1 epStein – baris virusiT infeqcia infeqciuri mononukleozi klinikuri marTvis nacionaluri rekomendacia (gaidlaini)
1
epStein – baris virusiT infeqcia
infeqciuri mononukleozi
klinikuri marTvis nacionaluri rekomendacia
(gaidlaini)
2
klinikuri praqtikis erovnuli rekomendacia (gaidlaini)
`epStein-baris virusiT infeqcia – infeqciuri mononukleozi~
miRebulia klinikuri praqtikis erovnuli rekomendaciebis
(gaidlainebi) da daavadebaTa marTvis saxelmwifo standartebis
(protokolebi) SemuSavebis, Sefasebis da danergvis erovnuli
sabWos 2007 wlis 21 martis #1 sxdomaze da damtkicebulia
saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri dacvis
ministris 2007 wlis 21 dekembris # 365/o brZanebiT.
3
epStein – baris virusiT infeqcia
infeqciuri mononukleozi
1. daavadebis gansazRvreba, sinonimebi, klasifikacia, terminologia
daavadebis gansazRvreba:
infeqciuri mononukleozi ewodeba epStein-baris virusiT (EBV) gamowveul
pirvelad infeqcias, romelic xasiaTdeba cxelebiT, intoqsikaciiT,
tonzilitiT, elenTis, RviZlisa da limfuri kvanZebis gadidebiT,
periferiul sisxlSi atipuri mononuklearebis arsebobiT.
EBV, sxva herpesvirusebis msgavsad, axasiaTebs organizmSi xangrZlivi
persistencia da infeqciis qronikuli da latenturi formebi, perioduli
gamwvavebebiT.
daavadebis sinonimebi:
pirveladi epStein-baris virusiT infeqciis sinonimebia: filatovis
daavadeba, pfeiferis daavadeba, jirkvlovani cxeleba (n.p.filatovi,
n.feiferi, me-19 saukune). 1886 wlidan am daavadebam 60-ze meti saxelwodeba
Seicvala: subleikemiuri leikocitozi, keTilTvisebiani leikemia (1910-
1920w.w.), limfomonocituri angina, kocnis daavadeba da sxv.
saxelwodeba ,,infeqciuri mononukleozi" ekuTvnis Spruntsa da evanss (1920-
1921 w.w.).
ICD –10-is mixedviT infeqciuri mononukleozis kodia B 27
epStein-baris virusiT gamowveuli infeqciis klasifikacia:10
epStein-baris virusiT gamowveuli pirveladi infeqcia:
1. infeqciuri mononukleozi
2. dunkanis daavadeba.
qronikuli infeqcia:
1. berkitis limfoma
2. hojkinis daavadeba
3. dunkanis daavadeba
latenturi infeqciis reaqtivacia:
1. nazofaringeuli karcinoma
2. imunokomprometirebul pirebSi ganviTarebuli limfomebi.
4
infeqciuri mononukleozis klasifikacia:
daavadebis klinikuri gamovlinebis mixedviT arsebobs
infeqciuri mononukleozis klasifikacia, romelic
moicavs Semdeg formebs1:
1. klinikuri niSnebis mixedviT:
tipuri
atipuri
subklinikuri
2. simZimis mixedviT:
msubuqi
saSualo simZimis
mZime
3. mimdinareobis mixedviT:
mwvave
qronikuli
terminologia:
kafsidi - cilovani garsi, romelic gars akravs virusis dnm-s.
kafsomeri - kafsidis Semadgeneli morfologiuri suberTeuli.
episoma - virusis genomi, romelic mdebareobs ujredis birTvSi da ar
aris integrirebuli ujredis dnm-Si.
komplementi - organizmis araspecifikuri dacvis humoruli faqtori.
warmodgenilia sisxlis Sratis proteinebis kompleqsiT, romelic
Cveulebriv araaqtiur mdgomareobaSia. misi aqtivacia xdeba antigenis
antisxeulTan dakavSirebis an antigenis imunokompetentur ujredze
agregaciis SemTxvevaSi.
CD - ujredis membranis zedapirze arsebuli receptorebi. struqturulad
warmoadgenen glikoproteidebs (ingl. Cell Differentiation Antigens. Claster Definition).
CD21 - B limfocitebis zedapirze arsebuli receptori, romelic samiznea
komplementis C3d komponentisa da epStein-baris virusis gp 350/220 cilisTvis.
virioni - virusis ujredgare forma.
koinfeqcia - (laTinuri sityvaa da niSnavs ,,erTad") - ori sxvadasxva
mikrobuli faqtoriT inficireba.
5
agranulocitozi - granulocituri leikocitebis ricxvis mkveTri
Semcireba an sruli gaqroba periferiul sisxlsa da sisxlmbad
organoebSi.
transkrifcia - (laT. transcriptio - gadawera) – informaciul rnm-ze (i-rnm)
nukleinmJavadan genetikuri informaciis gadawera nukleotidebis
Tanmimdevrobis saxiT.
translacia - (laT. translatio - gadatana, gadayvana) - i-rnm-iT ribosomebze
genetikuri informaciis gadacema.
qromosomebis translokacia (laT. translocatio chromosomatum. laT - trans - gadaadgileba da locus - adgili) - qromosomebis struqturuli gardaqmnis
saxesxvaoba, romlis dros homologiur an arahomologiur qromosomebs
Soris romelime segmenti gadaadgildeba. termini SemoiRo bridJesma (1917w).
VCA - virusis kafsidis antigeni. EA - virusis adreuli antigeni.
EBNA - virusis nuklearuli (birTvis) antigeni.
LMP - latenturi membranuli antigeni.
EBER - virusSi kodirebuli rnm.
VAHS - virus asocirebuli hemofagocituri sindromi.
HRS ujredebi - hojkin-rid-Sternbergis ujredebi.
PTLD - transplantaciis Semdgomi limfoproliferaciuli daavadebebi.
dnm polimeraza - fermenti, romelic uzrunvelyofs virusis genomis
transkrifciasa da replikacias.
proteinkinaza - fermenti, romelic axdens virusis cilebis modificirebas.
seroprevalentoba (ingl. prevalence - gavrceleba) - serologiuri
gavrceleba.
2. epidemiologia
EBV mTel msoflioSi farTodaa gavrcelebuli. virusiT inficirebulia
mozrdili asakis mosaxleobis 90-95%.2 ganviTarebad da dabali socialur-
ekonomikuri statusis ganviTarebul qveynebSi adamianTa dainficireba
ZiriTadad bavSvTa an axalgazrda asakSi xdeba, xolo maRali socialur-
ekonomikuri ganviTarebis qveynebSi - sqesobrivi momwifebisa da
postpubertatul periodSi9 (sur.1).9
6
sur. 1
bavSvTa asakSi epStein-baris virusiT pirveladi infeqcia subklinikurad an
msubuqi tonzilitis saxiT mimdinareobs. ganviTarebad qveynebSi
klinikurad manifestirebuli infeqciuri mononukleozi SedarebiT
iSviaTad gvxvdeba. mozrdilebSi EBV pirveladi inficirebis Sedegad
viTardeba infeqciuri mononukleozis tipuri, mwvave forma. maRal
ganviTarebul qveynebSi klinikurad manifestirebuli infeqciuri
mononukleozi maRali sixSiriT gvxvdeba.
avadoba ufro xSiria 14-16 wlis gogonebsa da 16-18 wlis
vaJebSi.Ddaavadebis yvelaze maRali maCvenebeli 15-24 wlis asakobriv
jgufSi vlindeba. iSviaTad avaddebian 40 welze zemo asakis pirebi, Tumca
imunokomprometirebulebSi EBV reaqtivacia SesaZloa nebismier asakSi
moxdes.3,4
infeqciis wyaroa avadmyofi an virusmtarebeli. am mxriv gansakuTrebuli
roli eniWebaT subklinikuri formiT daavadebulebs. infeqciis gadacemis
gzebia: haer-wveTovani, kontaqturi, alimenturi, transfuziuli, sqesobrivi.
iSviaTad - vertikaluri, organoTa transplantacia. EBV gadacemis gzebidan
yvelaze mniSvnelovania kontaqturi. termini ,,kocnis daavadeba" miuTiTebs
infeqciis gadacemis yvelaze xSir gzas. ekonomikurad ganviTarebul
asaki (wlebi)
ganviTarebadi qveynebi
dabali socialur-
ekonomikuri statusis
qveynebi
maRali socialur-
ekonomikuri statusis
qveynebi
EBV-s seroprevalentoba ganviTarebad da ganviTarebul qveynebSi
EB
V seropozitiuri (%
)
7
qveynebSi EBV seroprevalentoba gansakuTrebiT maRalia sqesobrivad aqtiur
studentebSi.6
mwvave infeqciis dros virusi nerwyvTan erTad gamoiyofa 16-18 Tve.1,8
praqtikulad janmrTeli, latenturad inficirebuli pirebis 20-30% mTeli
cxovrebis ganmavlobaSi gamoyofs viruss.7
saqarTveloSi infeqciuri mononukleozi ZiriTadad sporaduli saxiT
gvxvdeba. daavadebis SemTxvevebis zusti aRricxva ver xerxdeba, radgan
msubuqi da saSualo simZimis formebi sxvadasxva diagnoziT binaze rCebian
yovelgvari registraciis gareSe (sur. 2).
saqarTveloSi klinikurad gamovlenili infeqciuri mononukleozis
yvelaze maRali maCvenebeli 4-14 wlis asakobriv jgufSi gvxvdeba. meore
adgilzea 14 wlis zemo asakis pirebi. Tumca 2003 wlidan aRiniSneba am
maCveneblis daqveiTebis tendencia 1-4 wlis asakis avadmyofTa raodenobis
zrdis xarjze. 0-1 wlamde asakis bavSvebSi klinikurad manifestirebuli
infeqciuri mononukleozi iSviaTad gvxvdeba (daavadebaTa kontrolis
erovnuli centri).
2000
weli
2001
weli
2002
weli
2003
weli
2004
weli
2005
weli
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70% 80% 90% 100%
2000-2005 wels saqarTveloSi registrirebuli infeqciuri
mononukleozis SemTxvevebis asakobrivi struqtura
3,3%
30%
46,6%
20,1%
0-1weli
0%
29,5%
45,4%
25,1%
0%
24,3%
40,5%
35,2%
11 4%
31,4%
37,1%
20,1%
0%
32,6%
44,8%
22,6%
1,8%
29%
34,5% 34,7%
1-4 weli
4-14 weli
> 14 weli sur. 2
8
prognozi
• mwvave infeqciuri mononukleozis gadatanis Semdeg
imunokompetenturi pirebi srulad gamojanmrTeldebian ramdenime Tvis
ganmavlobaSi, narCeni movlenebisa da garTulebebis gareSe.7
• hematologiuri cvlilebebisa da RviZlismieri garTulebebis
ukuganviTareba xdeba 2-3 TveSi.7
• garTulebebis gamovlenis SemTxvevaSi bavSvTa asakSi nevrologiuri
sindromi mokle droSi ganicdis ukuganviTardebas, mozrdilebSi ki -
SedarebiT xangrZlivad rCeba.7
• sxva herpesviresebiT gamowveuli infeqciebis msgavsad, EBV
inficirebisas yalibdeba infeqciis latenturi forma. gamomwvevi
persistirebs B limfocitebsa da orofaringeul epiTelur ujredebSi.
latentur formas axasiaTebs xangrZlivi, usimptomo mimdinareoba da
imunodeficitis SemTxvevaSi reaqtivacia.7
• mwvave infeqciuri mononukleozis SemTxvevaSi letaluri gamosavali
iSviaTia da ganpirobebulia zeda sasunTqi gzebis obstruqciiT,
elenTis gaskdomiT, nevrologiuri garTulebebiT, granulocitopeniiT,
agranulocitoziT, TrombocitopeniiT, RviZlis ukmarisobiTa da
miokarditiT.4
arakeTilsaimedo gamosavliT xasiaTdeba EBV asocirebuli daavadebebi
da sindromebi: hojkinis limfoma, transplantaciis Semdgomi
limfoproliferaciuli daavadebebi, nazofaringeuli karcinoma, kuWis
carcinoma, dunkanisa da hemofagocituri sindromi.2,52
3. etiologia, paTogenezi
epStein-baris virusi miekuTvneba herpesvirusebis ojaxsa da
Gammaherpsvirinae-s qveojaxs. virionis diametri 180-200 nm-ia. mis centralur
nawilSi moTavsebulia orjaWviani dnm (molekuluri masiT 101+3X106),
romelSic Dkodirebulia 80–mde proteini. dnm-is irgvliv mdebareobs
heqsagonaluri formis kafsidi. dnm da kafsidi erTad qmnis nukleokafsids,
romelic Sedgeba Tanmimdevrulad ganlagebuli kafsomerebisgan. garedan
virusi dafarulia lipoproteinuli garsiT, romlis zedapirze,
ganlagebulia glikoproteinebis molekulebi11 (sur.3).11
9
kafsidi da lipoproteinuli garsi: a) virions icavs garemos
araxelsayreli faqtorebisgan; b) ganapirobebs virionis adsorbcias
zogierT ujredebze; g) gansazRvravs virionis antigenur da imunogenur
Tvisebebs.11
epStein – baris viruss axasiaTebs arCeviTi adsorbcia B limfocitebsa da
piris Rrus epiTelur ujredebze.7,11 B limfocitebis zedapirze arsebobs CD21 receptorebi (savaraudod aseTive receptorebi aris orofaringeuli
epiTeluri ujredebis zedapirze), romelsac EBV ukavSirdeba virionis
garsis zedapirze arsebuli glikoprotein - gp 350/220-is saSualebiT, xdeba
ujredis membranisa da virionis garsis Serwyma(2), Tavisufldeba
nukleokafsidi, romelic virusul dnm-Tan erTad transportirdeba
ujredis birTvSi. Semdeg etapze mimdinareobs virusuli genomis
transkrifcia. warmoiqmneba informaciuli rnm(4). igi gadadis
citoplazmaSi, sadac iwyeba virusis cilebis sinTezi. esenia:
α - cilebi (I) - axasiaTebT maregulirebeli aqtivoba.
ß - cilebi (II) – fermentebi - dnm-polimeraza da Timidinkinaza.
monawileoben virusis dnm-is replikaciaSi.
γ - cilebi (III) - struqturuli cilebi _ virusis kafsidi da
glikoproteinebi. glikoproteinebi difuzurad ganlagdebian ujredis
birTvis garsze (5), warmoiqmneba modificirebuli membrana, romlidanac
Semdeg etapze yalibdeba virionis lipoproteinuli garsi. paralelurad
warmoiqmneba kafsidi, mis centrSi Tavsdeba virusis dnm (6,7), kafsidis
garSemo ki - modificirebuli membrana (8). sabolood yalibdeba virioni.
igi goljis aparatis saSualebiT gadadis citoplazmaSi da maspinZel
ujreds tovebs egzocitozis (9) an ujredis lizisis (10) gziT11 (sur. 4)11
epStein-baris virusis struqtura
sur.3
10
sur. 4
EBV cxovelmyofelobis periodSi axdens mTeli rigi antigenebisa da
proteinebis eqspresias. esenia: virusis kafsidis antigeni (VCA), adreuli
(EA) (Tavis mxriv igi arsebobs ori saxis - difuzuri (D) da citoplazmuri
(R)), nuklearuli (birTvis) antigenebi (EBNA) 1,2,3A, 3B, 3C,
EBV-Si kodirebuli rnm-I _ EBER1 da EBER2, membranuli proteinebi (LP) da latenturi membranuli proteinebi (LMP)1,2A da 2B.4,7,11
paTogenezi:
epStein - baris virusi organizmSi SeiWreba orofaringeuli gziT. sawyis
etapze virusi replikacias ganicdis epiTelur ujredebSi. warmoqmnili
virioni maspinZel ujreds tovebs egzocitozis an ujredis lizisis gziT
da vrceldeba sanerwyve jirkvlebsa da orofaringeul limfoidur
qsovilSi, viTardeba limfadenopaTia. Semdeg limfur-hematogenuri gziT
xdeba infeqciis generalizacia - virusemia, rac ganapirobebs
limfoidretikuluri qsovilis inficirebas (periferiuli sisxlis B limfocitebi, elenTa, RviZli, iSviaTad T limfocitebi ).1,7 garda amisa,
mocirkulire B ujredebis inficireba SesaZlebelia moxdes maTi
kontaqtisas orofaringeul epiTelur qsovilTan. virusi axdens B limfocitebis transformacias, ris Sedegad isini iZenen poliklonuri
proliferaciis unars.
EBV inficirebis sapasuxod aqtiurdeba organizmis ujreduli imuniteti.
inficirebuli ujredebis ganadgureba xdeba CD8+ limfocitebiTa (T-citotoqsikuri) da naturaluri kilerebiT (NK-ujredebi). B limfocitebis
poliklonuri proliferaciis daTrgunva ki xdeba T supresorebiT. epStein-
virusis reproduqciis cikli
11
baris infeqciis dros antisxeulebs umniSvnelo damcvelobiTi roli
akisriaT. ZiriTadi pasuxi xorcieldeba ujreduli imunitetis saSualebiT.
swored amitom pirebi, romelTac aqvT ujreduli imunitetis Tandayolili
an SeZenili defeqti, uviTardebaT mZime infeqciuri mononukleozi, xSirad
letaluri gamosavliT.4,6,12,13
virusuli infeqciis sapasuxod xdeba humoruli imunuri pasuxis aqtivaciac.
warmoiqmneba heterofiluri da EBV antigenebis sawinaaRmdego specifikuri antisxeulebi. inficirebuli B limfocitebi warmoqmnian heterofilur
antisxeulebs, romelTac SeuZliaT moaxdinon sxva saxeobis organizmTa
(mag: cxvris, cxenis, xaris da a.S.) ujredebis (eriTrocitebis) aglutinacia.
aRniSnul reaqciazea dafuZnebuli paul-bunelis testi. heterofiluri
antisxeulebi miekuTvneba imunoglobulinebis M klass. maTi roli
daavadebis paTogenezsa da gamojanmrTelebaSi bolomde garkveuli ar aris.
ar arsebobs korelacia daavadebis simZimesa da heterofiluri
antisxeulebis titrs Soris.7,13
specifikur antisxeulebs miekuTvneba kafsidis (anti-VCA), adreuli (anti-
EA) da birTvis (anti-EBNA) antigenebis, aseve membranuli proteinebis
sawinaaRmdego antisxeulebi.16,17 garda amisa, pirveladi EBV infeqciis dros
aRmoCenilia antisxeulebi, romlebic boWaven Trombocitebs, neitrofilebs,
limfocitebsa da ampicilins. isini pasuxismgebelni arian EBV infeqciis
dros ganviTarebul autoimunur procesebze.8
rogorc aRvniSneT, epStein-baris virusi xasiaTdeba organizmSi
persistenciiT. latenturi infeqciis dros virusis dnm arsebobs
limfocitebisa da epiTeluri ujredebis birTvSi episomis saxiT. episoma
iSviaTad integrirdeba ujredis genomSi, Tumca ujredis gayofasTan erTad
xdeba virusis dnm-is replikacia da ujredTa axal Taobaze misi gadacema.7
latenturi infeqciis dros xdeba sxvadasxva proteinebis eqspresia.
arsebobs 3 tipis latencia:2,4,7
I - asocirebuli berkitis limfomasTan, eqspresirdeba EBER da EBNA1.
II - asocirebuli nazofaringeul karcinomasTan da infeqciur
mononukleozTan - LMP1, LMP2A da LMP2B, EBER, EBNA.
III - janmrTeli latenturad inficirebuli pirebi: EBER, EBNA, LMP1, LMP2A da LMP2B.
infeqciuri mononukleozis paTogenezi sakmaod rTulia da Tanamedrove
etapzec mimdinareobs misi srulyofa.
12
4. klinikuri simptomebi
klinikuri niSnebis mixedviT arCeven tipur, atipur da subklinikur
formebs.
daavadebis inkubaciuri periodi meryeobs 4-dan 18-dRemde, iSviaTad 8
kviramde. inkubaciuri periodi bavSvebSi ufro xanmoklea, vidre
mozrdilebSi.
daavadebis tipuri forma iwyeba mwvaved, erTbaSad, an prodromuli
niSnebiT, rogoricaa Semcivneba, oflianoba, mousvenroba, Tavis tkivili,
mialgia, uxalisoba, umadoba. prodromuli niSnebi SesaZloa 1-2 kvira
gagrZeldes, Semdeg ki vlindeba infeqciuri mononukleozisaTvis
damaxasiaTebeli triada: cxeleba, yelis tkivili da limfuri kvanZebis
gadideba.4,18
cxeleba pacientTa 90%-s aReniSneba. temperaturis pikia saRamos saaTebSi
da aRwevs 38-390C–s. cxeleba grZeldeba 10-14 dRe. Tumca SesaZloa iyos
subfebriluri da 1 Tvemdec gaxangrZlivdes. infeqciuri mononukleozis
dros temperaturuli mrudi raime specifikurobiT ar xasiaTdeba.4
daavadebis erT-erTi paTognomuri niSania tonziliti, igi SesaZlebelia
iyos kataruli, lakunuri, folikuluri da wylulovan-nekrozuli,
vlindeba daavadebis dasawyisSive, an odnav mogvianebiT daavadebis sxva
niSnebis gamovlinebisa da cxelebis Semdeg ( me-5-7dRe) (sur. 5)
zogjer anTeba imdenad intensiuria, rom nuSurebi erTmaneTs exeba. cxvir-
xaxis nuSurebis hiperplaziasTanaa dakavSirebuli cxviridan sunTqvis
gaZneleba, stridori, pirRia xmauriani sunTqva, cxviris tembriT
laparaki.18 aRniSnuli simptomi upiratesad 1-7 wlamde asakis bavSvebs
aReniSnebaT da aqvs sadiagnozo Rirebuleba. igi ganpirobebulia sasunTqi
gzebis, kerZod cxvir-xaxis lorwovanis anTebadi SeSupebiT. mozrdilebSi
es simptomi ufro naklebi intensivobiT vlindeba.
mniSvnelovania, rom mononukleozur tonzilitTan erTad SeiZleba
ganviTardes streptokokuli etiologiis faringiti.
infeqciuri mononukleozis dros xaxis ukana kedeli marcvlovani,
gafxvierebuli, SeSupebuli da hiperemiulia (sur. 6). sasis rkalebze, naqze,
sur. 5
lakunur-folikuluri
tonziliti
13
nuSurebze aRiniSneba nadebi, romelic moTeTro-moyviTaloa an
monacrisfro, fxvieria, advilad scildeba lorwovans da ar iwvevs
sisxldenas. infeqciuri mononukleozis dros tonzilitis xangrZlivoba
umetes SemTxvevaSi temperaturuli reaqciis xangrZlivobas emTxveva.1,4,18
sur. 6
xaxis ukana kedeli infeqciuri
mononukleozis dros
polilimfadenopaTia infeqciuri mononukleozis mudmivi klinikuri niSania.
yvelaze xSiri da tipuria mkerd-laviw-dvrilisebri kunTis gaswvriv
limfuri kvanZebis gadideba, romlebic Zewkvis msgavsad arian
ganlagebulni (sur 7). kvanZebi moZravia, umtkivneulo, palpaciisas odnav
mgrZnobiare. perilimfuri SeSupeba iSviaTia. gadidebuli limfuri kvanZebi
ar Cirqdeba. maTi moculobaSi Semcireba iwyeba temperaturis dacemidan
(me-10-15 dRe), magram Semcirebuli saxiT SeiZleba darCes Tveebis
manZilze.4,8,18
infeqciuri mononukleozis dros RviZli gadidebulia. SemTxvevaTa 90%-Si
xdeba aminotransferazebis saSualod 5-jer mateba,59 bilirubinis done ki
momatebulia avadmyofTa 5%-Si, rac ganpirobebulia, rogorc RviZlSida
qolestaziT, aseve hemolizuri anemiiT. iSviaTad viTardeba fulminanturi
sur.7
limfadenopaTia
14
hepatiti da RviZlis ukmarisoba. RviZlis dazianeba gamowveulia
aqtivirebuli T limfocitebis mier gaTavisuflebuli citokinebiT. xdeba T limfocitebiT RviZlis infiltracia. aRwerilia EBV mier uSualod T limfocitebis dainficirebac.61 am ujredebis ukontrolo gavrceleba
pasuxismgebelia mZime EBV hepatitis ganviTarebaze.62 inficirebuli T ujredebi axdenen virusis antigenebis mcire raodenobis eqspresias, rac
saSualebas aZlevs maT ufro advilad daaRwion Tavi imunur
zedamxedvelobas.
arsebobs disociacia infeqciuri mononukleozis dros RviZlis dazianebis
bioqimiur da morfologiur niSnebs Soris. aris SemTxvevebi, romlis
drosac mkveTrad gamoxatuli siyviTlisa da hiperbilirubinemiis fonze
RviZlis histologiuri dazianeba umniSvneloa da piriqiT, RviZlis
mkveTrad gamoxatuli morfologiuri dazianebis fonze aRiniSneba
umniSvnelod gamovlenili klinikuri niSnebisa da bioqimiuri maCveneblebis
darRveva.21
elenTis gadideba warmoadgens infeqciuri mononukleozis erT-erT
kardinalur niSans. igi gamovlindeba daavadebis me-2-3 dRidan. iSviaTad,
splenomegalia SeiZleba mZime garTulebiT _ gaxeTqviT _ damTavrdes.
elenTis zoma normas ubrundeba me-3-4 kviridan.1,18
gamonayari avadmyofTa 5%-s aReniSneba. igi SesaZloa iyos makuluri,
papuluri, peteqiuri, qunTruSisebri, multiformuli eriTema, urtikaria da
rogorc wesi tansa da kidurebze gvxvdeba1,3,4 (sur. 8) avadmyofTa
umravlesobas, romlebic Rebulobdnen ampicilins aReniSnebaT kaSkaSa
wiTeli feris medikamenturi gamonayari – e.w. “makulo-papuluri afeTqeba”.
90_100%-Si igi vlindeba ampiciliniT mkurnalobis Sewyvetis Semdeg (Tumca
es ar niSnavs imas, rom daavadebuls aucileblad eqneba aseTi reqacia
penicilinis jgufis preparatebze).22,23
sur. 8 gamonayari
laboratoriuli maCveneblebidan damaxasiaTebelia: periferiul sisxlSi
leikocitozi (10-20х109/l). daavadebis pirvel-meore dRes SesaZloa iSviaTad
gamoxatuli iyos leikopenia, leikocitozi ki - gamovlindes me 5-6dRidan.
limfocitebis saSualo maCvenebeli 60%-mdea, xolo monocitebisa - 18-20%-
mde. aseve gamovlindeba atipuri mononuklearebi (12-20%) da plazmuri
ujredebi (8-12%).1 atipiuri mononuklearebi morfologiurad mrgvali an
ovaluri formis antigeniT aqtivirebuli T (CD8) ujredebia. maTi
protoplazma vakuolizebulia da didi zomis birTvs gars akravs
sartyeliviT, periferiaze ki gamoxatulia bazofilia. atipurma
15
mononuklearebma struqturis cvlilebis gamo miiRes “farToplazmuri
monocitebis“ da “monolimfocitebis” saxelwodeba. aRniSnuli cvlileba
SesaZloa 3-6 Tve da wlebis ganmavlobaSic ki SenarCundes. daavadebis
pirvel Tves SeiZleba iyos neitropenia da Trombocitopenia. eds
aCqarebulia. Secvlilia RviZlis bioqimiuri maCveneblebi. sisxlis SratSi
momatebulia aminotransferazebisa da tute-fosfatazis aqtivoba.
SedarebiT iSviaTad matulobs bilirubinis done.2
msubuqi forma
avadmyofis saerTo mdgomareoba damakmayofilebelia, subieqturi Civilebi
ar aqvs. aRiniSneba umniSvnelo intoqsikacia. damaxasiaTebelia Semdegi
klinikuri niSnebi: cxviridan gaZnelebuli sunTqva, tonziliti, limfuri
kvanZebis gadideba. aRniSnuli simptomebi gamoxatulia zomierad.
periferiuli sisxlis suraTi umniSvnelodaa Secvlili. temperatura 37,5-
380-is farglebSia. daavadeba daaxloebiT erT kviraSi mTavrdeba. aRiniSneba
klinikuri niSnebis swrafi alageba.18,21
saSualo simZimis forma
avadmyofs aqvs Semdegi Civilebi: cxviridan sunTqvis gaZneleba, saerTo
sisuste, umadoba, zogjer tkivili muclis areSi, iSviaTia Rebineba da
gulisreva. intoqsikacia zomierad aris gamoxatuli. temperatura - 38-390-ia.
cvlilebebi periferiuli sisxlis mxriv mkveTrad ar aris gamoxatuli.
avadmyofoba mTavrdeba daaxloebiT 10 dReSi. klinikuri niSnebis alageba
xdeba SedarebiT nela.18,21
mZime forma
klinikuri niSnebi mkveTradaa gamoxatuli, aRiniSneba Zlieri intoqsikacia.
elenTa NmniSvnelovnad aris gadidebuli. gamoxatulia hepatomegalia.
xSirad viTardeba am daavadebis mZime garTulebebi. temperatura 39,5 - 400C-ia. daavadeba xangrZlivdeba (15 dRe - 1 Tve da meti).18,21
infeqciuri mononukleozis atipuri forma18
aRiniSneba erTi an ori aramkveTrad gamoxatuli klinikuri simptomi (mag:
mxolod elenTis gadideba da temperaturis momateba an tonziliti da
ybisqveSa limfuri kvanZebis gadideba da a.S.)
vlindeba infeqciuri mononukleozisTvis arapaTognomuri simptomebi
(meningoencefaliti, perikarditi da sxv). aseT SemTxvevaSi diagnozi
dasturdeba periferiuli sisxlis analiziT da imunologiuri reaqciebiT.
infeqciuri mononukleozis subklinikuri forma:18
infeqciuri mononukleozisTvis damaxasiaTebeli klinikuri niSnebi ar aris
gamoxatuli. diagnozis dadastureba xdeba serologiuri reaqciebiT.18
16
infeqciuri mononukleozis qronikuli forma:
EBV pirveladi inficirebis SemTxvevaSi ganviTarebuli klinikuri niSnebi
iSviaTad grZeldeba 4 Tve. daavadebis 6 Tveze met xans gaxangrZlivebis
SemTxvevaSi yalibdeba mononukleozis qronikuli forma.5 misTvis
damaxasiaTebelia asTenovegetatiuri sindromi65 (uZlureba, daRliloba,
depresia57), gaxangrZlivebuli subfebriluri temperatura, perioduli
matebiT, morecidive faringiti, tkivili da simZimis SegrZneba marjvena
ferdqveSa areSi, meteorizmi, anoreqsia, arTralgia, mialgia. obieqturi
monacemebidan gamoxatulia - polilimfadenopaTia, hepatosplenomegalia.
cvlilebebia sisxlis Sratis cilovan fraqciebsa da RviZlis funqciur
sinjebSi. periferiul sisxlSi matulobs atipuri mononuklearebisa da
heterofiluri antisxeulebis raodenoba. serologiurad vlindeba
adreuli da nuklearuli antigenebis IgG (anti-EA-IgG,anti-EBNA-IgG). 65,24
zemoaRniSnuli klinikuri niSnebi SeiZleba ramdenime wlis (3-5 weli)
ganmavlobaSi gaxangrZlivdes, perioduli reaqtivaciiT.
infeqciuri mononukleozis qronikuli formis diagnozi eyrdnoba Semdeg
sam ZiriTad kriteriums:3
1. gadatanili mZime daavadeba (daaxloebiT 6 Tvis win), romelic
laboratoriulad dadasturebuli iyo, rogorc mwvave infeqciuri
mononukleozi. an aRmoCenili iyo EBV kafsidis antigenis
sawinaaRmdego antisxeulebis maRali titri, an adreuli antigenis
sawinaaRmdego antisxeulebi.
2. mTel rig organoebSi daavadebis histomorfologiuri cvlilebebis
dadgena:
a) intersticiuli pnevmonia.
b) Zvlis tvinis elementis hipoplazia.
g) uveiti.
d) limfadenopaTia.
e) persistuli hepatiti.
v) splenomegalia.
3. dazianebul qsovilebSi EBV birTvis antigenis aRmoCena
antikomplementuri imunofluorescenciis meTodiT.
qronikuli EBV infeqcia SesaZloa mimdinareobdes qronikuli hepatitis
saxiT, romlis diagnozi eyrdnoba 4 ZiriTad parametrs:19
1. RviZlis enzimebis - alaninaminotransferazasa da
aspartataminotransferazas donis matebas.
2. sisxlSi EBV serologiuri markerebis gansazRvras.
3. RviZlis bioptatSi damaxasiaTebel histomorfologiur cvlilebebs.
4. polimerizaciis jaWvuri reaqciiT (pjr) da hibridizaciis gziT
virusuli genomis aRmoCenas RviZlis bioptatSi.
qronikuli EBV hepatitis dros RviZlis bioptatSi damaxasiaTebeli
histomorfologiuri suraTia, rac limfoplazmocituri elementebis
infiltraciaSi, atipuri blasturi ujredebis arsebobaSi, kupferis
17
ujredebis gaaqtivebasa da hepatocitebis maRal regeneraciul aqtivobaSi
gamoixateba. aRsaniSnavia, rom virusi ainficirebs limfocitebs (ZiriTadad
CD8+ T ujredebs) da ara hepatocitebs.19,61
mononukleozur hepatits upiratesad axasiaTebs RviZlis dazianebis
infiltraciuli da proliferaciuli, iSviaTad nekrozuli varianti.18,21
rogorc aRvniSneT, EBV msoflioSi farTodaa gavrcelebuli. mosaxleobis
90-95% latenturad aris inficirebuli, Tumca virusis klinikurad
gamoxatuli reaqtivacia iSviaTad xdeba. EBV pirveladi inficirebis asaki,
individis imunuri statusi, genetikuri, socialuri da geografiuli
faqtorebi gansazRvravs daavadebis mimdinareobis klinikur formas.9
garda keTilTvisebiani infeqciuri mononukleozisa, EBV iwvevs epiTeluri
da limfoiduri qsovilebis malignizaciiT mimdinare daavadebebs. virusi
asocirebulia mTel rig limfomebTan: hojkinis limfoma (25-50%-Si, aiv
inficirebulebSi 100%-Si)6, berkitis limfoma, centraluri nervuli
sistemis limfoma, transplantaciis Semdgom ganviTarebuli
limfoproliferaciuli darRvevebi, X qromosomasTan SeWiduli
limfoproliferaciuli daavadeba (dunkanis sindromi).25,26
epStein-baris virusi asocirebulia: nazofaringeul karcinomasTan, piris
Rrus Tmovan leikoplakiasTan, kuWis karcinomasTan, hemofagocitur
sindromTan.
berkitis limfoma (endemuri, afrikuli berkitis limfoma, B ujreduli
limfoma) - farTod aris gavrcelebuli afrikis mosaxleobaSi,
gansakuTrebiT malariis endemur zonebSi. simsivnis ganviTarebaSi
mniSvnelovania genetikuri da garemo faqtorebis roli. ZiriTadad
avaddebian 5-7 wlis bavSvebi. adreul asakSi EBV inficireba ganapirobebs
didi raodenobiT B limfocitebis produqcias. malariis gamomwvevTan
kontaqti ufro metad zrdis B ujredebis poliklonur proliferacias,
radgan aRniSnul infeqcias axasiaTebs mitogenuri aqtivoba da EBV-
specifikuri T ujreduli imunitetis daTrgunva. B ujredebis intensiuri
produqcia zrdis qromosomuli translokaciebis albaTobas, Sedegad
viTardeba onkogenuri aqtivoba da yalibdeba berkitis limfoma.28
daavadebis sawyis etapze xdeba limfuri kvanZebis gadideba kisris da qveda
ybis midamoSi. kvanZebi umtkivneuloa, mkvrivi konsistenciisa da axasiaTebs
swrafi zrda. daavadebis progresirebisas procesSi erTveba sxva
organoebic: sakvercxeebi, saTesle jirkvlebi, sanerwyve, farisebri, sarZeve
jirkvlebi, Tirkmelebi, cns, Zvlis tvini.27 simsivnuri qsovilis abdominuri
lokalizaciisas ziandeba elenTa, mezenteriuli limfuri kvanZebi, RviZli,
kuW-nawlavi.28
berkitis limfomis dros ganviTarebuli simsivnuri qsovili yvelaze
xSirad azianebs Tavis qalas saxis nawils - zeda da qveda ybas,
Tvalbudesa da rbil qsovilebs28 (sur. 9)
18
daavadebisTvis damaxasiaTebelia wonaSi swrafad kleba (TveSi 10-15-20kg)
kaxeqsiamde, gamoxatuli oflianoba, febriluri cxeleba.28 simsivnuri
qsovili swrafad izrdeba, Tumca agresiuli qimioTerapiis fonze prognozi
SedarebiT keTilsaimedoa.
hojkinis limfoma (limfogranulomatozi) - gvxvdeba mTel msoflioSi,
gansakuTrebiT ganviTarebad qveynebSi, adreuli asakis bavSvebSi. .hojkinis
limfomaTa 25-50%-Si simsivnur qsovilebSi aRmoCenilia EBV dnm da misi
genebis produqtebi (LMP1, LMP2, EBNA1)42. histomorfologiurad simsivnur
qsovilebSi arsebobs virusiT inficirebuli hojkin-rid-Sternbergis (HRS) ujredebi. isini Secvlili B limfocitebia, Seicaven erT an ramdenime
birTvs. maT zedapirze mudmivad eqspresirdeba CD15, CD30 da CD40, Tumca
HRS ujredebSi EBV-is replikaciis procesSi CarTulia mcire raodenobiT
proteinebi. esenia: LMP1, LMP2, EBNA1. mniSvnelovania, rom aseTi fenotipis
ujredebis zedapirze ar xdeba imunoglobulinebis eqspresia32 (sur. 10)31
sur. 10
marcxena suraTze ilustrirebulia HRS ujredebi, xolo marjvenaze - EBV-iT
inficirebuli B limfocitis normaluri fenotipi. am ujredSi sinTezdeba virusis
mravali cila, xolo zedapirze eqspresirdeba CD20 da imunoglobulinebi)
sur. 9
berkitis limfoma
19
hojkinis limfomis klinikuri suraTi xasiaTdeba Semdegi niSnebiT:
cxeleba, Ramis profuzuli oflianoba, sxeulis masis kleba, kanis qavili.
daavadeba mimdinareobs 4 stadiad:29
I stadia - ziandeba limfuri kvanZebis erTi jgufi an limfuri kvanZis
axlos mdebare erTi organo.
II stadia - ziandeba limfuri kvanZebis ori an ramdenime jgufi
diafragmis cal mxares an limfuri kvanZis axlos mdebare erTi organo
da ramdenime limfuri kvanZi.
III stadia - ziandeba limfuri kvanZebi diafragmis orive mxares, rasac
SesaZlebelia Tan axldes procesSi limfuri kvanZis axlos mdebare
erTi organos an elenTis dazianeba.
IV stadia - xdeba simsivnuri qsovilis diseminireba.
hojkinis limfoma xasiaTdeba mZime mimdinareobiT, Tumca daavadebis
adreul stadiebze, zogjer mogvianebiTac, SesaZlebelia misi gankurneba.
qromosomasTan SeWiduli limfoproliferaciuli daavadeba (dunkanis
sindromi. Syndrom Dunkane) - dunkanis sindroms axasiaTebs
imunodeficituri mdgomareoba (ujreduli imunitetis Tandayolili
defeqti) maRali letalobiT. am sindromis mqone pacientebis EBV
inficireba ganapirobebs infeqciuri mononukleozis mZime, fulminantur
mimdinareobas (60%-Si). avadmyofebi iRupebian daavadebis gamovlenidan 1-12
Tvis ganmavlobaSi, rac gamowveulia specifikuri T citotoqsikuri
limfocitebis deficitiT. avadmyofTa nawils uviTardeba
hipogamaglobulinemia, aplasturi anemia, avTviasebiani limfoma. aRniSnuli
darRvevebis ganviTarebis sixSire gansakuTrebiT maRalia 3-7 wlis asakis
vaJebSi.37,38
nazofaringeuli karcinoma - gavrcelebulia CineTis samxreT regionebSi.
simsivnis ganviTarebis xelSemwyobi pirobebia geografiuli mdebareoba,
garemo faqtorebi (gansakuTrebiT kancerogenuli garemo) da genetikuri
ganwyoba. nazofaringeuli karcinomis qsovilebSi aRmoCenilia EBV genomi,
xolo avadmyofis sisxlSi - EBV specifikuri antisxeulebi, gansakuTrebiT
maRalia anti - VCA IgA. daavadebuli nazofaringeul sekretTan erTad
gamoyofs gacilebiT met viruss, vidre janmrTeli seropozitiuri
pirebi.4,35
simsivnis zrda iwyeba cxvir-xaxis epiTeliumidan. aseTi lokalizaciis gamo
simsivnuri qsovili SeumCneveli rCeba da daavadebis pirveli klinikuri
gamovlena SesaZlebelia iyos kisris gadidebuli metastazuri kvanZi.
nazofaringeul karcinomas klinikurad axasiaTebs: cxviridan sisxldena
(epistaqsisi), cxvir-xaxis obstruqcia, Sua yuris anTeba, smenis dakargva.
Tavis tvinTan simsivnis axlos lokalozaciis gamo xSiria nevrologiuri
simptomebis ganviTareba: diplopia, ftozi, saxis nervis dazianeba da sxv.35
daavadebis prognozi mZimea da damokidebulia simsivnis zomaze,
lokalizaciasa da gavcelebaze.
20
transplantaciis Semdgomi limfoproliferaciuli daavadebebi (PTLD) -
transplantaciis Semdgomi darRvevebi dakavSirebulia zogjer EBV
asocirebulia. pacientebis umravlesobis sisxlSi maRalia inficirebuli B limfocitebis done. virusis intensiuri replikacia kavSirSia
imunosupresiuli Terapiis fonze ganviTarebul citotoqsikuri T limfocitebis deficitTan. PTLD-is sixSire, magaliTad Tirkmlis
transplantaciis recipientebSi 1-2%-ia, xolo gul-filtvis recipientebSi -
5-9%; limfoproliferacia viTardeba transplantaciidan 1 wlis
ganmavlobaSi. PTLD-is dros procesSi erTveba limfuri kvanZebi, RviZli,
filtvebi, Tirkmelebi, Zvlis tvini, wvrili nawlavi, elenTa, cns,
tonzilebi, sanerwyve jirkvlebi. daavadebis klinikuri suraTi
variabeluria. viTardeba cxeleba, limfadenopaTia, gastrointestinuri
simptomebi, fulminanturi infeqciuri mononukleozis msgavsi sindromi,
nevrologiuri simptomebi, wonis kleba.40 gansakuTrebiT mZimea da
prognozulad arakeTilsaimedoa cns-is dazianeba, romelic 88%-
SemTxvevaSi iwvevs letalobas.52
piris Rrus Tmovani leikoplakia (Hairy Leukoplakia) - warmoadgens EBV
inducirebul epiTeluri qsovilis hiperplazias, romelic lokalizdeba
ZiriTadad enis lateralur kideebze, Tumca SesaZloa gavrceldes loyis
lorwovanze. Tmovani leikoplakia asimptomurad viTardeba da pacientebis
umravlesobisTvis SeumCneveli rCeba. daavadebuls enisa da loyis
lorwovanze uviTardeba moTeTro gofrirebuli laqebi (sur. 11), romelSic
SesaZlebelia EBV dnm aRmoCena. Tmiani leikoplakia aiv inficirebis erT-
erTi adreuli niSania.4,8
EBV asocirebuli hemofagocituri sindromi (VAHS) - sindromi pirvelad
aRwerilia 1985 wels. mas axasiaTebs makrofagebisa da dendrituli
ujredebis mier eriTrocitebis fagocitozi. klinikurad vlindeba cxeleba,
saerTo sisuste, mialgia, generalizebuli limfadenopaTia,
hepatosplenomegalia. laboratoriulad - periferiul sisxlSi aRiniSneba
pancitopenia, koagulaciis darRveva. VAHS -is mqone pacientebs advilad
uviTardebaT oportunistuli infeqciebi, rac SemTxvevaTa 45%-Si
letalobiT mTavrdeba.39
sur. 11
piris Rrus Tmovani
leikoplakia
21
kuWis karcinoma - EBV mniSvnelovan rols asrulebs kuWis avTviasebiani
simsivnis ganviTarebaSi. kuWis karcinomis mqone pacientebis 10% simsivnur
qsovilSi xdeba EBV genomis aRmoCena. Helicobacter pylori - Tan koinfeqciisas
izrdeba kuWis avTviasebiani karcinomis ganviTarebis riski.54
infeqciuri mononukleozis garTulebebi
hematologiuri garTulebebi
infeqciuri mononukleoziT daavadebulTa 0,5-3%-Si viTardeba autoimunuri
hemolizuri anemia. hemolizi vlindeba daavadebis me-2-3 kviras da
grZeldeba 1-2 Tve.42
infeqciur mononukleozs axasiaTebs umniSvnelo Trombocitopenia.
gaurTulebel SemTxvevaSi misi maCvenebelia 140000/mm3. iSviaTad aris Rrma
Trombocitopenia sisxldeniT (1000/mm3). Zvlis tvinSi megakariocitebis
normaluri an momatebuli raodenoba da periferiul sisxlSi
antiTrombocituli antisxeulebis arseboba miuTiTebs autoimunuri
procesis arsebobaze.43
infeqciis gamovlenidan pirvel kviras sisxlSi aRiniSneba zomieri
neitropenia, Tumca agranulocitozisa da aplasturi anemiis Semswavleli
saerTaSoriso asociaciis monacemebis mixedviT, EBV gamowveuli infeqciis
4%-i SeiZleba garTuldes autoimunuri agranulocitoziT, mwvave
daavadebis gadatanidan 1 wlis Semdegac ki.64 aRniSnul garTulebas xSirad
Tan axlavs baqteriuli superinfeqcia, pnevmoniisa da sefsisis ganviTareba,
rac xSirad letaluri gamosavlis mizezi xdeba.4
elenTis gaskdoma
SesaZloa ganviTardes infeqciuri mononukleoziT daavadebidan me-2-3
kviras (0,1-0,55%-Si).55 mamakacebSi 5-jer meti sixSiriT gvxvdeba, vidre
qalebSi. aRniSnuli garTuleba dakavSirebulia elenTis kafsulis,
trabekulebisa da sisxlZarRvebis kedlis limfocitur infiltraciasTan.44
zogjer adgili aqvs elenTis ormag gaxeTqvas: pirvelis dros sisxli
Caiqceva elenTis kafsulaSi. klinikurad vlindeba tkivili muclis qvemo
nawilSi, ecema hemoglobinis done, viTardeba kolafsi. hematomis
moculobaSi zrda iwvevs kafsulis gaxeTqvas da sisxlis CaRvras muclis
RruSi. aRniSnuli garTulebis Tavidan acilebis mizniT aucilebelia
daavadebis pirvel 2-3 kviris ganmavlobaSi fizikuri datvirTvis
SezRudva.18,21
nevrologiuri garTulebebi
epStein-baris virusiT infeqciis dros rogorc imunokompetentur, aseve
imunokomprometirebul pirebSi SesaZloa ganviTardes nervuli sistemis
sxvadasxva daavadebebi: meningiti, encefaliti, gien-bares sindromi, mieliti,
mieloradikuliti, encefalomieloradikuliti, mxedvelobis nervis anTeba,
retrobulburi nevriti, kraniuli nervebis dambla, mxris wnulis
neiropaTia, krunCxvebi, qvemwvave masklerozebeli panencefaliti,
22
SebrunebiTi mieliti, fsiqozi, demielinizacia, hemiplegia. aiv
inficirebulebsa da transplantaciis recipientebSi viTardeba cns-is
limfomebi.45
RviZlis dazianeba
mononukleozuri hepatiti (aRwerilia pirveladi mwvave infeqciuri
mononukleozis ganxilvisas) Cveulebriv keTilTvisebianad mimdinareobs,
Tumca epStein-baris virusma iSviaTad SeiZleba gamoiwvios fulminanturi
hepatiti, RviZlis ukmarisoba da cirozi.21,61
garTuleba Tirkmlebis mxriv
vlindeba iSviaTad, mikrohematuriisa da proteinuriis saxiT. iSviaTad
viTardeba Tirkmlis mwvave ukmarisoba.47
garTuleba gulis mxriv
gvxvdeba iSviaTad. ZiriTadi cvlilebebi vlindeba ekg-ze. Tumca SesaZloa
perikarditisa da fataluri miokarditis Camoyalibebac.48,49
sasunTqi gzebis dazianeba
iSviaTad viTardeba zeda sasunTqi gzebis obstruqcia, romelic limfuri
kvanZebis hiperplaziis Sedegia.4
infeqciuri mononukleozis dros SesaZloa intersticiuli pnevmoniis
ganviTareba. filtvis dazianebis mizezad epStein-baris virusi maSin
CaiTvleba, rodesac moxdeba sxva gamomwvevi agentis gamoricxva.50
garTulebebidan letaluri gamosavlis yvelaze xSiri mizezia:4 zeda
sasunTqi gzebis obstruqcia, nevrologiuri garTulebebi,
granulocitopenia da agranulocitozi, Trombocitopenia, RviZlis
ukmarisoba, miokarditi da elenTis gaskdoma.
5. daavadebis diagnozi
infeqciuri mononukleozis diagnozi eyrdnoba Semdeg klinikur niSnebsa
da laboratoriul monacemebs:
23
a) 1. infeqciur mononukleozi saeWvoa, Tu pacients aReniSneba:
klinikuri niSnebi:
cxeleba da erTi niSani CamoTvlilidan: tonziliti, limfadenopaTia,
splenomegalia.
laboratoriuli maCveneblebi:
• leikocitozi
• limfocitozi
• monocitozi
• atipuri mononuklearebi
2. diagnozi savaraudoa, Tu zemoT CamoTvlil niSnebTan erTad sisxlSi
serologiuri gamokvlevebiT aRmoaCndeba:
• heterofiluri antisxeulebi
heterofiluri antisxeulebis gansazRvra xdeba heterohemaglutinaciis
reaqciiT (paul-bunel-davidsonis reaqcia). rodesac antisxeulebis titri
1:40 aRwevs infeqciuri mononukleozis diagnozi savaraudoa.1,5,7
arsebobs heterofiluri antisxeulebis aRmoCenis swrafi slaid-testi - e.w.
Monospot cda, romelic aseve efuZneba heterohemaglutinaciis reaqcias.5,7
pacientTa 50%-Si heterofiluri antisxeulebi vlindeba daavadebis pirvel
kviras, xolo 60-90%-Si - me-2-3 kviras. me-4 da me-5 kviridan iwyeba
antisxeulebis titris daqveiTeba. avadmyofTa 20%-i 1-2 wlis ganmavlobaSi
rCeba heterofil-pozitiuri. rac Seexeba bavSvTa asaks, infeqciuri
mononukleozis SemTxvevaSi, heterofiluri antisxeulebi yovelTvis ar
warmoiqmneba. mxolod 2 wlamde asakis 10-30% da 2-4 wlis asakis 50-75% aris
heterofil-pozitiuri.5,7
3. infeqciuri mononukleozis dadasturebuli SemTxveva
infeqciuri mononukleozze saeWvo da savaraudo SemTxvevis dros iwyeba
daavadebis klinikuri marTva. amasTan erTad grZeldeba pacientis Semdgomi
kvleva EBV infeqciaze:
24
• sisxlSi EBV-is sawinaaRmdego specifikuri antisxeulebis
gansazRvra.
• Oorofaringeul sekretSi polimerizaciis jaWvuri reaqciiT
(pjr) virusis dnm gansazRvra*
virussawinaaRmdego specifikuri antisxeulebis gansazRvra xdeba
arapirdapiri imunoflourescenciis, imunoblotisa da enzimniSandebuli
imunoanalizis meTodiT. daavadebis sawyisi etapze warmoiqmneba virusis
kafsidis sawinaaRmdego IgM da IgG (anti-VCA-IgM da anti-VCA-IgG). IgM maRal titrSi rCeba 2 Tve, xolo IgG - mTeli cxovreba. IgM-is titri
maqsimums aRwevs daavadebis 2-3 kviras, xolo IgG - me-2-3 Tveze.5,7
adreuli antigenis sawinaaRmdego antisxeulebia (anti-EA) difuzuri (anti-D) da citoplazmuri (anti-R). anti-D piks aRwevs daavadebis dawyebidan me-3-4 kviras da persistirebs 3-6 Tvis ganmavlobaSi, xolo anti-R vlindeba me-2
kviridan an ramdenime Tvis Semdeg da rCeba 2-3 wlamde. nuklearuli
antigenis sawinaaRmdego antisxeulebi (anti-EBNA) mogvianebiT -
rekonvalescenciis periodSi vlindeba (saSualod me-3-6 kviras) da rCeba
mTeli cxovrebis manZilze.5,7 (cxrili #2)2
* ZiriTadad diagnozis sabolood dasadastureblad sakmarisia serologiuri reaqciebis
Catareba, radgan pjr SeiZleba dadebiTi iyos praqtikulad janmrTel, latenturad
inficirebul pirebSi.Aamitom infeqciuri mononukleozisTvis kvlevis am meTodis Catareba
aucilebeli ar aris. AM M A
25
EBV-s asocirebuli daavadebebis dros EBV-is sawinaaRmdego
antisxeulebis serologiuri nimuSebi2
cxrili #2
daavadebis
forma
antisxeulebi
infeqcia ar
aris
infeqciuri
mononukleozi
subklinuikuri
pirveladi
infeqcia
gadatanili
infeqcia
reaqtivacia
imunodeficitTan
erTad
berkitis limfoma
nazofaringeuli
karcinoma
VCA
EA - D
EA - R
EBNA
heterofil
uri
antisxeule
bi
IgM IgG IgA IgG IgA IgG IgG IgM IgM
-
+
+
-
+/-
-
-
-
+/+
+
+
+/+
+/+
+/+
-
-
-
-
+/-
-
+
-
+
+/-
+/-
+/+
+/-
++
-
-
-
-
+/-
-
+
-
+/-
-
-
+/-
+/+
-
-
-
+/-
+
+/-
+
+
-
+/-
+
+/-
+/-
ND
ND
-
+
-
+/-
-
-
+/+ - antisxeulebis mzardi titri
+ - antisxeulebi pozitiuria
- _ antisxeulebi negatiuria
ND - ar aris monacemebi
26
diferenciuli diagnozi (CamonaTvali)
infeqciuri mononukleozis diferenciul diagnozs atareben Semdeg
daavadebebTan:1,4
• toqsikuri difTeria.
• streptokokuli etiologiis angina.
• virusuli hepatitebi.
• citomegalovirusuli infeqcia.
• mwvave toqsoplazmozi.
• adenovirusuli infeqcia.
• mwvave leikozi.
• pirveladi aiv-infeqcia (mwvave retrovirusuli sindromi).
• wiTura.
27
6. gamokvlevis sqema
infeqciuri mononukleozis damadasturebeli da gamomricxavi
kriteriumebi
(algoriTmi)
1. gamokvlevis sqema pirveladi jandacvis rgolisTvis
klinikuri niSnebi:
cxeleba da erTi niSani CamoTvlilTagan: tonziliti,
limfadenopaTia, splenomegalia.
laboratoriuli maCveneblebi:
• leikocitozi
• limfocitozi
• monocitozi
• atipuri mononuklearebi
saeWvoa infeqciur
mononukleozze
arc erTi niSani ar aris
saxeze
avadmyofi gadaagzavneT
specializebul klinikaSi
Semdgomi gamokvlevebisa
da klinikuri
marTvisTvis
infeqciuri
mononukleozi
gamoricxulia
28
2 avadmyofis klinikuri gamokvlevis sqema specializebuli
klinikisTvis
klinikuri niSnebi:
cxeleba da erTi niSani CamoTvlilTagan:
tonziliti, limfadenopaTia, splenomegalia.
* ZiriTadad diagnozis sabolood dasadastureblad sakmarisia serologiuri reaqciebis
Catareba, radgan pjr SeiZleba dadebiTi iyos praqtikulad janmrTel, latenturad
inficirebul pirebSi. Aamitom infeqciuri mononukleozisTvis kvlevis am meTodis
Catareba aucilebeli ar aris. AM
laboratoriuli maCveneblebi:
• leikocitozi
• limfocitozi
• monocitozi
• atipuri mononuklearebi
arc erTi
niSani saxeze
ar aris
saeWvoa infeqciur
mononukleozze.
daiwyeT klinikuri
marTva
sisxlSi
heterofiluri
antisxeulebis
gansazRvra
uaryofiTi
Sedegi
infeqciuri
mononukleozi
gamoricxulia
dadebiTi Sedegi
savaraudoa infeqciuri
mononukleozi.
grZeldeba kvleva EBV
specifikur
antisxeulebze
uaryofiTi
Sedegi
infeqciuri
mononukleozi
gamoricxulia
dadebiTi Sedegi pjr-iT virusis dnm-is
gansazRvra*
dadebiTi Sedegi
diagnozi: infeqciuri mononukleozi
29
7. mkurnalobis sqema
dReisTvis infeqciuri mononukleozis etiotropuli mkurnaloba ar
arsebobs. ZiriTadad atareben paTogenezur da simptomur Terapias.
daavadebis pirveli 2 kviris ganmavlobaSi rekomendebulia
woliTi reJimis dacva, gansakuTrebiT gamoxatuli splenomegaliis
dros.4
naCvenebia advilad mosanelebeli, vitaminebiT mdidari da
maRalkaloriuli sakvebis da siTxeebis miReba.57
simptomuri Terapia:
daavadebis mwvave fazaSi atareben piris Rrus sanacias
antiseptikuri xsnarebiT.4,57
cxelebis SemTxvevaSi gamoiyeneba arasteroiduli
anTebis sawinaaRmdego saSualebebi da acetaminofeni.1,4
gamoxatuli intoqsikaciis dros atareben intravenur
dezintoqsikaciur infuzur Terapias.
garTulebebis mkurnaloba
glukokortikosteroidebi (prednizoloni, prednizoni) gamoiyeneba
infeqciuri mononukleozis mZime mimdinareobisa da Semdegi garTulebebis
SemTxvevebSi:4 (aRniSnuli rekomendacia Seesabameba mtkicebulebis siZlieris I
dones (Muir Gray) da rekomendaciis AAxarisxs (Cook et al).
1. sasunTqi gzebis obstuqcia.
2. Trombocitopenia
3. hemolizuri anemia
4. nervuli sistemis dazianeba
5. miokarditi, perikarditi.
prednizoloni iniSneba Semdeg dozebSi: mozrdilebSi - 40-80mg dReSi per os. efeqti miiRweva male, amitom erT-or kviraSi aucilebelia dozis kleba.
bavSvebSi - iniSneba 1mg/kg wonaze.
antivirusuli mkurnaloba
acikloviri amcirebs EBV gamoyofas orofaringeuli sekretiT, Tumca ar
iZleva dadebiT Terapiul efeqts daavadebis klinikur mimdinareobaze.67
(mocemuli rekomendacia Seesabameba mtkicebulebis siZlieris I dones (Muir Gray) da rekomendaciis AAxarisxs (Cook et al).
aRniSnuli preparati ver anadgurebs viruss inficirebul B limfocitebSi, amitom acikloviris gamoyeneba gaurTulebeli infeqciuri
30
mononukleozis dros naCvenebi ar aris.68 (mocemuli rekomendacia Seesabameba
mtkicebulebis siZlieris I dones (Muir Gray) da rekomendaciis AAxarisxs (Cook et al).
zogierTi mkvlevaris azriT, acikloviris gamoyeneba rekomendebulia
Semdeg SemTxvevebSi:2 (rekomendacia Seesabameba mtkicebulebis siZlieris Vb dones (Muir Gray) da rekomendaciis DAxarisxs (Cook et al).
1. generalizebuli meningoencefaliti - acikloviri 10mg/kg i/v.
2. obstruqciuli faringotonziliti - acikloviri 5mg/kg 8sT-Si
erTxel i/v.
3. intersticiuli pnevmonia - acikloviri 5mg/kg 8sT-Si erTxel i/v.
4. imunosupresiuli pacientebi - acikloviri 10mg/kg 6sT-Si erTxel.
mZime hepatitis acikloviriT mkurnaloba naCvenebi ar aris. am SemTxvevaSi
gamoiyeneba gancikloviri. igi ganapirobebs avadmyofis zogadi
mdgomareobis swraf gaumjobesebasa da RviZlis enzimebis donis
koreqcias.58 (rekomendacia Seesabameba mtkicebulebis siZlieris Vb dones (Muir Gray) da rekomendaciis DAxarisxs (Cook et al).
agranulocitozis ganviTarebis SemTxvevaSi hemopoezis stimulaciis mizniT,
rekomendebulia filgastrimis gamoyeneba.64 (rekomendacia Seesabameba
mtkicebulebis siZlieris Vb dones (Muir Gray) da rekomendaciis DAxarisxs (Cook et al).
filgastrimis rekomendebuli dozebia: 1,0mln. s.e. (10mg/kg) 24 saaTiani
uwyveti i/v infuziiT an kanqveSa ineqciiT dReSi erTxel. mkurnalobis
xangrZlivoba ganisazRvreba periferiul sisxlSi neitrofilebis
absoluturi ricxvis mixedviT.
antibiotikTerapia
daavadebis baqteriuli superinfeqciiT garTulebisas atareben
antibiotikTerapias gamomwvevis preparatisadmi mgrZnobelobis mixedviT.
gafrTxileba:66
infeqciuri mononukleozis dros ar aris rekomendebuli:
ampiciliniT mkurnaloba, vinaidan mkurnalobis Sewyvetis
Semdeg viTardeba gamonayari.
simptomuri TerapiisTvis aspirinis gamoyeneba rei-s
sindromis ganviTarebis maRali riskis gamo.
31
8. reabilitacia/meTvalyureoba
EBV axasiaTebs organizmSi persistencia da latencia. infeqciuri
mononukleozis gadatanis Semdeg kvireebisa da Tveebis manZilze SesaZloa
darCes sisuste, daRliloba, Tavis tkivili, mialgia, periodulad
temperaturis mateba, limfuri kvanZebis gadideba, tkivili marjvena
ferdqveSa areSi, meteorizmi, anoreqsia, hepatosplenomegalia, cvlilebebi
sisxlis Sratis cilovan fraqciebsa da zogjer, RviZlis funqciur
sinjebSi.
daavadebis narCeni klinikuri niSnebi, romlebic 6 Tvis ganmavlobaSi
ubrundeba normas ganixileba, rogorc infeqciuri mononukleozis
rekonvalescenturi sindromi. yovelive zemoaRniSnulis gamo, infeqciuri
mononukleozis rekonvalescentebi ayvanil unda iqnan dispanserul
meTvalyureobaze, raTa Cvenebis mixedviT CautardeT saTanado gamokvlevebi
da mkurnaloba. es iqneba infeqciuri mononukleozis qronikuli formis
profilaqtikis ZiriTadi RonisZieba. dauSvebelia daavadebuli 6 Tvis
manZilze iyos sisxlis donori.
qronikuli da latenturi formebis meTvalyureoba (dispanserizacia) unda
gagrZeldes wlebis manZilze, rom droulad iqnes gamovlenili is
damaxasiaTebeli mZime sindromebi, romlebic qronikuli da latenturi
formis reaqtivaciis dros gvxvdeba. am mizniT, klinikur gamokvlevebTan
erTad avadmyofis simZimis Sesafaseblad da sindromis ebStein-baris
infeqciasTan dasazusteblad aucilebelia Caataron yvela arsebuli
laboratoriuli kvlevebi.
9. praqtikaSi adaptaciis da protokolis SemuSavebis rekomendaciebi
rekomendebulia eqimTa farTo sazogadoebis gacnobiereba epStein-baris
virusiT gamowveuli qronikuli, latenturi formebisa da damaxasiaTebeli
mZime sindromebis Sesaxeb.
10. gaidlainis gadasinjvis da ganaxlebis vada
vinaidan dReisTvis EBV gamowveuli infeqciis etiotropuli mkurnaloba
SemuSavebuli ar aris, sasurvelia gaidlaini weliwadSi erTxel
gadaisinjos yovelwliuri siaxleebis Setanis mizniT.
11. gaidlainis miRebis xerxi/wyaro
gaidlaini miRebulia sxvadasxva gaidlainebis, saxelmZRvaneloebis da
saerTaSoriso JurnalebSi gamoqveynebuli publikaciebis da statiebis
SejerebiT.
32
12. alternatiuli gaidlaini amJamad ar arsebobs
13. gamoyenebuli literatura
1. e.bocvaZe: infeqciuri daavadebebi 2000.
2. Anderson J. :An overview of Epstein-Barr virus: From discovery to future direction for treatment and prevention. J Herpes 2000; 7:76-82.
3. Лобзина Ю.В. – Руководство по инфекционным болезням С- Петербург, «Фолиант». 2000 – стр. 932.
4. Robert T Schooley: Epstein-Barr virus (infectious mononucleosis)- Mandell GL, Bennet JE, Dolin R. Principles and Practice of Infectious Disease. Fifth edition. 2000 p.1599.
5. National Center for Infectious Disease (CDC).Epstein-Barr virus and Infectious Mononucleosis.Updated:19.10.2006 www.CDC.gov
6. Junker AK: Epstein-Barr virus. Pediatrics in review 2005;26:79-85. American Academy of Pediatrics.
7. Glenna B.Winnie: Epstein-Barr virus. J Medicine, April 3 2002,Volune 3,Number 4.
8. Дж. Коэн «Инфекционный мононуклеоз и другие инфекции, вызываемые вирусом Эпштейна-Барр». Xаррисон 2000 стр. 1330 .
9. Management strategies in Herpes. Chapter 3.J of Herpes 2000.
10. Sandstorm E, Whitney RJ. Manegment strategies in Herpes: The increasing importence of Cytomegalovirus, Epstein-Barr virus and the Human Herpesviruses Types 6,7 and 8. Worthing PPS Europ Ltd,1996. Internacional Herpes Menegment Forum (IHMF) 2000.
11. А.А. Воробьёва: Медицинская микробиология, вирусология и иммунология. 2004.
12. Blazer B, Patarroyo M, Klein E, et al.:Increased sensitivity of human lymphoid lines to natural killer cells after induction of the Epstein-Barr viral cycle by superinfection or sodium butyrate. J Exp. Med. 1980;151:614-617.
13. Langhorne J, Feizi T, : Studies on the heterophile antibodies of Infectious Mononucleosis.Clin. Exp. Immunol . 1977;30:354-363.
14. Niedobitek G, Agathanggelou A,Rowe M, et al: Heterogenous expression of Epstein-Barr latent proteins in endemic Burkitt's lymphoma. Blood;1995;86:659-665.
15. Busson P, McLoy R, Sadler R, et al. :Consistent transcription of the EBV LMP2 gene in nasopharyngeal carcinoma. J Virol. 1992;66:3257-3262.
16. Henle W., Henle G.,Horwits CA,. EBV specific diagnostic tests in infectious mononucleosis. Hum Pathol. 1974; 5:515-575.
17. Evans AS, Niedarman JC. A prospective evaluation of heterophile and EBV specific IgM antibody in clinical and subclinical infectious mononucleosis. J Infec. Disease.1975;132:546-5.
18. a.kvitaSvili. infeqciuri mononukleozi. 1973
19. Drebber U., Kasper HU, Krupacz J.,Hafercamp X.,Kern MA, Steffen HM, Quasdorff M, Hausen A.,Odenthal M, Dienes HP. The role of EBV in acute and chronic hepatitis. J of Hepatology 2006;44:879-885.
33
20. Hoagland RJ. Infectious mononucleosis. Am J Med.1952;13:158-171
21. А.А. Квиташвили: Вопросы клиники и патогенеза инфекционного мононуклеоза. Диссертация на соискание учёной степени доктора медицинских наук 1976
22. Pullen H, Wright N, Murdock J.Mec. Hypersensitivity reactions to antibacterial drugs in Infectious Mononucleosis. Lancet 1967;2:1176-1178.
23. Putel BM: Skin rash with Infectious mononucleosis and ampicillin. Pediatrics. 1967;40:910-911.
24. Schooley RT, Carey RW, Miller G. et al. Chronic EBV infection associated with fever and intersticial pneumonitis. An Inter. Med. 198. 6;104:636-643.
25. Penn I. Cancers complicating organ transplantation. An Engl. J MED. 1990;323:1767-1763
26. Antonio Volpi; Epstein-Barr virus and human Herpes-virus Type 8:Infections of the Central Nervous Sistem. J Herpes. 11 Supplement 2. 2004.
27. Blum KA, Lozansky G. Adult Burkitt's leukemia and lymphoma. Blood, 2004,Vol 10-N 104; p.3009.
28. Е.А. Барях, Т.Н. Обухова, Е.Е. Звонков, С.К. Кравченко: Педиатрический научный центр Лимфома Беркета: клиника, диагностика, лечение. РАМН Москва 2002
29. American Medical Network. Burkitt's Lymphoma .2006.www.health.am2002
30. Jarret RF.Viruses and Hogkin's lymphoma.An Oncol. 2002;13 (Supplement 1);23-29.
31. Kuppers R. Molecular biology of Hogkin's lymphoma.Adv Cancer Res 2002. 84:277-312.
32. Jan Anderson; Epstein-Barr virus and Hogkin's lymphoma. J Herpes 13:1;2006.
33. Sarah S,Donaldson. Hogkin's Disease in children, seminars in oncology, Vol 17, N6;1990; p.736-748.
34. Shoo9 X Hes, Chens, Yaok. Expression of Epstein-Barr virus-dependent transformation of human nasopharyngeal epithelial cells.Int J.Cancer 1997;71:7750-755.
35. Walter W.K. King and Arthur K,CLI. Nasopharyngeal cancer- Chinese perspective. 1997
36. King WK, Teo PML, Li Akc. Pattern of failure after radical neck dissection for recurrent Nasopharyngeal carcinoma. Am. J-Surg 1992;164:599
37. Hamitton OK, Paquin LA, Purtilo DT, et al. X-linked lymphoprolipherative syndrome registry report. J Pediatr. 1980.
38. Coffen AI, Brooksbank RA, Brandau O et al. Host respons to the EBV infection in X-linked lymphoprolipherative disease result from mutacion in an SH2 domain encoding gene. Nat Genet 1998;20:129-135.
39. Okano M, Gross TG. EBV-assosiated hemophagocytic syndrome and fatal infectious mononucleosis. Am J Haematology 1996;53:111-116
40. Penn I. Cancers complicating organ transplantation. N Engl J Med. 1990;323:1767-1769.
41. Paya CV, Furg JJ, Nalesnik MA, Kieff E, Green M, Cioresa G, et al. EBV induced posttransplantant lymphoprolipherative disorders. Transplantation 1999;68:1517-1525.
42. Bowman HS, Marsh WL, Schumacher HR, et al. Autoanti-N immunohaemolytic anemia in infectious mononucleosis. Am J Clin Pathol 1974;61:465-472.
43. Clark BF, Davies SH, Severe thrombocytopenic purpura with infectious mononucleosis. J Pediatr 1963;63:46-60.
34
44. Hoagland RJ, Henson HM, Splenic rupture in infectious mononucleosis. Ann Intern Med. 1957;46:1184-1191.
45. Antonio Volp: Epstein-Barr virus and Human Herpesvirus Type 8.: Infections of the Central Nervous System. J Herpes. Supplement 2.2004.
46. Adamson DJ, Gordon DM,. Hemiplegia- a rare complication of acute EBV infection. Scand J Infec. Disease 1992;24:379-380.
47. Mayer HB, Wankle CA, Williams M. EBV-induced infectious mononucleosis complicated by acute renal failure. Case report and reviw. Clin Int. Disease 1998;22:10091018.
48. Hoagland RJ, Mononucleosis and hurt disease. Am J Med Sci 1964;248:1-6.
49. Penman HG. Fatal infectious mononucleosis.A critical review. J Clin Pathol. 1970;23:765-771.
50. Barbara JA, Hayashi S, Hegele RG, et al. Detection of Epstein-Barr Virus in lymphocytes. Intersticial pneumonia by in situ hybridization. Am Rev Respir Dis. 1992;145:940-946
51. Sandstorm E, Whittey R. Manegment strategies in Herpes. PPs Europ LTDP. 1998.
52. Gandhi MK, Lambley E, Burrous J, Dua Y, Ellioth S, Shaw PJ, Prince HM, Wolf M, Undechill C et al. Plasma EBV DNA is a biomarker for EBV-positive Hodgkin's lymphoma. EBV conference, session 19, Poster Session II.2006.
53. Hsieh WC, Su LJ, Heterophile Antibodies triggers phagocytosis of red cells by macrophages in EBV-associated haemophagocytic syndrome. EBV conference, session 19, Poster Session II. 2006.
54. Oh ST, Cha IH, Shin DJ, Lee SK. Tumorogenesis of EBV positive Gastric Carcinoma cell line. SN4-719 in Nude mouse. EBV conference, Session 13, Poster session II.2006.
55. Chapman Ann LN,. Abdominal pain in acute infectious mononucleosis. BMJ 2002;324:660-661.
56. Burroughs Kevin E.MD.Arch Fam Med. 200;p.1122-1123.
57. Petra Margosch-Pfeiffersches Drusenfieber, Infectiose Mononucleose. Literaturarbeit C.O.E. Europisches Colleg fur Osteopathie. 2006.
58. Leon A Adams, Batiaan Deboer, Gary Jeffrey, Georg Garas, Richard Marley: Ganciclovir and the treatment of EBV hepatitis. J of Gastroenterology and Hepatology 21 (2006) 1758-1760.
59. Murkin RS, Manifestacion of Epstein-Barr virus associated disorders in liver. Liver 1994; 14:1-13.
60. Cohen JK. Epstein-Barr virus infection. N Eng. J Med. 2000;343:481-492.
61. Kimura H, Nagasaka T, Hoshino Y, et al. Severe hepatitis caused by EBV without infectious of hepatocytes. Hum Pathol 2001; 32: 757-762.
62. Palletier LL, Borel DM, Romig DA, et al. Dissaminated intravascular coagulacion avd hepatic necrosis JAMA 1976;235: 1144-1146/.
63. Gartner Barbara DR, Muller- Latsch Prof.DR, Universitait- skliniken des Saarlandes, Gesellschaft Fur Virologie.g.f.v.org.
64. Bric S, Aleksic- Dordevic M, Belic A, Jovanovic J, Bogdanovic M. Agranulocytosis as acomplicacion of acute infectious mononucleosis. National Library of Medicine. 2000.
65. Перадзе Хатуна: Клинико-лабораторные особенности острых и хронических форм Эпштейна-Барр вирусной инфекции (инфекционного мононуклеоза) у подростков и лиц
35
молодого возраста. Автореферат диссертации на соискание учёной степени кандидата медицинских наук С.Петербург. 2003.
66. Ebell M. Epstein-Barr virus infectios mononucleosis. Am Fam Physician 2004;70:1279-87.Guideline
67. Torre D, Tambini R. Aciclovir for treatment of infectious monocukleosis: a meteanalisis. Scand J Infect. Dis. 1999;31:543-547
68. Tynell E, Aurelius E, Brandell A et al. Acyclovir and prednisolone treatment of acute infectious mononucleosis:a multicenter double-blind, placebo-controlled study.
14. avtorebi:
s.s. infeqciuri paTologiis, Sidsisa da klinikuri imunologiis samecniero-praqtikuli centri
akad. eTer bocvaZe
marina beJuaSvili
marina kaxoberaSvili
eqspertebi:
saqarTvelos infeqcionistTa, hepatologTa, parazitologTa, mikrobiologTa da epidemiologTa asociacia
med.Mmec.Kkand. Tengiz cercvaZe
prof.Mmarina kvitaSvili
doc. Tina kacitaZe
giorgi beitriSvili
lela woworia _ saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da socialuri
dacvis saministros janmrTelobis dacvis departamenti;
Tea TavidaSvili _ saqarTvelos Sromis, janmrTelobisa da
socialuri dacvis saministros janmrTelobis dacvis departamenti.