İHLAS HABER AJANSI HABER YAZIM KILAVUZU SLOGANIMIZ: “İŞİMİZ GÜCÜMÜZ HABER” Değerli çalışma arkadaşlarım, Türkiye’nin ilk özel haber ajansı ve ilk videolu haber üreten ajansının birer neferi olduğumuz için ne kadar gurur duysak azdır. Ajansımız 23 yaşını doldurdu. Gencecik pırıl pırıl bir delikanlı da diyebiliriz. İHA, bu 23 yıllık geçmişinde hafızalardan asla silinmeyecek pek çok başarılara imza attı. Bu başarılarda, genel müdürden stajyerlerimize kadar hepimizin büyük katkısı var. İHA’nın en temel ve asla demode olmayacak tek bir ürünü var, HABER. Zaten adımızdaki üç kelimeden (İhlas Haber Ajansı) biri de haber. Bu ne demek? İHA’nın haberleri ne kadar kaliteli olursa, kurumsal olarak o denli güçlü oluruz, vazgeçilmez oluruz. Peki, iyi haber nasıl yazılır, Haberde hangi unsur bulunmalı, Neler olmamalı, Başlık nasıl yazılmalı, Haberin giriş cümlesi nasıl olmalı, İmla kuralları habercilikte ne kadar önemli, Nelere dikkat etmeliyiz? İşte bu kitapçıkta bu sorulara cevap vermeye çalışacağız, Müşahhas (somut) örneklerle konuyu kolay anlaşılır hale getirmeye çalışacağız. Bu kitapçığın hazırlanmasında yerli ve yabancı pek çok kaynaktan istifade ettik, ancak, Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Basın ve Yayın Bölümü Başkanı Prof. Dr. Sayın Erkan Yüksel’in bilimsel çalışmaları hepsinden farklı. Kendisine teşekkürü bir borç biliriz. İsmail Ballı Ekim 2016
18
Embed
İHLAS HABER AJANSI HABER YAZIM KILAVUZU SLOGANIMIZ: …indis.iha.com.tr/Assets/Haber-Yazim-Kilavuzu.pdf · İHLAS HABER AJANSI HABER YAZIM KILAVUZU SLOGANIMIZ: İŞİMİZ GÜCÜMÜZ
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
İHLAS HABER AJANSI HABER YAZIM KILAVUZU
SLOGANIMIZ: “İŞİMİZ GÜCÜMÜZ HABER”
Değerli çalışma arkadaşlarım, Türkiye’nin ilk özel haber ajansı ve ilk
videolu haber üreten ajansının birer neferi olduğumuz için ne kadar
oynadığımız maçın devre arasında şampiyon olmamız halinde
evi ve hayvanlarımı takımımın renklerine boyayacağıma karar
verdim. Şampiyonluğu garantileyince da kasabaya gidip 600 TL
ödeyerek 7 teneke boya aldım” dedi. Boyama işinin bir haftada
bittiğini ifade eden Demirci, “Zaman zaman, benim kadar
olmasa da fanatik Beşiktaşlı olan komşulardan da destek aldım.
En çok da tavukları boyarken zorlandım” şeklinde konuşu.
Yaklaşık 30 yıl önce, askerdeyken fanatik bir komutanı yüzünden
Beşiktaşlı olduğunu kaydeden Necati Demirci, “En büyük
hayalim Vodafone Arena’da çocuklarımla birlikte maç izlemek”
dedi.
Kocasının bu fanatik eylemini asla anlayamadığını söyleyen 47
yaşındaki Zehra Demirci, “Hadi evi boyamasını anladım,
ineklerden, keçilerden ve tavuklardan ne istiyorsun be adam. O
günden beri eşimle tartışıyoruz. Evde tadımız tuzumuz kalmadı”
diye konuştu.
Necati Demirci’nin, kendisi gibi Beşiktaşlı olan 11 ve 15
yaşlarındaki iki oğlu Necdet ve Burak da bu tartışmada
babalarını desteklemişler.
İlçede veterinerlik yapan Leyla Anlayan, hayvanların
boyanmasının son derece tehlikeli olduğunu belirterek, “Deri
üzerindeki gözenekler kapandığı için hayvanların hayatı ciddi
tehdit altında. Üstelik de kimyasal bir madde olan boyanın uzun
süre solunması bile sağlık açısından zararlı” şeklinde konuştu.
Necati Demirci, boyanın hayvanlarına zarar vereceğini
düşünemediğini söyleyerek, “Galiba işi biraz abarttık. En kısa
zamanda kasabaya gidip hayvanlardan boyayı çıkarmada
kullanacağım tiner satın alacağım” dedi.
Bu şekilde haberi bitirdik.
4.VE SON AŞAMA: DENETİM VE DOĞRULAMA
Habercilikte en çok yapılan hataların başında bu aşamanın
terkedilmesi gelmektedir. Oysa daha yapmamız gereken bir sürü
şey var.
- Öncelikle, muhabir haberini yazdıktan sonra elini klavyeden
çekip haberi baştan sona okumalıdır.
- Daha sonra, haberde imla hatası var mı bunlar kontrol edilmeli. Kelimelerin doğru yazılışları, Türk Dil Kurumunun internet sayfası tdk.gov.tr adresinden kontrol edilebilir.
- Bu aşamada haberin kesinlik, açıklık ve sadelik unsurlarını
taşıyıp taşımadığı kontrol edilmelidir. Haber kesin ifadelerden
oluşmalı, açık ve kolay anlaşılır olmalıdır.
- Haberde gereksiz ayrıntı var mı, bu da kontrol edilmelidir.
Özellikle uzun haber metinlerindeki lüzumsuz ayrıntılar haber
katkı sağlamaz, bilakis haberi zayıflatır.
- Haberde eksik bilgi var mı? Yani 5N1K cevapları mevcut mu?
- Bu haberde muhabiri ve kurumunu hukuki açıdan sıkıntıya
sokacak bir unsur var mı?
Bütün bu denetimlerden sonra nihayet haber gönderilmeye hazır
demektir.
HABERDE BAŞLIK VE GİRİŞ CÜMLESİ NEDEN ÖNEMLİDİR?
Biz bir haber yapıyoruz ve bizim gibi daha binlerce kişi o gün haber
yapıyor. Yani bizim haberin binlerce rakibi var. Televizyonlar,
gazeteler neden bizim haberimizi tercih etsinler ki! Burada, seçtiğimiz
konu, konuya odaklanma kalitemiz ve haberin başlığı ile giriş
cümlesine gösterdiğimiz özen belirleyici olmaktadır. Yukarıda da
belirttiğimiz gibi haberimizin başlığı ve ilk cümlesi oltanın ucundaki
yem gibi olmalı ve okuyucuyu/müşteriyi cezbetmelidir. Gazetelerin,
televizyonların ve web sitelerinin önüne her gün binlerce haber
gelmekte, onlar da haklı olarak sadece başlığa bakarak ilk
değerlendirmeyi yapmaktadırlar. Zira bütün haberleri okuyacak ne
vakitleri ne de güçleri vardır.
Diyelim ki Sağlık Bakanı Ankara Numune Hastanesi’ni ziyarete gitti.
Orada da bir hastane çalışanına tokat attığını düşünelim.
Muhabir habere giderken bu bir ziyaret haberiydi. Ancak tokat işi
olduğu andan itibaren ziyaret otomatikman geri plana düşmüş oldu.
Dolayısı ile odak noktası değişti. Bu habere “Sağlık Bakanı
Akarca’dan, Ankara Numune Hastanesi’ne Ziyaret” başlığı atmak
hem habere hem de mesleğe ihanettir.
Oysa odak noktası değişmiştir. Hem başlık, hem de haberin giriş
cümlesi yeni odak noktasını taşımalıdır.
“Sağlık Bakanı’ndan, hastayı yanlış taşıyan görevliye tokat”
Yeni Başlık bu olmalı. Haber de mutlak surette o konuyla başlamalı
Sağlık Bakanı Prof. Dr. Osman Akarca Ankara Numune Hastanesi’ni
ziyareti esnasında bir hastayı sedyede yanlış taşıyan sağlık görevlisiyle
tartıştıktan sonra tokat attı.
Haberin birinci cümlesi böyle olmalı. Pek çok arkadaşımız haberin
odak noktasını doğru tespit ediyor ve başlığa onu yazıyor. Ancak
başlığa yazdıkları hususa haberin giriş cümlesinde değil, sonunda yer
veriyor. Bu ciddi bir hatadır.
Habere başlık atmada dikkat edilecek bazı hususlar:
- Başlık, haberin özetini içermeli
- Başlık, haberin unsurlarını barındırmalı
- Başlık, kısa ve anlaşılır olmalı
- Başlık, okuyanın dikkatini çekmeli
- Başlık, haber metniyle çelişmemeli
- Başlık, abartıdan uzak olmalı
- Başlık, imalı anlamlar içermemeli
- Başlık, yorum içermemeli
- Haberin tek başlığı olmalı. Birden fazla başlıktan mümkün
mertebe kaçınılmalı.
Doğru ve yanlış ilk cümle örnekleri. Önce doğrular:
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yavuz Sultan Selim
Köprüsü’nün gelecek yıl Şubat ayında hizmete açılacağını
söyledi.
- Bursa’nın Orhangazi ilçesindeki bir apartmanda doğalgaz
kaçağından çıktığı sanılan yangında 5 kişi hayatını kaybetti, 11
vatandaş da yaralandı.
- Tem otoyolunun Kızılcahamam mevkiinde akaryakıt yüklü
tankerle yolcu otobüsünün çarpışması sonucu 13 kişi öldü, 21
kişi de yaralandı.
- Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu,
AK Parti’ye karşı başarı şanslarının olmadığını belirterek genel
başkanlıktan istifa ettiğini açıkladı.
Şimdi de aynı cümlelerin yanlış halini yazalım:
- Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Beştepe külliyesinde
muhatlara hitaben yaptığı konuşmada, Yavuz Sultan Selim
Köprüsü’nün gelecek yıl Şubat ayında hizmete açılacağını
söyledi. (Burada esas önemli olan köprünün açılması, bunu
nerede söylediği çok önemli değil. Zaten ikinci cümlede
yazacağız)
- Bursa’nın Orhangazi ilçesi Çınar Mahallesi Sarızeybek sokak
No:13’teki bir apartmanda doğalgaz kaçağından çıktığı sanılan
yangında 5 kişi hayatını kaybetti, 11 vatandaş da yaralandı. (İlk
cümle haberin özetidir. Öz bilgi yer almalıdır. Detaylar aşağıda
olmalıdır)
- Tem otoyolunun Kızılcahamam mevkiinde Hasan Erdoğmuş’un
kullandığı 43 NL 3421 plakalı akaryakıt yüklü tankerle Yılmaz
Sallayan’ın yönetimindeki 54 HJ 546 plakalı yolcu otobüsünün
çarpışması sonucu 13 kişi öldü, 21 kişi de yaralandı. (Burada da
özet yerine lüzumsuz detaylar birinci cümleyi bozmuş)
- Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu,
partisinin dün akşam yapılan MKYK toplantısında AK Parti’ye
karşı başarı şanslarının olmadığını belirterek genel başkanlıktan
istifa ettiğini açıkladı.
İYİ BİR HABER METNİ EDEBİ OLARAK NASIL OLMALIDIR?
İyi bir haber metni, hem maksadı açık kesin ve sade bir dille anlatmalı,
hem de Türkçe’nin dil kurallarına uygun olmalıdır. Bazı temel ipuçları
şunlardır:
- Cümleler ne çok basit, ne de romanlardaki gibi aşırı uzun ve
ağdalı olmamalıdır.
- Mümkün mertebe bir kelimeyi aynı cümlede iki defa
kullanmamalıyız. Kötü örnek: “Olayın ardından çok sayıda polis
ekibi olay yerine intikal etti” Şöyle olmalıydı: “Kazanın/saldırının
ardından çok sayıda polis ekibi olay yerine intikal etti.
HABERCİLİKTE İMLA (YAZIM) KURALLARI NEDEN ÖNEMLİDİR?
Haber yazımında imla kurallarında dikkat etmeyen muhabir
işine olan sadakatini ve meslekteki karizma ve kalitesini ayaklar
altına almış olur. Nasıl ki iyi bir anahtarcı, anahtar yapımı ile ilgili
bütün incelikleri bilmek zorundaysa, iyi bir gazeteci de işini dört
dörtlük yapmalıdır.
- Orijinali Arapça olan bazı kelimeler ek aldıklarında maalesef
hatalar da beraberinde geliyor. ‘Cami’, ‘mevki’, ‘sanayi’ ve ‘bayi’
kelimeleri bizim arkadaşların en çok hata yaptığı kelimeler. Oysa
azıcık kafa yorulsa hiç de zor değil. Cami=mescit, mevki=yer,
sanayi=üretim, bayi=satıcı. Bunlar cümlede kullanılırken ne
zaman tek ‘i’ ile, ne zaman iki ‘i’ ile yazılacak? Bu da son derece
basit. Cami kelimesini bir cümlede kullanacağınız zaman önce
cami yerine ‘mescit’ yazın. Şayet mescit diye ek almadan
yazılıyorsa demek ki cami de tek ‘i’ ile yazılacak. Örnek Ulu
Mescit= Ulu Cami. Kocatepe Mescidi=Kocatepe Camii. Çifte