DG Consulting Ltd

DG Consu l t ing L td Address: 1. Mitrophane Lagidze Street, 0108, Tbilisi, Georgia;

Registered office: 5 Shevardenidze Street, 0177, Tbilisi, Georgia; Reg No 205 280 998; Tel: +995 322 997 497; +995 599 500 778;

e‐mail: [email protected]; [email protected]

ელექტროგადამცემი ქსელის გაძლიერების

პროექტი

ახალციხე-ბათუმის

220 კვ-იანი ელექტროგადამცემი ხაზის

მშენებლობის პროექტი

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე

ზემოქმედების შეფასების ანგარიში

ნაწილი 2 - დანართები

2014 წლის 28 მარტი

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

wb371432

Typewritten Text

E4390 V3

wb371432

Typewritten Text

41166_ABOHL_ESIA_Vol2_Geo_V11 Page 2 of 226

DG Consu l t ing L td

ხელმოწერების ნაწილი

მომზადებულია:

შპს „დგ კონსალტინგი“-ს მიერ

დამკვეთები:

შპს „აჭარისწყალი საქართველო“

შპს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

მსოფლიო ბანკი

შესწორებების ცხრილი

შესწორების # დოკუმენტის შესწორებული

ნაწილი შესწორების მიზეზი



დანართების სია

დანართი 1: გარემოსდაცვითი შეზღუდვების რუკები

დანართი 2: ახალციხე-ბათუმის 220 კვ ეგხ-ს დერეფანში განზორციელებული ფრინველების

კვლევის ანგარიშები და პროექტის რეგიონში დაფიქსირებული ფრინველების ნუსხა

დანართი 2.1: ფრინველების 2012 წლის საშემოდგომო კვლევის ანგარიში („ბათუმი რაპტორ

ქაუნთი“)

დანართი 2.2: ფრინველების 2013 წლის საგაზაფხულო კვლევის ანგარიში („ბათუმი რაპტორ

ქაუნთი“)

დანართი 2.3: პროექტის რეგიონში გავრცელებული ფრინველების ნუსხა

დანართი 3: ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ეგხ-ს დერეფნის და მისასვლელი გზების

მიწათსარგებლობაზე ზემოქმედების შეფასებისას გამოყენებული მონაცემები

დანართი 4: ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ეგხ-ს პროექტის ატმოსფერული გაფრქვევების

გაანგარიშება მშენებლობის ფაზისთვის

დანართი 5: დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმა

დანართი 6: განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტი

დანართი 7: დაინტერესებულ მხარეებთან კონსულტაციების ოქმები

დანართი 7.1: სკოპინგის ფაზის კონსულტაციების ოქმები

დანართი 7.2: პროექის ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების ანგარიშსა და

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტზე გამართული კონსულტაციების ოქმები



დანართები



დანართი 1: გარემოსდაცვითი შეზღუდვების რუკები

OHL_ESIA_Vol2_Geo_V11 Page 6 of 226















დანართი 2: ახალციხე-ბათუმის 220 კვ ეგხ-ს დერეფანში

განზორციელებული ფრინველების კვლევის ანგარიშები და პროექტის

რეგიონში დაფიქსირებული ფრინველების ნუსხა

დანართი 2.1: ფრინველების 2012 წლის საშემოდგომო კვლევის

ანგარიში Introduction The survey consists of an east-west transect of roughly 125 km, the westernmost 75 km of which fall within the Adjaristsqali basin, while the easternmost 50 km are located in the Kvabliani valley and associated ridges. The westernmost 3 sites are situated on the Batumi flyway for raptor migration, which is of huge international importance. This flyway has been studied extensively since 2008 by the Batumi Raptor Count (www.batumiraptorcount.org). Up to 1 million raptors are recorded each autumn, but virtually nothing is know about spring migration. For 10 species, over 1% of their total estimated world population is recorded annually (Verhelst et al. 2011). In addition to raptors, this flyway is of high importance for bee-eater, rollers and storks. The remaining sample sites are located east of the area studied by the BRC, and virtually nothing is known about the eastwards extent of the raptor migration.

Methodology The survey was carried out between September 18th and October 4th 2012. This period covers the peak migration of Steppe Buzzard, Short-toed, Lesser and Greater Spotted Eagle and Eurasian Spar-rowhawk (see Verhelst et al. 2011). The migration of Black Kite, Pallid Harrier, Black Stork, Marsh Harrier and Booted Eagle can be assumed to be covered reasonably as well. However, this sampling period falls mostly outside the migration period of White Stork, Montagu’s Harrier and Honey Buzzard, and we cannot say anything about their abundance at the survey points. Additional surveying during late August and the first half of September is definitely required to assess the potential impact of the planned power lines on these species.

The survey effort undertaken (106.4 hours) should be sufficient to determine whether there is a risk for the species that migrate during this period, but it is unlikely to give any answers on the spatial extent of that risk. More extensive surveying will be required to identify the locations where power lines are likely to pose a threat to migratory birds.

The River VP’s were situated along the borders of the rivers and counts were made at river height, meaning that the counters counted from the height of the water level. All River VP counts lasted 1 hour and were counted twice, both samples usually one week apart. As far as possible, both counts were done at different times of the day, allowing a good coverage of within-day variation in bird migra-tion or movement. For the same reason, the Raptor VP’s were counted 3 to 5 times, all at least one day apart. Counts lasted for 1-3 hours and whenever possible, different starting hours where used. The Road Crossing points were counted 2 to 4 times, lasting 1-2.5 hours each.

The counts were conducted by an experienced raptor counter, who was assisted by two less experi-enced birdwatchers. Birds were found by eye, or by scanning the sky with binoculars or telescope. When a bird was found, an estimation of the height at which the bird was flying was made. Birds flying lower than 30m were assigned to category 1 (0-30m height), birds flying between 30m and 60m were assigned to the category 2 (30-60m height). Birds flying higher than 60m were assigned to the third category (>60m height).

When the height of the bird was assessed, we looked whether the bird is flying overhead, east or west of the observer. Overhead can be described as when a bird passes through an area around the ob-server of about 200m distance. East is located further east of the observer, west is located further west of the observer.

After determining the species, assessing the height and distance to the observer, the bird needed to be labeled as a local or a migrating bird. The assignment to one of both categories can be very tricky and is based on the subjective judgement of the observer. A migrating bird is here defined as a bird



that is actively on migration at the moment it is observed. In this case all birds that are flying straight in southern directions, only using thermals to go higher and migrate further are assigned to the category ‘migrating’. A local bird can thus be a local breeding bird that flies around, or a migrant that is resting and foraging in the area (e.g. A Red-throated Pipit Anthus cervinus that flies over in a northern direc-tion can be categorized as local, though the species does not breed in the area).

The earliest starting hour of the counts was 7:30 AM, enhancing the chances to record raptors that make use of thermals at least at the end of the count. Starting at sunrise would exclude these raptors greatly for the survey, while starting at 10:00 AM diminishes the chance to encounter good number of migration harriers, who migrate most intensively during the morning and evening.

As much as possible, all flying birds were identified. When however there is strong migration or birds are flying too high or too far, species that are difficult to separate from each other were identified to genus level.

At the end of every count, some weather parameters that can influence bird migration were noted, such as the visibility (ranging from poor to optimal) and the cloud cover (ranging from 0/8 (no clouds) to 8/8 (fully clouded)). When weather conditions changed through the count, these changes were writ-ten down as well. During the entire survey, visibility was good to optimal.

Table 1: Overview of sampling effort per site.

Site Number of visits Average duration per visit Total observation time

Raptor VP1 3 3.6 10.9

Raptor VP2 5 9.4 47.1

Raptor VP3 2 1.0 2.0

Raptor VP4 3 2.5 7.5

River VP1 1 1.0 1.0

River VP2 2 1.0 2.0

River VP3 2 1.0 2.0

River VP4 2 1.0 2.0

River VP5 2 1.0 2.0

River VP6 2 1.0 2.0

River VP7 2 1.0 2.0

River VP8 2 1.0 2.0

River VP9 2 1.0 2.0

Road Crossing 1 4 2.5 10.0

Road Crossing 2 4 2.1 8.5

Road Crossing 3 2 1.8 3.5 Table 2: 20 Most abundant species observed during the survey Results



Species Abundance

Steppe Buzzard 32488

Black Kite 1523

Swallow spec 567

Honey Buzzard 413

Marsh Harrier 342

Bee‐eater 312

Lesser Spotted/Greater Spotted/Steppe Eagle 268

Lesser Spotted Eagle 197

Booted Eagle 125

Hooded Crow 108

Raven 96

White Wagtail 91

Black Stork 69

Swallow 65

Short‐toed Eagle 60

Levant Sparrowhawk 50

Wood Pigeon 46

Sparrowhawk spec 42

Sparrowhawk 37

Montagu's/Pallid/Hen Harrier 34 Figure 1: Overview of the intensity of soaring birds (raptors and storks) per site. Sites have been ranked from West to East.

Number/hour

Intensity of soaring birds migration: W‐E



Figure 2: Overview of the intensity of passage of non-soaring birds per site. Sites have been ranked from West to East.

Figure 3: Overview of height of soaring bird observations (1 = 0-30m, 2 = 30-60m, 3 = >60m).

Number/hour

Intensity of other bird passage: W‐E



Figure 4: Overview of height of all bird observations (1 = 0-30m, 2 = 30-60m, 3 = >60m).

Table 3: Overview of Red List species (IUCN, Georgia) observed during the survey. Species IUCN Red List Georgian Red List Number observed Sites Black Stork LC VU 69 Raptor VP1, Rap-

tor VP2, River VP4

White Stork LC VU 15 Raptor VP2 Levant Sparrow-hawk

LC VU 50 Raptor VP2

Long-legged Buz-zard

LC VU 1 Raptor VP4

Greater Spotted Eagle

VU VU 5 Raptor VP2

Imperial Eagle VU VU 3 Raptor VP2 Golden Eagle LC VU 8 Raptor VP4, Road

Crossing 1, Road Crossing 2

Griffon Vulture LC VU 10 River VP8, Road Crossing 1

Lesser Kestrel LC CR 1 Road Crossing 2 Pallid Harrier NT - 30 Raptor VP1, Rap-

tor VP2, River VP1, River VP8, Road Crossing 1

Conclusions

1. Migration of soaring birds (raptors and storks) a. Abundance

The migration of soaring species was on average more intensive in the western half of the study area. The consistently high numbers observed at the coastal sites are indic-ative for the concentration effect of the bottleneck located along the coast. However, the relatively low abundances observed at sites such as River VP9 and Road Cross-ing 1 are still very important compared to those recorded at other sites in Europe. The very high numbers observed at River VP7 illustrate the fact that many raptor species

Distribution of height classes per site: other species

1 2 3



migrate in large flocks, which can strongly influence the observed abundances. The occurrence of such flocks can be possibly be expected at any of the sites sampled.

b. Height The proportion of soaring birds flying below 60m was relatively low in all sites located in the Adjaristsqali valley (Raptor VP3, River VP1-8). Conversely, in sites located on ridges or on more level terrain (Raptor VP1,2,4, River VP9 and Road Crossing 1-3) a much higher proportion of birds was observed in the lower height categories. A much higher impact of the planned power line can therefore be expected where it crosses similar exposed locations.

c. Timing and weather As discussed earlier, due to the timing of the survey, the migration of a number of species (most notably Montagu’s Harrier and Honey Buzzard) has not been sampled appropriately. For surveying, only days with relatively favourable weather were cho-sen.

2. Migration of other species Migratory birds other than soaring species were much less numerous and do not include any Red List species. They are therefore probably of lower concern, although it should be noted that the early part of the migration season was not included in this survey. Many species, such as shorebirds, bee-eaters, hoopoes and roller peak during this period, and they are likely to have escaped detection during this survey.

3. Resident species The most notable resident species observed during the survey which could be affected by the construction of a power line were Griffon Vulture, Short-Toed Eagle, Golden Eagle and Raven. The latter was commonly observed throughout the study area, often flying at heights lower than 30m.

4. Red List Species 10 Species included in either the Georgian or IUCN Red List were recorded during the survey. All of these are soaring species, and with the exception of two resident species, they all mi-grate through the study area. They therefore are likely to be at risk from the constructed power line. Red List species were observed at most

5. Risk distribution The results of this survey show that future surveying work should focus on exposed locations such as ridges and level terrain, where a significant proportion of the migration has been ob-served in the lower height classes. Other locations are located in river valleys and seem shel-tered by mountain ranges, which forces migrants to fly at greater height. The height of the flight seems more site- and weather condition-dependent (the latter is obvious in the long-term data collected by BRC) than species-specific. More extensive surveying work should therefore allow a good estimation of the risk power lines pose to migratory birds at each site under a range of weather conditions. The abundance of migrants showed a weak decline towards the east, although important numbers were observed throughout the study area. Despite the lim-ited sample sizes, several of the inland locations showed migration intensities comparable to those recorded at the Batumi bottleneck. Soaring birds seem to migrate in much higher abun-dances than other species, although this could partially be an effect of the late survey period, and earlier sampling might find high numbers of additional species such as bee-eaters.



დანართი 2.2: ფრინველების 2013 წლის საგაზაფხულო კვლევის

ანგარიში





















































დანართი 2.3: პროექტის რეგიონში გავრცელებული ფრინველების ნუსხა

ფრინველის სახეობა

დაცულობის

სტატუსი

მონაკვეთ

ი 1


ი 2


ი 3


ი 4


ი 5


ი 6


ი 7

IUC

N

წითელი

ნუხა

საქართველოს

წითელ

ი

ნუსხ

ა

# ქართული სახელი ინგლისური სახელი ლათინური სახელი

1 ქორი Northern Goshawk Accipiter gentilis V V V V V

3 ჭაობის ლელწამა Marsh Warbler Acrocephalus palustris V V V V V V

4 მებორნე Common Sandpiper Actitis hypoleucos V V V V

5 მინდვრის ტოროლა Eurasian Skylark Alauda arvensis V V

7 კაკაბი Chukar Alectoris chukar LC V

10 გარეული იხვი Mallard Anas platyrhynchos V V V

12 მთის მწყერჩიტა Water Pipit Anthus spinoletta V V V V

13 ტყის მწყერჩიტა Tree Pipit Anthus trivialis V V

14 ნამგალა Common Swift Apus apus V

15 დიდი მყივანა არწივი Greater Spotted Eagle Aquila clanga VU V V V

16 ბექობის არწივი Imperial Eagle Aquila heliaca VU VU V V V V V

17 ველის არწივი Steppe Eagle Aquila nipalensis V

18 ჩია არწივი Booted Eagle Aquila pennata V V V V

19 მციერ მყივანა არწივი Lesser Spotted Eagle Aquila pomarina V V V V

20 რუხი ყანჩა Grey Heron Ardea cinerea V V V V

21 ჭოტი Little Owl Athene noctua V

24 ჩვ. კაკაჩა Common buzzard Buteo buteo V V V V V V V

25 ფეხბანჯგვლიანი კაკაჩა Rough-legged Hawk Buteo lagopus

26 ველის კაკაჩა Long-legged Buzzard Buteo rufinus VU V V

27 მეკანაფია Common Linnet Carduelis cannabina V V







ი 1


ი 2


ი 3


ი 4


ი 5


ი 6


ი 7

IUC

N

წითელი

ნუხა


წითელ

ი

ნუსხ

ა

28 ნატჩიტა European Goldfinch Carduelis carduelis V V

31 მთის ჭვინტა Twite Carduelis flavirostris V V

32 ჩვ.კოჭობა Common Rosefinch Carpodacus erythrinus V V

33 დიდი თეთრი ყანჩა Great Egret Casmerodius albus V V V

35 პატარა წინტალა Little Ringed Plover Charadrius dubius V V V V

36 მწვანულა European Greenfinch Chloris chloris V V

37 ლაკლაკი European White Stork Ciconia ciconia V

38 იშხვარი Black Stork Ciconia nigra V

39 წყლის შაშვი White-throated Dipper Cinclus cinclus V V V V

40 გველიჭამია არწივი Short-toed Snake-eagle Circaetus gallicus V V V V V

41 ჭაობის ძელქორი Western Marsh-harrier Circus aeruginosus V V V V V

42 მინდვრის ძელქორი Northern Harrier Circus cyaneus V V V

43 ველის ძელქორი Pallid Harrier Circus macrourus NT V V V V

44 მდელოს ძელქორი Montagu's Harrier Circus pygargus V V V V

45 ქედანი Common Woodpigeon Columba palumbus V V V V V

46 ყორანი Common Raven Corvus corax V V V V V

47 რუხი ყვავი hooded crow Corvus cornix V

49 მწყერი Common Quail Coturnix coturnix V V V V

50 ღალღა Corncrake Crex crex V V V V

51 გუგული Common Cuckoo Cuculus canorus V V V V V V

52 ქალაქის მერცხალი Northern House-Martin Delichon urbica V V

53 დიდი ჭრილი კოდალა Great Spotted Woodpecker Dendrocopos major V V V V

55 მთის გრატა Rock Bunting Emberiza cia V V V V V

56 რქოსანი ტოროლა Horned Lark Eremophila alpestris V V V V







ი 1


ი 2


ი 3


ი 4


ი 5


ი 6


ი 7

IUC

N

წითელი

ნუხა


წითელ

ი

ნუსხ

ა

57 გავაზი Saker falcon Falco cherrug EN CR V

58 შავარდენი Peregrine Falcon Falco peregrinus V V V V

59 მარჯანი Eurasian Hobby Falco subbuteo V V V V V V

60 ჩვ. კირკიტა Common Kestrel Falco tinnunculus V V V V V

61 სკვინჩა Eurasian chaffinch Fringilla coelebs V V V V V

63 ჩიბუხი Common Snipe Gallinago gallinago V V

65 ჩხიკვი Eurasian Jay Garrulus glandarius V V V V V

67 ორბი Eurasian Griffon Gyps fulvus V

69 სოფლის მერცხალი Barn Swallow Hirundo rustica V V

70 ღამის ყანჩა Little Bittern Ixobrychus minutus V V V

71 მაქცია Jinx torqullia V V V V

72 ღაჟო Red-backed Shrike Lanius collurio V V V V V V V

73 სომხური თოლია Armenian Gull Larus armenicus V V V

75 ჩვეულებრივი თოლია Black-headed Gull Larus ridibundus V V

77 ტყის ტოროლა Woodlark Lullula arborea V V V V V V

78 სამხრეთული ბულბული Common Nightingale Luscinia megarhynchos V

79 ჩვ.მეფეტვია Corn Bunting Miliaria calandra V V V V

80 ძერა Black Kite Milvus migrans V

81 ჭრელი კლდის შაშვი Common Rock-thrush Monticola saxatilis V V V V

82 თეთრი ბოლოქანქალა White Wagtail Motacilla alba V V V V V V

83 მთის ბოლოქანქალა Grey Wagtail Motacilla cinerea V V V V V V

85 ყვითელი ბოლოქანქალა Yellow Wagtail Motacilla flava V

86 ფასკუნჯი Egyptian Vulture Neophron percnopterus EN VU V V V

87 ჩვ.მეღორღია Northern Wheatear Oenanthe oenanthe V V







ი 1


ი 2


ი 3


ი 4


ი 5


ი 6


ი 7

IUC

N

წითელი

ნუხა


წითელ

ი

ნუსხ

ა

88 წყრომი Eurasian Scops-owl Otus scops V

89 შავი წიწკანა coal tit Parus ater V V V V V

90 წიწკანა blue tit Parus caeruleus V V V V V

91 დიდი წივწივა great tit Parus maior V V V V V V

92 სახლის ბეღურა house sparrow Passer domesticus V V V

97 ჩვ. ბოლოცეცხლა Common Redstart Phoenicurus phoenicurus V V V V V V

98 შავი ბოლოცეცხლა Black Redstart Phoenicurus ochruros V V V V V V

99 ჭედია ყარანა Common Chiffchaff Phylloscopus collybita V V V V V V V

100 კავკასიური ყარანა Caucasian Chiffchaff Phylloscopus lorenzii V V V V

101 მწვანე ყარანა Green Leaf-warbler Phylloscopus nitidus V V V V V V

102 კაჭკაჭი black-billed magpie Pica pica V

103 მწვანე კოდალა Eurasian Green Woodpeck-er

Picus viridis V V

106 მენაპირე ერცხალი Collared Sand Martin Riparia riparia V V

107 მდელოს ოვსადი Whinchat Saxicola rubetra V V V V V V

108 შავთავა ოვსადი Common stonechat Saxicola torquata V V V V V V

109 ტყის ქათამი Eurasian woodcock Scolopax rusticola V V V

110 თავწითელამთიულა (ჩიტბატონა)

Red-fronted Serine Serinus pusillus V V V

111 ჩვეულებრივი ცოცია Wood Nuthatch Sitta europaea V

112 ჩვ. გვრიტი European Turtle-dove Streptopelia turtur V

114 შავთავა ასპუჭაკა Blackcap Sylvia atricapilla V V V V V

115 რუხი ასპუჭაკა Greater Whitethroat Sylvia communis V V V V V V

116 წითელი იხვი Ruddy Shelduck Tadorna ferruginea EN V







ი 1


ი 2


ი 3


ი 4


ი 5


ი 6


ი 7

IUC

N

წითელი

ნუხა


წითელ

ი

ნუსხ

ა

117 ამლაყი იხვი Common Shelduck Tadorna tadorna V

118 კავკასიური როჭო Caucasian Black Grouse Tetrao mlokosiewiczi VU NT V

119 შავულა Green Sandpiper Tringa ochropus V V V V

120 ჭინჭრაქა Winter wren Troglodytes troglodytes V V V V V V

121 შავი შაშვი Eurasian blackbird Turdus merula V V V

122 მგალობელი შაშვი Song Thrush Turdus philomelos V V V V V

123 ბოლოშავა Fieldfare Turdus pilaris V

124 თეთრგულაშაშვი (ჩხურუშტი) Ring Ouzel Turdus torquatus V

125 ჩხართვი Mistle Thrush Turdus viscivorus V V V V V

126 ოფოფი Hoopoe Upupa epops V

127 პრანწია Northern Lapwing Vanellus vanellus V V V V

133 ქარცვის ყანჩა Purple Heron Ardea purpurea V V V

134 ზარნაშო Eurasian Eagle-Owl Bubo bubo V V V

135 ჩვეულებრივი გრატა Yellowhammer Emberiza citrinella V V V

143 რუხი ბატი Greylag Goose Anser anser V V

145 სტვენია Eurasian Bullfinch Pyrrhula pyrrhula V V V V

151 ჩვეულებრივი მგლინავა Eurasian Treecreeper Certhia familiaris V V V V

153 ჩია არწივი Booted Eagle Hieraaetus pennatus V V V V

154 კრაზანაჭამია არწივი European Honey-buzzard Pernis apivorus V V V

157 ბუკიოტი Boreal Owl Aegolius funereus V V

158 ტყის ბუ Tawny Owl strix aluco V V V V

159 უფეხურა Eurasian Nightjar Caprimulgus europaeus V V V V V

160 ყაპყაპი European Roller Coracias garrulus V







ი 1


ი 2


ი 3


ი 4


ი 5


ი 6


ი 7

IUC

N

წითელი

ნუხა


წითელ

ი

ნუსხ

ა

161 შავი კოდალა Black woodpecker Dryocopus martius V V

162 თოხიტარა Long-tailed Tit Aegithalos caudatus V V V V

166 რუხი მემატლია Spotted Flycatcher muscicapa striata V V V

168 პატარა მემატლია Red-breasted Flycatcher Ficedula parva V V

169 ყვითელთავა ღაბუაჩიტი Goldcrest Regulus regulus V V V

171 მწვანე ყარანა Greenish Warbler Phylloscopus trochiloides V

179 თეთრზურგა კოდალა White-backed Woodpecker Dendrocopos leucotos V V

180 საშუალო ჭრელი კოდალა Middle Spotted Woodpecker Dendrocopos medius V

187 გულწითელა European Robin Erithacus rubecula V V V V V

189 ტყის ჭვინტაკა Hedge Accentor Prunella modularis V V V V

192 მთის არწივი Golden Eagle Aquila chrysaetos VU V V V

195 მოცეკვავე მეღორღია Isabelline Wheatear Oenanthe isabellina V

199 ქათამურა Spotted Crake Porzana porzana V

212 მიმინო Eurasian Sparrowhawk Accipiter nisus V V V V V V V

213 მცირე მყივანა არწივი Lesser Spotted Eagle Aquila pomarina V

214 მწყერჩიტა Tree Pipit Anthus trivialis V V V V

215 ჩვ. ცოცია Eurasian Nuthatch Sitta europaea V V V V

216 ჩვ.კოჭობა Common Rosefinch Carpodacus erythrinus V V V V V

217 ჭივჭავი Eurasian Siskin Spinus spinus V V V

218 ნისკარტმარწუხა Red Crossbill Loxia curvirostra V V

219 შავი შაშვი Common Blackbird Turdus merula V V V

220 პატარა ოყარი Little Egret Egretta garzetta V V V

221 კლდის მერცხალი Eurasian Crag Martin Ptyonoprogne rupestris V V V

222 შავი კოდალა Black Woodpecker Dryocopus martius V







ი 1


ი 2


ი 3


ი 4


ი 5


ი 6


ი 7

IUC

N

წითელი

ნუხა


წითელ

ი

ნუსხ

ა

223 დიდი ჭრელი კოდალა Great Spotted Woodpecker Dendrocopos major V V

224 ჩვ. მეფეტვია Corn Bunting Miliaria calandra V V

226 ყვითელი ყანჩა Squacco Heron Ardeola ralloides V V

228 რუხი იხვი Gadwall Anas strepera V V

229 წვრილნისკარტა თოლია Slender-billed Gull Larus genei V V



დანართი 3: ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ეგხ-ს დერეფნის და მისასვლელი გზების მიწათსარგებლობაზე ზემოქმედების შეფასებისას გამოყენებული მონაცემები

ცხრილი 1: ეგხ-ს დერეფნის მიწათსარგებლობაზე ზემოქმედების შესაფასებლად გამოყენებული მონაცემები

მუნიციპალიტეტი კუთხის ანძა (AP) ეგხ-ს

დერეფნის

სიგანე, მ

ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილი ტერიტორია, მ2

საძოვარი სახნავი სათიბი სამოსახლო ფერმა

მდინარე

&

ნაპირები

ტყეები

ფრაგმენ-

ტირებული მასიური ჭალის

მათ შორის ტყის

ფონდის

ახალციხე AP 01 AP 02 6 5,700 ახალციხე

AP 02 AP 03 6 2,220 ახალციხე

65 27,950 ახალციხე

AP 03 AP 04 6 2,400 3,000 ახალციხე

AP 04 AP 05 6 6,600 1,560 240 ახალციხე

AP 05 AP 06 6 2,700 780 ახალციხე










AP 14 AP 15 6 3,180 3,300 ახალციხე


AP 16 AP 17 6 2,400 5,220 7,980 840 840 ახალციხე

AP 17 AP 18 6 5,160 384 ახალციხე


AP 18 AP 19 6 4,320









&


ტყეები




ფონდის

ახალციხე AP 19 AP 20 6 10,680 8,100

ახალციხე AP 20 AP 21 6 8,220 360

ახალციხე AP 21 AP 22 6 9,060

ახალციხე AP 22 AP 23 6 8,220 1,200

ახალციხე AP 23 AP 24 6 6,180 3,420 780

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ახალციხეში,

მ2 92,970 30,804 10,800 1,020 1,560 - 38,510 29,900 0.0 1,620 ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ახალციხეში,

ჰა 9.3 3.1 1.1 0.1 0.2 0.0 3.9 3.0 0.0 0.2

ადიგენი AP 24 AP 25 6 1500 7200 840 ადიგენი

AP 25 AP 26 6 1542 780 1086 ადიგენი

65 13650 ადიგენი

AP 26 AP 27 6 3900 ადიგენი

AP 27 AP 28 6 1140 1800 4800 480 ადიგენი


AP 29 AP 30 6 2460 3000 480 ადიგენი

AP 30 AP 31 6 2700 480 420 2700 ადიგენი

AP 31 AP 32 6 3300 3000 ადიგენი

65 87750 32500 ადიგენი


65 64350 48750 ადიგენი

AP 33 AP 34 65 107250 107250 ადიგენი

AP 34 AP 35 65 74750 74750 ადიგენი


AP 36 AP 37 6 49500 10800 ადიგენი

AP 37 AP 38 6 1500









&


ტყეები




ფონდის

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ადიგენში მ2 75,702 11,280 12,000 10,800 4,860 420 90,450 260,480 - 265,176

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ადიგენში ჰა 7.6 1.1 1.2 1.1 0.5 0.0 9.0 26.0 0.0 26.5

ხულო AP 38 AP 39 6 13380 ხულო

AP 39 AP 40 6 23400 ხულო

65 55250 ხულო

AP 40 AP 41 65 92300 29250 ხულო

AP 41 AP 42 ხულო

65 56550 52650 ხულო

AP 42 AP 43 65 71500 43550 ხულო

AP 43 AP 44 6 3480 ხულო

AP 44 AP 45 65 124800 58500 ხულო

AP 45 AP 46 65 31200 5200 ხულო

AP 46 AP 47 65 24050 18200 ხულო

AP 47 AP 48 6 2400 1440 ხულო

65 11375 ხულო

AP 48 AP 49 65 56550 56550 ხულო

AP 49 AP 50 6 1020 2400 ხულო

65 65000 65000 ხულო

AP 50 AP 51 6 540 600 540 ხულო

65 21125 21125 ხულო

AP 51 AP 52 65 35750 29250 ხულო

AP 52 AP 53 6 3300 2400 ხულო

65 32500 ხულო

AP 53 AP 54 6 1320 3000 3900 ხულო

65 35100









&


ტყეები




ფონდის

ხულო AP 54 AP 55 6 300

ხულო 65 78000 78000

ხულო AP 55 AP 56 6 3600 5280 5280

ხულო 65 104000 100750

ხულო AP 56 AP 57 6 1800 3000 3000

ხულო 65 45500 45500

ხულო AP 57 AP 58 6 1200 3900 3900

ხულო 65 58500 58500

ხულო AP 58 AP 59 65 45500 45500

ხულო AP 59 AP 60 65 55250 42250

ხულო AP 60 AP 61 65 39650 13000 39000

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ხულოში მ2 47,940 600 - 8,040 - - 163,800 993,530 13,000 808,695

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ხულოში ჰა 4.8 0.1 0.0 0.8 0.0 0.0 16.4 99.4 1.3 80.9

შუახევი AP 61 AP 62 65 50700 7475 შუახევი

AP 62 AP 63 65 31850 31850 შუახევი

AP 63 AP 64 6 1200 შუახევი

65 9750 9750 შუახევი

AP 64 AP 65 65 10400 26000 შუახევი

AP 65 AP 66 65 48750 48750 შუახევი


AP 67 AP 68 65 32500 შუახევი


65 52000 52000 შუახევი










&


ტყეები




ფონდის

შუახევი AP 70 AP 71 6 690

შუახევი 65 29900 3250

შუახევი AP 71 AP 72 65 40950

შუახევი AP 72 AP 73

შუახევი AP 73 AP 74 6 180 480 600

შუახევი 65 4550




შუახევი 65 13000 3250


შუახევი 65 19500 27300 24050

შუახევი AP 77 AP 78 65 24,700 18850 1300 6500

შუახევი AP 78 AP 79 6 2880 2880

შუახევი 65 27300 27300

შუახევი AP 79 AP 80 6 660 6,600


შუახევი AP 80 AP 81 6 2040 600

შუახევი 65 9750 9750

შუახევი AP 81 AP 82 6 900 480

შუახევი AP 82 AP 83 6 900 2,160

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია შუახევში, მ2 12,510 - - 3,180 - 33,460 139,100 243,560 101,230 227,405

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია შუახევში, მჰა 1.3 0.0 0.0 0.3 0.0 3.3 13.9 24.4 10.1 22.7

ქედა AP 83 AP 84 ქედა

AP 84 AP 85 6 3,900









&


ტყეები




ფონდის

ქედა AP 85 AP 86 6 840 708

ქედა 65 17550 3900

ქედა AP 86 AP 87 6 540

ქედა 65 40300 39000

ქედა AP 87 AP 88 6 570 600 540 300

ქედა AP 88 AP 89 65 11700 6500

ქედა AP 89 AP 90 65 39000 39000

ქედა AP 90 AP 91 6 360 1200

ქედა 65 9425 35100 19500

ქედა AP 91 AP 92 65 27950 27950

ქედა AP 92 AP 93

ქედა


ქედა

ქედა AP 94 AP 95 6 3660

ქედა 65 9,750 46800 27300

ქედა AP 95 AP 96 6 1740 2400

ქედა 65 11,050 2600 9750

ქედა AP 96 AP 97 6

3,690

ქედა 65 14950

ქედა AP 97 AP 98 65 10,400 48100 33150

ქედა AP 98 AP 99 6 1,740 1200

ქედა 65 35750 40300

ქედა AP 99 AP 100 65 9,750 42250 30550 14300 54275

ქედა AP 100 AP 101 6 2,400









&


ტყეები




ფონდის

ქედა 65 15600 7800

ქედა AP 101 AP 102 65 33800 9750

ქედა AP 102 AP 103 65 11700 23400 5850

ქედა AP 103 AP 104 6 3780

ქედა 65 12350

ქედა AP 104 AP 105 65 58500

ქედა AP 105 AP 106 6 420 600

ქედა 65 4550

ქედა AP 106 AP 107 6 1800

ქედა 65 52000

ქედა AP 107 AP 108 6 1800 780 660

ქედა 65 6500

ქედა AP 108 AP 109 6 300

ქედა 65 13000

ქედა AP 109 AP 110 5 600

ქედა 65 64,350 94250

ქედა AP 110 AP 111 6 360

ქედა 65 16,250 13000 4550 13000

ქედა AP 111 AP 112 65 36400 36400

ქედა AP 112 AP 113 65 74100 38350

ქედა AP 113 AP 114 65 19,500 2600

ქედა AP 114 AP 115 6 750

ქედა 65 17550

ქედა AP 115 AP 116 65 20150 13000 13000

ქედა AP 116 AP 117 6 2340









&


ტყეები




ფონდის

ქედა AP 117 AP 118 6 480 600 2700 1080 2400

ქედა 65 6500

ქედა AP 118 AP 119 6 810 600

ქედა AP 119 AP 120 6 1,680

ქედა 65 325 3250

ქედა AP 120 AP 121 65 8,125 7150 9100

ქედა AP 121 AP 122 6 780

ქედა 65 67600 55380

ქედა AP 122 AP 123 6 1,260

ქედა 65 22750

ქედა AP 123 AP 124 65 34,450 29250

ქედა AP 124 AP 125 6 810 1680

ქედა 65 21450

ქედა AP 125 AP 126 65 16,445 23400 23400


ქედა AP 127 AP 128 6 1800 3780

ქედა 65 12350

ქედა AP 128 AP 129 6 1380 780 600

ქედა AP 129 AP 130 6 1380

ქედა 65 11050

ქედა AP 130 AP 131 6 5,820

ქედა AP 131 AP 132 6 1020 2100 1,740

ქედა AP 132 AP 133 6 600

ქედა 65 27300

ქედა AP 133 AP 134 65 35100









&


ტყეები




ფონდის

ქედა AP 134 AP 135 6 720 5280 5400

ქედა 65 16900

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ქედაში, მ2 16,920 10,680 - 4,680 - 225,060 273,100 722,630 253,608 501,605

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ქედაში, ჰა 1.7 1.1 0.0 0.5 0.0 22.5 27.3 72.3 25.4 50.2

ხელვაჩაური AP 135 AP 136 6 2400 1,800 ხელვაჩაური

AP 136 AP 137 65 40300 40300 ხელვაჩაური

AP 137 AP 138 6 2,460 ხელვაჩაური


AP 139 AP 140 6 600 ხელვაჩაური

65 9750 ხელვაჩაური


65 19500 19500 ხელვაჩაური





65 5850 ხელვაჩაური


AP 145 AP 146 65 45500 4550 ხელვაჩაური






65 53300 28600









&


ტყეები




ფონდის

ხელვაჩაურიAP 149 AP 150 6 720 600

ხელვაჩაურიAP 150 AP 151 6 1680

ხელვაჩაურიAP 151 AP 152 6 1440 1080 1320

ხელვაჩაურიAP 152 AP 153 6 540 1380 900

ხელვაჩაური 65 8450 31200 22100



ხელვაჩაური 65 13000





ხელვაჩაური 65 3900

ხელვაჩაურიAP 159 AP 160

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ხელვაჩაურში,

მ2 21,840 8,220 - 5,520 - 7,740 111,150 152,750 19,500 161,200

ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია ხე;ვაჩაურში,

ჰა 2.2 0.8 0.0 0.6 0.0 0.8 11.1 15.3 2.0 16.1

სულ ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია, მ2 267,882 61,584 22,800 33,240 6,420 266,680 816,110 2,402,850 387,338 1,965,701

სულ ზემოქმედების ქვეს მოყოლილი ტერიტორია, ჰა 26.79 6.16 2.28 3.32 0.64 26.67 81.61 240.29 38.73 196.57



ცხრილი 2: მისასვლელი გზების მიწათსარგებლობაზე ზემოქმედების შეფასებისთვის გამოყენებული მონაცემები

კუთხის ანძა ## მისასვლელი გზის

საწყისი წერტილი

გზის

სიგანე,

მ


საძოვარი სახნავი სათიბი სამოსახ

ლო ფერმა

ტყე მდინარე

&

ნაპირები ფრაგმენტირ

ებული მასიური ჭალის


ფონდის

AP 01 AP 02 Zikilia

AP 02 AP 03 Zikilia

AP 03 AP 04 Mugoreti



AP 06 AP 07 Giorgitsminda




AP 10 AP 11 Klde

AP 11 AP 12 Klde

AP 12 AP 13 Klde

AP 13 AP 14 Klde

AP 14 AP 15 Klde

AP 15 AP 16 Klde

AP 16 AP 17 Akhalcikhe



AP 19 AP 20 Ilita

AP 20 AP 21 Ilita 3.7 km

AP 21 AP 22 Ilita 3.7 km/ Parekha

AP 22 AP 23 Parekha

AP 23 AP 24 Parekha





გზის

სიგანე,

მ





&




ფონდის

AP 24 AP 25 Benara

AP 25 AP 26 Benara

AP 26 AP 27 Benara

AP 27 AP 28 Shoraveli

AP 28 AP 29 Shoraveli

AP 29 AP 30 Udes gza

AP 30 AP 31 Udes gza

AP 31 AP 32 Gordze

AP 32 AP 33 Zazalo

AP 33 AP 34 Zazalo

AP 34 AP 35 Beshumi

AP 35 AP 36 Beshumi

AP 36 AP 37 Beshumi

AP 37 AP 38 Beshumi

AP 38 AP 39 Beshumi

AP 39 AP 40 Beshumi/ Rakvta

AP 40 AP 41 Rakvta

AP 41 AP 42 Nabaduri



AP 44 AP 45 Oshankhevi 6 3360



AP 47 AP 48 Oshankhevi 6

AP 48 AP 49 kvatia 6





გზის

სიგანე,

მ





&




ფონდის




AP 52 AP 53 kvatia 6 2400

AP 53 AP 54 Tsablana 6 600

AP 54 AP 55 Tsablana 6 3600

AP 55 AP 56 Pachkha/Gurdzali 6 6000

AP 56 AP 57 Dzmagula 6 3000




AP 60 AP 61 at Zamleti Main road 6 1500

AP 61 AP 62 at Zamleti Main road 6 1500

AP 62 AP 63 main road 6 1500









AP 71 AP 72 Shuakhevi 6 1200







გზის

სიგანე,

მ





&




ფონდის



AP 76 AP 77 Beselashvilebi 6 600

AP 77 AP 78 Main road 6 300

AP 78 AP 79 Beselashvilebi 6 3000



AP 81 AP 82 Khichauri 6


AP 83 AP 84 Main road 6



AP 86 AP 87 Main road 6 300 300

AP 87 AP 88 Gogiashvilebi 6 300

AP 88 AP 89 Gogiashvilebi 6 900

AP 89 AP 90 Kokotauri 6 1200



AP 92 AP 93 Akho 6 600 600

AP 93 AP 94 Akho 6 1200

AP 94 AP 95 Akho 6 1200 600

AP 95 AP 96 Akho 6 2400

AP 96 AP 97 Sirbiladzeebi 6 1200

AP 97 AP 98 Sirbiladzeebi 6 2400 600

AP 98 AP 99 Zvare 6 7800





გზის

სიგანე,

მ





&




ფონდის

AP 99 AP 100 Zvare 6 7200

AP 100 AP 101 Zvare 6 1800

AP 101 AP 102 Zvare 6 3000

AP 102 AP 103 road from keda 6 3000



AP 105 AP 106 Keda 6

AP 106 AP 107 Gulebi 6 1200

AP 107 AP 108 Khunkuda 6

AP 108 AP 109 Khunkuda 6 600

AP 109 AP 110 Khunkuda 6 9000

AP 110 AP 111 Main road 6 600 1200

AP 111 AP 112 Koromkheti 6 1200

AP 112 AP 113 Koromkheti 6 600 600

AP 113 AP 114 Pirveli Maisi 6 300 600

AP 114 AP 115 Pirveli Maisi 6 300

AP 115 AP 116 Pirveli Maisi 6

AP 116 AP 117 Main road 6 300 300





AP 121 AP 122 Kveda Bzuzu 6 4200

AP 122 AP 123 Kveda Bzuzu 6 600

AP 123 AP 124 Kveda Makhuntseti 6 300 300





გზის

სიგანე,

მ





&




ფონდის

AP 124 AP 125 Kveda Makhuntseti 6 300

AP 125 AP 126 Main Road 6 1200

AP 126 AP 127 Kveda Makhuntseti 6

AP 127 AP 128 Kveda Makhuntseti 6 300 300

AP 128 AP 129 Kveda Makhuntseti 6

AP 129 AP 130 Main Road 6 300

AP 130 AP 131 Chalakhmela 6 300 1200

AP 131 AP 132 Chalakhmela 6 900 300

AP 132 AP 133 Magalakhoni 6 300




AP 136 AP 137 Khertvisi 6 9000

AP 137 AP 138 Acharastskali 6 300


AP 139 AP 140 Acharastskali 6




AP 143 AP 144 Kibe 6 600

AP 144 AP 145 Kibe 6

AP 145 AP 146 Kibe 6 1800

AP 146 AP 147 Zeda Erge 6 300 600

AP 147 AP 148 Zeda Erge 6

AP 148 AP 149 Zeda Erge 6 1800





გზის

სიგანე,

მ





&




ფონდის

AP 149 AP 150 Kvemo Jocho 6 600




AP 153 AP 154 Khelvachauri 6 900 1500

AP 154 AP 155 Khelvachauri 6 300

AP 155 AP 156 Khelvachauri 6 1020 600





Total Impacted Area, m 2700 10020 0 3240 0 69900 88860 0 0 6000

Total Impacted Area, ha 0.3 1.0 0.0 0.3 0.0 7.0 8.9 0.0 0.0 0.6





დანართი 4: ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ეგხ-ს პროექტის

ატმოსფერული გაფრქვევების გაანგარიშება მშენებლობის ფაზისთვის

გადამცემი ხაზის მშენებლობის დროს ძირითადი საქმიანობა მოიცავს: ანძების განლაგების

ადგილას მისასვლელი გზების მოწყობას, ანძების მონტაჟს (საშ. 300-400 მეტრიანი მალით) და

გადამცემი სადენების გაჭიმვას. ანძების სიმაღლე იქნება დაახლოებით 22მ. და საძირკვლებისთვის

საჭიროებს მიახლოებით 50-80 მ2 ფართობს განლაგების მიხედვით (ფედობზე უფრო მეტი

ფართობია საჭირო).

გამომდინარე ამ ამოცანებიდან განხილულია ორ ანძას შორის სამშენებლო და სამონტაჟო

სამუშაოების სრულყოფილი შესრულებისათვის მანქანა დანადგარების ემისიის მახასიათებლების

გაანგარიშებები, რომლებიც ძირითადად მოიცავს: ბულდოზერით ანძებს შორის დროებითი გზის

მოწყობას, ექსკავატორით ანძის ფუნდამენტისათვის ქვაბულების მომზადებას, ფუნდამენტისა და

ანძის ელემენტების ადგილამდე ტრანსპორტირებას და მათ მონტაჟს, ხოლო შემდგომ უახლოეს ორ

ანძას შორის ე.წ. „ლიდერ-ტროსი“-ს გაჭიმვას ტრაქტორის საშუალებით).

საბულდოზერო სამუშაოები მოიცავს ბულდოზერით საშუალოდ 300-350 მ-ზე გადაადგილებას

2,5 მ სიგანის ფრონტით და 0,15-0,2 მ-ის გრუნტის გასუფთავებით. (გაანგარიშებებების

უნიფიცირების მიზნით ყველა ცალკეული მანქანა მექანიზმის მუშაობის სრული ჯამური დრო

ანძების მშენებლობის ფარგლებში, მიღებულია 180 სამუშაო დღის (6 თვე) ხანგრძლივობის

გათვალისწინებით).

ემისიის მახასიათებლები განგარიშებულია ნორმატიული დოკუმენტების საფუძველზე (იხ.

გამოყენებული ლიტერატურა).

ემისიის გაანგარიშება საგზაო სამშენებლო მანქანის (სსმ) მუშაობისას (ბულდოზერი)

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა გამოყოფის წყაროს წარმოადგენს საგზაო-სამშენებლო მანქანების

ძრავები მუშაობისას დატვირთვისა და უქმი სვლის რეჟიმში. გაანგარიშება შესრულებულია

მეთოდური მითითების [10] თანახმად.

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა ემისიის რაოდენობრივი და თვისობრივი მახასიათებლები

საგზაო-სამშენებლო მანქანებიდან მოცემულია ცხრილში 1.

ცხრილი 1. დამაბინძურებელ ნივთიერებათა ემისიის რაოდენობრივი და თვისობრივი

მახასიათებლები საგზაო-სამშენებლო მანქანებიდან

დამაბინძურებელი ნივთიერება მაქსიმალური ემისია,

გ/წმ

წლიური ემისია,

ტ/პერიოდ კოდი დასახელება

301 აზოტის დიოქსიდი (აზოტის (IV) ოქსიდი) 0,0532396 0,274152

304 აზოტის (II) ოქსიდი 0,0086466 0,044525

328 ჭვარტლი 0,0075028 0,038632

330 გოგირდის დიოქსიდი 0,0054217 0,027892

337 ნახშირბადის ოქსიდი 0,0444172 0,227798

2732 ნახშირწყალბადების ნავთის ფრაქცია 0,0127606 0,065616

გაანგარიშება შესრულებულია საგზაო-სამშენებლო მანქანების (სსმ) სამუშაო მოედნის გარემო

ტემპერატურის პირობებში. სამუშაო დღეების რ-ბა-180. საწყისი მონაცემები დამაბინძურებელ

ნივთიერებათა გამოყოფის გაანგარიშებისათვის მოცემულია ცხრილში 2.



ცხრილი 2. გაანგარიშების საწყისი მონაცემები

საგზაო-

სამშენებლო

მანქანების

(სსმ)

დასახელება

უქმი სვლის რეჟიმზე,

წთ; რ-ბა

ერთი მანქანის მუშაობის დრო

მუშა

დღეების

რ-ბა

დღეში, სთ 30 წთ-ში, წთ

სულ

დატვირ

თვის

გარეშე

დატვი

რთვით

უქმი

სვლა

დატვი

რთვის

გარეშე

დატვირ

თვით

უქმი

სვლა

ბულდოზერი

სსმ, სიმძლავრით

101-160 კვტ (137-218

ცხ.ძ)

1 (1) 8 3,5 3,2 1,3 13 12 5 180

მიღებული პირობითი აღნიშვნები, საანგარიშო ფორმულები, აგრეთვე საანგარიშო პარამეტრები და

მათი დასაბუთება მოცემულია ქვემოთ:

i-ური ნივთიერების მაქსიმალური -ერთჯერადი ემისია ხორციელდება ფორმულით:

Gi = ∑k

k=1(mДВ ik · tДВ + 1,3 mДВ ik · tНАГР. + mХХ ik · tХХ) · Nk / 1800, გ/წმ;

სადაც mДВ ik – k-ური ჯგუფისათვის i-ური ნივთიერების კუთრი ემისია მანქანის მოძრაობისას

დატვირთვის გარეშე, გ/წთ;

1,3 · mДВ ik – k-ური ჯგუფისათვის i-ური ნივთიერების კუთრი ემისია მანქანის მოძრაობისას

დატვირთვით, გ/წთ;

mДВ ik – k-ური ჯგუფისათვის i-ური ნივთიერების კუთრი ემისია მანქანის მოძრაობისას უქმი სვლის

რეჟიმზე, გ/წთ;

tДВ -მანქანის მოძრაობის დრო 30 წთ-იან ინტერვალში დატვირთვის გარეშე, წთ;

tНАГР. -მანქანის მოძრაობის დრო 30 წთ-იან ინტერვალში დატვირთვით, წთ;

tХХ -მანქანის მოძრაობის დრო 30 წთ-იან ინტერვალში უქმი სვლის რეჟიმზე, წთ;

Nk – k-ური ჯგუფის მანქანების რ-ბა, რომლებიც მუშაობენ ერთდროულად 30 წთ-იან ინტერვალში.

i-ური ნივთიერების ჯამური ემისია საგზაო მანქანებიდან გაიანგარიშება ფორმულით:

Mi = ∑k

k=1(mДВ ik · t'ДВ + 1,3 · mДВ ik · t'НАГР. + mХХ ik · t'ХХ) · 10-6, ტ/წელ;

სადაც t'ДВ – k-ური ჯგუფის მანქანების მოძრაობის ჯამური დრო დატვირთვის გარეშე, წთ;

t'НАГР. – k-ური ჯგუფის მანქანების მოძრაობის ჯამური დრო დატვირთვით, წთ;

t'ХХ – – k-ური ჯგუფის მანქანების მოძრაობის ჯამური დრო უქმი სვლის რეჟიმზე, წთ;

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა კუთრი ემისია საგზაო-სამშენებლო მანქანების მუშაობისას,

მოცემულია ცხრილში 3.



ცხრილი 3. დამაბინძურებელ ნივთიერებათა კუთრი ემისია საგზაო-სამშენებლო მანქანების

მუშაობისას, გ/წთ

საგზაო-სამშენებლო მანქანების

(სსმ) ტიპი დამაბინძურებელი ნივთიერება მოძრაობა უქმი სვლა

მუხლუხა სსმ, სიმძლავრით 101-

160 კვტ (137-218 ცხ.ძ)

აზოტის დიოქსიდი (აზოტის (IV) ოქსიდი) 3,208 0,624

აზოტის (II) ოქსიდი 0,521 0,1014

ჭვარტლი 0,45 0,1

გოგირდის დიოქსიდი 0,31 0,16

ნახშირბადის ოქსიდი 2,09 3,91

ნახშირწყალბადების ნავთის ფრაქცია 0,71 0,49

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა წლიური და მაქსიმალური ერთჯერადი ემისიის გაანგარიშება

მოცემულია ქვემოთ.

G301 = (3,208·12+1,3·3,208·13+0,624·5)·1/1800 = 0,0532396 გ/წმ;

M301 = (3,208·1·180·3,5·60+1,3·3,208·1·180·3,2·60+0,624·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,274152 ტ/პერიოდ;

G304 = (0,521·12+1,3·0,521·13+0,1014·5)·1/1800 = 0,0086466 გ/წმ;

M304 = (0,521·1·180·3,5·60+1,3·0,521·1·180·3,2·60+0,1014·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,044525 ტ/პერიოდ;

G328 = (0,45·12+1,3·0,45·13+0,1·5)·1/1800 = 0,0075028 გ/წმ;

M328 = (0,45·1·180·3,5·60+1,3·0,45·1·180·3,2·60+0,1·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,038632 ტ/პერიოდ;

G330 = (0,31·12+1,3·0,31·13+0,16·5)·1/1800 = 0,0054217 გ/წმ;

M330 = (0,31·1·180·3,5·60+1,3·0,31·1·180·3,2·60+0,16·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,027892 ტ/პერიოდ;

G337 = (2,09·12+1,3·2,09·13+3,91·5)·1/1800 = 0,0444172 გ/წმ;

M337 = (2,09·1·180·3,5·60+1,3·2,09·1·180·3,2·60+3,91·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,227798 ტ/პერიოდ;

G2732 = (0,71·12+1,3·0,71·13+0,49·5)·1/1800 = 0,0127606 გ/წმ;

M2732 = (0,71·1·180·3,5·60+1,3·0,71·1·180·3,2·60+0,49·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,065616 ტ/პერიოდ;

ერთციცხვიანი ექსკავატორის მუშაობისას მტვრის მაქსიმალური ერთჯერადი გაფრქვევა [9]

განისაზღვრება ფორმულით:

G = Qექს x E x Kექს x K1 x K2 x N/Tეც გ/წმ;

სადაც: Qექს - კუთრი გამოყოფა 1 მ3 მასალის გადაადგილებისას (3,4 გ/მ3 );

E -ექსკავატორის ჩამჩის მოცულობა, მ3 (<1,0 მ3);

Kექს -ექსკავაციის კოეფიციენტი, (მიღებულია ცნობარით-0,84);

K1 - ქარის სიჩქარეზე დამოკიდებული კოეფიციენტი (მიღებულია ცნობარით-1,2);

K2 - ტენიანობაზე დამოკიდებული კოეფიციენტი (მიღებულია ცნობარით-0,2);

N -ერთდროულად მომუშავე ტექნიკის რ-ბა, ერთეული (მიღებულია-1,0);



Tეც - ექსკავაციის ციკლის დრო, წმ (მიღებულია-30); მონაცემების ჩასმით მივიღებთ:

M = 3,4 * 1,0 * 0,84 * 1,2 * 0,2 * 1,0 /30 = 0,023 გ/წმ;

წლიური გაფრქვევა გაიანგარიშება მუშაობის დროის მიხედვით

G =[(0,023 გ/წმ * 3600წმ * 8 სთ/დღ * 180დღ/პერიოდში)]/10-6 = 0,119 ტ/პერიოდში.

ემისიის გაანგარიშება ავტოტრანსპორტო სამუშაოების წარმოებისას

ავტოტრანსპორტო სამუშაოები მოიცავს ორ ანძას შორის მანძილის (საშუალოდ 300-500 მ) წინ და

უკან გადაადგილებას ანძის მშენებლობისათვის საჭირო ელემენტების (საძირკვლების რკინა-

ბეტონის მზა ელემენტები და ანძის მეტალის კონსტრუქციები) გადატანით. (გაანგარიშებებების

უნიფიცირების მიზნით ყველა ცალკეული მანქანა მექანიზმის მუშაობის სრული ჯამური დრო

ანძების მშენებლობის ფარგლებში, მიღებულია 180 სამუშაო დღის (6 თვე) ხანგრძლივობის

გათვალისწინებით).

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა გამოყოფის წყაროს წარმოადგენს ავტომანქანის ძრავა, მისი

მოძრაობისას მიმდებარე ტერიტორიაზე. გაანგარიშება შესრულებულია მეთოდური მითითების

[11] თანახმად.


ავტოტრანსპორტის მოძრაობისას მოცემულია ცხრილში 4.


მახასიათებლები ავტოტრანსპორტის მოძრაობისას


გ/წმ


ტ/წელ კოდი დასახელება


304 აზოტის (II) ოქსიდი 0,0002889 0,001498

328 ჭვარტლი 0,0001667 0,000864




საწყისი მონაცემები დამაბინძურებელ ნივთიერებათა გამოყოფის გაანგარიშებისათვის მოცემულია

ცხრილში 5.

ცხრილი 5. გაანგარიშების საწყისი მონაცემები

დასახელება მანქანის ტიპი

ავტომანქანების რაოდენობა

ერთდროულობა საშუალო დღის

განმავლობაში

მაქსიმალური

რაოდენობა1 სთ-ში

ტვირთამწეობა-8-16ტ.

დიზელი

16 2 +





i-ური ნივთიერების ემისია ერთი k-ური ტიპის მანქანის მოძრაობისას MПР ik ხორციელდება

ფორმულებით:

MПР i = ∑kk=1mL ik • L • Nk • DР • 10-6, ტ/წელ;

სადაც mL ik –– i-ური ნივთიერების კუთრი ემისია k-ური ჯგუფის ავტოს მოძრაობისას 10-

20კმსიჩქარით,

L - საანგარიშო მანძილი, კმ;

Nk - k-ური ჯგუფის ავტომანქანების საშუალო რ-ბა დღის განმავლობაში.

DР - მუშა დღეების რ-ბა წელ-ში.

i-ური დამაბინძურებელი ნივთიერების მაქსიმალური ერთჯერადი ემისია Gi იანგარიშება

ფორმულით:

Gi = ∑kk=1mL ik • L • N'k / 3600, გ/წმ;

სადაც N'k – k-ური ჯგუფის ავტომობილების რ-ბა, რომლებიც მოძრაობენ საანგარიშო მანძილზე 1

სთ-ში, რომლითაც ხასიათდება მოძრაობის მაქსიმალური ინტენსივობა.

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა კუთრი ემისია სატვირთო მანქანებისაგან მოძრაობის პროცესში

სიჩქარით 10-20კმ/სთ. მოცემულია ცხრილში 6.

ცხრილი 6. დამაბინძურებელ ნივთიერებათა კუთრი ემისია სატვირთო მანქანებისაგან მოძრაობის

პროცესში სიჩქარით 10-20კმ/სთ.

ტიპი დამაბინძურებელი ნივთიერება გარბენი, გ/კმ

სატვირთო, ტვირთამწეობა-8-16ტონა,

დიზელის ძრავზე

აზოტის დიოქსიდი (აზოტის (IV) ოქსიდი) 3,2

აზოტის (II) ოქსიდი 0,52

ჭვარტლი 0,3

გოგირდის დიოქსიდი 0,54

ნახშირბადის ოქსიდი 6,1

ნახშირწყალბადების ნავთის ფრაქცია 1

მაქსიმალური ერთჯერადი და წლიური ემისიის გაანგარიშება მოცემულია ქვემოთ:

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა წლიური გამოყოფა M, ტ/წელ:

M301 = 3,2 · 1 · 16 · 180 · 10-6 = 0,009216;

M304 = 0,52 · 1 · 16 · 180 · 10-6 = 0,001498;

M328 = 0,3 · 1 · 16 · 180 · 10-6 = 0,000864;

M330 = 0,54 · 1 · 16 · 180 · 10-6 = 0,001555;

M337 = 6,1 · 1 · 16 · 180 · 10-6 = 0,017568;

M2732 = 1 · 1 · 16 · 180 · 10-6 = 0,00288.

დამაბინძურებელ ნივთიერებათაერთჯერადი ემისია G, გ/წმ:

G301 = 3,2 · 1 · 2 / 3600 = 0,0017778;

G304 = 0,52 · 1 · 2 / 3600 = 0,0002889;



G328 = 0,3 · 1 · 2 / 3600 = 0,0001667;

G330 = 0,54 · 1 · 2 / 3600 = 0,0003;

G337 = 6,1 · 1 · 2 / 3600 = 0,0033889;

G2732 = 1 · 1 · 2 / 3600 = 0,0005556.

სადენის გაჭიმვის სამუშაოები მოიცავს ორ ანძას შორის მანძილზე (საშუალოდ 300-500 მ) ე.წ.

„ლიდერ-ტროსი“-ს გაჭიმვას. (გაანგარიშებებების უნიფიცირების მიზნით ყველა ცალკეული

მანქანა მექანიზმის მუშაობის სრული ჯამური დრო ანძების მშენებლობის ფარგლებში, მიღებულია

180 სამუშაო დღის (6 თვე) ხანგრძლივობის გათვალისწინებით).

ემისიის გაანგარიშება საგზაო სამშენებლო მანქანის (სსმ) მუშაობისას (ტრაქტორი)

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა გამოყოფის წყაროს წარმოადგენს საგზაო-სამშენებლო მანქანების

ძრავები მუშაობისას დატვირთვისა და უქმი სვლის რეჟიმში. გაანგარიშება შესრულებულია

შემდეგი მეთოდური მითითების [10] თანახმად.


საგზაო-სამშენებლო მანქანებიდან მოცემულია ცხრილში 6.


მახასიათებლები საგზაო-სამშენებლო მანქანებიდან


გ/წმ


ტ/პერიოდ კოდი დასახელება


304 აზოტის (II) ოქსიდი 0,0053272 0,027432

328 ჭვარტლი 0,0045017 0,023179




გაანგარიშება შესრულებულია საგზაო-სამშენებლო მანქანების (სსმ) სამუშაო მოედნის გარემო

ტემპერატურის პირობებში. სამუშაო დღეების რ-ბა-180.

საწყისი მონაცემები დამაბინძურებელ ნივთიერებათა გამოყოფის გაანგარიშებისათვის მოცემულია

ცხრილში 7.

ცხრილი 7: გაანგარიშების საწყისი მონაცემები

საგზაო-


მანქანების

(სსმ)

დასახელება

უქმი სვლის

რეჟიმზე, წთ რ-ბა

ერთი მანქანის მუშაობის დრო

მუშა

დღეების

რ-ბა

დღეში, სთ 30 წთ-ში, წთ

სულ

დატვი

რთვის

გარეშე

დატვირ

თვით

უქმი

სვლა

დატვირ

თვის

გარეშე

დატვი

რთვით

უქმი

სვლა

ტრაქტორი სსმ, სიმძლავრით

61-100 კვტ (83-136

ცხ.ძ)

1 (1) 8 3,5 3,2 1,3 13 12 5 180





i-ური ნივთიერების მაქსიმალური -ერთჯერადი ემისია ხორციელდება ფორმულით:

Gi = ∑k

k=1(mДВ ik · tДВ + 1,3 · mДВ ik · tНАГР. + mХХ ik · tХХ) · Nk / 1800, გ/წმ;

სადაც mДВ ik – k-ური ჯგუფისათვის i-ური ნივთიერების კუთრი ემისია მანქანის მოძრაობისას

დატვირთვის გარეშე, გ/წთ;

1,3 · mДВ ik – k-ური ჯგუფისათვის i-ური ნივთიერების კუთრი ემისია მანქანის მოძრაობისას

დატვირთვით, გ/წთ;

mДВ ik – k-ური ჯგუფისათვის i-ური ნივთიერების კუთრი ემისია მანქანის მოძრაობისას უქმი

სვლის რეჟიმზე, გ/წთ;

tДВ -მანქანის მოძრაობის დრო 30 წთ-იან ინტერვალში დატვირთვის გარეშე, წთ;

tНАГР. -მანქანის მოძრაობის დრო 30 წთ-იან ინტერვალში დატვირთვით, წთ;

tХХ -მანქანის მოძრაობის დრო 30 წთ-იან ინტერვალში უქმი სვლის რეჟიმზე, წთ;

Nk – k-ური ჯგუფის მანქანების რ-ბა, რომლებიც მუშაობენ ერთდროულად 30 წთ-იან ინტერვალში.

i-ური ნივთიერების ჯამური ემისია საგზაო მანქანებიდან გაიანგარიშება ფორმულით:

Mi = ∑k

k=1(mДВ ik · t'ДВ + 1,3 · mДВ ik · t'НАГР. + mХХ ik · t'ХХ) · 10-6, ტ/წელ;

სადაც t'ДВ – k-ური ჯგუფის მანქანების მოძრაობის ჯამური დრო დატვირთვის გარეშე, წთ;

t'НАГР. – k-ური ჯგუფის მანქანების მოძრაობის ჯამური დრო დატვირთვით, წთ;

t'ХХ – – k-ური ჯგუფის მანქანების მოძრაობის ჯამური დრო უქმი სვლის რეჟიმზე, წთ;

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა კუთრი ემისია საგზაო-სამშენებლო მანქანების მუშაობისას,

მოცემულია ცხრილში 1.1.8.

ცხრილი 1.1.8. დამაბინძურებელ ნივთიერებათა კუთრი ემისია საგზაო-სამშენებლო მანქანების

მუშაობისას, გ/წთ

საგზაო-სამშენებლო მანქანების

(სსმ) ტიპი დამაბინძურებელი ნივთიერება მოძრაობა უქმი სვლა

მუხლუხა სსმ, სიმძლავრით 61-100

კვტ (83-136 ცხ.ძ)

აზოტის დიოქსიდი (აზოტის (IV) ოქსიდი) 1,976 0,384

აზოტის (II) ოქსიდი 0,321 0,0624

ჭვარტლი 0,27 0,06

გოგირდის დიოქსიდი 0,19 0,097

ნახშირბადის ოქსიდი 1,29 2,4

ნახშირწყალბადების ნავთის ფრაქცია 0,43 0,3

დამაბინძურებელ ნივთიერებათა წლიური და მაქსიმალური ერთჯერადი ემისიის გაანგარიშება

მოცემულია ქვემოთ.

G301 = (1,976·12+1,3·1,976·13+0,384·5)·1/1800 = 0,0327924 გ/წმ;

M301 = (1,976·1·180·3,5·60+1,3·1,976·1·180·3,2·60+0,384·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,168862 ტ/პერიოდ;



G304 = (0,321·12+1,3·0,321·13+0,0624·5)·1/1800 = 0,0053272 გ/წმ;

M304 = (0,321·1·180·3,5·60+1,3·0,321·1·180·3,2·60+0,0624·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,027432 ტ/პერიოდ;

G328 = (0,27·12+1,3·0,27·13+0,06·5)·1/1800 = 0,0045017 გ/წმ;

M328 = (0,27·1·180·3,5·60+1,3·0,27·1·180·3,2·60+0,06·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,023179 ტ/პერიოდ;

G330 = (0,19·12+1,3·0,19·13+0,097·5)·1/1800 = 0,00332 გ/წმ;

M330 = (0,19·1·180·3,5·60+1,3·0,19·1·180·3,2·60+0,097·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,01708 ტ/პერიოდ;

G337 = (1,29·12+1,3·1,29·13+2,4·5)·1/1800 = 0,0273783 გ/წმ;

M337 = (1,29·1·180·3,5·60+1,3·1,29·1·180·3,2·60+2,4·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,140415 ტ/პერიოდ;

G2732 = (0,43·12+1,3·0,43·13+0,3·5)·1/1800 = 0,0077372 გ/წმ;

M2732 = (0,43·1·180·3,5·60+1,3·0,43·1·180·3,2·60+0,3·1·180·1,3·60)·10-6 = 0,039785 ტ/პერიოდ;

სულ, ჯამურად, მშენებლობის პერიოდში მოსალოდნელი ემისია შეადგენს:

აზოტის დიოქსიდი: M301 = 0,45223 ტ/პერიოდ;

აზოტის ოქსიდი: M304 = 0,073455 ტ/პერიოდ;

ჭვარტლი: M328 = 0,062675 ტ/პერიოდ;

გოგირდის დიოქსიდი: M330 = 0,046527 ტ/პერიოდ;

ნახშირბადის დიოქსიდი: M337 = 0,385781 ტ/პერიოდ;

ნაჯერი ნახშირწყალბადები: M2732 = 0,108281 ტ/პერიოდ;

შეწონილი ნაწილაკები: M2902 = 0,119 ტ/პერიოდ;

გაბნევის გაანგარიშების ჩატარება

ზემოთ წარმოდგენილი სამუშოების თანამიმდევრობის გათვალისწინებით, ორ ანძას შორის

არეალში ერთდროულად შესაძლებელია მხოლოდ ერთი სახეობის სამუშოების წარმოება. აქედან

გამომდინარე სამუშოების წარმოებისას ჰაერის ხარისხის მოდელირების პროგნოზირება

შესრულებულია მაქსიმალური ემისიის მქონე პროცესის გათვალისწინებით (ორ ანძას შორის

მანძილის არეალში დროებითი გზის მოწყობის ოპერაციების შესრულება ბულდოზერის

საშუალებით).

ჰაერის ხარისხის მოდელირება განხორციელებულია გაბნევის გაანგარიშების სპეციალური

კომპიუტერული პროგრამით [12] .

გაანგარიშება შესრულებულია სწორკუთხედისათვის რომლის სიგრძეა 950 მ, სიგანე 700 მ,

გაანგარიშების ბიჯი-50 მ. გარდა აღნიშნული რეგულარული ბადისა, გაანგარიშება შესრულდა

ტრასის მიმდებარე უახლოესი დასახლებული პუნქტების მიმართ (საკონტროლო წერტილები

№№1, 2, 3), რომელთა კოორდინატები მოცემულია ქვემოთ.



№ წერტილის კოორდინატები (მ) სიმაღლე, (მ) წერტილის ტიპი

X Y 1 255,00 -13,00 2 წერტილი დასახლებული ზონის საზღვარზე 2 58,00 -20,00 2 წერტილი დასახლებული ზონის საზღვარზე 3 111,00 -56,00 2 წერტილი დასახლებული ზონის საზღვარზე

გაანგარიშება შესრულდა 7 დასახელების ინდივიდუალური ნივთიერებებისათვის და ჯამური

ზემოქმედების 1 ჯგუფისათვის.

მავნე ნივთიერებათა ხარისხის კრიტერიუმები მიღებულია [ 6]-ს შესაბამისად და წარმოდგენილია

ცხრილში 9. (დეტალური გაანგარიშებების პროგრამული ამონაბეჭდები იხ. დანართში № 1.1).

ცხრილი 9: მავნე ნივთიერებათა ხარისხის კრიტერიუმები

№ მავნე ნივთიერების დასახელება იდენტიფიკაციის

კოდი

ზღვრულად დასაშვები

კონცენტრაცია (ზ.დ.კ.) მგ/მ3

მაქსიმალური

ერთჯერადი

საშუალო

დღეღამური

3 აზოტის დიოქსიდი 0301 0,2 0,04

4 აზოტის ოქსიდი 0304 0,4 0,06

5 ჭვარტლი 0328 0,15 0,05

6 გოგირდის დიოქსიდი 0330 0,5 0,05

8 ნახშირბადის მონოქსიდი 0337 5,0 3,0

13 ნაჯერი ნახშირწყალბადები (ნავთის ფრაქცია) 2732 1,2 -

15 შეწონილი ნაწილაკები 2902 0,5 0,15



გაანგარიშების შედეგები ნივთიერებების მიხედვით

აზოტის დიოქსიდის (კოდი 301) მოსალოდნელი ფორმირებული მაქსიმალური კონცენტრაციები

უახლოესი დასახლებული პუნქტების საკონტროლო წერტილებში (№ 1, 2, 3).

№ კოორდ X(მ) კოორდ Y(მ) სიმაღლ. (მ) კონცენტრ.

(ზდკ-ს წილი)

ქარის

მიმართ. ქარის სიჩქარე

წერტილის

ტიპი 1 255 -13 2 0,32 283 0,50 4 2 58 -20 2 0,29 72 0,50 4 3 111 -56 2 0,19 50 0,50 4

1

3

2



აზოტის ოქსიდის (კოდი 304) მოსალოდნელი ფორმირებული მაქსიმალური კონცენტრაციები

უახლოესი დასახლებული პუნქტების საკონტროლო წერტილებში (№ 1, 2, 3).



ქარის

მიმართ. ქარის სიჩქ. წერტილ.

ტიპი 1 255 -13 2 0,03 283 0,50 4 2 58 -20 2 0,02 72 0,50 4 3 111 -56 2 0,02 50 0,50 4

1

3

2



ჭვარტლის (კოდი 328) მოსალოდნელი ფორმირებული მაქსიმალური კონცენტრაციები უახლოესი

დასახლებული პუნქტების საკონტროლო წერტილებში (№ 1, 2, 3).



ქარის


ტიპი 1 255 -13 2 0,06 283 0,50 4 2 58 -20 2 0,06 72 0,50 4 3 111 -56 2 0,04 50 0,50 4

1

3

2



გოგირდის დიოქსიდის (კოდი 330), ნახშირბადის ოქსიდის (კოდი 337) და ნაჯერი

ნახშირწყალბადების ნავთის ფრაქციის (კოდი 2732) მოსალოდნელი ფორმირებული მაქსიმალური

კონცენტრაციები უახლოესი დასახლებული პუნქტების საკონტროლო წერტილებში (№ 1, 2, 3).



ქარის


ტიპი 1 255 -13 2 0,01 283 0,50 4 2 58 -20 2 0,01 72 0,50 4 3 111 -56 2 0,01 50 0,50 4

1

3

2



შეწონილი ნაწილაკების (კოდი 2902) მოსალოდნელი ფორმირებული მაქსიმალური

კონცენტრაციები უახლოესი დასახლებული პუნქტების საკონტროლო წერტილებში (№ 1, 2, 3).



ქარის


ტიპი 1 255 -13 2 0,08 289 0,50 4 2 58 -20 2 0,06 64 0,50 4 3 111 -56 2 0,04 39 0,50 4

1

3

2



არასრული ჯამური ზემოქმედების 6009 ჯგუფის (კოდები 301+330) მოსალოდნელი ფორმირებული

მაქსიმალური კონცენტრაციები უახლოესი დასახლებული პუნქტების საკონტროლო წერტილებში

(№1,2,3).



ქარის


ტიპი 1 255 -13 2 0,21 283 0,50 4 2 58 -20 2 0,19 72 0,50 4 3 111 -56 2 0,12 50 0,50 4

1

3

2



დასკვნა

ელ.გადამცემი ხაზი წარმოადგენს სახაზო ნაგებობას და მშენებლობის ორგანიზაციის

სპეციფიკიდან გამომდინარე მიმდებარე ტერიტორიის ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების

არეალი შემოსაზღვრული იქნება 2 ანძას შორის მომუშავე მანქანა-მექანიზმების ემისიის

ზემოქმედების ზონით და ამ ზემოქმედების არეალის კოორდინატების დროში გადაადგილებით

სამუშაო გრაფიკის შესაბამისად. გამომდინარე ტექნოლოგიური პროცესების იდენტურობისა,

დანარჩენი ტერიტორიებისთვის ტრასის გასწვრივ ზემოქმედების ზონის სურათს ექნება

ანალოგიური ხასიათი, ამდენად დამაბინძურებელ ნივთიერებათა კონცენტრაციების სივრცითი

განაწილების სურათი შესაძლებელია გავრცელდეს სახაზო ობიექტის ტრასის მთელ სიგრძეზე.

როგორც გრაფიკული და ცხრილური გაანგარიშებებიდან გამომდინარეობს, დამაბინძურებელ

ნივთიერებათა მოსალოდნელი ფორმირებული მაქსიმალური კონცენტრაციები უახლოესი

დასახლებული პუნქტების საკონტროლო წერტილებში მერყეობს 0,01 დან 0,32 ზდკ-მდე და არ

აჭარბებს კანონმდებლობით დადგენილ ნორმებს. ამგვარად სამშენებლო სამუშაოების წარმოებისას

ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურება შესაძლებელია შეფასდეს როგორც მცირე მნიშვნელობის.



ლიტერატურა

1. საქართველოს კანონი «გარემოს დაცვის შესახებ”. თბილისი, 1996.

2. საქართველოს კანონი "ატმოსფერული ჰაერის დაცვის შესახებ", თბილისი, 1999.

3. საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრის 2013 წლის 8

აგვისტოს №57 ბრძანება “ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების სტაციონარული წყაროების

ინვენტარიზაციის წესის შესახებ”.

4. საქართველოს გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრის 2013 წლის 8

აგვისტოს №56 ბრძანება “ატმოსფერულ ჰაერში მავნე ნივთიერებათა ზღვრულად

დასაშვები გაფრქვევის ნორმების გაანგარიშების მეთოდის შესახებ”.

5. საქართველოს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების დაცვის მინისტრის 28.07.03 წლის

ბრძანება № 67 “დაბინძურების სტაციონარული წყაროებიდან ატმოსფერულ ჰაერში

გაფრქვევების ფაქტობრივი რაოდენობის განსაზღვრის ინსტრუმენტული მეთოდის,

დაბინძურების სტაციონარული წყაროებიდან ატმისფერულ ჰაერში გაფრქვევების

ფაქტობრივი რაოდენობის დამდგენი სპეციალური გამზომ-საკონტროლო აპარატურის

სტანდარტული ჩამონათვალისა და დაბინძურების სტაციონარული წყაროებიდან

ტექნოლოგიური პროცესების მიხედვით ატმოსფერულ ჰაერში გაფრქვევების ფაქტობრივი

რაოდენობის საანგარიშო მეთოდიკის შესახებ”;

6. საქართველოსåíშრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2003 წლის 24

თებერვლის ბრძანება №38/ნ «გარემოს ხარისხობრივი მდგომარეობის ნორმების

დამტკიცების შესახებ».

7. “დაპროექტების ნორმები-სამშენებლო კლიმატოლოგია”. საქართველოს ეკონომიკური

განვითარების მინისტრის 2008 წლის 25 აგვისტოს ბრძანება № 1-1/1743.

8. Методическое пособием по расчету, нормированию и контролю выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух», СПб., 2005.

9. Методика расчета вредных выбросов (сбросов) для комплекса оборудования открытых горных работ (на основе удельных показателей), Люберцы, 1999.

10. Методика проведения инвентаризации выбросов загрязняющих веществ в атмосферу для баз

дорожной техники (расчетным методом) Москва 1998.

11. Методика проведения инвентаризации выбросов загрязняющих веществ в атмосферу автотранспортных предприятий (расчетным методом). М, 1998.

12. УПРЗА ЭКОЛОГ, версия 3.00 ФИРМА "ИНТЕГРАЛ" Санкт-Петербург 2001-2005г.



დანართი № 4.1: გაბნევის გაანგარიშების კომპიუტერული ცხრილი

УПРЗА ЭКОЛОГ, версия 3.1

Copyright © 1990-2010 ФИРМА "ИНТЕГРАЛ"

საწარმოს ნომერი 3; DG

ქალაქი ხელვაჩაური

საწყისი მონაცემების ვარიანტი: 1, საწყისი მონაცემების ახალი ვარიანტი

გაანგარიშების ვარიანტი: გაანგარიშების ახალი ვარიანტი

გაანგარიშება შესრულებულია: ზაფხულისთვის

გაანგარიშების მოდული: "ОНД-86"

საანგარიშო მუდმივები: E1= 0,01, E2=0,01, E3=0,01, S=999999,99 კვ.კმ.

მეტეოროლოგიური პარამეტრები

ყველაზე ცხელი თვის ჰაერის საშუალო ტემპერატურა 26,9° C ყველაზე ცივი თვის ჰაერის საშუალო ტემპერატურა 6° C ატმოსფეროს სტრატიფიკაციის ტემპერატურაზე დამოკიდებული კოეფიციენტი, A 200 ქარის მაქსიმალური სიჩქარე მოცემული ტერიტორიისტთვის (გადამეტების

განმეორებადობა 5%-ის ფარგლებში) 21 მ/წმ

საწარმოს სტრუქტურა (მოედნები, საამქრო)

ნომერი მოედნის (საამქროს) დასახელება



გაფრქვევის წყაროთა პარამეტრები

აღრიცხვა: წყაროთა ტიპები: "%" - წყარო გათვალისწინებულია ფონის გამორიცხვით; 1 - წერტილოვანი; "+" - წყარო გათვალისწინებულია ფონის გამორიცხვის გარეშე; 2 - წრფივი; "-" - წყარო არ არის გათვალისწინებული და მისი წვლილი არაა შეტანილი

ფონში. 3 - არაორგანიზებული;

4 - წერტილოვანი წყაროების ერთობლიობა, გაერთიანებული ერთ სიბრტყულად გათვლისთვის; 5 - არაორგანიზებული, დროში ცვლადი გაფრქვევის სიმძლავრით; 6 - წერტილოვანი, ქოლგისებური ან ჰორიზონტალური გაფრქვევით; 7 - ქოლგისებური ან ჰორიზონტალური გაფრქვევის წერტილოვანი წყაროების ერთობლიობა; 8 - ავტომაგისტრალი.

აღრიცხვა

ანგარიში

სას

მოედ.

№ საამქ.

№ წყარო

ს № წყაროს

დასახელება ვარი-

ანტიტიპი

წყაროს

სიმაღლე

(მ)

დიამეტრ

ი (მ)

აირ-

ჰაეროვანი

ნარევის

მოცულ.

(მ3/წმ)

აირ-



წიჩქარე (მ/წმ)

აირ-



ტემპერატ.(°C)

რელი

ეფის

კოეფ.

კოორდ.

X1 ღერძი

(მ)

კოორდ.

Y1 ღერძი

(მ)

კოორდ.

X2 ღერძი

(მ)

კოორდ.

Y2 ღერძი

(მ)

წყაროს

სიგანე

(მ)

% 0 0 1 ბულდოზერი 1 3 5,0 0,00 0 0,00000 0 1,0 0,0 0,0 300,0 0,0 3,00 ნივთ. კოდი ნივთიერება გაფრქვევა

(გ/წმ) გაფრქვევა

(ტ/წლ)

F ზაფხ.: Cm/ზდკ Xm Um ზამთ.:

Cm/ზდკ Xm Um

0301 აზოტის (IV) ოქსიდი (აზოტის

დიოქსიდი) 0,0540000 0,0000000 1 1,137 28,5 0,5 1,137 28,5 0,5

0304 აზოტის (II) ოქსიდი (აზოტის

ოქსიდი) 0,0090000 0,0000000 1 0,095 28,5 0,5 0,095 28,5 0,5

0328 შავი ნახშირბადი (ჭვარტლი) 0,0080000 0,0000000 1 0,225 28,5 0,5 0,225 28,5 0,5 0330 გოგირდის დიოქსიდი 0,0060000 0,0000000 1 0,051 28,5 0,5 0,051 28,5 0,5 0337 ნახშირბადის ოქსიდი 0,0450000 0,0000000 1 0,038 28,5 0,5 0,038 28,5 0,5 2732 ნავთის ფრაქცია 0,0130000 0,0000000 1 0,046 28,5 0,5 0,046 28,5 0,5 2902 შეწონილი ნაწილაკები 0,0230000 0,0000000 3 0,581 14,3 0,5 0,581 14,3 0,5


ემისიები წყაროებიდან ნივთიერებების მიხედვით

აღრიცხვა: წყაროთა ტიპები: "%" - წყარო გათვალისწინებულია ფონის გამორიცხვით; 1 - წერტილოვანი; "+" - წყარო გათვალისწინებულია ფონის გამორიცხვის

გარეშე; 2 - წრფივი;

"-" - წყარო არ არის გათვალისწინებული და მისი წვლილი

არაა შეტანილი ფონში. 3 - არაორგანიზებული;

4 - წერტილოვანი წყაროების ერთობლიობა,

გაერთიანებული ერთ სიბრტყულად გათვლისთვის; (-) ნიშნით აღნიშნული ან აღუნიშნავი () წყაროები საერთო

ჯამში გათვალისწინებული არ არის 5 - არაორგანიზებული, დროში ცვლადი გაფრქვევის

სიმძლავრით; 6 - წერტილოვანი, ქოლგისებური ან ჰორიზონტალური

გაფრქვევით; 7 - ქოლგისებური ან ჰორიზონტალური გაფრქვევის

წერტილოვანი წყაროების ერთობლიობა; 8 - ავტომაგისტრალი.

ნივთიერება: 0301 აზოტის (IV) ოქსიდი (აზოტის დიოქსიდი) №

მოედ. №

საამქ №

წყაროს ტიპი აღრი

ცხვა

გაფრქვევა (გ/წმ)

F ზაფხ. ზამთ. Cm/ზდკ Xm Um (მ/წმ) Cm/ზდკ Xm Um (მ/წმ)

0 0 1 3 % 0,0540000 1 1,1369 28,50 0,5000 1,1369 28,50 0,5000

სულ: 0,0540000 1,1369 1,1369

ნივთიერება: 0304 აზოტის (II) ოქსიდი (აზოტის ოქსიდი)

№ მოედ.

№ საამქ

№ წყაროს

ტიპი აღრიცხვა



0 0 1 3 % 0,0090000 1 0,0947 28,50 0,5000 0,0947 28,50 0,5000

სულ: 0,0090000 0,0947 0,0947

ნივთიერება: 0328 შავი ნახშირბადი (ჭვარტლი)

№ მოედ.

№ საამქ





0 0 1 3 % 0,0080000 1 0,2246 28,50 0,5000 0,2246 28,50 0,5000

სულ: 0,0080000 0,2246 0,2246

ნივთიერება: 0330 გოგირდის დიოქსიდი

№ მოედ.

№ საამქ





0 0 1 3 % 0,0060000 1 0,0505 28,50 0,5000 0,0505 28,50 0,5000

სულ: 0,0060000 0,0505 0,0505

ნივთიერება: 0337 ნახშირბადის ოქსიდი

№ მოედ.

№ საამქ





0 0 1 3 % 0,0450000 1 0,0379 28,50 0,5000 0,0379 28,50 0,5000

სულ: 0,0450000 0,0379 0,0379

ნივთიერება: 2732 ნავთის ფრაქცია №

მოედ. №

საამქ №

წყაროს ტიპი აღრი

ცხვა



0 0 1 3 % 0,0130000 1 0,0456 28,50 0,5000 0,0456 28,50 0,5000

სულ: 0,0130000 0,0456 0,0456

ნივთიერება: 2902 შეწონილი ნაწილაკები


№ მოედ.

№ საამქ





0 0 1 3 % 0,0230000 3 0,5811 14,25 0,5000 0,5811 14,25 0,5000

სულ: 0,0230000 0,5811 0,5811

წყაროების გაფრქვევა ჯამური ზემოქმედების ჯგუფების მიხედვით

ჯამური ზემოქმედების ჯგუფი: 6009 №

მოედ №

საამქ. №

წყაროს ტიპ

ი აღრი

ცხვა

კოდი в-ва

გაფრქვევა

(გ/წმ)


0 0 1 3 % 0301 0,0540000 1 1,1369 28,50 0,5000 1,1369 28,50 0,5000

0 0 1 3 % 0330 0,0060000 1 0,0505 28,50 0,5000 0,0505 28,50 0,5000

სულ: 0,0600000 1,1874 1,1874

გაანგარიშება შესრულდა ნივთიერებათა მიხედვით (ჯამური ზემოქმედების ჯგუფების მიხედვით)

კოდი ნივთიერება ზღვრულად დასაშვები კონცენტრაცია ეკოლ.

ვითარების

კოეფ.

ფონური

კონცენტრ.

ტიპი საცნობარო

მნიშვნელობა ანგარიშში

გამოყენებ. აღრიცხვ

ა ინტერპ.

0301 აზოტის (IV) ოქსიდი (აზოტის

დიოქსიდი) მაქს. ერთ. 0,2000000 0,2000000 1 არა არა

0304 აზოტის (II) ოქსიდი (აზოტის

ოქსიდი) მაქს. ერთ. 0,4000000 0,4000000 1 არა არა

0328 შავი ნახშირბადი (ჭვარტლი) მაქს. ერთ. 0,1500000 0,1500000 1 არა არა 0330 გოგირდის დიოქსიდი მაქს. ერთ. 0,5000000 0,5000000 1 არა არა 0337 ნახშირბადის ოქსიდი მაქს. ერთ. 5,0000000 5,0000000 1 არა არა 2732 ნავთის ფრაქცია საორ. უსაფრ.

ქემოქ. დონე

1,2000000 1,2000000 1 არა არა

2902 შეწონილი ნაწილაკები მაქს. ერთ. 0,5000000 0,5000000 1 არა არა 6009 არასრული ჯამური

ზემოქმედების ჯგუფი (2) 301 330,

კოეფ. "1,6":

ჯგუფი - - 1 არა არა

საანგარიშო მეტეოპარამეტრების გადარჩევა

ავტომატური გადარჩევა

ქარის სიჩქარეთა გადარჩევა სრულდება ავტომატურად

ქარის მიმართულება

სექტორის დასაწისი სექტორის დასასრული ქარის გადარჩევის ბიჯი 0 360 1

საანგარიშო არეალი

საანგარიშო მოედნები

№ ტიპი მოედნის სრული აღწერა სიგანე (მ)

ბიჯი (მ)

სიმაღლ. (მ)

კომენტარი შუა წერტილის

კოორდინატები, I მხარე (მ)

შუა წერტილის

კოორდინატები, II მხარე (მ)

X Y X Y X Y 1 მოცემული -250 0 700 0 700 50 50 2

საანგარიშო წერტილები


№ წერტილის

კოორდინატები (მ) სიმაღლ.

(მ) წერტილ. ტიპი კომენტარი

X Y 1 255,00 -13,00 2 წერტილი დასახლებული ზონის საზღვარზე

2 58,00 -20,00 2 წერტილი დასახლებული ზონის საზღვარზე

3 111,00 -56,00 2 წერტილი დასახლებული ზონის საზღვარზე

გაანგარიშების შედეგები ნივთიერებების მიხედვით (საანგარიშო წერტილები)

წერტილთა ტიპები: 0 - მომხმარებლის საანგარიშო წერტილი 1 - წერტილი დაცვის ზონის საზღვარზე 2 - წერტილი საწარმო ზონის საზღვარზე 3 - წერტილი სანიტარულ-დაცვითი ზონის საზღვარზე 4 - წერტილი დასახლებული ზონის საზღვარზე 5 - განაშენიანების საზღვარზე

№ კოორდ X(მ) კოორდ Y(მ) სიმაღლ. (მ)

კონცენტრ.

(ზდკ-ს

წილი)

ქარის

მიმართ. ქარის სიჩქ. ფონი

(ზდკ-ს

წილი)

ფონი

გამორი-

ცხვამდე

წერტილ.

ტიპი

ნივთიერება: 0301 აზოტის (IV) ოქსიდი (აზოტის დიოქსიდი) 1 255 -13 2 0,32 283 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 0,29 72 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 0,19 50 0,50 0,000 0,000 4

ნივთიერება: 0304 აზოტის (II) ოქსიდი (აზოტის ოქსიდი) 1 255 -13 2 0,03 283 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 0,02 72 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 0,02 50 0,50 0,000 0,000 4

ნივთიერება: 0328 შავი ნახშირბადი (ჭვარტლი) 1 255 -13 2 0,06 283 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 0,06 72 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 0,04 50 0,50 0,000 0,000 4

ნივთიერება: 0330 გოგირდის დიოქსიდი 1 255 -13 2 0,01 283 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 0,01 72 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 8,3e-3 50 0,50 0,000 0,000 4

ნივთიერება: 0337 ნახშირბადის ოქსიდი 1 255 -13 2 0,01 283 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 9,6e-3 72 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 6,2e-3 50 0,50 0,000 0,000 4

ნივთიერება: 2732 ნავთის ფრაქცია 1 255 -13 2 0,01 283 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 0,01 72 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 7,5e-3 50 0,50 0,000 0,000 4


ნივთიერება: 2902 შეწონილი ნაწილაკები 1 255 -13 2 0,08 289 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 0,06 64 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 0,04 39 0,50 0,000 0,000 4

ნივთიერება: 6009 ჯამური ზემოქმედების ჯგუფი (2) 301 330 1 255 -13 2 0,21 283 0,50 0,000 0,000 4 2 58 -20 2 0,19 72 0,50 0,000 0,000 4 3 111 -56 2 0,12 50 0,50 0,000 0,000 4


დანართი 5: დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის

გეგმა

ელექტროგადამცემი ქსელის გაძლიერების პროექტი

ახალციხე-ბათუმის

220 კვ-იანი ელექტროგადამცემი ხაზის

მშენებლობის პროექტი

დაინტერესებულ მხარეთა

ჩართულობის გეგმა (საჯარო კონსულტაციების და ინფორმაციის

გასაჯაროების პროგრამა)

წინასწარი ვერსია

მომზადებულია: შპს „დგ კონსალტინგი“-ს მიერ

განკუთვნილია:

შპს „აჭარირსწყალი ჯორჯია“-სა და შპს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემისთვის“

2013 წლის ივნისი

41166_ABOHL_SEP_Geo Page 94 of 226














შინაარსი

1. შესავალი ............................................................................................................................... 96

1.1 მიმოხილვა ...................................................................................................................................... 96

1.2 პროექტის აღწერა ........................................................................................................................... 97

1.3 პროექტის მდებარეობა - ეგხ დერეფანი ..................................................................................... 98

1.1 ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასება ............................................ 101

1.2 დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმა .................................................................... 102

2 ნორმები და მოთხოვნები .................................................................................................... 103

2.1 საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნები საჯარო კონსულტაციებთან

დაკავშირებით .............................................................................................................................................. 103

2.2 მსოფლიო ბანკის და საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის მოთხოვნები საჯარო

კონსულტაციებთან დაკავშირებით .......................................................................................................... 104

3 წინა პერიოდის კონსულტაციების შეჯამება ..................................................................... 106 4 პროექტის დაინტერესებულ მხარეთა განსაზღვრა ........................................................... 107

4.1 ზემოქმედების ქვეშ მყოფი მოსახლეობა ................................................................................. 107

4.2 არასამთავრობო ორგანიზაციები და სამოქალაქო საზოგადოების წევრები ..................... 109

4.3 ხაზის მშენებლობისა და ტექნიკური მომსახურების სამუშაოებისთვის დაქირავებული

მუშახელი ...................................................................................................................................................... 109

4.4 სამთავრობო უწყებები ................................................................................................................ 110

4.5 ქვეყნისა და რეგიონის მედია-საშუალებები ........................................................................... 111

4.6 მუნიციპალური ადმინისტრაცია .............................................................................................. 111

5 საჯარო კონსულტაციებისა და ინფორმაციის გასაჯაროვების პროგრამა ....................... 112 6 გრაფიკი ................................................................................................................................ 115 7 რესურსები და პასუხისმგებლობა ...................................................................................... 116 8 საჩივრებზე რეაგირების მექანიზმი ................................................................................... 117

8.1 საჩივრის ტიპები .......................................................................................................................... 117

8.2 საჩივრის შეტანა ........................................................................................................................... 118

8.3 საჩივრის განხილვის პროცესი ................................................................................................... 118

8.4 კონფიდენციალურობა და ანონიმურობა ................................................................................ 119

9 მონიტორინგი და ანგარიში ................................................................................................ 120 10 მენეჯმენტის ფუნქციები ..................................................................................................... 121



1. შესავალი

1.1 მიმოხილვა

ნორვეგიულმა კომპანია Clean Energy Invest-მა (CEI) ტენდერის შედეგად მოიპოვა მდ.აჭარისწყალსა

და მის შენაკადების ჰიდროენერგეტიკული პოტენციალის ათვისების უფლება. პროექტის

განხორციელება დაგეგმილია სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოში, კერძოდ აჭარის ავტონომიურ

რესპუბლიკაში, თურქეთის საზღვართან (იხილეთ Figure 1.1).

CEI წარმოადგენს ნორვეგიული კომპანია Clean Energy Group AS-ის (CEG) შვილობილ კომპანიას.

იგი დაარსდა ახალი ჰესების სამშენებლო პროექტების განსახორციელებლად ისეთ ქვეყნებში,

რომლებსაც ენერგეტიკის მდგრადი განვითარების პოლიტიკა და აუთვისებელი

ჰიდროენერგეტიკული პოტენციალი გააჩნია. CEI-მა აჭარისწყლის ჰესების კასკადის

მშენებლობისთვის დაარსა შპს „აჭარირსწყალი ჯორჯია“, რომელიც ამ პროექტს InfraVentures-თან

(საერთაშორისო საფინანსო კორპორაცია, მსოფლიო ბანკის ჯგუფის წევრი) თანამშრომლობით

ახორციელებს. პროექტი ითვალისწინებს საქართველოსა და თურქეთის ენერგოსისტემების

ელექტროენერგიით მომარაგებას. ამას გარდა, პროექტი საქართველოს საშუალებას მისცემს უფრო

ეფექტურად გამოიყენოს შიდა რესურსი ზამთრის პერიოდში ელექტროენერგიაზე მოთხოვნის

დასაკმაყოფილებლად.

პროექტის განხორციელება მოითხოვს ახალი, 220 კვ-იანი საჰაერო ელექტროგადამცემი ხაზის (ეგხ)

მშენებლობას ბათუმიდან ახალციხემდე, რომელიც შუახევისა და კორომხეთის ჰესებს

საქართველოს ენერგოსისტემასთან დააკავშირებს. ახალციხისა და ბათუმის ქვესადგურების

დამაკავშირებელი გადამცემი ხაზის დერეფნის დასადგენად 2012 წლის შემოდგომით

განხორციელდა მარშრუტის კვლევა. ხაზის დერეფნის შერჩევა მოხდა შემდეგი ძირითადი

ფაქტორების გათვალისწინებით: დერეფნის ადვილად მისადგომობა ხაზის მშენებლობისა და

ტექ. მომსახურების სამუშაოებისას; მოცემული რელიეფის პირობებში ხაზის სამშენებლო

სამუშაოების განხორციელების შესაძლებლობა; გარემოს დაცვასთან დაკავშირებული

სირთულეები; გეოლოგიური პირობები, მათ შორის მეწყერსაშიშროება.

შემოთავაზებული მარშრუტი ჯერ კიდევ საჭიროებს ოპტიმიზაციას, მონაცემთა შეგროვებას და

კვლევას ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების სრულად შესაფასებლად. ბეშუმიდან

აღმოსავლეთით, დაახლოებით 11 კმ-ის მანძილზე შემოთავაზებული დერეფანი, ე.წ. „ადიგენი-

ბეშუმის“ 110 კვ-იან არსებულ ეგხ-ს მიუყვება და ამიტომ ეს მონაკვეთი ნაკლებ შესწავლას

საჭიროებს. ანძების სავარაუდო ადგილმდებარეობა შეირჩა მარშრუტის კვლევის და

პროექტისთვის მომზადებული სენსიტიურობის რუკების საფუძველზე.

მსოფლიო ბანკისა და საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციისგან მსგავსი მასშტაბის

პროექტებისთვის ფინანსების მოსაპოვებლად მსესხებელი ვალდებულია პროექტის ბუნებრივ და

სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების პროცესში კონსულტაცია გაიაროს ზემოქმედების

ქვეშ მოხვედრილ ჯგუფებთან და ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან.



1.2 პროექტის აღწერა

პროექტი დერეფანი გადაკვეთს ბათუმის, ხელვაჩაურის, ქედას, შუახევის, ხულოს, ადიგენისა და

ახალციხის მუნიციპალიტეტებს. ეგხ-ს საბოლოო საინჟინრო პროექტი მომზადდება მარშრუტის

კვლევის/ტექნიკურ-ეკონომიკურ დასაბუთების საფუძველზე, ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე

ზემოქმედების შეფასების (ბსგზშ) პარალელურად. ეგხ-ს მშენებლობის სავარაუდო ხარჯი

შეადგენს 40 მლნ. აშშ. დოლარს. ახალციხე-ბათუმის ეგხ-ს დერეფანი ნაჩვენებია ქვემოთ მოცემულ

სურათებზე.

პროექტი ითვალისწინებს ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ორჯაჭვიანი საჰაერო

ელექტროგადამცემი ხაზის მოწყობას, რომელიც შუახევისა და კორომხეთის ჰესებს საქართველოს

ქსელთან დააკავშირებს. ხაზის დერეფნის შერჩევა მოხდა შემდეგი ძირითადი ფაქტორების

გათვალისწინებით: დერეფნის ადვილად მისადგომობა ხაზის მშენებლობისა და ტექ.

მომსახურების სამუშაოებისას; მოცემული რელიეფის პირობებში ხაზის სამშენებლო სამუშაოების

განხორციელების შესაძლებლობა; გარემოს დაცვასთან დაკავშირებული სირთულეები;

გეოლოგიური პირობები, მათ შორის მეწყერსაშიშროება.

შემოთავაზებული მარშრუტი ჯერ კიდევ საჭიროებს ოპტიმიზაციას, მონაცემთა შეგროვებას და

კვლევას ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების სრულად შესაფასებლად. ბეშუმიდან

აღმოსავლეთით, დაახლოებით 11 კმ-ის მანძილზე შემოთავაზებული დერეფანი, ე.წ. „ადიგენი-

ბეშუმის“ 110 კვ-იან არსებულ ეგხ-ს მიუყვება და ამიტომ ეს მონაკვეთი ნაკლებ შესწავლას

საჭიროებს. ანძების სავარაუდო ადგილმდებარეობა შეირჩა მარშრუტის კვლევის და

პროექტისთვის მომზადებული სენსიტიურობის რუკების საფუძველზე. ამჟამად მიმდინარეობს

ეგხ-ს საინჟინრო პროექტის მომზადება.

ეგხ-ს მშენებლობის სამუშაოების განხორციელებისას ძირითად საქმიანობას ანძების უბნებამდე

მისასვლელი გზების მიყვანა, ანძებისთვის ბეტონის საძირკვლების მოწყობა, ანძების აღმართვა და

სადენების გაჭიმვა წარმოადგენს. გადამცემი ხაზის ანძებს შორის მანძილი დაახლოებით 300-400 მ

იქნება, ანძების სიმაღლე - დაახლოებით 22 მ, ხოლო მათ მიერ დაკავებული ფართობი -

დაახლოებით 50-80 მ2 (ფართობი დამოკიდებული იქნება ანძის ადგილმდებარეობაზე, ფერდობზე

ანძებს შეიძლება მეტი ფართობი დასჭირდეს).

ეგხ-ს ექსპლუატაციის პერიოდში შპს „აჭარისწყალი ჯორჯია“ გადასახადებს გადაიხდის

სახელმწიფო ბიუჯეტში. ამას გარდა, გაიზრდება ადილობრივი მოსახლეობის დასაქმების და

შემდგომი კარიერული განვითარების შესაძლებლობები, რაც მნიშვნელოვან სარგებელს მოუტანს

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ რეგიონს.

აჭარის რეგიონში ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ოჯახებისთვის პროექტის მიერ მოტანილი

სარგებელი გამოხატული იქნება მათი დასაქმების შესაძლებლობების გაზრდაში; ამას გარდა, ეს

მოსახლეობა არაპირდაპირ სარგებელს ნახავს კომპანიის მიერ ბიუჯეტში შეტანილი

დასახადებიდან. შპს „აჭარისწყალი ჯორჯიამ“ დიდი მოცულობის ინვესტიცია ჩადო შუახევის

სასწავლო დაწესებულებაში, რომელმაც 400-მდე ადამიანს შეასწავლა ძირითადი სამშენებლო

პროფესიები, როგორიცაა შემდუღებელი, ელექტრიკოსი, ტექნიკის ოპერატორი; ასევე, სამშენებლო

სამუშაოებთან დაკავშირებული შრომის ჰიგიენა და უსაფრთხოება, გარემოს დაცვა. ეგხ-სა და

ჰესების კასკადის მშენებლობაში ჩაერთვებიან ის კანდიდატები, რომლებიც წარმატებით გაივლიან

აღნიშნულ სასწავლო კურსს და მიიღებენ პროფესიული სწავლების ეროვნული სტანდარტის

შესაბამის სერტიფიკატს.

ეგხ-ს დერეფნის გარკვეულ მონაკვეთებზე საჭიროა ტერიტორიის მცენარეული საფარისგან

გაწმენდა და მიწის სამუშაოების წარმოება ანძების ასაგებად. ბსგზშ-ს ანგარიშში განსაზღვრულია

ზემოქმედების თავიდან აცილების ან/და შერბილების ზომები, რომლებიც დაიგეგმა მაღალი

ვიზუალური ღირებულების უბნებზე, მნიშვნელოვანი ჰაბიტატებზე, არქეოლოგიური უბნებსა თუ



კულტურული მემკვიდრეობის სხვა ობიექტებზე ზემოქმედების თავიდან ასაცილებლად ან

შესამცირებლად. წინასამშენებლო შესწავლამ გამოავლინა ტერიტორიები, სადაც გვხვდება წითელ

ნუსხაში შეტანილი მერქნიანი სახეობები და არქეოლოგიური ობიექტები. ეს უბნები სათანადოდ

მოინიშნება როგორც ადგილზე, ასევე პროექტის დოკუმენტაციაში, რათა თავიდან იქნას

აცილებული მათზე ზემოქმედება. პროექტის ძირითადი ამოცანაა სამშენებლო სამუშაოების

იმგვარად წარმოება და გადამცემი ხაზის იმგვარად გაყვანა, რომ სენსიტიურ ტერიტორიებზე

ზემოქმედება მინიმალური იყოს.

1.3 პროექტის მდებარეობა - ეგხ დერეფანი

დაგეგმილი ელექტროგადამცემი ხაზი ქ. ახალციხესთან (საქართველოს სამცხე-ჯავახეთის

რეგიონი) არსებულ ქვესადგურს ბათუმის ქვესადგურთან დააკავშირებს. ამგვარად, მოხდება

სამხრეთ საქართველოს რეგიონის დაკავშირება აჭარის ჰესებთან და ენერგოგადამცემ სისტემასთან.

ეგხ-ს დერეფანი პრაქტიკულად მიუყვება მთავარი მდინარეების ხეობებს, სადაც თავს იყრის

მოსახლეობის და ინფრასტრუქტურის დიდი ნაწილი.

ქ. ახალციხესთან ეგხ-ის დერეფანი გადის ზეგანზე, რომელიც მცირე კავკასიონის სამხრეთ

კალთებზეა განლაგებული. იგი მიემართება დასავლეთით, ბეშუმის სამთო-სათხილამურო

კურორტთან კვეთს ალპურ საძოვრებს და ჩადის მდ. სხალთის ხეობაში; აქედან დერეფანი მდ.

აჭარისწყალთან შესართავამდე მდ. სხალთის ხეობას მიუყვება, შემდეგ მიუყვება მდ.აჭარისწყლის

ხეობას, მაგისტრალურ გზას და ბათუმის მახლობლად, კერძოდ კი ქ.ხელვაჩაურში არსებულ

ქვესადგურს უერთდება.

გადამცემი ხაზის დერეფანი რამდენიმე ლანდშაფტურ ზონას კვეთს: დერეფნის დასაწყისში,

ახალციხის მუნიციპალიტეტის ფარგლებში იგი გადის მშრალ მდელოებზე, სოფ. უდესთან

გადადის ტყიან ტერიტორიებზე, საიდანაც ადის ალპურ ზონაში, ხოლო კურორტ ბეშუმთან

გადაკვეთს ალპური საძოვრებით დაფარულ მთათა ქედებს.

ბეშუმის შემდეგ ეგხ კვეთს შერეულ ტყეებს, მდინარის ვიწრო და ღრმა ხეობებს, მთის ფერდობებს

და კლდოვან ქანებს, რომელთა ლანდშაფტები მრავალფეროვანია და იცვლება ჭალისპირა

ტყეებიდან ალპურ საძოვრებამდე. მდ. აჭარისწყლის ქვემო დინებაში მთის ლანდშაფტებს

მთისწინეთის ლანდშაფტები ცვლის, რომლებიც წარმოდგენილია სუბტროპიკული ზონისთვის

დამახასიათებელი მცენარეულობით: აქ ერთმანეთს ენაცვლება შერეული ტყეები, მცირე

მდელოები და მინდვრები.

ქ. ხელვაჩაურთან მოსახლეობის სიმჭიდროვე იზრდება. ამ მიდამოებში ელექტროგადამცემი ხაზი

სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებზე, საძოვრებზე და ტყეებზე გადის.

ადმინისტრაციული ერთეულებიდან ეგხ გადაკვეთს ახალციხის, ადიგენის, ქედას, შუახევის,

ხულოსა და ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტებს. ეგხ-ს დერეფანი ნაჩვენებია ქვემოთ მოცემულ

რუკებზე.



სურათი 1.1: ეგხ-ს დერეფანი ბათუმის ქვესადგურიდან ქედამდე

სურათი 1.2: ეგხ-ს დერეფანი ქედადან ზამლეთამდე



სურათი 1.3: ეგხ-ს დერეფანი ზამლეთიდან ბეშუმამდე

სურათი 1.4: ეგხ-ს დერეფანი ბეშუმიდან ახალციხემდე



სურათი 1.5: ეგხ-ს დერეფანი ახალციხის ქვესადგურის მიდამოებში

1.1 ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასება

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების პროცესის მიზანია პროექტის

იმგვარად დაგეგმვა და განხორციელება, რომ თავიდან იქნას აცილებული, შემცირდეს ან

შერბილდეს უარყოფითი ზემოქმედება ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე და ამავე დროს,

მაქსიმალურად გაიზარდოს პროექტის დადებითი ზემოქმედება. მსოფლიო ბანკი და

საერთაშორისო საფინანსო კორპორაცია პროექტის დაგეგმვისა და განხორციელების პროცესის

განუყოფელ ნაწილად განიხილავენ დაინტერესებულ მხარეებთან კონსულტაციას. საერთაშორისო

მოთხოვნების მიხედვით, საზოგადოების და დაინტერესებული მხარეების ჩართულობის

უზრუნველსაყოფად საჭიროა დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმის მომზადება და

განხორციელება.

საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, იმ პროექტებისთვის, რომლებიც ბუნებრივ და

სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასებას საჭიროებს, ბსგზშ ანგარიშის წინასწარი ვერსიის

გამოქვეყნების შემდეგ საჯარო განხილვა უნდა ჩატარდეს. კანონმდებლობა არ ითხოვს

დაინტერესებული მხარეების განსაზღვრას, ან ინფორმაციის გავრცელებას ბსგზშ-ს ანგარიშის

მომზადებამდე. როგორც ორჰუსის კონვენციის ხელმომწერი ქვეყანა, საქართველო ვალდებულია

უზრუნველყოს მოსახლეობასთან კონსულტაციების დროულად განხორციელება, ინფორმაციის

ხელმისაწვდომობა, მოსახლეობის ჩართულობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში და

სამართლიანობა გარემოს დაცვასთან დაკავშირებულ საკითხებზე, რათა დაცული იქნას

მოსახლეობის უფლება იცხოვროს ჯანსაღ გარემოში.



1.2 დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმა

დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმა (ანუ საჯარო კონსულტაციების და ინფორმაციის

გასაჯაროების პროგრამა) სტრატეგიული დოკუმენტია, რომელიც პროექტის ბსგზშ-ს ანგარიშის

გასაჯაროებას და მასთან დაკავშირებული კონსულტაციების სათანადოდ დაგეგმვა-

განხორციელებას ემსახურება. საზოგადოების ჩართულობის პროცესი დაცული უნდა იყოს გარეშე

მანიპულაციებისგან, ჩარევისგან, იძულებისგან და დაშინებისგან. ჩართულობის

უზრუნველსაყოფად მოსახლეობას დროულად და გასაგებად უნდა მიეწოდოს ინფორმაცია, მათი

კულტურისთვის მისაღები მეთოდით. კონსულტაციის პროცესი კარგად უნდა დაიგეგმოს; იგი

უნდა წარიმართოს შინაარსიანი დიალოგის ფორმით, ურთიერთპატივისცემის გარემოში.

დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის მოცემული გეგმა მომზადდა მსოფლიო ბანკის

WB OP4.01-ს და საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის PS1-ის მოთხოვნების საფუძველზე და

საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის „დაინტერესებული მხარეების ჩართულობის

სახელმძღვანელო“-ზე დაყრდნობით. დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმის მიზანია

კონსულტაციებისა და ჩართულობის სტრატეგიის უზრუნველყოფა, მათ შორის:

- პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი პირების/მოსახლეობის და სხვა

დაინტერესებული მხარეების განსაზღვრა;

- ინფორმაციის გამოქვეყნებისა და კონსულტაციების მეშვეობით დაინტერესებულ მხარეთა

სათანადო ჩართულობის უზრუნველყოფა იმ გარემოსდაცვით და სოციალურ საკითხებში,

რომლებსაც მათზე ზემოქმედება შეუძლიათ;

- პროექტის განხორციელების დროს კონსტრუქციული ურთიერთობის შენარჩუნება

დაინტერესებულ მხარეებთან; და

- სამართლებრივი მოთხოვნების დაკმაყოფილება კონსულტაციებთან დაკავშირებით.



2 ნორმები და მოთხოვნები სსე-ს მიერ ჩასატარებელი საჯარო კონსულტაციები და ინფორმაციის გასაჯაროება

განხორციელდება საქართველოს კანონმდებლობის და მსოფლიო ბანკის (საერთაშორისო

საფინანსო კორპორაციის) მოთხოვნების მიხედვით.

2.1 საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნები საჯარო კონსულტაციებთან დაკავშირებით

„გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის შესახებ“ საქართველოს კანონის (2007) მიხედვით, საჯარო

კონსულტაციები მოითხოვება იმ პროექტებისთვის, რომლებიც გარემოზე ზემოქმედების

შეფასებასა და გარემოზე ზემოქმედების ნებართვას საჭიროებს. ამ კანონის მე-6 მუხლის

მიხედვით, გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის განაცხადის ადმინისტრაციულ ორგანოში

წარდგენამდე პროექტის განმახორციელებელი (ამ შემთხვევაში სსე) ვალდებულია გზშ-ს საჯარო

განხილვა ჩაატაროს.

პროექტის განმახორციელებელი (სსე) სამშენებლო ნებართვის გაცემაზე პასუხისმგებელ

სახელმწიფო ადმინისტრაციულ უწყებაში, კერძოდ კი ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების

სამინისტროში პროექტის სხვა დოკუმენტაციასთან ერთად წარადგენს გზშ-ს ასლს, ეს

ადმინისტრაციული ორგანო კი გზშ-ს ანგარიშს გადასცემს გარემოსა და ბუნებრივი რესურსების

დაცვის სამინისტროს (ერთი ფანჯრის სისტემა),. გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების

სამინისტრო წარმართავს გარემოზე ზემოქმედების ნებართვის გაცემის პროცესს, „ლიცენზიებისა

და ნებართვების შესახებ“ საქართველოს კანონის (2005) და „ეკოლოგიური ექსპერტიზის შესახებ“

საქართველოს კანონის (2007) მიხედვით. პროექტის განმახორციელებელი (სსე) წარმართავს

საზოგადოების ინფორმირებისა და ჩართულობის პროგრამას (რაშიც იგულისხმება გზშ-ს

ანგარიშის გამოქვეყნება, დაგეგმილი საქმიანობის შესახებ ინფორმაციის მოთავსება ადგილობრივ

და ცენტრალურ გაზეთებში, ასევე ინფორმაციის გავრცელება რადიოთი თუ არასამთავრობო

ორგანიზაციების ელექტრონული ცირკულარით); საზოგადოებიდან მიიღებს წერილობით

შენიშვნას 45 დღის განმავლობაში; გაზეთში განცხადების გამოქვეყნებიდან 45-60 დღის შემდეგ

პროექტის რეგიონის ადმინისტრაციულ ცენტრ(ებ)ში მოაწყობს საჯარო განხილვებს; ამ

შეხვედრებზე მოიწვევს ადგილობრივი მუნიციპალიტეტების, გარემოსა და ბუნებრივი

რესურსების დაცვის სამინისტროსა და სხვა დაინტერესებული მხარეების წარმომადგენლებს;

საჯარო განხილვებიდან 5 დღის ვადაში შეადგენს საჯარო განხილვის ოქმს, სადაც დაფიქსირდება

საჯარო განხილვის დროს გამოთქმული ყველა კომენტარი თუ რეკომენდაცია, და მათზე

გაცემული პასუხები.

საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, პროექტის განმახორციელებელი ვალდებულია

შეძლებისდაგვარად გაითვალისწინოს საჯარო განხილვებისას შემოსული კომენტარები. ყველა

საკანონმდებლო მოთხოვნის შესრულების შემთხვევაში გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი

რესურსების სამინისტრო დაახლოებით ერთ თვეში (20 სამუშაო დღეში), ანუ გზშ-ს

გასაჯაროებიდან 90-110 დღეში დაამტკიცებს გზშ-ს ანგარიშს. უნდა აღინიშნოს, რომ კანონი

საჯარო კონსულტაციებს მხოლოდ გზშ-ს წინასწარი ვერსიის მომზადების შემდეგ მოითხოვს.

საქართველოს კანონი არ ითვალისწინებს წინასწარი კონსულტაციების ჩატარებას, ან

კონსულტაციებისა და მოსახლეობის ჩართულობის გაგრძელებას გზშ-ს საბოლოო ვარიანტის

მომზადების და ნებართვის მიღების შემდეგ (ანუ პროექტის მშენებლობისა და ექსპლუატაციის

ფაზებზე); ასევე არ მოითხოვება საჩივრების მიღება გზშ-ს საჯარო განხილვის პერიოდის

დასრულების შემდეგ.

უნდა აღინიშნოს, 2000 წ-ის აპრილში საქართველომ მოახდინა ორჰუსის კონვენციის რატიფიკაცია,

რომელიც მხარეებს ავალდებულებს უზრუნველყონ: გარემოსთან დაკავშირებულ ინფორმაციაზე

ხელმისაწვდომობა; გარემოზე ზემოქმედების პოტენციალის მქონე პროექტებთან დაკავშირებით

გადაწყვეტილების მიღების პროცესში საზოგადოების ჩართულობა; და სამართლიანობა გარემოს



დაცვასთან დაკავშირებულ საკითხებში. ეს კონვენცია ყურადღებას ამახვილებს საჯარო უწყებებსა

და საზოგადობას შორის ურთიერთობაზე.

2.2 მსოფლიო ბანკის და საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის მოთხოვნები საჯარო

კონსულტაციებთან დაკავშირებით

მსოფლიო ბანკის სამოქმედო პოლიტიკის OP4.01-ის („გარემოზე ზემოქმედების შეფასება“) 14-ე

მუხლის მიხედვით: „მსოფლიო ბანკის მიერ დასაფინანსებელი ყველა A და B კატეგორიის

პროექტის გარემოზე ზემოქმედების შეფასების პროცესში, გარემოს დაცვის საკითხებთან

დაკავშირებით მსესხებელი კონსულტაციას გადის პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ

ჯგუფებთან და ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და ითვალისწინებს მათ

მოსაზრებებს. ასეთ კონსულტაციებს მსესხებელი პროექტის ადრეულ ფაზაზე ახორციელებს. A

კატეგორიის პროექტებისთვის, მსესხებელი ამ ჯგუფებთან კონსულტაციას სულ მცირე ორჯერ

გადის: (ა) გარემოსდაცვითი სკრინინგის დასრულებისთანავე და გარემოზე ზემოქმედების

შეფასების ტექნიკური დავალების მომზადებამდე; და (ბ) გარემოზე ზემოქმედების შეფასების

ანგარიშის წინასწარი ვერსიის დასრულების შემდეგ. ამას გარდა, საჭიროების შემთხვევაში

მსესხებელი დაინტერესებულ მხარეებთან კონსულტაციას გადის პროექტის განხორციელების

ეტაპზეც, რათა გადაჭრას პროექტით გამოწვეული პრობლემები“.

მსოფლიო ბანკი A და B კატეგორიის პროექტებისთვის მოითხოვს ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ

ჯგუფებსა და ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებთან შინაარსიანი კონსულტაციების

ჩატარებას (მუხლი 15). კონსულტაციებისთვის საჭიროა მსესხებელმა დაინტერესებულ მხარეებს

დროულად, გასაგები ენით და მისაღები ფორმით მიაწოდოს შესაბამისი ინფორმაცია, რაც

კონსულტაციების პროცესის დაწყებამდე უნდა მოხდეს. A კატეგორიის პროექტებისთვის (პუნქტი

16), მსესხებელი ვალდებულია წინასწარი კონსულტაციებისთვის მოამზადოს ბროშურა,

რომელშიც მოცემული იქნება პროექტის ამოცანები, პროექტის აღწერა და მისი შესაძლო

ზემოქმედება; გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანგარიშის წინასწარი ვერსიის მომზადების

შემდეგ კი მან უნდა მოამზადოს ამ დოკუმენტის არატექნიკური რეზიუმე. A კატეგორიის

პროექტების შემთხვევაში მსესხებელმა უნდა გაასაჯაროოს გზშ-ს ანგარიში, რომელიც

ხელმისაწვდომი უნდა გახდეს პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ჯგუფებისა და

არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის.

საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის სამოქმედო სტანდარტების (2012) PS1-ის „ბუნებრივი და

სოციალური გარემოს რისკების შეფასება და მენეჯმენტი“ 27-ე მუხლის მიხედვით: „კლიენტი

შეიმუშავებს და განახორციელებს დაინტერესებული მხარეების ჩართულობის გეგმას, რომლის

ფარგლებში გათვალისწინებული ჩართულობის ღონისძიებებიც პროექტთან დაკავშირებული

რისკების და ზემოქმედების ადეკვატური იქნება; ამასთან, ეს ღონისძიებები უნდა

ითვალისწინებდეს ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობის ინტერესებსა და

თავისებურებებს“. კერძოდ, კლიენტმა ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მოსახლეობას უნდა

მიაწოდოს ინფორმაცია (მუხლი 29):

(i) პროექტის დანიშნულების, ტიპისა და მასშტაბის შესახებ;

(ii) პროექტით გათვალისწინებული სამუშაოების ხანგრძლივობის შესახებ;

(iii) ადგილობრივ მოსახლეობაზე შესაძლო ზემოქმედების და შესაბამისი შემარბილებელი

ზომების შესახებ;

(iv) დაინტერესებული მხარეების ჩართულობისთვის დაგეგმილი ღონისძიებების შესახებ;

(v) საჩივრებზე რეაგირების მექანიზმის შესახებ.



PS1ის მუხლი 30-ის მიხედვით, კლიენტი კონსულტაციის პროცესს იმგვარად უნდა გაუძღვეს, რომ

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მოსახლეობას ჰქონდეს აზრის გამოთქმის საშუალება პროექტით

გამოწვეულ რისკებსა თუ ზემოქმედებასთან და შემარბილებელ ზომებთან დაკავშირებით, ხოლო

კლიენტს უნდა ჰქონდეს წამოჭრილ საკითხებზე პასუხის გაცემის საშუალება. კონსულტაციების

და ჩართულობის მასშტაბი უნდა შეესაბამებოდეს პროექტთან დაკავშირებულ რისკებსა და

უარყოფით ზემოქმედებას, და ასევე ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობის მიერ

წამოჭრილ პრობლემებს. ეფექტური კონსულტაცია ორმხრივი პროცესია, რომელიც:

(i) უნდა დაიწყოს გარემოსდაცვითი და სოციალური რისკების განსაზღვრის ეტაპზე და

უნდა გაგრძელდეს პროექტის განხორციელების ფაზაზეც;

(ii) უნდა ითვალისწინებდეს ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობისათვის

ობიექტური ინფორმაციის დროულად მიწოდებას მარტივი, მათთვის გასაგები და

მისაღები ენით;

(iii) აქცენტს უნდა აკეთებდეს პირდაპირი ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი პირების

ჩართულობაზე;

(iv) თავისუფალი უნდა იყოს ყოველგვარი გარეშე მანიპულაციისგან, ჩარევისგან,

იძულებისა ან დაშინებისაგან;

(v) უნდა იძლეოდეს ინფორმირებული ჩართულობის საშუალებას;

(vi) დოკუმენტურად უნდა დაფიქსირდეს. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი

მოსახლეობისთვის კლიენტმა უნდა შექმნას გასაჩივრების მექანიზმი, რომლის

საშუალებითაც მიიღებს და გადაჭრის პროექტით გამოწვეულ გარემოსდაცვით და

სოციალურ პრობლემებთან დაკავშირებულ საჩივრებს.

მსოფლიო ბანკისა და საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის სტანდარტების მიხედვით,

A კატეგორიის პროექტებისთვის ბსგზშ-ს პაკეტის საჯარო განხილვის პერიოდი 120 დღეა.

დოკუმენტაციის პაკეტის ელექტრონული და ნაბეჭდი ასლები ხელმისაწვდომი უნდა იყოს

დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმით გათვალისწინებულ ადგილებში. ბსგზშ-ს და

დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობის გეგმა საზოგადოებისთვის ხელმისაწვდომი უნდა იყოს

პროექტის ყველა ფაზაზე; ამ გეგმებში მნიშვნელოვანი ცვლილების შეტანის შემთხვევაში ისინი

ხელახლა უნდა გასაჯაროვდეს.



3 წინა პერიოდის კონსულტაციების შეჯამება

წინა პერიოდში საჯარო კონსულტაციები განხორციელდა აჭარისწყლის ჰესისთვის, რომლის

მშენებლობაც დაიგეგმა ჰიდროენერგეტიკის სექტორის განვითარების სახელმწიფო გენერალური

გეგმის ფარგლებში. კერძოდ, საკონსულტაციო შეხვედრები მოეწყო აჭარისწყლის ჰესის პროექტის

ბსგზშ-ს ანგარიშის წინასწარი ვერსიის დასრულების შემდეგ, რათა საზოგადოებას მიეღო

ინფორმაცია ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე პროექტის ზემოქმედების შესახებ, და გამოეთქვა

თავისი შენიშვნები დოკუმენტთან დაკავშირებით. დაინტერესებულ მხარეებთან საკონსულტაციო

შეხვედრები ჩატარდა ქედას, შუახევის, ხულოსა და ხელვაჩაურის მუნიციპალურ ცენტრებსა და

ექვს სოფელში.

შეიძლება ითქვას, რომ ჰიდროენერგეტიკული პროექტების განხორციელების შესახებ რეგიონის

მოსახლეობა საზოგადოდ ინფორმირებულია; მოცემულ ეგხ-ის პროექტის ფარგლებში

ორგანიზებული საჯარო კონსულტაციები კი შეიძლება განხილული იქნას, როგორც

ენერგოსექტორის განვითარების სახელმწიფო პროგრამის ნაწილი.

ეგხ-ის პროექტისთვის საჯარო კონსულტაციის პროცესი 2013 წლის ივნის-ივლისის თვეში, ბსგზშ-

ს სკოპინგის ანგარიშის წარდგენით დაიწყო. სკოპინგის პროცესში მოეწყო შეხვედრები გარემოს

დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს სხვადასხვა დეპარტამენტთან, ენერგეტიკის

სამინისტროსთან, სსე-თან, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროსთან,

ინფრასტრუქტურისა და რეგიონული განვითარების სამინისტროსთან, რეგიონულ

ხელისუფლებასთან (აჭარის არ, სამცხე-ჯავახეთის რეგიონი), მუნიციპალურ და ადგილობრივ

ხელისუფლებასთან (ახალციხის, ადიგენის, ხულოს, შუახევის, ქედას, ხელვაჩაურისა და ბათუმის

მუნიციპალიტეტებში), სხვადასხვა არასამთავრობო ორგანიზაციებთან და ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილ მოსახლეობასთან (საინფორმაციო შეხვედრების დღის წესრიგი, კომენტარები და

მონაწილეთა სია იხილეთ დანართი 1-ში). ამ საკონსულტაციო შეხვედრების ამოცანები იყო:

- პროექტის შესახებ ინფორმაციის გავრცელება;

- საკვანძო დაინტერესებულ მხარეთა ჩართვა პროცესში მათთვის წინასწარი ტექნიკურ-

ეკონომიკური დასაბუთების ანგარიშის, ასევე ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთების

სამუშაოების და ბსგზშ-ს პროცესის წარდგენის გზით;

- საკვანძო თუ სხვა დაინტერესებულ მხარეთა განსაზღვრა;

- იმ საკითხების დადგენა, რომლებიც გათვალისწინებული უნდა იქნას ტექნიკურ-

ეკონომიკური დასაბუთებისა და ბსგზშ-ს ანგარიშების მომზადებისას;

- დაინტერესებულ მხარეთათვის საკონტაქტო ინფორმაციის მიწოდება პროექტის

განხორციელების პროცესში თავიანთი მოსაზრებების წარმოსადგენად.



4 პროექტის დაინტერესებულ მხარეთა განსაზღვრა პროექტის დაინტერესებულ მხარეთა განსაზღვრის მიზანია საკვანძო დაინტერესებულ მხარეთა

დადგენა, მათი ინფორმირება და კონსულტაციების გამართვა. დაინტერესებულ მხარეებში

იგულისხმებიან ის პირები და ჯგუფები, რომლებიც:

ხვდებიან პროექტის პირდაპირი ან არაპირდაპირი ზემოქმედების ქვეშ

გააჩნიათ გარკვეული ინტერესები პროექტთან მიმართებაში

აქვთ პროექტზე ზემოქმედების შესაძლებლობა

შესაბამისად, დაინტერესებულ მხარეებს წარმოადგენს: ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი თემები,

ადგილობრივი ორგანიზაციები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და სამთავრობო უწყებები; ასევე,

მათში შეიძლება მოვიაზროთ პოლიტიკოსები, სხვა კომპანიები, მშრომელთა გაერთიანებები,

აკადემიური პირები, რელიგიური ჯგუფები, სოციალური და გარემოს დაცვის სექტორის

სახელმწიფო საჯარო სამსახურები და მედია. პროექტისთვის დაინტერესებულ მხარეთა

განსაზღვრის პროცესი დაიწყო პროექტის ზემოქმედების გეოგრაფიული არეალის დადგენით.

მოხდა პროექტის ზემოქმედების არეალის გასწვრივ მდებარე ყველა დასახლების სიის შედგენა და

ინტერესის ზონაში არსებული საქმიანობისა და წარმოების სოციალურ-ეკონომიკური

ინფორმაციის შეგროვება.

პროექტის დაინტერესებული მხარეები შეიძლება შემდეგ კატეგორიებად დაიყოს:

ზემოქმედების ქვეშ მყოფი მოსახლეობა, გხ-ს დერეფანთან ახლოს მცხოვრები ხალხისა და

შინამეურნეობების ჩათვლით, თემის ხელმძღვანელები და მუნიციპალური

ხელისუფლების წარმომადგენლები და საპროექტო დერეფანში არსებული მიწებით

მოსარგებლე მესაკუთრეები და სხვა პირები,.

არასამთავრობო ორგანიზაციები და სამოქალაქო საზოგადოების წევრები, რომელთა

ინტერესის სფეროა ზემოქმედება ბუნებრივ გარემოზე, განსაკუთრებით ბუნებრივ

ტერიტორიებზე, დაცულ ბუნებრივ ტერიტორიებსა და ეროვნულ პარკებზე.

საქართველოს სახელმწიფო საკუთრებაში მყოფი ელექტრო კომპანიის ან მისი

კონტრაქტორის მიერ ხაზის მშენებლობისა და ტექნიკური მომსახურების სამუშაოებზე

მიღებული თანამშრომლები.

ქვეყნის სამთავრობო უწყებები, როგორიცაა ენერგეტიკის სამინისტრო, გარემოს დაცვისა

და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების

სამინისტრო, კულტურისა და ძეგლთა დაცვის სამინისტრო, და შესაძლოა სხვებიც.

ხელისუფლების წარმომადგენლები ადმინისტრაციულ ერთეულებში.

ქვეყნისა და რეგიონული მედია-საშუალებები.

დაინტერესებულ მხარეთა თითოეული კატეგორია ქვემოთაა აღწერილი.

4.1 ზემოქმედების ქვეშ მყოფი მოსახლეობა

დაინტერესებულ მხარეთა ეს კატეგორია მოიცავს გადამცემი ხაზის დერეფნის სიახლოვეს

მცხოვრებ მოსახლეებსა და შინამეურნეობებს, საკუთრების მფლობელებს, პროექტის დერეფნის

ფარგლებში არსებული მიწით მოსარგებლე ფერმერებს, თემის ხელმძღვანელებსა და ამ თემების

მუნიციპალური ხელისუფლების წარმომადგენლებს. დეტალური შესწავლისათვის შეირჩა



ელექტროგადამცემ ხაზთან ყველაზე ახლოს მცხოვრები მოსახლეობა და ასევე ის დასახლებებიც,

რომელის შეიძლება გადამცემი ხაზის მშენებლობის ზემოქმედების ქვეშ მოხვდეს.

ზემოქმედების ქვეშ მყოფ მოსახლეებს პროექტში ერთი ან რამდენიმე საკითხი აღელვებდეთ

როგორიცაა მაგალითად:

ახლოს მყოფი ხაზების მშენებლობით ან რეაბილიტაციით გამოწვეული ზემოქმედება

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე

დასახლებებისა და სახლების სიახლოვეს არსებულ ხაზში გამავალი დენის ზემოქმედება

მოსახლეობის ჯანმრთელობაზე და ეგხ-ს მუშაობით წარმოქმნილი ხმაური.

მისასვლელი გზების მშენებლობითა და ექსპლოატაციით გამოწვეული დაზიანება, მტვერი

და ხმაური.

ანძების განლაგების ადგილებში მიწის ნაკვეთებით სარგებლობის დანაკარგი

სოფლის მეურნეობის (მესაქონლეობის, მემცენარეობისა და სხვ.) ღირებულების დანაკარგი

ან შემცირება ანძების მშენებლობის, სადენების გაჭიმვის და ტექნიკური მომსახურების

დროს.

შინამეურნეობების შესაძლო ადგილმონაცვლეობა.

მუდმივი ან დროებითი დასაქმების შესაძლებლობები.

ცხრილში 4-1 ნაჩვენებია ის დასახლებები, რომელთა საცხოვრებელი სახლები გადამცემი ხაზის

ცენტრალური ღერძიდან 250 მ-ში გვხვდება. ეს წინასწარი სიაა და შესაძლოა შეიცვალოს შემდგომ

საფეხურებზე, ხაზის მდებარეობის დაზუსტებისას.

ბსგზშ პროცესში ჩართულობით დაინტერესებული პოტენციური ზემოქმედების ქვეშ მყოფი

მოსახლეობა, რომელსაც სურს ინფორმაციის მიღება ისეთ საკითხებზე, როგორიცაა ბსგზშ-ს

ანგარიშის ოფიციალური განხილვა, სამშენებლო და ტექნიკური მომსახურების სამუშაოების

გრაფიკი, საჩივრების შეტანა, მედიის საშუალებით ეცნობება, ინფორმაციის ხელმისაწვდომის

შესახებ საინფორმაციო ცენტრებში, მათ შორის ორჰუსის ცენტრებში, გარემოსა და ბუნებრივი

რესურსების სამინისტროს ადგილობრივ ოფისებში და გადამცემი ხაზის დერეფნის ახლოს

მცხოვრები მოსახლეობის მუნიციპალურ ცენტრებში.

ცხრილი 4-1. გადამცემი ხაზის ზემოქმედების ქვეშ მოქცეული თემები

დასახლება საცხ. სახლების

დაახლ. რაოდენობა

დასახლება

საცხ. სახლების დაახლ.

რაოდენობა

მუგარეთი >20 წყრუთი 10-20

რაკვთა 10-20 მახალაკური 1-10

ფუშრუკაული 1-10 კვატია 1-10

ჭერი >20 წაბლანა 1-10

ზამლეთი 10-20 ყინჩაური 1-10

შუახევი >20 ბესელაშვილები 1-10

ხიჭაური >20 ჯალაბაშვილები 1-10

დანდალო >20 ტაკიძეები 10-20

ბალაძეები 1-10 გეგალიძეები >20

კოკოტაური >20 ახო >20

ცხმორისი 10-20 გობრონეთი 1-10

სირაბიძეები >20 აბუკეთა >20

ზვარე 10-20 კანთაური 10-20



ვაიო 1-10 ხუნკუდა >20

ქედა 10-20 კოლოტაური 10-20

ზენდიდი >20 ზედა მახუნწეთი 10-20

ცხემნა 10-20 ქვედა მახუნწეთი 10-20

კორომხეთი 10-20 ქვედა ბზუბზუ 10-20

პირველი მაისი 10-20 ჭალახმელა >20

ფერსა 10-20 მაღლაკონი >20

გიორგიწმინდა >20 აჭარისწყალი >20

ფარეხა 1-10 ზემო ჯოჭო 10-20

ბენარა 10-20 ქვემო ჯოჭო >20

ხელვაჩაური >20

4.2 არასამთავრობო ორგანიზაციები და სამოქალაქო საზოგადოების წევრები

დაინტერესებულ მხარეთა ეს კატეგორია მოიცავს არასამთავრობო ორგანიზაციებსა და

სამოქალაქო საზოგადოების სხვა წევრებს, რომლებიც გარემოზე, განსაკუთრებით კი დაცულ

ტერიტორიებზე ან სხვა სენსიტიურ ჰაბიტატებზე ზემოქმედებით არიან დაინტერესებულნი,

როგორიცაა მნიშვნელოვანი ღირებულების მქონე ტყე და ალპური ჰაბიტატები. საქართველოს

არასამთავრობო ორგანიზაციები და სამოქალაქო საზოგადოება აქტიური და კარგად

ორგანიზებულია. პროექტის ზემოქმედება მოსახლეობასა და გარემოს რესურსებზე შეიძლება

არასამთავრობო ორგანიზაციების დაინტერესების საგანი გახდეს. უნდა გატარდეს გარკვეული

ღონისძიებები არასამთავრობო ორგანიზაციებისთვის, როგორც დაინტერესებული მხარისთვის,

პროექტის შესახებ ინფორმაციის მისაწოდებლად და ასევე მათი რეაგირების მისაღებად პროექტის

განხორციელების განმავლობაში ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების

თაობაზე.

არასამთავრობო ორგანიზაციებს ძლიერი საინფორმაციო ქსელი აქვთ (CENN - კავკასიის

გარემოსდაცვით არასამთავრობო ორგანიზაციათა ქსელი), რომელსაც საფოსტო მისამართების

ვრცელი სია გააჩნია. აღნიშნული სიის მეშვეობით შესაძლებელია ბსგზშ-სა და პროექტის შესახებ

დამატებითი ინფორმაციის გავრცელება. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მოსახლეობასთან

ახლოს მყოფ ადგილობრივ არასამთავრობო ორგანიზაციებს კონსულტაციებში და სამომავლო

მონიტორინგის სამუშაოებში მნიშვნელოვანი როლის შესრულება შეუძლიათ, მაგალითად

შეუძლიათ დაეხმარონ სსე-ს მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერს ან პროექტის

განხორცილებაში ჩართულ სხვა პირებს.

4.3 ხაზის მშენებლობისა და ტექნიკური მომსახურების სამუშაოებისთვის დაქირავებული

მუშახელი

საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის ძირითადი ინტერესია ეგხ-ს ანძების მშენებლობის,

რეაბილიტაციის, სადენების გაჭიმვისა და ტექნიკური მომსახურების სამუშაოების წარმოების

მიზნით მიმდებარე ნაკვეთებზე შესვლა. მისი ინტერესის სფეროშია ასევე მოსახლეობასთან კარგი

ურთიერთობის შენარჩუნება; დაგვიანებებისა და ხარჯების შემცირება; ვანდალებისა და

შემგროვებლებისგან, განსაკუთრებით კი უკმაყოფილო დაინტერესებული მხარეებისგან შესაძლო

ზიანის თავიდან აცილება.

ხაზის მშენებლობასა და ტექნიკურ მომსახურებაში ჩართული დაქირავებული მუშახელის

ინტერესები მოიცავს დასაქმების შესაძლებლობებსა და შემოსავლების ზრდას; ჯანმრთელობისა

და უსაფრთხოების ზომების დაცვას სამუშაო ადგილზე; მშენებლობის დროს დაბინავებას და

სამსახურთან დაკავშირებულ სხვა საკითხებს. ეგხ-ს მშენებლობისა და მოვლის სამუშაოების

მწარმოებელი თანამშრომლები განსაკუთრებულ დაინტერსებულ ჯგუფს წარმოადგენენ, რადგან,



ძირითადად მათ მოუწევთ ზემოქმედების ქვეშ მყოფ დაინტერესებულ მხარეებთან უშუალო

ურთიერთობა და ამას გარდა მათი საარსებო საშუალებები პროექტზეა დამოკიდებული.

პროექტზე მომუშავეთა დაცვის მიზნით, სამუშაო ადგილზე ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების

ზომების მიღება საქართველოსა და საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით ბსგზშ-ს

მოთხოვნებშია გაწერილი.

4.4 სამთავრობო უწყებები

პროექტით დაინტერესებული სამინისტროების და ქვეყნისა და რეგიონულ დონეზე არსებული

სამთავრობო უწყებების ჩამონათვალი:

დაინტერესებული მხარე ინტერესი პროექტში

ენერგეტიკის სამინისტრო პროექტის წარმატებული განხორციელება, საქართველოს

უხვი ჰიდროენერგო რესურსების გამოყენების ზრდა,

ენერგოგადაცემის მოქნილობის გაუმჯობესება ქვეყანაში

გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი

რესურსების სამინისტრო

მცირე ზემოქმედება გარემოზე; მინიმალური ჩარევა

ბუნებრივ პროცესებში, სენსიტიური და დაცული

ტერიტორიების დაცვა.

ეკონომიკისა და მდგრადი

განვითარების სამინისტრო

ენერგიის ხელმისაწვდომობის ზემოქმედება მრეწველობაზე,

მუნიციპალურ სარგებლობასა და ექსპორტზე.

შრომის, ჯანმრთელობისა და

სოციალური დაცვის

სამინისტრო

გარემოზე, ადამიანების ჯანმრთელობასა და სოციალურ

კეთილდღეობაზე ზემოქმედება

იუსტიციის სამინისტრო

(ადგილმონაცვლეობის ან სხვა

სახის კომპენსაციის საჭიროების

დროს)

საკუთრებისთვის სამართლიანი კომპენსაცია არსებული

კანონმდებლობის მიხედვით

კულტურისა და ძეგლთა

დაცვის სამინისტრო

კულტურული მემკვიდრეობის ტერიტორიების დაცვა

ადმინისტრაციული

რეგიონების ხელისუფლება

(აჭარის ა.რ. და სამცხე-

ჯავახეთის რეგიონი)

დასაქმება მშენებლობის დროს, მუნიციპალური და

რეგიონული დარგებისთვის საიმედო ენერგომომარაგება,

სოციალურ და ბუნებრივ გარემოზე მინიმალური

ზემოქმედება.

სსე-სა და შპს აჭარირსწყალი ჯორჯია-ს საზოგადოებასთან ურთიერთობის ოფიცრის

პასუხისმგებლობაში შესაბამის სამთავრობო უწყებებთანკოორდინაცია და თანამშრომლობა შედის.

საწყისი დაგეგმვისა და შესწავლის საფეხურებზე შპს „აჭარირსწყალი ჯორჯია“ პასუხს გასცემს

მოსახლეობის შეკითხვებსა და საჩივრებს. ხაზის მშენებლობისა და ექსპლუატაციის პერიოდში სსე

გააგრძელებს სამთავრობო უწყებებთან თანამშრომლობას. ამ უწყებებთან კოორდინაცია

გულისხმობს მათთვის ბსგზშ-ს შედეგების შესახებ ინფორმაციის მიწოდებას, და მჭიდრო

თანამშრომლობას ისეთ ბსგზშ-ს განხილვისთვის მნიშვნელოვან ისეთ უწყებებთან როგორიცაა

გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტრო.



4.5 ქვეყნისა და რეგიონის მედია-საშუალებები

ქვეყნისა და რეგიონულ მედიას მნიშვნელოვანი როლი აკისრია პროექტის შესახებ ინფორმაციის

გავრცელებაში, ასევე დაინტერესებული მხარეებისთვის ინფორმაციის მიწოდებასა და მათგან

კომენტარების მიღებაში. მედიის ინტერესს წარმოადგენს ქვეყნისა და რეგიონულ დონეზე

პროექტთან დაკავშირებული ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა, ის პოტენციური საკითხები,

რომლებიც უკავშირდება ეროვნულ პარკებს, სამოქალაქო განვითარებას და გადაწყვეტილების

მიღების პროცესში სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობას.

ძირითადი სატელევიზო არხებია: საზოგადოებრივი მაუწყებლის 1-ლი არხი, იმედი, რუსთავი 2,

მაესტრო, ტვ9, აჭარის ტელევიზია, ტვ-25; გაზეთებიდან მნიშვნელოვანია: 24 საათი, კვირის

პალიტრა, რეზონანსი და რეგიონული გაზეთები; რადიოსადგურებიდან კი მწვანე ტალღა, იმედი,

პალიტრა, ფორტუნა და სხვ. მედია-საშუალებებს ინფორმირებულნი იქნებიან ბსგზშ-ს ანგარიშის

გასაჯაროების შესახებ. ბსგზშ-ს ოფიციალური მოსმენის ჩატარების დრო და ადგილი უნდა

გამოცხადდეს და ასევე გავრცელდეს ინფორმაცია იმის თაობაზე, თუ სად იქნება ხელმისაწვდომი

ბსგზშ-სა და არა-ტექნიკური რეზიუმეს ასლები. საჭიროების შემთხვევაში, პროექტის

განხორციელების პერიოდში, ადგილობრივ გაზეთებსა და რადიოსადგურებს მიეწოდება

ინფორმაცია საჯარო სამსახურისა და მშენებლობის მიმდინარეობის ადგილის შესახებ. სსე-ს

მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერი პასუხისმგებელი იქნება მედიასთან დაკავშირებულ

ყველა საკითხზე პროექტის არსებობის განმავლობაში.

4.6 მუნიციპალური ადმინისტრაცია

მუნიციპალური ხელისუფლების ინტერესებს წარმოადგენს საიმედო ენერგომომარაგება,

მშენებლობის დროს დასაქმება, მოსახლეობაზე მინიმალურ ზემოქმედება და მოსახლეობას,

სამთავრობო უწყებებსა და სამინისტროებს შორის სრულყოფილ კომუნიკაცია. მუნიციპალური

ხელისუფლება არის ოფიციალური დამაკავშირებელი რგოლი მოსახლეობასა და მთავრობას,

სამსახურებსა და სამინისტროებს შორის, ასევე საჭიროების შემთხვევაში მოსახლეობისთვის

ინფორმაციის წყაროს წარმოადგენს. სსე-ს მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერი და შპს

„აჭარირსწყალი ჯორჯია“ ერთობლივად იმუშავებენ მუნიციპალურ ხელისუფლებასთან, რათა

პროექტის სამუშაოების დაწყებამდე, პროექტთან დაკავშირებული ინფორმაციის კოორდინაცია

განხორციელდეს. საჭიროების შემთხვევაში მუნიციპალური ხელისუფლება პროექტს აღმოუჩენს

დახმარებას მოსახლეობასთან, სამინისტროებთან, რეგიონულ ხელისუფლებასთან და ეგხ-ს

მშენებლობისა და ტექნიკური მომსახურების სამუშაოების მწარმოებელ კონტრაქტორებთან

ურთიერთობაში.



5 საჯარო კონსულტაციებისა და ინფორმაციის გასაჯაროვების

პროგრამა საჯარო კონსულტაციებისა და ინფორმაციის გასაჯაროვების პროგრამის ფარგლებში განისაზღვრა

საინფორმაციო კამპანიის წარმოების სტრატეგია, რომლის საშუალებითაც მოხდება ზემოქმედების

ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობის და სამოქალაქო საზოგადოების ინფორმირება. საინფორმაციო

კამპანიის ფარგლებში მოეწყობა შეხვედრები დაინტერესებულ მხარეებთან. აქცენტი გაკეთდება იმ

პირებსა და ჯგუფებზე, რომლებიც შეიძლება პროექტის პირდაპირი ან ირიბი ზემოქმედების ქვეშ

მოექცნენ. ეს წარმოადგენს დაინტერესებული მხარეების დადგენისა და სკოპინგის პროცესის

გაგრძელება.

საჯარო კონსულტაციებისა და ინფორმაციის გასაჯაროვების პროგრამის ამოცანაა ისეთი

სტრატეგიების შემუშავება, რომლებიც უზრუნველყოფს სხვადასხვა დაინტერესებული მხარეების

ჩართულობას ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების სამუშაოებსა და

პროექტის განხორციელებაში. ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების

პროცესისას დაინტერესებულ მხარეებს პროექტის შესახებ ინფორმაციის მიღება შეეძლებათ

გადამცემი ხაზის დერეფანთან ახლოს მდებარე მუნიციპალურ თუ სხვა ადგილობრივი

მმართველობის სამსახურებში და ასევე გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების

სამინისტროში.

პროექტის შესახებ სათანადო ინფორმაციის გამოქვეყნება ეხმარება დაინტერესებულ მხარეებს

გააცნობიერონ პროექტთან დაკავშირებული რისკები თუ ზემოქმედება, და ასევე პროექტის მიერ

შექმნილი შესაძლებლობები. კონსულტაციის პროცესი ინფორმატიული და კონსტრუქციული რომ

იყოს, დაინტერესებულ მხარეებს დროულად უნდა მიეწოდოთ ზუსტი ინფორმაცია პროექტისა და

მისი ზემოქმედების შესახებ. ქვემოთ მოცემულია იმ საკითხების ჩამონათვალი, რომლებიც

დაინტერესებულ მხარეებს პროექტთან დაკავშირებული საკითხების გაცნობიერებაში დაეხმარება:

- პროექტის აღწერა და მისი დანიშნულება

- პროექტის განხორციელების ადგილი

- პროექტის შემადგენელი კომპონენტების/ ინფრასტრუქტურის აღწერა

- ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების, მიწის შესყიდვის,

მშენებლობისა და ექსპლუატაციის გრაფიკები

- პროექტის ზემოქმედება იქნება ადგილობრივ გარემოზე

- ზემოქმედება ადგილობრივ მოსახლეობაზე, საწარმოებსა და საარსებო საშუალებებზე

- ზემოქმედება ადამიანის ჯანმრთელობაზე

დაინტერესებულ მხარეებს უნდა შეეძლებათ პროექტთან დაკავშირებით თავიანთი მოსაზრებების,

კომენტარების თუ საჩივრების გამოთქმა, რაც უზრუნველყოფს მათ ჩართულობას პროექტის

დაგეგმვის და განხორციელების პროცესში.

დაგეგმილმა პროექტმა შესაძლოა პირდაპირი ან არაპირდაპირი, დადებითი ან უარყოფითი

ზემოქმედება იქონიოს მოსახლეობის მნიშვნელოვან რაოდენობაზე. ამიტომ, დეტალური

კვლევების დაწყებამდე მნიშვნელოვანია, რომ დაინტერესებულ მხარეებს წარედგინოს სკოპინგის

ფაზაზე გამოვლენილი საკითხები და ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების

შეფასებისთვის შერჩეული მეთოდი. პროექტის განსახორციელებლად, კერძოდ კი ანძების

მოსაწყობად სავარაუდოდ საჭირო იქნება მცირე რაოდენობის მიწების შესყიდვა. ახალი

მისასვლელი გზების რაოდენობა მინიმუმამდე იქნება დაყვანილი; ამასთან, ეს გზები დროებითი

იქნება და ძირითადად ანძების მოწყობის სამუშაოებისას იქნება საჭირო.



დაინტერესებულ მხართა ჩართულობისა და ინფორმირებისთვის პროექტის ფარგლებში

გათვალისწინებულია შემდეგი სხვადასხვა საქმიანობა:

1) ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების სკოპინგის ანგარიშის და

სკოპინგის ბუკლეტის გამოქვეყნება:

- მე-4 თავში აღწერილ დაინტერესებულ მხარეებს ეცნობება სკოპინგის ანგარიშის

დასრულებისა და პროექტის ვებგვერდზე მისი ხელმისაწვდომობის შესახებ

(აგვისტოს ბოლო);

- სკოპინგის დოკუმენტის ინგლისურენოვანი ვერსია სრულად გამოქვეყნდება

პროექტის ვებ-გვერდზე, ხოლო ქართულ ენაზე გამოქვეყნდება სკოპინგის

ბუკლეტი (აგვისტოს ბოლო);

- არატექნიკური რეზიუმეს ქართულენოვანი ბეჭდური ვერსია გავრცელდება

დაინტერესებულ მხარეებში, ხოლო ელექტრონული ვერსია გამოქვეყნდება

პროექტის ვებ-გვერდზე;

- სკოპინგის ბუკლეტის ქართული ვერსიის ასლები გავრცელდება ყველა

მუნიციპალიტეტში, სადაც პროექტის დერეფანი გადის. ეს მოხდება

დაინტერესებულ მხარეებთან პირველი კონსულტაციების გამართვამდე, რათა მათ

მიეცეთ ინფორმაციის გაცნობის და თავიანთი მოსაზრების წარმოდგენის

საშუალება.

2) საჯარო კონსულტაციების პირველი რაუნდი (აგვისტოს ბოლო - სექტემბრის დასაწყისი):

დაინტერესებულ მხარეებთან ჩატარდება ოთხი საკონსულტაციო შეხვედრა, თითო

შეხვედრა ოთხივე მუნიციპალიტეტში. შეხვედრები ორ დღეს გასტანს, სამუშაო ენა

ქართული იქნება;

3) კონსულტაციები ადგილობრივ მოსახლეობასთან: მუნიციპალურ ცენტრებში

შეხვედრებთან ერთად ბსგზშ-ს ჯგუფის წევრები კონსულტაციებს მოაწყობენ პროექტის

დერეფნის მიმდებარე სოფლებსა და დასახლებებში, რომლებიც პროექტის პოტენციური

ზემოქმედების ქვეშ შეიძლება მოექცნენ;

4) კონსულტაციებამდე ერთი კვირით ადრე კონსულტაციების შესახებ ინფორმაცია

გამოქვეყნდება ადგილობრივ გაზეთებში თუ სხვა საინფორმაციო საშუალებებში,

ინფორმაცია მიეწოდება სოფლის თავკაცებს, გამოიკვრება განცხადებები;

5) კონსულტაციებზე მოხდება ბსგზშ-ს სკოპინგის ანგარიშის შედეგების წარმოდგენა

არატექნიკური სახით, ქართულ ენაზე. ყველა მონაწილე პირს ექნება კითხვების დასმისა

და აზრის გამოთქმის საშუალება.

6) სკოპინგის დოკუმენტის ასლები გადაეგზავნება ყველაზე აქტიურ არასამთავრობო

ორგანიზაციებს (რომლებიც დაინტერესებული მხარეს წარმოადგენენ), რათა

უზრუნველყოფილი იქნას მათი ჩართულობა პროექტის დაგეგმვის საფეხურზევე. ამ

ჯგუფთან პირველი შეხვედრა აგვისტოს დასაწყისშია დაგეგმილი.

7) 2013 წ.-ის ოქტომბრის დასაწყისისთვის დაგეგმილია ბსგზშ-ს ანგარიშის წინასწარი

ინგლისურენოვანი ვერსიის გამოქვეყნება მსოფლიო ბანკის ვებ-გვერდზე (120 დღის

განმავლობაში); ხოლო 2013 წ-ის ნოემბრის ბოლოს - დეკემბრის დასაწყისისთვის იგეგმება

ბსგზშ-ს ანგარიშის წინასწარი ქართულენოვანი ვერსიის გამოქვეყნება სსე-ს ვებ-გვერდზე

(60 დღის განმავლობაში).

8) საჯარო კონსულტაციების მეორე რაუნდი (2014 წ.-ის იანვრის შუა ან ბოლო): დაგეგმილია

ოთხი შეხვედრა, ორი თბილისში და ორი ბათუმში. შეხვედრები გაიმართება ქართულ

ენაზე. ამას გარდა, პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ ოთხივე მუნიციპალიტეტში

გაიმართება თითო-თითო შეხვედრა, რომლებიც ჯამში ორ დღეს გასტანს.



ბსგზშ-სთან დაკავშირებული კონსულტაციების დროს შემოსული კომენტარები (შეხვედრის ოქმის

სახით) მიეწოდება ბსგზშ-ს ტექნიკურ ჯგუფს და აისახება ბსგზშ-ს ანგარიშში.

ბსგზშ-ს კონსულტანტთან თანამშრომლობით და სსე-სთან შეთანხმებით, შპს „აჭარირსწყალი

ჯორჯია“ დანიშნავს მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერს, რომელიც პასუხისმგებელი

იქნება მოსახლეობის ჩართულობის საქმიანობის განხორციელებაზე. ამ მიზნით შეირჩევა

სათანადო კვალიფიკაციის პირი, რომლის ამოცანები იქნება:

იყოს ძირითადი საკონტაქტო პირი ადგილობრივი მოსახლეობისთვის,

წარმომადგენლობითი ჯგუფებისთვის (მაგ.: ქალთა ჯგუფები, ახალგაზრდული ჯგუფები,

სოფლის უხუცესები, რელიგიური ლიდერები) და ადგილობრივი ხელისუფლების

წარმომადგენლებისთვის.

პროექტში დასაქმების შესაძლებლობისა და პროექტთან დაკავშირებული ძირითადი

სიახლეების გამოქვეყნება, როგორიცაა სამშენებლო სამუშაოების დაწყება/დასრულება.

მოსახლეობასთან კონსულტაციების მოწყობა პროექტის მნიშვნელოვან ეტაპებზე.

ადგილობრივ მოსახლეობასთან რეგულარული შეხვედრების მოწყობა, წამოჭრილი

პრობლემებისა და საკითხების განხილვის მიზნით.

წერილობითი ან სიტყვიერი შენიშვნების მიღება და რეგისტრაცია;

დაინტერესებული მხარეების საჩივრების მიღება და აღრიცხვა, საჩივრებზე რეაგირების

ქვემოთ აღწერილი მექანიზმის შესაბამისად (საჩივრების წარდგენის და მოგვარების

პროცედურა აღწერილია მე-7 თავში).

შენიშვნების/ შეხვედრის ოქმების მიწოდება შესაბამის დაინტერესებული მხარეებისთვის.

მოსახლეობის ჩართულობასთან დაკავშირებით ყოველწლიური ანგარიშები მომზადება,

რომლებშიც ასახული იქნება ამ მიმართულებით განხორციელებული საქმიანობა და

გასაჩივრების მექანიზმის გამოყენების საკითხები.

სსე სამშენებლო კონტრაქტებში შეიტანს მოთხოვნას, რომ მშენებელმა კონტრაქტორებმა და ქვე-

კონტრაქტორებმა თავის მხრივაც გამოყონ მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცრები,

რომლებიც ანგარიშვალდებულნი იქნებიან სსე-ს მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცრის

წინაშე.

უნდა აღინიშნოს, რომ პროექტს ყველაზე დიდი ზემოქმედება ენება ფიზიკურად ან/და

ეკონომიკურად ადგილმონაცვლე პირებზე. ამიტომ, მნიშვნელოვანია მათი ჩართულობის კარგად

დაგეგმვა და ეფექტური ჩართულობა, რათა თავიდან იქნას აცილებული მათ საკუთრებაში

უმართებულო შეჭრა, ზუსტად შეფასდეს მათზე ზემოქმედება, დადგინდეს მათი უფლებები

საკუთრებაზე და განისაზღვროს საკომპენსაციო ხარჯები. განსახლების საკითხებთან

დაკავშირებით კონსულტაცია დაიგეგმება ცალკე, საარსებო საშუალებათა აღდგენის გეგმის/

პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის ფარგლებში, რომლიც მომზადდება ბუნებრივ და სოციალურ

გარემოზე ზემოქმედების შეფასების პროცესში.



6 გრაფიკი

ცხრილში მოყვანილია საჯარო კონსულტაციების პროცესის ძირითადი საფეხურები და მათი

განხორციელების თარიღები.

საქმიანობის აღწერა დაგეგმილი

თარიღი

ინფორმაციის მიწოდება დაინტერესებული მხარეებისთვის (მე-4 თავი) 25 ივლისი 2013

სკოპინგის ანგარიშის (ინგლისური ვერსია) და სკოპინგის ბუკლეტის

(ქართული ვერსია) გამოქვეყნება ვებ-გვერდზე 5 სექტემბერი 2013

სკოპინგის დოკუმენტის და ბუკლეტების ბეჭდური ვერსიების გავრცელება

ადგილობრივ მუნიციპალიტეტებსა და სოფლებში

10 სექტემბერი

2013

საჯარო კონსულტაციების პირველი რაუნდი 4 მუნიციპალიტეტში 11-19 სექტემბერი

2013

შეხვედრების მოწყობა პროექტის მუნიციპალიტეტების სოფლებში,

პროექტის შესახებ ინფორმაციის ფართოდ გასავრცელებლად

5 -20 სექტემბერი

2013

სკოპინგის დოკუმენტების გავრცელება არასამთავრობო სექტორში;

შეხვედრა არასამთავრობო ორგანიზაციებთან

აგვისტო -

სექტემბერი 2013

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების წინასწარი

ინგლისურენოვანი ვერსიის გამოქვეყნება მსოფლიო ბანკის ვებ-გვერდზე 10 ოქტომბერი2013

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების წინასწარი

ქართულენოვანი ვერსიის გამოქვეყნება სსე-ს ვებ-გვერდზე 10 დეკემბერი 2013

საჯარო კონსულტაციების მეორე რაუნდი: ორი შეხვედრა თბილისსა და

ბათუმში 20 იანვარი 2013



7 რესურსები და პასუხისმგებლობა

საჯარო კონსულტაციისა და ინფორმაციის გასაჯაროვების პროგრამას ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-

იანი ელექტროგადამცემი ხაზის პროექტის ბსგზშ-ს ფაზაზე ერთობლივად განახორციელებენ

საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა, შპს „აჭარირსწყალი ჯორჯია“ და შპს „დგ

კონსალტინგი“. ამას გარდა, შპს „დგ კონსალტინგი“-ს სოციოლოგიური ჯგუფი განახორციელებს

პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკურ კვლევას (მათ

შორის შინამეურნეობების შერჩევით კვლევას) და სოციალური ზემოქმედების შეფასებას.

კვლევების დროს სოციოლოგიურ ჯგუფს უშუალო შეხება იქნება პროექტის ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილ მოსახლეობასთან და გამოავლენს საჭიროებებსა თუ წუხილს.

სსე დანიშნავს მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერს, რომელსაც მუდმივად ექნება კავშირი

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მოსახლეობასთან და სხვა დაინტერესებულ მხარეებთან. სსე-მ ამ

პირს საქმიანობის განსახორციელებლად საკმარისი ფინანსური რესურსი უნდა გამოუყოს, რათა

მას აქტიურად მუშაობის საშუალება ჰქონდეს.

პროექტის მშენებლობისა და ექსპლუატაციის სამუშაოების დროს სსე-სა და მისი კონტრაქტორების

მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცრები მოაწყობენ შეხვედრებს დაინტერესებულ მხარეებთან

და უზრუნველყოფენ გასაჩივრების მექანიზმის მუშაობას. მოსახლეობასთან ურთიერთობის

ოფიცერი მოამზადებს ანგარიშებს დაინტერესებული მხარეების ჩართულობის შესახებ, იგი

პასუხისმგებელი იქნება შემოსული საჩივრების აღრიცხვასა და მათ დროულ მოგვარებაზე.



8 საჩივრებზე რეაგირების მექანიზმი

საჩივარი შეიძლება განისაზღვროს როგორც რეალური პრობლემა, ან პრობლემად აღქმული

საკითხი, რომელიც უკმაყოფილების საფუძველი ხდება. სსე-სა და შპს „აჭარირსწყალი ჯორჯია“-ს

შეეცდებიან ზემოქმედების შემარბილებელი ზომების და მოსახლეობასთან ურთიერთობის გზით

დროულად მოაგვარონ პოტენციური პრობლემები, რათა ისინი საჩივრებში არ გადაიზარდოს.

მოსახლეობასთან ურთიერთობაზე პასუხისმგებლობა ენერგეტიკის სამინისტროსა და სსე-ს

დაინტერესებულ მხარეებთან ურთიერთობის ოფიცრებს დაეკისრება.

8.1 საჩივრის ტიპები

ისეთი საკითხები, რომლებიც საჩივრებში გადაიზრდება სავარაუდოდ უფრო პროექტის

მშენებლობის ფაზასთან იქნება დაკავშირებული; თუმცა, ასეთი პრობლემები შესაძლოა

ექსპლუატაციისა და ტექ. მომსახურების ფაზებზეც გაჩნდეს.

საჩივრების ძირითადი ნაწილი სავარაუდოდ შემდეგ საკითხებთან შეიძლება იყოს

დაკავშირებული:

• დერეფნის მახლობლად მცხოვრები მოსახლეობის ჯანმრთელობისა და უსაფრთხოების

საკითხები.

• მოსავლის ან ტყის პროდუქტების დანაკარგით გამოწვეულ ეკონომიკური ზარალი.

• მუშახელთან დაკავშირებული პრობლემები, ან საზოგადოებრივი ინფრასტრუქტურის

დაზიანება.

ნებისმიერ პირს შეეძლება საჩივარი შეიტანოს ენერგეტიკის სამინისტროში, თუ კი იგი

დარწმუნებულია, რომ სამუშაოები უარყოფითად მოქმედებენ მოსახლეობაზე ან გარემოზე.

საჩივარი შესაძლოა ეხებოდეს:

• პირსა ან თემზე უარყოფითი ზემოქმედებას (მაგ.: ფინანსური ზარალი, ფიზიკური

დაზიანება, შეწუხება).

• ჯანმრთელობასა და უსაფრთხოებასთან დაკავშირებულ საფრთხეს, ან გარემოსთვის

მიყენებულ ზიანს

• სტანდარტებთან ან სხვა სამართლებრივ მოთხოვნებთან შეუსაბამობას

• შემაწუხებელ ფაქტორებს

• დანაშაულსა თუ ბოროტმოქმედებას

• არასათანადო ქცევისა თუ არაეთიკურ საქციელს.

• ფინანსურ მაქინაციებსა ან თაღლითობას.

• ჩამოთვლილი პრობლემებიდან რომელიმეს დაფარვის მცდელობას

ენერგეტიკის სამინისტრო განიხილავს ნებისმიერი პირისა თუ ორგანიზაციის ყველა საჩივარს.

შეიძლება მოხდეს ისეც, რომ საჩივარი არ იყოს დაკავშირებული პროექტის საქმიანობასთან, ან

პროექტი სრულდებოდეს ქვეყნისა და საერთაშორისო შესაბამისი სტანდარტების მიხედვით. ამ

შემთხვევებში სამინისტრო წერილობით განმარტებას მისცემს მომჩივან პირს. ყველა სხვა

შემთხვევაში სამინისტრო გამოიძიებს, სამუშაოები სტანდარტების დარღვევით მიდიოდა თუ არა,

რათა დაადგინოს საჩივრის მოგვარების გზები და შეიმუშაოს ზომები, რომელთა საშუალებითაც

თავიდან იქნება აცილებული ინციდენტის განმეორება.



8.2 საჩივრის შეტანა

საჩივრები პირდაპირ სსე-თან უნდა შევიდეს, რომელიც პროექტის მესაკუთრეა; თუმცა, ზოგიერთი

საჩივარი შეიძლება შპს „აჭარირსწყალი ჯორჯია“-შიც შევიდეს. საჩივრების განხილვა და

გადაწყვეტილების მიღება მოხდება მმართველობის მაღალ ეშელონებში. ენერგეტიკის სამინისტრო

გარემოს დაცვასთან დაკავშირებულ საჩივრებს გარემოს დაცვის და ბუნებრივი რესურსების

სამინისტროს, ხოლო სოფლის მეურნეობასთან დაკავშირებული საჩივრებს სოფლის მეურნეობის

სამინისტროს, ან სხვა შესაბამის უწყებას გადაუგზავნის.

შემოსული საჩივრები განიხილება და გადაწყდება თუ რა ზომები უნდა იქნას გატარებული.

გასაჩივრების მექანიზმის შესახებ ინფორმაცია მოსახლეობას საჯარო კონსულტაციების დროს

მიეწოდება. ეს მექანიზმი იმუშავებს ეგხ-ს ექსპლუატაციისა და ტექ. მომსახურების ფაზებზეც.

საჩივრის ტიპიური ფორმა, რომელიც შეიძლება მომჩივანმა გამოიყენოს, მოყვანილია მე-4

დანართში.

საჩივრების წარდგენა შეიძლება ენერგეტიკის სამინისტროს მხრიდან დანიშნულ პროექტის

მენეჯერთან, ან დაინტერესებულ მხარეებთან ურთიერთობის ოფიცერთან (როცა ეს უკანასკნელი

დაინიშნება).

ამასთან, პროექტთან დაკავშირებული საჩივრების მისაღებად სსე-ში გამოიყოფა სატელეფონო

ხაზი. ენერგეტიკის სამინისტრო განახორციელებს ამ ხაზის მონიტორინგს და აღრიცხავს ყველა

ზარს. ტელეფონით შემოსული ინფორმაცია შევა დაინტერესებულ მხარეებთან ურთიერთობის

საკითხებზე მომზადებულ ყოველწლიურ ანგარიშებში.

8.3 საჩივრის განხილვის პროცესი

იმ შემთხვევაში, თუ საჩივარი პროექტის საქმიანობასთან არ იქნება დაკავშირებული, ან თუ

სამინისტრო მიიჩნევს, რომ სამუშაოები საქართველოსა და საერთაშორისო სტანდარტების დაცვით

განხორციელდა, საჩივრის შემდგომი განხილვა შეწყდება და მომჩივანს წერილობითი განმარტება

მიეცემა.

ყველა სხვა შემთხვევაში სსე ან ენერგეტიკის სამინისტრო გამოიძიებს ჰქონდა თუ არა ადგილი

სტანდარტების დარღვევას. ასეთი შემთხვევების გამოვლენის შემთხვევაში, ისინი შეიმუშავებენ

ზომებს, რომლებიც უზრუნველყოფ ინციდენტის გამეორების თავიდან აცილებას. საჩივრების

განხილვის პროცესის საერთო სქემა აღწერილია ქვემოთ.

საფეხური 1: საჩივრის მიღება

როცა ენერგეტიკის სამინისტროში შევა საჩივრის შევსებული ფორმა, ან მას სხვა სახით ეცნობება

პოტენციური პრობლემის შესახებ, სამინისტრო გამოყოფს პირს, რომელსაც დაევალება საჩივრის

მოგვარება, მათ შორის სხვა პასუხისმგებელი უწყებების ინფორმირება მოცემულ საკითხთან

დაკავშირებით.

საფეხური 2: დადასტურება

საკონტაქტო პირი 10 დღის განმავლობაში წერილობით დაადასტურებს საჩივრის მიღებას. ამ

წერილობით შეტყობინებაში მოცემული იქნება ენერგეტიკის სამინისტროს მხრიდან საკონტაქტო

პირის სახელი, მისი საკონტაქტო მონაცემები და საკითხის განხილვის სავარაუდო ვადა.



საფეხური 3: გამოძიება

სსე-ს საკონტაქტო პირი შეეცდება გაარკვიოს საჩივრის გამომწვევი მიზეზები. ამ დროს მას

შეიძლება დასჭირდეს მომჩივანთან დაკავშირება. ამ საფეხურზე სსე განსაზღვრავს

დაკავშირებულია თუ არა საჩივარი პროექტთან, და თუ საჩივარი პროექტს უკავშირდება,

პრობლემა საქართველოს /საერთაშორისო სტანდარტების დარღვევის გამო ხომ არ წარმოიქმნა.

თუ პრობლემა სტანდარტების დარღვევითაა გამოწვეული, სსე დაადგენს, ეს ერთჯერადი

შემთხვევა იყო, თუ იგი პროექტის სამუშაოების თანმდევია. ამ უკანასკნელ შემთხვევებში

საჩივარზე პასუხისმგებელი პირი კოორდინაციას გაუწევს პროექტის სამუშაოების მოდიფიკაციას,

რათა მოხდეს სტანდარტების დაცვა, მომავალში პრობლემები თავიდან იქნას აცილებული, ასევე

უზრუნველყოფილი იქნას პროექტის ხელმძღვანელობისა და მუშახელის სათანადოდ

ინფორმირება და ტრენინგი პრობლემის თვიდან ასაცილებლად.

საფეხური 4: მოგვარება

სამინისტროს ოფიციალური პირების მიერ საჩივრის გამოძიებისა და შესაბამისი ქმედების

განსაზღვრის შემდეგ, ისინი მომჩივანს წერილობით შეატყობინებენ გამოძიების შედეგებს და

გატარებულ ზომებს. თუ მომჩივანი საკითხს ამოწურულად მიიჩნევს, მაშინ მას სთხოვენ

დოკუმენტალურად დაადასტუროს ეს ფაქტი. თუ საჩივარი ვერ მოგვარდა, მაშინ იგი ხელახლა

შეისწავლება და გაგრძელდება დიალოგი მომჩივანთან, რათა განისაზღვროს გასატარებელი

ღონისძიებები.

საფეხური 5: შემდგომი პროცესი

ენერგეტიკის სამინისტრო შეიძლება მოგვიანებით კიდევ დაუკავშირდეს მომჩივანს, რათა

დარწმუნდეს, რომ სამუშაოები აღარ იწვევს პრობლემებს. თუ აღმოჩნდა, რომ პრობლემას კვლავ

აქვს ადგილი, საკითხი ახალ საჩივრად განიხილება და პროცესი ხელახლა დაიწყება.

8.4 კონფიდენციალურობა და ანონიმურობა

მომჩივანმა შეიძლება კონფიდენციალურობის დაცვა მოითხოვოს. ასეთ შემთხვევაში მისი

თანხმობის გარეშე მისი ვინაობა არ გამჟღავნდება. საჩივრის დეტალები საიმედოდ იქნება დაცული

პრობლემის გამოძიებაზე პასუხისმგებელი ჯგუფის მიერ. თუმცა, შეიძლება ისეც მოხდეს, რომ

საკითხის მოგვარება შეუძლებელი იყოს მომჩივანის ვინაობის გაუმჟღავნებლად (მაგ,

სასამართლოსთვის მტკიცებულებების გადაცემის შემთხვევაში). ასეთ შემთხვევაში საგამოძიებო

ჯგუფი მომჩივანთან ერთად მოძებნის გამოსავალს.

იმ შემთხვევაში, თუ მომჩივანი სამინისტროში ანონიმურ საჩივარს წარადგენს, საქმის განხილვა,

მომჩივანის პოზიციის დაცვა ან მისთვის პასუხის გაცემა რთული იქნება. ამიტომ, მიუხედავად

იმისა, რომ სამინისტრო განიხილავს ანონიმურ საჩივრებს, ასეთი საჩივრები მაინც არაა

სასურველი. ანონიმური საჩივრის განსახილველად საჭიროა წარმოდგენილი იყოს საკმარისი

ფაქტები და მონაცემები, რომ საგამოძიებო ჯგუფმა დამოუკიდებლად შეძლოს საკითხს განხილვა.



9 მონიტორინგი და ანგარიში

სამოქალაქო საზოგადოების წევრები და არასამთავრობო ორგანიზაციები შეძლებენ სსე-ს

მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერთან მუშაობას ბსგზშ-ის პრობლემების კუთხით.

საკონსულტაციო შეხვედრის ჩანაწერები შეინახება და ხელმისაწვდომი იქნება დაინტერესებულ

მხარეთათვის.

სსე და მსოფლიო ბანკი გამოაქვეყნებს ბსგზშ-ის საბოლოო დოკუმენტებს, ხოლო სსე მოამზადებს

კონსულტაციის პროცესის და კომენტარების დროს წამოჭრილი საკითხების რეზიუმეს. ვებ-

გვერდზე განთავსდება რეზიუმეს ელექტრონულ ვერსია, ხოლო ნაბეჭდი ვერსია დარიგდება

ენერგეტიკის სამინისტროს, გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების სამინისტროს ოფისებში,

ორჰუსის ცენტრში, ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მუნიციპალიტეტებსა და შესაბამის საჯარო

ბიბლიოთეკებში.

დაინტერსებული მხარეთა ჩართულობის მოცემული გეგმით განსაზღვრულია საქმიანობები,

რომელიც მონიტორინგსა და ანგარიშს საჭიროებს, როგორიცაა:

დაინტერსებული მხარეების ჩართულობის გეგმის განახლება;

მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცრის საქმიანობა, რაშიც იგულისხმება

საკონსულტაციო შეხვედრების ოქმების მომზადება და წერილობითი მთლიანი

კორესპონდენციის შენახვა პროცესის შედეგების დასასაბუთებლად;

საჩივრების აღრიცხვა და კონტროლი: თითოეული საჩივარი აღირიცხება მოსახლეობასთან

ურთიერთობის ოფიცრის მიერ, ასევე აღირიცხება საჩივრის დეტალები, მოგვარებისა და

დახურვის ვადები; და

წლიური ანგარიში: პროექტისთვის მომზადებული წლიური ანგარიში, რომელშიც

შეჯამდება პროექტის ეფექტურობა, მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცრის მუშაობა,

მათ შორის საჩივრებისა და დაინტერესებული მხარეების ჩართულობის გეგმის განახლება.

საჯარო განხილვის დოკუმენტები გავრცელდება დაინტერესებულ მხარეთა შორის,

მარეგულირებელ უწყებებში, პროექტის დამფინანსებლებში, არასამთავრობო ორგანიზაციებში,

ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოებში და ადგილობრივ მოსახლეობაში. გარემოსდაცვითი

და სოციალური მენეჯმენტისა და მონიტორინგის გეგმა, როგორც ბსგზშ-ს ანგარიშის ნაწილი,

დეტალურად აღწერს პროექტის გარემოზე ზემოქმედების და სოციალური ეფექტურობის

მონიტორინგისა და ანგარიშის სპეციფიურ მოთხოვნებს.

როგორც მოცემულ გეგმაშია განსაზღვრული სსე შეინარჩუნებს კავშირს შესაბამის

დაინტერესებულ მხარეებთან, პროექტის ყველა ფაზაზე, რაზეც სსე-ს მოსახლეობასთან

ურთიერთობის ოფიცერი იქნება პასუხისმგებელი. მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერი

აცნობებს დაინტერესებულ მხარეებს პროექტის მნიშვნელოვანი მოვლენების შესახებ, როგორიცაა

გასაჩივრების პროცედურები, პროექტის გრაფიკი ან მნიშვნელოვანი ცვლილებები პროექტის

გეგმაში. პროექთან დაკავშირებული განახლებულ ინფორმაციას სსე ვებ-გვერდზე გამოაქვეყნებს..

მშენებლობისა და ექსპლუატაციის დროს სსე მოამზადებს წლიურ ანგარიშს, რომელიც

დაეფუძნება ჯანმრთელობის, უსაფრთხოების, გარემოს დაცვისა და სოციალური საკითხების

მენეჯმენტის რეზიუმეს. გარდა ამისა მსოფლიო ბანკისთვის მომზადდება დაინტერესებულ

მხარეებთან ურთიერთობის წლიური ანგარიში, სადაც დეტალურად იქნება აღწერილი

საკონსულტაციო შეხვედრები, კომენტარები, საჩივრები და მათი მოგვარების გზები. ზემოთ

ჩამოთვლილი დოკუმენტები გამოქვეყნდება სსე-ს ვებ-გვერდზე და მიეწოდება საქართველოს

ორჰუსის ცენტრსა და რეგიონულ/მუნიციპალურ ოფისებს. ბსგზშ ასევე მოიცავს მონიტორინგის

პროგრამას, რომლის მოთხოვნებშიც შედის მსოფლიო ბანკისა და სხვა დონორებისთვის წლიური



ანგარიშის წარდგენა პროექტის ძირითადი ასპექტების შესახებ, როგორიცაა გარემოზე

ზემოქმედება, სოციალური, ჯანდაცვის და უსაფრთხოების საკითხები.

10 მენეჯმენტის ფუნქციები

სსე-ს მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერი მნიშვნელოვანი პირი იქნება ენერგეტიკის

სამინისტროს გარემოზე ზემოქმედებისა და სოციალური მენეჯმენტის სისტემაში და პროექტის

განხორციელებაში მნიშვნელოვან საინტეგრაციო ფუნქციას შეასრულებს. შპს „აჭარირსწყალი

ჯორჯია“-ს ხელმძღვანელობა „დგ კონსალტინგთან“ ერთად აქტიურ როლს თამაშობს გადამცემი

ხაზის კონცეფციის შემუშავებასა და განხორციელებაში. პროექტის ზედამხედველობა სსე-ს

მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცრის, „დგ კონსალტინგის“ ჯგუფისა და შპს „აჭარირსწყალი

ჯორჯია“-ს სამენეჯმენტო ჯგუფის უშუალო პასუხისმგებლობას წარმოადგენს. მოსახლეობასთან

ურთიერთობის ოფიცერს უნდა ჰქონდეს მრავალ დაინტერსებულ მხარესთან ურთიერთობის,

პროექტზე მომუშავეთათვის კულტურული და სენსიტიური საკითხების სწავლების, მედია

საშუალებებთან მუშაობის, დაინტერესებულ მხარეებს შორის შუამდგომლობის გამოცდილება და

საჭიროების შემთხვევაში გააჩნდეს კომპეტენცია განსახლებისა და კომპენსაციების საკითხებში.

მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცრის პასუხისმგებლობაში შედის დაინტერესებულ მხარეთა

მონაცემთა ბაზის მართვა, შენიშვნების აღრიცხვა და დაინტერესებულ მხარეებზე შესაძლო

ზემოქმედების მქონე სამუშაოების სიის შედგენა. მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერი

წინასწარ მიაწვდის მოსახლეობას ინფორმაციას მათ სიახლოვეს ჩასატარებელი სამუშაოების

შესახებ. ინფორმაციის მიწოდება მოხდება უშუალოდ ან მედია საშუალებებით. მოსახლეობასთან

ურთიერთობის ოფიცრის პასუხისმგებლობაში შედის ბრიგადირებისა და მუშების მომზადებისას

წამოჭრილ პრობლემებსა და საკითხებზე რეაგირება პროექტის განხორციელების დროს.

მოსახლეობასთან ურთიერთობის ოფიცერი პერიოდულად დაათვალიერებს სამუშაო ადგილებს,

მოსახლეობას წარუდგენს მუშა ბრიგადირებს და ხელს შეუწყობს დადებით დიალოგის

წარმართვას მათ შორის.



დანართი 6: განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-

დოკუმენტი

ელექტროგადამცემი ქსელის გაძლიერების პროექტი

ახალციხე-ბათუმის 220 კილოვოლტიანი

გადამცემი ხაზის მშენებლობა

განსახლების პოლიტიკის

ჩარჩო-დოკუმენტი

ვერსია საჯარო განხილვისთვის

41166_RAPF_GEO_V04

იანვარი, 2014














სარჩევი 1. შესავალი ............................................................................................................................. 127

1.1 პროექტის ზოგადი მიმოხილვა ................................................................................................. 127

1.2 პროექტის აღწერა ......................................................................................................................... 129

1.3 პროექტის უარყოფითი სოციალური ზემოქმედება .............................................................. 130

1.4 განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის მიზნები და სახელმძღვანელო

პრინციპები .................................................................................................................................................... 130

2. სამართლებრივი ბაზა ........................................................................................................ 133

2.1 საქართველოს კანონები და ნორმები მიწის შესყიდვასა და განსახლებასთან

დაკავშირებით .............................................................................................................................................. 133

2.2 საერთაშორისო მოთხოვნები ..................................................................................................... 135

2.3 განსხვავება საერთაშორისო და ადგილობრივ კანონმდებლობას შორის .......................... 135

3. კომპენსაციის მიღების უფლება და საკომპენსაციო პაკეტი ............................................ 138

3.1 კომპენსაციის მიღების უფლება ................................................................................................ 139

3.2 საკომპენსაციო პაკეტი ................................................................................................................. 140

3.3 საკომპენსაციო პაკეტები ............................................................................................................. 142

3.4 მოწყვლადი ჯგუფებისა და მნიშვნელოვანი ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი

შინამეურნეობისათვის განკუთვნილი შემწეობა ................................................................................... 147

4. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი საკუთრების შეფასების მეთოდები ......................... 149

4.1 შეფასების პრინციპები ................................................................................................................ 149

4.2 შენობა-ნაგებობები ....................................................................................................................... 150

4.3 მიწა ................................................................................................................................................. 150

4.4 ერთწლიანი კულტურები ........................................................................................................... 151

4.5 მრავალწლიანი ნარგავები .......................................................................................................... 151

4.6 სერვიტუტი ................................................................................................................................... 151

5. განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების ინსტიტუციური მექანიზმები ...... 152

5.1 მიწის ნაკვეთების სარეგისტრაციო სამსახურები ................................................................... 152

5.2 მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამსახურები .................................................................. 154

5.3 სხვა ორგანიზაციები და სამსახურები ..................................................................................... 156

5.4 მიწის შესყიდვისა და განსახლების საქმიანობისთვის საჭირო ინსტიტუციური

შესაძლებლობების განვითარება ............................................................................................................... 157

6. კომპენსაციის მიღების უფლების დადგენა ...................................................................... 159

6.1 მიწის შესყიდვის პროცესი ......................................................................................................... 159

6.2 სერვიტუტის ხელშეკრულება ................................................................................................... 160

6.3 განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების საფეხურები და

პასუხისმგებლობების განაწილება ........................................................................................................... 160

7. საჯარო კონსულტაციები, დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობა და ინფორმაციის

გასაჯაროება .......................................................................................................................................... 163

41166_RPF_GEO_V04 Page 126 of 226


8. გასაჩივრების მექანიზმი .................................................................................................... 164

8.1 ამოცანები ....................................................................................................................................... 164

8.2 საჩივრებზე რეაგირების კომისიის ჩამოყალიბება ................................................................. 165

8.3 საჩივრების მოგვარების პროცესი ............................................................................................. 165

9. მონიტორინგი და ანგარიშგება .......................................................................................... 168

9.1 შიდა მონიტორინგი ..................................................................................................................... 168

9.2 გარე მონიტორინგი ...................................................................................................................... 169

10. განსახლების ბიუჯეტი და დაფინანსების წყარო ............................................................. 171

ნახაზი

ნახაზი 1.1.1 პროექტის დერეფანი ............................................................................................................... 128

ნახაზი 8.3.2 საჩივრების მოგვარების და შესყიდვის პროცესი ............................................................... 167

ცხრილი

ცხრილი 2.3.1 საქართველოს კანონმდებლობის და მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ის მოთხოვნების

შედარება ............................................................................................................................................ 136

ცხრილი 3.3.1 საკომპენსაციო პაკეტი .................................................................................................... 142

ცხრილი 6.3.1 ძირითადი ნაბიჯები განსახლების სამოქმედო გეგმისა და მიწის შესყიდვის

მომზადებისა და განხორციელებისათვის .................................................................................................. 160

ცხრილი 8.3.1 საჩივრების მოგვარების პროცესი ................................................................................ 166

დანართი დანართი 1 ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობის სოციალურ-ეკონომიკური კვლევის

კითხვარი

დანართი 2 ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ქონების ინვენტარიზაციის ფორმა

დანართი 3 მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამოქმედო გეგმის (LARAP) მონახაზი

41166_RPF_GEO_V04 Page 127 of 226


2. შესავალი

2.1 პროექტის ზოგადი მიმოხილვა

ახალციხისა და ბათუმის ქვესადგურების დამაკავშირებელი 220 კვ-იანი, ორჯაჭვიანი საჰაერო

ელექტროგადამცემი ხაზის მშენებლობა მიზნად ისახავს ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში

ელექტროსისტემის გაძლიერებას. პროექტი ხორციელდება ენერგეტიკის სამინისტროსა და

‘’საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის” (სსე) მიერ, საქართველოს მთავრობის

დავალებით. ახალი ელექტროგადამცემი ხაზი (ეგხ) უზრუნველყოფს რეგიონში ელექტროენერგიის

სტაბილურ მიწოდებას, შეამცირებს ელექტროენერგიის გათიშვის შემთხვევებს და სახელმწიფო

ელექტროსისტემას შეეძლება ქვეყნის შიგნით და ქვეყნის გარეთ ელექტროენერგიაზე მზარდი

მოთხოვნის დაკმაყოფილება. ახალი ელექტროგადამცემი ხაზის საშუალებით ასევე მოხდება

შპს „აჭარისწყალი საქართველო“-ს მიერ აჭარისწყალზე დაგეგმილი შუახევის 178 მგვტ-იანი და

კორომხეთის 150 მგვტ-იანი ჰესების მიერთება სახელმწიფო ენერგოსისტემასთან.

ელექტროგადამცემი ხაზის განლაგება ნაჩვენებია სურათი 2.1.1Error! Reference source not found.-ზე.

შპს „აჭარისწყალი საქართველო“ ნორვეგიული კომპანია Clean Energy Invest-ის (CEI) მიერ

სპეციალურად აჭარისწყალზე ჰესების კასკადის ასაგებად დაფუძნდა მას მერე, რაც CEI-ი

საერთაშორისო ტენდერის გზით შეირჩა აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში მდ. აჭარისწყლის და

მისი შენაკადების ჰიდროელექტრო პოტენციალის ასათვისებლად. შპს „აჭარისწყალი საქართველო“

ამჟამად Clean Energy Invest-ის (ნორვეგია), TaTa Power-ის (ინდოეთი) და InfraVentures (IFC,

მსოფლიო ბანკის ჯგუფის წევრი) საკუთრებაა. როგორც ჰესების ინვესტორი, შპს „აჭარისწყალი

საქართველო“ დაინტერესებულია ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი გადამცემი ხაზის მშენებლობაში.

ამიტომ, საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემასთან შეთანხმებით, მან იკისრა

ვალდებულება განახორციელოს ამ პროექტის საინჟინრო, სოციალური და გარემოსდაცვითი

კომპონენტების დაფინანსება; სამშენებლო სამუშაოების დაფინანსებას კი მსოფლიო ბანკი გეგმავს.

ეგხ-ს დასაპროექტებლად შეირჩა ბრიტანული საინჟინრო კომპანია Mott MacDonald Ltd-ი, ხოლო

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანგარიშისა და განსახლების

პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის მოსამზადებლად შეირჩა ქართული კომპანია „დგ კონსალტინგი“.

220 კვ-იანი ელექტროგადამცემი ხაზის მფლობელი სსე იქნება, რომელიც თავად განახორციელებს

ხაზის მშენებლობას და ექსპლუატაციას. სსე-ს პასუხისმგებლობაში იქნება პროექტისთვის საჭირო

მიწების შესყიდვაც. შპს „აჭარისწყალი საქართველო“-ს ვალდებულებები შესრულებულად

ჩაითვლება მას შემდეგ, რაც სსე დაამტკიცებს ტექნიკურ და გარემოსდაცვით დოკუმენტაციას.

გადამცემის ხაზის ანძების განსათავსებლად საჭირო იქნება მიწების შესყიდვა. ამას გარდა,

მშენებლობისას, მათ შორის მისასვლელი გზების გაფართოება-მოწყობისას გასხვისების ზოლის

ფარგლებში მიწის ზოგიერთი ნაკვეთი უმნიშვნელო დროებითი ზემოქმედების ქვეშ მოყვება.

გადამცემი ხაზის სიგრძე დაახლოებით 150 კმ იქნება. მის მოსაწყობად დაახლოებით 500 ანძა

იქნება საჭირო, თოთოეული ანძის განთავსებისთვის კი - დაახლოებით 200 მ2 მიწის ნაკვეთი; ანუ,

ანძებისთვის სულ 100,000 მ2 (10 ჰექტარი) მიწის შესყიდვა იქნება საჭირო. 65 მ-ის სიგანის

გასხვისების ზოლის მოსაწყობად კი სერვიტუტის წესით დაახლოებით 9,750,000 მ2 (975 ჰექტარი)

ფართობის მოპოვება გახდება საჭირო. უნდა აღინიშნოს, რომ გასხვისების ზოლზე ზემოქმედება

უმნიშვნელო იქნება და ამ ტერიტორიაზე შესაძლებელი იქნება სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობის

გაგრძელება. შეფასებების მიხედვით, პროექტისთვის დაახლოებით 120 ოჯახის

ადგილმონაცვლეობა გახდება საჭირო. ამ ეტაპზე ძალიან რთულია მისასვლელი გზებისთვის

საჭირო მიწის საკუთრების საკითხზე საუბარი; ანძების განსათავსებელად საჭირო მიწის

ნაკვეთების 70% კი სავარაუდოდ სახელმწიფო საკუთრებაშია.

41166_RPF_GEO_V04 Page 128 of 226


სურათი 2.1.1 პროექტის დერეფანი

41166_RPF_GEO_V04 Page 129 of 226


მსოფლიო ბანკის მიერ პროექტის შეფასების მომენტისთვის გადამცემი ხაზის ზუსტი განლაგება

ცნობილი არ იყო. ამის გამო, პროექტისთვის მომზადდა განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-

დოკუმენტი, სადაც განსაზღვრულია მიწის შესყიდვებთან დაკავშირებული ზემოქმედების

მართვის ძირითადი პრინციპები, კრიტერიუმები და პროცედურები; ეგხ-ს დერეფნის დაზუსტების

შემდგომ კი მომზადდება კონკრეტული განსახლების სამოქმედო გეგმა, რომელის შემუშავებისასაც

გათვალისწინებული იქნება წინამდებარე განსახლების ჩარჩო-დოკუმენტის, საქართველოს

კანონმდებლობისა და მსოფლიო ბანკის სამოქმედო პოლიტიკის OP 4.12 „იძულებითი განსახლება“

(OP 4.12 Involuntary Resettlement) მოთხოვნები.

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის მომზადებისას, მსოფლიო ბანკის OP 4.12

„იძულებითი განსახლების შესახებ“ და მისი დანართი A-ს „იძულებითი განსახლების

ინსტრუმენტები“ გარდა, გამოყენებული იქნა მსოფლიო ბანკის „იძულებითი განსახლების

სახელმძღვანელო - სამშენებლო პროექტების დაგეგმვა და განხორციელება“ (Involuntary

Resettlement Sourcebook - Planning and Implementation Development Projects).

საერთაშორისო საფინანსო კორპორაციის (IFC) სამოქმედო სტანდარტი 5 (PS-5) „მიწების შესყიდვა

და იძულებითი განსახლება“ (Land Acquisition and Involuntary Resettlement, 2012) და

„სახელმძღვანელო განსახლების სამოქმედო გეგმის მოსამზადებლად“ (Handbook for Preparing a

Resettlement Action Plan) შესაბამისობაშია მსოფლიო ბანკის OP 4.12-თან. პროექტისთვის მისი

მოთხოვნების შესრულება არასავალდებულოა; თუმცა ეს დოკუმენტი გამოყენებული იქნა,

როგორც საერთაშორისო საუკეთესო გამოცდილება.

2.2 პროექტის აღწერა

პროექტი ითვალისწინებს ახალი 220 კვ ელექტროგადამცემი ხაზის მშენებლობას ახალციხის

არსებული 500/400 კვ ქვესადგურიდან ბათუმის არსებულ 220 კვ ქვესადგურამდე. პროექტის

ფარგლებში დაგეგმილია დაახლოებით 150 კმ სიგრძის ორჯაჭვიანი გადამცემი ხაზის მშენებლობა.

პროექტით გათვალისწინებული საქმიანობა მოიცავს: გასხვისების ზოლში/დერეფანში

მცენარეული საფარის გაწმენდას/ჭრას, ანძების განსათავსებლად საჭირო მიწების შესყიდვას,

ანძებთან მისასვლელი გზების მოწყობას (საჭიროების შემთხვევაში), ანძების საძირკვლების

მოწყობას, ანძების მონტაჟს, კაბელების გაჭიმვას, იზოლატორების და სხვა მოწყობილობის

მონტაჟს. პროექტის დერეფანი გადის ახალციხის, ადიგენის, ხულოს, შუახევის, ქედას და

ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტებში, ასევე ქ. ბათუმის ტერიტორიაზე. ეგხ-ს საბოლოო საინჟინრო

პროექტი მომზადებულია მარშრუტის შესწავლის, გეოტექნიკური და საკადასტრო კვლევების,

ანძებისთვის შერჩეული უბნების და ბსგზშ-ს ანგარიშის გათვალისწინებით. პროქტის

ღირებულება დაახლოებით 40 მილიონ ამერიკულ დოლარს შეადგენს. სამშენებლო სამუშაოები

სავარაუდოდ 2014 წლის ბოლოს დაიწყება და 3 წელს გასტანს.

ეგხ-ს მარშრუტის დასადგენად 2012-2013 წლებში განხორციელდა კვლევა, რომლიც მიზნად

ისახავდა ახალციხისა და ბათუმის ქვესადგურების დამაკავშირებელი .220 კვ-იანი საჰაერო

ელექტროგადამცემი ხაზისთვის ოპტიმალური დერეფნის შერჩევას. პროექტის დერეფნის შერჩევა

შემდეგი ძირითადი კრიტერიუმების გათვალისწინებით მოხადა: მშენებლობისა და

ტექ. მომსახურებისთვის მარტივად მისადგომობა; ტოპოგრაფიული პირობები; გარემოსდაცვითი

საკითხები; მიწის შესყიდვის საჭიროება და სოციალური ზემოქმედების პოტენციალი;

გეოლოგიური პირობები, მათ შორის მეწყერსაშიში უბნები.

გადამცემი ხაზის დერეფანი მეტწილად დიდი მდინარეების ხეობებს მიუყვება, სადაც

თავმოყრილია მოსახლეობის და ინფრასტრუქტურის ძირითადი ნაწილი. ქ. ახალციხის

მახლობლად დერეფანი ზეგანზე გადის, საიდანაც იგი დასავლეთისკენ მიემართება და ბეშუმის

სამთო-სათხილამურო კურორტის გავლით, მდინარე სხალთის ხეობაში ჩადის, მდინარე

აჭარისწყლის შესართავამდე მიუყვება მას, ხოლო შემდეგაც მდინარე აჭარისწყალს და ბათუმთან

დამაკავშირებელ მთავარ გზას გასდევს და ბათუმის არსებულ ქვესადგურს უერთდება. ბეშუმიდან

41166_RPF_GEO_V04 Page 130 of 226


აღმოსავლეთით, დაახლოებით 11 კმ-ის მანძილზე, პროექტის დერეფანი არსებული გადამცემი

ხაზის (110 კვ-იანი „ადიგენი-ბეშუმი“) დერეფანზე გადის.

ეგხ-ს ანძების ადგილმდებარეობა განსაზღვრული იქნა ბუნებრივი და სოციალური გარემოს

სენსიტიურობის რუკების და ტოპოგრაფიული კვლევის საფუძველზე. კერძოდ, გადამცემი ხაზი

შეძლებისდაგვარად მოცილებული იქნა დასახლებული ტერიტორიებიდან და მათთან

დაკავშირებული ინფრასტრუქტურიდან, მიწის შესყიდვისა და განსახლების საჭიროების

მინიმუმამდე დასაყვანად. პროექტის დერეფანი შეძლებისდაგვარად მოცილებული იქნა

ტურისტული უბნებიდანაც. ეგხ-ს ანძებს შორის მანძილი საშუალოდ 300-400 მეტრი იქნება,

ანძების სიმაღლე - 35 მეტრი, ხოლო მათი საძირკვლის მოსაწყობად დაახლოებით 50-200 მ2

ფართობი იქნება საჭირო (ანძისთვის საჭირო ფართობი დამოკიდებული იქნება

ადგილმდებარეობაზე, ციცაბო ფერდობებზე ისინი მეტ ფართობს დაიკავებს). სსე ანძების

დასამონტაჟებლად საჭირო მიწის ნაკვეთებს შეისყიდის და ეს მიწა მისი საკუთრება გახდება.

ხაზის მონტაჟისა და კაბელის გადაჭიმვისთვის საჭირო მიწის ნაკვეთებზე ზემოქმედება ხანმოკლე

იქნება.

2.3 პროექტის უარყოფითი სოციალური ზემოქმედება

წინასწარი ტექნიკურ-ეკონომიკური შეფასების და მარშრუტის კვლევის ეტაპზე პროექტისთვის

განხორციელდა სკრინინგის პროცედურა. სკრინინგით გამოვლინდა, რომ ახალციხე-ბათუმის

220 კვ-იანი ეგხ-ს ზოგიერთი მონაკვეთი დასახლებულ ტერიტორიებსა და კერძო სასოფლო-

სამეურნეო მიწებზე გავა. დასახლებულ ადგილებში სამშენებლო სამუშაოებით გამოწვეული

უარყოფითი სოციალური ზემოქმედება ძირითადად დაკავშირებული იქნება: ანძების მოსაწყობად

საჭირო მიწების შესყიდვასთან (ამ ზემოქმედების მინიმუმამდე შესამცირებლად ეგხ-ს დერეფანი

შეძლებისდაგვარად მოცილებული იქნა დასახლებულ ადგილებს); ხმაურთან, ატმოსფერულ

ემისიებთან, პროექტის მანქანების/ტექნიკის მოძრაობასთან, გარკვეულ ტერიტორიებთან

მისასვლელი გზების ჩახერგვასთან და სხვა, რაც მოკლევადიანი იქნება. ნათელია, რომ ამ

სოციალური ზემოქმედების სახეებიდან ყველზე მნიშვნელოვანი მიწების შესყიდვით იქნება

გამოწვეული. შემოთავაზებული პროექტის შემთხვევაში მიწა საჭირო იქნება: გადამცემის ხაზის

ანძების განსათავსებლად, სამშენებლო სამუშაოების განსახორციელებლად, მისასვლელი გზების

გასაფართოებლად ან მოსაწყობად, და ეგხ-ს გასხვისების ზოლის მოსაწყობად.

პროექტი ითვალისწინებს დაახლოებით 150 კმ სიგრძის გადამცემი ხაზის მოწყობას, რისთვისაც

დაახლ. 500 ანძის მონტაჟი იქნება საჭირო. თოთოეული ანძის მოსაწყობად დაახლოებით 200 მ2

ფართობი, ხოლო ყველა ანძისთვის - დაახლ. 100,000 მ2 (10 ჰექტარი) ფართობი იქნება საჭირო.

ანძების განსათავსებლად საჭირო მიწის ნაკვეთები შესყიდვას ექვემდებარება. ეგხ-ს გასხვისების

ზოლის სიგანე დაახლოებით 65 მეტრია, ხოლო მისი საერთო ფართობი - 9,750,000 მ2 (975 ჰექტარი).

გასხვისების ზოლზე ზემოქმედება უმნიშვნელო იქნება და ამ ტერიტორიაზე შესაძლებელი იქნება

სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობის გაგრძელება. შეფასებების მიხედვით, პროექტისთვის

დაახლოებით 120 ოჯახის ადგილმონაცვლეობა გახდება საჭირო. ამ ეტაპზე ძალიან რთულია

მისასვლელი გზებისთვის საჭირო ტერიტორიაზე საუბარი; ანძების განსათავსებელად საჭირო

მიწის ნაკვეთების 70% კი სავარაუდოდ სახელმწიფო საკუთრებაშია.

2.4 განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის მიზნები და სახელმძღვანელო პრინციპები

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის მიზანია პროექტისთვის საჭირო მიწების შესყიდვის

და დროებით სარგებლობის საკითხების მართვა საერთაშორისო სტანდარტების შესაბამისად.

ამისთვის დოკუმენტში წარმოდგენილია სახელმძღვანელო პრინციპები და სტანდარტული

მიდგომები, რომელთა გათვალისწინებითაც უნდა მომზადდეს პროექტის განსახლების სამოქმედო

გეგმა და რომელთა მიხედვითაც უნდა მოხდეს მიწის შესყიდვის თუ დროებით გამოყენების, ასევე

საარსებო საშუალებების აღდგენის საკითხების მართვა. ეს მიდგომები შემუშავებულია

41166_RPF_GEO_V04 Page 131 of 226


საქართველოს კანონმდებლობის და მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ის მოთხოვნების შესაბამისად;

დოკუმენტის მომზადებისას გამოყენებული იქნა IFC-ის PS-5-ც, როგორც საერთაშორისი

საუკეთესო გამოცდილება.

განსახლების ჩარჩო-დოკუმენტში აღწერილია პროცედურები და მოთხოვნები, რომელთა

მიხედვითაც უნდა წარიმართოს ურთიერთობა იმ პირებთან, რომლებიც პროექტის გამო

დაკარგავენ მიწას, სხვა უძრავ ქონებას და/ან შემოსავალს.

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის მიზნებია:

მიწის შეძენის და განსახლების საჭიროების შეძლებისდაგვარად თავიდან აცილება, ან

მინიმუმამდე დაყვანა და სახელმძღვანელო პრინციპების წარმოდგენა განსახლების

საკითხების სამართავად. უარყოფითი ზემოქმედების მინიმუმამდე დასაყვანად

მომზადდება განსახლების სამოქმედო გეგმები.

ადგილმონაცვლე პირების დახმარება, რათა მათ შეძლონ საარსებო საშუალებებისა და

საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება, ან აღდგენა პროექტამდე არსებულ

მდგომარეობამდე.

ადგილმონაცვლე პირებისთვის კონსულტაციების გაწევა, მათი აქტიურად ჩართვა

განსახლების საკითხებთან დაკავშირებულ მოლაპარაკებებში, გასაჩივრების მექანიზმის

უზრუნველყოფა, კონსულტაციებისას გენდერული საკითხების და მოწყვლადი

ადგილმონაცვლე პირების საჭიროებების გათვალისწინება.

განსახლების საკითხების სამართავად შემუშავებულია შემდეგი ძირითადი სახელმძღვანელო

პრინციპები:

სსე მიწის შესყიდვას განახორციელებს ადგილმონაცვლე პირებთან მოლაპარაკების გზით,

მოცემულ განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტში დადგენილი პრინციპების

გათვალისწინებით. ადგილმონაცვლე პირებთან მოლაპარაკება სამართლიანად და ღიად

წარიმართება, რათა კომპენსაციებთან დაკავშრებით მიღწეული იქნას ორთავე მხარისთვის

მისაღები შეთანხმება. მიწის ექსპროპრიაცია ან სერვიტუტის იძულებით მოპოვება

მხოლოდ იმ შემთხვევაში მოხდება, თუ შეთანხმების მიღწევა მოლაპარაკების გზით

შეუძლებელია.

მიწის შესყიდვასა და განსახლებასთან დაკავშირებული ყველა საკითხის მართვა

განსახლების სამოქმედო გეგმების საფუძველზე მოხდება. განსახლებაში მოიაზრება:

ფიზიკური ადგილმონაცვლეობა, ანუ საცხოვრებელი სახლის გადატანა ან დაკარგვა; ან

ეკონომიკური ადგილმონაცვლეობა, ანუ შემოსავლის ან სასრესებო საშულებების

დაკარგვა. განსახლების საქმიანობა წარიმართება მონიტორინგის ქვეშ, შედეგები ასახული

იქნება ანგარიშებში, ხოლო საქმიანობის დასრულების შემდგომ მოხდება პროცესის

შეფასება.

იძულებითი განსახლება უნდა აღიქმებოდეს როგორც ადგილმონაცვლე პირებისთვის

ცხოვრების დონის გაუმჯობესების საშუალება და იგი ამ პრინციპის შესაბამისად უნდა

განხორციელდეს.

მამაკაცები და ქალები ერთნაირ კომპენსაციას მიიღებენ.

საკუთრების დაურეგისტრირებლობა არ შეიძლება კომპენსაციის ან შემწეობის თანხის

გაუცემლობის საფუძველი გახდეს.

განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს იმ შინამეურნეობებს, რომელთა მარჩენალიც

ქალია და სხვა მოწყვლად ჯგუფებს - ცხოვრების დონის ასამაღლებლად მათ სათანადო

დახმარება უნდა მიიღონ.

41166_RPF_GEO_V04 Page 132 of 226


მიწების შესყიდვა და განსახლების სამოქმედო გეგმით გათვალისწინებული ღონისძიებები

პროექტის ნაწილია, და საკომპენსაციო ხარჯები პროექტის ბიუჯეტში უნდა იქნას

შეტანილი.

კომპენსაციები და განსახლებისთვის გათვალისწინებული სხვა თანხები სრულად გაიცემა

გადამცემი ხაზის გასხვისების ზოლში გაწმენდის სამუშაოების (მიწის მოსწორება, შენობა-

ნაგებობების დემონტაჟი) დაწყებამდე.

მშენებლობის დასრულების შემდეგ დროებით გამოყენებული მიწები აღდგენილი იქნება

თავდაპირველ მდგომარეობამდე, რათა მიწის მესაკუთრეებს/ მომხმარებლებს/ მოიჯარეებს

შეეძლოთ მიწის გამოყენება თავდაპირველი დანიშნულებით.

ყველა ადგილმონაცვლე პირი, მიუხედავად საკუთრებაზე მისი იურიდიული უფლებისა,

მიიღებს გარკვეულ დახმარებას, რომლის სახეც განისაზღვრება მოცემული განსახლების

ჩარჩო-დოკუმენტის ფარგლებში შემუშავებული საკომპენსაციო პაკეტით.

მიწის შესყიდვის პროცედურები დეტალურად განსახლების სამოქმედო გეგმაში (გეგმებში) იქნება

გაწერილი. განსახლების სამოქმედო გეგმის მონახაზი მოცემულია დანართ 3-ში და იგი მოიცავს

შემდეგ ელემენტებს:

- შესავალი;

- მიზნები და პრინციპები;

- ზემოქმედების მინიმუმად დაყვანა;

- აღწერა და სოციალურ-ეკონომიკური კვლევები;

- სამართლებრივი ბაზა და შეფასების მეთოდები;

- კომპენსაციის მიღების უფლება და საკომპენსაციო პაკეტი;

- განსახლების ადგილები;

- კონსულტაციები და ჩართულობა;

- გასაჩივრების მექანიზმი;

- ინსტიტუციური მოწყობა და განმახორციელებელი გუნდი;

- განხორციელების გრაფიკი;

- მონიტორინგი და შეფასება;

- ხარჯები და ბიუჯეტი.

41166_RPF_GEO_V04 Page 133 of 226


3. სამართლებრივი ბაზა

ელექტროგადამცემი ქსელის გაძლიერების პროექტის ფარგლებში დაგეგმილი ახალციხე-ბათუმის

220 კვ-იანი გადამცემი ხაზის პროექტის განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტი

მომზადებულია საქართველოს იმ საკანონმდებლო მოთხოვნების საფუძველზე, რომლებითაც

ქვეყანაში რეგულირდება მიწის შესყიდვისა და განსახლების საკითხები; ამას გარდა, რადგანაც

პროექტი მსოფლიო ბანკის დაფინანსებით განხორციელდება, დოკუმენტის მომზადებისას

გათვალისწინებულია მსოფლიო ბანკის იძულებითი განსახლების პოლიტიკის (OP/BP 4.12

Involuntary Resettlement) მოთხოვნებიც. უნდა აღინიშნოს, რომ მსოფლიო ბანკსა და საქართველოს

მთვარობას შორის დადებულ სესხო ხელშეკრულებას საერთაშორისო ხელშეკრულების სტატუსი

გააჩნია. სასესხო ხელშეკრულებაზე ხელმოწერით სახელმწიფო იღებას პასუხისმგებლობას

მსოფლიო ბანკის გარემოს დაცვის და სოციალური უსაფრთხოების მოთხოვნების შესრულებაზე.

როცა ადგილობრივ კანონმდებლობასა და მსოფლიო ბანკის პოლიტიკას შორის განსხვავებაა,

დაცული იქნება ის მოთხოვნა, რომელიც საკითხს ზემოქმედების ქვეშ მყოფი მოსახლეობისთვის

უფრო ხელსაყრელად გადაწყვეტს.

3.1 საქართველოს კანონები და ნორმები მიწის შესყიდვასა და განსახლებასთან დაკავშირებით

საქართველოს კონსტიტუცია აღიარებს საყოველთაოდ აღიარებულ ადამიანის უფლებებს, მათ

შორის საკუთრების და მისი დაცვის უფლებას. საქართველოს კონსტიტუცია უძრავი ქონების

ფლობის და საკუთრების უფლების საკანონმდებლო საფუძველს იძლევა. იგი აუცილებელი

საზოგადოებრივი საჭიროებისთვის ქონების ექსპროპრიაციის შესაძლებლობასაც ითვალისწინებს,

შესაბამისი კომპენსაციის საზღაურად. საზოგადოებრივი საჭიროების შემთხვევაში სახელმწიფოს

შეუძლია კერძო საკუთრებაში არსებული მიწები სახელმწიფო საკუთრებად გამოაცხადოს, ან

კერძო მიწაზე გაატაროს ღონისძიებები, რომლებსაც გარკვეული ზემოქმედება ექნება მათზე. მიწის

შესყიდვა, კერძო საკურები, ექსპროპრიაცია და განსახლებასა თუ კომპენსაციებთან დაკავშირებულ

სხვა საკითხები საქართველოში შემდეგი კანონმდებლობით რეგულირდება:

(i) საქართველოს კონსტიტუცია, 24 აგვისტო, 1995 წ.

(ii) საქართველოს კანონი სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების

შესახებ, 22 მარტი, 1996 წ.

(iii) საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი, 26 ივნისი, 1997 წ.

(iv) საქართველოს სამოქალაქო საპროცესო კოდექსი, 14 ნოემბერი, 1997 წ.

(v) აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთრების ჩამორთმევის წესის

შესახებ, 23 ივლისი, 1999 წ.

(vi) საქართველოს კანონი სახელმწიფო ქონების შესახებ, 21 ივლისი 2010 წ.

(vii) საქართველოს კანონი კულტურული მემკვიდრეობის შესახებ, 2007 წ.

(viii) საქართველოს კანონი ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების

მფლობელობაში (სარგებლობაში) არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების

აღიარების შესახებ, 11 ივლისი, 2007 წ.

(ix) საქართველოს კანონი საჯარო რეესტრის შესახებ, 2008 წლის 19 დეკემბერი

(x) საქართველოს კანონი ნოტარიატის შესახებ, 2009 წ-ის 4 დეკემბერი

მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით, დაკარგული აქტივების, მ.შ. მიწის, ნაგებობების, ხეებისა და

ნათესების კომპენსაცია არსებული საბაზრო ღირებულებით, ცვეთის გამოუქვითავად უნდა

მოხდეს. კანონმდებლობის მიხედვით, ჩანაცვლებითი ღირებულების გაანგარიშება საბაზრო

ღირებულებით რაციონალური და სამართლებრივად მისაღებია. კანონმდებლობა ასევე

განსაზღვრავს ზარალის სახეებს, რომლებიც კომპენსაციას ექვემდებარება და ადგენს, რომ

41166_RPF_GEO_V04 Page 134 of 226


კომპენსაციას ექვემდებარება როგორც ფიზიკური აქტივების, ისე შემოსავლის დაკარგვა.

შემოსავლების დაკარგვა, რომელიც დაკავშირებული იქნება მოსავლის დაკარგვასა თუ ბიზნეს-

საქმიანობის დახურვასთან, კომპენსირებული უნდა იყოს ზარალის სრული ოდენობით.

ადგილმონაცვლე პირების პროცესში ჩართულობის უზრუნველსაყოფად კანონმდებლობა

მოითხოვს მათთან საკონსულტაციო შეხვედრების გამართვას და სათანადოდ ინფორმირებას.

საერთო ჯამში, საკუთრების უფლებს მოსაპოვებლად კანონმდებლობით გათვალისწინებულია

შემდეგი მექანიზმები:

(i) გასხვისების ზოლის მოპოვება ექსპროპრიაციის გარეშე, სათანადო კომპენსაციის

გადახდის გზით (კომპენსაციის ოდენობაც კონტრაქტის, მოლაპარაკების ან

სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე განისაზღვრება), რაც საქმიანობის

დაწყებამდე უნდა მოხდეს;

(ii) ექსპროპრიაცია, რომელიც მიწაზე და/ან სხვა უძრავ ქონებაზე მუდმივი საკუთრების

უფლების მოპოვების საშუალებას იძლევა „აუცილებელი საზოგადოებრივი

საჭიროებისათვის საკუთრების ჩამორთმევის წესის შესახებ“ საქართველოს კანონის

თანახმად, სასამართლოს გადაწყვეტილების საფუძველზე და სათანადო კომპენსაციის

გადახდის მეშვეობით.

ექსპროპრიაციის პროცესი მოლაპარაკების ჩაშლის შემთხვევაში იწყება. საქართველოს მოქმედი

კანონის „აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის საკუთრების ჩამორთმევის წესის

შესახებ“ (1999 წ.) თანახმად, ექსპროპრიაციის პროცესი ხორციელდება საქართველოს ეკონომიკისა

და მდგრადი განვითარების მინისტრის ბრძანების საფუძველზე და სასამართლოს

გადაწყვეტილებით. საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრის

ბრძანებით განისაზღვრება აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისათვის ექსპროპრიაციის

გარდაუვალობა და ექსპროპრიაციის მსურველ სუბიექტს ენიჭება ამ პროცედურის

განხორციელების უფლება. მხოლოდ სასამართლო ადგენს, თუ რომელ სახელმწიფო ან

ადგილობრივ სახელისუფლო ორგანოს, ან საჯარო თუ კერძო სამართალის რომელ პირს შეიძლება

ჰქონდეს ექსპროპრიაციის უფლება. სასამართლოს გადაწყვეტილებში ასევე მოცემული უნდა იყოს

ექსპროპრიაციას დაქვემდებარებული აქტივების ინვენტარიზაცია და მათი მესაკუთრეებისთვის

კომპენსაციების გადახდის პირობები.

მინისტრის შესაბამისი ბრძანების გამოქვეყნების შემდეგ ექსპროპრიაციის უფლების მოპოვებით

დაინტერესებული პირი ექსპროპრიაციას დაქვემდებარებული ქონების მესაკუთრეებს აწვდის

ინფორმაციას პროექტის, მისი ტერიტორიისა და სავარაუდოდ საექსპროპრიაციო ქონების შესახებ.

ეს ინფორმაცია ცენტრალურ და ადგილობრივ პრესაში უნდა გამოქვეყნდეს.

გარდა ტექნიკური სტანდარტებისა, საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის საქმიანობა

რეგულირდება პრეზიდენტის ბრძანებულება #964-ით (2009 წლის 27 დეკემბერი) „ელექტრული

ქსელების ხაზობრივი ნაგებობების დაცვის წესისა და მათი დაცვის ზონების დადგენის შესახებ“. ეს

დოკუმენტი ადგენს ელექტროგადამცემი ხაზების დაცვის წესს, მათ შორის დაცვის ზონების

(ფართობი, დაშორება, სიგანე, განაკაფი), ტყის მასივებსა და ნარგავებში გამავალი გასხვისების

ზოლის და მისასვლელი გზების პარამეტრებს, დაცვის ზონებში შენობა-ნაგებობათა განთავსების

და სამუშაოთა წარმოების პირობებს. ბრძანებულება მიღებულია „ნორმატიული აქტების შესახებ"

საქართველოს კანონის მე-18 მუხლის მე-2 პუნქტის შესაბამისად. მისი მიზანია ელექტრული

ქსელების შეუფერხებელი ფუნქციონირების ხელშეწყობა, მათი უსაფრთხო ექსპლუატაციის

უზრუნველყოფა, სანიტარული ნორმების დაცვა და უბედური შემთხვევების თავიდან აცილება. ამ

ბრძანებულების მუხლი 3-ის პარაგრაფი 1-ის პუნქტი „ა.ა.ბ“-ს თანახმად, 220 კვ-იანი საჰაერო

ელექტროგადამცემი ხაზის დაცვის ზონის სიგანე ხაზის ორივე მხარეს გადაუხრელ

მდგომარეობაში მყოფი განაპირა სადენებიდან 25 მეტრის მანძილით განისაზღვრება.

ბრძანებულების მუხლი 3-ის პარაგრაფი 2-ის პუნქტი „ა.ბ.ა“ არეგულირებს მცენარეული

საფარისგან გაწმენდის და ჭრის სიგანეს ტყეებში, ტყიან მასივებში და პარკებში - ეს მანძილი

განისაზღვრება, როგორც განაპირა სადენებს შორის მანძილს დამატებული ძირითადი ტყის

მასივის სიმაღლე ორივე მხრიდან; თუ განაკაფის გარეთ მდგომი ცალკეული ხის ან ხეების ჯგუფის

41166_RPF_GEO_V04 Page 135 of 226


სიმაღლე ტყის მასივის სიმაღლეზე მეტია და არსებობს საჰაერო ელექტროგადამცემი ხაზის

სადენებზე მათი დაცემის საშიშროება, ისინი უნდა მოიჭრას. ბრძანებულების სხვა მუხლები

ადგენს წყლის ობიექტებიდან, დასახლებულ უბნებში არსებული შენობებიდან, საავტომობილო

გზებიდან და სხვა საჰაერო გადამცემი ხაზებიდან დაშორებას, ასევე კრძალავს სანიტარული

ზონებში სამშენებლო, სასოფლო-სამეურნეო თუ სხვა საქმიანობის წარმოებას და უსაფრთხოების

სხვა მოთხოვნებს.

3.2 საერთაშორისო მოთხოვნები

როგორც აღინიშნა, პროექტს მსოფლიო ბანკი დააფინანსებს, რის გამოც პროექტის

განხორციელებისას დაცული უნდა იქნას მსოფლიო ბანკის გარემოს დაცვის და სოციალური

უსაფრთხოების მოთხოვნები; კერძოდ, მიწების შესყიდვისას დაცული უნდა იქნას OP 4.12

„იძულებითი განსახლება“. OP 4.12-ს მიხედვით, „იძულებითი განსახლება“ არამარტო

მოსახლეობის ფიზიკური ადგილმონაცვლეობის საკითხს, არამედ მიწის, სხვა უძრავი ქონების და

შემოსავლების კომპენსაციასაც ეხება.

OP 4.12-ს თანახმად, პროექტებისთვის, რომლებიც საჭიროებს არანებაყოფლობით განსახლებას,

თუმცა პროექტის ზუსტი ადგილმდებარეობა უცნობია, მსესხებელმა უნდა მოამზადოს

„განსახელების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტი“, რომელიც შეესაბამება OP 4.12-ს მოთხოვნებს; მას

შემდეგ კი, რაც ცნობილი გახდება პროექტის ზუსტი ადგილმდებარეობა, განსახლების ჩარჩო-

დოკუმენტის საფუძველზე მზადდება „განსახლების სამოქმედო გეგმა“, რომელსაც ბანკი

ამტკიცებს.

OP 4.12-ს ამოცანებია:

იძულებითი განსახლების თავიდან აცილება, ან მინიმუმამდე დაყვანა პროექტის

ალტერანტიული ვარიანტების განხილვის საშუალებით.

როცა განსახლება გარდაუვალია, გასახლებასთან დაკავშირებული ქმედებების დაგეგმვა

და განხორციელება მდგრადი განვითრების პრინციპების გათვალისწინებით, რაც

ადგილმონაცვლე პირებს პროექტიდან სარგებლის მიღების საშუალებას მისცემს; ამასთან,

უზრუნველყოფილი იქნება მათთან კონსულტაცია და მათი ჩართულობა განსახლების

პოროგრამის დაგეგმვისა და განხორცილებისას.

3.3 განსხვავება საერთაშორისო და ადგილობრივ კანონმდებლობას შორის

საქართველოს კანონმდებლობასა და მასოფლიო ბანკის მოთხოვნებს შორის არსებითი განსხვავება

ისაა, რომ საქართველოს კანონმდებლობა აქცენტს აკეთებს საკუთრების იურიდიულ უფლებაზე,

აუცილებელი საზოგადოებრივი საჭიროებისთვის ქონების ჩამორთმევასა და შესაბამისი

კომპენსაციების გაცემაზე, ხოლო მსოფლიო ბანკის პოლიტიკა ყურადღებას ამახვილებს როგორც

ადგილმონაცვლე პირებისთვის კომპენსაციის გაცემაზე, მათი საარსებო საშუალებების აღდგენაზე.

ანუ, მსოფლიო ბანკის პოლიტიკა, საქართველოს კანონმდებლობისგან განსხვავებით,

ითვალისწინებს: (i) ყველა ტიპის აქტივის დანაკარგის კომპენსირებას ჩანაცვლების ღირებულებით

(ii) ადგილმონაცვლე პირების ეკონომიკურ რეაბილიტაციას (იმ პირების ჩათვლით, რომელთაც არა

გააჩნიათ იურიდიული უფლება პროექტისთვის საჭირო ქონებაზე); (iii) ბიზნესის და შემოსავლის

წყაროს დანაკარგის კომპენსაციას; და (iv) ადგილმონაცვლე პირებისთვის სპეციალური შემწეობის

გაცემას, რაც დაფარავს განსახლების ხარჯებს, ან დააკმაყოფილებს მოწყვლადი თუ

მნიშვნელოვანი ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი პირების საჭიროებებს. ამასთან, საქართველოს

კანონმდებლობა არ მოითხოვს განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადებას და საჯარო

კონსულტაციების განხორციელებას მისი მომზადებისას.

41166_RPF_GEO_V04 Page 136 of 226


საქართველოს კანონმდებლობისა და მსოფლიო ბანკის პოლიტიკის მოთხოვნებს შორის

განსხვავებები წარმოდგენილია ქვემოთ მოცემულ ცხრილი 3.3.1-ში.

საქართველოს კანონმდებლობის და მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ის მოთხოვნების

შედარება

საქართველოს კანონმდებლობა მსოფლიო ბანკის OP 4.12 მაკორექტირებელი ქმედებები

მიწის კომპენსაცია მოითხოვება

მხოლოდ დარეგისტრირებული

მესაკუთრეებისთვის

საკუთრების დაურეგისტრირებლობა

არ შეიძლება კომპენსაციის ან/და

შემწეობის გაუცემლობის საფუძველი

გახდეს. საკუთრების უფლების

არმქონე ადგილმონაცვლე პირები

რეაბილიტაციისთვის განკუთვნილ

შემწეობას იღებენ.

პროექტების

განხორციელებისას მიწის

მართლზომიერი მესაკუთრეები

კომპენსაციას იღებენ

საკუთრების უფლების

დარეგისტრირების შემდეგ.

საკუთრების რეგისტრაციის

არმქონე პირებს სსე ხელს

შეუწყობს თავიანთი ქონების

დაკანონებაში.

როდესაც რაიმე მიზეზის გამო

შეუძლებელი ხდება

მესაკუთრეთა უფლების

რეგისტრაცია, სსე

საქართველოს მთავრობისგან

მოიპოვებს მათთვის

კომპენსაციის/სარეაბილიტაციო

თანხის გადახდის უფლებას.

კომპენსაციები გაიცემა მხოლოდ

დარეგისტრირებული

სახლების/შენობების

დაზიანებისთვის/დანგრევისთვის,

პროექტის გამო დაზიანებული/

დანგრეული ყველა სახლი/ შენობა

ექვემდებარება კომპენსაციას,

მიუხედავად მათი სამართლებრივი

სტატუსისა.

პროექტის დახმარებით

(იურიდიული დახმარება,

რეგისტრაციაში ხელშეწყობა)

საკუთრება

დარეგისტრირებული იქნება

ფაქტიური მოსარგებლის

სახელზე. შესაბამისად, ყველა

ადგილმონაცვლე

შინამეურნეობა მიიღებს

კომპენსაციას. სამშენებლო

სამუშაოებისას ქონების

დაზიანების შემთხვევაში

კომპენსაციას მშენებელი

კონტრაქტორი გადაიხდის,

ხოლო სსე ამ პროცესს

ზედამხედველობას გაუწევს.

ერთწლიანი და მრავალწლიანი

კულტურების დანაკარგის

კომპენსაციას მხოლოდ

იურიდიული მესაკუთრეები იღებენ

ნათესების/ნარგავების დანაკარგის

კომპენსაცია საჭიროა ყველა

მესაკუთრისა და მოიჯარისთვის,

მიუხედავად მათი სამართლებრივი

სტატუსისა.

საქართველოში პრაქტიკულად

ყველა ს/სამეურნეო სავარგული

გატარებულია საჯარო

რეესტრში, ან

დარეგისტრირებულია თავად

სოფლებში.

იჯარით გაცემული მიწების

შემთხვევაში მოიჯარეს

აუნაზღაურდება ფაქტიური

დანაკარგის საფასური და

გაეწევა დახმარება სხვა მიწის

იჯარით აღებაში, რათა მან

შესძლოს თავისი ეკონომიკური

საქმიანობის განახლება.

41166_RPF_GEO_V04 Page 137 of 226


საკომპენსაციო თანხა განსაზღვრება

ქონების საბაზრო ღირებულებით,

ცვეთის დაურიცხავად.

კომპენსაცია განისაზღვრება ქონების

საბაზრო ღირებულებით, ცვეთის

დაურიცხავად. ამას გარდა,

კომპენსაცია უნდა მოიცავდეს:

საოპერაციო ხარჯებს, მათ შორის

გადასახადებს და ქონების

რეგისტრაციის ღირებულებას; და

ადგილმონაცვლეობასთან

დაკავშირებულ სხვა ხარჯებს,

როგორიცაა მიწის მომზადება სახნავ-

სათესად.

კომპენსაციის ოდენობა

გაანგარიშებული იქნება

ქონების საბაზრო

ღირებულებით, ცვეთის

დაურიცხავად.

სსე შეიმუშავებს იურიდიული

პროცედურას, რომლის

საშუალებითაც მას შეეძლება

განსახლებასთან

დაკავშირებული საოპერაციო

თუ სხვა ხარჯების აღიარება.

ქონება შეფასებული იქნება

მისი ჩანაცვლებითი

ღირებულებით, როგორც ამას

OP 4.12 ითვალისწინებს.

ზემოქმედების ქვეშ მოყოლილი

ქონების ღირებულების და

კომპენსაციის ოდენობის

შეფასებასთან დაკავშირებული

დავების გადაწყვეტაზე

პასუხისმგებლობა საქმის

სასამართლოში წარდგენამდე

მხოლოდ პროექტის

განმახორციელებელ

ადმინისტრაციულ უწყებას (სსე-ს)

ეკისრება. დავების განხილვა ხდება

საქართველოს ადმინისტრაციული

კოდექსით დადგენილი წესით.

ადგილობრივ დონეზე

არაფორმალური გასაჩივრების

მექანიზმი არ არსებობს.

პრეტენზიების და საჩივრების

მოგვარება შეიძლება

არაფორმალურადაც, პროექტის

გასაჩივრების მექანიზმით. ზოგ

შემთხვევაში ეს მექანიზმი საჩივრების

მოგვარებაში, კერძოდ კი საჩივრებზე

რეაგირების კომისიაში სათემო

ორგანიზაციების, ადგილობრივი

ხელისუფლების და/ან არასამთავრობო

ორგანიზაციების მონაწილეობასაც

ითვალისწინებს.

სსე-ს განსახლების ჯგუფს

ექნება მექანიზმი, რომლის

საშუალებითაც

ადგილმონაცვლე პირებისგან

მიიღებს საჩივრებს, და

აღრიცხავს და განიხილავს მათ.

მუნიციპალიტეტების,

ადგილობრივი

ხელისუფლებისა და სოფლების

წარმომადგენლები საჩივრების

განხილვის პროცესში

ადრეული საფეხურიდანვე

ჩაერთვებიან. ეს

უზრუნველყოფს დავებისა და

პრეტენზიების მოგვარებას

თემის დონეზე (თუკი ეს

შესაძლებელია). როცა

პრობლემის გადაჭრა ვერ

მოხერხდება, საკითხი ქვეყნის

კანონმდებლობის შესაბამისად

გადაწყდება.

მიწის შესყიდვასა და

განსახლებასთან დაკავშირებული

გადაწყვეტილებები განიხილება

მხოლოდ მესაკუთრეებსა და მიწის

შესყიდვაზე პასუხისმგებელ

სააგენტოებს შორის.

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-

დოკუმენტი და განსახლების

სამოქმედო გეგმები, რომლებიც

მოიცავს ინფორმაციას ზემოქმედების

ქვეშ მოხვედრილი საკუთრების

შეფასების კრიტერიუმებზე,

საკომპენსაციო პაკეტებსა და ფინანსურ

შემწეობაზე, განსახლების საქმიანობის

დაგეგმვის პროცესში გასაჯაროებას

ექვემდებარება.

განსახლების პოლიტიკის

ჩარჩო-დოკუმენტი და

განსახლების სამოქმედო გეგმა

მომზადდება დაინტერესებულ

მხარეთა ჩართულობით და

გამოქვეყნდება. ინფომრაცია

ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილ პირებზე, ან მათ

მიერ მისაღებ თანხებზე არ

გამოქვეყნდება.

არ მოითხოვება შემოსავლების/

საარსებო წყაროების აღდგენა,

დამატებითი შემწეობის გაცემა

მძიმედ დაზარალებული ან

მოწყვლადი ადგილმონაცვლე

პირებისთვის, ან

ადგილმონაცვლეობის ხარჯების

ანაზღაურება.

მსოფლიო ბანკის პოლიტიკა მოითხოვს

ადგილმონაცვლე პირებისთვის

შემოსავლის/საარსებო წყაროს,

მნიშვნელოვანი დანაკარგების და

ადგილმონაცვლეობასთან

დაკავშირებული ხარჯების

ანაზღაურებას..

სსე შეიმუშავებს

სამართლებრივ მექანიზმს,

რომლის საშუალებითაც

შეძლებს მძიმედ

დაზარალებული და

მოწყვლადი პირებისთვის

განსახლების სამოქმედო

გეგმით გათვალისწინებული

დამატებითი შემწეობის

გადახდას.

41166_RPF_GEO_V04 Page 138 of 226


საქართველოს კანონმდებლობა არ

ითვალისწინებს საჯარო

კონსულტაციების გეგმის

შემუშავებას.

საჯარო კონსულტაციები და

საზოგადოების ჩართულობა მსოფლიო

ბანკის პოლიტიკის შემადგენელი

ნაწილია. იგი უწყვეტი პროცესია და

მოიცავს პროექტის დაგეგმვის,

მომზადების, განხორციელებისა და მის

შემდგომ პერიოდებს.

საჯარო კონსულტაციები

მოეწყობა განსახლების

სამოქმედო გეგმის

განხორციელებამდე, როგორც

ამას მსოფლიო ბანკი

მოითხოვს.

საქართველოს კანონებსა/ნორმებსა და მსოფლიო ბანკის პოლიტიკას შორს არსებული

განსხვავებების აღმოსაფხვრელად, სსე-მ პროექტისთვის შეიმუშავა განსახლების პოლიტიკის

ჩარჩო-დოკუმენტი, რომელიც ითვალისწინებს ნებისმიერი ქონების კომპენსაციას სრული

ჩანაცვლებითი ღირებულებით, არამართლზომიერი მფლობელებისთვის ფინანსურ კომპენსაციას

და ფინანსურ შემწეობას იმ ადგილმონაცვლე პირებისთვის, რომლებიც დაკარგავენ ბიზნესს, ან

განიცდიან სხვა მძიმე დანაკარგს.

4. კომპენსაციის მიღების უფლება და საკომპენსაციო პაკეტი

პროექტის განმახორციელებელმა ერთეულმა (სსე-მ) უნდა შეიმუშაოს და გამოაქვეყნოს ის

კრიტერიუმები, რომელთა მიხედვითაც დადგინდება აქვთ თუ არა ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილ პირებს კომპენსაციისა და განსახლებასთან დაკავშირებული სხვა დახმარების

მიღების უფლება. პროცედურა უნდა ითვალისწინებდეს კონსულტაციებს ადგილმონაცვლე

პირებთან და შინამეურნეობებთან, ასევე თემის წინამძღოლებთან, ადგილობრივი ხელისუფლების

წარმომადგენლებთან და არასამთავრობო ორგანიზაციებთან. მსოფლიო ბანკისა და IFC-ს

პოლიტიკის მიხედვით, მიწის, საცხოვრებელი სახლის, მოსავლის თუ სხვა ქონების დაკარგვის

გამო, კომპენსაციის და განსახლებასთან დაკავშირებული სხვა დახმარების მიღების უფლება

გააჩნია იძულებით ადგილმონაცვლე პირთა შემდეგ ორ კატეგორიას:

a) ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მიწასა თუ სხვა ქონებაზე რეგისტრირებული

იურიდიული უფლების (ასევე, ჩვეულებითი და ტრადიციული სარგებლობის

უფლების) მქონე პირებს;

b) აღწერის დროისთვის მიწასა თუ სხვა ქონებაზე რეგისტრირებული იურიდიული

უფლების არმქონე, თუმცა ასეთ უფლებაზე პრეტენზიის მქონე ქონებით

მოსარგებლე პირებს. შესაბამისად, მიწის ნაკვეთისა ან სხვა ქონების დაურეგისტრირებლობა არ წარმოადგენს დაბრკოლებას, რომლის გამოც არ მოხდება დაკარგული ქონების კომპენსაცია, ან განსახლებასთან დაკავშირებული სხვა შემწეობის გაცემა. აღწერისას შესაძლოა გამოვლინდეს მეორე კატეგორიის პირთა

არსებობა პროექტის ტერიტორიაზე.

მოცემულ თავში განსაზღვრულია პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მყოფ პირთა კატეგორიები და

თითოეული კატეგორიისთვის დადგენილია საკუთრების უფლების აღიარების, თუ კომპენსაციის

გადახდის კრიტერიუმები. კომპენსაცია გაიცემა მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ადგილმონაცვლე

პირი ან მისი ქონება პროექტის ტერიტორიაზე აღწერის/ინვენტარიზაციის დასრულების

თარიღამდე დაფიქსირდება. პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მიწის ნაკვეთსა ან სხვა

ქონებაზე საკუთრების უფლება დარეგისტრირებული უნდა იყოს, ან აღიარებული უნდა იყოს

ადგილობრივების მიერ. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოწყვლადი პირების ქონებრივი

პრეტენზიების განხილვისას დიდი სიფრთხილეა საჭირო. ქონებრივ პრეტენზიებთან

დაკავშირებით ეჭვის გაჩენის შემთხვევაში საჭიროა ადგილობრივ ხელისუფლებასთან

კონსულტაცია.

41166_RPF_GEO_V04 Page 139 of 226


4.1 კომპენსაციის მიღების უფლება

ქვემოთ აღწერილ კატეგორიებში მოხვედრილ პირებს კომპენსაციის მიღების უფლება ექნებათ, თუ

პროექტის ტერიტორიაზე მათი არსებობა დადგენილი ვადის დასრულებამდე დაფიქსირდება.

როცა გადამცემი ხაზის გასხვისების დერეფანში არსებული შენობა-ნაგებობები ან ნარგავები ხელს

შეუშლის ეგხ-ს მოწყობა-ფუნქციონირებას, მათი მფლობელებს აქვთ კომპენსაციის მიღების

უფლება, გარდა იმ შემთხვევებისა, თუ სსე-მ ამ ქონებისთვის სათანადო კომპენსაცია უკვე

გადაიხადა, ან კომპენსაციის გადახდის მომენტისთვის ეს ობიექტები გასხვისების ზოლის

საზღვრებში არ არსებობდა.

პროექტის ფარგლებში კომპენსაციის ან დამატებითი შემწეობის მიღების უფლება ექნებათ შემდეგი

კატეგორიის ადგილმონაცვლე პირებს:

(i) ყველა პირს, რომელიც დაკარგავს მიწის ნაკვეთს, რომელზედაც გააჩნია საკუთრების

დამადასტურებელი დოკუმენტი, შეუძლია საკუთრების უფლების მოპოვება, ან გააჩნია

ჩვეულებითი უფლება;

(ii) რეგისტრირებულ თუ არარეგისტრირებულ მოიჯარეებს და მენარდეებს;

(iii) შენობა-ნაგებობების, მოსავლის, ნარგავების და სხვა უძრავი ობიექტების მესაკუთრეებს;

(iv) პირებს, რომელებიც დაკარგავენ ბიზნესს, შემოსავალს ან ხელფასს.

პროექტის ფარგლებში მიწის კომპენსაციისთვის დადგინდა შემდეგი წესი:

მიწის დარეგისტრირებული მესაკუთრეები მიიღებენ სრულ კომპენსაციას.

დაურეგისტრირებელი მესაკუთრეები, რომლებიც საბჭოთა კავშირში მიწის ნაკვეთის

კანონიერ მოიჯარეებად ითვლებოდნენ და რომლებსაც მიწის ამ ნაკვეთზე, ან მის

მომიჯნავედ სახლი აქვთ, დარეგისტრირდებიან და შემდეგ მიიღებენ კომპენსაციას.

დაურეგისტრირებელი მესაკუთრეები, რომლებიც საბჭოთა კავშირში ამ მიწის კანონიერ

მოიჯარეებად არ ითვლებოდნენ, ნაკვეთს არასისტემატურად ამუშავებენ ან იყენებენ,

ამასთან მათი უფლებების დაკანონება ვერ ხერხდება, მიიღებენ მოსავლისა ან

ნაკვეთიდან მიღებული სხვა შემოსავლების კომპენსაციას. ეს პირები საარსებო პირობების

სარეაბილიტაციოდ გათვალისწინებულ შემწეობასაც მიიღებენ.

ფიზიკური ადგილმონაცვლეობის შემთხვევაში, სახლის იურიდიული მესაკუთრეები

მიიღებენ შენობა-ნაგებობების და მიწის სრულ ჩანაცვლებით ღირებულებას; ამას გარდა,

საცხოვრებელი ადგილის შეცვლისას მიიღებენ დამატებით შემწეობასაც.

დაურეგისტრირებელ სახლებში მცხოვრები პირები ვერ მიიღებენ მიწის კომპენსაციას,

თუმცა მიიღებენ საცხოვრებელი შენობის სრულ ჩანაცვლებით ღირებულებას, ხოლო

ახალ საცხოვრებელ ადგილას გადასვლისას მიიღებენ დამატებით შემწეობასაც, რომელიც

განისაზღვრება ამ დოკუმენტში მოცემული საკომპენსაციო პაკეტის მიხედვით.

კომპენსაციის მიღების უფლება ექნებათ იმ პირებს, რომლებიც მოცემულ ტერიტორიაზე

დაფიქსირდებიან ადგილმონაცვლე პირების აღწერისა და მათი ქონების ინვენტარიზაციის

დაწყების დღისთვის. პირებზე, რომლებიც ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ ტერიტორიაზე ამ

თარიღის შემდეგ დასახლდებიან, კომპენსაცია არ გაიცემა. ისინი პროექტის დაწყებამდე მიიღებენ

შეტყობინებას შენობის დაცლის და დემონტაჟის საჭიროების შესახებ. შენობა-ნაგებობების

დემონტაჟისას მოხსნილი მასალების კონფისკაცია არ მოხდება და ამ პირებს ჯარიმები ან

სანქციები არ დაეკისრებათ.

კომპენსაციის მიღების უფლება აქვთ ადგილზე არმყოფ მეპატრონეებსაც (სხვაგან მცხოვრებ

მესაკუთრეებს). პროექტის განმახორციელებელმა ერთეულმა მათ მოსაძებნად სათანადო

ძალისხმევა უნდა გამოიჩინოს და მათ პროცესის არსი უნდა გააცნოს. კერძოდ, მათ შეიძლება

41166_RPF_GEO_V04 Page 140 of 226


დაუკავშირდნენ მეზობლების დახმარებით, გაზეთში განსახლებასთან დაკავშირებით

განცხადების გამოქვეყნებით და სხვა. თუ მესაკუთრის მოძიება ვერ მოხერხდა, ადგილობრივი

მოთხოვნების თანახმად, საკომპენსაციო თანხა დეპონირდება პირობით ანგარიშზე და

ხელმისაწდომი იქნება ადგილზე არმყოფი მეპატრონის გამოჩენის შემთხვევაში.

4.2 საკომპენსაციო პაკეტი

პროექტის განხორციელების შედეგად მიწის, სახლების თუ შემოსავლის დამკარგავი პირების

საკომპენსაციო პაკეტის შედგენისას და მათი რეაბილიტაციისთვის საჭირო შემწეობის თანხის

შეფასებისას გათვალისწინებული იქნება: მიწის დროებით თუ მუდმივად დაკარგვის, შენობა-

ნაგებობების დაკარგვის, მოსავლისა და ნარგავების დაკარგვის, ადგილმონაცვლეობასთან

დაკავშირებული ხარჯების და ბიზნესისთვის მიყენებული ზარალის საზღაური, რაც

საგადასახადო დეკლარაციების და/ან არსებული საბაზრო ფასების საფუძველზე გაითვლება.

პროექტის საკომპენსაციო პაკეტი მოიცავს შემდეგს:

სასოფლო-სამეურნეო მიწის კომპენსაცია: დაკარგული მიწის სანაცვლოდ ადგილმონაცვლე

პირს შეიძლება შესთავაზონ მისთვის მისაღებ ადგილას განლაგებული, იგივე

ღირებულების მიწის ნაკვეთი, ან გადაუხადონ მიწის ღირებულება; ამასთან, ამ ფინანსურ

ოპერაციასთან დაკავშირებული ხარჯები პროექტმა უნდა გაიღოს. მიწის ღირებულება

გაანგარიშდება მისი საბაზრო ფასის, ან (მიწის ბაზრის არარსებობის შემთხვევაში) მისი

პროდუქტიულობის გათვალისწინებით. მოცემული პროექტისთვის შეირჩა ფულადი

კომპენსაცია, რომელიც მიწის ნაკვეთის საბაზრო ღირებულების მიხედვით გაანგარიშდება.

თუ ადგილმონაცვლე პირის სასოფლო-სამეურნეო მიწის ნაკვეთის >10% მოხვდება

ზემოქმედების ქვეშ , მაშინ იგი (მესაკუთრე, მოიჯარე ან მენარდე) დამატებით

აუნაზღაურდება დაკარგული მიწის ნაკვეთის 2 წლის მოსავლის საბაზრო ღირებულება.

თუ პროექტის გამო ადგილმონაცვლე პირს მნიშვნელოვნად შეუმცირდება სხვა სახის

შემოსავალი, იგი დამატებით მიიღებს 3 თვის საარსებო მინიმუმის ოდენობის თანხას.

სსე-მ შესაძლოა ამ ფინანსურ ოპერაციასთან დაკავშირებული ხარჯებიც. მიწის

მართლზომიერი მესაკუთრეების შემთხვევაში ჯერ მოხდება მათი საკუთრების

რეგისტრაცია, ხოლო ამის შემდეგ ეს ადგილმონაცვლე პირები კომპენსაციას მიიღებენ. თუ

არამართლზომიერი მესაკუთრე კარგავს მის საკუთრებაში არსებულ ერთადერთ მიწის

ნაკვეთს, რომელიც ამასთან მისი შემოსავლის ერთადერთი წყაროა, იგი ერთჯერად

მიიღებს 1 წლის საარსებო მინიმუმის ტოლ თანხას, რაც საშუალებას მისცემს სხვაგან

წამოიწყოს ეკონომიკური საქმიანობა. კომპენსაციას ექვემდებარება მიწის ნაკვეთის ის

ნაწილიც, რომელიც უშუალოდ პროექტისთვის არ იქნება გამოყენებული, თუმცა

პროექტის გამო მიუვალი ან გამოუყენებადი გახდება.

არასასოფლო-სამეურნეო მიწის (სამოსახლო/კომერციული მიწის ნაკვეთის) კომპენსაცია:

კანონიერ მოსახლეებს მიწის ნაკვეთის და სახლის საკომპენსაციოდ შესაძლოა მათთვის

მისაღებ ადგილას, იგივე ღირებულების ნაკვეთი და სახლი შესთავაზონ, ან ამ ქონების

საბაზრო ღირებულების ფულადი კომპენსაცია გადაუხადონ. ამასთან, ფინანსურ

ოპერაციასთან დაკავშირებული ხარჯები პროექტმა უნდა გაიღოს. მოცემული პროექტის

შემთხვევაში შერჩა ფულადი კომპენსაციის მეთოდი. სახლის დამქირავებლები/

მოიჯარეები მიიღებენ სამი თვის იჯარის საზღაურს. ადგილმონაცვლე პირები, რომელთა

უფლებებიც მიწის ნაკვეთსა და/ან სახლზე დაკანონებას არ ექვემდებარება, თუმცა ეს მათი

ერთადერთი საცხოვრებელი ადგილი ან შემოსავლის წყაროა, ადგილმონაცვლეობისთვის

ერთჯერად მიიღებენ 1 წლის საარსებო მინიმუმის ტოლ თანხას (300 ლარი X 12 = 3.600

ლარი), ან მიიღებენ სათანადო პირობების მქონე ალტერნატიულ საცხოვრებელს. საარსებო

მინიმუმი გაანგარიშდება 5 სულიან ოჯახზე.

41166_RPF_GEO_V04 Page 141 of 226


ერთწლიანი კულტურების მოსავლის კომპენსაცია: 1 წლის მოსავლის ღირებულების

ფულადი კომპენსაცია 1 , რომელიც საბაზრო ღირებულებით იანგარიშება. მოსავლის

კომპენსაციას მიიღებენ როგორც მიწის მესაკუთრეები, ასევე მოიჯარეები, მათ შორის

დადებული შეთანხმების გათვალისწინებით.

ნარგავების კომპენსაცია: გაიცემა ფულადი კომპენსაცია, რომლის ოდენობაც

გაანგარიშებული იქნება მოცემული ტიპს, ასაკს და მოსავლიანობის ნარგავების საბაზრო

ღირებულებით.

ბიზნეს-საქმიანობის კომპენსაცია: ბიზნეს-საქმიანობის სამუდამოდ დაკარგვის

შემთხვევაში მეწარმე მიიღებს ფულად კომპენსაციას, რომელიც საშემოსავლო

დეკლარაციაში დაფიქსირებული 1 წლის შემოსავლის ოდენობით განისაზღვრება, ხოლო

დეკლარაციის არარსებობის შემთხვევაში დადგენილი საარსებო მინიმუმის საფუძველზე

იანგარიშება. ბიზნესის დროებით შეჩერების კომპენსაცია მოხდება ფულადი სახით,

შეჩერების დროის პროპორციულად. კომპენსაციის თანხა იანგარიშება საშემოსავლო

დეკლარაციის, ხოლო მისი არარსებობის შემთხვევაში - საარსებო მინიმუმის საფუძველზე.

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ ბიზნესში დასაქმებულების შემწეობა: ბიზნეს-

საქმიანობის წყვეტის პერიოდში მაქსიმუმ 3 თვის ხელფასის კომპენსაცია.

ადგილმონაცვლოების შემწეობა: ადგილმონაცვლე პირებს აუნაზღაურდებათ

ტრანსპორტირების ხარჯი; ამას გარდა, ისინი მიიღებენ 3 თვის საარსებო მინიმუმს.

მოწყვლადი პირების შემწეობა: მოწყვლადი პირები (სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი

ადგილმონაცვლე პირები, ან ადგილმონაცვლე შინამეურნეობები, სადაც ქალი ან

ხანდაზმული პირი ოჯახის ერთადერთი მარჩენალია) 3 თვის საარსებო მინიმუმის ტოლ

ფულად შემწეობას მიიღებენ. ამასთან, პროექტის მუშახელის შერჩევისას ისინი

უპირატესობით ისარგებლებენ. ფულადი შემწეობა გაანგარიშებული იქნება 5 წევრიან

ოჯახზე, საქართველოს სტატისტიკის ეროვნულ სამსახურის მიერ განსახლების სამოქმედო

გეგმის დამტკიცების დროისთვის დადგენილი ოდენობით.

შემწეობა მნიშვნელოვანი ზემოქმედების შემთხვევაში: ასეთ შემწეობას მიიღებენ ის

პირები, რომლებიც პროექტის გამო სასოფლო-სამეურნეო მიწის >10%-ს, ან არასასოფლო-

სამეურნეო შემოსავლის >10%-ს დაკარგავენ. თუ ადგილმონაცვლე პირების სასოფლო-

სამეურნეო მიწის >10% ზიანდება, ისინი (მეპატრონეები, მოიჯარეები, მენარდეები)

მიიღებენ სერიოზული ზემოქმედებისთვის გათვალისწინებულ დამატებით შემწეობას,

რომელიც განისაზღვრება დაკარგული მიწიდან მიღებული 2 წლის მოსავლის საბაზრო

ღირებულებით. თუკი ეს თანხა 3 თვის საარსებო მინიმუმზე ნაკლებია, მნიშვნელოვანი

ზემოქმედების ქვეშ მოქცეული პირები მიიღებენ 5 სულიანი ოჯახის 3 თვის საარსებო

მინიმუმის ტოლ თანხას.

საზოგადოებრივი დანიშნულების შენობა-ნაგებობები და კომუნალური

ინფრასტრუქტურა: მთლიანად შეიცვლება, ან აღდგება პროექტამდე არსებულ

მდგომარეობამდე.

კომპენსაცია მშენებლობის დროს მიწის დროებითი სარგებლობისთვის: მიწაზე დროებითი

სარგებლობის უფლება მშენებელმა-კონტრაქტორმა თავად უნდა მოიპოვოს,

მესაკუთრეებთან მოლაპარაკების გზით. დროებითი სარგებლობის მაქსიმალური

ხანგრძლივობა 2 წლის ვადით განისაზღვრება. იჯარის განაკვეთი არ უნდა იყოს მიწიდან

მიღებული 4 წლის მოსავლის საბაზრო ღირებულებაზე ნაკლები. გამოყენების შემდეგ

მიწები მთლიანად უნდა გაიწმინდოს და აღდგეს შემდგომი სარგებლობისთვის.

1 მოსავლის კომპენსაცია გაიცემა იმისგან დამოუკიდებლად, ზემოქმედების დროს მოსავალი აღებული იყო

თუ არა. მოსავლის კომპენსაცია გაიცემა იმ სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებზე, რომლებიც მუდმივად

მუშავდება. თუ მიწის ნაკვეთი მუდმივად მუშავდებოდა, თუმცა ინვენტარიზაციის ჩატარების წელს იგი არ

დაუმუშავებიათ (მიწის ნაკვეთის დასვენების, ფერმერის ავადმყოფობის ან სხვა გამამართლებელი მიზეზის

გამო), მიწის ნაკვეთზე მაინც გაიცემა მოსავლის კომპენსაცია.

41166_RPF_GEO_V04 Page 142 of 226


ზემოქმედება მშენებლობის დროს:

მშენებლობის დროს ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი სახლები, შენობები და ნაგებობები.

სამშენებლო სამუშაოებით გამოწვეული ზემოქმედების შემთხვევაში, როგორიცაა შენობა-

ნაგებობების დაზიანება ვიბრაციის გამო და სხვა, შეფასდება დაზიანებები და

დაზიანებულ მხარეს შეეთავაზება სათანადო აღდგენითი ზომები (მაგ., რემონტი). როცა

დაზიანების აღმოფხვრა შეუძლებელი იქნება, დაზიანებული შენობა-ნაგებობების საკითხი

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის მიხედვით გადაიჭრება, კერძოდ კი, მათი

მეპატრონეები მიიღებენ მთელი შენობის კომპენსაციას, დაზიანების სიდიდის

მიუხედავად. კომპენსაცია მოხდება ფულით, თანხა გაანგარიშებული იქნება სრული

ჩანაცვლების ღირებულებით, ფულად ოპერაციასთან დაკავშირებული ხარჯების, შენობის

ცვეთის ან გადარჩენილი სამშენებლო მასალების ღირებულების გამოუქვითავად.

კომპენსაციას მიიღებს ყველა დაზარალებული პირი, მიუხედავად საკუთრების

რეგისტრაციის სტატუსისა. შენობა-ნაგებობის დემონტაჟისას გადარჩენილი მასალები

ადგილმონაცვლე პირების კუთვნილება იქნება.

4.3 საკომპენსაციო პაკეტები

პროექტის წინაშე დასმული ამოცანები გადაჭრილი იქნება კომპენსაციის მიღების უფლების და

საკომპენსაციო პაკეტის საფუძველზე, საქართველოს კანონმდებლობის და მსოფლიო ბანკის

OP 4.12-ის მოთხოვნების შესაბამისად. პროექტისთვის შემუშავებული საკომპენსაციო პაკეტი

მოცემულია ცხრილი 4.3.1-ში.

საკომპენსაციო პაკეტი

დანაკარგის

ტიპი

ზემოქმედების

სახე


პირთა

კატეგორიები


მიწა

სასოფლო-

სამეურნეო და

არასასოფლო-

სამეურნეო მიწის

სამუდამოდ

დაკარგვა(ანძის

განთავსების, ან

მისასვლელი

გზების მოწყობის

გამო)


პირები სამუდამოდ

დაკარგავენ

სასოფლო-

სამეურნეო მიწის

ნაკვეთს.

რეგისტრირებული

მესაკუთრეები

სასოფლო-სამეურნეო მიწისთვის -

გადახდილი იქნება სრული ჩანაცვლებითი

ღირებულების ტოლი ფულადი კომპენსაცია,

ან მფლობელს, მისთვის მისაღებ ადგილას,

იმავე ღირებულების მიწის ნაკვეთს

შესთავაზებენ.

თუ იურიდიული მესაკუთრის ხელთ

დარჩენილი მიწის ნაკვეთი გამოსაყენებლად

უვარგისი ხდება, მესაკუთრესთან

შეთანხმებით პროექტი მასაც შეისყიდის.

არასასოფლო-სამეურნეო მიწისთვის -

გადახდილი იქნება სრული ჩანაცვლებითი

ღირებულების ტოლი თანხა, ბანკის

მომსახურების ან ფინანსურ ოპერაციასთან

დაკავშირებული სხვა ხარჯების

დაუქვითავად.

მართლზომიერი

მესაკუთრე

სასოფლო-სამეურნეო მიწის შემთხვევაში -

მოხდება ადგილმონაცვლე პირების

საკუთრების რეგისტრაცია, რის შემდეგაც

ისინი მიიღებენ მიწის ნაკვეთის სრულ

ჩანაცვლებით ღირებულებას.

41166_RPF_GEO_V04 Page 143 of 226



ტიპი


სახე


პირთა



თუ მიწის მართლზომიერი მესაკუთრის

დაურეგისტრირებელი ნაკვეთი მისი

საცხოვრებელი ადგილიდან შორსაა

განლაგებული, მას კომპენსაცია ნაკვეთის

რეგისტრაციის გარეშეც მიეცემა. არასასოფლო-სამეურნეო მიწის შემთხვევაში

- ადგილმონაცვლე პირები ფულად

კომპენსაციას მიწის დაკანონების შემდეგ

მიიღებენ.

მოიჯარეები მიწაზე კომპენსაცია არ ეკუთვნით, თუმცა

აუნაზღაურდებათ საკომპენსაციო პაკეტში

მითითებული სხვა სახის დანაკარგი.

არამართლზომიერი

მფლობელები

(თვითნებურად

შეჭრილი პირები)

მიწის არამართლზომიერი მესაკუთრეები,

რომლებიც დაკარგავენ მათ ხელთ არსებული

სასოფლო-სამეურნეო მიწის ერთადერთ

ნაკვეთს, რომელიც ამავდროულად მათი

ოჯახის შემოსავლის ძირითადი წყაროა,

ერთჯერადად მიიღებენ 1 წლის საარსებო

მინიმუმის ტოლ თანხას (300 ლარი X 12 = 3.600 ლარი). ამას გარდა, ამ პირებს

აუნაზღაურდებათ საკომპენსაციო პაკეტში

მითითებული სხვა სახის დანაკარგი.

მიწათსარგებლობი

ს შეზღუდვა

(მაგ: ეგხ-ს

გასხვისების


ფარგლებში)

პროექტის


მოხვედრილი

პირები არ



დერეფანში

მოხვედრილ მიწის

ნაკვეთს, თუმცა

მიწათსარგებლობას

თან დაკავშირებით

მათ დაუწესდებათ

გარკვეული

შეზღუდვები (მაგ,

ამ ტერიტორიაზე

აიკრძალება

შენობა-

ნაგებობების აგება)



ამ პირებთან დაიდება სერვიტუტის

ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც

მიწის მესაკუთრეები მიიღებენ სერვიტუტის

ერთიან თანხას. თანხის ოდენობას

დამოუკიდებელი შემფასებელი დაადგენს.

(იხ. თავი 4 „ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილი საკუთრების შეფასების

მეთოდები“)


მესაკუთრე

თავდაპირველად მოხდება ამ პირების

საკუთრების უფლების რეგისტრაცია, რის

შემდეგად ისინი ერთიანად მიიღებენ

სერვიტუტის საფასურს. გადასახდელ თანხას

დამოუკიდებელი შემფასებელი დაადგენს.

მოიჯარე სერვიტუტის თანხა არ ეკუთვნის, თუმცა

მიიღებს საკომპენსაციო პაკეტით

გათვალისწინებულ სხვა კომპენსაციას.



სერვიტუტის თანხა არ ეკუთვნის, თუმცა

მიიღებენ საკომპენსაციო პაკეტით

გათვალისწინებულ სხვა კომპენსაციას.

შენობა-ნაგებობები

საცხოვრებელი

შენობები



მოხვედრილი

სახლების

მესაკუთრეები /

მობინადრეები

ფიზიკურ

ადგილმონაცვლეო

ბას

ექვემდებარებიან,

სადაც



მიწის კომპენსაციასთან ერთად მესაკუთრეები

მიიღებენ სახლის ჩანაცვლებით ღირებულებას

და ადგილმონაცვლეობისთვის

გათვალისწინებულ შემწეობას, რომელიც ოჯახს

დაეხმარება ახალ საცხოვრებელ ადგილას

მოიწყოს სათანადო პირობები.



თავდაპირველად მოხდება ამ ადგილმონაცვლე

პირების საკუთრების რეგისტრაცია, რის

შემდეგაც ისინი მიიღებენ როგორც მიწის

კომპენსაციას, სახლის ჩანაცვლებით

ღირებულებას და ადგილმონაცვლეობის

41166_RPF_GEO_V04 Page 144 of 226



ტიპი


სახე


პირთა



საცხოვრებელი

შენობების

არსებობა ამ

ტერიტორიაზე

დაუშვებელია.

შემწეობას, რომელიც ოჯახს დაეხმარება ახალ

საცხოვრებელ ადგილას მოიწყოს სათანადო

პირობები.

მოიჯარე/ მდგმური სახლზე კომპენსაცია არ ერგება.

ადგილმონაცვლე პირს წინასწარ შეატყობინებენ

ადგლმონაცვლეობის საჭიროებას, გადაუხდიან

სამი თვის ქირას და ახალ საცხოვრებელ

ადგილამდე ნივთების ტრანსპორტირების

ხარჯს.


მოსარგებლეები

მიწაზე კომპენსაცი არ ეკუთვნით, თუმცა

მიიღებენ სახლის სრულ ჩანაცვლებით

ღირებულებას და ადგილმონაცვლეობის

შემწეობას, რომელიც ოჯახს დაეხმარება ახალ

საცხოვრებელ ადგილას მოიწყოს სათანადო

პირობები.

არასაცხოვრებელი

შენობა-ნაგებობები

(ბეღელი, სარწყავი

არხები, ღობეები

და სხვა)



დაუშვებელია

ასეთი შენობა-

ნაგებობების

არსებობა



მიწის კომპენსაციასთან ერთად ეს პირები

მიიღებენ მათი კუთვნილი შენობა-ნაგებობების

სრულ ჩანაცვლებით ღირებულებას.



თავდაპირველად მოხდება ქონების

რეგისტრაცია, რის შემდეგაც ისინი მიიღებენ

მიწისა და მასზე განთავსებული შენობა-

ნაგებობების სრულ ჩანაცვლებით

ღირებულებას.

მოიჯარეები კომპენსაცია არ ერგებათ.


მოსარგებლეები

მიიღებენ თავიანთ მიერ გაშენებული შენობა-

ნაგებობის სრულ ჩანაცვლებით ღირებულებას.

საზოგადოებრივი ინფრასტრუქტურა /საერთო სარგებლობის რესურსები

საზოგადოებრივი

ინფრასტრუქტური

სა და საერთო

სარგებლობის

რესურსები

თემის/

საზოგადოებრივი

ქონების ან

რესურსების

დაკარგვა

თემი/ ადგილობრივი

ხელისუფლება

საზოგადოებრივი ინფრასტრუქტურა

აღდგენილი, ხოლო საერთო სარგებლობის

სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები

ჩანაცვლებული იქნება, ადგილობრივ

მოსახლეობასთან კონსულტაციის გზით.

შემოსავლები და საარსებო წყაროები

ერთწლიანი

კულტურები

ნათესების

დაზიანება, ან

მომავალი

პერიოდის

მოსავლის

დაკარგვა **

ყველა


პირი, განურჩევლად

მათი

სამართლებრივი

სტატუსისა (მიწის

რეგისტრირებული,

ლეგალიზებადი თუ

არალეგალიზებადი

მესაკუთრეები და

მოიჯარეები)

შეძლებისდაგვარად, მოსახლეობას მიეცემა

საკმარისი დრო მიმდინარე წლის მოსავლის

ასაღებად. ამას გარდა, ადგილმონაცვლე

პირები მიიღებენ მოსავლის საკომპენსაციო

თანხას, რომელიც ფაქტიური/ სავარაუდო

მოსავლის საბაზრო ღირებულებით

დაითვლება. კომპენსაცია გაიცემა იმ

შემთხვევაშიც კი, თუ ადგილმონაცვლე

პირები მოსავლის აღებას მოასწრებენ.

მოსავლის კომპენსაციასთან ერთად

ადგილმონაცვლე პირები მიიღებენ მიწის

კომპენსაციასაც (ჩანაცვლებით ღირებულებას

ან სერვიტუტის თანას).

მრავალწლიანი

ნარგავები

ნარგავების გაჩეხვა


ზოლში

ყველა


პირი, განურჩევლად

მათი


სტატუსისა (მიწის

გადახდილი იქნება ფულადი კომპენსაცია,

რომელიც გაანგარიშება ნარგავების საბაზრო

ფასით, მათი ტიპის, ასაკისა და ნაყოფიერები

საფუძველზე. მოსავლის კომპენსაციასთან

ერთად ადგილმონაცვლე პირები მიიღებენ

მიწის კომპენსაციასაც (ჩანაცვლებით

41166_RPF_GEO_V04 Page 145 of 226



ტიპი


სახე


პირთა



რეგისტრირებული,

მართლზომიერი თუ




ღირებულებას ან სერვიტუტის საზღაურს).

ბიზნესი/სამუშაო

ადგილი

ბიზნესის/სამუშაო

ადგილის დაკარგვა

ბიზნესის


(i). (მუდმივი ზემოქმედების შემთხვევაში)

მიიღებენ 1 წლის სუფთა მოგების ტოლ

თანხას;

(ii) (დროებითი ზემოქმედების შემთხვევაში)

მიიღებენ წყვეტის პერიოდის სუფთა მოგების

ტოლ თანხას;

შეფასება მოხდება საგადასახადო

დეკლარაციაზე დაყრდნობით, მისი

არარსებობის შემთხვევაში კი - საარსებო

მინიმუმიდან გამომდინარე.

მუშახელი მიიღებენ 3 თვის საარსებო მინიმუმის ტოლ

თანხას, ამას გარდა გაივლიან

კვალიფიკაციის ასამაღლებელ ტრენინგებს.

შემწეობა

მნიშვნელოვანი

ზემოქმედება

ნაყოფიერი მიწების

>10% დანაკარგი

პირები, რომლებიც

ანძების განთავსების

გამო სამუდამოდ


კუთვნილი

სასოფლო-სამეურნეო

მიწის >10%-ს

(რეგისტრირებული,

მართლზომიერი და


მესაკუთრეები.

მოიჯარეები ამ

კატეგორიას არ

მიეკუთვნებიან).

ეს პირები დამატებით მიიღებენ ზემოქმედების

ქვეშ მოხვედრილი მიწის ნაკვეთის ორი წლის

მოსავლის ტოლფას თანხას, რომელიც

მოსავლის საბაზრო ღირებულებიდან

დაითვლება.

ამას გარდა, მიწიდან მიღებული სხვა

შემოსავლების სანაცვლოდ ერთჯერადად

გაიცემა 3 თვის საარსებო მინიმუმის ოდენობის

თანხა. თითოეული ოჯახი მიიღებს 300 ლარი

თვეში x 3 თვეზე = 900 ლარს.

შინამეურნეობების

გადასახლებასთან

დაკავშირებული

სატრანსპორტო

ხარჯები.

ტრანსპორტირების/

გადასვლის

ხარჯები

პირები, რომლებიც

ფიზიკურ

ადგილმონაცვლეობა

ს ექვემდებარებიან

(რეგისტრირებული,

მართლზომიერი თუ




მიიღებენ ტრანსპორტირების და 3 თვის

საარსებო მინიმუმის ტოლ თანხას, კერძოდ,

თითოეული ოჯახის მიიღებს 200 ლარს

ავტომანქანის ქირისთვის + ერთი თვის საარსებო

მინიმუმი 300 ლარი x 3 თვეზე = 1,100 ლარს.


მოწყვლად

პირებზე


მოწყვლად პირებზე

სიღარიბის ზღვარს

ქვემოთ მყოფი


ოჯახები, მარტოხელა

დედები,

განსაკუთრებული

საჭიროებების მქონე

ან ხანში შესული

პირები

მიიღებენ 3 თვის საარსებო მინიმუმის

ოდენობის შემწეობას*. ამას გარდა, უპირატესობა

მიენიჭებათ პროექტის მუშახელის შერჩევისას.

შემწეობის თანხა შეადგენს ერთი თვის საარსებო

მინიმუმი 300 ლარი x 3 თვეზე = 900 ლარს

თითოეულ ოჯახზე.

41166_RPF_GEO_V04 Page 146 of 226



ტიპი


სახე


პირთა



მიწის დროებითი გამოყენება

მიწის დროებითი

გამოყენება


სამუშაოებისთვის

მიწის ნაკვეთის

დაქირავება

პროექტისთვის

(მაგ, სამშენებლო

ბანაკებისთვის, ან

მასალების

სასაწყობოდ)

პროექტის


მოხვედრილი მიწის

მესაკუთრეები, ან

მოსარგებლენი

მშენებელი კონტრაქტორი მესაკუთრეებისგან

დროებით იქირავებს პროექტისთვის საჭირო

მიწის ნაკვეთებს. მესაკუთრეს უფლება ექნება

უარი განაცხადოს ასეთ შეთანხმებაზე. მიწის

დროებით სარგებლობის მაქსიმალურ

პერიოდად 2 წელი ითვლება. იჯარის თანხა არ

უნდა იყოს საბაზრო განაკვეთზე ნაკლები; ამას

გარდა, ადგილმონაცვლე პირებმა უნდა მიიღონ

ამ მიწიდან მიღებული 2 წლის მოსავლის და

მრავალწლიანი ნარგავების კომპენსაცია.

გამოყენების შემდეგ მიწები უნდა გაიწმინდოს

და აღდგეს შემდგომი სარგებლობისთვის.

სამშენებლო სამუშაოების ზემოქმედება, რომელიც არ არის დაკავშირებული მიწის შეძენასთან2

სახლების და სხვა

შენობა-


დაზიანება

მშენებლობის

პერიოდში.


სამუშაოებით

გამოწვეული

ზემოქმედება,

როგორიცაა შენობა-


დაზიანება

ვიბრაციის გამო და

სხვა.


მოხვედრილი ყველა

პირი, მათი


სტატუსის

მიუხედავად.

მშენებელი კონტრაქტორი შეაფასებს

დაზიანებას, მოიპოვებს ინფორმაციას

შენობის თავდაპირველი მდგომარეობის

შესახებ და დაზარალებულ მხარეს

შესთავაზებს მაკორექტირებელ ქმედებებს

(მაგ, რემონტს). იმ შემთხვევაში, როცა

დაზიანების აღმოფხვრა შეუძლებელი იქნება,

დაზიანებული შენობა-ნაგებობების საკითხი

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-

დოკუმენტის მიხედვით გადაიჭრება,

კერძოდ კი, მათი მეპატრონეები მიიღებენ

მთელი შენობის კომპენსაციას, დაზიანების

სიდიდის მიუხედავად. კომპენსაცია მოხდება

ფულით, თანხა გაანგარიშებული იქნება

სრული ჩანაცვლების ღირებულებით,

ფულად ოპერაციასთან დაკავშირებული

ხარჯების, შენობის ცვეთის, ან გადარჩენილი

სამშენებლო მასალების ღირებულების

გამოუქვითავად. კომპენსაციას მიიღებს

ყველა დაზარალებული პირი, მიუხედავად

საკუთრების რეგისტრაციის სტატუსისა.

შენობა-ნაგებობის დემონტაჟისას

გადარჩენილი მასალები ადგილმონაცვლე

პირების კუთვნილება იქნება.

* საარსებო მინიმუმი იანგარიშება 5 წევრიან ოჯახზე, განსახლების სამოქმედო გეგმის დამტკიცების მომენტისთვის

საქართველოს სტატისტიკის ეროვნულ სამსახურის მიერ დადგენილი ოდენობით.

** შემოსავალი ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი იმ სასოფლო-სამეურნეო სავარგულებიდან, რომლებიც მუდმივად

მუშავდება. თუ მიწის ნაკვეთი მუდმივად მუშავდებოდა, თუმცა ინვენტარიზაციის ჩატარების წელს იგი არ

დაუმუშავებიათ (მიწის ნაკვეთის დასვენების, ფერმერის ავადმყოფობის ან სხვა გამამართლებელი მიზეზის გამო),

მიწის ნაკვეთზე მაინც გაიცემა მოსავლის კომპენსაცია.

2 მოთხოვნები უნდა შევიდეს მშენებელ-კონტრაქტორთან დადებულ ხელშეკრულებაში.

41166_RPF_GEO_V04 Page 147 of 226


4.4 მოწყვლადი ჯგუფებისა და მნიშვნელოვანი ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი

შინამეურნეობისათვის განკუთვნილი შემწეობა

მსოფლიო ბანკისა და IFC-ს სახელმძღვანელო მითითებების მიხედვით, სოციალურ-ეკონომიკური

კვლევის დროს უნდა გამოვლინდეს ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოწყვლადი ჯგუფები,

როგორიცაა სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი ოჯახები3, მარტოხელა დედები, ან მარტოხელა

ხანში შესული ან განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირები. მოუწყვლადი ჯგუფებისგან

განსხვავებით, მოწყვლად ჯგუფებთან დაკავშირებით შესაძლოა წამოიჭრას შემდეგი საკითხები:

ოჯახის თავმა შეიძლება მოლაპარაკების დროს ვერ შესძლოს ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილი ქონების სანაცვლოდ სამართლიანი ჩანაცვლებითი ღირებულების

შესაბამისი კომპენსაციის მოთხოვნა.

მარტოხელა დედებს შეიძლება შემოეხარჯოთ კომპენსაციის თანხა, რადგან ამ კატეგორიის

ოჯახები სიღარიბით გამოირჩევა და ქალი შესაძლოა იძულებული გახდეს მიღებული

კომპენსაცია საკვებს, ან ავადმყოფს მოახმაროს.

ნათესავმა მამაკაცებმა შესაძლოა ქალებსა და ბავშვებს მიღებულ კომპენსაციასთან

დაკავშირებით პრეტენზია განუცხადონ.

როცა ზემოქმედების ქვეშ მოწყვლადი ოჯახების კუთვნილი ტრადიციული სარგებლობის

მიწა ხვდება, სანაცვლო მიწების განაწილებისას ისინი შესაძლოა დისკრიმინაციის წინაშე

აღმოჩდნენ.

ქალებსა და ბავშვებს შესაძლოა არასაკმარისი დრო აღმოაჩნდეთ საცხოვრებელი სახლის

გასაშენებლად, რადგან ისინი სხვა ეკონომიკურ თუ სამეურნეო საქმიანობაშიც არიან

ჩართულნი.

მოწყვლადი შინამეურნეობები შესაძლოა არასახარბიელო პირობებზე შეუთანხმდნენ

ადგილობრივ მშენებლებთან.

გენდერულ თუ სხვა მიზეზებთან დაკავშირებული მოწყვლადობა მოითხოვს სათანადო

მიდგომების შემუშავებას, როგორიცაა შესაბამისად გათვლილი ჩანაცვლებითი ღირებულების

უზრუნველყოფა, ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ ქონებაზე იურიდიული თუ ჩვეულებითი

საკუთრების უფლებების ყურადღებით შესწავლა, და ფულადი კომპენსაციის ნაცვლად მისაღები

სანაცვლო ქონების შეთავაზება. მოწყვლადი ჯგუფების საჭიროებების და ამ საჭიროებების

საპასუხო ღონისძიებების დადგენისას განსახლების სამოქმედო გეგმის ავტორებმა გარე

შუამდგომლებთან უნდა ითანამშრომლონ. განსახლების სამოქმედო გეგმის ავტორები

ვალდებულნი იქნებიან გაითვალისწინონ სოციალურ-ეკონომიკური კვლევისას, ადგილმონაცვლე

პირების აღწერისას ან ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი აქტივების ინვენტარიზაციისას

გამოვლენილი მოწყვლადი ჯგუფების საჭიროებები და ამ საჭიროებათა გათვალისწინებით

დაგეგმონ საქმიანობა.

პროექტის არეალში ქალებს მნიშვნელოვანი ეკონომიკური როლი აკისრიათ. კერძოდ, ისინი

ჩართულნი არიან სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობაში და მარკეტინგის სექტორში. პროექტი

განსაკუთრებულ ყურადღებას მიაქცევს, რომ ქალებმა მათი საქმიანობის შესაბამისი კომპენსაცია

მიიღონ და რომ კომპენსაციის თუ ადგილმონაცვლეობის შემწეობის მიმღებთა სიაში შეტანილი

იყვნენ დიასახლისები, რომლებიც შინამეურნეობის ფაქტიური წინამძღოლები არიან.

ზემოთქმულის უზრუნველსაყოფად გათვალიწინებული იქნება შემდეგი ქმედებები:

(i) ქალები ჩართულნი იქნებიან აღწერის პროცესში.

(ii) ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ოჯახების/პირების აღწერისას მონაცემები დაშლილი

3 ოჯახები, რომლებიც ასეთად დარეგისტრირებულნი არიან სოციალური სამსახურის მიერ: 57000‐ზე ნაკლები

ქულის შემთხვევაში - უკიდურესად ღარიბად და იღებენ სოციალურ შემწეობას, ხოლო 57000 – 70000 ქულის

ფარგლებში ‐ იღებენ დახმარების პოლისებს.

41166_RPF_GEO_V04 Page 148 of 226


იქნება გენდერული კუთხით, რათა დადგინდეს პროექტის ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილ ქალთა რაოდენობა და მათი სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობა

პროექტის განხორციელებამდე.

(iii) ქალები ჩართულნი იქნებიან კომპენსაციებთან დაკავშირებულ კონსულტაციებში.

(iv) განსახლების მონიტორინგისა და შეფასების დროს განსაკუთრებული ყურადღება

მიექცევა ზემოქმედებას ქალებსა და სხვა მოწყვლად ჯგუფებზე.

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოწყვლადი შინამეურნეობები მიიღებენ 3 თვის საარსებო

მინიმუმის ტოლ დახმარებას. ამასთან, მათ უპირატესობა მიენიჭებათ პროექტის მუშახელის

აყვანისას. შინამეურნეობა მოწყვლადად ჩაითვლება, თუ: ადგილობრივ სოციალურ სამსახურში

იგი დარეგისტრირებულია ღარიბად; თუ ოჯახს ქალი უძღვება, ხოლო ერთ-ერთი წევრი

უნარშეზღუდული ან საპენსიო ასაკისაა.

ზემოხსენებული შინამეურნეობები მიიღებენ 300 ლარს თვეში x 3 თვეზე, ანუ 900 ლარს

მთლიანობაში (ეს რიცხვები შეესაბამება საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მიერ

2012 წლის დეკემბერში 5 სულიანი ოჯახისთვის დადგენილ საარსებო მინიმუმს).

მნიშვნელოვანი ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი შინამეურნეობები დამატებით მიიღებენ

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მიწის ორი წლის მოსავლის შესაბამის კომპენსაციას; ხოლო, თუ

შინამეურნეობას მოსავლის კომპენსაცია არ ეკუთვნის (ან მოსავლის კომპენსაციის თანხა 900

ლარზე ნაკლებია), ეს ოჯახები სამი თვის საარსებო მინიმუმის ტოლ თანხას მიიღებენ.

41166_RPF_GEO_V04 Page 149 of 226


5. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი საკუთრების შეფასების

მეთოდები

პროექტის განმახორციელებელი (სსე) დაიქირავებს დამოუკიდებელ შემფასებელს, რომელიც,

მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ის მოთხოვნების და ქვემოთ აღწერილი მეთოდოლოგიის შესაბამისად,

დაადგენს მიწის თუ სხვა უძრავი ქონების საკომპენსაციო თანხას.

ჩანაცვლებითი ღირებულება: მიწისა და შენობა-ნაგებობების ჩანაცვლებითი ღირებულების

განსაზღვრისას უნდა მოხდეს შემდეგი ფაქტორების გათვალისწინება: (i) საბაზრო ღირებულება

გამოსახლების მომენტისთვის, (ii) ფულად ოპერაციასთან/ქონების რეგისტრაციასთან

დაკავშირებული ხარჯები, გადასახადები და მოსაკრებლები (iii) გარდამავალი პერიოდის და

აღდგენის ხარჯები (მაგ, მიწის მომზადება, შენობა-ნაგებობის რეკონსტრუქცია) და (v)

ადგილმონაცვლეობასთან დაკავშირებული სხვა თანხები. იმისათვის, რომ კომპენსაციის ოდნეობა

ჩანაცვლებითი ღირებულების ტოლი იყოს, შეძენილი საკუთრების ჩანაცვლებითი ღირებულება

განსაზღვრება მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ის მიხედვით და საუკეთესო გამოცდილების

გათვალისწინებით.

ჩანაცვლებითი ღირებულების დადგენისას განმახორციელებელი უწყება (სსე) ადგილობრივ/

სოფლის ადმინისტრაციას სათანადო სანაცვლო მიწების შერჩევას და ამ მიწების ღირებულების

შეფასებას სთხოვს. თუ მიწის ნაკვეთი ადგილზე ვერ მოიძებნება, განისაზღვრება ფულადი

კომპენსაციის ოდენობა. მიუხედავად იმისა, მიწის კომპენსაცია სანაცვლო მიწით მოხდება თუ

ფულადი სახით, ჩანაცვლებითი ღირებულების შეფასებისას გათვალისწინებული უნდა იქნას

დანახარჯები, რომელიც საჭიროა მოცემული ნაკვეთის მისაყვანად შესყიდული მიწის ნაკვეთის

მდგომარეობამდე; ასევე, გათვალისწინებული უნდა იქნას მიწის რეგისტრაციასა თუ

გადასახადებთან დაკავშირებული ხარჯებიც. შენობა-ნაგებობების შეფასება უნდა მოხდეს მათი

ზომისა და გამოყენებული მასალების მიხედვით. აღდგენითი ღირებულების დადგენისას, ან

სანაცვლო შენობა-ნაგებობების შერჩევისას/დაპროექტებისას მხედველობაში არ იქნება მიღებული

ქონების ცვეთა და შენობა-ნაგებობების დემონტაჟისას გადარჩენილი მეორადი მასალები.

5.1 შეფასების პრინციპები

მიწისა და სხვა უძრავი ქონების შეფასებისას გათვალისწინებული უნდა იქნას შემდეგი:

მუნიციპალიტეტის სათანადო ორგანოდან მიღებული მიწის ტარიფები (ასეთის არსებობის

შემთხვევაში);

მუნიციპალიტეტებიდან მიღებული ტარიფები შენობა-ნაგებობებზე, მოსავალზე და

ხეებზე, ასეთის არსებობის შემთხვევაში;

საბაზრო ღირებულება;

შემოსავლის ან ღირებულების დაკარგვა.

ერთეულის ღირებულება გაანგარიშებული იქნება საბაზრო განაკვეთის გათვალისწინებით ისე,

რომ იგი შეესაბამებოდეს მიწის და სხვა დაკარგული ქონების აღდგენით ღირებულებას. მიწის,

შენობა-ნაგებობების, ხეების, მოსავლის და სხვა დანაკარგების შეფასება დაევალება გამოცდილ,

დამოუკიდებელ ადგილობრივ კომპანიას. შემფასებელი მიწას და სხვა უძრავ ქონებას შეაფასებს

მათი ტიპის და ადგილმდებარეობის გათვალიწინებით. შეფასება უნდა განხორციელდეს მას

შემდეგ, რაც აღმწერი კომპანია დაასრულებს აღწერას და აზომვებს, მოამზადებს ზემოქმედების

ქვეშ მოხვედრილი მიწის ნაკვეთების რუკას, ჩამოსაჭრელი ნაწილების მითითებით. შემფასებელი

კომპანია შეფასების პროცესში ჩართავს შესაბამისი სფეროს ექსპერტებს, რომლებიც ადგილზე

შეამოწმებენ დანაკარგის თითოეულ კატეგორიას. ექსპერტთა ჯგუფი გაითვალისწინებს არსებულ

ბაზრის კვლევებს და ქონების შეფასებას (არსებობის შემთხვევაში). ამ მეთოდოლოგიაზე

დაყრდნობით მოხდება ერთეულის ღირებულების დადგენა. ერთეულის ღირებულება შეიძლება

41166_RPF_GEO_V04 Page 150 of 226


ასევე განისაზღვროს შემფასებელი ორგანიზაციის მიერ შემუშავებული სტანდარტული

მეთოდებითაც. ერთეულის საკომპენსაციო ღირებულების შეფასების მეთოდოლოგია აღწერილია

ქვემოთ.

5.2 შენობა-ნაგებობები

საცხოვრებელი სახლების, კომერციული ფართების და ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი სხვა

შენობა-ნაგებობების (მაგ, ბეღელი, ღობეები, გარე სამზარეულოები) ჩანაცვლებითი ღირებულება

შეფასდება ნაგებობის ტიპის, მასალის ღირებულების, მუშახელის, ტრანსპორტირების თუ სხვა

სამშენებლო ხარჯების გათვალისწინებით. ჩანაცვლებითი ღირებულებიდან არ გამოიქვითება

შენობა-ნაგებობის ცვეთა, ან ფინანსურ ოპერაციასთან დაკავშირებული ხარჯები. ნაწილობრივი

ზემოქმედების შემთხვევაში (თუკი დანაკარგი 15%-ზე ნაკლებია) გაიცემა შენობა-ნაგებობის

შეკეთების თანხა. საცხოვრებელი შენობის ჩანაცვლებითი ღირებულება სანიტარული ნაგებობების

ღირებულებასაც მოიცავს. შეფასებულ ღირებულებაში ასევე უნდა შევიდეს წყალმომარაგებაზე

წვდომის ხარჯებიც. სავარაუდო ხარჯების დადგენა უნდა მოხდეს ადგილმონაცვლე პირებთან,

სხვა ადგილობრივ მაცხოვრებლებთან, კონტრაქტორებთან და მომწოდებლებთან კონსულტაციით.

ამ თანხაში არ შედის მიწის ნაკვეთის ღირებულება. დაუსრულებელი ან ჩამოშლილი

საცხოვრებელი შენობები უნდა შეფასდეს სამშენებლო მასალების ჩანაცვლებითი ღირებულებით.

ასეთი ნაგებობების კომპენსაცია უნდა მოხდეს მხოლოდ ფულით.

სახლები და შენობები: საბაზრო ღირებულების დასადგენად სსე დაიქირავებს უძრავი ქონების

დამოუკიდებელ სააგენტოს. ჩანაცვლებითი ღირებულება განისაზღვრება შენობის საბაზრო ფასის,

ასევე გამოყენებული სამშენებლო მასალების, ნაგებობის ტიპის, მუშახელის, ტრანსპორტირების

თუ მშენებლობასთან დაკავშირებული სხვა ხარჯების გათვალისწინებით. კომპენსაციის თანხიდან

არ დაიქვითება შენობის ცვეთა, გადარჩენილი მეორადი მასალების ღირებულება და ფინანსურ

ოპერაციასთან დაკავშირებული ხარჯები.

5.3 მიწა

სასოფლო-სამეურნეო მიწის შეფასება მოხდება ჩანაცვლებითი ღირებულებით, რომელიც

შეიძლება გაანგარიშებული იქნას ორი განსხვავებული მეთოდით. შერჩეული მეთოდი

დამოკიდებული იქნება რეგიონში მიწის აქტიური ბაზრის არსებობაზე, კერძოდ:

a) სადაც მიწის ბაზარი აქტიურია, ჩანაცვლებითი ღირებულება გაანგარიშდება წინა წელს

გაყიდული მიწის ნაკვეთებში გადახდილი თანხიდან გამომდინარე.

b) სადაც მიწის ბაზარი აქტიური არ არის, მიწის კომპენსაცია იანგარიშება იმ თანხებით,

რომელიც საჭიროა დაკარგული მიწის ნაკვეთისთანა პროდუქტიულობის და

მისადგომობის მიწის ნაკვეთის მისაღებად. ასეთი შემთხვევებისთვის შეფასების მკაფიო

მეთოდოლოგია გაიწერება განსახლების სამოქმედო გეგმებში.

სერვიტუტის შემთხვევაში მიწის შეფასება უნდა მოხდეს საბაზრო ღირებულებით, ან წმინდა

ღირებულებით, როგორც ეს ზემოთა აღწერილი. რადგან სერვიტუტის შეთანხმების შემთხვევაში

მიწაზე დასაშვები იქნება დაბალი კულტურების მოყვანა, ფულადი კომპენსაციის გაცემის

შემთხვევაში საკომპენსაციო თანხას უნდა გამოაკლდეს მიწის შეფასებისას დადგენილი თანხა.

ეს საკომპენსაციო თანხა არ შეიცავს სამშენებლო სამუშაოებისას განადგურებული ხეების თუ სხვა

კულტურების ღირებულებას. ს/სამეურნეო კულტურების კომპენსაცია მათი სრული

ღირებულებით მოხდება.

ურბანულ და ნახევრად-ურბანულ ტერიტორიებზე არსებული მიწის შეფასებისას მხედველობაში

უნდა იქნას მიღებული შესასყიდი მიწის სიახლოვეს მდებარე, იმავე ზომისა და დანიშნულების,

41166_RPF_GEO_V04 Page 151 of 226


და მსგავსი ან უკეთესი საკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურის მქონე მიწის ნაკვეთის საბაზრო

ღირებულება. მიწის ღირებულება დამოკიდებული იქნება რეგიონსა და თავად მიწის ნაკვეთის

მახასიათებლებზე.

მიწის ჩანაცვლებით ღირებულებაში გათვალისწინებული იქნება ადგილმონაცვლეობასთან

დაკავშირებული ხარჯები, როგორიცაა რეგისტრაცია საჯარო რეესტრის ტერიტორიულ ოფისში.

5.4 ერთწლიანი კულტურები

ერთწლიანი კულტურების ღირებულება შეფასდება ერთი წლის მოსავლის არსებული ფრანკო-

ფერმის ტარიფით. თუ ადგილმონაცვლე პირს რამდენიმე წლის მოსავლის კომპენსაცია ერგება,

კომპენსაციის გაანგარიშება მოხდება სრული საბაზრო ღირებულებით. საბაზრო ფასების და

მოსავლის ღირებულების დასადგენად სსე დაიქირავებს სასოფლო-სამეურნეო მიწების/

პროდუქციის ღირებულების დამდგენ დამოუკიდებელ, მიუკერძოებელ სპეციალისტს.

5.5 მრავალწლიანი ნარგავები

მრავალწლიანი ნარგავების შეფასება მოხდება სხვადასხვა მეთოდოლოგიით, რომელიც შეირჩევა

იმისდა მიხედვით, ნარგავები მსხმოიარეა, თუ სამერქნე მასალას წარმოადგენს.

a. სამერქნე ხეები შეფასდება ასაკობრივი კატეგორიების (ა. ნერგი; ბ. საშუალო ასაკის და გ.

ზრდასრული), ასევე მერქნის ღირებულების და მოცულობის მიხედვით.

b. ხე-ხილი/მსხმოიარე ხეები შეფასდება ასაკით (ა. ნერგი; ბ. ზრდასრული, თუმცა

არამსხმოიარე; და გ. მსხმოიარე). (ა) და (ბ) კატეგორიის ხეების კომპენსაცია მათზე

გაწეული ხარჯებით იანგარიშება; (გ) კატეგორიის ხეების შემთხვევაში კომპენსაცია

დაითვლება ფორმულით: 1 წლის მოსავლის წმინდა საბაზრო ღირებულება

გამრავლებული წლების რაოდენობაზე, რომელიც საჭიროა რომ ამ ხემ სრულ

პროდუქტიულ ასაკს მიაღწიოს

ერთეული საკომპენსაციო განაკვეთები შეფასდება პროექტის კონსულტანტის, ან უფლებამოსილი

დამოუკიდებელი შემფასებლის მიერ, რომლებიც გამოიყენებენ მსოფლიო ბანკისთვის მისაღებ,

გამჭვირვალე მეთოდოლოგიას. ამ საკომპენსაციო განაკვეთებს გადაამოწმებს და დაამტკიცებს

სსე-ს განსახლების და გარემოს დაცვის განყოფილება, რის შემდეგაც განაკვეთებს ადგილმონაცვლე

პირებს აცნობებენ.

5.6 სერვიტუტი

სერვიტუტის განაკვეთი: სერვიტუტის თანხაში გათვალისწინებული იქნება მიწის ღირებულების

შემცირება მიწათსარგებლობაზე გარკვეული შეზღუდვების დაწესების გამო.

41166_RPF_GEO_V04 Page 152 of 226


6. განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების ინსტიტუციური

მექანიზმები

აღმასრულებელი უწყება საქართველოს მთავრობის მხრიდან ენერგეტიკის სამინისტროა, ხოლო

პროექტის განმახორციელებელი უწყება - საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა (სსე).

ელექტროგადამცემი ხაზის მშენებლობაზე, მიწის შესყიდვისა და ადგილმონაცვლე პირების

განსახლებაზე პასუხისმგებელია სსე.

ეგხ-ს დაპროექტებაში, მშენებლობასა და ექსპლუატაციაში სსე-ს დაეხმარება რიგი სახელმწიფო

დეპარტამენტებისა და კერძო კომპანიებისა. მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით, მიწის

საკუთრების უფლების აღიარებას და რეგისტრაციას ახორციელებს იუსტიციის სამინისტროს

საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო, რაც ადგილობრივი მოსახლეობის, ნოტარიუსების,

საკუთრების უფლების აღიარების ადგილობრივი/მუნიციპალური კომისიების დამოწმების

საფუძველზე ხდება. საჯარო რეესტრის ტერიტორიული ოფისები ასევე განახორციელებენ მიწის

გადაფორმებას მესაკუთრიდან სსე-ზე. მუნიციპალური ხელისუფლება და სოფლების

თვითმმართველობის წარმომადგენლები ჩართულნი იქნებიან მიწის ნაკვეთების რეგისტრაციაში,

მიწის ნაკვეთების შესყიდვასა და განსახლებაში. გარემოს დაცვისა და ბუნებრივი რესურსების

სამინისტრო პასუხისმგებელია გარემოსდაცვით საკითხებზე.

ეგხ-ს სხვადასხვა ობიექტები/მონაკვეთები განთავსდება: ახალციხის, ადიგენის (სამცხე-ჯავახეთის

რეგიონი), ხულოს, შუახევი, ქედას, ხელვაჩაურისა და ბათუმის (აჭარის ავტონომიური

რესპუბლიკა) მუნიციპალიტეტებში. განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებაში ჩაერთვება

ყველა შესაბამისი საკრებულო, გამგეობა, საჯარო რეესტრის ტერიტორიული ოფისი და

საკუთრების უფლების აღიარების კომისია. საკრებულოები და სოფლის რწმუნებულები ასევე

ჩართულები იქნებიან მიწის შესყიდვისა და განსახლების საქმიანობაში.

პროექტს დააფინანსებს მსოფლიო ბანკი, რომელიც რეკომენდაციებს შეიმუშავებს მიწის შესყიდვის

საქმიანობასთან დაკავშირებით და ზედამხედველობას გაუწევს მას.

6.1 მიწის ნაკვეთების სარეგისტრაციო სამსახურები

კერძო საკუთრებაში არსებული ნაკვეთების სამართლებრივ აღიარებაში ჩართული სხვადასხვა

დონის სა ხელისუფლებო უწყებები და მათი როლი აღწერილი ქვემოთ.

სოფლის (თემის) რწმუნებული და გამგეობა

სოფლის/თემის გამგეობა თვითმმართველობის აღმასრულებელი შტოა, რომელსაც რწმუნებული

ხელმძღვანელობს. რწმუნებულს მიწის ნაკვეთების სამართლებრივ აღიარებასა და რეგისტრაციაში

მთავარი როლი აკისრია. იგი ადასტურებს ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მიწის ნაკვეთზე

საკუთრებების უფლებას, მიწის ნაკვეთის პარამეტრებს, საკადასტრო გეგმას და

რეგისტრაციისთვის საჭირო სხვა მონაცემებს. 4 გამგებელი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს

არამართლზომიერი მესაკუთრეების აღიარებაში (ანუ იმ მესაკუთრეების, რომლებიც მიწას

ხელისუფლების ნებართვის გარეშე, პრივატიზაციის კანონმდებლობის ძალაში შესვლამდე

4 დაურეგისტრირებელი მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციისთვის მესაკუთრეები, ჩვეულებრივ, კერძო აზომვით

სამსახურებს და ექსპერტებს ქირაობენ, რომლებიც გარკვეული საზღაურის საფასურად მიწის ნაკვეთის

დოკუმენტაციას (რუკებს და სხვა) ამზადებენ. პროექტის შემთხვევაში რუკების და დანარჩენი

დოკუმენტაციის მოსამზადებლად კონსულტანტები იქნებიან მოწვეულნი.

41166_RPF_GEO_V04 Page 153 of 226


დაესაკუთრნენ). გამგეობა უფლებამოსილია დაადასტუროს 5 დაკავებული მიწის ნაკვეთის

მონაცემები და მისი გამოყენების ტიპი და მისი დამადასტურებელი დოკუმენტი, პირველწყაროს

სახით, განსახილველად წარედგინება საკუთრების უფლების აღიარების კომისიას. საკუთრების

აღიარების პროცესში საკუთრებაზე პრეტენზიის მქონე პირის მეზობლებიც მონაწილეობენ.

სოფლის რწმუნებული ასევე ჩართული იქნება განსახლების სამოქმედო გეგმის განახლებასა და

განხორციელებაში.

საკრებულო

საკრებულო წარმოადგენს მუნიციპალიტეტისა და სოფლის თვითმმართველობის

წარმომადგენლობით შტოს. სოფლის/მუნიციპალიტეტის საკრებულო ამჟამად ნაკლებადაა

ჩართული მართლზომიერ საკუთრებაში არსებული მიწის ნაკვეთების რეგისტრაციაში. თუმცა,

მუნიციპალიტეტის საკრებულო საკუთრების უფლების აღიარების კომისიას არამართლზომიერი

მესაკუთრეების პრეტენზიების განხილვაში დაეხმარებიან.

საკუთრების უფლების აღიარების კომისია

„ფიზიკური და კერძო სამართლის იურიდიული პირების მფლობელობაში (სარგებლობაში)

არსებულ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების უფლების აღიარების შესახებ“ (2007) საქართველოს

კანონის თანახმად, საქართველოს მთავრობამ მუნიციპალიტეტებში ჩამოაყალიბა საკუთრების

უფლებების აღიარების კომისია, რომელიც ადგენს არამართლზომიერი მესაკუთრეების

საკუთრების უფლებას. საკუთრების უფლების აღიარების კომისია აღიარებს და ამოწმებს

საკუთრებაზე განაცხადს, რაც აუცილებელია საჯარო რეესტრის ეროვნულ სააგენტოში ქონების

რეგისტრაციისთვის. საკუთრების უფლების აღიარების კომისია განიხილავს მხოლოდ იმ

ადგილმონაცვლე პირების განცხადებას, რომელთა საკარმიდამო ნაკვეთი, ან საკარმიდამო

ნაკვეთის მომიჯნავე სასოფლო-სამეურნეოო სავარგული დაურეგისტრირებელია (საქართველოს

კანონმდებლობის მიხედვით, „არამართლზომიერი მესაკუთრეები”).

საჯარო რეესტრის ტერიტორიული ოფისი

საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს პასუხისმგებლობა მიწის საკუთრების რეგისტრაცია და

ნასყიდობის ხელშეკრულებით მიწის მესაკუთრიდან სსე-თვის გადაცემაა. რაიონული არქივები

საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ტერიტორიულ ოფისების საკუთრებაში გადავიდა.

რაიონული არქივი საკუთრების დამადასტურებელი დოკუმენტის გადასამოწმებლად და მიწის

ნაკვეთის ფიზიკური მფლობელის უფლებების დასადგენად გამოიყენება, როცა მესაკუთრეს მიწის

ნაკვეთზე საკუთრების უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტები არ გააჩნია, ან როცა

დოკუმენტაციასთან დაკავშირებით რაიმე ეჭვი გაჩნდება.

საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ტერიტორიული ოფისი მუნიციპალური უწყებაა,

რომელიც განმცხადებლის სახელზე ახორციელებს მიწის ნაკვეთის რეგისტრაციას, რაც

მართლზომიერი (საკუთრების უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტების მქონე

ადგილმონაცვლე პირი, რომელსაც საკუთრება გატარებული არ აქვს საჯარო რეესტრში), ან

არამართლზომიერი მესაკუთრის მიერ წარდგენილი დოკუმენტაციის საფუძველზე ხდება.

არამართლზომიერი მესაკუთრის შემთხვევაში წარმოდგენილი დოკუმენტაცია მოიცავს

საკუთრების უფლების აღიარების კომისიის მიერ გამოცემულ აქტს. მესაკუთრეები საჯარო

რეესტრის ტერიტორიულ და ცენტრალურ ოფისებში წარადგენენ ნაკვეთის გეომეტრიული

პარამეტრების მაჩვენებელი რუკების ნაბეჭდ და ელექტრონულ ვერსიებს.

5 ეს არასავალდებულოა, თუმცა ერთ-ერთი შესაძლო პროცედურაა არამართლზომიერი მესაკუთრეების

უფლების რეგისტრაციისთვის. არამართლზომიერი მესაკუთრის აღიარება შესაძლოა ასევე მოწმეების

ნოტარიულად დამოწმებული ჩვენებით მოხდეს.

41166_RPF_GEO_V04 Page 154 of 226


6.2 მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამსახურები

სსე – საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა

ელექტროგადამცემი ქსელის გაძლიერების და ახალციხე-ბათუმის ეგხ-ს პროექტებთან

დაკავშირებით სსე-ს ეკისრება დაპროექტების, მიწის შესყიდვის, განსახლების, მშენებლობის და

მშენებლობის ზედამხედველობის განხორციელების პასუხისმგებლობა. ეს პასუხისმგებლობა ასევე

მოიცავს მიწის შესყიდვისა და განსახლების დაფინანსება-განხორციელებას, და ამ საქმიანობაში

ჩართული უწყებების მუშაობის კოორდინაციას. ამ ფუნქციას სსე განახორციელებს განსახლების

მართვის ჯგუფის საშუალებით, რომელიც შედგება მისი ნებართვების, იურიდიული, გარემოს და

სოციალური დაცვის სამსახურის წარმომადგენლებისგან. გარემოს და სოციალური დაცვის

ერთეული და განსახლების მართვის ჯგუფი სსე-ში 2013 წელს შეიქმნა. მსოფლიო ბანკის მიერ

დაფინანსებული პროექტებისთვის ბოლო ხანებში ასევე დაქირავებული იქნა სოციალური

დაცვის/განსახლების სპეციალისტი. მსოფლიო ბანკის ტექნიკური დახმარების ფარგლებში სსე-ს

პერსონალმა გაიარა პრაქტიკული პროფესიული მომზადება; თუმცა, განსახლების სათანადოდ

განსახორციელებლად სსე კიდევ საჭიროებს ორგანიზაციულ გაძლიერებას. ყოველი

პროექტისთვის, მათ შორის მოცემული პროექტისთვისაც, სსე-ს სჭირდება ადგილობრივი

სპეციალისტი, რომელიც განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებაში დაეხმარება.

პროექტისთვის საჭირო მიწის შესყიდვასა და განსახლებაზე პასუხისმგებელია განსახლების

მართვის ჯგუფი, რომელსაც მიწის შესყიდვისა და განსახლებისთვის საჭირო ცოდნა და

გამოცდილება გააჩნია. კერძოდ, ეს ჯგუფი ზედამხედველობას გაუწევს განსახლების სამოქმედო

გეგმის მომზადებას, განხორციელებას და ამ საქმიანობის კოორდინირებას სსე-სა და ცენტრალური

თუ ადგილობრივი ხელისუფლების ორგანოებთან.

სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფის სპეციფიური ამოცანებია: (1) განსახლების სამოქმედო გეგმის

განახლება განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტით დადგენილი პროცედურების

შესაბამისად და მისი წარდგენა დონორ საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტში; (2) სამშენებლო

კონტრაქტებისთვის განსახლების სამოქმედო გეგმების მომზადების ზედამხედველობა და დონორ

საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტთან ამ გეგმების შეთანხმების შემდეგ, მათი განხორციელება;

(3) რეგიონულ დონეზე ორგანიზაციული შესაძლებლობების შექმნა მიწის შესყიდვისა და

განსახლების საქმიანობის განსახორციელებლად; (4) სათანადო შიდა მონიტორინგის

უზრუნველყოფა; და (5) დონორი საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტის რეკომენდაციის

გათვალისწინებით, გარე მონიტორინგული სამსახურის დაქირავება.

განსახლების მართვის ჯგუფი ასევე დროულად მოამზადებს მთელს დოკუმენტაციას, რომელიც

საჭირო ადგილმონაცვლე პირებისთვის მიწის საფასურის და განსახლებისთვის გამოყოფილი სხვა

თანხების გადასახდელად, და კოორდინაციას გაუწევს მიწის შესყიდვასა და განსახლებასთან

დაკავშირებულ ყველა საქმიანობას.

სსე ვალდებულია უზრუნველყოს განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადება დამოუკიდებელი

კომპანიის მიერ, რომელმაც უნდა ჩაატაროს საჭირო კვლევები, მათ შორის საკადასტრო კვლევა,

ადგილმონაცვლე პირების აღწერა, დანაკარგის ინვენტარიზაცია, მიწისა და სხვა უძრავი ქონების

ჩანაცვლებითი ღირებულების შეფასება. განსახლების სამოქმედო გეგმა მომზადდება ეგხ-ს ზუსტი

დერეფნის დადგენისა და დეტალური საინჟინრო პროექტის მომზადების შემდგომ

განხორციელებული კვლევების შედეგების საფუძველზე.

მას შემდგომ, რაც სსე გადაწყვეტილებას მიიღებს მიწის შესყიდვისა და სერვიტუტის ფასზე, მიწის

მესაკუთრეები მიიღებენ შესაბამის შეთავაზებას. თუ ადგილმონაცვლე პირი დათანხმდება ამ

წინადადებას, მას ხელს მოაწერინებენ ნასყიდობის ხელშეკრულებაზე, რომელიც საჯარო

რეესტრში გატარდება. ეს ხელშეკრულება წარმოადგენს საკომპენსაციო თანხის გაცემის

41166_RPF_GEO_V04 Page 155 of 226


საფუძველს. თუ ადგილმონაცვლე პირსა და სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფს შორის შეთანხმება

ვერ მოხდა, ეს უკანასკნელი მიიღებს ექსპროპრიაციის პროცედურის დაწყების გადაწყვეტილებას.

მიწის შესყიდვებისა და განსახლების მუნიციპალური ჯგუფი

მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალური ჯგუფი მუნიციპალიტეტის და სოფლის

ადმინისტრაციის წარმომადგენლებისა და პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი

პირებისგან შემდგარი არაფორმალური ჯგუფი იქნება, რომლებიც განსახლების სამოქმედო გეგმის

მომზადებისას და განხორციელებისა სსე-ს ტექნიკურ დახმარებას აღმოუჩენენ. კერძოდ, ისინი

სსე-ს დაეხმარებიან ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მიწის მესაკუთრეების/მოსარგებლეების და

მათი მიწის ნაკვეთების საზღვრების დადგენაში, საკუთრების ტიპის შესახებ მონაცემების

მოპოვებაში, ადგილმონაცვლე პირებთან ურთიერთობაში, დავების არაფორმალურად

მოგვარებაში, მართლზომიერ მფლობელობაში არსებული მიწის ნაკვეთების დაუბრკოლებლად

დარეგისტრირებასა და სხვა. მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალური ჯგუფი შეიქმნება

მუნიციპალური გუნდისა და სოფლის მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუშა ჯგუფისგან.

მუნიციპალურ ჯგუფში შევლენ გამგებელი, საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს

ტერიტორიული ოფისის ხელმძღვანელი, ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი სოფლების

წარმომადგენლები და სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფით.

მიწის შესყიდვებისა და განსახლების მუნიციპალური გუნდის ხელმძღვანელობით ყველა

სოფელში დაარსდება მიწის შესყიდვებისა და განსახლების მუშა ჯგუფი, სადაც შევლენ სოფლის

რწმუნებული, მათ მიერ უფლებამოსილებით აღჭურვილი, კომპეტენტური ტექნიკური

სპეციალისტები (არა ნაკლებ ერთი პირისა) და RU-ს წარმომადგენლები. მიწის შესყიდვებისა და

განსახლების მუშა ჯგუფები სსე-ს მიერ დაქირავებულ კონსულტანტს დაეხმარებიან

ადგილმონაცვლე პირებისა და მათი მიწის ნაკვეთის საზღვრების დადგენაში, ასევე ადგილობრივ

მოსახლეობასთან ურთიერთობაში. სოფლის რწმუნებულმა ხელმოწერით უნდა დაადასტუროს

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მიწის მესაკუთრეებისა და მოსარგებლების სია; ამას გარდა,

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ყოველი ნაკვეთისთვის იგი მიწის მესაკუთრის თანდასწრებით

დაადასტურებს სსე-ს კონსულტანტის მიერ შესრულებული აზომვების და ინვენტარიზაციის

შედეგებს. საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტოს ტერიტორიული ოფისისა და სოციალური

სააგენტოს წამომადგენლებმა უნდა ითანამშრომლონ მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუშა

ჯგუფებთან, დაეხმარონ მათ საარქივო დოკუმენტების მოპოვებაში, ადგილმონაცვლე პირების

სოციალური სტატუსის დადგენასა და მათი საკუთრების რეგისტრაციაში. მიწის შესყიდვისა და

განსახლების ჯგუფის რეკომენდაციების საფუძველზე, სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფმა

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მიწის ნაკვეთებისა და სხვა უძრავი ქონების შესყიდვასთან

დაკავშირებით მოლაპარაკება უნდა გამართონ ადგილმონაცვლე პირებთან, მათი დანაკარგების

ანაზღაურების მიზნით. შეთანხმების მიღწევის შემთხვევაში ადგილმონაცვლე პირები ხელს

მოაწერენ ნასყიდობის ხელშეკრულებას, რითაც დაადასტურებენ თანხმობას შეთავაზებულ

საკომპენსაციო თანხასთან დაკავშირებით; თავად ხელშეკრულება კი საჯარო რეესტრის ეროვნულ

სააგენტოში გატარდება. მოლაპარაკებებისა და საკუთრების რეგისტრაციისას სსე-ს განსახლების

მართვის ჯგუფს დაეხმარებიან მიწის შესყიდვებისა და განსახლების ჯგუფის (მუშა ჯგუფების და

მუნიციპალური გუნდის) წევრები, მათ შორის რწმუნებული, საჯარო რეესტრის ეროვნული

სააგენტოს ტერიტორიული ოფისის თანამშრომლები და სხვა. ნასყიდობის ხელშეკრულება

საკომპენსაციო თანხის გადახდის საფუძველს წარმოადგენს. იმ შემთხვევაში, თუ ადგილმონაცვლე

პირსა და მიწის შესყიდვისა და განსახლების ჯგუფს შორის შეთანხმება ვერ მოხერხდება, მიწის

შესყიდვისა და განსახლების ჯგუფი ამის შესახებ სსე-ს აცნობებს, ეს უკანასკნელი კი

ექსპროპრიაციის პროცედურას დაიწყებს. ამავე დროს, მიწის შესყიდვისა და განსახლების ჯგუფი

ადგილმონაცვლე პირს გასაჩივრების მექანიზმის არსებობის შესახებ აცნობებს (იხ. მე-9 თავი),

რომლიც შეიძლება გამოყენებული იქნას დავების მოსაგვარებლად სასამართლო პროცესის

წამოწყებამდე.

41166_RPF_GEO_V04 Page 156 of 226


ადგილობრივი ხელისუფლება

ადგილობრივ, კერძოდ კი მუნიციპალურ ხელისუფლებას მიწის ადმინისტრირების, შეფასების,

საკუთრების უფლების გადამოწმებისა და შესყიდვის პირდაპირი უფლებამოსილება გააჩნია. მიწის

შესყიდვისა და განსახლების კონსულტანტების მიერ განხორციელებული აზომვებისა და

ინვენტარიზაციის შედეგების დასამოწმებლად, სსე, თავისი კონსულტანტების მეშვეობით, შექმნის

მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალურ ჯგუფებს, რომლებშიც შევლენ მუნიციპალური

ხელისუფლების (საკრებულოს/გამგეობის) და ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ყოველი

სოფლის/თემის თვითმმართველობის (საკრებულოს/გამგეობის) წარმომადგენლები. მიწის

შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალური ჯგუფები ჩამოყალიბდება ზემოქმედების ქვეშ

მოხვედრილ ყველა მუნიციპალიტეტში. ისინი მჭიდროდ ითანამშრომლებენ სსე-ს

კონსულტანტებთან. მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალური ჯგუფები მონაწილეობას

მიიღებენ განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადება-განხორციელებაში.

6.3 სხვა ორგანიზაციები და სამსახურები

მშენებელი კონტრაქტორი

სსე-ს მიერ სამშენებლო სამუშაოების საწარმოებლად დაქირავებული მშენებელი-კონტრაქტორები

პასუხს აგებენ სამშენებლო სამუშაოებით გამოწვეული ზემოქმედების შერბილებაზე. განსახლების

სამოქმედო გეგმისა და ტექნიკური პროექტის საფუძველზე დადგინდება და შესყიდული იქნება

ეგხ-ს დერეფანში მოხვედრილი მიწის ნაკვეთები. დანარჩენი ტერიტორიისგან გასამიჯნად ეს

ნაკვეთები გარკვევით მოინიშნება. სსე-მ უნდა განახორციელოს სამშენებლო სამუშაოების

მონიტორინგი, რათა უზრუნველყოს შემარბილებელი ზომების სათანადოდ განხორციელება.

კონსულტანტები და აუდიტორები

პროექტანტი პასუხს აგებს განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადებასა და განხორციელებაზე,

ხოლო მშენებლობის ზედამხედველი კონსულტანტი ადგილზე განახორციელებს სამშენებლო

სამუშაოების ზედამხედველობას.

(i) პროექტანტი: მშენებლობის თითოეული საფეხურისთვის განსახლების სამოქმედო

გეგმის მოსამზადებლად პროექტანტს სოციალური განვითარებისა და განსახლების

საერთაშორისო სპეციალისტი და განსახლების/სოციალური საკითხების

ადგილობრივი სპეციალისტი ჰყავს. ამას გარდა, პროექტანტს დაქირავებული ჰყავს

დამოუკიდებელი კვლევითი-სააუდიტორო სამსახური, რომელიც განახორციელებს

მიწის შესყიდვისა და განსახლებისთვის საჭირო კვლევებს, მათ შორის

ადგილმონაცვლე პირების აღწერას და სოციალურ-ეკონომიკური კვლევას, მათი

დანაკარგების ინვენტარიზაციას, მიწისა და სხვა უძრავი ქონების ჩანაცვლებითი

ღირებულების შეფასებას. განსახლებისა სამოქმედო გეგმის მოსამზადებლად კვლევები

განხორციელდება მას შემდეგ, რაც დასრულდება ეგხ-ს საინჟინრო პროექტი.

(ii) სოციალური დაცვის კონსულტანტი: გააკონტროლებს განსახლების სამოქმედო გეგმის

განხორციელებას და სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდე მოამზადებს

შესაბამისობის ანგარიშს.

(iii) განსახლების ადგილობრივი კონსულტანტი: დაეხმარება სსე-ს განსახლების მართვის

ჯგუფს განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებაში და გააკონტროლებს

განსახლებასთან დაკავშირებულ ყველა საკითხს, რომელიც შეიძლება წამოიჭრას

მშენებლობის პროცესში.

41166_RPF_GEO_V04 Page 157 of 226


საქართველოს სასამართლო

საქართველოს სასამართლო განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებაში უკიდურეს

შემთხვევაში უნდა ჩაერთოს. თუ სსე-სა და ადგილმონაცვლე პირებს შორის ამ უკანასკნელთა

საკუთრების შესყიდვასთან დაკავშირებით შეთანხმება ვერ შედგება, არსებული კანონმდებლობა

სსე-ს აძლევს უფლებამოსილებას სასამართლოში ექსპროპრიაციის მოთხოვნა შეიტანოს.

სასამართლოს მიერ ექსპროპრიატორის უფლების გადაცემის და დადგენილი პროცედურის

განხორციელების შემდეგ, სსე მიიღებს მისთვის საჭირო ქონებას. ამას გარდა, თუ განსახლების

სამოქმედო გეგმის განხორციელებასთან დაკავშირებული საჩივრები და დავები ვერ მოგვარდება

გასაჩივრების მექანიზმის გამოყენებით, ადგილმონაცვლე პირებს შეუძლიათ მიმართონ

სასამართლოს, როგორც უკანასკნელ ინსტანციას. სასამართლოს გადაწყვეტილება საბოლოო და

სავალდებულო იქნება.

ფინანსთა სამინისტრო განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებისთვის საჭირო თანხას სსე-ს ფინანსთა

სამინისტრო გამოუყოფს მას შემდეგ, რაც გეგმა ოფიციალურად დამტკიცდება. განსახლების

სამოქმედო გეგმის ბიუჯეტი გადაირიცხება სსე-ს (ან მისი ფისკალური აგენტის) ანგარიშზე,

რომელიც პროექტის ფინანსურ მენეჯმენტზე იქნება პასუხისმგებელი.

იუსტიციის სამინისტრო

იუსტიციის სამინისტრო პასუხს აგებს მიწის საკუთრებასთან დაკავშირებულ სამართლებრივ

საკითხებზე, ხოლო იუსტიციის სამინისტროს საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო

პასუხისმგებელია ადგილმონაცვლე პირების მიწის რეგისტრაციაზე, ასევე ნასყიდობის

ხელშეკრულების საფუძველზე მიწის მესაკუთრიდან სსე-თვის გადაფორმებაზე.

დონორი (მსოფლიო ბანკი)

პროექტის პერიოდულ ზედამხედველობის გარდა, მსოფლიო ბანკის პასუხისმგებლობა იქნება

განსახლების სამოქმედო გეგმების განხილვა, კონტრაქტორთან ხელშეკრულების გაფორმებისა და

პროექტის სამშენებლო სამუშაოების დაწყების ნებართვის გაცემა.

6.4 მიწის შესყიდვისა და განსახლების საქმიანობისთვის საჭირო ინსტიტუციური

შესაძლებლობების განვითარება

შესაბამისი უწყებების ინსტიტუციური შესაძლებლობების განვითარებისთვის საწყისი

ღონისძიებები ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთების ეტაპზე განხორციელდა, როდესაც ამ

უწყებებთან კონსულტაციები გაიმართა. სსე-მ ჩამოაყალიბა განსახლების მართვის ჯგუფი,

რომელიც ახორციელებს მიწის შესყიდვასა და განსახლებასთან დაკავშირებულ საქმიანობას.

კონსულტანტის განსახლების სპეციალისტები ოფიციალურ პირებს ჩაუტარებენ ტრენინგს,

რომელზეც გააცნობენ მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ს მოთხოვნების, დაბალანსებული საკომპენსაციო

პაკეტის შემუშავების მეთოდოლოგიას, რომელიც უზრუნველყოფს ადგილმონაცვლე პირების,

ხელისუფლების, სსე-ს და დონორი საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტების მოთხოვნების

დაცვას. ადგილობრივი ხელისუფლების ინსტიტუციონალური განვითარებისთვის ასევე მოეწყობა

კონსულტაციები და არაფორმალური ტრენინგების სერია. სსე-ს წარმომადგენლები რეგიონში

ასევე პასუხისმგებლები არიან მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამუშაოების დაგეგმვასა, და

41166_RPF_GEO_V04 Page 158 of 226


მუნიციპალურ ხელისუფლებასთან ამ საქმიანობის კოორდინაციაზე. ყველა მუნიციპალიტეტში

ჩამოყალიბდება მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალური ჯგუფი, რომელიც სსე-ს მიწის

შესყიდვისა და განსახლების კომისიას განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებაში

დაეხმარება.

პროექტის ფარგლებში მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამუშაოების ეფექტურად

შესასრულებლად სასურველია სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფის უნარ-ჩვევების განვითარება

და ადამიანური რესურსის გაზრდა. გარემოსა და სოციალური დაცვის ერთეული სსე-ში 2013 წელს

შეიქმნა. ამჟამად, ერთეულის ხელმძღვანელთან ერთად, ამ ჯგუფში სოციალური დაცვის ერთი

სპეციალისტი შედის. სოციალური მოთხოვნებისადმი პროექტის შესაბამისობის

უზრუნველსაყოფად საჭიროა სსე-ს ინსტიტუციური გაძლიერება განსახლების საქმიანობის

კუთხით. ამასთან, სსე-მ უნდა დაიქირავოს ადგილობრივი განსახლების კონსულტანტი, რომელიც

მას გასახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებაში დაეხმარება. ამგვარად, განსახლების

მართვის ჯგუფს დახმარება უნდა გაუწიოს ორმა განსახლების კონსულტანტმა - სოციალური

დაცვის კონსულტანტმა და ადგილობრივმა განსახლების კონსულტანტმა. სსე თვლის, რომ

განსახლების მართვის ჯგუფმა და განსახლების საქმიანობაში ჩართულმა კონსულტანტებმა

დამატებითი ტრენინგები უნდა გაიარონ. ამ საკითხთან დაკავშირებით უკვე მიმდინარეობს

მოლაპარაკება მსოფლიო ბანკთან. მიწის შესყიდვასა და განსახლების სამუშაოებში ჩართული

ყველა პირი, მათ შორის განსახლების მართვის ჯგუფი და მიწის შესყიდვისა და განსახლების

კომისია, რომლებიც ჩართულნი იქნებიან მუნიციპალურ და საველე დონეზე განსახორციელებელ

სამუშაოებში, გაივლის ტრენინგებს მსოფლიო ბანკის განსახლების პოლიტიკისა და განსახლების

მართვის საკითხებზე. ტრენინგი ჩატარდება მსოფლიო ბანკის პროგრამის ფარგლებში, რომელიც

განკუთვნილია იძულებითი განსახლების აღმასრულებელი უწყებების ინსტიტუციური

შესაძლებლობების განვითარებისთვის. ტრენინგი მოიცავს შემდეგ საკითხებს:

(i) მიწის შესყიდვის პრინციპები და პროცედურები (მსოფლიო ბანკის და

საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით);

(ii) პროექტის დაინტერესებული პირები;

(iii) მიწის შესყიდვისა და განსახლების პროცესში ჩართული ორგანიზაციები და მათი

როლი;

(iv) საჯარო კონსულტაციებისა და ჩართულობის პროცესი;

(v) კომპენსაციის მიღების უფლების დადგენის, საკომპენსაციო პაკეტის შემუშავების

და კომპენსაციის განაწილების მექანიზმები;

(vi) საჩივრებზე რეაგირება;

(vii) განსახლების საქმიანობის ზედამხედველობა.

41166_RPF_GEO_V04 Page 159 of 226


7. კომპენსაციის მიღების უფლების დადგენა

კომპენსაციის მიღების უფლების დადგენაზე ძირეული პასუხისმგებლობა პროექტის

განმახორციელებელ უწყებას, ანუ სსე-ს აკისრია. ადგილმონაცვლე პირთა ამ უფლების

დადგენისას სსე მჭიდროდ ითანამშრომლებს ადგილობრივ ხელისუფლებასთან, რომელიც იქნება

ადგილმონაცვლე პირების, პროექტის განმახორციელებელ უწყების (სსე-ს) და მისი აგენტების

დამაკავშირებელი საკვანძო რგოლი იქნება.

სსე-მ უნდა უზრუნველყოს შემდეგი მნიშვნელოვანი საკითხების მოგვარება:

a. ადგილმონაცვლე პირებმა კომპენსაცია იქამდე უნდა მიიღონ, ვიდრე კონტრაქტორი

სამშენებლო სამუშაოებს დაიწყებდეს მათ მიწაზე.

b. იმ შემთხვევებში, როდესაც მიწის მესაკუთრეების მოძებნა ვერ ხერხდება (ადგილზე არ

მყოფი მესაკუთრეები), ან მიწაზე რამდენიმე პირს გააჩნია პრეტენზია, მესაკუთრესთან

დაკავშირებამდე ან მის დადგენამდე ფული მიზნობრივ საგარანტიო ანგარიშზე უნდა

დაიდოს.

7.1 მიწის შესყიდვის პროცესი

საქართველოს მოქმედი კანონმდებლობის მიხედვით, ინფრასტრუქტურული პროექტების

განსახორციელებლად მიწის შესყიდვის წინაპირობა ამ მიწის სრულყოფილი რეგისტრაციია.

მსოფლიო ბანკის მიერ დაფინანსებული გადამცემი ქსელის გაძლიერების პროექტის ფარგლებში

ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ეგხ-ის მშენებლობისთვის კერძო საკუთრებაში არსებულ მიწებს

სსე შეძლებისდაგვარად მესაკუთრეებთან, მათ შორის დაურეგისტრირებელ მართლზომიერ

მფლობელებთან მოლაპარაკების გზით შეიძენს. მიწის ან/და სხვა ქონების სანაცვლოდ სსე მათ

სათანადო, სამართლიან კომპენსაციას შესთავაზებს და უზრუნველყოფს მექანიზმს, რომელიც

აღმოფხვრის მოლაპარაკებაში მონაწილე მხარეების ინფორმირებულობის დონის

ასიმეტრიულობასა და საკუთარი პირობების თავსმოხვევის რისკებს. ქონების ექსპროპრიაცია

მოხდება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როდესაც შესყიდვაზე შეთანხმება ვერ მოხერხდება.

განსახლების სამოქმედო გეგმას მოამზადებს „აჭარისწყალი საქართველო“, ან მისი კონსულტანტი.

პროექტის აღმასრულებელი სააგენტოს (სსე-ს) მიერ დაქირავებული შემფასებლების დახმარებით

იგი დაადგენს რომელ ადგილმონაცვლე პირს აქვს კომპენსაციის მიღების უფლება და რა

ოდენობის კომპენსაცია ერგება თითოეულ მათგანს. განსახლების სამოქმედო გეგმა მომზადდება

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის საფუძველზე და მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ის

მოთხოვნების გათვალისწინებით. ამას გარდა, იგი შეიმუშავებს განსახლების სამოქმედო გეგმის

განხორციელების დეტალურ პროგრამას.

სსე თითოეულ ადგილმონაცვლე პირს შესთავაზებს განსახლების სამოქმედო გეგმით

განსაზღვრულ კომპენსაციას. მოლაპარაკების წარმატებით დასრულების შემთხვევაში მიწის

რეგისტრირებულ მესაკუთრეებთან დაიდება მიწის ნასყიდობის ხელშეკრულება, ხოლო

მართლზომიერ მესაკუთრეებთან დაიდება ვალდებულებითი ხელშეკრულება. ადგილმონაცვლე

პირების საჩივრები მოგვარდება პროექტის გასაჩივრების მექანიზმით.

თუ გასაჩივრების პროცედურის განხორციელების შემდგომ ადგილმონაცვლე პირისთვის მაინც

მიუღებელი დარჩება განსახლების სამოქმედო გეგმაში მოცემული განაკვეთი, სსე შეეცდება

სასამართლოსგან ექსპროპრიაციის ნებართვა მიიღოს.

პროექტანტი მოამზადებს შესასყიდი მიწის ნაკვეთების ზუსტ რუკებს, რომლებზეც დატანილი

იქნება მათი რეგისტრაციისთვის საჭირო მონაცემები. სსე ამ რუკებს მართლზომიერ მფლობელებს

მიაწვდის. ამ რუკებს და საკუთრების დამადასტურებელ საბუთებს საკრებულოს დაამტკიცებს,

41166_RPF_GEO_V04 Page 160 of 226


საჯარო რეესტრის ტერიტორიული ოფისი კი მათ რეგისტრაციაში გაატარებს. კომპენსაცია მხლოდ

ამ პროცედურის დასრულების შემეგ გაიცემა.

7.2 სერვიტუტის ხელშეკრულება

7.3 განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების საფეხურები და პასუხისმგებლობების

განაწილება

საქართველოში არსებული გამოცდილებიდან გამომდინარე შეიძლება ითქვას, რომ განსახლების

სამოქმედო გეგმის მომზადებასა და განხორციელებას რამდენიმე თვე დასჭირდება. განსახლების

სამოქმედო გეგმის მომზადება-განხორციელების გეგმას შეითანხმებენ და დაამტკიცებენ სსე და

მსოფლიო ბანკი, მას შემდეგ რაც დაიდება დეტალური საინჟინრო პროექტი და ცნობილი გახდება

ანძების ადგილმდებარეობა. განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადებისა და განხორციელების

ძირითადი საფეხურები მოცემულია ცხრილი 7.3.1-ში.

ძირითადი ნაბიჯები განსახლების სამოქმედო გეგმისა და მიწის შესყიდვის

მომზადებისა და განხორციელებისათვის

ეტაპი მოქმედება პასუხისმგებლობა

ა) განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადება

1 პროექტის სოციალური ზემოქმედების შეფასება

განსახლების სამოქმედო გეგმის

კონსულტანტი და სსე

2 დეტალური საინჟინრო პროექტის დასრულება პროექტანტი

3

ადგილმონაცვლე პირების აღწერის კითხვარისა და

ქონების ინვენტარიზაციის ფორმების მომზადება, ამ

საქმიანობის განმახორციელებელი ჯგუფების მომზადება


კონსულტანტი

4

საქმიანობის კოორდინაცია ხელისუფლების შესაბამის

ორგანოებთან

სსე

5

დანაკარგების და მიყენებული ზიანის ჩანაცვლებითი

ღირებულების შეფასება, თითოეული ადგილმონაცვლე

პირზე/ოჯახზე გასაცემი კომპენსაციის ოდენობის

დადგენა და განსახლების სამოქმედო გეგმაში შესატანად

ამ მონაცემების კონსულტანტისთვის გადაცემა

სსე

6

მიწის ნაკვეთების საკადასტრო რუკების მოგროვება

პროექტის დერეფნისთვის



7 ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მიწის ნაკვეთების

დოკუმენტაციის შემოწმება, საკადასტრო რუკების

განახლება, ზემოქმედების დონის დადგენა და

ინვენტარიზაციის განხორციელება


კონსულტანტი/ სსე-ს განსახლების

მართვის ჯგუფი/ მიწის შესყიდვებისა და

განსახლების მუშა ჯგუფი

8 საჯარო კონსულტაციების ჩატარება სსე განსახლების მართვის

ჯგუფი/განსახლების სამოქმედო გეგმის

კონსულტანტი/ მიწის შესყიდვებისა და


9 რეგისტრირებული და არარეგისტრირებული

მართლზომიერი მესაკუთრეების დადგენა


კონსულტანტი/ სსე-ს განსახლების

მართვის ჯგუფი/ სსე-ს რეგიონალური

წარმომადგენელი

10 მოლაპარაკება ადგილმონაცვლე პირებთან განსახლების სამოქმედო გეგმის

კონსულტანტი/ სსე განსახლების მართვის

ჯგუფი/ სსე-ს რეგიონალური


11 აღწერის მონაცემების შეტანა განსახლების სამოქმედო

გეგმაში



12 განსახლების სამოქმედო გეგმის წარდგენა განსახლების სამოქმედო გეგმის

41166_RPF_GEO_V04 Page 161 of 226


დასამტკიცებლად მსოფლიო ბანკისთვის. კონსულტანტი/ სსე-ს განსახლების

მართვის ჯგუფი/მსოფლიო ბანკი

13 გამოქვეყნება განსახლების სამოქმედო გეგმის

კონსულტანტი/სსე-ს განსახლების მართვის

ჯგუფი

ბ) განსახლების სამოქმედო გეგმის (დეტალური საინჟინრო

პროექტის) დასრულება

1 დეტალური საინჟინრო პროექტის დასრულება პროექტანტი

2

ზემოქმედების შეფასება და ადგილმონაცვლე პირთა

სიის განხილვა საინჟინრო პროექტის საფუძველზე


კონსულტანტი/ სსე-ს რეგიონული

წარმომადგენელი/ სსე-ს განსახლების

მართვის ჯგუფი/მიწის შესყიდვებისა და


3

განახლებული საკომპენსაციო განაკვეთების განხილვა განსახლების სამოქმედო გეგმის





4

მართლზომიერი მესაკუთრეების რეგისტრაცია განსახლების სამოქმედო გეგმის





5

განსახლების სამოქმედო გეგმის დასრულება განსახლების სამოქმედო გეგმის


6 მსოფლიო ბანკის მიერ გეგმის დამტკიცება მსოფლიო ბანკი

7

განსახლების სამოქმედო გეგმის გამოქვეყნება:

განსახლების გეგმის და საინფორმაციო ბუკლეტების

ქართულენოვანი ვერსიების გავრცელება ზემოქმედების

ქვეშ მოხვედრილ დასახლებებში; ამ დოკუმენტების

ინგლისურენოვანი ვერსიის გამოქვეყნება მსოფლიო

ბანკის ვებ-გვერდზე

სსე-ს განსახლების მართვის

ჯგუფი/კონსულტანტი/მიწის შესყიდვისა

და განსახლების მუშა ჯგუფი/მსოფლიო

ბანკი

8 სამშენებლო ხელშეკრულების დადება მსოფლიო ბანკი/სსე

გ) განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელება

1 მშენებელი კონტრაქტორის დამტკიცება და

ხელშეკრულების ხელმოწერა


2 განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების

დეტალური გრაფიკის შემუშავება

სსე

3 ადგილმონაცვლეობის შესახებ შეტყობინებების გაგზავნა

ადგილმონაცვლე პირებისთვის

სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფი/ სსე-ს

რეგიონული წარმომადგენელი/ მიწის

შესყიდვისა და განსახლების მუშა ჯგუფი

4 მიწის კომპენსაციის თანხის გაცემა სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფი/ სსე-ს

რეგიონული წარმომადგენელი

5 სხვა სახის კომპენსაციისა და შემწეობის თანხების გაცემა სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფი/ სსე-ს

რეგიონული წარმომადგენელი

6 ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი შენობა-ნაგებობების/

დემონტაჟი/ გადატანა

სსე/კონტრაქტორი

7 განსახლების გეგმის განხორციელების შეფასება

შესაბამისობის ანგარიშების საფუძველზე

სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფი/სსე/


8 განსახლების გეგმის დამაკმაყოფილებლად

განხორციელების შემთხვევაში, სამშენებლო სამუშაოების

გაგრძელების ნებართვის გაცემა

მსოფლიო ბანკი/სსე

დ) გეგმის განხორციელების შემდგომი ამოცანები

1 განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების

დამოუკიდებელი შეფასება

მონოტორინგის დამოუკიდებელი

სამსახური, ან სოციალური დაცვის


ე) პერიოდულად/რეგულარულად განსახორციელებელი

41166_RPF_GEO_V04 Page 162 of 226


ქმედებები

1 შიდა მონიტორინგი კვარტალურად და მსოფლიო ბანკში

შესაბამისი ანგარიშების წარდგენა

სსე

2 გარე მონიტორინგი წელიწადში ორჯერ და მსოფლიო

ბანკში შესაბამისი ანგარიშების წარდგენა

მონოტორინგის დამოუკიდებელი

სამსახური, ან სოციალური დაცვის

კონსულტანტი/ზედამხედველი


3 საჩივრების განხილვა/ სასამართლო დავები საჩივრების განმხილველი კომისია /სსე/

სასამართლო

4 უწყებათშორისი კოორდინაცია და ადგილმონაცვლე

პირებთან კომუნიკაცია

სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფი/სსე/

სსე-ს რეგიონული წარმომადგენელი

41166_RPF_GEO_V04 Page 163 of 226


8. საჯარო კონსულტაციები, დაინტერესებულ მხარეთა ჩართულობა

და ინფორმაციის გასაჯაროება

პროექტთან დაკავშირებული მიწის შესყიდვის საკითხი და პროექტის მარეგულირებელი

სტანდარტები, მათ შორის მსოფლიო ბანკის OP 4.12 არანებაყოფლობითი განსახლების შესახებ,

განხილული იქნა 2013 წლის ივნის-ივლისში ჩატარებული ბსგზშ-ს სკოპინგის ანგარიშის საჯარო

განხილვების დროს. წინამდებარე განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო დოკუმენტის მომზადებისას

გათვალისწინებული იქნა ბსგზშ-ს პროცესში მიღებული მონაცემები. ბსგზშ-ს ანგარიშის საჯარო

განხილვის შემდგომი რაუნდი გაიმართება 2014 წლის მარტში და აღნიშნულ საჯარო განხილვებზე

წარმოდგენილი იქნება პროექტთან დაკავშირებული მიწის შესყიდვის ზოგადი საკითხები და

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო დოკუმენტი. განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის

ქართულ და ინგლისურენოვანი ვერსიები განთავსდება სსე-ს ვებგვერდსა და სსე-ს ოფისებში 2014

წლის მარტში. განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო დოკუმენტი ქართულენოვანი ვერსია

ხელმისაწვდომი გახდება პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ტერიტორიების

საკრებულოს და სოფლის ადმინისტრაციის ოფისებში. აღმასრულებელი სააგენტოს მიერ (ამ

შემთხვევაში ენერგეტიკის სამინისტრო) განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის

ხელმოწერის შემდეგ, მისი ინგლისურენოვანი ვერსია მსოფლიო ბანკის ვებ-გვერდზე აიტვირთება.

ელექტროგადამცემი ხაზის ზუსტი ადგილმდებარეობის განსაზღვრის შემდეგ, წინამდებარე

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო დოკუმენტის საფუძველზე მომზადდება განსახლების სამოქმედო

გეგმა. მუნიციპალიტეტების და სოფლების თვითმმართველობები ინფორმირებულნი იქნებიან

პროექტის შესახებ. მათი მხრიდან დახმარების მიღების შესაძლებლობა გათვალისწინებული

იქნება ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი საკუთრების ინვენტარიზაციის და ადგილმონაცვლე

პირების აღწერის პროცესისთვის. განსახლების სამოქმედო გეგმის დასრულებასა და მისი

პროექტის ხელმძღვანელობისთვის წარდგენამდე, ადგილმონაცვლე პირები მიიღებენ სრულ

ინფორმაციას აღწერისა და ინვენტარიზაციის შესახებ, ასევე კუთვნილი კომპენსაციების და

განსახლებასთან დაკავშირებული სხვა დახმარების შესახებ. ადგილმონაცვლე პირთა და სხვა

დაინტერესებულ მხარეთა აქტიური ჩართულობის მექანიზმები დეტალურად გაიწერება

განსახლების სამოქმედო გეგმაში, რომელსაც დაერთვება საკონსულტაციო შეხვედრების ოქმები და

მონაწილეთა სია.

მას შემდეგ, რაც სსე მოამზადებს, ხოლო მსოფლიო ბანკი დაამტკიცებს ქვეპროექტების

განსახლების სამოქმედო გეგმას, ეს დოკუმენტი სოფლის საკრებულოებში დაიდება.

კომპენსაციების/სარეაბილიტაციო თანხების გაცემის დაწყებამდე და ხელშეკრულებების

ხელმოწერამდე ყველა ადგილმონაცვლე პირს გაეგზავნება ქართულენოვანი ბროშურა

კომპენსაციის მიღების უფლებისა და საკომპენსაციო პაკეტის შესახებ. კონსულტაციები

გაგრძელდება პროექტის ყველა ფაზაზე.

41166_RPF_GEO_V04 Page 164 of 226


9. გასაჩივრების მექანიზმი

9.1 ამოცანები

გასაჩივრების მექანიზმი ადგილმონაცვლე პირებს საშუალებას მისცემს გაასაჩივრონ ნებისმიერი

გადაწყვეტილება თუ საქმიანობა, რომელიც გამოიწვევს მათი მიწის, ქონების ან შემოსავლის

წყაროს დროებით ან მუდმივად დაკარგვას, და მოითხოვონ მიყენებული ზარალის კომპენსაცია.

საჩივარზე რეაგირება მოხდება ორ საფეხურად:

1-ლი საფეხური - ადგილმონაცვლე პირის წერილობითი ან ზეპირი საჩივრის არაფორმალური

(ზეპირი) განხილვა: ამ საფეხურზე ადგილმონაცვლე პირის საჩივარი განიხილება

არაფორმალურად (ზეპირად), ხოლო განხილვის ოქმს ხელს მოაწერენ ორივე დონის კომისიის

წევრები (კომისიის შემადგენლობა აღწერილია მოცემულ თავში). იმ შემთხვევაში, როცა საჩივარი

პირველ საფეხურზე ვერ გვარდება, ადგილმონაცვლე პირმა უნდა მიიღოს ინფორმაცია საჩივრის

მოგვარების პროცედურის მეორე საფეხურის შესახებ. ადგილმონაცვლე პირებს აქვთ უფლება

პირველი საფეხურის პროცედურების გავლის გარეშე ისარგებლონ მეორე საფეხურით

გათვალისწინებული პროცედურებით.

მე-2 საფეხური - ადგილმონაცვლე პირის საჩივრის განხილვა: გასაჩივრების მექანიზმის მეორე

საფეხურისთვის სსე-მ საჩივრებზე რეაგირების კომისია უნდა ჩამოაყალიბოს. საჩივრებზე

რეაგირების კომისია განიხილავს ადგილმონაცვლე პირის იმ წერილობით საჩივარს, რომელიც არ

დაკმაყოფილდა პირველ საფეხურზე. მეორე საფეხურზე საჩივრებზე რეაგირების კომისია

ადგილმონაცვლე პირის საჩივარს განიხილავს საქართველოს ადმინისტრაციული კოდექსის

შესაბამისად. განსახლების პოლიტიკის მოცემული ჩარჩო-დოკუმენტი განსაზღვრავს საჩივრებზე

რეაგირების კომისიის შექმნის პროცედურასა და მის შემადგენლობას. საჩივრებზე რეაგირების

კომისიის შექმნაზე პასუხისმგებლობა ეკისრება სსე-ს გარემოს დაცვისა და განსახლების

ერთეულს.

გასაჩივრების მექანიზმის პირველი საფეხურის პროცედურები დავების გადაწყვეტის

არაფორმალურ ხერხს წარმოადგენს, რომელიც ადგილმონაცვლე პირსა და პროექტის

განმახორციელებელ ჯგუფს აძლევს საშუალებას არაფორმალურად და საქმის გაუჭიანურებლად

მოაგვარონ ყოველგვარი უთანხმოება. საერთაშორისო გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ საჩივრებზე

რეაგირების მსგავსი მექანიზმის საშუალებით შესაძლებელია საჩივრების დიდი ნაწილის

მოგვარება ფორმალური პროცედურების, ანუ ადმინისტრაციული კოდექსით გათვალისწინებული

პროცედურების და სასამართლოს გარეშე. ეს მექანიზმი იძლევა პროექტის შეუფერხებლად

განხორციელებისა და საჩივრის დროულად დაკმაყოფილების საშუალებას. იმ შემთხვევაში, თუ

ადგილმონაცვლე პირის დაკმაყოფილება პირველ საფეხურზე ვერ მოხერხდა, გასაჩივრების

მექანიზმი მას ეხმარება მეორე საფეხურის პროცედურისთვის წერილობითი საჩივრის

მომზადებაში (მოსარჩელე ინფორმირებული უნდა იყოს მისი უფლებებისა და მოვალეობების,

საჩივრის ფორმატის და მისი წარდგენის პროცედურებისა და წესების შესახებ).

გასაჩივრების მექანიზმით უნდა მოხდეს მიწისა და სხვა საკუთრების შესყიდვასთან

დაკავშირებული საკითხების (მაგ., კომპენსაციის ოდენობა, ნარჩენი მიწის ნაკვეთის

გამოსადეგობა, მისასვლელი გზების გაუქმება და სხვა), ასევე სამშენებლო სამუშაოებით

გამოწვეული ზიანის (მაგ., კონტრაქტორის მიერ მიწის დროებით ან მუდმივად დაკავება)

განხილვა. შესაბამისად, გასაჩივრების მექანიზმი უნდა ამოქმედდეს ადგილმონაცვლე პირებთან

მოლაპარკების ეტაპზე და უნდა ფუნქციონირებდეს მშენებლობის დასრულებამდე.

განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადებისას გამართული საკონსულტაციო შეხვედრებისა და

მოლაპარაკებების დროს, ადგილმონაცვლე პირებმა გასაჩივრების მექანიზმის, მისი ფუნქციების,

პროცედურების და საკონტაქტო პირების შესახებ სრული ინფორმაცია უნდა მიიღონ როგორც

სიტყვიერად, ასევე საინფორმაციო ბროშურის საშუალებით. აქცენტი უნდა გაკეთდეს იმაზეც, რომ

საჩივრის დაკმაყოფილება პირველივე საფეხურზე მოხდეს და მეორე საფეხურის პროცედურების

41166_RPF_GEO_V04 Page 165 of 226


განხორციელება არ გახდეს საჭირო. ამ მიზნის მისაღწევად საჭიროა განსახლების სამოქმედო

გეგმის სათანადოდ შემუშავება და მისი მომზადების პროცესში ადგილმონაცვლე პირების

აქტიური ჩართულობა, ასევე ეფექტური კონსულტაციების გამართვა ადგილობრივ

მოსახლეობასთან, სსე-სა და ადგილობრივ ხელისუფლებთან.

9.2 საჩივრებზე რეაგირების კომისიის ჩამოყალიბება

საჩივრებზე რეაგირების კომისია წარმოადგენს გასაჩივრების პირველი საფეხურის არაფორმალურ

მექანიზმს. ეს არაფორმალური ერთეული შეიქმნება ყველა სოფლის გამგეობასთან. საჩივრებზე

რეაგირების კომისიაში უნდა შევიდეს მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალური

ჯგუფისა და ადგილობრივი მოსახლეობის წარმომადგენლები. საჩივრებზე რეაგირების კომისიის

ჩამოყალიბებას კოორდინაცია უნდა გაუწიოს მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალურ

ჯგუფში შემავალმა სსე-ს წარმომადგენელმა, რომელიც პასუხისმგებელი იქნება საჩივრებზე

რეაგირების კომისიის საქმიანობის კოორდინაციასა და შეხვედრების ორგანიზებაზე. საჩივრებზე

რეაგირების კომისიაში უნდა შევიდეს სოფლის რწმუნებული ან მისი წარმომადგენელი,

ადგილმონაცვლე პირების წარმომადგენელი (მათ შორის ქალები) და ადგილობრივი

არასამთავრობო ორგანიზაციები, რათა გაჟღერდეს მათი მოსაზრებები და უზრუნველყოფილი

იყოს მათი ჩართულობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში. თუ საჩივრებზე რეაგირების

კომისია ვერ ახერხებს საჩივრის დაკმაყოფილებას, მაშინ საკითხის მოსაგვარებლად შესაძლებელი

იქნება მეორე საფეხურის პროცედურის გამოყენება.

საჩივრებზე რეაგირების კომისიები შეიქმნება სოფლის გამგეობაში, რეგიონული განვითარებისა

და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს და ენერგეტიკის სამინისტროს დავალებით. ეს იქნება ექვს

წევრიანი კომისიები, წარმოდგენილი შემდეგი შემადგენლობით:

(i) სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფის წევრი : კრების მომწვევი

(ii) მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალური ჯგუფის


: წევრი-მდივანი

(iii) სოფლის გამგებელი : წევრი

(iv) ადგილმონაცვლე პირების წარმომადგენელი : წევრი

(v) ადგილმონაცვლე ქალთა წარმომადგენელი წევრი

(vi) ადგილობრივი არასამთავრობო ორგანიზაციის


: წევრი

(vii) ზედამხედველი კონსულტანტის მიწის შესყიდვისა და

განსახლების სპეციალისტი

: წევრი

საჩივრის მეორე საფეხურზე განსახილველად სსე-ს თავმჯდომარის განკარგულებით შეიქმნება

არანაკლებ 3 წევრისგან შემდგარი კომისია. ამავე ბრძანებით განისაზღვრება ამ კომისიაში

ადგილობრივი ხელისუფლების, არასამთავრობო ორგანიზაციების, აუდიტორების,

ადგილმონაცვლე პირების შეყვანის საჭიროება.

9.3 საჩივრების მოგვარების პროცესი

1-ლი საფეხური – ადგილმონაცვლე პირებს თავიანთ პრობლემებსა და საჩივრებთან

დაკავშირებით ნებისმიერ დროს უნდა შეეძლოთ დაკავშირება საჩივრებზე რეაგირების კომისიის

მდივანსა და მიწის შესყიდვისა და განსახლების მუნიციპალურ ჯგუფთან. ადგილმონაცვლე

პირებმა უნდა იმ პირის საკონტაქტო ინფორმაცია, რომელთანაც წარადგინეს საჩივარი.

კონტრაქტორი, რწმუნებული და საკრებულოს წევრები გაფრთხილებულნი იქნებიან, რომ

ადგილმონაცვლე პირების საჩივარი დაუყოვნებლივ მიაწოდონ საჩივრებზე რეაგირების კომისიის

საკონტაქტო პირს (კოორდინატორი და მდივანი), რომელიც მომჩივან ადგილმონაცვლე პირთან

ერთად მოაწყობს საჩივრის არაფორმალურ განხილვას. იმ შემთხვევაში, თუ ადგილმონაცვლე

პირის საჩივარი ვერ დაკმაყოფილება, საჩივრებზე რეაგირების კომისია მას სათანადო უწყებაში

41166_RPF_GEO_V04 Page 166 of 226


(ანუ სსე-ში) ოფიციალური საჩივრის წარდგენაში დაეხმარება. სსე-ს სათაო ოფისში ბაზირებული

განსახლების მართვის ჯგუფი აწარმოებს საჩივრების აღრიცხვას, რაც საჭიროა საკუთარი

პროცედურების და მსოფლიო ბანკის რეგულარული ზედამხედველობის განხორციელების

უზრუნველსაყოფად. ადგილმონაცვლე პირების საჩივრები განხილული იქნება Error! Reference

source not found.-ში აღწერილი პროცედურის მიხედვით. Error! Reference source not found.

საჩივრების მოგვარების პროცესი

საფეხური მოქმედების დონე პროცესი

საფეხური 1 მოლაპარაკება


პირებთან

საჩივრებზე რეაგირების კომისია არაფორმალურად

განიხილავს საჩივარს და დავის მოსაგვარებლად

ყველა აუცილებელ ღონისძიებას განახორციელებს.

საფეხური 2 საჩივრის განხილვა

საჩივრებზე

რეაგირების

კომისიის მიერ

თუ საჩივარი მოლაპარაკებით ვერ მოგვარდა, მაშინ

საჩივრებზე რეაგირების კომისია ადგილმონაცვლე

პირებს დაეხმარება საჩივრებზე რეაგირების კომისიაში

ოფიციალური საჩივრის წარდგენაში.

მომჩივანმა საჩივარი საჩივრებზე რეაგირების

კომისიაში მოლაპარაკების დასრულებიდან 1 კვირის

ვადაში უნდა შეიტანოს. მომჩივანმა მისი

პრეტენზიების დამასაბუთებელ დოკუმენტები უნდა

წარმოადგინოს. საჩივრებზე რეაგირების კომისიის

მდივანი განიხილავს საჩივარს და საჩივრებზე

რეაგირების კომისიისთვის მოამზადებს საქმის

მასალებს. საჩივრებზე რეაგირების კომისია საქმის

ოფიციალურ მოსმენას გამართავს მდივნის მიერ

დანიშნულ დროს, რომელიც შეთანხმებული იქნება

კომისიის კრების მომწვევ წევრსა და მომჩივან პირთან.

მოსმენა გაიმართება გამგეობაში და მოსმენის დღეს

დაზარალებული პირი საჩივრებზე რეაგირების

კომისიის წინაშე წარდგება. კომისიის მდივანი ჩაიწერს

და ოქმში შეიტანს მომჩივანის ჩვენებას.

საჩივრების მოგვარების პროცესის მე-2 საფეხურზე

საბოლოო გადაწყვეტილება საჩივრებზე რეაგირების

კომისიის წევრთა უმრავლესობით მიიღება.

გადაწვეტილებას გამოსცემს კომისიის კრების

მომწვევი წევრი და მას ხელს აწერენ კომისიის სხვა

წევრებიც. საქმის მასალები შესაბამისად ახლდება და

გადაწყვეტილება ეცნობება მომჩივანს.


სსე-ს მიერ

თუ დაზარალებული უკმაყოფილო დარჩება

საჩივრებზე რეაგირების კომისიის გადაწყვეტილებით,

მას შეეძლება საჩივარი სსე-ს სათაო ოფისში შეიტანოს.

სსე-მ საჩივარი საქართველოს ადმინისტრაციული

კოდექსით დადგენილი წესით უნდა განიხილოს.

საჩივრებზე რეაგირების კომისია მომჩივანს

ოფიციალური საჩივრის წარდგენაში უნდა დაეხმაროს

(მომჩივანს უნდა გააცნონ თავის უფლება-

მოვალეობები, გასაჩივრების წესები და პროცედურები,

საჩივრის წარდგენის ფორმა და სხვა). მომჩივანი

41166_RPF_GEO_V04 Page 167 of 226


საფეხური მოქმედების დონე პროცესი

ინფორმირებული უნდა იქნას მიღებული

გადაწყვეტილების შესახებ.


სასამართლოში

თუ მომჩივანი სსე-ს გადაწყვეტილებას არ

დაეთანხმება, მას შეუძლია საჩივარი რაიონულ

სასამართლოში წარადგინოს.

დაზარალებული პირის საჩივარი შეიძლება

დაკავშირებული იყოს არა მხოლოდ კომპენსაციის

ზომასთან, არამედ სხვა ნებისმიერ საკითხთან,

როგორიცაა კონტრაქტორის მიერ მისი კუთვნილი

მიწის დაკავება მისი თანხმობის გარეშე, მისი

საკუთრების დაზიანება ან განადგურება, მიწის/

აქტივების მოხმარების შეზღუდვა და სხვა.

სურათი 9.3.2 საჩივრების მოგვარების და შესყიდვის პროცესი

ადგილმონაცვლე პირი

მოლაპარაკება

მიწის შესყიდვებისა და

განსახლების ჯგუფი/

ადგილმონაცვლე პირი

ხელმოწერილი

ხელშეკრულება

საკომპენსაციო თანხის

გადახდა

მიწა გადაეცა სსე-ს

ქონება დარეგისტრირდა

სსე-ს სახელზე

რაიონული სასამართლო

წარმატებული


გადაწყვეტილი

საჩივარი

წარუმატებელი


მოუგვარებელი


მოუგვარებელი


ექსპროპრიაციაა

საჩივრის განხილვა

საჩივრებზე რეაგირების

კომისიაში

საჩივრის მოგვარების მუშა

ჯგუფი

41166_RPF_GEO_V04 Page 168 of 226


10. მონიტორინგი და ანგარიშგება

განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების მთავარი მიზანია პროექტის გამო

ადგილმონაცვლე პირების სოციალური პირობების და საარსებო საშუალებების გაუმჯობესება, ან

პროექტის განხორციელებამდე არსებულ მდგომარეობამდე აღდგენა მაინც. განსახლებისთვის

გამოყოფილი რესურსების გამოყენებით ეს მიზანი გონივრულ ვადებში უნდა იქნას მიღწეული.

მიზნის მისაღწევად დაიგეგმა განსახლების სამოქმედო გეგმის განახლების, განხორციელების და

ადგილმონაცვლე პირებისთვის განკუთვნილი ინსტიტუციური და ფინანსური დახმარების

მონიტორინგი, რაც პროექტის განხორციელებისა და მენეჯმენტის განუყოფელ ნაწილს

წარმოადგენს. სსე-ს გარემოს დაცვის და განსახლების ერთეული, განსახლების მართვის ჯგუფის

მეშვეობით, განახორციელებს მიწის შესყიდვისა და განსახლების საქმიანობის შეფასებისა და

მონიტორინგის პარამეტრებს დროულ მონიტორინგს. მონიტორინგისა და შეფასების მიზანია

უკუკავშირის უზრუნველყოფა ყველა დაინტერესებულ პირთან, განსახლების სამოქმედო გეგმის

დროული და თანმიმდევრული განხორციელება, და პრობლემების გამოვლენა ადრეულ

საფეხურზე, რათა დროულად მოხდეს საქმიანობის კორექტირება.

მონიტორინგის ამოცანებია: (i) ადგილმონაცვლე პირების საცხოვრებელი პირობების აღდგენის ან

გაუმჯობესების უზრუნველყოფა; (ii) საქმიანობის განხორციელება გრაფიკის მიხედვით; (iii)

საკომპენსაციო და სარეაბილიტაციო ზომების საკმარისობის შეფასება; (iv) არსებული ან შესაძლო

პრობლემების გამოვლენა; და (v) პრობლემების აღმოსაფხვრელი მეთოდების სწრაფად

განსაზღვრა.

პროექტის განსახლების სამოქმედო გეგმის მონიტორინგი ორ დონეზე განხორციელდება. სსე-ს

განსახლების მართვის ჯგუფის ხელმძღვანელი რეგულარულად განახორციელებს შიდა

მონიტორინგს, რომელშიც თავის წვლილს მიწის შესყიდვისა და განსახლების ჯგუფი შეიტანს.

განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებაში სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფს

დახმარებას გაუწევს განსახლების ადგილობრივი კონსულტანტი, რომელიც პასუხისმგებელი

იქნება შიდა მონიტორინგზე. განსახლების ადგილობრივი კონსულტანტი ადგილმონაცვლეობით

გამოწვეული ზემოქმედების ზედამხედველობას და მონიტორინგს განახორციელებს სამშენებლო

სამუშაოების ეტაპზეც. გარე მონიტორინგს უზრუნველყოფს სსე, რომელიც ამ მიზნით

დაიქირავებს მონიტორინგის დამოუკიდებელ სამსახურს, ან სოციალური დაცვის კონსულტანტს.

10.1 შიდა მონიტორინგი

სსე-ს განსახლების მართვის ჯგუფი, თავად ან ადგილობრივი განსახლების კონსულტანტის

მეშვეობით, რეგულარულად განხორციელებს განსახლების სამოქმედო გეგმით

გათვალისწინებული საქმიანობის შიდა მონიტორინგს. შიდა მონიტორინგის პარამეტრებად

აღებული იქნება განსახლების პროცესთან, უშუალო შედეგებთან და ზემოქმედებასთან

დაკავშირებული მაჩვენებლები. ინფორმაცია შეგროვდება რეგიონულ დონეზე. სსე-ს

ყოველკვირეულად წარედგინება ანგარიში განსახლების სამოქმედო გეგმის საქმიანობის და

შედეგების შესახებ. საჭიროების შემთხვევაში მოხდება სამუშაო პროგრამის კორექტირება. შიდა

მონიტორინგი მოიცავს შემდეგ საკითხებს:

(i) საინფორმაციო კამპანია და კონსულტაციები ადგილმონაცვლე პირებთან;

(ii) მიწის შესყიდვას და მიწის კომპენსაციების გაცემა;

(iii) ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი შენობა-ნაგებობებისა და სხვა უძრავი ქონების

კომპენსაცია;

(iv) ადგილმონაცვლე პირების განსახლება;

(v) დაკარგული შემოსავლის კომპენსაცია;

41166_RPF_GEO_V04 Page 169 of 226


(vi) სანაცვლო მიწის ნაკვეთების არჩევა და განაწილება (კომპენსაციის ამ მეთოდის შერჩევის

შემთხვევაში);

(vii) შემოსავლების აღსადგენი ზომები.

ამ ინფორმაციას შეაგროვებს სსე-ს გარემოს და სოციალური დაცვის ერთეული, რომელიც

პასუხისმგებელია განსახლების საქმიანობის მიმდინარე მონიტორინგზე. ეს ერთეული

მონიტორინგს განახორციელებს შემდეგი ინსტრუმენტების გამოყენებით:

a) ადგილმონაცვლე პირთა აღწერის ინფორმაციის გადამოწმება;

b) კონსულტაციები ადგილმონაცვლე პირებთან და მათი არაფორმალური გამოკითხვა;

c) კონკრეტული შემთხვევების სიღრმისეული შესწავლა;

d) ადგილმონაცვლე პირების შერჩევითი შესწავლა;

e) საკვანძო ინფორმატორების გამოკითხვა;

f) საჯარო შეხვედრები მოსახლეობასთან.

ყოველთვიური ანგარიშების საფუძველზე კვარტალში ერთხელ ან წელიწადში ორჯერ მსოფლიო

ბანკისთვის მომზადდება მონიტორინგის ანგარიში (ეს პროცედურა ექვემდებარება შეთანხმებას

და დაერთვება განსახლების სამოქმედო გეგმას). შიდა მონიტორინგის ანგარიშებში

წარმოდგენილი იქნება შემდეგი ინფორმაცია: (i) მოცემული თარიღისთვის შესრულებულ

სამუშაოს, (ii) საანგარიშო პერიოდში შესრულებული და შეუსრულებელ ამოცანები, (iii)

გამოვლენილი პრობლემები, და (iv) შემოთავაზებული მაკორექტირებელი ღონისძიებები. შიდა

მონიტორინგის ანგარიშს მოამზადებს განსახლების მართვის ჯგუფში შემავალი განსახლების

სპეციალისტი.

10.2 გარე მონიტორინგი

გარე მონიტორინგს განხორციელებს სსე-ს მიერ დაქირავებული სოციალური დაცვის

კონსულტანტი. სოციალური დაცვის კონსულტანტი განსახლების სამოქმედო გეგმით

გათვალისწინებული საქმიანობის მონიტორინგს განახორციელებს ეგხ-ს ყველა იმ მონაკვეთზე,

სადაც საჭირო იქნება მიწის შესყიდვა/განსახლება. მონიტორინგი შეეხება შემდეგ საკითხებს: (i)

განსახლების სამოქმედო გეგმისა და საინფორმაციო ბროშურის გამოქვეყნება; (ii) სსე-ს მიერ

განხორციელებული საკომპენსაციო ღონისძიებები და მათი შესაბამისობა განსახლების სამოქმედო

გეგმასთან; (iii) საკომპენსაციო თანხები; (iv) რამდენად სრულად მიიღეს ადგილმონაცვლე პირებმა

კომპენსაცია და რამდენად შეესაბამება მათთვის გადაცემული თანხები განსახლების სამოქმედო

გეგმით და მათთან დადებული ხელშეკრულებებით დადგენილ თანხას; (v) რამდენად კმაყოფილნი

არიან ადგილმონაცვლე პირები საინფორმაციო კამპანიით და მათთვის შეთავაზებული

საკომპენსაციო/სარეაბილიტაციო პაკეტით; (vi) მართლზომიერი მფლობელების რეგისტრაციის

პროცესი და მისი ეფექტურობა; (vii) შემოსული საჩივრები; (viii) ადგილმონაცვლე პირების

კმაყოფილების დონის შესწავლა, რისთვისაც გამოკითხული უნდა იქნას ადგილმონაცვლე პირთა

20%. განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელებისთანავე სოციალური დაცვის კონსულტანტი

მოამზადებს შესაბამისობის ანგარიშს, რომელიც წარმოდგენილი იქნება შემდეგი საკითხები:

(i) კომპენსაციების გაცემის მეთოდების შეფასება განსახლების სამოქმედო გეგმასთან

მიმართებაში;

(ii) მიიღო თუ არა ყველა ადგილმონაცვლე პირმა განსახლების სამოქმედო გეგმით

გათვალისწინებული კომპენსაცია;

(iii) რამდენად ზუსტად განხორციელდა ადგილმონაცვლე პირების აღწერა და მათი ქონების

ინვენტარიზაცია;

(iv) მიწის/უძრავი ქონების რეგისტრაციის პროცესის ეფექტურობა და სისრულე;

41166_RPF_GEO_V04 Page 170 of 226


(v) შემოსული საჩივრები და მიღებული გადაწყვეტილებები;

(vi) მნიშვნელოვანი ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი და მოწყვლადი ადგილმონაცვლე

პირების რეაბილიტაციის პროგრამის შეფასება;

(vii) ადგილმონაცვლე პირების კმაყოფილების დონის შეფასება;

(viii) სამომავლო პროექტებში გასათვალისწინებელი საკითხები;

(ix) განსახლების სამოქმედო გეგმის საქმიანობის საერთო შეფასება და მსოფლიო

ბანკისთვის რეკომენდაციის მიცემა სამშენებლო საქმიანობის დაწყების უფლების

გაცემასთან დაკავშირებით.

სოციალური დაცვის კონსულტანტი მჭიდროდ ითანამშრომლებს სსე-სთან. იგი განახორციელებს

როგორც კამერალურ, ასევე საველე საქმიანობას. ადგილმონაცვლე პირთა კმაყოფილების დონის

შესასწავლად და საკომპენსაციო თანხების შესაფასებლად იგი დაიქირავებს საჭირო რაოდენობის

დამხმარეებს. კონსულტანტზე დაკისრებული მონიტორინგის საქმიანობა დაიწყება მთავრობის

მიერ განსახლების სამოქმედო გეგმის დამტკიცებისთანავე და გაგრძელდება განსახლების

სამოქმედო გეგმის საქმიანობის დასრულებამდე. მსოფლიო ბანკის პოლიტიკის მიხედვით,

ელექტროგამანაწილებელი ქსელის გაძლიერების პროექტი დასრულებულად არ ჩაითვლება,

ვიდრე განსახლების სამოქმედო გეგმით განსაზღვრული ამოცანები არ შესრულდება.

41166_RPF_GEO_V04 Page 171 of 226


11. განსახლების ბიუჯეტი და დაფინანსების წყარო

განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადებისა და განხორციელების ხარჯები, მათ შორის

საკომპენსაციო თანხები და მიწის შესყიდვისა და განსახლების საქმიანობის ადმინისტრირების

ხარჯები, გათვალისწინებული იქნება პროექტის ბიუჯეტში და ანაზღაურდება საქართველოს

მთავრობის, კერძოდ კი სსე-ს მიერ.

ფინანსთა სამინისტრო სსე-ს გამოუყოფს განსახლების განსახორციელებლად საჭირო სახსრებს.

მსოფლიო ბანკი პასუხისმგებელია განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის/ განსახლების

სამოქმედო გეგმის განხილვასა და დამტკიცებაზე, ასევე საქართველოს მთავრობისა და სსე-ს

მხარდაჭერაზე. მსოფლიო ბანკი, პროექტის განმახორციელებელი უწყების (სსე-ს) მეშვეობით,

გადახედავს საკუთრების ინვენტარიზაციის შედეგებს, განფასებას, შეთავაზებულ საკომპენსაციო

პაკეტებსა და განსახლების საერთო ბიუჯეტს. მსოფლიო ბანკმა შესაძლოა სსე-ს განსახლების

ბიუჯეტში გაუთვალისწინებელი ხარჯების შეტანა მოსთხოვოს.

შეფასების პროცესში ადგილობრივი ხელისუფლების ჩართვა მათ ამ საქმიანობის განხორციელების

გამოცდილებას შესძენს. მსოფლიო ბანკის სახელმძღვანელო მითითებებისა და საოპერაცო

პოლიტიკა 4.12-ის პრინციპების და შეფასების მეთოდების პროექტის საქმიანობაში

გათვალიწინების მიზნით, შეფასების ჯგუფებში შეყვანილი იქნება მოწვეული შემფასებლები და

დამხმარე ექსპერტები; ამასთან, შეფასების ჯგუფში შემავალი ხელისუფლების

წარმომადგენლებიცა და მოწვეული ექსპერტებიც გაივლიან სათანადო ტრენინგს.

განსახლების სამოქმედო გეგმაში მოცემული იქნება ბიუჯეტის ნაწილი, რომელშიც ნაჩვენები

იქნება (i) ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ყველა ტიპის ობიექტის და ყველა სახის შემწეობის

ერთეული განაკვეთი (ii) ერთეული საკომპენსაციო განაკვეთების დასათვლელად გამოყენებული

მეთოდოლოგია, და (iii) ჯამური ბიუჯეტი, სადაც შეტანილი იქნება ყველა საკომპენსაციო თანხა

და ასევე ადმინისტრაციული და გაუთვალისწინებელი ხარჯები. განსახლების სამოქმედო გეგმისა

და შესაბამისი კვლევების მომზადების ხარჯებს გამოყოფს „აჭარისწყალი საქართველო“, რაც სსე-

სთან შეთანხმებით მოხდება.

სსე, როგორც პროექტის მესაკუთრე, პასუხისმგებელია განსახლების სამოქმედო გეგმების

განსახორციელებლად საჭირო თანხების დროულად გამოყოფაზე. ეს თანხები წელიწადში ორჯერ

გამოიყოფა, განსახლების სამოქმედო გეგმების ბიუჯეტის გათვალისწინებით. კომპენსაციისა და

რეაბილიტაციისთვის საჭირო თანხებს სსე პირდაპირ ადგილმონაცვლე პირებს გადასცემს.

41166_RPF_GEO_V04 Page 172 of 226


დანართები

41166_RPF_GEO_V04 Page 173 of 226


დანართი 1 ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი პირების

სოციალურ-ეკონომიკური კვლევის კითხვარი

კითხვარი №

ზოგადი მონაცემები

1.1 საპროექტო დერეფნის მონაკვეთი

1.2 მისამართი

1.2.1 სოფელი/ქალაქი

1.2.2 ტერიტორიული ერთეული

1.2.3 მუნიციპალიტეტი

ინფორმაცია შინამეურნეობის შესახებ

2.1. შინამეურნეობის უფროსის სქესი 1. მამაკაცი, 2. ქალი

2.2. შინამეურნეობის უფროსის ასაკი

2.3. ეთნიკური კუთვნილება 1. ქართველი, 2. სომეხი, 3. აზერბაიჯანელი, 4. რუსი

5. სხვა.

2.4. რელიგიური კუთვნილება 1. მართლმადიდებელი ქრისტიანი, 2. კათოლიკე

ქრისტიანი, 3. გრიგორიანელი, 4. მუსულმანი, 5. სხვა

2.4. ოჯახის წევრები

ასაკობრივი კატეგორია მამაკაცი ქალი სულ

ბავშვები (15 წლამდე)

უფროსები (15 -დან 65-მდე)

ხანდაზმულები (65 წელს ზემოთ)

სულ

3. განათლება

სკოლამდელი დაწყებითი საშუალო უმაღლესი გაუნათლებელი სულ

მამაკაცი

ქალი

სულ

4. ოჯახის ეკონომიკური საქმიანობა

4.1. ოჯახის წევრების ძირითადი ეკონომიკური საქმიანობა

საქმიანობის ტიპი 1. კი, 2. არა

სოფლის მეურნეობა

სხვის ფერმაში მუშაობა

მცირე მეწარმეობა

სამთავრობო სამსახური

ბიზნესი და ვაჭრობა

საათობრივი ანაზღაურება

სხვა

41166_RPF_GEO_V04 Page 174 of 226


15 წელზე უფროსი ოჯახის წევრების ეკონომიკური საქმიანობა

ეკონომიკურად

არააქტიური დასაქმებული

თვითდასაქმე

ბული უმუშევარი სულ

მამაკაცი

ქალი

სულ

5. მიწის საკუთრება

5.1. სასოფლო-სამეურნეო მიწა (ჰა) [1 ჰექტარი = 10,000 კვ.მ. ტელ.]

სახნავ-სათესი მრავალწლიანი ნარგავები სათიბი/

საძოვარი

სულ

სარწყავი ურწყავი ხეხილის ბაღი პლანტაცია (ვენახი,

თხილი, ჩაი)

5.2. არა სასოფლო-სამეურნეო მიწა (ჰა)

საკარმიდამო კომერციული სხვა სულ

მიწის ნაკვეთის სავარაუდო ფასი ( ლარი/100 კვ.მ)

სოფლის მეურნეობის კარმიდამო კომერციული სხვა

სარწყავი ურწყავი სათიბი/საძოვარი

6. მოსავალი

მოსავალი მიწის ნაკვეთი (ჰა) სულ მოსავალი

(ტონა)

მთლიანი შემოსავალი

(ლარი)

მარცვლეული

პარკოსნები

ბოსტნეული

ხილი

თხილი / კივი / ჩაი

ციტრუსი

თივა / ბალახი / ჩალა

სხვა

სულ

7. ოჯახის საერთო შემოსავალი

წყარო თვიური

შემოსავალი (ლარი)

წლიური

შემოსავალი (ლარი)

ანაზღაურებად დასაქმება

სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტის გაყიდვით

მიღებული შემოსავალი

საკუთარი ბიზნესი, სოფლის მეურნეობის გარდა

საკუთრების იჯარის შემოსავალი

პენსია/სხვა სოციალური დახმარებები

დახმარება საზღვარგარეთიდან (ოჯახი /

მეგობრები)

ადგილობრივი დახმარება (ოჯახი / მეგობრები)

სხვა

სულ

41166_RPF_GEO_V04 Page 175 of 226


8. ხარჯები

აღნიშნეთ თქვენი ხარჯები

საგანი / წყარო ხარჯები(ლარი)

თვიური წლიური

კვება / სასმელები / თამბაქო

ტანსაცმელი / ფეხსაცმელი

საყოფაცხოვრებო ნივთები

ჯანმრთელობა

განათლება

კომუნიკაცია

ელექტრობა

ტრანსპორტი

საწვავი (გათბობისა და საკვების მომზადებისთვის )

დასვენება და კულტურა

სოფლის მეურნეობასთან დაკავშირებული ხარჯები (თესლი,

საწვავი, ქიმიურ ნივთიერები, დაქირავებული მუშები და სხვა)

სხვა

9. სხვა აქტივები

რას ფლობთ ქვემოთ მოყვანილი სიიდან?

სახელი 1. კი 2. არა რაოდენობა

რადიო

ველოსიპედი

ტელევიზორი

გაზქურა

კომპიუტერი

მაცივარი

სარეცხი მანქანა

მოტოციკლეტი

მანქანა

კონდიციონერი

გემი / ნავი

მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვი (ძროხა, ხარი, კამეჩი)

ცხვრები / თხები

ღორები

შინაური ფრინველი

ცხენი / ჯორი / სახედარი (საპალნე პირუტყვი)

სხვა (გთხოვთ დააკონკრეტოთ)

10. ინფორმაცია შენობებსა და ნაგებობებზე

10.1. გთხოვთ დაასახელოთ თქვენს საკუთრებაში მყოფი შენობები და ნაგებობები

№

შენობის

ფუნქციონალური

დატვირთვა

შენობის

ასაკი

(წლები)

სართულებ

ის

რაოდენობ

ა

ორთოგონა

ლური

პროექციის

ფართობი

(კვ.მ.)

ნაგებობის ტიპი

1. ხე, 2. აგური/ქვა,

3. ცემენტი, 4. სხვა

შენობის ტიპი

1. დროებითი,

2. ნახევრად

დროებითი

3. მუდმივი

საბაზრო

ფასი

(ლარი)

1. საცხოვრებელი

2. კომერციული

3 სხვა (გთხოვთ

დააკონკრეტოთ)

41166_RPF_GEO_V04 Page 176 of 226


10.2. აქვს თუ არა თქვენს სახლს ელექტრომომარაგება? 1. კი, 2. არა

10.3. რამდენი ოთახია თქვენს სახლში?

10.4. მიეწოდება თუ არა თქვენს სახლს ბუნებრივი აირი? 1. კი,, 2. არა

10.5. სასმელი წყლის წყარო: 1მუნიციპალური მილები, 2. სოფლის წყარო, 3. ჭა,

4. არხი 5. სხვა

10.6. ტუალეტის ტიპი: 1. ჩასარეცხი ტუალეტი 2. ჩეჩმა

10.7. საწვავი გათბობისთვის: (1. ელექტრობა, 2. შეშა, 3. გაზი, 4.

დიზელი/ნავთი, 5. სხვა)

11. სიღარიბის აღქმა

11.1 როგორ შეაფასებდით თქვენი ოჯახის ცხოვრების სტანდარტებს?

აღწერა 1. კი 2. არა

1- არარეგულარული შემოსავალი

2- არასაკმარისი კვება

3- გათბობის ნაკლებობა

4- არასაკმარისი სახსრები ბავშვების განათლებისთვის

5- არასაკმარისი ფული ტანსაცმლისთვის

6- სხვა (გთხოვთ მიუთითოთ)

12. დამოკიდებულება პროექტთან

12.1. როგორია თქვენი დამოკიდებულება პროექტისადმი?

1. ძალიან უარყოფითი, 2. უარყოფითი, 3. არც უარყოფითი არც დადებითი, 4.დადებითი, 5.

ძალიან დადებითი, 6. ვერ აკონკრეტებს

12.2. თქვენი აზრით, რა ზემოქმედება ექნება პროექტს თქვენს

მუნიციპალიტეტებში სოციალურ-ეკონომიკურ საქმიანობაზე?

1. ძალიან უარყოფითი, 2. უარყოფითი, 3. არც უარყოფითი არც დადებითი, 4.დადებითი, 5.

ძალიან დადებითი, 6. ვერ აკონკრეტებს

13. გთხოვთ ჩამოთვალოთ ყველაზე მნიშვნელოვანი კულტურული და ძეგლები თქვენი

სოფლის/თემის ტერიტორიაზე

14. გთხოვთ ჩამოთვალოთ ყველაზე მნიშვნელოვანი საზოგადო ინფრასტრუქტურა თვენი

სოფლის/თემის ტერიტორიაზე

41166_RPF_GEO_V04 Page 177 of 226


15. სპეციალური სტატუსი

თქვენი შინამეურნეობის რამდენ წევრია ჩამოთვლილთაგან რომელიმე სტატუსის მატარებელი?

აღწერა რიცხვი

1- პენსიონერი

2- შეზღუდული შესაძლებლობების (განსაკუთრებული

საჭიროებების მქონე)

3- ინვალიდი

4- რეგისტრირებული, როგორც სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი

პირი

5- დევნილი შეიარაღებული კონფლიქტების გამო

6- დევნილი ბუნებრივი კატასტროფების გამო

7- სხვა

ინტერვიუერი ________________________________

გასაუბრების თარიღი _________________

41166_RPF_GEO_V04 Page 178 of 226


დანართი 2 ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი საკუთრების

ინვენტარიზაციის ფორმა

1. ზოგადი ნაწილი

1. კითხვარი № (არ ივსება ინტერვიუერის მიერ)

2. სოფელი:_____________________________

3. საკრებულო:_____________________________

4. მუნიციპალიტეტი:

____________________________

5. მიწის ნაკვეთი №

2. მიწის ნაკვეთის მონაცემები

1. მიწის ნაკვეთის მთლიანი ფართობი (მ2)

2. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მიწის

ნაკვეთის ფართობი (მ2)

3. სამართლებრივი სტატუსი

3.1. რეგისტრაციის სტატუსი 1 - რეგისტრირებული, 2 - არარეგისტრირებული

3.2. საკუთრება/ მომხმარებლის სტატუსი

1 - რეგისტრირებული მესაკუთრე, 2 - უფლებამოსილი მესაკუთრე,

3 - კანონიერი მოსარგებლე, 4 – უკანონო მოსარგებლე

3.3. მიწის ნაკვეთის ტიპი

1 - სასოფლო-სამეურნეო, 2 - არა სასოფლო-სამეურნეო - საკარმიდამო, 3 – არა სასოფლო-სამეურნეო -

კომერციული / სამრეწველო, 4 - არა სასოფლო-სამეურნეო - სხვა

4. დამატებითი ინფორმაცია

4.1. რეგისტრირებული მესაკუთრის/ უფლებამოსილი მესაკუთრის/კანონიერი მოსარგებლის სახელი როგორც

რეგისტრაციის ან უფლების დამადასტურებელ დოკუმენტშია ჩაწერილი;

უკანონო მესაკუთრის სახელი, როგორც პირადობის მოწმობაშია ჩაწერილი

რეგისტრირებული /კანონიერი მესაკუთრის ან კანონიერი / უკანონო მოსარგებლის უფლებამოსილი

წარმომადგენლის სახელი, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო ინვენტარიზაციაში, როგორც პირადობის

მოწმობაშია ჩაწერილი

4.2. ფოტოები/ასლები

რეგისტრაციის /საკუთრების დამადასტურებელი დოკუმენტები

რეგისტრირებული / კანონიერი მესაკუთრის ან კანონიერი / უკანონო მოსარგებლის ან მათი უფლებამოსილი

წარმომადგენლის პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტი

რეგისტრირებული / კანონიერი მესაკუთრის ან კანონიერი / უკანონო მოსარგებლის ან მათი უფლებამოსილი

წარმომადგენლის ფოტო

41166_RPF_GEO_V04 Page 179 of 226


5. ზემოქმედების ქვეშ მყოფი მიწის ნაკვეთის ტიპი გამოყენების მიხედვით

ფართობი (კვ.მ.)

სახნავი

მრავალწლიანი ნარგავები

სათიბი / საძოვარი

საკარმიდამო

კომერციული

სხვა

6. ზემოქმედების ქვეშ მყოფი მიწის ნაკვეთზე არსებული ხეები

ხილი

ხეხილი

ასაკი ხილის

საბაზრო

ღირებულება

(ლარი / კგ)

5- 5-9 10-14 15-19 20_24 25+

მანდარინი

ფორთოხალი

ლიმონი

ლეღვი

ხურმა

მუშმალა

ვაშლი

მსხალი

ქლიავი

კაკალი

თხილი

ყურძენი (ვენახი)

ყურძენი (ცალკე)

კივი

ფეიხოა

სხვა

უნაყოფო ზრდასრული ხეები (რაოდენობა)

7. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მიწის ნაკვეთზე მოყვანილი კულტურები

კულტურები სახეობის გავრცელების

ფართობი (მ2)

საბაზრო ფასი (ლარი /

კგ)

მარცვლეული

პარკოსანი

ბოსტნეული

თივა / ბალახი

სხვა

41166_RPF_GEO_V04 Page 180 of 226


8. შენობები/ნაგებობები

8.1. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი შენობების /ნაგებობების სრული რიცხვი

8.2. ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი შენობების/ნაგებობების აღწერა

8.2.1. შენობა საბაზრო ფასი (ლარი)

დანიშნულება______________________________________________

1 – საცხოვრებელი სახლი, 2 - საყოფაცხოვრებო დამხმარე შენობა,3 - ავტო ფარეხი, 4 -

სამრეწველო შენობა, 5 - სამრეწველო საწყობი, 6 - სხვა

სართულების რაოდენობა

სხვენი კი -1 არა -2

სარდაფი კი -1 არა -2

ორთოგონალური პროექციის

ფართი (მ 2)

მშენებლობა 1 - ცემენტი / ბლოკი / აგური / ქვა, 2 - ხე - ცემენტი / ბლოკი / აგური / ქვა, 3

- ხე, 4 - სხვა

რემონტის / მოპირკეთების ხარისხი 1 - დაბალი, 2 - საშუალო, 3 - მაღალი

შენობის ფოტო


დანიშნულება ______________________________________________

1 – საცხოვრებელი სახლი, 2 - საყოფაცხოვრებო დამხმარე შენობა, 3 - ავტო ფარეხი, 4 -






ფართი (მ2)






დანიშნულება______________________________________________













დანიშნულება ______________________________________________


41166_RPF_GEO_V04 Page 181 of 226












8.2.6. სხვა ნაგებობები საბაზრო ფასი (ლარი)

დანიშნულება______________________________________________

1 - ჭა, 2 - ავზი, 3 - სხვა

ნაგებობის ფოტო

3. ღობე / კედელი

3.1. სიგრძე (მ) სიმაღლე (მ)

მასალა 1 - ცემენტი / ბლოკი / აგური / ქვა, 2 – რკინაბეტონი / რკინის ბადე, 3 -სხვა

ხარისხი 1 - დაბალი, 2 - საშუალო, 3 - მაღალი

ღობის /კედლის ფოტო









9. ბიზნეს საქმიანობა

ბოლო ფისკალური წლის წმინდა მოგება

მუდმივი თანამშრომლების რიცხვი (პირები)

მუდმივი თანამშრომლის ხელფასი (ლარი / თვეში)

საგადასახადო ორგანოს ანგარიშები

სრული ანგარიში -1, გამარტივებული ანგარიში - 2, ანგარიშის გარეშე - 3

41166_RPF_GEO_V04 Page 182 of 226


10. საყოფაცხოვრებო მახასიათებლები

ოჯახის უფროსის სქესი 1. მამაკაცი, 2. ქალი

ოჯახის უფროსის ასაკი (წლები)

ოჯახის უფროსის სპეციალური სტატუსი

1 – შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე, 2 - დევნილი, 3 - ეკო-მიგრანტი, 4 - განსაკუთრებული სტატუსის გარეშე

დოკუმენტის ასლი

შინამეურნეობის სტატუსი

1 – იღებს სოციალურ დახმარებას, 2 - არ იღებს სოციალურ დახმარებას

სოციალური დახმარების მიმღების პირადობის

მოწმობა

დოკუმენტის ასლი

კომპენსაციის არჩეული ფორმა

1. ფული, 2. ნატურით

ნატურით კომპენსაციის შემთხვევაში მიუთითეთ ადგილი

სპეციალური შენიშვნები (მოდავის არსებობა, მოდავის სახელი და მისი მიწის

ნაკვეთები, კომენტარები, სურვილები და მფლობელის/მოსარგებლის

პრობლემები)

ინვენტარის მონაწილეების ხელმოწერა

მესაკუთრე / მოსარგებლე / წარმომადგენელი

ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენელი

დამსწრეები

41166_RPF_GEO_V04 Page 183 of 226


დანართი 3 მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამოქმედო გეგმის

(LARAP) მონახაზი6

საქართველოს ელექტროგადამცემი ქსელის გაძლიერების პროექტი

შესავალი

შესავალში მოყვანილია ახალციხე-ბათუმის 220 კვ ეგხ პროექტის აღწერა, პასუხისმგებელი

სამსახურები და მოკლე ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ მიწის შესყიდვისა და განსახლების

სამოქმედო გეგმა შექმნილია განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის საფუძველზე

და არ ეწინააღმდეგება საქართველოს კანონმდებლობას და მსოფლიო ბანკის OP 4.12

მოთხოვნებს (ხოლო OP 4.12 და განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტი უპირატესია

ადგილობრივ კანონებთან შედარებით).

გადამცემი ხაზის შემადგენელი ნაწილებისა და დამხმარე ნაგებობების, როგორიცაა

მისასვლელი გზები და სხვა, მოკლე აღწერა იმ მონაკვეთებისთვის, რომლებიც საჭიროებენ

განსახლების სამოქმედო ადგილობრივი გეგმით განსაზღვრულ მიწის შესყიდვას ან

სერვიტუტს. მოცემული მონაკვეთის რუკა და საკუთრების საჭირო რაოდენობის (%-ულად

საჯარო და კერძო) და ფიზიკურად ან/და ეკონომიკურად ადგილმონაცვლე პირების

ზოგადი შეფასება.

მიზნები და პრინციპები

მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამოქმედო გეგმის მნიშვნელოვანი მიზნები და

პრინციპები (განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტთან და მსოფლიო ბანკის OP 4.12

მოთხოვნებთან შესაბამისობაში)

ზემოქმედების მინიმუმამდე დაყვანა

ნებისმიერი ძალისხმევის აღწერა, რომელიც მიწის შესყიდვასთან და განსახლებასთან

დაკავშირებული ზემოქმედების მინიმუმამდე დაყვანას ემსახურება გადამცემი ხაზის

გარკვეულ მონაკვეთებში და რომელიც შედის მიწის შესყიდვისა და განსახლების

სამოქმედო გეგმაში.

მოსახლეობის აღწერა და სოციალურ-ეკონომიკური გამოკითხვა

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი ტერიტორიისთვის დამახასიათებელი ფონური

სოციალურ-ეკონომიკური კვლევის ინფორმაცია: ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი

საკუთრებების რაოდენობა; მიწით სარგებლობა; კერძო ან საჯარო საკუთრება; ყოველ

საკუთრებაზე ზემოქმედების ტიპის (მაგალითად სრული, ნაწილობრივი, შეძენის,

სერვიტუტის, ეკონომიკური და/ან ფიზიკური ადგილმონაცვლეობა), საკუთრების

შესწავლა

ზემოქმედებისა და ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი პირების ყველა კატეგორიის

დადგენა

6 სახელმძღვანელო მითითებები მოცემულია IFC-ს სახელმძღვანელო დოკუმენტში „სახელმძღვანელო

განსახლების სამოქმედო გეგმის მოსამზადებლად“ (Handbook for Preparing a Resettlement Action Plan), რომელიც

შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ ვებ-გვერდზე: http://www.ifc.org/wps/wcm/connect/22ad720048855b25880cda6a6515bb18/ResettlementHandbook.PDF?MOD=AJPERES

41166_RPF_GEO_V04 Page 184 of 226


კონსულტაციების შეჯამება სხვადასხვა კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით ზემოქმედების

ქვეშ მოხვედრილ პირებთან მათი დასაბუთების მიზნით.

მოსახლეობის აღწერის, საკუთრების ინვენტარიზაციის, რესურსების შეფასებისა და

სოციალურ ეკონომიკური კვლევის განახლების საჭიროების აღწერა, როგორც განსახლების

სამოქმედო გეგმის მონიტორინგისა და შეფასების ნაწილი.

მოწყვლად ჯგუფებთან და მიწის უფლებამოსილების საკითხებთან დაკავშირებულია

სპეციფიური საკითხების აღწერა, როგორიცაა კადასტრის არასრული მონაცემების გამო

წარმოქმნილი დოკუმენტაციის პრობლემები, (მაგალითად მესაკუთრის ადგილზე

არყოფნა, სამართლებრივი დავის ქვეშ მყოფი საკუთრება და სხვა).

სამართლებრივი ბაზა და შეფასების მეთოდები

შესაბამისი სამართლებრივი ბაზის მოკლე აღწერა და ძირითადი მისაღები ზომები

საქართველოს კანონმდებლობასა და მსოფლიო ბანკის OP 4.12 მოთხოვნებს შორის

არსებული შეუსაბამობების გასასწორებლად (მაგალითად მთავრობის დადგენილება,

რომელიც განმახორციელებელ სამსახურს უფლებას აძლევს აღიაროს იმ პირთა უფლებები,

რომლებსაც არ გააჩნიათ სამართლებრივი სტატუსი ან გადაუხადონ კომპენსაცია

განსახლების ღირებულებით, რომელიც ეწინააღმდეგება ნებისმიერ საბაზრო

ღირებულებას.)

შეფასების მეთოდის აღწერა, რომელიც გამოიყენება ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი

ნაგებობების, მიწის, ხეებისა და სხვა საკუთრებისათვის (ანუ როგორ იქნება მიღწეული

განსახლების ღირებულება)

მნიშვნელოვანია: სპეციფიური პროცედურების გამოყენება განსაკუთრებულ

შემთხვევებში, როგორიცაა: მესაკუთრის ადგილზე არ ყოფნა, სამართლებრივი დავის

დროს მიწის ექსპროპრიაცია, ხოლო ექსპროპრიაციის გამოყენება მესაკუთრესთან

წარუმატებელი მოლაპარაკების შემთხვევაში (მაგ.: მესამე პირისთვის თანხის მინდობა?).

უფლებამოსილება და საკუთრების უფლების აღიარება

უფლებამოსილების კრიტერიუმების აღწერა

საკუთრების უფლების აღიარების დეტალური ცხრილის შეყვანა

განსახლების ადგილების და პროგრამების აღწერა ეკონომიკურად და/ან ფიზიკურად

ადგილმონაცვლე პირების ცხოვრების სტანდარტის გაუმჯობესებისა და აღდგენისთვის.

განსახლების ადგილები

ითხოვს თუ არა პროექტი მოსახლეობის განსახლების ადგილებს? როგორ განხორციელდა

ადგილმონაცვლე ჩართვა ადგილების განსაზღვრისა და თითოეული ადგილის დადებითი

და უარყოფითი მხარეების შეფასებისა და უკეთესი ადგილების არჩევის ერთობლივ

პროცესებში?

მოხდა თუ არა ადგილმონაცვლე პირების ჩართვა განსახლების მისაღები სტრატეგიის

შემუშავებაში? მოხდება თუ არა ახალი საცხოვრებელი სახლების გამოყოფა/აშენება?

ითვალისწინებს თუ არა პროექტი სასოფლო სამეურნეო მიწის ან საძოვრების გამოყოფას?

იყო თუ არა ახალ ადგილებზე გადასაყვანი ცალკეული შინამეურნეობები ჩართული

შესაძლო ახალი ადგილების განსაზღვრის პროცესში, და მისაღები აღმოჩნდა თუ არა

მათთვის შერჩეული ადგილები?

41166_RPF_GEO_V04 Page 185 of 226


ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობის შესაძლო დასახლების ადგილების

განსაზღვრაში, უპირატესობებისა და ნაკლოვანებების შეფასებასა და ადგილების

შერჩევაში მონაწილეობის სპეციფიური პროცესის აღწერა.

შემოთავაზებული ადგილებისთვის გაკეთებული ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთებისა

და ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე აღწერა ბუნებრივი რესურსების

ხელმისაწვდომობის კუთხით (ნიადაგისა და მიწათსარგებლობის შესაძლებლობები,

მცენარეულობისა და ნაყოფიერების მაჩვენებლები, წყლის რესურსების შესწავლა)

იმის ჩვენება, რომ მიწის ნიადაგის ხარისხი იძლევა მისი იმ ხალხისთვის გამოყოფის

საშუალებას, რომლებსაც ერგებათ სასოფლო სამეურნეო სავარგულები. მიწის, მისი

ხარისხის, ნაყოფიერებისა და მოცულობის შესახებ მონაცემების წარმოდგენა.

ადგილის მოთხოვნებისა და ხელმისაწვდომობასთან დაკავშირებული გათვლების

წარმოდგენა.

გათვლების მიწოდება ადგილის მოთხოვნებსა და ხელმისაწვდომობასთან დაკავშირებით

მექანიზმების აღწერა: 1) შესყიდვის, 2) განვითარების და 3) განსახლების ადგილების

გამოყოფისთვის, გამოყოფილ მიწებზე მოსარგებლის უფლებების მინიჭების ჩათვლით.

შეთანხმების დეტალური აღწერის უზრუნველყოფა ადგილის სასოფლო-სამეურნეო

განვითარების შესახებ, სადაც შედის განვითარების ხარჯების დაფინანსებაც.

ადგილის სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულებისთვის მომზადების დეტალური აღწერა,

განაშენიანების ხარჯების ჩათვლით.

კონსულტაციების და ჩართულობა

სხვადასხვა დაინტერესებული მხარეების აღწერა

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობისა და დაინტერესებული მხარეების

განსახლების მომზადებასა და დაგეგმვაში კონსულტაციების/მონაწილეობის აღწერა.

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილი მოსახლეობისა და სხვა დაინტერესებული მხარეების და

განხორციელებისა და მონიტორინგის პროცესში ჩართულობის აღწერა.

ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილ მოსახლეობაში განსახლების სამოქმედო გეგმის

ინფორმაციის გავრცელების გეგმის აღწერა, მათ შორის ინფორმაცია დაკარგული

აქტივების კომპენსაციის შესახებ, კომპენსაციის უფლებამოსილების შესახებ, განსახლების

დახმარების და გასაჩივრების ანაზღაურების შესახებ.

მიწის შესყიდვისა და განსახლების სამოქმედო გეგმის სამუშაო ვერსიის შემთხვევაში ასევე

საჭიროა კონსულტაციების გაგრძელების გეგმის შეტანა მიწის შესყიდვისა და განსახლების

სამოქმედო გეგმის საბოლოოს ვერსიის მომზადებისა და განხორციელების დროს.

მნიშვნელოვანია: იმის განსაზღვრა, თუ ვინ იქნება პასუხისმგებელი ყოველდღიურ

ურთიერთობაზე ზემოქმედების ქვეშ მყოფ მოსახლეობასთან და საჩივრების რეაგირებაზე.

ზიანის ანაზღაურების საჩივარი

საჩივრების აღრიცხვისა და მათზე რეაგირების თანმიმდევრული პროცესის აღწერა და

საჩივრების უფასო აღრიცხვასთან, რეაგირების დროსთან და საკომუნიკაციო რეჟიმთან

დაკავშირებული სპეციფიური დეტალების მოყვანა

მიმართვის მექანიზმების აღწერა.

სამოქალაქო სასამართლოსთვის მისამართად პირობების აღწერა თუ სხვა ვარიანტი ვერ

განხორციელდა.

41166_RPF_GEO_V04 Page 186 of 226


ინსტიტუციონალური მექანიზმები და განხორციელების ჯგუფი

აღწერა იმ ინსიტიტუციებისა, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან თითოეული

საკითხის/ქმედების მიღებისთვის უფლების გაცემის პოლიტიკა; შემოსავლის აღდგენის

პროგრამის განხორციელება; და ქმედებების კოორდინაცია, რაც აღწერილია განსახლების

სამოქმედო გეგმაში.

კოორდინაციის საკითხების მოგვარების გზების განსაზღვრა ისეთ შემთხვევებში, როდესაც

განსახლება გავრცელებულია იურისდიქციებში ან სადაც განსახლების განხორციელება

მოხდება საფეხურებად დიდი დროის განმავლობაში

იმ სააგენტოების იდენტიფიკაცია, რომლების კოორდინაციას გაუწევენ

განმახორციელებელ სააგენტოებს და გააჩნიათ აუცილებელი მანდატი და რესურსები.

პროექტის ფარგლებს გარეთ არსებული ინსტიტუციების აღწერა, რომლებიც ჩართულია

შემოსავლის აღდგენაში (მიწის განვითარება, მიწის გადანაწილება, კრედიტი, და

ტრენინგები) და მექანიზმები, რომლებიც უზრუნველყოფენ ამ ინსტიტუციების

ადეკვატურ წარმოჩენას.

ინსტიტუციონალური შესაძლებლობების განხილვა და ვალდებულებების განსახლება

დამოუკიდებელი მონიტორინგის მექანიზმის აღწერა, შეფასება და RAP-ის ფინანსური

აუდიტი, რათა მოხდეს მაკორექტირებელი ღონისძიებების დროული ჩატარება.

იმ ჯგუფის დეტალური აღწერის უზრუნველყოფა, რომელის პასუხისმგებელია RAP-ის

მომზადებასა და განხორციელებაზე, პროფილისა და პასუხისმგებლობების ჩათვლით.

უფლებამოსილებების პოლიტიკაში თითოეული პუნქტის/საქმიანობის უზრუნველყოფაზე

პასუხისმგებელი დაწესებულებ(ებ)ის აღწერა; შემოსავლის აღდგენის პროგრამების

განხორციელება; და განსახლების სამოქმედო გეგმაში აღწერილი და მასთან

დაკავშირებული საქმიანობის კოორდინაცია.

იმის ჩვენება, თუ როგორ მოხდება საკოორდინაციო საკითხების მიმართვა იმ

შემთხვევებში, სადაც განსახლება სხვადასხვა იურისდიქციაში უნდა მოხდეს, ან სადაც

განსახლება დროში გაწელილი იქნება.

იმ სამსახურის განსაზღვრა, რომელიც კოორდინაციას გაუწევს ყველა

განმახორციელებელი სამსახურის მუშაობას. აქვს თუ არა საჭირო უფლებამოსილება და

რესურსები?

შემოსავლის აღდგენაში მონაწილე გარე დაწესებულებების აღწერა, რომლებიც ჩართულია,

მიწის გამოყოფის, კრედიტის გამოყოფის, სწავლების ჩატარების პროცესში და ამ უწყებების

სათანადო მუშაობის უზრუნველყოფის მექანიზმის ახსნა.

განსახლებაში ინსტიტუციური შესაძლებლობებისა და ვალდებულებების განხილვა.

განსახლების სამოქმედო გეგმის დამოუკიდებელი მონიტორინგის, შეფასებისა და

ფინანსური აუდიტისა უზრუნველყოფისა და გამოსასწორებელი ზომების დროულად

მიღების უზრუნველყოფის მექანიზმის აღწერა.

განსახლების სამოქმედო გეგმის მომზადებასა და განხორციელებაზე პასუხისმგებელი

ჯგუფის დეტალური აღწერა, მისი პროფილისა და პასუხისმგებლობების ჩათვლით.

განხორციელების სქემა

განსახლების სამოქმედო გეგმის განხორციელების ნაბიჯების ქრონოლოგიური

ჩამონათვალი, თითოეულ საქმიანობაზე პასუხისმგებელი სამსახურების მითითებითა ამ

საქმიანობის მოკლე აღწერით. აღსანიშნავია: მსოფლიო ბანკის OP 4.12-ს შესაბამისად

პროექტის ზემოქმედების ქვეშ მოხვედრილმა ხალხმა უნდა მიიღოს კომპენსაცია მათ

მიწებზე სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდე.

41166_RPF_GEO_V04 Page 187 of 226


განსახლების განხორციელების ფარგლებში ჩასატარებელი სამუშაოების თვეებზე

გაწერილი შესრულების გრაფიკის მომზადება (მაგ., განტის დიაგრამის გამოყენებით)

პროექტის თითოეული შემადგენელი ნაწილისთვის განსახლების განხორციელებასა და

სამშენებლო სამუშაოების დაწყებას შორის კავშირის აღწერა.

მონიტორინგი და შეფასება

შიდა/შესრულების მონიტორინგის პროცესის აღწერა.

ფონური კვლევიდან გამომდინარე მონიტორინგის ძირითადი მაჩვენებლების განსაზღვრა.

შიდა მონიტორინგისთვის გამოსაყენებელი მაჩვენებლების სიის მომზადება.

ინსტიტუციონალური (ფინანსურის ჩათვლით) ზომების აღწერა

ანგარიშგების სიხშირისა და შიდა მონიტორინგის შინაარსის აღწერა

შიდა მონიტორინგიდან განხორციელებამდე ინტეგრირებული უკუკავშირის პროცესის

აღწერა

გარე მონიტორინგის მეთოდოლოგიის განსაზღვრა

გარე მონიტორინგის ძირითადი მაჩვენებლების განსაზღვრა

ანგარიშგების სიხშირისა და გარე მონიტორინგის შინაარსის აღწერა

გარე მონიტორინგიდან განხორციელებამდე ინტეგრირებული უკუკავშირის პროცესის

აღწერა

საბოლოო აუდიტისთვის საჭირო ზომების აღწერა.

ღირებულება და ბიუჯეტი

გარკვეული მონაკვეთებისთვის დამახასიათებელი მიწის შესყიდვისა და განსახლების

ხარჯთაღრიცხვა და ბიუჯეტის წყაროები.

41166_RPF_GEO_V04 Page 188 of 226


დანართი 7: დაინტერესებულ მხარეებთან

კონსულტაციების ოქმები

41166_RPF_GEO_V04 Page 189 of 226


დანართი 7.1 სკოპინგის ფაზის კონსულტაციების ოქმები

ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი

ელექტროგადამცემი ხაზის

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების სკოპინგის ეტაპის

სამუშაო შეხვედრის ოქმი

18 სექტემბერი 2013, 15:00

ადიგენის მუნიციპალიტეტი

შეხვედრას ესწრებოდნენ:

1 არსენ

ბალიხაშვილი

გამგებლის მოვალეობის შემსრულებელი

2 გოდერძი

სხირტლაძე

ეკონომიკისა და ინფრასტრუქტურის სამსახურის უფროსი

3 გურამ

ბოჩიკაშვილი

ეკონომიკისა და ინფრასტრუქტურის სამსახურის წამყვანი

სპეციალისტი

4 ნოდარ ობოლაძე ბოლაურის საკრებულოს რწმუნებული

პროექტის კონსულტანტები:

დავით გირგვლიანი -გარემოს დაცვის სპეციალისტი

შოთა ნასყიდაშვილი - გარემოს დაცვის სპეციალისტი

კონსულტანტებმა მონაწილეებს გააცნეს ახალციხე ბათუმის 220 კვ-იანი ელექტროგადამცემი

ხაზის პროექტის სკოპინგის ფაზის სამუშაო შეხვედრის მიზნები. პრეზენტაცია, რომელიც

კონსულტანტებმა წარმოადგინეს შეიცავდა ზოგად ინფორმაციას პროექტის და მისი

განმახორციელებელი ორგანიზაციების შესახებ.

პროექტის კონსულტანმა, დავით გირგვლიანმა ისაუბრა იმ სამუშაოებზე, რომლებიც ბუნებრივ და

სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების პროცესი ითვალისწინებს და ასევე

კონსულტანტის საპროექტო დავალების შესახებ. დეტალურად იქნა განხილული შემდეგი

საკითხები:

პროექტის კორიდორი;

კუთხური ანძების განლაგება;

ალტერნატივების ანალიზი;

ფონური მდგომარეობის შესწავლის სამუშაოების მიმდინარეობა;

პროექტის ფარგლებში მოსამზადებელი დოკუმენტების სია.

პროექტის ინჟინრისათვის მომზადდა გარემოსდაცვითი შეზღუდვების რუკები, რომელზეც

დატანილია სენსიტიური რეცეპტორები ფლორისა და ფაუნის კუთხით, კულტურული

მემკვიდრეობის ცნობილი ობიექტები და სხვა ინფორმაცია. რუკები გეოლოგიურ ინფორმაციასთან

ერთად გამოყენებულ იქნა დეტალური პროექტირების პროცესში.

დამსწრე საზოგადოებას ასევე მიეწოდა ინფორმაცია პროექტის ფარგლებში გათვალისწინებული

საზოგადოების ჩართულობის ფორმატის და დაგეგმილი ქმედებების შესახებ.

41166_RPF_GEO_V04 Page 190 of 226


პრეზენტაციის შემდეგ გაიმართა დისკუსია.

დისკუსია ძირითადად კორიდორის დეტალურ განხილვას დაეთმო. ვიწრო კორიდორის

განხილვის პროცესში აღინიშნა, რომ ხაზი გატარებულია მისაღები მარშრუტით და რაიმე

მნიშვნელოვანი დაბრკოლება არ არის მოსალოდნელი.

შეხვედრის მონაწილეებმა განიხილეს ხულოს რაიონში არსებული ალტერნატული მარშრუტები.

დამსწრე საზოგადოება დაეთანხმა კონსულტანტების მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას და აღნიშნა,

რომ სამხრეთის ალტერნატივა უპირატესობით სარგებლობს ჩრდილოეთის ალტერნატივასთან

შედარებით.

განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილდა ტყის ჭრის საკითხებზე, დაისვა კითხვა თუ რა

ფართობზე უნდა გაიჩეხოს ტყეები და რამდენად მნიშვნელოვანია ფლორაზე ზემოქმედება.

კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ ვაკე ადგილებზე ტყის მასივების კვეთისას მოხდება სრული

კორიდორის ნარგავებისგან გასუფთავება, ხოლო ხევებზე და ბუნებრივი დეპრესიის ადგილებზე

განხორციელდება ვიწრო კორიდორის გაკაფვა სადენების გასატარებლად; ასევე აღინიშნა, რომ

გარემოზე ზემოქმედების პროცესში ეს საკითხები დეტალურად იქნება განხილული და შესაბამისი

ინფორმაცია მიწოდებულ იქნება სატყეო სამსახურისთვის.

შეკითხვები შეეხო კომპენსაციის საკითხებს. აღინიშნა, რომ თითოეული ანძისათვის საჭიროა 50-

80 მ2 ფართობი, რომელიც შეიძლება უმნიშვნელოდ გაიზარდოს რელიეფის გამო.

კონსულტანტების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის მიხედვით განსახლების გეგმა (RAP) და

საარსებო წყაროს აღდგენის გეგმა (LRF) მომზადდება საქართველოს კანონმდებლობისა და

მსოფლიო ბანკის სახელმძღვანელო პრინციპების შესაბამისად. ასევე აღინიშნა, რომ ანძებისათვის

საჭირო ფართობი არ არის დიდი და შესაბამისად მოსახლეობას არ უნდა ჰქონდეს გადაჭარბებული

მოლოდინი საკომპენსაციო ანაზღაურებასთან დაკავშირებით.

კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ ადგილობრივი საკონსულოს და თემის რწმუნებულების

ჩართულობა პროცესში და ხელშეწყობა ძალიან მნიშვნელოვანია. შეხვედრის მონაწილეები

დაეთანხმნენ კონსულტანტებს და გამოხატეს თანამშრომლობის სურვილი.

ოქმი მოამზადა - დავით გირგვლიანმა

41166_RPF_GEO_V04 Page 191 of 226


შ ე ვ ე დრი ს ფოტოე ბ ი

41166_RPF_GEO_V04 Page 192 of 226







ახალციხის მუნიციპალიტეტი


1 თამარ გოგოლაძე გამგებლის პირველი მოადგილე

2 თენგის ზედგინიძე ეკონომიკისა და ინფრასტრუქტურის სამსახურის უფროსი

3 ბიძინა გოგოლაძე გამგებლის თანაშემწე
























დისკუსია ძირითადად კორიდორის დეტალურ განხილვას დაეთმო. ვიწრო კორიდორის

განხილვის პროცესში აღინიშნა, რომ ხაზი გატარებულია მისაღები მარშრუტით და რაიმე

მნიშვნელოვანი დაბრკოლება არ არის მოსალოდნელი.

41166_RPF_GEO_V04 Page 193 of 226


ასევე გამახვილდა ყურადღება კულტურული მემკვიდრეობის საკითხებზე. დამსწრეები

დაინტერესდნენ თუ რა გავლენა შეიძლება მოახდინოს პროექტმა როგორც მახლობლად არსებულ

კულტურულ ძეგლებზე, ასევე აინტერესებდათ გაივლიდა თუ არა ელექტროგადამცემი ხაზი

საცხოვრებელ სახლებზე სოფლებში.

შეხვედრის მონაწილეებმა განიხილეს ხულოს რაიონში არსებული ალტერნატული მარშრუტები.






კონსულტანტების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის მიხედვით განსახლების გეგმა (RAP) და





კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ ადგილობრივი საკონსულოს და თემის რწმუნებულების

ჩართულობა პროცესში და ხელშეწყობა ძალიან მნიშვნელოვანია. შეხვედრის მონაწილეები

დაეთანხმნენ კონსულტანტებს და გამოხატეს თანამშრომლობის სურვილი.


41166_RPF_GEO_V04 Page 194 of 226


შევედრისფოტოები

Meeting Photos

41166_RPF_GEO_V04 Page 195 of 226







ქალაქი ბათუმი, დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრი


1 შოთა ფაღავა სამთავრობო კომისის წევრი, ნაპირდაცვის სამსახური

2 ნოდარ ჩხეიძე ასოციაცია უსაფრთხო ცხოვრებისთვის

3 რევაზ დგვეფაძე საწართველოს მწვანეთა მოძრაობის წარმომადგენელი

4 იამზე შავაძე აჭარის გარემოს დაცვის სამინისტროს სატყეო დეპარტამენტი

5 ჯუმბერ აბულაძე გარემოს დაცვის სპეციალისტი



ალექსანდრე არობელიძე - გარემოს დაცვის სპეციალისტი

‘აჭარისწყალი ჯორჯია‘-ს წარმომადგენლები:

ენნ-ტონ სტეინსვიკი - გარემოს დაცვის სპეციალისტი

ნინო დიასამიძე - საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციალისტი

ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ელექტროგადამცემი ხაზის ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე

ზემოქმედების შეფასების სკოპინგის შეხვედრის შესახებ ინფორმაცია გავრცელდა საქართველოს

გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციის ელექტრონული ქსელის საშუალებით, ასევე

განცხადება სკოპინგის შეხვედრების შესახებ გამოქვეყნდა პრესაში და დემოკრატიული

ჩართულობის ცენტრის ვებ გვერდზე. დამატებით ინფორმაცია მიწოდებული იქნა აჭარის

გარემოსდაცვით სტრუქტურებს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს როგორიცაა საქართველოს

მწვანეთა მოძრაობა, გარემოსდაცვითი არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელს, ორგანიზაციებს

როგორიცაა ფსოვი, ასოციაცია უსაფრთხო ცხოვრებისთვის, ფლორა და ფაუნა და ა.შ.
















41166_RPF_GEO_V04 Page 196 of 226







შეხვედრის მონაწილეებმა განიხილეს წარმოდგენილი ალტერნატული მარშრუტები. აღინიშნა,

რომ სამხრეთის ალტერნატივა სხალთის ხეობის გავლით წინასწარი შეფასებით გარემოსდაცვითი

თვალსაზრისით უფრო ხელსაყრელია.

მეთოდდოლოგიის კუთხით, აღინიშნა, რომ თავიდან შერჩეულ იქნა 500 მეტრის სიგანის

კორიდორი, შემდგომ ამ კორიდორში დაზუსტდა კუთხური ანძების განლაგების ადგილები და

ჩამოყალივდა საპროექტო კორიდორი, რომლის შერჩევის დროსაც გათვალისწინებული იყო

რელიეფის, მისასვლელი გზების, გარემოსდაცვითი და სოციალური ფაქტორები. კორიდორის

განხილვის პროცესში აღნიშნა, რომ ხაზის მარშრუტი ისეთნაირადაა დაგეგმილი რომ მინიმუმმდე

იქნას დაყვანილი ზემოქმედება გარემოსდაცვისა და სოციალურ სფეროში.

განსაკუთრებული ყურადღება გამახვილდა ტყის ჭრის საკითხებზე, დაისვა კითხვა თუ რა

ფართობზე უნდა გაიჩეხოს ტყეები და რამდენად მნიშვნელოვანია ფლორაზე ზემოქმედება.

კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ ვაკე ადგილებზე ტყის მასივების კვეთისას მოხდება სრული

კორიდორის ნარგავებისგან გასუფთავება, ხოლო ხევებზე და ბუნებრივი დეპრესიის ადგილებზე

განხორციელდება ვიწრო კორიდორის გაკაფვა სადენების გასატარებლად; ასევე აღინიშნა, რომ

გარემოზე ზემოქმედების პროცესში ეს საკითხები დეტალურად იქნება განხილული და შესაბამისი

ინფორმაცია მიწოდებულ იქნება სატყეო სამსახურისთვის.

ყურადღება გამახვილდა მოსალოდნელ ელექტრომაგნიტურ გამოსხივებაზე. აღინიშნა რომ

დღეისათვის აჭარისწყლის ხეობაში გადის მხოლოდ ერთი 35 კვ-იანი ხაზი, შესაბამისად

ელექტრომაგნიტური ველის ფონი პრაქტიკულად არ არსებობს. დაისვა კითხვა გაიზომება თუ არა

ელექრომაგნიტური ველი ახალი ხაზისათვის და შესრულდება თუ არა ელექტრომაგნიტური

ველის მოდელირების სამუშაოები. კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ გათვალისწინებულია 220

ვოლტიანი ხაზებისთვის არსებული ნორმები და შესაბამისად ელექტრომაგნიტური ველის

დაბალი დაძაბულობის გამო მოდელირების საჭიროება არ არსებობს.

შეკითხვები შეეხო კომპენსაციის საკითხებს. აღინიშნა რომ თითოეული ანძისათვის საჭიროა 50-


კონსულტანდების მიერ მოწოდებული ინფორმაციის მიზედვით განსახლების გეგმა (RAP) და






41166_RPF_GEO_V04 Page 197 of 226



41166_RPF_GEO_V04 Page 198 of 226







ქედის მუნიციპალიტეტი


ქედას მუნიციპალიტეტი

1 თამაზი ბერიძე წონიარისის თემის რწმუნებული

2 როლანდ ქობულაძე ზვარის თემის რწმუნებული

3 დათო კონხელიძე ცხმორისის თემის რწმუნებული

4 მალხაზი საფარიძე დოლობნის თემის რწმუნებული

5 უშანგი ასამბაძე დაბა ქედას რწმუნებული

6 მურადი ვარშანიძე მახუნცეთის თემის რწმუნებული

7 შოთა მგელაძე დანდალოს თემის რწმუნებული

8 გურადი სირაბიძე განათლებისა და კულტურის სამსახურის სპეციალისტი (გამგეობა)

9 ჯუმბერი ბეჟანიძე გამგეობის ადმინისტრატიული სამსახურის ნომერი

10 ლელა აბულაძე გამგეობის იურისტი

11 თამაზი დიასამიძე განათლებისა და კულტურის სამსახურის უფროსი

12 რამაზი ბერიძე განათლებისა და კულტურის სამსახურის განყოფილების გამგე

(გამგეობა)

13 ხვიჩა ბერიძე გამგეობის ეკონომიკური სამსახურის სპეციალისტი

14 შოთა ბერიძე საკრებულოს დეპუტატი

15 ამირან დიასამიძე საკრებულოს დეპუტატი

16 რამაზი დუმბაძე საკრებულოს დეპუტატი

17 ჯამბული ბერიძე საკრებულოს დეპუტატი

18 მამუკა დიასამიძე საკრებულოს აპარატის უფროსი

19 ბადრი დიასამიძე საკრებულოს თავჯდომარე

20 დავით დუმბაძე მუნიციპალიტეტის გამგებელი

21 ვახტანგ ბერიძე ეკონომიკის სამსახურის მთ. სპეციალისტი

22 მერაბი დიასამიძე წყალმომარაგების სამსახურის უფროსი

23 ბადრი სურმანიძე მუნიციპალიტეტის გამგეობის მოადგილე

24 სულიკო ბოლქვაძე გამგეობის ეკონომიკის სამსახურის უფროსი

25 გიორგი ბერიძე მუნიციპალიტეტის გამგეობის თანამშროემლი


დავით გირგვლიანი - გარემოს დაცვის სპეციალისტი







41166_RPF_GEO_V04 Page 199 of 226




















დამსწრეთა მიერ განხილული იქნა არსებული ალტერნატული მარშრუტები. დამსწრე

საზოგადოება დაეთანხმა კონსულტანტების მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას და ალტერნატივების

შეფასებას.

ვიწრო კორიდორის განხილვის პროცესში აღინიშნა, რომ ხაზი გატარებულია მისაღები

მარშრუტით და რაიმე მნიშვნელოვანი დაბრკოლება არ არის მოსალოდნელი;








სოფლის რწმუნებულებმა გააჟღერეს საკითხი, პრივატიზაციის შესახებ. მათ აღნიშნეს, რომ მიწების

გარკვეული ნაწილი მოსახლეობას არა აქვთ საკუთრებაში გაფორმებული საქართველოს

კანონმდებლობის შესაბამისად. ხსენებულ ფართობებს მოსახლეობა ვერ იკანონებს, რადგან მიწის

ნაკვეთებზე არ დგას შენობა ნაგებობები. აღინიშნა ასევე, რომ საჭირო იქნება ხელშეწყობა

ზემოთხსენებული მიწების გამარტივებული წესით დასაკანონებლად. კონსულტანტებმა აღნიშნეს,

რომ ადგილზე იმუშავებს საკადასტრო აღწერის ჯგუფი, რომელიც აღწერს მიწის ნაკვეთებს. რაც

შეეხება მოსარგებლეების იდენტიფიცირებას, ამ საკითხში საჭირო იქნება გამგეობისა და თემის

ხელმძღვანელების მნიშვნელოვანი ხელშეწყობა, რაზეც დამსწრეებმა თანხმობა განაცხადეს.


41166_RPF_GEO_V04 Page 200 of 226


შეხვედრისფოტოები

41166_RPF_GEO_V04 Page 201 of 226







ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტი


1 ნოდარ თურმანიძე გამგებლის მოადგილე

2 ანზორ ფურცელაძე გამგებლის მოადგლე სოფლის მეურნეობის საკითხებში

3 ნოდარ ცისვარაძე აუდიტის სამსახურის უფროსი

4 ბიძინა დუმბაძე ინფრასტრუქტურის კეთილმოწყობის და ზედამხედველობის

სამსახურის უფროსი

5 ენვერ ასამბაძე ტექნიკური ზედამხედველობის სამსახურის უფროსი

6 როსტომ თავდგირიძე შარაბიძეების თემის გამგებელი

7 თემურ ზაქარაძე შარაბიძეების თემის რწმუნებული

8 ზვიადი ხალვაში ადმინისტრაციული სამსახურის უფროსი

9 ნოდარი იაკობიძე სოფელი აჭარისწყლის თემის რწმუნებული
























41166_RPF_GEO_V04 Page 202 of 226





დამსწრეთა მიერ განხილული იქნა არსებული ალტერნატული მარშრუტები. დამსწრე

საზოგადოება დაეთანხმა კონსულტანტების მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას და ალტერნატივების

შეფასებას.

ვიწრო კორიდორის განხილვისას დასმული კითხვები შეეხო ელექტროგადამცემი ხაზის

დაშორების მანძილს საცხოვრებელი სახლებიდან და დასაშვებ დისტანციას. ასევე წამოიჭრა

საკითხი მიწის ზედაპირიდან დაცილების შესახებ. აღინიშნა, რომ ხაზი გატარებულია მისაღები

მარშრუტით და რაიმე მნიშვნელოვანი დაბრკოლება არ არის მოსალოდნელი, გარდა მონაკვეთისა,

სადაც ხაზი ხელვაჩაურის ქვესადგურში შედის. დამსწრეთ გამოთქვეს აზრი, რომ კარგი იქნებოდა

თუ ხაზი ჩამოვიდოდა ჭოროხზე გამავალ ხიდთან და შემდეგ გაყვებოდა ნაპირსამაგრ

სტრუქტურებს. ასევე აღინიშნა, რომ ხელვაჩაურის რაიონში, სადაც ნახაზების მიხედვით ხაზის

კორიდორი გადის მჭიდროდ დასახლებულ უბანზე, შექმნილია გარკვეული პრობლემები უკვე

არსებულ მაღალი ძაბვის გადამცემ ხაზებთან დაკავშირებით. კონსულტანტები დაპირდნენ

დამსწრეებს, რომ აღნიშნულ შემოთავაზებას მიაწოდებენ საინჟინრო ჯგუფს.

წამოიჭრა საკითხი მისასვლელი გზების შესახებ; კითხვა შეეხებოდა მისასვლელი გზების

სამშენებლო კომპანიის მიერ დაზიანების შემთხვევებს და გზის აღდგენაზე პასუხისმგებლობას.

აღინიშნა, რომ სამშენებლო კონტრაქტების მიხედვით, ყველა დაზიანების აღმოფხვრა მშენებელი

კონტრაქტორის პასუხისმგებლობაა, შესაბამისად დაზიანების შემთხვევაში ყველა გზა აღდგენილი

იქნება.

განხილულ იქნა ზემოქმედება მცენარეულ და ცოცხალ ბიომრავალფეროვნებაზე - აღინიშნა, რომ

ჭოროხისა და აჭარისწყლის შესართავზე გადის გადამფრენი ფრინველების მნიშვნელოვანი

კორიდორი და საინჟინრო ჯგუფს მიეცა რეკომენდაცია, რომ ხაზი მდინარის კალაპოტიდან

მაქსიმალურად შორს, მინიმუმ ხუთასი მეტრის მაძილზე გასულიყო, რაც გათვალისწინებული

იქნა მარშრუტის შერჩევისას. ზემოქმედება ფლორაზე ხელვაჩაურის ფარგლებში შეზღუდულია,

რადგან კორიდორის უმეტესი ნაწილი გადის სასოფლო სამეურნეო სავარგულებზე.








კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ მნიშვნელოვანია ადგილობრივი სტრუქტურების მჭიდრო

ჩართულობა განსახლების გეგმის ან საარსებო წყაროს აღდგენის გეგმის მომზადების პროცესში.

პროექტში გათვალისწინებულია საკადასტრო შესწავლა და ტოპოგრაფიული აგეგმვა. დამსწრეებმა

გამოთქვეს მზაობა, რომ საწყის ეტაპზევე ჩაერთონ პროცესში.


41166_RPF_GEO_V04 Page 203 of 226



41166_RPF_GEO_V04 Page 204 of 226







ხულოს მუნიციპალიტეტი


1 ნოდარ

თავართქილაძე

ხულოს მუნიციპალიტეტის საკრებულოს თავჯდომარე

2 გივი ქედალიძე ხულოს მუნიციპალიტეტის გამგებლის მოადგილე

3 ირაკლი ჯორბენაძე ხულოს მუნიციპალიტეტის საკრებულოს აპარატის უფროსი

4 ლიანა მიქელაძე ტერიტორიული ორგანოს რწმუნებული თხილოვანის თემში

5 ომარ აბაშიძე ტერიტორიული ორგანოს რწმუნებული ფუშრუკაულის თემში

6 გურამ ხალვაში ტერიტორიული ორგანოს რწმუნებული ხიხაძირის თემში

7 ასლან ტუნაძე ხულოს მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ქონების მართვისა და

ბუნებრივი რესურსების საკითხების კომისიის თავჯდომარე

8 რუსლან აბულაძე ხულოს მუნიციპალიტეტის საკრებულოს სივრცით-ტერიტორიული

დაგეგმარების და ინფრასტრუქტურის კომიისის თავჯდომარე

9 კახა მელაძე ხულოს მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ფრაქცია „ქართული ოცნება“

თავჯდომარე

10 თემურ ბოლქვაძე ხულოს მუნიციპალიტეტის საკრებულოს ფრაქცია „ხულოს

მომავალისათვის“ თავჯდომარე

11 ედნარ დეკანაძე ხულოს მუნიციპალიტეტის გამგეობის ინფრასტრუქტურისა და

ეკონომიკური განვითარების სამსახურის მთავარი სპეციალისტი

12 სერგო გუნდაძე ხულოს მუნიციპალიტეტის სოფელ თხილვანას წარმომადგენელი

13 მალხაზ სურმანიძე ხულოს მუნიციპალიტეტის ზედამხედველობის სამსახურის უფორსი



















41166_RPF_GEO_V04 Page 205 of 226







შეხვედრის მონაწილეებმა განიხილეს ხულოს რაიონში არსებული ალტერნატული მარშრუტები..




ვიწრო კორიდორის განხილვის პროცესში აღინიშნა, რომ ხაზი გატარებულია მისაღები

მარშრუტით და რაიმე მნიშვნელოვანი დაბრკოლება არ არის მოსალოდნელი;








სოფლის რწმუნებულებმა გააჟღერეს საკითხი, პრივატიზაციის შესახებ. მათი თქმით მიწების

გარკვეულ ნაწილი მოსახლეობას არ აქვთ საკუთრებაში გაფორმებული საქართველოს

კანონმდებლობის შესაბამისად. ხსენებულ ფართობებს მოსახლეობა ვერ იკანონებს, რადგან მიწის

ნაკვეთებზე არ დგას შენობა ნაგებობები. საჭირო იქნება ხელშეწყობა ზემოთხსენებული მიწების

გამარტივებული წესით დასაკანონებლად. კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ ადგილზე იმუშავებს

საკადასტრო აღწერის ჯგუფი, რომელიც აღწერს მიწის ნაკვეთებს. რაც შეეხება მოსარგებლეების

იდენტიფიცირებას, ამ საკითხში საჭირო იქნება გამგეობისა და თემის ხელმძღვანელების

მნიშვნელოვანი ხელშეწყობა, რაზეც დამსწრეებმა თანხმობა განაცხადეს.


41166_RPF_GEO_V04 Page 206 of 226



41166_RPF_GEO_V04 Page 207 of 226







შუახევის მუნიციპალიტეტი


1 ზურაბ ზოიძე გამგებლის მოადგილე

2 იური ქათამაძე საკრებულოს თავმჯდომარე

3 რომან მიქელაძე რაიონის სატყეო სამსახურის უფროსი

4 თემურ ზოიძე ჭვანის თემის რწმუნებული

5 მალხაზ ხიმშიაშვილი ზამლეთის თემის რწმუნებული




კონსულტანტებმა შეხვედრის მონაწილეებს გააცნეს ახალციხე ბათუმის 220 კვ-იანი

ელექტროგადამცემი პროექტის შესახებ სკოპინგის შეხვედრის მიზნები. კერძოდ ინფორმაცია

პროეტის და მისი განმახორციელებელი ორგანიზაციების შესახებ.

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების პროცესში გათვალისწინებული

სამუშაოებისა და კონსულტანტის საპროექტო დავალების შესახებ ისაუბრა პროექტის

კონსულტანტმა დავით გირგვლიანმა. დეტალურად იქნა განხილული შემდეგი საკითხები:






პროექტის ინჟინრისათვის მომზადებული იქნა გარემოსდაცვითი შეზღუდვების რუკები,

რომელზეც დატანილია სენსიტიური რეცეპტორები ფლორისა და ფაუნის კუთხით, კულტურული

მემკვიდრეობის ცნობილი ობიექტები და სხვა ინფორმაცია, რომელიც გეოლოგიურ

ინფორმაციასთან ერთად გამოყენებულ იქნა დეტალური პროექტირების პროცესში.




დამსწრეთა მიერ განხილული იქნა არსებული ალტერნატული მარშრუტები. საზოგადოება

დაეთანხმა კონსულტანტების მიერ მიწოდებულ ინფორმაციას და ალტერნატივების შეფასებას.

ვიწრო კორიდორის განხილვის პროცესში დამსწრეებმა აღნიშნეს რომ გადამცემი ხაზისთვის

შერჩეულია მისაღები კორიდორი და ზემოქმედება სოფლებზე მინიმუმამდე იქნება დაყვანილი.

41166_RPF_GEO_V04 Page 208 of 226


წამოიჭრა საკითხი მისასვლელი გზების შესახებ; კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ არსებული

მისასვლელი გზები მაქსიმალურად იქნება გამოყენებული.



კონსულტანტებმა მიაწოდეს ინფორმაცია, რომ განსახლების გეგმის (RAP) ან საარსებო წყაროს

აღდგენის გეგმა (LRF) მომზადდება საქართველოს კანონმდებლობისა და მსოფლიო ბანკის

სახელმძღვანელო პრინციპების შესაბამისად. ასევე აღინიშნა, რომ ანძებისათვის საჭირო ფართობი

არ არის დიდი და შესაბამისად მოსახლეობას არ უნდა ჰქონდეს ზედმეტი მოლოდინი

საკომპენსაციო ანაზღაურებასთან დაკავშირებით.

კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ მნიშვნელოვანია ადგილობრივი სტრუქტურების მჭიდრო

ჩართულობა განსახლების გეგმის ან საარსებო წყაროს აღდგენის გეგმის მომზადების პროცესში.

პროექტში გათვალისწინებულია საკადასტრო შესწავლა და ტოპოგრაფიული აგეგმვა. დამსწრეებმა

გამოთქვეს მზაობა რომ საწყის ეტაპზევე ჩაერთონ პროცესში.


41166_RPF_GEO_V04 Page 209 of 226



41166_RPF_GEO_V04 Page 210 of 226


დანართი 7.2 პროექის ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე

ზემოქმედების ანგარიშსა და განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-

დოკუმენტზე გამართული კონსულტაციების ოქმები

ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ელექტროგადამცემი ხაზის

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანგარიშსა და განსახლების

პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტზე

საჯარო კონსულტაციების ოქმი

20 მარტი 2014, 11:00

ქ. თბილისი, სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის“ ოფისი

საკონსულტაციო შეხვედრა მოეწყო „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის“ (სსე) და მისი

კონსულტანტის „დგ კონსალტინგის“ მიერ. შეხვედრის მიზანი იყო დაინტერესებული

მხარეებისთვის ახალციხე-ბათუმის ელექტროგადამცემი ხაზის პროექტის ბუნებრივ და

სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების ანგარიშისა და განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის

წარდგენა. შეხვედრა ორგანიზებული იყო საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის, მისი

კონტრაქტორების, ქ. თბილისში ბაზირებული არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სამოქალაქო

საზოგადოებისთვის. მასში მონაწილეობა მიიღეს:

1. ვახტანგ მალუაშვილი სს „საქენერგორემონტი“

2. კონსტანტინე პაჭკორია სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

3. მამუკა კახიძე სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

4. კოტე ხმალაძე სს „ენერგოსერვისი“

5. ნინო ნიკურაძე სს „ენერგოსერვისი“

6. გიორგი როსტომაშვილი სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

7. ლევან ლომინაძე სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

8. დავით ჭიპაშვილი ა/ო „მწვანე ალტერნატივა“

9. მამუკა შონია სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

10. მაია ფიცხელაური სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

11. ანდრო ხეთაგური შპს „ენერგოტრანსი“

12. ქეთევან პაპაშვილი საქართველოს მწვანეთა მოძრაობა

13. დავით უთმელიძე სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

14. ზეზვა ხვედელიძე სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

15. მაკა გელაშვილი სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

16. ნელი ვერულავა ა/ო „ენერგოეფექტურობა და გარემოს დაცვა“

17. ვლადიმერ ჯაფარიძე „ელიტ ენერჯი“

18. ხვიჩა საჯაია „ელიტ ენერჯი“

და

პროექტის კონსულტანტებმა:


ალექსანდრე არობელიძე - გარემოს დაცვის სპეციალისტი

მანანა პეტაშვილი - გარემოს დაცვის სპეციალისტი

41166_RPF_GEO_V04 Page 211 of 226


გიორგი კუპრაშვილი - GIS/CAD სპეციალისტი

მარიამ ქიმერიძე - ექსპერტი-ბოტანიკოსი

შეხვედრის დასაწყისში სსე-ს წარმომადგენელმა ბ-ნმა მამუკა შონიამ (სსე) შეხვედრის

მონაწილეებს წარუდგინა პროექტი და გააცნო მისი საჭიროება.

ამის შემდგომ, პროექტის კონსულტანტმა ბ-მა დავით გირგვლიანმა დამსწრე საზოგადოებას

წარუდგინა ბსგზშ-ს ანგარიშსა და განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტში განხილული

ძირითადი საკითხები, კერძოდ კი:

ბსგზშ-ს ანგარიშის ირგვლივ:

o პროექტის ძირითადი ტექნიკური მახასიათებლები;

o განხილული და უპირატესი ალტერნატივები;

o განხორციელებული საველე კვლევების ნუსხა და ფონური მდგომარეობის

კვლევებისას გამოვლენილი ძირითადი სენსიტიურობები;

o პოტენციურად მნიშვნელოვანი ზემოქმედების სახეები და შემარბილებელი


განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის ირგვლივ:

o განსახლების სავარაუდო მასშტაბი;

o ჩარჩო-დოკუმენტის მომზადებისთვის გამოყენებული მიდგომები და

განხორციელებული კვლევები;

o განსახლების ძირითადი პრინციპები, რომელთა მიხედვითაც განხორციელდება ეს

საქმიანობა;

o საკომპენსაციო პაკეტი და კომპენსაციის/ადგილმონაცვლეობის დახმარების

მიმღებ პირთა კატეგორიები.

აღინიშნა, რომ ეგხ-ს დერეფანი ალტერნატიული მარშრუტების დეტალური კვლევების

საფუძველზე მოხდა და ეგხ-ს საბოლოო მარშრუტი ისე შეირჩა, რომ იგი შეძლებისდაგვარად

მოცილებული ყოფილიყო სენსიტიური უბნებიდან, მათ შორის ბიომრავალფეროვნებისთვის

მნიშვნელოვანი ტერიტორიებიდან, კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტებიდან,

დასახლებებიდან და სხვა.

პრეზენტაციისთვის გამოყენებული იქნა ვიზუალური მასალა (რუკები, სქემები, ვიზუალური

მოდელირების შედეგები), რომლებზედაც თვალსაჩინოდ იყო წარმოდგენილი განხილული

ასპექტები, მათ შორის პროექტის დერეფანი, შეფასებისას განხილული ალტერნატიული

დერეფნები, სენსიტიური რეცეპტორების ადგილმდებარეობა, ზემოქმედების მოდელირების

შედეგები და სხვა.

პრეზენტაციის შემდეგ გაიმართა დისკუსია, რომელიც შეეხო როგორც ბსგზშ-ს, ასევე განსახლების

პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტს. დოკუმენტების განხილვაში აქტიური მონაწილეობა

არასამთავრობო სექტორმა, კერძოდ კი „მწვანე ალტერნატივის“ წარმომადგენელმა დ. ჭიპაშვილმა

მიიღო, რომლისგანაც წამოვიდა დასმული შეკითხვების დიდი ნაწილი.

41166_RPF_GEO_V04 Page 212 of 226


ბსგზშ-ს ანგარიშის შემთხვევაში დამსწრეთა ძირითადი ინტერესი შემდეგ საკითხებთან იყო


1. ხომ არ არის ეგხ ძირითადად ექსპორტზე გათვლილი, რამდენად აუცილებელია პროექტის

განხორციელება და რა ეკონომიკურ სარგებელს მოუტანს იგი ქვეყანას - ამ შეკითხვაზე

სსე-ს წარმომადგენლებმა ახსნეს აჭარის ა/რ-ს არსებული ელექტრომომარაგების სისტემის

სუსტი მხარეები და დამატებითი ეგხ-ს მშენებლობის აუცილებლობა, უპირველეს ყოვლისა

აჭარის უწყვეტი ელექტრომომარაგების უზრუნველსაყოფად. აღინიშნა, რომ პროექტი

ასევე მიბმულია მდ. აჭარისწყლის ჰესების კასკადის პროექტთან და ნაწილობრივ

ელექტროენერგიის ექსპორტზეცაა გათვლილი.

2. ეგხ-სთან დაკავშირებული პროექტების (აჭარისწყლის ჰესები) გარემოზე ზემოქმედების

შეფასებისას კუმულატიური ზემოქმედება ფაქტიურად არაა განხილული - ექსპერტებმა

უპასუხეს, რომ კუმულატიური ზემოქმედება გარკვეულწილად განხილულია ეგხ-ს ბსგზშ-

ში; თუმცა, კუმულატიური ზემოქმედების განხილვა ძირითადად ენერგოსექტორის

სტრატეგიული გარემოსდაცვითი შეფასების ფარგლებში უნდა მოხდეს, რაც სახელმწიფოს

პრეროგატივაა.

3. რატომ არ შეიძლებოდა მიწისქვეშა კაბელის ალტერნატივის შერჩევა ფრინველების

კუთხით სენსიტიური მონაკვეთისთვის - სსე-ს წარმომადგენლებმა ახსნეს, რომ გარდა

მაღალი ღირებულებისა, ასეთი გადაწყვეტილების შემთხვევაში საჭირო იქნებოდა დიდი

ზომის დამატებითი ინფრასტრუქტურის მშენებლობა მიწისქვეშა და მიწისზედა

სისტემების გადასაერთებლად, ასევე მიწისქვეშა მონაკვეთის მონიტორინგისა და ტექ.

მომსახურებისთვის. ამას გარდა, მიწისქვეშა კაბელის ჩადება აჭარაში, რომელიც

მეწყერსაშიშროებით ხასიათდება, მაღალ რისკებთანაა დაკავშირებული; საჰაერო ეგხ-სთან

შედარებით მცენარეულ საფარზე ზემოქმედებაც გაცილებით მაღალი იქნებოდა.

4. რამდენად ეფექტურია ხაზის მარკერები ფრინველებზე ზემოქმედების შესამცირებლად -

ექსპერტებმა უპასუხეს, რომ ხაზის მარკერების ეფექტურობა დამოკიდებულია ფრინველის

სახეობაზე და მარკერის ტიპზე. პროექტისთვის მარკერები შეირჩა ფრინველთა

სამიგრაციო დერეფანში დაფიქსირებული სენსიტიური სახეობების და საცნობარო

მასალებში მოცემული რეკომენდაციების საფუძველზე.

5. რა მანძილით განისაზღვრება ეგხ-ს სანიტარული დაცვის ზონა - კონსულტანტების და

სსე-ს პასუხი იყო, რომ 220 კვ-იანი ხაზებისთვის სანიტარული დაცვის ზონა არ დგინდება;

თუმცა, იკრძალება საცხოვრებელი სახლის არსებობა სადენების ვერტიკალური პროექციის

ფარგლებში. სსე-ს წარმომადგენლებმა აღნიშნეს, რომ ჰქონდათ შემთხვევები, როდესაც

მოსახლეობამ სასამართლოს მიმართა არსებული 220 კვ-იანი ხაზების ელექტრომაგნიტური

გამოსხივების გამო და რომ ჩატარებულმა ექსპერტიზამ აჩვენა, რომ ამ ხაზების

ელექტრომაგნიტური ველი საკმაოდ დაბალია და ზემოქმედებას ვერ იქონიებს

მოსახლეობაზე.

6. რა სიგანეზე მოხდება ტყის ჭრა და საკომპენსაციო ღონისძიებებია დაგეგმილი ამ კუთხით

- დ. გირგვლიანმა აღნიშნა, რომ სატელიტური სურათების და დერეფნის რელიეფის

შესწავლამ აჩვენა, რომ გარკვეულ ტყიან მონაკვეთებზე საჭირო იქნებოდა 65 მ სიგანის

განაკაფის მოწყობა, ხოლო ზოგზე 6 მ სიგანის განაკაფიც საკმარისი იქნება. ეგხ-ს

დერეფნისთვის მომზადებულია რუკა, სადაც ნაჩვენებია თუ რომელ მონაკვეთზე

სავარაუდოდ რა სიგანის განაკაფი იქნება საჭირო.

საკომპენსაციო ღონისძიებების თემაზე განსაკუთრებითი მწვავე დისკუსია გაიმართა.

„მწვანე ალტერნატივის“ წარმომადგენლმა აღნიშნა, რომ, როგორც წესი, ასეთი

ღონისძიებები გაწერილია დოკუმენტაციაში, თუმცა არ ხორციელდება.

41166_RPF_GEO_V04 Page 213 of 226


პროექტის კონსულტანტებმა აღნიშნეს, რომ ტყის რესურსებზე ზემოქმედების

შემარბილებელი და მაკომპენსირებელი ღონისძიებები შეტანილია ბსგზშ-ს ანგარიშსა და

ზემოქმედების შემარბილებელ ღონისძიებათა გეგმაში. ესენია მაგარმერქნიანი ხეების

დარგვა ეგხ-ს დერეფანში, სადაც ტექნიკური ნორმები ამის საშუალებას იძლევა; ტყის ჭრის

მინიმუმამდე შემცირება ანძების უბნების შერჩევით. ამასთან, შეხვედრაზე გამოთქმული

მოსაზრებები გათვალისწინებული იქნება ანგარიშის საბოლოო ვერსიაში, სადაც

შეძლებისდაგვარად შევა შესაბამისი დამატებითი ღონისძიებები.

სსე-ს და მისი კონტრაქტორების წარმომადგენლებმა აღნიშნეს, რომ, როგორც წესი, მათი

პროექტები ითვალისწინებს დაზიანებული ტერიტორიის რეკულტივაციას, მათ შორის

ტყის განაშენიანებას, სადაც ეს ტექნიკური მოთხოვნებით დასაშვებია.

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტთან დაკავშირებით დისკუსია ძირითადად

ტრადიციული სარგებლობის საკითხებს შეეხო. კერძოდ, დ. ჭიპაშვილმა აღნიშნა, რომ

ტრადიციული მიწათსარგებლობის საკითხები საქართველოს კანონმდებლობით არ

რეგულირდება, თუმცა მსოფლიო ბანკი აღიარებს ასეთი მესაკუთრეების/მოსარგებლეების

უფლებას და ბანკის პოლიტიკის მიხედვით, მათ მიწის კომპენსაცია ერგებათ. ამიტომ, ეს საკითხი

გარკვევით უნდა იყოს გაწერილი დოკუმენტში; ამას გარდა, ცალკე უნდა გაიწეროს სათემო

მიწების და შესაბამისი კომპენსაციების საკითხიც.

კონსულტანტებმა და სსე-მ მას უპასუხეს, რომ განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტში უკვე

შეტანილია აღნიშნული საკითხები, თუმცა შესაძლებელი იქნება უფრო მკაფიოდ გამოიყოს

მესაკუთრეთა და მოსარგებლეთა ეს კატეგორიები.

არასამთავრობო სექტორი ასევე დაინტერესდა, თუ როდის მომზადდებოდა განსახლების

სამოქმედო გეგმა და რომელ სოფლებში გაიმართება მასთან დაკავშირებული საკონსულტაციო

შეხვედრები. ამაზე სსე-ს პასუხი იყო, რომ სამოქმედო გეგმა მომზადდება ეგხ-ს საინჟინრო

პროექტის დასრულების შემდგომ, ანუ სავარაუდოდ ერთი თვის შემდეგ; დოკუმენტის ირგვლივ

კონსულტაციები კი ყველა იმ სოფელში გაიმართება, რომელსაც განსახლების საკითხები შეეხება.

ოქმი მოამზადა:

მანანა პეტაშვილმა

41166_RPF_GEO_V04 Page 214 of 226


დანართი 1 საჯარო კონსულტაციის მონაწილეთა რეგისტრაციის ფურცელი

41166_RPF_GEO_V04 Page 215 of 226


41166_RPF_GEO_V04 Page 216 of 226


41166_RPF_GEO_V04 Page 217 of 226


დანართი 2 საჯარო კონსულტაციის შესახებ გაზეთსა და CENN-ის ქსელით გავრცელებული

განცხადება

შენიშვნა: ამას გარდა, კონსულტანტმა ელექტრონული ფოსტით პირადად გაუგზავნა მოწვევა

გარემოს დაცვის სექტორში მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებს, მათ შორის: - მწვანე ალტერნატივას - საქართველოს მწვანეთა მოძრაობას - CENN-ს

41166_RPF_GEO_V04 Page 218 of 226


ახალციხე-ბათუმის 220 კვ-იანი ელექტროგადამცემი ხაზის

ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების შეფასების ანგარიშსა და განსახლების

პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტზე

საჯარო კონსულტაციების ოქმი

24 მარტი 2014, 15:00

ქ. ბათუმი, „დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრი“-ს ოფისი

საკონსულტაციო შეხვედრა მოეწყო „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის“ (სსე) და მისი

კონსულტანტის „დგ კონსალტინგის“ მიერ, დაინტერესებული მხარეებისთვის ახალციხე-ბათუმის

ელექტროგადამცემი ხაზის პროექტის ბუნებრივ და სოციალურ გარემოზე ზემოქმედების

ანგარიშისა და განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის წარსადგენად. შეხვედრა

ორგანიზებული იყო რეგიონული და ადგილობრივი ხელისუფლებისთვის, ადგილობრივი

არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და სამოქალაქო საზოგადოების ინფორმირებისა და

ჩართულობისთვის. მასში მონაწილეობა მიიღეს:

19. აბულაძე ჯუმბერი აჭარის სატყეო სააგენტო

20. გათენაძე გია ქედის მუნიციპალიტეტის ზედამხედველობის სამსახური

21. დგვეფაზე რევაზი ა/ო „საქართველოს მწვანეთა მოძრაობა“

22. ცინცაძე ნოდარი ა/ო „საქართველოს მწვანეთა მოძრაობა“

23. ჩხეიძე ნოდარი ა/ო „უსაფრთხო ცხოვრებისათვის“

24. დეკანიძე ედნარი ხულოს მუნიციპალიტეტის ინფრასტრუქტურის სამსახური

25. ხოზრევანიძე თამუნა ა/ო „აჭარა P.S.” 26. ჯეფ ტერი შპს „აჭარისწყალი საქართველო“

27. მარკოვი გიორგი სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

28. გელაშვილი მაკა სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

29. ლომინაძე ლევანი სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

30. პაჭკორია კონსტანტინე სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

31. ხვედელიძე ზეზვა სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

32. კახიძე მამუკა სს „საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემა“

და

პროექტის კონსულტანტებმა:


ბორის მაჭავარიანი - გარემოს დაცვის სპეციალისტი

შეხვედრის დასაწყისში სსე-ს წარმომადგენელმა ბ-ნმა მამუკა კახიძემ (სსე) შეხვედრის

მონაწილეებს წარუდგინა პროექტი და გააცნო მისი საჭიროება.

ამის შემდგომ, პროექტის კონსულტანტმა ბ-მა დავით გირგვლიანმა დამსწრე საზოგადოებას

წარუდგინა ბსგზშ-ს ანგარიშსა და განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტში განხილული

ძირითადი საკითხები, კერძოდ კი:

ბსგზშ-ს ანგარიშის ირგვლივ:

41166_RPF_GEO_V04 Page 219 of 226


o პროექტის ძირითადი ტექნიკური მახასიათებლები;

o განხილული და უპირატესი ალტერნატივები;

o განხორციელებული საველე კვლევების ნუსხა და ფონური მდგომარეობის

კვლევებისას გამოვლენილი ძირითადი სენსიტიურობები;

o პოტენციურად მნიშვნელოვანი ზემოქმედების სახეები და შემარბილებელი


განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტის ირგვლივ:

o განსახლების სავარაუდო მასშტაბი;

o ჩარჩო-დოკუმენტის მომზადებისთვის გამოყენებული მიდგომები და

განხორციელებული კვლევები;

o განსახლების ძირითადი პრინციპები, რომელთა მიხედვითაც განხორციელდება ეს

საქმიანობა;

o საკომპენსაციო პაკეტი და კომპენსაციის/ადგილმონაცვლეობის დახმარების

მიმღებ პირთა კატეგორიები.

აღინიშნა, რომ ეგხ-ს დერეფანი ალტერნატიული მარშრუტების დეტალური კვლევების

საფუძველზე მოხდა და ეგხ-ს საბოლოო მარშრუტი ისე შეირჩა, რომ იგი შეძლებისდაგვარად

მოცილებული ყოფილიყო სენსიტიური უბნებიდან, მათ შორის ბიომრავალფეროვნებისთვის

მნიშვნელოვანი ტერიტორიებიდან, კულტურული მემკვიდრეობის ობიექტებიდან,

დასახლებებიდან და სხვა.

პრეზენტაციისთვის გამოყენებული იქნა ვიზუალური მასალა (რუკები, სქემები, ვიზუალური

მოდელირების შედეგები), რომლებზედაც თვალსაჩინოდ იყო წარმოდგენილი განხილული

ასპექტები, მათ შორის პროექტის დერეფანი, შეფასებისას განხილული ალტერნატიული

დერეფნები, სენსიტიური რეცეპტორების ადგილმდებარეობა, ზემოქმედების მოდელირების

შედეგები და სხვა.

პრეზენტაციის შემდეგ გაიმართა დისკუსია, რომელიც შეეხო როგორც ბსგზშ-ს, ასევე განსახლების

პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტს. დოკუმენტების განხილვაში აქტიური მონაწილეობა მიიღო

როგორც ადგილობრივმა ხელისუფლებამ, ასევე არასამთავრობო სექტორმა.

ბსგზშ-ს ანგარიშის შემთხვევაში დამსწრეთა ძირითადი ინტერესი შემდეგ საკითხებთან იყო


- რამდენი კუბური მეტრი ხე-ტყე მოიჭრება პროექტის სამუშაოებისას და ვინ განკარგავს

ამ მასალას - კონსულტანტმა და სსე-მ შეხვედრის მონაწილეებს აცნობეს, რომ ხე-

მასალა განსაკარგავად ადგილობრივ ხელისუფლებას გადაეცემა.

- ითვალისწინებს თუ არა პროექტი ტყის საკომპენსაციო ღონისძიებებს, როგორიცაა

ხეების დარგვა ტყის დაზიანებულ უბნებზე და სანერგის მოწყობა ამ საქმიანობის

ხელშესაწყობად - კონსულტანტმა და სსე-მ უპასუხეს, რომ ტყეზე ზემოქმედების

საკომპენსაციოდ ბსგზშ-ში გათვალისწინებულია გარკვეული ღონისძიებები,

როგორიცაა ხის მაგარმერქნიანი ჯიშების დარგვა ეგხ-ს დერეფანში, სადაც ტექნიკური

ნორმები ამის საშუალებას იძლევა. გათვალიწინებულია შემარბილებელი

ღონისძიებები, რომელთა საშუალებითაც მინიმუმამდე იქნება დაყვანილი ტყის ჭრის

41166_RPF_GEO_V04 Page 220 of 226


საჭიროება. ამასთან, შეხვედრაზე გამოთქმული მოსაზრებები შეძლებისდაგვარად

გათვალისწინებული იქნება ანგარიშის საბოლოო ვერსიაში.

- არსებობს თუ არა განაკაფ უბნებზე მეწყრული მოვლენების გააქტიურების რისკი -

კონსულტანტმა განმარტა, რომ ეგხ-ს დერეფანში აღდგენილი იქნება ბუჩქის საფარი,

რომლის ფესვთა სისტემა უზრუნველყოფს ეროზიის კონტროლს და ხელს შეუშლის

მეწყრული მოვლენების განვითარებას. ბ-ნმა მამუკა კახიძემ (სსე) აღნიშნა, რომ

საჭიროების შემთხვევაში შემუშავებული და განხორციელებული იქნება ეროზიის

მაკონტროლებელი ღონისძიებები, რათა თავიდან იქნას აცილებული ეროზია და

დამეწყვრა.

- გაუძლებს თუ არა პროექტის არეალში გავრცელებული ძირითადი ქანები ანძების

წონას და ხომ არ არსებობს ამის გამო მეწყრული მოვლენების განვითარების რისკი - ბ-

ნმა მამუკა კახიძემ (სსე) განმარტა, რომ ასეთი შემთხვევები თავად პროექტისთვის

იქნება საზიანო და რომ თითოეული ანძის საძირკველი დაპროექტდება და მოწყობა

მხოლოდ მისი განთავსების უბნის საინჟინრო-გეოლოგიური შესწავლის შემდეგ

მოხდება, რისთვისაც ყოველი ანძის უბანზე მოეწყობა სულ მცირე 5-6 შურფი.

- რა ზემოქმედება ექნება ეგხ-ს ელექტრომაგნიტურ ველს ადგილობრივ მოსახლეობაზე

და ეგხ-დან რა მანძილზე ცხოვრება იქნება უსაფრთხო - კითხვაზე კონსულტანტმა

უპასუხა, რომ 220 კვ-იანი ეგხ-ს ელექტრომაგნიტური ველი ძირითადად ხაზის

ვერტიკალური პროექციის ფარგლებში, ანუ უშუალოდ ხაზის ქვეშ ვრცელდება. ამის

გამოა, რომ ხაზის ქვეშ მოხვედრილი ოჯახები განსახლებას დაექვემდებარება.

მიმდებარე ტერიტორიაზე ელექტრომაგნიტური ველის დაძაბულობა მცირე და

ჯანმრთელობისთვის უსაფრთხო იქნება.

- საპროექტო ეგხ აჭარისწყლის ჰესების მიერ წარმოებული ელექტროენერგიის

გადასაცემადაც იქნება გამოყენებული, თუ ამ მიზნით სხვა ეგხ გაშენდება - სსე-მ

უპასუხა, რომ ახალციხე-ბათუმის ეგხ-ს ერთ-ერთი დანიშნულებაა აჭარისწყლის

ჰესები სახელმწიფო ელექტროსისტემას მიუერთოს და ამისთვის კიდევ ერთი

გადამცემი ხაზი არ გაშენდება.

- ადგილობრივი ხელისუფლების და მოსახლეობის ინფორმირებისა და

ჩართულობისთვის დაგეგმილია თუ არა საკონსულტაციო შეხვედრები ზემოქმედების

ქვეშ მოქცეულ ყველა მუნიციპალიტეტსა და სოფელში - კონსულტანტმა განმარტა, რომ

საკონსულტაციო შეხვედრები და საინფორმაციო კამპანია უკვე მოეწყო სკოპინგის

ფაზაზე. კერძოდ, საკონსულტაციო შეხვედრები მოწყო რეგიონალური და

ადგილობრივი ხელისუფლების წარმომადგენლებთან; ამას გარდა, სოციალურ-

ეკონომიკური კვლევა გამოყენებული იქნა ზემოქმედების ქვეშ მოქცეული

დასახლებებში პროექტის ბუკლეტის და პროექტის შესახებ ინფორმაციის

გასავრცელებლად. შემდგომი კონსულტაციები მოეწყობა ბსგზშ-ს ანგარიშისა და

განსახლების სამოქმედო გეგმის განხილვის მიზნით.

- განხორციელდება თუ არა პროექტის მონიტორინგი საზოგადოების მხრიდან -

კონსულტანტმა განმარტა, რომ პროექტის მესვეურნი თავად არ გეგმავენ ასეთი

მონიტორინგის ორგანიზებას. თუმცა, პროექტი გახსნილია ასეთი ინიციატივისადმი

და ნებისმიერ მსურველ საზოგადოებრივ ჯგუფს ან ორგანიზაციას შეეძლება

მონიტორინგის განხორციელება.

განსახლების პოლიტიკის ჩარჩო-დოკუმენტთან დაკავშირებით დამსწრეთა ძირითადი ინტერესი

შემდეგ საკითხებთან იყო დაკავშირებული:

- მუნიციპალური ხელისუფლების წარმომადგენლები დაინტერესდნენ, თუ როგორი

იქნება აღმწერი და საინვენტარიზაციო ჯგუფების შემადგენლობა და შევლენ თუ არა

41166_RPF_GEO_V04 Page 221 of 226


მათში მუნიციპალური ხელისუფლების წარმომადგენლები - სსე-ს წარმომადგენლებმა

უპასუხეს, რომ სსე მიესალმება მუნიციპალიტეტის ხელმღვანელობის მონაწილეობას

ამ პროცესში და გეგმავს მათ ჩართულობას, ამ პროცესის გამჭირვალეობისა და

სამართლიანობის სადემონსტრაციოდ.

- მოხდება თუ არა ადგილმონაცვლე მოსახლეობს დეტალური აღწერა და მათი ქონების

ინვენტარიზაცია - სსე-მ და კონსულტანტმა განმარტეს, რომ ასეთი რამ თავად სსე-ს

ინტერესშია, რათა მიყენებული ზიანი მთლიანად იქნას კომპენსირებული და

მოგვიანებით არ წამოიჭრას ასეთი საჩივრები.

- კომპენსაციის თანხა ერთიანად იქნება გადახდილი, თუ მოსახლეობა ყოველთვიურად

მიიღებს თანხის ნაწილს - სსე-მ და კონსულტანტმა განმარტეს, რომ სათანადო

კომპენსაციას და განსახლებასთან დაკავშირებულ დახმარებას მოსახლეობა ერთიანად

მიიღებს, მოცემულ ტერიტორიაზე პროექტის საქმიანობის დაწყებამდე.

- ადგილმონაცვლე პირებს განსახლების პროცესის შესახებ დეტალური ინფორმაცია თუ

მიეწოდებათ - სსე-მ და კონსულტანტმა განმარტეს, რომ სოფლების მოსახლეობა,

სადაც შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს ადგილმონაცვლეობას, უკვე ინფორმირებულია

მოსალოდნელი განსახლების შესახებ. შემდგომი საინფორმაციო კამპანია მოეწყობა

განსახლების სამოქმედო გეგმების შემუშავების შემდგომ, რომლის ფარგლებშიც ყველა

ადგილმონაცვლე პირი დეტალურ ინფორმაციას მიიღებს განსახლების სამოქმედო

გეგმის, კომპენსაციის მიღების უფლების და საკომპენსაციო პაკეტის შესახებ. ამ

საკითხებთან დაკავშირებით მოსახლეობის კომენტარები და მოსაზრებები

შეძლებისდაგვარად გათვალისწინებული იქნება სამოქმედო გეგმაში.

ოქმი მოამზადა:

ბორის მაჭავარიანმა

41166_RPF_GEO_V04 Page 222 of 226


დანართი 1 საჯარო კონსულტაციის მონაწილეთა რეგისტრაციის ფურცელი

41166_RPF_GEO_V04 Page 223 of 226


41166_RPF_GEO_V04 Page 224 of 226


დანართი 2 საჯარო კონსულტაციის ფოტომასალა

41166_RPF_GEO_V04 Page 225 of 226


41166_RPF_GEO_V04 Page 226 of 226


დანართი 3 საჯარო კონსულტაციის შესახებ CENN-ის ქსელით გავრცელებული განცხადება

შენიშვნა: ამას გარდა, დაგეგმილი კონსულტაციების შესახებ კონსულტანტმა ტელეფონით აცნობა

მუნიციპალური ხელისუფლების წარმომადგენლებს.

DG Consulting Ltd

Documents