DICIONRIO DE TERMOS LINGUSTICOS I-II
ASSOCIAO PORTUGUESA DE LINGUSTICA
INSTITUTO DE LINGUSTICA TERICA E COMPUTACIONAL
1 edio: 1992. Todos os direitos desta edio reservados por EDIES
COSMOS.
272 I F
$ Alfabeto Fontico Internacional International Phonetic
Alphabeth Alphabet Phontique International
Classificao: Fontica Definio: Um alfabeto fontico um conjunto de
smbolos que se destinam a representar graficamente os sons da
linguagem. O princpio bsico deste alfabeto ser unvoco: cada smbolo
representa um som da linguagem e s o representa a ele e o som s
pode ser representado por esse smbolo fontico. Por vezes, factores
de ordem lingustica determinam opes ligeiramente diferentes na
transcrio de um mesmo som, atravs de diferentes combinaes de
smbolos e diacrticos que importa aferir e definir. O Alfabeto
Fontico Internacional tem como objectivo incluir smbolos e
diacrticos que permitam uma descrio completa de todas as lnguas
conhecidas. Fonte: MARTINS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------249
I F $ Associao Fontica Internacional International Phonetic
Association Association Phontique Internationale
Classificao: Fontica Definio: Organizao fundada em 1886 por um
grupo de foneticistas europeus, com o intuito
de promover o estudo da fontica. Esta associao publicou em 1889
o Alfabeto Fontico Internacional, o qual, de uma forma modificada e
expandida, hoje o sistema de transcrio fontica mais utilizado.
Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------3547
$ Crculo I F school cercle
Termos Relacionados: 3548 funcionalismo 3546 glossemtica
Classificao: Termos Gerais Definio: Termo que designa um grupo de
estudiosos que se reunem para desenvolver trabalhos no campo da
cincia e da filosofia, orientados por princpios e mtodos comuns. O
Crculo pode igualmente designar-se como Escola. Exemplos: Crculo
Lingustico de Praga; Crculo Lingustico de Copenhague.
-------------------------------------------------------------------------------2621
$ Escola de Boston Classificao: Psicolingustica Definio: Escola em
que foi elaborado o exame diagnstico de afasia de Boston (BDAE).Os
autores deste diagnstico defendem que os doentes afsicos podem ser
classificados segundo a parte do hemisfrio esquerdo que se encontra
lesionada. Esta teoria conhecida como a teoria locacionista, j que
os seus defensores se propem localizar a parte lesionada do crebro.
A Escola de Boston prope sete tipos principais de afasia e quatro
tipos de afasia pura. Os tipos principais de afasia so: afasia de
Broca, afasia de Wernicke, afasia de conduo, anomia, afasia, afasia
motora transcortical, afasia sensorial transcortical, alexia e
agrafia. As afasias reconhecidas como puras so: afemia, surdez
verbal, alexia pura e agrafia pura. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------350
Ab I F $ Hertz $ Hz hertz hertz
Termos Relacionados: 238 frequncia 1308 onda sonora Classificao:
Fontica Definio: Unidade de medida da frequncia de uma onda sonora.
D-nos a medida da velocidade de vibrao correspondente ao nmero de
ciclos por segundo. Fonte: CLDRAN (1984).
-------------------------------------------------------------------------------1188
$ MOT I mot
Termos Relacionados: 662 fonologia mtrica 1144 nvel prosdico
Classificao: Fonologia Definio: Conceito da fonologia mtrica que
indica o nvel prosdico ocupado pelas palavras com categoria
lexical. Fonte: HOGG & Mc CULLY (1987).
-------------------------------------------------------------------------------2652
$ Makaton Termos Relacionados: 2523 sistema gestual Classificao:
Psicolingustica Definio: Trata-se de uma linguagem gestual
construda por Margeret Walker, em 1977, para adultos deficientes
mentais. Contm cerca de trezentos e cinquenta vocbulos inseridos em
nove estdios de desenvolvimento e a nica linguagem gestual que
segue de perto a aquisio normal do vocabulrio. A aprendizagem desta
linguagem aumenta o contacto ocular, a ateno, a sociabilidade, a
vocalizao e a linguagem expressiva. Longe de interferir na aquisio
da fala e da linguagem, pode mesmo encoraj-la. Fonte: MORRIS
(1988).
--------------------------------------------------------------------------------
3674 $ PRO I F PRO PRO
Termos Relacionados: 3525 teoria do controlo Classificao:
Sintaxe Definio: Categoria vazia que funciona, tipicamente, como o
sujeito das oraes infinitivas no flexionadas. PRO pode ter
referncia arbitrria, por exemplo, na frase "no claro o que PRO
fazer"; e pode ser controlado por um SN argumento da orao
principal, por exemplo, na frase "o Joo prefere PRO ir ao cinema".
Fonte: CHOMSKY (1981).
-------------------------------------------------------------------------------3551
$ Port Royal I F Port Royal Port Royal
Termos Relacionados: 3407 gramtica filosfica 3401 gramtica
universal Classificao: Termos Gerais Definio: Escola filosfica
francesa fundada em princpios do sculo XVII, onde se desenvolveram
algumas bases do cartesianismo e no mbito da qual surgiu a
Grammaire Gnrale et Raisonne, da autoria de Arnauld e Lancelot. Com
esta obra os autores propem-se mostrar os aspectos comuns e
especficos das lnguas do mundo, postulando a existncia de
estruturas bsicas, ocultas sob a aparncia exterior dos sons, que
reflectem a forma de pensar. A Grammaire Gnrale et Raisonne deu
origem ao aparecimento de gramticas filosficas em vrias lnguas. Em
Portugal s em 1822 surgiu a nica gramtica filosfica do portugus, da
autoria de Jernimo Soares Barbosa.
-------------------------------------------------------------------------------2572
$ rea de Broca I F Broca 's area centre de Broca
Sinnimos: 2812 centro de Broca
Termos Relacionados: 2455 afasia 2588 afasia de Broca 2586
afasia expressiva 2584 afasia motora 2570 afemia Classificao:
Psicolingustica Definio: rea do crebro que, quando lesada, leva a
perda da linguagem falada (afemia). Esta rea abrange a terceira
circunvoluo frontal do lado esquerdo do crebro nas pessoas dextras.
Regula os movimentos da lngua, boca e laringe. Fonte: MORRIS
(1988).
-------------------------------------------------------------------------------2814
$ rea de Wernicke Termos Relacionados: 2455 afasia 2588 afasia de
Broca 2459 afasia de Wernicke 2587 afasia de conduo 2847 afasia
fluente Classificao: Psicolingustica Definio: rea do crebro que,
quando lesada, leva perda da compreenso da fala e a perturbaes na
sua produo. Esta rea abrange o segundo "gyrus" temporal, na parte
posterior do hemisfrio esquerdo do crebro nas pessoas destras.
Fonte: LIEBERMAN (1984).
-------------------------------------------------------------------------------1159
$ rea supraglotal I supraglotal area
Termos Relacionados: 225 glote Classificao: Fontica Definio:
Termo genrico utilizado em fontica para referir toda a rea do
tracto vocal que se encontra acima da glote.
Fonte: ISTRE (1983).
-------------------------------------------------------------------------------1423
$ rvore I F tree arbre
Sinnimos: 1422 diagrama em rvore 1421 indicador sintagmtico
Classificao: Sintaxe Definio: Diagrama que representa uma estrutura
sintctica. composto por ns que dominam outros ns na extremidade dos
ramos ligados aos ns mais altos na estrutura. Na rvore (tambm
denominada indicador sintagmtico ou diagrama em rvore) h um n
inicial, ns intermdios e ns terminais. A cada n corresponde uma
etiqueta, que segundo a teoria X-barra, simboliza uma projeco
mxima, ou sintagma, uma projeco intermdia, ou X-barra, e uma
categoria X-zero. Os ns terminais so os elementos lexicais ou
funcionais que correspondem s etiquetas das categorias X-zero.
Fonte: CHOMSKY (1981).
-------------------------------------------------------------------------------756
I $ rvore genealgica family tree genealogical tree
Termos Relacionados: 757 famlia de lnguas 758 genealogia 759
parentesco de lnguas Classificao: Lingustica Histrica Definio:
Modelo de representao das famlias de lnguas, usado no mbito da
lingustica ou gramtica comparadas. Fonte: HOCK (1986) / ANDERSON
(1973) / BYNON (1977).
-------------------------------------------------------------------------------459
$ rvore genealgica
I F
family tree arbre gnalogique
Sinnimos: 460 estema Termos Relacionados: 1889 edio lachmaniana
509 estemtica Classificao: Filologia Definio: Representao
esquemtica das relaes de conexo e derivao que se estabelecem entre
os testemunhos de uma tradio. A rvore genealgica (ou estema) tem
uma funo prtica e um significado histrico, uma vez que representa
as vicissitudes histricas do texto transmitido. Para representar os
testemunhos que no sobreviveram costume recorrer-se a siglas do
alfabeto grego e, para os que se conservaram recorre-se s siglas do
alfabeto latino. Fonte: RONCAGLIA (1975).
-------------------------------------------------------------------------------587
I $ rvore mtrica metrical tree
Termos Relacionados: 613 grelha mtrica 623 p 632 slaba terminal
622 slaba zero Classificao: Fonologia Prosdia Definio: Representao
esquemtica de uma estrutura acentual que visa mostrar a relativa
proeminncia que cada constituinte possui sobre os seus ns irmos,
interpretando os contituintes mais proeminentes como fortes e os
outros como fracos. Uma vez que em fonologia mtrica as relaes so
sempre definidas em termos de mais forte e mais fraco, as rvores
mtricas devem sempre e unicamente possuir ramificaes binrias e os
ns-irmos devem estar sempre numa relao forte/fraco. Fonte: HOGG
& Mc CULLY (1987).
-------------------------------------------------------------------------------2843
$ mbito de um operador
I F
scope champ porte
Sinnimos: 2703 escopo Classificao: Semntica Definio: Por mbito
ou escopo de um operador, quer seja um conector ou um
quantificador, entende-se a parte da frmula que est dentro do seu
domnio de operao. Esta normalmente indicada por parnteses. Exemplo:
existem livros interessantes e aborrecidos. a = ser um livro x -
varivel b = ser interessante - quantificador existencial c = ser
aborrecido & - conjuno ( x) (ax & bx) & ( x) (ax &
cx) Fonte: LYONS (1977).
-------------------------------------------------------------------------------3
I F $ abaixamento lowering abaissement
Sinnimos: 132 abertura Termos Relacionados: 135 fechamento
Classificao: Lingustica Histrica Fonologia Definio: Evoluo ou
alterao de um segmento voclico [+alt] para [-alt] ou de um segmento
[-bx] para [+bx]. Fonte: HOCK (1986).
-------------------------------------------------------------------------------2097
$ abaixamento de tom I downstep
Termos Relacionados: 666 amplitude acentual 664 traos tonais
Classificao: Fonologia Prosdia Definio: Abaixamento de uma srie de
tons altos ou de uma srie de acentos pr-nucleares. Fonte:
CRUTTENDEN (1986).
-------------------------------------------------------------------------------247
I F $ abertura aperture opening aperture
Classificao: Fontica Definio: Grau de afastamento dos orgos
articulatrios durante a produo de um determinado som. Est na base
dos traos fonticos de classe maior que permitem a subdiviso dos
sons em vogais, consoantes, obstruintes, soantes, glides e lquidas.
Na classificao fontica tradicional distinguem-se ainda outras
subclasses de sons, em funo do grau de afastamento/abertura.
Exemplos: vogais abertas como [a] e fechadas como [i]. Fonte:
CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------132
I F $ abertura slit aperture
Sinnimos: 3 abaixamento Termos Relacionados: 135 fechamento
Classificao: Lingustica Histrica Fonologia Definio: Evoluo ou
alterao de um segmento voclico [+alt] para [-alt] ou de um segmento
[-bx] para [+bx].
Fonte: HOCK (1986).
-------------------------------------------------------------------------------2845
$ abordagem proposicional I propositional approach
Termos Relacionados: 2890 gramticas de base semntica
Classificao: Psicolingustica Definio: Adaptao da gramtica do caso
(Fillmore, 1968) em que o significado de uma frase representado por
uma ou mais proposies, cada uma delas consistindo numa unidade
verbal e um ou mais nomes. Expresses sinnimas so representadas pela
mesma proposio. Embora investigadores como Kintsch e Keenan (1973)
tenham tentado provar a sua realidade psicolgica, no se explicou
ainda como que vrias proposies se relacionam entre si numa frase ou
como se passa dessas para o que de facto produzido. Fonte: CLARK
& CLARK (1977) / FILLMORE (1968).
-------------------------------------------------------------------------------148
I F $ abreviao abbreviation clipping abrviation
Termos Relacionados: 149 elipse 3251 termo abreviado
Classificao: Lingustica Histrica Lexicologia Terminologia Definio:
Representao de uma unidade atravs de uma parte dessa unidade. A
abreviao de uma palavra consiste na supresso de um seu segmento.
Exemplo: metropolitano > metro. Fonte: HOCK (1986) /
BOUTIN-QUESNEL et alii (1985).
-------------------------------------------------------------------------------1874
$ abreviatura
I F
abbreviation abrviation
Termos Relacionados: 497 edio diplomtica
Classificao: Lexicologia Terminologia Definio: Grafia que
permite economizar o espao ou o tempo necessrios para a escrita de
uma palavra, mediante a omisso de certas letras; as letras omitidas
podem, eventualmente, ser substitudas por um sinal convencional.
Fonte: MUZERELLE (1985).
-------------------------------------------------------------------------------3510
$ absoro de caso I F case absortion absortion de cas
Termos Relacionados: 1846 caso 1844 teoria do caso Classificao:
Sintaxe Definio: Nas construes em que o verbo transitivo no atribui
caso a um SN na posio de objecto directo considera-se que se
verifica um fenmeno de absoro de caso. Por exemplo, a morfologia
passiva retm o caso estrutural (acusativo) necessrio legitimao do
morfema passivo, razo pela qual no o pode atribuir ao objecto
directo que manifesta caso nominativo. Fonte: CHOMSKY (1981).
-------------------------------------------------------------------------------2452
$ acatafasia I syntactic aphasia
Sinnimos: 2453 afasia sintctica Termos Relacionados: 2455 afasia
2586 afasia expressiva
Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia expressiva
que se caracteriza pela incapacidade de juntar correctamente
palavras e frases. Fonte: CHAPLIN (1981) / COUTINHO (1957).
-------------------------------------------------------------------------------3368
$ aceitabilidade I F acceptability acceptabilit
Termos Relacionados: 3369 gramaticalidade Classificao: Termos
Gerais Definio: Diz-se que um enunciado aceitvel quando o seu uso
considerado normal ou possvel pelos falantes nativos da lngua em
que produzido. Este juzo depende, no entanto, de variveis como o
contexto de produo do enunciado ou a variedade lingustica -
regional ou social - dos falantes. Embora este conceito surja por
vezes relacionado com o de gramaticalidade, eles no se pressupem
reciprocamente. Do ponto de vista da gramtica generativa, a
aceitabilidade analisada em termos de performance enquanto a
gramaticalidade o em termos de competncia. Fonte: CHOMSKY (1965).
-------------------------------------------------------------------------------3036
$ aceitabilidade terminolgica I F evaluation of terms accptabilit
terminologique
Sinnimos: 3284 ponderao Classificao: Terminologia Definio:
Avaliao de um termo em funo de critrios pr-estabelecidos e que se
exprime segundo uma determinada escala. Fonte: BOUTIN-QUESNEL et
alii (1985). / LERAT (1987).
--------------------------------------------------------------------------------
376 I F
$ acento stress accent
Termos Relacionados: 379 acento fixo 380 acento livre 285 acento
nuclear 377 acento principal 378 acento secundrio Classificao:
Fontica Fonologia Prosdia Definio: Grau de proeminncia de uma vogal
ou slaba numa determinada sequncia fontica. De um modo geral,
faz-se a distino entre vogais (ou slabas) acentuadas e no
acentuadas, considerando que as primeiras so mais proeminentes que
as ltimas. Esta proeminncia pode ser devida a um aumento de
intensidade (acento de intensidade), de durao (acento de
quantidade) ou de altura (acento de altura) ou ainda a uma conjugao
destas trs propriedades. As sequncias fonticas portadoras de acento
podem ser palavras, constituintes ou frases, distinguindose
habitualmente o acento de palavra do acento nuclear e do acento de
frase. Em qualquer destes nveis podem admitir-se diferentes graus
de proeminncia (graus de acento). Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------584
I F $ acento contrastivo contrastive stress accent contrastif
Sinnimos: 583 acento de frase Termos Relacionados: 1905 acento
de insistncia 588 acento enftico Classificao: Prosdia Fontica
Fonologia Definio: Acento que permite distinguir diferentes graus
de nfase ou de contraste dentro da frase. Exemplo: o homem ALTO
parece irritado.
Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------583
I F $ acento de frase phrase stress sentence stress accent de
phrase
Sinnimos: 584 acento contrastivo Termos Relacionados: 1905
acento de insistncia 588 acento enftico Classificao: Prosdia
Fontica Fonologia Definio: Acento que permite distinguir diferentes
graus de nfase ou de contraste dentro da frase. Exemplo: o homem
ALTO parece irritado. Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------1905
$ acento de insistncia I contrastive stress sentence accent stress
expressing contrast
Termos Relacionados: 584 acento contrastivo 588 acento enftico
Classificao: Fontica Fonologia Prosdia Definio: Marcao de
proeminncia num dado domnio (geralmente frsico) com funo enftica,
expressiva ou contrastiva. Fonte: MARTINS (1988) / CUTLER &
LADD (1983).
--------------------------------------------------------------------------------
1904 $ acento de intensidade I stress accent
Termos Relacionados: 604 proeminncia Classificao: Fontica
Fonologia Prosdia Definio: Acento em que o parmetro determinante
para tornar a slaba acusticamente proeminente a intensidade. Fonte:
MARTINS (1988) / CUTLER & LADD (1983).
-------------------------------------------------------------------------------581
I F $ acento de palavra word stress accent de mot
Sinnimos: 582 acento lexical Classificao: Prosdia Fontica
Fonologia Definio: Acento que incide sobre a slaba que, na palavra,
apresenta proeminncia relativamente s restantes. O lugar do acento
de palavra (ou acento lexical) estabelece, em certas circunstncias,
distino entre palavras. Exemplo: DUvida / duVida. Fonte: MATEUS et
alii (1983).
-------------------------------------------------------------------------------588
I F $ acento enftico emphatic stress accent emphatique
Termos Relacionados: 585 acento primrio 378 acento secundrio
Classificao: Prosdia
Fonologia Definio: Acento que est relacionado com factores
pragmticos e que pode incidir sobre slabas no acentuadas ou
palavras que pertencem a classes cujos elementos so normalmente no
acentuados (por exemplo conjunes ou preposies). A principal funo do
acento enftico a de chamar a ateno para acontecimentos, objectos,
crenas, et que o locutor considera dignos de nota. Sempre que
ocorre o acento enftico, ele sobrepe-se ao acento primrio. Fonte:
HOGG & Mc CULLY (1987).
-------------------------------------------------------------------------------379
I F $ acento fixo bound stress fixed stress accent fixe
Termos Relacionados: 380 acento livre 285 acento nuclear
Classificao: Fonologia Prosdia Definio: Acento que recai sempre
sobre a mesma slaba da palavra , independentemente da sua natureza
morfolgica. So lnguas de acento fixo, por exemplo, o checo (em que
o acento recai na primeira slaba) ou o francs (em que o acento
recai na ltima slaba). Fonte: MATEUS et alii (1983).
-------------------------------------------------------------------------------1903
$ acento fonolgico I phonological stress
Termos Relacionados: 584 acento contrastivo 581 acento de
palavra 582 acento lexical Classificao: Fontica Fonologia Prosdia
Definio: O acento tem valor fonolgico quando a mudana de lugar do
acento implica uma
mudana de sentido, i. e., quando pares de palavras se opem
distintivamente devido a uma variao na posio do acento. Fonte:
MARTINS (1988) / CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------582
I F $ acento lexical lexical stress accent lexical
Sinnimos: 581 acento de palavra Classificao: Prosdia Fontica
Fonologia Definio: Acento que incide sobre a slaba que, na palavra,
apresenta proeminncia relativamente s restantes. O lugar do acento
de palavra (ou acento lexical) estabelece, em certas circunstncias,
distino entre palavras. Exemplo: DUvida / duVida. Fonte: MATEUS et
alii (1983).
-------------------------------------------------------------------------------380
I F $ acento livre free stress accent libre
Termos Relacionados: 376 acento 379 acento fixo 285 acento
nuclear 601 slaba Classificao: Fonologia Prosdia Definio: Acento
que pode incidir em qualquer das slabas da palavra de acordo com a
natureza morfolgica da sua constituio interna. O russo uma lngua de
acento livre. O portugus uma lngua que, na maioria das palavras,
tambm apresenta acento livre. Exemplo: FAlo, faLAva, faLvamos.
Fonte: MATEUS et alii (1983).
--------------------------------------------------------------------------------
285 I F
$ acento nuclear nuclear stress accent nuclaire
Termos Relacionados: 583 acento de frase 377 acento principal
580 graus de acento Classificao: Fontica Fonologia Prosdia Definio:
Quando um sintagma (como um grupo nominal ou verbal) apresenta mais
do que um acento de palavra e desde que no haja um acento enftico
nessa sequncia, o acento mais direita torna-se mais "pesado" e
denominado acento nuclear (clube de futeBOL; igualdade absoLUta).
Sendo assim, o acento nuclear passa a ser o acento principal da
sequncia. Fonte: CHOMSKY & HALLE (1968b).
-------------------------------------------------------------------------------585
I F $ acento primrio primary stress accent primaire
Sinnimos: 377 acento principal Termos Relacionados: 587 rvore
mtrica 378 acento secundrio 586 slaba acentuada Classificao:
Prosdia Fontica Fonologia Definio: Acento mais forte da palavra ou
da frase. Proeminncia relativa apresentada pela slaba acentuada
(exemplo: CAsas). Na fonologia mtrica o acento principal (ou acento
prim'ario) dominado, na rvore mtrica por ns fortes em todos nveis.
Fonte: MATEUS et alii (1983).
--------------------------------------------------------------------------------
377 I F
$ acento principal primary stress accent principal
Sinnimos: 585 acento primrio Termos Relacionados: 587 rvore
mtrica 378 acento secundrio 586 slaba acentuada Classificao:
Prosdia Fontica Fonologia Definio: Acento mais forte da palavra ou
da frase. Proeminncia relativa apresentada pela slaba acentuada
(exemplo: CAsas). Na fonologia mtrica o acento principal (ou acento
prim'ario) dominado, na rvore mtrica por ns fortes em todos nveis.
Fonte: MATEUS et alii (1983).
-------------------------------------------------------------------------------378
I F $ acento secundrio secondary stress accent secondaire
Termos Relacionados: 587 rvore mtrica 585 acento primrio 586
slaba acentuada Classificao: Prosdia Fontica Fonologia Definio:
Acento que incide sobre uma vogal que no recebe o acento principal.
Em portugus, s as vogais pretnicas podem apresentar acento
secundrio no domnio da palavra (ex: FORtemente). Na fonologia
mtrica, o acento secundrio incide sobre uma slaba que, numa rvore
mtrica, apenas dominada por ns fortes. Fonte: MATEUS et alii
(1983).
-------------------------------------------------------------------------------1143
$ acento silencioso
I
silent stress
Classificao: Fonologia Prosdia Definio: Modo como se referem os
casos em que embora no seja pronunciada uma slaba acentuada, se
mantm no entanto as intuies dos falantes em relao a essa mesma
slaba. O exemplo habitualmente citado a verso abreviada de "thank
you" [kjw], que se considera o resduo no acentuado de uma combinao
no pronunciada de "acentuado + no acentuado". Fonte: CRYSTAL
(1980a).
-------------------------------------------------------------------------------1133
$ acentuao I F accentuation accentuation
Termos Relacionados: 376 acento Classificao: Fonologia Prosdia
Definio: Peso relativo que as slabas podem tomar num dado estilo de
linguagem falada. Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------2964
$ acesso lexical I lexical access
Termos Relacionados: 2974 modelos de acesso lexical 2980
reconhecimento de palavra Classificao: Psicolingustica Definio:
Processo de recuperao de uma palavra do lxico mental com base em
informao perceptual e contextual de modo a torn-la candidata ao
reconhecimento. Apesar de a designao 'acesso lexical' aparecer por
vezes como sinnima de 'reconhecimento de palavra ', importante
distingui-las. Fonte: GARNHAM (1985).
-------------------------------------------------------------------------------395
I $ acomodao accommodation
Termos Relacionados: 394 aculturao lingustica 397 alienao
lingustica Classificao: Sociolingustica Definio: Adaptao do
discurso de um indivduo s caractersticas do discurso do seu
interlocutor. Fonte: RICHARDS, PLATT & WEBER (1985).
-------------------------------------------------------------------------------1785
$ acordo Ab I F $ AC AGR agreement accord
Sinnimos: 1579 concordncia Classificao: Sintaxe Morfologia
Definio: Termo que refere uma relao formal entre elementos, de
acordo com a qual a forma de uma palavra requer uma forma
correspondente de uma outra. Em portugus, o verbo concorda com o
sujeito em pessoa e nmero; o adjectivo em posio predicativa
concorda com o sujeito em gnero e nmero; e o adjectivo em posio
atributiva, bem como os determinantes e quantificadores, concordam
em gnero e nmero com o ncleo nominal da construo a que pertencem. o
ncleo do sintagma acordo ou sintagma concordncia. Fonte: MATEUS et
alii (1983).
-------------------------------------------------------------------------------3701
$ acordo espec-ncleo I espec-head agreement
Classificao:
Sintaxe Definio: Relao formal que se verifica no interior de uma
projeco mxima, ou sintagma, entre o especificador e o ncleo.
Exemplo: nas frases verifica-se uma partilha de traos entre o SN
sujeito, especificador de FLEX, e o ncleo da frase (FLEX). Fonte:
CHOMSKY (1986).
-------------------------------------------------------------------------------4
I $ acrescentamento insertion
Sinnimos: 138 insero Termos Relacionados: 6 epntese 7 paragoge 5
prtese Classificao: Lingustica Histrica Definio: Qualquer evoluo em
que um novo segmento fontico passa a ser articulado, em posio
inicial, medial ou final de palavra. Fonte: HOCK (1986).
-------------------------------------------------------------------------------151
I F $ acrnimo acronym acronyme
Termos Relacionados: 1874 abreviatura 150 acronmia 3238 sigla
Classificao: Morfologia Lexicologia Terminologia Definio: Termo
complexo abreviado, formado de letras ou grupos de letras de uma
palavra ou sequncia de palavras, que se pronuncia como uma palavra.
Exemplos: EPAL, EUROTRA.
-------------------------------------------------------------------------------2191
$ acrografia I acrography
Termos Relacionados: 2192 braquigrafia 2161 nome prprio
Classificao: Lexicologia Definio: Grafia, em abreviatura, de uma
locuo por meio das letras iniciais das palavras componentes, que
formam em conjunto um nome prprio. Por exemplo, Ministrio da Educao
e Cultura - M.E.C. H hesitao em escrever as iniciais separadas por
ponto (U.S.A.) ou no (USA). Fonte: CMARA (1984).
-------------------------------------------------------------------------------387
I $ acrolecto acrolect
Termos Relacionados: 388 basilecto 389 mesolecto Classificao:
Sociolingustica Definio: Variedade do contnuo crioulo mais prxima
do superstrato ao qual tende a assimilar-se. Fonte: MUHLHAUSLER
(1986).
-------------------------------------------------------------------------------150
F $ acronmia acronymie
Termos Relacionados: 151 acrnimo Classificao: Lexicologia
Terminologia Morfologia
Definio: Processo de formao de acrnimos.
-------------------------------------------------------------------------------679
I F $ acto de enunciao utterance act acte d'nonciation
Sinnimos: 713 acto enunciador Termos Relacionados: 680 acto
ilocutrio 682 acto perlocutrio 681 acto proposicional Classificao:
Pragmtica Definio: Um dos quatro tipos de actos que, segundo
Searle, so realizados num acto de fala. a enunciao de palavras e
frases independentemente do seu significado. Fonte: SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------683
I F $ acto de fala speech act acte de langage
Sinnimos: 685 acto de linguagem 684 acto lingustico Termos
Relacionados: 686 acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio
Classificao: Pragmtica Definio: Aco realizada por um falante atravs
de um enunciado, considerando as intenes da sua realizao e os
efeitos que visa alcanar no alocutrio. Segundo Austin, este acto
envolve a produo de um acto locutrio, de um acto ilocutrio e de um
acto perlocutrio. Na teorizao de Searle esta classificao no entanto
quadripartida: acto de enunciao, acto proposicional, acto ilocutrio
e acto perlocutrio. O termo sobretudo associado noo de acto
ilocutrio, cujo valor adquire.
Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------686
I F $ acto de fala indirecto indirect speech act acte de parole
indirect
Termos Relacionados: 683 acto de fala 680 acto ilocutrio 687
princpio de cooperao Classificao: Pragmtica Definio: Termo que
refere a realizao de um acto ilocutrio por meio da realizao de
outro; por exemplo, enunciar uma pergunta para fazer um pedido: A :
Tens horas? B : 6 e 10. Nos actos de fala indirectos o falante
comunica ao interlocutor mais do que de facto diz; a sua produo e a
sua compreenso esto intimamente ligadas ao chamado princpio de
cooperao. Fonte: SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------685
I F $ acto de linguagem speech act acte de langage
Sinnimos: 683 acto de fala 684 acto lingustico Termos
Relacionados: 686 acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio
Classificao: Pragmtica Definio: Aco realizada por um falante atravs
de um enunciado, considerando as intenes da sua realizao e os
efeitos que visa alcanar no alocutrio. Segundo Austin, este acto
envolve a produo de um acto locutrio, de um acto ilocutrio e de um
acto perlocutrio. Na teorizao de Searle esta classificao no entanto
quadripartida: acto de enunciao, acto proposicional, acto ilocutrio
e acto perlocutrio. O termo sobretudo associado noo de acto
ilocutrio, cujo valor adquire. Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE
(1969).
-------------------------------------------------------------------------------688
I F $ acto de predicao act of predication prdication
Termos Relacionados: 689 acto de referncia 680 acto ilocutrio
681 acto proposicional Classificao: Pragmtica Definio: Parte do
acto ilocutrio que determina o contedo aplicado ao objecto de que
queremos falar. Um sujeito realiza um acto de predicao quando
enuncia algo (predicao) relativamente coisa referida no acto de
referncia. A prtica conjunta de um acto de referncia e de um acto
de predicao constitui um acto proposicional e a base para a prtica
dos actos ilocutrios. Fonte: SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------689
I F $ acto de referncia act of reference acte de rfrence
Termos Relacionados: 688 acto de predicao 680 acto ilocutrio 681
acto proposicional Classificao: Pragmtica Definio: Parte do acto
ilocutrio que determina a coisa de que queremos falar. Diz-se que
um sujeito realiza um acto de referncia quando enuncia uma expresso
que identifica um objecto entre vrios. prtica conjunta de um acto
de referncia e de um acto de predicao (aquilo que se diz sobre a
coisa referida) chama-se acto proposicional. Fonte: SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------946
I $ acto elocutrio illocutionary act
F
acte illocutoire
Sinnimos: 695 acto ilocucionrio 696 acto ilocutivo 680 acto
ilocutrio Termos Relacionados: 679 acto de enunciao 697 acto
locutrio 682 acto perlocutrio 681 acto proposicional Classificao:
Pragmtica Definio: Um dos quatro tipos de actos que, segundo
Searle, so realizados num acto de fala. a aco realizada por um
locutor com um enunciado: prometer, ameaar, convidar, etc. O termo
foi introduzido por Austin, mas a Searle que se deve a actual
classificao dos actos ilocutrios em seis categorias: assertivos,
compromissivos, directivos, expressivos, declarativos e
declarativos assertivos. Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------713
I F $ acto enunciador utterance act acte d'nonciation
Sinnimos: 679 acto de enunciao Termos Relacionados: 680 acto
ilocutrio 682 acto perlocutrio 681 acto proposicional Classificao:
Pragmtica Definio: Um dos quatro tipos de actos que, segundo
Searle, so realizados num acto de fala. a enunciao de palavras e
frases independentemente do seu significado. Fonte: SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------690
I $ acto ftico phatic act
F
acte phatique
Termos Relacionados: 683 acto de fala 691 acto fontico 692 acto
rtico 693 fema Classificao: Pragmtica Definio: Na teorizao
austiniana designa-se por acto ftico o acto de enunciar palavras de
uma lngua. A realizao de um acto ftico implica a realizao de um
acto fontico; o contrrio no verdadeiro. Ao realizar actos fticos, o
falante produz femas. Fonte: AUSTIN (1962).
-------------------------------------------------------------------------------691
I F $ acto fontico phonetic act acte phontique
Termos Relacionados: 683 acto de fala 690 acto ftico 692 acto
rtico Classificao: Pragmtica Definio: Na terminologia de Austin
este tipo de acto consiste na simples articulao de sons por um
falante, distinguindo-se por isso mesmo de acto ftico, i. e., o
acto de enunciar certas palavras de uma lngua. A realizao de um
acto ftico implica a realizao de um acto fontico; o contrrio no
verdadeiro. O produto da realizao de um acto fontico o fone. Fonte:
AUSTIN (1962).
-------------------------------------------------------------------------------695
I F $ acto ilocucionrio illocutionary act acte illocutionnaire
Sinnimos: 946 acto elocutrio 696 acto ilocutivo 680 acto
ilocutrio
Termos Relacionados: 679 acto de enunciao 697 acto locutrio 682
acto perlocutrio 681 acto proposicional Classificao: Pragmtica
Definio: Um dos quatro tipos de actos que, segundo Searle, so
realizados num acto de fala. a aco realizada por um locutor com um
enunciado: prometer, ameaar, convidar, etc. O termo foi introduzido
por Austin, mas a Searle que se deve a actual classificao dos actos
ilocutrios em seis categorias: assertivos, compromissivos,
directivos, expressivos, declarativos e declarativos assertivos.
Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------696
I F $ acto ilocutivo illocutionary act acte illocutoire
Sinnimos: 946 acto elocutrio 695 acto ilocucionrio 680 acto
ilocutrio Termos Relacionados: 679 acto de enunciao 697 acto
locutrio 682 acto perlocutrio 681 acto proposicional Classificao:
Pragmtica Definio: Um dos quatro tipos de actos que, segundo
Searle, so realizados num acto de fala. a aco realizada por um
locutor com um enunciado: prometer, ameaar, convidar, etc. O termo
foi introduzido por Austin, mas a Searle que se deve a actual
classificao dos actos ilocutrios em seis categorias: assertivos,
compromissivos, directivos, expressivos, declarativos e
declarativos assertivos. Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------680
I $ acto ilocutrio illocutionary act
F
acte illocutionnaire
Sinnimos: 946 acto elocutrio 695 acto ilocucionrio 696 acto
ilocutivo Termos Relacionados: 679 acto de enunciao 697 acto
locutrio 682 acto perlocutrio 681 acto proposicional Classificao:
Pragmtica Definio: Um dos quatro tipos de actos que, segundo
Searle, so realizados num acto de fala. a aco realizada por um
locutor com um enunciado: prometer, ameaar, convidar, etc. O termo
foi introduzido por Austin, mas a Searle que se deve a actual
classificao dos actos ilocutrios em seis categorias: assertivos,
compromissivos, directivos, expressivos, declarativos e
declarativos assertivos. Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------698
I F $ acto ilocutrio assertivo assertive illocutionary act acte
illocutionnaire d'assertion acte illocutoire assertif
Sinnimos: 699 acto ilocutrio representativo Termos Relacionados:
683 acto de fala 686 acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio
Classificao: Pragmtica Definio: Acto ilocutrio sujeito dimenso que
inclui os parmetros verdadeiro e falso, pois o seu objectivo
consiste em relacionar o locutor com o valor de verdade da proposio
expressa no enunciado. Numa primeira fase da taxinomia dos actos
ilocutrios, Searle designou este tipo de actos por actos ilocutrios
representativos. Fonte: SEARLE (1979).
--------------------------------------------------------------------------------
703 I F
$ acto ilocutrio comissivo commissive illocutionary act acte
ilocutoire commissif
Sinnimos: 702 acto ilocutrio compromissivo Termos Relacionados:
683 acto de fala 686 acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio
Classificao: Pragmtica Definio: Acto ilocutrio que tem como
objectivo fazer com que o locutor se comprometa a realizar uma aco,
cujo teor expresso pelo contedo proposicional do enunciado.
Exemplos destes actos ilocutrios so jurar, prometer,
comprometer-se, ameaar, etc. De salientar que este tipo de acto o
nico que Searle retm da tentativa de classificao geral dos actos
ilocutrios proposta por Austin, alterando os outros (veredictivos,
exercitivos, comportamentais e expositivos) para: assertivos,
expressivos, directivos, declarativos e declarativos assertivos.
Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------1126
$ acto ilocutrio comportamental I F behabitive illocutionary act
acte illocutoire comportatif
Termos Relacionados: 683 acto de fala 686 acto de fala indirecto
680 acto ilocutrio Classificao: Pragmtica Definio: De acordo com a
classificao geral dos actos ilocutrios em cinco categorias proposta
por Austin, um acto ilocutrio comportamental se com ele se
expressar uma reaco relativamente ao comportamento passado ou
presente de algum s suas aces, etc., sendo essa reaco a expresso de
verbos como, por ex., agradecer, felicitar, cumprimentar. De
importncia fundamental nos desenvolvimentos posteriores da teoria
dos actos da fala, a proposta de classificao austiniana , no
entanto, secundria, face proposta mais recente de Searle que da
classificao austiniana apenas retm os actos ilocutrios
compromissivos, alterando os outros para: assertivos, expressivos,
directivos, declarativos e
declarativos assertivos. Fonte: AUSTIN (1962).
-------------------------------------------------------------------------------702
I F $ acto ilocutrio compromissivo commissive illocutionary act
acte illocutoire promissif
Sinnimos: 703 acto ilocutrio comissivo Termos Relacionados: 683
acto de fala 686 acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio
Classificao: Pragmtica Definio: Acto ilocutrio que tem como
objectivo fazer com que o locutor se comprometa a realizar uma aco,
cujo teor expresso pelo contedo proposicional do enunciado.
Exemplos destes actos ilocutrios so jurar, prometer,
comprometer-se, ameaar, etc. De salientar que este tipo de acto o
nico que Searle retm da tentativa de classificao geral dos actos
ilocutrios proposta por Austin, alterando os outros (veredictivos,
exercitivos, comportamentais e expositivos) para: assertivos,
expressivos, directivos, declarativos e declarativos assertivos.
Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------704
I F $ acto ilocutrio declarativo declarative illocutionary act acte
illocutoire dclaratif
Sinnimos: 705 declarao Termos Relacionados: 683 acto de fala 686
acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio Classificao: Pragmtica
Definio: Acto ilocutrio cuja realizao garante a correspondncia
entre o contedo
proposicional do enunciado e a realidade, pois a realizao de uma
declarao faz com que o universo de referncia se altere, fazendo-o
coincidir com o contedo proposicional. Uma declarao a expresso da
sua prpria realidade. Estes actos so essencialmente institucionais,
pois exigem que o locutor e o(s) alocutrio(s) se encontrem em
posies sociais definidas: padre e noivos, patro e empregado, etc..
Fonte: SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------706
I F $ acto ilocutrio declarativo assertivo assertive declaration
acte illocutoire dclaratif assertif
Sinnimos: 707 acto ilocutrio declarativo representativo 708
declarao assertiva 709 declarao representativa Termos Relacionados:
686 acto de fala indirecto 698 acto ilocutrio assertivo 704 acto
ilocutrio declarativo Classificao: Pragmtica Definio: Acto
ilocutrio cujo sujeito se relaciona com o valor de verdade da
proposio expressa no enunciado, ao mesmo tempo que evidencia o seu
estatuto de criador de realidade, trazendo um novo estado de coisas
existncia. Por outras palavras, um acto ilocutrio deste tipo
apresenta fora ilocutria assertiva, mas o seu objectivo ilocutrio o
de uma declarao. A sua primeira designao foi a de acto ilocutrio
declarativo representativo. Fonte: SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------707
I $ acto ilocutrio declarativo representativo representative
declaration
Sinnimos: 706 acto ilocutrio declarativo assertivo 708 declarao
assertiva 709 declarao representativa Termos Relacionados: 686 acto
de fala indirecto 698 acto ilocutrio assertivo 704 acto ilocutrio
declarativo
Classificao: Pragmtica Definio: Acto ilocutrio cujo sujeito se
relaciona com o valor de verdade da proposio expressa no enunciado,
ao mesmo tempo que evidencia o seu estatuto de criador de
realidade, trazendo um novo estado de coisas existncia. Por outras
palavras, um acto ilocutrio deste tipo apresenta fora ilocutria
assertiva, mas o seu objectivo ilocutrio o de uma declarao. A sua
primeira designao foi a de acto ilocutrio declarativo
representativo. Fonte: SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------700
I F $ acto ilocutrio directivo directive illocutionary act acte
illocutoire directif
Termos Relacionados: 683 acto de fala 686 acto de fala indirecto
680 acto ilocutrio Classificao: Pragmtica Definio: Um acto
ilocutrio directivo tem como objectivo levar o alocutrio a realizar
uma aco determinada pelo reconhecimento do contedo proposicional do
enunciado. Exemplos: as frases imperativas, as perguntas. Fonte:
SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------1125
$ acto ilocutrio exercitivo I F exercitive illocutionary act acte
illocutoire exercitif
Termos Relacionados: 683 acto de fala 686 acto de fala indirecto
680 acto ilocutrio Classificao: Pragmtica Definio: De acordo com a
classificao geral dos actos ilocutrios em cinco categorias proposta
por Austin, um acto ilocutrio exercitivo se se traduzir pela
enunciao de um juzo, pelo expressar de uma deciso como exerccio
de um direito ou de poder. Inclui-se nesta classe o uso de verbos
como nomear, aconselhar, ordenar, etc.. De importncia fundamental
nos desenvolvimentos posteriores da teoria dos actos de fala, a
proposta de classificao austiniana , no entanto, secundria, face
proposta mais recente de Searle que da classificao austiniana
apenas retm os actos ilocutrios compromissivos, alterando os outros
para: assertivos, expressivos, directivos, declarativos e
declarativos assertivos. Fonte: AUSTIN (1962).
-------------------------------------------------------------------------------1127
$ acto ilocutrio expositivo I F expositive illocutionary act acte
illocutoire expositif
Termos Relacionados: 683 acto de fala 686 acto de fala indirecto
680 acto ilocutrio Classificao: Pragmtica Definio: De acordo com a
classificao geral dos actos ilocutrios em cinco categorias proposta
por Austin, um acto ilocutrio expositivo se consistir na exposio de
um ponto de vista, na expresso de argumentos relativamente a algo,
por meio da utilizao de verbos como, por exemplo, afirmar, negar,
testemunhar, jurar. De importncia fundamental nos desenvolvimentos
posteriores da teoria dos actos de fala, a proposta de classificao
austiniana , no entanto, secundria, face proposta mais recente de
Searle que da classificao austiniana apenas retm os actos
ilocutrios compromissivos, alterando os outros para: assertivos,
expressivos, directivos, declarativos e declarativos assertivos.
Fonte: AUSTIN (1962).
-------------------------------------------------------------------------------701
I F $ acto ilocutrio expressivo expressive illocutionary act acte
illocutoire expressif
Termos Relacionados: 683 acto de fala 686 acto de fala indirecto
680 acto ilocutrio Classificao: Pragmtica
Definio: Um acto ilocutrio expressivo tem como objectivo a
manifestao do estado psicolgico experimentado pelo locutor em relao
ao estado de coisas especificado no contedo proposicional. A
existncia de alguns actos expressivos depende da sua
institucionalidade, se entendermos que a sua prtica em certas
circunstncias definida pela tradio e pelas instituies sociais.
Fonte: SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------928
I F $ acto ilocutrio primrio primary illocutionary act acte
illocutoire primaire
Termos Relacionados: 686 acto de fala indirecto 856 implicatura
conversacional Classificao: Pragmtica Definio: A caracterstica
fundamental dos actos de fala indirectos radica no facto de o
falante realizar um acto ilocutrio por meio da realizao de outro,
i. e., o falante diz algo mais do que aquilo que literalmente diz.
Por exemplo, recusar um convite para ir ao cinema, afirmando a
necessidade de estudar para um exame: A: Vamos ao cinema? B: Tenho
de estudar para o exame. Diz-se ento que o acto ilocutrio de
recusar o convite primrio relativamente afirmao, que um acto
secundrio. Fonte: SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------699
I F $ acto ilocutrio representativo representative illocutionary
act acte illocutoire reprsentatif
Sinnimos: 698 acto ilocutrio assertivo Termos Relacionados: 683
acto de fala 686 acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio
Classificao: Pragmtica Definio: Acto ilocutrio sujeito dimenso que
inclui os parmetros verdadeiro e falso,
pois o seu objectivo consiste em relacionar o locutor com o
valor de verdade da proposio expressa no enunciado. Numa primeira
fase da taxinomia dos actos ilocutrios, Searle designou este tipo
de actos por actos ilocutrios representativos. Fonte: SEARLE
(1979).
-------------------------------------------------------------------------------929
I F $ acto ilocutrio secundrio secondary illocutionary act acte
illocutoire secondaire
Termos Relacionados: 686 acto de fala indirecto 856 implicatura
conversacional Classificao: Pragmtica Definio: Um acto ilocutrio
secundrio quando com ele o falante quer dizer algo mais do que
realmente disse, realizando assim um outro acto ilocutrio que se
constitui como o fundamental, primrio, da sua interveno. Estamos
pois perante casos de indireco em que por meio de um acto ilocutrio
(secundrio) o falante realiza outro (primrio). Exemplo: A: anda,
dou-te boleia. B: fao sero. Neste exemplo, a explicitao da futura
aco de B constitui um acto secundrio relativamente recusa da oferta
de A (o acto primrio). Fonte: SEARLE (1979).
-------------------------------------------------------------------------------1124
$ acto ilocutrio veredictivo I F veredictive illocutionary act acte
illocutoire veridictif
Termos Relacionados: 683 acto de fala 686 acto de fala indirecto
680 acto ilocutrio Classificao: Pragmtica Definio: De acordo com a
classificao geral dos actos ilocutrios em cinco categorias proposta
por Austin, um acto ilocutrio veredictivo se for a enunciao de um
veredicto, de uma concluso, oficial ou no, a partir de provas ou
razes que atestem o facto em questo. Pode ser um acto judicial, mas
tambm uma estimativa, um parecer, etc.. De importncia fundamental
nos desenvolvimentos posteriores da teoria dos actos de fala, a
proposta de classificao austiniana
, no entanto, secundria, face proposta mais recente de Searle
que da classificao austiniana apenas retm os actos ilocutrios
compromissivos, alterando os outros para: assertivos, expressivos,
directivos, declarativos e declarativos assertivos. Fonte: AUSTIN
(1962).
-------------------------------------------------------------------------------684
I F $ acto lingustico speech act acte de langage
Sinnimos: 683 acto de fala 685 acto de linguagem Termos
Relacionados: 686 acto de fala indirecto 680 acto ilocutrio
Classificao: Pragmtica Definio: Aco realizada por um falante atravs
de um enunciado, considerando as intenes da sua realizao e os
efeitos que visa alcanar no alocutrio. Segundo Austin, este acto
envolve a produo de um acto locutrio, de um acto ilocutrio e de um
acto perlocutrio. Na teorizao de Searle esta classificao no entanto
quadripartida: acto de enunciao, acto proposicional, acto ilocutrio
e acto perlocutrio. O termo sobretudo associado noo de acto
ilocutrio, cujo valor adquire. Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE
(1969).
-------------------------------------------------------------------------------710
I F $ acto locucionrio locutionary act acte locutionnaire
Sinnimos: 697 acto locutrio Termos Relacionados: 679 acto de
enunciao 680 acto ilocutrio 682 acto perlocutrio 681 acto
proposicional Classificao: Pragmtica
Definio: Termo utilizado na teoria dos actos de fala por Austin
para designar o acto de produo de um enunciado. Searle rejeita, no
entanto, esta classificao, distinguindo acto de enunciao de acto
proposicional, por considerar que a enunciao de palavras no veicula
necessariamente uma proposio. Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------697
I F $ acto locutrio locutionary act acte locutionnaire
Sinnimos: 710 acto locucionrio Termos Relacionados: 679 acto de
enunciao 680 acto ilocutrio 682 acto perlocutrio 681 acto
proposicional Classificao: Pragmtica Definio: Termo utilizado na
teoria dos actos de fala por Austin para designar o acto de produo
de um enunciado. Searle rejeita, no entanto, esta classificao,
distinguindo acto de enunciao de acto proposicional, por considerar
que a enunciao de palavras no veicula necessariamente uma proposio.
Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------711
I F $ acto perlocucionrio perlocutionary act acte
perlocutionnaire
Sinnimos: 682 acto perlocutrio Termos Relacionados: 679 acto de
enunciao 680 acto ilocutrio 697 acto locutrio 681 acto
proposicional Classificao: Pragmtica
Definio: Termo usado na teoria dos actos de fala para designar
as consequncias ou efeitos que os actos ilocutrios tm nas aces,
pensamentos e crenas dos alocutrios. O termo foi primeiro usado por
Austin, a partir de uma classificao que considera ainda as noes de
acto locutrio e de acto ilocutrio. Na teorizao de Searle o termo no
entanto contrastado com as noes de acto de enunciao, acto
proposicional e acto ilocutrio. Fonte: AUSTIN (1962) / SEARLE
(1969).
-------------------------------------------------------------------------------682
I F $ acto perlocutrio perlocutionary act acte perlocutionnaire
Sinnimos: 711 acto perlocucionrio Termos Relacionados: 679 acto
de enunciao 680 acto ilocutrio 697 acto locutrio 681 acto
proposicional Classificao: Pragmtica Definio: Termo usado na teoria
dos actos de fala para designar as consequncias ou efeitos que os
actos ilocutrios tm nas aces, pensamentos e crenas dos alocutrios.
O termo foi primeiro usado por Austin, a partir de uma classificao
que considera ainda as noes de acto locutrio e de acto ilocutrio.
Na teorizao de Searle o termo no entanto contrastado com as noes de
acto de enunciao, acto proposicional e acto ilocutrio. Fonte:
AUSTIN (1962) / SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------681
I F $ acto proposicional propositional act acte propositionnel
Termos Relacionados: 713 acto enunciador 680 acto ilocutrio 682
acto perlocutrio 942 proposio Classificao:
Pragmtica Definio: Um dos quatro tipos de actos que, segundo
Searle, so realizados num acto de fala. a aco de dizer algo com um
enunciado por meio de uma referncia e de uma predicao. Ao contrrio
dos actos ilocutrios, cuja forma gramatical caracterstica uma frase
completa, os actos proposicionais tm como forma gramatical
caracterstica apenas partes de frases. Um acto proposicional nunca
ocorre sozinho, a sua produo est sempre ligada realizao de um acto
ilocutrio. Fonte: SEARLE (1969).
-------------------------------------------------------------------------------692
I F $ acto rtico rhetic act acte rhtique
Termos Relacionados: 683 acto de fala 690 acto ftico 691 acto
fontico Classificao: Pragmtica Definio: De acordo com Austin,
trata-se do acto de usar um fema (produto de um acto ftico) ou os
seus constituintes, atribuindo-lhes um certo sentido e uma certa
referncia, o que no conjunto equivale ao significado. Ao realizar
actos rticos um falante produz remas. Fonte: AUSTIN (1962).
-------------------------------------------------------------------------------921
I $ actos de conversao conversational acts
Termos Relacionados: 683 acto de fala 944 anlise conversacional
948 tomada de vez Classificao: Pragmtica Definio: Termo geral que
refere as unidades verificadas em situao de actividade
conversacional. Os actos de conversao so caracterizados de acordo
com a sua organizao em contextos especficos, com o modo como as
trocas conversacionais
so registadas, bem como com as funes desempenhadas pelas
diferentes unidades de conversao no interior das trocas
conversacionais, no interior do sistema de tomadas de vez. Fonte:
LEVINSON (1983).
-------------------------------------------------------------------------------937
I F $ actos de discurso discourse acts actes de discours
Termos Relacionados: 683 acto de fala 945 anlise de discurso
Classificao: Pragmtica Definio: Termo que muitas vezes dado como
equivalente ao termo "actos de fala" e de cujo original (speech
acts) aparece frequentemente como traduo. No mbito da anlise de
discurso, estes actos tm no entanto estatuto prprio e so definidos
de acordo com as suas funes no interior do discurso, como a
organizao de sequncias de enunciados a partir da sua funo nas
trocas conversacionais. Fonte: STUBBS (1983).
-------------------------------------------------------------------------------1069
$ actualizao I F actualization actualisation
Sinnimos: 1756 exponncia 1068 realizao Classificao: Fonologia
Morfologia Definio: Expresso fsica de uma unidade lingustica
abstracta. Os fones so a realizao ou actualizao dos fonemas. Em
morfologia, o termo utilizado, quando uma nica propriedade
morfolgica realizada por vrios morfes, ou quando vrias propriedades
morfolgicas so realizadas por um nico morfe. Os morfes so
designados expoentes das propriedades. Fonte: BAUER (1988).
--------------------------------------------------------------------------------
394 I
$ aculturao lingustica linguistic acculturation
Termos Relacionados: 397 alienao lingustica 396 assimilao
lingustica Classificao: Sociolingustica Definio: Processo de
modificao do sistema lingustico de um grupo como resultado de
interaco com outro grupo com um sistema lingustico diferente.
-------------------------------------------------------------------------------152
I F $ adaptao de emprstimo adaptation of borrowing adaptation of
loan intgration du mot emprunt
Sinnimos: 153 integrao de emprstimo Termos Relacionados: 154
adopo de emprstimo 155 emprstimo Classificao: Lingustica Histrica
Definio: Reestruturao de uma forma estrangeira em funo do sistema
fonolgico, morfolgico e/ou lexical da lngua que tomou como
emprstimo essa forma. Fonte: HOCK (1986) / BYNON (1977).
-------------------------------------------------------------------------------3370
$ adequao descritiva I F descriptive adequacy adquation
descriptive
Termos Relacionados: 3371 adequao explicativa 3372 adequao
observacional Classificao: Termos Gerais
Definio: Nvel alcanado por uma gramtica quando descreve, no s os
dados observados, mas tambm as intuies dos falantes da lngua.
Fonte: CHOMSKY (1965).
-------------------------------------------------------------------------------3371
$ adequao explicativa I F explanatory adequacy adquation
explicative
Termos Relacionados: 3370 adequao descritiva 3372 adequao
observacional Classificao: Termos Gerais Definio: Nvel alcanado por
uma gramtica quando estabelece uma base de princpios com o fim de
escolher entre gramticas alternativas, todas elas descritivamente
adequadas. Fonte: CHOMSKY (1965).
-------------------------------------------------------------------------------3373
$ adequao externa I F external adequacy adquation externe
Termos Relacionados: 3374 adequao interna Classificao: Termos
Gerais Definio: Avaliao do grau de correspondncia entre a gramtica
e os dados observados. Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------3375
$ adequao forte I F strongly adequate adquation forte
Sinnimos: 3377 capacidade generativa forte
Classificao: Termos Gerais Definio: Capacidade de uma gramtica
que lhe permite, alm de gerar todas as frases gramaticais de uma
lngua, apresentar uma descrio estrutural de cada frase que
compreenda a informao necessria para se lhe associar uma
interpretao semntica e uma interpretao fontica. Fonte: CHOMSKY
(1965).
-------------------------------------------------------------------------------3376
$ adequao fraca I F weakly adequate adquation faible
Sinnimos: 3378 capacidade generativa fraca Classificao: Termos
Gerais Definio: Capacidade de uma gramtica para gerar, a partir de
um mecanismo finito, todas as frases gramaticais de uma lngua e s
estas. Fonte: CHOMSKY (1965).
-------------------------------------------------------------------------------3374
$ adequao interna I F internal adequacy adquation interne
Termos Relacionados: 3373 adequao externa Classificao: Termos
Gerais Definio: Avaliao das caractersticas internas das gramticas,
tais como a simplicidade e a elegncia. Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------3372
$ adequao observacional
I
observational adequacy
Termos Relacionados: 3370 adequao descritiva 3371 adequao
explicativa Classificao: Termos Gerais Definio: Nvel alcanado por
uma gramtica que gera um "corpus" e prediz correctamente frases
bem-formadas. Fonte: CHOMSKY (1965).
-------------------------------------------------------------------------------2565
$ adiadococinese I F adiodochokinesis adiodochokinesis
Sinnimos: 2662 adiadococinesia Termos Relacionados: 1977
articulador 2610 diadococinese 2476 disartria Classificao:
Psicolingustica Definio: Perda da capacidade de realizar certos
movimentos rpidos e alternados como, por exemplo, dar corda a um
relgio, bater alternada e sucessivamente com a palma e o dorso da
mo no joelho, atacar um sapato, etc. Na rea da linguagem a
incapacidade de produzir rpidas sequncias de movimentos ao utilizar
os articuladores, caracterstica de doentes que sofrem de disartria.
Fenmeno contrrio diadococinese. Fonte: MORRIS (1988) / COUTINHO
(1957).
-------------------------------------------------------------------------------2662
$ adiadococinesia I F adiodochokinesis adiodochokinesis
Sinnimos: 2565 adiadococinese Termos Relacionados:
1977 2610 2476
articulador diadococinese disartria
Classificao: Psicolingustica Definio: Perda da capacidade de
realizar certos movimentos rpidos e alternados como, por exemplo,
dar corda a um relgio, bater alternada e sucessivamente com a palma
e o dorso da mo no joelho, atacar um sapato, etc. Na rea da
linguagem a incapacidade de produzir rpidas sequncias de movimentos
ao utilizar os articuladores, caracterstica de doentes que sofrem
de disartria. Fenmeno contrrio diadococinese. Fonte: MORRIS (1988)
/ COUTINHO (1957).
-------------------------------------------------------------------------------450
I F $ adio insertion amplificatio
Sinnimos: 449 ampliao 451 amplificatio Classificao: Filologia
Definio: Modificao da estrutura narrativa de um texto, que passa a
incluir elementos que nela no figuravam previamente. Fonte: DAZ Y
DAZ (1984).
-------------------------------------------------------------------------------751
I $ adio de regra rule addition
Termos Relacionados: 752 complexificao da gramtica 177 inovao
753 insero de regra Classificao: Lingustica Histrica Definio:
Mudana que, de acordo com a gramtica generativa, corresponde ao
acrescentamento de uma regra na gramtica de uma lngua. A adio de
regra
contribui para a complexificao da gramtica. Fonte: KING (1969) /
HOCK (1986).
-------------------------------------------------------------------------------1512
$ adjectivalizao I F adjectivalization adjectivalisation
Termos Relacionados: 1513 adjectivo 1575 composio 1607 derivao
Classificao: Morfologia Definio: Processo morfolgico, derivacional
ou composicional, de formao de adjectivos. Em portugus, a forma de
base - radical ou palavra - pode ser um adjectivo (adjectivalizao
deadjectival), um nome (adjectivalizao denominal) ou um verbo
(adjectivalizao deverbal). Exemplos: feliz infeliz, seda sedoso,
marcar marcante, latino + americano latino-americano.
-------------------------------------------------------------------------------1513
$ adjectivo Ab I F $A $ ADJ adjective adjectif
Termos Relacionados: 1512 adjectivalizao 1514 adjectivo
participial 1718 categoria sintctica 1605 deadjectival 1627 flexo
nominal 1644 grau Classificao: Morfologia Sintaxe Definio: Unidades
que especificam atributos de nomes. Podem ocorrer no interior de um
sintagma nominal, em posio 'atributiva ' (ex: o homem alto), sendo
designados eptetos; ou numa posio ps-verbal ou 'predicativa ' (ex:
o homem alto); sendo designados atributos. Podem ser usados na
forma comparativa ou superlativa, expressa morfologicamente (exs:
altssimo, altrrimo) ou
sintacticamente (exs: mais alto que, o mais alto). o ncleo do
sintagma adjectival. Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------3708
$ adjectivo determinativo F adjectif dterminatif
Termos Relacionados: 1513 adjectivo Classificao: Morfologia
Definio: Termo da gramtica tradicional que refere os adjectivos que
permitem a actualizao do nome numa frase, e incluem, por exemplo,
os numerais, os possessivos e os demonstrativos. Fonte: CUNHA &
CINTRA (1984).
-------------------------------------------------------------------------------1514
$ adjectivo participial I F participial adjective participe
Termos Relacionados: 1513 adjectivo 1598 converso 1720 particpio
Classificao: Sintaxe Morfologia Definio: Palavra derivada de um
verbo e usada como adjectivo. Exemplo: adormecido, em a bela
adormecida.
-------------------------------------------------------------------------------3707
$ adjectivo qualificativo I F qualifier adjective adjectif
qualificatif
Termos Relacionados: 1513 adjectivo
Classificao: Morfologia Definio: Termo da gramtica tradicional
que refere os adjectivos que exprimem tipicamente a qualidade do
objecto, da entidade ou da noo designada pelo nome ao qual esto
associados. Fonte: CUNHA & CINTRA (1984).
-------------------------------------------------------------------------------3449
$ adjuno I F adjunction adjonction
Termos Relacionados: 3451 adjuno de Chomsky 3450 adjuno de irmo
Classificao: Sintaxe Definio: Termo que refere posies sintcticas
que se acrescentam a um n sem alterar a sua categoria. Por exemplo,
a partcula de negao "no" encontra-se na posio de adjuno esquerda de
FLEX na seguinte estrutura: [o Joo [no FLEX [comprar o livro]]].
Fonte: CHOMSKY (1981).
-------------------------------------------------------------------------------3451
$ adjuno de Chomsky I Chomsky-adjunction
Termos Relacionados: 3449 adjuno 3450 adjuno de irmo 3462
movimento por adjuno Classificao: Sintaxe Definio: Termo usado para
referir o processo de incluso de um elemento numa posio de adjuno a
um n. Este n duplicado de modo que o elemento adjunto dominado por
um mas no pelos dois segmentos da categoria de que adjunto.
Exemplo: [ FLEX" o Joo [ FLEX' [ FLEX no [ FLEX PASS 3p s ]] [
comprar o livro ]]], a partcula "no" est em SV adjuno a FLEX.
Fonte: CHOMSKY (1981).
-------------------------------------------------------------------------------3450
$ adjuno de irmo I sister-adjunction
Termos Relacionados: 3449 adjuno 3451 adjuno de Chomsky
Classificao: Sintaxe Definio: Termo usado para referir dois
elementos que se juntam debaixo do mesmo n como constituintes
irmos. Por exemplo, a partcula de negao pode ser representada numa
posio esquerda da categoria tempo, como um constituinte irmo deste.
-------------------------------------------------------------------------------3488
$ adjunto circunstancial F adjoint circonstanciel
Sinnimos: 3655 complemento circunstancial Termos Relacionados:
3485 funo gramatical Classificao: Sintaxe Definio: Sintagma que
introduz na orao informao suplementar de tempo, lugar, modo, etc.,
informao esta que no faz parte da seleco semntica considerada na
estrutura argumental do verbo. Porque no um complemento do verbo,
representado numa posio de adjuno. Fonte: CHOMSKY (1981).
-------------------------------------------------------------------------------154
I $ adopo de emprstimo adoption of borrowing
Termos Relacionados: 155 emprstimo 153 integrao de emprstimo
Classificao: Lingustica Histrica
Definio: Importao de uma forma estrangeira sem que se produza
uma efectiva integrao da mesma no sistema da lngua que a adoptou: a
forma estrangeira no afectada por qualquer mudana significativa.
Fonte: HOCK (1986).
-------------------------------------------------------------------------------10
I F $ adstrato adstratum adstrat
Termos Relacionados: 13 estrato 11 substrato 12 superstrato
Classificao: Lingustica Histrica
Definio: Existe entre duas lnguas uma relao de adstrato quando,
coexistindo num mesmo espao geogrfico ou em espaos contguos, se
influenciam mutuamente mas de forma superficial, pelo que nenhuma
delas assimilada pela outra. Fonte: ANDERSON (1973) / HOCK (1986).
-------------------------------------------------------------------------------1516
$ advrbio Ab I F $ ADV $ Adv adverb adverbe
Classificao: Morfologia Sintaxe Definio: Designao atribuda a um
grupo heterogneo de unidades cuja funo mais frequente a de
especificar o modo de aco do verbo. Os advrbios so palavras
invariveis. o ncleo do sintagma adverbial. Fonte: CRYSTAL (1980a).
-------------------------------------------------------------------------------1515
$ adverbializao
I
adverbialization
Termos Relacionados: 1516 advrbio 1607 derivao Classificao:
Morfologia Definio: Processo morfolgico, geralmente derivacional,
de formao de advrbios. Em portugus, a forma de base - palavra -
normalmente um adjectivo (adverbializao deadjectival). Exemplos:
legal legalmente, corajosa corajosamente.
-------------------------------------------------------------------------------2455
$ afasia I F aphasia aphasie
Sinnimos: 2456 disfasia Termos Relacionados: 2480 agnosia 2475
anartria 2573 apraxia Classificao: Psicolingustica Definio:
Distrbios da linguagem devidos a leses na rea do crebro envolvida
no processamento da linguagem,que podem ocorrer em vrios graus,
afectando tanto a compreenso como a produo, quer ao nvel da fala,
quer ao nvel da leitura/escrita. As leses resultam dos acidentes
vasculares cerebrais, tumores, doenas ou traumatismos cerebrais. Do
ponto de vista neurolgico, as afasias classificam-se segundo a rea
do crebro afectada pela leso, enquanto do ponto de vista
comportamental se tem em conta as disfunes psicolgicas e
lingusticas ocorridas. frequente surgirem casos afsicos mistos que
no permitem um diagnstico clssico claro. A afasia frequentemente
acompanhada por agnosia, apraxia ou anartria. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2457
$ afasia adquirida I acquired aphasia
Sinnimos: 2458 disfasia adquirida Termos Relacionados: 2455
afasia 2456 disfasia Classificao: Psicolingustica Definio: Distrbio
caracterizado por perda parcial ou total do uso da linguagem,
provocada por uma leso cerebral adquirida. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2585
$ afasia aferente I F afferent aphasia aphasie affrente
Sinnimos: 2586 afasia expressiva 2584 afasia motora Termos
Relacionados: 2455 afasia 2588 afasia de Broca 2471 agrafia 2574
dispraxia Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia
caracterizada pela incapacidade de produo da linguagem, tanto
falada como escrita. Contrrio de afasia receptiva. Compreende a
afemia e a agrafia. Aparece, por vezes, como sinnimo de afasia de
Broca. Cada doente apresenta perturbaes diferentes, conforme o tipo
e a gravidade da sua leso. A fala descontnua, apresentando
agramatismos e dificuldades na escolha de palavras. Fonte: CHAPLIN
(1981) / COUTINHO (1957) / MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2566
$ afasia amnsica I F amnesic aphasia aphasie amnsique
Termos Relacionados:
2455 2583 2581
afasia afasia nominal anomia
Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia que se
caracteriza por incapacidade de recordar as palavras. No discurso
espontneo afecta os morfemas menos dependentes sintacticamente (por
exemplo, nomes prprios). No caso de denominao, quando os termos
surjem fora do contexto, a incapacidade de record-los tem a ver com
o grau de familiaridade do objecto e com a frequncia de emprego da
palavra. Fonte: CHAPLIN (1981) / DUBOIS et alii (1967).
-------------------------------------------------------------------------------2579
$ afasia auditiva I F auditory aphasia aphasie auditive
Sinnimos: 2580 surdez verbal Termos Relacionados: 2455 afasia
2462 afasia global 2460 afasia sensorial Classificao:
Psicolingustica Definio: Tipo de afasia sensorial que se
caracteriza por incapacidade de compreender a linguagem falada.
Deve-se a leso na prega curva do crebro. O indivduo no percebe o
que se lhe diz, embora oia perfeitamente. Fonte: CHAPLIN (1981) /
COUTINHO (1957) / MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2588
$ afasia de Broca I F Broca 's aphasia aphasie de Broca
Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia descoberto
no sculo XIX pelo mdico francs Paul Broca. Constitui um dos tipos
principais de afasia propostos pela Escola de Boston.
Caracteriza-se por distrbios da linguagem causados por acidente
vascular cerebral ou por traumatismo cerebral do qual resulta uma
leso na rea de Broca. O afsico apresenta fala no fluente,
dificuldades de compreenso, incapacidade de repetir o que foi dito,
dificuldade em nomear objectos ou pessoas, problemas na leitura em
voz alta, na compreenso da leitura e na escrita. Fonte: MORRIS
(1988).
-------------------------------------------------------------------------------2459
$ afasia de Wernicke I Wernicke 's aphasia
Sinnimos: 2847 afasia fluente Termos Relacionados: 2814 rea de
Wernicke 2455 afasia 2461 afasia receptiva 2460 afasia sensorial
2634 fluncia Classificao: Psicolingustica Definio: Trata-se de um
tipo de afasia descrito por Wernicke em 1874 ( um dos mais
importantes tipos de afasia identificados pela Escola de Boston).
Ocorre na zona de Wernicke que responsvel pelo processamento da
compreenso. A sua principal caracterstica consiste na produo de um
discurso fluente, com construes sintcticas quase normais, mas
completamente desprovidas de significado. Ficam gravemente
afectadas tarefas como a repetio, a nomeao, a leitura oral, a
compreenso da leitura e a escrita. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2587
$ afasia de conduo I F conduction aphasia aphasie de conduction
Termos Relacionados: 2621 Escola de Boston 2572 rea de Broca
2814 rea de Wernicke 2455 afasia 2493 parafasia Classificao:
Psicolingustica
Definio: Tipo de afasia descrito pela Escola de Boston, causado
por traumatismo no fascculo do hemisfrio esquerdo que liga a rea de
Broca com a rea de Wernicke. Os doentes conversam fluentemente e
apresentam compreenso normal, com excepo de estruturas gramaticais
complexas e produzem repeties anormais com muitas parafasias
literais, nomeao anormal e anormal leitura em voz alta. Apresentam,
tambm, dificuldades na escrita. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2454
$ afasia de desenvolvimento I developmental aphasia
Sinnimos: 2658 disfasia de desenvolvimento Termos Relacionados:
2608 deficincia mental Classificao: Psicolingustica Definio: No
caso de afasia (disfasia) de desenvolvimento, a criana apresenta
sintomas caractersticos de afasia (disfasia), ou seja distrbios de
linguagem, tambm conhecidos por distrbios especficos no
desenvolvimento da linguagem. A criana que nunca aprendeu a
comunicar bem, apresenta um desenvolvimento da linguagem lento,
irregular e limitado sem, no entanto, padecer de perturbaes do foro
neurolgico ou psiquitrico. Ficam, assim, excludos casos de
deficincia mental, autismo, ou leses cerebrais menores. Fonte:
MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2846
$ afasia em bilingues I bilingual aphasia
Termos Relacionados: 2455 afasia 402 bilinguismo 2893
lateralizao nos bilingues 2925 teste de afasia para bilingues
Classificao: Psicolingustica Definio: Situao em que um sujeito
bilingue sofre de afasia. O estudo de afsicos que
dominavam mais do que uma lngua antes de sofrerem leso cerebral
constitui uma das reas privilegiadas da investigao em
neurolingustica, permitindo estudar a representao cerebral do
processamento da linguagem. Existem vrios esquemas de recuperao da
linguagem pelos afsicos bilingues tanto em funo da altura e do modo
de aquisio/aprendizagem da(s) lngua(s) que vieram a perder, como em
funo do nvel do seu domnio ou das caractersticas lingusticas
prprias de cada idioma. O teste de afasia para bilingues - BAT - de
M. Paradis (1987) constitui um instrumento normalizado para a sua
avaliao. Fonte: PARADIS (1987).
-------------------------------------------------------------------------------2586
$ afasia expressiva I F expressive aphasia aphasie d'expression
Sinnimos: 2585 afasia aferente 2584 afasia motora Termos
Relacionados: 2455 afasia 2588 afasia de Broca 2471 agrafia 2574
dispraxia Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia
caracterizada pela incapacidade de produo da linguagem, tanto
falada como escrita. Contrrio de afasia receptiva. Compreende a
afemia e a agrafia. Aparece, por vezes, como sinnimo de afasia de
Broca. Cada doente apresenta perturbaes diferentes, conforme o tipo
e a gravidade da sua leso. A fala descontnua, apresentando
agramatismos e dificuldades na escolha de palavras. Fonte: CHAPLIN
(1981) / COUTINHO (1957) / MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2463
$ afasia expressivo-receptiva I expressive-receptive aphasia
Sinnimos: 2462 afasia global Termos Relacionados: 2455 afasia
2586 afasia expressiva 2461 afasia receptiva
Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia resultante
de acidente vascular cerebral grave em que tanto a compreenso como
a expresso da linguagem se encontram afectadas. Caracteriza-se por
fala no fluente, incapacidade de repetir palavras, sintagmas e
frases, compreender o que se diz e por dificuldade em nomear
pessoas, imagens e objectos. Os doentes que sofreram acidente
vascular cerebral grave apresentam frequentemente, logo a seguir,
todos estes distrbios podendo, no entanto, recuperar
espontaneamente algumas capacidades comunicativas. O grau de
recuperao depende da dimenso da leso e da sua localizao no crebro.
Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2847
$ afasia fluente I F fluent aphasia aphasie fluente
Sinnimos: 2459 afasia de Wernicke Termos Relacionados: 2814 rea
de Wernicke 2455 afasia Classificao: Psicolingustica Definio:
Trata-se de um tipo de afasia descrito por Wernicke em 1874 ( um
dos mais importantes tipos de afasia identificados pela Escola de
Boston). Ocorre na zona de Wernicke que responsvel pelo
processamento da compreenso. A sua principal caracterstica consiste
na produo de um discurso fluente, com construes sintcticas quase
normais, mas completamente desprovidas de significado. Ficam
gravemente afectadas tarefas como a repetio, a nomeao, a leitura
oral, a compreenso da leitura e a escrita. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2462
$ afasia global I F global aphasia aphasie globale
Sinnimos: 2463 afasia expressivo-receptiva
Termos Relacionados: 2455 afasia 2584 afasia motora 2461 afasia
receptiva Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia
resultante de acidente vascular cerebral grave em que tanto a
compreenso como a expresso da linguagem se encontram afectadas.
Caracteriza-se por fala no fluente, incapacidade de repetir
palavras, sintagmas e frases, compreender o que se diz e por
dificuldade em nomear pessoas, imagens e objectos. Os doentes que
sofreram acidente vascular cerebral grave apresentam
frequentemente, logo a seguir, todos estes distrbios podendo, no
entanto, recuperar espontaneamente algumas capacidades
comunicativas. O grau de recuperao depende da dimenso da leso e da
sua localizao no crebro. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2464
$ afasia mista transcortical I mixed transcortical aphasia
Termos Relacionados: 2455 afasia 2465 afasia motora
transcortical 2466 afasia sensorial transcortical Classificao:
Psicolingustica Definio: Trata-se de uma sndrome particular
utilizada na classificao da afasia. Os pacientes exibem sintomas de
linguagem no-fluente, compreenso e nomeao afectadas, enquanto que a
repetio permanece intacta. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2584
$ afasia motora I F motor aphasia aphasie motrice
Sinnimos: 2585 afasia aferente 2586 afasia expressiva Termos
Relacionados: 2455 afasia
2588 2471 2574
afasia de Broca agrafia dispraxia
Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia
caracterizada pela incapacidade de produo da linguagem, tanto
falada como escrita. Contrrio de afasia receptiva. Compreende a
afemia e a agrafia. Aparece, por vezes, como sinnimo de afasia de
Broca. Cada doente apresenta perturbaes diferentes, conforme o tipo
e a gravidade da sua leso. A fala descontnua, apresentando
agramatismos e dificuldades na escolha de palavras. Fonte: CHAPLIN
(1981) / COUTINHO (1957) / MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2465
$ afasia motora transcortical I transcortical motor aphasia
Termos Relacionados: 2621 Escola de Boston 2455 afasia 2634
fluncia 2491 nomeao Classificao: Psicolingustica Definio: Grave
forma de afasia descrita pela Escola de Boston. Produz ausncia de
fluncia no discurso. A repetio e compreenso mantm-se relativamente
intactas, enquanto que a nomeao, a leitura oral e a escrita ficam
afectadas. A leso ocorre nas reas perifricas da fissura de Silvius.
Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2583
$ afasia nominal I F nominal aphasia aphasie nominale
Termos Relacionados: 2455 afasia 2584 afasia motora 2581 anomia
2582 dificuldade no acesso ao lxico Classificao:
Psicolingustica Definio: Tipo de afasia expressiva caracterizada
por incapacidade de encontrar a palavra a usar adequadamente.
Fonte: CHAPLIN (1981) / COUTINHO (1957).
-------------------------------------------------------------------------------2567
$ afasia pura I pure aphasia
Termos Relacionados: 2621 Escola de Boston 2455 afasia
Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia identificado
pela Escola de Boston. S afectada uma modalidade da lngua enquanto
todas as outras se mantm intactas. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2461
$ afasia receptiva I F receptive aphasia aphasie rceptive
Sinnimos: 2460 afasia sensorial Termos Relacionados: 2455 afasia
2459 afasia de Wernicke Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo
de afasia identificado por Alexander Luria em 1966 e caracterizado
pela incapacidade de compreender a linguagem tanto falada como
escrita. No primeiro caso, trata-se de afasia auditiva ou verbal e,
no segundo, de afasia visual. A realizao fontica aparentemente no
apresenta problemas registando-se, no entanto, perturbaes na
componente morfofonmica. Quando surgem perturbaes na interpretao
semntica, nem sempre possvel verificar o que que se encontra
perturbado, as relaes do sujeito com o seu prprio enunciado ou os
mecanismos dependentes das decises por ele tomadas. Os problemas de
compreenso provocam perturbaes a nvel da linguagem expressiva.
considerada, por vezes, sinnimo
de afasia de Wernicke. Fonte: CHAPLIN (1981) / COUTINHO (1957) /
DUBOIS et alii (1967) / MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2460
$ afasia sensorial I F sensorial aphasia aphasie sensorielle
Sinnimos: 2461 afasia receptiva Termos Relacionados: 2455 afasia
2459 afasia de Wernicke Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo
de afasia identificado por Alexander Luria em 1966 e caracterizado
pela incapacidade de compreender a linguagem tanto falada como
escrita. No primeiro caso, trata-se de afasia auditiva ou verbal e,
no segundo, de afasia visual. A realizao fontica aparentemente no
apresenta problemas registando-se, no entanto, perturbaes na
componente morfofonmica. Quando surgem perturbaes na interpretao
semntica, nem sempre possvel verificar o que que se encontra
perturbado, as relaes do sujeito com o seu prprio enunciado ou os
mecanismos dependentes das decises por ele tomadas. Os problemas de
compreenso provocam perturbaes a nvel da linguagem expressiva.
considerada, por vezes, sinnimo de afasia de Wernicke. Fonte:
CHAPLIN (1981) / COUTINHO (1957) / DUBOIS et alii (1967) / MORRIS
(1988).
-------------------------------------------------------------------------------2466
$ afasia sensorial transcortical I transcortical sensory
aphasia
Termos Relacionados: 2491 nomeao Classificao: Psicolingustica
Definio: Grave forma de afasia descrita pela Escola de Boston.
Produz um discurso fluente cheio de neologismos e parafasias, danos
na compreenso, nomeao e compreenso na leitura e na escrita. A
leitura oral afectada em vrios graus enquanto que a repetio se
mantm intacta.
Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2568
$ afasia simples I simple aphasia
Termos Relacionados: 2455 afasia Classificao: Psicolingustica
Definio: Reduo na capacidade de utilizar todas as modalidades da
linguagem, sem sinais de dispraxia nem disartria. O termo foi
definido por Schuell nos anos 60. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2453
$ afasia sintctica I F syntactic aphasia aphasie syntactique
Sinnimos: 2452 acatafasia Termos Relacionados: 2455 afasia 2586
afasia expressiva Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de
afasia expressiva que se caracteriza pela incapacidade de juntar
correctamente palavras e frases. Fonte: CHAPLIN (1981) / COUTINHO
(1957).
-------------------------------------------------------------------------------2489
$ afasia visual I F visual aphasia aphasie visuelle
Sinnimos: 2490 alexia 2559 cegueira verbal
2558
dislexia
Termos Relacionados: 2455 afasia 2462 afasia global 2460 afasia
sensorial Classificao: Psicolingustica Definio: Tipo de afasia
sensorial que se caracteriza pela incapacidade de compreender
palavras escritas ou impressas, proveniente de leso no lbulo
lingual. O indivduo incapaz de ler correctamente, apesar de a sua
viso ser perfeita e de poder soletrar ou, mesmo, escrever. No caso
da criana pode tratar-se de um fracasso inesperado na aprendizagem
da leitura e da escrita na idade prevista (dislexia de
desenvolvimento), enquanto no caso do adulto se trata de
dificuldades na leitura depois de acidente vascular cerebral ou
traumatismo cerebral (dislexia adquirida). Fonte: CHAPLIN (1981) /
COUTINHO (1957) / MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------2569
$ afasiologia I F aphasiology aphasiologie
Termos Relacionados: 2455 afasia Classificao: Psicolingustica
Definio: Estudo das afasias. Fonte: MORRIS (1988).
-------------------------------------------------------------------------------14
I F $ afrese aphaeresis aphrse
Termos Relacionados: 17 apcope 16 sncope 15 supresso
Classificao: Fontica
Fonologia Lingustica Histrica Definio: Supresso de um segmento
fontico em posio inicial de palavra. Fonte: HOCK (1986).
-------------------------------------------------------------------------------2570
$ afemia I aphemia
Termos Relacionados: 2572 rea de Broca 2455 afasia 2588 afasia
de Broca 2584 afasia motora Classificao: Psicolingustica Definio:
Perda do poder de falar como forma de afasia motora (expressiva) ou
distrbio funcional devido a perturbaes emocionais. Quando devida a
uma leso no crebro, corresponde afasia motora pura de Broca. Termo
introduzido pelo prprio Paul Broca e por vezes considerado
antiquado. Fonte: CHAPLIN (1981) / COUTINHO (1957).
-------------------------------------------------------------------------------1517
$ afixao I F affixation affixation
Termos Relacionados: 209 formao de palavras 1651 infixao 1721
prefixao 1722 sufixao Classificao: Morfologia Definio: Mecanismo de
realizao de um processo morfolgico que consiste na associao de um
afixo (derivacional ou flexional) a uma forma de base. Exemplos:
claro claridade, feliz infeliz, livro livros.
--------------------------------------------------------------------------------
1518 $ afixo I F affix affixe
Termos Relacionados: 1517 afixao Classificao: Morfologia
Lexicologia Terminologia Definio: Categoria morfolgica dos
constituintes de palavra que ocorrem obrigatoriamente associados a
uma forma de base. Os afixos so sempre morfemas presos. A presena
de um afixo indica que a palavra em que ocorre sofreu a aplicao de
um processo morfolgico (derivacional ou flexional), realizado por
afixao. Os afixos constituem uma classe fechada e incluem,
basicamente, prefixos, infixos e sufixos de acordo com a posio
relativa que ocupam na estrutura da palavra.
-------------------------------------------------------------------------------2116
$ afixo actualizador
Termos Relacionados: 1518 afixo Classificao: Morfologia Definio:
Afixo que actualiza um semantema determinando o seu valor
significativo e conferindo-lhe a forma de palavra. Assim, -ei ou
-ou, acrescentados forma verbal cant- determinam a sua significao
meramente virtual de processo, localizando-a no tempo e ligando-a a
um sujeito, ao mesmo tempo que criam as palavras reais "cantei" e
"cantou". Fonte: CARVALHO (1973).
-------------------------------------------------------------------------------2117
$ afixo actualizador lxico Termos Relacionados: 2116 afixo
actualizador Classificao: Morfologia Definio: Afixo que actualiza
um tema nominal, como -o e -a numa larga s