IMM Seminar

UNIVERSITETI I MITROVICS

FAKULTETI I TEKNOLOGJIS

INXHINIERIA E MBROJTJES S MJEDISIT

PUNIM SEMINARI

Lnda:

Inxhinieria e mbrojtjs s mjedisit

Tema:

Trajtimi i ujit pr pije

Mentori: Kandidati:

Dr. sc. Blerim BARUTI Vedat Miftari

Janar 2014

HYRJE

Shtimi i madh i popullsis n bot dhe zhvillimi i industris dhe lmive t tjera kan br q nevojat pr ujin t jen t mdha.

Kur flitet pr ndotjen e mjedisit ktu hyn edhe ndotja e ujit t pijshm, q sht problemi m serioz, e kt po e bn pakujdesia e madhe e njerzve.

Ndryshimi i kualitetit t ujit mund t jet si rezultat i ndryshimeve atmosferike, stinve t vitit, prbrjes kimike e biologjike, etj.

Kosova si pjes e Evrops sht nj nga shtetet m popullsi m t dendur, ku ka nj siperfaqe prej 10887 km2 dhe afersisht 2 milion banor dhe sht e njohur me resurse te mdha e t shumta natyrore.

Edhe pse Kosova ka nj pasuri t madhe ujore, n shum vendbanime t saj ndihet munges e ujit t pijshm.

N Kosov rreth 70% e popullsis jetojn ne zona rurale, dhe rreth 65% te tyre ujin pr pije e marrin nga puset (bunaret, krojet, etj.).

sht m rndsi t ceket se jo vetem burimet individuale t ujrave, por edhe ato kolektive n vendin ton jan hulumtuar shum pak.

Objekt studimi n kt seminar sht trajtimi teknologjik i ujit t pijshm n impiantet e trajtimit.

Treguesit e cilsis s ujit

Element kryesor, q prcakton kualitetin e nj burimi t ujit, sht prbrja dhe koncetrimi i prmabajtjes s materieve kimike dhe biokimike n uj.

Standardet, t cilat aplikohen pr kontrollimin e ujit jan standarde relative ose absolute. Standarde relative jan, kur krkohen kriteret primare t ujit si sht: uji pr pije duhet t jet i pastr n aspekt fizik, kimik dhe bakteriologjik. Ndersa, standardi absolut nnkupton kur per kualitet t ujit aplikohen standardet nacionale t cilat n prpikri (sakt) e caktojn prmbajtjen kimike, bakteriologjike apo cilsit fizike t ujit pr seciln kategori, dhe si vlera ligjore t tilla aplikohen domosdo gjat shfrytzimit t ujrave sipas destinimit q ka.

Uji pr pije duhet ti plotsoj t gjitha kriteret sipas rregulloreve pr uj t pijshm, e kto jan:

Prdorimi i ujit

Prdorimi i ujit sht i shumllojshm. Sa sht i nevojshm uji pr mbajtjen e do organizmi t gjall, pr nevoja t prditshme t njeriut dhe n industri mund t shihet n tabeln vijuese:

Tabela 3: Shpenzimi ditor i ujit nga aktiviteti i tij.

TRAJTIMI TEKNOLOGJIK I UJIT

Prgjithsisht prfshin disa trajtime ose largime t disa prbrsve jo t favorshm pr ujin e pijs si: largimi i shijs dhe ers, shkriptzimi ose demineralizimi, dhe dezinfektimi.

Proceset dhe operacionet pr pastrimin e ujit pr pije

Uji n natyr, i cili shfrytzohet pr nevoja t ndryshme: pr pije, pr higjien, pastaj pr nevoja t industris, t bujqsis e nevoja tjera duhet t ket shkall t caktuar t pastrtis, e cila u prgjigjet standardeve t ujit pr nevoja adekuate.

Uji n vete prmban materie t ndryshme kimike, t cilat mund t jen t suspenduara ose t tretura t cilat arrijn deri tek uji prmjet hapsirs npr t ciln rrjedhin (siprfaqes s litosfers, prmjet shtresave hidrogjeologjike, prmjet atmosfers).

Proceset pr pastrimin e ujit, t cilat duhet t aplikohen pr pastrimin e tij bazohen n reagimet, q duhet t kryhen pr prmirsimin e cilsive fizike, kimike dhe bakteriologjike t ujit. Pr t arritur kualitetin e duhur tek uji, i cili mund t prdoret pr pije dhe pr nevoja t tjera, duhet t kryhen disa procese prmirsuese.

Pr kryerje t ktij procesi prdoret kalcium hidroksidi dhe natrium karbonati.

Ca(HCO3)2+Ca(OH)2=2CaCO3+2H2O

kur kemi pH 8-9 dhe me kt rast pH luan rol n kryerjen e procesit.

Kur kemi pH>10, ather reaksioni zhvillohet

MgSO4 +Ca(OH)2=CaSO4+Mg(OH)2

Natrium karbonet:

CaSO4+NaSO3=2CaCO3+Na2SO4.

Pr zbutjen e ujit prdoren disa metoda kryesore si:

1.Metoda kimike

2 Metoda me fundrrim dhe

3.Metoda jonike

Zbutja e ujit (prmirsimi i pH)

Ajrimi i ujit

Ky sht proces, i cili bn przierjen ndrmjet ujit dhe ajrit (ajr ose oksigjen i pastr prmjet kontaktit). Ky proces kryhet, duke kontaktuar uji me ajr ose me oksigjen t pastr. Pasi q uji, i cili nuk ka oksigjen t mjaftueshem ka gazra tjera, q bhet kontaktimi i ujit me ajr t pastr, prandaj gazrat, t cilat jan prezent t tretura n uj si sht : metani, oksidi i sulfurit, karbondioksidi jan t dmshm pr njeriun, pastaj uji ka shije t pakndshme etj. Kto gazra duhet t menjanohen nga uji q t prmirsohet kualiteti i tij.

Figura 2.5. Ajrimi i ujit.

Largimi i shijs dhe ers

Pr kt qllim kryesisht prdoren kto metoda:

Metoda e ajrosjes,

Metoda e prpunimit me karbon aktiv dhe

Metoda e ozonizimit

Metoda e ajrosjes sht njra nga metodat m t vjetra, mirpo ajo nde sht mjaft e prdorur dhe efikase pr largimin e shijes dhe ers s ujit. Me metodn e ajrosjes nuk mund t largohet era dhe shija e ujit, e cila rrjedh nga klorfenoli.

Metoda e prpunimit me karbon aktiv sht metoda m efikase dhe m e prhapur pr largimin e shijes s ujit. N t shumtn e rasteve trajtimi i ujit bhet n aparatin pr filtrim n mesin e t cilit vendoset nj shtres e rrs s kuarcit dhe zhavorit. N raste t veanta prdoren edhe filtrat special me karbon aktiv, q vendosen pas filtrit t rrs, mirpo edhe kjo metod prcillet me mangsi si jan: shprlarja e shpesht e filtrit, deaktivizimi i shpejt i tij dhe korodimi i pjesve metalike.

Metoda e ozonizimit sht njra prej metodave m t sofistikuara, e cila jep efekte t knaqshme pr evitimin e ers dhe shijs s pakndshme t ujit.

Shkripzimi apo demineralizimi i ujit

Problemi i shkripzimit t ujit lindi nga nevoja e prdorimit t ujit t detit.

Pr demineralizimin e plot t ujrave prdoren:

Metoda e kmbimit jonik, elektrokimike, e ajrosjes dhe e destilimit

Metoda e kmbimit jonik kjo metod pr demineralizimin e plot t ujit prdor sistemin e filtrave kationik dhe anionik, Ktu s pari largohen kriprat e kalciumit dhe magnezit, pastaj sulfatet, kloruret, gazrat dhe n fund silikatet.

Figura 2.7. Rerzervuar i demineralizimit t ujit.

Metoda elektrokimike sht mjaft efikase, por e shtrenjt, prandaj prdoret rrall. Kjo metod mbshtet n ndarjen e anioneve dhe kationeve t tretura n uj nprmes fundrrimit t tyre mbi siprfaqet e katodave dhe anodave.

Metoda e ajrosjes prdoret rrall vetm ather kur ujrat jan t pasura me kripra t hekurit.

Metoda e destilimi kjo metod njherit sht mnyra m e prsosur e demineralizimit t plot t ujit. Prdorimi me prmasa m t mdha sht i kufizuar me shpenzime t larta t energjis termike.

Dezinfektimi (dekontaminimi) i ujit

Me dezinfektim (dekontaminim) t ujit kuptojm prmbledhjen e veprimeve fizike, kimike dhe fiziko-kimike me an t t cilave bhet asgjsimi i bakterieve q shkaktojn smundje ngjitse dhe oksidimi i materieve organike.

Pr kt qllim prdoren dy metoda:

Metoda me reagjent dhe metoda pa reagjent

Metoda me reagjent perfshin klorizimin dhe ozonizimin. Veprimi i klorit shpjegohet me faktin se ai bn oksidimin e substancave organike t protoplazms s bakterieve sidomos bacileve t tifos s zorrve dhe dizenteris, t vibroneve, t kolers etj.

Procesi i dezinfektimit me ozon, sipas t dhnave nga praktika ozoni zhduk bakteriet 13 15 her m shpejt se klori, prve ksaj manipulimi me t sht shum m i leht dhe m pak i rrezikshm dhe nuk l asnj pasoj n shije dhe ern e ujit.

Metoda e dezinfektimit t ujit pa reagjent zhvillohet me rrezatimin e ujit me rreze UV, me prpunimin e tij me valt supersonike dhe me prpunim termik. Kto metoda jan mjaft t efektshme, por prdorimi i tyre sht i shtrenjt.

Prfundimi dhe rekomandimet

Uji prdoret si pr pije ashtu edhe pr industri e shum fusha tjera t jets, prandaj trajtimi i tij duhet t bhet n menyra profesionale.

Uji pr pije duhet ti plotsoj t gjitha kriteret sipas rregulloreve pr uj t pijshm:

Metodat fizike dhe kimike jan shum t shtrenjta dhe mirmbajtja e tyre krkon personel t trajnuar dhe profesional, n krahasim me metoden biologjike qe kushton lir dhe rritja e mikroorganizmave bhet shum efikas dhe n menyr t shpejt, prandaj rekomandohet kjo metod para tjerave.