IEA-Entrepreneurship Ecosystem in Iran - Farsi

رانیا در ینیکارآفر ستمیاکوس تیوضع مطالعه

(اهواز راز،یش اصفهان، مشهد،) شهر کالن چند در ینیکارآفر طیمح سهیمقا با

2931زمستان

کشور یصنعت نانیکارآفر کانون

کارآفرینی در ایرانمطالعه وضعیت اکوسیستم

1

نیعناو فهرست

4 .......................................................................................................................................................................................... یتیریمد خالصه

5 ........................................................................................................................................................................................ اتیکل – اول فصل

5 ............................................................................................................................................................................................ :مقدمه. 1-1

5 .............................................................................................................................................................. قیتحق ضرورت و مساله انیب. 1-2

6 ................................................................................................................................... یستمیاکوس دگاهید از ینیکارآفر اتیادب و مفهوم. 1-3

6 ..................................................................................................................................................... .........................ستمیاکوس مفهوم. 1-3-1

6 ..................................................................................................................................................... .........................ینیکارآفر مفهوم. 1-3-2

7 ..............................................................................................................................................ینیکارآفر ستمیاکوس مفهوم و دگاهید. 1-3-3

321 .............................................................................................................................................. ینیکارآفر ستمیاکوس یها شاخص. 1-3-4

22 ......................................................................................................................................................... رانیا در ینیکارآفر یکل ریتصو. 1-4

21 ................................................................................................................................... رانیا ینیکارآفر ستمیاکوس گرانیباز یبررس – دوم فصل

21 ............................................................................................................................................................................. تیحاکم و دولت. 2-1

21 ............................................................................................................................................... یاجتماع رفاه و تعاون و کار وزارت .2-1-1

24 ................................................................................................................................ :یجمهور استیر نهاد یفناور و یعلم معاونت .2-1-2

25 ................................................................................................................................................... یفناور و قاتیتحق علوم وزارت .2-1-3

26 ..........................................................................................................................................................پرورش و آموزش وزارت .2-1-4

27 .............................................................................................................................................................یکشاورز و جهاد وزارت .2-1-5

27 ................................................................................................................................................................................ یشهردار .2-1-6

21 ....................................................................................................................................................................... یدانشگاه جهاد -2-2

21 ............................................................................................................................................................ یپژوهش و یآموزش ینهادها. 2-2

23 ............................................................................................................................................................ ینیکارآفر آموزش مراکز .2-2-1

11 ....................................................................................................................................................................................... ها رسانه .2-3

11 ................................................................................................................................................... ..............................تفاهم روزنامه. 2-3-1


2

12 .......................................................................................................................................................................... ..یمال نیتام مراکز .2-4

12 ................................................................................................................................................... ...........الحسنه قرض یها صندوق. 2-4-1

12 ............................................................................................................. یخصوص ریپذ خطر گزاران هیسرما و هیسرما نیتام یشرکتها. 2-4-2

11 ................................................................................................................................................... .....................یدولت یها صندوق. 2-4-3

14 ..................................................................................................................................................... نهاد مردم و یدولت ریغ یسازمانها .2-5

14 .................................................................................................................................................... ................................یبازرگان اتاق. 2-5-1

14 ................................................................................................................... (رانیا ینیکارآفر کانون) کشور یصنعت نانیکارآفر کانون. 2-5-2

1415 ................................................................................................................................................ ........نیکارآفر ریمد زنان انجمن. 2-5-3

15 .............................................................................................................................................جوانان و زنان ینیکارآفر توسعه ادیبن. 2-5-4

15 .................................................................................................................................................... ................رانیا نانیکارآفر خانه. 2-5-5

15 ................................................................................................................................................................ شتابدهندهها و انکباتورها .2-6

1516 ............................................................................................................................................... یفناور و علم یپارکها و رشد مراکز .2-7

16 .................................................................................................................................................. :ینیکارآفر یدادهایرو و جشنوارهها.2-8

16 .............................................................................................................................................. ییبها خیش ینیآفرفن یمل جشنواره. 2-8-1

1617 ................................................................................................................................................ ...........رانیا در کندیو استارتاپ. 2-8-2

17 .............................................................................................................................. فیشر کار و کسب توسعه و ینیکارآفر جشنواره. 2-8-3

17 .................................................................................................................................................... ........اکبر یعل حضرت جشنواره. 2-8-4

11 ......................................................................................................... کشور کالنشهر چهار در ینیکارآفر ستمیاکوس سهیمقا و لیتحل - سوم فصل

13 ............................................................................................................................................ مشهد شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-1

9192 ..................................................................................................................................... اصفهان شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-2

99 ............................................................................................................................. (خوزستان)اهواز شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-3

96 ............................................................................................................................................ رازیش شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-4

91 ................................................... (شهر هر ینیکارآفر ستمیاکوس یچالشها) یبررس مورد یکالنشهرها ینیکارآفر ستمیاکوس یقیتطب سهیمقا. 3-5

41 .................................................................................................................................................................................................. ها چالش

41 ............................................................................................................................................................................................... یبند جمع


3


4

یتیریمد خالصه

ی طی های کلیدبا نگاهی به گزارش های جهانی در عرصه کارآفرینی و مقایسه ایران با دیگر کشورها و همچنین مقایسه سیر نزولی شاخص

ه کارآفرینی برای بهبود وضعیت و ایفای صحیح نقش خود که الزم است کلیه بازیگران عرص پیداستوضوح ه سالهای گذشته در کشور، ب

.کنندجزم عزم خود را

گیری از الگوهای موفق جهانی و پی بردن به اهمیت نگاه اکوسیستمی به مقوله کارآفرینی، از این رو کانون کارآفرینان صنعتی کشور با بهره

نقشه تواندوضعیت اکوسیستم کارآفرینی در ایران، میمطالعه ل از نسبت به مطالعه وضعیت آن در کشور اقدام نموده است. نتیجه حاص

رغم مطالعات متعددی کهاهمیت اجرای این تحقیق آن است که تا بحال علی راهی را برای کانون و دیگر بازیگران این عرصه ترسیم نماید.

طور جزئی مورد مطالعه قرار نداده است.ه را ب آن هیچیک نگاه اکوسیستمی به کارآفرینی نداشته و، در حوزه کارآفرینی صورت گرفته

اهواز و همچنین مقایسه آن با تهران و نقشه کالنشهر مشهد، اصفهان، شیراز و 4آفرینی آنها در کانون با مطالعه بازیگران اکوسیستم و نقش

بین بازیگران منسجم یارتباط شبکه فقدان( 1: )ها عبارتند ازچالش کلیدی را شناسایی و اولویت بندی نموده است. این چالش 5کلی کشور،

ینیکارآفر یهاآموزش( 4) استگذاریس ینهادها تعدد( 3) ینیکارآفر موفق یهاداستان با رابطه در یرسان اطالع فقدان (2و کارآفرینان )

یواقع نیکارآفر شناخت عدم (5) ناکارآمد

مایند. ها نتاثیر و تکراری سعی در رفع این چالشیت های خود و حذف اقدامات بیکلیه بازیگران حوزه کارآفرینی الزم است با شناخت ظرف

سازی آن به خوبی میسر خواهد بود.این امر از طریق آشنایی الگوهای موفق در جهان و بومی


5

اتیکل – اول فصل

:مقدمه. 1-1

وتی های جدید و متفاحلراه حل مشکالت و تنگناها، الگوها و های است کشرایط اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی امروز کشور به گونه

که بین رشد اقتصادی و تعداد کارآفرینان در یک کشور همبستگی مثبت وجود دارد، زیرا کشوری است تحقیقات نشان داده . کندرا طلب می

.ر استتری برخورداهای تجاری و اقتصادی قویکه دارای تعداد زیادی کارآفرین باشد از محرك

ی و بازیگران عرصه کارآفرین دیدگاهدر این .اکوسیستمی مورد بررسی قرار دهیمدیدگاه در این تحقیق بنا داریم کارآفرینی در ایران را با

در واقع حیات کارآفرینی در .های این اکوسیستم در وضعیت کارآفرینی مورد بررسی قرار می گیردشان در قالب زیرسیستمهایفعالیت

. های موجود میان ایشان استکاریران بسته به تعامل مثبت میان این بازیگران و رفع موازیای

آفرینی،ازیگران عرصه کارشده توسط هر بخش از بهای انجامتحلیل فعالیتدر بررسی وضعیت کارآفرینی با رویکرد اکوسیستمی عالوه بر

جهت بهبود وضعیت ریزیتوان با این بررسی برنامهمی قابل تحلیل است ونیز یبین بخشهای های مشترك، موازی و همکاریفعالیت

قا ژیک توسعه کارآفرینی را ارتهای استراتاثربخشی برنامهو دادهبه سهولت انجام را های مرتبط در این حوزهبخشکارآفرینی و روابط بین

.داد

قیتحق ضرورت و مساله انیب. 1-2

ر باید تحلیل درستی از وضعیت کارآفرینی ددر ابتدای امر کارآفرینی توسعه به منظورسیاستگذاری و یزی رباید توجه داشت جهت برنامه

ینی واقع در این بررسی کارآفر در .باشداکوسیستمی می کارآفرینی از دیدگاهوضعیت بررسی ،کارهای این تحلیلیکی از راه .کشور داشت

تر ذکر طور که پیشهمان. که با هم در تعامل هستندزای زنده و پویای مختلفی تشکیل شده را در قالب یک اکوسیستم می نگریم که از اج

. گرددز لحاظ میروابط بین این عناصر نی ،دهنده کارآفرینیاین دیدگاه عالوه بر عناصر تشکیلدرشد،


6

ر کشورمان صورت گرفته، تحلیلی که برپایه های متنوعی که در حوزه کارآفرینی درغم بررسیاین پژوهش از آن جهت پیشگام است که علی

.شودباشد و نگاه اکوسیستمی در ایران به طور کل نگاهی نوآورانه محسوب میدیدگاه اکوسیستمی باشد بسیار اندك می

:به شرح زیر میباشندسواالت اصلی ما در این پژوهش

و رشد کارآفرینی کدامند؟کارآفرین موانع ورود .1

شوند؟گذار مربوط میسازوکارهای نهادی، قانونی، تنظیم کننده و سیاستاین موانع چگونه به .2

برای توانمند سازی کارآفرینان چه تغییراتی در اکوسیستم باید انجام گیرد؟ .3

؟ندگذاری که برای حمایت از اصالح فضای کسب و کار باید مد نظر قرار بگیرند کدامهای سیاستحوزه .4

در های محیط کارآفرینی و بازیگران محیط کارآفرینی ها، موانع و چالشها، باورها، تجربهشف نگرشهدف اصلی از انجام این پژوهش ک

.می باشد جمهوری اسالمی ایران

یستمیاکوس دگاهید از ینیکارآفر اتیادب و مفهوم. 1-3

ستمیاکوس مفهوم. 1-3-1

ست د. واژه اکوسیستم برای اولین بار در اثر منتشر شده اکولوژیباشمی« سیستم»و « اکولوژیکی»مخفف و ترکیب کلمات « اکوسیستم»کلمه

یک نظرسنجی از اعضایش خواست که شناسان بریتانیا، دروقتی انجمن بوم .مورد استفاده قرار گرفت 1۳35سال در آرتور تنسلی انگلیسی

Cherreett) ها تکرار شدمفهومی بود که بیش از هر چیز در فهرست« اکوسیستم»شناختی را ارائه کنند یم بومترین مفاهفهرست مهم

1989.)

ای از تعامالت میان بنابراین شبکه. (در ارتباط هستند)که با اجزای غیر زنده محیط ای از موجودات زنده استیک اکوسیستم مجموعه

هم در ارتباطند. شان اکوسیستم را تعریف می کند. همه این ها از طریق جریان انرژی و چرخه مواد با و اجزای محیط نظر مورد موجودات

مفهوم کارآفرینی. 1-3-2

ریزی و سازماندهی کردن، پذیرش ریسک و جذب سرمایه به منظور برنامه متعهد شدن به یک ایده نوآورانه،»تواند یک تعریف کارآفرینی می

را هـای یک فعالیت اقتصادیشود مخاطرهکارآفرین کسی است که متعهد می: دانشگـاهی وبستر نامههابـر تعریف واژبن .باشد «خلق ارزش

ک زمان، منابع، ریس توجه بهفرآیندی که بتواند با استفاده از خالقیت، چیز نویی را همراه با ارزش جدید با ،سازماندهی، اداره و تقبل کند

های بزرگ اعم از دولتی و حتی شرکت .تواند سازمانی هم باشدمی و فردی نیست لزوماکارآفرینی . وردبیاوجود هو به کارگیری همراهان ب

. زنندبتوانند به کارآفرینی دست می نیزخصوصی

http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1&preload=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C&editintro=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%B3&summary=%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF+%DB%8C%DA%A9+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87+%D9%86%D9%88+%D8%A7%D8%B2+%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D9%82+%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1&nosummary=&prefix=&minor=&create=%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF

http://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%AA%D9%86%D8%B3%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1&preload=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C&editintro=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%B3&summary=%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF+%DB%8C%DA%A9+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87+%D9%86%D9%88+%D8%A7%D8%B2+%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D9%82+%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1&nosummary=&prefix=&minor=&create=%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA+%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86+%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87+%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF


7

ظر از ن. انددکار میو ها، ارضای نیازها از طریق نوآوری و تأسیس یک کسب کارآفرینی را قبول مخاطره، تعقیب فرصت «روبرت نشتات»

ر پایه بنا نهادن کار ب و ای مدیریتی، استانداردسازی محصولهکاربردن مفاهیم و تکنیکه واقع ب و درکارآفرینی یک رفتار «پیتر دراکر»

.استآموزش

.است نشده یرد ارائهقرار گ نظرانصاحب همه که مورد پذیرش یکامل و جامع تعریف از واژه کارآفرینی هنوز هم همانطور که مشهود است

مورد توافق تر، بیشدر فرآیند توسعه کارآفرینان و نقش شومپیتر از کارآفرینی جوزف، مشهور اتریشی اقتصاددان و تعاریف تئوریحال با این

وی باشد و نقشمی و موتور توسعه صادیاقت در توسعة محرکه اصلی نیروی کارآفرین ،نظر وی به. باشدمی زمینه در این محققین و ارجاع

و کار دانستمی (innovation)« نوآوری»را کارآفرین شومپیتر مشخصه اصلی. از مواد تازه هاییا ایجاد ترکیب از نوآوری است عبارت

و کارآفرینی نوآوری پویا از طریق تعادل که کندمی هاشار «اقتصاد پویا نظریة» در کتاب وی. دنمو تعریف «انهخالق تخریب»را کارآفرین یک

.هستند اقتصاد سالم یک گردد و اینها مشخصةایجاد می

ینیکارآفر ستمیاکوس مفهوم و دگاهید. 1-3-3

یف ارائه شده عرترین تدر این تحقیق ما وسیع. سیسیتم در طبیعت، اکوسیستم کارآفرینی از چند جزء کلیدی تشکیل می شودومثل یک اک

به ترتیب این اجزاء در زیر. حیاتی هستند و باید به طور همزمان و موازی رشد کنند ءهمه این اجزا. مطرح می کنیمرا 1آیزنبرگ توسط

:اندحروف الفبای انگلیسی لیست شده

حمایت از کارآفرینان و پذیرش شکست فرهنگ .1

2مشتری و بازار .2

توسط آنان شده اندازیکارهای راهوو کسب 3کارآفرینان .3

پذیر گزاران مخاطرههای سرمایه گذار، سرمایهفرشته: 4تامین منابع مالی .4

5قوانین و مقرراتچارچوب .5

1 Daniel Isenberg

2 Customers and markets

3 Entrepreneurs

4 Financing

5 Legal and regulatory framework


8

6ارتباطات .6

(رادیو و تلویزیون و غیره وبالگ ها ، رسانه های اجتماعی، نشریات، روزنامه ها، مجالت،) 7رسانه .7

ز قبیل حسابداران و حسابرسان، وکال و غیرهو ارائه دهندگان خدمات حرفه ای ا 8بخش خصوصی .8

(تحقیق و توسعه) ۳و مراکز تحقیقاتی هادانشگاه .۳

های های غیر دولتی گروه یا انجمنهای تجاری، سازمانهایی مثل اتاق بازرگانی، همکارینهادچیزی که شامل 11صدای صنعت .11

.شوندمی ها و غیرهغیر رسمی کارآفرینی، انکباتورها، شتاب دهنده

ق باشد و تعابیر و مصادیمتفاوت می مختلفبا وضعیت کشورهای متناسبکلی و عمومی است و البته باید توجه داشت که این تعاریف

گیرد. و یا در برخی تحقیقات متعددی خواهد داشت مثال اتاق بازرگانی در کشور ما ماهیت یک انجمن را دارد و در دسته صنعت قرار نمی

در کنار انکباتورها یک بازیگر مجزا تلقی می شوند. ها خوددهندهشتاب

.نشان می دهد را پیچیدگی ها و وابستگی های اکوسیستم کارآفرینی طرح شده به وسیله آیزنبرگ که شکل زیر

مشتریان اولیه شبکه نیروی کار موسسات آموزشی

مدارج

عمومی)آکادمیک و

حرفه ای(

تربیت کارآفرینان ویژه

د مهارتماهر و فاق

کارآفرینان سریالی

خانواده های نسل بعدی

شبکه کارآفرینان

شبکه های خارج از

کشور

شرکت های چندملیتی

پیشگامان تکنولوژی

متخصص در تولید

مشتریان مرجع

بررسی اولیه

کانال های توزیع

6 Liaisons

7 Media

8 Private sector

9 Universities and Research & Development

10 Voice of the industry


9

ازیرساخت ه پشتیبانی حرفه ای نهاد های غیر دولتی هنجار های اجتماعی

تحمل ریسک، اشتباه،

ریسک

نوآری، خالقیت، آزمایش

وضعیت اجتماعی

کارآفرینان

خلق ارزش

جاه طلبی، تحریک

ارتقاء کارآفرینی در حوزه

های غیر انتفاعی

مسابقات طرح کسب و کار

کنفرانس

انجمن های دوستانه

کارآفرینی

حقوقی

حسابداری

بانکداران سرمایه گذار

مشاوران و متخصصان

نیف

ارتباطات از راه دور

حمل و نقل و تدارکات

انرژی

منطقه، مراکز انکباتوری، خوشه

ها

یمال نیتام دولت موفق یها داستان یرهبر

حمایت صریح

مشروعیت اجتماعی

باز کردن درهای پیشرفت

استراتژی کارآفرینی

ضرورت، بحران و چالش

موفقیت های قابل رویت

ای سرمایه ایجاد ثروت بر

گذاران

شهرت بین المللی

نهاد ها مثل سرمایه

گذاری،

حمایت مالی مثل

تحقیق و توسعه و

حمایت های مالی شروع

کسب و کار

مشوق های مقرراتی

مثل مزایای مالیاتی

وام های کوچک

فرشته های سرمایه گذار،

دوستان و خانواده

مرحله صفر سرمایه گذاری

مخاطره پذیر

مالی سرمایه گذاران حمایت های


سهام خصوصی

بازارهای سرمایه گذاری عمومی

بدهی


10

ینیکارآفر ستمیاکوس یها شاخص. 1-3-4

ی اهرمعیا گیری کرد.و اندازه های مختلف آن تعریفهائی برای جنبهکارآفرینی الزم است شاخص جهت سنجش اثربخشی اکوسیستم

:از جمله ،دنتم کارآفرینی وجود داروسیسمتعددی برای سنجش موفقیت اک

در هر سال 11(پتنت) اتدرخواست ثبت اختراع تعداد

تعداد کارآفرینان

هزار نفر از جمعیت111کارهای راه اندازی شده به ازای هر وتعداد کسب

(به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی)زان بودجه و حمایت مالی از تحقیق و توسعه یم

اران مخاطره پذیرگذسرمایهمیزان مبادالت (Venture Capital)

کار های راه اندازی شدهوهای مالی حمایت شده از کسبمیزان طرح

ی و مقرراتیوننهای قاقابل اطمینان بودن چارچوب میزان پایداری و

فکریقانون مالکیت

ت و راه اندازی شرکتمیزان سهولت ثب

کارهای نوپاو اران مخاطره پذیر و کسبگذمشوق های مالیاتی برای سرمایه میزان

مرتبط با کارآفرینیبرگزار شده تعداد رویدادهای

های اجتماعی و به صورت خودجوش و مستقل فته از سرمایهرمرتبط با کارآفرینی که برگ شدهخته اندا های ارتباطی راهتعداد شبکه

د.نشکل گرفته باش

ی معیارهای غیرخطی دیگر . همچنینتری داردمفهوم وسیع ،اشدهندهیلهای تشکز مجموع بخشمطابق این تعریف اکوسیستم کارآفرینی ا

یرش باورهای ذو شکست، پ تفرهنگی نسبت به موفقی اهگپذیری کارآفرینان، دیدریسک: نیز در موفقیت یک اکوسیستم نقش دارند از جمله

.در جامعه فعالیت های با ریسک باال غیر سنتی و

بان جهانی برای مثال دیده. کنندمیهادهای مختلفی در جهان میزان نوآوری و کارآفرینی را در کشورهای مختلف محاسبه به عالوه ن

های متعدد و برنامه هنددها را ارائه می هر دو این دسته از گزارش (GED) 13موسسه توسعه و کارآفرینی جهانی و( 12GEM) کارآفرینی

11 patent

12 Global Entrepreneurship Monitor

13 Global Entrepreneurship and Development Institute


11

هایی برای تجزیه و تحلیل که در آن تیم 15(BEEP)جهت مطالعه روند کارآفرینی و 14(PSDEد )ننتحقیقاتی در حوزه کارآفرینی ما

ها کشور ایران را نیز مورد که برخی از این گزارش بهترین عملکردهای کارآفرینی و اکوسیستم کارآفرینی متمرکز شده اند، وجود دارند

. اندمطالعه قرار داده

رانیا رد ینیکارآفر یکل ریتصو. 1-4

در مقایسه با دیگر کشورهای مورد فرینانهرآکا یهایشاگر نمارکشو در گذشته لسا 5 طی انیرا در GEM هایهشوپژ نتایج سساا بر

به نسبت یک هر که دهبو صددر 54 قابلیت درك و صددر 3۳ فرصت درك ان،یرا در 13۳1 لسا لمثا ایبر .دارد متوسط نیامیز ،بررسی

بدتر از حکایت که باشدمی گذشته لسا به نسبت رهیکبا دیصعو دارای صددر 41 با شکست از ستر ماا ندا یافته یشافزا ندکیا 13۳1 لسا

نسبت کاهش صددر 11 رچاد 13۳1 لسا در صددر 22 با فرینانهرآکا قصد شاخص نتیجه در و ستا رکشو در شاخص ینا ضعیتن وشد

61 با شغلی گزینه یک انعنو به فرینیرآکا دنبو مناسب ،صددر 73 با نفرینارآکا اعیجتما منزلت یگرد فطر از .ستا دهبو 13۳1ل سا به

ست کها معنی بدین نتایج ینا متما. ندا دهکر حفظ را گذشته لسا یهاارمقد تقریبا صددر 61 با فرینیرآکا مقوله به هاسانهر توجه و صددر

درچه و رکا و کسب ازیندا راه جهت در چه نشایهایینااتو انمیز از ادفرا ركد ماا ،شتهدا دجوو فرینیرآکا از جتماعیا حمایت ،رکشو در

شکستاز ستر انمیز بلکه ،نکاسته تنها نه فرینیرآکا ایبر هاآن ستر از لیو ،ستا دهبو پیشرفت دارای گرچه مناسب فرصت تشخیص

. ندردا فرینیرآکا به تمایل گذشته لسا به نسبت یکمتر ادفرا و گشته ودهفزا

شتهدا طسقو صددر 7 گذشته لسا به نسبت که باشد می صددر 8 انیرا در نوپا یهارکا و کسب آورینو انمیز همچنین ،GEM نتایج بربنا

ینا الیلد از یکی. باشد می آورینو در تبهر ترین پایین دارایکشورهای دارای شرایط مشابه با اقتصاد ایران با مقایسه در ضمن در وست ا

زاربا ننداتونمی ندا هنشد زیسا ریتجا خوبی به که لیلد ینا به ها آورینو هگا. هاست آورینو زیساریتجا در نایی مناسباتو مدع مسأله

.باشد همیتا حائز ربسیا نداتو می ها آورینو ایبر نهآورانو ریکا و کسب یهالمد دجوو ینابنابر. ست گیرندد به را

معد. باشد کاهش می صددر 5 دارای گذشته لسا در آن انمیز به نسبت که دهبو صددر 2 تنها نیز للیلما بین فرینیرآکا شاخص انیرا در

نتیجه در و جهانیی هااردستاندا با تمحصوال تناسب معد ،مالی اوداتمر در تحریمها دجوو نچو دیمتعد الیلد به نداتومی دراتصا شدر

شناخت در ناییاتو معد، جیرخا یمشتر زنیا ردمو ارزش آن تبدیل و صخا آورینو شتناند ،لمللیا بین یهازاربا در امندا عرضه ایبر نیاناتو

.باشد هغیر و لمللیابین یهازاربا در ذنفو و

14 Panel Study of Entrepreneurial Dynamics

15 Babson Entrepreneurship Ecosystems Project


12

رانیا ینیکارآفر ستمیاکوس گرانیباز یبررس – مدو فصل

ود تا شرا بشناسیم. در این قسمت تالش می برای شناخت هر چه بهتر اکوسیستم کارآفرینی در ایران الزم است بازیگران این اکوسیستم

د از:ن. این بازیگران عبارتشودبررسی کنندمیکه ایفا بازیگران عرصه کارآفرینی و نقشی حد ممکن

و حاکمیتدولت .1

نهادهای آموزشی و پژوهشی .2

هارسانه .3

مراکز تامین مالی .4

های غیردولتی و مردم نهادسازمان .5

هاانکباتورها و شتابدهنده .6

ها و رویدادهای کارآفرینیوارهجشن .7

تیحاکم و دولت. 2-1

ینی نقش مهمی در توسعه کارآفر ،های مناسبمشیدولت است که با تدوین و اجرای خط بازیگران در توسعه کارآفرینی موثرترین یکی از این

کننده تواند تسهیلفرهنگ حاکم بر جامعه میهای حمایتی، دسترسی به تخصص و نیز دولت از طریق قوانین و مقررات، برنامه. کندایفا می

در ( میالدی ۳1 دهه)عنوان محرك اقتصاد و ترویج فرهنگ آن از اواسطه دهه هفتاد ه نگاه به مقوله کارآفرینی ب .باشدکارآفرینی و یا مانع

ر حال د کارآفرینی اکوسیستم ازیگرانبه عنوان ب نهادهای حاکمیتی و دولتدر این قسمت ما نقشی که .ایران مورد توجه دولت قرار گرفت

. ترسیم کرده ایم ایفا می نمایند را حاضر

یاجتماع رفاه و تعاون و کار وزارت .2-1-1


13

های گذشته سعی که در سالشود زایی محسوب میهای کلیدی در بحث اشتغالوزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی یکی از وزارتخانه

.بخشد توسعه را کشور ینیکارآفر طیمح ،ینیکارآفر معاونت سیتاس و کشور غالاشت سند نیتدو رینظ یاقدماتکرده با

یارگذاستیس دفتر: است شده لیتشک اداره کی و دفتر 3 از که دارد اشتغال و ینیکارآفر توسعه معاونت عنوان با یمعاونت وزارتخانه نیا

. یارجخ اتباع اشتغال کل اداره ها،یابیکار و کار یروین تیهدا تردف کار، یروین یوربهره و ینیکارآفر توسعه دفتر اشتغال، توسعه و

.ردیگیم صورت معاونت نیا در ینیکارآفر یگذاراستیس و ینیکارآفر به مربوط امور نیهمچن

ینیکارآفر طیمح ساخت ای ینیکارآفر جیترو حوزه در کار وزارت یهایمش خط و هایگذاراستیس. 2-1-1-1

یهایگذاراستیس نیترمهم .افتی یشتریب شدت ینیآفرکار جیترو در وزارتخانه اقدامات کار وزارت در اشتغال و ینیکارآفر معاونت جادیا با

:است بوده ریز شرح به وزارتخانه

اشتغال توسعه سند نیتدو (1

مهارت یمل سازمان لیتشک (2

کشور ینیکارآفر نقشه نیتدو (3

عام یسهام یتعاون یشرکتها سیتاس امکان کردن فراهم و یمال نیتام بعامن در تنوع جادیا (4

کشور ینیکارآفر نظام سازمان حهیال نیتدو (5

. میکنیم مرور را شده انجام یها یاستگذاریس نیترمهم از یبرخ بخش نیا در

کشور در اشتغال توسعه سند نیتدو( الف

تعیین هایفعالیت وسازماندهی عملیاتی هایبرنامه راهبردها، ها،سیاست اهداف، از پویا و هماهنگ جامع، ایمجموعه» اشتغال توسعه سند

اندازچشم اهداف به دستیابی برای نگرآینده و ایرانی -اسالمی هایارزش بر مبتنی الزم اجرایی هایپروژه و اقدامات بینیپیش راهمه به شده

. باشد نانهیکارافر یهاتیفعال محل از 1414 سال در کشور یداخل ناخالص دیتول درصد 51 شده ینیب شیپ سند نیا در .»است کشور

:مهارت یمل سازمان

قشن شدن نیکارآفر یبرا مجوزها دادن امر در سازمان نیا. است رانیا در ینیکارآفر آموزش گرانیباز نیبزرگتر از یکی مهارت یمل سازمان

سازمان. است آوردهبر سر یکاربرد یعلم جامع دانشگاه با کشور یا حرفه یفن سازمان ادغام از مهارت یمل سازمان. کندیم ایفا ییبسزا

ینیکارآفر موزشآ در یا عمده نقش که دارد را شبکه نیرگتربز رهیغ و آموزشکده ،یاحرفه و یفن مراکز بودن دارا با ناکنو مهارت یمل

ینیکارآفر آموزش کزامر با سازمان نیا. شودیم داده آموزش یا رفهح و یفن و ینیکارآفر یتخصص یها رشته111 به کینزد و است داشته

.داردی کینزد یهمکار کار یجهان سازمان و ایتالیا نیتور


14

کشور ینیکارآفر توسعه نقشه نیتدو

ینیرآفکار امر در لیدخ ینهادها و هاسازمان همه فیوظا فیتعر به مدار برنامه و نگر ندهیآ ،یراهبرد یکردیرو با کشور ینیکارآفر توسعه نقشه

پنجم برنامه و انداز چشم سند اساس بر سند نیا .کندیم میترس یقانون فیتکال ریسا با متناسب را کشور ینیکارآفر یآت تیوضع و پردازدیم

یمال نیتام دیجد یهاروش با مرتبط لیمسا تا گرفته یفرهنگ لیمسا از ینیکارآفر با مرتبط ابعاد همه .است شده نیتدو کشور توسعه

.است شده لحاظ نقشه نیا در جامعه در استقرار یبرا نیمحقق و نانیکارآفر با ارتباط و آموزش ،ینیرکارآف

عام یسهام یاونعت یشرکتها سیتاس امکان کردن فراهم و یمال منابع در تنوع جادیا

یراعام ب یسهام یهایتعاون سیامکان تاس نانیکار آفر یبرا یمنابع مال نیدر تام یسازمنظور تنوع به یوزارت تعاون، کار و رفاه اجتماع

یتایعمل و بزرگ یها دهیا یدارا که ینانیآن دسته از کارآفر. است کرده فراهم را هیو فاقد سرما یاتیعمل یهادهیا یدارا نانیتمام کارآفر

توانندیم ندارند، اریالزم در اخت یهامانتض نداشتن جهت به هم را یبانک التیتسه و وام از استفاده امکان و ندارند یکاف هیسرما اما هستند،

.بدهند لیعام تشک یسهام یرس، تعاونفرابو و یاجتماع رفاه و کار تعاون، وزارت نظارت تحت

کشور ینیکارآفر نظام سازمان

ینین نظام کارآفربا عنوان سازما یرا مانند سازمان نظام مهندس یبر اساس قانون برنامه پنجم توسعه، وزارت تعاون مکلف شده سازمان

به بخش ینیو کارآفر یگذار هیحوزه سرما یهایگریتصد هیکل ،یقانون اساس 44اصل یکل یها استیبر اساس س نیهمچن .کند سیتاس

و یلاص هدف. است شده ارسال دولت به بیتصو یبرا ینیکارآفر نظام سازمان لیتشک حهیال منظور نیهم بهشود یواگذار م یدولت ریغ

ر طو هب هنوز سازمان نیا .است داریپا اشتغال رشد و ینیکارآفر توسعه حوزه در یراهبر کپارچهی تیریمد نظام جادیا نهاد نیا تیمامور

است. نشده سیتاس یرسم

:یجمهور استیر نهاد یفناور و یعلم معاونت .2-1-2

د های متعدیل چرخه نوآوری علمی در قالب برنامهماموریت این معاونت ایجاد هماهنگی و تقویت نظام علم و فناوری و نوآوری کشور و تکم

، های خود به عنوان یک مرجع فوق ستادی عمل کرده و به هماهنگیاین معاونت در انجام ماموریت. ، فناوری و نوآوری استعلم در سه حوزه

های ها و دستگاهاوری و نوآوری که در سطح وزارتخانه، فنها و منابع وسیع کشور در حوزه علم، فعالیتها، برنامهافزایی و تقویت ساختارهاهم

.اجرایی پراکنده است، پرداخته و به طور کلی از ورود به سطوح دیگر عملیاتی پرهیز کرده است

های مصوب دولت و مجلس ای که در اختیار معاونت است، حدود پنج درصد بودجه پژوهش و فناوری کشور است که در قالب برنامهبودجه

معاونت علمی و فناوری به حمایت عملی ،ییزاو ثروت یسازیتجاربخش درگیرد. های ذیربط قرار میصورت هدفمند در اختیار دستگاهبه

های دانش بنیان زیر های مستقر در پارك های علم و فناوری و شرکتاز بیش از یک هزار و هفتصد شرکت دانش بنیان در قالب شرکت


15

ها حمایت نموده است تا میلیارد تومان در قالب تسهیالت از این شرکت 81ی راهبردی اقدام و تاکنون بیش از هانظر ستادهای فناوری

.باشدهای جدید و رفع نیاز بخش صنایع شاهد ظهور فناوری

ینیکارآفر طیمح ساخت ای ینیکارآفر جیترو حوزه در ها یمش خط و ها یاستگذاریس. 2-1-2-1

بدین معنی که است. ، همواره توجه بیشتر به حلقه آخر توسعه علم و فناوری بودهیست جمهوراوری ریاسیاست معاونت علمی و فن

.ددگرو پس از تبدیل به فناوری به محصول ختم باشدتقاضا محور ،شودانجام میکشور هایی که در سطح پژوهش شدهتالش همواره

ید دارد.تاک ستره علم و فناوری را فقط در مراکز علمی و دانشگاهی ببینیم،که نباید گ جمهوری بر اینعلمی و فناوری رئیس تمعاون

:است لیذ هایروش به اشکال و انیبن دانش موسسات به کمک ،معاونت نیا اقدامات دیگر از

نفناورا و پژوهشگران از تیحما صندوق .2-1-2-2

صندوق نیا. است یجمهور استیر یفناور و یعلم معاونت اقدامات جمله از کشور، فناوران و پژوهشگران از تیحما صندوق سیتاس

کمک دولت، انهیسال یهاکمک محل از آن هیسرما و ییامنا اتیه صورت به صندوق اداره. شد سیتاس معاونت محل در 1382 سال در

از حاصل یدرآمدها و یبانک ستمیس التیتسه ،یاختصاص یدرآمدها موقوفات، ،یمردم یهاکمک ،یردولتیغ و یدولت یهادستگاه

.خواهد شد بحث شتریب یاعتبار و یمال موسسات قسمت در صندوق نیا درباره. شودیم نیتام صندوق، مازاد وجوه یگذار هیسرما

اعظم امبریپ یفناور و یعلم زهیجا .2-1-2-3

ر امور مربوط به برای کارآفرینی دمعاونت های تشویقی اینیکی از فعالیت( ۳1مصوب خرداد ( )ص)جایزه علمی و فناوری پیامبر اعظم

این امر از طریق ارزیابی . حوریت اصلی جایزه، شناسایی و معرفی برترین های علم و فناوری جهان اسالم استم. فناوری و نوآوری است

به عالوه، این جایزه . طرح های علمی و فناورانه و اعطای جایزه به دانشمندان و متخصصان برتر در سطح جهان اسالم صورت می گیرد

دنبال ایجاد فضایی است که در آن صاحبان و متقاضیان فناوری در کشورهای اسالمی حضور یابند و ضمن ارائه دستاوردها و نیازهای به

ود.خود، زمینه برای تعامل و همکاری بیشتر آنها فراهم ش

یفناور و قاتیتحق علوم وزارت .2-1-3

در 1381از اوایل سال این رو این نهاد، با هدف توجه به مقوله کارآفرینی، این وزارتخانه متولی امور آموزشی، پژوهشی و فناوری است. از

های درسی واحدی در برنامه 3یا 2یک درس و همچنین اختصاص های آموزشی کارآفرینیکارگاهگزاری بر بر لزومهای بزرگ دانشگاه

.تاکید نموده استدانشجویان کاردانی و کارشناسی



16

این وزارتخانه در ایجاد دانشکده ،بر این مبنا. بوده استهای وزارت علوم بیشتر حول آموزش کارآفرینی و فرهنگ سازی در این حوزه سیاست

های فناوری هم تحت نظر وزارت علوم سعه پاركتوهمچنین . نقش داشته است تشریح شده( )که درقسمت بعد کارآفرینی و طرح کاراد

توسعه علم و فناوری و در راستای رشد و های در عین حال در کنار پارك. شودهای کارآفرینانه را شامل میده فعالیتقراردارد که بخش عم

ن مراکز اما ای می نمایند.در کارآفرینی بازی اند که نقش به سزاییدر کنار خود مراکز رشد را به وجود آورده هاکارآفرینی بسیاری از دانشگاه

. طور مفصل به آن می پردازیماند که در بخش مربوط به مراکز رشد بدر ایران با انتقادهای فراوان همراه بوده

کاراد طرح. 2-1-3-2

اجرای آن و شد تدوین "کاراد"اختصار به" طرح توسعة کارآفرینی در دانشگاههای کشور"امة سوم توسعه، طرحی تحت عنوان براساس برن

دانشگاه کشور شروع و مسوولیت پیگیری اجرا و امور ستادی 12 وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در ریزیظر سازمان مدیریت و برنامهبا ن

.به سازمان سنجش آموزش کشور واگذار گردید 137۳آن از سوی وزارت علوم در اواخر سال

های تهران، صنعتی شریف، تربیت مدرس، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، علم و صنعت نون در دانشگاههای طرح کاراد هم اکفعالیت

بیر در حال اجرا است.و صنعتی امیر کمران اهواز، فردوسی مشهد، تبریز شهید چ ایران، شهید بهشتی، اصفهان، صنعتی اصفهان، شیراز،

ه و مرکز نسبت به تشکیل کمیت ،دانشگاههای مجری های کشور نیز گسترش یابد. بیشتردر آینده به سایر دانشگاهاین طرح انتظار میرود

نموده اند.کارآفرینی اقدام

شپرور و آموزش وزارت .2-1-4

این .تواند نقش بسیار مهمی در توسعه کارآفرینی بازی کند چون با تربیت نیروهای جوان آینده سر و کار داردوزارت آموزش و پرورش می

ی اهدر همین راستا وزارتخانه فعالیت. های آموزش کارآفرینی روحیه و فرهنگ کارآفرینی را ترویج کندتواند با گنجاندن برنامهیوزارتخانه م

.انجام داده است زیررا

زآمودانش نانیکارآفر از تیحما صندوق .2-1-4-1

پرورش و آموزش نقش" شیهما به توجه با ساسا نیا بر. است بوده مجلس بودجه و برنامه ونیسیکم یسو از صندوق نیا لیتشک شنهادیپ

توان ات رندیبگ قرار یمعنو و یماد یهاقیتشو و تیحما مورد جوانان و آموزاندانش است قرار "نیادیبن تحول منظر از ینیکارآفر توسعه در

دیبا رمنظو نیا به. است یضرور و مهم اریبس عرصه نیا در ینیکارآفر از استقبال یبرا یساز فرهنگ .کند دایپ رشد آنان در ینیکارآفر

به عالقه تینها در و ابتکار به عالقه جادیا باعث کار به عالقه. کند دایپ رشد آموزان دانش انیم در کار به عالقه که ردیبگ انجام ییهاتیفعال

.شد خواهد ینیکارآفر

کارآفرینی توسعه در وپرورش آموزش نقش همایش برگزاری .2-1-4-2


17

هکارگا نیا بر عالوه. گرددیم برگزار کشور یهنرستان و ممتاز نانیکارآفر توسط ینیکارآفر یهاطرح هیاار منظور به شیهما نیا

.شودیم ریدا شیهما محل جنب در زین منتخب نانیکارآفر آثار شگاهینما ،یآموزش

یکشاورز و جهاد وزارت .2-1-5

در نتیجه این وزارتخانه معموال از . شودپروری مربوط میرزی و دامکشاودو حوزه حمایت این وزارتخانه از امور مربوط به کارآفرینی نیز به

.کندپروری حمایت میهای کشاورزی و دامطرح


ت های مربوط به کارآفرینی مشارکتجارت کشاورزی در فعالیت این وزارتخانه با تاسیس دفتر حمایت از سرمایه گذاری، کارآفرینی و توسعه

ی و های کشاورزسیاست این دفتر برای حمایت از کارآفرینی به تامین منابع مالی و اعطای تسهیالت به کارآفرینانی که طرح. جویدمی

ای دهد که در زیر به نمونهی دیگری هم انجام میهابه غیر از این وزارت کشاورزی فعالیت. شوددارند محدود می را های مربوط به آنحوزه

.شودها اشاره میاز آن

نفر هزار 22 تعداد به یکشاورز آموختگاندانش یکارورز طرح( الف

این طرح با هدف . شودهزار نفر در سال جاری توسط وزارت جهاد کشاورزی اجرا می 21 طرح کارورزی دانش آموختگان کشاورزی به تعداد

التحصیالن بخش کشاورزی و انتقال مهارت و کسب تجربه عملی و فراهم آوردن بستر مناسب برای ورود آنها وانمندی عملی فارغارتقای ت

.شود و با توجه به نرخ باالی بیکاری دانش آموختگان کشاورزی،نقش بسیار موثری در ایجاد اشتغال آنها داردبه بازار کسب و کار اجرا می

های دامپزشکی در مقاطع مختلف تحصیلی کاردانی، کارشناسی، رغ التحصیالن کشاورزی منابع طبیعی و رشتهبر اساس این طرح فا

صنایع وابسته اقدام به کسب مهارت و وماه در واحدهای خصوصی، تعاونی و دولتی بخش کشاورزی 11کارشناسی ارشد و دکتری به مدت

نیز بر اساس حداقل حقوق و دستمزد مصوب شورایعالی کار برای کارورزان در نظر ایکنند و در طی این مدت نیز کمک هزینهتجربه می

.گرفته شده است

یشهردار .2-1-6

های هر شهر فعالیت هایی را در حوزه کارآفرینی در معاونت های فرهنگی هنری خود برنامه ریزی نموده اند. فعال ترین آنها یشهردار

ورت داده است.است که از اقدامات ذیل را ص تهران شهرداری

ینیکارآفر یها خانه و مراکز .2-1-6-1

13 از محله سرای هر. است کرده جادیا محالت سرای در کارآفرینی خانه 314 و کارآفرینی مرکز 23 ینیکارآفر فرهنگ جیترو یراستا در

شگستر ترویج، مشاهده، آموزش، وظیفه و است مردمی های مشارکت و توانمندسازی خانه آنها از یکی که شده تشکیل کارآفرینی خانه


18

محالت ارانیشورا و گانه 7 ینواح مشارکت با منظور نیبد. دارد را محلی وکارهای کسب و کارآفرینان های طرح از حمایت کارآفرینی،

ضورباح زین ینیکارآفر یها خانه حاضر حال در. است شده ییجانما محالت یدرسرا مراکز نیا یانداز راه و احداث جهت ازین مورد یفضا

.دهند یم ارائه آموزش نانیکارآفر به مدت وکوتاه مدت بلند یآموزش یها دوره یبرگزار با مجرب دیاسات

کار یفرهنگسرا .2-1-6-2

یسن یها رده یبرا فرهنگسرا نیا در که یمتنوع یآموزش های¬دوره درکنار و است شده سیتاس 1384 سال در فرهنگسرا نیا

برنامه گرید عنوان به زین ینیکارآفر و یلیتحص ،یشغل مشاوره به توان یم شود، یم برگزار بزرگساالن و جوانان نوجوانان، کودکان،

.نمود اشاره کار یفرهنگسرا یها

یدانشگاه جهاد -2-2

کی عنوان به یدانشگاه جهاد یعال آموزش موسسه سیتاس به اقدام 1372 سال در خود فیوظا و اهداف یراستا در یدانشگاه جهاد

یاریمه سازمان سیتاس با یدانشگاه جهاد نیهمچن. پذیرد انجام مراکز نیا در ینیکارآفر یموزشهاتا آ نمود دوم نوع از یرانتفاعیغ موسسه

.شد آموختگان دانش اشتغال مقوله وارد ذیل ایمرحله سه برنامه یک اساس بر اشتغال

آموختگاندانش الاشتغ عمومی و اولیه هایبررسی آغاز هدف با 1377 سال در اشتغال ستاد تشکیل -1

جهاددانشگاهی اساسنامه به "آموختگاندانش اشتغال برای مناسب هایزمینه ایجاد در مشارکت" وظیفه شدناضافه -2

1383 سال از جهاددانشگاهی واحدهای و استانها در سازمان به وابسته مراکز و شعب تأسیس به اقدام -3

با و «کار بازار رسانی اطالع و کاربردی تحقیقات و مطالعات سازی، توانمند و رینیکارآف» حوزه 3 در اشتغال همیاری سازمان اکنون هم

.نمایدمی مدیریت و راهبری را جهاددانشگاهی اشتغال بخش کشور، استانهای در دفتر 13 و اصولی موافقت دارای شعبه 22

یپژوهش و یآموزش ینهادها. 2-2

آموزه های کارآفرینی و ارائه تخصص های الزم دارند. پیشتر به نقش وزارت علوم موسسات آموزشی و پژوهشی نقش کلیدی در ارائه

همچنین در زمینه پژوهش نیز فعالیت های متعددی تحقیقات و فناوری در تشویق دانشگاه ها جهت توجه به مقوله کارآفرینی اشاره گردید.

در ایران ( GEMدیده بان جهانی کارآفرینی ) نها تهیه گزارشجهت انجام پژوهش های کارآفرینی صورت می پذیرد که برجسته ترین آ

کی از آن در ینتایج صورت می پذیرد. بان جهانی کارآفرینیدیدهسازمان با همکاری کارآفرینی دانشگاه تهران و دانشکده است که توسط

کز مر متعهدد دیگری مانند موسسات پژوهشیگزارش های کلیدی است که در مقایسه روند کارآفرینی در ایران به آن استناد می گردد.


19

، مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت های مجلس شورای اسالمیپژوهش

داده اند.های کارآفرینی انجام در زمینه پژوهش های متعددی را

ینیکارآفر آموزش مراکز .2-2-1

پرورشٍ، و آموزش و علوم های وزارتخانه توسط رسمی آموزش از غیر به. است آن آموزش کارآفرینی عهتوس هایراه ترینپربازده از یکی

یکی. شوندمی معرفی اینجا در هاآموزشگاه این از مورد 4. کوشندمی کارآفرینی رشد راه در رسمی غیر و آزاد صورت به که هستند مراکزی

. است خورشید کارآفرینی مدرسه یگرید و پرتو اجتماعی کارآفرینی مدرسه هاآن از

ینیکارآفر دانشکده( الف

گرایش کارآفرینی -در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران تحت عنوان مدیریت بازرگانی 1383در ایران اولین دوره آموزش کارآفرینی در سال

برمی گردد. از آنجا که در سند 1386به سال اما آغاز آموزش های رسمی کارآفرینی در ایران به صورت یک رشته مستقل،. برگزار شد

چشم انداز بیست ساله جمهوری اسالمی بر اقتصاد دانش محور تاکید شده و همچنین تامین نیارهای تخصصی برنامه چهارم توسعه کشور

فرینی را به تصویب رساند. تاسیس دانشکده کارآ 1386مورد توجه برنامه ریزان واقع شده، هیات امنای دانشگاه تهران در اردیبهشت ماه

این دانشکده، به عنوان نخستین دانشکده کارآفرینی در ایران و خاورمیانه به حساب آمده است

یاجتماع نیتام و کار موسسهب(

را رینیکارآف طرح آموزش مؤسسه کار و تأمین اجتماعی یک موسسه پژوهشی دولتی است که با استفاده از منابع سازمان بین المللی کار،

دانش و عنوان یکی از دروس رشتة کاره را ب"کارآفرینی" 1368 ارائه نمود و همزمان با تدوین نظام جدید آموزشی، درسال 1367 درسال

دیگر تنها راه حل مقابله با مشکل فزایندة "آموزش برای ایجاد اشتغال با مزد"رطرح آموزش کارآفرینی تأکید شده است که. دکرد پیشنهاد

. فراتر رفته است "برای دیگران کارکردن"بوده و قلمرو آموزش، از فرهنگ بیکاری ن

دهه فعالیت آموزشی، پژوهشی، انتشاراتی و اطالع رسانی در زمینه دانش اجتماعی کار، ارتقای سطح دانش 5موسسه کار و تامین اجتماعی

ابط کار، تنظیم بازار کار، امور اجتماعی و فرهنگی کار، توسعه های سه گانه کارگر، کارفرما و نمایندگان دولت در بخش روو آگاهی گروه

انی های انسگیری از آسیبکارآفرینی و توان بخشی اجتماعی کارگران، کارآمدی، کارایی، اثر بخشی، افزایش بهره وری و هم چنین پیش

تخصص، کارشناسان خبره، اساتید برتر، اعضای های خود را با مشارکت و همکاری نیروهای منیروی کار داشته است. این موسسه فعالیت

دهد. انجام می هیات علمی و جامعه دانشگاهی

گر های دیهای آموزشی، پژوهشی و بسیاری فعالیتشوند. طرحهای متنوع این موسسه در خصوص کارآفرینی انجام میبسیاری از فعالیت

ای ههای این موسسه در زمینه کارآفرینی تهیه بستهر دارند. از جمله فعالیتموسسه کار و تامین اجتماعی در راستای ترویج کارآفرینی قرا


20

های کسب و کار و کارآفرینی و تربیت مربی های آموزش مهارتهای کسب و کار و کارآفرینی ویژه مخاطبین گوناگون، دورهآموزشی مهارت

(681، شماره 12باشد. )بازار کار، سال کارآفرینی می

دیخورش ینیرکارآف مدرسه( ج

ها و راهکارهای نوین ایجاد کسب و کار به زنان در پاییز روشآموزش بر کارآفرینی زنان متمرکز است و با هدف خورشید مدرسه کارآفرین

های آنالین و رایگان مدرسه خورشید دانشجو در دوره 271تاکنون بیش از تاسیس گردید.مندان با شرکت اولین گروه از عالقه 88سال

.اندازی کسب و کارشان هستندها هم اکنون در مراحل گوناگون راهاند که بسیاری از آنرکت کردهش

پرتو یاجتماع ینیکارآفر مدرسه( د

های عملی برای مشکالت اجتماعی با هدف توسعه راه حل است که "کارآفرینی اجتماعی"آموزش پرتو جزو معدود موسسات فعال در حوزه

موسس اولین مدرسه )چون جبار باغچه بان ایرانیدستاوردهای ارزشمند کارآفرینان اجتماعی ترویج . ی گردیده استدر ایران راه انداز

و همچنین تشویق افراد به کارآفرینی اجتماعی انگیزه راه اندازی ( موسس اولین خانه سالمندان ایران)یا ارسن میناسیان ( ناشنوایان ایران

از آن روز تا کنون بیش . آنالین و رایگان برگزار شد بصورت 138۳و درتابستان های آموزشی مدرسه پرتورهاولین د این مدرسه بوده است.

های گوناگونی چونهای دانش آموختگان مدرسه پرتو در حوزهپروژه. اندفارغ التحصیل شدههای مدرسه پرتو دانشجو از دوره 125از

و هاتاجتماعی شرک توسعه مسئولیت، درمان کودکان مبتال به سرطان، ایجاد کتابخانه در روستاها، زایی برای زنان سرپرست خانواراشتغال

.ستبوده ا زایی برای مهاجرین روستایی به شهرهاشتغالا

ها رسانه .2-3

از طریق معرفی داستان های موفق کارآفرینی، اطالع رسانی رویدادها و هستند کهرسانه ها یکی دیگر از بازیگران اکوسیستم کارآفرینی

د. جدا از رسانه های تخصصی صنعتی رسانه های هستند که در ایران بر روی کارآفرینی متمرکز هستند.نقش موثری را ایفا می نماینقوانین

تفاهم روزنامه. 2-3-1

این . فعالیت خود را آغاز کرده است 1384این روزنامه از مرداد ماه سال . صاحب امتیاز روزنامه تفاهم شرکت کارآفرینی نخبگان تفاهم است

هاد بحران این ن. نویسدپردازد حول مسایلی از قبیل اقتصاد ایران، بانک کارآفرینی و اشتغال مطلب میایل سیاسی نمیروزنامه که به مس

روزنامه تفاهم همچنین با استفاده . پردازدها میکاری و عدم توجه مناسب به کارآفرینان را جزو مشکالت اصلی ایران قلمداد کرده و بدانبی

http://partoschool.org/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%20%D8%A7%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AF%D9%84%20%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7

http://partoschool.org/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%20%D8%A7%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AF%D9%84%20%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7

http://partoschool.org/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86

http://partoschool.org/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86

http://partoschool.org/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA%D9%87%D8%A7


21

ای تمرکز هترین حوزهیکی از مهم. گیرد تا بتواند بهتر به بحران اشتغال کمک کندمجازی در اختیار خوانندگان قرار میاز اینترنت به صورت

. این رسانه مسایل کارآفرینان است

کار و کسب نامه هفته رسانه .2-3-2

. ردازدپبه موضوعات مربوط به کارآفرینی می هایی است کهل شده است نیز یکی از رسانهیبدتهفته نامه کسب و کار که این اواخر به روزنامه

این رسانه سعی دارد در هر شماره با یکی از کار افرینان موفق مصاحبه ای را انجام دهد.

کار بازار نامه هفته .3-3-3

شرایط سنجی نیاز با دانشگاهی جهاد بازارکار رسانی اطالع مرکز بازارکار، یرسان اطالع خدمات گرید انجام و 137۳ سال از بازارکار هینشر

اشتغال، اطالعات و اخبار آخرین ارایه هدف با را خود فعالیت 1387 ماه بهشتیارد در دانشگاهی جهاد هایسیاست راستای در و جامعه

.کرد آغاز کشور سراسر در هفتگی صورت به نشریه انتشار با استخدام و کارآفرینی

:یمال نیتام مراکز .2-4

های رسمی کسب و کارهای نوپا ها جزو راهکنند. موسسات مالی و بانکاکوسیستم کارآفرینی بازی میموسسات مالی نقش مهمی را در

کسب و کار خود را تامین مالی وام از دوستان و آشنایان مانند از منابع غیر رسمی . برخی از کارآفرینان همچنینبرای جذب منابع هستند

بانک های تجاری، صندوق های عبارتند ازلی که نقش واسطه های مالی را بر عهده دارند در ایران مهم ترین موسسات ما. انجام می دهند

پس انداز و قرض الحسنه ها، شرکت های بیمه، شرکت های سرمایه گذاری و موسسات اعتباری

الحسنه قرض یها صندوق. 2-4-1

، شورصندوق تعاون ک ی اسالمی تشکل گردیدند. بطور مثالمنطبق با اصول بانکدار پرداخت به نیازمندان هدفالحسنه با های قرضصندوق

کیل تش ک به کارآفرینیو صندوق اعتبارات خرد روستائی در وزارت جهاد کشاورزی با هدف کم خمینی صندوق اشتغال در کمیته امداد امام

فعال هستند. ایرانخصوصی در الحسنه صندوق قرض 6111حدود همچنین آمارهای رسمی بیانگر آن است که در حال حاضر شده اند.

الحسنه ارائه اعتبارات خرد، بدون سود و صرفاً براساس کارمزد کم به متقاضیان است که عمدتاً با های قرضمحور اصلی فعالیت صندوق

.کنندای فعالیت میها در سطح ملی، استانی، شهری و محلهگیرد. این صندوقهدف کارگشائی و کارآفرینی صورت می

یخصوص ریپذ خطر گزاران هیسرما و هیسرما نیتام یهاشرکت. 2-4-2


22

گذاران و مشتریان و از طریق سپرده کههای بانک هم نقش موثری در فضای کارآفرینی دارند. آنها بر خالفموسسات تامین سرمایه

این موسسات به عنوان بلکه ی هستند. های نقدرای اعطای وامفاقد نقدینگی ب کنند،انداز اقدام به اعطای تسهیالت میهای پسحساب

کنند.و فروشندگان سهام را به خریداران آن متصل می کرده واسطه عمل

با این حال شرکت های تامین سرمایه نقش آفرینی کم رنگی در کسب و کارهای نوپا دارند. از این رو صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر

ه مدیریتی، تجرب)فعاالنه با کارآفرینان همراه شده و با هدف کسب سود، نقاط ضعف آنان رند وبواسطه تجربیات زیاد صنعتی ریسک می پذی

. دهندرا پوشش می( منابع مالی کافی و بازار

اد پیشگامان امین سرمایه پاسارگ شرکت شناسا ، سیمرغ و سرآوا پارس از بزرگترین سرمایه گذاران خطر پذیر کشور محسوب می شوند.

و کارهای نوآورانه و سودآور در حوزه فناوری اطالعات و ارتباطات در قالب با ماموریت شناسایی و حمایت از کسب 13۳1سال در (شناسا)

این شرکت در حوزه فناوری اطالعات در برخی استارت آپ .گروه مالی پاسارگاد تاسیس گردیدتحت صندوق سرمایه گذاری خطر پذیر

خصوصی ایران است VC صندوق سرمایه گذاری سرآوا از اولین صندوق های سرمایه گذاری ت. همچنینهای نوپا سرمایه گذاری کرده اس

که در رقابتی ترین کسب و کارهای حوزه اینترنت و تجارت الکترونیک ایران که توسط کارآفرینان ایرانی ایجاد گردیده اند سرمایه گذاری

یر رشد سریع از طریق ارائه مشاوره های بازاریابی، استراتژی، مالی و حقوقی همراهی سرآوا همچنین این کارآفرینان را در مس. می نماید

.می نماید

یدولت یها صندوق. 2-4-3

دولت بودجه هنگفتی را از طریق صندوق های مختلف با اهداف متنوع و از طریق نهادهای گوناگون در اختیار کارآفرینان قرار می دهد.

یهورمج استیر یفناور و یعلم معاونت ییشکوفا و ینوآور صندوق. 2-4-3-1

و حمایت مالی و تسهیالتی از طرح های نوآوری و فناوریهوری مصندوق نوآوری و شکوفایی معاونت علمی و فناوری ریاست جوظیفه

خدامی و اداری و مالی صندوق با شخصیت حقوقی و دارای استقالل است اساسنامه 2بر اساس ماده ن می باشد.های دانش بنیاارتقاء شرکت

دود به مدت نامح( رییس شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری)جمهور و معامالتی براساس تمهیدات و مصوبات هیئت امنا و زیر نظر رییس

.شودشود و با رعایت این اساسنامه اداره میتشکیل می


23

16:کشور فناوران و پژوهشگران از تیحما صندوق. 2-4-3-2

ه می باشد کمعاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز یکی دیگر از صندوقه های وابسته به یت از پژوهشگران و فناورانصندوق حما»

ا، از هشدن مردم از نتایج آنمندسازی و بهرههدف از تأسیس صندوق، شکوفایی امور تحقیقاتی در راستای تولید علم، فناوری و تجاری.

حمایتی و مادی و معنـوی به پژوهشگران و فناوران حوزوی و دانشگاهی ایرانی اعم از حقیقی و حقوقی ها و خدماتطریق ارائه کمک

.باشدمی

17نخبگان یفناور توسعه موسسه. 2-4-3-3

با کمک دفتر 1381در کشور می باشد که در سال (Venture Capital)این موسسه یکی از اولین نهادهای سرمایه گذاری خطرپذیر

مؤسسه دارای شخصیت حقوقی مستقل می باشد که عالوه بر استقرار در دفتر تهران، . های فناوری ریاست جمهوری تأسیس گردیدهمکاری

با حضور مؤسسه . کیلومتری شرق تهران، منتقل نمود 21با توسعه فعالیتها، دفتر مرکزی خود را به پارك فناوری پردیس، در 1386در سال

ک به این ترتیب مؤسسه به عنوان ی. ای در فعالیتهای مؤسسه گشوده شدارك فناوری پردیس به عنوان قطب فناوری منطقه، فصل تازهدر پ

.کندگذاری میسرمایه (Start Up)گذار با افراد حقیقی یا بر روی شرکتهای نوپاسرمایه

گذاری فناوری و سنجی، تهیه طرح تجاری، ارزشات امکانکامل خدماتی خود را شامل خدمبسته موسسه توسعه فناوری نخبگان

همچنین با افراد حقیقی و . نمایدمی گذاری شرکتها را به کلیه سازمانهای دولتی و خصوصی و کلیه افراد حقیقی و حقوقی ارائه ارزش

.گرددمی های مرتبط با فناوریهای پیشرفته وارد مشارکت حقوقی در کلیه زمینه

18نوین های فناوری توسعه وقصند. 2-4-3-4

صندوق توسعه فناوری های نوین با بهره مندی از تجربیات و ارتباطات صاحبان سهام خود از جمله پارك فناوری پردیس و موسسه توسعه

کارآفرینانبه عنوان یک سرمایه گذار خطرپذیر، ( سال تجربه موفق در مدل سرمایه گذاری خطرپذیر در کشور 5با بیش از )فناوری نخبگان

.ژوهشی ایشان یاری می نمایدرا در جهت تجاری سازی یافته های پ

16 www.insf.org/Index.php?dialup=true

17 www.mtfn.ir/about.php

18 www.hitechfund.ir/fa


24

، از جمله صندوق های غیردولتی پژوهش و فناوری است که به منظور ایجاد زمینه های مشارکت و «صندوق توسعه فناوری های نوین»

توسعه ای و فناوری و همچنین ارائه خدمات مالی -یسرمایه گذاری بخش غیردولتی و حمایت کمی و کیفی از فعالیتهای پژوهشی کاربرد

قانون برنامه سوم 111ویژه و منحصر به فرد به کارآفرینان متخصص و نوآوران با حمایت دولت و پارك فناوری پردیس مستند بر ماده

.تاسیس گردید 1386ل و بر اساس مجوز کارگروه مربوطه، در سا( قانون برنامه چهارم توسعه 45مکرر در ماده )توسعه کشور

فیشر صادرات توسعه یفناور و پژوهش صندوق

صندوق پژوهش و فناوری توسعه صادرات شریف با هدف حمایت و تجاری سازی طرح های پژوهشی نوآورانه و اختراعات نخبگان تاسیس

های امهنان در چارچوب قوانین و آیینترعیا مشارکت مالی در طرح ارائه شده از سوی مخهیالت بدین منظور صندوق با ارائه تس. شده است

مصوب، ضمن تامین مالی این طرح ها، به هدایت و مشاوره صاحبان طرح جهت بازاریابی و بازارسازی محصوالت تولیدی ایشان خواهد

.پرداخت

صندوق سرمایه خود را بدیهی است پس از تثبیت موقعیت شرکت های نوآور و رسیدن به مرحله سودآوری، با حضور سهامداران جدید،

.از این شرکت ها خارج و در طرح های جدید سرمایه گذاری خواهد نمود

نهاد مردم و یدولت ریغ یهاسازمان .2-5

سازمانهای مردم نهاد می توانند به عنوان نهادهای واسط میان مردم و دولت، طرح هایی را که منجر به توسعه بسترهای ایجاد اشتغال می

ن های فعال در حوزه اشتغال برای رفع مشکالت و موانع این حوزه، طرح و راهکار ارائه امازاکثر س .های مرتبط ارائه دهندشود را به ارگان

ها در حوزه فعالیت آموزش نامازهمچنین بسیاری از س .می دهند و این امر می تواند موجبات مشارکت آنان را در حل این مسئله فراهم کند

کارآفرینی فعال هستند

یبازرگان اتاق. 2-5-1

ونیسیکم گرید طرف از و است داده قرار خود اهداف جزو را کار و کسب موانع رفع و ینیکارآفر مساعد یفضا جادیا به کمک یبازرگان اتاق

زهحو در یمشخص یها تیفعال نهاد نیا اما رود یم شمار به یبازرگان اتاق مهم های ونیسیکم از یکی کار، و کسب یفضا و 44 اصل

یازرگانب اتاق در جوان نانیکارآفر و بازرگانان کانون و نیکارآفر زنان انجمن مثل ینیکارآفر های انجمن گرچه. ندارد ینیکارآفر به کمک

یانبازرگ اتاق فضا، گذاشتن اریاخت در و یبررس و بحث از ریغ به یول روند یم شمار به یبازرگان اتاق یاعضا از و هستند دفتر یدارا

.دهد ینم انجام ینیکارآفر نهیزم در یت بارزفعالی

(رانیا ینیکارآفر کانون) کشور یصنعت نانیکارآفر کانون. 2-5-2


25

مشغول به فعالیت بوده است. با این حال فعالیت این 1384کانون کارآفرینان صنعتی کشور یک موسسه غیر انتفاعی است که از سال

( در ایران است و GEWزایش داشته است. کانون نماینده هفته جهانی کارآفرینی )بطور چشمگیری اف 13۳1کانون از اواسط سال

رویدادهای استارتاپ ویکند را در کشور برگزار نموده است. کانون توانسته است با جذب افراد کارآفرین در 13۳2همچنین از شهریور

شهر ایران اقدام نماید. 7از شهرهای مختلف ایران نسبت به ترویج آموزه های کارآفرینی نوین در بیش

نیکارآفر ریمد زنان انجمن. 2-5-3

انجمن صنفی زنان مدیر کارآفرین به منظور اشاعه فرهنگ کارآفرینی در جامعه زنان ایرانی به همت تعدادی از کارآفرینان و صاحبان کسب

.یده استدر وزارت کار و امور اجتماعی به ثبت رس 1383و کار شکل یافته و در اسفند ماه

جوانان و زنان ینیکارآفر توسعه ادیبن. 2-5-4

و بنیاد د. بنیاد از طریق تعریف طرح های پژوهشی، ترویجی، آموزشی و مشاوره ای برنامه ریزی و مورد اجرا قرار می گیرد این فعالیت های

وکارآفرینان، نوجوانان، کارآفرینان و نخست ظرفیت سازی و دوم شبکه سازی که طیفی از ن. نقش اساسی برای خود تعریف کرده است

بر این اساس و در راستای هدف اصلی خود یعنی ترویج و توسعه کارآفرینی مفهوم سازی، .کارآفرینان اجتماعی را در خود جای می دهد

.مدل سازی و نهادسازی به عنوان سه رکن اصلی در اهداف بنیاد منظور شده است

رانیا نانیکارآفر خانه. 2-5-5

یک تشکل غیر دولتی می باشد که مجوز حضور فعالیت های خود را در , کارآفرینی در ایران NGOانه کارآفرینان ایران به عنوان اولین خ

ط عالقمندان به کارآفرینی در راستای اهداف خانه کارآفرینان توس .ایران دریافت نموده استاز وزارت کشور جمهوری اسالمی 1382سال

.ترویج و پژوهش آغاز نموده است -مشاوره -آموزش: بخش 4فعالیتهایش را در , تعریف شده در اساسنامه خود

هادهندهشتاب و انکباتورها .2-6

مراکز طور کلی در ایران بسم متصل هستند. نقش کلیدی در کارآفرینی دارند و با بسیاری از دیگر بازیگران اکوسیتمراکز رشد یا انکوباتورها

. این مراکز به عقیده بسیاری نتوانسته اند موفقیت های چشمگیری در ساخت کارآفرینان موفق و بهره وری باالیی ندارند دولتی هستندرشد

مورد تعداد بسیار اندکی ( بطور رسمی و علنی وجود ندارند و تنها Acceleratorو برجسته بدست آورند. در ایران مرکز شتابدهی )

خصوصی بدون اطالعات تکمیلی وجود دارد.

http://karafarini.ir/page.aspx?id=4099


26

یفناور و علم یپارکها و رشد مراکز .2-7

های موجود در پارك. واقع شده استپارك در تهران 21است که از این تعداد مورد ۳۳ داری مجوزهای علم و فناوری که تعداد کل پارك

شهرك و پارك و نیز سایر مراکز مربوط شامل دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تهران، پارك 7تهران وابسته به جهاد دانشـگاهی با تعـداد

7مورد و استان خراسان رضوی با تعداد 8استان فارس با تعداد . امیرکبیراست دانشگاه و درمان و بهداشت وزارت وابسته به وزارت نیرو،

. های دوم و سوم قرار دارندبعد از تهران در ردههای موجود را به خود اختصاص داده و از کل پاركپارك

:توان بدین ترتیب برشمرداین خدمات را می. دهندهای پذیرفته شده ارایه میخدمات متعددی را به شرکت در ایران مراکز رشد

...دبیرخانه، نظافت وتلفن، نمابر، اینترنت، اتاق مذاکره و کنفرانس، منشی و کارهای دفتری، رایانه، :خدمات عمومی و دفتری .1

...بها وهای مالیاتی، اجارهها و تسهیالت دولتی، شبکه، کمکوام: یخدمات اداری و اجرای .2

...فضای اداری، پارکینگ، تجهیزات اداری و دفتری، منابع آزمایشگاهی، تجهیزات کارگاهی و :خدمات تجهیزاتی و تسهیالتی .3

...های آموزشی، دسترسی به منابع مالی و، دورهمدیریتیو حقوقی، مشاوره بازاریابیمشاوره مالی و :خدمات فنی و تخصصی .4

:ینیکارآفر یدادهایرو و هاجشنواره .2-8

ه زجشنواره و رویدادهای کارآفرینی نقش بسزایی در تقویت اکوسیستم دارند تا جاییکه برخی از کارشناسان معتقدند تعداد رویدادهای حو

کارآفرینی می تواند یکی از شاخص های کلیدی اکوسیستم باشد. در ایران رویدادهای متعددی در حوزه کارآفرینی برگزار می شوند.

ییبها خیش ینیآفرفن یمل جشنواره. 2-8-1

سال همزمان با سالروز اردیبهشت هر ، بهایی با هدف ترویج و توسعه فرهنگ خالقیت، نوآوری و فن آفرینی جشنواره فن آفرینی شیخ

های فن آفرینی اعم از فنی و مهندسی، پزشکی و بهداشت، علوم جشنواره کلیه زمینه. گردددر اصفهان برگزار می« بهاییشیخ»بزرگداشت

شرکت در برای. گرددگیرد و به گروه یا تخصص خاصی محدود نمیرا در بر می... پایه، کشاورزی، علوم انسانی، فرهنگ و هنر، خدمات و

وند.می شبه جشنواره دعوت نیزحتی ایرانیان مقیم خارج از کشور . این جشنواره هیچ محدودیت سنی، جنسیتی یا تحصیلی وجود ندارد

احان آفرینان، برترین طرای شامل شناسایی برترین فنای برگزار شده که بخش مسابقهای و غیرمسابقهاین جشنواره در دو بخش مسابقه

. باشدای شامل نمایشگاه، بورس ایده و سمینارهای آموزشی میآفرین و بخش غیرمسابقهار و برترین حامیان فنکسب و ک

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA


27

رانیا در کندیو استارتاپ. 2-8-2

ین وجهانی استارتاپ ویکند برای اولین بار در کشور به همت کانون کارآفرینی ایران برگزار شد. هدف این رویداد ارائه آموزه های ن دادیرو

گسترده ایران کارآفرینی در کنار تجربه راه اندازی کسب و کار با کمک مربیان کارآفرینی است. این رویداد با سرعت چشمگیری در سراسر

در ایران بعنوان یکی از راه های GEMشد و بیش از هزار کارآفرین طی یک سال در آن شرکت نموده اند. این رویداد در گزارش محلی

کارآفرینی نامبرده شده است.موثر تقویت

فیشر کار و کسب توسعه و ینیکارآفر جشنواره. 2-8-3

رگزار می ب مرکز کارآفرینی و صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه صنعتی شریف توسطی کسب و کار شریف جشنواره کارآفرینی و توسعه

نگارش های مختلفی همچون نگارش طرح تجاری، شامل بخشانبنی های دانشسازی طرحاین جشنواره که با هدف کمک به تجاری گردد.

. است های نوپاو همچنین طرح کسب و کار شرکت بنیان و نوآورانه های دانشبرای ایده مدل کسب و کار

ط یکنندگان و دانشجویان ضمن آشنایی با مفاهیم و اصول کسب و کار و تمرین عملی آنها، در یک محطی مراحل این جشنواره، شرکت

های خروجی نهایی این جشنواره، طرح. کنندی محوری و فناورانه خود اقدام میبر مبنای ایده« طرح کسب و کار»رقابتی نسبت به تدوین

گذاری صندوق پژوهش و کسب و کار برتر است که ضمن برخورداری از خدمات حمایتی مرکز رشد دانشگاه صنعتی شریف، امکان سرمایه

.شدن طرح و تولید محصول مربوطه را خواهند داشتگذاران به منظور تجاریر سرمایهفناوری شریف و سای

اکبر یعل حضرت جشنواره. 2-8-4

دد.گره منظور شناسایی، معرفی الگوها و تجلیل از جوانان برتـر ، جشنواره ملی حضرت علی اکبـر)ع( همه ساله در روز جوان برگزار میب

های موضوعی و در دو سطح جشنواره“ جشنواره ملی جوان ایرانی”، در قالبی جدید و با عنوان 138۳سال اکبر)ع( در جشنواره ملی علی

نفر حائز امتیاز شده و ۳3جوان کارآفرین در این دوره از جشنواره شرکت کردند که از این بین 421تعداد ها برگزار شد.جشنواره جشنواره

.برتر به بخش داوری راه یافتند نفر به عنوان جوان کارآفرین 43در نهایت


28

کشور کالنشهر چهار در ینیکارآفر ستمیاکوس سهیمقا و لیتحل - سوم فصل

با هدف مطالعه اکوسیستم کارآفرینی در شهرهای مختلف ایران و مقایسه آن با شهر تهران و نهایتا شناخت چالش های اصلی اکوسیستم

( در شهرهای اصفهان، مشهد، شیراز و اهواز اقدام نمود. در Focus Groupوه متمرکز )در کشور، کانون نسبت به برگزاری جلسات گر

حالیکه تهران بعنوان پایتخت کشور محل تمرکز کلیه بازیگران اکوسیستم و فعالیت باالی دولت، رسانه، تامین کنندگان مالی و سازمان های

و کار دارد، به نظر می رسد این وضعیت در شهرهای مختلف تفاوت غیردولتی است و بخش خصوصی نقش بسیار پررنگی در فضای کسب

هایی دارد که چالش های هر شهر در عرصه کارآفرینی را منحصر به فرد نموده است.

اصفهان

فق واصفهان را بسیاری صنعتی ترین شهر ایران می دانند. صنایع سنگین فوالد و ذوب آهن و دیگر صنایع باعث شده تا اصفهان یکی از م

ترین اتاق های بازرگانی ایران را داشته باشد. این امر باعث گردیده تا فعالیت های کارآفرینانه بدلیل محیط مناسب کسب و کار به وفور

است که همه ساله « شهرك علمی تحقیقاتی اصفهان»اتفاق بیفتد. یکی از برنامه های موفق کشور جهت ترویج کارآفرینی و نوآوری

را برگزار نماید. با این حال بزرگترین چالش از نگاه بازیگران در اصفهان آن است « جشنواره شیخ بهایی»اد کارآفرینی با نام بزرگترین روید

که اگر چه بودجه هنگفت دولت صرف چنین فعالیت هایی می گردد با این حال یا منجر به داستان های موفقیت نمی شوند و یا در معرفی

شهر اصفهان با چالش مرتبط با قوانین و دولت و تغییرات سریع قوانین و مقررات و ضعف بسیاری وجود دارد. و ترویج این داستان ها

چالش مرتبط با فناوری و زیرساخت در این شهر .رفیت های کارآفرینی مناسبی برخور دار استظمسئوالن دولتی مواجه است. این شهر از

هت توانمندتر نمودن این شهر در این بخش دارد. شهر اصفهان از یک شتاب دهنده و انکباتور برطرف شده است اما نیاز به توجه بیشتر ج

قوی به نام شهرك علمی تحقیقاتی اصفهان برخور دار است.

مشهد

ن قدس میلیون توریست در سال است و همچنین از آنجاییکه آستا 21شهر مشهد بدلیل اینکه از توریستی ترین شهرهای ایران با نزدیک به

رضوی )سازمان متولی حرم امام رضا( یکی از بنگاه های اقتصادی بزرگ و از بازیگران کلیدی این شهر به حساب می آید، فضای کارآفرینی

در این شهر متاثر از این دو عامل است. با این حال چالش کلیدی که اکثریت کارآفرینان به آن اذعان داشتند و مورد تایید دیگر بازیگران

ز بوده است، عدم وجود شبکه ای است که بتواند پل ارتباطی کارآفرینان با دیگر بازیگران مانند دولت، رسانه و دانشگاه ها باشد تا صداینی

شهر مشهد با چالش مرتبط با نبود یک شبکه ارتباطی میان کارآفرینان شنیده شود و درخواست های آنها از این بازیگران تامین گردد.

کوسیستم به ویژه دولت و کارآفرینان رو به رو است همانند شهر اصفهان چالش مرتبط با فناوری و زیرساخت در این شهر برطرف بازیگران ا

شده است اما نیاز به توجه بیشتر جهت توانمندتر نمودن این شهر به ویژه در حوزه کارآفرینی تکنولوژیک و تبدیل آن به قطب در کشور

تباطی و تقویت رسانه ها در این شهر به شدت احساس می گردد.دارد. ایجاد یک شبکه ار


29

اهواز

تمرکز صنایع نفت و گاز در شهر اهواز زیاد است و این باعث گردیده است تا نقش دولت در فضای کسب و کار این شهر بسیار پررنگ باشد.

تسلط زیاد دولت مانع نقش آفرینی دیگر بازیگران بسیاری از کارآفرینان این موضوع را مانعی برای فعالیت های خود می دانند چون

اکوسیستم شده است. دولت برای آموزش های کارآفرینی بودجه بسیاری را در این شهر هزینه نموده است که به نظر بازیگران، نه تنها

جه است عمده فعالیت های این شهر اهواز با چالش جدی در حوزه مداخله دولت موا مداخله گرانه است بلکه نتیجه مثبتی نداشته است.

شهر در جهت رفع چالش آموزش بوده است که در آن نقش دولت بسیار پر رنگی داشته است. الزم است دولت در اکوسیستم شهر بیشتر از

بازیگران رنقش مداخله گر اجرایی نقش تسهیلگری داشته باشد. باز هم نقش یک شبکه ارتباطی برای بهبود ارتباطات به ویژه دولت با سای

احساس می شود.

شیراز

موسسات مرتبط آموزشی نقش خود را در این رابطه ودولت ،شهر شیراز با چالش جدی در حوزه فرهنگ کارآفرینی مواجه است رسانه ها

شود. به طور اثربخش ایفا نکرده اند. نیاز به برنامه های آموزشی و ترویجی در حوزه کارآفرینی در این شهر به شدت احساس می

اما به طور کلی شبکه های ارتباطی میان بازیگران اکوسیستم در این شهر ها به شدت ضعیف است از سوی دیگر انجمن ها نقش بسیار

کمرنگی را در اکوسیستم کارآفرینی در مقابل دولت بازی بازی می کنند. قوانین و مقررات از ثبات مطمئنی برخوردار نیست و مسئوالن

عت تغییر می کنند و یا تعامل اثربخش با همه بازیگران ندارند. هریک از این شهر ها نقاط مثبت و منفی برای تقویت و دولتی یا به سر

کاهش قدرت اکوسیستم کارآفرینی کشور دارند که ذکر نمودیم.

مشهد شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-1

شهرستان مشهد به عنوان شهرستانی شهری ایران به خود اختصاص داده رتبه را در سلسله مراتب سکونتگاهی کالنشهر مشهد دومین

بیشترین سهم . شاخص و بزرگ در مرکز استان خراسان قرار دارد و به علت موقعیتها و ویژگی خاص آن از اقتصاد مطلوبی برخوردار است

و کمترین سهم مربوط به کارکنان ( درصد2/46)از کل اشتغال بخش خصوصی در شهرستان مشهد مربوط به مزد بگیران و حقوق بگیران

.بوده است(درصد 4/2)فامیلی بدون مزد

با توجه به جمعیت روز افزون و حضور میلیونی زائرین و فعالیت گسترده صنوف می بایست از بازار به عنوان قوی ترین قطب اقتصاد یاد

.فعالیت دارندنمود و در حال حاضر در شهرستان مشهد حدود یکصد هزار واحد صنفی

اکوسیستم کارآفرینی اقدمات انجام شده موانع و چالش ها


30

ابهام در نقطه شروع و محیط کارآفرینی برای کارآفرینان

وجود دارد به ویژه در: مشکالت مدیریتی برای کار آفرینان در طی فرایند راه اندازی

دسترسی به منابع آموزشی -

مهارتهای اجتماعی-

کار در حوزه فناوری اطالعات و تولید نرم افزارکسب و 81تاسیس


رسانه های کار آفزینی در خراسان رضوی ضعیف هستند و ارتباط با کار آفرینان ندارند.

در خراسان وجود ندارد کارآفرینیشبکه مربیان

رسانه ها

ت مریان لزوم تربیبسیار مهم است در کنار کار آفرینان جوان کارآفرینینیاز به مربیان

کارآفرینی را در پی دارد

ظرفیت برای تربیت مربیان بیشتر وجود دارد و ضروری به نظر می رسد.

کارگاه های کارآفرینی از ایده تا اجرابرگزاری

برگزاری کارگاه کارآفرینی دیجیتال

تکنولوژی در خراسان کارآفرینیشد ر

کارآفرینیری از حمایت دانشگاهها و مراکز خدماتی چون شهردا

تکنولوژیک

می بینند. کارآفرینینفر آموزش 2111ساالنه در دانشگاه مشهد

دانشگاه و مراکز علمی

معیارهای انتخاب کار آفرین برتر غلط است

دشواری شاخصهای توان سنجی شرکتها

ارزش گذاری نمی شود.سازمانی یا استانداردی برای ارزش گذاری وجود دانش فنی

به همین دلیل همیشه برای صاحبان ایده و کار افرینان جوان مشکل وجود داردندارد.

تاسیس مرکز رشد خصوصی فلک الزهرا

راه اندازی دفاتر و کلینیک بازاریابی

نمایشگاه هفته پژوهش

شتاب دهنده ها و انکباتور

ها

ناپایداری محیط کسب و کار اجازه ورود سرمایه گذاری پایدار را نمی دهد

دوق فقط خدمات مالی به کار آفرینان می دهد.صن

برای سرمایه گذار هم هیچ رویه ای وجود ندارد که بر اساس آن کارآفرین اعتماد و

اطمینان کند.

:سرمایه 2:وام 1 صندوق پژوهش و فناوری در دو حوزه فعالیت دارد

گذاری

درصد خصوصی)دانشگاه آزاد و 51دولتی و درصد 4۳صندوق

صوصی(شرکتهای خ

وجود تجربه موفق: شرکت جهان اندیشه با حمایت صندوق راه افتاده

است

سرمایه گذاران مخاطره

پذیر، بانک ها و موسسات

مالی

اندازی فرهنگسرای کار و کارآفرینی در مشهد توسط شهرداریراه وجود ندارد برای ایجاد انجمن کارآفرینیهیچ رویداد

کلینیک مشاوره اشتغالتاسیس

انجمن ها


31

های آموزشی مهارتهای کسب وکار توسط رگزاری دورهبو

مرکز کارآفرینی و اشتغال جهاددانشگاهی مشهد

گذاری برگزاری اولین همایش ملی طرح کسب و کار و سرمایه

التحصیالن نفر از فارغ 11111ارائه مشاوره شغلی قریب به

وسط ت نفر 2111نامه به های کارآفرینی و ارائه گواهیآموزش مهارت

سازمان همیاری

بسیار باال است . یک شرکت های تاسیسهزینه کارآفرینیدر اکوسیستم

در صد مالیات می شود.در حالیکه وام و تسهیالت 11آورده نقدی سهامداران مشمول

بانکی مشمول مالیات نمی شوند و این موضوع نیاز به بازنگری دارد

قوانین و مقررات

سازمان های دولتی یکپارجه سازی اکوسیستم کارآفرینی فعالیت بیشتری از خود نشان دهد دولت باید در

مشهد:بررسی وضعیت اکوسیستم کارآفرینی شهر

نیکارآفریخراسان به شدت رو به رشد است حمایت دانشگاهها و مراکز خدماتی چون شهرداری از شهر مشهد و به طور کلی در تکنولوژی در کارآفرینی

این نشان می دهد این شهر از زیرساخت های مناسبی جهت مقابله بر چالش فناوری و طرفیت مناسبی برای تبدیل شدن به مناسب است.کنولوژیک ت

به این نوع کارآفرینی صورت گیرد. توجه بیشتری لوژیک در کشور را دارد. و این مهم منوط بر این است کهوقطب کارآفرینی تکن

ا حوزه فناوری از جمله دولت و به ویژه معاونت علیمی و فناوری ریاست جمهوری می توانند نقش تسهیلگری و حمایتی در این امر بازیگران مرتبط ب

کارآفرینیا نقش بسزایی بازی کنند. زیر ر غنی شدن بحث کارآفرینی تکنلوژیکداشته بشند. دانشگاه ها و موسسات علمی پژوهشی شهر نیز می توانند د

ی دارد. رابطه مستقیم با مدرنیزه شدن شهر و تمرکز جمعیت تکنولوژی

فقدان یک شبکه منسجم برای ایجاد ارتباط است و نکته بارز آن کارآفرینیمعماری سازمانی و یکپارچگی در اکوسیستم عدم از چالش های عمده شهر

موقعیت مناسب خود و طرفیت های کشاورزی و به ویژه حضور زائران بین بازیگران اکوسیستم در این شهر می باشد. به هرحال شهر مشهد با توجه به

تو موقعیت توریستی از نقش و اهمیت قابل مالحظه ای در کل اکوسیستم کارآفرینی کشور برخوردار است. اما تحقیقات حاکی از آن است با تقوی

ارتباط بین بخش های اکوسیستم کارآفرینی شهر می توان به این مهم دست یافت.

اصفهان شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-2


32

بزرگترین چالش اکوسیستم کارآفرینی این شهر مرتبط با بحث قوانین و دولت می باشد. بازیگران اکوسیستم در بررسی این شهر مشخص می شود که

شتراك اطالعات ا با سماجت ، پیگیری، افی برای تغییر دارد.نماینده تغییرات باید و میتواند کار آفرین باشد.چرا که انگیزه کاین شهر بر این باورند که

. و در این امر از دولت بیشتر از نقش یک مداخله گر نقش یک تسهیلگر را با دیگر کار آفرینان می تواند نقش تغییر در جهت توسعه را بهتر ایفا نماید

مربوط یه یارانه ها باید منافع کارآفرینان حتما لحاظ گردد. باید در خود بدنه مرتبط انتظار دارند. در وضع و بازنگری قوانین و مقررات برای نمونه قوانین

ک ی دولت با اکوسیستم کارآفرینی ثبات مدیریتی وجود داشته باشد تا تصمیمات اتخاذ شده به سرعت تغییر نکند. قدرت صنعتی شهر اصفهان و وجود

تحقیقاتی در این شهر نقش این شهر در اکوسیستم کارآفرینی کشور را بیش از پیش نمایان می شتاب دهنده و یک انکباتور بزرگ مانند شهرك علمی

سازد. با توجه به طرفیت های مناسب شهر الزم است دولت نقش تسهیلگری و حمایتی خود را در اکوسیستم شهر تقویت نماید و همچنین موسسات

شته در جهت حل مشکالت صنعتی شهر تقویت نمایند. علمی و تحقیقاتی شهر باید تحقیقات خود را بیش از گذ


عدم تقویت نقش مرشدی و مربی در حوزه کارآفرینی )باید هریک

از کارفرینان جوان یک مربی از کارافرینان قدیمی داشته باشند(

رآفرینانکا راه اندازی شرکت های کوچک و متوسط صنعتی

نبود شبکه ای که با تشکیل کارگروه هایی متشکل از سرمایه

بانکها و موسسه ها و کار آفرینان به بررسی چالشهای -گذار

بپردازد کارآفرینی

رسانه ها

دانشگاه و مراکز علمی در جهت پایداری شرکتی کارآفرینیفقدان آموزش

وجود عدمدلیل به کارآفرینیفراهم نبودن فضا و محیط فیزیکی

مجتمع های کسب و کار

شرکت کوچک و متوسط در شهرك صنعتی 311

و مراکز رشد اصفهان وجود دارد که از نظر تعداد

بزرگترین در کشور می باشد.

حمایت از وجود نمونه های موفق در مراکز رشد

بلوغ کسب وکار -مرحله بلوغ ایده

شتاب دهنده ها و

انکباتور ها

ی پشتیبان ابی و شناسایی کارآفرینان واقعی جهتدشواری ارزی

مالی

تامین منابع مالی با توجه به بهره باال دشواری

مراکز تامین سرمایه چون موسسه مالی همکاری

با مراکز وزارت دفاع جهت حمایت اعتباری کوثر

از شرکت های نوپا

سرمایه گذاران مخاطره

پذیر، بانک ها و

موسسات مالی

انجمن ها .ها کامال نادیده گرفته شده استنقش انجمن


33

دولت و تضعیف بخش خصوصی تسلط

نامشخص بودن سیاستهای حمایتی دولت

ناپایداری شرایط اقتصادی

ت اصفهان دول کارآفرینیبازیگر مسلط در محیط

است سازمان های دولتی

(خوزستان)اهواز شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-3

شاید تنها شکر است .دولت یک بازیگر ونی وابسته به نفت و و اقتصاد دولتی شهر اهواز، یک اقتصادستم این کالنشهر بر این باورندکه بازیگران اکوسی

شهر اهواز و به طور کلی استان خوزستان با توجه به دسترسی به نهفته است.در این ارتباطات اکوسیستم است. به همین دلیل یک رانت پنهانبازیگر

ر بب های آزاد و موقعیت واردات و صادرات مناسب و ظرفیت های غنی کشاورزی اهمیت شگرفی در اکوسیستم کارآفرینی کشور دارد. غالب بازیگران آ

ان در ایشاین باورند که دولت باید نقش مداخله گرانه خود در کارآفرینی را کاهش دهد و با حمایت از کارآفرینان شهر و تقویت توانمندی و انگیزش

جهت توسعه اکوسیستم گام بردارد. دولت می بایست یک رابط و یک حامی و پل ارتباطی برای این بازیگران باشد تا بتواند نقش پررنگ خود در

کارآفرینی شهر را اثربخش تر نماید. و باید بازیگر اصلی تغییر در توسعه شهر کارآفرینی باشد.

اکوسیستم کارآفرینی شدهاقدمات انجام ی موجودموانع و چالش ها

خصوصیات کارآفرینی در بین کارآفرینان مشاهده نمی شود، گرایش به

دولت قدرت ریسک پذیری ایشان را کاهش داده است

کار آفرین ها به فرصتهای قانونی وتسهیالت قانونی حمایتی توجه نمی

کنند.


برگزاری جلسات منظم بین با توجه به اینکه تجربه روزنامه بازار کار در

کار افرین ها و دیگر بازیگران تجربه موفقی بوده استان نیازمند یک

روزنامه تخصصی در حوزه کارآفرینی برای اطالع رسانی است

رسانه ها باید در معرفی ایده های کار آفرین،مشکالت کار آفرین و ... به

طور منطقی آزاد باشند

های قانونی و تسهیالتی می تواند ناشی عدم توجه کارآفرینان به فرصت

از ضعف در اطالع رسانی باشد

و نابرگزاری جلسات منظم بین کار افرین

دیگر بازیگران با اطالع رسانی و توسط

روزنامه بازار کار

کارگزاران اطالع

رسانی


34

آموزش و مربی گری در حوزه کارآفرینی در این استان ضعیف است

ستان در حوزه آموزش های کارآفرینی متولی جدی فقط نهاد اداره کار ا

است

با وجود لزوم آموزش کارآفرینی برای بنگاه های زودبازده هنوز این آموزش

ها کافی نمی باشد.

با وجود شرکت های آموزش و مشاوره هنوز بخش دولتی متولی بحث

آموزش است

راه اندازی مراکز رشد و استقرار کارآفرینان

حوزه فناوری انشگاه و مراکز علمید

پارکها بودجه دارند که می توانند به کار آفرینان وام بدهند این بودجه ها

می تواند در جهت افزایش میل و اشتیاق به کارآفرینی افزایش یابد

از شرکت های نوپا را نمی توان در پارك ها یافت ینمونه موفق

کارآفرینیلزوم راه اندازی بنیادهای توسعه

:جشنواره ملی علم تا عملاری برگز

استان توانمندی فناورینمایش

تجلیل از کارآفرینان برتر جشنوارهبرگزاری

:استان

تجلیل از یازده کارآفرین برتر



بخش دولتی بزرگترین تامین کننده منابع مالی است

یس موسساتلزوم تقویت موسسات مالی خصوصی و در صورت لزوم تاس

احساس می گردد جدید

دانش بنیان و سرمایه ای ریسک پذیر دستور العمل حمایت از شرکتهای

نمایدمی تواند بر لزوم اجاد این موسسات سرمایه گذار تاکید

اساسنامه تاسیس شرکتهای خطر پذیر و ریسک پذیر باید در اختیار

تیار ایشان قرارموسسات دارای پتانسیل جهت فعالیت در این حوزه در اخ

گیرد

پایین بودن احتمال حمایت ایده از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی

درصد( 37در صد ، در برزیل 1/7)

صندوقانعقاد تفاهم نامه صندوق تعاون و

وام قرض الحسنه برای تعاونی ها -مهر رضاسرمایه گذاران

مخاطره پذیر، بانک ها

و موسسات مالی


35

داخلی صندوق مهر رضا برای اعطای وام می تواند روندی آسانتر ضوابط

و غیر بورکراتیک تر داشته باشد و اولویت دهی برای اقشار در معرض

افراد سرپرست خانوار مناسب بوده و الزم است این آسیب مثل بیکاران و

اولیت دهی ها در جهت کاهش معضالت اجتماعی انجام گردد.

کارآفرینی لزوم راه اندازی بنیادهای توسعه

راه اندازی بانک اطالعاتی

جلسه جمعی با کار آفرینان و انتقال 12

تجربه به استانهای دیگر

راه اندازی مرکز امداد خدماتی کارافرینی

انجمن ها

غلی شچالش عدم توجه به کارآفرینی زنان با توجه به اینکه فرصت های

مزدبگیری برای خانم ها کم تر وجود دارد

به بخش خصوصی کم است اعتماد

نقش مثبت اداره کار استان در توسعه کارآفرینی باید به عنوان الگو قرار

گیرد

عملکرد موثر اداره کار استان موجب ایجاد کارآفرینی دولتی گردیده و

نیاز است که نهادهای مرتبط با مفهوم اکوسیستم آشنا گردند تا در مسیر

موفق مانند اداره کار همکاری تقویت اکوسیستم با نهادهای مربوطه

.نمایند

در عین حال کارآفرینان به دولت وابسته اند و اقصتاد دولتی را در استان

(باید تعادل ایجاد گردد بین وابستگی و حمایت)پدید آورده اند

یکی از انتظارات کار آفرینان این است که چگونه می توان نقش دولت در

کرد توسعه کارآفرینی را کانالیزه

تشکیل شرکت های مشاوره و آموزش

و تشکیل برای رتبه بندی کارآفرینی

به تصویب کارآفرینیشرکتهای مشاوره

تا 11دولت رسیده است که در خوزستان

.نداز شرکتها رتبه بندی شده ا

کار آفرین دولتی در خوزستانایجاد

سازمان های دولتی


36

رازیش شهر ینیکارآفر ستمیاکوس لیتحل. 3-4

بازیگران اکوسیستم این شهر بر این باورند که فرهنگ کارآفرینی که حاصل از تجمیع تالش ها و فعالیت های سه بازیگر عمده اکوسیستم یعنی

یند. ادولت می باشد، در سطح پایینی است. الزم است این بازیگران مرتبط برای ترویج این فرهنگ تالش بیشتری ارائه نم رسانه هاو موسسات آموزشی

قدمات ا. در ضمن تحقیقات نشان می دهد این سطح پایین فرهنگ کارآفرینی به طوری است که کارآفرینان هم استانی از طرف هم حمایت نمی شوند

های ارتباط و هماهنگی میان نهاد کارآفرینان در این شهر جزیره ای است ویک شبکه قوی جهت تقویت ارتباط بازیگران در این شهر وجود ندارد.

مختلف دولتی در این کالنشهر نیز ضعیف است که این خود برگرفته از ارتباطات ضعیف ذکر شده میان همه بازیگران اکوسیستم است.


فقدان یک شبکه میان بخش خصوصی

و ضعف ارتباط میان کارآفرینان و با دولت

عاتی کارآفرینانضعف بانک اطال

توسعه کارآفرینی زنان با ارائه آموزش های

توسط دولت کارآفرینی کارآفرینان

رسانه ها درفقدان تعریف و معرفی صحیح کارآفرینی

معرفی کارآفرینان موفق واقعی لزوم

در حوزه کارآفرینی کم کار هستند رسانه ها

رسانه ها

آموزش ها باید از دبستان آغاز شود-نانضعف آموزش های پایه ای برای کارآفری

آموزش های کارآفرینی بسیار سنتی و بی اثر است

ایجاد مرکز کارآفرینی در دانشگاه شیراز:

انجام فعالیتهای مشترك آموزشی وترویجی

ارگانها باسایر

بازدید از محیط فعالیت کارآفرینان

حمایت ازطرحهای ابتکاری دانشجویان

ه کارآفرینی زنان در شیرازکارگاه آموزشی توسع

دانشگاه و مراکز علمی

گشایش نمایشگاه ملی اشتغال و توسعه در این نهادها و کارآفرینی؟؟عدم وجود دانش مناسب کسب و کار

کارآفرینی

برگزاری اولین کنفرانس ساالنه مدیریت، نوآوری

کارآفرینی و

شتاب دهنده ها و انکباتور ها


37

جشنواره امتنان از کارآفرینان برتر، کارگران، و

:های نمونه فارسواحد

کارآفرین به عنوان کارآفرین 9انتخاب یا معرفی

برتردر بخش های مختلف صنعت، خدمات و

کشاورزی معرفی شدند

برگزاری همایش کارآفرینی فرهنگی برای

نخستین بار در شیراز

نوجود بروکراسی های زائد برای تامین سرمایه از سرمایه گذارا

میلیون تومان تسهیالت قرض 111تخصیص

الحسنه برای زنان کار آفرین فارس

اکثر بانک ها تسهیالت اعطا می نمایند

اختراعات زمینهدروام بالعوض بنیاد نخبگان

سرمایه گذاران مخاطره پذیر، بانک

ها و موسسات مالی

صصی بانوان کار آفرین و بازرگان در کمیته تخ نبودن انجمنی برای کارآفرینان جهت تقویت ارتباطشان

استان: اتاق بازرگانی

زنان مدیر و کارآفرینحمایت بیشتر از

انجمن ها

وجود قوانین بیهوده و اضافی

لزوم تسهیل نمودن قوانین


لزوم نظارت دولت بر اجرای قوانین مرتبط با کارآفرینی

ارتباط ضعیف کارآفرینان و مسئوالن

تفاوتی مسئولین به مقوله کارآفرینی بی

عدم استفاده از کارآفرینان در دولت که می توان از تجربه ایشان استفاده نمود و

یاد گرفت

همایش و نمایشگاه معرفی دستاوردهای زنان

کارآفرین سازمان های دولتی


38

یهاچالش) یبررس مورد یکالنشهرها ینیکارآفر ستمیاکوس یقیتطب سهیمقا. 3-5

(شهر هر ینیکارآفر ستمیاکوس

بازیگران شهر اصفهان شهر مشهد شهر اهواز شهر شیراز

اکوسیستم

کارآفرینی

ضعف بانک اطالعاتی


خصوصیات کارآفرینی در بین

کارآفرینان مشاهده نمی شود،

گرایش به دولت قدرت ریسک

پذیری ایشان را کاهش داده است

ط ابهام در نقطه شروع و محی

کارآفرینی برای کارآفرینان

فقدان یک مربی

برای هر تجربی

کارآفرین


رسانه ها در حوزه کارآفرینی

کم کار هستند

ضعف برنامه های ترویج

فرهنگ کارآفرینی

رسانه ها باید در معرفی ایده های

کار آفرین،مشکالت کار آفرین و ...

به طور منطقی آزاد باشند

ر آفزینی در رسانه های کا

خراسان رضوی ضعیف هستند

و ارتباط با کار آفرینان ندارند.

فقدان نقش رسانه

ای

رسانه ها

آموزش های کارآفرینی

و بسیار سنتی و بی اثر است

در جهت ترویج فرهنگ

کارآفرینی نیست.

آموزش و مربی گری در حوزه

کارآفرینی در این استان ضعیف

است

ان در حوزه فقط نهاد اداره کار است

آموزش های کارآفرینی متولی

جدی است

لزوم توجه بیشتر به مقوله

کارآفرینی تکنولوژیک به

عنوان نقط قوت کارآفرینی

مشهد

نبود آموزش در

جهت پایداری

شرکتی

دانشگاه و مراکز

علمی

عدم وجود دانش مناسب

کسب و کار در این نهادها

را BPکسانی که در مراکز رشد

ی کنند. خود دیدگاهبررسی م

ندارند. صنعتی

دشواری شاخصهای توان

سنجی شرکتها

نبود مجمتع های

کسب و کار




39

وجود بروکراسی های زائد

برای تامین سرمایه از

سرمایه گذاران

پایین بودن احتمال حمایت ایده

از سوی سرمایه گذاران بخش

برزیل در صد ، در 1/7خصوصی )

درصد( 37

برای سرمایه گذار هم هیچ

رویه ای وجود ندارد که بر

اساس آن کارآفرین اعتماد و

اطمینان کند.

دشواری ارزیابی و

شناسایی

کارآفرینان واقعی

پشتیبانی جهت

مالی

سرمایه گذاران

مخاطره پذیر، بانک

ها و موسسات مالی

نبودن انجمنی برای

کارآفرینان جهت تقویت

اطشانارتب

فقدان و لزوم راه اندازی بنیادهای

در استان کارآفرینیتوسعه

برای کارآفرینیهیچ رویداد

وجود ندارد ایجاد انجمن

عدم توجه به نقش

انجمن ها

انجمن ها

وجود قوانین بیهوده و اضافی

تعامل با بیمه ایران برای لزوم

در صدی در حق بیمه 21تخفیف

ار و اختصاص یک شعبه ویژه ک

آفرینان

آورده نقدی سهامداران

در صد مالیات می 11مشمول

شود.در حالیکه وام و تسهیالت

بانکی مشمول مالیات نمی

شوند و این موضوع نیاز به

بازنگری دارد

قانونگذاری فقدان

و انسجام در پایدار

سیاستگذاری ها و

نامشخص بودن

شرایط اقتصادی


رآفرینان وارتباط ضعیف کا

مسئوالن

اعتماد به بخش خصوصی کم

است

دولت باید در یکپارجه سازی

اکوسیستم کارآفرینی فعالیت

بیشتری از خود نشان دهد

دولت و تسلط

تضعیف بخش

خصوصی

سازمان های دولتی


40

ها چالش

نیتحقیق درباره نظام کارآفریو با هبررسی نمود یکوسیستماین مطالعه چالش های کارآفرینی و فضاهای خالی کارآفرینی را از دیدگاه ا

رنگ دولت نسبت به الش های یافته شده حاکی از نقش پر. چمشکالت خاص هرکدام رانیز ارزیابی کرده است کشور کالنشهر 4در

الش چ و ددست و پا گیرآنان میشون نغالبا به جای کمک به کارآفریناقوانینی که وفور ،و نقش دخالتی به جای نقش تسهیلگری کارآفرینان

مبود رسانه های مرتبط با حوزه کارآفرینی، ارتباط ضعیف اد های غیر دولتی و مردم نهاد، کو بوروکراسی ایجاد می کنند، عدم توجه به نه

بی توجهی به ،واقعیسرمایه گذاران مخاطره پذیر با کارآفرینان، سیستم نامشخص انکباتور ها در حمایت از شرکت ها و کارآفرینان

موازی کاری های متعدد نهاد های مختلف، و ... می باشند. ،منفک دیدن نقش آفرینان اکوسیستم کارآفرینی ،اکوسیستم کارآفرینی

در مقوله کارآفرینی از دیدگاه اکوسیستم مطالعات و تحقیقات زیادی در کشورمان صورت نگرفته است. اگر کارآفرینی از دیدگاه اکوسیستم

به دلیل ایجاد هم افزایی بین نقش آفرینان اکوسیستم را یهای بیشترسیاست های صحیح دستاورد و بررسی شود موازی کاری ها کاهش

به شدت احساس می در این حوزه بنابراین جهت غنای این دیدگاه نیاز به تدوین محتوا و انجام تحقیقات مشابه در پی خواهند داشت.

گردد.

که بر گرفته از مقاالت و مستندات علمی ارائه شده، چالش های محیطی می باشند شناسایی شده در ایران که درغالب چالش های ا

ی بر تنبما چالش های غیر محیطی که مناپایدار اقصادی کشور می باشد ا نامطمئن و چالشهای کالن محیط کسب و کار کشور و وضعیت

واهیم کرد. را ذکر خ پژوهش می باشند دراینیافته های ما

اری،شده رفتهای عمومی، هنجارهای پذیرفتهاین آثار باورها و نگرش د.نترین اثرها را بر کارآفرینی دارهنجارهای اجتماعی و فرهنگی پیچیده

رب در کسرهروابط چندوجهی میان انسانها و جامعه را ی های مربوط بهحاکم مربوط به گزینش شغل و مزایا و ارزش الگوهای ذهنی ت،اروحی

کشور که بیشتر 12در GEM در بررسی طرح .تواند بر کارآفرین اثری عاطفی داشته باشد.می ،هنجارهای اجتماعی و فرهنگی .دنگیرمی

:اند،به اثر هنجارهای اجتماعی و فرهنگی از چهار جنبهء زیر پرداخته شده استاز کشورهای پیشرفته

کنند؛ه کاری تازه را آغاز میاحترام گذاشتن جامعه به کسانی ک-1

حسادت نکردن جامعه به کارآفرینان موفّق؛-2

به علت ترس از شکست؛ یدست نزدن به کار-3

.داشتن سطح زندگی مشابه دیگران از دید جامعه-4

سایل فته اند بسیاری از ماکثر مطالعات انجام شده در زمینه کارآفرینی به نبود آموزش کافی و مناسب در زمینه کارآفرینی اشاره کرده و گ

مربوط به عدم اطالع و آگاهی از طریق آموزش های الزم قابل حل است و نیاز به برنامه ریزی و اجرا دارد.


41

بستر فرهنگی مناسب برای کارآفرینی را نیز تسهیل کنند. این امر به خصوص در مورد زنان، جوانان ایجاداین آموزش ها همچنین می توانند

نوپا اهمیت به سزایی دارد. رسانه هایی چون تلوزیون می توانند نقش عمده ای در این زمینه ایفا کنند و کارآفرینی زنان و هایو شرکت

جوانان را به این وسیله تسهیل کنند

ون چ به آن های مربوطهمنابع مورد نظر در این زمینه و حوز ،افه شود با توجه به جدید بودن حوزه کارآفرینی در ایرانضعالوه بر این باید ا

های لی و تجربهالملها به متون و منابع بین. برای آشنایی هر چه بیشتر جوانان با کارآفرینی آنندتوسعه پایدار و غیره، به فارسی ترجمه نشده ا

تون المللی و ترویج مابع بینکشورهای دیگر در این زمینه نیاز دارند و یکی از اقدامات اساسی که باید در این زمینه انجام شود ترجمه من

آموزشی در این زمینه است.

الش های شناسایی شدهسایر چ

چالش تعدد نهاد های سیاستگذار کارآفرینی که منجر به موازی کاری های متعددی می گردند. (1

یده تشکیل گرد اطی در حوزه کارآفرینی که مبتنی بر سرمایه های اجتماعی باشد و به صورت خودجوشبچالش فقدان شبکه ارت (2

.باشد

چالش های آموزش های ناکارآمد و از رده خارج کارآفرینی که گاها می تواند به جای ایجاد انگیزه در افراد آن ها را از مقوله (3

کارآفرینی روی گردان سازد.

نبود شاخص هایی برای تعیین کارآفرینان واقعی (4

رینیفقدان اطالع رسانی در رابطه با داستان های موفق کارآف (5


42

یبند جمع

شاخص ها

تعداد کسب و

کارهای راه

اندازی شده

میزان

سرمایه

گذاری های

مخاطره

پذیر

میزان طرح

های مالی

حمایت شده

از کسب و

کار های راه

اندازی شده

میزان

سهولت ثبت

و راه اندازی

شرکت

تعداد

رویدادهای

برگزار شده

مرتبط با

کارآفرینی

تعداد


میزان

حمایت از

طرح های

تحقیق و

توسعه

میزان تاثیر

(امتیازها)

چالش ها

تعدد نهادهای

سیاستگذار

تعدد نهادهای

سیاستگذاری

می تواند از

طرفی تعداد

کسب و کارها

به لحاظ کمی

را افزایش دهد

اما پایداری آن

ها به دلیل

سردرگمی

کسب و کارها

برای حل

مشکالت

روزمره کاهش

یافت در خواهد

مجموع این

چالش تعداد

کسب و کار ها

را در بلندمدت

به شکل موثری

کاهش می دهد

(4)

مراجعات

کارآفرینان به

سرمایه

گذاری های


را به دلیل سر

در گمی

کاهش می

دهد

البته این تاثیر

زیاد نیست

(2)

تاثیر منفی

چندانی ندارد

شاید به لحاظ

کمی باعث

افزایش این

شاخص در

کوتاه مدت

شود

(2)

به دلیل سر

درگمی که این

چالش برای


ایجاد می کند

سرعت این

فرایند را به

شدت کاهش

می دهد

(5)

تاثیر منفی

چندانی ندارد

شاید به لحاظ

کمی باعث

افزایش این

شاخص در

کوتاه مدت

شود

(3)

به دلیل ایجاد

بوروکراسی

تشویق به

کارآفرینی را

اهش می ک

دهد اما از

جهاتی موجب

ترویج

کارآفرینی می

شود اما در کل

به طور متوسط

تعداد

کارآفرینان را

کاهش می

دهد

(4)

در کوتاه

مدت این

تعداد می

تواند به دلیل

شناسایی

ماهیت نهاد

ها حمایت از

طرح های

توسعه را

حتی افزایش

نیز بدهد اما

تاثثیر منفی

باالیی ندارد

(2)

22

آموزش های

کارآفرینی

ناکارآمد

این آموزش ها

با ناکارآمدی

کاهش تمایل

غالبا این

آموزش ها

باید نهاد های

آموزش ها

براین شاخص

خیلی موثر

آموزش در

صورت کارآمد

می تواند بودن

آموزش

اثربخش غالبا

در پی اش یک

آموزش

ثربخش می ا

تواند پرورش

این چالش،

این بر

شاخص

21


43

راه اندازی

کسب و کارها را

در پی دارد

(4)

تامین منابع

مالی را معرفی

کند اما غالبا

در این راه

ناکارامدند

(2)

نیستند اما می

ند با توان

افزایش

توانمندی

کارآفرینان در

طرح نویسی

شانس میزان

حمایت را

افزایش دهد

(2)

کارآفرین را در

فرایند راه

اندازی کسب و

کار بسیار

کمک نماید

(4)

رویداد جذاب

را می تواند

داشته باشد

(3)

کارآفرینان را

در پی داشته

باشد و بالعکس

باعث کاهش

اشتیاق به

کارآفرینی

گردد

(4)

چندان موثر

نیست

(1)

وچود عدم

شاخص

کارآفرینی

این چالش در

براورد

تعدادکسب و

کارهای راه

اندازی شده می

تواند موثر باشد

که په کسب و

ارهایی واقعا ک

کارآفرینانه

هستند

(4)

یکی از چالش

های بزرگ

سرمایه

گذاران


عدم شناخت

و تعریف

درست از

کارآغرینان

برای سرمایه

گذاری می

باشد

(4)

این چالش نیز

برای حمایت

از طرح ها یک

چالش جدی

است

(4)

عدم تعریف

درست، چندان

موثر نیست بر

سهولت راه

کسب و اندازی

کار موثر نیست

(1)

چالش تعریف

صحیح بر این

شاخص نیز

زیاد موثر

نیست

(1)

این چالش

بیشترین تاثیر

را در براورد

تعداد


واقعی و

شنتسایی

ایشان دارد

(5)

این چالش،

این بر

شاخص

چندان موثر

نیست

(1)

21

فقدان یک

شبکه

ارتباطی

منسجم

یک شبکه

ارتباطی

غالبا منسجم

رشد کسب و

کارها را در پی

خواهد داشت

(4)

این چالش

بسیار بر این

شاخص موثر

اگر یک است

شبکه منسجم

میان

کارآفرینان و

سرمایه

گذاران


وجو داشته

باشد می تواند

بر اثربخشی

این چالش

بسیار بر این

شاخص موثر

اگر یک است

منسجمشبکه

میان

کارآفرینان و

سرمایه

گذاران وجود

داشته باشد

می تواند

حمایت از

طرح ها را

یک شبکه

ارتباطی

منسجم می

تواند

بورورکراسی ها

را با شفافیت

اطالعاتی

کاهش داده و

سهولت راه

انذازی کسب و

کار را افزایش

دهد

یک شبکه

ارتباطی

منسجم

خشی و اثرب

ایجاد

رویدادهای

متنوع

کارآفرینی را

در پی خواهد

داشت و بسیار

بر ایجاد

رویدادهای

موثر است

یک شبکه

ارتباطی

منسجم می

تواند با ایجاد

ارتباط اثربخش

میان

کارآفرینان،

اشتیاق به

کارآفرینی و

قصد

کارآفرینانه را

افزایش دهد

شبکه

ارتباطی

منسجم می

م تواند لزو

طرح های

تحقیق و

توسعه را

بیش از پیش

تبیین نماید

در پی آن

حمایت

مسئوالن

مرتبط را در

28


44

این شاخص

بسیار موثر

باشد

(5)

بسیار

گسترش می

دهد

(5)

(4) (4) (4) پی داشته

اما . باشد

تاثیر بسیاری

هم ندارد

(2)

فقدان اطالع

رسانی در

رابطه با

داستان های

موفق

کارآفرینی

داستان های

موفقیت با

ایجاد عالقه و

انگیزه در میان

افراد جامعه

دد کسب و تع

کار ها را در پی

خواهد داشت

(3)

داستان های

موفقیت به

ویژه داستان

های داخلی

می تواند سوژه

ای مناسب

برای حمایت

توسط سرمایه

گذاران


باشد

(4)

داستان های

موفقیت می

تواند انگیزه

حمایت از

طرح ها را

بیشتر نماید

(4)

این چالش بر

این شاخص

ستموثر نی

(1)

داستان های

موفقیت می

تواند

رویدادهایی

مرتبط را

توسعه دهد و

اشتیاق ایجاد

رویدادهایی که

نمونه های آن

همین داستان

های موفقیت

باشد را مورد

تاکید قرار دهد

(4)

داستان های

موفقیت با

ایجاد عالقه و

انگیزه در میان

افراد جامعه

تعدد کسب و

کار ها را در پی

داشتخواهد

(4)

داستان های

موفقیت که

غالب آنها

توسعه ایده

ها را از طریق

طرح های

تحقیق و

توسعه

پرورش داده

اند اهمیت

این تحقیقات

را بیشتر

نمایان

خواهد

ساخت

(3)

23

برای امتیاز دهی به چالش ها کد گزاری

امتیاز میزان تاثیر

1 (بی اثر)بسیار کم

2 کم

3 متوسط

4 زیااد


45

5 (بسیار موثر)بسیار زیاد

جدولیافته های الولیت بندی چالش ها براساس

عنوان چالش رتبه چالش

فقدان یک شبکه ارتباطی منسجم 1

فقدان اطالع رسانی در رابطه با داستان های موفق کارآفرینی 2

تعدد نهادهای سیاستگذار 3

آموزش های کارآفرینی ناکارآمد 4

آفرین واقعی عدم شناخت کار 4


46

:منابع

حسینیان، سیمین، طباطبایی، شهناز، توانمند سازی زنان سرپرست خانواده از طریق مشاوره گروهی، آگاه سازی و کارآفرینی، خانواده پژوهی، -1

1384

های رآفرینی زنان با استفاده از تکنیکهای کااله، صیادی، حسین، فهیمی، سعیده، شناسایی و رتبه بندی موانع موثر بر فعالیتمیرغفوری، حبیب -2

MCDM ،1387: زنان کارآفرین استان یزد، مطالعات زنان

های کشاورزی تهران، آوری، اقدس، حسینی نیا، غالمحسین، ملک محمدی، ایرج، تحلیل رگرسیونی عوامل موثر بر ترویج کارآفرینی در تعاونی -3

1388تعاون،

های مجلسایی با مفهوم کارآفرینی و جایگاه کارآفرینان در کشور، گزارشات مرکز پژوهشمعادی رودسری، محمد حسن، آشن -4

11۳های تعیین کننده کارآفرینی در اقتصاد ایران، دوفصلنامه برنامه و بودجه، شماره پور، زینب، مولفهاردهالی، محمد، هاشم -5

مطالعات ، فصلنامهفصلنامه توسعه کارآفرینی، م، محیط مساعد کسب و کار، پیش نیاز پورداریانی، محمود، داوری، علی، رمضانپور نرگسی، قاساحمد -6

1388مدیریت بهبود و تحول،

فصلنامه توسعه کارها، مقیمی، سید محمد، احمدپورداریانی، محمود، آموزش کارآفرینی در کسب و کارهای کوچک و متوسط ایران: نیازها و راه -7

1387، کارآفرینی،

1388هشتی، محمد باقر، خیرآور، حسن، قزوینیان، حسن، بررسی رابطه علی بین کارآفرینی و بیکاری در بخش صنعت ایران، فراسوی مدیریت، ب -8

نی، فصلنامه توسعه کارآفریشریف، سید مصطفی، جمشیدیان، عبدالرسول، رحیمی، حمید، تحلیل وضعیت آموزش کارآفرینی در آموزش عالی ایران، -۳

،13۳1

1387، فصلنامه توسعه کارآفرینی، علیمیری، مصطفی، آموزش کارآفرینی، پیدایش، توسعه، گرایشها و چالشها -11

1388طباطبایی، مینو، نگاهی اجمالی بر موانع توسعه ،خالقیت و کارآفرینی و راهکارهای پیشنهادی، همایش مدیریت تکنولوژی و نوآوری، آذر -11

1387، موضوع کارآفرینی به عنوان یک حوزه علمی، فصلنامه توسعه کارآفرینی، ، محمدی الیاسی، قنبر -12

138۳محمود احمدپور داریانی، بهروز جمالی، احسان قاسمی، انتشارات فرهنگ سال کتاب جامع کارآفرینی، -14

ید فروهی،علی صالحی:تحلیلی بر نقش دولت ،دکتر حسن دانایی فرد،مهش(1386)ارتقاء کارآفرینی در ایرانمقاله -15

( در ایران،دکتر کردنائیج و دکتر زالی1386راهکارهای توسعه کارآفرینی) -16


47

منابع خارجی:

Jude Valdez, University of Texas at San Antoni,(1994),the entrepreneurial ecosystem:toward a theory of

new business formation

Avnimelech G. and Teubal, M. (2008) From direct support of business sector R&D/ innovation to

targeting venture capital/private equity: a catching up innovation and technology policy life cycle

perspective Econ.Innov.New.Tech. 17(1&2): 89-107

Acs, Z., Armington, C. (2006),. Entrepreneurship, Geography and American Economic

Growth.Cambridge: Cambridge University Press

Autio, E. (2007), Global Entrepreneurship Monitor 2007: Global Report on High-Growth

Entrepreneurship. Babson Park :Babson College

Bell, Judit. (1997). Como realizar um projecto de investigação. Lisboa, Gradiva

Bell-Rose, S., Payzant, T. (2008), “The Case for Entrepreneurship Education”. ducation Week, August

Bok, D. (2003), Universities in the Marketplace: The Commercialization of Higher Education.

Princeton, NJ: Princeton University

Brown, J. S., Duguid, P. (2000), Mysteries of the region : knowledge dynamics in the Silicon Valley. In

Lee, C. et al. (eds.) The Silicon Valley edge: a habitat for innovation and entrepreneurship. Stanford:

Stanford University Press,16-39

IEA-Entrepreneurship Ecosystem in Iran - Farsi

Small Business & Entrepreneurship