Top Banner
^ i U v % W& '% '"&* •* XI C L A V I S IN FAMILIAS PLANTARUM INDIGENAS, QUAM VENIA amplt . ss . FAC. PHILOSOPH. UPS., P Ii A E S I D E ELIA FRIES ojec. t>RACT. p n o r . ordix . kf.o . et borgstr . PRO GRADU PHILOSOPHICO V. p. SEM JOHANNES FRANZÉN Suiii-rmanuo-Nericiu». TK AUDIT, GUSTAV. I). XIV JUN. MDCCCXXXVI. H A. M. S. U P S A L I EXCUDEBANT REGLS AC AD. TYPOGRAPHY Jt
14

ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

Oct 25, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

^ i U v % W&'% '"&* •*

X IC L A V I S

I N F A M I L I A S P L A N T A R U M I N D I G E N A S ,

Q U A M

V E N IA a m p l t .s s . F A C . P H IL O SO P H . U P S . ,

P Ii A E S I D E

E L I A F R I E Sojec. t>RACT. p n o r . o r d i x . k f .o . e t b o r g s t r .

P R O G R A D U P H I L O S O P H I C O

V. p .

S E M J O H A N N E S F R A N Z É NSuiii-rmanuo-Nericiu».

TK A U D I T , G U S T A V . I). X I V JU N . M D C C C X X X V I .

H A . M . S .

U P S A L I

E X C U D E B A N T R E G L S A C A D . T Y P O G R A P H Y

J t

Page 2: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

A V I X C I L I S O P T I M I S

J O II A N N I F R A N Z É IN,

Z A C II A R I A E F R A N Z É N

F. T

C A R O L O H E C K M A N

f .

s a c r « in

v. d.

8 E M J O H V N N fcS r i i i w i w .

Page 3: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

O n» cuique aevo commenta; nostri videtur, disciplinas naturae si spectaveris, omnia in formam syslematicam redi­gendi studium. Quid boni, quid vani huic insit, nos sub saeculi labaro militantes non dijudicabimus. Id vero singulare nobis videtur et characteristicum, vitae ipsius evo­lutiones et functiones, quas Physiologia s. Biologia tradit, in syslemata strictissima cogi; objectorum vero ipsorum dis­positionem , in usum perceptionis humanae excogita tam , ab omnibus facile v in cu lis , etiam Logices, solvi. Hac libertate, quam , suae gratia, naturae dicunt, conspectura objectorum, quod systematis finis, non sublevant; ’ l i ­bertas naturae’, ut dici solet, non ad hoc caput sed ad singularium observationem perlinet. Mallem equidem libertatem naturae in operando servatam, licentiam et arbitrium systemalicorum proscripta.

Ante omnia systematica pericula duae praecipue no­tiones, primo system atis , dein ipsius objecti, perceptae esse debent. Illud formam tantum, hoc materiem re­spicit. Haec ex accurata et passiva observatione tan­tum hauriri potest; systema vero non est quoddam me­re empiricum , nec subjectivo affinitatis sensu tantum conditur *); frustra quaeritur, ubi principia sunt vel disjecta membra ve l tenere nulla. Neglectis differentiis observationis et constructionis habemus empiriam ad principia praecepta emendatam et accomodatam, syslemata

) Ceterum ingenue fatear me haud credere systematis per­fectionem ex observationum mole vel extensione obje­ctorum cognitionis pendere; potius ex observationibus paucioribus puris et plenis, et typis rite exceptis.

Page 4: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

2

ex o b s e r v a t i o n i b u s , disparatis saepe, taulum accumulatis, Suum cuique.

Praecipuum est, bene observante IU. W ahlenberg io , discernere, quousque naturamgtanlum ducem sequi l iceat, quando ars subveniat. Illud in singularibus, ut speciebus limitandis exclusive, in generibus et familiis i. e. ribus superioribus limitandis ex maxima parte heri de­bet. Optandum sane esset in reliquis etiam vestigia na­turae nos sequi posse, sed in his, de plantis loquor , quae, Linnaeo jam teste, undique aifimtatem monstrant affinitas tam multiplex, tam varia, tantum a »ubjectiio sensu pendens, ut sine ortis-cynosura fam ilia rum o do et locus definitus num quam determinari possit. b u sperant, e novis inventis naturae seriem lore illustratam, 1 unites nunc deficientes fore perspicuos* omnis entia docet, illis tantum seriem magis intricari, U m U * pro tempore evidentes formis medus oblite ian . &t qui­dem hoc e vera notione naturae sequitur; haec, ut alio joco exposuimus, strictas systematicas sectiones non ag­noscit; integra enim est , qualem cum excipere i.on va - amus, in nostrum usum laceramus et iterum dem qualiter- cumque resarcimus.

Hinc omne sysfem a, naturale *) e t iam , inara artificiale srmul sit. System a illud na ura P absolutum (quod mera empiria captant.) mens capere non potest; est quoddam supranatuia e; ) v e m , manibus 1. ingenio humano non prensandam, sum­mus tantum tenet naturae Auctor. Affinitates cum mvriadibus stellarum potissimum comparem: tamii ae illarum horum constellationibus respondent, sed quis spondeat, ea per se esse proxim a, q u a e nostris eti v iden tur , quis astra in seriem vicinitatis simplicem o - dinare periclitaretur? Ut meam praefiscini dlicam sen t iam , benevolo studio naturae ipsius system a 1

*) Naturale est integram plantam, artificiale sensu strictiora singulam tantum partem respiciens.

Page 5: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per­turbatio. * '

. . . . ,1Quod judicium, ne asperum nimis et injustum vi­

deatur. ita temperemus, ut summam tribuamus laudem studio plantarum affinitatem apparentem, absolutam modo non fingamus, extricandi, familias limitandi e. s. p. — Haec quoque praecipua sunt, haec omnis systema- tis fundamenta, hic est sedulae empiriae campus, .cujus vis omnis constructionis longe antepollet. Non ideo vero haec spernenda, non (quod praecipue est te­nendum) cum observatione confundenda, nec, ut saepe fit, empiriae substituenda. Familias vero naturales, puac- ticum usum si respexeris, sine clave, in qua dira regnat principiorum necessitas, Linnaeus *’campanarn sine p i­stillo” dixit. Earum dilaceratio, bene observante R e i - chenbach, sine illo regimine in infinitum perduci potest. Sed familias ceterum, ut genera superiora indeque ex maxima parte naturae consideratas, ab artis s, systematis

, vinculo liberas esse oportet. Hinc ordines superiores artis a. fa m iliis naturae distinguimus; sub singulo ordine unam 1. plures complectimur familias s. genera. [Me ad haec numerum quondam definitum * extendere vel­l e , et contra diserta mea verba et. contra omnem meam expositionem falso perhibitum vidimus.]

R atio , cur familiarum naturalium studium, nucleus licet scientiae, inter omnes gentes germanicae stirpis et eruditionis tamdiu neglectum , saepe parvi aestimatum fuerit, quaerenda est in defectu omnis formae objecti- vae. Bene sciunt, formam tantum esse externum quod­dam, aucta experientia perpetuo temperandum **; at simul sine hac ut exotericam disciplinam non apte pro­

if De bis infra disputandum est.

** Duo hoc loco notandi errores, alter eorum, qui systema quoddam vel ut absolutum amplectuntur, alter eorum, qui in systematibus v. c. philosophicis nil veri vident, cum continue in evolutione versenter.

Page 6: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

4

poni posse, nam ista ”liberta*”, nullis principiis relegata, ad scientiae dissolutionem (pro tempore magni norminis auctoritas illam tueri potest) aeque certe ducit, aic in rebus politicis ad reipublicae. Hinc L innaeus , cmjus familiae naturales omni jure Scholae gallicae illius ttem- poris pares saltim censeantur, easdem selectis discijpulis privatissime tantum proposuit, praemonens sine tclavi esotericam tantum scientiae partem constituere. H linc , postquam studium familiarum naturalium in Germiania florere coepit, vidimus omnes autonomos Auctores ad for­mam objectivam variis modis tendere. Perpetuo 'vero scholae gallicae sit honor observatione passiva, a genitibus germanice stirpis saepe aliena, et summa diligentia famiilias naturales extricasse et sic nostro sensu praecipua p n a e - stitisse. Familiarum cognitio hoc modo tantam p e r f e ­ctionem, tantam in practicam vitam nacta est v im ,, ut nemo nostro aevo Botanicus salutandus pleniori eairum cognitione carere possit. A t nisi clavi systematica eas­dem pro tempore * continere mihi successisse fingerrera, certe non primus in Suecia Florulam secundum ordlines naturales conscripsissem.

His obiter, calamo in temporis et verborum an- gustie titubante, indicatis, ad clavis subjunctae expllica- tionem transeo. Qua ratione natui a sit observanda, quo ordine in ejus studio et systeraate progrediamur, qiualis sit affinitatis in natura nexus, qualis hinc systermalica constructio, quae perfectionem inter plantas indicenit et quae plantae nine perfectissimae, nempe in Scandia V I , variis aliis locis nostrum et ab antecessoribus vulgo lvece- dens judicium exposuimus — nec hoc loco, ne capittula- tim quidem, repetere licet. Multa quoque e x hiis ab

* Communis est error, systema quoddam frustaneainum censere, quod uno ictu non omnia singularia, qjuale nullum exsistet, absoluta praestet. Melius sane est, ut contineat ulterioris evolutionis semina; haud leve est, si unam alterainve ideam novam et veram exponieret. ”Emendent, qui possunt, desistant qui impares sunt.

Page 7: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

omnibus lam recepta vidimus, ut interpretem nescire videantur invehentes in unum, numeros constantes *, quod mea forsan culpa, licet verba nobis ipsis clara vi­deantur, haud rite perceperint.

Sysfem a, quod uno organo tantum nititur, reliqua negligens, ad dispositionem artificialem necesse ducit. Na­turale enim eo ipso nomen suum tuetur, quod omnia

* Ratio simplicissima est manibus facile prensanda. Ex­perientia purissima clare demonstravit intra pares et af­fines classes et ordines naturam eandem sequi evolutionis seriem. Quando nunc ex eodem principio, ut intra ean­dem sectionem in systemate necesse est, subdividuntur, totidem oriuntur evolutionis gradus, et hinc totidem subdivisiones. Nescio an quid magis naturale, magis constans sit. Ex eo, quod quattuor in plantis Homonemeis assumsimu* evolutionis gradus, quos facile salvo nostro principio in plures solvere licet, nulla ratione Labita subdivisionis fundamenta, ab ignorantia 1. levitate primo expositum est me nil aliud moliri, quam omnia quater- natim disponere. Tam ridiculum hoc effatum mibi Vide­batur , ut refellere opere dignum haud censerem, prae­cipue cum disertis verbis praemonui. Syst. Orb. Wg. 3 1 . ”Alii viri alios et certos laudant numeros funda­mentales, sed hoc per se perinde est modo simul »imi­tus affinitatis complexum (evolutionis gradus) explicet. Cavendum, ne numerum quendam ut cabbalisticum am­plectamur vel qualitatem occultam ei tribuamus, in su­perioribus sphaeris ob organa plura (evolutionis gradus) major admittendus, quam in inferioribus e. s. p.” Sed tem­poris mos est, non a fonte ipso, sed e rivulis spuriis notiones suas haurire, et sic intellexi, credulos revera fin • gere nos quaternarium colere. Qui non intejligunt agi de paribus evolutionis gradibus pariter excipiendis, pigfi nobis videntur ingenii j qui me quaternarium tantum nu>- merum vel alium numerum certum ut universalem co­lere perhibent, mendaces dicimus,

Page 8: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

6

respiciat. V ei um qualem e.st, existere pariem, quaie re­liqua in nuce complecti videatur, quamque idvo, ermbry- ouem dico, summi viri amplectuntur. Atque rem aa pri­ori considerans hujus vim quis negaret? Ea verro est theoriarum ratio» ut oppositae sententiae pari sucicessn et pari fragilitate defendantur.' Sic ex altera parte haud leviori veritatis specie objiciatur, hanc partem noni esse simplicem, sed reliquas in potestate sistere, nec «ea in umbra 1 caligine potius esse quaerenda, quae plantta ip­sa sunt plenius explicata et declarata. E x utroqme ho­rum igitur argumentandi generutn res in ambiguo} ma­net. Naturam vero ipsam consulentes embryonis (diffe­rentias semper obscuras *), saepe fallaces, in afiiinibus varias vidimus, ut minor practicus usus haud bene com­pensetur majori in dispositionis fundamento conlorrnila- te. Est vero haec apparens tantum; ad singularia idem principium pertendere non licet, nec sine saltu ad i e l i­qua transscendere. Cardo in eo vertitur, ut orgamorum differentiae essentiales eorumque nexus, e successiva to­tius plantae evolutione et mutuo recussu explicatti, in unum combinentur: Hac ratione cum singulo novo) m e-tamorphoseos gradu nova emergunt systematis metmbra.

Metamorphoseos gradus ** eo ordine esserntiales nobis videntur, quo (ratione exislentiae) pum arii,, quo totius plantae fabricam maxime mutant. Hac legje ob­servata characterum gradatio et facilis videtur et uiefim- to principio niti. In antecedentibus gradibus u tantum essentiales, qui antagonismo plures differentias setquen- tium secum trahunt - Primi ordinis igitur sunt g e r m i­nationis. secundi vegetationis, tertii oidinis floris, <jusi ti et infimi fructus, qui ultima est metamorphosis et hinc in nullam sequentem, excluso semine, a fiructus indole ceterum haud pendente, agens. Fructus epusdem

* Quot et quanti dissensus inter analyticos summos. Multa ad praeceptam theoriam explicanda. Sed Botanicce de­scriptiva non est scientia theoretica.

** Quot metamorphoses plantae sint typicae et qua rathone a vi tae vegetabil is idea deriventur, expositum est im Syst, Orb. Veg. i , p. 2 9 . 4

Page 9: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

indolis in diversissimis plantis redif, numquam vero ger­minatio e. s. p. In prioribus metamorphoseos gradibus differentiae typicae paucae, in sequentibus plurimae, hinc iliae ad surnmas sectiones, hae ad inferiores quo­que aptissimae. Aliam characterum gradationem natu­ralem, quam hanc naturae ipsius evolutionem sequen­tem , non video.

G erm inationis principium est semen. In hujus in­dole duplex observatur discrimen omnium maxime uni­versale , Sem inum nempe ct Sporarum. Nullum sane tantum in omnes sequentes evolutionis gradus exccrcet recussum. Semina intra integumenta cotyledones fovent, hinc plantae e seminibus germinantes dicuntur COIA^- L E D O N E A E ; e sporis nudis germinando in fila elon­gatis nascuntur N E M E A E , quae duae sectiones, ut regni 1. potius orbis vegetabilis hemisphaerae considerari possunt [Seminis indole hae numquam non facile discernuntur, sed Cotyledones inter Cotyledoneas, fila inter Nemeas subinde obliterantur, ut deficere videantur, tum A co iy - ledoneae et Anemeae a nobis dicuntur. Cfr. Syst. Orb, V eg . i . p. 5 i . , sed Nemeae numquam cotyledones, Co- tyledoneae filum simplicem numquam edunt.]

Sub vegetatione , praeter differentias a praecedentis germinationis jam pendentes, emergunt novae eadem ra­tione in sequentibus recurrentes. E x his alterum sub­divisionis mernbrum. Cotyledoneae jam per germinatio­nem enituntur unam 1. duo cotyledones, quae differen­tiae in herba: trunco exogeneo 1. endogeneo, loliis veno- so-reticulatis 1. simpliciter nervosis subvaginantibus e. s. p. manifestiores, hinc in Exogeneas (Dicotyledoneas)1. Endogeneas (Monocotyledorieas) subdi visae. Nemeae vel nova primum metamorphosi peracta vel imme­diate simplici metamorphosi fructum edunt, i. e. germi­natio et vegetatio non sunt segregatae; illae /ieternne- m eae , haec Homonomeae. Haec sunt quattuor regni v e ­getabilis provinciae. * Quae cum his rationibus, ut fa­brica, non connexa v. c. externa form a, e. s. p., sunt accidenlalia.

* Sequimur Systema Zoolog*cnm Cuveriamim in notionibus provinciae, Classium et Ordinum definiendis.

Page 10: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

8

Sub tertio metamorpboseos gradu , qui ut vitaie v e ­getabilis flos saepe duplicatus 1. triplicatus videtur , sed ob anlagonismum partium et coaetaneam evolutiioneni in plures primarios haud est resolvendus, plurimaie ob­viam veniunt differentiae utique essentiales, sed /'/«77« an­tecedent es e germinatione et vegetatione vincit. Easdem vero fructus antepollere non theoria tantum clare indi­cat, sed experientia ubique demonstrat, quanta e n im af­finitas inter Rosaceas Auct., fructu licet maxime div^erso? quanta differentia inter Alismaceas, Spiraeas, Ramuncu- Jaceas celerasque quoad fructum analogas? E flore igitur tertium subdivisionis sumetur membrum, Classes offe­rens. Observandum vero inter Nemeas, integrum hunc ruelamorphoseos gradum a natura ipsa esse negle-ctum, quare major regnare apparet conformitas, dispositio nul­la e flore existere p o test , locum vero ejus tenet totius fructificationis ratio ad systema vegetalivum. E x altera parte in summis ex hoc gradu duplicato, immo triplica­to , altiores series simul admittendae. Hinc paucaie m o­do Nernearum. plurimae Dicolyledonearum Classes, licet, re ipsa hae specierum numero Nemeis inferiores. — Clas­ses a nobis pro tempore saltim receptae in Flora Sccanica expositae sunt. Pendent e situ epigynol, am phigym o (non perigyni synonymo) el hypogyrio. Hunc infimum esse, epigynum summum jam et theoretic? et empirice jprimo obtutu manifestum fingerem, ut etiam corollam momope- talam altiorem esse evolutionis gradum quam p o ly p e ta - lam : hanc nec illam, ab Apelalis, si naturam comsulas, adscendere videbis. Haec plenius exposita in dissertatio­ne nostra in Scand. VI.: »Quae plantae perfectissim ae?» inscripta. Corollas iriegulares omnes ad typum rtegula- rem reducimus.

Fructus denique differentiae maxime variant: intrasingulam classem summi sunt quidem ponderis, sed ce­terum in singula facile classe plantarnm Cotyledon earum »edeunt ve l , quod id em , omnia fructus genera primaria cum singulo floris typo conjuncta occurrunt. H in c or­dines tan tum , seu quartum demum subdivisionis mem­brum, offerunt fructus. Sed in tanta horum varietate necesse videtur, eos ad certos reducere typos. N e c hoc neque aliud quoddam u t i le , elfici credam novo pro singula

Page 11: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

9

paene familia termino. Infimus gradus videtur i) f r u ­ctus sim plex s. holocarpus, s. ex ovario unico, centrali (excentricus alios abortivos 1. concretos, indicat) enatu* non 1. apice dehiscens, placenta centrali! Ulplurimnm uniloculaiis est, sed a placenta subinde formantur dis- sepiineuta spuria v c in P lantagine, Garyophylleh qm- dusdam e. s. p [Alii ut B art ling omnes valvatos e plu­ribus connatos quoque censent, nos vero hos etiam p'O simplicibus ob unicam placentae basin *) censemus, ve>- ticillo foliorum in valvulas mutato enatos; **) Medius est 2 ) fru c tu s m ultiplex s schizocarpus Reichenb. ova- riis pluribus discretis in singulo flore, placenta sublate- rali. Quando surit capsulares, utplurimum folliculares, introrsum dehiscunt. Probe vero notandum in familiis iruclu calyce adnafo tecto carpella libera haud primitus apparere posse v. c. in Umbelliferis, sed matura se­cedunt. (sutura introrsum versa) et a calyce liberata mox cnier unt discreta v. c. in genere Saxifragae. Ul- feiior hujus evolutionis gradus, eadem ratione ac Co- rohae gamopetalae pleiopetalae (vide Suea I. c ) , est 3) fru c tu s campos/tus .s. syncarpus, qui reliquas omnes et quidem plurimas fructus species complectitur, quibus plura ovaria iri unum fructum coalita, placentis totidem excenli icis; si findantur, extrorsum dehiscunt. Haec ve­ro carpelloi um unio per omnes modificationes variat; uni­one laxiori fructus multilocularis evidenter compositus, arctiori uniloculaiis fit, placentis vero pluribus distinctis v. c. in Viola; summa tantum mono'perraiis (quartus fa­cile s. idiocarporum gradus) placenta haud centrali, se­mine inverso e. s p ab holocarpis facile discernendus. Ultei ius igiiur hic gradus subdividendus est, cujus indi*- cia subodoro, sed nunc clare exponere non valeo. Ad-

io t typica ovaria numeramus, quot placentae vel sim­plices vel ramosae.Non dubito fore plerosque, qui fingant fructum syncar-

poni inediam esse rationem; at quando plura ovaria ad­sint, ut petala emergunt primo discreta; magis tnagisque concrescendo snrgnut art 1'jructnrn compositum. Me in fru­ctus clnssificatione Ce]. P^ichenbac/i in multi* secatuiu esse tnaoilesluni puto.

Page 12: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

JO

m is im u s h o c loeo duas *ectione$, a lte ram s tig m ate uu ico , a lte ra m s tig - rciatibus p in s m in u s discretis. [S tig m a tu m num erus s ty lo ru m , jam ob h o ra m freq u en tem d e fec tu m , u tiq u e p rae fe re n d u s.] C u b i hae f ru ­

c tu s e t s tig m a tu m differentiae in singu la facile classe C o ty led o n ea ram r e ­d e a n t p ro rsu s a n a lo g ae , redeunt etiam iidem ordines, q u o d p ro b e ten e n d u m . V id eas Mappam adnex a m , in, qua i. a. indicat f r u ­ctum syncarpum monostigmaticum, : t . h. synearpum di~oo-stig­mat icum ; 2 fructum schizocarpum ; 3 fructum holocar-pum. * (In sum m is vero classibus spurie holocarpus videtur).

Haec su n t syst em atis co nstructi p rim a lin e am en ts, C lavi a d n e s a < series fam ilia rum S can icaru m illu s tra tu r. U tru m Iiauc d isp o sitio n em a r ­tificialem an n a tu ra le m d ice re m a lle s , m ih i p e rin d e erit. Q u o a d m a ­te riem esse n a tu ra le m , q u o a d fo rm am va lde u tiq u e artificiosam fingerem . S ed h o c , m e o s e n s u , veri systernatis gen iu s. S u is locis fam iliae e x o ti­cae tac ile in se ru n tu r. I n singu lo o rd in e una 1. plures fam iliae recip itu r-’ t u r , lias en im u t a ltio ra genera considera tas ab a r te , q u a n tu m fieri l i ­cet , liberas v e llem . N um qU am v id i m a n ife s te et om n iu m consensu ap erte affinia ad hanc elavem d isp o sita d iv e lli [ex cep tio n es ra rae suis locis ce te ru m facile ind ica ri p o s s e n t] , in rebus am bigu is ipsa fu it cyu o su ra . S ic variis affinitatis e t analog ias g rad ibus om nes fe re a - lip ru m consociationes in d ican tu r v . c. D ecan d o lle i Succulentarum, Um­bel lif erarum et Rubiacearum u t pares evo lu tiones in ead em serie lo n g itu d in a l! , B artling ii Portulacearuin, P ar onyche arum e t C/ie- nopodiacearum u t infim a puncta co n term ina analogarum c lassium . M u l­ta u tique ex p o n sn d a re s tan t, quae te m p o ris angusties vetat. A t quae una die cu rren te calam o su n t c o n sc r ip ta , ea sa ltim p e r oc todecim annos perm ed ita ta e t s ic b is s&Ium m odo hoc suffic ia t , observatum au reu m il­lu d H oratianum :

«]\anum prematur in annum.»

* N em inem fingerem esse ta m ru d e m , u t in te lligere n o n p o s s i t , m e n u m e iu m te rn a riu m in te r has vel b in a riu m 1. qua ternarium in te r N em eas n eu tiq u am u t cabbalisticum vel sym bolic tim qu o d d am co le­re ! M allem s a n e , u t p lu res fru c tu u m classes sep a re n tu r, qu o fa ­cto num erus v. c. q u in a riu s 1. senarius ap tio r i. e. to t o rd in e s

quot fructus evioluliom s g radus sep a ran tu r.

Page 13: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

C l a v i s

ia familias plantarum indigenas secundum affinitatem et analogiam.

Plantae germinant vel seminibus cotyledones foventibus zr: COTYLEDONEAE s. Pha- nerogamae: vel sporis in fila extensis = NEMEAE s, Cryptogamae. Illae vel DICOTYLEDONEAE, exogeneae, foliis venoso-reticulatis, vel MONOCOTYLEDONEAE, endogeneae, foliis longitudinaliter

nervosis.

I. D IC O T Y L ED O N EA Ei" perianthio genuino, COMPLETAE, toro pro petalis incrassato, staminifero:

Stamina inserta:A. Corollae, I. CQROLLIFLORAE Stirp. Scan. p. 1.

a. epigynae: b, amphigynae:I. S E M 1 N 1 F L O R A E 1. e. p. 1. II. A N N U TA F L O R A E 1. c. p. 20,a. Synantherae (anth. 5) I. c. 1, a. Campanulaeeae (anth . 5.) I. c»

(!>. Gesnerieae. anth. 4.) b. Polemon. Convolvulaceae. p. 22

2. Boragineae. (anth. S.) p. 2o.Labiatae. (anth. 4.) p. 25»

(5. Hydroleaeeae).

Dipsaceae (anth. 4) /. c. p. It», b. Valerianeae. I. c. p. 17.

Rubiaceae. I. c. p. 18.(Et pentandr. et tetrandr.) Caprifoliaceae. I. c, p. 19.

c. hypogynae:III. T T J B lF L O R A E . I. c. p. 52-,1. a. Solanaceae. (anth. S.) p. o2.

Personatae (anth. 4.) p. 54. b. Gentianeae. p. 41.

2. Asclepiadeae, p. 45.5. Primulaceae. p. 45.

recedentes-. Plumbagineae

B.

Plantagineae. p . 46,

Receptacnlo, II. THALAMIFLORAE, Stirp. Scan. p. 48.

2 .

/ 5

3. epigyna 1. m disco:IV. D IS C IF L O R -A E 1. c. p. 49.a. Corneae. I. c.b. Celastrineae (disco adnato) p. SO.

Malphigiaceae (disco liber.) l. c,a. Araliaeeae (baccatae.) p. 51.b. Umbelliferae. (fruct. sicci)p. 52.

Lorantbeae l. c. p. 58.

c. hypogyna (nec disco inserta.)

VI. C O L U M N IF L O R A E 1. c.b. amphigyna.

V. B A S I F L O R A E 1. c. p. 59.1 . a. Berberldeae. /. c 1. a. Cistineae. p. 76.

b. Cruciferae (Calyc. *Lphyll.)p. 60. b. Tiliaceae (Styl. 1.) p. 80. Papaveraceae(C.2 phy 11.)p. 68. Hypericineae (Styl. plur.) p. 79.

2. a. Nymphaeaeeae. (ouar.inclus,) 2. a. Gruinales (ovar. concreti) p. 82.b. Ranunculaceae. (ovar. Uber.) b. Malvaceae (ovar. discr.) p. 81.

3. Dalsamineae» h c, p. 75» 5. Caryophylleae, p. 84.Ahinaceae.

C. C a ly c i , IIL CALYCIFLORAE, Stirp, Scan, p, 9 1 . , adnato to roc. hypogyno:

IX. C E N T R I F L O R A E . I. c.p. 118.

a. epi-psrigyno: b. amphigyno:

VII. F A U C I F L O R A E . L c. p, VIII, T O R IF L O R A E . L c. p.92. (stipul. o). 99. (stipulatae).

a. Calycanthemae ( Cap sui.) p. 95. I . a. Leguminosae (Legum) l. c.p. 100. 1. a. Ericinae l. c. p. 119.b. Rhamneae (Drupae) l. c. p. 95. Drupaeeae (Drnpa) I. e. p. 109. b. Empetreae (JDrup.) p. 122.

Ribesiae (Pepo) l. c. b. Poxnaceae (Pomum.) I. c. p. 110. (Aquifoliae.)Suceulentae. /. c p . 96. 2. Senticosae. I. c. p. 112. Euphorbiaeeae l. c. p. 125.Portulaeaceae l, c. p . 98. 5. Paronyehieae A c» p . 118. 3» Polygoneae l. c.p. 124. (vaginat).

Cbenopodiae 1, c. p, 150. (evagiri.)

^ f Apetalae IV. INCOMPLETAE, toro haud incrassato 1. staminiferoPerianthio

. gamosepah coneenfrato: b, squamaceo-imbricato :XI. J V L I F L O R A E Stirp. Se.

p. 141.1. a. Fraxineae. L c. p . 142.

X. B R A C T E I F L O R A E St. Sc.p. 157.

i . a. Vepreculae 1. e.

2.

b. Aristoloclileae (hermapk.) p. 158. Cucurbitaceae» (diclih.) p. 159» (Artocarpeae) iUrticeae L c. p. 140. \(Balauopboreae)? Lycopodiaceae p. 222,

b. (Juglandineae)Amentaceae l. c, p • 143. Salicineae. I. c. p . 146» Myriceae(distigmat.) I. c. p. 150. Coniferae (monostigm.)l. c.p. 151. Equisetum (astigmat.) p. 155.

c. nullo L a m b ig u o :XII. N U D I F L O R A E Stirp. Sc,

p» 154,1 . a. (Chlorantheae)

b. (Piperaceae)& (Saurureae)

Callitrichineae. I. c. p. 155.5, Nayadeae )

Ceratophylleae ) L ’Chara (Cryptogama) p. 158,

II. M O N O C O TY LED O N EA E

A completo biserial!»

a. Stamina epigyna:'XIII. F R U C T I F L O R A E St.

Scan. p. 161.1, a. Orcbideae L c. p. 162.

}>. Irideae (Iriandr.) I. c. p. 166» Nareisseae (bexandr.) 1. c. p. 167

2, Hydrocharideae- h c, p. 168.5» (Valisneria)

Pe r i a n th io

A f incompleto 1. nullo.

2.

c» Stamina h ypogyna:XV. S P A D 1 C 1 F L O R A E S t

Scan» p. 178,1. a» Gallaecae l. c. p. 179.

b. Örontiaceae. I, c. p . 180.Sparganium.

% Potamogetoneae l. c. p. 180.5. Cyperaceae /. c. p t 184.

'IV f bracieaceo, valvato t XVI» G L V M 1 F L O R A E p. 193,

Gramineae. /. c. p . 194.

Series fructu praepollens, epigyna, Series flore praepollens, centralis, Series vegetatione praepollens, regressiva, amphigyna. grcssiva, hypogyna.

b. Stamin. am phigyna: XIV. L I L U I L O R A E St. Sc.

p. 168,1. a. Liliaceae l. o» p. 169.

b» Melanthaceae l. c. p. 173.Helonieae.Aiismaceae h c. p. 174. »luncaceae l. c. p. 175.

Typhci vili* Callac.

Page 14: ELIA FRIES - DiVA portal946648/FULLTEXT01.pdf · condendi et sic coelitus adscendendi, turrim exstruunt Babylonicam,- nec jam desunt moles et linguarum per turbatio. * '. . . . ,1

CRYPTOGAMAE s. NEMEAE

e vegetatione, fructificatione obscuriori, dispositae. Inde oriuntur plures rationes inversae. Sic inferiores su* perioribus fruetifieatlone antepollent, y. e. Marsileaceae Ophioglosseis, Opiiioglosseae Polypodiaeis; Hepa­ticae Bryaeeis, Bryaeeae Lycopodieis. Sie etiam Musci Filicibus, Fungi Algis. Inter Lichenosas et Ascomy- cetes infimis perfectissimi asci et sporidia e. s. p. Cum inter Phanerogamas agmen ducunt familiae fructu te­cto, inter Cryptogam as maxime nudo.

A. IIETERONEMEAE. S tirp . Scan,. p . 2 1 3 .

Fila germinantia iit frondem caulemqne heterogeneum abeunt, hinc fructus secunda (tertia saltim, saepius quarta vel quinta inter Cotyledoneas) metamorphosis. Folia a trunco radiceque unitis discreta. Imperfecte vasculares, evidentius series vegetativa.

Fila germinantiaa. solitaria $ simplicia, in frondem dilatantur. b. plura rumificantia in caulem thallum ve coale­

scunt.

xvii» F I L I C E S , I. c. P» 2 1 4 . XVIII. M U S C I , 1. c. p. 2 21 .

(Monoeotyledoneae cryptogamae s. Mononemae, sub- (Bieotyledoneae cryptogamae s. Dlnemeae, subexo- endogeneae. Vegetatione, foliis Muscis perfectior; geneae. Serie contigua repetunt Nudifloras: Brya- fmetificatio inferior). ceae Mrtiopsin, Hepaticae L acin , Biccia Lemnani.

{Cycadeae). {Equisetum, Chara — Dicotyledon).I. Capsulae gyratae in frondis superficie aggregatae: 1. Capsulae in aliis foliorum sessiles nudae: Lycopo-

Polypodiaceae, 1. c. p. 215. diaceae, 1. c. 222.2 ............. ... semibivalves io spicis discretis pedunculat: 2. . . . . . seta pedunculati, calyptra et operculo elau-

Ophioglosseae, 1. c. p. 21®. sae: Bryaeeae , 1. c. p. 223.

5. . . . . . in receptae, ad basin foliorum *. Mars ilea- 5» . . . . . valvatae, exoperculatae : Hepaticae. 1. c.ceae, p. 219. Amphibiae. p. 240. Amphibiae.

*. Blasfospora: Isoetis. Aquatica. *. Blastospora Biccia. Aquatica.

B. HOMONEMEAE, Stirp. Scan. p . 2 5 3 .

Fila germinantia cum systemate vegetativo homogeneo (absque ullis partibus discretis) si- milaria, Fructus prima metamorphosis. Mere cellulares.

Gonidiaa. praesentia. Color vegetabilis. b. nulla. Color metallicus.

XIX» A L G A E , I. c. XX, F U N G I , 1, c. p. 3 3 7 .

a Ilis radix, caulis, folia in unum.» Linn. »Neque folia, neqne ullae eis analogae partes virides.»Vegativae. Bay. Fructificativae.

1. Exogeneae, stratis thalli discretis: Lichenes. 1. c. ! . Exothalamii, sporidiis secedentibus: Hymenomyce-Aiireae. tes 1. c. p. 537. Centrifugae.

2, Ueterogeisae, stratis thalli confusis. Amphibiae: 2. Heterotbalamii, primo nucleiferi. Centripetae:a) autoaomae, exocarpae: Byssaceae 1. c. p. 201. a) nucleo in discum expanso, sporidiis elastice re-

; ' ______ __________ __ jectis; JDiscomycetes 1. c. p. 541.dementares, anocarpae: JJyssaceae spuriae I. c. p. 1») nucleo incluso, cum sporidiis diffluente: J-yrc-

296. nomycetes 1. c. p. 544.

5, Endogeneae , angiocarpae: Fucaceae 1. c. p. 299. 3. Endospori, angiocarpi: Gasteromycetes 1. c. p. 349.Marinae.

4. Homogeneae, subfilamentosae, gonidiis ipsis multipli- 4, Homospori, sporidiis conidiis similibus e [filisdiscre-eatae s. Blastosporae: Jjluaceae 1. c. p. 518. Aquaticae. tes enati s. Blastospori: Hyphomycetes 1. c. p. 555.

A p p e n d ix : Fructificatione nulla, thalli in granu- Appendix: Vegetatione propria nulla, e goni-la (cymbellas Ag.) 1. frustula divisione multipli- diis I. chloropbyllo matris enati: Coniomycelescatae s JDiatomaccae I. c. p. 551. (Phytozoa, 1. c. p. . (Entophytae. Exanthemata.) crystallina.)

(Series vegetativa, progressiva.) (Series fructu praepollens, regressiva.)