dr Robert Szwed Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

PROJEKT BADAWCZYDYDAKTYKA LITERATURY I JĘZYKA

POLSKIEGO W GIMNAZJUM W ŚWIETLE NOWEJ PODSTAWY

PROGRAMOWEJ

BADANIE JAKOŚCI I EFEKTYWNOŚCI EDUKACJI ORAZ INSTYTUCJONALIZACJA

ZAPLECZA BADAWCZEGO

BADANIA JAKOŚCIOWE

dr Robert SzwedKatolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

PLAN PREZENTACJI

1. Podstawowe cele badań jakościowych;

2. Charakterystyka celów badań jakościowych w projekcie;

3. Podstawowe metody badań jakościowych stosowane w projekcie:

wywiad pogłębiony zogniskowany wywiad

grupowy (fokus) obserwacja

METODY ILOŚCIOWE A JAKOŚCIOWE

odpowiadają na pytanie „ile”

narzędzie pomiaru - kwestionariusz (pytania o stałej, ustalonej formie, przewaga pytań zamkniętych)

koncentracja na pytaniach rozstrzygających

dobór próby: losowy, kwotowy

odpowiadają na pytania: „co”, „jak”, „dlaczego”

swobodny sposób pozyskiwania informacji (scenariusz i pytania jako zarys wywiadu, pytania otwarte)

koncentracja na pytaniach eksploracyjnych

dobór próby: celowy

ilościowe jakościowe

METODY ILOŚCIOWE A JAKOŚCIOWE

większe próby (200-1000)

mniejszy wpływ osoby prowadzącej (badającego, ankietera) na przebieg badania

możliwość wnioskowania statystycznego

metoda interpretacji: z wykorzystaniem analiz statystycznych

mniejsze próby (20-50 osób)

większy wpływ osoby prowadzącej (moderatora) na przebieg badania

brak możliwości wnioskowania statystycznego

metoda interpretacji: bez wykorzystania analiz statystycznych

ilościowe jakościowe

CZTERY GŁÓWNE CELE STOSOWANIA BADAŃ JAKOŚCIOWYCH W PROJEKCIE

Generowanie, tworzenie, budowanie

pomysłów, idei rozwiązywania problemów w

procesie edukacyjnym

Poznanie i zrozumienie perspektywy

nauczycieli, uczniów, psychologów,

pedagogów, w tym również poznanie ich

języka

Odkrywanie motywów,

potrzeb i postaw związanych z

danym działaniem

wśród badanych

Uzyskanie materiału

pozwalającego usensownić wyniki

uzyskane następnie w badaniach ilościowych

1. WYWIAD POGŁĘBIONY

• Polegać będzie na ustnym zadawaniu pytań respondentowi przez badacza. Pytania będą z góry ustalone, ale niekoniecznie będą zadawane w takim samym brzmieniu i kolejności. Wywiad będzie trwał ok. 1,5 godziny…

Technika i przebieg• Wywiady z nauczycielami:

wywiadami pogłębionymi zostaną objęci wszyscy nauczyciele języka polskiego w gimnazjum

• Wywiady z pedagogami, psychologami: wywiadami pogłębionymi zostaną objęci wszyscy pedagogowie, psychologowie w gimnazjach.

• Wywiady z uczniami: wywiadami pogłębionymi zostaną objęci wylosowani uczniowie na każdym poziomie nauczania gimnazjum w każdej szkole. Z różnych klas wylosowanych zostanie po 6 uczniów na każdym poziomie nauczania. Oznacza to, że w każdym gimnazjum zrealizowanych zostanie po 18 wywiadów.

Próba

1. WYWIAD POGŁĘBIONY

Przykładowe pytania:

Wywiady z nauczycielami Jak Pan/i myśli, kim przede wszystkim jest

nauczyciel: dostarczającym wiedzy dydaktykiem-medium, koordynatorem procesu dydaktycznego czy wychowawcą – przewodnikiem młodego człowieka w skomplikowanym świecie?

Jak Pan(i) sądzi: czy realizując dany program, nauczyciel jest w stanie indywidualizować pracę z uczniami? Czy dobierając metody jest w stanie uwzględnić specyfikę i preferencje (zainteresowania) danego zespołu klasowego?

1. WYWIAD POGŁĘBIONY

Przykładowe pytania:

Wywiady z pedagogami, psychologami Jakie są P/P zdaniem postawy uczniów w stosunku do

szkoły? Z czego ona wynika? Co uczniowie najchętniej by zmienili?

Jak pedagodzy oceniają zaproponowane przez MEN materiały przygotowane do podnoszenia efektywności uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?

Wywiady z uczniami Jak oceniasz Twój podręcznik do języka polskiego? (Czy

są ciekawe teksty, czy jest ciekawa oprawa graficzna? Czy są interesujące ćwiczenia? Co Ci się w nim podoba?) …. Potrafisz podać tytuł? … Czy masz własny podręcznik?

Czy lekcje poświęcone lekturom są ciekawe? Jak, twoim zdaniem, powinny wyglądać?

2. WYWIAD GRUPOWY

• Polegać będzie na prowadzeniu przez moderatora dyskusji grupowej zgodnych ze scenariuszem, przy czym pytania będą zadawane w zależności od dynamiki rozmowy. Wywiad będzie trwał ok. 1,5 godziny…

Technika i przebieg• Wywiady grupowe z

nauczycielami: w każdej ze szkół zrealizowany zostanie jeden wywiad grupowy

• Wywiady grupowe z uczniami: wywiady grupowe z uczniami zostaną przeprowadzone na każdym poziomie nauczania gimnazjum w każdej szkole. W wywiadach będzie brało w jednej sesji po 8-10 uczniów. W każdej szkole zostaną zrealizowane 3 fokusy

Próba

2. WYWIAD GRUPOWY

Przykładowe pytania:

Wywiady z nauczycielami Czy powinna w ogóle istnieć podstawa programowa?

Może lepiej dać totalną wolność nauczycielom? Niech uczą tego, co ich zdaniem jest ważne i czym się naprawdę interesują?

Jak Państwo sądzicie: czy realizując podstawę programową nauczyciele są w stanie indywidualizować pracę z uczniami?

Wywiady z uczniami Na początek chciał(a)bym się dowiedzieć po co

waszym zdaniem jest szkoła? Czy sądzicie, że szkoła może Wam pomóc osiągnąć cele życiowe? Jakie? W jaki sposób?

Czy pamiętacie ciekawą, atrakcyjną lekcję z języka polskiego? Opowiedzcie o niej.

3. OBSERWACJA - REJESTRACJA

• Polegać będzie na zaplanowanej obserwacji przebiegu lekcji ze względu na ustalone kryteria zgodnie z kwestionariuszem rejestracji

Technika i przebieg• W każdej szkole zostanie zarejestrowany

lub poddany obserwacji uczestniczącej cykl zajęć – zajęć z literatury, zajęć językowych i poświęconych problematyce wielokulturowości, kultury regionalnej, lokalnej.

• Każdy cykl obejmować będzie po 3 jednostki lekcyjne.

• Ponadto w każdej klasie badacze zrealizują po 1 projekcie edukacyjnym typu WebQuest, który również będzie rejestrowany.

• Zakładając, że w każdej szkole będzie po 3 nauczycieli, rejestracji zostanie poddanych 90 jednostek lekcyjnych oraz dodatkowych 10 w ramach projektu WebQuest – łącznie 100 lekcji

Próba

3. OBSERWACJA - REJESTRACJA

Przykładowe rejestrowane itemy:

Analiza aktywności ucznia Gotowość inicjowania dyskusji przez samych

uczniów; gotowość do włączania się do dyskusji zainicjowanej przez nauczyciela

Zainteresowanie tekstem Budowanie kompetencji komunikacyjnych

uczniów i kreatywności przez nauczycieli Rozumienie tekstu – wyjaśnianie trudnych słów,

sposoby wzbogacania słownictwa Tworzy warunki do twórczych działań uczniów

(przykłady zadań, poleceń, pytań, projektów, pozwalających uczniom na tworzenie własnych tekstów, filmów, przedstawień; na realizację samodzielnych projektów itp.)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ