FINANCIËLE MIDDELEN VRIJWAREN Uitdagingen voor sociaal-cultureel werk
FINANCIËLE MIDDELEN VRIJWAREN Uitdagingen voor sociaal-cultureel werk
Wim Van Opstal • lector, Sociale School Heverlee - KHLeuven • research fellow, HIVA-KULeuven
• handelswetenschappen / EW
Wie?
• Beleidseconomische beschouwingen • Wie? • Grondslagen (overheidsoptreden) • Uitdagingen
• Bedrijfseconomische beschouwingen • Sociaal Ondernemen: uitdagingen • Enkele pistes
Menu
Beleidseconomische beschouwingen
¨ 4 werkvormen
¤ Verenigingen ¤ Bewegingen ¤ Vormingplus-centra ¤ Landelijke vormingsinstellingen
⇒ ‘Derde’ sector, naast markt en overheid
Wie?
¨ ‘Derde sector’ ¤ Verenigingen
n 5 miljoen VTE vrijwilligers (EU-25, 2005)
n 50% burgers zijn lid (EU-25, 2005)
n 4% BNP (EU-25, 2005)
¤ Stichtingen n > 110 000 stichtingen (EU-27, 2011)
¤ Coöperaties n 1 miljard leden wereldwijd n België ó IT, ES, FIN, S, …
Wie?
¨ Optreden tegen ‘marktfalingen’ ¤ correctie van marktvacuüm ¤ prospectie van nieuwe noden ¤ realiseren van schaalvoordelen ¤ vrijwaren van positie zwakkeren
Grondslagen?
¨ Sociale innovatie ⇒ economische groei
¨ Sociale insluiting ⇒ positief effect op sociale zekerheid
¨ Sociale cohesie ⇒ positieve samenlevingseffecten
⇒ Positieve externe effecten ⇒ verdienstegoederen (‘merit goods’) ⇒ andere voorbeelden: onderwijs, cultuur, …
Grondslagen overheidsoptreden?
Positieve externe effecten?
Grondslagen overheidsoptreden?
Hoeveelheid
Prijs
Vraag
Aanbod
P*
Q*
kostenstructuur
private baten
koopkracht
sociale baten
Q**
Problemen: • Meetbaarheid? • Normatieve evaluatie
Grondslagen overheidsoptreden?
Doel-verschuiving
Doel-verdringing
Isomorfisme Oligarchie
Regulering gemiddeld laag hoog laag
Contract hoog hoog hoog gemiddeld
Tendering hoog hoog hoog hoog
Gesloten enveloppe laag gemiddeld laag laag
Eenheidssubsidie hoog hoog hoog hoog
Vouchers hoog hoog hoog hoog
Verwachte effecten van verschillende beleidsinstrumenten
Bron: Enjolras (2009)
Risico op conflict beleidsdoelstelling ó organisatiedoelstelling
¨ Vaststellingen
¤ Vraagzijde n Toename maatschappelijke noden
¤ Aanbodzijde n Wijziging profiel leden en vrijwilligers n Werknemers: Baumol-effect n Overheid: besparingen
Beleidseconomische beschouwingen
¨ Uitdaging Hoe financiering vrijwaren… … zonder afbreuk te doen aan missie?
⇒ Sociaal ondernemen
Beleidseconomische beschouwingen
Bedrijfseconomische beschouwingen
Sociaal ondernemen
Ondernemen
Sociaal ondernemen
Sociaal ondernemen
¨ Corporate Governance ¤ Hoe bedrijfseconomische knowhow aantrekken? ¤ Meetbare resultaten ó controle management? ¤ Ledenmanagement
¨ Marketing ¤ Product: mix aanbodgericht ó vraaggestuurd ¤ Promotie: welk imago aanmeten? ¤ Prijszetting: kostencalculatie én nacalculatie ¤ Plaats: eigen lokalen ó bij de klant?
Sociaal ondernemen
¨ Financieel beheer ¤ Onzekerheid subsidies ¤ Autonomie ó voorzorgssparen ¤ Fiscaliteit
¨ H.R.M. ¤ Onzekere perspectieven ¤ Lage lonen ¤ Waardengedreven personeel
¨ Operations Management ¤ Groei/krimpscenario ó omvang bestaffing ¤ Minimale schaal aanbod? ¤ Optimale schaal aanbod?
Sociaal ondernemen
1. Nieuwe markten aansnijden
Enkele pistes
VZW CVBA-so
inbreng x% inbreng 1-x% Bedrijven
Organisaties Brede publiek
dividenden dividenden
Markt
marktconforme prijzen
2. Infrastructuur financieren
Enkele pistes
VZW CVBA-so
inbreng x% inbreng 1-x% Bedrijven
Organisaties Brede publiek
dividenden dividenden
huur huur
huur
3. Topstructuren
Enkele pistes
VZW1
CVBA-so
VZW2 VZW3 VZW4
¨ Waarom CVBA-so? ¤ Coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
n handelsvennootschap n variabel kapitaal n mogelijkheid tot loskoppeling kapitaalinbreng ó zeggenschap n mogelijkheid tot diversificatie aandelen n vrijstelling R.V. op dividenden (indien erkenning NRC)
¤ Vennootschap met sociaal oogmerk n plafond dividenduitkeringen (max. 6%) n omschrijving sociaal doel n ‘asset lock’
⇒ Maatwerk mogelijk ⇒ Vehikel om mensen en middelen te mobiliseren
Enkele pistes
¨ Over aspecten van sociaal ondernemen ¤ Coates, A. & Van Opstal, W. (2010), Juridische kaders voor de Social Profit doorgelicht. In: Verso, Social
Profit Jaarboek Vlaanderen 2010-2011, Antwerpen: Standaard Uitgeverij, pp 56-65. ¤ Coates, A. & Van Opstal, W. (2009), The Joys and Burdens of Multiple Legal Frameworks for Social
Entrepreneurship – Lessons from the Belgian Case. Working Paper on Social and Co-operative Entrepreneurship 09.03, 68p.
¤ Leys, J. & Van Opstal, W. (2009), A Puzzle in SRI: Stakeholders in the Mist. Philosophy of Management 8 (3): 81-96.
¤ Pacolet, J., Van Opstal, W. & Borghgraef, M. (2008), Wie betaalt de social profit in Vlaanderen? Proeve tot satellietrekeningen in Vlaanderen voor de sectoren gezondheidszorg, welzijn en de socioculturele sector anno 2003. Leuven: HIVA-K.U.Leuven, 300p.
¤ Van Opstal, W. (2010), Organisatie en financieel beheer van ondernemingen in de sociale inschakelingseconomie. In: Verso, Social Profit Jaarboek Vlaanderen 2010-2011, Antwerpen: Standaard Uitgeverij, pp 50-55.
¤ Van Opstal, W. (2008), Coöperaties in de Social Profit? Een verkenning. In: Verso, Social Profit Jaarboek Vlaanderen 2008-2009, Antwerpen: Standaard Uitgeverij, p. 76-82
¨ Over coöperaties ¤ Van Opstal, W. (2011), Coöperaties in zorg. Een verkenning van goede praktijken en vraagstukken in binnen-
en buitenland. EFRO-rapport, 34p. ¤ Van Opstal, W. (2010), De coöperatie, organisatievorm uit het verleden voor onze samenleving van
morgen? Aktief 2-2010: 8-12. ¤ Van Opstal, W., Gijselinckx, C. & Develtere, P. (red.) (2008), Coöperatief ondernemen in België: theorie en
praktijk, Leuven: ACCO, 185p. ¤ Van Opstal, W. & Gijselinckx, C. (2009), “The Co-operative Provision of Public Services in an Evolving
Welfare State”, EMES Conferences Selected Papers Series, ECSP-B08-16 ⇒ works.bepress.com/wimvanopstal en www.coopconsult.be
Meer weten?