν μου είναι να κουβεντιάζω ένα τέτοιο θέμα— η αδιαφορία σας δεν είναι δικαιολογία για τον απάνθρωπο τρόπο με τον οποίο την εγκαταλείψατε. Μη νομίζετε πως κάθε δικό της μειονέκτημα ή η όποια χαμηλή νοημοσύνη μπορεί να ελαφρύνει τις ευθύνες σας. Πρέπει να ξέρετε ότι την ώρα που διασκεδάζατε στο Ντέβονσερ, κάνοντας καινούργια σχέδια για το μέλλον, όλο κέφι και χαρά, εκείνη βρισκόταν στην πιο έσχατη απόγνωση.

—Μα δεν το ήξερα, λόγω τιμής, δεν το ήξερα! Της απάντησε έντονα, δεν θυμόμουν ότι δεν της είχα δώσει τη διεύθυνσή μου. Αλλά και ο πιο στοιχειώδης νους θα αρκούσε για να της πει πού θα με έβρισκε.

—Και τι είπε η κυρία Σμιθ;

—Μου απάγγειλε ευθέως την κατηγορία και φαντάζεστε τι ένιωσα. Τα πάντα ήταν εναντίον μου: Η άμεμπτη ζωή της, οι αυστηρές αρχές της, η ελάχιστη επαφή της με την πραγματικότητα. Το γεγονός αυτό καθ' αυτό δεν μπορούσα να το αρνηθώ και κάθε προσπάθεια να το υποβιβάσω στάθηκε μάταιη. Είχε ήδη αρχίσει να αμφιβάλει εν γένει για την ηθική μου και επιπλέον ήταν δυσαρεστημένη για τον ελάχιστο χρόνο που της αφιέρωσα εκείνη τη συγκεκριμένη χρονιά. Καταλήξαμε, με δυο λόγια, σε οριστική ρήξη. Μονάχα ένας τρόπος υπήρχε για να γλιτώσω. Προσφέρθηκε να τα ξεχάσει όλα μόνο στην περίπτωση που θα παντρευόμουν την Ελίζα. Αυτό αποκλειόταν — κι έτσι, με όλους τους τύπους διώχτηκα όχι μόνο από το σπίτι της, αλλά και από τη διαθήκη της εκείνο το βράδυ. Τότε, έπρεπε να πάρω την οριστική απόφαση για τη ζωή μου. Ο αγώνας ήταν δύσκολος αλλά μάλλον κρίθηκε γρήγορα. Η αγάπη μου κι ο έρωτας μου για τη Μάριαν δεν στάθηκαν ικανά για να αντισταθμίσουν τον τρόμο της φτώχειας ή να ανατρέψουν την εσφαλμένη πεποίθησή μου για το πόσο απαραίτητα είναι τα χρήματα — μια πεποίθηση που την είχα εκ φύσεως και οι συναναστροφές μου την είχαν παγιώσει. Είχα κάθε λόγο να πιστεύω ότι η σημερινή μου γυναίκα θα δεχόταν μια πρόταση γάμου και επίσης ένιωθα ότι δεν είχα πολλά περιθώρια επιλογής και πως οτιδήποτε άλλο θα ήταν καθαρός παραλογισμός. Με περίμενε, όμως, μια σκληρή δοκιμασία πριν φύγω από το Ντέβονσερ. Την προηγουμένη είχα υποσχεθεί σε εσάς να φάμε μαζί και βρισκόμουν σε δίλημμα αν έπρεπε να βρω έναν τρόπο να αθετήσω το λόγο μου. Σκεφτόμουν αν θα σας έγραφα αυτή τη δικαιολογία ή θα ερχόμουν αυτοπροσώπως. Μου φαινόταν δύσκολο να ξαναδώ τη Μάριαν, φοβόμουν μάλιστα πως αν την έβλεπα, μπορεί να κλονιζόταν η απόφασή μου. Ως προς αυτό πάντως, όπως αποδείχτηκε, είχα υπερτιμήσει το μεγαλείο της ψυχής μου. Ήρθα, την είδα, την έκανα

Digitized by 10uk1s

ράκος και την άφησα έτσι, με τη σκέψη ότι δεν θα την ξανάβλεπα.

—Και γιατί ήρθατε; Ένα σημείωμα θα ήταν αρκετό. Ήταν ανάγκη να έρθετε;

—Για να σωθεί ο εγωισμός μου. Δεν ήθελα να εξαφανιστώ έτσι ξαφνικά για να μη δημιουργήσω υποψίες, κι έτσι αποφάσισα να περάσω πρώτα από το σπίτι σας πηγαίνοντας στο Χόνιτον. Αλλά με το που είδα την αδερφή σας, πραγματικά ένιωσα απαίσια και το πιο δύσκολο ήταν ότι τη βρήκα ολομόναχη. Δεν ξέρω πού είχατε πάει όλες σας. Την προηγούμενη κιόλας βραδιά είχα φύγει από κοντά της έχοντας πάρει την απόφαση να κάνω το σωστό. Σε λίγες ώρες θα δενόταν μαζί μου για πάντα και θυμάμαι πόσο ανάλαφρος και χαρούμενος είχα φύγει πηγαίνοντας στο Άλεναμ. Αγαπούσα τον εαυτό μου και όλη την οικουμένη εκείνη τη νύχτα. Αλλά την επόμενη φορά που της μίλησα την πλησίασα με φρικτές ενοχές, τόσο που λίγο έλειψε να μην καταφέρω να παίξω το ρόλο μου. Η απογοήτευση, η απελπισία και η θλίψη που ένιωσε είχαν ζωγραφιστεί στο πρόσωπό της τόσο έντονα, όταν της είπα ότι έπρεπε να φύγω. Αυτή η στιγμή δεν θα φύγει ποτέ από τη μνήμη μου. Και μαζί με όλα αυτά, η απόλυτη εκείνη εμπιστοσύνη της προς εμένα... Θεέ μου, ένιωσα φοβερά άκαρδος εκείνη την ώρα!

Για λίγο απόμειναν και οι δύο σιωπηλοί. Πρώτη ξαναμίλησε η Έλινορ.

—Της είχατε πει ότι θα ξαναρχόσασταν γρήγορα;

—Ξέρω γω τι της είπα; Της απάντησε ανυπόμονα. Σίγουρα λιγότερα απ' όσα δικαιολογούσε το παρελθόν και μάλλον πολύ περισσότερα απ' όσα θα επεφύλασσε το μέλλον. Ούτε μπορώ να θυμηθώ... Μετά ήρθε η γλυκύτατη μητέρα σας, που δεν μπορούσα να την αντέξω με την τόση τρυφερότητα και εμπιστοσύνη που μου έδειχνε. Καλή της ώρα, έγινα κουρέλι και μ' αυτήν. Ήθελα ν' ανοίξει η γη και να με καταπιεί. Δεσποινίς Ντάσγουντ, είναι αδύνατο να φανταστείτε τι αισθάνομαι τώρα, όταν θυμάμαι το μαρτύριο που πέρασα τότε. Πραγματικά, δεσποινίς Ντάσγουντ, τώρα νιώθω πραγματική ανακούφιση όταν σκέφτομαι το μαρτύριο που βίωνα τότε. Έχω τέτοια οργή για τη χυδαία και επιπόλαιη ελαφρότητα της καρδιάς μου, που νιώθω πραγματικά αγαλλίαση για όλες τις φορές που υπέφερα εξαιτίας της. Έφυγα λοιπόν, αφήνοντας αυτούς που αγαπούσα και πήγα να συναντήσω κάποιους ανθρώπους, που, στην καλύτερη περίπτωση, μου ήταν αδιάφοροι. Το ταξίδι μου στο Λονδίνο ήταν αφόρητα κουραστικό, γιατί πήγα με τα δικά μου άλογα, ολομόναχος, χωρίς έναν άνθρωπο να μιλήσω, σκεπτόμενος το ρόδινο μέλλον μου, ενθυμούμενος το Μπάρτον και την υπέροχη εικόνα που άφηνα πίσω μου. Ω, ήταν ένα μαγευτικό ταξίδι.

Έμεινε αμίλητος για λίγο.

—Μάλιστα... Λοιπόν, αυτά είχατε να μου πείτε, του είπε η Έλινορ, που τον λυπόταν μεν, αλλά τώρα ήθελε να φύγει.

—Αυτά; Όχι βέβαια. Κι όλα τα άλλα που έγιναν στο Λονδίνο το φρικτό εκείνο γράμμα. Σας το έδειξε;

—Ναι, είδα όλα τα σημειώματα που ανταλλάξατε.

—Παίρνοντας το πρώτο γράμμα της —και το πήρα, χωρίς καμιά καθυστέρηση— ένιωσα απίστευτα. Ή, για να το πω καλύτερα, μου ήταν πάρα πολύ οδυνηρό. Κάθε της πρόταση και κάθε της λέξη ήταν για μένα μαχαίρι στην καρδιά, μια έκφραση που δεν θα μπορούσα πολύ εύκολα να ξεστομίσω. Το νέο πως η Μάριαν βρισκόταν στο Λονδίνο ήταν καταπέλτης για

Digitized by 10uk1s

μένα. Α, πόσο αυστηρά θα με μάλωνε γι' αυτές τις εκφράσεις μου. Τις προτιμήσεις της και τις απόψεις της μου φαίνεται ότι τις ξέρω τόσο καλά, καλύτερα κι απ' τις δικές μου καμιά φορά.

Η Έλινορ, που τα συναισθήματά της είχαν περάσει πολλές διακυμάνσεις ακούγοντάς τον, είχε αρχίσει να νιώθει και πάλι μια ελαφριά συγκίνηση. Θεώρησε όμως υποχρέωσή της να ανακόψει το συνομιλητή της, κάτω από τα καινούργια δεδομένα.

—Κύριε Γουίλομπι, δεν είναι σωστό αυτό που κάνετε. Μην ξεχνάτε πως είστε παντρεμένος τώρα. Πείτε μόνο αυτά που σας υπαγορεύει η συνείδησή σας ότι πρέπει να ειπωθούν.

—Το σημείωμα της Μάριαν μού φανέρωνε ότι με αγαπούσε το ίδιο όπως παλιά και δεν είχε σταματήσει ούτε στιγμή να με αγαπά, πάντα με τυφλή εμπιστοσύνη και τρυφερότητα. Κι αυτό ξυπνούσε φοβερές ενοχές μέσα μου. Και λέω «ξυπνούσε» γιατί η ζωή του Λονδίνου με τις διασκεδάσεις τις με είχαν κατά κάποιον τρόπο αποκοιμίσει, και με είχαν αναδείξει σε ένα υπέροχο αναίσθητο κάθαρμα, που νόμιζε ότι την είχε ξεχάσει και ήθελε να πιστεύει ότι τώρα πια θα με είχε ξεχάσει κι εκείνη. Όταν σκεφτόμουν την παλιά μας αγάπη, έλεγα πως ήταν μια ασήμαντη, εφηβική ιστορία, ανασήκωνα τους ώμους μου για να αποδείξω του λόγου το αληθές και φρόντιζα να διώχνω κάθε τύψη και ενοχή, σκεπτόμενος ότι θα χαιρόμουν να είχε κάνει έναν πολύ καλό γάμο. Το σημείωμά της, όμως, μου έδειξε άλλα. Κατάλαβα ότι την αγαπούσα ασύγκριτα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη γυναίκα στον κόσμο κι ότι η στάση μου απέναντί της ήταν ό,τι χειρότερο. Αλλά είχαν όλα κανονιστεί για το γάμο μου κι ήταν αδύνατον να κάνω πίσω. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να αποφύγω να σας συναντήσω. Απέφυγα να απαντήσω στη Μάριαν, σκεπτόμενος ότι έτσι θα με ξεχνούσε και δεν θα ασχολιόταν άλλο μαζί μου. Και μάλιστα, στην αρχή είχα σκεφτεί να μην εμφανιστώ στην οδό Μπέρκλεϊ. Τελικά όμως σκέφτηκα πως το καλύτερο θα ήταν να επιδιώξω μια απλή, αδιάφορη συνάντηση, κι έτσι ήρθα κάποιο πρωί απ' το σπίτι σας και περίμενα μέχρι να βγείτε για να αφήσω την επισκεπτήρια κάρτα μου.

—Περιμένατε έξω από το σπίτι!

—Ακριβώς! Δεν θα το πιστέψετε αν σας πω πόσες φορές είχα κάνει το ίδιο πράγμα. Πόσες φορές σας απέφυγα μπαίνοντας σε κάποιο κατάστημα, αφού έμενα στην οδό Μποντ κι εσείς περνούσατε συχνά με την άμαξα. Ήμουν συνεχώς σε επιφυλακή και πρόσεχα να μη συναντηθούμε πουθενά. Απέφευγα πάση θυσία τους Μίντλετον και κάθε άνθρωπο που μπορούσε να αποδειχτεί κοινός γνωστός μας. Στην αρχή όμως, επειδή δεν ήξερα ότι οι Μίντλετον ήταν στο Λονδίνο, συνάντησα τυχαία το σερ Τζον, ακριβώς την ημέρα που είχε έρθει, που ήταν η επόμενη εκείνης τη μέρας που είχα περάσει από το σπίτι σας. Με κάλεσε σε ένα πάρτι στο σπίτι του το ίδιο βράδυ. Αν δεν μου έλεγε ότι θα ήσασταν κι εσείς εκεί, θα πήγαινα ευχαρίστως να κρυφτώ στο σπίτι του. Το επόμενο πρωί, πήρα και δεύτερο σημείωμα από τη Μάριαν, κι αυτό γεμάτο ειλικρίνεια και ανεπιτήδευτο, γεμάτο εμπιστοσύνη — ό,τι ακριβώς χρειαζόταν για να κάνει τη δική μου στάση εντελώς χυδαία. Δεν μπόρεσα να απαντήσω ούτε και σε αυτό το σημείωμα. Αλλά όλη την ημέρα το σκεφτόμουν. Αν μπορείτε να με λυπηθείτε, δεσποινίς Ντάσγουντ, λυπηθείτε με γι' αυτό που πέρασα τότε. Να υπάρχει συνεχώς στο μυαλό μου η εικόνα και το πρόσωπο της Μάριαν και να πρέπει να υποκρίνομαι ότι αγαπάω μια άλλη! Εκείνο το διάστημα των τριών τεσσάρων εβδομάδων μού ήταν αφόρητο. Τέλος πάντων. Τελικά, όπως ξέρετε, δεν σας απέφυγα — και τι φοβερός που ήμουν! Τι μαρτύριο πέρασα. Η Μάριαν, πανέμορφη σαν άγγελος να με φωνάζει με το όνομά μου, με εκείνο τον τρυφερό τόνο! Να μου απλώνει το χέρι και να μου ζητά κάποια εξήγηση, με τα μαγικά εκείνα μάτια, καρφωμένα πάνω μου γεμάτα προσμονή! Και λίγα μέτρα πιο πέρα, η Σοφία έξαλλη από τη ζήλια, να

Digitized by 10uk1s

παρακολουθεί το σκηνικό. Θεέ μου! Αλλά τέλος πάντων, πέρασαν τώρα αυτά. Τι νύχτα! Το έβαλα στα πόδια όσο μπορούσα πιο γρήγορα, αλλά όχι πριν προλάβω να δω το γλυκό της προσωπάκι χλομό σαν νεκρό. Αυτή ήταν η τελευταία εικόνα που είχα απ' αυτή, εφιαλτική εικόνα, αλλά σαν τη σκεφτόμουν σήμερα ετοιμοθάνατη, ένιωθα κάποια παρηγοριά στη σκέψη ότι ήξερα πώς ακριβώς θα έμοιαζε στις τελευταίες της στιγμές. Η έκφρασή της ήταν συνεχώς μπροστά στα μάτια μου στη διάρκεια όλου του ταξιδιού, η ίδια χλομή έκφραση, η σχεδόν νεκρική.

Απόμειναν και οι δυο συλλογισμένοι και αμίλητοι. Πρώτος συνήλθε ο Γουίλομπι, λέγοντας:

—Νομίζω πως ήρθε η ώρα να πηγαίνω. Είναι σίγουρο πως είναι καλύτερα και εκτός κινδύνου;

—Απόλυτα βέβαιο.

—Και η δύστυχη μητέρα σας! Με τη λατρεία που έχει στη Μάριαν...

—Και το γράμμα σας, κύριε Γουίλομπι, το δικό σας γράμμα, τι θα λέγατε γι' αυτό;

—Α, ναι, ειδικά αυτό. Το επόμενο πρωί η αδερφή σας μου ξανάγραψε. Ξέρετε τι έγραφε. Εγώ βρισκόμουν στους Έλισον για πρωινό και έλαβα εκεί το γράμμα από το σπίτι, με όλη την υπόλοιπη αλληλογραφία μου. Αλλά το συγκεκριμένο γράμμα έτυχε να το προσέξει πριν το δω εγώ. Ο γραφικός χαρακτήρας, ο μεγάλος ωραίος φάκελος κίνησε τις υποψίες της. Μου φαίνεται, είχαν φτάσει στ' αφτιά της και κάτι κουβέντες για κάποιον έρωτά μου στο Ντέβονσερ, και παράλληλα με τη σκηνή που είχε δει το προηγούμενο βράδυ, είχε ενημερωθεί για το ποια ήταν η κοπέλα και η ζήλια της είχε κορυφωθεί. Πήρε λοιπόν εκείνο το παιχνιδιάρικο ύφος, που είναι όμορφο να το βλέπεις σε μια γυναίκα που αγαπάς, άνοιξε αμέσως το γράμμα και το διάβασε. Βέβαια, τιμωρήθηκε όπως της άξιζε. Αυτό που διάβασε την τσάκισε. Και, φυσικά, τη θλίψη της μπορούσα να την αντέξω, την κακία της όμως έπρεπε να την κατευνάσω. Με άλλα λόγια, το γράμμα που έλαβε η Μάριαν μου το υπαγόρευσε η ίδια η σύζυγός μου. Πώς σας φάνηκε; Ευγενικό, τρυφερό, γεμάτο θηλυκότητα δεν βρίσκετε;

—Της συζύγου σας ήταν;

—Ναι, εγώ είχα την τιμή να αντιγράψω πιστά φράσεις που δεν θα μπορούσα να ξεστομίσω. Όλο το γράμμα ήταν δικό της, η ευγένεια, οι τρυφερές σκέψεις — αλλά τι μπορούσα να κάνω; Σε λίγο θα παντρευόμασταν, είχαν αρχίσει οι ετοιμασίες και είχαν καθοριστεί οι ημερομηνίες — αλλά τι σας λέω τώρα; Ημερομηνίες και ετοιμασίες! Ας μην κοροϊδευόμαστε, μου ήταν απαραίτητα τα λεφτά της. Κι έπρεπε να κάνω τα πάντα για να αποφύγω το χωρισμό. Και στο κάτω κάτω, μήπως θα άλλαζε τίποτα στη γνώμη που θα είχαν για μένα οι δικοί της όσο και η ίδια; Το ζητούμενο ήταν ένα: έπρεπε να δηλώσω πως ήμουν ένα κάθαρμα και αν θα το έκανα ή όχι με ευγένεια, αυτό δεν είχε καμία σημασία. Ήμουνα ήδη σίγουρος ότι είχατε τη χείριστη γνώμη για μένα, οπότε δεν θα χαλούσε παραπάνω η εντύπωσή σας με αυτό το γράμμα. Αυτές ήταν οι σκέψεις που αναμασούσα μόνος μου την ώρα που αντέγραφα το γράμμα, που αυτή μου είχε γράψει. Και το έκανα με μια απεγνωσμένη αδιαφορία. Εκείνα τα τρία γράμματα της Μάριαν, καθώς και την μπούκλα της, αναγκάστηκα να τα αποχωριστώ, γιατί τα είχα όλα στο πορτοφόλι μου, διαφορετικά θα έλεγα πως τα είχα πετάξει και θα τα κρατούσα για πάντα ως πολύτιμο θησαυρό. Και δεν μπορούσα καν να τα φιλήσω γιατί η κυρία με παρατηρούσε στενά με μια ναζιάρικη μοχθηρία. Έτσι, δεν μου έμεινε τίποτα από τη Μάριαν.

Digitized by 10uk1s

—Δεν έχετε καθόλου δίκιο, κύριε Γουίλομπι, κι ούτε είναι σωστό να μιλάτε έτσι για καμία από τις δύο. Μόνος σας κάνατε αυτή την επιλογή. Κανείς δεν σας υποχρέωσε. Οφείλετε τουλάχιστον μεγαλύτερο σεβασμό στη γυναίκα σας. Πρέπει να σας λατρεύει, διαφορετικά δεν θα σας παντρευόταν. Το να μιλάτε περιφρονητικά και άσχημα γι' αυτή δεν σας εξιλεώνει στα μάτια της Μάριαν, ούτε και στη δική σας συνείδηση, φαντάζομαι.

—Μην ανησυχείτε για τη γυναίκα μου, δεν αξίζει τέτοια συμπαράσταση. Γνώριζε πολύ καλά πως δεν την αγαπούσα, και όταν παντρευτήκαμε και ήρθαμε στο Κόουμ Μάγκνα για να απολαύσουμε την ευτυχία μας και όταν κατόπιν επιστρέψαμε στο Λονδίνο για να χαρούμε τη ζωή μας. Και τώρα, ύστερα απ' όσα ακούσατε, με συμπονάτε καθόλου, δεσποινίς Ντάσγουντ; Ή άδικα παιδεύομαι τόση ώρα; Με θεωρείτε κάπως λιγότερο ένοχο από πριν; Δεν είχα πάντα κακές προθέσεις. Μπορεί να σβηστεί ένα μικρό μέρος της ενοχής μου;

Η Έλινορ τον διαβεβαίωσε πως ναι, τον συμπονούσε και τον συγχωρούσε και του ευχόταν να είναι καλά. Βέβαια, του έκανε και κάποια σύσταση: ότι για να επιδιώξει την ευτυχία του στο μέλλον, θα έπρεπε να διορθώσει τους τρόπους του. Η απάντησή του δεν ήταν και τόσο ελπιδοφόρα.

—Όσο για αυτό, δεν μπορώ να κάνω και πολλά. Τη συζυγική ευτυχία την έχω χαμένη. Αν πάντως με κάνετε να πιστεύω ότι θα ενδιαφερθείτε εσείς και οι δικοί σας για τη ζωή μου και τις πράξεις μου, ίσως γίνω πιο προσεκτικός στο μέλλον. Μπορεί κάτι τέτοιο να μου δώσει ένα σκοπό στη ζωή μου. Τη Μάριαν είναι σίγουρο πως την έχασα για πάντα, κι αν ακόμα το έφερνε η τύχη να βρισκόμουν και πάλι ελεύθερος...

Η Έλινορ τον διέκοψε.

—Αντίο λοιπόν και πάλι, της είπε. Φεύγω και πάω να ζήσω μ' ένα σταθερό φόβο.

—Τι θέλετε να πείτε;

—Θέλω να πω, το γάμο της αδερφής σας.

—Κάνετε μεγάλο λάθος, κύριε Γουίλομπι. Τη Μάριαν την έχετε χάσει σταθερά και αμετάκλητα.

—Ακόμα, όμως, δεν την έχει κερδίσει κάποιος άλλος. Κι αν αυτός ο άλλος είναι κάποιος που δεν μπορώ να αντέξω με τίποτα... Αλλά καλύτερα να φεύγω πριν καταφέρω να χάσω όλη την καλόκαρδη συμπόνια σας, επιδεικνύοντάς σας ότι εκεί που προξένησα το πιο μεγάλο κακό μπορώ να δείξω και την πιο λίγη μεγαλοψυχία.

Και τελειώνοντας αυτά τα λόγια, έφυγε τρέχοντας.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 45

Ενώ είχε περάσει αρκετή ώρα αφότου είχε φύγει ο Γουίλομπι, η Έλινορ είχε απομείνει βυθισμένη στις σκέψεις της, τόσο αντιφατικές και αντικρουόμενες που είχε ξεχάσει ακόμα και να πάει να δει την αδερφή της. Για τον Γουίλομπι, που μέχρι πριν από λίγο τον απεχθανόταν, τώρα έτρεφε αισθήματα συμπόνιας, γιατί ήξερε το τίμημα που πλήρωνε για όλα του τα ελαττώματα. Σκεφτόταν ότι δεν υπήρχε περίπτωση να τον ξανάβλεπε και τον έφερνε στο νου της με κάποια νοσταλγία και τρυφερότητα, αλλά στη συνέχεια κατάλαβε ότι αυτά ήταν πιο πολύ τα αισθήματα που ο ίδιος ήθελε να προκαλέσει για τον εαυτό του και ότι δεν του άξιζαν απαραίτητα. Η Έλινορ πρόσεξε ότι είχε επηρεαστεί από παράγοντες που λογικά έπρεπε να την αφήσουν αδιάφορη: την ακαταμάχητη γοητεία του, την ευθύτητα, τον αυθορμητισμό και τη ζωντάνια του, προτερήματα που γι' αυτήν δεν ήταν τόσο σημαντικά, αλλά και από την άσβεστη αγάπη του για τη Μάριαν, που ίσως δεν ήταν τόσο απλό θέμα για να το καλλιεργεί. Αλλά όλα τούτα τα σκέφτηκε, αφού προηγουμένως είχε ήδη δεχτεί την επίδρασή τους.

Όταν τελικά επέστρεψε στη Μάριαν, ευτυχώς τη βρήκε να ξυπνάει ανανεωμένη από ένα γλυκό ύπνο, σε μια κατάσταση που ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Η συγκίνησή της την έπνιγε. Η επίσκεψη του Γουίλομπι, τα λεγόμενά του, η ανάρρωση της Μάριαν και ο επικείμενος ερχομός της μητέρας της την κρατούσαν σε μια υπερένταση που της έδιωχνε κάθε αίσθημα κούρασης, αλλά φοβόταν και να μην προδοθεί στην αδερφή της. Δεν κράτησε όμως πολύ αυτός ο φόβος, γιατί πολύ σύντομα, μισή ώρα αργότερα, ακούστηκε ο ήχος μιας άλλης άμαξας που την έκανε να κατέβει. Ήθελε να απαλλάξει τη μητέρα της από οποιαδήποτε στιγμή φρικτής αγωνίας. Έτρεξε γρήγορα στο χολ και φτάνοντας στην εξώπορτα πρόλαβε να αγκαλιάσει τη μητέρα της και να τη συγκρατήσει πριν σωριαστεί στην είσοδο.

Η κυρία Ντάσγουντ, έντρομη ότι δεν θα ξανάβλεπε την κόρη της ζωντανή, είχε χάσει τη φωνή της και δεν μπορούσε ούτε καν να χαιρετήσει την Έλινορ. Η κόρη της όμως, χωρίς να περιμένει, της ανακοίνωσε αμέσως το χαρμόσυνο νέο και η μητέρα της, με τη γνωστή της ζεστασιά, παρέλυσε από τη χαρά της, όπως μισό λεπτό πριν είχε παραλύσει από την τρομάρα.

Προχώρησε αργά μες στο σαλόνι και, στηριγμένη στην αγκαλιά της κόρης της και του καλού τους φίλου, αναλύθηκε σε δάκρυα χαράς. Δεν μπορούσε ακόμα να μιλήσει καλά, αλλά έσφιγγε με θέρμη την κόρη της και κάθε τόσο άγγιζε το χέρι του κυρίου Μπράντον, κοιτάζοντάς τον με βλέμμα ευγνωμοσύνης αλλά και με τη βεβαιότητα ότι μοιραζόταν μαζί της αυτή την ευτυχισμένη στιγμή. Η δική του συγκίνηση ήταν σιωπηλή, αλλά έντονη.

Σε λίγα λεπτά, που συνήλθε, ζήτησε αμέσως να δει τη Μάριαν, και σύντομα βρέθηκε μαζί με την πολυαγαπημένη της κόρη, που τα όσα είχε τραβήξει όλο αυτό το διάστημα την έκαναν ακόμα πιο αγαπητή. Η χαρά της Έλινορ που τις έβλεπε και τις δυο τόσο συγκινημένες ήταν πολύ μεγάλη. Το μόνο που την ανησυχούσε ήταν μήπως η Μάριαν δεν μπορούσε να κοιμηθεί καλά από την έξαψη αυτής της συνάντησης. Η κυρία Ντάσγουντ ήταν συνετή και μπορούσε να κρατήσει την ψυχραιμία της για να βοηθήσει την ανάρρωση της κόρης της. Και η Μάριαν, ήσυχη τώρα που η μητέρα της ήταν δίπλα της και καταλαβαίνοντας ότι δεν έχει αρκετές δυνάμεις για κουβέντες, σώπαινε, δεχόμενη τις συμβουλές όλων εκείνων που τη φρόντιζαν και της συνιστούσαν ανάπαυση. Η κυρία Ντάσγουντ ήταν αποφασισμένη να κάτσει όλο το βράδυ μαζί της. Έτσι η Έλινορ μπόρεσε να πάει να ξεκουραστεί ακούγοντας τις παρακλήσεις της μητέρας της. Αλλά παρόλο που η ξεκούραση ήταν επιτακτική, ύστερα από μια νύχτα αγρύπνιας και την εξοντωτική αγωνία

Digitized by 10uk1s

που είχε ζήσει, ο ύπνος δεν έλεγε να 'ρθει. «Ο δυστυχισμένος Γουίλομπι», όπως τον αποκαλούσε τώρα, στριφογυρνούσε συνέχεια στο μυαλό της. Είχε δεχτεί όλες τις δικαιολογίες του και τώρα δεν ήξερε αν είχε δίκιο ή άδικο που τον είχε κρίνει τόσο αυστηρά. Η υπόσχεσή της να μεταφέρει την απολογία του στη Μάριαν την τρόμαζε λιγάκι. Φοβόταν την επίδραση που θα είχαν όλα αυτά στην ψυχή της, αναρωτιόταν αν ύστερα από όλες αυτές τις εξηγήσεις θα μπορούσε ποτέ να ερωτευτεί άλλον άνθρωπο, τόσο που έφτασε κάποια στιγμή να ονειρευτεί τον Γουίλομπι χήρο. Μετά, όμως, θυμήθηκε τον κύριο Μπράντον, και το μετάνιωσε. Ένιωσε ότι η αφοσίωσή του και ο πόνος του όφειλαν να βρουν ανταμοιβή με την αγάπη της Μάριαν. Έτσι, ευχήθηκε με όλη την ψυχή της οτιδήποτε άλλο εκτός από το θάνατο της κυρίας Γουίλομπι.

Στη δύσκολη αποστολή του κυρίου Μπράντον να μεταφέρει τα δυσάρεστα νέα στο Μπάρτον, τον διευκόλυνε και ο πανικός που ήδη είχε καταλάβει την κυρία Ντάσγουντ. Η τρελή ανησυχία της για το παιδί της την έκανε να αποφασίσει να μην περιμένει νεότερα, αλλά να ξεκινήσει για το Κλίβελαντ εκείνη ακριβώς τη μέρα. Όταν έφτασε ο συνταγματάρχης, ήταν όλα κανονισμένα και η Μάργκαρετ θα πήγαινε με τους Κάρι, γιατί δεν ήθελε να την εκθέσει σε πιθανό κίνδυνο μόλυνσης.

Η υγεία της Μάριαν βελτιωνόταν μέρα με τη μέρα και αυτό αύξανε τη χαρά της κυρίας Ντάσγουντ, η οποία φαινόταν από τους ευτυχέστερους ανθρώπους του κόσμου. Βλέποντας όλες αυτές τις αντιδράσεις, αναρωτιόταν καμιά φορά αν η μητέρα της είχε ξεχάσει εντελώς την περίπτωση του Έντουαρτ. Η κυρία Ντάσγουντ, όμως, μάλλον είχε ησυχάσει με τον ήπιο τρόπο με τον οποίο η Έλινορ είχε γράψει για τη δική της ερωτική απογοήτευση και τώρα, έχοντας παραδοθεί στη σφοδρή ορμή της ευτυχίας της από την ανάρρωση της κόρης της, δεν ασχολιόταν παρά μόνο με ό,τι θα την έκανε ακόμα μεγαλύτερη. Τι μεγαλύτερη ευτυχία από το να έχει σωθεί η Μάριαν από θανάσιμο κίνδυνο, για τον οποίο σκέφτηκε ότι μπορεί να έφταιγε και η ίδια, η οποία ενθάρρυνε τον έρωτά της για τον Γουίλομπι. Αλλά, υπήρχε κι ένας άλλος λόγος που την έκανε ευτυχισμένη, κι έπρεπε να τον εκμυστηρευτεί στην Έλινορ όταν θα μιλούσαν οι δυο τους.

—Επιτέλους μόνες, γλυκιά μου κοπέλα. Ακόμα δεν σου τα είπα όλα. Ο κύριος Μπράντον μού εξομολογήθηκε ότι είναι ερωτευμένος με τη Μάριαν. Μου το είπε ο ίδιος.

Η Έλινορ, νιώθοντας χαρά και πίκρα μαζί, μην ξέροντας αν έπρεπε να εκπλαγεί με τη μητέρα της, την άκουγε σιωπηλή.

—Καθόλου δεν μου μοιάζεις, Έλινορ, αλλιώς δεν θα μπορούσα να καταλάβω την απάθειά σου αυτή τη στιγμή. Αν μπορούσα να οραματιστώ ένα ευτύχημα για την οικογένειά μας, αυτή τη στιγμή, θα ήταν ένας πιθανός γάμος του κυρίου Μπράντον με μία από τις δύο σας. Κι έχω την εντύπωση πως αυτή που θα ευτυχούσε περισσότερο μαζί του θα ήταν η Μάριαν,

Η Έλινορ ετοιμαζόταν να τη ρωτήσει πώς έβγαλε αυτό το συμπέρασμα, αφού κανένα αντικειμενικό κριτήριο δεν ταιριάζει με τα δεδομένα που σχετίζονται με τον κύριο Μπράντον. Η διαφορετική ηλικία, η διαφορετική ιδιοσυγκρασία ή τα αισθήματά του δεν το δικαιολογούσε. Αλλά επειδή η μητέρα της είχε την τάση να αφήνει πολύ ελεύθερη τα φαντασία της στα θέματα που την έκαιγαν, η Έλινορ παρέκαμψε το θέμα με χαμόγελο, χωρίς να ζητήσει άλλες διευκρινίσεις.

—Μου άνοιξε την καρδιά του στο ταξίδι μας και το έκανε σχεδόν άθελά του, παρασύρθηκε. Εγώ, όπως καταλαβαίνεις, μιλούσα συνεχώς για τη Μάριαν, κι αυτός δεν μπόρεσε να κρύψει την απόγνωσή του. Επειδή φαινόταν ότι είχε το ίδιο βάρος με τη δική μου

Digitized by 10uk1s

απόγνωση, μπορεί να σκέφτηκε ότι η απλή φιλία, όπως είναι σήμερα οι φιλίες, δεν δικαιολογούσε τόσο απόλυτη συμπαράσταση στον πόνο μου. Έτσι, δεν άντεξε άλλο και μου εξομολογήθηκε τον έρωτά του. Έναν έρωτα απέραντο για τη Μάριαν, που είχε ξεκινήσει από την πρώτη στιγμή που την είδε.

Η Έλινορ, πάντως, σε αυτά τα λόγια δεν διέκρινε την προσωπικότητα και το χαρακτήρα του συνταγματάρχη, αλλά μάλλον αναγνώρισε τη φαντασία της μητέρας της, που ήθελε να προσαρμόζει τα πάντα σύμφωνα με τα γούστα της.

—Η αγάπη που τρέφει γι' αυτήν δεν συγκρίνεται με αυτά που ένιωθε ο Γουίλομπι —αληθινά ή ψεύτικα— είναι απείρως πιο ειλικρινής και πιο βαθιά και παρέμεινε αναλλοίωτη όλον αυτό τον καιρό που γνώριζε την άτυχη προτίμηση της γλυκύτατης αδερφής σου σε αυτό τον αχρείο. Και δεν υπάρχει ίχνος εγωισμού ούτε πολλές ελπίδες! Πώς άντεχε να τη βλέπει ευτυχισμένη με έναν άλλον; Τέτοια ευγένεια ψυχής, τέτοια ακεραιότητα και μεγαλοψυχία! Αποκλείεται να απογοητευτεί κανείς από αυτό τον άνθρωπο.

—Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για τον εξαίρετο χαρακτήρα του κυρίου Μπράντον, είπε η Έλινορ.

—Το ξέρω, απάντησε η μητέρα της, γιατί διαφορετικά, ύστερα από μια τέτοια ατυχία, θα ήμουν ο τελευταίος άνθρωπος που θα ενθάρρυνε μια τέτοια αγάπη ή θα χαιρόταν γι' αυτή. Αλλά έτσι όπως έτρεξε να με φέρει με τόσο έμπρακτο ενδιαφέρον και στοργή, είναι αρκετό για να καταλάβω τι αξιόλογος άνθρωπος είναι.

—Και δεν είναι η μοναδική ευγενική χειρονομία που έκανε με όλη του την καρδιά — και μάλιστα χωρίς να τον κινεί η αγάπη του για τη Μάριαν, όπου δεν είναι απλώς και μόνο ζήτημα ανθρωπιάς. Όλοι οι φίλοι μας τον ξέρουν πολύ καλά και όλοι τον εκτιμούν πολύ. Αλλά κι εγώ, παρόλο που τον γνώρισα πρόσφατα, τον ξέρω καλά και τον εκτιμώ πολύ. Αν η Μάριαν μπορεί να γίνει ευτυχισμένη μαζί του, τότε θα έλεγα κι εγώ πως είναι μεγάλη τύχη να μπει στην οικογένειά μας. Τι του απαντήσατε, του δώσατε κάποιες ελπίδες;

—Αχ, κοριτσάκι μου, εκείνη την ώρα δεν είχα ελπίδα ούτε για τον ίδιο μου τον εαυτό. Η Μάριαν μπορεί να πέθαινε από ώρα σε ώρα. Αλλά δεν περίμενε και κάτι τέτοιο. Άθελά του προέκυψε αυτή η εξομολόγηση και ήταν απλώς ένα συναισθηματικό ξέσπασμα σε έναν άνθρωπο που τον κατανοούσε — δεν ήταν μια πρόταση που απευθυνόταν σε έναν κηδεμόνα. Κάποια στιγμή, όμως, λίγο αργότερα, του είπα πως, αν η Μάριαν τα κατάφερνε, θα ήταν μεγάλη μου χαρά να τους δω παντρεμένους. Κι από τότε που ήρθαμε, του το επανέλαβα πολύ πιο σοβαρά και ενθαρρυντικά. Μόνο λίγος χρόνος χρειάζεται και θα περάσουν όλα. Δεν πρόκειται η καρδιά της Μάριαν να χαραμίζεται αιώνια για έναν τύπο όπως ο Γουίλομπι. Τα δικά του χαρίσματα πρέπει να τη συγκινήσουν.

—Αν κρίνω, πάντως από τη διάθεση του κυρίου Μπράντον, δεν πρέπει να του μεταδώσατε αρκετά την αισιοδοξία σας.

—Όχι. Πιστεύει πως ο έρωτας της Μάριαν δεν είναι από εκείνους που γιατρεύονται σύντομα. Αλλά ακόμα κι αν μπορούσε να ξαναγαπήσει, η μετριοφροσύνη του δεν του επιτρέπει να δεχτεί ότι, με τόση διαφορά ηλικίας και ιδιοσυγκρασίας, θα μπορούσε ποτέ να τον ερωτευτεί. Εδώ, όμως σφάλλει, μια και το γεγονός ότι είναι μεγαλύτερός της εγώ μάλλον το θεωρώ προσόν, γιατί δείχνει πως ο χαρακτήρας του έχει κατασταλάξει. Όσο για την ιδιοσυγκρασία του, είναι ακριβώς εκείνη που μπορεί να κάνει ευτυχισμένη τη Μάριαν. Η εμφάνιση και η συμπεριφορά του, απ' την άλλη, είναι ευνοϊκά στοιχεία. Μη νομίζεις ότι

Digitized by 10uk1s

με τυφλώνει η συμπάθειά μου — δεν θα έλεγα ότι είναι το ίδιο όμορφος με τον Γουίλομπι, αλλά παρ' όλα αυτά έχει κάτι πολύ συμπαθητικό στην έκφρασή του. Υπήρχε πάντα κάτι στο βλέμμα του Γουίλομπι, που δεν μου άρεσε, το θυμάσαι;

Η Έλινορ δεν το θυμόταν, αλλά η μητέρα της συνέχισε χωρίς να περιμένει τη συμφωνία της.

—Και γενικά, η συμπεριφορά του δεν είναι απλώς καλύτερη από του Γουίλομπι, αλλά έχει και κάτι που ξέρω ότι συγκινεί τη Μάριαν βαθιά. Η ευγενικοί του τρόποι, το πηγαίο ενδιαφέρον του για τους γύρω του και η ανεπιτήδευτη και αρκετά αρρενωπή απλότητά του ταιριάζουν πολύ περισσότερο με τον πραγματικό της χαρακτήρα απ' ό,τι η χαρούμενη μεν, αλλά ανάρμοστη συμπεριφορά του άλλου. Εγώ είμαι απόλυτα σίγουρη πως κι αν ακόμη ο Γουίλομπι είχε αποδειχτεί τίμιος άνθρωπος, δεν θα έκανε ποτέ τη Μάριαν τόσο ευτυχισμένη όσο μπορεί αν την κάνει ο συνταγματάρχης.

Εκεί σιώπησε. Η κόρη της δεν ήταν απόλυτα σύμφωνη, αλλά η διαφωνία της πέρασε απαρατήρητη και συνεπώς δεν την ενόχλησε καθόλου.

—Στο Ντέλαφορντ θα την έχω πολύ κοντά μου, έστω κι αν παραμείνω στο Μπάρτον, πρόσθεσε η κυρία Ντάσγουντ. Αν και πιθανόν να μπορούσαμε να βολευτούμε κι εμείς σε κάποια αγροικία ή σε κάποιο σπιτάκι στο ίδιο χωριό, γιατί όχι;

Δύστυχη Έλινορ! Το μόνο που της έλειπε ήταν να την πάνε στο Ντέλαφορντ! Αλλά δεν το έβαζε κάτω.

—Και το εισόδημά του! Γιατί, όλοι στην ηλικία μου το σκεφτόμαστε αυτό, μολονότι δεν ξέρω ούτε θα 'θελα να μάθω, υπολογίζω πως πρέπει να είναι αρκετά υψηλό.

Στο σημείο αυτό τις διέκοψε ο ερχομός κάποιου προσώπου και η Έλινορ αποσύρθηκε για να τα σκεφτεί όλα μονάχη της, ευχόμενη καλή τύχη στο φίλο της και ταυτόχρονα νιώθοντας λίγες τύψεις για τον Γουίλομπι.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 46

Η ασθένεια της Μάριαν ήταν εξαντλητική και βαριά, αλλά λόγω της μικρής της διάρκειας δεν άργησε σταδιακά να αισθάνεται καλύτερα. Το νεαρό της ηλικίας, η δυνατή της κράση και η παρουσία της μητέρας της τη βοήθησαν να συνέλθει πολύ σύντομα. Μέσα σε τέσσερις μέρες από την άφιξη της μητέρας της μπόρεσε να καθίσει στο σαλόνι και να δεχτεί, ύστερα από δική της επιθυμία, να συναντήσει τον κύριο Μπράντον και να τον ευχαριστήσει για τη μεταφορά της μητέρας της.

Η συγκίνησή του, τη στιγμή που την είδε με το χλομό πρόσωπό της και έπιασε το εξαντλημένο χέρι που του έδωσε, έκανε την Έλινορ να σκεφτεί ότι δεν οφειλόταν μόνο στην αγάπη του γι' αυτήν, αλλά και σε μια συναίσθηση ότι ο έρωτάς του τώρα πια ήταν φανερός.

Οι εκφράσεις που άλλαξε στο πρόσωπό του και η μελαγχολία που αποτυπωνόταν στο βλέμμα του, φανέρωναν πως μάλλον ξαναζούσε παλιότερες στιγμές της ζωής του. Η ομοιότητα που έβρισκε στη Μάριαν και την Ελίζα τώρα γινόταν πιο έντονη. Τα βαθουλωμένα μάτια, η εξάντληση και η βαθιά ευγνωμοσύνη ήταν στοιχεία που τις έκαναν να ομοιάζουν.

Η κυρία Ντασγουντ, που παρακολουθούσε τις εξελίξεις προσεκτικά, αλλά έβλεπε τα πράγματα από άλλη οπτική γωνία, δεν είδε τίποτα διαφορετικό στη συμπεριφορά του συνταγματάρχη από την έκδηλη και την εύλογη συγκίνησή του. Ενώ στα λόγια και τις κινήσεις της Μάριαν ήθελε να πιστεύει ότι αχνοφάνηκε κάτι πιο πολύ από αγνή ευγνωμοσύνη.

Στις επόμενες δυο μέρες, η Μάριαν παρουσίαζε αισθητή βελτίωση, ανακτούσε συνεχώς τις δυνάμεις της κι έτσι άρχισαν να συζητούν για πιθανή ημερομηνία της αναχώρησής τους για το Μπάρτον — κάτι που ήθελαν πάρα πολύ όλες. Από το δικό τους πρόγραμμα θα εξαρτιόταν τι θα έκαναν η κυρία Τζένιγκς και ο κύριος Μπάρτον. Η κυρία Τζένιγκς δεν μπορούσε να φύγει από το Κλίβελαντ όσο ήταν εκεί οι Ντάσγουντ. Όσο για τον κύριο Μπράντον, πείστηκε από τις παρακλήσεις των δύο κυριών να θεωρεί την παραμονή του εκεί εξίσου δεδομένη, αν όχι απαραίτητη. Η κυρία Ντάσγουντ πείστηκε από τα παρακάλια του κυρίου Μπράντον και της κυρίας Τζένιγκς να χρησιμοποιήσει άνετα την άμαξα του συνταγματάρχη. Κι ο ίδιος πείστηκε, μετά τις ευγενικές παρακλήσεις των κυριών, να δεχτεί τη φιλοξενία τους, αν αποφάσιζε να πάει κι αυτός στο Μπάρτον τις επόμενες μέρες για να παραλάβει την άμαξά του, αλλά και να τις δει.

Και η μέρα της αναχώρησης και του αποχωρισμού έφτασε. Μετά τον παρατεταμένο χαιρετισμό της Μάριαν με την κυρία Τζένιγκς, αποχαιρετισμό γεμάτο ειλικρίνεια και ευγνωμοσύνη, μεγάλη εκτίμηση και θερμές ευχές —τον οποίο είχε πιο πολύ ανάγκη η συνείδησή της, ώστε να εξιλεωθεί για την προηγούμενη αδιαφορία— αναχώρησαν.

Χαιρέτησε με την πιο ζεστή οικειότητα και τον κύριο Μπράντον, ο οποίος τη βοήθησε να ανέβει στην άμαξα και ο οποίος δεν ησύχασε πριν καθίσει αναπαυτικά. Ακολούθησαν η Έλινορ και η κυρία Ντάσγουντ και η άμαξα ξεκίνησε, αφήνοντας τους άλλους δύο ολομόναχους, να μιλάνε για τις ταξιδιώτισσες μέχρι να ετοιμαστεί και η άμαξα για την αναχώρηση της κυρίας Τζένιγκς, μέσα στην οποία κατάφερε να βρει παρηγοριά, μιλώντας με την καμαριέρα της για την έλλειψη των δύο μικρών φιλενάδων της. Την ίδια ώρα ο κύριος Μπράντον κατευθυνόταν μόνος προς το Ντέλαφορντ.

Ύστερα από δύο μέρες ταξίδι, η Μάριαν δεν έδειχνε καθόλου καταβεβλημένη. Το θερμό

Digitized by 10uk1s

ενδιαφέρον της αδερφής της και της μητέρας της την έκαναν να νιώσει πολύ άνετα. Και οι άγρυπνες φροντίδες τους ανταμείφθηκαν πλουσιοπάροχα με την καλή φυσική της κατάσταση και τη γλυκιά διάθεσή της. Η καλή διάθεσή της ήταν για την Έλινορ ό,τι καλύτερο. Γιατί, αυτή ήταν που την έβλεπε να υποφέρει τόσες εβδομάδες χωρίς σταμάτημα και χωρίς να έχει τη δύναμη να μιλήσει για το παραμικρό, αλλά ούτε το κουράγιο να το κρύψει. Οπότε καταλάβαινε πόσο θετικό γεγονός ήταν η αυτοκυριαρχία που επιδείκνυε η Μάριαν. Και επειδή πίστευε ότι ήταν αποτέλεσμα ώριμης σκέψης, πίστευε ότι σιγά σιγά θα την οδηγούσε στη χαρά και τη γαλήνη.

Πλησιάζοντας στο Μπάρτον, μπήκαν σε μέρη όπου δεν υπήρχε δέντρο ή έκταση που να μην είναι συνδεδεμένη με κάποια τρυφερή ανάμνηση σχετική με τον έρωτά της. Εκεί, η Μάριαν βυθίστηκε στις σκέψεις της, γύρισε το κεφάλι από την άλλη μεριά και κοιτούσε σιωπηλή από το παράθυρο. Σ' αυτό βέβαια δεν υπήρχε κάτι ανησυχητικό κι όταν αργότερα την είδε να βγαίνει από την άμαξα κάπως βουρκωμένη, ένιωσε τρυφερότητα και συμπόνια γι' αυτήν, ενώ ταυτόχρονα χάρηκε βλέποντας αυτά τα συναισθήματα να εκδηλώνονται τόσο συγκρατημένα και χαμηλόφωνα. Σε όλη τη μετέπειτα συμπεριφορά της Μάριαν διακρινόταν η απόφαση ενός ανθρώπου να υποτάξει το συναίσθημα στο νου. Γιατί όταν μπήκαν στο σαλόνι τους, η Μάριαν κοίταξε θαρραλέα ολόγυρά της, με μια έκφραση που φανέρωνε πως ήταν σταθερά αποφασισμένη να νιώσει κοντά με όλα τα αντικείμενα που τη συνέδεαν με την ανάμνηση του Γουίλομπι. Χωρίς να μιλάει πολύ, προσπαθούσε να φαίνεται χαρούμενη και μολονότι της ξέφευγε πού και πού ένας αναστεναγμός, δεν παρέλειπε να επανορθώσει με χαμόγελο. Μετά το γεύμα, πήγε στο πιάνο. Κάθισε στο σκαμπό, αλλά το βλέμμα της έπεσε αμέσως στην παρτιτούρα που της είχε δώσει ο Γουίλομπι, η οποία περιείχε κάποια από τα αγαπημένα τους ντουέτα και στο εξώφυλλό του ήταν γραμμένο το όνομά της, με το χέρι του. Αυτό δεν μπορούσε να το αντέξει. Κούνησε το κεφάλι της, παραμερίζοντας την παρτιτούρα, έτρεξε για λίγο τα δάχτυλά της στο πιάνο και λέγοντας πως τα ένιωθε αδύναμα έκλεισε το πιάνο — δηλώνοντας ωστόσο πολύ αποφασιστικά ότι στο μέλλον θα έκανε συστηματική εξάσκηση.

Το επόμενο πρωί, οι ευοίωνες αυτές ενδείξεις παρέμεναν σταθερές. Ένιωθε δυναμωμένη από τον καλό ύπνο είχε χαρούμενη όψη και πιο αυθόρμητο κέφι, περιμένοντας ανυπόμονα το γυρισμό της Μάργκαρετ. Μιλούσε για την αγαπημένη τους οικογενειακή ζωή και έβλεπε με χαρά να ξαναρχίσουν τις αγαπημένες ασχολίες τους σαν να ήταν η μοναδική ευδαιμονία που άξιζε να εύχεται.

—Όταν φτιάξει ο καιρός και δυναμώσω λίγο, θα κάνουμε μακρινούς περιπάτους όπως άλλοτε. Θα περπατήσουμε πέρα από τα βοσκοτόπια, να δούμε τι κάνουν τα παιδιά, θα πάμε στις νέες φυτείες του σερ Τζον στο όρος Μπάρτον και στο Άμπιλαντ, θα πάμε στα ερείπια της Μονής και θα ψάξουμε να βρούμε τα θεμέλιά της, ως εκεί που έφταναν άλλοτε. Θα περάσουμε πανέμορφα. Δεν πρόκειται να ξανασηκωθώ το πρωί αργότερα από τις έξι και θα περνάω όλη τη μέρα διαβάζοντας και παίζοντας πιάνο. Έχω οργανώσει πλήρες πρόγραμμα και είμαι αποφασισμένη να αφοσιωθώ στο διάβασμα. Τη δική μας βιβλιοθήκη την έχω οργώσει και μόνο για απλή ευχαρίστηση μπορώ να ανατρέξω σε αυτήν. Υπάρχουν όμως πολλά σημαντικά βιβλία στο αρχοντικό. Επίσης, μπορώ να δανειστώ και μερικά πιο σύγχρονα από τον κύριο Μπράντον. Αν μελετάω μόνο έξι ώρες την ημέρα, μέσα σε ένα χρόνο θα έχω καλύψει αρκετά κενά απ' αυτά που νομίζω ότι τώρα έχω.

Η Έλινορ υποκλίθηκε μπροστά σε ένα πρόγραμμα που είχε τόσο αξιέπαινες και καλές προθέσεις, αν και δεν μπορούσε να μην σκεφτεί ότι αυτό που προηγουμένως έδινε τόσο ακραία αυστηρότητα στις αποφάσεις της Μάριαν για διανοητικές ενασχολήσεις και ψυχική δύναμη έμοιαζε αρκετά με τη συναισθηματική παραφορά που την είχε οδηγήσει στην

Digitized by 10uk1s

απόλυτη παραίτηση και την εγωιστική μεμψιμοιρία. Την επόμενη στιγμή όμως, σκέφτηκε ότι δεν είχε ακόμα εκπληρώσει αυτό που είχε υποσχεθεί στον Γουίλομπι και το χαμόγελό της πάγωσε. Φοβήθηκε πως όλη αυτή η εξομολόγηση μπορεί να της τάραζε την ψυχική της γαλήνη και τουλάχιστον για ένα διάστημα θα κατέστρεφαν την ευγενική προοπτική των ήρεμων ενασχολήσεων. Σκέφτηκε λοιπόν να αναβάλει την υπόσχεσή της μέχρι να σταθεροποιηθεί οριστικά η υγεία της Μάριαν. Βέβαια, η απόφασή της πάρθηκε για να μην τηρηθεί.

Η Μάριαν έμεινε δυο τρεις μέρες κλεισμένη στο σπίτι, μέχρι να φτιάξει ο καιρός αρκετά για να μπορεί ένας άνθρωπος με εξασθενημένο οργανισμό να αποτολμήσει να βγει. Μέχρι που, τελικά, μια γλυκιά και ήπια μέρα ξημέρωσε, και ήταν ό,τι έπρεπε για μια έξοδο. Η Μάριαν πήρε την άδεια να βγει και να κάνει μια βόλτα στο δρομάκι μπροστά από το σπίτι, στηριγμένη στο χέρι της Έλινορ και μόνο όσο άντεχε χωρίς να κουραστεί.

Ξεκίνησαν τη βόλτα τους περπατώντας με αργό ρυθμό, όσο επέτρεπαν οι δυνάμεις της Μάριαν ύστερα από μια τέτοια εξαντλητική ασθένεια. Πέρασαν μπροστά από το σπίτι και έφτασαν σε ένα σημείο πίσω απ' όπου φαινόταν ο σημαδιακός λόφος. Η Μάριαν τον κοίταξε, κοντοστάθηκε και είπε ήρεμα:

—Εκεί, ακριβώς εκεί (δείχνοντας με το χέρι), σε εκείνο το μικρό υψωματάκι — εκεί είχα πέσει όταν πρωταντίκρισα τον Γουίλομπι.

Η φωνή της ράγισε καθώς πρόφερε την τελευταία λέξη, αλλά πολύ γρήγορα συνήλθε και συνέχισε:

—Είναι μεγάλη ανακούφιση που μπορώ να αντικρίζω αυτή την τοποθεσία με ψυχραιμία. Πειράζει να μιλήσουμε γι' αυτό, Έλινορ, είπε διστακτικά, ή μήπως δεν πρέπει; Νομίζω πως τώρα μπορώ να μιλήσω κανονικά για όλα αυτά.

Η Έλινορ την παρακίνησε τρυφερά να συνεχίσει.

—Η θλίψη, είπε η Μάριαν, πάει πέρασε πια, όσον αφορά αυτόν. Δεν θέλω να σου πω για το τι ένιωθα τότε, αλλά για το τι αισθάνομαι τώρα. Τώρα πια, αν μπορούσα να ησυχάσω για ένα πράγμα, θα ήταν αν είχα κάποιο λόγο να πιστεύω ότι δεν έπαιζε πάντα θέατρο, ότι δεν με κορόιδευε διαρκώς και, πάνω απ' όλα, αν μπορούσε κάποιος να με διαβεβαιώσει ότι δεν ήταν εντελώς διεφθαρμένος, όπως μου τον παρουσιάζουν καμιά φορά οι φόβοι μου, μετά την ιστορία με εκείνη τη δυστυχισμένη κοπέλα.

Σιώπησε. Η Έλινορ, υπολογίζοντας με μεγάλη προσοχή τα λόγια της, τη ρώτησε:

Αν μπορούσες να είσαι βέβαιη γι' αυτό, νομίζεις πως θα ησύχαζες;

—Ναι. Η ψυχική μου γαλήνη εξαρτάται διπλά απ' αυτό, γιατί δεν είναι μόνο η φρίκη που αισθάνομαι όταν υποψιάζομαι ότι μπορεί να είχε τέτοιες προθέσεις ένας άνθρωπος που κάποτε υπήρξε τα πάντα για μένα. Είναι και οι σκέψεις που κάνω για τον εαυτό μου — που θα μπορούσε να με οδηγήσει αυτή η κατάσταση, ένας τόσο επιπόλαιος έρωτας;

—Και πώς θα ερμήνευες, σ' αυτή την περίπτωση, τη συμπεριφορά του;

—Θα τον θεωρούσα, αχ, με πόση ευχαρίστηση, θα τον θεωρούσα, απλώς και μόνο επιπόλαιο — πάρα πολύ επιπόλαιο.

Digitized by 10uk1s

Η Έλινορ δεν μίλησε. Πάσχιζε μέσα της να αποφασίσει αν θα έπρεπε να συνεχίσει την ομολογία της ή να την αναβάλει μέχρι να συνέλθει περισσότερο η Μάριαν. Κι έτσι περπάτησαν για λίγη ώρα ακόμα αμίλητες.

—Δεν του εύχομαι και κάτι καλό, μίλησε η Μάριαν αναστενάζοντας, όταν του εύχομαι οι κρυφές σκέψεις του να μην είναι χειρότερες από τις δικές μου. Θα υποφέρει αρκετά με αυτές.

—Συγκρίνεις τη δική σου στάση με τη δική του;

—Όχι, τη συγκρίνω με αυτό που έπρεπε να είναι. Τη συγκρίνω με τη δική σου.

—Δεν υπάρχουν πολλά κοινά ανάμεσα στη θέση σου και τη δική μου.

—Πιο πολλά πάντως απ' όσα υπάρχουν ανάμεσα στη στάση σου και στη δική μου. Μην αφήνεις την καρδούλα σου να υπερασπίζεται πράγματα που ξέρω ότι το μυαλό σου καταδικάζει. Η ασθένεια με έκανε να αντιληφθώ πολλά πράγματα και μου έδωσε το χρόνο και την ηρεμία να σκεφτώ σοβαρά. Πολύ πριν συνέλθω αρκετά για να μπορώ να μιλήσω, μπορούσα να σκέφτομαι με απόλυτη διαύγεια. Ξανασκέφτηκα όλα όσα είχαν συμβεί και το μόνο που παρατήρησα στη συμπεριφορά μου είναι απερισκεψία, από την πρώτη κιόλας μέρα, και έλλειψη στοιχειώδους καλοσύνης προς τους άλλους. Κατάλαβα ότι τα ίδια μου τα αισθήματα ήταν η αιτία για όλα όσα υπέφερα και ότι η δική μου παραίτηση από τη ζωή και η άρνησή μου να σταθώ στα πόδια μου παραλίγο να με στείλουν στον τάφο. Κατάλαβα πως την αρρώστια την προκάλεσα μόνη μου, υπονομεύοντας συστηματικά την υγεία μου, ενώ ήξερα ακόμα και την ώρα που το έκανα, ότι δεν ήταν το καλύτερο που μπορούσα να κάνω για τον εαυτό μου. Αν πέθαινα, θα ήταν αυτοκτονία. Δεν κατάλαβα πόσο μεγάλος ήταν ο κίνδυνος παρά μόνο σαν πέρασε. Αλλά έτσι που με έκαναν να νιώθω αυτά που σκεφτόμουν, μου φαίνεται απίστευτο το πώς συνήλθα. Πώς δεν με σκότωσε η ίδια η ένταση της επιθυμίας μου να ζήσω, για να μπορέσω να εξιλεωθώ στο Θεό και σε όλους σας. Αν πέθαινα, φαντάζεσαι σε πόση δυστυχία θα σε είχα αφήσει εσένα, εσένα που δεν έφυγες στιγμή απ' το πλευρό μου, την αδερφή και καλύτερη μου φίλη! Εσένα, που είχες την ευκαιρία ζήσεις από κοντά όλη την εγωιστική μεμψιμοιρία μου και όλη την παραξενιά των τελευταίων ημερών! Πώς θα είχα μείνει στη δική σου μνήμη αλλά και στης μαμάς. Πώς θα κατάφερνες να την παρηγορήσεις! Δεν μπορείς να καταλάβεις πόσο σιχαίνομαι τον εαυτό μου. Όπου και να κοιτάξω στο παρελθόν μου βλέπω να παραμελώ πάντα κάποια βασική υποχρέωση ή να καλλιεργώ κάποιο ελάττωμα. Ήμουνα άδικη με όλους. Στην ανεξάντλητη καλοσύνη της κυρίας Τζένιγκς εγώ απαντούσα με αχάριστη περιφρόνηση. Στους Μίντλετον, στους Πάλμερ, στις αδερφές Στιλ, ακόμα και στους πιο μακρινούς μας γνωστούς φερόμουν πάντα άδικα και προσβλητικά. Αρνιόμουν να δω πως είχαν και θετικές πλευρές και νευρίαζα με το ενδιαφέρον τους. Στον Τζον, τη Φάνι, ναι, ακόμα και σε αυτούς, παρόλο που δεν τους αξίζει, εγώ απαξίωνα να τους δώσω την παραμικρή προσοχή. Αλλά περισσότερο λυπάμαι επειδή πλήγωσα εσένα, πιο πολύ και από τη μαμά. Εγώ, μόνο ήξερα τον πόνο που έκρυβες μέσα σου, αλλά και τι μ' αυτό; Μήπως προσπάθησα να σε παρηγορήσω και να σου σταθώ με οποιονδήποτε τρόπο; Είχα το φωτεινό σου παράδειγμα συνέχεια μπροστά μου, αλλά για ποιο λόγο; Μήπως νοιάστηκα για σένα και για όσα περνούσες; Μήπως προσπάθησα να σε μιμηθώ με το κουράγιο που έδειχνες, μήπως προσπάθησα να αναλάβω κι εγώ τις ευθύνες μου απέναντι στις κοινωνικές συναναστροφές μας, για να σε ξεκουράσω απ' αυτό το βάρος, που το σήκωνες ολομόναχη; Θεωρώντας ότι η οδύνη είναι αποκλειστικό μου προνόμιο, έκλαιγα γι' αυτόν που με εγκατάλειψε και με πλήγωσε, κάνοντας εσένα να υποφέρεις. Εσένα, που έλεγα ότι αγαπούσα από τα βάθη της καρδιάς μου.

Digitized by 10uk1s

Εκεί σταμάτησε το χειμαρρώδες ξέσπασμα της αυτοκριτικής της διάθεσης. Κι αμέσως η Έλινορ, για να την κατευνάσει, χωρίς όμως να θέλει να την κολακέψει, την παρηγόρησε με όλους τους επαίνους που άξιζαν η ειλικρίνεια και η μετάνοιά της. Η Μάριαν της έσφιξε σφιχτά το χέρι, λέγοντας:

—Είσαι πολύ καλή και το μέλλον θα σου φανερώσει αυτό που πρέπει. Έχω καταστρώσει το πρόγραμμά μου, κι αν καταφέρω να το ακολουθήσω, τα συναισθήματά μου θα είναι υπό έλεγχο και η διάθεσή μου θ' αλλάξει. Θα πάψουν πια να με βασανίζουν τα αισθήματά μου και να γίνομαι βάρος στους άλλους. Από δω και πέρα, θα αφοσιωθώ αποκλειστικά σε εσάς. Εσύ, η μαμά και η Μάργκαρετ θα είστε όλος μου ο κόσμος. Όλη μου η αγάπη θα μοιραστεί σε εσάς και μόνο. Δεν θα έχω πια το παραμικρό κίνητρο για να απομακρυνθώ από κοντά σας. Κι αν συναναστρέφομαι με άλλους ανθρώπους, θα το κάνω μόνο και μόνο για να δείξω ότι δεν είμαι επηρμένη και πως έχουν διορθωθεί τα αισθήματά μου, ασκώντας κι εγώ τα καθήκοντα που απαιτούν οι καλοί τρόποι και η ευγένεια. Όσο για τον Γουίλομπι, αν έλεγα πως θα τον ξεχάσω ποτέ θα ήταν μάλλον ανώφελο. Η ανάμνησή του δεν μπορεί να παραγραφεί από κανενός είδους αλλαγή συνθηκών ή απόψεων. Αυτή η ανάμνηση δεν θα είναι όμως χωρίς έλεγχο, θα τιθασευτεί με την προσευχή, τη λογική και τη συνεχή εργασία.

Για λίγο σώπασε και μετά πρόσθεσε πιο σιγά:

—Αν τουλάχιστον μπορούσα να ξέρω τα δικά του αισθήματα, όλα θα ήταν ευκολότερα.

Η Έλινορ, που εδώ και λίγη ώρα σκεφτόταν αν έπρεπε ή δεν έπρεπε να μεταφέρει την εξομολόγησή του, χωρίς άλλη καθυστέρηση, δεν είχε καταφέρει ακόμα να αποφασίσει. Κατάλαβε τότε πως η πολλή σκέψη δεν ωφελούσε και πως το παν ήταν η απόφαση. Την πήρε λοιπόν και ξεκίνησε.

Πολύ προσεκτικά άρχισε να μιλάει. Προετοίμασε επιδέξια την ταραγμένη ακροάτριά της και διηγήθηκε με απλότητα και ειλικρίνεια τα βασικά σημεία της απολογίας του Γουίλομπι. Μετέφερε αυτούσια τη μετάνοιά του και μετρίασε μόνο τις δηλώσεις του για την τωρινή του αγάπη. Η Μάριαν δεν έβγαλε μιλιά. Άρχισε να τρέμει και κρατούσε τα μάτια χαμηλά, ενώ τα χείλη της είχαν γίνει χλομότερα απ' όσο ήταν κατά τη διάρκεια της ασθένειας. Χιλιάδες ερωτήσεις γεννιόντουσαν μέσα της, αλλά δεν τολμούσε να αναφέρει την παραμικρή. Ρουφούσε με αδημονία την κάθε λέξη και τα δάχτυλά της έσφιγγαν αθέλητα το χέρι της αδερφής της ενώ τα δάκρυα κυλούσαν στο πρόσωπό της.

Η Έλινορ φοβήθηκε μήπως εξαντληθεί και την οδήγησε στο σπίτι.

Όταν γύρισαν, η Μάριαν την ευχαρίστησε πολύ απλά, δίνοντάς της ένα φιλί και με ραγισμένη φωνή κατάφερε αν πει «πες το στη μαμά» κι ύστερα με αργά βήματα πήγε στο δωμάτιό της. Η Έλινορ δεν ήθελε να διαταράξει εκείνη τη στιγμή την απομόνωση που εύλογα επιζητούσε η Μάριαν. Θα ήθελε όμως να μπορεί να προβλέψει τις συνέπειες, και πήρε την απόφαση να επανέλθει στο θέμα, αν η Μάριαν δεν το επανέφερε μόνη της. Έτσι, προχώρησε στο σαλόνι για να εκπληρώσει την αποστολή που της είχε αναθέσει.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 47

Η κυρία Ντάσγουντ άκουσε συγκινημένη την απολογία του άλλοτε ευνοούμενού της. Ευχαριστήθηκε για την απαλλαγή του από ένα μικρό έστω κομμάτι της ενοχής του και τον λυπήθηκε, ευχόμενη να είναι καλά. Τα αισθήματα όμως του παρελθόντος είχαν χαθεί για πάντα. Δεν θα μπορούσε ποτέ να επιτρέψει στη Μάριαν καθαρός και ακηλίδωτος. Τίποτα δεν μπορούσε να σβήσει όλα όσα πέρασε εξαιτίας του η κόρη της ή να διαγράψει το κρίμα απέναντι στην Ελίζα. Συνεπώς, τίποτα δεν μπορούσε να τον αποκαταστήσει στην εκτίμησή της ή να βλάψει τα συμφέροντα του συνταγματάρχη.

Αν η κυρία Ντάσγουντ είχε ακούσει την ίδια ιστορία από τον ίδιο τον Γουίλομπι, όπως την άκουσε η Έλινορ, βλέποντας την απόγνωσή του και την εκφραστικότητα του προσώπου του, είναι πολύ πιθανό πως θα τον συμπονούσε πιο πολύ. Αλλά η Έλινορ δεν είχε καμιά διάθεση να τη συνεπάρει με το συναισθηματισμό της συνάντησης. Η σκέψεις των επόμενων ημερών την είχαν κάνει να βλέπει την κατάσταση πιο ψύχραιμα, μετριάζοντας αρκετά την άποψή της για το δίκιο του Γουίλομπυ. Το μόνο που ήθελε, λοιπόν, ήταν να μεταφέρει απλώς την αλήθεια, εκθέτοντας τα γεγονότα που θα υποκαθιστούσαν την υπόληψή του, αποφεύγοντας κάθε συναισθηματικό εξωραϊσμό που θα μπορούσε να τις παρασύρει σε λάθος εκτιμήσεις.

Το βράδυ, εκεί που κάθονταν και οι τρεις μαζί, η Μάριαν άρχισε να μιλάει για τον Γουίλομπι. Οι ανήσυχες σκέψεις της, η ελαφριά ταραχή της και το κοκκίνισμα στα μάγουλά της, μόλις άρχισε να μιλάει, έδειχναν την προσπάθεια που κατέβαλλε.

—Θέλω να ξέρετε κι οι δυο σας ότι τώρα τα βλέπω όλα, όπως θα θέλατε κι εσείς να τα βλέπω.

Η κυρία Ντάσγουντ αμέσως πήγε να τη διακόψει, με όλη της την παρηγορητική διάθεση, αλλά ένα νεύμα της Έλινορ, η οποία ήθελε πολύ να ακούσει την αβίαστη γνώμη της αδερφής της, την έκανε να σταματήσει.

—Ήταν μεγάλη ανακούφιση για μένα αυτά που έμαθα το πρωί από την Έλινορ — τώρα ξέρω αυτό ακριβώς που περίμενα. Η φωνή της προς στιγμή πνίγηκε, αλλά συνήλθε γρήγορα και πρόσθεσε, πολύ πιο ήρεμα από πριν: είμαι πολύ χαρούμενη που ήρθαν έτσι τα πράγματα. Δεν θα ήθελα να είναι διαφορετικά. Θα ήταν αδύνατο να ζήσω ευτυχισμένη μαζί του, από την ώρα που θα μάθαινα —και αργά ή γρήγορα θα τα μάθαινα— όλα αυτά. Θα έχανα κάθε εμπιστοσύνη, κάθε εκτίμηση και θα ήταν αδύνατο να μην επηρεαστούν τα συναισθήματά μου.

—Αυτό δα έλειπε! Φώναξε η μητέρα της. Ευτυχισμένη με έναν άνθρωπο ακόλαστο! Έναν άνθρωπο που έχει βλάψει τον πιο πολύτιμο φίλο μας, τον καλύτερο άνθρωπο του κόσμου! Όχι, μια καρδιά σαν της Μάριαν δεν θα μπορούσε να γίνει ποτέ ευτυχισμένη μαζί του. Η υπερευαίσθητη συνείδησή της θα ένιωθε όλα όσα όφειλε να νιώθει η δική του συνείδηση.

Η Μάριαν έβγαλε έναν αναστεναγμό και είπε πάλι:

—Δεν θα ήθελα να ήταν διαφορετικά.

—Νομίζω ότι το αντιμετωπίζεις, είπε η Έλινορ, όπως πρέπει να το βλέπει ένα διαυγές μυαλό. Και πρέπει να καταλαβαίνεις επίσης, όπως κι εγώ καταλαβαίνω, ότι θα υπήρχαν και πολλοί άλλοι λόγοι, εκτός απ' αυτόν, που θα δημιουργούσαν προβλήματα και

Digitized by 10uk1s

απογοητεύσεις στο γάμο σας και που ελάχιστα θα σε στήριζε μια αγάπη, από τη δική του τουλάχιστον πλευρά. Αν είχατε παντρευτεί, θα μένατε πάντα φτωχοί. Ο χαρακτήρας του είναι σπάταλος και το παραδέχεται και ο ίδιος, αλλά και όλη του η συμπεριφορά δείχνει ξεκάθαρα πως η λέξη «λιτότητα» του είναι εντελώς ακατανόητη. Οι απαιτήσεις που έχει και η δική σου απειρία, σε συνδυασμό με ένα ελάχιστο εισόδημα, θα σας επέβαλλαν πολλές στερήσεις και το γεγονός πως εσύ δεν τις έχεις ξαναζήσει και ούτε καν τις έχεις διανοηθεί, θα τις έκανε περισσότερο επώδυνες. Η δική σου εντιμότητα και αξιοπρέπεια θα σε έκαναν αναμφίβολα να περικόψεις όλα τα έξοδα που θα ήταν δυνατό να περικοπούν. Και ίσως, όσο η οικονομία σου θα μείωνε μόνο τις δικές σου ανέσεις, να μην είχε ούτε εκείνος αντίρρησης. Αλλά, εκτός απ' αυτό, μπορείς να φανταστείς πόσο λίγο θα μπορούσαν ακόμα και οι πιο αιματηρές οικονομίες να αποτρέψουν μια χρεοκοπία που θα είχε ξεκινήσει πριν ακόμα από το γάμο. Πέρα λοιπόν απ' αυτό, αν θα επιχειρούσε να περιορίσει και τις δικές του απολαύσεις, θα μπορούσες άραγε να πείσεις έναν άνθρωπο τόσο εγωιστή να τις παραδεχτεί; Ή μήπως θα ήταν πιθανότερο να κλονιστεί η θέση που κατείχες στην καρδιά του και να αρχίζει πια να μετανιώνει για ένα γάμο που του δημιουργούσε τόσες δυσκολίες.

Τρεμάμενα τα χείλη της Μάριαν επανέλαβαν τη λέξη «εγωιστής» με έναν ερωτηματικό τόνο που σήμαινε: «τον θεωρείς πράγματι εγωιστή;»

—Όλη του η συμπεριφορά, πήρε το λόγο η Έλινορ, από την αρχή μέχρι το τέλος ορίζεται από τον εγωισμό. Αυτός ο εγωισμός ήταν που τον έκανε αρχικά να παίξει με την καρδιά σου. Κι ο εγωισμός τον έκανε τελικά να φύγει από το Μπάρτον. Η δική του ικανοποίηση και η δική του καλοπέραση ήταν παντού και πάντα η βασική του αρχή.

—Έχεις απόλυτο δίκιο. Η δική μου ευτυχία δεν τον απασχολούσε και ποτέ.

—Τώρα, συνέχισε η Έλινορ, έχει μετανιώσει γι' αυτό που έκανε. Και γιατί έχει μετανιώσει; Επειδή δεν του βγήκε σε καλό. Δεν βρήκε τη χαρά που πρόσμενε και τα οικονομικά του τώρα είναι ανθηρά, δίχως προβλήματα, έχοντας μόνο να σκεφτεί ότι παντρεύτηκε μια γυναίκα λιγότερο υπέροχη από σένα. Μήπως αυτό σημαίνει ότι αν παντρευόταν εσένα, θα ήταν ευχαριστημένος; Όχι! Απλώς η δυσαρέσκειά του θα είχε άλλη αιτία. Θα τον βασάνιζαν οι οικονομικές στεναχώριες, οι οποίες τώρα, επειδή δεν υπάρχουν, δεν τον απασχολούν. Θα είχε μια γυναίκα αξιολάτρευτη, με υπέροχο χαρακτήρα, αλλά θα ήταν φτωχός. Και μάλλον θα κατέληγε πολύ γρήγορα να θεωρεί το ξεχρεωμένο κτήμα και το μεγάλο εισόδημα πιο σημαντικά, ακόμα και για τη συζυγική ευτυχία, από τα προσωπικά χαρίσματα της γυναίκας.

—Δεν αμφιβάλλω καθόλου γι' αυτό, είπε η Μάριαν. Και καθόλου δεν θλίβομαι. Μόνο για τη δική μου ανοησία στεναχωριέμαι.

—Για την απερισκεψία της μάνας σου, εννοείς, είπε η κυρία Ντάσγουντ. Αυτή φέρει το βάρος όλης της ευθύνης.

Η Μάριαν τη σταμάτησε και η Έλινορ έβλεπε με χαρά πως και οι δυο είχαν αντιληφθεί το λάθος τους. Προσπάθησε να ανατρέψει τις αναδρομές στα περασμένα γιατί μπορεί να έριχναν τη διάθεση της αδερφής της. Επανήλθε λοιπόν στο προηγούμενο θέμα, λέγοντας:

—Το συμπέρασμα που μπορεί να βγει απ' αυτή την ιστορία είναι ότι όλες οι δυσκολίες του Γουίλομπι άρχισαν από το πρώτο του ηθικό παράπτωμα — τη συμπεριφορά του απέναντι στην Ελίζα Γουίλιαμ. Ένα τέτοιο βαρύ παράπτωμα τον οδήγησε να διαπράξει κι όλα τα επόμενα και να καταλήξει να υφίσταται ό,τι υφίσταται τώρα.

Digitized by 10uk1s

Η Μάριαν συμφώνησε απόλυτα μ' αυτές τις σκέψεις, ενώ η μητέρα της βρήκε την ευκαιρία να απαριθμήσει όλα τα χαρίσματα του κύριου Μπράντον, με όλη τη ζεστασιά που της υπαγόρευε η τρυφερότητά της γι' αυτόν και ο μυστικός της σκοπός. Η κόρη της, ωστόσο, δεν έδειχνε να παρακολουθεί αρκετά απ' όλα αυτά.

Η Έλινορ, όπως ακριβώς το περίμενε, είδε ότι στις επόμενες δυο τρεις μέρες η Μάριαν εμφάνισε μια εξασθένιση. Όσο όμως η απόφασή της παρέμενε ακλόνητη και δεν εγκατέλειπε την προσπάθειά της να φαίνεται ήρεμη και με καλή διάθεση, η αδερφή της μπορούσε να επαφίεται, χωρίς καμιά ανησυχία, στην ευεργετική επίδραση του χρόνου.

Η Μάργκαρετ επέστρεψε και όλη οικογένεια ξανάρχισε την ήρεμη και κανονική ζωή της. Και παρόλο που δεν ρίχτηκαν αμέσως στη μελέτη, όπως είχαν κάνει την πρώτη φορά που είχαν έρθει στο Μπάρτον, δεν έπαυαν να το σκέφτονται έντονα για το άμεσο μέλλον.

Η Έλινορ είχε αρχίσει να περιμένει νέα του Έντουαρτ με ανησυχία. Από την ημέρα που είχαν φύγει από το Λονδίνο, δεν είχε ακούσει τίποτα νέο για τα σχέδιά του και για το πού κατοικούσε τώρα. Είχε ανταλλάξει κάποια γράμματα με τον αδερφό της, λόγω της ασθένειας της Μάριαν και το πρώτο γράμμα του Τζον είχε την παρακάτω φράση: «για τον άτυχο Έντουαρτ, δεν ξέρουμε τίποτα, ούτε μπορούμε να μάθουμε, εφόσον δεν μας είναι επιτρεπτό να θίξουμε το απαγορευμένο αυτό θέμα. Υποθέτουμε, όμως, ότι πρέπει να βρίσκεται στην Οξφόρδη».

Κι αυτή ήταν η μοναδική πληροφορία, αφού, στα επόμενα γράμματα του Τζον, το όνομα του Έντουαρτ δεν αναφερόταν πουθενά. Δεν της ήταν γραφτό όμως να μείνει για πολύ ακόμα στο σκοτάδι.

Κάποιο πρωί, ο υπηρέτης τους, τον οποίο είχαν στείλει στο Έξετερ για κάποια δουλειά, αφού απάντησε στις ερωτήσεις της κυρίας του, μετά την πληροφόρησε με το παρακάτω νέο.

—Θα τα μάθατε, πιστεύω, ότι ο κύριος Φέραρς παντρεύτηκε.

Η Μάριαν πετάχτηκε, κάρφωσε το βλέμμα της στην Έλινορ, την είδε να χλομιάζει και έπεσε πίσω σχεδόν λιπόθυμη. Η κυρία Ντάσγουντ, η οποία προσπαθούσε να απαντήσει στον Τόμας, κάρφωσε κι αυτή το βλέμμα της προς την Έλινορ και τρόμαξε που την είδε να χλομιάζει και την ίδια στιγμή, ταραγμένη από το νευρικό κλονισμό της Μάριαν, δεν ήξερε ποια απ' τις δύο να πρωτοκοιτάξει.

Ο υπηρέτης, που κατάλαβε ότι κάτι σοβαρό συνέβαινε, έτρεξε να φωνάξει μια υπηρέτρια, η οποία, με τη βοήθεια της κυρίας Ντάσγουντ, μετέφερε τη Μάριαν σε άλλο δωμάτιο. Στο μεταξύ, η Μάριαν είχε συνέλθει αρκετά και η μητέρα της, αφήνοντας κοντά της τη γυναίκα και τη Μάργκαρετ, επέστρεψε στην Έλινορ, η οποία μολονότι ήταν ακόμα πολύ αναστατωμένη, είχε ξαναβρεί τη μιλιά και το νου της και μόλις είχε αρχίσει να ρωτάει τον Τόμας για την πηγή της πληροφόρησής του. Η κύρια Ντάσγουντ βιάστηκε να αναλάβει όλη τη διαδικασία των ερωτήσεων, απαλλάσσοντας την κόρη της από τη μεγάλη προσπάθεια που χρειαζόταν για να ζητήσει μόνη της όλες τις λεπτομέρειες που ήθελε να πάρει.

—Τόμας, από ποιον το έμαθες;

—Τον είδα με τα μάτια μου το πρωί στο Έξετερ, μαζί με την κυρία του, τη δεσποινίδα Στιλ, όπως τη λέγανε πρώτα. Ήσαντε σταματημένοι με την άμαξα έξω από ένα πανδοχείο, το

Digitized by 10uk1s

Νιου Λόντον. Εγώ πήγαινα να δώσω μια παραγγελία από τη Σάλι του αρχοντικού στον αδερφό της, που είναι εκεί πέρα αμαξάς κι έτυχε να κοιτάξω στο αμάξι, έτσι όπως περνούσα από δίπλα — και να σου μπροστά μου η μικρότερη δεσποινίς Στιλ. Της έβγαλα λοιπόν το καπέλο κι αυτή με φώναξε και με ρώτησε για εσάς και τις δεσποινίδες και ειδικότερα για τη δεσποινίδα Μάριαν, λέγοντάς μου να σας πω τα χαιρετίσματα, κι απ' αυτή κι από τον κύριο Φέραρς και πως λυπούνται που δεν προλαβαίνουν να έρθουν να σας δούνε, αλλά ήταν βιαστικοί, γιατί έπρεπε να συνεχίσουν το ταξίδι τους, αλλά ότι στο γυρισμό θα περάσουν να σας δουν οπωσδήποτε.

—Και τι, σου είπε ότι παντρεύτηκε, Τόμας;

—Μάλιστα. Ήταν όλο χαρές και λουλούδια και μου είπε ότι το όνομά της είχε αλλάξει από την τελευταία φορά που την είδα. Και εγώ της ευχήθηκα με χαρά γιατί ήταν πάντα ανοιχτόκαρδη και καταδεχτικιά κοπέλα.

—Και ο κύριος Φέραρς τη συνόδευε στην άμαξα;

—Μάλιστα. Τον είδα να κάθεται ξαπλωτός, αλλά δεν μου μίλησε — έτσι είναι αυτός, δεν μιλάει πολύ.

—Η καρδιά της Έλινορ δεν δυσκολεύτηκε να αντιληφθεί το λόγο που τον έσπρωχνε να μείνει κρυμμένος και μάλλον την ίδια εξήγηση έδωσε και η κυρία Ντάσγουντ.

—Δεν υπήρχε κανένας άλλος μέσα στην άμαξα;

—Οχι, μονάχα οι δυο τους.

—Μήπως ξέρεις από που έρχονταν;

Από το Λονδίνο, έτσι μου είπε η δεσποινίς Λούσι — η κυρία Φέραρς.

—Και θα συνέχιζαν το ταξίδι τους προς τα δυτικά;

—Ναι, αλλά δεν θα λείψουν πολύ, θα επιστρέψουν γρήγορα και θα περάσουν από εδώ.

—Η κυρία Ντάσγουντ κοίταξε την κόρη της, αλλά η Έλινορ κατάλαβε ότι δεν επρόκειτο να έρθουν. Σε αυτό το σχόλιο αναγνώριζε τη σφραγίδα της Λούσι και ήταν απόλυτα βέβαιη ότι ο Έντουαρτ δεν θα ερχόταν στο σπίτι τους. Είπε χαμηλόφωνα στη μητέρα της ότι μάλλον έπρεπε να πήγαιναν στον κύριο Πρατ, κοντά στο Πλίμουθ.

Προφανώς δεν υπήρχαν άλλες πληροφορίες, αλλά η έκφραση της Έλινορ έδειχνε ότι ήθελε να ακούσει κι άλλα.

—Τους είδες που έφευγαν;

—Όχι. Πρόσεξα μόνο που φέρνανε τα άλογα, αλλά δεν μπορούσα να καθυστερήσω άλλο.

—Φαινόταν καλά η κυρία Φέραρς;

—Έτσι μου είπε, πως ήτανε πάρα πολύ καλά και πάντως εγώ τη θεωρούσα πάντα ωραία κοπελίτσα και φαινόταν ευχαριστημένη.

Digitized by 10uk1s

Η κυρία Ντάσγουντ δεν ήξερε τι άλλο να ρωτήσει και επιτέλους ο Τόμας ήταν ελεύθερος, μαζί με το αχρείαστο πια τραπεζομάντιλο. Η Μάριαν δήλωσε πως δεν μπορούσε να φάει άλλο. Οι άλλες δύο έχασαν κι αυτές την όρεξή τους. Κι όσο για τη Μάργκαρετ, πρέπει να ήταν μάλλον πολύ ικανοποιημένη, αφού ύστερα από τόσες φουρτούνες που είχαν ζήσει τελευταία οι δύο αδερφές της και ύστερα από τόσες αιτίες που τους έκοβαν τόσο συχνά την όρεξή τους, αυτή δεν είχε αναγκαστεί ποτέ να μείνει νηστική.

Όταν απέσυραν απ' το τραπέζι το επιδόρπιο και το κρασί και η κυρία Ντάσγουντ με την Έλινορ έμειναν μόνες τους, κάθισαν βυθισμένες στη σιωπή και στους συλλογισμούς τους. Η κυρία Ντάσγουντ φοβόταν να πει οτιδήποτε και δεν έκανε καμιά προσπάθεια να παρηγορήσει την κόρη της. Συλλογιζόταν μόνο το τραγικό λάθος που έκανε να έχει σχηματίσει τόσο λανθασμένη εντύπωση για την κόρη της. Τώρα καταλάβαινε ότι η κόρη της είχε επίτηδες υποβαθμίσει το θέμα για να μην τη στεναχωρήσει, τη στιγμή που ήδη υπέφερε αρκετά με την τραγωδία της Μάριαν. Είχε παραπλανηθεί στην ιδέα ότι ο έρωτας της Έλινορ, που άλλες φορές καταλάβαινε τόσο καλά, ήταν πιο ανώδυνος απ' όσο νόμιζε αρχικά, κι απ' όσο διαπίστωνε ότι ήταν τώρα. Και φοβόταν ότι αυτή η εντύπωση την είχε κάνει άδικη, άστοργη και αδιάφορη σχεδόν απέναντί της και επειδή η δυστυχία της Μάριαν ήταν πιο έκδηλη και χειροπιαστή, απορροφούσε ολοκληρωτικά τη στοργή της, κάνοντάς τη να ξεχάσει πως είχε και άλλη μια κόρη, που μπορεί κι αυτή να ήταν δυστυχισμένη, μόνο που ήταν πιο σθεναρή και δεν αναμόχλευε τον πόνο της.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 48

Τώρα η Έλινορ αντιλαμβανόταν πόσο μεγάλη ήταν η διαφορά ανάμεσα στην αναμονή ενός δυσάρεστου γεγονότος —όσο βέβαιο κι αν θέλουμε να πιστεύουμε πως είναι— και στο γεγονός ως τετελεσμένο. Καταλάβαινε ότι, χωρίς να το θέλει, δεν είχε πάψει ποτέ να υποβόσκει μέσα της η ελπίδα, όσο ο Έντουαρτ ήταν ανύπαντρος — μια ελπίδα ότι κάτι μπορεί να συνέβαινε, κάτι που θα απέτρεπε το γάμο του με τη Λούσι, την ελπίδα πως κάποια δική του απόφαση και μεσολάβηση φίλων ή κάποια ευνοϊκότερη προοπτική αποκατάστασης της Λούσι μπορεί να άλλαζε τα σχέδια και να γίνονταν όλοι ευτυχισμένοι. Τώρα όμως είχε παντρευτεί. Και η Έλινορ κατέκρινε πικρά την καρδιά της για τις υπόγειες αυταπάτες που έτρεφε και που εξαιτίας τους γινόταν τόσο αβάσταχτα οδυνηρή η είδηση.

Το γεγονός ότι ο Έντουαρτ είχε παντρευτεί τόσο γρήγορα, πριν ακόμα τη χειροτονία, και συνεπώς πριν πάρει την πρόσοδο, την εξέπληξε λιγάκι στην αρχή. Μετά, όμως, είδε πόσο εύλογο ήταν. Κατάλαβε πως η προνοητική ιδιοτέλεια της Λούσι, με την ανυπομονησία της να τον σιγουρέψει, θα προτιμούσε οτιδήποτε άλλο εκτός από το ρίσκο της καθυστέρησης. Έκαναν το γάμο τους, λοιπόν, στο Λονδίνο και τώρα πήγαιναν στο σπίτι του θείου της. Πώς ένιωθε άραγε ο Έντουαρτ, ξέροντας ότι βρίσκεται μόλις τέσσερα μίλια από το Μπάρτον, όταν συνάντησε τον υπηρέτη τους.

Σκεφτόταν ότι σε λίγο καιρό θα ήταν εγκατεστημένοι στο Ντέλαφορντ — ένα μέρος που έφερνε τόσα στη σκέψη της, ένα μέρος που θα ήθελε πολύ να δει, αλλά στο οποίο προτιμούσε να μην πάει. Με το νου της τους έβλεπε στο πρεσβυτέριο. Είδε τη Λούσι καπάτσα και δραστήρια, να συνδυάζει την επιθυμίας της για αριστοκρατικότητα με τη μεγαλύτερη σφιχτοχεριά και να τρέμει να μη γίνει φανερό ότι κάνει αιματηρές οικονομίες. Να κυνηγά σε κάθε κατάσταση το συμφέρον της και να πασχίζει να κερδίσει την εύνοια του κυρίου Μπράντον, της κυρίας Τζένιγκς και κάθε εύπορου γνωστού της. Τον Έντουαρτ δεν ήξερε πώς να τον αντιμετωπίσει ούτε τον τρόπο που θα ήθελε να τον αντιμετωπίσει. Ευτυχισμένος ή δυστυχισμένος — καμιά εικόνα δεν της ήταν αρεστή. Κι έτσι έβγαλε από το μυαλό της κάθε πιθανή εικόνα του.

Επειδή ανυπομονούσε να μάθει κι άλλα νέα, πίστευε ότι όλο και κάποιος από τους φίλους στο Λονδίνο θα έγραφε για να τους αναγγείλει το γεγονός και να τους δώσει όλες τις λεπτομέρειες. Οι ημέρες όμως περνούσαν και δεν ερχόταν κανένα νέο. Και η Έλινορ, παρόλο που δεν καταλάβαινε αν αυτή η καθυστέρηση ήταν επιλήψιμη, αγανακτούσε με όλους τους γνωστούς της: ήταν όλοι τους οκνηροί και αδιάφοροι.

—Πότε θα γράψετε στον κύριο Μπράντον, μαμά; Ήταν η ερώτηση με την οποία ξέσπασε η ανυπομονησία της να προκύψει κάτι.

—Του έγραψα, γλυκιά μου, την περασμένη εβδομάδα. Και τώρα προσμένω μάλλον ότι θα τον δω πιο γρήγορα παρά θα λάβω γράμμα ου. Τον παρακάλεσα θερμά να έρθει, και δεν μου φαίνεται καθόλου απίθανο να εμφανιστεί, σήμερα αύριο ή οποτεδήποτε.

Κάτι ήταν κι αυτό. Είχε κάτι να περιμένει. Ο κύριος Μπράντον πρέπει να είχε κάποιες παραπάνω πληροφορίες.

Εκεί που έκανε αυτές τις σκέψεις, η σκιά ενός καβαλάρη που πέρασε από το παράθυρο τράβηξε τη ματιά της. Τον είδε να σταματάει έξω από την αυλόπορτα. Δεν επρόκειτο για κάποιον χωρικό, αλλά για τον κύριο Μπράντον. Τώρα θα μάθαινε περισσότερα — κι άρχισε να τρέμει περιμένοντάς τα. Αλλά όχι, δεν ήταν ο κύριος Μπράντον — ούτε το ύψος του,

Digitized by 10uk1s

ούτε η φιγούρα του. Αν μπορούσε να το βάλει ο νους της, θα έλεγε πως ήταν ο Έντουαρτ. Κοίταξε πάλι και τον είδε να ξεπεζεύει. Όχι, δεν έκανε λάθος, ήταν ο Έντουαρτ. Απομακρύνθηκε από το παράθυρο και κάθισε.

«Επιστρέφοντας από τον κύριο Πρατ, ήρθε να μας δει» σκέφτηκε από μέσα της. «Δεν θα ταραχτώ ούτε θα χάσω την ψυχραιμία μου».

Πρόσεξε επίσης και ότι οι άλλες είχαν αντιληφθεί το λάθος τους. Είδε τη Μάριαν και τη μητέρα της ν' αλλάζουν χρώμα. Τις είδε να σιγοψιθυρίζουν διάφορα μεταξύ τους. Και τι δεν θα έδινε εκείνη την ώρα για να μπορέσει να μιλήσει και να τους πει ότι δεν πρέπει να εκδηλώσουν ψυχρή ή αδιάφορη συμπεριφορά απέναντί του. Είχε χάσει όμως εντελώς τη μιλιά της κι έτσι υποχρεωτικά αφέθηκε στην καλή τους προαίρεση.

Καμιά τους δεν μπορούσε να μιλήσει. Περίμεναν όλες σιωπηλές να φανεί ο επισκέπτης τους. Ακούστηκαν τα βήματά του στην αυλή και σε λίγο βρισκόταν στο διάδρομο και την αμέσως επόμενη στιγμή μπροστά τους.

Η όψη του δεν έδειχνε καθόλου χαρούμενη, ούτε καν στα μάτια της Έλινορ. Ήταν κίτρινος από την ταραχή και φαινόταν φοβισμένος για την υποδοχή που θα τον περίμενε και μάλλον βέβαιος πως δεν του άξιζε να είναι θερμή. Πάντως, η κυρία Ντάσγουντ, πιστεύοντας ότι ακολουθεί την επιθυμία της μεγαλύτερης κόρης της, της οποίας εμπιστευόταν την κρίση, τον υποδέχτηκε με μια έκφραση πιεσμένης ευχαρίστησης, δίνοντάς του χειραψία για τα συγχαρητήρια του γάμου του.

Ο Έντουαρτ έγινε κατακόκκινος και ψέλλισε κάτι εντελώς ακατανόητο. Η Έλινορ, που τα χείλη της είχαν κινηθεί μαζί με της μητέρας της, μετάνιωσε που δεν είχε προλάβει να του πει κι αυτή συγχαρητήρια δίνοντάς του το χέρι. Πήρε λοιπόν ένα ύφος το οποίο φαινόταν ευδιάθετο και άρχισαν να μιλάνε για τον καιρό.

Η Μάριαν είχε φροντίσει να καθίσει πιο απόμερα ώστε να μπορεί να κρύψει τη δυσαρέσκειά της, ενώ η Μάργκαρετ, που αντιλαμβανόταν κάποια πράγματα αλλά όχι όλα, προσπάθησε να φαίνεται αγέρωχη. Πήγε λοιπόν και κάθισε σιωπηλή όσο το δυνατόν μακρύτερα από τον Έντουαρτ.

Όταν η Έλινορ σταμάτησε να μιλάει για την ξηρότητα του αέρα, ακολούθησε μια απαίσια σιωπή. Την έσπασε όμως η κυρία Ντάσγουντ, η οποία θεώρησε υποχρέωσή της να εκφραστεί ευγενικά ρωτώντας τον για την υγεία της κυρίας Φέραρς. Αυτός της απάντησε λακωνικά πως είναι καλά.

Μετά πάλι σιωπή.

Η Έλινορ, αποτολμώντας μια ηρωική προσπάθεια να σπάσει τον πάγο, παρόλο που έτρεμε, είπε:

—Η κυρία Φέραρς είναι στο Λονγκστέιπλ;

—Στο Λονγκστέιπλ; Της απάντησε ξαφνιασμένος. Όχι, στο Λονδίνο είναι η μητέρα μου.

—Όχι, είπε η Έλινορ παίρνοντας ένα εργόχειρο από το τραπέζι, εννοούσα την κυρία Έντουαρτ Φέραρς.

Digitized by 10uk1s

Δεν τολμούσε να σηκώσει το βλέμμα του, αλλά οι δυο γυναίκες κάρφωσαν το δικό τους πάνω του, οπότε εκείνος κατακόκκινος, κόμπιασε για λίγο και κατάφερε να πει:

—Μάλλον εννοείτε τον αδερφό μου, μάλλον θα λέτε για την κυρία Ρόμπερτ Φέραρς.

—Ρόμπερτ Φέραρς! Επανέλαβαν η Μάριαν και η μητέρα της μαζί.

Η Έλινορ είχε χάσει τη μιλιά της και τώρα στύλωσε κι αυτή τα μάτια της πάνω του με αδημονία και έκπληξη. Ο Έντουαρτ κατευθύνθηκε προς το παράθυρο —από αμηχανία— πήρε ένα ψαλιδάκι που υπήρχε πάνω στο τραπέζι κι άρχισε μηχανικά να παίζει με αυτό κόβοντας μικρά κομματάκια και καταστρέφοντας τη θήκη του, καθώς μιλούσε νευρικά:

—Μπορεί να μην το μάθατε ότι ο αδερφός μου παντρεύτηκε πριν από μία εβδομάδα με τη Λούσι Στιλ, τη μικρότερη δεσποινίδα.

Όλες επανέλαβαν τα λόγια του με απερίγραπτη κατάπληξη. Όλες εκτός απ' την Έλινορ, η οποία δεν σήκωσε το κεφάλι από το εργόχειρό της, έχοντας νιώσει μια παράλυση που την έκανε να μην καταλαβαίνει ποια είναι και πού βρίσκεται.

—Ναι, είπε ο Έντουαρτ, παντρεύτηκαν την περασμένη εβδομάδα και τώρα έχουν πάει στο Ντόλις.

Η Έλινορ δεν μπορούσε να καθίσει άλλο στη θέση της. Βγήκε σχεδόν τρέχοντας από το δωμάτιο και μόλις έκλεισε την πόρτα πίσω της ξέσπασε σε ένα σπαραγμό που νόμιζε ότι δεν θα είχε τέλος. Ο Έντουαρτ, που μέχρι εκείνη την ώρα κοίταζε αδιάφορα γύρω του και σχεδόν ποτέ από τη μεριά της Έλινορ, την είδε που έφυγε τρέχοντας και πρέπει να άκουσε λίγο από το κλάμα της, γιατί βούλιαξε αμέσως σε μια ρέμβη, την οποία καμιά κουβέντα ή ερώτηση της κυρίας Ντάσγουντ δεν μπόρεσε να διαλύσει. Μέχρι που τελικά, χωρίς να πει λέξη, έφυγε κι αυτός, για να κάνει μια βόλτα ως το χωριό, αφήνοντας τις φιλενάδες του άναυδες και ξαφνιασμένες με αυτή την τόσο απρόσμενη τροπή των καταστάσεων, αφήνοντάς τις να κάνουν τις δικές τους εικασίες για το θέμα.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 49

Παρόλο που οι λόγοι της απελευθέρωσης του φαίνονταν σε όλη την οικογένεια ανερμήνευτοι, το γεγονός ήταν ένα: ότι ο Έντουαρτ ήταν ελεύθερος. Όσο για το πώς θα διαχειριζόταν αυτή την ελευθερία, εύκολα θα το μάντευαν όλες τους. Εφόσον ήδη είχε προχωρήσει σε ένα μακροχρόνιο αρραβώνα, που είχε συναφθεί χωρίς την έγκριση της μητέρας του, το πιο λίγο που μπορούσε να περιμένει κανείς απ' αυτόν ήταν η σύναψη ενός νέου.

Ο λόγος της επίσκεψής του στο Μπάρτον ήταν απλούστατος. Είχε έρθει να ζητήσει το χέρι της Έλινορ, αλλά παρά το γεγονός πως δεν ήταν άπειρος σε τέτοια θέματα, τώρα ένιωσε τέτοια αμηχανία που βγήκε έξω για να πάρει καθαρό αέρα.

Αυτός ο περίπατος πολύ γρήγορα τον οδήγησε στη σωστή απόφαση. Πολύ γρήγορα βρήκε την ευκαιρία να την πραγματοποιήσει και αμέσως έγινε δεκτή χωρίς να μπορεί να αναπτυχθεί εδώ ο τρόπος που έγιναν όλα αυτά. Αρκεί μονάχα να διατυπωθεί το εξής: όταν στις τέσσερις η ώρα κάθισαν στο τραπέζι —τρεις περίπου ώρες μετά την άφιξή του— είχε σιγουρευτεί για την αγάπη της καλής του, παίρνοντας τη συγκατάθεση της μητέρας της και όχι απλώς φανέρωνε όλα τα συμπτώματα της έκστασης ενός ερωτευμένου, αλλά ένιωθε και ήταν, με όλη του την ψυχή και το δίκιο, ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος του κόσμου. Ήταν γεμάτος αγαλλίαση. Δεν ήταν μόνο απ' τη χαρά του έρωτα που βρήκε ανταπόκριση και που τον ανέβαζε στα ουράνια. Ήταν ελεύθερος από τα δεσμά μιας σχέσης με μια γυναίκα που είχε πάψει προ πολλού να αγαπά, και με ξεκάθαρη συνείδηση βεβαιωνόταν για την αγάπη μιας άλλης, που πρέπει να σκεφτόταν απεγνωσμένα από την πρώτη στιγμή που άρχισε να τη θέλει. Μονομιάς πέρασε όχι από την αμφιβολία και την αγωνία, αλλά από τη δυστυχία στην ευτυχία. Και η αλλαγή εκφραζόταν πηγαία, με μια αυθόρμητη χαρά, και έναν ενθουσιασμό, που δεν είχαν ξαναδεί ποτέ σ' αυτόν.

Τώρα άνοιξε την καρδιά του στην Έλινορ και παραδέχτηκε όλα τα λάθη και τις αδυναμίες του. Όσο για τον πρώτο εφηβικό του δεσμό με τη Λούσι, αναλύθηκε τώρα με όλη τη φιλοσοφική συγκατάβαση των εικοσιτεσσέρων χρόνων.

—Ήταν μια επιπολαιότητα, είπε, φυσική συνέπεια της απειρίας μου και του ότι δεν είχα με κάτι να απασχοληθώ. Αν στα δεκαοχτώ μου, φεύγοντας από τον κύριο Πρατ, είχα ξεκινήσει να έχω μια απασχόληση, νομίζω, ή μάλλον είμαι βέβαιος, ότι δεν θα είχε συμβεί ποτέ. Γιατί μπορεί μεν να έφυγα από το Λονγκστέιπλ με τον πιο ανεξίτηλο έρωτα γι' αυτή την κοπέλα, όπως ένιωθα τότε, αλλά αν είχα κάποια απασχόληση που θα με ικανοποιούσε και θα γέμιζε το χρόνο μου, κρατώντας με μακριά της για λίγους μήνες, θα μου περνούσε εύκολα αυτός ο φανταστικός έρωτας, ειδικά αν έβλεπα περισσότερο κόσμο, πράγμα που θα συνέβαινε οπωσδήποτε σ' αυτή την περίπτωση. Αλλά, αντί να κάνω μια αρχή με μια ενασχόληση ή ένα επάγγελμα, εγώ γύρισα σπίτι και απλώς τεμπέλιαζα. Μάλιστα, τον πρώτο χρόνο δεν είχα ούτε καν την τυπική απασχόληση του πανεπιστημίου —γιατί στην Οξφόρδη γράφτηκα στα δεκαεννιά— κι έτσι το μόνο που είχα να κάνω στον κόσμο είναι να οραματίζομαι τον έρωτά μου. Η μητέρα μου δεν δημιουργούσε ωραία ατμόσφαιρα στο σπίτι, ούτε στον αδερφό μου μπορούσα να βρω ένα φίλο, ένα σύντροφο. Το να κάνω νέες γνωριμίες δεν ήταν το καλύτερό μου και, συνεπώς, ήταν πολύ φυσικό να πηγαίνω συχνά στο Λονγκστέιπλ, όπου ένιωθα άνετα και ήμουν πάντα βέβαιος ότι ήμουν καλοδεχούμενος. Κι έτσι, περνούσα μεγάλα διαστήματα εκεί. Η Λούσι ήταν καλοσυνάτη μαζί μου και χαρούμενη και την έβρισκα όμορφη, τουλάχιστον τότε. Επειδή δεν γνώριζα και πολλές γυναίκες, δεν είχα μέτρο σύγκρισης και δεν της έβρισκα κανένα ψεγάδι. Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες λοιπόν, θέλω να πιστεύω πως όσο μεγάλη ανοησία κι αν ήταν ο αρραβώνας μας, όσο μεγάλη

Digitized by 10uk1s

ανοησία κι αν αποδείχτηκε ύστερα, δεν ήταν τόσο παράλογος εκείνο τον καιρό, ούτε εντελώς ασυγχώρητη βλακεία.

Η αλλαγή που είχε προκαλέσει αυτή κατάσταση στα συναισθήματα όλων των Ντάσγουντ ήταν αρκετή για να τους κρατήσει με την ευχαρίστηση μιας ξάγρυπνης νύχτας. Η κυρία Ντάσγουντ δεν μπορούσε να ησυχάσει από τη χαρά της και δεν χόρταινε να απολαμβάνει τον Έντουαρτ και να μιλάει επαινετικά για την Έλινορ. Δεν έβρισκε λόγια να υμνήσει τη μεγάλη ευτυχία της αποδέσμευσής του, χωρίς να μιλάει προσβλητικά για τον Έντουαρτ και δεν ήξερε πώς να τους αφήσει μόνους να πουν τα δικά τους και να χαρεί συγχρόνως την παρουσία τους και τη συντροφιά τους.

Η Μάριαν είχε δακρύσει από τη συγκίνηση. Οι συγκρίσεις ήταν αναπόφευκτες. Η μελαγχολία ήταν πολύ φυσική και η χαρά της βαθιά και ειλικρινής όσο και η αγάπη της για την Έλινορ. Δεν ήταν όμως το είδος της χαράς που εκδηλώνεται με πανηγυρισμούς.

Πώς να περιγραφούν τα συναισθήματα της Έλινορ; Από τη στιγμή που έμαθε πως η Λούσι παντρεύτηκε άλλον και πως ο Έντουαρτ ήταν ελεύθερος, μέχρι τη στιγμή που επιβεβαιώθηκαν οι προσδοκίες που προκάλεσε αυτό το νέο, αισθάνθηκε τα πάντα εκτός από ηρεμία. Όταν όμως πέρασε κι αυτή η στιγμή και διαλύθηκε κάθε αμφιβολία και φόβος και σύγκρινε την κατάσταση που είχε ζήσει τον τελευταίο καιρό, ο Έντουαρτ, απαλλαγμένος από τον πρώτο αρραβώνα και έτοιμος να επωφεληθεί δυναμικά από την αλλαγή, ήρθε να εξομολογηθεί την αληθινή του αγάπη προς την Έλινορ, μια αγάπη βαθιά και τρυφερή. Η Έλινορ ένιωθε συντετριμμένη από το βάρος της ίδιας της της ευτυχίας. Και παρά το γεγονός πως η ανθρώπινη ψυχή έχει την τάση να προσαρμόζεται με τις αλλαγές προς το καλύτερο, χρειάστηκαν πολλές ώρες για να κατευναστεί η ταραχή της και να ανακτήσει η ψυχή της κάποια γαλήνη.

Ο Έντουαρτ δεν σκόπευε να ξεκολλήσει εύκολα από την αγροικία και ό,τι άλλο είχε να κάνει του ήταν αδιάφορο μπρος στην ανάγκη του να περάσει χρόνο συντροφιά με την Έλινορ. Μιλούσαν ασταμάτητα για το παρελθόν, το μέλλον και το παρόν και σε αυτή την ανεξάντλητη κουβέντα καταπιάστηκαν και με όλα τους τα κοινά ενδιαφέροντα, αλλά ο χρόνος ήταν μηδαμινός κάτω από την επήρεια του έρωτα. Με αυτούς τίποτα δεν είχε εξαντληθεί και τίποτα δεν είχε ειπωθεί, αν δεν επαναλαμβανόταν τουλάχιστον είκοσι φορές.

Ο γάμος της Λούσι, μόνιμη και δικαιολογημένη απορία όλων τους, υπήρξε φυσικά ένα από τα πρώτα θέματα συζήτησης των δυο ερωτευμένων. Αυτά που γνώριζε η Έλινορ και για τους δυο τους δεν της επέτρεπαν να κατανοήσει αυτόν το γάμο. Της φαινόταν το πιο απίστευτο γεγονός. Πώς έγινε και συναντήθηκαν, τι ήταν αυτό που συγκίνησε τον Ρόμπερτ ώστε να παντρευτεί μια κοπέλα που για την ομορφιά της δεν είχε εκφραστεί με θαυμασμό, τουλάχιστον στο παρελθόν· μια κοπέλα που ήταν ήδη αρραβωνιασμένη με τον αδερφό του — και εξαιτίας της οποίας αυτός ο αδερφός είχε αποκηρυχθεί από την οικογένειά του; Δεν μπορούσε να το χωρέσει ο νους της. Η καρδιά της το έβρισκε εξαιρετικό, η φαντασία της κωμικό, αλλά για το μυαλό και για τη λογική της παρέμενε ένα μυστήριο.

Ο Έντουαρτ προσπάθησε να δώσει μια εξήγηση, υποθέτοντας ότι τα κολακευτικά σχόλια της Λούσι κατασκλάβωσαν την εγωπάθεια του άλλου, κι έτσι ακολούθησαν όλα τα υπόλοιπα. Η Έλινορ θυμήθηκε ότι ο Ρόμπερτ τής είχε πει, όταν τον συνάντησε στην οδό Χάρλεϊ, ότι μπορεί να μεσολαβούσε αποτελεσματικά στην υπόθεση του αδερφού του και να τον επηρεάσει. Τελικά, έκανε την επέμβασή του στην υπόθεση του Έντουαρτ...

Digitized by 10uk1s

—Αυτό ναι, της απάντησε, είναι πολύ χαρακτηριστική συμπεριφορά του Ρόμπερτ. Αυτό, πρόσθεσε σε λίγο, μπορεί να σκεφτόταν όταν γνωρίστηκαν. Και μπορεί, αρχικά η Λούσι να επεδίωκε να τον κάνει να παρέμβει προς όφελός μου. Οι άλλες βλέψεις μπορεί να προέκυψαν αργότερα.

Για το πότε πάντως ξεκίνησαν όλα αυτά μεταξύ τους, δεν γνώριζε τίποτα περισσότερο από την Έλινορ, αφού αυτός βρισκόταν στην Οξφόρδη, και τα μόνα νέα που είχε ήταν από τα γράμματα της Λούσι. Και τα γράμματα αυτά δεν ήταν ούτε πιο περιορισμένα ούτε λιγότερο θερμά σε σχέση με το παρελθόν. Τίποτα, ούτε η παραμικρή υπόνοια δεν τον είχε προετοιμάσει για όσα θα ακολουθούσαν. Κι όταν τελικά του αποκαλύφθηκαν, στο τελευταίο της γράμμα, είχε μείνει για πολλή ώρα άναυδος, νιώθοντας ένα κράμα απορίας, τρόμου και αγαλλίασης για την ανέλπιστη αυτή τύχη. Έδειξε το γράμμα στην Έλινορ:

Αγαπητέ κύριε,

Επειδή καταλαβαίνω πως εδώ και πολύ καιρό έχω χάσει την αγάπη σας, αποφάσισα πως είμαι κι εγώ ελεύθερη να χαρίσω τη δική μου σε άλλον και δεν αμφιβάλλω ότι μπορεί να με κάνει το ίδιο ευτυχισμένη όπως πίστευα ότι θα με κάνατε κι εσείς. Δεν καταδέχομαι να πάρω το χέρι σας όταν η καρδιά σας ανήκει σε άλλη. Σας εύχομαι κάθε ευτυχία με την επιλογή σας και δεν θα φταίω εγώ, αν δεν είμαστε όπως πάντα καλοί φίλοι, όπως επιβάλλει τώρα η στενή μας συγγένεια. Εγώ δεν σας κρατώ κακία και είμαι σίγουρη πως η μεγαλοψυχία σας δεν θα σας επιτρέψει να μας κάνετε κακό. Ο αδερφός σας κέρδισε όλη μου την αγάπη και επειδή δεν μπορούσαμε να ζήσουμε χωριστά, γυρίσαμε μόλις από την εκκλησία και φεύγουμε αμέσως για μερικές εβδομάδες για το Ντόλις, ένα μέρος που ο αγαπημένος σας αδερφός ενδιαφέρεται πολύ να επισκεφτεί. Σκέφτηκα ότι έπρεπε πρώτα να σας ενημερώσω με τι λίγες αυτές γραμμές, και θα είμαι πάντα η στοργική σας φίλη και νύφη σας.

Λούσι Φέραρς

Η Έλινορ το διάβασε και του το έδωσε πίσω χωρίς να κάνει κανένα σχόλιο.

Έχω κάψει όλα σας τα γράμματα και θα σας επιστρέψω το πορτρέτο όταν μου δοθεί η ευκαιρία. Παρακαλώ να καταστρέψετε τα ραβασάκια μου, αλλά το δαχτυλίδι με τα μαλλιά μου μπορείτε ευχαρίστως να το κρατήσετε.

—Δεν θα ζητήσω τη γνώμη σας ως προς το ύφος, είπε ο Έντουαρτ. Με τίποτα στον κόσμο δεν θα ήθελα να έβλεπες εσύ δικό της γράμμα. Ντρέπομαι ακόμα και τώρα που είναι νύφη μου, πόσο μάλλον αν ήταν γυναίκα μου! Ήθελα ν' ανοίξει η γη και να με καταπιεί κάθε φορά που διάβαζα γράμμα της. Και θα έλεγα ότι μετά το πρώτο εξάμηνο της ανόητης αυτής ιστορίας, είναι η πρώτη φορά που το περιεχόμενό του ήταν αρκετά θετικό σε σχέση με τη μορφή του.

—Πάντως, ότι και να έγινε, το γεγονός είναι ότι παντρεύτηκαν. Και η μητέρα σου προκάλεσε η ίδια την τιμωρία της με τον τρόπο ακριβώς που της άξιζε. Η οικονομική ανεξαρτησία που παρείχε στον Ρόμπερτ, για να σε εκδικηθεί, του έδωσε τη δυνατότητα να κάνει ό,τι ήθελε. Τελικά, το μόνο που κατάφερε η μητέρα σου ήταν να δωροδοκήσει τον ένα της γιο με χίλιες λίρες το χρόνο, για να διαπράξει εκείνο ακριβώς το ατόπημα για το οποίο αποκλήρωσε τον άλλον. Δεν νομίζω ότι ο γάμος αυτός θα την πειράξει λιγότερο απ' όσο θα την πείραζε ο δικός σου με το ίδιο άτομο.

Digitized by 10uk1s

—Θα την ενοχλήσει, και πολύ περισσότερο μάλιστα, γιατί ο Ρόμπερτ ήταν πάντα ο αγαπημένος της. Θα την πειράξει πολύ περισσότερο, αλλά και για τον ίδιο λόγο θα τον συγχωρέσει πολύ ευκολότερα.

Ο Έντουαρτ δεν μπορούσε να ξέρει πώς ήταν οι μεταξύ τους σχέσεις αυτό το διάστημα, γιατί δεν είχε δει κανέναν τους τώρα τελευταία. Παίρνοντας αυτό το γράμμα, αποφάσισε να φύγει από την Οξφόρδη μέσα σε εικοσιτέσσερις ώρες και επειδή το μόνο που είχε στο μυαλό του ήταν το πώς θα φτάσει γρηγορότερα στο Μπάρτον, αδιαφορούσε εντελώς για οτιδήποτε δεν συνδεόταν με αυτή του την απόφαση. Δεν σκεφτόταν τίποτα άλλο, μέχρι να πάρει την απάντηση της Έλινορ. Πάντως, από τη βιασύνη που τον έπιασε να πάρει αυτή την απάντηση και παρόλη τη ζήλια του για τον κύριο Μπράντον και τη γενικότερη μετριοφροσύνη με την οποία αντιμετώπιζε τον εαυτό του, μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι δεν περίμενε και αρνητική υποδοχή. Είχε όμως χρέος να δηλώσει ότι την περίμενε. Και το εξέφρασε πολύ εύσχημα. Το τι μπορούσε να λέει γι' αυτό ένα χρόνο αργότερα έγκειται πια στην κρίση των παντρεμένων.

Για το γεγονός ότι η Λούσι σκόπιμα έδωσε ψευδείς εντυπώσεις στο μήνυμα που έδωσε στον Τόμας, επειδή ήθελε να απομακρυνθεί με μια κίνηση κακεντρεχή εναντίον της, η Έλινορ δεν είχε καμιά αμφιβολία. Αλλά κι ο Έντουαρτ, τώρα που αντιλαμβανόταν καλύτερα το χαρακτήρα της, δεν δυσκολεύτηκε καθόλου να δεχτεί πως ήταν ικανή για την πιο αναίσχυντη πράξη. Μολονότι δεν έτρεφε αυταπάτες ως προς το μυαλό της και την πνευματική της καλλιέργεια, ακόμα και πριν να γνωρίσει την Έλινορ, την αιτιολογούσε ως έλλειψη παιδείας. Και μέχρι την ημέρα που έλαβε το τελευταίο της γράμμα, εξακολουθούσε πάντα να νομίζει ότι είναι ένα καλόκαρδο κορίτσι κι ότι τον αγαπούσε πραγματικά. Μόνο αυτή η πεποίθηση τον εμπόδιζε να διαλύσει έναν αρραβώνα, ο οποίος πολύ καιρό πριν την αποκάλυψή του και το θυμό της μητέρας του, ήταν μια αιτία μόνιμης στεναχώριας και κατάθλιψης.

—Πίστεψα πως ήταν χρέος μου, είπε στην Έλινορ, να την αφήσω να αποφασίσει μόνη της αν ήθελε να συνεχίσει ή όχι τον αρραβώνα, αφότου η μάνα μου με αποκλήρωσε και όλα έδειχναν πως δεν θα με βοηθούσε άλλος άνθρωπος στον κόσμο. Μέσα σε αυτό το κλίμα, όπου τίποτα δεν θα μπορούσε να δελεάσει τη ματαιοδοξία ή τις φιλοδοξίες ενός λογικού ανθρώπου, πού να το φανταστώ, όταν την είδα να επιμένει τόσο θερμά και τόσο σοβαρά να μοιραστεί τη ζωή μαζί μου, ότι είχε άλλο κίνητρο πέρα από την ανιδιοτελή αγάπη. Αλλά ακόμα και τώρα, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί το έκανε, τι θα κέρδιζε αν παντρευόταν μαζί μου χωρίς να με αγαπάει και χωρίς να υπάρχει καλή οικονομική κατάσταση. Γιατί τότε δεν ήταν δυνατό να φανταστεί κανείς την προσφορά του κυρίου Μπράντον.

—Όχι, αλλά μπορεί να έλπιζε ότι τα πράγματα θα αλλάξουν και ότι η οικογένειά σου τελικά θα μετάνιωνε για τη συμπεριφορά της. Και, εν πάση περιπτώσει, δεν είχε να χάσει κάτι διατηρώντας έναν αρραβώνα, ο οποίος, όπως αποδείχθηκε, δεν δέσμευε ούτε τα αισθήματα ούτε τις πράξεις της. Η σύνδεση με την οικογένειά σου και με την τάξη σας ήταν κάτι που της ανέβαζε την υπόληψη στα μάτια των γνωστών της. Κι αν τελικά δεν της προέκυπτε κάτι καλύτερο, ήταν πάντα προτιμότερο να παντρευτεί εσένα παρά να μείνει ανύπαντρη.

Ο Έντουαρτ είδε ξεκάθαρα το πώς κινήθηκε η Λούσι και ποια ήταν τα κίνητρα και οι σκοποί της.

Η Έλινορ τον επέπληξε ελαφρά με την αυστηρότητα που δείχνουν οι κυρίες απέναντι στις απερισκεψίες που τις κολακεύουν, επειδή έμενε τόσο καιρό μαζί τους στο Νόρλαντ, ενώ

Digitized by 10uk1s

έπρεπε να είχε καταλάβει την απιστία του.

—Η συμπεριφορά σου ήταν απαράδεκτη, του είπε. Και δεν ήταν μόνο η δική μου βεβαιότητα, αλλά έκανε κι όλους τους συγγενείς μας να φαντάζονται και να περιμένουν μια εξέλιξη, η οποία με εκείνα τα δεδομένα, δεν ήταν δυνατό να υπάρξει.

Ο Έντουαρτ επικαλέστηκε δύο λόγους για να δικαιολογηθεί: ότι δεν είχε συνειδητοποιήσει καλά καλά τι του συνέβαινε και ότι είχε υπερτιμήσει τη δύναμη της υπόσχεσης που είχε δώσει.

—Ήμουν αφελής να πιστεύω ότι εφόσον είχα δώσει το λόγο μου σε άλλη, δεν διέτρεχα κίνδυνο αν κάνουμε παρέα οι δυο μας κι ότι η επίγνωση του αρραβώνα μου αρκούσε για να κρατήσει την καρδιά μου ανέγγιχτη και ιερή όσο και την τιμή μου. Καταλάβαινα ότι σε θαύμαζα, αλλά είχα την εντύπωση ότι επρόκειτο απλώς για φιλία. Και μέχρι τη στιγμή που άρχισα να συγκρίνω τις δυο σας, δεν ήξερα πόσο προχωρημένη ήταν η κατάσταση. Έπειτα απ' αυτό, ομολογώ ότι ήταν πράγματι ανεπίτρεπτο να παραμένω στο Σάσεξ. Όσο για τα επιχειρήματα με τα οποία δικαιολογούσα τον εαυτό μου ήταν τα εξής: όλος ο κίνδυνος είναι πάνω μου, μόνο τον εαυτό μου βλάπτω.

Η Έλινορ κούνησε το κεφάλι της χαμογελώντας.

Ο Έντουαρτ πληροφορήθηκε ότι θα ερχόταν ο κύριος Μπράντον στη αγροικία και χάρηκε πολύ γιατί θα τον ευχαριστούσε με μεγαλύτερη άνεση για την προσφορά του.

—Γιατί την προηγούμενη φορά μπορεί να ήμουνα λίγο κατηφής με την όλη κατάσταση.

Πραγματικά, ο Έντουαρτ μέχρι τώρα δεν είχε ενδιαφερθεί γι' αυτή τη δωρεά, γιατί το θέμα τον ενδιέφερε ελάχιστα. Δεν είχε πάει να επισκεφτεί αυτό το μέρος ακόμα, κι έτσι όλες τις πληροφορίες τις πήρε από την Έλινορ, η οποία τις είχε ακούσει κάποτε από τον κύριο Μπράντον — και τις είχε ακούσει τόσο προσεκτικά, ώστε κατείχε το θέμα με κάθε λεπτομέρεια.

Μόνο μια εκκρεμότητα παρέμενε άλυτη. Πέρα απ' τον έρωτα, τη συγκατάθεση των άλλων, τη βαθιά γνωριμία τους που ήταν εγγύηση για την ευτυχία τους, το μόνο που τους έλειπε ήταν η οικονομική άνεση. Ο Έντουαρτ διέθετε τις δύο χιλιάδες λίρες και η Έλινορ χίλιες. Αυτά, μαζί με την πρόσοδο του Ντέλαφορντ, αποτελούσαν όλη τους την περιουσία. Η κυρία Ντάσγουντ δεν είχε τη δυνατότητα να προσθέσει κάτι και κανείς απ' τους δυο τους δεν ήταν τόσο αλλοπαρμένος ώστε να πιστεύει ότι τριακόσιες πενήντα λίρες το χρόνο θα τους πρόσφεραν όλα τα καλά του Θεού.

Ο Έντουαρτ έλπιζε κατά βάθος σε κάποια πιθανή αλλαγή στη στάση της μητέρας του κι απ' αυτή την αλλαγή μπορεί να ερχόταν το εισόδημα που ήταν γι' αυτούς απαραίτητο. Αλλά, η Έλινορ δεν συμμεριζόταν την αισιοδοξία του, γιατί εφόσον ο Έντουαρτ αρνήθηκε να παντρευτεί με τη δεσποινίδα Μόρτον, δεν υπήρχε περίπτωση να αλλάξει την εντύπωση της μητέρας του. Για την οποία η περίπτωση της Έλινορ ήταν το μη χείρον βέλτιστον, σε σύγκριση με τη Λούσι. Το μόνο που φοβόταν ήταν πως το μόνο αποτέλεσμα του παραπτώματος του Ρόμπερτ θα ήταν να γίνει πιο πλούσια η Φάνι.

Τέσσερις ημέρες μετά τον ερχομό του Έντουαρτ, κατέφτασε κι ο κύριος Μπράντον, ολοκληρώνοντας την ευτυχία της κυρίας Ντάσγουντ, η οποία είχε τη χαρά να τον φιλοξενήσει. Κι έτσι, για πρώτη φορά από τότε που είχε έρθει στο Μπάρτον, είχε τόσους

Digitized by 10uk1s

πολλούς φιλοξενούμενους. Ο Έντουαρτ είχε την προτεραιότητα στη φιλοξενία, κι έτσι ο κύριος Μπράντον κάθε βράδυ πήγαινε στο παλιό του δωμάτιο στο αρχοντικό, απ' όπου επέστρεφε νωρίς το πρωί, διακόπτοντας τις συναντήσεις των ερωτευμένων συνήθως πριν από το πρόγευμα.

Οι τρεις εβδομάδες που πέρασε στο Ντέλαφορντ σκεπτόμενος την απόσταση που χωρίζει τα τριανταέξι και τα δεκαεφτά χρόνια, τον έστειλαν στο Μπάρτον με μια ψυχική διάθεση, η οποία χρειάστηκε μεγάλη ενθάρρυνση από τη Μάριαν και την κυρία Ντάσγουντ για να μπορέσει να γίνει κάπως χαρούμενη. Ακόμα δεν είχε πληροφορηθεί για το γάμο της Λούσι, κι έτσι τις πρώτες ώρες της άφιξής του άκουγε χωρίς να καταλαβαίνει. Όταν του τα εξήγησε όλα η κυρία Ντάσγουντ, χάρηκε ακόμα πιο πολύ, γιατί η προσφορά του τώρα απέβαινε προς όφελος της Έλινορ.

Επιπλέον, η αμοιβαία εκτίμηση ανάμεσα στους δυο κυρίους αναπτυσσόταν σταδιακά. Έμοιαζαν πάρα πολύ μεταξύ τους στις αρχές, στη σοβαρότητα, στο χαρακτήρα και στον τρόπο σκέψης, κι αυτό ήταν ήδη αρκετό για να αναπτυχθεί φιλία μεταξύ τους. Ακόμα, το γεγονός πως αγαπούσαν δύο αδερφές, και μάλιστα πολύ αγαπημένες, έκανε την αμοιβαία τους συμπάθεια όχι μόνο αναπότρεπτη αλλά και ακαριαία.

Τα γράμματα από το Λονδίνο, που πριν από λίγες μέρες θα έκαναν την Έλινορ να νιώθει αγαλλίαση, τώρα απλώς τη διασκέδαζαν. Η κυρία Τζένιγκς τους έγραψε για να τους διηγηθεί την απίστευτη ιστορία και να ξεσπάσει την οργή της γι' αυτή την τσαπερδόνα και τη συμπόνια της για τον Έντουαρτ, που μάλλον τώρα θα ήταν απαρηγόρητος στην Οξφόρδη. «Τις προάλλες, είχε έρθει η Λούσι και συζητήσαμε δύο ολόκληρες ώρες. Κανένας δεν είχε υποψιαστεί τίποτα μέχρι τότε, ούτε καν η Αννούλα, που ήρθε σπίτι μου την επόμενη μέρα κλαίγοντας, κι έτρεμε από το φόβο για την πιθανή οργή της κυρίας Φέραρς εναντίον τους και επιπλέον δεν ήξερε πώς να γυρίσει στο Πλίμουθ, γιατί η Λούσι τής είχε πάρει όλα τα χρήματα πριν το γάμο. Προφανώς ήθελε να κάνει φιγούρα και η δόλια η Αννούλα έμεινε χωρίς λεφτά και της έδωσα εγώ ευχαρίστως πέντε γκινέες για να πάει στο Έξετερ, μήπως και συναντήσει εκείνο το γιατρό στο σπίτι της κυρίας Μπέρτζες. Πραγματικά, η αγένεια της Λούσι να μην την πάρει μαζί της στην άμαξα ήταν απαράδεκτη. Τον καημένο τον κύριο Έντουαρτ! Δεν μπορώ να τον βγάλω απ' τη σκέψη μου. Πρέπει να τον καλέσατε οπωσδήποτε στο Μπάρτον και η δεσποινίς Μάριαν πρέπει να κάνει προσπάθειες να τον παρηγορήσει».

Οι επιστολές του Τζον Ντάσγουντ είχαν πολύ πιο θλιβερό ύφος. Η κυρία Φέραρς ήταν η πιο δυστυχισμένη γυναίκα του κόσμου και τα αισθήματα της καημένης της Φάνι είχαν δεχτεί μεγάλο πλήγμα. Ο ίδιος απορούσε πώς ήταν ακόμα ζωντανές ύστερα από τέτοια συμφορά. Ευγνωμονούσε το Θεό για την αντοχή τους. Το αμάρτημα του Ρόμπερτ ήταν ασυγχώρητο, αλλά η πράξη της Λούσι ακόμα βαρύτερη. Ενώπιον της κυρίας Φέραρς δεν επιτρεπόταν να αναφερθεί ποτέ το όνομά της. Κι αν ακόμα η ίδια αποφάσιζε στο μέλλον να συγχωρέσει το γιο της, η γυναίκα του δεν έπρεπε ποτέ να αναγνωριστεί ως κόρη της ούτε να έχει τη δυνατότητα να εμφανιστεί μπροστά της. Η μυστικότητα με την οποία έγιναν όλα είχε θεωρηθεί το μέγιστο των ανοσιουργημάτων, εφόσον, αν είχαν κάποια υποψία μπορεί να το είχαν προλάβει. Κι ο αδερφός της είχε την απαίτηση η Έλινορ να συμμεριστεί τη θλίψη του για το γεγονός πως η Λούσι δεν παντρεύτηκε τον Έντουαρτ και δεν σταμάτησε εκεί η δυστυχία που έσπειρε στην οικογένεια. Και συνέχιζε:

«Ποτέ μέχρι τώρα η κυρία Φέραρς δεν έχει αναφέρει το όνομα του Έντουαρτ, πράγμα καθόλου περίεργο. Το περίεργο όμως είναι η δική του σιωπή, γιατί δεν έγραψε ούτε δυο γραμμές για όλα αυτά. Ίσως όμως δεν το κάνει για να μην την πληγώσει, γι' αυτό σκοπεύω

Digitized by 10uk1s

να του στείλω μια σύντομη επιστολή στην Οξφόρδη, λέγοντάς του πως εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να γράψει ένα σεμνό απολογητικό γράμμα, ίσως στη Φάνι, η οποία θα το δείξει στη μητέρα της, κι έτσι να προσπαθήσει να εξομαλύνει την κατάσταση. Όλοι γνωρίζουμε την τρυφερή καρδιά της κυρίας Φέραρς και πόσο νοιάζεται να έχει αγαθές σχέσεις με τα παιδιά της».

Οι λέξεις αυτές ήταν αρκετά σημαντικές για το μέλλον και τη στάση του Έντουαρτ. Τελικά, τον έπεισε να επιχειρήσει συμφιλίωση με τη μητέρα του, αν και όχι ακριβώς με τον τρόπο που του υποδείκνυαν ο γαμπρός του και η αδερφή του.

—Απολογητικό γράμμα! Αναφώνησε έκπληκτος. Περιμένουν δηλαδή από εμένα να ζητήσω συγνώμη για την αχαριστία του Ρόμπερτ απέναντι στη μάνα του και την προδοσία του απέναντί μου; Δεν νιώθω ούτε μεταμέλεια ούτε ντροπή για όλα όσα έγιναν. Νιώθω απλώς πανευτυχής — αλλά αυτό δεν νοιάζει κανέναν. Πάντως, δεν βλέπω για ποιο λόγο πρέπει να απολογηθώ.

—Μπορείς όμως να ζητήσεις συγνώμη, γιατί τη στεναχώρησες. Και νομίζω πως τώρα μπορείς να ομολογήσεις ότι, πράγματι, είχες κάνει λάθος με την επιλογή σου.

Ο Έντουαρτ ήταν σύμφωνος.

—Και μόλις σε συγχωρέσει, θα χρειαστεί μάλλον και κάποια ταπεινότητα για να της αναγγείλεις και το δεύτερο αρραβώνα σου, ο οποίος στα δικά της τα μάτια θα είναι εξίσου εξοργιστικός με τον πρώτο.

Ο Έντουαρτ δεν διαφωνούσε πάνω σε αυτό, αλλά συνέχιζε να τον ενοχλεί η ιδέα του απολογητικού γράμματος. Κι επειδή του ήταν ευκολότερο να κάνει παραχωρήσεις διά ζώσης, αποφάσισε αντί να γράψει στη Φάνι, να την επισκεφτεί ο ίδιος στο Λονδίνο και να ζητήσει την υποστήριξή της.

—Κι αν ενδιαφερθούν πραγματικά να βοηθήσουν στη συμφιλίωση, είπε με το νέο της ήπιο ύφος η Μάριαν, θα αρχίσω να πιστεύω κι εγώ ότι η Φάνι κι ο Τζον έχουν κάποιες θετικές πλευρές.

Ο κύριος Μπράντον έμεινε στο Μπάρτον τρεις τέσσερις μέρες και μετά αποχώρησε μαζί με τον Έντουαρτ. Πρώτα θα πήγαιναν στο Ντέλαφορντ, για να δει κι ο Έντουαρτ το μελλοντικό του σπίτι και να αποφασίσουν οι δυο τους για τις μετατροπές που έπρεπε να γίνουν. Ο Έντουαρτ θα έμενε εκεί δύο μέρες και κατόπιν θα ξεκινούσε για το Λονδίνο.

Digitized by 10uk1s

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 50

Αφού πρόβαλε τη δέουσα αντίσταση, η κυρία Φέραρς, με μεγάλο σθένος και όση επιμονή ήταν απαραίτητη —ώστε να μην επισύρει πάνω της και καμιά βαριά κατηγορία ως κακή μητέρα— έκανε στον Έντουαρτ την τιμή να τον αποδεχτεί και να τον ανακηρύξει εκ νέου γιο της.

Τον τελευταίο καιρό είχαν σημειωθεί μεγάλες διακυμάνσεις στο μέγεθος της οικογένειάς της. Για πολλά χρόνια είχε τους δυο γιους της, αλλά με τα τελευταία γεγονότα του αμαρτήματος του ενός γιου της είχε χάσει τον πρώτο και, όπως φάνηκε από την ίδια αντίδραση και προς τον Ρόμπερτ, οδηγήθηκε στο να χάσει και τον δεύτερο. Τώρα όμως, μετά την επαναφορά του μεγάλου της γιου, αποκτούσε και πάλι έναν.

Ο Έντουαρτ, παρόλο που του δόθηκε η άδεια να επιστρέψει στη ζωή, ένιωθε αυτή τη ζωή πολύ επισφαλή μέχρι να ανακοινώσει το δεύτερο αρραβώνα του, γιατί είχε κάθε λόγο να φοβάται πως η κοινοποίησή του μπορεί να είχε παρενέργειες που θα τον έστελναν στον άλλο κόσμο με την ίδια ταχύτητα που τον είχε στείλει και ο πρώτος. Με μεγάλη προσοχή, λοιπόν, τον αποκάλυψε και διαπίστωσε πως έγινε δεκτός με απρόσμενη ησυχία. Η κυρία Φέραρς προσπάθησε φυσικά να τον αποτρέψει από ένα γάμο με τη δεσποινίδα Ντάσγουντ, επιστρατεύοντας όλα τα λογικά επιχειρήματα που διέθετε: του πρότεινε, δηλαδή, ότι υπήρχε και η δεσποινίς Μόρτον, στην οποία θα έβρισκε μια σύζυγο αριστοκρατικής καταγωγής και με πολύ μεγαλύτερη περιουσία, ενισχύοντας τον ισχυρισμό της με την εξήγηση ότι ήταν κόρη λόρδου με τριάντα χιλιάδες εισόδημα, ενώ η δεσποινίδα Ντάσγουντ ήταν απλώς κόρη ενός αστού που δεν είχε παραπάνω από τρεις. Βλέποντας όμως ότι ο γιος της, παρότι δεν αμφέβαλλε για την αλήθεια των λεγομένων της, δεν είχε την παραμικρή διάθεση να συμπνεύσει με τις απόψεις της, έκρινε φρονιμότερο, λόγω της πολύτιμης πείρας της, να οπισθοχωρήσει. Έτσι, μετά την πικραμένη καθυστέρηση που επέβαλλε η αξιοπρέπειά της και η οποία την προφύλασσε από το όνειδος της καλοσύνης, εξέδωσε την απόφασή της να συμφωνήσει με αυτόν το γάμο.

Το μόνο που απέμενε για να ρυθμιστεί ήταν το τι επρόκειτο να κάνει για να αυξήσει το εισόδημά τους. Έγινε λοιπόν σαφές πως, μολονότι ο Έντουαρτ ήταν ο μοναδικός της γιος, δεν είχε διόλου τα προνόμια του πρωτοτόκου. Ενώ είχε προικίσει τον Ρόμπερτ με χίλιες λίρες το χρόνο, δεν διαφώνησε στην απόφαση του Έντουαρτ να γίνει πάστορας ώστε να εξασφαλίσει το πολύ διακόσιες πενήντα, ούτε του υποσχέθηκε για το παρόν ή το μέλλον τίποτα περισσότερο από τις δέκα χιλιάδες που είχε δώσει και στη Φάνι.

Πάντως, ο Έντουαρτ και η Έλινορ δεν χρειάζονταν περισσότερα. Ενώ, αντίθετα, περίμεναν λιγότερα. Και η κυρία Φέραρς, σύμφωνα με τις δικαιολογίες που κανείς δεν της είχε ζητήσει, ήταν τελικά η μόνη που εξεπλάγη για το γεγονός πως η προσφορά της ήταν τόσο μικρή.

Έχοντας λοιπόν ένα εισόδημα που κάλυπτε τις ανάγκες τους, το μόνο που είχαν να περιμένουν, αφότου ο Έντουαρτ πήρε την πρόσοδο, ήταν να γίνουν οι ετοιμασίες στο σπίτι, τις οποίες ο κύριος Μπράντον επιτάχυνε, και θέλοντας να προσφέρει όσο το δυνατόν περισσότερες ανέσεις στην Έλινορ έκανε κι άλλες μεγαλύτερες αλλαγές. Αφού περίμεναν λίγο μέχρι να τελειώσουν οι μάστορες και υπέστησαν, όπως συμβαίνει συνήθως, πολλές καθυστερήσεις, η Έλινορ, όπως συνήθως, εγκατέλειψε την κατηγορηματική της απόφαση να αναβάλει το γάμο μέχρι να είναι όλα έτοιμα, κι ο γάμος έγινε στην εκκλησία του Μπάρτον στις αρχές του φθινοπώρου.

Digitized by 10uk1s

Τον πρώτο μήνα μετά το γάμο τους, τον πέρασαν στο αρχοντικό του φίλου τους, απ' όπου μπορούσαν να παρακολουθούν τις εργασίες στο πρεσβυτέριο και να ρυθμίζουν τα πάντα όπως τα ήθελαν. Είχαν να διαλέξουν τις ταπετσαρίες, να σχεδιάζουν τις λόχμες και να φτιάξουν μαγκάνι στο πηγάδι. Οι προφητείες της κυρίας Τζένιγκς επαληθεύτηκαν σε ένα βαθμό, αφού είχε μαντέψει ότι πριν του Αρχαγγέλου Μιχαήλ θα ήταν καλεσμένη στο πρεσβυτέριο, όπου ζούσε ο Έντουαρτ με τη γυναίκα του και παράλληλα διαπίστωνε, όπως ακριβώς το περίμενε, ότι η Έλινορ και ο άντρας της ήταν ένα από τα πιο ευτυχισμένα ζευγάρια του κόσμου. Πραγματικά, δεν τους έλειπε τίποτα. Το μόνο που μπορούσαν τώρα να περιμένουν ήταν ο γάμος του κυρίου Μπράντον με τη Μάριαν και μια κάπως καλύτερη βοσκή για τις αγελάδες τους.

Μόλις εγκαταστάθηκαν, ήρθαν να τους επισκεφτούν συγγενείς και φίλοι.

Η κυρία Φέραρς ήρθε να επιθεωρήσει την ευτυχία στην οποία κατά βάθος ντρεπόταν να πει πως είχε δώσει την ευλογία της, ενώ ακόμα και το ζεύγος Ντάσγουντ μπήκε στα έξοδα ταξιδιού από το Σάσεξ για να τους τιμήσει με την επίσκεψή του.

Ένα πρωινό, εκεί που ο Τζον και η Έλινορ περπατούσαν έξω από την πύλη της οικίας Ντέλαφορντ, αυτός της είπε:

—Θα ήταν υπερβολικό αν έλεγα πως απογοητεύτηκα, γιατί ακόμα κι έτσι, είσαι πολύ τυχερή κοπέλα με αυτό το γάμο. Παρ' όλα αυτά, ομολογώ ότι θα μου ήταν πολύ πιο ευχάριστο να γινόταν γαμπρός μου ο συνταγματάρχης. Το κτήμα του, η περιουσία του, τα πάντα βρίσκονται σε αρίστη κατάσταση! Άσε αυτά τα δάση... Δεν έχω ξαναδεί ποτέ στο Ντόρσετσερ τέτοια ξυλεία και μολονότι η Μάριαν δεν είναι μάλλον ο τύπος της γυναίκας που του αρέσει, νομίζω πως θα ήταν άριστη ιδέα να τους προσκαλείς συχνά στο σπίτι σου, γιατί, εφόσον ο συνταγματάρχης μένει καιρό εδώ, ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί. Όταν δυο άνθρωποι συναντιούνται συχνά κι εφόσον εσύ θα έχεις τη δυνατότητα να αναδείξεις τα προσόντα της και ούτω καθεξής... Με δυο λόγια, μπορείς κάλλιστα να δώσεις μια ευκαιρία — καταλαβαίνεις τι σκέφτομαι.

Παρά το γεγονός ότι η κυρία Φέραρς τους επισκεπτόταν συχνά και τους φερόταν με επιτηδευμένη στοργή, δεν έφτασε ποτέ στο σημείο να τους προσβάλει χαρίζοντάς τους την αμέριστη συμπάθειά της και την προτίμησή της. Αυτά τα κρατούσε περισσότερο για την ανοησία του Ρόμπερτ και την πονηριά της γυναίκας του, στους οποίους την πρόσφερε ύστερα από λίγους μήνες. Η πονηριά της Λούσι, η γεμάτη ιδιοτέλεια, είχε καταφέρει να μπλέξει τον Ρόμπερτ και τώρα χρησιμοποιήθηκε ξανά για να τον ξεμπλέξει. Η σεβάσμια ταπεινοφροσύνη της, οι αδιάλειπτες και ατέρμονες φιλοφρονήσεις και περιποιήσεις της κατάφεραν τελικά την κυρία Φέραρς να τον επαναφέρει στη θέση του αγαπημένου της γιου.

Η όλη συμπεριφορά της Λούσι σ' αυτή την υπόθεση και η επιτυχία που ακολούθησε μπορούν να θεωρηθούν ως λαμπρό παράδειγμα του τι μπορεί να πετύχει η σταθερή προσήλωση στο προσωπικό συμφέρον, παρά τα εμπόδια που το προσεγγίζουν φαινομενικά, ώστε να στρέψει την τύχη με το μέρος του, χωρίς να θυσιάσει τίποτα πιο πολύ από τη φωνή της συνείδησης και κάποιο χρόνο. Όταν ο Ρόμπερτ πήγε να τη βρει στην Μπάρτλετς Μπίλντινγκς, πραγματικά η μόνη του επιδίωξη ήταν αυτή που είχε υποθέσει ο αδερφός του. Ήθελε απλώς να της αναφέρει τα μειονεκτήματα αυτού του γάμου και να την πείσει να διαλύσει τον αρραβώνα τους. Κι επειδή νόμιζε ότι το μόνο που είχε να αντιπαλέψει ήταν ο αμοιβαίος έρωτάς τους, πίστευε πως μια δυο συναντήσεις θα ήταν αρκετές για να κανονίσει το θέμα. Αλλά σε αυτό ειδικά το σημείο έκανε λάθος. Γιατί η

Digitized by 10uk1s

Λούσι τον άφησε μεν απλώς να ελπίζει πως η ρητορική του δεινότητα μπορεί και να την έπειθε κάποια στιγμή, αλλά χρειαζόταν μία ακόμα συνάντηση για να πειστεί. Ύστερα από κάθε συνάντηση, της έμεναν και κάποιες αμφιβολίες οι οποίες για να ξεπεραστούν χρειάζονταν και επόμενη συνάντηση, οπωσδήποτε με κανένα μισάωρο συζήτησης. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλιζόταν η συνεχής παρουσία του και σιγά σιγά ακολούθησαν όλα τα υπόλοιπα. Αντί να μιλάνε για τον Έντουαρτ άρχισαν να μιλάνε για τον Ρόμπερτ — θέμα για το οποίο εκείνος ήταν δεινός ρήτορας. Η δε Λούσι έδειξε εφάμιλλο ενδιαφέρον, παρόμοιο με το δικό του. Σύντομα κατάλαβαν και οι δυο πως ο Ρόμπερτ είχε υποσκελίσει τον αδερφό του ολοκληρωτικά. Ο ίδιος ήταν πολύ περήφανος για την κατάκτησή του, πολύ περήφανος που βγήκε νικητής σε σχέση με τον αδερφό του και πολύ περήφανος που παντρεύτηκε κρυφά χωρίς την έγκριση της μητέρας του. Η συνέχεια μπορεί να προβλεφθεί. Ύστερα από κάποιους μήνες απέραντης ευτυχίας που πέρασαν στο Ντόλις, γιατί εκείνη είχε πολλούς συγγενείς και φίλους, με τους οποίους έπρεπε να διακόψει για λίγο, ενώ εκείνος είχε να κάνει αλλεπάλληλα σχέδια για αγροτικά σπίτια, γύρισαν στο Λονδίνο, όπου πήραν και την άφεση της κυρίας Φέραρς, αφού μπήκαν στον κόπο να τη ζητήσουν, σύμφωνα με υπόδειξη της Λούσι. Όπως είναι φυσικό, η άφεση αρχικά δόθηκε μόνο στον Ρόμπερτ, ενώ η Λούσι, η οποία δεν όφειλε υπακοή στη δική του μητέρα και, συνεπώς δεν είχε παραβεί καμιά υποχρέωση απέναντί της, παρέμενε δίχως συγχώρεση για μερικές εβδομάδες ακόμα. Οι σεμνοί, όμως, και ταπεινοί της τρόποι, τα σημειώματα στα οποία κατηγορούσε τον εαυτό της για την πράξη του Ρόμπερτ, και η ευγνωμοσύνη της για τη σκληρότητα με την οποία της φέρονταν, εκμαίευσαν με τον καιρό το υπεροπτικό ανακοινωθέν, που την έκανε να δακρύσει και την οδήγησε πολύ γρήγορα στην ανώτατή βαθμίδα επιρροής και εύνοιας. Η Λούσι κατέφερε να γίνει για την κυρία Φέραρς εξίσου απαραίτητη με τον Ρόμπερτ και τη Φάνι. Τον Έντουαρτ δεν τον συγχώρησε ποτέ με την καρδιά της για την πρωταρχική του πρόθεση να παντρευτεί τη Λούσι. Την Έλινορ, η οποία ήταν κοινωνικά και οικονομικά ανώτερη της Λούσι, την αντιμετώπιζε πάντα σαν παρείσακτη, αλλά την ίδια τη Λούσι την αντιμετώπιζε σαν το χαϊδεμένο της παιδί και το ανακοίνωνε στις συντροφιές τους. Οι δυο νεόνυμφοι βρήκαν λοιπόν την οικονομική υποστήριξη της κυρίας Φέραρς, εγκαταστάθηκαν στο Λονδίνο, ανέπτυξαν άψογες σχέσεις με το ζεύγος Ντάσγουντ και, αν εξαιρέσουμε τις αντιζηλίες και τις κακίες που προέκυπταν συνεχώς ανάμεσα στη Φάνι και τη Λούσι, και στις οποίες αναμειγνύονταν, όπως ήταν φυσικό, και οι άντρες τους, ή τους συχνούς συζυγικούς καβγάδες του ζεύγους Φέραρς, τίποτα συνταρακτικό δεν διατάρασσε την αρμονία που βίωναν όλοι τους.

Δεν ήταν εύκολο να καταλάβει κανείς ποιο ήταν το κακό που είχε κάνει ο Έντουαρτ, ώστε να χάσει τα δικαιώματα του πρωτότοκου, κι ακόμα δεν ήταν εύκολο να καταλάβεις ποιο ήταν το καλό που είχε κάνει ο Ρόμπερτ, ώστε να έχει τα ωφελήματα χωρίς να τα δικαιούται. Αυτή η εξέλιξη όμως, όσο αδικαιολόγητη κι αν ήταν η αιτία της, αποδείχτηκε τελικά πως ήταν η σωστή. Τίποτα στη συμπεριφορά ή στα λεγόμενα του Ρόμπερτ δεν φανέρωνε ότι ένιωσε ποτέ την παραμικρή ενοχή για το μέγεθος του εισοδήματός του ή οποιαδήποτε ανησυχία για την πιθανή αδικία που μπορεί να είχε γίνει σε βάρος του αδερφού του. Όσο για τον Έντουαρτ, αν έκρινε κανείς από την προθυμία και την ευσυνειδησία με την οποία ασκούσε τα καθήκοντά του, από την όλο βαθύτερη αγάπη του για τη γυναίκα και το σπίτι του, κι από τη σταθερά χαρούμενη διάθεση που είχε αποκτήσει, θα είχε κάθε λόγο να συμπεράνει πως ήταν κι αυτός ικανοποιημένος με τη μοίρα του κι εξίσου ελάχιστα διατεθειμένος να την ανταλλάξει με οτιδήποτε.

Ο γάμος της Έλινορ την απομάκρυνε ελάχιστα από την οικογένειά της, αφού η μητέρα της και οι αδερφές της ήταν μαζί τους τον πιο πολύ καιρό στο Ντέλαφορντ και θα έμεναν ακόμα περισσότερο, αν μπορούσε να μην αχρηστευθεί το σπίτι στο Μπάρτον. Οι παρατεταμένες επισκέψεις της κυρίας Ντάσγουντ στο Ντέλαφορντ είχαν και άλλο στόχο,

Digitized by 10uk1s

εκτός από την απλή ευχαρίστηση. Η επιθυμία της να φέρει κοντά τη Μάριαν με το συνταγματάρχη ήταν εξίσου σοβαρή με εκείνη που είχε διατυπώσει ο Τζον, αν και διαπνεόταν από κάπως μεγαλύτερη μεγαλοψυχία. Αυτός ήταν τώρα ο πιο προσφιλής σκοπός της. Επειδή η συντροφιά της κόρης της ήταν για την ίδια πολύτιμη, ήθελε διακαώς να παραχωρήσει το μεγάλο αυτό αγαθό στον πολύτιμο φίλο της. Αλλά, η εγκατάσταση της Μάριαν στο αρχοντικό ήταν επίσης μόνιμη επιθυμία του Έντουαρτ και της Έλινορ. Ακόμα, όλοι γνώριζαν τα βάσανά του και τη μεγάλη υποχρέωση που του είχαν, και συνεπώς η Μάριαν έπρεπε, κατά γενική ομολογία, να γίνει η δίκαιη ανταμοιβή του.

Κάτω απ' αυτή τη συνωμοσία γύρω απ' το πρόσωπό της και εκτιμώντας την καλοσύνη του, όντας απόλυτα βέβαιη για τη μεγάλη του αγάπη γι' αυτήν —η οποία κάποια στιγμή, αν και πολύ αργότερα από όλους τους άλλους υπέπεσε και στη δική της αντίληψη— τι άλλο μπορούσε να κάνει;

Το πεπρωμένο της Μάριαν ήταν παράξενο. Της ήταν γραφτό να ανακαλύψει πόσο λαθεμένες ήταν οι απόψεις της και να απορρίψει έμπρακτα τις πιο προσφιλείς της αρχές. Ήταν, φαίνεται, γραφτό να υπερβεί το νεανικό της έρωτα των δεκαεφτά χρόνων και, χωρίς να αισθάνεται τίποτα περισσότερο από βαθιά εκτίμηση και ειλικρινή φιλία, να δώσει οικειοθελώς το χέρι της σε κάποιον άλλον! Και μάλιστα σε εκείνον τον άλλον που είχε κι αυτός υποφέρει από ένα νεανικό έρωτα τον οποίο δύο χρόνια νωρίτερα θεωρούσε πολύ μεγάλο για γάμο, και ο οποίος δεν χρειαζόταν την προστασία του φανελένιου γιλέκου!

Αλλά έτσι ήταν τα πράγματα. Αντί να θυσιαστεί στο βωμό ενός ασίγαστου πάθους —όπως της άρεσε να πιστεύει κάποτε— ή να μείνει με τη μητέρα της απομονωμένη και αφοσιωμένη στο διάβασμά της, βρέθηκε να υποκύπτει σε νέες αγάπες στα δεκαεννιά της χρόνια, αναλαμβάνοντας καινούργιες υποχρεώσεις ως αρχόντισσα ενός σπιτιού και ενός χωριού.

Ο κύριος Μπράντον φαινόταν να απολαμβάνει όλη την ευτυχία που όσοι τον ήξεραν πίστευαν ότι του άξιζε. Βρήκε στη Μάριαν παρηγοριά για τα όσα είχε περάσει μέχρι τώρα. Η ζεστή της παρουσία γλύκαινε την καρδιά του και έφεραν ξανά τη χαρά και τον ενθουσιασμό στην ψυχή του. Όσο για το ότι η Μάριαν βρήκε τελικά την ευτυχία κάνοντάς τον ευτυχισμένο, ήταν τελικά καθημερινή διαπίστωση όλων των γνωστών και των φίλων που τους έβλεπαν. Η καρδιά της Μάριαν δεν γνώριζε από ημίμετρα και κάποτε ήρθε η στιγμή που αγάπησε τον άντρα της με την ίδια απόλυτη αφοσίωση που είχε αγαπήσει άλλοτε τον Γουίλομπι.

Ο Γουίλομπι, μαθαίνοντας για το γάμο της, ένιωσε κάποιο κόμπο στην καρδιά και η τιμωρία του ολοκληρώθηκε λίγο αργότερα, με την οικειοθελή συγγνώμη της κυρίας Σμιθ, η οποία του είπε ότι ο λόγος της απόφασής της ήταν το γεγονός πως παντρεύτηκε μια σοβαρή γυναίκα και του έδωσε κάθε λόγο να πιστεύει ότι, αν είχε φερθεί τίμια στη Μάριαν, θα ήταν ίσως πλούσιος και ευτυχισμένος. Το γεγονός ότι η μετάνοιά του για ένα παράπτωμα που επέσυρε την τιμωρία ήταν ειλικρινής είναι εντελώς βέβαιο. Όπως επίσης είναι αναμφίβολο ότι σκεφτόταν για πολύ καιρό τον κύριο Μπράντον με ζήλια και τη Μάριαν με μεγάλη νοσταλγία. Βέβαια, δεν θα λέγαμε ότι έμεινε αιώνια απαρηγόρητος και ότι έπεσε σε καμιά βαριά μελαγχολία ή σε ερωτικό καημό. Αυτό είναι σίγουρο ότι δεν συνέβη. Βρήκε τη δύναμη να διάγει τη ζωή του και αρκετά συχνά να την απολαμβάνει. Η σύζυγός του δεν ήταν πάντα στρυφνή ούτε το σπίτι του ήταν πάντα στενάχωρο. Ενώ στη ράτσα των σκυλιών και των αλόγων του και σε κάθε είδους διασκεδάσεις, βρήκε μια ικανοποιητική οικογενειακή ευτυχία.

Digitized by 10uk1s

Σε σχέση με τη Μάριαν, αν εξαιρέσουμε την απρέπειά του να μην πεθάνει όταν την έχασε, διατηρούσε πάντα μια αδυναμία γι' αυτήν και την είχε πάντα ως πρότυπο της γυναικείας τελειότητας. Δεν ήταν λίγες οι αναδυόμενες καλλονές που τον άφηναν ασυγκίνητο, γιατί δεν συγκρίνονταν καθόλου με την κυρία Μπράντον.

Η κυρία Ντάσγουντ είχε τη φρόνηση να παραμείνει στην αγροικία και να μην προσπαθήσει να μεταφερθεί στο Ντέλαφορντ κι αυτό ήταν καλό για τους Μίντλετον και την κυρία Τζένιγκς, γιατί την εποχή που έχασαν τη Μάριαν, η Μάργκαρετ είχε φτάσει πια σε μια ηλικία που ήταν η πιο κατάλληλη για χορό και η πιο επικίνδυνη για να ερωτευτεί.

Ανάμεσα στα δύο σπίτια, στο Μπάρτον και το Ντέλαφορντ υπήρχε συχνή επικοινωνία που υπαγορευόταν από αληθινή οικογενειακή αγάπη. Κι ανάμεσα στα πολλά προτερήματα της Έλινορ και της Μάριαν, δεν θα έπρεπε να θεωρηθεί κατώτερης σημασίας το γεγονός, πως παρά τη συγγενική τους σχέση και την κοντινή απόσταση που έμεναν, ζούσαν χωρίς να μαλώνουν ή να δημιουργούν ψυχρότητα ανάμεσα στους συζύγους τους.