-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
1/24
OLEH :
DARMAYADI
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
2/24
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
3/24
LOGAM
(METALS )
BERBENTUK PADAT PADA TEMPERATUR RUANG
MEMPUNYAI STRUKTUR KRISTAL
MENGHANTARKAN PANAS DAN LISTRIK
MENGKILAP JIKA DI POLISHMENGEMBANG JIKA DIPANASKAN DAN MENGKERUT
JIKA DIDINGINKAN
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
4/24
TENSILE STRENGTH
YIELD STRENGTH
DUCTILITY
COMPRESSIVE STRENGTH
HARDNESS
FATIGUE STRENGTH
IMPACT STRENGTH
MECHANICAL PROPERTIES
LOGAM
(METALS )
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
5/24
LOGAM
(METALS )
PHISYCAL PROPERTIES
MELTING POINT
DENSITY
SPECIFIC HEAT
THERMAL CONDUCTIFITY
THERMAL EXPANSION
ELECTRICAL CONDUCTIFITY
CORROSION RESISTANT
WELDABILITY
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
6/24
F
F
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
7/24
SKALA YANG ADA
- ROCKWEL
- VICKERS
- BRINELL
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
8/24
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
9/24
LOGAM (METALS )
CARBON STEELLOW ALLOY STEEL
STAINLESS STEEL
CAST IRON
ALUMINIUM & ALLOYS
COPPER & ALLOYS
MAGNESIUM
TITANIUM
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
10/24
PHISICAL PROPERTIES :
DENSITY : 7,86 g!"#$
MELTING POINT : %$8 'C
CRISTAL STRUCTURE :
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
11/24
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
12/24
UNSUR - UNSUR PADUAN dalam BESI
DAN PENGARUHNYA ( CARBON ( C ), Me!"a#a$ "ad!a$ !%ama &a$' mem"!$&a"e$'a! me$a##a$ #e#!a%a$ da$ #e#ea*a$+ Dalam !mla
e*a a#a$ mem!a% e* me$ad 'e%a*+
( MANGANESE ( M$ ), Me!"a#a$ !$*! &a$' *elal! ada, #ae$a
d"a#a *ea'a aa$ de./d0e dalam ".*e* "em!a%a$ aa+
Mem"!$&a "e$'a! me$a##a$ #e#!a%a$ da$ #e#ea*a$+( SILIKON ( S ), Me!"a#a$ !$*! &a$' *elal! ada, #ae$a
d"a#a *ea'a aa$ de./d0e+ Mem"!$&a "e$'a!
mem"e#!a% *%!#%! 1e%e+
( CHROMIUM ( C ), Me$$'#a%#a$ #e#!a%a$, #e#ea*a$ da$
*2a% m!l! "ada %em"ea%! %$''+( NICKEL ( N ), Me$a##a$ #e#!a%a$, mem"ea# *2a%
#elelaa$ da$ me$$'#a%#a$ #e!le%a$
( C da$ N d'!$a#a$ *e3aa e*amaa$ dalam "em!a%a$ Baa
Taa$ Kaa%, #ae$a #ed!a$&a *al$' me$!%!" #e#!a$'a$
ma*$'-ma*$'+
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
13/24
( TUNGSTEN ( 4 ), Meme$%!# "a%#el #ada &a$' #ea* da$
*%al "ada %em"ea%! %$''+
( MOLYBDENUM ( M. ), Meme$%!# "a%#el #ada &a$'
me$&ea#a$ #e#!a%a$ m!l! "ada %em"ea%! %$'' me$$'#a%,
me$$'#a%#a$ #e%aa$ #..*, da$ me$!!$#a$ *2a% 'e%a*+
( 5ANADIUM ( 5 ), Meme$%!# "a%#el #ada, mem"!$&a *2a%
meme*#a$ *e$''a me$'a*l#a$ aa &a$' ea* da
$3l!*.$+
( TITANIUM ( T ), Peme$%!# "a%#el #ada &a$' #!a% da$
"e$*%al #ada dalam a!*%e$%3 *%a$le** *%eel+
( PHOSPORUS ( P ), Mme$$'#a%#a$ #e#!a%a$ da$ *2a% mam"!
#ea*, *2a% mam"! me*$ da$ #e%aa$a$ #..*, Me$!!$#a$
#e!le%a$ da$ #e%a$''!a$+
( SULPHUR ( S ), Me$!!$#a$ *2a% %a$''! da$ mam"! la*
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
14/24
C Si Mn P S O Cr Ni Al
TENSILE + + + + (-) + + + +
HARDNESS + + + + + + +
CHARPY - - + - - - (-) ++
HOT CRACKING - ++
CREEP+
(400C)(+) (+) (-) + +
COOLING RATE - - - - -
FORMATION OF
SEGREGATION+ ++ ++ ++ +
FORMATION OF
INCLUTION
+
wi!
Mn
+
"i!
S
+
+
"i!
Al
+
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
15/24
KLASIFIKASI BA)A * S+ .
BERDASARKAN KADAR KARBON ( C )
6+ BAJA KARBON RENDAH ( LO4 CARBON )
/ C 0 1,%7+ BAJA KARBON RENDAH ( MILD CARBON )
1,% 0 / C 0 1,23
8+ BAJA KARBON SEDANG ( MEDIUM )
14$1 0 / C 0 1,3
9+ BAJA KARBON TINGGI
1,61 0 / C 0 %,71
MAKIN
SULIT
DI LAS
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
16/24
( BERDASARKAN % UNSUR PADUAN
KLASIFIKASI BA)A * S+ .
DISEBUT SEBAGAI BAJA PADUAN ( ALLOY STEEL ) JIKA TOTAL % UNSUR PADUAN
ANTARA 1,5% - 5 %
6+ LO4 ALLOY STEEL
7+ STAINLESS STEEL
8+ MANGANESE STEEL
9+ TOOL STEEL
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
17/24
KLASIFIKASI BESI COR
Beda*a#a$ e$%!# Ca.$ ea*$&a :
Ga& 3a*% I.$ (Be* %!a$' #ela!)
4%e (3lled) 3a*% .$ ( Be* %!a$' "!% )
Malleale 3a*% .$ (Be* %!a$' mam"! %em"ae$%!#)D!3%le ($.d!la) 3a*% .$
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
18/24
PHISICAL PROPERTIES : DENSITY : 2,7 g!"#$
MELTING POINT : 661 'C
CRISTAL STRUCTURE :
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
19/24
UNSUR - UNSUR PADUAN dalam ALUMINIUM
DAN PENGARUHNYA COPPER * C5 .,M99 995+ 99;, #5 #559 'g+'4K5g C5 # A5#5#
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
20/24
ALLOY KODE
N.$e (;;>>
C.""e 7>>>
Ma$'a$e*e 8>>>
Sl3.$ 9>>>
Ma'$e*!m ?>>>
Ma'$e*!m = Sl3.$ @>>>
$3 >>>
L%!m >>>
KLASIFIKASI ALUMINIUM
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
21/24
PHISICAL PROPERTIES : DENSITY : 8,36 g!"#$
MELTING POINT : %18? 'C
CRISTAL STRUCTURE :
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
22/24
UNSUR - UNSUR PADUAN dalam COPPER
DAN PENGARUHNYA
BRASS : PADUAN UTAMANYA C5 @, DAYA HANTARLISTRIK DAN PANASNYA LEBIH BAIK DIBANDING COPPER
MURNI4
BRONSE : PADUAN UTAMANYA C5 S LEBIH KUAT DANKERAS DIBANDING COPPER MURNI
U;5 =5 : A5#5#, S"',
N"9, P>';=' Mg;
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
23/24
-
8/20/2019 Dasar-Dasar Pengetahuan Bahan
24/24
