Top Banner
Borth (De / South) Taith gerdded arfordirol Coast path walk Start RNLI Lifeboat Station Borth Distance 5 miles (out and back) Time 2-3 hours Grade Moderate Parking Car park near RNLI station Grid ref at start point SN 607 889 Grid ref at turnaround point SN 590 857 It’s not every village that can boast longshore drift as the reason for its existence, Borth however is one that can and seems to be a recent phenomenon. Along the beach beyond the buildings of Borth, the submerged forest can be seen at low tide. Bones and tree remains have been seen here and the recent discovery of deer antlers confirm that this stretch of land once flourished when the sea-level was lower. Sarn Cynfelyn is the most southerly of three such formations and together with the sunken forest at Borth have been the inspiration for the legend known locally as the lost land of Cantre’r Gwaelod. Cantre’r Gwaelod was a rich lowland part of Ceredigion with ramparts and sluices. The responsibility of closing the sluices fell to Seithennyn. A combination of a great storm at sea and Seithennyn’s regrettable dereliction of duty, led the sea to breach the defences and sweep inland leaving Gwyddno, the Kingdom’s ruler, high and dry on a relatively infertile part of his kingdom. Six thousand years later and Borth has the modern-day accolade of being one of the key filming locations for the BBC Wales Nordic Noir television series Hinterland. Cors Fochno, the boat yard where the River Leri reaches the sea and Borth station have featured prominently in the internationally acclaimed award-winning series. Today on a calm and quiet day, some say they can hear the bells of the drowned church of Cantre’r Gwaelod. Sit and wonder at the story and possibly listen quietly for the ringing of that submerged bell. Uchafbwyntiau’r daith Walk highlights Os ewch chi am dro ar hyd arfordir Bae Ceredigion fe gewch chi brofiad arbennig iawn o Lwybr Arfordir Cymru. Dyma rai o uchafbwyntiau’r daith. The route along the crescent of Cardigan Bay through Ceredigion forms a very special part of the Wales Coast Path experience. Here are some of the highlights you can expect to discover along the way. Dechrau Gorsaf Bâd Achub yr RNLI Pellter 5 milltir (allan ac yn ôl) Amser 2-3 awr Gradd Cymedrol Parcio Maes parcio ger gorsaf yr RNLI Cyfeirnod grid yn y man cychwyn SN 607 889 Cyfeirnod grid yn y man troi’n ôl SN 590 857 Nid pob pentref all honni mai’r rheswm dros ei fodolaeth yw drifft arfordirol. Mae’r Borth yn un ohonynt ac ymddengys yn ffenomen ddiweddar. Ar hyd y traeth y tu hwnt i adeiladau Borth, gellir gweld y fforest danfor pan fydd y môr ar drai. Mae esgyrn a gweddillion coed wedi cael eu gweld yma ac, yn ddiweddar, cadarnhawyd bod cysylltiad rhwng cyrn carw a ddarganfuwyd ar y traeth a’r ddamcaniaeth bod y darn yma o dir ar un adeg wedi ffynnu pan oedd lefel y mor yn is. Sarn Cynfelyn yw’r mwyaf deheuol o dri ffurfiant o’r fath ac ynghyd â’r fforest danddwr yn Y Borth, mae wedi bod yn ysbrydoliaeth i’r chwedl a elwir yn lleol fel tir coll Cantre’r Gwaelod. Roedd Cantre’r Gwaelod yn ardal o dir isel cyfoethog yng Ngheredigion gyda gwrthgloddiau a llifddorau. Cyfrifoldeb Seithennyn oedd cau’r llifddorau. Arweiniodd cyfuniad o storm fawr ar y môr a Seithennyn yn esgeuluso’i ddyletswyddau, at y môr yn chwalu’r amddiffynfeydd ac yn llifo dros y tir gan adael Gwyddno, rheolwr y deyrnas, ar dir cymharol anffrwythlon o’i deyrnas. Chwe mil o flynyddoedd yn ddiweddarach ac mae Borth yn enwog am fod yn lleoliad allweddol ar gyfer ffilmio cyfres deledu BBC Cymru, Y Gwyll. Mae Cors Fochno, yr iard gychod lle mae Afon Leri yn cyrraedd y môr a gorsaf Y Borth yn amlwg yn y gyfres sydd wedi cael sylw mawr yn rhyngwladol. Heddiw, ar ddiwrnod tawel, dywed rhai eu bod yn gallu clywed sŵn clychau eglwys Cantre’r Gwaelod. Eisteddwch a rhyfeddwch at y stori a gwrandewch yn ofalus am sŵn y gloch danddwr honno. www.four.cymru CCC2928 09/2016 Cronfa Cymunedau’r Arfordir Cronfa nedau’r Coastal Communities Fund Coast Path Information Always make sure you are suitably equipped both for your walk and for changing weather conditions. For your own safety, keep to the Coast Path and do not walk by the cliff edge. Be prepared for bad weather and take extra care in windy conditions. Wear or carry warm and / or waterproof clothes on long walks. Please check tidal conditions in advance. For all up-to-date travel information visit traveline-cymru.info Ceredigion tide times for can be found at www.discoverceredigion.wales Take the Ceredigion Coast Path Challenge Walk the Ceredigion Coast Path in its entirety and answer seven questions to claim your personalised challenge certificate. Contact the Ceredigion Tourist Information Centres for more information or visit www.discoverceredigion.wales Gwybodaeth i Ymwelwyr / Tourist Information www.darganfodceredigion.cymru www.discoverceredigion.wales www.facebook.com/discoverceredigion twitter.com/visitceredigion Gwybodaeth Llwybr Arfordir Sicrhewch bob amser fod gennych yr offer addas i wneud eich taith gerdded ac i ymdopi â thywydd cyfnewidiol. Er eich diogelwch personol, cadwch at Lwybr yr Arfordir a pheidiwch â cherdded ger ymyl y clogwyn. Byddwch yn barod am dywydd gwael a chymerwch ofal pellach pan fydd hi’n wyntog. Gwisgwch neu cariwch ddillad cynnes a/neu ddillad sydd yn medru gwrthsefyll glaw ar deithiau cerdded hir. Cewch yr wybodaeth ddiweddaraf am deithio gan traveline-cymru.info Gellir dod o hyd i amserlenni llanw ar www.darganfodceredigion.cymru Sialens Llwybr Arfordir Ceredigion Beth am gerdded ar hyd Llwybr Arfordir Ceredigion o un pen i’r llall ac ateb saith cwestiwn i dderbyn dystysgrif sialens y llwybr. Am fwy o fanylion cysylltwch â Chanolfannau Croeso Ceredigion neu ymwelwch â www.darganfodceredigion.cymru
2

(De / South)...Borth (De / South) Taith gerdded arfordirol Coast path walk Start RNLI Lifeboat Station Borth Distance 5 miles (out and back) Time 2-3 hours Grade Moderate Parking Car

Jan 26, 2021

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • Borth (De / South)

    Taith gerdded arfordirol Coast path walk

    Start RNLI Lifeboat Station BorthDistance 5 miles (out and back)Time 2-3 hoursGrade ModerateParking Car park near RNLI stationGrid ref at start point SN 607 889Grid ref at turnaround point SN 590 857

    It’s not every village that can boast longshore drift as the reason for its existence, Borth however is one that can and seems to be a recent phenomenon. Along the beach beyond the buildings of Borth, the submerged forest can be seen at low tide. Bones and tree remains have been seen here and the recent discovery of deer antlers confirm that this stretch of land once flourished when the sea-level was lower.

    Sarn Cynfelyn is the most southerly of three such formations and together with the sunken forest at Borth have been the inspiration for the legend known locally as the lost land of Cantre’r Gwaelod.

    Cantre’r Gwaelod was a rich lowland part of Ceredigion with ramparts and sluices. The responsibility of closing the sluices fell to Seithennyn.

    A combination of a great storm at sea and Seithennyn’s regrettable dereliction of duty, led the sea to breach the defences and sweep inland leaving Gwyddno, the Kingdom’s ruler, high and dry on a relatively infertile part of his kingdom.

    Six thousand years later and Borth has the modern-day accolade of being one of the key filming locations for the BBC Wales Nordic Noir television series Hinterland. Cors Fochno, the boat yard where the River Leri reaches the sea and Borth station have featured prominently in the internationally acclaimed award-winning series.

    Today on a calm and quiet day, some say they can hear the bells of the drowned church of Cantre’r Gwaelod. Sit and wonder at the story and possibly listen quietly for the ringing of that submerged bell.

    Uchafbwyntiau’r daith Walk highlights

    Os ewch chi am dro ar hyd arfordir Bae Ceredigion fe gewch chi brofiad arbennig iawn o Lwybr Arfordir Cymru. Dyma rai o uchafbwyntiau’r daith.

    The route along the crescent of Cardigan Bay through Ceredigion forms a very special part of the Wales Coast Path experience. Here are some of the highlights you can expect to discover along the way.

    Dechrau Gorsaf Bâd Achub yr RNLIPellter 5 milltir (allan ac yn ôl)Amser 2-3 awrGradd CymedrolParcio Maes parcio ger gorsaf yr RNLICyfeirnod grid yn y man cychwyn SN 607 889Cyfeirnod grid yn y man troi’n ôl SN 590 857

    Nid pob pentref all honni mai’r rheswm dros ei fodolaeth yw drifft arfordirol. Mae’r Borth yn un ohonynt ac ymddengys yn ffenomen ddiweddar. Ar hyd y traeth y tu hwnt i adeiladau Borth, gellir gweld y fforest danfor pan fydd y môr ar drai. Mae esgyrn a gweddillion coed wedi cael eu gweld yma ac, yn ddiweddar, cadarnhawyd bod cysylltiad rhwng cyrn carw a ddarganfuwyd ar y traeth a’r ddamcaniaeth bod y darn yma o dir ar un adeg wedi ffynnu pan oedd lefel y mor yn is.

    Sarn Cynfelyn yw’r mwyaf deheuol o dri ffurfiant o’r fath ac ynghyd â’r fforest danddwr yn Y Borth, mae wedi bod yn ysbrydoliaeth i’r chwedl a elwir yn lleol fel tir coll Cantre’r Gwaelod.

    Roedd Cantre’r Gwaelod yn ardal o dir isel cyfoethog yng Ngheredigion gyda gwrthgloddiau a llifddorau. Cyfrifoldeb Seithennyn oedd cau’r llifddorau.

    Arweiniodd cyfuniad o storm fawr ar y môr a Seithennyn yn esgeuluso’i ddyletswyddau, at y môr yn chwalu’r amddiffynfeydd ac yn llifo dros y tir gan adael Gwyddno, rheolwr y deyrnas, ar dir cymharol anffrwythlon o’i deyrnas.

    Chwe mil o flynyddoedd yn ddiweddarach ac mae Borth yn enwog am fod yn lleoliad allweddol ar gyfer ffilmio cyfres deledu BBC Cymru, Y Gwyll. Mae Cors Fochno, yr iard gychod lle mae Afon Leri yn cyrraedd y môr a gorsaf Y Borth yn amlwg yn y gyfres sydd wedi cael sylw mawr yn rhyngwladol.

    Heddiw, ar ddiwrnod tawel, dywed rhai eu bod yn gallu clywed sŵn clychau eglwys Cantre’r Gwaelod. Eisteddwch a rhyfeddwch at y stori a gwrandewch yn ofalus am sŵn y gloch danddwr honno.

    www.four.cymru CCC2928 09/2016

    CronfaCymunedau’rArfordir

    Cronfanedau’r

    Coastal Communities Fund

    Coast Path Information • Always make sure you are suitably equipped both for your walk and for changing weather conditions. For your own safety, keep to the Coast Path and do not walk by the cliff edge.• Be prepared for bad weather and take extra care in windy conditions. Wear or carry warm and / or waterproof clothes on long walks. Please check tidal conditions in advance. • For all up-to-date travel information visit traveline-cymru.infoCeredigion tide times for can be found at www.discoverceredigion.wales

    Take the Ceredigion Coast Path ChallengeWalk the Ceredigion Coast Path in its entirety and answer seven questions to claim your personalised challenge certificate. Contact the Ceredigion Tourist Information Centres for more information or visit www.discoverceredigion.wales

    Gwybodaeth i Ymwelwyr / Tourist Informationwww.darganfodceredigion.cymruwww.discoverceredigion.wales www.facebook.com/discoverceredigion twitter.com/visitceredigion

    Gwybodaeth Llwybr Arfordir• Sicrhewch bob amser fod gennych yr offer addas i wneud eich taith gerdded ac i ymdopi â thywydd cyfnewidiol. Er eich diogelwch personol, cadwch at Lwybr yr Arfordir a pheidiwch â cherdded ger ymyl y clogwyn.• Byddwch yn barod am dywydd gwael a chymerwch ofal pellach pan fydd hi’n wyntog. Gwisgwch neu cariwch ddillad cynnes a/neu ddillad sydd yn medru gwrthsefyll glaw ar deithiau cerdded hir. • Cewch yr wybodaeth ddiweddaraf am deithio gan traveline-cymru.infoGellir dod o hyd i amserlenni llanw ar www.darganfodceredigion.cymru

    Sialens Llwybr Arfordir CeredigionBeth am gerdded ar hyd Llwybr Arfordir Ceredigion o un pen i’r llall ac ateb saith cwestiwn i dderbyn dystysgrif sialens y llwybr. Am fwy o fanylion cysylltwch â Chanolfannau Croeso Ceredigion neu ymwelwch â www.darganfodceredigion.cymru

  • 1 O’r maes parcio ger Gorsaf Bâd Achub yr RNLI, trowch i’r dde ar hyd y palmant. Mae toiledau yn y fan hon. Cerddwch heibio i’r tai bach ar y chwith. Ewch tuag at deras uwch y clogwyni ar hyd Cliff Road.

    2 Pan fydd y ffordd darmac yn gorffen ewch i’r dde a dilynwch y llwybr gydag arwyddion ac ewch drwy’r gât. O’r fan hon, ewch tuag at y Gofeb Ryfel. Wrth edrych yn ôl o’r fan hon, gallwch weld Y Borth a’i draeth pum cilometr yn cyrraedd Gwarchodfa Natur Ynyslas yn ogystal â Chors Fochno ac aber yr Afon Dyfi. Dyma hefyd Fïosffer UNESCO Dyfi, statws a roddir i ardal sy’n llawn bioamrywiaeth. I’r dde a chan edrych i’r dwyrain fe welwch odre Mynyddoedd y Cambria wrth iddynt esgyn i gopa gogoneddus Pumlumon yn 752m, y copa uchaf yng Ngheredigion. Dilynwch y llwybr nes iddo ddechrau disgyn i lawr i risiau pren a phont fechan.

    3 Cerddwch ar hyd y llwybr igam ogam i’r ochr arall. Arhoswch am ychydig ar draeth Aberwennol.

    4 Cymerwch ofal ar hyd pen y graig ond arhoswch ac edrychwch yn ôl weithiau er mwyn gweld y graig ar ffurf telyn â’r enw addas Craig y Delyn. O’r fan hon mae’n bosibl gweld a chlywed y frân goesgoch. Ar un adeg roedd eu niferoedd yn lleihau ac mae gan y frân goesgoch gri soniarus ac ehediad lletchwith, sydd ychydig yn wahanol i adar eraill o deulu’r frân.

    5 Mewn ychydig, mae’r llwybr yn parhau trwy gât fochyn. Pan fydd y môr ar drai, gallwch weld sarn cerrig yn ymestyn o’r tir allan i’r môr. Gellir cyrraedd hwn yn nes ymlaen ar y daith gerdded.Ewch i lawr ac yna dringwch i fyny ar yr ochr arall.

    6 O’r man ffafriol hwn, efallai y gallwch weld cychod bach ac o bosibl dolffiniaid trwynbwl yn eu dilyn. Cofiwch eich binocwlars. Gallwch fod yn sefyll yn y fan hon yn gweiddi “Dyna fe!” am amser hir. Mae’n dipyn o hwyl, hyd yn oed mor bell i ffwrdd â hyn.

    7 Ewch yn eich blaen nes eich bod yn disgyn eto. Mae’r sarn cerrig hwnnw bellach yn agosach ac yn llawer cliriach (os yw’r llanw’n mynd allan).

    8 Croeswch bont bren lle mae nant fechan yn diferu i’r traeth islaw.

    9 Arhoswch ar y llwybr treuliedig ac ewch i lawr i’r tir gwastad gyda’r fferm o’ch blaen. Croeswch gae, yna’r bont i gyrraedd y traeth cerigos. Ewch i lawr i’r traeth gan fynd heibio i’r odyn galch. Pan fydd y môr ar drai mae’n bosibl gweld nodwedd hynod y sarn cerrig - Sarn Cynfelyn. Cafodd y sarn ei ffurfio gan farian rhewlifol a adawyd gan haenau rhew oedd yn toddi ar ddiwedd oes yr iâ. Mae’n rhedeg am un ar ddeg cilometr allan i’r môr, gydag un bwlch bach yn unig. Daw i ben gyda basgraig danfor a elwir yn hanesyddol yn Gaerwyddno neu, yn fwy cyffredin ‘Patches’.

    Borth (De)

    1 From the car park near the RNLI Lifeboat Station, turn right along pavement. There are toilets located here. Continue walking with the small houses on the left. Head towards the cliff-top terrace along Cliff Road.

    2 Where the tarmacked road ends, continue right and follow signposted track and go through the gate. From here, head towards the War Memorial. Looking back from here, view Borth and its five kilometre beach reaching to Ynyslas Nature Reserve as well as Cors Fochno and the Dyfi Estuary. Here is also the UNESCO Dyfi Biosphere, a status afforded to an area of rich biodiversity. To the right and looking east you’ll see the foothills of the Cambrian Mountains as they rise to the magnificent peak of Pumlumon, at 752m, the highest peak in Ceredigion. Follow the track until it starts to descend down to wooden steps and small bridge.

    3 Walk along the zig-zag path to the other side. Pause at Aberwennol beach.

    4 Take care along the cliff-top section but stop and look back occasionally for a sight of the harp-shaped rock formation aptly named Craig y Delyn (Harp Rock). It is possible from here to see and hear the chough. Once in decline, the chough has an unforgettable clanging cry and a tumbling awkward flight, slightly different to others in the crow family.

    5 After a short while, the path continues through a kissing gate. At low tide, you can see a causeway of stone extending from the land out into the sea. This can be reached later on the walk. Drop down and then climb up the other side.

    6 From this vantage point, you might see small boats and possibly some bottlenose dolphins following behind. Have your binoculars to hand. You can stand here shouting “There it is!” for quite a while. It’s a lot of fun, even at this distance.

    7 Continue until you start descending again. That causeway of stone is now closer and much clearer (if the tide is on the way out).

    8 Cross a wooden bridge where a little stream trickles onto the beach below.

    9 Stay on the well-worn path and descend to the flat land with the farm ahead of you. Cross a field, then the bridge to arrive at the pebbled beach. Continue down to the beach passing the limekiln. At low tide it is possible to view the unusual looking feature of the pebbled causeway - Sarn Cynfelyn. The causeway was formed by glacial moraine left by receding ice sheets at the end of the last ice age and runs for eleven kilometres out to sea, with just one small gap. It ends at an underwater reef historically known as Caerwyddno, commonly known as Patches.

    Borth (South)

    Allwedd / Key Llwybr hyrwyddedig Promoted route Llwybr ar ffordd Route on road Llwybr Arfordir Cymru Wales Coast Path Llwybr anaddas ar benllanw Route impassable at high tide

    © Hawlfraint y Goron a hawliau cronfa ddata 2016 Arolwg Ordnans 100024419 © Crown copyright and database rights 2016 Ordnance Survey 100024419

    CYNGOR SIR

    CEREDIGIONCOUNTY COUNCIL

    1

    2

    3

    4

    5

    6

    7

    8

    9