J#∞ã¨$[# - preview.kinige.compreview.kinige.com/previews/3600/PreviewVedantaPanchadasi20715… · vi Ô~o_»∂ „Ѩhõ¯„Ѩhõ¯

~å=∞Hõ$+‚ =∞~î°O^À=∞ÅQÆ∂_», ÃÇ·Ï Œ~åÉÏ Œ∞–500 029

J#∞ã¨$[# : ™êfiq∞ z^•#O ŒÑ¨Ùi

"Õ^•O`«Ñ¨OK«^Œt

iii

q[Ñ≤Î

ÉèíQÆ=`åûH∆Í`å¯~°"Õ∞ rq`À ÕÌâ◊=∞x N~å=∞Hõ$+‚Ñ~°=∞ÇÏOã LÑ ÕtOKå~°∞.

Jk JO ŒiH© ™ê 茺"Õ∞ Jx PÜ«∞# <˘H˜ =Hͯ˜OKå~°∞. JO Õ QÍHõ ™êHÍ~°OQÍ

ÉèÏqOK«|_Õ ÉèíQÆ=O «∞_»∂, x~åHÍ~° „|Ǩχ=¸ - Ô~O_»∂ XHõ « «Îfi"Õ∞ Jx

PÜ«∞# L^•…\˜OKå~°∞. =∞# âߢ™êÎÅ∞ ‰õÄ_® „Ѩuk#O ã¨HõÅ [#∞Å∞ „|Ǩχ=Ú#∞

J#∞Éèí∂u K≥O Œ∞ «∂<Õ LO\Ï~°∞. HÍx "å~°∞ ^•xx QÆ∞iÎOK«HõáÈ=_»O KÕ «,

„|Ǩχxfl ™êH∆Í « iOK«∞HÀ=_®xH˜ Ü«∞uflOK«~°∞. PǨ! Uq∞ D J Œ∞ƒù «"≥∞ÿ#

=∂Ü«∂ „ѨÉèÏ=O Jx qã¨∞ÎáÈ`å~°∞.

LѨx+¨ «∞ÎÅ#∞ Ѩije¿ãÎ P HÍÅOÖ’ „|Ǩχ ™êH∆Í`å¯~°O =∞# Õâ◊OÖ’

ã≤ •úO «OQÍ#∂, J#∞Éèí=OQÍ#∂ - JO ŒiH© JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ Œx

≥Å∞ã¨∞ÎOk. N â◊OHõ~°ÉèíQÆ=`åÊ Œ∞Å∞ =∞~°Å J ≥·fi « ã≤ •úO`åxfl „Ѩu+≤ªOz# H˘kÌ

â◊ åÉÏÌňH J#∞Éèí=O g∞k „â◊ Œú áÈ~Ú „Ѩ «ºi÷ Ѩ~åÉèí=O ÃÑ·#, ã≤ •úO «

„ѨuëêªÑ¨#O ÃÑ·# =∞#ã¨∞û ˆHO„nHõ$ «"≥∞ÿOk. HÍQÍ ≥·fi`å#∞Éèí"åxfl É’kèOKÕ

ã≤ •úO`åÅ∞ ‰õÄ_® |Ǩïà◊=ÚÅÜ«∂º~Ú.

P èŒ∞xHõ HÍÅOÖ’ Éè∫uHõq*Ï˝# q[$OÉèí =Å¡ =∞~°Å J ≥·fi « « åÎfixH˜,

J#∞Éèí= „áê=ÚYº «‰õΩ ‰õÄ_® Ѩ~°Ñ¨u ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk. ÉèÏ~° « Õâ◊OÖ’ q*Ï˝#

âߢ™êÎxH˜, « «Îfiâߢ™êÎxH˜ U<å_»∂ q~À èŒO ÖË Œ∞. HÍQÍ Jq Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨Ç¨ÏHÍ~°

HÍÖ· =iúÖÏ¡~Ú.J\ì J ≥·fi « « «Îfi=Ú#∞ É’kèOKÕ „QÆO ä•ÅÖ’ ѨOK« Œt „áêâ◊ãκO

ã¨~°fi[# qk «"Õ∞. HÍx WѨÊ\˜=~°‰õΩ Jk "å Œ„Ѩu"å Œ Ü«Ú Œú~°OQÆOÖ’ áêÖÁæ<Õ

Ü≥∂ ŒúʼnõΩ =∂„ «"Õ∞ Ѩiq∞ «"≥∞ÿOk «Ñ¨Ê, ™ê è•~° [#∞ʼnõΩ J ≥·fi`å#∞Éèí"åxH˜

^•i K«∂¿Ñ =∂~°æ Œi≈QÍ Z=~°∂ ^•xx QÆ=∞xOK«ÖË Œ∞.

ZÅ¡~°‰õΩ x «ºO J#∞Éèí=OÖ’ LO_Õ 'JǨÏO— '<Õ#∞— J<Õ ÉèÏ=O`À "≥Ú ŒÅ∞

ÃÑ\ì „â◊ Œú À JÉèϺã¨O KÕ¿ãÎ „Ѩ «ºQÍ «‡ JO ŒiH© J#∞Éèí=QÆ «=∞=Ù «∞Ok. J Õ

Ѩ~°„|Ǩχ=∞x ≥·"å#∞„QÆǨÏO`À Ü«∞ ä•HÍÅOÖ’ É’ èŒÑ¨_»QÆÅ Œ∞.

q"ÕHõO QÆÅ"å~°O`å D „Ѩܫ∞ «flO KÕã≤ ÉèíQÆ= « $áê |ÅO`À ѨÙ~°∞ëê~°÷

ã≤kúx á⁄O Œ∞`å~°<Õ qâßfiã¨O`À ã¨~°à◊ ã¨∞O Œ~°"≥∞ÿ# D „QÆO ä•xfl áê~î°Hõ [#∞ʼnõΩ

ã¨=∞iÊã¨∞Î<åfl=Ú.

- „ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞

iv

q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ

LáÈ^•… «=Ú ... V

1. « «Î fi q"ÕHõ „ѨHõ~°=Ú ... 1

2. ѨOK«Éèí∂ « q"ÕHõ „ѨHõ~°=Ú ... 25

3. ѨOK«HÀâ◊ q"ÕHõ „ѨHõ~°=Ú ... 54

4. ≥· fi « q"ÕHõ „ѨHõ~°=Ú ... 66

5. =∞Ǩ"åHõº q"ÕHõ „ѨHõ~°=Ú ... 83

6. z„ « nѨ „ѨHõ~°=Ú ... 86

7. «$Ñ≤Î nѨ „ѨHõ~°=Ú ... 157

8. ‰õÄ@ã÷ nѨ „ѨHõ~°=Ú ... 223

9. 蕺# nѨ „ѨHõ~°=Ú ... 243

10. <å@Hõ nѨ „ѨHõ~°=Ú ... 274

11. Ü≥∂QÍ#O Œ „ѨHõ~°=Ú ... 280

12. P`å‡#O Œ „ѨHõ~°=Ú ... 308

13. J ≥· fi`å#O Œ „ѨHõ~°=Ú ... 325

14. q^•º#O Œ „ѨHõ~°=Ú ... 347

15. q+¨Ü«∂#O Œ „ѨHõ~°=Ú ... 357

v

LáÈ^•… «=Ú

N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ ѨOK« Œt "≥Ú ŒÖ·# „QÆO ä•Å#∞ ™ê 茉õΩÅ∞ q∞H˜ eQÍ

J 茺ܫ∞#O KÕÜ«∞_®xfl „áÈ «ûÇ≤ÏOKÕ"å~°∞ HÍ Œ∞. D „QÆO ä•Åhfl BáÈâ◊# Ѩ\ì Õ

QÍx "≥∂Hõ∆O ã≤kúOK« Œ∞ J<Õ "å^•xfl PÜ«∞# ѨÓiÎQÍ =ºuˆ~H˜OKÕ"å~°∞.

âߢ™êΠ茺ܫ∞#Ѩ٠LѨÜ≥∂QÆ=∞O`å L «Î~°O Ü≥ÚHõ LѨÜ≥∂QÆO =O\˜ Õ Jx "åi

LѨ Õâ◊O (P.729). U"≥·<å =ã¨∞Î=ÙÅ∞ HÍ"åÅx Z=Ô~·<å =∞#‰õΩ L «Î~°O „"å¿ãÎ, P

L «Î~°O K«kq J= «Å Ѩ_Õ™êÎO. |*Ï~°∞‰õΩ áÈ~Ú PÜ«∂ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ¿ãHõiOKÕ

„Ѩܫ∞ «flO KÕ™êÎO. JO ÕQÍx ~ÀE „á⁄ Œ∞Ì<Õfl ÖËz P L «Î~åxfl áê~åÜ«∞ KÕã¨∂Î

‰õÄKÀO Hõ •! JÖψQ âߢ™êÎÅhfl "≥∂Hõ∆=∂~°æ"Õ∞q∞\’ =∞#‰õΩ K≥ѨÙ`å~Ú. P

=∂~°æO ≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflHõ #_»∞O ayOz P =∂~åæxfl J#∞ã¨iOz Õ<Õ „ѨÜ≥∂[#O

QÍx, P =∂~åæxfl QÆ∂iÛ «~° q «~å¯Å∂ "å^ÀѨ"å^•Å∂ KÕã¨∂Î HÍÅǨÏ~°O

KÕÜ«∞_»O x~°~°÷Hõ"Õ∞ Hõ •. =∞Ǩ J~Ú Õ ÃÑ· *ˇÑ≤Ê# L «Î~°OÖ’x q+¨Ü«∂Å∞

=∞~°záÈ Õ HõOQÍ~°∞QÍ P L «Î~°O HÀã¨O =∞m§ "≥kH˜ •xx ZÖÏQÆ K« Œ∞=Ù`å"≥∂

JÖψQ "≥∂Hõ∆=∂~åæxfl J=ÅOa ã¨∞Î#flѨÙ_»∞ =∞#‰õΩ HõeˆQ ã¨Oâ◊Ü«∂Å#∞

f~°∞ÛHÀ_®xH˜ âßG„QÆO ä•Å#∞ ѨÙ#ó ѨÙ#ó ѨijeOK«=K«∞Û.

"≥∂Hõ∆=∂~åæxfl J=ÅOaOKÕ"åiH˜, JO>Ë ™ê 茉õΩʼnõΩ, ã¨Oâ◊Ü«∞ x=$uÎH©

=∂~°æxˆ~ÌâßxH© LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»_»"Õ∞ âßG„QÆO ä•Å L ÕÌâ◊O. ™ê èŒ#Ö’ ã≤kÌá⁄Ok#

QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ LѨ ÕâßÅ#∂ âßG"åHͺÅ#∂ ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕã¨∞‰õΩO@∂ "åxÃÑ·

„â◊ Œú LOz nHõ∆ À ™ê èŒ#KÕÜ«∞_»O J=ã¨~°O. z «Îâ◊√kú ÖËx Õ âßG"åHͺÅ∞

ã¨∞ÅÉèíOQÍ =∞#ã¨∞ ÔHHõ =Ù, #∂<≥ JO\˜# HÍy «O g∞ Œ ã≤~å JO@#@∞¡.

QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ "å «ûźO`À J#∞„QÆÇ≤ÏOz q+¨Ü«∂Å#∞ ZuÎ K«∂Ñ≤ q=iOK«QÆÅ~°∞.

HÍh ''TiˆH =∂@Å∞ qx Uq∞ ÖÏÉèíO? U"≥∞ÿ<å KÕ~Ú.—— (P.902) H˘O « ™ê èŒ#

KÕ¿ãÎ JѨÙ_»∞ „Hõ=∞OQÍ Jhfl ≥Å∞™êÎ~Ú. QÆ∞~°∞=ÙÅ #∞O_ç âßGO qO>Ë =∞iO «

K«Hõ QÍ J~°÷=∞=Ù «∞Ok. (P.476) JÖÏO\˜ 㨠Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ ^˘~°Hõ#ѨÙ_»∞ âßG

„QÆO ä•Å#∞ =∞m§ =∞m§ K«kq ã¨iQÍæ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOK«=Åã≤

LO@∞Ok. HÍx ™ê èŒ# ÖËHõáÈ Õ P âߢ™ÈÎѨ ÕâßÅ#∞ ã¨iQÍæ „QÆÇ≤ÏOK«ÖË=Ú. =∞i

D q+¨=ÅÜ«∞O #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_»_»O ZÖÏQÆ? âßGO J~°÷"≥∞ÿ =∂~°æO ≥e¿ãÎ QÍx

™ê èŒ# KÕÜ«∞ÖËO. ™ê èŒ# KÕ¿ãÎQÍx âßGO J~°÷O HÍ Œ∞. =∞i? nxH˜ ã¨=∂ è•#O†

vi

Ô~O_»∂ „ѨHõ „ѨHõ <Õ #_»==Åã≤ LO@∞Ok. ZO «QÍ ™ê èŒ# KÕã¨∞ÎO>Ë JO «QÍ

âßG"åHͺÅ∞ J=QÍǨÏ# J=Ù`å~Ú. J~°÷"≥∞ÿ# P âßG*Ï˝<åxfl ™ê èŒ#Ö’ ZO «QÍ

J=∞Å∞ KÕã¨∂Î LO>Ë JO «QÍ ™ê èŒ# "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ_»∞ «∞Ok, j„Ѷ∞OQÍ Ñ¶Å=O «

=∞=Ù «∞Ok. ''TiˆH âßG „QÆO ä•Å∞ K«kq Õ KåÅ Œ∞. „ѨѨOK«O Ѩ@¡ Pã¨HÎ (at-

tachment to the world) LO>Ë P „QÆO ä•Å Jã¨Å∞ L ÕÌâ◊O J~°÷O HÍ Œ∞—— (P.200)

Jx N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞. L « O~î° À UHÍO «OÖ’ ÉèíQÆ=¢`åÊ~°÷# KÕã¨∞ÎO>Ë «Ñ¨Ê

N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å =∂@Å∞ ‰õÄ_® J~°÷O HÍ=Ù. (P.844)

N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∂, ~°=∞=∞ǨÏs¬ =O\˜ 㨠Œ∞æ~°∞=ÙÅ∞ ÅaèOK«#ѨÙ_»∞ WHõ

=∞#‰õΩ âßG„QÆO ä•ÖË â◊~°ÏºÅ=Ù`å~Ú.J~Ú Õ QÆ∞~°∂Ѩ ÕâßÅ#∞ HÍňH∆ѨO

HÀã¨O HÍHõ ™ê èŒ# HÀã¨O q#fl>Ë¡ âߢ™êΠ茺ܫ∞#O ‰õÄ_® H=ÅO P#O ŒO HÀã¨O

HÍHõ ™ê èŒ#ÔH· KÕã≤#ѨÙ_Õ P J 茺ܫ∞#O ™ê~°÷Hõ=∞=Ù «∞Ok. QÆ∞~°∞"åHͺŠѨ@¡ „â◊ Œú

LOz "å~°∞ K≥¿ÑÊ q+¨Ü«∂Å#∞ qâ◊fiã≤Oz#>Ë¡ âßG"åHͺÅÃÑ· qâßfiã¨O`À "å\˜x

PK«iOK«=Åã≤ LO@∞Ok. ''QÆ∞~°∞=Ù#∞ ˆH=ÅO =∂#==∂„ «∞_»∞QÍ ÉèÏqOK«

~å Œ∞. P ã¨zÛ^•#O Œ„|Ǩχ"Õ∞ QÆ∞~°∞"≥· HõxÑ≤ã¨∞ÎOk—— (P.1016) JÖÏO\˜

qâßfiã¨"Õ∞ âßGO Ѩ@¡ ‰õÄ_® J=ã¨~°=∞=Ù «∞Ok.

JÖÏQÆ ™ê èŒ#‰õΩ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ „QÆO ä•ÅÖ’ q^•º~°∞ºÅ ѨOK« Œt „Ѩâ◊ã≤Î

|Ǩï [#qk «"Õ∞. =∞iO «QÍ ã≤ •úO « ™ê÷Ѩ#ÔH·# «~å¯xH˜ kQƉõΩO_®<Õ,

™ê 茉õΩʼnõΩ ™ê è•~°OQÍ Z Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨Oâ◊Ü«∂Å#∞ «y#O «QÍ K«iÛã¨∂Î

QÆ=∂ºhfl =∂~åæhfl „ѨÜ≥∂[<åhfl K«Hõ QÍ q=i™êÎ~°∞ ~°K«~Ú «. JÖψQ J ≥· fi «

ã≤ •úO`åxH© «k «~° ã≤ •úO`åʼnõÄ QÆÅ ã¨O|O è•xfl q^•º~°∞ºÅ∞ ã¨Ê+ìO

KÕ™êÎ~°∞.

q^•fiOã¨∞ÅÖ’ J„QÆQÆ∞ºÖ·# q^•º~°∞ºÅ =∂@Å`À ™êfi#∞Éèí=O ^•fi~å

N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ KÕ¿ã LѨ ÕâßÅ∞ ZÖÏQÆ HõÅ∞ã¨∞Î#fl"À QÆ=∞x¿ãÎ =∞#‰õΩ ™ê èŒ#

Ѩ@¡ „â◊ Œú, JaèÖÏ+¨ ÃÑiˆQ J=HÍâ◊O L#flk.

ˆH=ÅO âߢ™êΠ茺ܫ∞#O =Å# "≥∂Hõ∆O ã≤kúOK« Œh â◊=∞ Œ=∂ Œ∞Å „â◊=

=∞#<å Œ∞Å JÉèϺã¨O ^•fi~å<Õ „|Ǩχ*Ï˝#ã≤kú Jh ѨOK« Œt K≥Ѩ٠«∞Ok. (IX

40,44.) JÉèϺã¨O ZÖÏ KÕÜ«∂Ö’ JÉèϺã¨O JO>Ë Uq∞\’ q=iã¨∞ÎOk. (IX 77-

83). â◊√ Œú"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û Jâ◊√ Œú"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û, (XI.116) K≥ѨÊ|_®¤~Ú. J~°÷O ã¨iQÍæ

x~åú~° KÕã¨∞HÀ=_®xˆH «~° O LѨÜ≥∂yOKåeQÍx «~° "Õ∞ Ѩ~°=∂~°÷OQÍ

vii

ÉèÏqOz ‰õΩ «~° OÖ’H˜ kQÆ~å Œh (VI 30) ÃÇÏK«Ûiã¨∞ÎOk. «~å¯xfl ã¨Ç¨Ü«∞OQÍ

fã¨∞‰õΩ<åfl qâßfiã¨"Õ∞ „â◊ ŒúÜÕ∞ =ÚYº=∞x (VIII 68) =Hͯ˜ã¨∞ÎOk.

J ≥· fi « ã≤ •úO «O „ѨHÍ~°O, L#flk „|Ǩχ"Õ∞. J Õ «# =∂Ü«∂â◊HÎ =Å#

r=Ù_»∞QÍ#∂, „ѨѨOK«OQÍ#∂ ÉèÏã≤ã¨∂Î LO@∞Ok. D =∂Ü«∂ =â◊√_≥· L#fl

r=Ù_»∞ =∂Ü«∞ #∞O_ç «Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆey Õ, Láê èŒ∞Å#∞ `˘ÅyOK«∞HÀ QÆey Õ

J «_»∞ JO`å „|Ǩχ"Õ∞ Jh „ѨѨOK«=∞<Õ Õ ÖË Œh Œi≈OK«QÆÅ_»∞. J «∞º#fl «"≥∞ÿ#

J ≥· fi «ã≤÷uÖ’ r=Ù_»∞ ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞ QÆ#∞Hõ Œi≈OK«|_Õ „ѨѨOK«QÍh Œi≈OKÕ

r=Ù_»∞QÍh q∞QÆÅ~°∞. H=ÅO ã¨zÛ^•#O Œ Ѷ∞#"≥∞ÿ# „|Ǩχ"Õ∞ LO@∞Ok (I.48)

D q+¨Ü«∂xfl ã¨Ç¨Ï[ã¨∞O Œ~° èÀ~°˜Ö’ N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ WÖÏ =i‚™êÎ~°∞ ''XHõ™êi

XHõ LѨCÉÁ=∞‡ ã¨=Ú„ ŒÑ¨ÙÖ’ «∞ H˘Å=_®xH˜ áÈ~ÚOk... hà◊§Ö’ kQÆQÍ<Õ Jk

Hõiy áÈ~ÚOk. WHõ ã¨=Ú„ ŒÑ¨Ù Ö’ «∞ K≥ѨÊ_®xH˜ Z=~°∞<åfl~°∞?—— (P.103). WÖÏ

„|Ǩχ~°∂ѨOQÍ „ѨѨOKåxfl Œi≈OKÕ r=Ù_çx N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ q*Ï˝x JO\Ï~°∞.

ã¨=∂kèÖ’x ã¨zÛ^•#O Œ Ѷ∞#"≥∞ÿ# „|Ǩ‡#∞Éèí∂ux á⁄Ok =∞~°Å D

"åº=ǨiHõ [QÆ «∞ΉõΩ =KÕÛ@ѨC_»∞ JÖÏ „ѨѨOKåxfl „|ǨχOQÍ<Õ K«∂_»QÆÅ_»O

[~°∞QÆ∞ «∞O Œx "åi J#∞Éèí=O (P.104).r=Ù_»O>Ë Z=~°∞? Jkèëêª#"≥∞ÿ# K≥· «#º=¸, ã¨∂Hõ;â◊s~°=¸, JO Œ∞

„ѨuѶeOz# zKåÛùÜ«∞, D =¸_»∞ Hõeã≤ r=Ù_»#|_»∞`å_»∞ (IV.11) =∞e#

㨠«Î fi„Ѩ è•#"≥∞ÿ# =∂Ü«∞ (J Õ Jq Œº) Ü«∞O Œ∞ „ѨuѶeOz# „|Ǩχ"Õ∞ r=Ù_»∞ (I

16-48). N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å =∂@ÅÖ’: ''ã¨∂~°∞º_çh, hà◊√§ xOÑ≤# Ѩk‰õΩO_»Å#∂

TÇ≤ÏOK«∞. „Ѩu‰õΩO_»Ö’#∂ ã¨∂~°∞º_»∞ „ѨuѶe™êÎ_»∞. "≥Ú Œ@ #∞=Ùfi x["≥∞ÿ#

ã¨∂~°∞º_çh Ѩk„ѨuѶÅ<åÅ#∂ K«∂™êÎ=Ù. `˘q∞‡k ‰õΩO_»Å#∞ ѨQÆÅQ˘_ç Õ XHõ

ã¨∂~°∞º_»∂ XHõ „ѨuѶÅ#=¸ LO@∞Ok. XH˘¯Hõ ‰õΩO_® XHõ r=Ù_çx ã¨∂z

ã¨∞ÎOk... PYi ‰õΩO_» ‰õÄ_® Ѩye Õ Uq∞ q∞QÆ∞Å∞ «∞O^À =i‚OK« ™ê 茺O HÍ Œ∞——

(P.404) "Õ •O « ѨiÉèÏ+¨Ö’ nxx „ѨuaO|"å Œ=∞x K≥ѨÊ=K«∞Û. ''JǨÏOHÍ~°O

‰õΩO_» =O\˜k. „|Ǩχ=Ú ã¨=Ú„ Œ=Ú =O\˜k – Jxfl k‰õΩ¯ÖÏ JO «∞ÖËx [Å

=∞Ü«∞O. D ã¨=Ú„ ŒOÖ’ ‰õΩO_» =ÚOK«|_çOk. ‰õΩO_»Ö’ѨÖÏ "≥Å∞ѨÖÏ ‰õÄ_®

L#flk ã¨=Ú„ Œ[Å"Õ∞. ã¨~°fi„`å ã¨=Ú„ Œ[Å"Õ∞. J~Ú<å ‰õΩO_» LO_»<Õ

LO@∞Ok. D ‰õΩO_»ÜÕ∞ 'Éèí‰õΩÎ_ç JǨÏOHÍ~°O—. JǨÏOHÍ~°O L#flO « =~°‰õÄ

'h=Ù— '<Õ#∞— J<Õq LO_»<Õ LO\Ï~Ú. 'F Õ"å, h"Õ „ѨÉèí∞==Ù. <Õ#∞ h Éèí‰õΩÎ_çx.

viii

h"Õ Ü«∞[=∂xq, <Õ#∞ h ¿ã=‰õΩ_»#∞— J#fl ÉèÏ=O ‰õÄ_® LO@∞Ok. ÅHõ∆™ê~°∞¡

q"ÕzOz<å nxx = Œ∞Å∞HÀÖË=Ù. J~Ú Õ ‰õΩO_»ÜÕ∞ ÖËHõáÈ Õ, P ã¨OQÆu "Õ~°∞.——

(P.708-9) nxH˜ J=KÕÛù Œ"å ŒO Jx ¿Ñ~°∞. q^•º~°∞ºÅ∞ K≥¿ÑÊ 'z^•ÉèÏ㨗 H˘kÌQÍ

=∂~°∞Ê K≥Ok# „ѨuaO|"å ŒO. J~Ú Õ D z^•ÉèÏ㨠"åi HõáÈÅ HõÅÊ#Ü«∂?

Jx „Ѩtfl¿ãÎ ã¨=∂ è•#O K≥ѨÊ_»O Hõ+ìO. XHõ r=Ù_Õ „ѨuaO|=¸ J=KÕÛ Œ=¸

‰õÄ_® HÍQÆey#ѨC_»∞ PÉèÏ㨠‰õÄ_® ZO Œ∞‰õΩ H͉õÄ_» Œ∞? W=xfl ™ê èŒ# KÕã≤

J#∞Éèí=O á⁄Ok#ѨC_»∞ =∂„ «"Õ∞ `˘eˆQ ã¨Oâ◊Ü«∂Å∞. ÉèíQÆ=O «∞_ç ™êHÍ~°

x~åHÍ~° « åÎ fiÅ#∞ QÆ∂iÛ K≥Ѩ٠«∂ PÜ«∞# ''D q+¨Ü«∂Å∞ ÉèíQÆ=O «∞_çx

™êH∆Í « iOK«∞H˘O>Ë<Õ «Ñ¨Ê ã¨Ê+ìO HÍ=Ù—— (P.858) JO\Ï~°∞. J Õ r=Ù_çH˜ ‰õÄ_®

=iÎã¨∞ÎOk, r=Ù_»∂ Õ=Ù_»∂ aè#flO HÍ~°∞ QÆ#∞Hõ.

=∞i D r=Ù_»∞ K«∂KÕ „ѨѨOK«"Õ∞q∞\˜? ™êO„Ѩ •~ÚHõOQÍ ''JǨÏO

=∞=∂ «‡HõO ã¨O™ê~°O——, <Õ#∞ <åk J<Õ ÉèÏ="Õ∞ „ѨѨOK«O. Wk ã¨∞ÅÉèíOQÍ

J~°÷=∞ÜÕ∞º x~°fiK«#O HÍ Œ∞ Hõ#∞Hõ «=∞ó„Ѩ è•#"≥∞ÿ# =∂Ü«∞ Ü≥ÚHõ qHÍ~°"Õ∞

„ѨѨOK«OQÍ K≥ѨÊ|_ç#k (I.18-32). "åãÎ=OQÍ =∂Ü«∞ ‰õÄ_® „|Ǩχ=Ú HõO>Ë

aè#flO HÍ Œ∞ QÆ#∞Hõ „ѨѨOK«O ‰õÄ_® „|Ǩχ"Õ∞. ''(™ê èŒ#Ö’) ZO «QÍ =ÚO Œ∞‰õΩ

áÈ Õ JO «QÍ ÉèíQÆ=O «∞_Õ ã¨~°fi=¸ JÜ«∂º_»x h=Ù QÆ∞iÎOK«QÆÅ=Ù—— (P.843)

JO\Ï~°∞ N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞. Dâ◊fi~°HÀ@∞Å#∞ QÆ∞iOz K≥Ѩ٠«∂ PÜ«∞# WÖÏ

JO\Ï~°∞, ''"≥Ú Œ@ J «_»∞ „ѨѨOKåxfl x¿+kè™êÎ_»∞, Wk „|Ǩχ=Ú HÍ Œ∞, Wk

„|Ǩχ=Ú HÍ Œ∞ JO@∂ «~°∞"å « („|Ǩχ ™êH∆Í`å¯~°O «~°∞"å «) P „ѨѨOKå<Õfl

J «_»∞ „|Ǩχ=Ú Ü≥ÚHõ Jaè=ºHõÎ ~°∂ѨOQÍ Œi≈ã¨∂Î Wk („ѨѨOK«O) 㨠«º"Õ∞

JO\Ï_»∞.—— (P.708). ™ê 茉õΩÅ QÆ∞iOz "å~°∞ WzÛ# q=~°Ö’ „ѨѨOK«O

XH˘¯Hõ iH˜ "åi "åi ѨÙ~ÀQÆux |\ì XH˘¯Hõ ÖÏ HõxÑ≤ã¨∞ÎO Œx =∞#‰õΩ ≥eã≤

=ã¨∞ÎOk. ''Éèí‰õΩÎÅ∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ"å~°∞ : L «Î=ÚÅ∞ =∞ 茺=ÚÅ∞ J èŒ=ÚÅ∞ Jx.

J èŒ=∞ Éèí‰õΩÎ_»∞ 'ÉèíQÆ=O «∞_»∞ JHõ _≥Hõ _À L<åfl_»∞— JO\Ï_»∞. J «x Œ$+≤ìÖ’

ÉèíQÆ=O «∞_»∞ "Õ~, P ÉèíQÆ=O «∞_ç ã¨$+≤ì "Õ~. =∞ 茺=∞Éèí‰õΩÎ_»∞ 'ÉèíQÆ=O «∞_»∞

JO «~åºq∞. ֒Ѩe #∞O_ç =∞#Å#∞ xÜ«∞O„u™êÎ_»∞. JO Œi ǨÏ$ ŒÜ«∂ÅÖ’#∂

ÉèíQÆ=O «∞_»∞ x=ã≤™êÎ_»∞— JO\Ï_»∞. W «_»∞ (=∞ 茺=∞ Éèí‰õΩÎ_»∞) ǨÏ$ ŒÜ«∞OÖ’<Õ

ÉèíQÆ=O «∞x Œi≈™êÎ_»∞. HÍx L «Î=Ú_≥·# Éèí‰õΩÎ_»∞ ã¨~°fi=¸ ÉèíQÆ=O «∞_Õ Jx

Œi≈™êÎ_»∞. ÉèíQÆ=O «∞_Õ W~°"≥· <åÅ∞QÆ∞ (ã¨$+≤ì) « åÎ fiÅ∞ JÜ«∂º_»∞. JO «\Ï,

ix

ÃÑ·<å „H˜O^•, ÉèíQÆ=O «∞_Õ xO_ç L<åfl_»x J «_»∞ Hõ#∞Q˘O\Ï_»∞—— (P.909-10)

WÖÏO\˜ „ѨѨOKåxfl Z=~°∞ =∂„ «O? W Œq∞ «÷OQÍ ZÖÏ K≥ѨÊQÆÅ~°∞? Hõ#∞Hõ,

ZHõ _À XHõ KÀ@ "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ\Ïìe QÆ#∞Hõ, Z=i =∞#óã≤÷uH˜ «y#@∞¡ "å~°∞

„ѨѨOK«O r=Ù_»∞ ÉèíQÆ=O «∞_»∞ WÖÏO\˜ Ѩ •ÅxflO\˜H© U^À J~°÷O K≥ѨC‰õΩx

™ê èŒ#KÕã¨∂Î LO>Ë „Hõ=∞OQÍ Jhfl XHõ>Ë, L#fl « «Î fiOÖ’ U q èŒ"≥∞ÿ# ÉèË Œ=¸

ÖË Œ∞, Jx =∞#‰õΩ ≥eã≤=ã¨∞ÎOk. ''HÍq∞h HÍOK«<åÖË „ѨѨOK«O—— Jx

N~å=∞Hõ$+‚ =K«#O (P.958).

ÉèíQÆ=O «∞_»O>Ë? J ≥· fi « ã≤ •úO «OÖ’ â◊√ Œú 㨠«Î fi „Ѩ è•#"≥∞ÿ# =∂Ü«∞

Ü«∞O Œ∞ „ѨuѶeOz# „|Ǩχ"Õ∞ Dâ◊fi~°∞_»∞ (I.16). Jâ◊√ Œú 㨠«Î fi„Ѩ è•#"≥∞ÿ#

=∂Ü«∞Ö’. r=Ù_»∞ ‰õÄ_® „ѨuѶÅ#"Õ∞, Hõ#∞Hõ r=Ù_ç ÉèÏ=##∞ J#∞ã¨iOKÕ

ÉèíQÆ=O «∞_ç ÉèÏ=# ‰õÄ_® LO@∞Ok. r=ÉèÏ=O ѨÓiÎQÍ #t¿ãÎ ÉèíQÆ=O «∞_»<Õ

ÉèÏ=# ‰õÄ_® ^•x`Àáê@∞ áÈ «∞Ok. L#fl J ŒfiÜ«∞㨠«ÎÜÕ∞ „|Ǩχ"≥∞ÿ q∞QÆ∞Å∞

«∞Ok. ^•xfl "Õ~°∞ "Õ~°∞ ¿Ñ~°¡Å`À =º=ǨÏiã¨∂Î 'ÉèíQÆ=O «∞_»O>Ë Jk HÍ Œ∞ Wk—,

Jh 'Wk HÍ Œ∞, Jk— Jh «QÆ=ÙÖÏ_»@O ѨxÖËx =∞OQÆà◊√¡ KÕ¿ãѨx. ''qq èŒ

[#∞Å∞ J «_çx "Õ~°∞ "Õ~°∞ ¿Ñ~°¡ À =º=ǨÏi™êÎ~°∞. H˘O Œ~°∞ JÖÏ¡ Jhfl =∞i

H˘O Œ~°∞ ÉèíQÆ=O «∞_»∞ (God) Jh W «~°∞Å∞ Hõ$+¨µ‚_»∂ t=Ù_»∂ „|Ǩχ=¸ Jh

JO\Ï~°∞.—— (P.264) N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ ã¨Ê+ìOQÍ ÉèíQÆ=O «∞x QÆ∂iÛ ''ÉèíQÆ=O «∞_»∞

XHõ_Õ. W ŒÌ~°∞ (Ô~O_»∞) HÍ Œ∞—— Jx D ã¨O Œ~°ƒùOÖ’<Õ K≥ѨÙ`å~°∞. WHõ _»

ÉèíQÆ=O «∞_»∂ J=`å~°=¸ =∂#=Ù_ç QÆ∞iOz q=iOK«_»O „QÆO äŒ qãÎ~°"Õ∞

J=Ù «∞Ok QÆ#∞Hõ N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å k=º ã¨∂HÎx =∞~˘Hõ •xx =∂„ «O QÆ∞~°∞ΉõΩ

≥K«∞Û‰õΩO^•O. 'ÉèíQÆ=O «∞_Õ =∂#=~°∂ѨOÖ’ „H©_çã¨∂Î LO\Ï_»∞. „Ѩu=∞Å

^•fi~å ÉèíQÆ=O «∞x P~åkèOK« QÆey#ѨÙ_»∞ =∂#=Ù_ç ^•fi~å ZO Œ∞‰õΩ

P~åkèOK«~å Œ∞?—— (P.407)

J ≥· fi « ã≤ •úO «O ã¨iQÍ J~°÷O HÍHõáÈ Õ Jk =∂Ü«∂"å ŒO Jx „Éèí=∞

Ѩ_»_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok. =∂Ü«∞ JO>Ë Uq∞\˜? Jk Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# â◊HÎ Jx

"Õ •O «O. Õâ◊HÍÅxq∞`åÎʼnõΩ Jf «"≥∞ÿ#n, â◊√ Œú=¸ Jã¨OQÆ=¸ xifiHÍ~°=¸

J~Ú#n J~Ú# „|Çχ=Ú •xH ÑÓiÎQÍ q~°∞ Œú"≥∞ÿ# D r=Ù_»∂ [QÆ «∞ÎQÍ ZÖÏ

U~°Ê_çOk? J#fl ã¨O ÕǨxH˜ ã¨=∂ è•#"Õ∞ =∂Ü«∞. x*ÏxH˜ D ã¨=∂ è•<åxH˜

J~°÷O '<å‰õΩ ≥eÜ«∞ Œ∞— J<Õ (VI 1 46). ÉèíQÆ=b¡Å J<åfl J Õ J~°÷O. q^•º~°∞ºÅ∞

x

=∂Ü«∞#∞ QÆ∂iÛ q=iã¨∂Î, =∂Ü«∞#∞ QÆ∂iÛ K«iÛOK«_»O HõO>Ë ™ê èŒ# ^•fi~å

=∂Ü«∞#∞ `˘ÅyOK«∞H˘#_»O =ÚYº=∞x ÃÇÏK«Ûi™êÎ~°∞ (VI 128-138).N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ ‰õÄ_® =∞#O „|Ǩχ Œ~°≈#O KÕÜ«∞ÖËHõáÈ=_®xH˜ HÍ~°O =∂Ü«∞

Jx K≥ѨÙ`å~°∞—— ã¨zÛ^•#O Œ „|Ǩχ=Ú [ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’x [Å=Ú =O\˜ Œh P

[ÖÏxfl HõÑ≤Ê L#fl áêz =∂Ü«∞=O\˜ Œh <å‰õΩ QÀK«iOzOk. D =∂Ü«∞ =Å#

ã¨zÛ^•#O Œ „|Ǩχ=Ú [ÖÏâ◊Ü«∞OÖ’x [Å=Ú =O\˜ Œh P [ÖÏxfl HõÑ≤Ê L#fl

áêz =∂Ü«∞=O\˜ Œh <å‰õΩ QÀK«iOzOk. D =∂Ü«∞ =Å# ã¨zÛù •#O Œ

„|Ǩχ=Ú (=∞#KÕ) K«∂_»|_» Œ∞.—— (P.831) ''ÉèíQÆ=`åûH∆Í~°O Hõey# «~°∞"å « P

ÉèíQÆ=O «∞_Õ =∂Ü«∞ „ѨѨOK«=Ú, ã¨HõÅ„áê∞Å∂ PÜ«∂º_»x QÆ∞iΙêÎO—— (836)

=∂Ü«∞ XHõ ≥~°=O\˜ Œh ÉèíQÆ= ŒÌ~°≈<åxH˜ J_»∞¤Ñ¨_»∞ «∞O Œh "å~°∞ K≥ѨÙ`å~°∞.

r=#∞‡HÎH˜ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_Õn, r=#∞‡‰õΩÎÅ∞ D „ѨѨOK«OÖ’ LO_ç ^•i K«∂Ѩ_®xH˜

"å~°∞ P„â◊~ÚOKÕn, J~Ú q^•º=∂Ü«∞#∂ ™ê=∂#º [#∞Å#∞ ã¨O™ê~°OÖ’

|OkèOz LOKÕ Jq^•º=∂Ü«∞#∂ N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ q=i™êÎ~°∞ (P.1014) q Œº

Jq ŒºÅ#∞ ѨOK« Œt ‰õÄ_® K≥Ѩ٠«∞Ok (VI 10,11). |Ǩïâß N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞

q^•º=∂Ü«∞ Jx K≥¿ÑÊ Õ Ñ¨OK« ŒtÖ’x ã¨O"åk„Éèí=∞ (IX.1) HÍq∞h HÍOK«<åÖË

=∂Ü«∞ Jh, JǨÏOHÍ~°"Õ∞ =∂Ü«∞ Jh (P.168), N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ K≥ѨÙ`å~°∞.

ѨOK« Œj N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∂ ‰õÄ_® „|Ǩχ=¸ •x â◊HÎÜ≥ÿ∞# =∂Ü«∞ JÉèË Œ"Õ∞ Jx

L^•…\™êÎ~°∞.

r=#∞‡HÎ J ≥· fi «ã≤ •úO «Ñ¨Ù qt+ì «. „Ѩu"å~°∞, JO>Ë «y#O « „Ѩܫ∞ «flO

KÕã≤# „Ѩu"å~°∂, „|Ǩχ*Ï˝<åxfl á⁄Ok D Ö’HõOÖ’ LO_»QÆÅ~°x ѨOK« Œt

K≥Ѩ٠«∞Ok. N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ ‰õÄ_® ÉèíQÆ=`åûH∆Í`å¯~°O „Ѩu"åiH©, JO>Ë

HÍ"åÅ#∞‰õΩ#fl „Ѩu"åiH© ÅÉèíº"Õ∞#O\Ï~°∞. ''<Õ#∞ ÔQÅ=ÖË#∞ J<Õ"å_»∞ Z#fl\˜H©

ÔQÅ=ÖË_»∞. `å#∞ =Ú‰õΩÎ_»#x ÉèÏqOKÕ"å_»∞ x[OQÍ<Õ =Ú‰õΩÎ_»∞. `å#∞ | Œ∞ú_»

##∞‰õΩ<Õ "å_»∞ | Œ∞ú_»∞QÍ<Õ LO_çáÈ`å_»∞—— (P.706) ''JÜ≥∂º, WHõ _» JO Œ~°∂

«∞K«Ûù"≥∞ÿ# q∞#Ѩ ѨѨC<Õ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. Z=~°∂ HÍq∞h HÍOK«<åÅ#∞

= ŒÅ_®xH˜ W+ìѨ_»~°∞.—— (P.710) r=#∞‡HÎ Hõey<å ^•xfl =∞~°záÈ=_»O

ã¨OÉèí="Õ∞. (VII 246) (P. 831)

=∞i ^•xfl ™êkèOKÕ =∂~°æ"Õ∞q∞\˜? JÉèϺã¨=¸ "≥·~åQƺ=¸, z «Î Ѩi

â◊√ Œú «, HÍq∞h HÍO[<åŠѨ@¡ HÍ=∞<å~åÇ≤Ï «º=¸ LO>Ë QÍx ÉèíQÆ=O «∞x

xi

Ü«∞O Œ∞ x["≥∞ÿ# ÉèíHÎ, P Œ~°≈O Ѩ@¡ « «Ê~åÜ«∞ « HõÅ∞QÆ=Ù. =∞#ã¨∞û qq èŒ

q+¨Ü«∂ÅÃÑ·H˜ K≥kiáÈ «∂ LO@∞Ok (P.710). #ˆ~O„ Œ<å äŒ Œ «Î (q"ÕHÍ#O Œ

™êfiq∞)`À, ''<åÜ«∞<å, HÍq∞h HÍOK«<åÅ#∞ = ŒÅ‰õΩO_® ÉèíQÆ=O «∞x á⁄O Œ

ÖË=Ù.—— (P.711) JO\Ï~°∞ N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞. ''HÍ=Åã≤Ok f„="≥∞ÿ# "≥·~åQƺO.

X~°nã≤# HõuÎÖÏQÍ LO_®e. JÖÏO\˜ "≥·~åQƺO Hõey# =∂#=Ù_»∞ «#

|O èŒ∞=ÙÅ#∞ #Å¡„`åK«∞Å∞QÍ#∂ WO\˜x XHõ JQÍ èŒ"≥∞ÿ# #∞~Úº(ÉÏq)QÍ#∂

K«∂™êÎ_»∞. (P.703). ÉèíQÆ=O «∞_çÃÑ·# =∞#ã¨∞ xÅѨ_»O ZÖÏQÆ? ''JÉèϺã¨=∞<Õ

Ü≥∂QÆ=Ú. ÉèíQÆ=O «∞x 㨇iOK«_»O „Ѩu ~ÀE JÉèíºã≤OKåe. XHõ ~ÀAÖ’<Õ

ÔQÅ=_»O ã¨OÉèí=O HÍ Œ∞. x «º=¸ ÉèíQÆ=O «∞x „áêi÷OK«_»O =Å# ÉèíQÆ=O «∞_ç

H˘~°‰õΩ «Ñ¨# HõÅ∞QÆ∞ «∞Ok.—— (P.703) JqKå~°=Ú, JO>Ë q"ÕK«##∞ JÉèíºã≤OK«Hõ

áÈ=_»O =∂„ «"Õ∞ JѨ~ÀHõ ∆„|Ǩχ*Ï˝<åxH˜ „Ѩu|O èŒHõ=∞x ѨOK« Œt (IX.31)."≥·~åQƺ=Ú, É’ èŒ (q"ÕHõ=Ú), LѨ~°u Ѩ~°ã¨Ê~° ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ (VI.276). Éè’QÆ"åOKè«

fiáÈ Õ «Ñ¨Ê "≥∂H∆ÍxÔH· Jã¨Å∞ „Ѩܫ∞ «fl"Õ∞ [~°QÆ ŒO\Ï~°∞ N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞. D

q+¨Ü«∞O J ≥· fi « ã≤ •úO «Ö’ "≥Ú Œ@<Õ K≥ѨÊ|_çOk. ™ê èŒ# K« «∞+ìÜ«∞O, JO>Ë

x «º=¸ Jx «º=ÚÅ q"ÕK«# WǨÏÖ’Hõ Ѩ~°Ö’Hõ=ÚÅÖ’ Éè’QÆ"åOKè« ÖˉõΩO_»∞@

â◊=∂ Œ=∂k +¨@¯=¸ "≥∂Hõ∆O Ѩ@¡ HÀiHõ, LO>Ë «Ñ¨Ê J ≥· fi «âßGO q#_®xˆH

JkèHÍ~°O ÖË Œ∞. ZO Œ∞HõO>Ë J ≥· fi`åxfl ã¨iQÍæ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åÅO>Ë fHõ∆"≥∞ÿ#

|∞kúHÍ"åe. =∞#ã¨∞Ö’ HÀiHõÅ∞O>Ë |∞kú "≥Ú Œ∞ÌÉÏi áÈ «∞Ok. q"ÕK«#‰õΩ

Jã¨=∞~°÷=∞=Ù «∞Ok. JÖÏO\˜ "å~°∞ Láêã¨# „áê~°÷# xëê¯=∞Hõ~°‡ W`åº Œ∞Å#∞

J=ÅOaOz |∞kúx ã¨iQÍæ «Ü«∂~°∞KÕã¨∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok. g@xfl\˜h

ѨOK« Œt ‰õÄ_® JOwHõiã¨∞ÎOk (VII 105). TiˆH "å Œ „Ѩu"å^•Å∞ KÕÜ«∞_»O

=Å# Ѷe «O HõO~î°â’+¨ =∂„ «"Õ∞ (VII 107). ''"Õ Œ=¸ ѨÙ~åÏÅ∞ K≥¿ÑÊk qx

^•xx rq «OÖ’ PK«iOKåe.—— (P.609).WHõ J ≥· fi « ã≤ •úO`åxH© ÉèíQÆ=^•~å èŒ# Ѩ~°=ÚÖ·# W «~° ã¨O„Ѩ •Ü«∂

ʼnõÄ QÆÅ ã¨O|O èŒ=∞O`å '<Õ#∞— ÃÑ·#<Õ P è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. D '<Õ#∞—

ã¨=¸ÅOQÍ #tOz Õ Jk J ≥· fi «O. ÖËâ◊=∂„ «"≥∞ÿ<å q∞ye LO>Ë JѨÙ_»∞

'ÉèíQÆ=O «∞_»∞— ‰õÄ_® LO\Ï_»∞, J ≥·fi «ã≤÷uÜÕ∞ ã¨~Àfi « $+ì"≥∞ÿ# ã≤÷u Jx

N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ qã¨Ê+ìOQÍ K≥ѨÙ`å~°∞. P J ≥·fi`å#∞Éèí∂ux á⁄Ok# Ñ≤ ŒÑ¨ uiy

D "åº=ǨiHõ [QÆ «∞ΉõΩ ~åQÆey# "åi<Õ PÜ«∞# 'q*Ï˝#∞—Å∞ Jx K≥ѨÙ`å~°∞.

xii

q^•º~°∞ºÅ∞ JÖÏO\˜ "åi<Õ r=#∞‡‰õΩÎÅx JO\Ï~°∞. P r=#∞‡‰õΩÎÅ∂

q*Ï˝#∞Å∂ ÉèíQÆ=O «∞_ç À «=∞ ѨHõfi JǨÏOHÍ~°O^•fi~å U^À XHõ ã¨O|O èŒO

U~°Ê~°∞K«∞H˘x [QÆ « àϺÏxÔH· «=∞ â◊s~åÅ#∞ xÅ∞ѨىõΩO\Ï~°∞.

™ê=∂#∞ºÅ∞ J ≥· fi « ã≤÷uˆH KÕ~°∞HÀÖË~°∞ QÆ#∞Hõ, KÕ~°∞‰õΩ<åfl P «~°∞"å «

â◊s~åxfl xÅ∞ѨÙHÀÖË~°∞ QÆ#∞Hõ, ѨHõfi JǨÏOHÍ~°O ã¨OáêkOKÕ „Ѩܫ∞ «flOÖ’

ÉèíQÆ=O «∞_ç À XHõ ã¨O|O è•xfl U~°Ê~°∞K«∞H˘x rqOK« =Åã≤OkQÍ

N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å P Õâ◊O. ѨOK« Œt ‰õÄ_® qKå~°O ™ê 茺O HÍHõáÈ Õ è•º#=¸

Láêã¨<å ѨÓ[ WÖÏO\˜=hfl KÕÜ«∞=K«∞Û JO@∞Ok.

J~Ú Õ Jxfl =O@HÍÅ∂ JO ŒiH© r~°‚O HÍ=Ù. Z=iH˜ K«Hõ QÍ r~°‚=∞ÜÕ∞º

=O@HõO "åiH˜ ã¨~°fi„âı+ªO. Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~åxH˜ áÈ~Ú 'Pñ, J ≥· fi «"Õ∞ ã¨~°fi

„âı+ª"≥∞ÿ Õ "Õ∞O •<Õfl áê\˜™êÎO— Jx rq`åxfl â◊√+¨ «~° OÖ’ =º~°÷O KÕÜ«∞‰õΩO_®,

=∞#O rq «OÖ’ J=∞Å∞ Ѩ~°z ÖÏÉèíO á⁄O ŒQÆeˆQ =∂~åæxfl J=ÅOaOK«_»O

|∞kú=∞O «∞Å ÅHõ∆O. J «ºO «=¸ ã¨∂÷Å=∞x ÉèÏqOK«|_Õ q„QÆǨ~å èŒ# •fi~å

‰õÄ_® „|Ǩχ ™êH∆Í`å¯~åxfl á⁄O Œ=K«∞Û#x N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å∞ «=∞ rq «O ^•fi~å

LѨ ÕtOKå~°∞ QÆ •!

WO «=~°‰õÄ K«kq# áê~î°‰õΩʼnõΩ XHõ ã¨Oâ◊Ü«∞O HõÅ∞QÆ=K«∞Û. ѨOK« Œt

LáÈ^•… «OÖ’ N~å=∞Hõ$+¨µ‚Å „Ѩ™êÎ=#ÜÕ∞ Z‰õΩ¯=QÍ L#fl Õ? Jx HÍ~°O Wk:

J ≥· fi «„QÆO ä•Å∞ WѨÊ\˜ =~°‰õÄ "å Œ„Ѩu"å^•Å‰õΩ LѨÜ≥∂QÆѨ_®¤ÜÕ∞QÍx

™ê èŒ#‰õΩ LѨÜ≥∂QÆѨ_»ÖË Œ∞. N~å=∞Hõ$+¨µ‚ LѨ ÕâßÅ ^•fi~å J ≥· fi`åxfl J~°÷O

KÕã¨∞HÀQÆey Õ ™ê èŒ#"≥·Ñ¨Ù =∞#ã¨∞û "≥ÚQÆ∞æ «∞Ok, •s ã¨Ê+ì «~°OQÍ ≥Å∞ã¨∞ÎOk.

Hõ#∞Hõ ZÅ¡~°‰õÄ ™ê 茺"≥∞ÿ# ÉèíQÆ=`åûH∆Í`å¯~åxfl JO Œ~°∂ á⁄O Œ_®xH˜

ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_Õ D L «Î=∞„QÆO ä•xfl áê~î°‰õΩÅ∞ 㨠Œ∞ѨÜ≥∂QÆO KÕ¿ãÎ |∞∞+≤ |∞∞O

fiÛ#@¡=Ù «∞Ok. „ѨHÍâ◊‰õΩÅ Pâ◊Ü«∞O <≥~°"Õ~°∞ «∞Ok.

WO Œ∞Ö’ ã¨∂zOK«|_ç# ѨÙ@ ã¨OYºÅ∞ "The Gospel of Sri Ramakrishna",

1981 ed., Sri Ramakrishna Math, Madras-4 Ö’xq.

WHõ q∞yeOk D "åºMϺ~°K«#‰õΩ q∞H˜ eQÍ ã¨Ç¨ÏHõiOz# ~å=∞Hõ$+‚

\©Hõ‰õÄ (ã¨O㨠$ «O), ™êfiǨ#O Œ ™êfiq∞ "åi ѨOK« Œt J#∞"å^•xH© (POQÆ¡O)

Hõ$ «[˝ «Å∞ K≥ѨÊ_»"Õ∞.

- "åºMϺ`«

N=∞kfi^•º~°º=Úx q~°z «"Õ •O « ѨOK« Œt

„Ѩ^äŒ=∞=Ú: `«`«Îfiq"ÕHõ „ѨHõ~°=Ú

#=∞ó N â◊OHõ~å#O ŒQÆ∞~°∞ áê^•O|∞[Ü«ÚˆQ‡ I

ã¨qÖÏ㨠=∞Ǩ"≥∂ǨτQÍǨτQÍÃã·Hõ Hõ~°‡Ë II1 II

1. QÆ∞~°∞ Õ=ÙÖ·# N â◊OHõ~å#O Œ∞Å áê ŒÑ¨ •‡Å‰õΩ #=∞™ê¯~°=Ú.=¸ÖÏ*Ï˝#=∞<Õ "≥Úã¨ex, ^•x HÍ~°º=~°æ=∞QÆ∞ D Œ$â◊º „ѨѨOK«=Ú#O «\˜ À ã¨Ç¨, „q∞Oy"ÕÜ«Ú@ÜÕ∞ "åi =ÚYºHÍ~°º=Ú.

"åºYº: „áê~°OaèOѨ ŒÅz# „QÆO äŒO xifiѶ∞flOQÍ Ñ¨iã¨=∂Ñ≤Î K≥Ok,

|Ǩïà◊ „ѨKå~°O á⁄O Œ_®xH˜, `å#∞ PK«iOz K«∂Ѩ_»O =Å¡ t+¨µºÅ‰õΩ

=∂~°æ Œ~°≈Hõ =∞=_®xH˜ „QÆO äŒHõ~°Î =∞OQÆàÏK«~° â’¡HÍxfl ~°zOKå~°∞. ѨxÖ’

ѨxQÆ „QÆO äŒ q+¨Ü«∂xfl, „ѨÜ≥∂[<åxfl ‰õÄ_® ã¨∂zã¨∞Î<åfl~°∞.

'â◊O— J#QÍ ã¨∞Y=Ú#∞ HõeyOKÕ"å_»∞ - â◊OHõ~°∞_»∞, [QÆ •#O ŒHõ~°∞_≥·#

Ѩ~°=∂ «‡. 'P#O Œ∞—_»#QÍ x~°uâ◊Ü«∞ „¿Ñ=∂ã¨Ê Œ=∞=_»O KÕ « Ѩ~°=∂#O Œ

~°∂Ѩ"≥∞ÿ# „Ѩ «ºQÍ «‡. â◊OHõ~°∞_»∞ P#O Œ∞_»∞#∞ JQÆ∞@ KÕ « â◊OHõ~å#O Œ∞_»∞,

J#QÍ „Ѩ «ºQÍ «‡`À Jaè#fl=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂ «‡. „Ѩ «ºQÆaè#fl=∞QÆ∞ P Ѩ~°=∂ «‡ÜÕ∞

QÆ∞~°∞=Ù. 'N— J#QÍ qÉèí∂u, k=ºâ◊HÎ. QÆ∞~°∞ÉèíHÎ HõÅ"åiH˜ W+ì ã≤kú <˘ã¨Q

™ê=∞~°÷º=Ú#∞ ã¨∂z™ÈÎOk.

J*Ï˝#=Ú "≥Úã¨e =Öˇ Œ∞óY=Ú#∞ Hõeyã¨∞ÎOk. P =¸ÖÏ*Ï˝#=Ú Ü≥ÚHõ

qÖÏã¨"Õ∞, HÍ~°º~°∂Ѩ"Õ∞ - D ' Œ$â◊º=∂# [QÆ «∞Η. N QÆ∞~°∞ Õ=ÙÅ =ÚYºHÍ~°º=Ú

D =¸Å*Ï˝# =∞Hõ~°=Ú#∞ ã¨qÖÏã¨=ÚQÆ „q∞Oy "ÕÜ«Ú@ÜÕ∞. W@∞¡ r=

„|Ǩχ=ÚÅ UHõ «fi"Õ∞ „QÆO äŒ=Ú#‰õΩ q+¨Ü«∞=Ú. ã¨=¸Å=ÚQÆ Œ∞óY <åâ◊=Ú,

xã‘û=∞=∞QÆ∞ ã¨∞Y „áêÑ≤ÎÜÕ∞ „QÆO äŒ „ѨÜ≥∂[#O.1

2 "Õ •O « ѨOK« Œt

« åÊ^•O|∞~°∞Ç¨Ï ŒfiO Œfi ¿ã"åx~°‡Å KÕ «™ê"£∞ I

ã¨∞YÉ’ è•Ü«∞ « «Î fi㨺 q"ÕHÀ-Ü«∞O qnèÜ«∞ Õ II2II

2. N QÆ∞~°∞ Õ=ÙÅ áê Œ Ѩ •‡Å#∞ ¿ãqOK«∞@ KÕ « z «Îâ◊√kú Hõey#"åiH˜ Jã¨Å∞ « «ÎfiO ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°÷=∞=_®xH˜ D q"ÕK«# KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk.

"åºYº: ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°÷=∞=_»O „QÆO ä•xH˜ J"åO «~° „ѨÜ≥∂[#O. r=

„|Ǩχ=ÚÅ UHõ «fiO Jã¨Å∞ « «Î fiO. ^•xÃÑ· P~ÀÑ≤OK«|_ç# [QÆ «∞Î Ü≥ÚHõ

<å<å`åfixfl qKå~° KÕã≤ ˘ÅyOK«_»"Õ∞ q"ÕHõO. Ü«ÚHÎ ( «~° O), J#∞Éèí=O J<Õ

Ô~O_çO\˜x P„â◊~ÚOz ã≤ •úO «O KÕÜ«∞|_»∞`ÀOk. P «~°∞"å « =∂„ «"Õ∞

LáÈ ŒƒÅHõ=ÚQÆ „â◊√u „Ѩ™êÎqOK«|_»∞K«∞#flk.

â◊|Ìã¨Ê~å≈^ŒÜ≥∂ "Õ^•º "≥·z„`åº`ü *ÏQƈ~ Ѩ$^äŒH± I

« ÀqÉèíHÍÎ « «ûOq ≥·Hõ~°∂áêº#fl aè Œº Õ II3II

3. â◊|Ìã¨Ê~å≈ Œ∞Ö·# WO„kÜ«∞ q+¨Ü«∂Å∞ *Ï„QÆ Œ=ã÷Ö’ "Õ~°∞ "Õ~°∞QÍ≥eÜ«∞|_»∞ «∞<åfl~Ú. "å\˜H˜ PÜ«∂ „Ѩ ÕºHõ «Å =Å¡ ÉèË ŒO LOk. HÍx g\˜x

QÆ∂iÛ# *Ï˝#=ÚÅxfl *Ï˝#"Õ∞ J=_»O KÕ « *Ï˝#OÖ’ ÉèË ŒO ÖË Œ∞. HÍ|\ì*Ï˝#O UHõ~°∂Ѩ"Õ∞.

"åºYº: WO„kÜ«∂Å ^•fi~å q+¨Ü«∞ „QÆǨÏO *Ï„QÆ Œ=ã÷‰õΩ QÆÅ ÅHõ∆O.

q+¨Ü«∂Å#∞ „QÆÇ≤ÏOKÕ *Ï˝#O q+¨Ü«∂Å #∞O_ç aè#flO. HÍx â◊|Ì *Ï˝#O, ã¨Ê~°≈

*Ï˝#O, Jâ◊fi *Ï˝#O, QÆ[ *Ï˝#O "≥Ú ŒÖ·# Jxfl q+¨Ü«∞ *Ï˝<åÅÖ’#∞ L#flk

*Ï˝#O XHõ>Ë Hõ#∞Hõ *Ï˝#OÖ’ ÉèË ŒO ÖË Œ∞. Jk UHõã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞.

'㨠«ºO *Ï˝# =∞#O «O „|Ǩχ— Jx „â◊√u. 㨠ü z ü P#O Œ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÆ

„|ǨχO K≥ѨÊ|_»∞`ÀOk. r=ã¨fi~°∂ѨO ‰õÄ_® J Õ Jx K«∂Ѩ_®xH˜ „Ѩ äŒ=∞=ÚQÆ

r=Ùx *Ï˝# ã¨fi~°∂ѨO K«∂Ѩ|_»∞`ÀOk. ã¨Oq ü, z ü, (K≥· «#ºO), *Ï˝# â◊ÉÏÌÅ∞

ã¨=∂<å~°÷HÍÅ∞.

« ä• ã¨fi¿Ñfl-„ « "Õ ŒºO «∞ # ã≤÷~°"£∞ *ÏQÆ~ ã≤÷~°"£∞I

« Õƒù À- «ãÎÜ≥∂ó ã¨Oq ÕHõ~°∂áê # aè Œº Õ II4II

4. ã¨fiáêfl=ã÷Ö’ ‰õÄ_® J>Ë¡. ã¨fiѨflq+¨Ü«∂Å∞ Jã≤÷~°"≥∞ÿ#q. *Ï„QÆ üq+¨Ü«∂Å∞ ã≤÷~°"≥∞ÿ#q. *Ï„QÆ ü ã¨fiáêflʼnõΩ ÉèË ŒO WO « =∂„ «"Õ∞. *Ï„QÆ ü*Ï˝#O, ã¨fiѨfl*Ï˝#O Ô~O_çO\˜Ö’ *Ï˝#O UHõã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. ^•xÖ’ ÉèË ŒO ÖË Œ∞.

End of Preview.

Rest of the book can be read @

http://kinige.com/book/Vedanta

+Panchadasi

* * *