1 ه ص ر ع ن ی ی ع ت ور ظ ن م ه ی ب ک ی ور ل و ک ا وان ت ی ب ا ی ارر های ... ماره ش وسعه ت ا و ی فرا غ ج28 ز ی ب ا: ی1391 اله : ق م ول ص و18/4/1390 ت: ی ب ها ن د ی يL ا28/4/1391 : حات ف ص22 - 11 ه ص ر ع ن ی ی ع ت ور ظ ن م ه ب ی ک ی ور ل و ک ا وان ت ی ب ا ی ارر عه وس ت ب س ا ی م هایوده حد م در د ی ه س د دی ر ج ه س یر عف ج ور: ت ا مدرض ح م ز کی د1 ه ج ح ل را ظ نd من هدی م، 2 ز ی ج ن ر سان ح ، ا3 زی یl ب ک ا ، رض4 ده ی ج:ک ه م اری ب دونود و ی حد م ا ی زش سی گ ه ه ب وج ت ا ور ما ی ش ک رهای ه س ار اری یس ب ه زور م ا ت س د ب ب س ود خ ی ط حي م ه ب ی دار ای ت اردن ب ن ی ت و ار ی ع يl ب ط های ده ها س- ت ع م ج ون ز ف ا رور ش ب ا ز ف اما د. ا ایّ ه ع س و ت زل یd ب ک ی گ ی و ج:گ ه ه ب وج ت رها، ه س د رس ن ا ی: ب و در ن ی س ب ر ه س ب رها و گام ه س ی ه ع س و ت ول ص ا ای ی س در را زداری ی ی ت م ی م ا ز ل دار را ا ای: ی اعده ق ن ي ا ار ز ی ب، ب س ده ا زدی گ اد ح ن ار ب ز ی ب ر ه ش ب لا ک بّ ب مع جر ب زر س ت د ور ج ظ ن م ه و ب ش ي تهود دو دهر جد که د د ی ه س د دی ر ج ه س د. مای ن ت م ن ی ن£ ن ی س م ر سال ه س ن ي که ا ن ي ل ا ی ل ه دما ب د. ا اس ت ت م :زی سی ود را خ ر م ع ی ب دا ی ي ا های ه م اری برای ب ی ف کا ب ص ز ف د و ار ی ک ب ه ج ب س ا ی م ح و ي ح ص یر ب ز ه ع س و ت د و رس ی گ ی و ج:گ ه ه ب وج ت زورت ض، ب س وردار ا خر ب ود خ وسعه ت ت م دان ن: ح ، دو ن ی ا د. مای ن ه ع س و ت ور ظ ن م ه اله ب ق م ن ي در ا ورد م ن می زر س ش ب ما ول ا صش اسار ا ب د ی ه س ه صف ی ض ، ارا ب س ا ی م ی ک ی ور ل و ک ا وان ت ا ی ی ح وا ت در ر ه س ن ي ا ی ب ی ا ه ع س و ترای ب ب س ا ی م كان م ن ي ز هی ن ن ی ی ع ت مطالعه، ن ي ا ار ی ضل ا ع هدف ق . در وا ب س ه ا` ت ف ز گ زار ف ی ب ا ی ارر که ب س د ا ی ه س د دی ر ج ه س ری ه س ی د. اس ه ی ت سل دا ا ی ي ه د ب د مدت ی ل ی ز و در ض در جال جا وء را س ار ی ا ن ي ز می ك1 ران ه ن مدرش ب بl ي ر ب گاه ش بری، دا ما مع ز و هی کده س ب ی، داسار ر ه س اد ی س ا- [email protected]2 ) ولL و ش م ده یس ب و ت( ران ه ن مدرش ب بl ي ر ب گاه ش بری، دا ما مع ز و هی کده س ب ی، داسار ر ه س زی کی وی د ج ش ب دا- [email protected]3 ران ه ن مدرش ب بl ي ر ب گاه ش بری، دا ما مع ز و هی کده س بری، دا ما مع زی کی وی د ج ش ب دا- [email protected]4 ه م اری ب وت یر ب د مدش ارس ا ی س کار- ران ه ن گاه ش ب ، دا بس ب ط ر ن ح م یر ب ز[email protected]
20
Embed
cresg.usb.ac.ircresg.usb.ac.ir/Uploads/Journals/Files/M1_1.docx · Web viewآدمي در طول تاريخ همواره وابسته به طبيعت بوده و براي تأمين
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
چکيده ی خودامروزه بسياري از شهرهاي کشور ما با توجه به گسترش نامحدود و بدون برنامه
اند. اما افزايش روزافزونها شدههاي طبيعي و از بين بردن آناندازي به محيطسبب دست-ی شهرها و گامت شهرنشين و در پي آن رشد شهرها، توجه به چگونگي کنترل توسعهجمعي
نمايد. شهر جديد سهند که در حدود دوی پايدار را الزامي ميبرداري در راستاي اصول توسعه دهه پيش و به منظور جذب سرريز جمعيت کالنشهر تبريز ايجاد گرديده است، نيز از اين قاعده
کند و ازهاي ابتدايي عمر خود را سپري ميباشد. اما به دليل اين که اين شهر سالمستثني نمي ريزي صحيح و مناسب جهت توسعه خود برخوردار است، ضرورتفرصت کافي براي برنامه
نمايد.ی آن، دوچندان ميتوجه به چگونگي رشد و توسعه ی آتي اين شهر در نواحي با توان اکولوژيکي مناسب،در اين مقاله به منظور توسعه
اراضي صفه سهند بر اساس اصول آمايش سرزمين مورد ارزيابي قرار گرفته است. در واقع ی شهري شهر جديد سهندهدف اصلي از اين مطالعه، تعيين بهترين مكان مناسب براي توسعه
است كه كمترين آثار سوء را در حال حاضر و در بلند مدت به دنبال داشته باشد. فرآيند ارزيابي توان اکولوژيکي در پژوهش حاضر شامل سه بخش اساسي زير است که پس
ی مطالعاتي تعيين گرديده است:اکولوژيکي در محدوده از طي اين مراحل، توان- اول: شناسايي منابع اکولوژيکي؛
ها؛بندي داده- دوم: تجزيه و تحليل و جمعبندي سرزمين.- سوم: ارزيابي و طبقه
-بدين ترتيب که ابتدا اطالعات مربوط به منطقه با استفاده از آمار و اطالعات موجود جمع ی بعد بر اساس روشآوري و سپس منابع اکولوژيکي مورد نياز تهيه گرديد. در مرحله
هاي اطالعاتي بابندي داده ها و همچنين تلفيق و ترکيب اليهسيستمي تجزيه و تحليل و جمع ی مورد مطالعهصورت گرفته است. در ادامه به تعيين توان زيست محيطي محدوده AHPتکنيک
ها بر اساس معيارهايپرداخته و در نهايت با استخراج واحدهاي محيطي و سنجش آن یهاي مناسب براي توسعهها و استعدادهاي بالقوه برآورد گرديده و محدودهاکولوژيکي، توان
هکتار پيشنهاد گرديد.3200آتي شهر جديد سهند با مساحتي حدود .GIS, AHPی شهري، شهر جديد سهند، ارزيابي توان اکولوژيکي، توسعهها: کلیدواژه
باش���د ک���ه در هکت���ار مي12650ح���دود ی کوه سهند واقع شده اس��ت. ام��ادامنه
هکت��ار از ش��هر1050تا ب��ه ام��روز تنه��ا اس��ت. اين ش��هرجديد سهند ساخته شده
-� 3هاي جغرافي��ايي بين با مختصات طول هاي جغرافيايي بين و عرض46- 15 و 46
کيلوم��تري20 در 37-� 59 و 37-� 53 جنوب غ��ربي ت��بريز و در مج��اورت ج��اده تبريز- مراغه و بر روي ارتفاعات مج��اور دش��ت خسروش��هر و دره اس��کو واق��ع است و اختالف ارتفاع آن با نقاط مجاور
-ی اس��کو بيش از يکص��د م��تر ميدر دره.(14: 1387)ساپ، باشد
4 هم،دفصلنامه جغرافیا و توسعه، سال 1391، پاییز 28شماره
: موقعيت شهر جديد سهند1شکل 14: 1387مأخذ: ساپ،
فرآيند ارزيابي توان اکولوژيکي فرآين��د ارزي��ابي ت��وان اکول��وژيکي در پژوهش حاضر شامل سه بخش اساسي زي��ر اس��ت ک��ه پس از طي اين مراح��ل،
ی مطالعاتيتوان اکولوژيکي در محدودهشود:تعيين مي
اول- شناسايي منابع اکولوژيکي؛-بن��دي داده دوم- تجزيه و تحليل و جم��ع
ها؛بندي سرزمين. سوم- ارزيابي و طبقه
ی ارزي��ابي ت��وان اكولوژي��ك در مطالع��ه ی شهري سهند از آنجاييی توسعهپروژه
ه��اي ت��وان اكولوژي��كك��اربرد ديگ��ر م��دل یگردد و تنه��ا از م��دل توس��عهمطرح نمي
شهري، روستايي و ص��نعتي وي��ژه اي��ران)دكتر مخدوم( استفاده مي گردد.
هايافتهشناسايي منابع اکولوژيکي
در اين پژوهش شناسايي منابع اکولوژيکي به عنوان گام اول ارزيابي و
رود.ريزي سرزمين به شمار ميبرنامه ( اجزاء منابع2ی )شکل شماره
اکولوژيکي مد نظر در پژوهش حاضر رادهد.نشان مي
ی اجزایدهنده: نمودار نمايش2 شکل منابع اکولوژيکي
27: 1384مأخذ: مخدوم، دهد که برايپارامترهاي فوق نشان مي
ارزيابي توان محي�ط زيس�ت ه�ر منطق�ه ني���از ب���ه شناس���ايي تع���داد زي���ادي از پارامترهاي منابع طبيعي است. اين منابع براي اين که براي ارزيابي آم��اده ش��وند، بايد به صورت شناسنامه سرزمين يع��ني
نقشه منابع درآيند. به همين منظور وضع و بيولوژيکي( بهمنابع )فيزيکيموجود اين
تفصيل مورد بررسي قرار گرفته اس��ت. ه��اي ص��ورت الي��هسپس اين اطالعات به
مختل���ف اطالع���اتي ف���راهم ش���ده و در ارزي��ابي اس��تفاده ش��د.همچ��نين آرايش اليه ه��اي اطالع��اتي ب��ر اس��اس ض��وابط م��دل اکولوژي��ک )م��دل توس��عه ش��هري، روستايي و صنعتي( و نيازه��اي اين م��دل جهت ارزي��ابي ت��وان اراض��ي م��ورد ني��از براي توسعه شهر جديد سهند ن��يز انج��ام
گرفته و استفاده شد.هابندي دادهتجزيه و تحليل و جمع
ه��ابندي آنها و جمعو تحليل داده تجزيه-بخشی اطالعات بهدر اصل شامل تجزيه
ه��ا ب��ههاي قاب��ل فهم و س��پس ت��رکيب آن ايصورتي روان و ساده است، ب��ه گون��ه
که ارزياب به سادگي بتواند به توان و ي��ا محدوديت منابع س��رزمين ب��راي ک��اربري
مورد نظر پي ببرد. بن��ديجمع ها وداده تحليل و تجزيه براي
اين هاي متفاوتي وج��ود دارد. درها روشآن ه��اي مختل��ف، فرآين��دروش بين از پژوهش
75با توجه به خشكي اقليم در ايران و با در نظر گرفتن اين كه درصد مساحت را مناطقي تشكيل مي دهند كه با كمبود بارش روبرو هستند در اين زمينه نمي توان معيار خاصي پيشنهاد نمود. ليكن عامل
باد به عنوان مهم ترين پارامتر تأثيرگذار در مكانيابي شهرهاي جديدمطرح مي باشد.
كيلومتر در ساعت35تا سرعت باد غالبشكل زمين
موقعيت و شكلدشتكوهستاني، دشت، شبهزمين درصد8تا شيب شيب
متر0-1800ارتفاع از سطح دريادامنهجهت جغرافيايي؛ الف- آب و هواي
جنوبيمعتدلهب- آب و هواي
شرقيگرمسيرينيمهخاك
لومي- لومي رسيبافت خاكشناسيزمين
رسوبات آبرفتيسنگ مادر ريشتر در اين مناطق وجود نداشته6سوابق بروز زلزله هاي بيش از خيزيزلزله
باشد.منابع آب
ليتر در روز براي هر نفر250كميت آب س��فره هاي آب زيرزمي��ني داراي مح��دوديت توس��عه نباش��ند و س��طحهاي زيرزمينيآب
متر باشد.10هاي زيرزميني حداقل ايستايي آبساير
محل استقرار شهر جديد در اراضي جنگل واقع نشود و حداقل فاصلهپوشش گياهيشود. كيلومتر توصيه مي5از آن
حيات وحش وزيستگاه
-در داخل مناطق تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست، جنگ��ل 30ها و مرات��ع و زيس��تگاه هاي حس��اس واق��ع نش��ود. ح��داقل فاص��له
كيلومتر پيشنهاد مي شود. كيلومتر و با اولويت دسترسي به60حداكثر فاصله تا شهرهاي بزرگ شبكه هاي ارتباطي
بزرگراه ها.
پتانسيل آلودگي هوا م��وقعيت ش��كل زمين دره اي نباش��د و در جهت ب��اد غ��الب ناش��ي از آلودگي هواي واحدهاي صنعتي مختلف و ي��ا ديگ��ر من��ابع آالين��ده ق��رار
نگيرد. دسترسي بهزيرساخت ها
دسترسي به خطوط انتق��ال گ��از ب��راي مص��ارف مختل��ف، بزرگراه ه��ا��تي و خط��وط انتق��ال و من��ابع آب براي دسترسي ب��ه كانون ه��اي جمعي
براي مصارف مختلف.1385مأخذ: نگارندگان، با اقتباس از: منوري و طبيبيان، .
معيارهاي پيشنهادي و مخدوم مدل با سهند جديد شهر محيطيزيست پارامترهاي : مقايسه7 جدول محيطي شهرپارامترهاي زيست
جديد سهند طبقه
I طبقه
II طبقه
III معيارهايپيشنهادي
اقليم و آب و هوا
8 هم،دفصلنامه جغرافیا و توسعه، سال 1391، پاییز 28شماره
مناسب---شبكه هاي ارتباطيمناسب---پتانسيل آلودگي هوامناسب---هادسترسي به زيرساخت
1385 مأخذ: نگارندگان با اقتباس از منوري و طبيبيان، راهنما: عالمت )-( بيانگر اين است كه در جدول نامبرده هيچ معيار خاصي در خصوص آن پارامتر زيست محيطي
وجود ندارد.باشد.ی شهر ميمحيطي الگوي توسعه مناسب: معيار مطابق با پارامتر زيست٭
باشد.ی شهر نميمحيطي الگوي توسعه نامناسب: معيار مطابق با پارامتر زيست٭٭ی شهر جدید سهند : نشانگر بهترین وضعیت ممکن از نظر اکولوژیکی برای توسعهIطبقه ی شهر جدید سهند : نشانگر وضعیتی تقریبا مناسب از نظر اکولوژیکی برای توسعهIIطبقه ی شهر جدید سهند : نشانگر وضعیتی غیرمناسب از نظر اکولوژیکی برای توسعهIIIطبقه
همانگونه كه قبال بيان شد به دليل وج��ود یپارامتره��اي زي��اد، اس��تفاده از س��امانه
ب��راي ني��ل ب��ه اين0اطالعات جغرافي��ايي هدف مفيد واقع شده است. اجراي مدل
نيازGISارزيابي توان اكولوژيكي با ابزار را0به آشنايي با تصميم گيري چندمعياري
ن��يز مي طلب��د. در اين تكني��ك، ارزي��ابي مناسب بودن مناطق بر اس��اس ش��اخص
بن��دي ب��ه پارامتره��ايتامتيازدهي و اول��وي موج���ود در م���دل اكول���وژيكي تع���يين
به ب��راي پارامترها ارزيابي از مي گردد.پس یهم��ه بايد مس��تعد من��اطق آوردن دست
ه��ايمكان تا كرده تركيب هم با را پارامترها یمناسب مشخص شوند. براي محاس��به
دهيشاخص مناس��ب ب��ودن از روش وزن س��اده اس��تفاده ش��ده ك��ه در ذي��ل آم��ده
0-Geographic Information System0-MultiCriteria Analysis
براب��رnمي باشد. در بررسي اين پ��روژه مي باشد. بنابراين اهميت نس��بي ه��ر12
پارامتر نيز مورد نياز است. بدين منظ��ور دس���ت آوردن اهميت نس���بيب���راي ب���ه
پارامترها از روش تحليل سلسه مرات��بي استفاده مي شود. بعد از اين پارامترهاي مشخص ش��ده دو ب��ه دو ب��ا هم مقايس��ه شده و با توج��ه ب��ه م��يزان اهميت آن در
ه��اي شهرس��ازي، درمناس��ب در فع��اليت ه��ا دری شهر جديد سهند اين ش��يبتوسعه
درص��د و8-12درص��د، 0-8س��ه دس��ته؛ اند. درصد در نظر گرفته شده15-12
: محدوده نهايي تعيين شده براي توسعه آتي شهر جديد سهند5شکل مأخذ: نگارندگان
ی توسعه با مساحتي کل محدوده هکتار در قسمت شرقي و3500حدود
جنوب شرقي صفه سهند قرار دارد. با تدقيق اين محدوده و در نظر نگرفتن
هايي که در ارتباط با تأمينمحدوده ی کارايي ندارند،اراضي مناسب توسعه
هکتار جهت3200اي حدوده محدوده ی آتي شهر سهند درريزي توسعهبرنامه
-شود. همچنين در محدودهنظر گرفته مي ها وی پيشنهادي جديد از ايجاد پهنه
هاي با عرض نامناسب نيزمحدوده هاي زيراجتناب گرديده چرا که هزينه
برد.ساختي را باال مي : مساحت محدوده مربوط به هر9جدول
هادسته از شيب مساحتشيب
)هکتار(8 – 01/231912 – 87/797
15 – 127/115 مأخذ: نگارندگان
ی توس���عه ب���ر در نه���ايت اين مح���دوده اساس مورفولوژي و ع��وارض ط��بيعي و همچنين مس��ير آزادراه س��هند- ت��بريز ب��ه چهار ناحيه ش�هري تقس�يم و ب�ه ص�ورت
ی آتي شهر جديدبندي براي توسعهاولويتسهند درنظر گرفته شد.منابع