Diplomatsko Konzularno Pravo

Diplomatsko konzularno pravo

U Beogradu, decembra 2013.

Diplomatija:Kovanica Edmunda Berka (diplomatija kao upravljanje me. Odnosima putem pregovora), pre njega LajbnicKoren rei starogrka re diploma (dokument presavijen na dvoje)Izrazi diplomatija i diplomata u optoj su upotrebi od XVIII vekaOdnosi se na:Spoljnu politiku odreene drave,Sredstvo optenje izmeu razliitih subjekata MP-a,Skup lica koja rade u diplomatskoj slubi neke zemlje,Vetinu zastupanja drave i voenje pregovora,Drutvenu nauku...

Razvija se i nastaje paralelno sa nastankom prvih organizovanih ljudskih zajednica (Stari Egipat, Vavilon, Asirija, Grka, Rim, Kina, Indija...)Brojni dokumenti tog vremena, npr. indijski zakonik Manu (poloaj i uloga diplomata, IV vek pre nove ere)

Ve u antikom svetu prvi oblici stalnih diplomatskih misija (vrste prvih ambasada)Moderne diplomatske slube nakon podele Rimskog carstva 395.; Vatikan i Vizantija, Franake drave, Arapski kalifat...Ubrzano se razvija od sredine XVII veka

Funkcije:Preciziranje i sprovoenje spoljne politike,Predstavljanje i zatita date drave,Prikupljanje i obrada relevantnih podataka,Pripremanje analiza i izvetaja,Praenje dogaaja i procesa u me. Zajednici...

Vrste:Bilateralna i multilateralna,Stalna i ad hoc,Univerzalna, regionalna i lokalna,Javna i tajna,Ekonomska, verska, humanitarna, sportska,Parlamentarna i diplomatija na vrhu...

Nije isto to i spoljna politika; samo je jedno od sredstava za ostvarenje spoljnopolitikih ciljevaUi pojam, ukljuena u spoljnu politiku

Oblici predstavljanja drave:Nezvanino (putem sporta, kulture, nauke...),Poluzvanina (poluzvanina predstavnitva drave u inostranstvu: informacioni, ekonomski i kulturni centri, biroi, domovi kulture...),Zvanino (unutranji i spoljni organi).

Unutranji (ef drave kao najvii organ predstavljanja, vlada, predsednik vlade, ministar inostranih poslova, drugi ministri, parlament)Spoljni (diplomatsko konzularna predstavnitva, specijalne misije, multilateralna diplomatija)

U prolosti na loem glasu, od XVII veka poloaj diplomata se poboljavaAmbasador je astan ovek, poslat u inostranstvo da lae za dobro svoje zemlje, Henry Wotton

Predstavljanje me. org. I drugih subjekata:Zvanino (stalne ili specijalne diplomatske misije; UN, OEBS, EU...)Ambasadori dobre volje (ugledne, poznate linosti, propagiraju interese za koje se MO zalae; UNESCO, UNICEF...; u okviru UNICEF-a razlikujemo meunarodne, regionalne i nacionalne)

Diplomatsko pravo je skup pravnih normiUspostavljanje i odryavanje diplomatskih odnosa sa drugim dryavama i MO, privilegije i imuniteti, jedna od najstarijih i najrayvijenijih grana MPPravni izvori:Pravilnik o klasama i rangu diplomatskih predstavnika (1815. na Bekom kongresu), dopunjen Ahenskim protokolom,Beka konvencija o diplomatskim odnosima 1961.,Beka konvencija o diplomatskim odnosima 1963.,Konvencija o specijalnim misijama 1969.,Konvencija o privilegijama i imunitetima UN 1946.,Konvencija o privilegijama i imunitetima specijalizovanih agencija 1947...Beka konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa MO univerzalnog karaktera 1975...

Privilegije i imuniteti (pojam i razlozi postojanja)

Vrste dipl.-konz. privilegija i imuniteta:S obzirom na vrstu predstavljanja: diplomatske i konzularne,S obzirom na kategoriju kojoj pripada lan misije: diplomate, lanovi administrativno tehnikog osoblja, posluno osoblje,S obzirom na objekt zatite: misija, lanovi osoblja misije i lanovi porodice,S obzirom na prirodu prava: pravo na zatitu, imuniteti i privilegije.

Opta pravila:Trajanje, Oduzimanje,U treoj dravi,Blie pravno regulisanje (bilateralnim propisima).

Organi unutar draveparlament, ef drave, vlada, predsednik vlade i ministar spoljnih poslova

Parlament:Predstavniko teloParlamentarna diplomatijaOdluuje o vanim spoljnopolitikim pitanjimaRazni oblici bilateralne i multilateralne saradnje

Interparlamentarna unija:MO osnovana u Parizu 1889., glavni cilj mirno reavanje sporovaCentar svetske parlamentarne diplomatije, poslanici nemaju karakter slubenih predstavnika svoje zemljeGlavni organi: Skuptina, Upravni savet, Izvrni komitet i Sekretarijat

Parlamentarne skuptine MO:Relativno nova pojavaGeneralna skuptina UN, Evropski parlament...U stalnom porastuDoprinose zbliavanju i boljoj saradnji raznih delova sveta

ef drave:Najee pojedinac, moe biti i kolektivanNadlenosti utvrene ustavomPregovara i sklapa ugovore bez posebnog punomojaDiplomatija na vrhu (samiti)Pun obim privilegija i imuniteta u inostranstvuInkognito (obian i strogi)Pratnja efa drave

Vlada i ef vlade:Kolegijalni organ izvrne vlasti, vrhovna vlast draveKreira i sprovodi spoljnu politiku, njene izjave i postupci stvaraju obaveze za odnosnu dravuPoloaj vlade u izbeglitvu, vlada bez drave

ef vlade:kancelar, premijer, prvi ministar, predsednik vlade...Predstavlja vladu, ovlaen da u njeno ime daje izjave i preduzima odreene radnjePredstavnici drave samo na osnovu svojih funkcija, bez obaveze da pokau punomojeUi obim poasti u odnosu na efa drave, isti privilegija i imuniteta

Ostali lanovi vlade (resorni ministri: odbrane, spoljne trgovine, unutranjih poslova...); iste povlastice i privilegije kao i ef vlade uz manji obim poasti

Ministar inostranih poslova:Predstavlja svoju zemlju u odnosima sa drugim dravama i MO, uestvuje na me. Skupovima, izdaje punomoja za pregovore, potpisuje akreditive otpravniku poslova, predlae vladi spoljnu politiku, lica za ambasdore...Predstavlja dravu bez posebnog punomojaNjegovi akti i izjave vezuju njegovu dravu; sluaj Norveke i Danske

Ministarstvo inostranih poslova:Prva nastaju u XV i XVI veku u Evropi Sloena organizaciona strukturaUnutranji deo, centrala (sektori: geografski, funkcionalni, korporativni, IT; generalne direkcije, direkcije, odeljenja, referati) i inostrani deo, diplomatska mrea (diplomatske, stalne i specijalne misije, konzularna predstavnitva)

Stalne diplomatske misijeDiplomatski odnosi (slubeni odnosi izmeu drava, prvenstveno preko diplomatskih misija)Svaka drava odluuje sa kojom e da stupi u diplomatske odnose

Prekid:Najee povlaenjem misije,Automatski (izbijanjem rata),Na osnovu odluke Saveta bezbednosti (Glava VII Povelje),Ne povlai nuno prekid konzularnih odosa.

Posredni diplomatski odnosi (preko diplomatskih predstavnitava drava u treim dravama, preko konzulata, preko stalnih predstavnika u UN...)

Diplomatske funkcije:lan 3/1 Beke konvencijePredstavljanje drave imenovanja kod drave prijema,Zatita interesa drave imenovanja i njenih dravljana u dravi prijema,Pregovaranje sa vladom drave prijema,Obavetavanju o uslovima i dogaajima u dravi prijem i podnoenje izvetaja o tome dravi imenovanja,Unapreenje prijateljskih odnosa.

Diplomatska misija moe vriti i konzularne funkcije, tititi interese tree drave i njenih dravljana...

Diplomatska misijaStalno diplomatsko predstavnitvo jedne drave u drugoj ili pri MOPrva stalna diplomatska predstavnitva u Firenci 1450. i enovi 1455.; ve tada se koristi izraz ambasador za efa misijeRezidencijalne (u zemlji prijema) i nerezidencijalne (misija u nekoj drugoj zemlji, ali pokriva i datu dravu)

Rang:U prolosti su samo velike sile mogle da otvaraju ambasade, manje drave poslanstvaDanas samo preko ambasadaNuncijature, visoke komisije...(razliiti nazivi za istu pojavu, ne utiu na stvarni poloaj diplomatskih predstavnitava)Tri znaenja: stalna d. misija najvieg ranga, zgrade misije i osoblje misije na elu sa ambasadorom

Pivilegije i imuniteti misije i njenih prostorija:Zgrade ili delovi zgrada i okolno zemljite koji se koriste za potrebe misije, ukljuujui i rezidenciju efa misijeNepovredive, u njih se moe ui samo uz odobrenje efa misijeNe mogu biti predmet pretresa ili rekvizicijePravo da se istaknu zastava, grb

Diplomatski azil:Moe li se u prostorijama misije dati utoite licima koja bee od vlasti drave prijemaU prolosti je bilo puno takvih primera, naputa se postepeno od XIX veka; savremeno MP ne poznaje ovaj institutU Junoj Americi regulisano brojnim ugovorima (samo licima progonjenim iz politikih razloga)

Osoblje diplomatske misije:Tri kategorije:Diplomatsko osoblje,Administrativno i tehniko,Posluno.Sporazum o broju lanova osoblja; ako ga nema onda u granicama razumljivog

Diplomatsko osoblje:l. 29-37 Beke konvencije, drugi me. sporazumi, obiaji...Diplomatski agenti, uivaju posebne privilegije i imuniteteDiplomatsko osoblje: ambasador (ili drugi ef misije, uvek jedan), opunomoeni predstavnici, savetnici, prvi sekretari, drugi sekretari, trei sekretari i ataeidravljanstvo

Privilegije i imuniteti:Linost diplomate neprikosnovena ( ne moe biti uhapen, odveden u pritvor, zlostavljan..., prema njemu se mora ophoditi sa dunim potovanjem)Imunitet od krivinog sudstva drave prijema (ak i za najtea krivina dela)Imunitet od graanskog i upravnog sudstva (neto ui)Zabrana meanja u unutranje stvari drave prijema, moe biti proglaen nepoeljnom osobom (persona non grata)Samo se drava imenovanja moe odrei sudskog imuniteta, uvek izriitoNiz drugih privilegija i imuniteta: sloboda kretanja i optenja, oslobaanje od carina, poreza, taksi...Privatan stan uiva istu nepovredivost i zatitu kao i prostorije misijeprivilegije i imuniteti lanova porodiceFunkcionalni imunitet diplomatskog agenta koji je dravljanin drave prijema

Diplomatski kor (skup efova diplomatskih misija koji su akreditovani kod iste drave)Doajen diplomatskog kora (protokolarni staresina)Ni d. kor ni doajen se ne pominju u Bekoj konvencijiDiplomatska lista

Admin.-tehniko osoblje:admin. slubenici, ifranti, prevodioci, domari, daktilografi...Lina neprikosnovenost, krivinopravni imunitet i druge povlastice, ali ne i pun obim diplomatskih privilegija i imunitetaNe uivaju imunitet od graanskog i upravnog sudstvaCarinska osloboenja samo za predmete unete prilikom prvog doseljenjalanovi porodica uivaju isti obim privilegija i imuniteta kao i lanovi admin.-tehnikog osoblja

Posluno osoblje:Nije isto to i privatna posluga nekog lana misije (nisu slubenici drave imenovanja)Kuvari, batleri, istai, sobarice, batovani...Imunitet u pogledu postupaka uinjenih u vrenju svojih funkcija; lanovi porodica ne uivaju nikakve privilegije i imunitete

lanovi porodica lanova osoblja:Odreene privilegije i imuniteti, ako nisu dravljani drave prijema ili na njoj stalno nastanjeniprivilegije i imuniteti diplomatskog agenta se priznaju i lanovima njegove porodicelanovi porodice admin.-tehnikog osoblja izjednaeni sa tim osobljemlanovi porodice lanova poslunog osoblja ne uivaju nikakva posebna prava

ef diplomatske misije:U nae vreme imenuje se u rangu ambasadoraDrava imenovanja moe da akredituje isto lice kod vie dravavie drava moe da akredituje isto lice u svojstvu efa misije u jednoj dravi

Klase i rang:Beki pravilnik o rangu diplomatskih predstavnika 1815., podeljeni u tri klaseBeka konvencija o diplomatskim odnosima 1961. usvaja takvo reenjeTri klase:Ambasadori ili nunciji,Poslanici, ministri ili internunciji,Otpravnici poslova.

Imenovanje:Saglasnost drave prijema i akreditivna pismaDobijanje agremana:Saglasnost se trai diskretno i usmeno (non-paper)Drava prijema moe da odbije da da agreman; svoju odluku nije duna da obrazloiNajei rok 4-6 nedelja

2. Predaja akreditivnih pisama:Isprava o postavljanju novog efa diplomatske misijeDokument strogo formalnog karakteraKopija se dostavlja ministru inostranih poslovaKada ministar utvrdi verodostojnost i ispravnost akreditiva, zakazuje se posebna ceremonijaef misije preuzima svoje funkcije im podnese svoja akreditivna pisma ili notifikuje svoj dolazak i podnese kopiju ministru

Povlaenje ambasadora:Privremeno (poziv na konsultacije)Diplomatska misija ostaje da radiAmbasador se obino vraa na dunostTrajno, u smislu prekida njegovih funkcija, razlozi razliite prirodePrekid funkcija na zahtev drave prijema (persona non grata ili da trai od drave imenovanja da ga povue)Demonstraciona ostavka, nije uobiajena

Otptravnik poslova:Dve vrste: stalni i privremeniStalni (diplomatski predstavnik tree klase),Privremeni (ad interim), privremeno deluje kao ef misije; otpravnik poslova a.i.Otpravnik tekuih administrativnih poslova, nema svojstvo diplomatskog agentaKustos misije (nediplomatski slubenik)

Diplomatska prepiska:Spoljna:Prepiska izmeu organa dveju ili vie zemaljaPoseban stil, utivost, formaMoe se dostaviti lino, potom, preko kurira...Uredno zapakovana i zapeaena, karakter slubene prepiskeDiplomatska nota: lina (u prvom licu, potpisana) i verbalna (u bezlinom obliku, u treem licu); prema broju adresanata: kolektivna, identina, cirkularna i manifestDemar (individualni i kolektivni, usmeni i pismeni ili i usmeni i pismeni)

Interna:Prepiska organa iste drave: depee, instrukcije, izvetaji, informacije...Diplomatska pota (u irem smislu zbirni naziv za razne oblike komunikacije pismenim putem; u uem diplomatska poiljka)Diplomatski kurir (pota i kurir su neprikosnoveni u svim sluajevima)

Specijalne misije

Najstariji oblik diplomatskog optenja; u prolosti ih razmenjivale samo dravePrivremena, radi obavljanja konkretnog zadatkaAd hoc misijaI kada ne postoje diplomatski ili konzularni odnosi dve straneSastav zavisi od konkretnih prilikaFunkcije se ureuju posebnim sporazumomPrivilegije i imuniteti uglavnom odgovaraju onima koje uiva diplomatsko osoblje

Posebni sluajevi:Misija dobre volje,Posmatraka misija,Emisar.

Multilateralna diplomatijaJo u antikom svetu, posebno se razvija od Vestfalskog kongresaRadi zakljuenja mira, ali i drugih pitanjaOd osnivanja prvih me. organizacija najee pod njihovim okriljem

Stalna i povremenaUniverzalana i regionalna

Multilateralna ad hoc diplomatija:Uglavnom na me. kongresima, samitima, konferencijamaMeunarodni kongres.U prolosti veliki meunarodni skupovi, posebno karakteristini za XVII-XIX vekObino nakon velikih i vanih ratovaVestfalski, Beki, Berlinski, Pariski...

Samit.Sastanak na vrhu efova drava i vladaPredstavnici dve, tri ili vie dravaSamit diplomatija (ustaljena, povremena ili sporadina)Odnosi se i na lini neposredni kontakt predstavnika velikih sila

Meunarodna konferencija.Svaki zvanian ili poluzvanian sastanak na kojem uestvuju subjekti vie dravaO razliitim pitanjimaPitanja od meunarodnog znaajaNa kraju se usvaja zavrni aktiri pojam od kongresa; radi zakljuenja mira, vanih pitanja iz domena me. odnosa...Diplomatske: Petrogradska, Hake, enevska 1947., enevska 1958., Beka 1961...Ravnopravnost uesnika

Stalne misije pri me. organizacijama

Stalna diplomatska predstavnitva drava pri odreenim MOPrva kod DN u enevi 1920., misija PoljskeBeka konvencija o predstavljanju drava u njihovim odnosima sa MO univerzalnog karaktera 1975.Odluku o akreditovanju svaka drava donosi samostalno rukovodei se svojim potrebama i interesimaef misije, admin.-tehniko i posluno osobljeNe trai se saglasnost strane kod koje se akredituje; uslovi i postupak akreditovanja daleko jednostavnijiPrivilegije i imuniteti koji odgovaraju diplomatskimDrava sedita ne moe da proglasi lana misije nepoeljnom osobom

KonzuliPredstavnici drava, vre svoje funkcije u tano predvienim oblastimaRazvoj trgovine i me. odnosa utiu na razvoj konzularnih odnosa i konzularnog pravaPrekid diplomatskih odnosa ne povlai prekid konzularnihKonzularno pravo:Skup normi i principa kojima je ureena materija konzularnih odnosa izmeu dve draveUglavnom meunarodni, ali i unutranji izvori; najznaajniji je Beka konvencija o konzularnim odnosima 1963.

Razlike u odnosu na diplomatske predstavnike:Teritorijalna nadlenost (konzularni okrug, podruje, ua oblast),Optenje samo sa lokalnim organima,Stvarna nadlenost (funkcije su nepolitike: izdavanje pasoa i putnih isprava, , svojstvo javnog belenika, dostavljanje sudskih i vansudskih akata, pomaganje razvoja ekonomskih, kulturnih, trgovinskih i naunih odnosa...),Privilegije i imuniteti (znatno manji stepen).Konzularne funkcije mogu vriti konzularna odeljenja diplomatskih misija (tzv. kumulacija dipl. I konzul. funkcija)

Konzulat (samo uz izriizu saglasnost drave prijemaRang: generalni konzulat, konzulat, vicekonzulat i konzularna agencijaKonzularne prostorije, privilegije i imuniteti, manji obim nepovredivostiNiz drugih prava:upotreba nac. zastave i grba, nepovredivost arhive i dokumenata, sloboda optenja...

Osoblje konzulata:Konzularni funkcioneri,Konzularni slubenici,Posluno osoblje.

Konzularni funkcioner:ef konzulata i svako lice ovlaeno da vri konzularne funkcije Vrste: karijerni (profesionalni, ivotni poziv) i poasni (najee dravljani drave prijema, ugledne linosti, funkcije znatno ue)

Imenovanje konzularnih funkcionera:imenovanje: drava imenovanja ga snabdeva patentnim pismom, drava prijema izdaje egzekvaturu (potpisuje ga ef drave ili minister spoljnih poslova)Drava prijema moe da odbije da izda egzekvaturu ili da je povueDrava imenovanja je slobodna da po svom izboru imenuje ostale konzularne funkcionere

Klase konzularnih funkcionera:Generalni konzuli najvii rang, postavlja ga ef drave, nadlenost u vie vanih gradova; pomau mu konzularni slubenici, moe da obavlja i odreene diplomatske funkcije,Konzuli druga klasa, zajedniki naziv za sve konzularne funkcionere, postavlja ga isti organ kao i generalnog konzula,Vicekonzuli ef vicekonzulata ili pomonik konzula u konzulatu,Konzularni agenti postavlja ih generalni konzul ili konzul u ijem okrugu rade; ne izdaje mu se patentno pismo ve licenca

Rang efova konzulata (zavisi od momenta izdavanja egzekvature)Privilegije i imuniteti (ne podleu sudskoj i upravnoj vlasti drave prijema za dela uinjena u vrenju funkcija, lina nepovredivost, razne slobode i oslobaanja...); manji obim ak i od onih koje uiva admin.-tehniko osoblje diplomatske misijePoasnim jo ui obim privilegija i imunitetaKonzularni kor (moe ih biti vie, u razliitim gradovima)

Konzularni slubenici i posluno osoblje:Svako lice koje vri admin.-tehnike posloveNe podleu nadlenosti sudskih i upravnih organa za dela izvrena u obavljanju funkcijaDuni da svedoe u sudskom i upravnom postupku

Posluno osoblje:Ne uivaju sudski imunitet, podleu jurisdikciji sudskih i upravnih organa drave prijemane smeju odbiti da svedoe

lanovi porodica:Samo srodnicima koji su lanovi njihovog domainstvaNe uivaju linu nepovredivost niti imunitet od nadlenosti sudskih i upravnih vlasti

Konzularna pota (valiza) i konzularni kuriri

Meunarodna zatita predstavnika dravaNajei oblik napada je atentat, politiki motivisano ubistvoTeko krivino deloAtentatorska klauzula (negiranje politikog karaktera atentata)U zemlji i inostranstvuDrave su dune da prue zatitu visokim zvannicimaKonvencija o meunarodno zatienim licima 1973.

Krug zatienih lica:ef drave, predsednik vlade, ministar inostranih poslova i lanovi porodice koji ga prate,Predstavnici, funkcioneri i druga slubena lica drava i MOotmica, ubistvo, napad...