Fiskeldi við eyjafjord

Erlendur Steinar 114.4.2016

Umfang og áhrif fyrirhugaðs sjókvíaeldis á norskum laxi

í Eyjafirði

Neikvæð umhverfisáhrif sjókvíeldis – verndum íslenska laxfiska Háskólabíó, 14.4.2016

Erlendur Steinar FriðrikssonStangveiðimaður


Umfang og áhrif fyrirhugaðs sjókvíaeldis á norskum laxi

í Eyjafirði

• Sjókvíaeldi á norskum laxi í Eyjafirði, rétt norðan Hörgárósa • 2,4 milljónir laxa í 30 mánuði• Heildarveiðin á laxi, bleikju og urriða á Íslandi í 20 ár!!!!!!• 2.400 laxar sleppa árlega (norskt meðaltal) - ef slys þá gætu milljón laxa sloppið

• Leitar upp í nær- og fjærliggjandi ár - jafnvel 2.000 km• <100 km frá Fnjóská, Fljótaá, Flókadalsá, Laxá í Aðaldal, Mýrarkvísl og Reykjadalsá

• Þar veiðast 2.400 laxar á ári (meðaltal ´05-´14)

• Veiðin í Fnjóska er 500 laxar á ári (meðaltal 2005-2014)

• 25 veiðiár innan 120 km


• Eldissvæðið er 3,5 km2 (3*1,2)

• 5% af flatarmáli Eyjafjarðar Hjalteyri að ósi Eyjafjarðarár

• Á stærð við PollinnLeirubrú og norður í slipp

• 2 km að Hörgár• 6 km að Fnjóská• 15 km að Eyjafjarðará• 80 km að Laxá í Aðaldal• 25 veiðiár innan 120 km


25 veiðiár innan 120 km (sundlína) frá fyrirhuguðu eldi á 2.400.000 norskum löxum

Allt að helmingur sjóbleikju á Íslandi innan 120 km

frá (sundlína) fyrirhuguðu eldi á 2.400.000 norskum löxum



Erlendur Steinar 7

Áhrifin – sértækt og almennt:

Erfðablöndun

Laxalús

Sjúkdómar og sníkjudýr

Lífrænn úrgangur frá eldinu

Ólífrænn úrgangur frá eldinu

Notkun á stórum svæðum sjávar

Ógnar lífsgæðum tugþúsunda Íslendinga og rótgróinni atvinnugrein

14.4.2016


• Eldislax (Norskur kynbættur) sleppur úr kvíum– 0,1% meðaltal– Syndir allt að 2.000 km, leitar í ár og hrygnir – Blandast við náttúrulegan stofn– Rýrir afkomumöguleika þess náttúrulega

• Íslenski laxastofninn– 11.000 ára sérhæfing í íslenskum aðstæðum– Norskur lax sérhæft sig að norskum aðstæðum í svipað langan tíma– Villtu stofnarnir eru ólíkir

• Norski eldisstofninn er kynbættur og sérhæfður til að vaxa hratt á stuttum tíma– Svipað og kjúklingur í kjúklingarækt

• Blöndum við náttúrulegan => – Afkvæmin vanhæfari í lífsbaráttunni– Afföll aukast og lífsferlar raskast– Blöndun til langs tíma gefur af sér nýjan stofn með rýrari afkomumöguleika

Erfðablöndun


Erlendur Steinar 10

Samhengið

• Flytjum inn breska kolanámudráttarklára eða Shetland pony eða arabíska gæðinga og látum blandast íslenska hestakyninu– t.d. í hlutföllunum fjórir innfluttir á móti hverjum íslenskum

• Eða rollur frá Nýja-Sjálandi?• Hversu ánægð yrðum við með þann bræðing?

14.4.2016

14.4.2016Erlendur Steinar 11

Laxalús • Laxalúsin blómstrar í eldiskvíunum..• Veldur allt að 50% afföllum á villtum laxfiskum

– Kjöraðstæður enda eldisfiskur í miklum þéttleika í sjókvíum – Sest jafnt á eldisfiskinn sem á villtan göngufisk á svæðinu – Laxalús er náttúrleg er í litlum mæli í náttúrunni, þá veldur hún litlum skaða– Afföll á náttúrlegum laxaseiðum og urriða sem fer um eldissvæði allt að 50% – Aföll á bleikju jafnvel enn meiri (vegna lúsar úr sjókvíum)

• Lúsin er sníkjudýr og þarf kvendýrið á hýsli að halda til að ljúka þroskun eggja • Á fiskinum nærir hún sig á húðfrumum, slími og blóði • Lúsin getið valdið miklum afföllum á villtum fiski• Hamlar vexti og fæðunámi i sjó• Breytir gönguhegðun og ruglar lífeðlisfræðileg kerfi• Afföll vegna lúsar úr sjókvíum á náttúrlegum laxaseiðum og urriða sem fer um

eldissvæði geta verið allt að 50% • Aföll á bleikju jafnvel enn meiri (vegna lúsar úr sjókvíum)• Í sjókvíaeldi er fiskur allan ársins hring og þéttleikinn jafnan mikill, þar eru því

kjöraðstæður fyrir lúsina enda magnast þéttleiki lúsarinnar þar gríðarlega. Áhrifa lúsarinnar gætir mest innan 30 km frá kvíunum en undan straumum getur hún borist í allt að 100 km

• Lúsin leggst á villtan fisk sem syndir um útbreiðslusvæðið


Erlendur Steinar 13

EyjafjarðaráFnjóskáHörgáSvarfaðardalsá

50-60% með Ólafsfjarðará, Héðinsfjarðará, Fljótaá, Flókadalsá, Hvalvatnsfjarðará

25-30% af sjóbleikju á Íslandi

14.4.2016


14.4.2016Erlendur Steinar 15

• Sjúkdómar og sníkjudýr: Fiskur í kvíum er í miklum þéttleika - þar geta blossað upp sjúkdómar sem smitast geta í villtan fisk. Slíkt getur haft neikvæð varanleg áhrif á náttúrulega fiskistofna, aðallega lax, bleikju og urriða.

Mesta hættan er af innflutningi lifandi seiða eða með búnaði erlendis frá. • Lífrænn úrgangur frá eldinu:

Fóðurleifar, saur og þvag; Getur haft áhrif á botndýralíf og borist með straumum inn fjörð. Við útreikning á burðarmati svæða má nota norsk viðmið; LENKA-aðferð þar sem firðir bera við bestu aðstæður 9.000 kg/km2 ákomu af N2 (köfnunarefni ) á ári og skv. nýlegri norskri úttekt er árleg losun N2 á hvert framleitt tonn af laxi um 50 kg. Eyjafjörður innan við Hjalteyri (60 km2) ber um 540 tonna ákomu af N2 á ári. Drögum frá N2 vegna núverandi byggðar (200 t) , atvinnustarfsemi (100 t) og framburði ársvæða (100 t). Eftir stendur svigrúm upp á 140 t af N2 á ári sem jafngildir tæplega 3.000 tonna árlegri framleiðslu af laxi.

• Ólífrænn úrgangur frá eldinu: Lyf, eiturefni, þvottaefni o.fl.; Getur haft áhrif á innbotndýralíf, borist með straumum fjörð.

• Notkun á stórum svæðum sjávar:Stór svæði eru tekin frá svo ekki verður hægt að stunda þar atvinnuveiðar, sportveiðar, hvalaskoðun eða fara í svartfugl.

16

ÓGN

Erlendur Steinar

• Sjókvíeldi á norskum laxi er ógn við einstaka villta sjálfbæra náttúru Íslands - ferskvatnsfiskana; lax, urriða og bleikju

• Fjórðungur þjóðarinnar eða 70.000 Íslendingar stunda stangveiðar á hverju ári - að þeim góðu búsetutengdu lífsgæðum er nú sótt

• Ein elsta stoð íslenskrar ferðaþjónustu og sennilega sú best borgandi - stangveiðiferðamennska byggir á þessari auðlind, þar eru 1.000 störf og 20 milljarða árleg velta, að henni er nú sótt

14.4.2016


25. maí 2005 Jaki og Árskógsströnd.1/10 upp úr.

Það þarf að byggja sæmilega hrausta kvíar fyrir svona ruðning.

Erlendur Steinar 18

• Rammaáætlun haf- og strandsvæða– Augljósir og miklir árekstrar– Verndun náttúru og menningar – Búsetutengd lífsgæði– Nýting svæða til atvinnustarfsemi

• Engin eldisleyfi verði gefin fyrr en slík áætlun liggur fyrir

14.4.2016

Fiskeldi við eyjafjord

Environment