This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
سازمان مديريت صنعتي
پايان نامه
جهت اخذ درجه كارشناسي ارشد رشته مهندسي صنايع
گرايش مديريت سيستم و بهره وري
ها بازي در زنجيره تامين با رويكرد تئوري ارائه مدلي جهت رقابت پذيري تامين كنندگان:موضوع
مطالعه موردي در يكي از شركت هاي خودرو سازي
جناب آقاي دكتر احمد ماكويي: استاد راهنما
جناب آقاي دكتر فرزاد حقيقي: استاد مشاور
فريبا صادقي –ان هنگامه دلجو: پژوهشگران
1390پاييز
خرد هر كجا گنجي آرد پديد
ز نام خدا سازد آن را كليد
به نام ايزد بخشاينده
عنوان
ارائه مدلي جهت رقابت پذيري تامين كنندگان در زنجيره تامين با رويكرد
تئوري بازي ها
A model for to determine competitive suppliers in supply chain by
game- theory approach
تقديم به استاد بزرگوار
جناب آقاي دكتر ماكويي
....براي سفر زندگي ،تصميم گرفته بودم به مقام برسم
....چيزي را در آن نيافتم ،تصميم گرفته بودم به ثروت برسم
حاصل آن را قانع كننده نيافتم ،تصميم گرفتم توشه اي
يافتم كه... از دانش را در كوله با سفر خود اندوخته نمايم
...اما من هيچ ندارم . گيرنده همه چيز است دانش در بر
و هيچ نمي دانم اكنون سفر آرام، آرام ولي بطور
. مطمئن رو به پايان است
از اين كه در اين سفر مارا همراهي كرديد
.سپاسگزاريم
بسمه تعالي
سازمان مديريت صنعتي
پايان نامه
دوره كارشناسي ارشد رشته مهندسي صنايع
مديريت سيستم و بهره وريگرايش
فريبا صادقي –هنگامه دلجوان : پژوهشگران
:تحت عنوان
ارائه مدلي جهت رقابت پذيري تامين كنندگان در زنجيره تامين با رويكرد تئوري بازي ها
. مورد تصويب قرار گرفت در تاريخ انجام و با درجه
جناب آقاي دكتر احمد ماكويي :استاد راهنما
جناب آقاي دكتر فرزاد حقيقي: استاد مشاور
سعدي نژادجناب آقاي دكتر : ر ناظاستاد
مهره ها را دوباره روي صفحه شطرنج مي چينم و با تجربه شكست از بازي قبلي ، بازي
.آغاز مي كنم جديدي را
برايم مهم نيست كه اين بار چگونه به استقبال من مي آيي ، من تمام تالشم را خواهم كرد
من خود را با شرايط جديد وفق خواهم داد،خودت را براي . كه اشتباه بازي قبل را تكرار نكنم
181 .................................. منابع و ماخذ
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
1
:چكيده
ارائـه مـدلي جهـت و سپس شناسايي و اولويت بندي عوامل موثر بر رقابت در زنجيره تامين هدف اين پژوهش ابتدا بمنظـور شناسـايي عوامـل .مي باشد ها در زنجيره تامين با رويكرد تئوري بازي رقابت پذيري تامين كنندگان
. شده انـد موثر بر رقابت در زنجيره تامين، ابتدا مهمترين عوامل با استفاده از منابع نظري ، پژوهشي و مصاحبه استخراج اين تحقيـق، در . دنگرد استفاده از روش مقايسات زوجي عوامل موثر بر رقابت شناسايي شده و رتبه بندي ميسپس با
تحويـل : منظور از عامل غير قيمتي ارائه سطح خدمات نظيـر . است غير قيمتيو يقيمت عوامل مبنايبازي بر اساس كيفيت محصول ،كه در اين تحقيق پس از قيمت مهمترين عامل رقابتي مي باشد.. به موقع ، كيفيت ، آموزش ،تبليغات و
شده با دوروش متفات بازي، بررسي و نتيجه گيري شده مدل ارائه شده با توجه به دوعامل نامبرده .شناخته شده است
در نظـر گرفتـه n=8(نفـره nاست بطوري كه ابتدا هشت توليد كننده بصورت دوتايي و سپس بطور همزمان بصـورت
، اندازه بالقوه بازار يا حـداكثر ميـزان تقاضـاي محصـول )b(كشش قيمتي تقاضا در ادامه .وارد بازي مي شوند.) ميشود
ماتخـد نهيو سطح به متيق ينقاط تعادل ،آنهامقايسه قياز طر تاشده است برآورد در هر دو روش ) Π(و توزيع كننده تـامين كننـدگان رقيـب ،چـه در بـازي تمامي كهاست بر اين فرض .شده و سناريوي برتر و بهينه تعيين گرددمشخص
در ايـن تحقيـق . دهنـد را به مشتريان ارائه مـي خدمات متفاوتي يك سطح سرويس هر ،نفره nدونفره وچه در بازي م تـأمين بـا اسـتفاده از مفـاهي هـاي بين زنجيره )كيفيت (و سطح خدماتكوشش شده است كه رقابت بر مبناي قيمت
فاكتورهـاي ،و در سه سناريوي استكلبرگ توليد كننده، استكلبرگ توزيع كننـده و تعـادل نـش ها مدل شود ي تئوري بازتوليد كننده، سود توزيع كننده، تـابع تقاضـا، ميـزان تعـادلي )برد انتظاري(قيمت عمده فروشي، قيمت خرده فروشي، سود
نفره ، رضايت مشتري كه در مدل هاي ارائه شده قبلي بعنوان يـك nتوسعه مدل عالوه بر ارائه مدل در .گردد محاسبه .مورد بررسي و نتيجه گيري قرار گرفته است ، ،از قلم انداخته شده بود حلقه مفقوده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
2
فصل اول
تحقيقطرح
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
3
:مقدمه
. هاي جهاني موجود بايد محصوالت متنوع را با توجه به خواست مشتري در دسترس وي قرار داد در عصر حاضر در رقابترساني سريع موجب افزايش فشارهايي شده است كه قبال وجود نداشت، در خواست مشتري مبني بر كيفيت باال و خدمت
هاي اقتصـادي در بازار رقابتي موجود، بنگاه .توانند به تنهايي از عهده تمامي كارها برآيند ها بيش از اين نمي نتيجه شركتو توليدي عالوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلي، خود را به مديريت و نظـارت بـر منـابع و اركـان مـرتبط خـارج از
موضوع در واقع دستيابي به مزيت يا مزاياي رقابتي با هـدف كسـب سـهم بيشـتري از علت اين . اند سازمان نيازمند يافتهريزي محصـول، خـدمت ريزي عرضه و تقاضا، تهيه مواد، توليد و برنامه هايي نظير برنامه بر اين اساس فعاليت. بازار است
شد، اكنون طح شركت انجام ميتوزيع، تحويل و خدمت به مشتري كه قبال همگي در س ،نگهداري كاال، كنترل موجوديمعياره است كـه معيارهـاي كيفـي و كننده يك مسئله چند انتخاب تأمين. است به سطح زنجيره عرضه انتقال پيدا كرده
كـه طـوري شود؛ به تر مي گردد، اين مشكل پيچيده هاي ظرفيت ظاهر مي زماني كه محدوديت. گيرد كمي را دربر مي .كننده بهترين است كدام تأمين: تصميم بگيرنددر اين وضعيت مديران بايد
اطمينـان و ت قابـل ادهد تا مشتريان بتوانند خدم اي است كه اين كار را به طريقي انجام مي مديريت زنجيره تامين پديدهاولويـت ،تعيين و مسئله رقابت پـذيري زنجيـره تـامين .سريع را در قالب محصوالت كيفي با حداقل هزينه دريافت كنند
اسـتكلبرگ توليـد كننـده، تحـت سـه سـناريوي استفاده از الگوريتم كاراي بازي بندي فاكتورهاي رقابتي مهمتر و برنده،بـرد (فاكتورهاي قيمت عمده فروشـي، قيمـت خـرده فروشـي، سـود جهت بررسي استكلبرگ توزيع كننده و تعادل نش
.موضوع اين تحقيق مي باشد ،تعادلي در شرايط توليد كننده، سود توزيع كننده، تابع تقاضا)انتظاري
ارائه مدلي جهت تعيين رقابت پذيري تامين كنندگان در زنجيره تـامين بـا رويكـرد "در اين فصل از اين تحقيق با عنوان
.بررسي مي گردد ...و ضرورت تحقيق و ، كليات تحقيق نظير بيان مسئله، اهداف "تئوري بازي ها
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
4
: بيان موضوع 1.1
كاهش هزينـه ،كاهش زمـان چرخـه توليـد ،انبار يكاهش موجود:امروزه رويكرد بنگاهها تنها كاهش هزينه ها كه شامل در از ضـروريات مهـم ،ضمن رعايت موارد فوق يبلكه رويكرد افزايش توان رقابت ؛يستن... و افزايش كيفيت ,حمل مواد
بين تـامين يشديد يرقابت يوليد كنندگان اقدام به ايجاد فضااين امر موجب شده است كه اكثر ت. است يجهان هايبازاريكـي از مهمتـرين مشـكالت ،ضمن مصاحبه با برخي از كارفرمايان بخش هاي مختلـف صـنعتي .كنندگان خود نمايند
ر آنان بنگاهها عدم وجود مدلي جامع جهت احصا ء فاكتورها و عوامل رقابتي در انتخاب تامين كنندگان و عدم نفوذ پايداگاهي اوقات در يك زنجيره بعلت عدم تعريـف فاكتورهـاي رقـابتي . پس از ورود به آن بيان شده است ،در زنجيره تامين
و غير مشـاركتي ) رقابت/مشاركت(بندي شده جهت حضور تامين كنندگان و عدم شناخت رويكردهاي مشاركتي اولويت سود تـك ،وقعيت هاي استراتژيك وعدم وجود سناريوهاي درست كه در زنجيره تامين مطرح ميشود و همچنين فقدان م
در بسياري از موارد مشاهده مي شود كه برنده يا برنده گان يك توافق نظير .تك اعضا وكل زنجيره به خطر خواهد افتاد مد اين امر قطعـا مناقصات يا مزايدات در حين پيشبرد يك طرح انتظارات مشتري نهايي خود را برآورده نمي نمايند كه پيا
شـايد علـت تـك قطبـي شـدن برخـي از شـركت هـا ،خصوصـا در صـنايع .منجر به متضرر شدن طرفين قرار مي گرددوارد زنجيره تامين استراتژيك ،حذف بنگاه هاي كوچك است كه اگر اين بنگا ه ها بر اساس معيار هاي درست و مناسب
با درنظـر گـرفتن زنجيـره هـاي ق،يتحق نيا .جيره تضمين ميشدآنها در زن شرط حفظ وپايداري صنعت خود مي شدند،درصدد ارائه مـدلي جهـت تعيـين رقابـت تامين غير متمركزبا ساختار تامين كننده، توليد كننده، توزيع كننده و مشتري،
. پذيري تامين كنندگان در زنجيره تامين و همچنين چگونگي نفوذ پايدار آنها پس از ورود به زنجيره ميباشد
در يك زنجيره با آن روبرو هستند، اين ) توزيع كنندگان(يكي از موانعي كه تامين كنندگان، توليد كنندگان، فروشندگان
: زير ندارندبسياري از مواقع پاسخ مناسبي براي سئواالت است كه در
آيا تاكنون به رقابتي بودن بازار زنجيره صنعت خود فكر كرده اند؟
آيامعيارهاي رقابتي مهم در زنجيره تامين صنعت خود را شناسايي كرده اند؟
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
5
آيا مشتريان و ذينفعان زنجيره تامين خود را بخوبي ميشناسند؟
آيا به نيازمندي ذينفعان زنجيره خود واقف هستند؟
اهميت هر يك از معيارهاي رقابتي از ديد ذينفعان زنجيره تامين صنعت مورد نظر در چه حد است؟
آيا تا به حال در صدد بوده اند كه معيار ذينفعان خود را وزن دهي كنند ؟
ا،اهميت استراتژي هايي هستند كه اگر رقبا نسبت به آنها سهل آيا تا به حال انديشيده اند كه وزن هر يك از معياره باشند قطعا ماندگاري در زنجيره تضمين ميشود؟ن انگار
ـ ) توزيع كننده –توليد كننده (تامين كنندگان باخت "و نهايتا راحتـي نشـانگر عـدم اطـالع كـافي ه ناموفق در زنجيره بكارفرمايان و پيمانكاران از سئواالت فوق و لحاظ نشدن آنها در معيارهاي ارزشيابي است كه بايد در مناقصات و پيمانهـا
. در نظر گرفته شود
لويـت ورجه ادر توافقات و پيمان ها از دبايد مينمايد و كمك به ماندگاري در زنجيره تامين بنظر ميرسد موضوع بعدي كه .ارائه خدماتي است كه به مشتري نهائي و كارفرماي طرح داده ميشود، بااليي بعنوان مزيت رقابتي بر خوردار باشد
چـرا كـه . متاسفانه بعلت هزينه بر بودن ارائه خدمات بسياري از اعضاي زنجيره به اين موضوع اهميـت الزم را نميدهنـد ي رسد جهت افزايش سطح خدمات بايستي هزينه هاي بيشتري را متحمل شـد وقتي ارائه خدمات به يك سطح بااليي م
%97به %95بايد هزينه بيشتري را نسبت به افزايش سطح خدمات از %99به %97مثال براي افزايش سطح خدمات از ،بـا دو هزينـه نمايد خدمات هم به مشتري ارائه عالوه بر محصول، در بحث توليد ،اگر توليد كننده بخواهد . متحمل شديك هزينه توليد و دوم هزينه ارائه خدمات مشتمل بر هزينه هايي مثل هزينه دستمزد پرسنل بخش خدمات . روبرو است
،هزينه هاي آموزش پرسنل خدماتي ،هزينه هاي پيمانكاران خارجي براي ارائه خدمات مشـخص بـه مشـتريان ، هزينـه ...تي، هزينه هاي تحويل به موقع به مشتري ،خدمات پس از فروش وهزينه هاي گاران
و درگيـر بـودن هابا توجه به اهميت باالي آن .زنجيره هاي تامين، از ابعاد و زواياي مختلفي قابل بررسي و مطالعه اند لذا م محققين مـورد مطالعه زنجيره هاي مختلف ،از زع، ها در آن ...و خريدار، فروشنده، توليد كننده، تامين كننده، توزيع كننده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
6
يكي از مقوالت مهم مرتبط با زنجيره تامين، . مي باشد هاو سعي همگاني در بهينه سازي مديريت آن توجه قرار گرفته اند يمـ ميتقسـ رمتمركـز يبه دو دسته متمركز و غ ستميساختار و س دگاهياز د نيتام يها رهيزنج. مسئله رقابت پذيري است
،نيتـام رهيـ زنج يرقـابت تيـ قابل شيجهت افـزا يمركز رندهيگ ميمتمركز ممكن است تصم نيتام رهيزنج كيدر . شوندـ نما يم نييرا تع نهيحل به رندهيگ ميتصم كي گريبه عبارت د. را هماهنگ كند نيتام رهيزنج ياعضا يها تيفعال تـا دي
ـ نيتـام رهيـ كه هر عضو زنج رمتمركزيغ نيتام رهيزنج كي ياما برا. را بهبود بخشد نيتام رهيعملكرد زنج يبطوركل كي : باشد، دو موضوع مطرح است يمستقل م رندهيگ ميتصم
.كنند يبهبود عملكرد خاص خود رقابت م يبرا نيتام رهيزنج ياعضا -1
ي خود ها ياستراتژ يساز تعهد و قرارداد جهت هماهنگ كيممكن است جهت داشتن نيتام رهيزنج ياعضا -2 .توافق كنند م،ستيبهبود عملكرد كل س يبرا
اسـتفاده از ق،يـ از اهـداف تحق يكـ يباشد، چراكـه يم رمتمركزيغ نيتام رهيزنج ن،يتام رهيمنظور از زنج ق،يتحق نيا در نيتـام رهيمقوله در زنج نيباشد كه ا يدر برابر رقبا م يتوان رقابت شيجهت ائتالف و افزا يباز يتئور يمشاركت كرديروـ ا يدگيو رسـ يبررس يبرا هياول كيابزار متدولوژ كي يعيطب بطور .مصداق دارد رمتمركزيغ نـوع از مسـائل رقابـت و ني
ـ متـوال يريـ گ ميتصم يباشد كه بر رو يم يبا همكار اي يبدون همكار يها يباز يتئور ،يهمكار همزمـان چنـد اي ي .)Leng, 2005,P 66( متمركز است، باشد يناقص م ايكه اطالعات كامل يطيتحت شرا نكن يباز
دو يا چند زنجيره تامين بـا سـاختار ابتدا زنجيره تامين، در و تبيين رقابت پذيري آنراستاي اهداف تحقيق، در اين لذا درعوامل موثر بـر رقابـت سپس ، در يكي از صنايع خودرو سازي كشور شناسائي شده تامين كننده، توزيع كننده و مشتري
سـپس از . ميگردنـد تعيـين نظر خبرگـان منابع نظري ،پژوهش ،مصاحبه و يق از طراين صنعت ،ن يپذيري در زنجيره تامو يريرقابـت پـذ در ادامـه . اولويت بندي مي شـوند ،فاكتورهاي رقابتي شناسايي شده طريق ماتريس مقايسات زوجي ،
اسـتكلبرگ يمختلف بـاز يوهايتحت سناري مهمتر و برنده، رقابت يبا درنظر گرفتن فاكتورها نيتام رهيدر زنج يهمكارو همچنين تاثير هر يك از فاكتورهـا دهياز حالتها، برآورد گرد كيد و توابع تقاضا و سود در هر نگرد يم ليو تحل يبررس
در هـر يـك از سـناريوها بررسـي و ) Π(و ميزان سـود ) Q(و عوامل رقابتي نظير قيمت و سطح خدمات بر ميزان تقاضا
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
7
نمونـه مطالعـاتي؛ سازي زنجيره تامين در صنعت خودرو و هشت مدل طراحي شده براي دونيز انتها در . ميشوندتحليل
، اندازه بالقوه بـازار يـا )b(كشش قيمتي تقاضا :اجرا و پياده سازي مي گردد تا مولفه هاي مختلف توابع تقاضا و سودنظير
و سـطح مـت يق ينقاط تعـادل ،آنهامقايسه قياز طر برآورد شده تا) Π(، ميزان سود توليد كننده و توزيع كننده )Q(تقاضا .شده و سناريوي برتر و بهينه تعيين گرددمشخص ماتخد نهيبه
ري بـازي و مـدلهاي مختلـف آن در زمينـه رقابـت در تئو بسط بنابراين در اين تحقيق با درك ضرورت موضوع، درصددو اولويت بندي آنها و مدلسازي رقابت پذيري زنجيره تـامين و يزنجيره تامين، انتخاب و ارائه مهمترين فاكتورهاي رقابت
نظير قيمـت، خـدمات (ورد توابع سود و تقاضا و محاسبه مقادير تعادلي و بهينه متغيرهاي كمي و كيفي موثر بر رقابت آبرهستيم كه پس از برآورد مدل بمنظور آزمون مدل و سنجش ميزان دقت و كارايي آن، از دو يا چند زنجيـره ...) مختلف و
اسـتفاده نمـوده و مقـادير تعـادلي ) وسازي بعنوان نمونـه مطالعـاتي با درنظر گرفتن شركت خودر(تامين در صنعت خودرو كشش قيمتي تقاضا، اندازه بالقوه بازار يا حداكثر ميزان تقاضاي محصول، قيمت خـرده فروشـي، : متغيرهاي تحقيق نظير
تامين با درنظر گرفتن فاكتورهاي رقابتي مهمتر و برنده در قالب سناريوهاي مختلف رقابت استكلبرگ با اسـتفاده زنجيره
،توليـد كننـده (سناريوي برتر و بهينه به لحـاظ ميـزان سـودآوري و فره مشاركتي چگونه است ؟ن n هاي دو نفره واز بازي ؟ ، هزينه هاي توليد، ميزان تقاضا و قيمتهاي توليد كننده و توزيع كننده كدام است)و مشتري توزيع كننده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
8
:موضوع اهميت 1.2
رقابت نخواهنـد گريد يپس شركت ها با شركت ها نياز ا "،1999در سال تهيدلو يگزارش شركت مشاوره ا يبرمبنا
ـ و توز دكنندهيتول 200از شيب يبررس يگزارش بر مبنا نيا. "وجود خواهد داشت نيتام رهيزنج نيكرد، بلكه رقابت ب عي شرفتهيپ يها يفن آور ،يساز ليهمانند هوا و فضا، اتومب يعيامتحده و كانادا است كه شامل صن االتيكننده بزرگ در ا
ـ محققـان ز ).Chopra, Peter Meindl,2007, p19(است رهيو غ رقابـت را بطـور گسـترده بـه عنـوان متضـاد يادي .كنند ياستفاده م يهمكار
و اما در ارتباط با ضرورت استفاده و كاربرد روش تئوري بازي ها در زمينه رقابت پذيري زنجيره تامين، مي توان گفت كه برنده را مشـخص نمـوده و ياست عوامل و فاكتورها يرقابت و همكار رندهيكه دربرگ يطيشرا ليها با تحل يباز هينظر
در افتـه يرشـد يعنـوان هـا نيو جـذاب تـر نياز قابل مالحظه تر يكي. دهد يرا ارائه م يرقابت ينقاط تعادل فاكتورهااز يكـ يهـا يبـاز هياست، لذا نظر نيتام رهيكانال زنج ياعضا انيو رقابت م يهمكار/يهماهنگ ن،يتام رهيزنج تيريمد
يكي از مهمترين داليل ضرورت و اهميت انجام اين مطالعه، فقدان و يا كمبود بسـيار زيـاد تحقيـق كـاربردي در زمينـه تئوري بازي ها در كشور و بسط و توسعه اين الگوريتم جهت بهينه سازي و حتي پيش بيني در زمينه هاي مختلـف مـي
نظيـر حالـت هـاي (سناريوهاي مختلف و الگوريتم هاي متفـاوت تئوري بازي با انعطاف پذيري باال و در بر داشتن. باشد، توانـايي و دقـت )همكاري و عدم همكاري، متمركز و غير متمركز، ائتالف ضروري و غير ضـروري و مـدلهاي مختلـف
بسيار زيادي در حل مسائل و بهينه سازي دارد كه متاسفانه در ايران، كمتر از ايـن روش در مباحـث كـاربردي و صـنعت روشـهاي تصـميم گيـري چنـد معيـاره بعنوان مثال جهت شناسايي و اولويت بندي گزينه ها بيشتر از . استفاده مي گردد
)MADM ( هدفهو يا چند )MODM( استفاده مي گردد كه اميد است با انجام اين تحقيق، توانايي و دقـت بـاالي روشكاربردي و واقعي بـه اثبـات رسـيده و بسـتر سـاز بصورت تئوري بازي در رقابت پذيري زنجيره تامين و بهينه سازي آن
.توسعه كاربرد اين روش در ساير علوم گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
9
و خود ميتواند از ديگر موارد اهميت انجام اين تحقيق از معدود تحقيقاتي است كه در اين زمينه در كشور انجام شده است بـا اسـتفاده از تئـوري رقابـت /زي مدل مبتني بر همكاريبعالوه يكي از اهداف مهم اين تحقيق، پياده سا .رود آن بشمار
رقبـا ديگر براي ،بمنظور افزايش توان رقابتي و دشوارتر ساختن شرايط رقابت، زنجيره هاي تامين مورد مطالعه در هابازيبخصـوص در زنجيـره هـاي رقـابتي، ،براي ديگر زنجيره هـاي تـامين كه اين فرآيند مي تواند بعنوان الگويي ،مي باشد
.محسوب شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
10
:اهداف تحقيق1.3
شناسائي عوامل موثر بر رقابت پذيري در زنجيره تامين و وزن دهي به هريك از آنها -1
بـازي بـر اسـاس ...)توليد كننده وتوزيع كننده(شكل دهي سناريو هاي مختلف بازي با در نظر گرفتن بازيكنان زنجيره-2 استكلبرگ
زنجيره تامين با در نظر گرفتن فاكتورهاي رقابتي برنده در قالب سناريو هاي مختلف و همكاريبررسي رقابت پذيري -3 ومحاسبه نقطه تعادل قيمت كاالي توليدي در سناريو هاي مختلف رقابت نفره nبازي رقابت با استفاده از
در هر يك از سناريوها )Π(و سود )Q(رقابتي بر ميزان تقاضابررسي تاثير هر يك از فاكتورها و عوامل -4 محاسبه برد انتظاري شركت در صورت استفاده كردن از مدل رياضي تئوري بازي و تعيين سناريوي برتر و بهينه-5 اجراي مدل جهت نشان دادن دقت و كارائي آن براي دو يا چند زنجيره تامين در صنعت خودروسازي-6
:هاي تحقيقوال ئس1.4
عوامل موثر بر رقابت پذيري در زنجيره تامين چيست و وزن واهميت هريك از اين عوامل در زنجيره به چه ميـزان -1
است؟ در هريك از سناريوها چه اندازه است؟ )Π(و سود )Q(تاثير هر يك از فاكتورها و عوامل رقابتي بر ميزان تقاضا -2 در صورت استفاده كردن از مدل پيشنهادي تئوري بازي چه ميزان است؟ برد انتظاري بنگاهها-3 وتابع پاسخ در سناريوهاي مختلف بازي در ارتباط با زنجيره تامين مورد مطالعه چگونـه )Π(و سود )Q(تقاضاتوابع -4
است؟
:روش تحقيق 1.5
،مدلي كامال كـاربردي ن يره تاميزنج در برد انتظارينمودن اضي و برآورد يمدل ر در برداشتن يكق حاضر ضمن يتحقيكـي از شـركت ،چراكه به بررسي اجـراي مـدل در است مطالعه موردي يك در ضمن.ميباشد جهت مديران سازمانها
.در نهايت تحقيق از حيث نوع جمع آوري داده ها، تحقيق ميداني محسوب ميشود. مي پردازد هاي خودرو سازي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
11
:روش هاي جمع آوري اطالعات و ا بزار هاي تحقيق 1.6
داده هـاي مربـوط بـه آمـار متغيرهـاي . داده هاي مورد نياز در اين تحقيق هم از نوع اوليه و هم از نوع ثانويه مي باشندداده هاي كمي، از نوع ثانويه و داده هايي كه از مصاحبه و پرسش نامـه ديگرتحقيق نظير ميزان سود، قيمت محصول و
، داده كاربرد دارنـد به منظور شناسايي معيارهاي مهم در رقابت زنجيره و انتخاب معيارهاي برنده و استخراج مي گردند . هاي اوليه مي باشند
:ابزار گردآوري اطالعات نيز بطور مختصر عبارتند از
كتاب -1
قاالت مرتبط م -2
اينترنت -3
منابع كتابخانه اي -4
خودرو سازيآرشيو شركت -5
مشاهده -6
مصاحبه -7
پرسش نامه -8
:روش تحليل داده ها 1.7
از ( براي تعيين عوامل رقابتي تاثير گذار ) SPSSبا استفاده از نرم افزار ( Binomialاز طريق آزمون واز آمار توصيفي بمنطور ، موثر پس از شناسايي عوامل رقابتي استفاده مي شود و ) نظر پاسخگويانمجموع عوامل شناسايي شده بر اساس اسـتفاده خواهـد ) براساس جدول و پرسشنامه سـاعتي ( از روش مقايسات زوجي ، اولويت بندي و وزن دهي اين عوامل
توليد كننـده ، توزيـع كننـده و استكلبرگ از تئوري بازيها بر اساس سه سناريوي،در ادامه با انتخاب عوامل مهمتر شد و
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
12
جهـت اجـراي بـازي و ا ز نـرم افـزار MATLABاز نرم افزار .ميزان برد و باخت انتظاري تعيين ميگردد ،تعادل نشExcel جهت تحليل حساسيت مدل استفاده شده است .
:تحقيقهاي خروجي 1.8
زنجيره تامينشناسايي و اولويت بندي عوامل موثر بر رقابت پذيري در -1
و استراتژي ها در زنجيره تامين با درنظـر گـرفتن بازيكنـان ) رقابت و همكاري(شكل دهي سناريوهاي مختلف بازي -2 ستكلبرگابر اساس بازي ...) توليدكننده، توزيع كننده و (زنجيره
و تابع پاسخ در سناريوهاي مختلف) Π(و سود ) Q(توابع تقاضا برآورد -3
رياضيارائه مدل -4
برآورد برد انتظاري شركت در صورت استفاده كردن از مدل رياضي تئوري بازي و تعيين سناريوي برتر و بهينه -5
اجراي مدل برآوردي و سناريوهاي مختلـف بـراي دو يـا چنـد زنجيـره تـامين رقيـب در صـنعت خـودرو و محاسـبه -6 پارامترهاي
، قيمت )a(، اندازه بالقوه بازار يا حداكثر ميزان تقاضاي محصول )b(اضا كشش قيمتي تق:مختلف توابع تقاضا و سود نظير خرده
.)1988ماس كولل و همكاران،. (تو صيف رسمي يك وضعيت استراتژيك است: بازي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
13
ايـن نظريـه . پردازد نظريه اي است كه به مطالعه تصميم گيري افراد در شرايط تعامل با يكديگر مي :نظريه بازي ها
,Fragnelli(. .باشندزماني سودمند است كه دو يا چند تصميم گير با هدف هاي متعارض سعي در تصميم گيري داشته
Moretti 2007(.
،هنگامي كه افراد براي تامين نيازهاي خود در جهت تامين اهداف خويش با يكديگر رابطه برقرار مـي كننـد : بنگاه
.بنگاه بوجود مي آيد
از روي قاعده از پيش تعيين شده اي است كه طبق آن ، بازيكن در حين بازي در مورد حركت هـاي خـود : استراتژي
) 1386ماكويي ،.(مجموعه ي حركات ،تصميم مي گيرد
را iاگر تعداد استراتژي هاي خالص بازيكن .ميباشد مجموعه انتخاب هاي پيش روي هر بازيكن: استراتژي خالص
)Mi={1,2,…,mi}. )Ramasubramanian.,2006 :نمايش دهيم، خواهيم داشت Mi و مجموعه آنها را با mi با
مخلـوط، ياسـتراتژ بعبـارتي . ميباشد مجموعه اي از تركيب هاي احتمالي انتخاب هاي بازيكنان: 1استراتژي آميخته
را ياسـتراتژ نيموارد خاص ا در. كند يم نييرا تع گريباز ميكردن فعال با احتمال مشخص است كه تصم يعملِ تصادف ):Ramasubramanian.,2006(. نمود فيخالص تعر يهاياز استراتژ يكي يبه عنوان انتخاب عمد توانيم
زنـدگي اسـتاندارد حفـظ يـا رشد و ،پايداري در ملي توانايي اقتصاد را پذيري رقابت، اقتصاد جهاني : رقابت پذيري
(M. Esmaeili,P.Zeephongsekul ,2010 ).داند مي سرانه درآمد براساس
از گـروه كيكه هر كندي مشخص م كه صرفابازي است ، مشاركتيائتالفي يا يباز :2يمشاركت اي يائتالف يباز
، گـردد ي مـ تيكه موجب عدم شفاف يزيچ. بدست مي آورد چه مقدار قدرت شياعضا قيبالقوه از طر يها ائتالف ايها
)73، ص 1387مازندراني زاده و قاهري، .(ائتالف است ليتشك ندآيفر
1- Mixed Strategy 2- Cooperative game theory
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
14
ـ ا ميپـارادا . شودي مربوط م كياستراتژ يانتخابها ليو تحل هيبه تجز : يمشاركت ريغ يباز كـه اسـت آن يتئـور ني
ـ معاملـه مـدل . برخوردار است ياديز تياز اهم يبرنده باز نييدر تع گرانيانتخاب باز يو زمان بند يرده بند اتيجزئ ايمعلوم شيپكه در آن از كنديو عرضه م فيرا تعر يخاص نديفرآ كينش يبر خالف مدل مشاركت يمشاركت ريغ يچانه زن
. )Leng , 2005(. است ازيامت ايشنهاديدر زمان مشخص مجبور به دادن پ ياست كه چه كس
يبـاز كي. است يمشاركت ريغ يزبا يمورد مطالعه در تئور يها يباز ياصل پيت : بازي )نرمال( كيفرم استراتژ
ي مـ سـت يها را ل انتخاب يب احتمالياز هر ترك يبرنده ناش زيو ن گرانياز باز كيهر يها ياستراتژ ك،ياستراتژ با قالب
)72، ص 1387مازندراني زاده و قاهري، .( شوديمشخص م گرانياز باز كيهر يبرا جداگانه توسط منفعت برنده. كند
ـ برونـده يوقتـ .كنديم يرينده را اندازه گوبه بر گريعالقه باز زانيكه م استي تيعدد و به عبارت بهتر مطلوب: 3منفعت اي
معمـوال منفعـت مـورد انتظـار هـر . رنـد يگي مـ باشد، منفعت ها معموال بر حسب احتمال خودشان وزن يتصادف يخروج ).Chopra, Meindl, 2007. (دهدياو را شكل م سكير تيوضع گر،يباز
به عمل طـرف مقابـل خـود فكـر نكهيبدون ا گرانيخرد مند باشند، لذا باز گرانيچون فرض است كه همه باز: غالبيت
ـ حالـت نيتر يدر افراط. آنها داشته باشد يبرا نتيجه بهتريدهند كه يرا انجام م ييانتخابهاكنند ، ممكـن گريبـاز كيبرونـده گريدگريتوسط بـاز ياستراتژ بيكه بدون توجه به انتخاب هر ترك يباشد به طور داشتهAو Bي است دواستراتژ
ـ . دارد تيغالبBي استراتژبر Aياسترا تژ شودكهيحالت گفته م نيدر ا استBي ازاستراتژ ترشيب Aياز استراتژ يناش كي ).Branzei et al,2008. (كندي مغلوب را انتخاب نم ياز نوع استراتژ يوجه باز چيبه ه گرخردمنديباز
گرموجـب يد يگرهـا يغالب است كه همواره و بدون توجه به عمل باز ريبازگ كي ياستراتژ يزمان: 4استراتژي غالب
.)Chopra, Meindl, 2007. ( سود او شود
3- payoff 4- Dominating Strategy
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
15
كـه در شوديماطالق ) ياستراتژ كيگريهر باز( هاي از استراتژ يبه مجموعه ا: 5كيتعادل استراتژ ايتعادل نَش
ـ د بـه طـور نـ نتوان گرانياز باز كيچيآن ه ـ عا يشـتر يداده و سـود ب رغييـ خـود را ت ياسـتراتژ جانبـه كي . خـود كنـد دي)Charoensiriwath, 2004(.
صـفر گرانيباز همه يها جمع منفعت ها ياز خروج كياست كه در هر يزمان : 6صفر نديبرآ ايبا جمع يهاي باز
لـذا منـافع وت ازدست داده اس يگريبدست آورد، د گريباز كيدو نفره جمع صفر، هر چه يباز كيمثال در يبرا. باشد .)Charoensiriwath, 2004. ( است گريكديآنها متضاد
تـا ) اسـتخراج (تبديل كاالهـا از مرحلـه مـاده خـام زنجيره تامين بر تمام فعاليتهاي مرتبط با جريان و : زنجيره تامين
بـه طـور كلـي زنجيـره تـامين . شود ميجريانهاي اطالعاتي مرتبط با آنها مشتمل كننده نهايي و نيز تحويل به مصرف
ماده اوليه تا مرحله تحويل كـاالي اي است كه همه فعاليتهاي مرتبط با جريان كاال و تبديل مواد ، از مرحله تهيه زنجيرهجريان كاال دو جريان ديگر كه يكي جريان اطالعات و ديگـري جريـان درباره. شود كننده را شامل مي نهايي به مصرف
. (Laudon & Laudon 2002) .اعتبارات است نيز حضور دارد مالي ومنابع
عبارت است از فرايند كامل تهيه كاال و خدمات براي مصرف كننده نهـايي و مـديريت زنجيـره تـامين :زنجيره تأمين
.)Chopra,2003(. مديريت جريان كاال و خدمات، اطالعات و پول براي افزايش سوددهي, يعني
تعاريف كليدي عملياتي –ب
تعريف و مفهوم زنجيره تامين-
از ديدگاه ساترلند، زنجيره تامين، فرايندهاي چرخه حيات شامل جريان فيزيكي، اطالعاتي، مالي و دانـش مـي باشـد كـه ارائـه هدفشان ارضاي احتياجات كاربرنهايي بوسيله محصوالت و خدماتي است كه از طريق تامين كنندگان متصل به هم
.مي گردند
5- Nash Equilibrium 6- Zero-Sum Game
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
16
اين فرايند ها مي توانند شامل تامين منابع، ساخت، حمل و نقل . طبق تعريف زنجيره تامين از فرايندها تشكيل شده استچرخه حيات به . اين تعريف شامل فعاليت هاي متناظر براي يك خدمت نيز مي باشد. و فروش محصوالت فيزيكي شوندبراي اكثر كاالها و خدمات كه عمر مشخصي دارنـد، ايـن دو . ات مصرف، اشاره داردهر دو چرخه حيات بازار و چرخه حي
پـس از در نتيجـه خـدمات . كاالهايي مثل رايانه تا زماني كه قابل استفاده هستند پشتيباني شوند. چرخه يكسان نيستندد سـابقه و شـهرت فروشـنده در به همين دليل، در فرايند خري. فروش يك عنصر مهم در زنجيره تامين قلمداد مي شوند
.پشتيباني كاال، عاملي مهم محسوب مي گردد
زنجيره تـامين . عنوان ابعاد زنجيره تامين يادشده است هدر منابع مختلف از جريان هاي فيزيكي، اطالعاتي و مالي بارها باطالعـاتي بـه انـدازه جريـان در اكثر زنجيره هاي تامين عناصـر مـالي و . تنها به توزيع كننده فيزيكي محدود نمي شود
چيزي كه غالبا در بحث هاي زنجيره تامين مورد بي توجهي قرار مـي گيرنـد، نقـش ورودي هـاي . فيزيكي مهم هستندايـن . مثال بارز اين مساله، نقش دانش و خالقيـت در توسـعه محصـول جديـد اسـت . در فرايندهاي زنجيره است 7دانش
عناصر، نمونه هاي اوليه، مطالعات بازار و نظـاير (با ورودي هاي فيزيكي ) طراحي(فرايند، همكاري نزديك ورودي فكري .امروزه ارزش افزوده در قالب سرمايه هاي فكري بازاريابي كاالها و خدمات سودآور، حياتي است. را طلب مي كند) آنها
مل جريان هاي يك طرفه و رو بـه زنجيره تامين تنها شا. هدف زنجيره تامين ارضاي نيازمندي هاي مشتري نهايي استگرچه در . اكثر افراد جهت جريان زنجيره ها را از تامين كنندگان به مصرف كننده نهايي در نظر مي گيرند. جلو نمي باشد
فرايندهاي فيزيكي چنين فرضي مي تواند كامال صحيح باشد، اما در طراحـي زنجيـره نمـي تـوان جريـان رو بـه عقـب بنـابراين در . يف ها و پرداخت هاي تشويقي، جريان اطالعـات و ماننـد آنهـا را ناديـده گرفـت محصوالت مرجوعي، تخف
.دو طرفه مي باشند) شامل جريان محصول فيزيكي، اطالعات، پول و دانش(زنجيره تامين بيشتر جريان ها
مواد خام به مصرف كننده نهايي و زنجيره تأمين شامل همه فعاليتهاي مرتبط با جريان و انتقال كاالها از مرحلهبنابر اين مديريت زنجيره تأمين يعني يكپارچه سازي اين فعاليتهـا از طريـق بهبـود روابـط . است آنجريانهاي اطالعاتي مرتبط با
.زنجيره تأمين براي رسيدن به يك مزيت رقابتي پايدار
7Knowledge inputs
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
17
زنجيره تـأمين يعنـي، شـكل .ن ارائه مي كندنيز تعاريف زير را براي زنجيره تأمين و مديريت زنجيره تأمي) Ayers(آيرسيندهاي جريانات فيزيكي ، اطالعاتي ، مالي و دانش به منظور ارضاي احتياجات مصرف كننده نهايي از طريق آدادن به فر
طراحـي، نگهـداري و عمليـات : مديريت زنجيره تـأمين عبـارت اسـت از . محصوالت و خدمات مرتبط با تأمين كنندگان .يره تأمين براي برآورده كردن احتياجات مصرف كنند نهايييندهاي زنجآفر
به پـايين دسـتي ) تأمين كنندگان( كه با ارتباط باال دستي ها ميباشد به عبارت ديگر، زنجيره تأمين، شبكه اي از سازمانمشـتري نهـايي، و به صورت محصوالت و خدمات ارائـه شـده بـه بوده ها درگير يندها و فعاليتآ، در فر)توزيع كنندگان(
. توليد ارزش مي كنند
رقابت ، تقاضا و فاكتورهاي مهم در زنجيره تامين تعريف و مفهوم -
در اين بخش با توجه به موضوع تحقيـق، درصـدد بررسـي . مدلهاي مختلفي در زنجيره تامين و مديريت آنها وجود دارد .زنجيره تامين هستيممدل هاي تبيين رقابت پذيري و تقاضا از طريق مديريت
:ساختارهاي مختلف روابط زنجيره تامين به لحاظ رقابت پذيري
Kingdomشبكه -
Kingdom شبكهزنجيره تامين با ساختار ) 1-1( شكل
تأمين كنندگان رده هاي باالتر
تأمين كنندگان رده سوم
تأمين كننـدگان رده ــدگان رده ــأمين كنن ت
Kin
تأمين كنندگان رده هاي باالتر
تأمين كنندگان رده سوم
تأمين كننـدگان ردهــدگان رده ــأمين كنن ت
Kin
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
18
:خصوصيات
رقيبي برايKing )وجود ندارد ) پادشاه.
در اين شبكه ، مختص همان شبكه بوده و با ... تامين كنندگان رده اول ، دوم ، سوم و King ديگري كار نمي .كنند
به اشتراك گذاري دانش . خالقيت در سطوح مختلف شبكه تامين در ساختار مذكور، مختص همان شبكه است .، اطالعات و نوآوريها محدود به همان شبكه است
هرKing باديگر Kingها در شبكه هاي مجاور رقابت مي كند.
تامين كنندگان مشترك ، خدمات يكساني را در اختيارBaronها قرار مي دهند.
B B B
تأمين كنندگان رده اول
تأمين كنندگان رده دوم
تأمين كنندگان رده سوم
تأمين كنندگان رده چهارم
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
19
Republic شبكه -
Republic شبكه زنجيره تامين با ساختار ) 1-3( شكل
دراين شـبكه ، هـيچ . در شبكه وجود ندارد) قدرت برتر(اين نوع شبكه زماني ظهور پيدا مي كند كه هيچ سازمان مركزي بنابراين ، يكي از تفاوتهاي اساسـي و . ساير سازمانهاي درگير درشبكه ندارند يك از سازمانها، توان قابل توجهي نسبت به
.اوليه در نوع شبكه ها، سطح تواني است كه سازمان يا سازمانهاي مركزي بر روي ديگر اعضاي شبكه اعمال مي كنند
. ، طبيعت مشـتريان آنهاسـت BARONYو KINGDOMو شبكه هاي REPUBLICاولين تفاوت ميان يك شبكه ، مشتريان ، شركتهايي هستند كه محصوالت را به مصرف كنندگان نهايي مي فروشند، در حالي REPUBLICدر شبكه
.، مشتريان ، خود مصرف كنندگان نهايي هستندBARONYو KINGDOMكه در شبكه هاي
هر يك از اين فعاليت ها يا بازي ها داراي ساختار . توصيفي از فعاليت هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي افراد استبازي اين قواعد و ساختار به مـا . و قواعدي هستند كه بازيكنان طبق آن به انجام بازي براي رسيدن به اهداف خود مي پردازند
).Branzei,2008(انجام دهد و دليل آن چيستمي گويند كه هر بازيكن چه اقداماتي مي تواند
كت
كت
كت
كت
كت
كت
كت
كت
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
20
بازي و نظريه بازي -
پيامد موقعيت هايي كـه فـرد . در دنياي واقعي هر فردي در تصميم گيري هاي خود با عكس العمل ديگران مواجه استاز ايـن رو . در آن قرار مي گيرد از يك طرف بستگي به تصميمات او و از طرف ديگر بستگي به تصـميمات ديگـران دارد
اين ويژگـي . سويي يا تضاد داشته باشند افراد در زندگي واقعي خود همواره با حاالتي مواجهند كه مي توانند با ديگران همآنها به دنبال اين بودند تا نشان دهند چگونـه بـازي . ها عامل مهمي براي توجه صاحبنظران به نظريه بازي ها بوده است
در واقع مي توان . دي و ساير فعاليت ها در اتخاذ تصميمات استراتژيك با هم مشابهت دارندها، جنگ ها، رفتارهاي اقتصاهدف اين نظريه ارائه روشي براي بيان حقايقي از زنـدگي . مبنايي براي شكل گيري نظريه بازي ها بودموضوع گفت اين
نظريه بازي ها به گونه اي بـود كـه مـي از طرف ديگر، به هر حال ويژگي . انسان است كه بيانگر تضاد و همسويي استدر اين راستا اولين مطالعه جامع بمنظور بكارگيري نظريـه بـازي هـا در . توانست در تبيين رفتار اقتصادي مفيد واقع شود
صورت گرفت كه نظرات آنها در كتابي تحت عنوان نظريه بازي و ) 1944(ون نيومن و اسكار مورگنسترن توسط اقتصاد، ). Apliprantis, chakrabarti ,2000(ادي منتشر گرديدرفتار اقتص
ار سلتون سه نظريه پردازي بودند كه به خاطر مطالعات بديع خود در زمينه نظريه بازي، در چجان نش، جان هارسني و ري
.برنده نوبل اقتصادي شدند 1994سال
تعبير با آنچه در نظريه بـازي هـا مطـرح مـي به هر حال، تصور عمومي از بازي به معني تفريح و سرگرمي است كه اين در نظريه بازي يك بازي مجموعـه اي از قواعـد، ترتيبـات و مناسـباتي اسـت كـه بـراي تمـام . شود تفاوت اساسي دارد
به بيان ديگر يك بازي مجموعه اي از قواعد شناخته شده بـراي تمـام بازيكنـان اسـت كـه . بازيكنان شناخته شده استاغلـب . يك از آنها چه انتخاب هايي مي توانند داشته باشند و هر انتخابي، چه پيامدي را به دنبـال دارد معين مي كند هر
اوال بازي ها قواعدي دارند كه عملكرد بازيكنان طبق آن شكل مـي گيـرد و . بازي ها داراي چند ويژگي مشترك هستندانيا، هر بـازي داراي تعـدادي تصـميم گيرنـده عقاليـي ث. اين قواعد، پيامد هر تصميمي را به آن تصميم مربوط مي سازد
بطور كلي نظريه بـازي هـا مجموعـه اي از . است كه بطور جدي در تالش و رقابت براي كسب بهترين نتيجه مي باشند ).Brams,2003(ابزارهاي تحليلي براي فهم پديده هايي است كه بر هم اثر متقابل دارند
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
21
هاعناصر بازي و تقسيم بندي بازي
بازي ها را مي توان از جنبه هاي مختلفي تقسيم نمود اين تقسيم بندي را مي تـوان بـر اسـاس تعـداد بازيكنـان، تعـداد در اين بخـش، بـه برخـي از ايـن . انجام داد... استراتژي ها، توافق و يا عدم توافق، اطالعات كامل و اطالعات ناقص و
:تقسيم بندي ها اشاره مي شود
بازيكن -
بنابراين بازيكن فردي است كه در فضـاي اسـتراتژيك بـازي . بازيكن مي گويند يك يك بازي، به هر تصميم گيرندهدر اقدام به تصميم گيري مي كند و اين تصميمات مبتني بر رفتار عقاليي اوست، بگونه اي كه بتواند با در نظر گرفتن رفتار
بازي ها بر حسب تعداد بازيكن به بازي هاي دونفـره، سـه ). Gibbons,2000(رقباي خود به بهترين نتيجه ممكن برسدالبته در يك بازي دو نفره، ممكن است هر بازيكن خود شامل يك گروه باشـد، ماننـد . نفره تقسيم مي شوند nنفره، و يا
يـا بـازي دو . بازي دو نفره بين دو كشور در مورد تعيين نرخ تعرفه هاي گمركي كه در اينجا هر بازيكن يك كشور اسـت .ستمزدسطح نفره بين بنگاه و اتحاديه كارگري در مورد تعيين
استراتژي -
استراتژي بيانگر يك عمل يا مجموعه اي از اعمال است كه يك بازيكن مي تواند با توجه به اطالعاتي كه دارد انتخـاب متناسب با شرايط و اهداف خـود انتخـاب در يك بازي، هر بازيكن تعدادي استراتژي دارد كه مي تواند هر كدام را. نمايداستراتژي هاي يك بازيكن ممكن است محـدود باشـد، ماننـد بـازي سـكه كـه فقـط دو ).Waegenaere,1997(نمايد
استراتژي nبه هر حال در حالت كلي، بازيكن داراي . استراتژي وجود دارد و يا بازي شطرنج كه تعداد حركات معين استو كه دو بنگاه وجود دارد، در تعيين سطح توليد، بي نهايت استراتژي وجود دارد كه در ايـن حالـت، اما در مدل كورن. است
.تعداد استراتژي ها نامحدود است
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
22
برد -
برد كل بـازي از . باشد... برد مي تواند بيانگر سود، مطلوبيت، و. گويندبرد را ،آنچه كه در يك بازي عايد بازيكن مي شود بر اين اساس، برد كل مـالك ديگـري در ) Gibbons,2000. (بازيكنان بعد از اتمام بازي بدست مي آيدجمع برد تمامي
در نوع اول، مجموع برد بازيكنان صفر مي باشـد، . تقسيم بندي بازي ها است كه آنها را به سه نوع تقسيم بندي مي كنددر اينجا جمع جبري دو بازيكن صفر . يكن ديگر استمانند بازي دو نفره پرتاب سكه كه برد يك بازيكن معادل باخت باز
نـوع دوم بـازي هـايي . گفته مي شود بازي دو نفره با برد كل صفر يا بازي جمع صفراست كه اصطالحا به آن
است كه جمع برد هر دو بازيكن در هر شرايطي برابر با عدد ثابتي است، مانند دو توليد كننده كه بازار فروش يك كاال را در ايـن حالـت . ختيار دارند و مصرف كنندگان اين كاال در هر شرايطي مبلغ ثابتي را صرف خريد اين كاال مـي كننـد در ا
بـرد كـل چنـين بـازي را بـازي . مجموع برد دو بازيكن برابر با مبلغ ثابتي است كه متقاضيان بابت آن كاال مي پردازند
جمـع ثابـت چنداني بين اين دو بازي وجود ندارد، زيرا بازي تفاوت. يا بطور خالصه بازي جمع ثابت مي گويند ثابت
در نوع سوم بازي ها برد كل بازي، متغير است كه بستگي بـه اسـتراتژي هـاي . قابل تبديل به بازي جمع صفر مي باشد ).Brams,2003(بازيكنان دارد
بازي همكارانه و غير همكارانه -
ا اين است كه آيا پيش از انجام بازي بين بازيكنـان مـذاكره اي صـورت يكي از مالك هاي مهم در تقسيم بندي بازي هاگر بين بازيكنان مذاكره اي صورت گيرد و توافقي هم بوجود بيايد و اجرا گـردد، اصـطالحا بـه آن بـازي . مي گيرد يا نه
اما اگر چنين مذاكراتي وجود نداشته باشد و يا به يك توافق قابـل اجـرا منجـر نشـود، آن را بـازي . مي گويند 8همكارانهدر واقع در بازي توافقي، بازيكنان اين امكان را دارند تا با هم ارتباط برقرار كرده و با هم مـذاكره . غيرهمكارانه مي گويند
).Apliprantis, chakrabarti ,2000( نمايند و به يك قرارداد قابل اجرا برسند
8Cooperative games
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
23
بازي هاي ايستا -
بازي هاي ايستا به بازي هايي گفته مي شود كه در آن حركت بازيكنان به طور همزمان انجام مي شـود و هـيچ تقـدم و اسـاس گويي بازيكنان بدون اينكه همديگر را مالقات و يا رفتار همديگر را مشاهده كننـد، صـرفا بـر ، تاخري وجود ندارد
از طرف ديگـر، فـرض مـي شـود در ايـن بـازي هـا . حدس ها و اطالعات خود، استراتژي هاي خود را انتخاب مي كنند اطالعات . اطالعات كامل وجود دارد
در اينجـا . ، استراتژي هاي آنها و بردهاي پايان بـازي را مـي داننـد انكامل بدين معني است كه هر بازيكن، تعداد بازيكن . است... منافع حاصل از بازي مانند سود، مطلوبيت و منظور از برد
بازي هاي ايستا با اطالعات كامل را معموال بصورت ماتريسي و يا با توابع برد بازيكنـان نشـان مـي دهنـد كـه در آنهـا، شـامل فـرم نرمـال . رمال يا فرم استراتژيك مي گوينـد نتصميمات بازيكنان بطور همزمان اتخاذ مي شود كه به آن فرم
فرض بر اين است كه هر يك از بازيكنان فـرم نرمـال را كـه . تعداد بازيكنان، تعداد استراتژي ها و بردهاي آنها مي باشددر . معموال بصورت يك ماتريس يا توابع برد مي باشد، مي دانند و به عبات دقيق، راجع به آن دانش عمـومي وجـود دارد
حل بازي ايستا بـه معنـي . ي ايستا و سپس به حل اين نوع بازي ها مي پردازيماين بخش ابتدا راجع به نحوه نمايش بازحل بازي را ابتدا بر مبناي فرض نظريه بازي ها انجام مي دهيم و سـپس بـه . يافتن استراتژي مورد نظر هر بازيكن است
.مي پردازيم 9مفهوم تعادل نش
بازي هاي پويا -
، 10امـا در بازيهـاي پويـا . تصميمات بازيكنان به طور همزمان اتخاذ مي شـود ويژگي اصلي بازي هاي ايستا اين است كه به عبارت ديگر، ابتدا يك بازيكن حركت مي كند و سـپس بـازيكن ديگـر بـا . تصميمات بازيكنان به صورت متوالي است
هـا بـا بـازي زياين ويژگي باعث شده تا روش تحليل اين با. مشاهده حركت بازيكن اول، حركت خود را انجام مي دهد .هاي ايستا متفاوت باشد
9- Nash equilibrium 10- dynamic games
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
24
يا هر بازيكن دقيقاً رقباي خود و استراتژي هـاي آنهـا را مـي شناسـد و بـرد و : اين بازي ها به دو روش انجام مي شوندبه عبارت ديگر بازيكنان بـا نااطمينـاني در مـورد تعـداد بازيكنـان و ماهيـت آنهـا، . هاي پايان بازي را نيز مي داند باخت
يا بازيكنان با نااطميناني از تعداد بازيكنان و ماهيـت آنهـا و . تراتژي هاي آنها و پيامدهاي هر استراتژي، مواجه نيستنداس .استراتژي آنها روبرو هستند
فرم نرمال يا فرم استراتژيك بازي ها -
برد هر يك از بازيكنـان مـي فرم نرمال يك بازي نشاندهنده تعداد بازيكنان، مجموعه استراتژي هاي هر بازيكن و توابع .باشد
در اين صورت مجموعـه بازيكنـان عبارتسـت . مي باشند nو ....و 2و1بازيكن وجود دارد كه شامل بازيكن nفرض كنيد ):Rasmusen, 2007(از
N={1,2,…,n} ام مـي iژي بازيكن مي تواند اتخاذ كند، مجموعه استراتژي يا فضاي استرات iمجموعه اعمال يا تصميماتي را كه بازيكن
:نشان مي دهيم كه عبارتست ازSiام را با iمجموعه استراتژي بازيكن . گوييم
Si={si1,si2…, simi}
nبـا توجـه بـه اينكـه . ام مـي باشـد iتعداد كل استراتژي هاي بازيكن miام و iام بازيكنjبيانگر استراتژي Sijبنابراين ): Brams,2003(بازيكن وجود دارد، لذا مجموعه استراتژي تمامي بازيكنان عبارتست از
S={S1,S2,…, Sn}
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
25
نشان مي دهيم، بيانگر هر پيامد يا نتيجه اي است كه در پايـان بـازي u1ام كه با iاز طرف ديگر، برد بازي براي بازيكن . بستگي به استراتژي هاي انتخاب شده توسط تمامي بازيكنان داردبطور كلي برد هر بازيكن . ام مي شودiنصيب بازيكن
.ام را بصورت زير نشان مي دهيمiبازيكن 11بدين منظور تابع برد
ui=ui(s1,s2,…, sn)
si استراتژي انتخابي توسط بازيكنi ام است كه از مجموعهSi در واقع . انتخاب شده استsi بيانگر هر عنصـر دلخـواهيهمچنـين تركيـب . ام مي باشـد iنشاندهنده يك استراتژي از مجموعه استراتژي بازيكن است كه Siاز مجموعه
بدين ترتيب . نشان مي دهيم گوييم و با 12استراتژي انتخاب شده توسط بازيكنان را برش استراتژي :فرم نرمال يك بازي عبارتست از
باشد كه مي) u1,…,un(و توابع برد آنها ) S1,…,Sn(بازيكنان دهنده فضاي استراتژي نفره نشان nفرم نرمال يك بازي .نشان داده مي شود به صورت
14و ناكافي 13فرم گسترشي بازي با اطالعات كافي -
بدين معني كه ابتدا يك بازيكن حركت مي كنـد و سـپس . در اين شكل از بازي، حركت بازيكنان به صورت متوالي استاگر زماني كه نوبت بازيكن دوم فرا مي رسد، دقيقاً حركات بازيكن قبلي را مشـاهده كـرده . نوبت به بازيكن دوم مي رسد
.باشد و آن را بداند، اين بازي را بازي پويا با اطالعات كافي مي گويند
اين وضعيت باعث مـي . را مي داند 15بازيكني كه در نوبت حركت قرار دارد، در زمان انجام حركت خود، دقيقاً سابقه بازي 16»مجموعـه اطالعـات «در چنين حـالتي مـي گـوييم كـه . شود تا بازيكن بداند كه دقيقاً در كدام گره تصميم قرار دارد
11Pay off function 12Strategy profile
13- prefect information 14- imperfect information 15- history f game 16- information set
ii Ss
),...,,( 21 nssss
},...,,,...,{ 11 nn uuSSG
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
26
مـي 17»مجموعـه اطالعـات تـك گرهـي «بازيكن مورد نظر فقط شامل يك گره تصميم است كه براي سادگي بـه آن اند، زماني كه نوبت حركت به او مي رسـد، نمـي دانـد در اما اگر بازيكن سابقه بازي يا حركات بازيكنان قبلي را ند. گوييم
در چنين حالتي او داراي مجموعه اطالعاتي است كه بيش از يك گره تصميم دارد كه بـه آن . كدام گره تصميم قرار داردبـازي پويـا «باشـد، » مجموعه اطالعات چندگرهي«به هر بازي كه داراي . مي گوييم 18»مجموعه اطالعات چندگرهي«اما اگر در يك بازي هيچ مجموعه اطالعاتي با بيش از يك گره تصـميم وجـود نداشـته . مي گوييم» اطالعات ناكافي با
.مي گوييم» بازي پويا با اطالعات كافي«باشد، به آن
هاي دو مرحله اي بازي -
كاربردهاي اقتصادي، ابتدا در اكثر . بازي هاي دو مرحله اي بازي هايي هستند كه در آنها، يكي ديگري را تعقيب مي كندبراي مثال در مرحله اول مي توان بنگاهي را تصـور كـرد كـه . مراحل بازي تعيين مي شود و سپس بازي انجام مي گيرد
بديهي است كـه . را تعيين مي كند و در مرحله دوم قيمت محصول را انتخاب مي كند) يا ظرفيت توليد(كيفيت محصول بازي دو مرحله اي در تئوري تجارت بـين . ت قيمت گذاري در مرحله دوم اثر خواهدگذاشتانتخاب مرحله اول بر تصميما
در مرحله اول دولت هـا اسـتراتژي هـاي تجـاري را انتخـاب مـي كننـد و در مرحلـه دوم بنگاههـا . الملل نيز وجود دارد .تصميمات مربوط به صادرات و واردات را اتخاذ مي كنند
. اسـت » متـوالي «ولي مراحـل آنهـا بـه صـورت » همزمان«بحث مي كنيم كه در هر مرحله، در اينجا راجع به بازيهاييبـه طـور همزمـان اقـدام بـه 2و 1در مرحله اول، بازيكنـان . پيوسته هستند آنهمچنين فرض مي كنيم كه استراتژيها
سپس در مرحله دوم، بازيكنان با مشـاهده نتـايج مرحلـه اول، . تصميم گيري مي كنند كه مشابه با يك بازي ايستا است .يك بازي ايستا را اجرا ميكنند كه در آن به طور همزمان اقدام به تصميم گيري مي كنند
17- singleton information set 18- multiple-node information set
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
27
را انتخـاب و به طور همزمان مقادير 2و 1ه اول، بازيكنان يك بازي دو مرحله اي را در نظر بگيريد كه در مرحل
را انتخـاب مـي و به طور همزمـان مقـادير و بعد از مشاهده 4و 3مي كنند و در مرحله دوم، بازيكنان .كنند
و ي مرحله دوم، مقـادير در بازي فرع. باشد» بازي فرعي مرحله دوم«بازي فرعي كامل بايستي بيانگر تعادل نش در
را طـوري و مقـادير 4و 3لذا بازيكنـان ). يعني سابقه بازي را مي دانيم(را مفروض و تعيين شده مي دانيم :انتخاب مي كنند كه توابع برد آنها حداكثر شود
, , ,
, , ,
:شرايط حداكثرسازي عبارتند از
0 , 0
4و 3با حل همـزمان اين معادالت، تعادل مـرحله دوم به دست مـي آيد كه طبق آن، تصميمات مـرحله دوم بازيكنـان :مشروط به تصميمات مرحله اول است
, , ,
تابعي از متغيرهاي برونزا باشـند، و از آنجاكه متغيرهاي مرحله اول، درونزا هستند، ممكن است تفسير اينكه بايد
مربوط به مرحله اول است و مقادير مرحله دوم مربوط به موقعي است و ولي توجه داريم كه . متناقض به نظر آيد
.براي مرحله دوم، معين هستند و ده ايم و لذا كه ما بازي را در مرحله اول حل نمو
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
28
اين بازيكنان توجه دارند كه در مرحله دوم، . را تعيين مي كنند و مقادير 2و 1به هرحال در مرحله اول بازيكنان
:نظر مي گيرند را در و به آنها واكنش نشان مي دهند و لذا توابع بهترين واكنش آنها يعني 4و 3بازيكنان
:شرايط حداكثر شدن اين توابع عبارت است از
0
0
ايـن مقـادير ناشـي از . تعيين مـي شـود و در تعادلِ مرحله اول كه از حل اين معادالت به دست مي آيد، مقادير
در مرحله دوم را در نظر مي گيرند يا بـه عبـارت 4و 3است كه تصميمات بازيكنان 2و 1تصميمات همزمان بازيكنان .دقيق تر، حدس مي زنند
:بازي، برش استراتژي هاي تعادلي عبارت است از حال با حل اين
, , , , ,
مدل برتراند- -
هاي هر يـك مدل كورنو فرض مي كند كه دو يا چند بنگاه در بازار وجود دارند كه مقدار توليد هر بنگاه بيانگر استراتژي در اين مدل، قيمت بازار براساس مجموع توليدات همه بنگـاه هـا . از بنگاه هاست كه براساس آن تصميم گيري مي كند
اما بعدها جوزف برتراند به تصميم گيري بنگاه براساس مقدار محصول ايراد گرفت و بحث نمود كه بنگاه . تعيين مي شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
29
عيين مي كنند و سپس براساس واكنش تقاضاي بازار، مقـدار محصـول مـورد نيـاز ها در بازار رقابت ناقص، قيمت ها را ت . مصرف كنندگان را توليد مي كنند
در مـدل كورنـو، . ابتدا حالتي را در نظر بگيريد كه محصوالت توليدي بنگاه ها يكسان باشد كه مشابه بحث كورنو اسـت در مدل برتراند دو بنگاه در نظر گرفته مي شود كه قيمـت . محصوالت توليدي بنگاه ها در يك قيمت به فروش مي رسد
در اين صورت چون محصوالت يكسان هستند، مصرف كنندگان كل . محصوالت آنها متفاوت است و مي تواند تغيير كند، كولـل (تقاضاي خود را از بنگاهي تامين مي كنندكه قيمت كمتري دارد و لذا فروش بنگاه ديگر بـه صـفر خواهـد رسـيد
1388.(
مدل كورنو -
همان طور كه ديديم در مدل كورنـو بنگاههـا در . مدل تكراري كورنو با اندازه اي پيچيده تر از مدل تكراري برتراند استحال فرض كنيد دو بنگاه داريم كه تابع تقاضا براي محصوالت آنهـا عبـارت . يك بازي ايستا، سود مثبت كسب مي كنند
:است از
:براي سادگي فرض كنيد هزينه توليد صفر باشد، لذا سود هر بنگاه عبارت است از
:با مشتق گيري از اين توابع، بهترين واكنش هر بازيكن به دست مي آيد
2 0 2
12
2 0 2
12
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
30
:با حل اين معادالت، خواهيم داشت
3 ,
23
, 3
, 9
.كورنو مي باشد -بيانگر تعادل نش CNكه
ستكلبرگمدل دو قطبي ا -
در اين مدل، دو بازيكن داريم كه شامل دو بنگاه هستند كـه . مثالي از بازيهاي مرحله اي است استكلبرگمدل دو قطبي
را مقـدار بـا مشـاهده 2را تعيين مي كند و سـپس بنگـاه ابتدا 1بنگاه . محصول يكساني را توليد مي كنند
مـي باشـد، سـود هـر و با توجه به اينكه تابع تقاضا به صورت . انتخاب مي كند :بنگاه عبارت است از
,
بـر اسـاس روش اسـتنتاج معكـوس، ابتـدا . اين يك بازي دو نفره با اطالعات كافي است كه داراي دو مرحله مـي باشـد
:را به دست مي آوريم 2بهترين واكنش بنگاه
2 0 2
..باشد كه بايستي
تعادل -
در نظريـه بـازي نيـز تعـادل وضـعيتي را . تعادل به معناي يك وضعيت ساكن است كه تمايلي به تغيير از آن وجود نداردلذا يافتن تعادل بازي، به معني يافتن راه حلي براي بازي است كـه در . نشان كه بازيكنان انگيزه اي براي تغيير آن ندارند
يني ها و ترجيحات خود و همچنين در پاسخ بـه رفتـار رقبـا، رفتـار خـود را آن، هر بازيكن بر اساس استدالل ها، پيش ب
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
31
بلكه راه حلي براي بازي است كه بازيكنان انگيزه اي بـراي خـروج از . شكل داده و هيچ تمايلي براي بر همزدن آن ندارد ).Ritzberger, 2002(آن ندارند
19تعادل نش با استراتژي هاي خالص -
زيرا تعادل يك بازي با حذف استراتژي هاي مغلوب بدست مي آيد، تعادل نـش . در نگاه اول تعادل نش بسيار ساده است
بطور كلي برش استراتژي . اما تعادل نش عمومي تر از روش فوق است. نيز مي باشد
هيچ بازيكني انگيزه اي براي تغييـر را تعادل نش مي گوييم، هر گاه با ثابت بودن استراتژي هاي انتخابي ساير بازيكنان، .استراتژي خود نداشته باشد
اين استراتژي ها را تعادل نش . بيانگر برش خاصي از استراتژي هاي بازيكنان باشد فرض كنيد كه بردار ):Kuhn, 2003(شرط زير برقرار باشد مي گوييم، اگر براي هر بازيكن و براي هر استراتژي
به خوبي يا بهتـر از هـر اسـتراتژي ندارد، زيرا هيچ انگيزه اي براي تغيير استراتژي iبنابراين در تعادل نش بازيكن
iرا انتخاب كنند، بهترين واكنش بـازيكن به عبارت ديگر اگر ساير بازيكنان استراتژي هاي . ديگري است
نش به معني بهترين واكنش است و لذا مفهوم تعـادل از طريـق بنابراين تعادل . را انتخاب كنداين است كه استراتژي ).Kuhn, 2003(حذف استراتژي هاي مغلوب را نيز در بر دارد
متدلوژي 1.10
در نهايـت هكـ شـده اسـت بتدا عوامل كليدي در رقابت پذيري شناسـائي ادر اين تحقيق با استفاده از منابع مطالعاتي فرض آماري،پرسشـنامه با استفاده از همطالع موردخودرو سازي شركت سپس در . بيست فاكتور رقابتي استخراج گرديد
نرم افـزار با استفاده از با كمك تست دوجمله اي و در ادامه نفره توزيع گرديد ، 105آماري اي تهيه و در يك جامعه
19Pure strategy
),...,,( **2
*1 nsss
),...,,( **2
*1 nsss
is
),...,,...,,(),...,,...,,( **2
*1
**1
*2
*1 niini ssssussssu
*is*
is
*1
*2
* ,,..., sssn
*is
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
32
SPSS خـدمات پـس از ، شـرايط و زمـان تحويـل در نهايت شـش فـاكتور رقابتي، بررسي و ، صحت يا رد فرضيه آزمونه بعنوان عوامل تاثير گـذار در انتخـاب قطعـ تبليغاتو گارانتي نوع و اعتبار،محصول كيفي سطح، محصول قيمت،فروش
پرداختـه لويت بندي معيارهاي تاثيرگذار بر رقابت پذيري در زنجيره تامين وا سپس به وزن دهي وو ،شناسائيمورد نظر اسـاس . هدف از اين بخش تعيين وزن معيارها بوده كه خود استراتژي بازيكنان زنجيره را تعيين مـي نماينـد .شده است
ميم گيري گروهـي اين بخش ، ماتريس مقايسات زوجي و پرسشنامه قياس ارجحيت ها است كه در نهايت منجر به تص. ه اسـت محاسبات ناسـازگاري نيـز بعمـل آمـد ،در ضمن جهت تعيين ميزان ناسازگاري وزن ها در اين ماتريس . ميگرددباشد، يكي از نكات اساسي توزيع كننده مي –مبتني بر بحث رقابت در زنجيره تامين توليد كننده بعدي تحقيق قسمت
تشخيص اينكه كدام يك از اجزاي زنجيـره، از قـدرت چانـه . ه زني اعضا مي باشد ها، توجه به قدرت چان در برآورد مدلدر مدل هاي ايـن تحقيـق نقـش قـدرت . رهبر در مدل ها مي باشد و يا زني باالتري برخوردارند عامل تعيين كننده پيرو
، اسـتكلبرگ توزيـع كننـده ، چانه زني در رفتار استراتژيك بازيگران زنجيره ،تحت سه سناريوي استكلبرگ توليد كنندهتا زنجيره تامين با دو مـدل مختلـف ، دو توليدكننـده و يـك ه استسعي شد.ه استودر نهايت تعادل نش بررسي گرديد
دراين پژوهش مدل هاي تـك . توليد كننده و يك توزيع كننده مشترك مورد مطالعه قرار گيرد nتوزيع كننده مشترك و توليد كننده كه تاكنون در زنجيره تامين بدان ها پرداخته نشده و يا بصورت nدوره اي با دو توليد كننده، تك دوره اي با
. شده اندكامل بررسي نشده بودند برآورد و تحليل
شايان ذكر است كه . گردند ميبازي با توجه به هشت شركت توليد كننده ، ابتدا شركت ها دو به دو وارد در اين پژوهش همچنين اثرات پارامترهاي مانند قيمـت خـرده فروشـي، قيمـت عمـده . در هر دور از بازي،زنجيره به تعادل خواهد رسيد
سپس توليد كنندگان در بازي دونفـره . گرديده استفروشي، سطح خدمات، ميزان سفارش توزيع كننده و سود نيز بررسي در .شده اند با استفاده از ماتريس مقايسات زوجي براساس سود توليد كننده،رضايت مشتري و سود توزيع كننده رتبه بندي
مرحله بعد هر هشت توليدكننده بطور همزمان وارد بازي شده و اثرات پارامترهاي فوق مجـدا مـورد بررسـي و تجزيـه و هر يك از شركتهاي توليدكننده بر اساس سود توليد كننده ،سود توزيـع كننـده و مجددا در پايان. گرديده اندتحليل قرار
.بندي شده اند تبهردقيقا مانند حالت دونفره رضايت مشتري يا مصرف كننده نهائي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
33
ال كـاربردي توسـط نـرم افـزار مدل بازي هاي دو نفره و هشت نفره به همـراه برنامـه تحليـل حساسيت،بصـورتي كـام MATLAB گرديده است يپياده ساز.
نوآوري 1.11
رتبه بندي بنگاه هاي توليد كننده بـا توزيع كننده در بازي دونفره ،–مدل دو توليد كننده به منظور توسعه مدل انتخابي پيـاده سـازي و ،توزيع كننده طراحياستفاده از ماتريس مقايسات زوجي براساس سود توليد كننده،رضايت مشتري و سود
در نـوآوري اساسـي ايـن تحقيـق، مـدل دو ) .اين بخش در تحقيقات پيشين موجود نميباشـد (اعتبار سنجي شده است سپس اثـرات شده ، توليد كننده و يك توزيع كننده مشترك بسط داده nتوليدكننده و يك توزيع كننده مشترك به مدل
خرده فروشي، قيمت عمده فروشي، سطح خدمات، ميزان سفارش توزيع كننده و سود نيز بررسـي پارامترهاي مانند قيمت ميشوند و در نهايت توليد كنندگان همزمان بر اساس سود توليد كننده ، سود توزيع كننده و رضايت مشـتري، تحـت سـه
د اندازه بازار، هزينـه توليـد، تحـت عنـوان در انتها چگونگي تاثير پارامترهايي مانن. سناريوي ذكر شده رتبه بندي ميگردندنوآوري ديگري كه در اين پـژوهش درهـر دو . گرفته استمورد مطالعه قرار از آنها آناليز حساسيت بر روي رفتار هر كدام
شـركت هـاي توليـد بطوريكـه . مد ل بازي دو نفره و هشت نفره بدان پرداخته شده است،مقوله رضايت مشتري ميباشدمشتري نهايي بر اساس سود انتظاري توليـد منظرهم از نقطه نظر شركت خودرو سازي و هم از ،عه مورد نظركننده قط
لذا اين تحقيق ميتوانـد راهكـار مطمئنـي باشـد .مي شوند بررسي كنندگان ، توزيع كننده و در نهايت رضايت مشتري براي توليد كنندگاني كه در ابتداي راه ورود به عرصه رقابتي بوده و بزرگترين دغدغه آنها حضور ماندگار آنان در زنجيـره
.تامين صنعت خود ميباشد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
34
فصل دوم
بررسي ادبيات تحقيق
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
35
:مقدمه 2.1
خدمات در كنار توليد، سودآورتر از توليد محصـول سطح بسياري از بنگاه ها در سراسر جهان به اين نتيجه رسيده اند ارائه بنگاهها . آنها در پي به حداكثر كردن مجموع منافع درزنجيره ارزش تا سطح مصرف كننده نهايي هستند. به تنهايي است
كننـده نهـايي نيـز رفتـه انـد تـا درگيـر سوي ارائه خدمات به مصـرف يعني به اند، در فعاليتهاي پايين دستي درگير شدهنگرش زنجيره ارزش يعنـي زنجيـره تـأمين . توليد ايجاد مي شود چرخه فعاليتهاي اقتصادي با ارزشي گردند كه در تمام
نگرش فعاليتهـاي توليـد و با اين . هاي مورد نياز يراي ارائه يك كاال يا خدمت به مشتري نهايي است شامل تمام فعاليتبنابراين در دنياي جديد كه رقابت شديد براي توليـد كـاال وجـود دارد، توليـد . ارسال نيز به زنجيره تأمين افزوده مي شود
كننده را بـه دسـت آورنـد، عـالوه توليد كنندگان براي آنكه اعتماد مصرف. كنندگان به مصرف كنندگان نزديك شده اندات متنوعي را نيز عرضه مي دارند تا هزينه هاي اسـتفاده از محصـول و نگهـدار ي آن بـه حـداقل برارائه محصول، خدم
.برسد
شرايطي كه باعث تعريف و طراحي مديريت زنجيره تأمين شده، افزايش روزافزون رقابـت پـذيري و تـالش بـراي بقـاي ها رمـز ايـن سازمان. اطالعات حاصل شده استكه با توسعه روزافزون شبكه هاي ارتباطي و فناوري ميباشد ها سازمان
مديريت زنجيره تأمين نگرشي است كه بر مبناي آن ارضـاي ايـن نيازهـا نـه . بقا را در ارضاي نيازهاي مشتري مي دانند، بلكه توسط ساير تـأمين كننـدگان )كه محصول نهايي خروجي اوست( فقط توسط آخرين موجوديت چسبنده به مشتري
. اين توالي تأمين كنندگان در راستاي ارضاي نيـاز يـك مشـتري، زنجيـره تـأمين نـام دارد . ت مي گيردباال دستي، صوربنـابراين مشـاهده .هدايت تمام اعضاي زنجيره تأمين به صورتي يكپارچه و هماهنگ را مديريت زنجيره تأمين مي نامند
تامين مي باشند كه در ايـن تحقيـق در صـدد كه مقوالت مشاركت، همكاري و رقابت؛ از مقوالت ذاتي زنجيره شودمي .طراحي مدلي جهت تبيين و بهينه نمودن آن با استفاده از روش كاراي تئوري بازي هستيم
در اين فصل از تحقيق، به مباني نظري و كاربردي موضوع پرداخته مي شود كه در بخش مباني نظري، مبنـاي تئوريـك ز يك سو و تئوري بازي از سوي ديگر و تعاريف و مفاهيم و مدلهاي و اسـتراتژي زنجيره تامين و مديريت زنجيره تامين ا
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
36
ها و تقاضا و رقابت در زنجيره تامين و ديگر مطالـب مـرتبط بررسـي شـده و در بخـش ادبيـات كـاربردي نيـز، پيشـينه : ن، مـواردي نظيـر به غير از بررسي مباني نظري و مفـاهيم زنجيـره تـامي . تحقيقاتي موضوع بررسي و تشريح مي گردد
رقابت ، تقاضا و فاكتورهاي مهم در زنجيره تامين، ساختارهاي مختلف روابط زنجيره تامين به لحاظ رقابت پذيري، مباني بـازي ،و مشـاركت بنگـاه هـا رقابت پذيري نظري نظريه بازي ها، تعاريف، مفاهيم و مفروضات ، مدلها و مباني نظري
عادالت در رويكردها و حاالت مختلف ارائه خدمات و محاسبه تـابع پاسـخ، قيمـت تعـادلي و بررسي و برآورد م پويا،هاي بهينه، تابع سود، سطح بهينه خدمات توليد كننده و توزيع كننده در حاالت مختلـف ارائـه خـدمات در زنجيـره تـامين بـا
.يك توليدكننده، بررسي مي گردند بافاكتورهاي قيمت و خدمات
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
37
:سوابق پژوهشي موضوع. 2.2
تابه حال، اين دانش كاربردهايي درزمينـه هـاي گونـاگون همچـون 1940 زمان ايجاد نظريه بازي هاي در اوايل دهه ازروان شناسـي ، فلسـفه، سياسـت ، ورزش وميـدان جنـگ , انسان شناسي،مزايده،زيست شناسي،تجارت،اقتصاد، مديريت
مربوط به فعاليت هـايي درزمينـه 2005، 2002، 1994 جوايز نوبل اقتصاددرسال هايجالب است كه بدانيم . داشته است 1960 نظريه بازي هاي بوده است رغبت متخصصين علم مديريت تحقيق درعمليات به تتوري بازي ها درطي دهه هاي
بـه ايـن موضـوع امادردودهه اخيرعالقه مجدد دانشگاهيان وشاغلين درمـديريت زنجيـره تـامين . كاهش يافت 1970 و ).Fragnelli,2007(.مشاهده شده است
ايـن . را مـرور كردنـد 20تـامين مقاله مرتبط با كاربردهاي تئوري بازي در مـديريت زنجيـره 130لنگ و پارالر، بيش از :كاربردها در پنج دسته طبقه بندي شد
بازي هاي موجود با هزينه ثابت خريد واحد ) 1
تخفيف افزايشيبازي هاي موجودي با ) 2
توليد و رقابت روي قيمت) 3
) توليد، تبليغات و معرفي محصول جديد و ، كيفيت خدمت تصميمات ظرفيت(بازي ها با مشخصه هاي ديگر ) 4
رقابـت بـين دو زنجيـره . قيمت گذاري و شاخصه هاي ديگر/بازي هاي با تصميمات الحاقي روي موجودي، توليد) 5
.سوم اين طبقه بندي قرار گرفته استتامين در قيمت در طبقه
آنتوان كورنو توسط 1838كه در سال بود در خصوص مطالعه انحصار دو نفره يازب يتئور يشكل زينمونه مثال آنال نياولاز آن پـس را ارائـه كـرد و هـا ي بـاز يشـكل يبورلتئـور ليبه نام ام يدانياضيبار ر نياول يبرا 1921در سال . ارائه شد
ـ ي برا يباز يتئور. را ارائه كرد ييرايپذ 21در اطاق يباز يتئور 1928به نام جان فون نومن در يگريد دانياضير نياول
20 SCM
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
38
ـ ومنيـ مسـتقل و منحصـر بـه فـرد توسـط فـون ن يعلمـ نـه يبـه عنـوان زم 1944بار در سال بـه نـام يو اقتصـاد دان
بـار نياول يكتاب برا نيدر ا. ديمطرح گرد " يداقتصا و رفتار هاي باز يتئور "تحت عنوان ياسكارمورگنشترن دركتابدر .)11، ص 1388ماس كولل و همكـاران، (حوزه ارائه شد كه هنوز هم قابل استفاده است نيا يشناس واژه موضوعات و
با گرانيباز نقطه همه نينقطه تعادل است كه در ا كي يمحدود همواره دارا يهايجان نش نشان داد كه باز 1950سال ـ ا. منفعـت را بـه همـراه دارد نيشتريآنها ب يكه برا كننديرا انتخاب م ييخود نقشه ها فانيتوجه به نقش حر مفهـوم ني
يتئـور 1960و 1950 يدر دهه هـا . بود يزيهر گونه آنال يتا آن زمان نقطه مركز يمشاركت ريغ يباز يتئور يمركز در.افـت يو جنگ بروز نمودكاربرد استيكه در حوزه س يو در خصوص مشكالت افتيتوسعه يها از نقطه نظر تئور يباز
ي و روان شناس يبه پا كرد و سپس در جامه شناس يدر حوزه اقتصاد انقالب ژهيها به و يباز يسو ، تئور نيدهه هفتاد به ا زهيو پـس از اختصـاص جـا 1994ل در سا يباز يتئور. ارتباط برقرار كرد يولوژينمود و بعدها با تكامل و ب دايپ كاربرددر زمينـه رقابـت پـذيري زنجيـره .قرار گرفـت ژهيسلتن مورد توجه و نهارديو ر يبه جان نش، جان هارسان اقتصاد نوبل
تامين با توجه به اهميت باالي آن، تحقيقات مختلفي در سراسر جهان انجام گرفتـه اسـت كـه سـهم كشـور مـا از ايـن براي ارائه يك طبقه بندي كلي و جامع از تحقيقات انجام شده در زمينـه اسـتفاده از روش .اشدتحقيقات بسيار ناچيز مي ب
:تئوري بازي در بحث رقابت و مشاركت در زنجيره تامين، مي توان پنج گروه زير را درنظر گرفت
: 22)تعداد تامين كنندگان و توزيع كنندگان(تحقيقات بر مبناي ساختار و تعداد اجزاء -1
مطالعـات . تقسيم بندي، تحقيقات را از نظر تعداد تامين كنندگان و خرده فروشان در نظر گرفته شده، مجزا مي كنـد اين اوليه بر روي يك توليد كننده و يك توزيع كننده تمركز داشتند كه با گذشت زمان، مطالعات اخير با گسترش اسـتفاده از
ك تامين كننده و چند توزيع كننده، چند تامين كننده و يك توزيع روش تئوري بازي، شامل موقعيت هاي ديگري نظير ي ).Nagarajan,2008(.كننده و در نهايت چند تامين كننده و چند توزيع كننده مي شوند
22 - Channel structure: Number of Supplier(s) and Retailer(s).
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
39
: 23)تك محصولي در برابر چند محصولي(تحقيقات بر مبناي تعداد محصوالت توليدي -2
تمركز دارند كه البتـه برخـي نيـز دو يـا چنـد محصـول مشـابه را در بيشتر مطالعات در اين حوزه، بر روي يك محصول .كمپاني هاي متفاوت در نظر مي گيرند
: 24)فاكتور قيمت در برابر فاكتورهاي غير قيمتي(تحقيقات بر مبناي ويژگي هاي تصميمات -3
ولـي فاكتورهـاي غيـر . شوند در بيشتر مطالعات حوزه زنجيره تامين، شركتها با قيمت واحد محصوالت در نظر گرفته ميدر مطالعات .قيمتي نظير سطح خدمات، تبليغات و كيفيت محصوالت نيز مي توانند در تقاضاي محصوالت تاثيرگذار باشند
سـو، : بعنوان مثـال . اخير، در بكارگيري فاكتورهاي غير قيمتي و چگونگي ورود آنها به مدلها، تفاوت هايي ديده مي شود ). 2000سو (دمحصول را بعنوان فاكتور غير قيمتي درنظر گرفته انطول زمان گارانتي
نيـز ظرفيـت خـدمات ) 2000(هـال و پـورت . نيز تفاوت موقعيت توزيع كنندگان را مد نظر قرار داده است)1998(الير .مشتري را در نظر مي گيرد
: 25)يك دوره در برابر دو يا چند دوره(تعداد دوره ها -4
بازاريابي و در حوزه اقتصاد خرد بر بخش تك دوره اي تمركز دارنـد و بـر ايـن اسـاس، اسـتراتژي و واكـنش اغلب مطالعات بازيگران و فاكتورهاي حياتي تاثيرگذار بر تصميمات آنها را مطالعه و بررسي مي نمايند در حاليكه مدل هاي چند دوره اي در
مطالعات در ارتباط بـا پـنج فـاكتور ).Chakravarty,2008(كاربرد دارند) تئوريك( 26بخش دايناميك و پويا و حوزه يادگيريبرخـي ديگـر كـاربردي در . برخي مطالعات توسعه اي بوده است. اصلي فوق طي دهه اخير پيشرفت قابل توجهي نموده است
اين است كه در مطالعات بازرگاني و آنچه كه مهم است. گانه فوق نيز كمتر بررسي و مطالعه شده اند 5حاليكه برخي از ابعاد بازاريابي به هماهنگي تصميمات درباره قيمت در دوره هاي واحد تمركز بيشتري شده است بدون درنظر داشـتن محصـول و
23 - Number of products: Single versus Multiple 24 - Decision attribute(s): Price versus Nonprice 25 - Number of periods: Single versus Multiple 26 - learning”
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
40
، توجه نمـوده انـد كـه بـراي يـافتن 27ديگر مطالعات در حوزه هاي مديريت و بازاريابي، بر زنجيره هاي تامين نامتمركز. كاالهايي جهت هماهنگ نمودن رفتارهاي متضاد بازيگران جهت دستيابي به راه حل بهينه متمركز بهينـه، تـالش مـي مكانيزم
:در جدول زير، برخي از مطالعات بر پايه فاكتور فوق الذكر بطور خالصه بررسي مي گردد .كنند مطالعات در حوزه تحقيق )2- 1(جدول
سال محققتعداد دوره
تعداد محصول
ساختار فاكتور
Jeuland& Shugan1983 1 1 خرده فروش 1كننده، امينت 1 قيمت و خدمات
Moorthy 1987 1 1 خرده فروش 1كننده، امينت 1 قيمت
Choi 1991 1 1 خرده فروش 2كننده، امينت 1 قيمت و قدرت
Ertek & Griffin 2002 1 1 خرده فروش 1كننده، امين ت 1 قيمت و خدمات
McGahan&Ghema
wat توليدكننده 2 قيمت و خدمات 1 1 1994
So 2000 1 1 قيمت و خدمات N توليدكننده
Tsay &Agrawal 2000 1 1 تامين كننده 1 ، خرده فروش2 قيمت و خدمات
uang 2010 t > 1 2 توليد كننده، 1 قيمتn توزيع كننده
: در ادامه به چكيده برخي از مهمترين تحقيقات مرتبط اشاره مي گردد
حساس به هزينه، كه مسائل مربوط به خدمات در آن در نظر گرفته نمي شوند، با تمركز بر تقاضاهاي ) 1991(چيووي سه بازي غير مشاركتي با فرضيات مربوط به قدرت سوداگري متفاوت بين دو .به برسي زنجيره تامين مي پردازد
.توليدكننده و عمده فروش بررسي نموده است ، يعني دو استكلبرگ و يك نش
موضوع هماهنگي در زنجيره تاميني كه تقاضاي مشتري به سطوح خدمات وابسته 1992كوهن و ارنتس در سال .است را مورد مطالعه قرارداده اند
ارائه كرد 28آن مهياي با عنوان تئوري بازيهاي همكارانه وكاربردهاي مربوط به ب مقاله 1993، در سال ريميل نيج ،هاي تيموقع نه،ياستراتژي به رينظ يميمفاه نهيها در زم بازي در تئوري .چند مثال عددي پرداخت انيو در آن به ب
مشابه به منظور رواج رقابت در ميو مفاه32عادالنه عهايي، توز31ائتالف، 30ي، چانه زن29داريپا امدهاييپ ،يتعادل .به آن پرداخته شده است مهيدر مورد ب ييمقاله با مثالها نيسازي شده است كه در ا مدلبشر، تهاييفعال
مدل تك معامله اي، تئوريكي بازي را مطالعه مي كند كه طرفين انحصار دو قطبي ) 1994(مك گاهان و گماوات .سعي مي كند تا مشتريان قديمي را از طريق خدمات كسب كرده و مشتريان جديد را از طريق هزينه جذب كند
ارائه كردند 33مهيدر ب ي راهاي همكارانه تصادف بازيمقاله اي در) 1998 (ريجنيو دي و برم ، جرون سوجز تريپ .با هم تواننديم يرزندگيغ34يياتكا هاي مهيو ب يرزندگيغ هاي مهيدر ب ليكه چه طورمسا دهدي مقاله نشان م نيا
28Cooperative games theory and its insurance application 29Stable outcomes 30Bargaining 31 Coalition 32Equitable Allocations. 33Stochastic Cooperative Games in Insurance and Reinsurance.
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
43
كه ييها سكير پارتو نهيبه عيتوز نيهم چن. مدل سازي شوند يتصادف دييهمكارانه با عا هاي بازي به عنوان
.تشده اس نييبا آن روبرو هستند، تع گذار مهيو ب گر مهيب
سياست هاي قيمت گذاري استراتژيك را در زنجيره تامين هماهنگ نشده بررسي كردند ) 1997(لي و استائلين. در اين مقاله با استفاده از رويكرد تئوريكي بازي نشان داده شده است كه مسئله توابع تقاضاي خطي يا غير خطي
يا مكمل استراتژيك عمودي استراتژيك عموديبه اين اندازه حساس نيستند كه آيا تابع تقاضا نشانگر جايگزين .است يا نه
حسب هزينه و كيفيت بررسي كرد رقابت در انحصار دوگانه را بر) 1988(مورتي.
كانال داراي يك توليدكننده و دو عمده فروش را بررسي مي كند كه بر عوامل هزينه اي و غير هزينه ) 1998(اليرآنها فرض مي كنند كه مشتريان در مكان هاي فضايي و مكاني ناهمگن هستند و تمايل آنها . اي رقابت مي كنند
در اين مدل، توليدكننده پيشرو استكلبرگ است درحاليكه دو عمده فروش همزمان . به پرداخت خدمات عمده است .حركت مي كنند
يك بازي بيشينه سازي سود يك دوره اي را با دو توليدكننده و دو عمده فروش بررسي ) 1999(كيم و استائلينبه فعاليت هاي خريد بين برندهاي نسبت به تفاوت هاي مربوط ، آنها به اين نتيجه رسيدند كه اگر مشتريان . كردند
كه دو توليدكننده و دو عمده فروش مشترك را از نظر تصميمات قيمت گذاري بررسي مي كنند) 1999(تريودي .تاثير مهمي بر ،د تاثيرات رقابتي در سطوح عمده فروشي و توليدكننده در اين مقاله نشان داده شده است كه وجو
.هزينه ها دارد
سيستم توزيع را بررسي كردند كه توليدكننده محصول مشترك را به دو عمده فروش ) 2000(تساي و اگراوالاين مقاله نشان . بستگي دارد آنتقاضا قطعي است و به هزينه هاي عمده فروشي و خدمات . مستقل عرضه مي دارد
نقش مهمي ايفا مي كند كه مشابه ميزان مشاركت بين عمده ، رقابت در مي دهد كه تراكم رقابت بر حسب هر بعد
34Reinsurance
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
44
آنان يك زنجيره تامين با يك توليد كننده و دو خرده فروش تحت فاكتورهاي رقابتي خدمات و .فروشان استرده فروشان عالوه بر فروش محصوالت به مشتريان، به آنها در اين تحقيق، خ. قيمت محصول را بررسي كرده اند
محققين در اين تحقيق اثر رقابت بر روي قيمت ها، سطوح خدمات و سودها را بررسي . خدمات نيز ارائه مي كنند .هاي هماهنگي را براي زنجيره تامين تعيين مي كنند مي كنند و مكانيسم
به عنوان فاكتور رقابتي اعضاي زنجيره تامين بررسي نموده است ضمانت زمان تحويل، را) 2000(در سال سو.
ظرفيت خدمات به مشتري را به عنوان فاكتورهاي رقابتي اعضاي زنجيره تامين 2000پورتئوس و هال در سال .بررسي نموده اند
مفاهيم و كاربست هاي توليدكننده و -تعامل هاي كانال عمده فروش) 2000(كادياال، چينتاگونتا و ويلكاسيم .آنها نشان دادند كه سهم باالي سود كانال با قدرت باالتر كانال مرتبط است. مربوط به قدرت كانال را شرح داده اند
مناسب بودن شيوه هاي كاركردي تقاضا را از رويكرد تجربي بررسي كرده و تصميماتي در مورد ) 2001(سودهير .كرده است يا افزاينده اتخاذاستفاده از مدل هاي تقاضاي الگيت
نقش هزينه هاي ظرفيت در شكل دهي استراتژي تمايز بهينه شركت فروشنده دو مدل ) 2003(بوياسي و رايزمان تحويل عامل خدمات است كه . يك محصول را بررسي كردند كه يكي ويژه و ديگري معمولي استمختلف
.عالوه بر هزينه معمولي بر اساس تصميمات مربوط به تمايز در نظر گرفته شده است
ده يك بازار با دو زنجيره تامين رقابتي را در نظر گرفتند كه هريك متشكل از يك عم) 2004(بوياسي و گالگو .خدمات مشتري عامل رقابتي مدنظر بوده است. فروش و يك خرده فروش است
براي انحصار چند جانبه با رقابت هزينه و خدمات ،مدل نامعين موجودي كلي را ) 2004(برنستين و بدرگروئن .توسعه دادند
سطح خدمات را به عنوان )2004(گايگو و بوياكي در سالfill-rate ي كه تقاضاي آنها با يا كسري از مشتريانآنها رقابت دو زنجيره تامين، كه هر زنجيره تامين داراي يك توليد كننده . كمبود مواجه نمي شود، تعريف مي كنند
. و يك خرده فروش مي باشد را تحت فاكتور رقابتي سطح خدمات سياست هاي موجودي تحليل كرده اند
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
45
خود، رقابت در يك زنجيره تامين با دو توليدكننده و يك خرده در رساله دكتري ) 2004(چانروسيروات در سالفروش تحت فاكتورهاي رقابتي قيمت محصول و سطح خدمات را بررسي نموده است كه در اين تحقيق
نتايج نشان مي دهد كه ارائه خدمات در همه سناريوها . توليدكنندگان مستقيما به مشتري ارائه خدمات مي دهندهمچنين ارائه . ضا مي گردد چه خدمات توسط توزيع كننده ارائه شود و چه توسط توليد كنندهباعث افزايش تقا
.خدمات، ميزان سود توليد كننده و توزيع كننده را نيز در همه سناريوها افزايش مي دهند
مقاله، نيدر ا. ارائه كرد35نش يحالت تعادل مه،ياي با عنوان شبكه ب مقاله 2006، در سال انيرماساب رمانها به تاز شرك يكيانتخاب شده اند، به طوري كه اگر دارند،ي كهاي متنوعسيكه قرارداد ر مهيتعدادي شركت ب
يروي بخش و تري كار كردهشيب تيشركتها با جد هيداشته باشد، بق ازين ياز ورشكستگ رييجلوگ براي ينيمقدار معمدل تحت نيكه ا شود،ي م نيتأم يخارج و هر كمبودي به طور كوتاه مدت از منابع كننديمقدار توافق م نياز ا
نش حل شده يو با روش تعادل تيچند نفره با محدود اييپو بازي كيشده است و به عنوان يبررس مهيشبكه ب .شودي م ليتعادل نش منحصر به فرد تبد كيبه ينيمع طياست و تحت شرا
طي تحقيقي با عنوان استفاده از الگوريتم بازي در زنجيره تامين خريدار، فروشنده، از )2009(اسماعيلي و همكارانمدلهاي مختلف تحت رويكردهاي مشاركتي و غير مشاركتي و با درنظر گرفتن فاكتور رقابتي هزينه ها، استفاده
هاي كاراي پارتو تحت روشنموده و بازي غير مشاركتي را تحت استراتژي استكلبرگ و بازي هاي مشاركتي را فروشنده -خريدار پيرو و بالعكس يعني خريدار رهبر -فروشنده رهبر: برآورد نموده اند محاسبات فوق در دو حالت
.پيرو انجام شده است
در اين مدل هم . نقش تعهد براي كاالهاي قابل ذخيره را در ادغام عمودي شرح و بررسي مي كند) 2009(ناي .هم روابط افقي مدنظر قرار داده شده اندروابط عمودي و
از تئوري بازي ها جهت شبيه سازي و رقابت پذيري واحدهاي توليدي و زنجيره تامين در ) 2010(ژانگ و هانگآنها از روش بازي دايناميك و نقطه تعادل نش . شرايط وجود يك توليد كننده و چند توزيع كننده، استفاده نموده اند
35 An Insurance Network: Nash Equilibrium
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
46
مقايسه نتايج اين تحقيق با تحقيقات مشابه قبلي كه از روشهاي ديگر استفاده . ي استفاده نموده اندجهت بهينه ساز .نمود اند حاكي از كاراتر بودن مدل مورد استفاده اين تحقيق مي باشد
فروشنده در مديريت زنجيره - در مقاله اي با عنوان مدلهاي مختلف خريدار) 2010(زيفون ژيكول ,اسماعيليين و ساختار اطالعات، ارتباط بين خريدارو فروشنده در زنجيره تامين را با روش غيرمشاركتي بازي استكلبرگ، تام
ساختار : در حالتي كه خريدار رهبر و فروشنده پيرو مي باشد، تبيين نموده نتيجه مي گيرند كه فاكتورهايي نظير غيرمترقبه مربوط به خريداران و اطالعات نامشخص، با سازماني فروشندگان، هزينه هاي خريد، عوامل ناشناخته و
.دارندي تقاضاي بازار ارتباط معنادار
طي مقاله اي از مدل تئوري بازي غيرمشاركتي دايناميك سه سطحي و الگوريتم نش ) 2011(هانگ و همكارانن زنجيره تامين مطالعاتي در زنجيره تامين چندسطحي استفاده نموده و مدل برآوردي را در صنعت كامپيوتر بعنوا
تحقيق، برازش داده اند و تابع بهينه سودآوري بنگاهها را تخمين زده و راهكارهايي جهت بهينه سازي تصميمات و .ميزان سود بنگاه ها با استفاده از تئوري بازي ارائه نموده اند
با رانيا مهيصنعت ب يصمدل سازي بازار بخش خصودر مقاله اي بدنبال ) 1389(عبادي و جعفري بيدگليبا استفاده از و پارسيان و وكارآفرين ملتمي باشند آنها با درنظر گرفتن سه شركت بيمه بازيها تئورياستفاده از
پرتفوي از تيبر مطلوب ديرقابت هم با تأك نيچرا كه ا. اند دهيرس ييپارتو كارانه به راه حل مدل همكارانه و سازش .شده است يشركتها بررس يرفته تمام پرتفوي از دست تيبر مطلوب ديبا تأك همرفته هر شركت و دست
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
47
محاسبه تابع پاسخ، قيمت تعادلي و بهينه، تابع سود، سطح بهينه خـدمات توليـد 2.3
كننده و توزيع كننده در حاالت مختلف ارائه خدمات در زنجيـره تـامين بـا فاكتورهـاي
:قيمت و خدمات يك توليدكننده
و مطالعاتي كه تاكنون در زنجيره تامين ، فاكتورهاي رقابتي قيمت و سطح خـدمات را بررسـي كـرده انـد در اين قسمت
مطالعـات . يك توزيع كننده مطالعه گرديده اند، بررسي مختصـري خواهنـد شـد –اكثرا نيز در زنجيره يك توليد كننده ر زنجيره تامين با دو فاكتور اصلي رقـابتي قيمـت و خـدمات در د مسئله رقابت و همكاريدرصدد تبيين و بررسي پيشين
. بوده اندبه مشتري ) خرده فروش(حالت هاي مختلف ارائه خدمات توسط يك توليد كننده و يك توزيع كننده
خرده فروش عالوه بر ارائه محصول به مشتري، خدماتي نيـز ) 1شامل مطالعات و مقاالتي هستند كه در آنها اين بررسي
حالتي كه هم توليد كننده و هم خرده ) 3. توليدكننده مستقيما خدماتي را براي مشتري فراهم مي كند ) 2ارائه مي كند فروش براي مشتري خدمات فراهم مي كنند
البته بايد بيان نمود كه منظور از خدمات هر فعاليتي است كه تامين كننده انجام مي دهد تا كشش و نظر مصـرف كننـده در نتيجه مشتري تمايل به پرداخت هزينه بيشتري براي محصـول داشـته . نسبت به كاالي مصرفي ارتقا و بهبود دهدرا
...خدمات پس از فروش، بهبود كيفيت و:مثالهايي از خدمات از قبيل. باشد
:منظور از حالت ها، چهار سطح يا حالت مختلف زير مي باشد
يچكدام خدماتي به مشتري ارائه نمي كنند و فقط با توجه به قيمـت محصـول بـا توليدكننده و خرده فروش ه: حالت اول . هم به رقابت مي پردازند
مـت يباق فـروش خـرده رابه محصولش فقط و كندينم ارائه فروش وخردهي مشتر بهي خدمات چيه دكنندهيتول :دوم حالت .كنديم ارائه زين خدمات آن بهي مشتر به محصول برارائه عالوه فروش خردهولي رسانديم فروش بهي فروش عمده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
48
محصـول ي مشـتر بـه رسديم يمشتر دست به تاينها كه فروش خرده به محصول برارائه عالوه دكنندهيتول : سوم حالتي فروشـ خرده متيق با را محصول فقط و كندينم ارائه يمشتر بهي خدمات چيه فروش اماخرده كنديم زارائهين خودخدمات
:همچنين دو حالت زير را نيز در حالتي كه توليدكننده رهبر بازار و خرده فروش پيرو مي باشد، بررسي مي شود
.خدماتي را دريافت نمي كندمشتري هيچ .1
.مشتري بطور همزمان هم از توليد كننده و هم از خرده فروش خدمات دريافت مي كند .2
:در حاالتي كه مشتري خدمات دريافت مي كند تقاضاي مشتري به دو عامل زير وابسته است
قيمت خرده فروشي .1
.ي شودسطح خدماتي كه از سوي توليدكننده و خرده فروش به مشتري ارائه م .2
در واقع در اين بخش، رقابت پذيري و همكاري در زنجيره تامين با درنظـر گـرفتن فاكتورهـاي رقـابتي قيمـت و سـطح د و توابع تقاضا و سود در هر يك از حالتهـا، دنخدمات تحت سناريوهاي مختلف بازي استكلبرگ بررسي و تحليل مي گر
توابع تقاضا، توابع سـود توليـد كننـده و خـرده فـروش ، تـابع پاسـخ خـرده : برآورد گرديده و از طريق آنها مواردي نظير .هاي فوق تعيين مي گردد فروشي، قيمت هاي تعادلي و سطح خدمات بهينه در هر يك از حالت
در اين مدل يك توليد كننده و يك خرده فروش تحت فاكتورهاي رقابتي قيمت و سطح خدمات در يك كانال عمودي با در . پيرو در سناريوهاي مختلف در يك دوره با هم به رقابت و بازي مي پردازند -رهبر و خرده فروش -نندهفرض توليد ك
. واقع در اينجا تمام سناريوهاي مختلف در يك بازي استاكلبرگ توليد كننده بررسي مي شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
49
ش مي رساند و خرده فروش نيـز در اين رقابت، توليدكننده محصول خود را با قيمت عمده فروشي به خرده فروش به فروهمان محصول را با قيمت خرده فروشي به دست مشتري مي رساند، در سناريوهاي مختلفي كه بررسي مي شوند ممكن است مشتري هيچ خدماتي بجز اصل محصول دريافت نكند يا عالوه بر دريافت محصول از خرده فروش يا توليـد كننـده
:سناريوهاي مورد بررسي به ترتيب زير ميباشند. يا هر دو خدماتي را دريافت نمايد
:برآورد مدل در حالت اول 1-3-2
توليدكننده و خرده فروش هيچكدام خدماتي به مشتري ارائه نمي كنند و فقط با توجه به قيمت محصول با هم به رقابـت . مي پردازند
.اين رقابت بصورت شماتيك در شكل زير نمايش داده شده است
زنجيره تامين شامل توليدكننده، توزيع كننده و مشتري :2-1شكل
:در اين مدل تابع تقاضايي درنظر گرفته شده است يك تابع تقاضاي ساده خطي و به شكل زير مي باشد
Q= a-bpP
).Tsay, 2000(در مقاله خود استفاده نموده اند Tsay, Agrawelاين تابع ساده شده تابعي مي باشد كه
:موجود در تابع تقاضا فوق بصورت زير مي باشندپارامترهاي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
50
bp: ضريب تغييرات تقاضا نسبت به تغييرات قيمت خود محصول يعني اگر قيمت محصول يك : كشش خود قيمتي تقاضا .واحد كاهش مي يابد bpواحد افزايش يابد تقاضاي محصول به اندازه
: a حداكثر ميزان تقاضاي محصول حتي اگر قيمت محصول صفر درنظر گرفته شود: اندازه بالقوه بازار
P : قيمت خرده فروشي
:با توجه به تابع تقاضاي فوق، توابع سود توليد كننده و خرده فروش بصورت زير حاصل مي گردد
QWPQCW RM )(,)( )1-2(
C :هزينه توليد
W : قيمت عمده فروشي
توليد كننده رهبر بازار مي باشد بنابرابن براي بدست آوردن قيمـت هـاي تعـادلي در ايـن ,با توجه به اين كه در اين مدل :رقابت به ترتيب زير عمل مي شود
تابع پاسخ خرده فروشي
:را انتخاب نمايد بطوريكه Pدر اين بازي خرده فروش براي ماكزيم كردن سود متعادل خود بايستي قيمت خرده فروشي
)(maxarg* PWP R بهتـرين Pبه عنوان قيمت عمده فروشي و مشتق مرتبه اول از تابع سود خرده فـروش نسـبت بـه Wبا مفروض گرفتن
:تابع پاسخ خرده فروش و قيمت خرده فروشي بصورت زير حاصل مي گردد
)2-2(
p
pPp
R
b
WbaPWbpba
P 202
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
51
جهت بررسي بهينگي و شرط دوم ماكزيمم سازي سود خرده فروش، مشتق مرتبه دوم تابع سود خرده فـروش را بدسـت :مي آوريم
pR b
P2
2
2
.مشتق مرتبه دوم منفي مي باشد و اين نشان از بهينگي قيمت خرده فروشي مي دهد 0pbبا فرض
حال جهت بدست آوردن قيمت عمده فروشي، قيمت خرده فروشي فوق را در تابع سود توليد كننده قرار داده و با اسـتفاده ، بهترين تابع پاسخ توليد كننده و قيمت عمـده فروشـي بهينـه Wاز مشتق مرتبه اول از تابع سود توليد كننده نسبت به
:بصورت زير حاصل مي گردد
)3-2(
p
ppp
M
pp
p
pppM
b
CbaW
CbWb
a
W
CWbaCWbaW
b
WbabaCWPbaCW
20
22
][2
1
)2
)(())((
*
:قرار دهيم، داريم )2-2(را در قيمت خرده فروشي *Wاگر
)4-2(
: برآورد مدل در حالت دوم 2-3-2
خرده فروش عالوه بر ارائه محصول به مشتري به آن خدمات نيز ارائه مي كند در صورتيكه توليدكننده هيچ خدماتي بـه . مشتري و خرده فروش ارائه نمي كند و فقط محصولش را به خرده فروش با قيمت عمده فروشي به فـروش مـي رسـاند
p
p
b
cbap
4
3*
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
52
در اين مدل نيز تابع تقاضايي كه در نظـر گرفتـه شـده .اين رقابت بصورت شماتيك در شكل زير نمايش داده شده استSbPbaQاست يك تابع تقاضاي خطي مي باشد كه شكل آن تابع بصورت sp مي باشد.
توليدكننده هيچ خدماتي به مشتري و خرده فروش ارائه نمي كندشماتيك مسئله در شرايطي كه : 2-2شكل
:كه قبال معرفي نشده اند بصورت زير مي باشندپارامترهاي موجود در اين تابع
bs :اين پارامتر ضريب تغييرات تقاضا نسبت به تغييرات سطح خدماتي كه بـه مشـتري ارائـه : كشش خود خدماتي تقاضاواحـد افـزايش bsمي گردد را نمايش مي دهد، يعني اگر سطح خدمات يك واحد افزايش يابد تقاضاي محصول به اندازه
.مي يابد
S سطح خدماتي كه خرده فروش براي مشتري فراهم مي كند: خدمات سطح.
:با توجه به تقاضاي فوق، توابع سود توليد كننده و خرده فروش بصورت زير حاصل مي گردد
)5-2(
QCWM )(
2)(
2SQWPR
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
53
در مقالـه خـود Narendraو Tsayتابع سود خرد فروش مورد استفاده شده در اين مدل شبيه به تابع سودي است كـه
در اين تابع . استفاده نموده اند2
2S ميزان هزينه اي مي باشد كه خرده فروش جهت ارائه سطح خدماتS بـه مشـتري
هزينه، در مقاله ذكر شده بيان گرديده است اما بطور خالصه بـه ايـن دليـل متحمل مي شود و دليل كلي مضاعف بودن مي باشد كه وقتي ارائه خدمات به يك سطح بااليي مي رسد جهت افزايش سطح خدمات بايستي هزينه هاي بيشتري را
خـدمات از بايد هزينه بيشتري را نسبت به افزايش سـطح % 99به % 97متحمل شد مثال براي افزايش سطح خدمات از
با توجه به اينكه در اين مدل نيز مانند مدل قبل، توليد كننده رهبر بازار مي باشد بنابراين براي بدست آوردن قيمت هـاي :رقابت بترتيب زير عمل مي نمائيم تعادلي و سطح خدمات بهينه در ا ين
تابع پاسخ خرده فروش
در اين بازي، خرده فروش براي ماكزيمم كردن سود تعادلي خود بايستي قيمت خرده فروشي و سطح خدمات را انتخـاب :نمايد بطوريكه
)6-2(
),(arg
),(arg
**
**
max
max
SWPS
WSPP
RS
R
p
، بهتـرين تـابع Sو Pبه عنوان قيمت عمده فروشي و مشتق اول از تابع سود خرده فروش نسبت Wبا مفروض گرفتن :پاسخ خرده فروش، قيمت خرده فروشي و سطح خدمات بصورت زير حاصل مي گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
54
)7-2(
:از دو تابع پاسخ فوق داريم
)8-2(
ماتريس هشين را بدست مي آوريمجهت بررسي شرط بهينگي و ماكزيمم سازي تابع سود خرده فروش،
)9-2(
0,0بنابراين با فرض sp bb شـرط دوم بـراي مـاكزيمم سـازي تـابع سـود خـرده فـروش بـرآورده خواهـد شـد اگـر
02 2 sp bb و در اين صورت ماتريس هشين معين خواهد شد و تحت اين شرايط مقادير حاصله بهينه مي باشد.
را در تـابع ) 2-8(جهت بدست آوردن قيمت عمده فروشي، قيمت خرده فروشي و سطح خدمات حاصـله در 1مدل مانند بهترين تابع پاسـخ توليـد Wسود توليد كننده قرار داده و با استفاده از مشتق مرتبه اول از تابع سود توليد كننده نسبت به
:بصورت زير حاصل مي گردد *Wكننده و
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
55
)10-2(
)2-11(: جهت بررسي بهينگي مشتق مرتبه دوم را بدست مي آوريم
0,0بنابراين با فرض sp bb و 02با شرط اينكه 2 sp bb باشد قيمت تعادلي فوق بهينه مي باشد
قرار دهيم ) 2-8( فروشي و سطح خدمات بدست آمده دررا در توابع پاسخ خرده فروش يا قيمت خرده *Wحال اگر مقدار )2-12( :مقادير بهينه قيمت خرده فروشي و سطح خدمات حاصل مي گردد
:برآورد مدل در حالت سوم 3-3-2
توليد كننده عالوه بر ارائه محصول به خرده فروش كه نهايتا به دست مشتري مي رسد به مشتري محصول خود خدمات مي كند اما خرده فروش هيچ خدماتي به مشتري ارائه نمي كند و فقط محصول را با قيمـت خـرده فروشـي بـه نيز ارائه
.اين رقابت بصورت شماتيك در شكل زير نمايش داده شده است. مشتري ارائه مي كند
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
56
شماتيك مسئله در حالت سوم: 2- 3شكل
:در اين مدل نيز تابع تقاضا، خطي و بصورت زير مي باشد
SbPbaQ sp
ــه ــابعي اســت ك ــده ت ــاده ش ــز س ــابع ني ــن ت ــوده Tsay Narendra Agrewalاي ــتفاده نم ــود اس ــه خ ــد در مقال ان )Tsay, 2000.(
) 2-13( :با توجه به تابع تقاضاي فوق، توابع سود توليد كننده و خرده فروش بصورت زير حاصل مي گردد
QWP
SQCW
R
M
)(2
)(2
نيز توليد كننده رهبر بازار مي باشد بنابراين براي بدست آوردن قيمت هاي تعادلي و سطح خـدمات بهينـه چون در اينجا :در اين رقابت به ترتيب زير عمل مي نماييم
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
57
:تابع پاسخ خرده فروش
در اين بازي، خرده فروش براي ماكزيمم كردن سود تعادلي بايسـتي قيمـت تعـادلي خـرده فروشـي و سـطح خـدمات را ) 2-14( :انتخاب كند بطوريكه
),,(arg max* SWPP Rp
سطح خدمات توليد كننده و مشتق مرتبه اول از تابع سود خـرده Sبه عنوان قيمت عمده فروشي و Wبا مفروض گرفتن )2-15( :، بهترين تابع پاسخ خرده فروش و قيمت خرده فروشي بصورت زير حاصل مي گرددPفروش نسبت به
بررسي بهينگي و شرط دوم ماكزيمم سازي سود خرده فروش، مشتق مرتبه دوم تابه سود خرده فـروش را بدسـت جهت
مي آوريم
pR b
P2
2
2
.مشتق مرتبه دوم منفي مي باشد و اين نشان از بهينگي قيمت خرده فروشي مي دهد0pbبا فرض
شي و سطح خدمات بهينه توليد كننده، مانند مدل هاي قبـل، قيمـت خـرده فروشـي براي بدست آوردن قيمت عمده فرورا در تابع سود توليد كننده قرار داده و با استفاده از مشتق مرتبه اول از تابع سود توليد كننده نسبت بـه )2-15(حاصله در
W وS پاسخ توليد كننده، قيمت عمده فروشي و سطح خدمات بهينه بصورت زير حاصل مي گردد عبهترين تاب:
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
58
)16-2(
) 2-17( :از دو تابع پاسخ فوق داريم
) 2-18(: جهت بررسي شرط دوم بهينگي و ماكزيمم سازي تابع سود توليد كننده، ماتريس هشين را بدست مي آوريم
0,0بنابراين با فرض sp bb و شرط دوم بـراي مـاكزيمم سـازي تـابع سـود توليـد كننـده بـرآورد خواهـد شـد اگـر
04
2
sp
bb .در اين صورت ماتريس هشين منفي معين خواهد شد و تحت اين شرايط مقادير حاصله بهينه مي باشد.
قـرار دهـيم ) 2-15(را در توابع پاسخ خرده فروش و يا قيمت خـرده فروشـي بدسـت آمـده در *Sو *Wحال اگر مقدار ) 2-19( :قيمت خرده فروشي بهينه بصورت زير حاصل مي گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
59
: برآورد مدل در حالت چهارم 4-3-2
توليد كننده و خرده فروش عالوه بر ارائه محصول به مشتري كه بطور سلسله مراتب صورت مي گيرد بطور همزمـان بـه . مشتري خدمات نيز ارائه مي كند
تابع تقاضا در اين مدل نيز يك تـابع تقاضـاي خطـي . نمايش داده شده است 2-4اين رقابت بصورت شماتيك در شكل :بصورت زير مي باشدمي باشد كه شكل آن تابع
)( 10 SSbPbaQ sp
)Tsay, 2004. (در مقاله خود استفاده نموده اند Agrawlو Tsayاين تابع نيز الگو برداري شده از تابعي است كه
)2-20( :با توجه به تابع تقاضاي فوق، توابع سود توليد كننده و خرده فروش بصورت زير حاصل مي گردد
2)(
2)(
211
200
SQWP
SQCW
R
M
:پارامترهاي موجود در اين تابع كه قبال معرفي نشده اند بصورت زير مي باشند
S0 سطح خدماتي كه توليد كننده براي مشتري فراهم مي كند: سطح خدمات توليد كننده.
S1 :سطح خدماتي كه خرده فروش براي مشتري فراهم مي كند: سطح خدمات خرده فروش.
0 فاكتور هزينه هاي خدمات توليد كننده
1فاكتور هزينه خدمات خرده فروش
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
60
شماتيك حالت چهارم: 2-4شكل
به علت اينكه در اين مدل نيز مانند مدلهاي قبل، توليد كننده رهبر بازار مي باشد بنابراين براي بدست آوردن قيمت هاي .سطح خدمات بهينه در اين رقابت به ترتيب زير عمل مي نماييمتعادلي و
:تابع پاسخ خرده فروش
در اين بازي، خرده فروش براي ماكزيمم كردن سود تعادلي خود بايستي قيمت تعادلي خرده فروشي و سطح خدمات خود )2-21( :را انتخاب نمايد بطوريكه
),,(
),,(
01**
1
0*1
*
maxarg
maxarg
SWSPS
SWSPP
R
S
R
p
به عنوان قيمت خرده فروشي و سطح خدمات توليد كننده و مشتق مرتبـه اول از تـابع سـود S0و Wبا مفروض گرفتن بهترين تابع پاسخ خرده فروش، قيمت خرده فروشي و سطح خدمات خـرده فـروش بصـورت S1و Pخرده فروش نسبت :زير حاصل مي گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
61
)22-2(
)2-23( :از حل دو معادله فوق داريم
:بررسي شرط دوم بهينگي و ماكزيمم سازي تابع سود خرده فروش، ماتريس هشين را بدست مي آوريمجهت
)24-2(
01 ،0sb ،pbبنابراين با فرض 0 شرط دوم براي ماكزيمم سازي تابع سود خرده فروش برآورده خواهد شـد اگـر
p Sb b 212 باشد، كه در اين صورت ماتريس هشين منفي معين خواهد شد و تحـت ايـن شـرايط مقـادير حاصـله 0
.بهينه مي باشد
حال جهت بدست آوردن قيمت تعادلي عمده فروشي و سطح بهينه خدمات توليدكننـده، قيمـت خـرده فروشـي و سـطح مشـتق مرتبـه اول S0و Wد توليد كننـده قـرار داده و از آن نسـبت بـه خدمات خرده فروشي حاصله فوق را در تابع سو
.گرفته تا بهترين تابع پاسخ توليد كننده و قيمت تعادلي عمده فروشي و سطح خدمات بهينه حاصل گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
62
)25-2(
:جهت بررسي شرط دوم بهينگي و ماكزيمم سازي تابع سود توليد كننده، ماتريس هشين را بدست مي آوريم
)26-2(
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
باشد، كه در اين صورت ماتريس هشين منفي معين خواهـد شـد و تحـت ايـن شـرايط
.مقادير حاصله بهينه مي باشند
قيمـت را جايگذاري كنيم، را در توابع پاسخ خرده فروش و يا قيمت خرده فروشي بدست آمده S0*و *Wحال اگر مقدار )2-27( :خرده فروشي بهينه بصورت زير حاصل مي گردد
:هاي مختلف عوامل رقابتي سناريو 2.4
براي سودآوري اجزاء زنجيره تامين و مقـادير بهينـه در كل سه حالت و سناريو به تفكيك انجام مي گيرد تا بهترين مدل :عوامل رقابتي مشخص گردد
در اين بـازي : ، در زنجيره هاي تامين مورد مطالعه در اين حالت، توليد كننده، رهبر و توزيع كننده پيرو است حالت اول
يد، انتخاب نمـوده كـه ايـن امـر بـا تابع سودش را حداكثر مي نما استكلبرگ، توليد كننده قيمت عمده فروشي خود را كهدر واقع ابتدا توليد كننده بعنـوان ). Huang et al,2011, p119(پيش بيني قيمت فروش كاال توسط توزيع كننده است
را كه با آن، تابع سود خود را بهينه مي كند، به توزيع كننده اعالم مي كند و در پاسخ بـه ) Wi(رهبر، ميزان قيمت فروش طوري تعيين مي كنـد كـه تـابع سـودش مـاكزيمم ) Pi(توزيع كننده بعنوان پيرو، مقدار قيمت فروش خود را اين قيمت،
).Esmaeili, P.Zeephongsekul,2010, p 148 .(شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
64
: در اين حالت، از رابطه زير محاسبه مي گرددPiمقدار
نيتـام شينمـا يبـرا بيـ بـه ترت Dو S ،Mيها سيو از اند نيتام رهيدو زنج شينما يبراi,j=1,2(i≠j(يها سياز اند
مـت ينسبت بـه ق يكاهش تيخاص ياستفاده شده، دارا يتابع تقاضا. مي شودكننده استفاده عيكننده و توز ديكننده و تول زانيـ تفاوت محصول و م زانيم ريتحت تاث يخط يتابع تقاضا نيا نيچنهم. است بيرق متينسبت به ق يشيخود و افزا يدشته باشند، تقاضا يشتريتفاوت ب رهيشده توسط دو زنج ديكه هر چه دو محصول تول بيترت نيبد. است متيتفاوت ق
دو مـت يهرچـه سـطح ق نيهمچنـ . رديـ گ يقرار مـ گريد رهيمحصول زنج تيقم ريكم تر تحت تاث رهيزنج كيمحصول گريد رهيمحصول زنج متيطح قس ريكمتر تحت تاث رهيزنج كيمحصول يداشته باشند، تقاضا يشتريتفاوت ب محصول مـت يق كهيبطور piمتيتحت ق iرهيتوسط زنج دشدهيمحصول تول يتقاضا زانينشان دهنده م ،qi (qi≥0(.رديگ يقرار م
ـ bو ) ممكن يمثال حداكثر تقاضا يبرا(شاخص بازار a. است pjگريد رهيشده توسط زنج ديمحصول تول پـارامتر بـا كي . )Charoensiriwath,2004,p 88(ستشده ا ديدو محصول تول ينيجانش بي، ضرمقدار مثبت و پارامتر
معمـوال در :در زنجيره هاي تامين مورد مطالعه در اين حالت، توزيع كننده، رهبر و توليدكننـده پيـرو اسـت حالت دوم،
ادبيات زنجيره تامين، رويكرد رايج در ساختار قدرت زنجيره، رهبري توليد كننده و اعمال نفوذ آن در اتخاذ سياست هـاي ظهور خرده فروشان و توزيع كنندگان بزرگ و زنجيره اي، ولي امروزه با ) Zhang,Huang,2010, p 123(قيمتي است
ايـن توزيـع . در بسياري از زنجيره هاي تامين، به تدريج رهبري از توليدكننده به سمت توزيع كننده در حال تغييـر اسـت نـد كنندگان اغلب بسيار بزرگتر از توليـد كننـدگان هسـتند و نفـوذ زيـادي بـر روي شـيوه توزيـع كـاال و قيمـت آن دار
)Branzei, Dimitrov, 2008, p 27 .( در اين حالت و بازي استكلبرگ، توزيع كننده قيمت فروش كاال را با اسـتفاده ازرا كـه بـا آن تـابع سـودش Piبعبارتي، ابتدا توزيع كننده بعنوان رهبر، ميزانـي از . تابع پاسخ توليد كننده انتخاب مي كندرا طوري تعيين مي كند Wiتوليد كننده بعنوان پيرو، مقدار ، Piمي كند و در پاسخ به بهينه مي گردد، به توليد كننده اعالم
.كه تابع سودش حداكثر گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
65
در اين حالت، در يك زنجيره، توزيع كننده رهبر و توليد كننده پيرو و در زنجيره ديگر، توليد كننده رهبـر و حالت سوم،
را Wiتوزيع كننده پيرو، توليدكننده بعنوان رهبر مقـدار -ره توليد كننده رهبردر اين حالت در زنجي:توزيع كننده پيرو است را Pi، توزيع كننده بعنوان پيرو، مقـدار Wiكه تابع سود خود را بهينه مي كند به توزيع كننده اعالم مي نمايد و در پاسخ به توليـد كننـده پيـرو، -توزيع كننده رهبـر طوري تعيين مي كند كه تابع سودش ماكزيمم گردد و از طرف ديگر، در زنجيره
.حالي عكس اين اتفاق مي افتد
نتيجه گيري 2.5
با توجه به مطالعات انجام شده در مي يابيم كه تحقيقات نسبتازيادي در زمينه كاربرد تئوري بـازي در مـديريت زنجيـره البته اسـتفاده از تكنيـك تئـوري . دارندصورت گرفته است ولي هر يك از اين تحقيقات نقاط ضعفي در سطح دنيا تامين
.بازي در داخل كشور در مديريت زنجيره تامين بسيار ناچيز بوده است
و خالصه پيشينه پژوهشي تحقيق مشاهده مي شود كه اكثـر تحقيقـاتي كـه از تكنيـك 2-1جدول بهبا توجه و دقت
بررسي شـده اسـت و در همـه آنهـا "قيمت "امل و فاكتور تئوري بازي در زنجيره تامين استفاده نموده اند اكثرآ با يك ع
ولي اين تحقيق درصدد تبيـين و بسـط معـادالت تئـوري . در نظر گرفته شده است) تامين كننده(توليد كننده 2حداكثر
. هم زمان به بازي وارد مي شوند درنظر گرفته شده استبه دو روش دو به دو و توليد كننده كه nبازي به تعداد
ضعف ديگري كه در تحقيقات تا كنون مشاهده گرديد عدم بررسي تاثير هر يك از فاكتورها و عوامل رقـابتي بـر ميـزان
بعنوان مثال در تحقيق اسـماعيلي و زيفـون ژيكـول . در هر يك از سناريوهاي برآوردي مي باشد) Π(و سود ) Q(تقاضا
ديريت زنجيره تـامين و سـاختار اطالعـات، ارتبـاط بـين خريـدار و ؛ تنها مدلهاي مختلف خريدار، فروشنده در م)2010(فروشنده در زنجيره تامين را با روش بازي استكلبرگ، در حالتي كه خريدار رهبر و فروشنده پيرو مي باشد، تبيين نموده و
ي و غير قيمتـي نيـز جهت تكميل كار مي بايست تاثير فاكتورهاي قيمت. فاكتورهاي موثر در هر سناريو شناسايي شده اند . بر ميزان تقاضا و سود در هر يك از سناريوهاي برآوردي مشخص گردد كه در اين تحقيق، اين فرايند نيز طي مي گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
66
و با در نظر گرفتن )رقابت و همكاري(در نهايت مي توان گفت انجام اين تحقيق با شكل دهي سناريو هاي مختلف بازي بر اساس بازي استكلبرگ؛ گام مهمي در تكميل مباني نظري كاربرد تئوري ...)توليد كننده وتوزيع كننده(بازيكنان زنجيره
شناسائي عوامل مـوثر بـر رقابـت پـذيري در زنجيـره تـامين والويـت بنـدي بعالوه با . بازي در زنجيره تامين خواهد بودبه بررسي رقابت پذيري و همكاري زنجيره تـامين بـا در نظـر گـرفتن ،معيارهاي برنده بر اساس جدول مقايسات زوجي
نقطـه تعـادل مـي فاكتورهاي رقابتي برنده در قالب سناريو هاي مختلف رقابت با استفاده از بازي مشاركتي به محاسـبه از جمله نكات مثبت تحقيق حاضر ،توجه به بحث رضايت مندي مشتري ويا مصـرف كننـده نهـائي اسـت كـه در .پردازد
با بررسي دو عامل قيمت كاالي توليدي و ميزان خدمات "نهايتا .تحقيقات قبلي مفقود مانده و به آن توجهي نشده است
) Q(همچنين بررسي تاثير هر يك از فاكتورها و عوامل رقابتي بر ميزان تقاضا ارائه شده در سناريو هاي مختلف رقابت و
در صورت استفاده كردن از مدل رياضـي ) توابع سود(در هر يك از سناريوها و محاسبه برد انتظاري بنگاهها ) Π(و سود نشـان دادن دقـت و كـارائي آن تئوري بازي و تعيين سناريوي برتر و بهينه و در نهايت اجرا و پياده سازي مـدل جهـت
براي زنجيره تامين نمونه در صنعت خودروسازي بعنوان نمونه مطالعـاتي؛ عـالوه بـر مبـاني نظـري، نقشـه راهـي بـراي .صاحبان صنايع و محققين ترسيم نموده و كمك شاياني به مجامع علمي و تحقيقاتي و صنعت خواهد نمود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
67
فصل سوم
روش تحقيق
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
68
:مقدمه -3.1
ارائه پاسخ هائي راهكارانه در راستاي اهداف و سواالت تحقيق ، تامين كنندگان پـر در اين تحقيق سعي شده است تا باجهت شناسـائي سپس.لويت بندي گردندوشناسائي و اهاي خودروسازي ،شركت يكي از منفعت در زنجيره تامين قطعات
توزيـع –مورد نظر كه مبتني بر بحث رقابت در زنجيره تـامين توليـد كننـده توليد كنندگان پر منفعت به تئوري بازي انجـام حركـت در يـك بـازي هدف بازي هاي اين پژوهش، تخمين راه هاي مختلف . شود كننده ميباشد، پرداخته مي
دو بـه دو وارد بـازي مشترك ، بطور توليد كننده به همراه توزيع كنندهي ابتدا شركت ها . سود بيشتر است براي برآوردهمچنين اثرات پارامترهاي مانند قيمـت خـرده فروشـي، . هاي استكلبرگ توليدكننده ،توزيع كننده و تعادل نش ميشوند
نوآوري مدل دو توليد كننده . قيمت عمده فروشي، سطح خدمات، ميزان سفارش توزيع كننده و سود نيز بررسي مي شود
دونفره ،كه در تحقيقات قبلي به آن اشاره نشده است ،رتبه بندي بنگاه هاي توليد كننده با استفاده توزيع كننده در بازي –نـوآوري اساسـي در . باشـد از ماتريس مقايسات زوجي براساس سود توليد كننده،رضايت مشتري و سود توزيع كننده مي
وليد كننده و يك توزيع كننده مشترك بسط داده ت nمدل دو توليدكننده و يك توزيع كننده مشترك به مدل اين تحقيق، سپس اثرات پارامترهاي مانند قيمت خرده فروشي، قيمت عمده فروشي، سطح خدمات، ميزان سفارش توزيع كننـده . شود
و سود نيز بررسي ميشوند و در نهايت توليد كنندگان همزمان بر اساس سود توليد كننده ، سـود توزيـع كننـده و رضـايت در انتها چگونگي تاثير پارامترهايي مانند اندازه بـازار، هزينـه . گردند سه سناريوي ذكر شده رتبه بندي مي تحتمشتري،
نـوآوري ديگـري كـه در ايـن . د گرفتنتوليد، تحت عنوان آناليز حساسيت بر روي رفتار هر كدام مورد مطالعه قرار خواهايـن تحقيـق .پرداخته شده است،مقوله رضايت مشـتري ميباشـد بدان دو مد ل بازي دو نفره و هشت نفره هرپژوهش در
در ابتداي راه ورود به عرصه رقابتي بوده و بزرگتـرين دغدغـه آنهـا توليد كنندگاني كه ميتواند راهكار مطمئني باشد براي :اين تحقيق قرار است سواالت زير را بدرستي پوشش دهد. حضور ماندگار در زنجيره است
عوامل موثر بر رقابت پذيري در زنجيره تامين چيست و وزن واهميت هريك از اين عوامل در زنجيره به چه ميزان است؟ -
در هريك از سناريوها چه اندازه است؟) Π(و سود ) Q(تاثير هر يك از فاكتورها و عوامل رقابتي بر ميزان تقاضا -
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
69
از مدل پيشنهادي تئوري بازي چه ميزان است؟برد انتظاري بنگاهها در صورت استفاده كردن -
شركت خودروسازي بعنوان كارفرماي طرح تامين قطعات، تصميم دارد جهت نمايندگي هاي فروش خود اقدام بـه تـامين اين شركت در همين راستالوازم وقطعات توسط توليد كنندگان مرتبط ساخته ميشوند .نمايد، بعنوان لوازم يدكي α قطعه
لويت ودارد با توجه به موارد ومشكالت اشاره شده در بخش بيان مسئله ، باروشي سيستماتيك،پس از شناسائي و ادر نظر بندي فاكتورهاي رقابتي صنعت خودرو و در نظر گرفتن فاكتور هاي قيمتي و غير فيمتـي ، قبـل از برگـذاري پيمان،بـه
و در پرداختـه ،ميباشـند αكه همان توليد كننـدگان قطعـه تحليل شرايط رقابتي در بين هر يك از تامين كنندگان خود .نهايت با بررسي نتايج بدست آمده از زنجيره تامين روي انتخاب تامين كنندگان با منفعت ،تصميم گيري نمايد
:روش تحقيق -3.2.
آوري اطالعـات و پژوهشگر با جمع . بطور كلي هر تحقيق در ابتدا در پي طرح شدن مشكل يا مسئله اي مطرح مي شودآمار مورد نياز از طريق بررسي تحقيقات قبلي و پيشينه موضوع ، كتب، مقاالت ، اينترنت ، مشاهده و پرسشنامه و نـرم
مناسب در صدد سازماندهي و در نهايت تجزيه و تحليل اطالعات جمـع آوري شـده، برآمـده ، تـا بتوانـد بـه افزارهايدر نتيجه فرآيند جمع آوري اطالعات و داده ها و همچنين تجزيه و تحليل . ق پاسخ دهدسواالت، اهداف و فرضيات تحقي
چراكه نظريه ها در قالب آمار و ارقام علمي، تجلي مي يابد و حاصـل آن بصـورت . آنها از اهميت بسيار بااليي برخوردارنددر ايـن فصـل از ).39 :1385علـوي، ( كمي جلوه گر شده و مدل نظري تحقيق، قابل سـنجش و محاسـبه مـي گـردد
.تحقيق، روش تحقيق مورد استفاده ، آزمون ها و روش هاي تجزيه و تحليل اطالعات مورد تحليل قرار مي گيرد
شـايان ذكـر اسـت .تحقيق، بر سه قسمت اصلي تقسيم بندي ميشـود ,اين بخش از پژوهش با توجه به اهداف وسواالت يكي از شـركت هـاي ها اشاره ميشود، در فصل چهارم، با توجه به مطالعه مورديكه،نتايج مباحث تئوريكي كه ذيال به آن
. به تفضيل قابل دسترسي است αبعنوان برگذار كننده مناقصه خريد قطعه خودروسازي ،
بـراي . بر رقابت پذيري در زنجيره تامين پرداختـه ميشـود ) تاثير گذار(در بخش اول اين پژوهش به شناسائي عوامل موثريدن به اين منظور، روش تئوريك آماري كه در اين تحقيق مورد اسـتفاده قـرار ميگيـرد تـا اطالعـاتي كـه از نمونـه رس
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
70
نتيجه تجزيه و تحليل ها مويـد درسـتي ويـا رد فرضـيه . تصادفي جامعه مورد ادعا ، تجزيه و تحليل گردند،مطرح ميشودلويت بندي فاكتورهاي تـاثير گـذار رقـابتي كـاربرد وهت امرحله دوم به توضيح تئوريك روشي كه ج.هاي تحقيق هسنتدو در اين راستا توضيحاتي چند در زمينه روش هاي تقريبي براي محاسبه وزن ها با توجه بـه . يابدي دارد، اختصاص م
.ماتريس مقايسات زوجي و روش پروفسور ساعتي ، مناسب اين تحقيق ، ارائه خواهد شد
توزيـع كننـده مـي –قسمت سوم به تئوري بازي مورد نظر كه مبتني بر بحث رقابت در زنجيره تامين توليـد كننـده هدف اين تئوري . پردازد تئوري بازي به مطالعه موقعيت هاي استراتژيك بازيكنان يك بازي مي. شود باشد، پرداخته مي
,Myerson,1997& gibbons(. اي برآوردن سود بيشـتر اسـت انجام حركت در يك بازي برتخمين راه هاي مختلف
.در اين نوع بازي ها، تالش تمام بازيكنان در راستاي انتخاب بهترين استراتژي است )2000
سه سناريوي استكلبرگ توليد كننده ، استكلبرگ توزيع كننده ، ودر نهايت تعادل نش را ,مدل تئوريك بازي اين تحقيق .دنبال مينمايد، كه مفصال در جايگاه خود تشريح خواهد شد
شناسايي و تعيين مهمترين معيارها و عوامل موثر بر رقابت در زنجيره تـامين در -3.3
: الگوريتم بازيها
:معيار و انواع آن -3.3.1
انتخاب بر مبنـاي .معيار به معناي اندازه گيري موثر بودن است: كنيم كه در ابتداي اين بخش معيار را اينگونه تعريف ميينـد آتصميم گيري با معيارهاي چندگانه مبحثي است كه به فر.معيار، پايه ارزيابي است. اين شاخص ها بايد صورت گيرد
هر مسـئله اي ميتوانـد داراي معيارهـاي .پردازد بعضا متناقض با يكديگر ميتصميم گيري در حضور معيارهاي متفاوت و )1386ماكوئي، .(چندگانه باشد كه اين معيارها ميتوانند حتي بايكديگر در تعارض باشند
در خانواده معيارها،مجموعه اي از معيارها كه گزينـه تصـميم .عموما در انتخاب يك گزينه، خانواده معيارها مطرح ميگردد .نمايند شوند و كمك به انتخاب گزينه مطلوب مي گيرنده را تعريف ميكنند، گنجانده مي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
71
:نكاتي كه در انتخاب معيارهادر هر تصميم بايد توجه شوند
.خانواده معيارها بايد شخصيت و هويت گزينه را مشخص كنند-1
. تك تك معيارها براي تصميم گيرنده، روشن و واضح تعريف شده باشند-2
.درغير اينصورت معيار، معيار نامناسبي خواهد شد.يند انتخاب گزينه مرتبط باشدآمعيار بايد با فر-3
.معيارهاي مورد نياز اين تحقيق در فصل چهارم مشخص گرديده است
و دارنـد بوده و معموال ايده هاي محقق را بيـان مـي 38از ديدگاه آماري داده هاي مربوط به اين معيارهااز نوع فاصله اي ....)فراواني، ميانگين ،واريانس و(باشند قابل تجزيه و تحليل از طريق آمار توصيفي نيز مي
.يا داده هاي مربوط به اين معيارها از نوع نسبي است
مقياس اندازه گيري معيارهاي كمي ميتواند بايكديگر متفاوت باشد و به اين دليل انجام عمليات اصلي رياضي قبل از بـي مقياس كردن يا يكسان سازي مقياس ها مجاز نيست
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
72
:اين معيارها به دو دسته تقسيم ميشوند
چنانچه مقوله ها با هم متفاوت باشد و هيچ رابطـه رياضـي بـين آنهـا برقـرار 39:معيارهاي كيفي اسمي -ب . 1
ولي ميتـوان فراوانـي داده ، باشند قابل تعريف توسط تعاريف رياضي نمي بوده ونباشد، مقياس اندازه گيري معيار ،اسمي .ها را محاسبه نمود
40:معيارهاي كيفي رتبه اي -ب . 2
در اندازه گيري معيارهاي كيفي بايد توجه شودكه بـه ايـن معيارهـا نميتـوان عـدد داد ولـي براحتـي قابـل رتبـه بنـدي كوچكتر بـودن مقولـه نيـز موضـوعيت در اين معيارها عالوه بر ويژگي هاي مقياس اسمي،ويژگي بزرگتر بودن و .ميباشند
.پيدا ميكند
.در اندازه گيري يك مقياس كيفي ممكن است از مقياس هاي فاصله اي ورتبه اي استفاده شود
تائي پورتر 9يك روش عمومي در اندازه گيري يك شاخص كيفي با مقياس فاصله اي استفاده از طيف ليكرت ويا طيف با توجه به اينكه خط كش معيار اين تحقيق،طيف ليكرت ميباشد،لذا توضيحات مربوط به اين طيـف ارائـه خواهـد .ميباشد
. شد
طيف ليكرت -ج
هدف اين طيف اندازه گيري گرايش به يك موضوع بر اساس ارزشهاي جامعه مي باشد و كاربرد اين طيف نيز در جهـت مي باشد كه در سطح ترتيبي نيز مورد سنجش و بازاريابي اقتصادي ، اجتماعي–مسئله سياسي بررسي گرايشها نسبت به
. قرار دارد
ور جلـو گيـري شـود تعـداد گويـه هـائي كـه آدر تدوين گويه ها بايد سعي شود از گويه هاي بي تفاوت ،بي ربط و ابهام .باشدگرايش مخالف و موافق دارند بايد تقريبا به يك اندازه
39 -Nominal 40 -Ordinal
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
73
–تاحـدودي –مـوافقم -كـامال مـوافقم (قسمت تشكيل شـده اسـت 5طيفي كه به پاسخگو داده مي شود معموال از در ايـن پـژوهش از . كه براساس هدف و روش تحقيق مي توان كلمات گويه ها را عوض نمود) كامال مخالفم –مخالفم
در ) 5=و بسيار زياد 1=بسيار كم( 5تا 1آن از طيف ليكرت براي سنجش فاكتورها استفاده شده است و نحوه كدگذاري .نظر گرفته شده است
: آزمون آماري ناپارامتري در فرضيه هاي توصيفي -3.3.3
:41آمار پارامتري -الف
حسيني .(پيش شرط آن معموال نرمال بودن داده ها و استقالل آنهاست و سنجش فرضيه هائي كه متغير آن كمي ميباشد
را دارا ميانگين پذيري و انحراف معيـار پـذيري قابليت ،متغيرهاي كمي به علت كمي بودن و واحد پذير بودن. )1382،
.ميباشند
آمار پارامتري در تحقيقات بخش اول اين پژوهش كاربردي ندارندو صرفا جهت مقايسه با آمار ناپارامتري گنجانـده شـده .است
.قضاوت در مورد معيارهاي كيفي برمبناي ميانگين و انحراف معيار نيست بلكه فراواني پاسخ ها مد نظر است
ر علوم رفتاري ولي جالب اينكه بيشتر متغيرها د.سطح دقت در آزمون هاي پارامتري از آزمون هاي ناپارامتري بيشتر است .به كمك آزمون هاي ناپارامتري مورد قضاوت قرار ميگيرند
پس با توجه به تعاريف فوق ، براي سنجش فرضيه هاي بخش اول اين پژوهش ، از آمـار ناپـارامتري و آزمـون مناسـب )4فصل .(مربوطه ، استفاده ميشود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
74
:فرضيات توصيفي آماري -ج
:آنها به دو دسته تقسيم ميشوندفرضيه هاي تحقيق در كلي ترين شكل
فرضيه هاي توصيفي-1
فرضيه هاي رابطه اي و توصيفي-2
.در هر فرضيه، در گروه فرضيه هاي توصيفي قرار ميگيرند) معيار(فرضيه هاي اين تحقيق ،با توجه به حضور يك متغير
:فرض صفرو فرض مقابل -ج
نمود و مالك مناسبي براي رد يا پذيرش آن ارائـه داد، بايـد بتـوان براي آنكه بتوان يك فرض آماري را به درستي درك به فرض اصلي و فرضي كه مايليم درستي آن را بررسـي كنـيم، فـرض صـفر .فرض مقابل آن را نيز تعيين وفرموله نمود
H1ماد همچنين به فرض مقابل فرض اصلي ،فرض يك گفته ميشودو آن را با ن. نمايش ميدهند H0گويندوآن را با نماد .نمايش ميدهند
:آزمون فرض آماري -د
آزمون فرض آماري، عبارت است از بكار گيري مجموعه قواعد مشخصـي بـراي آنكـه تصـميم بگيـريم فـرض صـفر را براي آزمون يك فرض آماري ابتدا از طريق پرسشنامه يك نمونه تصادفي .بپذيريم ويا آن را به نفع فرض مقابل رد كنيم
اگر نتايج نمونه تفاوت معني داري نسبت به ادعاي صورت گرفته در فرض صـفر . ادعادر نظر گرفته ميشوداز جامعه مورد آزمـون يـك . نمائيم داشته باشند،فرض صفر را به نفع فرض مقابل رد ميكنيم و در غير اينصورت آن را صحيح فرض مي
.مقايسه نمايدفرضيه به محقق كمك ميكند كه مشاهدات تحقيق را با انتظار خود
جهت بررسي معنادار بودن تفاوت نتايج نمونه با ادعاي صورت گرفته،ابتدا يك آماره بر اساس فرض صـفر بـرروي نتـايج نمونه تعريف نموده و سپس مفادير ممكن آماره را به دو قسمت ناحيـه پـذيرش فـرض صـفر و رد فـرض صـفر تقسـيم
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
75
ت فرض صفر را صحيح فرض نموده و در غيـر اينصـورت آن را بـه نفـع چنانچه آماره در ناحيه پذيرش قرار گرف.ميكنيم )1387ايوزيان،. (فرض مقابل رد ميكنيم
اي آزمون دوجمله -و
زماني كه محقق بدنبال عوامل كليدي موفقيت در مقولـه ويـا زنجيـره اي باشـد،از تسـت توزيـع دو جملـه اي اسـتفاده . دهدآيا صفت و حالت مورد نظر عامل موفقيت محسوب ميشود يا خيـر؟ در واقع محقق بدنبال اين است كه نشان.ميشود
خواهيم در راستاي شناسائي عوامل موثر بر رقابت پذيري زنجيره مورد مطالعه تحقيق، تاثير يـا عـدم در اين پژوهش ميبـوده، كـه در كـد 3نا عدد در اين آزمون مب. ها بررسي كنيمپذيري بنگاهتاثير هر يك از عوامل را بطور مجزا، در رقابت كه در كدگذاري معرف زياد و بسيار 5و 4يعني 3انتخاب اعداد بزرگتر از . گذاري متوسط يا تاحدودي بيان گرديده است
كه در كدگـذاري معـرف كـم و 2و 1يعني 3اند نشان دهنده پذيرش تاثيرگذاري آن عامل و اعداد كوچكتر از زياد بوده .اند نشان دهنده نظر پاسخگويان به عدم تاثيرگذاري آن عامل در رقابت پذيري است بسيار كم بوده
و نتـايج خروجـي نـرم . تمام مراحل فوق در فصل چهارم متناسب با مورد مطالعـاتي پـژوهش پيـاده سـازي شـده اسـت .تحقيق قابل دسترسي است در گزارش تفضيلي فصل ذكر شده و ضمائم SPSSافزار
:لويت بندي معيارهاي برنده در بازي الگوريتم بازي هاوا وزن دهي و -3. 4
وزن ها نشان دهنده بيشترين مطلوبيت و عايـدي . وزن معيار ها كمك ميكند، تا مدل بخش سوم ، بدرستي انتحاب شودگفت كه وزن هريـك از ايـن عوامـل ميتوانـد اسـتراتژي شايد بتوان اينچنين . از ديدگاه ذينفعان در انتخاب مدل ميباشد
از آن، نيـاز بـه MADM ( 44 (و بخصـوص بخـش 43 )MCDM( در اكثر مسـائل .بازيكنان رادر زنجيره مشخص نمايدداشتن و دانستن اهميت نسبي معيار ها موجود ميباشد ، معموال اين اهميت نسبي توسط وزن هائي كه بـه مشخصـه هـا
بطوريكه در اكثر اوقات اين وزن ها به گونه اي نرماليزه ميشوند تا مجموع آنهـا برابـر بـا .گردند مي داده ميشود سنجيده )1387ماكوئي،.(يك گردد
43 - Multiple Criteria Decision Making 44 -Multiple Attribute Decision Making
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
76
:محاسبه وزن ها در ماتريس مقايسات زوجي -3.4.1
در مـورد DM45بايـد از قضـاوت . كه ماتريس تصميم گيـري بـراي آن مفـروض نباشـد MADMدر برخي از مسائل به اينگونه كـه از .اساس و پايه، اين قضاوتها زوجي است. مقايسه اهميت نسبي معيار ها در رابطه با يكديگر استفاده نمود
نتيجـه در غـالبي نمايد سـپس تصميم گيرنده خواسته ميشود كه مشخصه ها را از نظر اهميت دو به دو بايكديگر مقايسه .ات زوجي ارائه ميگرددماتريسي تحت عنوان ماتريس مقايس
.هر معيار براي تصميم گيرنده اهميتي دارد كه اين اهميت را بعنوان وزن معيار نامگذاري ميكنيم
اول آن كه قطر اين ماتريس عدد يك است و دوم آن كه ترجيح عوامـل نسـبت بـه . اين ماتريس دو خاصيت عمده دارد .يكديگر خاصيت معكوس پذيري دارند
عيين مقدار عددي ترجيح يك عامل به عامل ديگر ممكن است تصور شود كه مي توان اعدادي را بـه طـور ر ارتباط با تداما در عالم واقع تخصيص مستقيم چنين وزن هـايي بـه صـورت مطلـق، عمـالً . مستقيم براي اين مقايسات منظور نمود
مي گويد هنگـام مقايسـه 46طوركه ساعتي مثالً ممكن است آن. منجر به ناسازگاري محاسبات و نتايج حاصله خواهد شدn بـدهيم و بقيـه را 1را انتخاب كنيم و بـه آن مـثال ضـريب ) از نظر صفت مورد مطالعه( عامل يا شي كوچكترين آنها
به نظر او اگرچه اين رويه ممكن است از نظر تئوري و علـم منطـق . وزن گذاري كنيم) كوچكترين عامل(نسبت به واحد شد، اما كاربرد اين روش در عمل تقريباً غير ممكن است و نتايج حاصله غير قابل اعتماد و ناسازگار خواهد كامالً درست با
.بود
اگر معيارهـا از يكـديگر مسـتقل .به بيان ديگر، پايه واساس تكنيك مقايسات زوجي بر استقالل معيارها از يكديگر است . نباشند،منجر به ناسازگاري ماتريس ميشود
45 -Decision Maker 46 -Saati
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
77
لذا وي مقايسات نسبي و زوجي را براي اين منظور پيشنهاد مي كند و براي احتراز از كاربرد اعـداد مجـرد و مطلـق يـك به شرح جـدول زيـر . درجه اي را كه صحت آن بر اساس يك آزمايش اپتيومتري در فيزيك تنظيم شده است 9مقياس
.دو شي يا عامل در صفت مورد نظر مساوي هستند اهميت مساوي 1
3 يكي از اشيا يا عوامل به طور
.ضمني بر ديگري ترجيح داردتجربه و يا قضاوت به گونه اي ماليم و ضمني به به نفع يكي نسبت به
.ديگري است
5 اشيا يا عوامل به يكي از
.وضوح بر ديگري ترجيح دارد .تجربه و يا قضاوت به طور جدي يكي را بر ديگري ترجيح مي دهد
بسيار با اهميت 7شواهد حاكي از آن است كه يكي از اشيا يا عوامل بدون ترديد و بحث
بر ديگري ترجيح دارد
بي نهايت با اهميت 9كه يكي از عوامل يا اشيا به نحو تجربه، شواهد و قضاوت نشان مي دهد غالب بودن يك صفت دريكي (بي نهايت بارز و گويا بر ديگري ترجيح دارد .)از اشيا در مقايسه با ديگري صد در صد است
8،6،4،2 ارزشهاي واسطه اي بين دو
قضاوت همجوار .بين قضاوت همجوار ائتالف الزم است
خاصيت معكوس بودن
معكوس آن عدد را ) در ارتباط با يك صفت( iبا فعاليت iوقتي فعاليت .اختصاصي مي كند
)1385، قدسي پور(
:متدلوژي اين محاسبه به شرح زيراست. از فرايند مدل زوجي، وزن نسبي عوامل هر سطح محاسبه مي شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
78
بـراي وي مشـخص w1,w2,…, wnاجـزا ايـن بـردار يعنـي (، نداردWچون قضاوت كننده شناختي نسبت به بردار مـاتريس بنابراين. را با دقت صددرصد تعيين كند بنابراين قادر نيست كه وزن هاي نسبي دو به دويي ماتريس ) نيست
نشـان داده مـي Wكـه بـا تخمين يا برآورد بردار . است 47كه حاصل قضاوت شخصي او مي باشد منطقاً ناسازگار )3-1( . ) 1381آذر و رجب زاده ، . (ريق روش بردار ويژه محاسبه گرددشود،مطابق پيشنهاد آقاي ساعتي از ط
A.W
λmax.W
λmax. ارائه مي شـود ) پاسخ دهنده(عبارت است از مقايسه دو به دويي عوامل كه از سوي تصميم گيرنده Aكه در آن
و تخميني از مقـدار Aماتريس "بردار آيگن سمت راست " Wو Aماتريس "مقدار ويژه آيگن"عبارت است از بزرگترين
پرفسـور سـاعتي نشـان داده . در نظر گرفـت تخميني از را مي توان عالوه بر اين مقدار . است Wواقعي بردار λmaxاست كه پيوسته n . بيشتر اسـت نزديكتر باشد در آن صورت درجه سازگاري ماتريس به هرچند
با توجه به اينكـه روش هـاي دقيـق يـافتن وزن هـا از مـاتريس هـاي مقايسـات زوجـي نيازمنـد محاسـبات سـنگين .اساس اين پژهش نيـز بـر ايـن مبنـا اسـتوار . موثري براي اين منظور توسعه داده شده است 48ي تقريبيميباشد،روش ها
:كه قبل از اينكه به روش هاي مختلف جهت تعيين وزن معيار ها پرداخته شود، الزم است به اين نكته توجه شود
nتنـايج پرسشـنامه ارجحيـت در يـك جامعـه آمـاري (، ماتريس مقايسه زوجـي nاگر در تحقيقي مشابه اين پژوهش، Wتعيين تصميم گروهي شركت كنندگان جهت تعيين بـردار . وجود داشته باشد،الزم به تصميم گيري گروهي است)نفره
بـه منظـور . بايد اين ماتريس ها را به يك ماتريس واحـد تبـديل نمـود براي هر يك از معيارها،به اينگونه است كه ابتدااز آنجـا كـه . تركيب جداول مقايسات زوجي همه پاسخگويان، يكي از بهترين روشها، استفاده از ميانگين هندسي اسـت
47-Inconsistent 48 -Heuristic
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
79
ه از ايـن ايجاد مي كند و بعالوه معكوس بـودن مـاتريس مقايسـه، اسـتفاد "نسبت"مقايسات زوجي، داده هايي بصورت روش را بيشتر موجه مي سازد؛ چرا كه ميانگين هندسي خاصيت معكوس بودن را در ماتريس مقايسات زوجي حفـظ مـي
).1385مومني، (كند
باشد، ميانگين هندسي بـراي jنسبت به معيار iام براي مقايسه معيار Kمولفه مربوط به شركت aij(k)اگر فرض كنيم ) :1385قدسي پور، (ه زير محاسبه مي شود مولفه هاي متناظر از رابط
∏ a )2-3(
. حال پس از تشكيل ماتريس واحد گروهي، جهت تعيين وزن هر يك از معيارها يكي از روش هاي زير استفاده ميشود
:معيارها را با يكي از روش هاي زير بدست مي آوريم وزن
بـردار .تدا مجموع عناصر هر سطر ماتريس،محاسبه شده تا يك بردار ستوني حاصل گرددب ا : روش مجموع سطرها-الف .وزن معيارها بدست خواهد آمدبدست آمده نرماليزه شده و در نتيجه
سـپس .تون ماتريس،محاسبه شده تا يك بردار سطري حاصل گرددابتدا مجموع عناصر هر س: روش مجموع ستوني -ب .بردار بدست آمده، وزن معيارهاست.تك تك عناصرمعكوس شده و نرماليزه ميگردد
هر ستون ماتريس نرماليزه شده و سپس ميانگين عناصر هـر سـطر مـاتريس نرمـاليزه شـده : روش ميانگين حسابي -ج .،محاسبه ميگردد
مـاتريس محاسـبه شده،وسـپس بـردار طردر اين روش ابتدا ميانگين هندسي عناصر هـر سـ : دسيروش ميانگين هن -د .حاصل نرماليزه ميگردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
80
تعيين وزن معيارها از يكي از روشهاي تقريبي -1
2- A. W رامحاسبه نموده و مقادير حاصل از آن را بر عناصر متناظر از بردارw مقـادبر حاصـله . تقسيم مينمائيم .ميناميم λmax ار
.بدست آمده از قدم قبل با هم مساوي نيستند،ميانگين آنها را محاسبه ميكنيم λmax با توجه به اينكه -3
:شاخص ناسازگاري از رابطه زير محاسبه ميگردد -4
)3-3(
:نرخ ناسازگاري از رابطه زير مشخص ميگردد -5
IR II /I.I.R 0.1 )4-3(
.باشدمقدار ناسازگاري قابل قبول است 0.1در صورتيكه نرخ ناسازگاري كمتر از -6
و نتـايج خروجـي نـرم . تمام مراحل فوق در فصل چهارم متناسب با مورد مطالعاتي پژوهش پياده سازي شـده اسـت .در گزارش تفضيلي فصل ذكر شده و ضمائم تحقيق قابل دسترسي است MATLAB 2010افزار
توليـد دو در زنجيـره تـامين غير مشاركتي /رقابت تئوري بازي مبتني بر بحث - 3.5
: مشترك توزيع كننده –كننده
كار دارد،كه دو يا چند سـازمان نظريه بازي ها يا استراتژي هاي رقابتي ،نظريه ايست كه با موقعيت هاي رقابتي اي سرو مـاكس بـوده،و بـر پايه و اساس تئوري بازي ها، بر اصـل مينـي .با اهداف متعارض ،سعي در تصميم گيري داشته باشند
.اساس آن هر رقيب به گونه اي عمل ميكند كه حداكثر زيان خود را،حداقل نمايد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
81
كن دقيقاً رقباي خود و استراتژي هاي آنهـا را مـي شناسـد و هر بازي، هستند 49در بازيهاي اين تحقيق كه بازي هاي پوياابتدا يك بازيكن حركت مي كند و سـپس بـازيكن ديگـر بـا مشـاهده حركـت . برد و باختهاي پايان بازي را نيز مي دانداين ويژگـي باعـث شـده تـا روش تحليـل ايـن بازيهـا بـا بازيهـاي ايسـتاكه . بازيكن اول، حركت خود را انجام مي دهد
.تصميمات بازيكنان همزمان اتخاذ ميشود، متفاوت گردد
در رفتار استراتژيك بازيگران زنجيره تامين بررسي مـي 50در اين قسمت طبق الگوي شماتيك زير، نقش قدرت چانه زني . گردد
فرض اصلي قـدرت چانـه زنـي محاسـبه و مقايسـه مـي گـردد سه سپس راه حل هاي تعادلي براي زنجيره تامين تحت توليد كننده و يـك دوهمچنين اجزاي زنجيره متشكل از ). استكلبرگ توليد كننده، استكلبرگ توزيع كننده و تعادل نش(
وليـد ت -خريدار، وبا انـدكي تغييـر جزئي،تـامين كننـده -توزيع كننده مي باشند اين بازي قابل تعميم به زنجيره فروشندهبا توجه به استراتژي هاي بدست آمده از بخش دوم همين فصل ،مدل بر مبناي فاكتورهـاي قيمتـي و . كننده نيز ميباشد
سـطح كيفـي محصول،شـرايط و :فاكتورهاي غير قيمتي در اين مدل بصورت زير تعريف ميشوند. غير قيمتي ارائه ميشود .نتي و در نهايت تبليغاتزمان تحويل ،خدمات پس از فروش ،اعتبار و نوع گارا
49- dynamic games 50 - bargaining
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
82
توزيع كننده -شماتيك مدل توليد كننده:: 3-1نمودار
لويت بندي شده اي هستند، كه از مراحل قبل بعنوان استراتژي هاي بازي واين عوامل همان عوامل رقابتي ،غير قيمتي ،اسطح خـدمات، . خدمات نيز تعبير گرددجهت سادگي ،هر يك از اين عوامل ميتواند سطح ). فصل چهارم. بدست آمده اند
.از مهمترين فاكتورهايي است كه در انتخاب مشتريان در زنجيره هاي تامين نقش اساسي دارد
در اين مدل ، توليد كنندگان مستقيما يكي از خدمات غير قيمتي را به مشتري ارائه مـي دهنـد و محصـول را بـا قيمـت و توزيع كننده محصول را با قيمت خرده فروشي به آخرين جزء زنجيره يعنـي دارائه ميدهنعمده فروشي به توزيع كننده
تفاوت اين مطالعه با مطالعات مشابه ديگر، درنظر گرفتن فـاكتور غيـر قيمتـي، بعنـوان سـطح . مشتري نهايي مي فروشداتي را بـر پايـه واكـنش براي مطالعه نقش سطح خدمات ارائه شده توسط دو توليد كننده، بايستي فرضي. خدمات مي باشد
. هاي استراتژيك عمودي بين توليد كننده و توزيع كننده در نظر گرفت
بيشتري برخوردار باشد، محصول را با قيمت پائين تـري از توليـد كننـده ) چانه زني(زمانيكه توزيع كننده از قدرت مذاكره كه طبق تئوري ها اغلب اتفاق (بنابراين در اين حالت مي تواند خريداري كرده و با قيمت باالتري به مشتري واگذار نمايد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
83
بنابراين ،ايـن نكتـه بسـيار . سود توليد كننده كاهش يافته و سود پيش بيني شده توزيع كننده افزايش مي يابد) مي افتدتئوري ها طبق . مهم است كه نقش قدرت چانه زني توزيع كنندگان بر توابع سود و تقاضا و قيمتهاي تعادلي بررسي شود
بـدين منظـور در ايـن . نيز، مسئله قدرت چانه زني مي تواند تاثير بسزايي بر نقاط تعادلي و بهينه قيمـت و سـود بگـذارد و تعـادل ) RS( 52استكلبرگ توزيع كننـده ، )MS( 51استكلبرگ توليد كننده :تحقيق از سه شاخص زير استفاده مي گردد
.)VN( 53نش
تئوري بازي بدين منظور توسعه داده شده، تابع تقاضا و سـاختار هزينـه بـراي هـر شـركت و در ادامه مدل غير مشاركتي سپس ميزان سود، نقاط تعادلي قيمت و سطح خدمات تحت سه سناريويي .تبيين مي گردند، 54واكنش استراتژيك عمودي
. محاسبه مي گردد) VNو RSو MS(اصلي تئوري بازي كه گفته شد
: برآورد مدل -.3.5.1
. مشـتري بررسـي مـي گـردد -يك توزيع كنند -تامين كننده دوهمانطور كه عنوان شد، رقابت در زنجيره تامين شامل فرض مي شود كه هر دو توليد كننده محصوالت خود را به همان توزيع كننده مشهور بـراي توزيـع مـي سـپارند و هـيچ
همچنين تقاضاي مشتري به دو فاكتور حساس است . حالت رقابت بوجود آيد توزيع كننده ديگري در منطقه وجود ندارد تاتوجه شود كه تنها دو توليد كننده رقابتي، به ارائه خدمات به . قيمت توزيع كننده و خدماتي كه توليد كننده ارائه مي دهد:
يك از توليد كنندگان بايستي قيمت بنابراين هر. مشتري مي پردازند و توزيع كنندگان خدماتي به مشتري ارائه نمي دهندعمده فروشي و سطح خدماتي كه براي مشتري مهيا مي سازند تمركز داشته و توزيع كننـده نيـز بايسـتي قيمـت خـرده
.را كنترل نمايد) توليد كننده مذكور دريافت مي كنددوكه از (فروشي هر دو محصول
يا بعبارتي، تقاضاي يك محصـول تحـت قيمـت . اول اينكه ساختار تقاضا بين دو محصول، نامتقارن است: فرض اول
.انحصاري كاهش يافته و تحت قيمت رقابتي افزايش مي يابد
يكـي اينكـه : دو پديده مـي باشـد دوم اينكه كاهش قيمت خرده فروشي يا افزايش سطح خدمات معلول: فرض دوم
دوم اينكه يك گروه از مشتريان خريد را موقتا متوقف . گروهي از مشتريان تصميم به عدم خريد محصوالت ديگر بگيرند .نموده و در صورت كاهش قيمت يا افزايش سطح خدمات، حاضر به خريد مجدد شوند
حداكثرسازي سود خود هستند و در صورتيكه اطالعات مناسـبي هر يك از اجزاي زنجيره تامين، درصدد :فرض سوم
.از تقاضاي بازار يا ساختار هزينه داشته باشند، رفتار معقولي از آنها سر مي زند
)3-5( :بدين صورت مي باشد iدر اين صورت تابع تقاضاي محصول
, , , .
Where 0, 0, 0, 0, 1,2, and 3 .
البته تفاوت كار . بدان رسيدند Tsay and Agrawal) 2000(اين معادله كه بدست آورديم، مشابه تابع تقاضايي است كه .آنها در تعداد تك توليد كننده مي باشد
:در معادله تقاضاي فوق
, :
واندازه بالقوه بازار يا حداكثر ميزان تقاضاي محصول حتي اگر قيمت محصول صـفر در نظـر بازار محصول توليد كننده
.هرگز منفي نگردد فرض مي شود كه اين كميت، به اندازه كافي بزرگ هست كه باعث مي شود .گرفته شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
85
تقاضاي بازار به قيمت محصول تحساسي :
حساسيت تقاضاي بازار به اختالف قيمت محصول:
حساسيت بازار به خدماتي كه توليد كننده ارائه ميدهند:
حساسيت بازار به اختالف خدمات:
,
,ي قيمت هاي خرده فروشي محصول ها:
)بندي شده اولويتيكي از فاكتورهاي رقابتي ( , سطح خدمات توليد كنندگان محصوالت:
,
,هزينه توليد محصوالت
, در صورت اعمال واكنش ثابت از سوي توليدكنندگان و توزيع كنندگان، اندازه بازار كل با تغيير .تغيير نمي كنـد :بنابراين در اين شرابط معادله فوق را مي توان بدين صورت نوشت
, , , )6-3(
همانطور كه عنوان شد، توليد كنندگان از طريق قيمت عمده فروشي و سطح خدماتي كه ارائه مـي كننـد مـي تواننـد بـر همچنين توزيع كننده از طريق قيمت خرده فروشي مي تواند مستقال بـر سـطح . ميزان تقاضاي محصول تاثيرگذار باشند
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
86
بدون در نظر گرفتن هيچ ائتالف يا مشاركت يـا . ثير بگذاردتا) از طريق افزايش يا كاهش تقاضاي آن(توليد هر محصول رقابت بين اجزاي زنجيره تامين، يك اصل وجود دارد اينكه هر يك از اجزاي زنجيره يك هدف كلي را دنبال مي كننـد و
: بنابراين مي توان فرض زير را مطرح نمود. آن حداكثر كردن سودشان است
: تابع سود توزيع كننده -ب
با توجه به فرض فوق، هدف توزيع كننده از حداكثر سازي تابع سود با معادلـه زيـر نشـان داده مـي "تساي و اگراول " : شود
∑ , , , )7-3(
: تابع سود توليد كننده -ج
هزينـه ارائـه . براي تخمين تابع سود توليد كنندگان، بايد توجه داشت كه تامين كنندگان ،متحمل دو نوع هزينه مي شوندكه هزينه ارائه خدمات مي توان مشتمل بر هزينـه هـايي نظيـر هزينـه بـاال بـردن سـطح كيفـي . خدمات و هزينه توليد
... موزش پرسنل خدماتي، هزينه خدمات پـس از فـروش و محصول، هزينه دستمزد پرسنل بخش خدمات، هزينه هاي آ . شود
بـراي توليـد هزينه ها افزايش يافته و خدمات ، به ازائ ارائه يك واحد يعني . هزينه ارائه خدمات، داراي بازده نزولي استاز خريد محصـول بعنوان مثال هزينه خدمات پس از فروش، با توجه به اينكه در زمان پس .كنندگان گران تمام مي شود
.صورت مي گيرد، بيشتر از هزينه جاري تمام مي شود
:بنابراين با اين تفاسير، تابع سود توليد كنندگان را بصورت زير مي توان نشان دارد
)8-3(
, , ,
2 ; 1 , 2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
87
)2000, (Tsay and Agrawal
ام iمعادل ضريب هزينه خـدمات توليـد كننـده iنشان داده مي شود و بـا siبطوريكه هزينه ارائه خدمات واحد
.است
در اين تابع ميزان هزينه اي مي باشد كه توليد كننده جهت ارائه سطح خدماتS و . به مشتري متحمل مـي شـود
دليل كلي مضاعف بودن هزينه اينكه ، وقتي ارائه خدمات به يك سطح بااليي مي رسد جهـت افـزايش سـطح خـدمات بايـد هزينـه بيشـتري را %99بـه %97بايستي هزينه هاي بيشتري را متحمل شد مثال براي افزايش سـطح خـدمات از
در اين تابع، فـاكتور هزينـه خـدمات ضمن اينكه پارامتر . متحمل شد %97به %95نسبت به افزايش سطح خدمات از .) Tsay and Agrawal ,2000(.مي باشد
: استراتژي بازي -.3.5.2
تشـخيص اينكـه كـدام يـك از اجـزاي . يكي از نكات اساسي در برآورد مدلها، توجه به قدرت چانه زني اعضا مي باشـد همـانطور كـه عنـوان . زنجيره، از قدرت چانه زني باالتري برخوردارند عامل تعيين كننده پيرو، رهبر در مدل ها مي باشد
. ه زني توزيع كنندگان در حالت كلي و عمومي خبر مي دهندشد، تئوري ها در بازار، از باالتر بودن قدرت چان
معامله استكلبرگ ،يكي از شركاءپيشرو،كار را آغاز مينمايدو ميتواند/توزيع كننده بعنوان بازي-در تعامل بين توليد كننده
انجام ميدهد و پيرو با پيشرو اولين حركت را .وبازي را پيش برد. استراتژي خود رابر شركت كننده ديگر،پيرو،ترغيب كرده .انجام بهترين حركت مناسب،با اطالعات واكنش نشان ميدهد
هدف پيشرو ،طراحي حركت خود به گونه ايست ،كه درآمد خود را پس از در نظر گرفتن تمامي حركت هاي منطقـي كـه ) 2008اسمائيلي،زيفونگسكول،.(پيرو ميتواند انجام دهد،به حداكثر ميزان ممكن برساند
:اوت قدرت بيشتر هر يك از اجزاء در چانه زني، زاينده يكي از سه حالت زير مي باشد تف
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
88
: توليد كننده 55حالت استكلبرگ -الف
مي اسـتكلبرگ بنابراين، توليـد كننـده رهبـر . توليد كننده از قدرت چانه زني بيشتري نسبت به توزيع كننده برخوردار است .باشد
:كنندهحالت استكلبرگ توزيع -ب
مي اسـتكلبرگ بنابراين، توزيع كننـده رهبـر . توزيع كننده از قدرت چانه زني بيشتري نسبت به توليد كننده برخوردار است .باشد
:حالت تعادل نش -ج
در بازي استكلبرگ توليد كننده، هر دو توليدكننده .هر يك از شركت هاي عضو، از قدرت برابري در چانه زني برخوردارند سپس، توزيـع كننـده بـا . ، در ابتدا همزمان قيمت عمده فروشي و سطح خدمات را مشخص مي كنند)ند توليدكنندهيا چ(
در بازي توزيع كننـده . نشان مي دهد) تعيين قيمت خرده فروشي(مشاهده و آناليز تصميمات توليد كنندگان، پاسخ خودرا يعنـي بطـور خالصـه، توزيـع كننـده رهبـر مـي باشـد و استكلبرگ ، روند فوق، بطور كامال معكـوس اتفـاق مـي افتـد
توليدكنندگان تابع رفتارهاي توزيع كننده مي باشند و بر اساس تصميمات قيمتي توزيع كننده، تعيين قيمت عمده فروشي بطور كلي در هر يك از اين بازي ها ابتدا تابع پاسخ پيرو مي بايسـت بـا توجـه بـه تصـميمات .و سطح خدمات مي كنند
در ايـن .در حاليكه هر يك از شركتهاي عضو، بطور همزمان در بازي تعادل نـش حركـت مـي كننـد . رهبر، برآورد گرددتحقيق علي رغم عمومي بودن بازي استكلبرگ توزيع كننده، هر سه حالت فوق جهت بررسي جامع مورد تحليل قرار مي
.گيرد
55 -Stacklebergl
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
89
: بازي استكلبرگ توليد كننده -.3.5.3
استكلبرگ توليد كننده، ابتدا تابع پاسخ توزيع كننده تخمين زده مي شود، سپس تصميمات رهبر يا توليد كننـده در بازي اين مسئله در بسياري از تحقيقات مطرح شـده . جهت تعيين قيمت بهينه عمده فروشي و ديگر پارامترها بررسي مي گردد
. است
.. (Sucky, 2006)., (Huang and Li,2001 ); (Li et al., 2002 ) ;( Abad and Jaggi, 2003 . ) ;(Chen et al., 2006)
: تصميمات توزيع كننده -3.5.3.1
P1 توزيع كننده اين بازي، مي بايست دو قيمت خرده فروشيP2و *
راجهت حداكثر سازي سـود تعـادلي خـود انتخـاب *
. نمايد
max , , , , )9-3(
IIR كه در رابطه فوق، p , p w , w , s , s عبارتست از سود توزيع كننده زماني كه قيمت هاي خرده فروشي Pi
wرا تحت تصميمات زودتر گرفته شده توليد كنندگان كه همان Pjو , w , s , s مي باشند، تعيين نموده است.
:زير را طي ميكنيمجهت تعيين وضعيت اولين سفارش ،قدم هاي
,مقادير-1 , .توسط توليد كننده در اختيار توزيع كننده قرار داده ميشود ,
)3-10( :تابع زير را تشكيل ميدهيم - 2
, , , ,
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
90
:تعيين مشتقات زير -3
)11-3(
0 2 2
)12-3(
0 2 2
)3-13( :جهت تحليل بهينگي، مشتق مرحله دوم و ماتريس هشين را بررسي مي كنيم
2 2 ,
⁄ 2 2 ,
2 .
p فرض مي شود كه pb , 0 .است 0
.محاسبه شده فوق، مقادير بهينه تابع پاسخ توزيع كننده را بدست مي دهند p2و p1 مقاديربنابراين
)Yu-Chung Tsao, 2011.(
جهـت .با استفاده از وضعيت هاي بهينه سفارش اول و دوم، رابطه زير براي تابع پاسخ توزيع كننده حاصل مـي گـردد -4
در نهايت حاصـل ايـن .قرار ميدهيم aپيدا كرده و در رابطه pرا برحسب pمقدار bدستيابي به اين پاسخ ،از رابطه
:مشتقات و جايگذاري ها بايد بصورت زير باشد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
91
)14-3(
2 2 2 2 2 2 2
( 15 -3 )
2 2 2 2 2 2 2
i 1,2 and j 3 i.
اگـر را بصورت زير محاسبه نمائيم،بطوريكه 2 و 1حال با استفاده از معادالت باال مي توانيم مقدار تقاضاي محصول -5
a را در رابطه و مقادير b p θ p p b s θ s s قرار دهيم با فرض ثابت بودن
, , .آيد يتابع پاسخ خرده فروشي زير بدست م ,
( 16-3 )
1,2 and 3 .
هر محصول، تابعي خطـي از قيمـت عمـده فروشـي و بـراي *Qiو *Piبنابراين مي توانيم نتيجه بگيريم كه مقادير تعادلي .سطح خدمات ارائه شده توسط توليد كننده و همچنين پايه بازار ميباشد
ارائه خدمات توسط توليد كنندگان نقش به سزائي در رقابت بين آنها دارد ،اگر چنانچه خدمات را وارد محاسـبات ننمـائيم زمانيكه هـر دو توليـد يا تقاضاي محصول (*Qiبطوريكه فاكتور قيمتي تنها عامل رقابتي باشد نتيجه ميگيريم كه مقدار
مـي ) زمانيكه هيچ خـدماتي ارائـه نمـي شـود iتقاضاي محصول ( Qiتر از مقدار ، بزرگ)كننده به ارائه خدمات مي پردازند :باشد اگر
:با هم مقايسه مي گردند نشان داده شده است Qiو *Qi در نمودار زير، ناحيه اي كه
2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
92
بتواند خدمات زير را ارائه دهد ،محصول اين توليد كننده ميتواند سهم بزرگي از بازار رقـابتي را از آن iچنانچه توليد كننده .، پوشش دهد) كه خدماتي ارائه نميدهد (و ظرفيت بزرگتري از بازار را نسبت به توليد كننده رقيب .خود نمايد
,
با هم مقايسه مي گردند Qiو *Qiناحيه اي كه :3-2نمودار
.نيز تاثير ميگذارد خرده فروشيهمچنين ارائه خدمتي كه توسط توليد كننده داده ميشود بر روي قيمت
، از مقـدار )قيمت خرده فروشي زماني كه هر دو توليـد كننـده بـه ارائـه خـدمات مـي پردازنـد ( *Pi به بيان ديگر مقدار
pi) بزرگتر است و روابط زير مصداق پيدا مي كنند ) خدماتي ارائه نمي گرددقيمت خرده فروشي زماني كه هيچ:
:مقايسه مي شود نشان داده است Piبا *Piايكه در شكل زير، ناحيه
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
93
مقايسه مي شود Piبا *Piناحيه اي كه: 3-3 نمودار
:56تصميمات توليد كننده-3.5.3.2
توانيم قيمت بهينه عمـده فروشـي و سـطح بهينـه ارائـه خـدمات توليـد پس از تعيين تابع پاسخ توزيع كننده، اكنون مي كننـده، اما در اينجا و تحت قواعد بازي استكلبرگ توليد كننده، پس از تخمين تابع پاسخ توزيع. كنندگان را تخمين بزنيم
د انتخـاب مـي خود را براي حداكثر سازي سود شخصي خو *Siو سطح خدمات *Wi، قيمت عمده فروشي iكننده توليد .كند
با توجه به اينكه توليد كنندگان بطور همزمان اقدام كرده و تصميم مي گيرند، بنابراين نقطـه تعـالي نـش را نيـز در ايـن :حالت خواهيم داشت
w , w , s , s , ( 17-3 )
, , , ( 18-3 )
5656 - Manufacturers Decisions
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
94
در حاليكه iM i j i jw w s s, , , عبارتست از سود توليد كنندهi در اين مرحله، زمانيكه توليدكنندگان قيمـت عمـده
جهت محاسبه مقدار بهينـه قيمـت . تعيين نموده اند Sj و Si و سطح خدمات را در سطوح Wj و Wi فروشي را در مقادير :اولين وضعيت سفارش را در نظر مي گيريم و قدم هاي زير راطي ميكنيم ،Wi عمده فروشي
:تايع سود توليد كننده را بصورت زير تشكيل خواهد شد-1
( 19-3 )
IIM w c Q p , p , s , s s
2
w c a b p θ p p b s θ s s s
2
:بصورت زير خواهد شد كه رابطه
IIM w c a
bw2
b θ a θ a
2b b 2θ
θ s s
2 b 2θ
b θ b s θ b s
2b b 2θ
θa a
2 b 2θ
w w
2
2θ b s s
2 b 2θb s
θ s s s
2
.تشكيل ميشود iبرای محصول (19-3)سپس مشتقات زير از رابطه -2
∂IIM
∂IIM∂ و
∂
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
95
0∂IIM
∂a
b wb θ a θ a
2b b 2θ
θ s s
2 b 2θ
b θ b s θ b s
2b b 2θ
θa a
2 b 2θ
w 2w
2
2θ b s s
2 b 2θ b s
θ s sc b
2
c θ
2
(20-3) .بدست مي آيد و , برحسب مقدار
w1
2 b θθ w a c b θ b θ s
θ b
b 2θθ s
0∂IIM
∂w c
b θ
2 b 2θ
b b θ b
2b b 2θ
θ b 2θ
2 b 2θb
θ s
( 21-3 )
sw c b θ
2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
:در نهايت به روابط زير ميرسيم (23-3),(22-3),(21-3),(20-3)با حل معادالت -4
w
a γ a ε γ c ε γ c ( 24-3 )
( 25 -3 )
12
Where i 1,2 and j 3 i
α 4 ,
β 2 2 2
γ β α⁄
ε 2 ,
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
97
2⁄ 2 2⁄
(26-3) :دومين وضعيت سفارش جهت بررسي بهينه سازي عبارتست از
∂IIM ∂w⁄ b θ ,
∂IIM ∂w ∂s⁄ b θ 2⁄ ∂IIM ∂s ∂w⁄
∂IIM ∂s⁄ .
pباعلم به اينكه pb , 0 پاسخ توليـد محاسبه شده فوق، مقادير بهينه تابع Siو Wi تعريف منفي هشين ، مقادير و 0
).Yu-Chung Tsao, 2011( .كننده را بدست مي دهند
: بازي استكلبرگ توزيع كننده -3.5.4
اهميـت بيشـتري مـي كننـده عيتوزاستكلبرگ ويسنار، هستندقويتر كنندگان نيتام به نسبتزماني كه توزيع كنندگان در حالـت بـازي .گذارنـد ريتاثي هرمحصـول فروشروي متيق توانندباكاهشيم بزرگتوزيع كنندگان مثال، عنوان به.يابد
بـه توليـد ,را كه با آن تابع سودش بهينه مي گـردد pميزاني از ،ابتدا توزيع كننده بعنوان رهبر ،استكلبرگ توزيع كننده
ش حـداكثر را طوري تعيين ميكند كه تابع سـود wمقدار ،توليد كننده بعنوان پيرو، pكننده اعالم ميكند و در پاسخ بهـ ا حـل ي بـرا مي تواند مشابهصورت بهي ارائه شده براي استكلبرگ توليدكننده نظر چارچوب.گردد مسـئله اسـتفاده نيه دكننـد يتول واكنشگي چگونه از كنند عيتوزمي شود تا حلگان كنند عيتوزو سپس مسئله كنندگانوليد تمسئله اول،.شود مسئله در بسياري از تحقيقات مطرح شده استاين .ي مطلع شودفروش خردهي ها متيق به
.(Sucky, 2006)., (Huang and Li,2001 ); (Li et al., 2002 ) ;( Abad and Jaggi, 2003 ) ; (Chen et al.,
2006)
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
98
: تصميمات و تابع پاسخ توليد كننده -3.5.4.1
.مي باشدسودخود رساندن حداكثربراي به درتالش دكنندهيهرتول
IIM w c Q p , p , s , s s
2 ; i 1 , 2
i با بطوريكه هزينه ارائه خدمات واحد is 2
2 i معادل ضريب هزينه خدمات توليـد كننـده i نشان داده مي شود و
ام است
بنابراين براي . را انتخاب مي كند Si و سطح خدمات wi قيمت عمده فروشي iبراي پيروزي در اين رقابت، توليد كننده
p1 , p2 خـرده فروشـي بر مبناي تصميمات زودگرفته شـده توزيـع كننـده بـر روي قيمتهـاي s1 , s2 سطح خدمات :بدست آمده باشد جهت دستيابي به مقادير بهينه مطابق روش زير عمل ميكنيم
:را به شكل زير تشكيل ميدهيم iتابع سود توليد كننده -1
IIM w c Q p , p , s , s s
2
w c a b p θ p p b s θ s s
( 29-3 )
بعالوه ميزان مطلـوبيتي كـه سـود iبرابر خواهد بود با قيمت عمده فروشي محصول iقيمت خرده فروشي محصول -2
: خرده فروش ناميده ميشود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
99
.مقدار مطلوبيتي است كه سود خرده فروش را تعيين ميكند
p w A ( 30-3 )
:ميشود تشكيل داده (30-3), (29-3)با توجه به روابط مشتقات زير -3
IIM IIM .
( 31 -3 )
0∂IIM
∂wQ w c
∂Q∂p
∂p∂w
0 a b θ p θ p b θ s θ s b θ w c
( 32 -3 )
0∂IIM
∂s
0 w c b θ s
پيدا كرده wرا برحسب sمقدار(30-3) از رابطه -4
s
( 33-3 )
.تشكيل داده ميشود,مشتقات زير را به ترتيبي كه در باال ذكر شد -5
IIM , IIM
.را تعيين ميكند j مقدار مطلوبيتي است كه سود خرده فروش
pJ wJ B ( 34-3 )
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
100
0IIM
( 35-3 )
0IIM
( 36-3 )
pi،تابع پاسخ توليد كننده با قيمت خرده فروشي مقادير زير بدست خواهد آمدكه نشانگرآيتم هاي فوق باجايگذاري -6
, pj است.
( 37 -3 )
w B
B B Da E a θ E A p AE θ p F E G c .
(3-38)
sB b θ
B B Da E a θ E A p AE θ p
A b θ ,
B b θ b θ ,
D θ b θ
, E D B ,
F⁄ B ⁄
b θ b θ
, G D ⁄ θ b θ ⁄
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
101
: (39-3) .مشتق مرتبه دوم براي بررسي بهينه بودن بدست مي آيند
⁄
, ⁄ ⁄
and ⁄
پاسـخ بـاال،توابع شده در محاسبهSi وWi نيبنابرا.ي مي باشدمنفمقدار ماتريس هشين دهدكهيم نشان دوم مرتبهمشتق ).Yu-Chung Tsao, 2011(. ام مي باشند i ي توليد كنندهبرابهينه
و قيمت عمده فروشي فقط تابعي دكننديهردوتولي خدمات برابهينه پاسخ ،مشاهده ميشود ،اگر به روابط فوق دقت شودهمچنين توليدكننـدگان الزم .است از قيمت خرده فروشي محصول هر دو توليد كننده وبه هزينه هاي توليد بستگي ندارد
.كرد دربازارمشاهده توانيمي احتر رابهي فروش خرده متيقهر چند . نيست هزينه هاي توليد رقباي خود را بدانند
: تصميمات توزيع كننده -.3.5.4.2
.توزيع كننده با داشتن اطالعات در مورد تابع پاسخ توليد كننده، مي تواند سود خود را حداكثر كند
( 40 -3 )
, , , , .
p1 خرده فروشيتوزيع كننده در اين بازي بايد قيمت *,p2
:بنابراين داريم. را با حداكثر كردن سود خود انتخاب كند *
, ( 41-3 )
, به طوريكه .در اين مرحله مي باشد p1 ,p2 سود توزيع كننده با قيمت خرده فروشي
:بترتيب زير در نظر گرفته شود ،الزم است كه مشتقات مرتبه اول ،جهت محاسبه مقدار بهينه اين توابع
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
102
( 42-3 )
0∂IIR
∂1
∂w p , p
∂Q p , p p w p , p
∂Q p , p
∂
∂w p , p
∂Q p , p p w p , p
∂Q p , p
∂
( 43-3 )
0∂IIR
∂1
∂w p , p
∂Q p , p p w p , p
∂Q p , p
∂
∂w p , p
∂Q p , p p w p , p
∂Q p , p
∂
pبهينه بر حسب wاگر از معادله ،كه در اين روابط wمشتق بگيـريم و همچنـين از معادلـه مشـتق pبـر حسـب :روابط زير حاصل خواهد شد ،گرفته شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
103
( 48-3 )
∂IIR ∂p⁄ 2b 2θ ∂IIR ∂p
and ∂IIR ∂p ∂p ∂IIR ∂p ∂p 2θ
. محاسبه شده در باال تابع پاسخ بهينه براي توزيع كننده است p1 , p2بنابراين مقادير
:هبينه قيمت توزيع کننده- 3.5.4.3
p1 در استكلبرگ توزيع كننده، قيمت خرده فروشي*, p2
:انتخاب شده توسط توزيع كننده عبارتست از *
( 49-3 )
pX I YJ a YJ X I a X ρ Yσ Wc Yρ X σ Wc
X X Y
( 50-3 )
pYI X J a X J YI a Yρ X σ Wc X ρ Yσ Wc
X X Y
W B B D ,
σ A AD θ B ,
B ,
ω B B D B A θ E ,
B AE θ ,
γ B A ,
DA ,
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
104
ρ A B A θ D
I ω γ L σ
I σ ω L ρ γ
J γ σ ω L ρ
J ρ ω γ L σ
X 2 ω ρ σ
X 2 ω ρ σ
Y ρ ρ ω σ σ
:تعادل نش -3.5.5
. گيـرد مـي قرار موردمطالعهتوزيع كننده واستكلبرگ دكنندهيتولاستكلبرگ دو هري برا اريمع كي عنوان به نش مدل
ـ ا .مي گيرنـد خـودرا ماتيتصم طورهمزمان به جهينت در ومي باشد برابري زن چانه قدرتي دارا هرشركت مدل، نيدرا ني متيقعدم اطالع از فرض ،هابازار نيدرا .وجوددارد متوسطيا نسبتاكوچك وفروشندگان دكنندگانيتولي با بازار در ويسنارـ ازآنجاكـه .كـرد مشـاهده در بـازار راي فروش خرده متيق توانيمهر چند كه است معقولبا، فرضي رقي فروش عمده كيگـذاري مـت يقمشـروط بر مـت يقگيري بـراي مي،تصمداشته باشد بازارتسلطتوزيع كننده روي از شيتواندبيمن دكنندهيتول
خوشـبختانه، . چارچوب تئوري بازي براي حصول تابع پاسخ هر شركت در زنجيره تامين دوباره به كـار گرفتـه مـي شـود كننده و توليدكننده در استكلبرگ توليدكننده و استكلبرگ توزيع كننـده تاكنون در قسمت هاي فوق تابع پاسخ براي توزيع
و سـطح w1 , w2برگ توليد كننده، تابع پاسخ توزيـع كننـده بـراي قيمـت عمـده فروشـي از استكل. بدست آمده است
.مطابق زير بدست مي آيد s1 , s2خدمات
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
105
2 2 2 2 2 2 2
:عمده فروشي و سطح خدمات عبارتست ازمقادير بهينه قيمت
w B
B B Da E a θ E A p AE θ p F E G c .
sB b θ
B B Da E a θ E A p AE θ p
. مشابه تعريفات موجود در استكلبرگ توزيع كننده تعريف مـي شـوند j=3-iو i=1,2براي B,D,E,A,F,Gمقادير .قيمت خرده فروشي نيز در ادامه محاسبه مي گردد. حل نش را ارائه مي دهدحل همزمان معادالت اخير،
:انتخاب شده توسط توزيع كننده عبارتند از *p1* , p2در حل نش، قيمت خرده فروشي
( 51 -3 )
( 52 -3 )
iكه i i ik , , , وi=1,2 مقادير ثابت هستند.
. رابطه باال يك رابطه خطي است بين اندازه بازار و قيمت عمده فروشي
2 2 2
2 2 2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
106
2
2
2
2
2
2
2
2
مـي افـت يدررا ازخـدمات ي مند بهره حداقل كنندگان مصرفي باشند زن چانه قدرت نيشتريبي دارا دكنندگانيتولوقتي ـ ي مسـلط قـدرت چيه كه ي استكنندگان زمان مصرف برايبهترين تخفيف دهديم نشانهمچنين رابطه فوق . كنند نيب .داردنوجود ن دكنندگايوتول فروش خرده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
107
:مدلنوآوري .3.6
–توليـد كننـده n در زنجيره تامين غير مشاركتي /رقابت تئوري بازي مبتني بر بحث
: مشترك بصورت همزمان توزيع كننده
در بازي دونفره از آنجا كه مقايسات دو به دو بوده و در هر مقايسه بقيه توليد كنندگان شـريك نمـي باشـند، نمـي تـوان شرايط تعادلي بازار، قيمت عمده فروش، خرده فروش و سطح خدمت را به گونه اي تبيين كرد كه كل زنجيـره در تعـادل
و يك توزيع كننده حائز اهميت مي باشد) n=8( توليد كننده nلذا به نظر مي رسد حل مدل زنجيره در حالت . باشد
ايـن روش را .شود اين بخش از مطالعه موردي ،جديد بوده و تقريبا در تحقيقات حاضر ديده نمي
فرضيات و فرمول هاي بازي دو نفره غير مشاركتي اساس گرديده ونامگذاري " روش همزمان " به
.نفره ميباشد nبازي
از دقت بااليي برخوردار بـوده و ناسـازگاري مـاتريس مقايسـات گانروش دوتائي براي تعيين اولويت توليد كنندهر چند از آنجا كه مقايسات دو به دو بوده و در هر مقايسه شراكت توليد كنندگان ديگر ديـده ، ولي زوجي در آن بسيار كم است
عمده فروشي، خرده فروشي و سطح خدمت را به گونـه اي تبيـين شوند ، نمي توان براي شرايط تعادلي بازار، قيمت نميو يـك توزيـع ) n=8( توليد كننده nلذا به نظر مي رسد حل مدل زنجيره در حالت . كرد كه كل زنجيره در تعادل باشد
بر اساس سه معيارسود توزيع كننده ،رضايت مشتري، سود كنندگانتوليد ، پس از حل مدل .كننده حائز اهميت مي باشدضمن اينكه رضايت مشتري نيز در مدل لحاظ و اساس تصميم . مي گردند توليد كننده ،مجددا توليد كنندگان رتبه بندي
.خواهد گرديدگيري در انتخاب تامين كنندگان
نفره به عنوان نتيجـه لحـاظ مـي nدر اين مقايسه سود توليد كننده براي بازي :بر اساس سود توليد-1
.شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
108
نفره به عنوان نتيجـه nدر اين مقايسه نسبت رضايت مشتري براي بازي: بر اساس رضايت مشتري-2
. رضايت مشتري از فرمول زير براي هر شركت كننده محاسبه مي شود. لحاظ مي شود
∑⁄ ∑⁄ وزن خـدمات بـراي وزن قيمت براي مشـتري و كه در آن1 .باشدمشتري مي
در اين مقايسه سودي كه از هر توليد كننده عايد توزيع كننده مي شـود :بر اساس سود توزيع كننده-3
.نفره به عنوان نتيجه لحاظ مي شود nبراي بازي
:تشريح بازي .3.6.1
:تابع تقاضا -الف
را به صورت زير بازنويسي گان به ادبيات موضوع و شرايط مساله مي توان تابع تقاضا براي هر كدام از توليد كنند با توجه (53-3) :كرد
1 1
يعني چنانچه قيمت و سطح خدمات بـراي . ام مي باشد iبازار براي توليد كننده 57مقدار مبناي aمقدار ، در معادله فوقفـرض بـر . خواهد شد برابر با مبناي بازار او ، صفر در نظر گرفته شود، تقاضا براي توليد كننده كنندگان هركدام از توليد
. ت و خدمات مقدار تقاضا را منفـي نكنـد به قدري بزرگ است كه تاثيرات قيم آنهابراي هر كدام از aآن است كه مقدار b يعني چنانچه قيمـت يـك واحـد . تاثيرپذيري تقاضاي هركدام از توليد كننده ها نسبت به قيمت توليد كننده مي باشد
ها از مجموعه مشتري هاي زنجيره كاسته اين مشتري(كاهش مي يابد bافزايش يابد تقاضا براي توليد كننده به اندازه در صـورت افـزايش هاي توليد كننده به ديگر توليـد كننـدگان نيز در معادله تقاضا ميزان گرايش مشتريθ ). مي شود
ها از مجموعه مشتري هاي زنجيره كاسته نمي شوند و تنهـا اين مشتري(قيمت توليد كننده به اندازه يك واحد مي باشد
57 - Market Base
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
109
در اينجا اينگونه فرض شده است كه مشـتري هـايي كـه از ). كنندنده اي به توليد كننده ديگر گرايش پيدا مياز توليد كن. را انتخاب نمايند jبه ديگر توليد كننده ها گرايش پيدا مي كنند، با احتمال مساوي ممكن است توليد كننده iتوليد كننده ∑لذا عبارت θ p برn بيان ديگر مشتري هايي كه به خاطر افزايش قيمت توليد به . تقسيم شده است 1
ميزان تاثيرپـذيري bهمچنين . ام ،از وي كم شده اند، به طور مساوي بين بقيه توليد كننده ها تقسيم مي شوند jكننده فزايش دهـد چنانچه توليد كننده سطح خدمات خود را به اندازه يك واحد ا. تقاضا نسبت به سطح خدمات را بيان مي كند
.). نمي باشـد كنندگان اين مشتري از مجموعه مشتري هاي ديگر توليد (واحد افزايش مي يابد bتقاضاي وي به اندازه θ افزايش يك واحد در سطح خدمات مي باشد كه اين تقاضا از گـرايش مشـتري ديگـر ءنيز مقدار افزايش تقاضا به ازا
در اين قسمت نيز مانند قبل فرض بـر آن شـده اسـت كـه افـزايش . صل مي شودبه اين توليد كننده حا كنندگان ،توليد .تقاضا به طور مساوي از تقاضاي ديگر توليد كننده ها حاصل مي شود
:تابع سود براي توليد كننده ها-ب
فروشـي عمـده توليد مي كند، و به قيمت cاينگونه فرض شده است كه هر توليد كننده محصول خود را با هزينه هاي و بر اساس تابع درجـه دوم نسـبت 2/ همچنين براي افزايش در سطح خدمات به اندازه. به توزيع كننده مي فروشد .بر اساس معادله زير ارايه شده است iتابع سود براي توليد كننده . بايد سرمايه گذاري شود به
( 54-3 )
:تابع سود براي توزيع كننده-ج
بـه مشـتري از توليد كننـده خريـداري كنـد و بـا قيمـت فروشي عمدهچنانچه توزيع كننده محصول را به قيمت .كننده به صورت زير محاسبه نمودبفروشد مي توان سود را براي توزيع
∑ ( 55-3 )
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
110
:طراحي مدل رياضي - 3.6.2
توليدكننـدگان و (در ادامه با توجه به معادالت حاصله و با فرض اطالع كامل از هركـدام از شـركت كننـدگان در رقابـت در هر كدام از سناريوها رهبر بازي بر اساس .امكان پذير فرموله مي كنيم مساله را با توجه به سه نوع بازي) توزيع كنندهبازي بـه صـورت معكـوس از طـرف تعقيـب . به گونه اي تصميم گيري مي كند كه سود خود را بيشينه كند تصميم پيرو
. كننده قابل حل مي باشد
تصميماتي كه توليد كننده به صورت مستقيم درگير آنها مي باشد قيمـت عمـده فروشـي و سـطح الزم به توجه است كه خدمت ارائه شده به مشتري مي باشد در حالي كه توزيع كننده تنها در ميزان قيمت خـرده فروشـي بـه صـورت مسـتقيم
.نقش دارد
استكلبرگ توليد كننده- الف
بـا فـرض در دسـت داشـتن قيمـت عمـده ، )تابع پاسخ توزيع كننده( توزيع كنندهدر استكلبرگ توليد كننده ابتدا تصميم قيمت (كه تابعي از تصميم توليد كننده است يفروش خردهفروشي و سطح خدمات توليد كننده محاسبه مي شود و قيمت
سپس به صورت معكوس توليد كننده بر اسـاس تصـميمي . به توليد كننده ها ارائه مي شود) عمده فروش و سطح خدمتبه بيان ديگر تصميمات رهبـر يـا توليـد كننـده جهـات .كه از توزيع كننده مورد انتظار است سود خود را بيشيينه مي كند
.بهينه عمده فروشي و ديگر پارامترها بررسي ميگردد تعيين قيمت
،قيمت خرده فروشي خود را طوري انتخـاب ميكنـد كـه با فرض از قيمت عمده فروش و سطح خدمت ابتدا توزيع كننده .نمايدسود خود را بيشينه
, , , … , , , , , … , , ( 56-3 )
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
111
و از حل مجموعه معـادالت شده مشتق جزيي گرفته از p در معادله فوق كافي است نسبت به P براي محاسبه برداركـه بـا جايگـذاري آن در . مي باشد s و w عبارت حاصله تابعي از .حاصل خواهد شد p عبارت بهينه براي ،دست آمده ب
. بيان نمود s و w به صورت تابعي ازمي توان تقاضا را Q معادل
الزم به ذكر است كه براي اطمينان از بيشينه بودن بايد از معادالت حاصـله مشـتق مرتبـه دوم گرفتـه شـده و مـاتريس .هشين بررسي شود
.را براي هركدام از توليد كننده ها بيشينه مي كنيم PM سپس معادله
, , , … , , , , , … , ( 57-3 )
, , , … , , , , , … , ( 58-3 )
مشتق گرفته و از حل معادالت حاصله مقادير بهينه و نسبت به ابتدا از ، مقادير بهينه فوق دستيابي بهبراي .روند انجام محاسبات ،دقيقا مشابه بازيهاي دونفره است .گردندآنها محاسبه مي
الزم به ذكر است كه براي اطمينان از بيشينه بودن بايد از معادالت حاصله مشـتق دوم گرفتـه شـده و مـاتريس هشـين .بررسي شود
گرديده اند ونتايج آن در ضـمائم براحتـي فرموله شده و محاسبه Matlab 2010 نرم افزار ط،توسمراحل شرح داده شده .قابل دسترسي است
:استكلبرگ توزيع كننده-ب
در اين سناريو ابتدا توليد كننده با فـرض . در استكلبرگ توزيع كننده، توزيع كننده رهبر بازي و توليد كننده پيرو مي باشدرا به صورت تابعي از قيمت عمـده فروشـي و فروشي سود خود را بيشينه مي كند و بردارهايده راطالع از قيمت خ .محاسبه مي نمايد
, , , , … , , , , … , ( 59-3 )
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
112
, , , , … , , , , … , ( 60-3 )
پـس از ات جزيـي گرفتـه و مشتق و به صورت جداگانه نسبت به از، و براي محاسبه بردارهاي بهينه فرمولـه Matlab 2010 نرم افزار ،توسطمراحل شرح داده شده .گردنداستخراج مي و مقادير بهينه ،حل معادالت
.گرديده اند ونتايج آن در ضمائم براحتي قابل دسترسي استشده و محاسبه
.همانند زير بازنويسي مي كنيم را به صورت تابعي از بردار سپس عبارت
∑ , , … , , , … , ( 61-3 )
بهينه قيمت عمده فروش را بـراي توزيـع كننـده مي توان مقادير بردار نسبت به مشتق درجه اولاز حل معادالت . محاسبه كرد
الزم به ذكر است براي اطمينان از بيشينه بودن بايد از معادالت حاصله مشتق دوم گرفته شده و ماتريس هشين بررسـي .شود
.فرموله شده و محاسبه مي گردد Matlab 2010 كننده در نرم افزارمراحل شرح داده شده ،براي استلكبرگ توزيع
:تعادل نش -ج
به گونه اي كه هر كـدام بـا در سناريوي تعادل نش توليد كننده و توزيع كننده تاثير همزماني در تصميمات زنجيره دارند و تصميمات به طور متوالي بـر هـم اثـر داشـته در اين حالت . آگاهي از استراتژي رقيب مي توانند سود خود را بهينه كنند
اين نقطـه در نظريـه بـازي هـا بـه نقطـه . به دنبال يافتن نقطه تعادلي براي تصميم گيري مي باشند يرندگان تصميم گ .تعادلي نش معروف مي باشد
را نسـبت بـه و همچنـين و نسبت بـه بـردار براي محاسبه نقطه تعادلي نش بايد مشتقات جزيي بردار .را به صورت همزمان حل كردزير محاسبه و دستگاه معادله مشتقات درجه اول
, , , … , , , , , … , , , , … , ( 62-3 )
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
113
, , , … , , , , , … , , , , … , ( 63-3 )
, , , … , , , , , … , , , , … , ( 64-3 )
.به طور همزمان محاسبه مي شوند و ، از حل دستگاه معادالت مقادير بهينه
گرديده اند ونتايج آن در ضـمائم براحتـي فرموله شده و محاسبه Matlab 2010 نرم افزار ،توسطمراحل شرح داده شده .قابل دسترسي است
.در ادامه نشان مي دهيم كه در سناريوي تعادل نش سود كل زنجيره بيشتر از حاالت ديگر محاسبه مي شود
بودن بايد از معادالت حاصله مشـتق دوم گرفتـه شـده و مـاتريس هشـين الزم به ذكر است كه براي اطمينان از بيشينه .بررسي شود
محدوديت هاي تحقيق - 3.7
:اين تحقيق نيز مانند بسياري از پژوهش ها با مسائل و مشكالتي رو بوده كه به شرح زير اعالم ميگردد
يعدم دسترسي به منابع فارسي و لزوم ترجمه و استفاده از منابع غير فارس
زمانبر بودن فرآيند جمع آوري اطالعات و تكميل پرسش نامه
عدم وجود روحيه مناسب تحقيق در پرسنل شركت مورد مطالعه
عدم وجود بازي هايn كه بتواند بعنوان مرجـع مـورد اسـتفاده قـرار بازينفره مدل شده، مناسب با مدل اين ، .گيرد
ممنوعيت اعالم اطالعات تامين كنندگان با نام تامين كننده و همچنـين اعـالم نـام قطعـه مربوطـه از طـرف .خودرو سازيشركت
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
114
فصل چهارم
مطالعه موردي
)شركت خودروسازي(
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
115
:مقدمه.4.1مطالعه اين بخش مربوط به تامين يـك .مي پردازيم يك شركت خودروسازيپژوهش به مطالعه موردي در اين بخش از .گيـريم در نظـر مـي αبوده اسـت، كـه آن را بعنـوان قطعـه ) اعالم نام كاال از طرف شركت ممانعت(نوع كاالي خاص
ايــن شــركت در نظــر دارد ، باروشــي .شــركت توليــد كننــده خريــداري كنــد 8شــركت ميتوانــداين قطعــه را عمــدتا از لويت بندي عوامل رقابتي صنعت خودرو وبـا در نظـر گـرفتن عوامـل قيمـت و كيفيـت وناسائي و اسيستماتيك،پس از ش
α، قبل از برگذاري پيمان،به تحليل شرايط رقابتي در بين هر يـك از تـامين كننـدگان قطعـه ) يمتي قاولين عامل غير (
ب تامين كنندگان با منفعت ،تصـميم گيـري پرداخته و در نهايت با بررسي نتايج بدست آمده از زنجيره تامين روي انتخاي تئوري بازي هادر دو حالت استكلبرگمي توليد كننده ، توزيع كننده و تعادل نش در اين صنعت يبه بيان ديگر، كارا.نمايد
به شرط دارا بودن شـرايط (،پايه و اساس بازنگري در روش هاي انتخاب توليد كنندگان وحتي ورود تامين كنندگان جديدبه بخش تامين قطعات و ماندگاري آنهـا در زنجيـره تـامين ) لويت بندي شده،بعنوان استراتژي هاي الزم بازي وقابتي ار
. ميباشد
:از اين پژوهش، بصورت زير است 4تقسيم بندي فصل
از مقاالت شامل مطالعات انجام گرفته جهت شناسايي عوامل رقابتي از ديد خبرگان و پژوهشگران بنام بوده و. 4.2بخش . مختلف استخراج گرديده است
پرداختـه شـده خودروسازي بر رقابت پذيري در زنجيره تامين شركت ) تاثير گذار(به شناسائي عوامل موثر. 4.3در بخش . است
.ميباشد SPSSنرم افزار مورد استفاده جهت تحليل داده هاي آماري ،نرم افزار
بـا خودروسـازي تـامين شـركت لويت بندي معيارهاي تاثيرگذار بر رقابت پذيري در زنجيره ووزن دهي وا به. 4.4بخش .استفاده از ماتريس مقايسات زوجي و محاسبات ناسازگاري درماتريس تصميم گيري گروهي اختصاص داده ميشود
.MATLAB R 2010 نرم افزار مورد استفاده در اين بخش
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
116
.توزيع كننده ميباشد –مشاركت در زنجيره تامين توليد كننده / تئوري بازي مبتني بر بحث رقابت مشتمل بر .4.5بخش
را از آنهـا αقطعه مـورد نظـر ميتواندشركت خودروسازي كه نتدشركت توليد كننده اي هس 8اين زنحيره نتوليد كنندگا .استمذكور توزيع كننده نيز يكي از دفاتر نمايندگي شركت . تامين نمايد
:به دو قسمت تقسيم ميشود .4.5بخش
شركت تامين كننده قطعات به عنوان توليد كننده به صورت دو به دو با هم رقابت خواهند 8در اين زنجيره تامين .4.5.1بـه مـدل مقايسـات نسبت سود توليد كننده ،سود توزيع كننده،رضايت مشتري به عنوان داده هاي مقايسات زوجي. كرد
اده شده و پس از حل ماتريس مقايسات زوجي توليد كننده ها از نقطه نظر سود در زنجيره تامين وزن دهـي مـي زوجي دبـازي هـاي ايـن قسـمت .بازي و مقايسات مربوطه ،در دو سناريو استلكبرگمي و تعادل نش انجام گرديده اسـت . شوند
مضاف بر اينكه روش مقايسات زوجي نيز در انتهـا .توضيح داده شد 3منطبق با فرمول ها و روشهايي است كه در بخش .جهت رتبه بندي توليد كنندگان استفاده شده است
) ،ciهزينـه توليـد محصـول ، aiمحصـول بازار(تغيير در هر يك از پارامترها همچنين در اين بخش نشان داده ميشود كه .چگونه بر حل دو توليد كننده و يك توزيع كننده تاثير مي گذارد
دارا . 4.4مطـابق نتـايج بخـش ،كيفيت باالترين رتبـه را ، سطح خدمات در اين بازي كيفيت است چرا كه پس از قيمت .شود يعني توليد محصول با كيفيت مزيت رقابتي محسوب مي. ميباشد
.شوند در اين بخش توليد كنندگان همزمان وارد بازي مي.4.5.2
ايـن روش را .تقريبا در تحقيقات حاضـر ديـده نميشـود اين بخش از مطالعه موردي ،جديد بوده و
.نامگذاري نموده ايم"روش همزمان "
.شايان ذكر است فرضيات و فرمول هاي بازي دو نفره غير مشاركتي اساس بازي هشت نفره ميباشد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
117
،مانند قسمت قبل پس از حل مدل، توليد كنندگان بر اساس سه معيارسود توزيع كننده ،رضايت مشتري، سود توليدكننده .مجددا رتبه بندي مي شوند
از آنجا كه در تمام مدل هاي پيشـين سـود .در انتها آناليز حساسيت همزمان ،براي هشت توليد كننده انجام گرديده استايـن تحليـل . در سناريوي تعادل نش بيشترين مقدار را داشته اسـت ) شامل توليد كنندگان و توزيع كننده(تعادلي زنجيره
.راي مدل تعادل نش صورت مي گيردب .ميباشد EXCELL MATLAB R2010,نرم افزار مورد استفاده اين بخش از تحقيق
شناسايي عوامل رقابتي از ديد خبرگان و پژوهشگران. 4.2
دمپسـي ،)Dikson,1966(ديكسـون : ابتدا با درنظر گرفتن معيارهاي كليدي مشهور و نظريات مرتبط كـه در مطالعـات )dempdy,1988( ، رائو و كيسـر)raao,1994( ، بـچ)bech,2000( ، الـرام )elram,2003(، وبـر و همكـاران )webwe
etal,2002( و كاهرامان و همكاران )kahraman,2005( ارائه شده است، عوامل اصلي زير استخراج گرديد:
كننـده، خـدمات پـس از شرايط و زمان تحويل، توانايي فني تامين كننده، عملكرد گذشـته تـامين
شـركت بر رقابـت پـذيري در زنجيـره تـامين ) تاثير گذار(شناسائي عوامل موثر. 4.3
: خودروسازي
. ميشود پرداخته شركت خودروسازيزنجيره تامين بر رقابت پذيري در ) تاثير گذار(در اين بخش به شناسائي عوامل موثر
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
118
105بدين منظور با استفاده از يك فرض آماري كه ذيال به آن اشاره ميشود،ابتدا از طريق پرسشنامه يك نمونه تصادفي در نظـر گرفتـه )ت برخي از مديران ،مهندسـان، تكنسـينها ،مشـتريان ،كارشناسـان فنـي شـرك (نفره از جامعه مورد ادعا
.)1 ضميمه(ميشود
اگر نتايج نمونه تفاوت معني داري نسبت بـه ادعـاي . هر يك از عوامل جداگانه در نظر گرفته شده استاين فرض براي در غير اينصـورت آن را صـحيح . صورت گرفته در فرض صفر داشته باشند،فرض صفر را به نفع فرض مقابل رد ميكنيم
.فرض ميكنيم
نرم افزار مورد اسـتفاده جهـت تحليـل داده هـاي . ايمكرده استفاده در اين بخش از تحقيق از آزمون آماري دو جمله اي .ميباشد SPSSآماري ،نرم افزار
:نتايح بررسي هاي بعمل آمده بشرح زير است
كنندگان بر اساس نظر پاسخگويان از آزمون آماري دوجملـه اي به منظور تعيين عوامل رقابتي تاثيرگذار بر انتخاب تامينايـم وهـر سـنجيده ) بسياركم، كم، متوسط، زياد و بسيار زيـاد (گويه 5از آنجا كه اين عوامل را بر اساس . ايماستفاده كردهحال . شوندانتخاب مي 0.2اند بنابراين هر گويه براي هر عامل با احتمال ها هم شانس انتخاب يكساني داشتهيك از گويه
ايم و اين دو گويـه بـا يعني بسيار زياد و زياد قرار داده 5 و 4هاي گويهاز آنجا كه ما مبناي تاثيرگذاري عوامل را انتخاب از طرفـي . اسـت 0.4، شوند بنابراين نسبت بكارگرفته شده در آزمـون دوجملـه اي انتخاب مي 0.4يعني 2*0.2احتمال
بنابر اين آزمون مبنـاي بررسـي اخـتالف . كه نشان دهنده انتخاب گويه متوسط است است 3نقطه بحراني در اين آزمون :خواهد بود و آزمون آماري آن بصورت زير است 3و كوچكتر از 3هاي بزرگتر از نظرات پاسخگويان در انتخاب گويه
: 0.4: 0.4
گذار كنندگان تاثيرپذيري تاميننظر پاسخگويان در رقابترسيم كه آن عامل از به اين نتيجه مي در صورت رد فرض .استبوده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
119
افزار آزمـون دو جملـه اي تعريـف شـده از انجا كه در اين نرم. ايماستفاده كرده SPSS براي انجام اين آزمون از نرم افزار :بصورت زير است
: 0.4: 0.4
داري بـين اخـتالف معنـي بنـابراين )باشـد 0.05 كمتر از p-value دارمق(بنابراين در صورتي كه آزمون معني دار باشد اند بيشتر را انتخاب كرده 3هاي بزرگتر از وجود دارد و در صورتي كه تعداد پاسخگوياني كه گويه نظرات مخالف و موافقگرفـت كـه آن عامـل از نظـر توان نتيجه اند، آنگاه ميرا انتخاب كرده 3هاي كوچكتر و مساوي از كساني باشد كه گويه
.پاسخگويان عاملي اثرگذار است
:بطور مثال براي سوال اول كه شرايط تحويل است نتيجه آزمون بصورت زير است
نمونه اي از نتيجه تست دوجمله اي: 1-4 جدول
Binomial Test
Category N Observed Prop. Test Prop. Asymp. Sig.
q1 Group 1 <= 3 29 .3 .4 .006a,b
Group 2 > 3 76 .7
Total 105 1.0
a. Alternative hypothesis states that the proportion of cases in the first group < .4.
b. Based on Z Approximation.
را انتخـاب 3هـاي بزرگتـر از است و تعداد كساني كه گويه 0.05كمتر از (Asymp. Sig)از آنجا كه مقدار معني داري
را انتخـاب 3هـاي كـوچكتر و مسـاوي تعداد كساني كه گويه يعني 29عدد نفر هستند و اين عدد بزرگتر از 76اند كرده .كنندگان استپذيري تامينبنابراين عامل شرايط تحويل از عوامل تاثيرگذار در رقابت، اند كرده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
120
ايخروجي هاي آزمون دوجمله : 4-2 جدول
Binomial Test
Category N
Observed Prop.
Test Prop.
Asymp. Sig.
شرايط تحويل
Group 1 <= 3 29 0.3 0.4 .006a,b
Group 2 > 3 76 0.7
Total 105 1
زمان تحويل
Group 1 <= 3 23 0.2 0.4 .000a,b
Group 2 > 3 82 0.8
Total 105 1
كنندهتوانايي فني توليد
Group 1 <= 3 92 0.9 0.4 .000b
Group 2 > 3 13 0.1
Total 105 1
عملكرد گذشته توليد كننده
Group 1 <= 3 95 0.9 0.4 .000b
Group 2 > 3 10 0.1
Total 105 1
خدمات پس از فروش
Group 1 <= 3 33 0.3 0.4 .044a,b
Group 2 > 3 72 0.7
Total 105 1
شهرت توليد كننده
Group 1 <= 3 85 0.8 0.4 .000b
Group 2 > 3 20 0.2
Total 105 1
وضعيت مالي توليد كننده
Group 1 <= 3 86 0.8 0.4 .000b
Group 2 > 3 19 0.2
Total 105 1
نظر مديريت
Group 1 <= 3 78 0.7 0.4 .000b
Group 2 > 3 27 0.3
Total 105 1
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
122
Binomial Test
Category N
Observed Prop.
Test Prop.
Asymp. Sig.
Group 2 > 3 38 0.4
Total 105 1
ميزان ارائه خدمات آموزشي توسط توليد كننده
Group 1 <= 3 74 0.7 0.4 .000b
Group 2 > 3 31 0.3
Total 105 1
سيستم ارتباطي توليد كننده
Group 1 <= 3 54 0.5 0.4 .046b
Group 2 > 3 51 0.5
Total 105 1
تبليغات
Group 1 <= 3 30 0.3 0.4 .010a,b
Group 2 > 3 75 0.7
Total 105 1
a. Alternative hypothesis states that the proportion of cases in the first group < .4.
b. Based on Z Approximation.
كننـدگان پـذيري تـامين بنابر نتايج اين آزمون موارد زير عوامل تاثيرگذار در رقابت :است شرايط و زمان تحويل خدمات پس از فروش محصولي قيمت محصول كيفي سطح گارانتي نوع و اعتبار تبليغات
ها ز تئوري بازي
جمعي
1
2
4
6
10
1
با استفاده از ره تامين
تج درصد
1.4
25.7
40.0
63.8
00.0
1.4
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
در زنجير ها بنگاه ري
ايط تحويل
11.4
14.3
14.3
23.8
36.2
100.0
يل
كمبسيار
11.4
رقابت پذير
1
شرا
صيفي شرايط تحوي
كم
14.3
حويل
123
درصد
11.4
14.3
14.3
23.8
36.2
100.0
نمودار توص : 1-4 ر
متوسط
14.3
تحوشرايط
واني
12
15
15
25
38
10
نمودار
زياد اد
23.8
فراو
2
5
5
5
8
05
زيابسيار
36.2
بسيار كم
كم
متوسط
زياد
بسيار زياد
جمع
ها ز تئوري بازي
جمعي
4
1
2
6
10
با استفاده از ره تامين
تج درصد
4.8
3.3
28.6
63.8
00.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
در زنجير ها بنگاه ري
ت محصول
4.8
8.6
15.2
35.2
36.2
100.0
ول
كمبسيار
4.8
رقابت پذير
1
قيمت
صيفي قيمت محصو
كم
8.6
صول
124
درصد
4.8
8.6
15.2
35.2
36.2
100.0
نمودار توص : 4-2
متوسط
15.2
محصقيمت
واني
5
9
16
37
38
10
نمودار
زياد اد
35.2
فراو
5
9
6
7
8
05
زيابسيار
36.2
بسيار كم
كم
متوسط
زياد
بسيار زياد
جمع
ها ز تئوري بازي
جمعي
1
1
2
6
10
با استفاده از ره تامين
تج درصد
1.9
0.5
27.6
64.8
00.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
در زنجير ها بنگاه ري
نوع گارانتي
1.9
8.6
17.1
37.1
35.2
100.0
رانتي
كمبسيار
1.9
رقابت پذير
1
اعتبار و ن
1
1
2
0
في اعتبار و نوع گار
كم
8.6
گارانتي
125
درصد
1.9
8.6
17.1
37.1
35.2
100.0
نمودار توصيف : -4
متوسط
17.1
گنوعوعتبار
واني
2
9
18
39
37
10
3- نمودار
زياد اد
37.1
اع
فراو
2
9
8
9
7
05
زيابسيار
35.2
بسيار كم
كم
متوسط
زياد
بسيار زياد
جمع
ها ز تئوري بازي
جمعي
1
2
2
6
10
با استفاده از ره تامين
تج درصد
2.4
20.0
28.6
62.9
00.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
در زنجير ها بنگاه ري
في محصول
12.4
7.6
8.6
34.3
37.1
100.0
صول
كمبسيار
12.4
رقابت پذير
1
سطح كيف
4
3
1
0
ي سطح كيفي محص
كم
7.6
محصول
126
درصد
12.4
7.6
8.6
34.3
37.1
100.0
نمودار توصيفي :-4
متوسط
8.6
مكيفيسطح
ني
1
3
3
1
4- نمودار
زياد اد
34.3
س
فراوا
13
8
9
36
39
05
زيابسيار
37.1
بسيار كم
كم
متوسط
زياد
بسيار زياد
جمع
ها ز تئوري بازي
جمعي
5
1
2
6
10
با استفاده از ره تامين
تج درصد
5.7
8.1
28.6
61.9
00.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
در زنجير ها بنگاه ري
تبليغات
5.7
12.4
10.5
33.3
38.1
100.0
كمبسيار
5.7
رقابت پذير
1
توصيفي تبليغات
كم
12.4
ت
127
درصد
5.7
12.4
10.5
33.3
38.1
100.0
نمودار : 5-4 ودار
متوسط
10.5
تبليغات
واني
6
13
1
35
40
10
نمو
زياد اد
33.3
فراو
6
3
1
5
0
05
زيابسيار
38.1
بسيار كم
كم
متوسط
زياد
بسيار زياد
جمع
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
128
لويت بندي معيارهاي تاثيرگذار بر رقابت پذيري در زنجيره تامين در ووزن دهي وا. 4.4
:شركت خودروسازي
از ماتريس شركت خودروسازيدر اولويت بندي معيارهاي تاثيرگذار بر رقابت پذيري در زنجيره تامين جهت وزن دهي و براي اين منظور پرسشنامه اي بر مبناي قيـاس ارجحيـت هـا از ديـدگاه پرسـش شـوندگان . مقايسات زوجي استفاده شد
در ضـمن گيري گروهي تشكيل گرديـد تهيه ودر نهايت جهت تعيين وزن نهائي معيارهاي ماتريس تصميم )2 ضميمه(در نظر گرفته شود .)2 ضـميمه ( جهت تعيين ميزان ناسازگاري وزن ها در اين ماتريس محاسبات ناسازگاري نيز بعمل آمد
لويت استراتژي هاي بازيكنان در بازيست و در انتهاي بازي جهت رتبـه بنـدي توليدكننـدگان ووزن معيارها تعيين كننده ا .شوند استفاده مي
:قرار زير استه نتايح بررسي هاي بعمل آمده ب
، فـرم هـا توسـط تصـميم گان فرم پرسشنامه با توجه به معيارهاي تعيـين شـده در انتخـاب توليـد كننـد پس از طراحيارجحيـت ، هـا برآيند تصميم بدست آمده از پس از تحليل و بررسي جدول تصميمات زوجي گروهيو تكميل گانگيرند
.تعيين گرديده استمعيارها
:مراحل تبيين هر يك از وزن ها به صورت زير خالصه شده است
تعيين معيار هاي موثر در تعيين توليد كننده با توجه به ادبيات موضوع -1
انتخاب معيارهاي سازگار با زنجيره مورد بررسي با توجه به شرايط و نظرات خبرگان -2
ميم گيرهاطراحي پرسشنامه مناسب براي جمع آوري نظر تص -3
تصميم گيرنده به صورت تصادفي 125تعيين -4
، بـراي اينكـه زوجـي نسبت به معيارهاي و شرح آنها و همچنين روش تصميم گيري گان تصميم گيرند هتوجي -5 حتي المقدور از ناسازگاري تصميم ها جلوگيري شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
129
در اين مرحله چنانچه ميزان ناسازگاري هـر .گان تعيين ميزان ناسازگاري براي تصميم هر كدام از تصميم گيرند -6بوده باشد، معيار ها و شرايط تصميم مجددا به تصميم گيرنده شرح داده شده و پرسشـنامه 0.1كدام از ماتريسها بيش از
.مجددا تكميل گرديده است
.تصميم گيرنده توسط فرمول ارايه شده 125يند آتعيين ماتريس بر -7
.يندآا با توجه به ماتريس برتعيين وزن هر يك از معيار ه -8
الزم به ذكر است كه وزن هاي محاسبه شده در فصل هاي آتي تحقيق، براي انتخاب توليد كننده برتر مورد استفاده قرار استفاده از روش مقايسات زوجي نسبت به روش مستقيم براي تعيين اهميت معيار ها بيشتر به خـاطر ايـن .د گرفتنخواه
چنانچه تصميم از ناسازگاري بااليي برخـوردار . مي توان ميزان سازگاري تصميم را محاسبه نمود است كه در روش زوجيباشد ميتوان چنين استدالل كرد كه يا تصميم گيرنده نسبت به تصميم كامال توجيح نشده است و يا اينكه پرسش ها بـه
بايد اطمينان حاصل شـود كـه تصـميم گيرنـده لذا قبل از تكميل پرسشنامه توسط تصميم گيرنده. درستي بيان نشده اند .مفهوم هر يك از سوال ها را به درستي درك كرده است
. براي تعيين ميزان اعتبار و صحت تصميم در اين روش بايد ميزان ناسـازگاري مـاتريس تصـميم زوجـي محاسـبه شـود از حـد تعيـين IR چنانچـه . تعيين مي كنند) IR( حد بااليي را براي نرخ ناسازگاري، معموال براي تعيين دقت در تصميم
داليل اين عدم سازگاري نيـز ( حت و اعتبار كافي برخوردار نيست شده بيشتر باشد بيان كننده اين است كه تصميم از ص .نامه تكميل مي گرددمجددا پرسش ، پس از شرح مجدد معيارها براي تصميم گيرنده) .ح شده استيدر قبل تشر
MATLAB 2010 تابع تعيين ميزان ناسازگاري در نرم افزار
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
130
II = (maxLamda-n)/(n-1); f = II/IIR(n);
w ، سپس ماتريس مقايسات زوجي در بـردار )روش ميانگين حسابي(با روش هاي تقريبي محاسبه مي شود wابتدا بردار
λ تقسـيم مـي شـود تـا بـردار w به صورت درايه به درايه بر بـردار Aw بردار .محاسبه مي شود Aw ضرب شده و بردار
زير توسط عبارت) II( شاخص ناسازگاري. تعيين مي گردد λاز محاسبه ميانگين درايه هاي بردار maxλ .حاصل شود
λ n1
براي جداول تا IIR الزم به ذكر است كه مقدار .محاسبه مي شود IIR بر II از تقسيم IR سپس مقدار. محاسبه مي شود .ارايه شده استقبال محاسبه شده و در ابتداي تابع 10 اندازه
تصميم از نظر نرخ سازگاري معتبر نبوده مجددا توسط تصميم 34 نامه هادر نمونه مورد مطالعه پس از جمع آوري پرسش .گيرنه تكميل شده اند
از آنجا كه تصميم ها به صورت زوجي بوده و از خاصيت عكس پذيري برخوردارند ساده ترين روش براي تعيـين تصـميم با اسـتفاده . هاي شركت كنندگان استفاده از ميانگين هندسي براي هر يك از درايه هاي ماتريس مي باشدبرايند تصميم
از اين روش ماتريس برآيند با حفظ خصوصيت ماتريس تصميم هاي تكي مي تواند براي تعيين تصميم گروهـي شـركت .كنندگان مورد استفاده قرار گيرد
a
aij كه در آنk بيانگر درايه ij از ماتريس مقايسات تصميم گيرنده k و .ام استăij درايه ij از ماتريس برآينـد تصـميم هـا .كه اين ماتريس توسط تابع زير در نرم افزار محاسبه مي شود. مي باشد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
131
function m = mixedMatrix(AHP) m=ones(size(AHP.m{1})); for k=1:size(AHP.m,1) for i=1:size(AHP.m{1},1) for j=1:size(AHP.m{1},2) m(i,j) = m(i,j) * AHP.m{k}(i,j); end end end m = m.^(1/size(AHP.m,1));
ا محاسبه و گزارش شده با استفاده از ماتريس برآيند و به كمك روش ميانگين حسابي، توسط تابع زير مقدار ارزش هر يك از معياره
.است
function w = getW(matrix) mSum = sum(matrix); for i=1:size(matrix,1) for j=1:size(matrix,2) matrix(i,j) = matrix(i,j)/mSum(j); end end w = mean(matrix,2);
جمـع سـتون شده و مقدار هر يك از درايه ها بـر حاصـل در اين روش ابتدا جمع هر يك از ستون هاي ماتريس محاسبه پس از آن مقدار وزن هر يك . ماتريس حاصل شده از اين عمليات را ماتريس نرمال مي نامند. متناظرش تقسيم مي شود
.از معيار ها از محاسبه ميانگين سطر متناظر با آن معيار محاسبه مي شود
ارايه مي گـردد؛ 2ماتريس مقايسات زوجي براي هريك از تصميم گيرنده ها كه از پرسشنامه منتج شده است در ضميمه :كه با استفاده از اين ماتريس ها و توابع فوق وزن هاي زير براي هر يك از معيار ها گزارش شده است
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
132
نفر شركت كننده125براي تصميم برايندWبردار
سطح كيفي محصول
شرايط و زمان تحويل
خدمات پس از فروش
اعتبار و نوع تبليغات گارانتي
قيمت محصول
0.2139 0.1819 0.1462 0.0369 0.1112 0.3099
رقابتي فاكتورهاياولويت بندي : 4-3 جدول
وزن راداشـته و سـطح اگر به جدول فوق مراجعه شود مالحظه ميشود كه قيمت محصول باال تـرين
لذا ميتوان بازي پيشنهاد داد كه قيمت و كيفيت بعنوان مزاياي .كيفي در مرتبه اي بعد از آن قرار دارد
.رقابتي در نظر گرفته ميشوند
وكامال پاسخ اين پرسش . شده است سوال زير تبيين اين در راستاي پاسخ به 4.4و 3.4، 2.4به اين طريق بخشهاي :نموده اندرا ارائه
عوامل موثر بر رقابت پذيري در زنجيره تامين چيست و وزن واهميت هريك از اين عوامل در زنجيره بـه -
؟چه ميزان است
-غير مشاركتي در زنجيره تـامين توليدكننـده /تئوري بازي مبتني بر بحث رقابتي. 4.5
به عبـارتي . انجام مي دهند توزيع كنندهدر اين روش ابتدا تمام توليد كنند گان به صورت دوتائي با هم بازي را به همراه اي مـاتريس مقايسـات يعني نسبت سود به عنوان داده ه. در هر بازي دو توليد كننده و يك توزيع كننده رقابت مي كنند
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
133
به عنوان ورودي به مدل داده شده و پس از حل آن، توليد كنندگان از نقطه نظر سـود در زنجيـره ،زوجي دو توليد كننده .اين مقايسات بر اساس سه معيار تصميم به صورت جداگانه انجام مي شوند. تامين وزن دهي مي شوند
سود توليد كننده براي بازي دو نفره به عنوان نتيجـه در اين مقايسه نسبت: براساس سود توليدكننده )1
.مقايسه زوجي در ماتريس مقايسات لحاظ مي شود
در اين مقايسه نسبت رضايت مشتري براي بازي دو نفره به عنوان نتيجه :بر اساس رضايت مشتري )2
شركت كننـده رضايت مشتري از فرمول زير براي هر . مقايسه دوتائي در ماتريس مقايسات لحاظ مي شود⁄ 1محاسبه مي شود وزن قيمـت بـراي مشـتري و كه در آن ⁄
.مي باشد) محاسبه شده است 4.4كه قبال در بخش (وزن خدمات براي مشتري
در اين مقايسه نسبت سودي كه از هر توليد كننده عايد توزيع كننده مي : بر اساس سود توزيع كننده )3
.براي بازي دو نفره به عنوان نتيجه مقايسه دوتائي در ماتريس مقايسات لحاظ مي شود شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
134
:نتايج بازي دونفره توليدگنندگان با توزيع كننده.4.5.1.1
:داده هاي مطالعه موردي) الف
αداده هاي مربوط به قطعه : 4-4جدول
توليد كننده
ضريب هزينه خدمات
هزينه توليد محصول
بازار
قيمتسطح خدمات
حساسيت بازاربه
قيمت فروشي عمده فروشي خردهاختالف قيمت
خدماتاختالف خدمات
ηi Ci ai pi wi Si bp Θp bs θs
A 1000 2000 42000 4500 2800 15 8 6 5 4
B 1200 1800 58000 5000 3000 15 8 6 5 4
C 1100 1750 60000 4500 2800 10 8 6 5 4
D 1050 2100 49000 4500 3000 6 8 6 5 4
E 1600 1800 45000 4520 2800 15 8 6 5 4
F 800 1900 50000 4200 3000 16 8 6 5 4
G 2000 1700 40000 4500 2500 5 8 6 5 4
H 1000 1650 50000 4200 3000 10 8 6 5 4
دارا مـي . 4.4 مطابق نتايج بخـش ،چرا كه پس از قيمت كيفيت باالترين رتبه را . سطح خدمات در اين بازي كيفيت استــد ــي .باشـــ ــوب مـــ ــابتي محســـ ــت رقـــ ــت مزيـــ ــا كيفيـــ ــول بـــ ــد محصـــ ــي توليـــ ــود يعنـــ .شـــ
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
135
:خروجي هاي بهينه برمبناي بازي تعريف شده در مطالعه موردي )ب
A 4245.821 4575.085 4614.906 4399.275 4299.593 4410.207 4188.613 4397.804
B 5236.336 5565.573 5605.388 5389.771 5290.122 5400.695 5179.163 5388.31
C 5354.022 5683.274 5723.09 5507.466 5407.809 5518.387 5296.844 5505.999
D 4727.81 5057.068 5096.886 4881.259 4781.591 4892.184 4670.619 4879.79
E 4388.607 4717.794 4757.608 4542.015 4442.375 4552.955 4331.43 4540.569
F 4742.136 5071.453 5111.278 4895.621 4795.917 4906.541 4684.917 4894.133
G 4036.648 4365.806 4405.619 4190.04 4090.407 4200.988 3979.471 4188.602
H 4676.718 5005.983 5045.804 4830.172 4730.493 4841.101 4619.515 4828.701
سه حالت اسـتلكبرگ توليـد كننـده توزيـع كننـده و در با توجه به حجيم شدن گزارش جهت مالحظه نتايج بازي :نكته
از اين نتايج در انتهاي هر .مراجعه شود 3 به ضميمه ،محصول توليد كننده دوم خرده فروشيتعادل نش برمبناي قيمت .شود بازي جهت رتبه بندي توليد كنندگان استفاده مي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
A BCDEF G H A 99730321169779611877698110257831002482210814274 9259852 10401330 B 253326582804050628318534269946322541555926662816 24188859 26012495 C 280755003092276531214708298238672816282029474986 26870651 28791006 D140511981608560416296397152958261411284615046377 13202476 14558715 E 137485001576093215969571149795471380928514732919 12909121 14250423 F 167842521900192019231034181424551685160117870655 15855132 17338665 G110279111283716913025538121330631108222411911333 10277452 11477859 H193837782176128422006387208410631945604620549810 18384414 19979110
توزيـع كننـده و ،استلكبرگ توليـد كننـده سه حالت در با توجه به حجيم شدن گزارش جهت مالحظه نتايج بازي :نكته
از ايـن نتـايج در انتهـاي هـر بـازي .مراجعه شود 3 به ضميمه ،تعادل نش برمبناي قيمت خورده سود توليد كننده دوم .شود جهت رتبه بندي توليد كنندگان استفاده مي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
140
:كنندهبرگ توليد كلاست -) PR1( اولسود توزيع كننده از توليد كننده :17-4 جدول
توزيـع كننـده و ،سه حالت استلكبرگ توليد كننـده در با توجه به حجيم شدن گزارش جهت مالحظه نتايج بازي :نكته
از اين نتـايج در انتهـاي هـر بـازي .مراجعه شود 3به ضميمه ،تعادل نش برمبناي سود توزيع كننده از توليد كننده دوم .شود جهت رتبه بندي توليد كنندگان استفاده مي
در جدول زير خالصه محاسبات و اولويت توليد كننده ها در حالت مقايسه زوجي و بر اساس رضـايت مشـتري وارد شـده )3ضميمه . (همچنين در اين مقايسه، براي سطح خدمات، كيفيت محصول مد نظر مي باشد. است
محصول قيمت سطح كيفي محصول 0.2139 0.3099-
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
148
.توضيح داده شد 3بازي هاي اين قسمت منطبق با فرمول ها و روشهايي است كه در بخش
ايـن بـه خـاطر آن . توليدكننده را با ديگر موارد مقايسه كنـيم برگكلاستهستند ممكن نيست كه نتايج bsو sθ<0 وقتي
بـه شـكل معنـي داري bsو sθ زمـاني كـه . . مي توانند طبيعت رقابت را تحت تاثير قرار دهنـد bsو sθ است كه مقادير
بـه شـكل معنـي bpو pθ از طرف ديگر اگـر . كنندباشند دو توليدكننده روي رقابت خدمات تمركز مي bpو pθ بزرگتر از
بنابراين مقادير نسبي قيمـت و سـطح . باشند توليدكنندگان روي رقابت قيمتي تمركز خواهند كرد bsو sθ داري بزرگتر ازنتـايج بـازي بدسـت آمـده از اطالعـات .خدمات در استكلبرگ توليد كننده با دو مورد ديگر مي تواند بسيار متفاوت باشـد
:العه موردي اين پژوهش بقرار جدول زير استمط
مقايسه نتايج بازي: 4.35 جدول
0 0
Retail Price
Demand
Wholesale Price
Manufacturer Profit
Retailer Profit
⁄
,
، توليد كنندگان تمركزشـان ) البته نه خيلي معني دار(باشند مي bsو sθ بزرگتر از bpو pθ در اين بازي با توجه به اينكهــر روي خــدمات اســت ــاالتر از تمركــز ب ــذا شــباهت معــادالت بــه حــالتي كــه .بــر روي رقابــت قيمتــي تاحــدودي ب ل
.منطقي دارد هتا حدودي توجي 0
زوجي ،بخش جديدي است كـه رتبه بندي توليد كنندگان پس از بازي از طريق ماتريس مقايسات
،اين مقايسات بر همانطور كه ديده شد. تقريبا در هيچ يك از مقاالت موجود اشاره اي به آن نشده است
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
149
اساس سه معيار سود توليد ، رضايت مشتري ، سود توزيع كننده ،بعنوان معيارهاي تصميم به صورت جداگانه انجـام مـي .ي نيز در انتها جهت رتبه بندي توليد كنندگان استفاده شده استبر اينكه روش مقايسات زوج عالوه . شوند
جداول اولويت بندي فوق حاكي از آن است كه تصميم توزيع كننده در انتخاب توليد كننده و يا تصميم سرمايه گذار براي ه در زنجيره بيشـتر باشـد به عبارتي هر چه سود توليد كنند. انتخاب توليد كننده با سود بيشتر هر دو به هم وابسته هستند
ولـي در . مي توان استدالل كرد كه سود توزيع كننده كه از همكاري با توليد كننده مذكور منتج مي شود نيـز زيـاد اسـت زنجيره تصميم مشتري كامال همسو با تصميم توليد كننده و توزيع كننده نمي باشد كه اين مي تواند بـه دليـل شـرايطي
مثال قيمت تمام شده محصول و يا زياد بودن مبنـاي بـازار (د كننده قيمت خود را افزايش مي دهد باشد كه بنا به آن توليو يا شرايطي كه توليـد كننـده سـطح خـدمات را ) كه به توليد كننده اين امكان را مي دهد كه قيمت خود را افزايش دهد
ر تقاضا بر اساس شرايط بازي ديده شـده هر چند تغييرات د). η باال بودن ضريب افزايش سطح خدمت(كاهش مي دهد ايـن خـود سـبب . است ولي در عين حال مشتري نهايتا معيارهاي خود را ديده و به هزينه هاي توليد كننده توجهي ندارد
پر واضح است كه در فرموله كردن مسـاله سـود . مي شود كه مشتري اولويت بندي متفاوتي نسبت به زنجيره داشته باشدان يكي از اجزاي زنجيره لحاظ نشده است و تفاوت در اولويت مشتري از اين حيث نيز قابل استدالل مـي مشتري به عنو
.باشد
:تحليل حساسيت.4.5.1.2
) ciهزينه توليـد محصـول ، aiمحصول بازار(تغيير در هر يك از پارامترها كه ، در اين بخش از پژوهش نشان خواهيم داد .يك توزيع كننده تاثير مي گذاردچگونه بر حل دو توليد كننده و
كه در 58مي باشد 1999 و ويلكاسين 2000 دامنه اين پارامترها بر اساس مطالعه انجام شده توسط تساي، اگروال .جدول زير ارائه شده است
58-Tsay and Agrawal(2000) , Vilcassinet al. (1999)
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
150
دامنه پارامتر هاي مطالعه : 4.36جدول
پارامترها دامنه تغييرات
(40,60,80,100,120) (2,4,6,8,10)
ai ci
.نقطه تقسيم شده است 5، به تعداد aدامنه تغييرات براي
توزيع كننده و تعادل نش در نظر گرفته شده برگكلاستتوليد كننده ، برگكلاستآناليز حساسيت همزمان براي سه حالت )3ضميمه .(است
:a1 تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير) الف
نمـودار . ابتدا به بررسي تغييرات سود توليد كننده نسبت به تغيير در مبناي بازار براي دو توليد كننـده پرداختـه مـي شـود تغييرات حاكي از آن است كه افزايش در مبناي بازار يك توليد كننده منجر به افزايش سـود بـراي هـر دو توليـد كننـده
د كننده اي كه مبناي بازار وي افزايش يافته خيلي بيشـتر از توليـد كننـده واضح است ،اين افزايش براي تولي. خواهد شدبراي توليد كننـده اول، سـود وي افـزايش يابـد، لـذا a1البته اين نتيجه دور از ذهن نيست كه با افزايش . ديگر مي باشد
طر حساسـيت بـه قيمـت و افزايش سود براي توليد كننده ديگر به خاطر افزايش در تعداد مشتري هايي است كه بـه خـا . خدمات از توليد كننده دوم به توليد كننده اول روي مي آورند، كه اين خود سبب افزايش در سود توليد كننده دوم ميشود
هر يـك از توليدكننـدگان در راسـتاي a1براي محاسبه اقتصادي سطح ، نمايش تغييرات سود ميتواند جهت اين نمودار .اده قرار گيردغلبه بر رقيب مورد استف
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
151
اين تصميم مي تواند در سطح مديريتي بسيار مورد اقبال باشد، به گونه اي كه هر توليد كننده با فرض ثابت بودن سطح . بازار رقيب و با افزايش در وسعت بازار خويش و يا افزايش سطح تبليغات به سطح اقتصادي مبناي بازار خويش نايل آيند
هميت مي باشد كه تبليغات بيش از حد به همان اندازه كه سود آور هستند هزينه زا نيز مـي اين سطح از آن جهت حايز ا .باشند
:براحتي ميتوان نشان داد
0
در استكلبرگ توليد كننده a1تغيير تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به : 6-4 نمودار
0
1000
2000
3000
4000
5000
0 50 100 150
PM1
PM2
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
0 50 100 150
PM1
PM2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
152
تعادل نشدر a1تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير : 7-4 نمودار
استكلبرگ توزيع كنندهدر a1تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير : 8-4 نمودار
.قابل دسترسي است 3در ضميمه a2تغييرات نسبت به
: c1 تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير) ب
براي نمونه بررسي مـي گان سود توليد كننده نسبت به تغيير در هزينه هاي توليد براي يكي از توليد كنند نمودار تغيير درنمودار تغييرات حاكي از آن است كه كاهش در هزينه توليد منجر به افزايش سود براي توليد كننده مي شـود، ايـن . شود
اين تغيير براي توليد كننده اي كه هزينـه توليـد . مي يابد در حالي است كه سود توليد كننده بعدي در اين شرايط كاهشبـراي هـر cالبته اين نتيجه دور از ذهن نيست كه با كاهش . وي كاهش يافته خيلي بيشتر از توليد كننده ديگر مي باشد
تري هايي اسـت توليد كننده سود وي افزايش يابد، لذا كاهش سود براي توليد كننده بعدي به خاطر افزايش در تعداد مشكه به خاطر حساسيت به قيمت و خدمات از مجموعه مشتري هاي آن ها به مشتري توليد كننـده مـورد نظـر روي مـي
، كـه ايـن خـود سـبب ) به خاطر كاهش قيمت عمده فروش توليد كننده اي كه هزينه هاي وي كاهش مي يابـد . (آورند . افزايش در سود توليد كننده مي شود
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
0 50 100 150
PM1
PM2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
153
:ميتوان نشان دادبراحتي
0
دراستكلبرگ توليدكننده c1 تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير :9-4نمودار
تعادل نشدر c1 تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير: 10-4نمودار
0
200
400
600
800
1000
1200
0 5 10 15
PM1
PM2
0
100
200
300
400
500
600
700
800
0 5 10 15
PM1
PM2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
154
توزيع كننده دراستكلبرگ c1 نسبت به تغييرتحيل حساسيت سود توليدكننده : 11-4نمودار
.قابل دسترسي است 3 در ضميمه C2تغييرات نسبت به
: a1 تحيل حساسيت سود توزيع كننده نسبت به تغيير) ج
شود كـه افزايش مبناي بازار همچنين سبب مي . سود توزيع كننده نيز همانند سود توليد كننده با افزايش مبناي بازار افزايش مي يابد :اين افزايش سود از دو طريق مختلف اتفاق مي افتد. سود توزيع كننده از بابت همكاري با توليد كننده ها افزايش يابد
به خاطر افزايش مبناي ي هرچند قيمت عمده فروش: افزايش سود به جهت افزايش قيمت خرده فروش -1طرفي به خاطر افـزايش در سـطح خـدمات بـه جهـت بازار و در نتيجه افزايش تقاضا افزايش مي يابد، ولي از
در نتيجـه . مي باشـد يتوزيع كننده با نسبت بيشتري قادر به افزايش قيمت خرده فروش ، ايجاد تعادل در بازي
.افزايش مي يابد مقدار عبارت
تـاثير مسلما افزايش مبناي بازار بـر روي ميـزان فـروش : افزايش سود به جهت افزايش حجم فروش -2 .سود توزيع كننده نيز به تابعي صعودي از حجم فروش مي باشد. بسزايي دارد و باعث افزايش آن مي شود
:براحتي ميتوان نشان داد
0
0
100
200
300
400
500
600
0 5 10 15
PM1
PM2
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
155
توليدكنندهاستكلبرگ در a1نسبت به تغيير تحيل حساسيت سود توزيع كننده : 12-4 نمودار
تعادل نشدر a1نسبت به تغيير سود توزيع كنندهتحيل حساسيت : 13-4 نمودار
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
0 50 100 150
PR
0
1000
2000
3000
4000
5000
0 50 100 150
PR
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
0 50 100 150
PR
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
156
استكلبرگ توزيع كنندهدر a1نسبت به تغيير سود توزيع كنندهتحيل حساسيت : 14-4 نمودار
.قابل دسترسي است 3در ضميمه a2تغييرات نسبت به
: c1 تحيل حساسيت سود توزيع كننده نسبت به تغيير) د
. نتيجه كاهش هزينه هاي توليد به خاطر كاهش در هزينه هاي عمده فروش افزايش مي يابد مسلما سود توزيع كننده درلذا توليد كننده براي حفظ جايگاه خود از ديدگاه توزيع كننده و بهبود جايگاه رقابتي خود بايد به دنبال كاهش هزينه هاي
زيـرا كـه در ايـن . مزاياي رقابتي توليد كننده كمك كنـد يند بيشتر از افزايش مبناي بازار مي تواند به آاين فر. توليد باشد. شرايط سود براي توليد كننده ديگر در حال كاهش بوده و اين خود سبب بهبود بيشتر جايگاه رقابتي توليد كننده مي شود
ه مورد نظر بـا زيرا كه توليد كنند. كاهش سود توليد كننده ديگر نيز بيشتر به خاطر كاهش در مقدار تقاضاي آنها مي باشدكاهش در قيمت عمده فروش و در نتيجه كاهش قيمت خرده فروش به ميزان بيشتري از تقاضاي رقيب خويش را جذب
.مي كند
:براحتي ميتوان نشان داد
0
توليدكننده دراستكلبرگ c1 ه نسبت به تغييرزيع كنند تحيل حساسيت سود تو: 15-4 نمودار
1850
1900
1950
2000
2050
2100
0 5 10 15
PR
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
157
در تعادل نش c1 نسبت به تغيير توزيع كننده تحيل حساسيت سود: 16-4نمودار
توزيع كننده دراستكلبرگ c1 نسبت به تغيير توزيع كننده تحيل حساسيت سود : 17-4نمودار
.قابل دسترسي است 3در ضميمه C2تغييرات نسبت به
2750
2800
2850
2900
2950
3000
3050
0 5 10 15
PR
2800
2850
2900
2950
3000
3050
3100
0 5 10 15
PR
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
158
:توزيع كنندهنتايج بازي چندنفري توليدگنندگان با . 4.5.2
.در اين مقايسه سود توليد كننده براي بازي هشت نفره به عنوان نتيجه لحاظ مي شود :بر اساس سود توليد-1
. در اين مقايسه نسبت رضايت مشتري براي بازي هشت نفره به عنـوان نتيجـه لحـاظ مـي شـود : بر اساس رضايت مشتري-2
. محاسبه مي شودرضايت مشتري از فرمول زير براي هر شركت كننده
1 ∑⁄ .وزن خدمات براي مشتري مي باشد وزن قيمت براي مشتري و كه در آن ⁄∑
در اين مقايسه سودي كه از هر توليد كننده عايد توزيع كننده مي شود براي بازي هشت نفره بـه :بر اساس سود توزيع كننده-3
.عنوان نتيجه لحاظ مي شود
.مشترك است 4.5.1.1داده هاي اين بخش از مطالعه با داده هاي بخش :داده هاي مطالعه موردي )الف
:خروجي هاي بهينه برمبناي بازي تعريف شده در مطالعه موردي )ب
.در جدول زير خالصه محاسبات و اولويت توليد كننده ها در حالت بازي هشت نفره، بر اساس سود توليد كننده وارد شده است
لويت بندي توليدكنندگان بر اساس سود توليدكنندهوا: 37-4 جدول
نوع A B C D E F G H بازي
حالت 24398886 3129514 19888686 8594571 11639443 25140800 18095057 4726586 فعلي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
159
رضـايت مشـتري وارد در جدول زير خالصه محاسبات و اولويت توليد كننده ها در حالت بازي هشت نفره و بر اساس همچنين در اين مقايسه، براي سطح خدمات، كيفيت محصول مد نظر مي باشد. شده است
محصول قيمت سطح كيفي محصول0.2139 0.3099-
بندي توليدكنندگان بر اساس رضايت مشتري اولويت: 38-4 جدول
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
160
نتايج بازي در حالت همگام براي هشت توليد كننده، اولويت بندي مقايسه بر اساس سود توليد كننـده و توزيـع كننـده را البته دليل اين امر . ولي تفاوت كمي در اولويت بندي از ديدگاه مشتري بين دو روش مشهود است. كامال تصديق مي كند
قيمت عمده فروشي و سطح خدمت هر كدام از توليـد كننـدگان در ، ي بيشتر از آن بابت است كه در حالت مقايسات زوج .حالت تعادل زنجيره ارايه نشده اند و اين تفاوت ها مي تواند خود دليل بر اين تفاوت محدود باشد
هستند ممكن نيست كـه نتـايج اسـتكلبرگ توليدكننـده را بـا bsو sθ<0 همانطور كه در بازي دونفره نيز بيان شد ،وقتي
. . مي توانند طبيعت رقابت را تحت تاثير قـرار دهنـد bsو sθ اين به خاطر آن است كه مقادير. ديگر موارد مقايسه كنيم
از . باشند دو توليدكننده روي رقابـت خـدمات تمركـز مـي كننـد bpو pθ به شكل معني داري بزرگتر از bsو sθ زماني كه
باشند توليدكنندگان روي رقابـت قيمتـي تمركـز خواهنـد bsو sθ ر ازبه شكل معني داري بزرگت bpو pθ طرف ديگر اگربنابراين مقادير نسبي قيمت و سطح خدمات در استكلبرگ توليد كننده با دو مورد ديگـر مـي توانـد بسـيار متفـاوت . كرد :نتايج بازي بدست آمده از اطالعات مطالعه موردي اين پژوهش بقرار جدول زير است.باشد
مقايسه نتايج بازي: 40-4 جدول
0 0
Retail Price
Demand
Wholesale Price
Manufacturer Profit
Retailer Profit
⁄
,
البتـه نـه خيلـي (باشـند مي bsو sθ بزرگتر از bpو pθ در بازي هشت نفره نيز بوضوح مشاهده ميشود با توجه به اينكهلـذا شـباهت .، توليد كنندگان تمركزشان بر روي رقابت قيمتي تاحدودي باالتر از تمركز بر روي خدمات اسـت ) معني دار
.منطقي دارد هتا حدودي توجي 0 معادالت به حالتي كه
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
161
:تحليل حساسيت. 4.5.2.1
و براي اتخاذ تصـميم مناسـب )عالوه بر نتايج حل مدل هاي زنجيره (زنجيره از آنجا كه براي تصميم هاي مديريتي در جهت رقابت با رقباي بازار بايد حساسيت جواب را نسبت به پارامترهاي مورد مطالعه بررسـي كـرده و نقـاط بهينـه بـراي
ره مورد مطالعه قرار مي براي تحليل حساسيت جواب ها در بازي هشت نف. تصميم سربه سري توليد كنندگان را پيدا نموددر سناريوي تعادل ) شامل توليد كنندگان و توزيع كننده(و از آنجا كه در تمام مدل هاي پيشين سود تعادلي زنجيره . گيرد
.اين تحليل براي مدل تعادل نش صورت مي گيرد. نش بيشترين مقدار را داشته است
:aتحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير )الف
براي هر يك از توليد كننده ها پرداختـه مـي ، aابتدا به بررسي تغييرات سود توليد كننده نسبت به تغيير در مبناي بازار .براي نمونـه بررسـي مـي شـود Aنمودار تغيير در سود توليد كننده نسبت به تغيير در مبناي بازار براي توليد كننده . شود
كه . مي شود كنندگان افزايش در مبناي بازار منجر به افزايش سود براي تمام توليد تغييرات حاكي از آن است كه نمودارالبته ايـن . مي باشدكنندگان اين افزايش براي توليد كننده اي كه مبناي بازار وي افزايش يافته خيلي بيشتر از بقيه توليد
فزايش يابد، لذا افزايش سود بـراي بقيـه توليـد براي هر توليد كننده سود وي ا aنتيجه دور از ذهن نيست كه با افزايش از مبنـاي بـازار ، به خاطر افزايش در تعداد مشتري هايي است كه به خاطر حساسيت به قيمت و خـدمات گان نيز كننده
ديگـر د سبب افزايش در سود توليد كننـد گـان توليد كننده مورد نظر به مابقي توليد كننده ها روي مي آورند، كه اين خوبراي توليد كننده ، بنـوعي اسـتراتژي aمحاسبه اقتصادي سطح جهت اين نمودار عالوه نمايش تغييرات سود . مي شود
اين تصميم مي تواند در سطح مديريتي بسيار مورد اقبال باشد، به گونه اي كـه هـر . غلبه بر رقبا نيز ميتواند قلمداد گرددبازار رقبا و با افزايش در وسعت بازار خويش و يا افزايش سطح تبليغـات با فرض ثابت بودن سطح كنندگان يك از توليد
تبليغات بيش از حد به ، اين سطح از آن جهت حايز اهميت مي باشد كه. به سطح اقتصادي مبناي بازار خويش نايل آيند .همان اندازه كه سود آور هستند هزينه بر نيز مي باشند
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
162
در تعادل نش Aتغيير در سود توليد كننده ها نسبت به تغيير در مبناي بازار براي توليد كننده : 18-4نمودار
.ارائه شده است 3 نمودار تغييرات نسبت به مبناي بازار بقيه توليد كننده ها در ضميمه
: c تحيل حساسيت سود توليدكننده نسبت به تغيير )ب
براي نمونـه بررسـي Aنسبت به تغيير در هزينه هاي توليد براي توليد كننده كنندگان در زير نمودار تغيير در سود توليد نمودار تغييرات حاكي از آن است كه كاهش در هزينه توليد منجر به افزايش سود براي توليد كننده مـي شـود، . مي شود
تغيير براي توليد كننده اي كـه هزينـه اين. اين در حالي است كه سود بقيه توليد كننده ها در اين شرايط كاهش مي يابد cالبته اين نتيجه دور از ذهن نيست كـه بـا كـاهش . مي باشدكنندگان توليد وي كاهش يافته خيلي بيشتر از بقيه توليد
براي هر توليد كننده سود وي افزايش يابد، لذا كاهش سود براي بقيه توليد كننده ها به خاطر افزايش در تعـداد مشـتري است كه به خاطر حساسيت به قيمت و خدمات از مجموعه مشتري هاي توليد كننـدگان ديگـر كاسـته شـده و بـه هايي
ايـن . كه اين خود سبب افزايش در سود توليـد كننـده مـي شـود . مجموعه مشتريهاي توليد كننده مورد نظر مي پيوندندتوليد كننده ، بنوعي استراتژي غلبه بر رقبـا نيـز براي cنمودار عالوه نمايش تغييرات سود براي محاسبه اقتصادي سطح
اين تصميم مي تواند در سطح مديريتي بسيار مورد اقبال باشد، به گونـه اي كـه هـر يـك از توليـد . ميتواند قلمداد گردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
163
سبت به كننده ها با فرض ثابت بودن هزينه توليد رقبا و با كاهش در هزينه هاي توليد مي توانند به ميزان سود بيشتري ن . رقبا نايل آيند
اين سطح از آن جهت حايز اهميت مي باشد كه كاهش در هزينه هاي توليد نيازمند هزينه هاي جانبي بسياري مي باشـد .كه گاها توليد كننده ها قادر به پرداخت اين هزينه ها در بيشترين سطح نمي باشند
در تعادل نش Aبراي توليد كننده هزينه هاي توليدتغيير در سود توليد كننده ها نسبت به تغيير در : 19-4نمودار
.ارائه شده است 3 نمودار تغييرات نسبت به هزينه توليد بقيه توليد كننده ها ،درضميمه
:تحيل حساسيت سود توزيع كننده )ج
به همان اندازه كه در يك زنجيره سرمايه گذار نقش تصميم گيرنده دارد و بايد بر اساس سودي كه عايد وي مـي شـود، به انتخاب بهترين توليد كننده بپردازد؛ توزيع كننده نيز به دنبال تعيين بهترين توليد كننده اي است كه بيشـترين سـود را
ضـريب يجه آن شد كه، سود توزيع كننده و توليد كننده بـا هـم وابسـته و در قسمت محاسبات نمونه نت. به او مي بخشدهمبستگي آنها مثبت است، به گونه اي كه هرچه توليد كننده اي سود بيشتر داشته باشد براي توزيع كننـده نيـز عايـدي
لذا بـراي توليـد كننـدگان . و توزيع كننده در انتخاب زنجيره وي را بيشتر از رقبا ترجيح مي دهد بيشتري منتج مي شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
164
از اين . تصميم گيري از ديدگاه توزيع كننده مي تواند از آن حيث مهم باشد كه اهميت خود را در اين رقابت افزايش دهند .بحث در قسمت پيشين ،مورد مطالعه قرار ميگيردنسبت به تغيير دو پارامتر مورد رو حساسيت سود توزيع كننده
a ،aدامنه تغييرات براي 2σ و برايc ،c 2σ نقطه تقسيم شده است 10بوده و به تعداد.
: a تحيل حساسيت سود توزيع كننده نسبت به تغيير) 1-ج
افزايش مبناي بازار همچنـين سـبب . يابد سود توزيع كننده نيز همانند سود توليد كننده با افزايش مبناي بازار افزايش مياين افزايش سود از دو طريق مختلف . مي شود كه سود توزيع كننده از بابت همكاري با ديگر توليد كننده ها افزايش يابد
:اتفاق مي افتد
هرچند قيمت عمده فروشي توليد كننده بـه خـاطر : افزايش سود به جهت افزايش قيمت خرده فروش -1بازار و در نتيجه افزايش تقاضا افزايش مي يابد، ولي از طرفي به خاطر افزايش در سطح خدمات به جهـت افزايش مبناي
در نتيجه مقدار عبارت . رده فروش مي باشدخايجاد تعادل در بازي ، توزيع كننده با نسبت بيشتري قادر به افزايش قيمت p w افزايش مي يابد.
مسلما افزايش مبناي بازار بـر روي ميـزان فـروش تـاثير : فروشافزايش سود به جهت افزايش حجم -2 .تابعي صعودي از حجم فروش مي باشد، سود توزيع كننده نيز. بسزايي دارد و باعث افزايش آن مي شود
تحليل حساسيت اولويت بندي از ديدگاه توزيع كننده نسبت به مبناي بازار مي تواند يكي از تصـميمات رقـابتي بـه عنـوان Aنمودار حساسيت پذيري سود براي تغييرات مبناي بازار توليد كننـده ادامه در . ن محسوب شودتوليد كنندگا
. نمونه مورد بررسي قرار گرفته است
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
165
در تعادل نش Aبراي توليد كننده مبناي بازار نسبت به تغيير در توزيع كننده هاتغيير در سود : 20-4نمودار
.ارائه شده است 3 توليد كنندگان ديگر در ضميمهنمودار تغييرات براي
:c تحيل حساسيت سود توزيع كننده نسبت به تغيير) 2-ج
. مسلما سود توزيع كننده در نتيجه كاهش هزينه هاي توليد به خاطر كاهش در هزينه هاي عمده فروش افزايش مي يابدو بهبود جايگاه رقابتي خود بايد به دنبال كاهش هزينه هاي لذا توليد كننده براي حفظ جايگاه خود از ديدگاه توزيع كننده
زيـرا كـه در ايـن . يند بيشتر از افزايش مبناي بازار مي تواند به مزاياي رقابتي توليد كننده كمك كنـد آاين فر. توليد باشدقابتي توليد كننده مي شرايط سود براي توليد كننده هاي ديگر در حال كاهش بوده و اين خود سبب بهبود بيشتر جايگاه ر
زيرا كه توليـد كننـده كاهش سود توليد كننده هاي ديگر نيز بيشتر به خاطر كاهش در مقدار تقاضاي آنها مي باشد. شود .مورد نظر با كاهش در قيمت عمده فروشي به ميزان بيشتري از تقاضاي رقباي خويش را، جذب مي كند
تقاضـا نيـروي محركـه توليـد ، در تمـام بازارهـا هميشـه . بيش از همه ، مشتري است كه باعث ايجاد رقابت مي شـود بـه ، بـازي حساسيت در تحليل . توليد كنندگان بيش از همه به دنبال جذب رضايت مشتري مي باشند. محسوب مي شود
مشـتري تنهـا بـا ديگر، به عبارت. مشتري از نقطه نظر تحريك پذيري نسبت به تغيير قيمت و خدمات توجه شده استبا كاهش قيمت خرده فروش و يا افزايش خـدمات بـه مشتري ، هيچگاه . بازي مي باشدتغيير در تقاضا قادر به تغيير در
حساسيت نسبت به قيمـت و خـدمات تـا حـدودي مشـتري را وارد كه هر چند. صورت مستقيم در بازي ديده نشده استمانند دو تصميم گيـر آيا وي نيز مشخص گرددتا پرداخته ميشودتحليل بيشتر تصميم مشتري ادامه بهدر .بازي مي كند
ت نشان مي دهد يا خير؟يديگر نسبت به تغييرات حساس
.محاسبه مي شود ، شد قبال ارائه رضايتمندي مشتري بر اساس عبارتي كه در
a ،aدامنه تغييرات براي 2σ و برايc ،c 2σ نقطه تقسيم شده است 10بوده و به تعداد.
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
167
: a تحيل حساسيت رضايت مشتري نسبت به تغيير ) 1-د
مسلما افزايش در رضـايتمندي نسـبت . از آنجا كه رضايت مندي مشتري يك مقايسه نسبي بين توليد كننده ها مي باشدهرچند قيمت و سطح خـدمات (به يك توليد كننده منجر به كاهش رضايتمندي نسبي براي ديگر توليد كننده ها مي شود
ديگر توليد كننده ها در اين حالت به صورت مجزا بهبود مي يابد، ولي از آنجا كه سرعت رشد نسبت به توليد كننده براي ايـن نمـودار بـيش از ). اي كه مبناي بازار وي رو به افزايش است خيلي كمتر است ،تغيير نسبي كاهش را نشان مي دهد
.در بازار از ديدگاه مشتري حايز اهميت مي باشد همه براي توليد كننده براي حفظ جايگاه رقابتي خويش
در تعادل نش Aبراي توليد كننده مبناي بازار نسبت به تغيير در رضايت مندي مشتري تغيير در : 22-4نمودار
.ارائه شده است 3 نمودار اين تغييرات براي توليد كننده هاي ديگر ضميمه
:c تغييررضايت مشتري نسبت به تحيل حساسيت) 2-د
تعيير در رضايتمندي مشتري در شرايطي كه توليد كننده هزينه هاي توليد خـويش را كـاهش دهـد بـيش از افـزايش در اين نيز مسلما به خاطر اين است كه در اين شرايط توليـد كننـده بـا . مبناي بازار باعث بهبود شرايط رقابتي وي مي شود
ر به بهبود شرايط براي ديگر رقبـا نمـي شـود، ايـن در حاليسـت كـه ،در كاهش هزينه هاي توليد به طور همزمان ،منج . افزايش مبناي بازار ،شرايط رقابتي رقبا را با نسبت خيلي كمتري ،بهبود مي داد تحليل قبلي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
168
در تعادل نش Aبراي توليد كننده هزينه هاي توليد نسبت به تغيير دررضايت مندي مشتري تغيير در : 23-4نمودار
.است شدهارائه 3 نمودار ديگر توليد كننده ها در ضميمه
:در پايان اين بخش مشاهده ميشود پاسخ سواالت زير
در هريك از سناريوها چه اندازه است؟) Π(و سود ) Q(تاثير هر يك از فاكتورها و عوامل رقابتي بر ميزان تقاضا -
پيشنهادي تئوري بازي چه ميزان است؟برد انتظاري بنگاهها در صورت استفاده كردن از مدل -
بـازي 4.5.2، 4.5.1كه در راستاي اهداف تحقيق مطرح گرديده بودند با كاربرد مدل هاي تشريح شـده در بخشـهاي اين بخش ها عالوه بر يافته هاي مربوط به تاثير فاكتورهاي رقابتي . هاي دونفره و هشت نفره براحتي برآورد گرديده اند
ود وتقاضا، برد انتظاري بنگاه چه از زعم سرمايه گذار و چه از زعم توزيـع كننـده وحتـي رضـايت مشـتري را بر ميزان س .درنهايت پايه و اساس رتبه بندي بنگاه هاي توليدكننده محسوب ميگردند.نشان ميدهند
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
169
فصل پنجم
خالصه و نتيجه گيري
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
170
:مقدمه .5.1
پژوهش و نتايج بدسـت آمـده از آن، كـاربردي بـودن مـدل در راسـتاي اهـداف و در اين فصل بطور خالصه روند انجامسواالت تحقيق از جمله چگونگي تعيين عوامل رقابت پذيري و وزن واهميت هر يك از ايـن عوامـل ،تـاثير فاكتورهـاي
همچنـين . داده ميشـود رقابتي بر ميزان تقاضا و سود و در نهايت تعيين برد انتظاري بنگاه در اسـتفاده از مـدل ،نشـان .پيشنهاداتي نيز جهت تحقيقات آتي ارائه ميگردد
:بيان مسئله و تفسير نتايج.5.2
پذيرش تامين كنندگان ناموفق در زنجيره براحتـي نشـانگر عـدم اطـالع كـافي كارفرمايـان و پيمانكـاران از معيارهـاي عدم توجه به رقابتي بودن بازار،عدم اطالع از معيارهـاي .ارزشيابي است كه بايد در مناقصات و پيمانها در نظر گرفته شود
اهميت به آنها يعني اهميت بـه اسـتراتژي در واقع رقابتي مهم در صنعت ، عدم توجه به اهميت معيارها و وزن آنها، كه تضمين كننده قدرت ماندگاري در زنجيره تامين و در نهايت عدم وجود مدلي جـامع جهـت احصـا ء فاكتورهـا و عوامـل
پـس از ورود ،مـواردي بودنـد كـه ايـن دانـش ،رقابتي در انتخاب تامين كنندگان جهت نفوذ پايدار آنان در زنجيره تامينخالصه فعاليت هاي انجام شده در راستاي اهـداف تحقيـق .آن داشت تا در اين زمينه تعمق بيشتري بنمايند پژوهان را بر
:بقرار زير است
در اين راستا از مطالعه و بررسي كتب . شوندسعي شد ابتدا عوامل كليدي در مقوله رقابت پذيري شناسائي در اين تحقيق و در نهايت بيسـت فـاكتور رقـابتي شدشناسائي عوامل ذكر شده استفاده و مقاالت مختلف بعنوان ابزاري مطمئن جهت
. لويت و اهميت در هر صنعتي ،سازگار با آن صنعت در نظر گرفته شـوند واين فاكتورها ميتوانند برحسب ا. استخراج گرديدن يـك فـرض بـا در نظـر گـرفت ابتـدا ، سـازي شـركت هـاي خـودرو يكي از در اين تحقيق بعلت وجود مطالعه موردي
نفره از افراد ذيربط توزيع گرديد ،سپس با كمك تست دوجملـه 105آماري،پرسشنامه اي تهيه و در يك جامعه آماري .شد بررسي، صحت يا رد فرضيه آزمون SPSSاي و نرم افزار
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
171
در نهايت شش فاكتور رقابتي،
شرايط و زمان تحويل خدمات پس از فروش محصولي قيمت محصول كيفي سطح گارانتي نوع و اعتبار تبليغات
لويت بندي معيارهاي تاثيرگـذار وسپس به وزن دهي وا. شده است ،شناسائي αقطعه بعنوان عوامل تاثير گذار در انتخاب هدف از اين بخش تعيـين وزن معيارهـا بـوده .شده است خودروسازي پرداختهپذيري در زنجيره تامين شركت بر رقابت
اساس اين بخش ، ماتريس مقايسات زوجي و پرسشـنامه . استراتژي بازيكنان زنجيره را تعيين مي نماينداين معيارها ،كه در ضمن جهت تعيين ميـزان ناسـازگاري وزن . شدكه در نهايت منجر به تصميم گيري گروهي بودهقياس ارجحيت ها .محاسبات ناسازگاري نيز بعمل آمد ،ها در اين ماتريس
:شش فاكتور رقابتي بقرار زير است وزن
اولويت بندي آيتم هاي رقابتي: 1-5 جدول
سطح كيفي محصول
شرايط و زمان تحويل
خدمات پس از فروش
اعتبار و نوع تبليغات گارانتي
قيمت محصول
0.2139 0.1819 0.1462 0.0369 0.1112 0.3099
.ستا لويت استراتژي هاي بازيكنان در بازيودر نظر گرفته شود وزن معيارها تعيين كننده ا
لويـت بنـدي دارا وكه باالترين وزن را در ايـن استبازي اين پژوهش بر مبناي دو فاكتور قيمت و كيفيت طراحي شده . باشند مي
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
172
توزيع كننده ميباشـد، –در زنجيره تامين توليد كننده قسمت سوم به تئوري بازي مورد نظر كه مبتني بر بحث رقابتانجام حركت در يك بـازي بـراي بـرآورد سـود هدف بازي هاي اين پژوهش، تخمين راه هاي مختلف . پرداخته ميشود
هدف ديگر منعكس نمودن سطح خدمات توليد كننده در اين بازي در شرايط رقابتي فوق االشـاره ميباشـد . بيشتر است .چراكه مشتري به قيمت خرده فروشي و سطح خدمات حساس است
با توجـه بـه اطالعـاتي كـه از . لويت بندي شده باشد وشايان ذكر است سطح خدمات ميتواند يكي از فاكتورهاي رقابتي ا .گرفته شده استكيفيت محصول بعنوان سطح خدمات در نظر در تحقيق حاضر شد ، گرفتهخودرو سازي شركت
تشخيص اينكـه كـدام يـك از . مي باشد زنجيره ها، توجه به قدرت چانه زني اعضا از نكات اساسي در برآورد مدليكي در مدل هـاي . رهبر در مدل ها مي باشد يا اجزاي زنجيره، از قدرت چانه زني باالتري برخوردارند عامل تعيين كننده پيرو
بازيگران زنجيره ،تحت سه سـناريوي اسـتكلبرگ توليـد كننـده ، اين تحقيق نقش قدرت چانه زني در رفتار استراتژيك .ودر نهايت تعادل نش بررسي گرديد استكلبرگ توزيع كننده
توليد كننـده و يـك توزيـع nسعي شد تا زنجيره تامين با دو مدل مختلف ، دو توليدكننده و يك توزيع كننده مشترك و
توليـد nژوهش مدلهاي تك دوره اي با دو توليد كننده، تـك دوره اي بـا دراين پ. كننده مشترك مورد مطالعه قرار گيرد .و يا بصورت كامل بررسي نشده بودند برآورد و تحليل گرديداست كننده كه تاكنون در زنجيره تامين بدان پرداخته نشده
مدل بازي هاي دو نفره و هشت نفره به همـراه برنامـه تحليـل حساسيت،بصـورتي كـامال كـاربردي توسـط نـرم افـزار MATLAB است شده يپياده ساز.
دو توليـد كننـده و (در بازي هاي دو نفره ، ابتدا شركت ها (n=8)در اين پژوهش با توجه به هشت شركت توليد كننده همچنـين . زنجيره به تعادل خواهد رسـيد ، شايان ذكر است كه در هر دور از بازي.ميشوند بت وارد رقا) يك توزيع كننده
اثرات پارامترهاي مانند قيمت خرده فروشي، قيمت عمده فروشي، سطح خدمات، ميزان سفارش توزيع كننده و سـود نيـز . بررسي شد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
173
مقايسات زوجي براساس سود توليد كننده،رضـايت مشـتري و سپس توليد كنندگان در بازي دونفره با استفاده از ماتريس :شده اند سود توزيع كننده بصورت زير رتبه بندي
در اين مقايسه نسبت سود توليد كننده براي بازي دو نفره به عنوان نتيجـه : براساس سود توليدكننده )1
.مقايسه زوجي در ماتريس مقايسات لحاظ مي شود
مقايسه نسبت رضايت مشتري براي بازي دو نفره به عنوان نتيجه در اين :بر اساس رضايت مشتري )2
رضايت مشتري از فرمول زير براي هر شركت كننـده . مقايسه دوتائي در ماتريس مقايسات لحاظ مي شود1 محاسبه مي شود ⁄ وزن قيمت بـراي مشـتري و كه در آن ⁄
.باشدوزن خدمات براي مشتري مي
در اين مقايسه نسبت سودي كه از هر توليد كننده عايـد توزيـع كننـده : بر اساس سود توزيع كننده )3
.مي شود براي بازي دو نفره به عنوان نتيجه مقايسه دوتائي در ماتريس مقايسات لحاظ مي شود
4(
رتبه بندي توليد كنندگان بر اساس سطح رضايت مشتري: 2-5 جدول
A B C D E F G H MS0.11533
3 0.13618
8 0.14545
8 0.12422
3 0.10392
9 0.14697
5 0.09116
5 0.13672
9
VN 0.503928
0.606818
0.651386
0.546527
0.455054
0.652448
0.396887
0.608006
RS 0.507542
0.600168
0.642121
0.546748
0.455474
0.650527
0.398377
0.604203
اولويتدر هر سه مقاي 2 8 3671 54 سه
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
174
رتبه بندي توليد كنندگان بر اساس سود توليد كننده: 3-5جدول
A B C D E F G H MS0.07813
1 0.17084 0.18666
8 0.10066
6 0.10632
5 0.12160
3 0.09135
6 0.14441
2
VN 0.644422
1.578097
1.747025
0.859974
0.919532
1.069754
0.774496
1.306274
RS 0.677426
1.482182
1.619932
0.871959
0.923362 1.05626
0.794115 1.25669
اولويتدر هر سه مقاي 3 7 1654 82 سه
رتبه بندي توليد كنندگان بر اساس سود توزيع كننده: 4-5 جدول
A B C D E F G H MS0.08985
1 0.15787
5 0.16828
7 0.10783
6 0.11212
5 0.12363
4 0.10049
1 0.13990
2
VN 0.721639
1.375029
1.479469
0.888522
0.930874 1.04039
0.821947
1.199913
RS 0.72097
1.376512
1.481145
0.888236
0.930783
1.040634
0.821522
1.200801
اولويتدر هر سه مقاي 3 7 1654 82 سه
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
175
در انتها چگونگي تاثير پارامترهايي مانند اندازه بازار، هزينه توليد، تحت عنوان آناليز حساسيت بر روي رفتار هر كدام مورد . مطالعه قرار گرفت
، توليد كننـدگان تمركزشـان بـر ) البته نه خيلي معني دار( bsو sθ از bpو pθ روند بازي نشان داد ، بدليل بزرگتر بودن .بت قيمتي ،تاحدودي باالتر از تمركزشان بر روي خدمات استروي رقا
b لذا شباهت معادالت در بازي به حالتي كه and θ .منطقي دارد هتا حدودي توجي 0
:نتيجه بازي هاي دونفره به اينگونه است كه
هر چه سود توليد كننده در زنجيره بيشتر باشد مي توان استدالل كرد كه سود توزيع كننده كه از همكاري با توليد كننـده ولي در زنجيره تصميم ،مشتري كامال همسو با تصميم توليد كننده و توزيع كننده . مي شودمذكور منتج مي شود نيز زياد
مثال قيمت تمـام ( .شد كه بنا به آن توليد كننده قيمت خود را افزايش مي دهدنمي باشد كه مي تواند به دليل شرايطي باو يـا ) شده محصول و يا زياد بودن مبناي بازار كه به توليد كننده اين امكان را مي دهد كه قيمت خـود را افـزايش دهـد
هر چنـد تغييـرات ). η باال بودن ضريب افزايش سطح خدمت(شرايطي كه توليد كننده سطح خدمات را كاهش مي دهد در تقاضا بر اساس شرايط بازي ديده شده است ولي در عين حال مشتري نهايتا معيارهاي خود را ديده و به هزينـه هـاي
اگـر . توليد كننده توجهي ندارد اين خود سبب مي شود كه مشتري اولويت بندي متفاوتي نسبت به زنجيـره داشـته باشـد و كيفيت به يك اندازه حساس باشد توليدكننده داراي مزيت محصول با كيفيت تر ، ممكن تقاضا به هر دو پارامتر قيمت
است در ابتدا بازار كوچكتري را پوشش دهد و سود كمتري را بدست آورد ولي در نهايت بازار بزرگتري را بدست گرفتـه و . سود بيشتري از رقيب خود با مزيت قيمت، عايدش مي شود
براي تعيين اولويت توليد كننده ها از دقت بااليي برخوردار بـوده و ناسـازگاري مـاتريس مقايسـات هر چند روش دوتائي زوجي در آن بسيار كم است، در عين حال از آنجا كه مقايسات دو به دو بوده و در هر مقايسـه شـراكت توليـد كننـدگان
فروشي، خرده فروشي و سطح خدمت را به ديگر ديده نميشوند ، نمي توان براي شرايط تعادلي بازار، قيمت عمده
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
176
نفره پيشنهاد گرديده اسـت كـه nلذا در راستاي اين تفكر مدل بازي . گونه اي تبيين كرد كه كل زنجيره در تعادل باشد .تقريبا در پژوهش هاي قبلي وجود ندارد
يزان سفارش توزيع كننـده و همچنين اثرات پارامترهاي مانند قيمت خرده فروشي، قيمت عمده فروشي، سطح خدمات، مسود نيز بررسي شدو در نهايت توليد كنندگان همزمان بر اساس سود توليد كننده ، سود توزيع كننده و رضايت مشتري بر
در انتها چگونگي تاثير پارامترهايي مانند اندازه بازار، هزينه توليد، تحت . اساس سه سناريوي ذكر شده رتبه بندي گرديدند .يز حساسيت بر روي رفتار هر كدام مورد مطالعه قرار گرفتعنوان آنال
سپس توليد كنندگان در بازي هشت نفره براساس سود توليد كننده،رضايت مشتري و سود توزيع كننده بصورت زير رتبه :بندي گرديدند
در اين مقايسه سود توليد كننده براي بازي هشت نفره به عنوان نتيجه لحاظ مـي :بر اساس سود توليد-1
.شود
در اين مقايسه نسبت رضايت مشتري براي بازي هشـت نفـره بـه عنـوان : بر اساس رضايت مشتري-2
. رضايت مشتري از فرمول زير براي هر شركت كننده محاسبه مي شود. نتيجه لحاظ مي شود
1 ∑⁄ وزن خـدمات بـراي وزن قيمت بـراي مشـتري و كه در آن⁄∑ .مشتري مي باشد
در اين مقايسه سودي كه از هر توليد كننده عايد توزيع كننـده مـي شـود :بر اساس سود توزيع كننده-3
.براي بازي هشت نفره به عنوان نتيجه لحاظ مي شود
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
177
بر اساس سود توليدكنندهرتبه بندي توليد كنندگان : 5-5 جدول
A B C D E F G H حالت 4726586 فعلي
18095057
25140800
11639443
8594571 1988868
6 3129514
24398886
MS10832274
25816034
28493091
14659502
14733392
17535941
12190211
20376825
VN 7853869 2029314
3 2255333
9 1098086
8 1104444
6 1335599
3 8960815
15724486
RS 5420304 1291952
2 1426191
6 7336026 7368377 8781361 6094406
10199763
اولويتدر هر سه مقاي سه
8 2 1 6 5 4 7 3
رتبه بندي توليد كنندگان بر اساس رضايت مشتري: 5- 6 جدول
A B C D E F G H 0.873372 0.787934 0.8906310.8547780.8013030.9203820.953584 0.921621 حالت فعلي
البتـه نـه خيلـي ( bsو sθ از bpو pθ روند بازي هشت نفره نيز مانند بازي هاي دونفره نشان دادكه، بدليل بزرگتر بودن .، توليد كنندگان تمركزشان بر روي رقابت قيمتي تاحدودي باالتر از تمركزشان بر روي خدمات است) معني دار
.منطقي دارد هتا حدودي توجي 0 لذا شباهت معادالت در بازي به حالتي كه
از مجموعه تحليل هاي ارائه شده ، مي توان اينگونه ابراز كرد كه سود توليد كننده و توزيـع كننـده نسـبت بـه تغييـرات به عبارتي توليد كننده براي حفـظ شـرايط رقـابتي از ديـدگاه سـهامداران و سـرمايه . واكنش مشابهي را نشان مي دهند
ولي حساسيت تصميم مشـتري . ان و همچنين از ديدگاه شبكه هاي توزيع تصميمات مشابهي را مي تواند اتخاذ كندگذارهر چند حساست هر سه تصـميم گيرنـده تـا حـدود . شرايط متفاوتي را بيان مي كند) بر اساس تصميم قيمت و خدمات(
.م آنها كامال يكسان نمي باشدزيادي در ارتباط با يكديگر هستند ولي اولويت بندي بر اساس تصي
ر در هزينه هاي توليد بيش از تغيير در مبناي بازار مي تواند به بهبود شرايط رقابتي توليـد يهمچنين نشان داده شد كه تغيبه عبارتي در شرايطي كه توليد كننده به بهبود هزينه هاي توليـد محصـول خـويش توجـه نداشـته و . كننده كمك نمايد
توليد به مراتب باالتر از سطح ديگر رقبا باشد حتي با افزايش مبناي بازار بيش از آنكه بـه رشـد خـود كمـك هزينه هاي لذا بهبود هزينه هاي توليـد در وحلـه اول بيشـتر از بهبـود در مبنـاي بـازار . نمايد مي تواند به رشد ديگر رقبا كمك كند .شرايط رقابتي توليد كننده را بهبود مي بخشد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
179
بتوان گفت مزيت اين مدل به مدل هاي قبلي اين است كه، نرم افزار مدل بگونه طراحـي شـده كـه در صـورت در شايد دست بودن اطالعات هر يك از شش عامل قيمت، كيفيت ، تبليغات ، خدمات پس از فـروش ، شـرايط و زمـان تحويـل
و در نهايت .جزيه و تحليل هاي مديريتي ميباشد،اعتبار و نوع گارانتي ،مدل قابل اجرا بوده و خروجي هاي مدل مناسب ت .بنگاه هاي توليد كننده ويا تامين كننده بر اساس سود توليد كننده ، توزيع كننده و رضايت مشتري رتبه بندي ميشوند
ان در نرم افـزار ايـن مـدل ميتـو .نفره باشد nنقطه قوت و شايد بزرگترين يافته اين تحقيق تعميم مدل بازي دو نفره به در نهايت پس از رسيدن مجموعه به وضعيت تعادل ،سود تعادلي و . شركت كننده بازي را وارد نمود nهمزمان اطالعات
تابع تقاضاي هريك از توليد كنندگان ،توزيع كننده و سرمايه گذار و همچنين رضايت مشـتري در سـه بـازي اسـتكلبرگ . زمان ارائه ميشود و بنگاه ها رتبه بندي ميگردندتوليد كننده ،استكلبرگ توزيع كننده وتعادل نش هم
پياده سازي شده MATLABيكي ديگر از بخشهاي اصلي اين تحقيق ،برنامه مقايسات زوجي است كه توسط نرم افزار ارائه شده در اين تحقيق كه در صنعت خودرو سازي پياده سازي شده است قابل اجـرا در صـنايع مختلـف، از مدل.است
عت برق، نفت و پتروشيمي ،هواپيمائي ،پروژهاي عمراني و همچنين علوم مختلف از جملـه تجـارت و بازرگـاني جمله صن،اقتصادبوده و بعنوان ابزاري مطمئن در راستاي تحقق اهداف تصميم گيري مديران ، خصوصا مديران پروژهها ، پيمانهـا
. و مناقصات پيشنهاد ميگردد
ها با استفاده از تئوري بازي در زنجيره تامين ها بنگاه رقابت پذيري
180
:براي تحقيقات آتي پيشنهادات 5.3
توزيع كننده در حالت چند دوره اي –حل مدل دو توليد كننده
دو توزيع كننده در حاالت تك دو ره اي و چند دو ره اي -حل مدل دو توليد كننده
يو-رقابت پذيري زنجيره تامين بر اساس مدل واي
ه ايحل مدل نيوزوندر با دو توليد كننده در حالت تك دوره اي و چند دور
حل مدل نيوزوندر باn توليد كننده و وابستگي تقاضا به قيمت
استفاده از توابع غير خطي سهموي به جاي توابع خطي
استفاده و تلفيق متد فازي در حل معادالت اصلي تئوري بازي
محاسبه معادالت با روش شبكه عصبي و مقايسه نتايج برآوردي با تئوري بازي
ژنتيك و مقايسه نتايج با تئوري بازيمحاسبه معادالت با روش
پيش بيني ميزان تقاضاي محصول در زنجيره تامين با تئوري بازي و شبكه عصبي فازي و مقايسه نتايج
پيش بيني تقاضاي محصول بصورت غير قطعي در زنجيره تامين
:نتيجه گيري نهائي 5.4
عوامل رقابتي صنعت مورد نظرشناخت كارفرمايان ، تامين كنندگان و توليد كنندگان از
كنندگان وجود مدلي جامع جهت احصاء فاكتورها و عوامل رقابتي در انتخاب تامين
شناخت تامين كنندگان از ساختارو رويكرد زنجيره تامين
افزايش توان رقابتي و نفوذ پايدار تامين كنندگان در زنجيره تامين پس از ورود به زنجيره
تظارات مشتري نهايي توسط اعضاء زنجيرهبر آورده كردن ان
181
منابع و مĤخذ
فهرست منابع فارسی
ي بازيها هيو نظر یگروه رييگ ميتصم"اصغرپور، حممدجواد، -1 1382، ، انتشارات مست، هتران"اتيدر عمل قيبا نگرش حتق
مبـانی "ايوزيان،جميد ، واقفی، ابوالفضل ،امساعيلی، محيـد، -2 1387،انتشارات ترمه،هتران،"احتماالت و آمار مهندسی
8) Abad, P.L.Jaggi, C.K, (2003), Joiny approach for setting unit price and the length of the credit period for a seller when end demand is price sensitive, International Journal of Production Economics 83,115-122.
9) Balakrishnan, N., Chakravarty, A.K., (2008) .Product design with multiple suppliers for component variants .International JournalofProductionEconomics112 (2), 723–741.
182
10) Branzei R, Dimitrov D, Tijs S.(2008) Models in Cooperative Game Theory. 2nd edition, Berlin: Springer Pres; 26-30.
11) Chayakrit ,Charoensiriwath,( 2004) “Competition in Supply Chain with Service Contributions”, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy in Industrial and Systems Engineering, Georgia Institute of Technology
12) Chen, M-S., Chang, H.-J., Huang ,C.-W,Liao,C.-N.,(2006) .Channel coordination and transaction cost: a game –theoretic analysis Industrial Marketing 35,178-190.management
13) Choi, S. C.,”Price Competition in a Channel Structure with Common Retailer,” Marketing Science, 10(4), (Fall 1991), 271-296.
14) Cohen, M.A., Whang, S., ”Competing in Product and Service: A Product Life-Cycle Model,” Management Science, 43(4), (April 1997), 535-545.
15) De Waegenaere, Anja M.B. and Borm, Peter E. M.,1997 “Stochastic Cooperative Games in Insurance and Reinsurance, June”.
16) Ernest.R,M.A.Cohen ,( 1992)”Analysis of Coordination alternatives in a Manufacturer / dealer Inventory System Under Stochastic Demand” , Production and Operations Management
17) Fragnelli V, Moretti S. (2007), A game theoretical approach to the classification problem in gene expression data analysis. J.CAMWA; 55:950-9.
18) Gibbons R. A Primer in Game Theory. New York: Prentice Hall Press, 2000; 1-5
19) Goffin, Keith, ”Customer Support: A Cross-Industry Study of Distribution Channels and Strategies,” International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 29(6), (1999), 374-397. 192
20) Hall, J., Porteus, E., ”Customer Service Competition in Capacitated Systems,” Manufacturing & Service Operations Management, 2(2), (Spring 2000), 144-165.
21) Huang, Z., LI, S.X., 2001, Co-op advertising models in manufacturers retailer supply chains: a game theory approach , European Journal of operation Research 135, 527-544
22) Jye-Chyi Lu , Yu- chung Tsao, Chayakrit Charoensiriwath, (2011), Competition Under manufacturer Service and retail price, Economic Modeling 28,1256-1264
23) Li, S.X., Huang, Z., Zhu. , Chau, P.Y.K., 2002, Cooperative advertising, game theory and manufacturer retailer supply chains. Omega the international Journal of Management science 30, 347-357.
183
24) Iyer, G., ”Coordinating Channels Under Price and Nonprice Competition,” Marketing Science, 17(4), (1998), 338-355
25) Kim, S. Y., Staelin, R., ”Manufacturer Allowances and Retailer Passthrough Rates in a Competitive Environment,” Marketing Science, 18(1), (1999), 59-76.
26) Lee, E., Staelin, R., ”Vertical Strategic Interaction: Implications for Channel PricingStrategy,” Marketing Science, 16(3), (1997), 185-207.
27) Lemoore, Jean, (1993)“Cooperative Game Theory And Its Insurance Applications”, Wharton School, University of Pennsylvania, USA.AstinBulletin,vol 21,No 1.
28) Luenberger, D. G., ”Introduction to Dynamic Systems: Theory, Models & Applications,” John Wiley & Sons, New York , (1979).
29) M. Esmaeili , Mir-BahadorAryanezhad, P. Zeephongsekul (2009) A game theory approach in seller–buyer supply chain, European Journal of Operational Research 195 , 442–448
30) M. Esmaeili, P.Zeephongsekul (2010), Seller buyer models of supply chain management with an asymmetric information structure, Int. J.ProductionEconomics123,146–154
31) Messinger, P. R., Narasimhan, C., ”Has Power Shifted in The Grocery Channel?,” Marketing Science, (14), (1995), 189-223.
32) Mills, E. S. , ”Uncertainty and Price Theory,” Quarterly Journal of Economics, (73),(1959), 116-130.
33) MingmingLeng ,( 2005) “Competition and Cooperation in Supply Chain : Game Theoretic Models”, In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy, McMaster University, April
34) Myerson RB. (1997), Game theory: analysis of conflict. New York: Harvard University Pres; p: 12-45.
35) Petruzzi, N. C., Dada, M. , ”Pricing and The Newsvendor Problem: A Review with Extensions,” Operations Research, 47(2), (March-April 1999), 183-194.
36) Ramasubramanian.s,(2006) , “An Insurance Network–Ι: Nash Equilibrium”, Statistics and Mathematics Unit Indian Statistical Institute
37) Rungtusanatham, M.J., Forza, C., (2005) .Special issue on coordinating product design, processdesign, and supply chain design decisions. Journal of Operations Management 23(3–4).
184
38) Shapley L.(1953), A value for n-person games. In: Kuhn HW, Tucker AW (Eds.). Contributions to the Theory of Games II Annals of Mathematics Studies. Princeton University Press; 28: 307–17.
39) Shy, O.,”Industrial Orgainization: Theory and Applications,” MIT Press, Cambridge, MA, (2000).
40) So, K. C.,”Price and Time Competition for Service Delivery,” Manufacturing & ServiceOperations Management, 2(4), (Fall 2000), 329-409.
41) Sucky, E., (2006). A bargaining model with asymmetric information for a single supplier- single buyer problem inventory management in supply chains: a bargaining problem. European Journal of Operational research 171, 516-535
42) Sunil Chopra, Peter Meindl, (2007)“SUPPLY CHAIN MANAGEMENT” 3rd ed., Pearson Education, Inc, Upper Saddle River, New Jersey
43) Tamer Boyaci , Guillermo Gallego ,( 2004) “Supply Chain Coordination in a Market With Customer Service Competition “ , Production and Operations Management Society
44) Tirole, J.,”The Theory of Industrial Organization,” MIT Press, Cambridge, MA, 2000.
45) Tsay, A. A., Agrawal, N. (2000)”Channel Dynamics Under Price and Service Competition”, Manufacturing & Service Operations Management, 2(4), P : 372-391
46) Vilcassim, N. J., Kadiyali, V., Chintagunta, P. K., ”Investigating Dynamic Multiform Market Interactions in Price and Advertising,” Management Science, 45(4), (April1999), 499-518.
47) Xinyan Zhang, GeorgeQ.Huang (2010) Game theoretic approach to simultaneous configuration of platform products and supply chains with one manufacturing firm and multiple cooperative suppliers
48) Yun Huang, George Q. Huang , Stephen T. Newman (2011), Coordinating pricing and inventory decisions in a multi-level supply chain: A game-theoretic approach
ششم فصل
ضمائم
1ضميمه
پرسشنامه
به نام خدا
باعرض سالم و احترام
-دقيقـه از وقـت گـران 5و تكميل آن بـيش از طراحي شده است يپاتامين شركت سا زنجيرهاي كه پيش رو داريد، به منظور بررسي پرسشنامه
يـاري يـق تحق يـن خود، ما را در اكارشناسي و نظرِ يحسن همكارباخواهشمند است پس از مطالعه دقيق سواالت، . بهاي شما را نخواهد گرفت . ييدنما
.نماييمنماييد، صميمانه قدرداني و تشكر ميپيشاپيش از اينكه به سوال هاي اين پرسشنامه پاسخ داده و در انجام اين پژوهش مشاركت مي
..............................: .......... در اين زمينه سابقه فعاليت .5
اثرگذار هستند؟قطعات يدكي كنندگانوليدت بين زير تا چه ميزان در رقابتهر يك از معيارهاي بسيار كم كم متوسط زياد زيادبسيار معيار رديف
شرايط تحويل 1
زمان تحويل 2
توانايي فني توليد كننده 3
عملكرد گذشته توليد كننده 4
خدمات پس از فروش 5
شهرت توليد كننده 6
وضعيت مالي توليد كننده 7
نظر مديريت 8
قيمت محصول 9
كنندهتوليدقابليت توليد جاري 10
آتي توليد كننده قابليت توليد 11
اعتبار و نوع گارانتي 12
سرعت توليد كننده در بهبود 13
سرعت توليد كننده در توسعه 14
سطح كيفي محصول 15
منابع سازماني توليد كننده 16
جغرافيايي توليد كنندهموقعيت 17
18 ميزان ارائه خدمات آموزشي توسط توليد
كننده
سيستم ارتباطي توليد كننده 19
تبليغات 20
2ضميمه
پرسشنامه مقايسات زوجي
بسمه تعالي
"رقابت و مشاركت در زنجيره تامين"پرسش نامه طرح تحقيقاتي دانشگاهي
پاسخگوي محترم، با سالم؛رتبه بندي عوامل و فاكتورهاي موثر بر تقاضاي اين پرسش نامه در راستاي طرح تحقيقاتي فوق و با هدف
. طراحي شده است با روش تحليل مقايسات زوجي ، خودرو در صنعت زنجيره تاميندر ادامه، ابتدا سواالت عمومي جهت بررسي اطالعات دموگرافيك و جمعيت شناختي نمونه آماري مطرح و
، سطح كيفي محصول، خدمات پس از فروش، قيمت محصولعامل 6سپس سواالتي در قالباطالعات استخراجي از اين . ، طراحي شده استتبليغاتو اعتبار و نوع گارانتي، شرايط و زمان تحويل
مورد انسش نامه بصورت كامال محرمانه، تنها بمنظور تجزيه و تحليل پايان نامه كارشناسي ارشد اينجانبپرو راهنماي لذا خواهشمند است با مطالعه توضيحات . استفاده قرار گرفته و نيازي به ذكر اسم و فاميل نمي باشد
ا به دقت مطالعه و تكميل رزيراول كه ذيال آورده شده است، جدتكميل جداول بر اساس مقايسات زوجي، :فرماييد صادقي-دلجوان
1390 :گزينه ها ضريب اهميت روش و تعيين توضيح -
:به مثال زير توجه فرماييد . طراحي شده اند) 1(جداول در اين پرسش نامه، مانند جدول زير :انتخاب كند ماشين الف و ب در جدول زير مي خواهد يكي را 2فرض كنيم فردي از بين
توضيح مقايسات زوجي گزينه ها) 1(جدول اهميت گزينه ها نسبت به هم بصورت عددي بين گزينه ها
9تا1ماشين -ماشين الف ب
1 2 3 4 5 6 7 8 9
مقياس هاي في مابين، ارزش هاي واسطه بين قضاوت ها مي باشند
او ارجحيت دارد، ماشين را مشخص و در ادامه ميزان وي ابتدا مي بايست با كشيدن خطي دور ماشيني كه به نظرشرح مقياس . ، شكل كمي مقياس هاست 9تا 1اعداد . ارجحيت را با كشيدن خطي دور اعداد، مشخص كند
:آمده است) 2(بندي ها در جدول زير
شرح مقياس بندي) 2(جدول
شرح شدت اهميت اهميت يكسان 1
بر ديگري ترجيح يكي از نسبت ها بطور ضمني 3 دارد
يكي از نسبت ها به وضوح بر ديگري ترجيح 5 دارد
بسيار با اهميت 7 بي نهايت با اهميت 9
ارزش هاي واسطه اي بين گزينه هاي فوق 8و6و4و2
از نظر اهميت تاثيرگذاري، با گزينه Aمفهوم جدول فوق اينست كه بعنوان مثال اگر چنانچه از نظر شما، گزينه B و اگر بسيار 5و اگر بطور آشكار مهمتر باشد عدد 3و اگر تقريبا مهمتر باشد عدد 1يكسان باشد، بدان عدد
بديهي است به ارزش هاي بين اين . اختصاص مي يابد 9و اگر بي نهايت مهمتر باشد عدد 7مهمتر باشد عدد .تعلق مي گيرد 8و 6و 4و 2توصيفات نيز اعداد زوج
: ........................................سابقه فعاليت در اين زمينه .5
:حال با توضيحات فوق ، جدول زير را تكميل فرماييد
، پس از فروش خدمات، شرايط و زمان تحويل، سطح كيفي محصولگانه 6عواملدر جدول زير، رقابت زنجيره تامين وزن را به لحاظ اهميت شان در قيمت محصولو اعتبار و نوع گارانتي، تبليغات
:دهي نماييد
در زقابت پذيري زنجيره تامينگانه 6عواملتعيين درجه اهميت ) 3(جدول 9 8 7 6 5 4 3 2 1 معيارها
شرايط و زمان تحويل–سطح كيفي محصول خدمات پس از فروش -سطح كيفي محصول تبليغات–سطح كيفي محصول اعتبار و نوع گارانتي -سطح كيفي محصول قيمت محصول–سطح كيفي محصول خدمات پس از فروش -شرايط و زمان تحويل تبليغات -شرايط و زمان تحويل
اعتبار و نوع گارانتي-تحويل شرايط و زمان قيمت محصول-شرايط و زمان تحويل تبليغات-خدمات پس از فروش اعتبار و نوع گارانتي -خدمات پس از فروش قيمت محصول-خدمات پس از فروش