ÇOKLU ORTAM TASARIMI Dersi - 6.hafta - Çoklu Ortam Uygulamalarinda Kullanici Deneti̇mi̇

ETKİLEŞİM

Kaynaktan alıcıya gönderilen mesajın alıcı tarafından kabul edilmesi ve alınan mesaj çerçevesinde alıcıda bilgi tutum veya davranış değişikliği oluşması olarak ifade edilir.

ETKİLEŞİM (2)

Sınıf ortamında gerçekleşen etkileşimde daha çok bireyler arasında öğretim veya öğretim dışı sosyal etkileşim ön plandayken, bilgisayar uygulamalarıyla yürütülen veya desteklenen öğrenme öğretme süreçlerinde insan – bilgisayar etkileşiminin ön planda olduğu görülmektedir.

ETKİLEŞİM (3)

Çoklu ortam yazılımlarında insan – bilgisayar etkileşimi, kullanıcıların bilgisayar veri girişi yapabildikleri bilgisayarla içerik bağlamında programlanmış komutlar, işlevler, menüler, düğmeler, resimler ve daha birçok farklı öğeye sahip grafik arayüzler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

GRAFİKSEL ARAYÜZ TASARIMI

Kullanıcı ile makine arasındaki iletişimi sağlayan bir yazılım uygulaması veya parçası olarak tanımlanır.

İNSAN BİLGİSAYAR ARAYÜZÜ

Bir arayüz temel olarak, kullanıcıların veri girişi ile aldığı komutları ait olduğu bilgisayar uygulamasına aktaran ve bilgisayar tarafından işlenen veriyi çıktı olarak yine kendisi üzerinden kullanıcıya ileten bir akışa sahiptir.

GRAFİKSEL ARAYÜZ

Grafiksel kullanıcı arayüzü, bilgisayarlarda işletilen komutlar ve bunların çıktıları yerine simgeler, pencereler, düğmeler ve panellerin tümünü ifade etmek için kullanılan genel addır.

GRAFİKSEL ARAYÜZ

Kullanıcıların karakteristik özelliklerini anlamak

Farklı bakış açısına sahip kullanıcılar konusunda dikkatli olmak

Son kullanıcı için açık ve anlaşılır olmak

Kullanıcıların önceki bilgileri ile tutarlı ve uygun olmak

Kullanıcılar için görsel geri bildirim sağlamak

Başarılı bir grafik arayüz tasarımı için uyulması gereken temel ilkeler vardır. Bunlardan bazıları şunlardır.

KULLANICI DENETİMLERİ VE DENETİM YÖNTEMLERİ

Menüler, düğmeler, kaydırma çubukları gibi denetim araçları yardımıyla kullanıcılar ile bilgisayar ve çoklu ortam uygulaması arasında karşılıklı bir iletişim oluşturulmaktadır.Kullanıcı denetimlerinin en temel özelliği, kolay kullanıma sahip olması ve bununla beraber ekran üzerindeki öğelerin yerleşimlerinin görsel tasarım ilkelerine uygun biçimde tasarlanmasıdır.

KULLANICI DENETİMİ

Bilgisayar ortamlarında birçok yazılımda ve web ortam uygulamalarını grafiksel arayüzlerinde farklı işlevlere sahip kullanıcı denetimleri kullanılmaktadır.

Grafik arayüz tasarımında faydalanabilecek görsel tasarım ilkeleri Gestalt olarak bilinen kuramsal bir yaklaşıma dayanmaktadır. Bu ilkeler şöyledir:

1) ŞEKİL – ZEMİN İLİŞKİSİ

Bütün algılamalarda şekil ve zemin ilişkisi vardır. Şekil bireyin dikkatini odakladığı şeydir. Zemin ise şeklin gerisinde kalan dikkat edilmeyen şeydir. Bazı durumlarda ise şekil ile zemin yer değiştirebilir.

2) YAKINLIK İLKESİ

Bir zemin üzerinde yer alan nesnelerin algısal olarak birbirine olan yakınlıklarına göre gruplandırarak tanımlanmasıdır.

3) TAMAMLAMA İLKESİ

Bu ilke, bireylerin biçimsel olarak tamamlanmamış şekilleri görsel olarak tamamlama eğiliminde olması şeklinde açıklanır.

4) BENZERLİK İLKESİ

Birbirine renk, büyüklük, şekil gibi öğeler bakımından benzeyen nesnelerin görsel olarak birbiriyle ilişkili biçimde algılanmasıdır.

Koyu ve açık renkli noktalar farklı gruplar olarak algılanır

5) SÜREKLİLİK İLKESİ

Bu ilkeye göre, insan gözü şekiller arasında bir ilişki arar. İnsan algısının göz ile bir çizgi, kıvrım veya sıra içerisinde birbirini izleyen nesneleri ilişkili olarak algılaması şeklinde ifade edilir.

MENÜLER

Menü, bilgisayar veya iletişim sistemi tarafından sunulan komutlar listesidir. Üç çeşit menü vardır;• Tam ekran menüler • Gizli menüler • Çerçeve menüler.

TAM EKRAN MENÜLER

Çoklu ortam tasarımlarında kullanılan tüm işlevsel, komut ve benzeri özelliklerin kullanıcılara sunulduğu seçenekleri içerir. Uygulamalar modüller arasında dolaşımı sağlar. Dolaşım için metin, yazı, düğme gibi denetim elemanları kullanılır.

GİZLİ MENÜLERÇoklu ortam uygulamalarında birçok işlem, var olan ekran üzerinde doğrudan görülemeyen, ancak kullanıcı tarafından fare, klavye gibi araçlar yardımı ile görüntülenebilen gizli menüler aracılığı ile gerçekleştirilir. Uygulama tasarımında kullanılabilecek gizli menü türleri;

Pull-down(aşağı çekilir) menülerPop-up(açılır) menülerTear-off(ayrılabilir) menüler

Pull-down menüler

Genellikle aşağı açılır, çekilir menüdür.

Pup-up menülerÇoklu ortam tasarımlarında belirli işlevlere sahip komutların genellikle dinamik olarak bir araya getirilmesi olarak tanımlanabilir.

Tear-off menüler

Kullanıcılar tarafından ekran üzerinde istenilen yere konumlandırılmasıdır.

ÇERÇEVE MENÜLERWeb sayfalarında görmeye alışık olduğumuz çerçeve(frame) yapıları kullanılarak oluşturulan menülerdir.

DÜĞMELEREkranlar arasında dolaşım, kullanıcı işlemlerinin uygulanması, ses, video gibi denetimlerin kullanılması, menü oluşturma, kullanıcı-bilgisayar etkileşimi gibi farklı amaçlarla çoklu ortam uygulamalarında kullanılmaktadır.

ARAÇ ÇUBUKLARIBirçok işletim sistemi, Web sitesi, uygulama ve hizmet yazılımlarında kullanıcı işlemlerini kolaylaştırmak, komut ve işlevlere daha hızlı erişebilmek amacıyla kullanılmaktadır.

ONAY KUTULARIBirçok işletim sistemi, Web sitesi, uygulama ve hizmet yazılımlarında kullanıcı işlemlerini kolaylaştırmak, komut ve işlevlere daha hızlı erişebilmek amacıyla kullanılmaktadır.

SEÇENEK DÜĞMESİBirbirini dışlayan sınırlı sayıda seçenek arasından tek bir seçim yapma olanağı sağlar. Seçenek dğümesi veya radyo düğmesi genellikle bir grup kutusu veya çerçevede bulunur.

TUŞ KOMUTLARI

Görsellik dışında klavye üzerinde yer alan tuşlardan faydalanır. Bu tuşlar zaman kazandırır.

Tuş komutlarının bilinmeme ihtimaline karşı menülerde işlevin yanında kısayol tuşu yazılmalıdır.

KAYDIRMA ÇUBUKLARI

Tek bir ekrana sığmayan pencerelerin yazılı ve görsel içeriğini görüntülemek için yararlanılır.Klavyeden ok tuşları ile hareket ettirilebileceği gibi sürükle bırak özelliği de vardır.

VERİ GİRİŞİ VE GERİ BİLDİRİM

Kullanıcının menüleri, düğmeleri ve simgeleri kullanarak veri ve komut girişimi gerçekleştirmesidir. Mutlaka kullanıcıya geri bildirim verilmelidir.