Huvsgul Aimgiin Oin Nuuts Hamgaalah

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Монгол орны ой

Дэлхийн усны гурван том ай сав болох Номхон

далай, Хойд мөсөн далайн болон дотоодын ай савын

хагалбарыг даган ургадаг.

ойн сан 140 орчим зүйлийн мод, сөөг

Ойн талбайн 74 хувийг шилмүүст болон навчист

ой, 26 хувийг найлзуурт заган ой

нийт талбайн 92 хувь нь ойтой, 8 хувь нь ойн биш

талбай эзэлдэг байна.



Монгол орны ойн нөөцийн өөрчлөлт

12.5

8.17.2

0

2

4

6

8

10

12

14

1991 он 1998 он 2006 он

эзлэх хувь


Хөвсгөл

Хөвсгөл нь Монгол улсын

хойморт оршдог аймаг юм. 1931

онд байгуулагдсан. Хойд

талаараа ОХУ, баруун, зүүн

болон өмнө

талаараа Завхан, Булган,

Архангай аймагтай хиллэдэг. 23

сум, 1 тосгонтой засаг

захиргааны 24 нэгжтэй.


Аймгийн газар нутгийн 15,1 хувь нь улсын болон орон нутгийн

тусгай хамгаалалттай газрын сүлжээнд орсон.

Уулын тундрийн цэвдэгтэй ширэгт хөрс, нугын хар шороон болон

хар хүрэн хөрс, гүвээ толгодын хар хүрэн хөрстэй.

Өндөр уулын таг, уулын ойт хээрийн бүсийн ургамал зонхилон

ургах ба өндөр уулын тагийн бүсэд хөвд, хаг, үет ургамал

зонхилон ургадаг бол уул тайгын бүсэд хар мод, хушин ой

зонхилж, үет ойн ургамал зонхилно.

2000-2003 онуудад ой зохион байгуулалтын ажлыг гүйцэтгэж

аймгийн хэмжээгээрх ойн мэдээ, зураг материалыг бүрэн

хэмжээгээр боловсруулан тус аймгийн 22 сумын нутагт ой тархан

ургаж байгааг тогтоосон.


Хөвсгөл аймгийн ойн нөөц

Нутаг дэвсгэрийн 42,1 хувь буюу 4,2 сая га нь ойн

санбүхий газар үүнээс хамгаалалтын бүсийн ой

84,2 хувьбуюу 3,5сая га талбай, ойн нийт нөөц 48

1,3 сая шоометр байгаагаас нийт нөөцийн 87,27

хувь нь болц гүйцсэн хөгшин, 5,78 хувь нь болц

гүйцэж яваа, 6,8 хувь нь дунд насны, 0,15 хувь

нь залуу ойд хамаардаг. Ойд

гацуур, хуш, нарс, улиас зэрэг навчит болон шилмүүст

мод эзэлдгийн 90 орчим хувь нь хар мод юм.



Ойн талбай, нөөц (модны төрлөөр)

Д.д Модны төрөл Талбай

/мян.га/

Нөөц

/мян.м3/

Эзлэх

%

1 Шинэс 3142.1 360273,7 94,0

2 Нарс 3.4 614,0 0,2

3 Хуш 99.3 17767,3 0,2

4 Гацуур 6.3 293,3 0,1

5 Хус,улиас,бургас 68.6 1609,3 0,7

Дүн 3319.8 380557,6 100


Ой ашиглалт

Хөвсгөл аймгийн ой бүхий нутгаас 635,0 мян.м3 түлшний мод

бэлтгэх нөөцтэй ба

66,6 мян.м3-ийг шатсан ой бүхий газраас,

173,2 мян.м3-ийг ашиглалтын бүсийн ойгоос,

395,2 мян.м3-ийг арчилгааны огтлолтоос

Сум бүрт 1-2 хөрөө рам ажиллаж, жилд 190 мян. М3 гаруй

түлээ, 8000 м3 хэрэглээний мод огтолж түлш болон ахуйн

хэрэгцээнд хэрэглэж байгаа

Тус аймагт 2007-2008 онд түлээ 216,3- 190,8 мянга буюу нийт

407,1 мянган шоометр бэлтгэсэн


Ойн нөхөн сэргээлт

2005 онд улсын төсвөөр 1778 га-д, орон нутгийн төсвөөр

757 га-д, өөрийн хөрөнгөөр 823 га-д, хандив, төслөөр 1156

га-д нийт 4513 га газарт ойжуулалт ойг нөхөн сэргээх ажил

839000 га-д ой зохион байгуулалтын ажил, 351 га-д ногоон

зурвас байгуулах ажил гүйцэтгэсэн байна.

Монгол орны ой нь Төв Азийн эрс тэс уур амьсгалтай

нөхцөлд зохицон ургадаг учир байгалийн жамаар

нөхөн сэргэх чадавхиар хязгаарлагдмал аж.


Ойн хөнөөлт шавьж

Монгол орны ой модонд 400 орчим хөнөөлт шавж: Сибирийн

хүр, Өрөөсгөл хүр, Эгэл бийрэн сүүлт, Бургасны бийрэн

сүүлт, Нарсны хүр, Якобсоны төөлүүрч, Шинэсний шилмүүс

хуйлагч, эвэрт, мөлгөр, холтосч, долонч зэрэг 40 орчим зүйлийн

хөнөөлт шавж онцгой хөнөөлтэй

Сибирийн хүр эрвээхэйн хүрэнцэрийн нягтшилт харьцангуй бага

буюу нэг модонд 1-5 ширхэг хүрэнцэр

1 модонд 10-22 ширхэг якобсоны төөлүүрч эрвээхэй


Хөвсгөл аймгийн ойн хортон

Аймаг Тархсанталбай, /га

Голомтлон

тархсан талбайн

хэмжээ, /га/

зайлшгүйтэмцэлявуулахталбайнхэмжээ /га/

Төрөл зүйл

Хөвсгөл 98 000 18 000 7 000

Сибирийн хүр, Өрөөсгөл хүр, Якобсоны төөлүүрч, Эвэрт болон мөлгөрцохууд


Ойн түймэр 2006 онд 15 аймгийн нутгийн ногоон бүсэд 164 удаа ой хээрийн

түймэр гарч 5593.9 мян.га талбай. Үүний 391.8 мян.га нь ойн

талбай 520.2 мян.га нь хээрийн түймэр

Түймэр

гарсан

сум

Гарсан

түймрийн

тоо

Нийт

талбай

Үүнээс

ой

Нийт

хохирол

2006 он 3 7 79385.6 70026 267272.2

2007 он 11 17 748.5 587.5 34204.8


Дүгнэлт

Хулгайн мод бэлтгэл, хортон шавьж, ойн түймэр гэсэн 3

хүчин зүйлийн харилцан хамаарлаар дүнд ойн талбай

багассаар байна.

Сүүлийн жилүүдэд төр, орон нутгаас ойн санг

хамгаалах, нөхөн сэргээх асуудалд хөрөнгө гаргах болсон

байна.

Хөвсгөл аймгийн хувьд ойн хорогдолын хэмжээ их биш ч

хамгаалах ,нөхөн сэргээх ажлуудын идэвхижүүлж байгаа


Huvsgul Aimgiin Oin Nuuts Hamgaalah

Documents