Görevde Yükselme - Pegem.net İnternetteki Kitapçınız• Yasama yetkisi Türk milleti adına TBMM’nindir. Bu yetki devredilemez. Madde 8. Yürütme yetkisi ve görevi • Yürütme

GörevdeYükselme

SInavIna HazIrlIk

KonuAnlatImlI

SoruBankasI

Denİz KuvvetlerİKomutanlIğI

GYS2019 Ç

özüm

ler

İçin QR Kodu Okutunuz

Komisyon

DENİZ KUVVETLERİ GÖREVDE YÜKSELME KONU ANLATIMLI - SORU BANKASI

ISBN 978-605-241-810-9Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Ağustos 2019, Ankara

Yayın-Proje: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Elif Köse

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Sonçağ Yayıncılık Matbaacılık Reklam San Tic. Ltd. Şti.İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı 48/48 İskitler - Ankara

(0312 341 36 67)

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 25931

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

ÖN SÖZ

Değerli Okuyucularımız;

Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Personeli İçin Görevde Yükselme Sınavına Hazırlık Konu Anlatımlı - Soru Bankası kitabımız, en son yayımlanan sınav ilanındaki konular kapsamında, alanında uzman yazar komisyonumuz tarafından hazırlanmıştır. Sınava girecek olan adaylarımızın, yayınımızda bulunan mevzuat konularında yer alan Ek Form veya Örnek Formlara (http://www.mevzuat.gov.tr/) İnternet adresinden ilgili Kanun, Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Kanun Hükmünde Kararname, Yönetmelik, Tebliğ vb. içeriklerinden erişebileceğinizi belirtiriz. Kitabımızdaki konularda teorik çerçeve net bir şekilde çizilmiş, çözümlü ve cevaplı testler ile pratiğe ilişkin çok sayıda örneğe yer verilmiştir. Anlatılan konuların zihinde somutlaşması için konuların arasına yazar notları, şemalar ve tablolar da eklenmiştir. Okuyucuların toplam iş yükü gözetilerek, öz ve net bilgilerden uzaklaşmadan, güncel ve çalışmalarını pekiştirecek yöntemleri sunmak amacıyla özenle hazırlanan bu yayınımızın sınava hazırlanan siz değerli okuyucularımıza katkı sağlamasını diliyoruz. Kitaba ilişkin sorularınızı [email protected] adresine e-posta yoluyla ya da 0538-5949240 numaralı telefona WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır.

PEGEM Akademi Yayıncılık

İÇİNDEKİLER

T.C. Anayasası ............................................................................................................1

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ..........................................................................83

4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu .....................126

4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması

Hakkında Kanun .....................................................................................................147

4982 Sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu ..................................................................157

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi ................................................................................168

Vatandaşlık Bilgisi ....................................................................................................265

İnsan Hakları ............................................................................................................272

Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik .................299

1.

BÖLÜM

T.C. Anayasası

BAŞLANGIÇ İLKELERİBaşlangıç metni, anayasanın maddelerinin başlama-sından önce yer alan, madde numarası olmayan, 9 paragraftan oluşan ve Anayasa’ya hâkim olan temel felsefeyi yansıtan bir metindir. Anayasanın herhangi bir maddesi gibi bağlayıcıdır. Bununla birlikte başlan-gıç metni anayasaya dahildir.

Başlangıç Metni İlkeleri

• Atatürk İlke ve İnkılaplarına Bağlılık

• Atatürk Milliyetçiliği

• Atatürk Medeniyetçiliği

• Çağdaş Medeniyet Düzeyine Ulaşma Azmi

• Millî Egemenlik

• Anayasanın ve Hukukun Üstünlüğü

• Özgürlükçü Demokrasi

• Doğal Haklar

• Türk Varlığının Devleti ve Ülkesiyle Bölünmezliği

• Sosyal Adalet ve Eşitlik

• Kuvvetler Ayrılığı

• Lâiklik

• Her Türk Vatandaşının Onurlu Bir Hayat Sür-dürme ve Maddî ve Manevî Varlığını Geliştirme Hakkı

NOT

Başlangıç metni anayasaya ilk kez 1961 Anayasası ile girmiştir. 1982 Anayasası’ndaki başlangıç metninin ilk paragrafı olan 12 Eylül 1980 harekâtının meşruluğu 1995’te Anayasa’dan kaldırıldı. Bununla birlikte başlan-gıç metni anayasaya dahildir.

1982 ANAYASASI GENEL ESASLARI

Madde 1. Devletin şekli :

▼ “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.”

Madde 2. Cumhuriyetin temel nitelikleri sayılmış-tır:

• “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî da-yanışma ve adalet anlayışı içinde;

• İnsan haklarına saygılı,

• Atatürk milliyetçiliğine bağlı,

• Başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan,

• Demokratik,

• Laik,

• Sosyal,

• Hukuk devletidir.”

a. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet İlkesi

✶ Milliyetçilik ilkesi 1924 Anayasası’nda 1937 yılında yapılan değişiklikle ilk kez yer almıştır. 1961 Anaya-sası milliyetçilik yerine ‘‘millî devlet’’ ifadesini kullan-mıştır. 1982 Anayasası’nda ise ‘‘Atatatürk milli-yetçiliğine bağlı devlet’’ olarak formüle edilmiştir.

✶ Atatürk milliyetçiliğinin, milletin din, dil, ırk gibi maddi unsurlardan oluştuğunu kabul eden objek-tif milliyetçilik anlayışı yerine; mazi ve ülkü birliği, zengin bir hatıra mirası, ortak yaşama iradesi gibi manevi değerlerin birleşiminden oluştuğunu kabul eden subjektif milliyetçilik anlayışına dayandığı kabul edilmektedir.

b. Demokratik Devlet İlkesi

Demokratik bir rejimin unsurları şunlardır:

• Siyasal makamlar, düzenli aralıklarla tekrarlanan serbest seçimlerle belirlenmelidir.

• Seçimler eşit şartlarla yürütülen, birden fazla si-yasi partinin katılabildiği bir nitelik taşımalıdır.

• Temel hak ve hürriyetler, yasal olarak tanınmış ve güvence altına alınmış olmalıdır.

Demokratik seçimin ilkeleri

Seçimlerin Serbestliği İlkesi: Hiçbir baskı ve zorla-ma altında olmaksızın vatandaşların özgürce oy kul-lanabilmeleridir.

1982 ANAYASASI

2T.C. Anayasası

NOT

1982 Anayasası’nda 1987 yılında yapılan değişiklikle oy vermeyenlere para cezası getirilmesi öngörülmüştür. Bu nedenle seçimler serbest olsa da oy kullanmak bir yü-kümlülüktür.

Genel Oy İlkesi: Herkesin oy hakkına sahip olmasını ifade eder. Servet, öğrenim düzeyi, cinsiyet, ırk, din, dil gibi sınırlamalar olmadan herkesin oy hakkına sa-hip olmasıdır.

NOT

Kanunuesasi ve 1921 Anayasası’nda, sadece erkeklerin oy hakkı bulunuyordu. 1924 Anayasası’nda 1934 yılın-da yapılan değişiklik ile kadınlara da milletvekili seçme ve seçilme hakkı verilerek tam anlamıyla genel oy ilkesi benimsenmiş oldu. Kadınlar bu hakkı ilk kez 1935 genel seçimlerinde kullandı.

Eşit Oy İlkesi: Oy verme hakkına sahip herkesin sa-dece 1 oy hakkına sahip olmasını ifade eder.

Gizli Oy Açık Sayım – Döküm İlkesi: Baskı altında kalmadan oy vermenin gizli; sayım ve dökümün ise kamuya açık yapılması anlamına gelir.

1921 ve 1924 Anayasalarında gizli oy ilkesine yer ve-rilmemiştir.

Gizli oy ve açık sayım ilkesi ilk kez, 1950 yılındaki kanun değişikliği ile benimsenmiştir.

Gizli oy açık sayım-döküm esasına göre yapılan ilk se-çimler, 1950 seçimleridir.

DİKKAT

Tek Dereceli Seçim İlkesi: Bu ilke, seçmenlerin se-çilecek kişileri doğrudan seçmelerini ifade eder. Bu-nun tam tersi seçimler çift dereceli seçimlerdir.

NOT

1924 Anayasası döneminde 1946’da seçimden önce çıkarılan 4918 sayılı Milletvekilleri Seçimi Kanunu ile iki dereceli seçim sistemi, tek dereceli çoğunluk seçim sis-temine dönüştürüldü. 1946 seçimlerinden önce iki dere-celi seçim sistemi uygulanmaktaydı.

seçer seçer Seçmen → Delege → Milletvekili

Çift Dereceli Seçim

Seçimlerin Yargısal Denetimi: Bu ilke, seçimlerin gerek yönetimi ve gerekse seçimler ile ilgili her türlü uyuşmazlığın çözümünün yargı organları tarafından yapılmasını ifa eder.

Seçimlerin yargının yönetim ve denetimi altında yapıla-cağı ilkesi, ilk kez 1924 Anayasası döneminde 1950 yı-lındaki bir kanun değişikliği ile gelmiştir. Bu ilkeye göre yapılan ilk seçimler 1950 seçimleridir.

Yüksek Seçim Kurulu ilk kez 1950’de kurulmuştur.

Yüksek Seçim Kuruluna yer veren ilk anayasa ise 1961 Anayasası’dır.

DİKKAT

c. Laik Devlet İlkesi

✶ Laiklik, din ve devlet işlerinin ayrılması, devletin bü-tün dinlere eşit muamale etmesi, herkesin inancını serbestçe yapabilmesi ve devlet yönetiminin din ku-rallarına dayandırılmamasını ifade eder.

Laik devletin unsurları şunlardır:

• Devletin resmî bir dininin olmaması

• Devlet kurumları ile din kurumlarının birbirinden ayrılması

• Hukuk kurallarının din kurallarına dayandırılma-ması

• Devletin tüm din mensuplarına eşit davranması ve tüm dinler ve inançlar karşısında tarafsız kal-ması

• İnanç hürriyeti: Kişilerin istediği dine inanabil-me, istediği dini benimseyebilme, ve inancını açıklamaya zorlanmama ve inancından dolayı kınanıp suçlanmama hakkının mutlak suretle ta-nınmasıdır.

• İbadet hürriyeti: Kişilerin inancının gereğini ye-rine getirme, dini tören, ayin ve ibadet yapma ve dinine uygun kılık kıyafete sahip olma hakkının tanınmasıdır.

3T.C. Anayasası

NOT

Din ve vicdan hürriyetinin ilk kısmı olan inanç hürriyetinin mutlak olduğu, ibadet hürriyetinin ise mutlak olmadığı, gerektiğinde kamu düzeni gibi sebeplerle sınırlandırabile-ceği kabul edilmektedir.

Türkiye’de laikliğin aşamaları

✶ Laikliğe yönelik ilk anayasal adım, 1928’de ‘‘Dev-letin dini İslam’dır.’’ ibaresinin anayasadan çıka-rılmasıdır. Yine aynı yıl şer’i hükümler TBMM’nin görevleri arasından çıkarılmış ve milletvekili ye-min şekli değiştirilmiştir.

✶ En son olarak 1937 yılında laiklik ilkesi diğer Atatürk ilkeleri ile birlikte Anayasaya girmiştir.

d. Sosyal Devlet İlkesi

Sosyal devlet, sosyal barışı ve sosyal adaleti sağlayarak insan onuruna yaraşır bir hayat temin etmek üzere dev-letin belli bir ölçüde sosyal hayata ve ekonomiye müda-halesini meşru gören anlayıştır.

Sosyal Devletin amaçları şunlardır:

• Herkese, insan onuruna yaraşır asgari bir yaşam düzeyi sağlamaya çalışmak

• Ulusal geliri artırmak ve bunun adaletli dağılımını sağlamak

• Özgürlüklerin gerçekleşmesi için maddi olanak sağlamak

• İşsizliğin önüne geçmek

• Fırsat eşitliğini sağlamak

Sosyal Devleti Gerçekleştirmenin Araçları

• Devletin gerektiğinde kamulaştırma ve devlet-leştirmeye başvurması ve özel mülkiyetteki mal varlığı değerini kamu mülkiyetine aktarması

• Devletin sosyal ve ekonomik hakları tanıması ve gerçekleşmesi için gerekli tedbirleri alması

• Devletin planlama yapması

• Devletin adil bir vergilendirme sistemini benim-semesi

• Devletin sendikal hak ve hürriyetleri tanıması

Sosyal devlet ilkesine ilk kez 1961 Anayasası’nda yer verilmiştir. Bu anlamda sosyal devletin bir aracı olan sosyal ve ekonomik haklara yer veren ilk anayasa 1961 Anayasası’dır.

DİKKAT

e. Hukuk Devleti İlkesi

✶ Hukuk devleti devletin bütün işlem ve eylemlerinin hukuka uygun olmasını ifade eder. Yani devletin ya-sama, yürütme ve yargı organlarının hukuka bağlı olmasıdır.

Hukuk devletinin unsurları şunlardır:

• İdarenin bütün işlem ve eylemleri yargı denetimi-ne tabi olmalı

• Yasama ve yürütme işlemleri yargısal denetime tabi olmalı

• Yargının bağımsızlığı ve hâkimler teminatlı olmalı

• Temel hak ve hürriyetler güvence altına alınmış olmalı

• Yasalar anayasaya aykırı olmamalı

• Adil yargılanma hakkı olmalı

• Kuvvetler ayrılığı olmalı

• Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı olmalı

• İdarenin faaliyetleri belirli (kanuniliği) olmalı

• İdarenin mali sorumluluğu olmalı

NOT

Devlet idaresinin işlemleri ve eylemleriyle vatandaşlara verdiği maddi ve manevi zararları karşılamasıdır.

• Kanuni hâkim güvencesi olmalı

NOT

Hiç kimsenin kanunen tabi olduğu mahkemeden baş-ka bir merci önüne çıkarılamayacağını ve bu yönde yargı yetkisine sahip olağanüstü mahkemelerin kurul-mayacağını öngören bir güvencedir.

Madde 3. Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti

• Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.

• Dili Türkçedir.

• Bayrağı, şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.

• Millî marşı “İstiklal Marşı”dır.

• Başkenti Ankara’dır.

4T.C. Anayasası

Madde 4. Değiştirilemeyecek hükümler

• Anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2. mad-desindeki cumhuriyetin nitelikleri ve 3. madde-sindeki hükümleri değiştirilemez ve değiştirilme-si teklif edilemez.

Madde 5. Devletin temel amaç ve görevleri

1982 Anayasası’na göre devletin temel amaç ve görevleri şunlardır:

• Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü,

• Ülkenin bölünmezliğini,

• Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak,

• Toplumun refah ve huzurunu sağlamak,

• Kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak su-rette sınırlayan siyasal, ekonomik, sosyal engel-leri kaldırmak, insanın maddi ve manevi varlığını geliştirmesi için uygun koşulları yaratmak için çalışmaktır.

Madde 6. Egemenlik

• Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.

• Türk milleti, egemenliğini, anayasanın koyduğu esaslara göre yetkili organlar eliyle kullanır.

• Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını anayasadan alma-yan bir devlet yetkisi kullanamaz.

Madde 7. Yasama yetkisi

• Yasama yetkisi Türk milleti adına TBMM’nindir. Bu yetki devredilemez.

Madde 8. Yürütme yetkisi ve görevi

• Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı tara-fından, anayasa ve kanunlara uygun olarak kulla-nılır ve yerine getirilir.

Madde 9. Yargı yetkisi

• Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız ve ta-rafsız mahkemelerce kullanılır.

Madde 10. Kanun önünde eşitlik

• Herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetmeksizin kanun önünde eşittir.

• Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yü-kümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.

• Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şe-hitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı ola-maz (2010 Anayasa değişikliği).

• Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

• Devlet organları ve idare makamları bütün işlem-lerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun ola-rak hareket etmek zorundadırlar.

Madde 11. Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı

• Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

• Kanunlar anayasaya aykırı olamaz.

NOT

Değiştirilmeyecek Hükümler;

1. Madde: Devletin şekli

✶ Türkiye Devleti Bir Cumhuriyet’tir.

2. Madde: Cumhuriyetin Nitelikleri

✶ Başlangıç İlkesine Dayanan Devlet

✶ Atatürk Milliyetçiliğe Bağlı Devlet

✶ İnsan Haklarına Saygılı Devlet

✶ Demokratik Devlet

✶ Laik Devlet

✶ Sosyal Devlet

✶ Hukuk Devleti

3. Madde: Devletin Bütünlüğü, Resmi Dili, Bayrağı, Millî Marşı ve Başkenti

✶ Türkiye Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.

✶ Resmi dili Türkçe’dir.

✶ Bayrağı, şekli kanunda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır.

✶ Millî marşı “İstiklal Marşı”dır.

✶ Başkenti Ankara’dır.

5T.C. Anayasası

TEST1. Aşağıdakilerden hangisi, 1982 Anayasası’na

göre Cumhuriyetin nitelikleri arasında göste-rilemez?

A) Atatürk milliyetçiliğine bağlı devlet

B) Halkçı devlet

C) Sosyal devlet

D) Demokratik devlet

E) Toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde insan haklarına saygılı devlet

2. Aşağıdakilerden hangisi hukuk devletinin şartlarından biri değildir?

A) İdarenin mali sorumluluğu ilkesi

B) İdarenin belirliliği ilkesi

C) Kanuni hâkim ilkesi

D) Mali güce göre vergilendirme ilkesi

E) İdarenin kanuniliği ilkesi

3. 1982 Anayasası’nın eşitlik ile ilgili 10. mad-desinde, aşağıdakilerden hangisi için Devlet tarafından alınacak tedbirlerin “Kanun önünde eşitlik” ilkesine aykırı sayılmayacağı beyan edilmemiştir?

A) Kadınlar B) Öğrenciler C) Çocuklar D) Malul ve gaziler E) Özürlüler

4. Aşağıdakilerden hangisi, 1982 Anayasası’nın sosyal devlet anlayışı ilkeleri arasında gösteri-lemez?

A) Kişilerin sosyal ve ekonomik hakları önündeki engelleri kaldırmaya çalışmak.

B) Çalışanların yaşam düzeyini yükseltmek, işsizliği önleyici tedbirler almak.

C) Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımını sağlamak.

D) Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütün-lüğünü korumak.

E) Bireyleri sosyal güvenliğe kavuşturmak.

5. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın ilk üç maddesinde yer alan değiştirilemeyecek hükümlerden birisidir?

A) Cumhuriyetin organları

B) Millî egemenlik

C) Kuvvetler ayrılığı

D) Devletin amaç ve görevleri

E) Cumhuriyetin nitelikleri

6. Aşağıdakilerden hangisi demokratik devlet ilkesinin unsurlarından biri değildir?

A) Seçimlerin eşit ve genel oya dayanması

B) İdarenin mali açıdan sorumlu olması

C) Muhalefetin iktidar olma şansının olması

D) Etkin siyasal makamların seçimle iş başına gelmesi

E) Seçimlerin serbest ve adil biçimde yapılması

7. 1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden han-gisi Anayasa metnine dâhil değildir?

A) Anayasa’nın ikinci maddesi

B) Başlangıç metni

C) Madde kenar başlıkları

D) Anayasa’nın 138. maddesi

E) Anayasa’nın geçici maddeleri

8. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın değiştirilemeyecek hükümleri arasında göste-rilemez?

A) Devletin yönetim şeklinin Cumhuriyet olması.

B) Devletin dilinin Türkçe, millî marşının İstiklal Marşı olması.

C) Anayasanın başlangıcında belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik, sosyal bir hukuk devleti olma anlayışı.

D) Toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde insan haklarına saygılı devlet anlayışı.

E) Egemenliğin kullanılmasının, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye ve sınıfa bırakılama-yacağı.

6T.C. Anayasası

9. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın 3. maddesinde yer alan hükümleri arasında yer almaz?

A) Bayrağın, şekli kanunda belirtilen, ay yıldızlı al bayrak olması

B) Başkent’in Ankara olması

C) Türk Devletinin vatanı ve milletiyle bölünmez bütünlüğü

D) Millî marşın İstiklal Marşı olması

E) Devletin resmî dininin İslam olması

10. Aşağıdakilerden hangisi, 1982 Anayasası’nın “Başlangıç” kısmında açıkça ifadesini bulan unsurlardan biri değildir?

A) Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi

B) Millî egemenlik ilkesi

C) Atatürk milliyetçiliği anlayışı

D) Türkiye Cumhuriyeti’nin dünya milletleri ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi olması

E) Kuvvetler birliği ilkesi

11. Aşağıdakilerden hangisi laikliğin şartlarından biri değildir?

A) Devletin her dine eşit mesafede olması

B) Devletin resmî bir dininin olmaması

C) Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması

D) Dini ayin ve ibadet hürriyetinin sınırsız olması

E) Hukuk kuralları yapılırken din kurallarından esinlenilmemesi

12. 1982 Anayasası’nda yer alan aşağıdaki ifade-lerden hangisi, devletin üniter devlet olduğu-nu gösterir?

A) Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

B) Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.

C) Egemenlik, kayıtsız şartsız milletindir.

D) Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir.

E) Kanunlar Anayasa’ya aykırı olamaz.

13. Aşağıdakilerden hangisi, 1982 Anayasası’na göre, devletin şeklini ifade eder?

A) Sosyal hukuk devleti

B) Millî egemenlik

C) Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölüne-mez bir bütündür.

D) Türkiye devleti bir Cumhuriyettir.

E) Demokratik devlet

14. Aşağıdakilerden hangisi 1982 Anayasası’nın değiştirilmez ve değiştirilmesi teklif edilemez olan 2. maddesi içerisinde yer alan hükümler-den biri değildir?

A) Türkiye Devletinin bir Cumhuriyet olması

B) Türkiye Cumhuriyeti’nin bir hukuk devleti olması

C) Türkiye Cumhuriyeti’nin laik bir devlet olması

D) Türkiye Cumhuriyeti’nin insan haklarına say-gılı devlet olması

E) Türkiye Cumhuriyeti’nin Atatürk milliyetçiliği-ne bağlı bir devlet olması

15.

I. Laiklik

II. İnkılapçılık

III. Hukuk devleti

IV. Liberal devlet

V. Sosyal devlet 1982 Anayasası’na göre yukarıdaki özellikler-den hangileri Cumhuriyetin temel nitelikleri ara-sında gösterilemez? A) Yanlız III B) I, III ve V C) I ve III

D) Yanlız I E) II ve IV

1. B 2. D 3. B 4. D 5. E 6. B 7. C 8. E 9. E 10. E 11. D 12. B 13. D 14. A 15. E

7T.C. Anayasası

TEMEL HAK VE HÜRRİYETLERLE İLGİLİ GENEL HÜKÜMLER

A. Temel Hak ve Hürriyetlerin Niteliǧi • Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredil-

mez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahip-tir.

• Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder.

B. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması • Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın

yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen se-beplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir.

Bu sınırlamalar;

✶ Anayasanın sözüne ve ruhuna,

✶ Demokratik toplum düzeninin gereklerine,

✶ Lâik Cumhuriyetin gereklerine,

✶ Ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

NOT

2001 yılında Anayasa değişikliği ile, ✶ Genel sınırlama sebepleri kaldırılmıştır. ✶ Sınırlamaların hakların özüne dokunmaksızın,

laik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilke-lerine uygun olarak sınırlandırılabileceği hükümleri Anayasaya eklenmiştir.

✶ Ölçülülük ilkesi, sınırlama için kullanılan aracın ulaşılmak istenen amaç için elverişli ve gerekli olma-sıdır.

C. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılamaması

• Anayasa’da yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faa-liyetler biçiminde kullanılamaz.

• Anayasa hükümlerinden hiçbiri, Devlete veya kişi-lere, Anayasa ile tanınan temel hak ve hürriyetlerin yok edilmesini veya Anayasa’da belirtilenden daha geniş şekilde sınırlandırılmasını amaçlayan bir faali-yette bulunmayı mümkün kılacak şekilde yorumla-namaz.

• Bu hükümlere aykırı faaliyette bulunanlar hakkında uygulanacak müeyyideler, kanunla düzenlenir.

D. Temel Hak ve Hürriyetlerin Kullanılmasının Durdurulması

• Savaş, seferberlik veya olağanüstü hâllerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasa’da öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.

• Birinci fıkrada belirlenen durumlarda da, savaş hu-kukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında ve olağanüstü hâl dahi olsa sert çekirdek haklara dokunulamaz.

Bu haklar şunlardır:

✶ Kişinin yaşama hakkına dokunulamaz, ✶ Maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne doku-

nulamaz, ✶ Kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açık-

lamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlana-maz,

✶ Suç ve cezalar geçmişe yürütülemez, ✶ Suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya ka-

dar kimse suçlu sayılamaz.

NOT

Temel hak ve hürriyetlerin durdurulabilmesi için her şey-den önce,

✶ Olağanüstü bir durum mevcut olmalıdır (Savaş, seferberlik ve olağanüstü hâl).

✶ Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemelidir.

✶ Ölçülülük ilkesine uyulmalıdır. ✶ Sert çekirdek haklara dokunulmamalıdır.

E. Yabancıların Durumu • Temel hak ve hürriyetler, yabancılar için, milletlera-

rası hukuka uygun olarak kanunla sınırlanabilir.

NOT

Sınırlandırma; bir temel hak ve hürriyetin kapsam, özne ve kullanım şartlarının daraltılması ancak hâlen daha kul-lanılmaya devam etmesidir. Olağan dönemlerde de ola-ğanüstü dönemlerde de yapılabilir.Durdurma; bir temel hak ve hürriyetin kullanılmasının askıya alınması, yani hiç kullanılamamasıdır. Sadece ola-ğanüstü dönemlerde (savaş, seferberlik ve olağanüstü hâl) yapılabilir. Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması ilk kez 1982 Anayasası ile getirilmiştir.

8T.C. Anayasası

Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması

Olağan Dönemler Olağanüstü Dönemler

1. Sınırlama kanunla ol-malıdır.

2. Sınırlama anayasanın ilgili maddesinde be-lirtilen sebeplere bağlı olmalıdır.

3. Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalıdır.

4. Sınırlama demokratik toplum düzeninin ge-reklerine aykırı olma-malıdır.

5. Sınırlama temel hak ve hürriyetlerin özle-rine dokunmamalıdır.

6. Sınırlama lâik Cum-huriyetin gereklerine aykırı olmamalıdır.

7. Sınırlama ölçülülük ilkesine aykırı olma-malıdır.

1. Savaş, seferberlik, veya olağanüstü hâllerden biri mevcut olmalıdır.

2. Milletlerarası hukuk-tan doğan yüküm-lülükler ihlâl edilme-melidir.

3. Ölçülülük ilkesine uyulmalıdır.

4. Madde.15/2’de sayı-lan hak ve ilkelerden oluşan çekirdek alana dokunulmamalıdır.a. Yaşama hakkı,

maddi ve manevi varlığın bütünlü-ğü.

b. Din, vicdan, dü-şünce ve kanat-lerin açıklanmaya zorlanamaması.

c. Suç ve cezaların geçmişe yürü-mezliği.

d. Masumiyet kari-nesi.

Sınırlandırmada tek ortak şart: “Ölçülülük İlkesi”dir.

TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER

▼ Temel hak ve hürriyetler, çeşitli bakımlardan sı-nıflandırılmıştır. Temel hak ve hürriyetler Georg Jellinek’in klasik ayrımına göre üç gruba ayrılır: Negatif statü hakları, pozitif statü hakları, ak-tif statü hakları.

• Negatif statü hakları: Kişinin devlet tarafından dokunulamayacak ve aşılamayacak özel alanı-nın sınırlarını çizen bireyi iktidara karşı koruyan haklardır. Kişinin hak ve hürriyetlerine ‘‘koruyucu haklar’’ da denir.

• Pozitif statü hakları: Kişi adına devlete belir-li ödevler yükleyen, bireye devletten olumlu bir davranış, bir hizmet ve yardım isteme imkânı tanıyan haklardır. Sosyal ve ekonomik haklara ‘‘isteme hakları’’ da denir.

• Aktif statü hakları: Vatandaşların siyasi iktida-rın kullanılmasına katılmasını sağlayan haklar ise, ‘‘katılma hakları’’ olarak adlandırılmaktadır.

A. Kişinin Hakları ve Ödevleri (Negatif Statü Hakları)• Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı

• Zorla çalıştırılma yasağı

• Kişi hürriyeti ve güvenliği

• Özel hayatın gizliliği

• Haberleşme hürriyeti

• Yerleşme ve seyahat hürriyeti

• Düşünce ve kanaat hürriyeti

• Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti

• Bilim ve sanat hürriyeti

• Basın hürriyeti

• Süreli ve süresiz yayın hakkı

• Basın araçlarının korunması

• Kamu tüzel kişilerinin elindeki basın dışı kitle ha-berleşme araçlarından yararlanma hakkı

• Düzeltme ve cevap hakkı

• Dernek kurma hürriyeti

• Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı

• Mülkiyet hakkı

• Hak arama hürriyeti

• Kanuni hâkim güvencesi

• Suç ve cezalara ilişkin ilkeler

• İspat hakkı

• Temel hak ve hürriyetlerin korunması

9T.C. Anayasası

1. Kişinin Dokunulmazlıǧı, Maddi ve Manevi Varlıǧı • Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma

ve geliştirme hakkına sahiptir.

• Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı hâller dışın-da, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.

• Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muame-leye tabi tutulamaz.

• Meşru müdafaa hâli, yakalama ve tutuklama karar-larının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hüküm-lünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması, olağanüstü hâllerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında si-lah kullanılmasına kanunun izin verdiği zorunlu du-rumlarda meydana gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır.

2. Zorla Çalıştırma Yasaǧı • Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır.

• Şekil ve şartları kanunla düzenlenmek üzere hüküm-lülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hâllerde vatandaşlardan istenecek hiz-metler, Ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.

3. Kişi Hürriyeti ve Güvenliǧi • Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir.

• Mahkemelerce verilmiş hürriyeti kısıtlayıcı cezaların ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesi,

• Bir mahkeme kararının veya kanunda öngörülen bir yükümlülüğün gereği olarak ilgilinin yakalanması veya tutuklanması,

• Bir küçüğün gözetim altında ıslahı veya yetkili merci önüne çıkarılması için verilen bir kararın yerine ge-tirilmesi,

• Toplum için tehlike teşkil eden bir akıl hastası, uyuş-turucu madde veya alkol tutkunu, bir serseri veya hastalık yayabilecek bir kişinin bir müessesede te-davi, eğitim veya ıslahı için kanunda belirtilen esas-lara uygun olarak alınan tedbirin yerine getirilmesi,

• Usulüne aykırı şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren, ya da hakkında sınır dışı etme yahut geri ver-me kararı verilen bir kişinin yakalanması veya tutuk-lanması hâlleri dışında kimse hürriyetinden yoksun bırakılamaz.

• Suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan kişiler, ancak kaçmalarını, delillerin yok edilmesini veya değiştirilmesini önlemek maksadıyla veya bunlar gibi tutuklamayı zorunlu kılan ve kanunda gösterilen diğer hâllerde hâkim kararıyla tutuklanabilir. Hâkim kararı olmadan yakalama, ancak suçüstü hâlinde veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde yapı-labilir; bunun şartlarını kanun gösterir.

• Yakalanan veya tutuklanan kişilere, yakalama veya tutuklama sebepleri ve haklarındaki iddialar herhâlde yazılı ve bunun hemen mümkün olmaması hâlinde sözlü olarak derhal, toplu suçlarda en geç hâkim huzuruna çıkarılıncaya kadar bildirilir.

• Yakalanan veya tutuklanan kişi, tutulma yerine en yakın mahkemeye gönderilmesi için gerekli süre ha-riç en geç 48 saat ve toplu olarak işlenen suçlarda en çok 4 gün içinde hâkim önüne çıkarılır. Kimse, bu süreler geçtikten sonra hâkim kararı olmaksızın hürriyetinden yoksun bırakılamaz. Bu süreler olağa-nüstü hâl ve savaş hâllerinde uzatılabilir.

• Kişinin yakalandığı veya tutuklandığı, yakınlarına derhâl bildirilir.

• Tutuklanan kişilerin, makul süre içinde yargılanmayı ve soruşturma veya kovuşturma sırasında serbest bırakılmayı isteme hakları vardır. Serbest bırakılma ilgilinin yargılama süresince duruşmada hazır bulun-masını veya hükmün yerine getirilmesini sağlamak için bir güvenceye bağlanabilir.

• Her ne sebeple olursa olsun, hürriyeti kısıtlanan kişi, kısa sürede durumu hakkında karar verilmesini ve bu kısıtlamanın kanuna aykırılığı hâlinde hemen serbest bırakılmasını sağlamak amacıyla yetkili bir yargı merciine başvurma hakkına sahiptir.

• Bu esaslar dışında bir işleme tabi tutulan kişilerin uğradıkları zarar, tazminat hukukunun genel pren-siplerine göre, devletçe ödenir.

4. Özel Hayatın Gizliliǧi ve Korunması

1. Özel Hayatın Gizliliği

2. Konut Dokunulmazlığı

3. Haberleşme Hürriyeti

10T.C. Anayasası

4.1. Özel Hayatın Gizliliǧi

• Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gös-terilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz. Millî gü-venlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenme-si, genel sağlık ve genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak, usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sa-kınca bulunan hâllerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin üstü, özel kâğıtları ve eşyası aranamaz ve bunlara el konulamaz. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklar; aksi hâlde, el koyma kendiliğinden kalkar.

• Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korun-masını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendi-rilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrul-tusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hâllerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Ki-şisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir (2010 değişikliği).

4.2. Konut Dokunulmazlığı

• Kimsenin konutuna dokunulamaz. Millî güven-lik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde de kanunla yetkili kılın-mış merciin yazılı emri bulunmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve bura-daki eşyaya el konulamaz. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını el koymadan itibaren kırksekiz saat içinde açıklar; aksi hâlde, el koyma kendili-ğinden kalkar.

4.3. Haberleşme Hürriyeti

• Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haber-leşmenin gizliliği esastır.

• Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korun-ması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça; yine bu sebeplere bağlı olarak gecik-mesinde sakınca bulunan hâllerde de kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri bulunmadık-ça; haberleşme engellenemez ve gizliliğine do-kunulamaz. Yetkili merciin kararı 24 saat içinde görevli hâkimin onayına sunulur. Hâkim, kararını 48 saat içinde açıklar aksi hâlde, karar kendili-ğinden kalkar.

• İstisnaların uygulanacağı kamu kurum ve kuru-luşları kanunda belirtilir.

5. Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti • Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir.

• Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkın-dan yoksun bırakılamaz.

• Yerleşme hürriyeti aşağıdaki amaçlarla kanunla sı-nırlanabilir:

▼ Yerleşme hürriyeti suç, işlenmesini önlemek, sosyal ve ekonomik gelişmeyi sağlamak, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek ve kamu mallarını korumak;

▼ Seyahat hürriyeti, suç soruşturma ve kovuş-turması sebebiyle ve suç işlenmesini önlemek amaçlarıyla kanunla sınırlanabilir.

• Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilir (2010 değişikliği).

6. Din ve Vicdan Hürriyeti • Herkes, vicdan, dini inanç ve kanaat hürriyetine sa-

hiptir. 14’üncü madde hükümlerine aykırı olmamak şartıyla ibadet, dini ayin ve törenler serbesttir.

Kimse;

▼ ibadete,

▼ dini ayin ve törenlere katılmaya,

▼ dini inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz

▼ dini inanç ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz.

• Din ve ahlak eğitim ve öğretimi Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır. Din kültürü ve ahlak öğreti-mi ilk ve ortaöğretim kurumlarında okutulan zorunlu

11T.C. Anayasası

dersler arasında yer alır. Bunun dışındaki din eğitim ve öğretimi ancak, kişilerin kendi isteğine, küçükle-rin de kanuni temsilcisinin talebine bağlıdır.

• Kimse, Devletin sosyal, ekonomik, siyasi veya hu-kuki temel düzenini kısmen de olsa, din kurallarına dayandırma veya siyasi veya kişisel çıkar yahut nü-fuz sağlama amacıyla her ne suretle olursa olsun dini veya din duygularını yahut dince kutsal sayılan şeyleri istismar edemez ve kötüye kullanamaz.

7. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti • Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir.

• Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşün-ce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz.

8. Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti • Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim

veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bu hürriyet res-mi makamların müdahalesi olmaksızın haber veya fikir almak ya da vermek serbestliğini de kapsar. Bu fıkra hükmü, radyo, televizyon, sinema veya benzeri yollarla yapılan yayımların izin sistemine bağlanmasına engel değildir.

Bu hürriyetlerin kullanılması,

✶ millî güvenlik,

✶ kamu düzeni,

✶ kamu güvenliği,

✶ Cumhuriyetin temel nitelikleri ve Devletin ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğünün korunması,

✶ suçların önlenmesi,

✶ suçluların cezalandırılması,

✶ Devlet sırrı olarak usulünce belirtilmiş bilgilerin açık-lanmaması, başkalarının şöhret veya haklarının,

✶ özel ve aile hayatlarının yahut kanunun öngördüğü meslek sırlarının korunması veya yargılama görevi-nin gereğine uygun olarak yerine getirilmesi

amaçlarıyla sınırlanabilir.

• Haber ve düşünceleri yayma araçlarının kullanılma-sına ilişkin düzenleyici hükümler, bunların yayımını engellememek kaydıyla, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin sınırlanması sayılmaz.

• Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetinin kullanıl-masında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunla düzenlenir.

9. Bilim ve Sanat Hürriyeti • Herkes, bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğ-

retme, açıklama, yayma ve bu alanlarda her türlü araştırma hakkına sahiptir.

• Yayma hakkı, Anayasa’nın 1’inci, 2’inci ve 3’üncü maddeleri hükümlerinin değiştirilmesini sağlamak amacıyla kullanılamaz.

• Bu madde hükmü yabancı yayınların ülkeye girmesi ve dağıtımının kanunla düzenlenmesine engel değil-dir.

10. Basım ve Yayımla İlgili İlkeler

1. Basın Hürriyeti2. Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı3. Basın Araçlarının Korunması4. Kamu Tüzel Kişilerinin Elindeki Basın Dışı

Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı

5. Düzeltme ve Cevap Hakkı

10.1. Basın Hürriyeti

• Basın hürdür, sansür edilemez. Basımevi kur-mak izin alma ve mali teminat yatırma şartına bağlanamaz.

• Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağla-yacak tedbirleri alır.

• Basın hürriyetinin sınırlanmasında, Anayasanın 26 ve 27’nci maddeleri hükümleri uygulanır.

• Devletin iç ve dış güvenliğini, ülkesi ve milletiy-le bölünmez bütünlüğünü tehdit eden veya suç işlemeye ya da ayaklanma veya isyana teşvik eder nitelikte olan veya Devlete ait gizli bilgilere ilişkin bulunan her türlü haber veya yazıyı, ya-zanlar veya bastıranlar veya aynı amaçla, basan-lar, başkasına verenler, bu suçlara ait kanun hü-kümleri uyarınca sorumlu olurlar. Tedbir yolu ile dağıtım hâkim kararıyla; gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde de kanunun açıkça yetkili kıl-dığı merciin emriyle önlenebilir. Dağıtımı önleyen yetkili merci, bu kararını en geç 24 saat içinde yetkili hâkime bildirir. Yetkili hâkim bu kararı en geç 48 saat içinde onaylamazsa, dağıtımı önle-me kararı hükümsüz sayılır.

• Yargılama görevinin amacına uygun olarak ye-rine getirilmesi için, kanunla belirtilecek sınırlar içinde, hâkim tarafından verilen kararlar saklı kalmak üzere, olaylar hakkında yayım yasağı konamaz.