Cocuklarda Fiziksel Aktivite Ve Saglik Iliskili Fiziksel Uygunluk Ozelliklerinin Degerlendirilmesi Evaluation of Physical Activity and Health Related Physical Fitness Characteristics

5/26/2018 Cocuklarda Fiziksel Aktivite Ve Saglik Iliskili Fiziksel Uygunluk Ozelliklerin...

http:///reader/full/cocuklarda-fiziksel-aktivite-ve-saglik-iliskili-fiziksel-uygunluk-o

1

1. GR

Son yllarda fiziksel aktivite ve organize sporlara katlmn tevik edilmesi, zellikle

sanayilemi toplumlarda egzersiz yapan ocuk ve gen saysn giderek arttrmaktadr.

Ancak bu say henz istenilen dzeylere ulamamtr. nk ailelerin ve evrelerindeki

bireylerin yanl ynlendirmesi ile ok sayda ocuk sedanter bir yaam tarzn

benimsemektedir. Masa banda, bilgisayar ve televizyon karsnda geirilen srelerin

artmas ocuklarda hareketsizlie ve buna bal olarak obezite, psikososyal bozukluklar

gibi sorunlara neden olmaktadr.

ocukluk anda dzenli fiziksel aktivite ve spor yapma alkanlnn kazanlmas

daha ileri yalarda oluabilecek bedensel bozukluklar nlemek, salkl ve zinde olmak

bakmndan ok etkili olmaktadr. Erken ocukluk dneminde var olan kendiliinden

hareketliliin okul anda organize sporlar ve dzenli egzersizler ekline

dntrlebilmesi, erikin dnemde fiziksel aktivite alkanlnn yerlemesine katkda

bulunmaktadr. Gelimi toplumlarda adolesan dnemde zellikle de kzlarda fiziksel

aktivite orannn dk olmas nedeniyle, ocukluk andan itibaren adolesan dnemi de

kapsayacak ekilde fiziksel aktiviteyi arttrmaya ynelik abalar giderek younlamaya

balamtr. Dzenli sportif aktivite sadece egzersiz ve genel salk durumunun

dzeltilmesini deil, ayn zamanda ocuk ve genlerin elenme, hoa vakit geirme,

yarma ve kendini iyi hissetmesini de salamaktadr (160).

Bu almada, 9-11 ya aras ocuklardaki fiziksel aktivite ve salk ilikili fiziksel

uygunluk zellikleri (beden kompozisyonu, kassal esneklik, kassal kuvvet ve aerobik

uygunluk) arasndaki ilikiler incelenmi ve cinsiyetlere gre farklar aratrlmtr.

1.1. almann Problemi

9-11 yalar arasndaki ocuklarn cinsiyetlere gre fiziksel aktivite dzeyleri vesalk ilikili fiziksel uygunluk zellikleri arasnda herhangi bir fark ve iliki var mdr?

1.2. almann Hipotezleri

Bu aratrmada aada belirtilen hipotezlerin doruluuna cevap aranmtr.

a- Aratrmada yer alan erkek rencilerin fiziksel aktivite dzeyleri, kz

rencilerin fiziksel aktivite dzeylerine gre daha yksektir.



2

b- Aratrmada yer alan bayan rencilerin esneklik dzeyleri, erkek rencilerin

esneklik dzeylerine gre daha yksektir.

c- Aratrmada yer alan erkek rencilerin kuvvet dzeyleri, kz rencilerin kuvvet

dzeylerinden daha yksektir.

d- Aratrmada yer alan erkek rencilerin maks. VO2 dzeyleri, kz rencilerin

maks. VO2dzeylerinden daha yksektir.

f- Aratrmada yer alan erkek rencilerin vcut kompozisyon deerleri kz

rencilerin deerlerinden daha iyidir.

1.3. almann Varsaym

Aratrmaya katlan renciler kendilerine anlatlanlar optimal dzeyde yapmlarve samimi ekilde lmlerde yer almlardr.

1.4. almann Snrllklar

Bu aratrma sonular aratrmaya katlan renciler ile snrldr. Ayrca bu

sonular aratrmada kullanlan lm aralarnn lm gc ile de snrldr.

1.5. almann nemi

Birlemi Milletler ve Dnya Salk rgt (WHO) salk kavramn yalnzcahastalk ya da sakatlk durumunun bulunmamas deil, ayn zamanda bedensel, zihinsel ve

sosyoekonomik ynden de iyi olma durumu olarak tanmlamakta, ocuklarn geliimine

zel bir nemle yaklaarak, ocuun salkl geliiminin nemini vurgulamaktadr (177).

Dolaysyla ocuklarn salk, fiziksel, zihinsel ve sosyal geliimlerine gereken nemin

verilmesi evrensel bir grev olarak dnlmelidir.

ocuklarda fiziksel uygunluk lmleri, ksmen genlerde fiziksel aktivite

alkanl dzeyinin azalyor olabileceine kar byyen ilgi, ksmen de yetenekseimindeki boluklar doldurma ihtiyac nedeniyle son yllarda byk nem tamaktadr.

Fiziksel uygunluun llmesinde temel ama; bireylerin var olan potansiyellerinin

belirlenmesi, bu dorultuda bireylerin ihtiyalar da dikkate alnarak egzersiz programlar

hazrlanmas ve belirli aralklarla lmlerin tekrarlanarak programlarn amalarna ulap

ulamadn tespit etmektir (1, 65).



3

ocuklarda fiziksel aktivite ve salk ilikili fiziksel uygunluk dzeylerinin

belirlenmesine ynelik aratrmalarda elde edilen sonulara gre, daha fazla bilimsel bilgi

gereksinimini olduu aka gzkmektedir. Bu aratrma ncelikle bu nedenle,

sonrasnda ise konu ile ilgili bavuru kayna oluturabileceinden ve ileride yaplacak

aratrmalara yol gsterebileceinden dolay nemlidir.



4

2. GENEL BLGLER

Bu blmde aratrmann terminolojisinde ska yer alan kavramlarla ilgili

aklamalara yer verilmi ve aratrma konusuyla ilgili mevcut literatr gzden

geirilmitir. Aratrmann amacnn ve sonularnn daha iyi anlalabilmesi iin bukavramlarn bilinmesi faydal olabilir.

Modern yaam tarz ve sosyo-kltrel yapdaki deiim insanl fiziksel aktiviteye

daha az gereksinim duyar hale getirmitir. Sedanter yaam tarz koroner arter hastalklar,

hipertansiyon, obezite, Tip II diyabet, baz kanser tipleri ve osteoporoz gibi kronik

hastalklarn geliiminde bir risk faktr olarak tanmlanmaktadr (122).

Sal koruyabilme ve hastalklardan korunma iin ne kadar fiziksel aktivite

yaplmas gerektii henz kesin olarak belirlenememitir. Fiziksel aktivite ve salkarasndaki ilikinin incelenebilmesi iin doru ve gvenilir yntemlerle fiziksel aktivitenin

deerlendirilmesi nem kazanm ve farkl yntemler gelitirilmitir. Bu yntemlerden

bazlar, aktivite gnl, fiziksel aktivite kayd, anketler, elektronik veya mekanik takip

(kalorimetre, akselerometre), kalp-solunum dayankllnn belirlenmesi gibi fizyolojik

lmlerdir (85, 104).

ocuklarn ve genlerin salk ve fiziksel uygunluklar, birok lkenin temel ilgi

oda olmutur. ocuk sal da yetikin nfusun gelecei ve salk durumu hakknda biranahtar grevi grmektedir (121). Yetikinlerde grlen obezitenin ve kronik hastalklarn

kkenlerinin, yaamn ilk yllarna dayand dikkate alnacak olursa ocuklarn fiziksel

aktivite, salk ve fiziksel uygunluk durumlar daha da byk nem kazanmaktadr.

Konu bu kadar ilgi oda haline gelmi olmasn ramen gelimi lkelerde bile

ocuklar arasnda yaygnlaan hareketsiz yaam tarz aka ortadadr. ABDde 2002

ylnda yaplan ulusal bir anket almas sonular, 9-13 ya aras ocuklarn % 61.5inin

okul saatleri dnda herhangi bir fiziksel aktiviteye katlmadklarn iaret etmektedir (26).Fiziksel aktivite bireysel zellikler, evre gibi unsurlardan etkilenen karmak bir

davrantr. ocuklarn salkla ilgili faydalar elde edebilmesi iin haftann ou gnnde

60 dakika boyunca orta-yksek iddet arasnda fiziksel aktivite yapmalar nerilmektedir

(115). Fiziksel olarak aktif ocuklarn grnleri akranlarndan daha farkldr (120).

Yetikinlerin aksine, farkl fizyolojik kapasiteleri ve duygusal gereksinimlerinden

kaynakland iin aktif ocuklar, yksek iddette, ksa ve aralkl aktivitelere katlrlar.

Katlmdaki farkllklara ramen elde edilen faydalar benzerdir nk kaydadeer etkiler



5

elde edebilmek iin mutlaka ar fiziksel aktivite yapmak gerekli deildir (54).

Gnmzde, ocuklar ve genler televizyon izlemeyi ve bilgisayar oyunlar

oynamay aktivitelere fiziksel olarak katlamaya gre daha kolay bulmakta ve arzu

etmektedirler. Dahas, eitli finansal sorunlar nedeniyle okullarda beden eitimi dersleri,

oyun alanlar ve okul sonras fiziksel aktivite programlar iin gerekli kaynaklarn

oluturulmamas, okul ocuklarnn sedanter yaam tarzna olumsuz katk salamaktadr

(83). Dolaysyla daha mutlu ve anlaml bir yaam iin temel unsur olan fiziksel uygunluk

gzard edilmektedir (143, 163).

1985-1995 yllar arasnda 6-7 ve 13-14 ya grubu ocuklarda yaplan

epidemiyolojik almalar, ocuklarda beden kitle indeksi ve obezite ortalamalarnda ok

nemli artlarn olduunu ortaya koymaktadr (109).

Fiziksel uygunluk bireyin gnlk yaam taleplerini karlamasna olanak salayan

veya spor performans iin temel oluturan fizyolojik durumu ya da her ikisini iaret eder.

Epidemiyolojik aratrmalarda fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk sk sk birbirlerinin

yerine kullanlmlardr (175).

Fiziksel uygunluk bir birey olarak ocuk iin, bedene kar olumlu bir tutum, fiziksel

durum farkndal ve daha sonraki spor ve egzersiz yaantsn srdrme asndan ok

nemli bir motivasyon kaynadr (30, 137).

Salk ilikili fiziksel uygunluk, gnlk fiziksel aktivite dzeyi ve beslenme

alkanlklar gibi yaam tarzyla ilgili unsurlar ve genetik faktrlerle ilikili olmasnn

yannda, salk durumunu ortaya koyan nemli bir lttr. Salk ilikili fiziksel

uygunluk dzeyini oluturan unsurlardan vcut kompozisyonu ve kalp solunum

uygunluu (maksimal oksijen alm) en nemli olanlardr. Dk fiziksel uygunluk,

yksek lm oran, kanser, imanlk, mental hastalklar, hipertansiyon, diyabet ve dk

yaam kalitesi iin risk oluturur (20, 165).

Maksimal oksijen almndaki her art, hasta yetikinlerde lm orann biraz daha

azaltr (115). Fiziksel uygunluk, engelli veya kronik hastal olan ocuk ve yetikinler

iin daha az nemli deildir (59). Fiziksel uygunluu muhafaza etme veya arttrma, aktif

olmamaktan kaynaklanabilecek sorunlarla karlamaktan korur. Fiziksel Uygunluk ve

Spor Konseyi, 6-17 yalar arasndaki kz ve erkekler iin haftada en az be gn 5 gn,

gnlk 60 dakika (13.000-17.000 pedometre admna denk gelir) fiziksel aktivite

katlmn salk vermektedirler (128).



6

Son 15 ylda spor biliminde fiziksel aktiviteye fiziksel uygunlua gre ok daha

fazla vurgu yaplm olmasna ramen Fiziksel uygunluk lmleri vazgeilmez bir unsur

olarak karmza kmaktadr (126).

2.1. Ge ocukluk Dnemi

9-11 yas dnemindeki ocuklar, geliim dnemlerinden son ocukluk dnemi iinde

yer almaktadr. Fiziksel geliim asndan bu dnemde kzlar ve erkekler arasnda byme

kalplar ynnden fazla bir fark bulunmamakla birlikte boy, arlk ve beden yapsndaki

yava deiim, bu dnemde ocua bedenini daha iyi tanma ve kullanma imkn salar.

ocuk koordinasyon ve kontrol gerektiren becerilerde byk aamalar kaydeder. ocuun

oyun ve spordaki performans giderek olgunlar (13, 60).

Bu dnemi yaayan ocuklarn cinsiyetlerine gre fiziksel aktiviteye katlm

dzeyleri arasnda fark olup olmad nceki aratrmalarda ele alnmtr. Kz ve erkek

ocuklar arasnda, fiziksel aktivite dzeyi asndan herhangi bir fark olmad sonucuna

varlan aratrmalar yannda (96, 148), varsaylan farkll ortaya koyan aratrmalara da

rastlanmaktadr (73, 90, 112, 116).

2.2. Fiziksel Aktivite

Fiziksel aktivite, iskelet kaslar tarafndan oluturulan ve enerji tketimine yol aanherhangi bir vcut hareketidir.Fiziksel Aktivite; iskelet kaslarnn yardmyla yaplan ve

enerji harcamasna neden olan vcut hareketi olarak tanmlanmaktadr (24).

Fiziksel aktivite, vcudun biyomekanik ve biyokimyasal olarak salk ve performans

boyutu asndan karmak tepkisidir. Gnlk yaamdaki Fiziksel Aktivite, i veya okul,

spor, ev ileri veya dier aktiviteler olarak kategorize edilebilir. Egzersiz ise; planlanm,

yaplandrlm ve fiziksel kondisyona ulamak, gelitirmek veya srdrebilmek amacyla

tekrar edilen fiziksel aktivitenin alt kmesidir. Fiziksel kondisyon ise; salk veya beceriile ilikili zelliktir (70).

Salkl bir yaam iin egzersiz, insanlarn gnlk hayatnn bir blm ve yaam

tarz olmaldr. Egzersiz ve fiziksel aktivite daha iyi fiziksel ve zihinsel sala ulamaya

yardmc olur, yaam kalitesini artrr ve bu da mr uzatr (47).

Uzun dnemde egzersiz alkanl kk yalarda kazanlmaktadr ve ocuklar

erken yalarda edindikleri fiziksel aktivite alkanlnn ocukluktan ergenlie,

ergenlikten yetikinlie devam yaygn bir inantr, ancak bu konuda yeterli sayda



7

uzunlamasna yaplm almalardan elde edilmi bilgi bulunmamaktadr (164).

Telama ve ark. (1997) yapm olduklar uzunlamasna aratrmadan elde edilen

sonulara gre, erken yalarda fiziksel olarak aktif olanlarn ve sportif faaliyetlere

katlanlarn, yetikinlik dneminde de fiziksel olarak daha aktif bir yaam srdrmeolaslklarnn ok daha yksek olduu bulunmutur (163).

Genlerde ve ocuklarda kondisyon ve fiziksel aktivite dzeyi yaygn bir ekilde

sorgulanmaktadr, ancak elde edilen bulgular hem belirsiz hem de metodolojik adan

farkldr (137). Bilimsel aratrmaclar ocukluktan yetikinlie salkl yaam tarznn

gelimesine yardm etmek ve genlerde fiziksel aktivite alkanlnn belirlenmesi ile

ilgili almalarn yaplmas konusuna olduka youn ilgili almalarn yaplmas

konusuna olduka youn ilgi gstermektedirler (57).

Fiziksel aktivitenin faydal etkilerinin (12) ve sedanter yaam biiminin zararl

etkilerinin bilincinin de artmasyla ocuklarda fiziksel aktivite dzeyi, aratrmaclarn ilgi

oda haline gelmitir (81). Son 40 yldr saln korunmas ve kronik hastalklardan

korunmada fiziksel aktivite alkanlnn nemi birok aratrma ile belirtilmitir (157).

Amerika da ergenlerde fiziksel aktivite dzeyinin artrlmas nemli bir salk

geliimi amac olmaktadr. Birok bilim adam gnlk yaamdaki fiziksel aktivitenin

artrlmasn, kardiyovaskler hastalklar risk faktrlerinin azaltlmas ve fiziksel

kondisyonun artrlmas iin desteklenmektedirler (57). Salkl bir yaam iin, ocukluk

dneminde yaplacak en uygun fiziksel aktivite eidi ve miktar bilinmemektedir (137).

Ergenlerde yaplan hemen hemen tm almalarda, bu yalarda yan ilerlemesi ile

birlikte aktivite dzeyinin dt kaydedilmitir, ayrca bu d kz ocuklarda daha

fazladr (67). Geni poplasyonlarda yaplan almalardan elde edilen verilere gre; 13-

14 yalarnda ocuklarn aktivite dzeyi en st seviyeye ulamakta ve daha sonra belirgin

bir ekilde dmektedir (137).

Son zamanlardaki almalar gnmz ocuklarnn 20 yl ncesindeki ocuklardan

daha dk kondisyonda olduklarn gstermektedir. Genlerde ve ocuklarda fiziksel

kondisyon ve fiziksel aktivite dzeyi asndan negatif bir eilim olduu gzlenmitir

(37). ocuklar nceki yllara gre daha ar, daha kilolu ve sedanterlerdir (69).

sveli ve Giritli ergenlerle yaplan almalarda, kz ve erkeklerde fiziksel aktivite

dzeyi bulunmutur. FA ya ayrlan zaman asndan, ergenlerin fiziksel aktivite dzeyinin


http:///reader/full/cocuklarda-fiziksel-aktivite-ve-saglik-iliskili-fiziksel-uygunluk-

8

dk olduu gzlenmitir. almaya katlan ergenlerin en az %30 unun ise salk

asndan yararl saylabilecek, yeterli fiziksel aktivite dzeyin de olmad bulunmutur

(46).

Yaplan bir aratrmada, Amerikadaki okullarda fiziksel aktivite alkanlnnkaybedilmek zere olduu grlmtr. rencilerin byk bir ounluunun Beden

Eitimi derslerine katld, ancak bu derslerin rencilerin fiziksel kondisyon dzeyleri

zerinde etkisinin az olduu ve ayrca yaam boyu fiziksel aktivite becerisinin gelimesi

zerinde ok az bir etkisi olduu gzlenmitir (76).

Yaplan almalarn sonular elektronik ve otomobil ann progresif olarak

ocuklarn egzersiz alkanlnda gzle grlr bir de neden olduunu

gstermektedir (67). Fiziksel aktivitenin yerini daha popler olan televizyon ve bilgisayaroyunlar almaktadr ancak bu aktivitelerde harcanan enerji miktar da olduka dktr.

Ergenlerde yaplan aratrmalar sonucunda dierlerine gre daha aktif olan ergenlerin

daha az televizyon seyrettikleri ve video oyunu oynadklar gzlenmitir (164).

evresel faktrlerin fiziksel aktivite zerindeki nemli etkisinin bilincine ramen,

fiziksel aktivitenin belirlenmesinde evresel faktrlerin etkisini inceleyen ok az alma

bulunmaktadr. Pasif yaam tarz zellikle televizyon izleme, ocuklar ergenler ve

yetikinlerle yaplan kesitsel almalarda obezite ile yakn ilikili bulunmutur. Fiziksel

aktivite alkanl ve zellikle pasif yaam ergenlikten yetikinlie bir yol izlemektedir

(87).

ocuun aktivite dzeyi; bymenin normal varyosyanlarn ya da olas salk

problemlerini gsterir. Her iki cinsiyet iinde sedanter yaam biimi, yala birlikte olua

birok hastaln risk faktrn artrmaktadr. Aksine dzenli fiziksel aktivite yapan

bireylerde salk problemine daha az rastlanmaktadr (22). Standart kondisyon testlerinde

daha iyi performans gsteren ocuklarn, vcut kompozisyonlar ve vcut ya profilleri

ok daha iyi dzeyde bulunmutur (69).

Fiziksel aktivite ocuklarda, fizyolojik (dk kan basnc), anatomik (artan kemik

kuvveti ), biyokimyasal (artan HDL- kolesterol dzeyi), psikolojik (artan kendine gven)

ve fiziksel (artan kuvvet, esneklik, dayankllk) gibi birok yararlar salamaktadr (67).

Ayrca kondisyon ile kardiyovaskler risk faktrleri ve hipertansiyon arasndaki iliki

ocuklarda da yetikinlerle olduka byk benzerlik gstermektedir (54). Kardiyovaskler

hastalklar risk faktrleri fiziksel aktivite miktarna bal olarak ocukluktan ergenlie



9

doru artarak balar (24). Sedanter yaam biimi de dahil olmak zere kardiyovaskler

risk faktrleri erkenden engellemeye alma programlar kronik hastallarn orannn

azaltlmasnda etkili olabilir (155).

Kelly (2000)e gre osteoporoz ocukluk dneminde balamaktadr ve sedanteryaamla yakn ilikilidir. Dzenli ve orta iddetteki fiziksel aktivite ile kronik hastalklarn

ve dzensizliklerin olumas riski azaltmakta ve baklk sistemi de bundan olumlu

ynde etkilenmektedir (54).

2.3. Fiziksel Uygunluk

Batllar tarafndan kullanlan Physical Fitness karl olarak lkemizde Fiziksel

Uygunluk veya Kondisyon kelimeleri kullanlmaktadr. Gemite olduu gibi

gnmzde de fiziksel uygunluun nemi ve gerekliliinden sz edilmektedir. Doktorlar,

bu gnk teknolojinin ilerlemesi ile insan vcudunun fazla yalanmasndan ve gnmz

neslinin sinir ve ruhsal dengesizliklerinin artmasndan ikyet etmektedirler. Fiziksel

uygunluun sedanter toplumda dk, sporcularda yksek oluu eitli evrelerde tartma

konusu olmakta ve herkesin iyi bir fiziksel uygunlua sahip olmasnn gereklilii zerinde

durulmaktadr. Fiziksel uygunluk evreye olumlu bir ekilde intibak etmek olarak

tanmlanmaktadr. Dier bir tanma gre ise fiziksel uygunluk kiinin alma

kapasitesidir. Bu kapasite kiinin kuvvetine, dayankllna, koordinasyonuna,

abukluuna ve bu unsurlarn birlikte almasna baldr. Fiziksel uygunluk; hareketlerin

doru olarak yaplmasn ve fiziksel dayankllkla ilgili olarak vcudun mevcut

kondisyon durumunu ifade eder. Bu tanma gre fiziksel uygunluun en yksek olan kii

yorulmakszn en uzun sre hareket edebilen kiidir (180).

Fiziksel uygunluk, kasta yeteri dzeyde i oluturabilme yetenei olarak

tanmlanmaktadr. Dnya Salk rgtne gre fiziksel uygunluk bir ii baarl bir

ekilde yapma yeteneidir. Bir baka tanmlamada ise, insanlarn sahip olduklar veya

kazandklar fiziksel aktiviteyi yapabilme becerisi ile ilikili bir dizi nitelik olarak ifade

edilmektedir. Daha dorusu fiziksel uygunluk kavramsal olarak fiziksel aktiviteleri

baarl bir ekilde yapabilme yetenei olarak ifade edilebilir (65, 162).

Hastalk Kontrol Merkezi (1985) ise uygunluu insanlarn sahip olduu veya

kazand fiziksel aktivite yapma becerisi ile ilikili bir seri nitelik" olarak ifade

etmektedir (65). Egzersiz, uygunluk ve salk konusunda 1988'de Torontoda yaplan

konferansta da uygunluun daha geni bir ekilde, hem fiziksel Uygunluu ve hem de



10

fiziksel aktivite alkanl seviyesinden etkilenen biyolojik sistemlere kadar uzanan

fizyolojik uygunluu kapsad ifade edilmitir (24).

Sonuta, fiziksel uygunluun uygun bir kavramsal tanm fiziksel aktiviteleri

baarl bir ekilde yapma yetenei olarak yaplabilir. Bu tanma gre test maddelerifiziksel aktiviteyi baarl bir ekilde yapma yeteneiyle yksek oranda ilikili olduklar

gsterilen fiziksel aktivite veya llebilir parametreleri iermelidir. Belli bir egzersiz

yklemesine azalm bir psikofizyolojik yant (rn. kalp atm hz, ventilasyon, plazma

laktat) aktiviteleri baarl bir ekilde yapmada artm bir yetenei gsterir. Bu

deikenleri veya onlarla ilikili faktrleri (rn. kou sresi) len test maddeleri ileri

srlen ortamla uyumlu olacaktr. Benzer ekilde, eer deliller daha esnek insanlarda,

fiziksel aktivite yapma yeteneini bozan sakatla maruz kalma olaslnn daha azolduu fikrini destekliyorsa, esneklik lm test bataryalarnda yer almaldr. Vcut

yall direk olarak fiziksel aktiviteyi ieren bir i srasnda llmedii iin, onun,

uygunluun bir eleman olarak dahil edilmesi sorgulanabilir. Bununla birlikte vcut

kompozisyonu, eer fiziksel aktiviteyi yapma yetenei hakknda bilgi salyorsa fiziksel

uygunluun bir eleman olarak dnlebilir. almalar yalln kou sresi ve

dakikada harcanan maksimal oksijen tketimiyle (maks. VO2) ilikili olduunu

gstermektedir. laveten, yalln yksek olmas ocuun fiziksel olarak aktif olma

olasln ki bu da sonuta, ocuun fiziksel uygunluunu etkileyebilmektedir. Ar

yallk, yaam boyu fiziksel aktiviteyi artrma amacna zarar veren, bir ksr dngye

neden olabilmektedir (65).

Fiziksel uygunluk kalp-solunum sistemi dayankll, kas dayankll, kas kuvveti,

kas gc, srat, esneklik, eviklik, denge, reaksiyon zaman ve beden kompozisyonunu

iermektedir. Bu nitelikler sportif performans ve salk bakmndan farkl nemlere sahip

olduklarndan beceri ilikili fiziksel uygunluk ve salkla ilikili fiziksel uygunluk olarakadlandrlmaktadr (117).

2.3.1. Beceri likili Fiziksel Uygunluk

Beceri ilikili fiziksel uygunluk (BFU) srat, eviklik, koordinasyon ve patlayc

kuvvet gibi zellikleri kapsamaktadr (61).



11

2.3.2. Salk likili Fiziksel Uygunluk

Salk ilikili fiziksel uygunluk (SFU), aerobik uygunluu (kalp-solunum

uygunluu), kassal kuvvet ve dayankll, beden kompozisyonu ve esneklii ierir (63).

2.3.2.1. Antropometrik zellikler

Antropometri insan vcudunun ve onun paralarnn boyutlarn lme bilimidir

(16). Boy, vcut arl ve vcut kompozisyonu antropometrik zelliklerdendir.

2.3.2.1.1. Boy ve Vcut Arl

ocukluk ve genlik srasnda fiziksel boyutlar takip etmek gerekmektedir. Fiziksel

boyutlar ocuklarn beslenme ve salk durumlarn yanstr. Byme, vcudun

boyutlarndaki arttr ve hiperplazi (hcre saylarnda art), hipertrofi (hcre boyutlarndaart) veya hcreler aras yaplarda art sonucu oluur. ocuklardaki fiziksel zellikleri

incelerken, vcut boyutlar ve ou fizyolojik zellik arasnda, dikkate alnmas gereken

pozitif bir iliki vardr (33).

Boy ve vcut arl, byme ve gelime hzn deerlendirmede en kullanl

deikenlerdir. Boy yaamn ilk iki yl boyunca hzla artar. Daha sonra ocukluk

sresince gittike daha dk bir hzda artmaya devam eder. "Puberteden hemen nce boy

belirgin bir ekilde artar, daha sonra kzlarda ortalama 16.5, erkeklerde 18 ya civarnda,tam erikin boyuna ulancaya kadar uzama hznda bir azalma olur. Boydaki en yksek

byme hz kzlarda yaklak 12, erkeklerde 14 yalarnda gerekleir. Boyda olduu gibi

vcut arlndaki en yksek art da kzlarda 12 yalarnda, erkeklerde ise boydan biraz

daha ge yani 14.5 yalarnda gerekleir (137). Amerika, Kanada, Avrupa ve Japonya'da

yaplan almalar, son 40-50 yl ierisinde bu lkelerde yaayan ocuklarn boy ve vcut

arlklarnn arttn gstermektedirler (150).

2.3.2.2. Vcut Kompozisyonu

Vcut kompozisyonu, total vcut kitlesini oluturan genellikle kas, ya, kemik ve

rezidel kitleler olarak ifade edilen farkl dokulara iaret eder. Ancak fiziksel uygunluk

testlerinde vcut kompozisyonu terimi genellikle, vcudun sadece ya kitlesi ve yasz

kitle olmak zere iki basit e ayrmna dayandrlan, vcut ya orannn tahmini

anlamnda kullanlmaktadr (101).

imanlk ile morbidite ve mortalite arasnda iliki olduuna dair nemli deliller



12

bulunmaktadr (18). Her ne kadar ou hastalk yetikinlikte semptomatik olsa da,

imanlk ile ilikili hastalklarn risk faktrlerinin ocuklarda mevcut olduu ileri

srlmektedir (101).

Vcutta fazla ya kiloyu artrr ve bu genellikle performans olumsuz ynde etkiler.Birok alma yksek ya orannn performans olumsuz etkilediini gstermitir.

zellikle vcut arlnn bolua hareket etmesini gerektiren btn aktivitelerde (sprint

ve uzun atlamalar) bu daha belirgindir. Yaplan aratrmalar vcut yallnn dk hz,

dayankllk, denge, eviklik ve srama performansyla ilikili olduunu gstermitir.

Aksine, nispi kas kitlesi miktarndaki art, zellikle kuvvet ve g gerektiren aktivitelerde

performansn artmas demektir. Sonu olarak, ocuklarn vcut kitlesini oluturan doku

elerini ortaya karmak, hem salkl ve hem de beceri ilikili fiziksel uygunluu analizederken yararl olmaktadr (95).

Fetal geliimin erken safhalarnda ya hcreleri oluur ve bu hcrelerin iinde ya

depolanmas balar ve bu ilem daha sonra sresiz olarak devam eder. En son aratrmalar,

vcuda ya ilave olurken, var olan ya hcrelerinin belli bir kritik volme kadar yala

dolmaya devam ettiklerini ve bu kritik volmden sonra yeni ya hcrelerinin

oluturulduunu ne srmektedir. Bu delilin altnda, yaam boyunca iyi bir beslenme

ve egzersiz alkanln korumak nemlidir. Byme ve yalanma ile biriken ya miktarbeslenme, egzersiz alkanl ve herediteye baldr. Heredite deitirilemez, fakat

beslenme ve egzersiz alkanl ya depolarn artrmak veya azaltmak iin deitirilebilir

(176).

Btn yalarda kzlar erkeklerden daha yaldrlar. Bununla birlikte puberteden nce

bu fark byk deildir. 6-8 ya aras kzlarda vcut ya oran %16-18, erkeklerde %13-15

civarndadr. Ergenlik dneminden sonra 14-16 yalarnda kzlarn ortalama vcut ya

oran %21-23, erkeklerin %10-12 civarndadr (93).

Amerika, Avrupa ve Japonya'da yaplan almalar her yataki ocuklarn 20 yl

veya daha uzun bir sre ncesine nazaran daha yal olduklarn ve iman ocuk orannn

artn gstermektedir (85). Bu yallktaki art eiliminin muhtemelen lkedeki fiziksel

aktivite alkanlklar ve beslenmedeki deiikliklerin sonucu olduu ileri sr1mektedir.

ocuklarn ya ierii ve onun yetikin imanl ile ilikisi konusundaki ilgi, optimal

vcut ya ieriini belirlemek iin ocuk standartlarnn gelitirilmesine neden olmaktadr

(93).



13

Gnmzde vcut kompozisyonunu belirlemek iin kullanlan birok teknik vardr

ve hibiri tamamen doru veya gvenilir deildir ve hepsinin zerinde detayl almalar

gereklidir (101). Hidrostatik tart vcut ya orann tahmininde altn standart olarak

dnlmektedir (132). Hidrostatik tart ynteminde, ya ve yasz doku olmak zere iki

komponentin modeli kullanlarak, her iki komponentin younluklarnn bilindii ve sabit

olduu farz edilerek, ya kitlesi ve yasz kitle tahmin edilir. Byle bir tahmin Martin'in

kadavra almalarnda (1984) pheli bulunmutur. Bununla birlikte hidrostatik tart

birok yazar tarafndan vcut ya orann belirlemede en iyi teknik olarak kabul edilmeye

devam etmektedir. Hidrostatik tart byk gruplar iin pratik olmadndan, alternatif

lm teknikleri kullanlmaldr.

Fiziksel uygunluk testlerinde ve byk gruplar zerindeki almalarda vcutkompozisyonunu belirlemek iin en sk tercih edilen yntem deri kvrm lmleridir.

Deri alt ya miktar total vcut yann bir gstergesidir ve eitli yazarlar (19, 156) deri

kvrm ile vcut ya oran arasnda orta ve yksek korelasyonlar (72) kaydetmilerdir.

Deri kvrm yntemi pahal deildir ve lmler kolaylkla elde edilir, fakat metodolojik

problemler vardr. Bu problemler kaliper basncnn deimesi, lm yapan kiiler

arasndaki hata, iman insanlarda doru lm yapma gl ve doru lm almak

iin gereken uzmanl kapsar.

Vcut ya orann tahmin etmek iin yetikinlerde gelitirilen denklemler ocuklar

iin uygun deildir. ocuklar yetikinlerden daha dk bir kemik mineral ieriine ve

daha yksek bir su ieriine sahiptirler, bu nedenle yetikin denklemleri kullanld

takdirde, ocuklarn, zellikle ergenlik dnemi ncesinde olanlarn, vcut ya orannn

yksek tahmin edilmesine neden olur. Aratrmaclar (156) ocuklardaki yasz kitlenin

younluundaki farkllklar gz nne alan eitlikler gelitirmilerdir. Lohman (1987),

deri kalnlklarna (triseps ve subskapular) ve vcut ya oranlarna dayandrlan, vcutyan ok dkten ok yksee kadar snflandran izelgeler yapmtr (93).

"The Physical Best" test bataryas (American Alliance, 1989) byk ve kzl, erkekli

gruplarda subskapular lmle ilikili olabilecek problemleri ortadan kaldrmak iin

subskapular deri kalnl blgesini medial baldr deri kalnl ile deitirilmitir. Lohman

(93) triseps ve medial baldr deri kalnl toplamna dayanan bir snflandrma izelgesi

de oluturmutur. Bununla birlikte yetikinlerde ya dalmnn, zellikle gvde ya

dalmnn salk riskiyle ilikili olduu dnldnden, subskapular deri kalnlnn



14

lmlerden karlmasnn, salkla ilikili bir fiziksel uygunluk testinin, geerliliini

azaltabilecei dnlmektedir (58).

Vcut kompozisyonunun belirlenmesinde, antropometrik yntemlerden olan ap ve

evre lmleri de eitli poplsyonlarn profilini karmak ve ya orann tahmin etmekiin kullanlmaktadr. eitli blgelerdeki deri alt ya kalnln grntlemek iin

rntgenografi, ultrason ve nkleer manyetik rezonans betimlemesini kapsayan laboratuar

teknikleri de bulunmaktadr.

12-14 yana kadar (ergenlik dnemi) erkek ve kzlarn boy, vcut arl, evre,

kemik ap ve deri kalnlklar arasnda ok fark olmad ifade edilmektedir. Ergenlik

dneminde, primer olarak endokrin deiiklikler nedeniyle kz ve erkeklerin vcut

kompozisyonu belirgin bir ekilde farkllamaya balar (75).

Ayn zamanda strojenin pelvisi genileterek vcut bymesinde, meme geliiminde

ve zellikle uyluk ve kalalarda ya depolanmasn artrmada nemli bir etkisi vardr.

strojen, kemiklerin byme hzn da artrr. Ergenlii takiben 2 ile 4 yl iinde son

kemik uzunluuna ulamaya neden olur. Sonu olarak kzlar ergenlii takiben ilk birka

yl ierisinde ok hzl byrler ve sonra bymeleri durur. Erkekler daha uzun bir

byme dnemine sahiptirler ve bu onlarn daha uzun olmasna olanak salar (170).

2.3.2.3. Esneklik

Esneklik; eklem (dirsek, vb.) veya eklem sralarnn (omurga, vb.) mmkn olan

hareket edebilme yetenei olarak tanmlanabilir. Esneklik kemik, kas ligamentleri,

tendonlar ve deri ile kstlanabilir. Eer kstlama yumuak dokulardan (kas, ya vb.)

dolay ise uygun esnetme metotlaryla esneklik ok iyi bir ekilde artrlabilir. Silkme,

srama ve ani zorlamalarla yaplan esnetmeler hemen esnetme reflekslerini mdafaya

eker bu da arzu edilen esneklie ulamaya mani olur. Hlbuki statik esnetme ztmiyotik

refleksleri mdafaya eker bu da esnetilecek adalelerin rahatlamasna yardmc olur.

Ayrca statik esnetme dokulara ani gerdirme uygulamad iin kas arlarna neden olmaz

ve daha emniyetlidir. Deri, aktiviteye katlan doku, eklem artlar ve vcut ya oran

hareketi kstlayan faktrlerdir. Normal hareket dndaki kuvvet hareketi yaralanmay

getirebilir. Bu yzden gelimi esneklik potansiyeli, yaralanmay azaltr. Isndktan sonra

yaplan esneklik almalar yarar getirir. Egzersizden sonra ve souma esnasnda

streching hareketleri kas arlarn gidermede yardmc olur. Esneklik almalar kuvvet

ve dayankllk antrenmanlarnda nemlidir. nk hareketin dzenini korur ve d etkileri



15

azaltr. ou koucular rahatlamak ve zevk almak iin streching yaparlar. Kalf, hamstring

ve bel kaslar gerilebilir ve ancak dzensiz yaplrsa ar yapabilir (180).

Sporcunun hareketlerini eklemlerinin msaade ettii oranda geni bir ada ve

deiik ynlere uygulayabilme yeteneidir. Hareketlilik zellii sporda istenilen motorikgce eriebilmek iin nemli bir unsurdur. Esnekliin spora ve almaya katks oktur.

Esnekliin eksikliinde akut ve kronik yaralanmalar ve bel ars problemleri artacaktr.

Dzenli esnetme egzersizleri hepimize kazan salarlar ve yal kimselerde zel bir

ihtiyatr. nk ya ile elastik olma zellii azalr.

Esneklik fiziksel uygunluun ayrlmaz bir parasdr. Esnekliin performans ve

sakatln nlenmesindeki deeri eitli spor branlarnda salk ve fiziksel uygunlukla

ilikili alanlarda aka kabul edilmektedir (32). Esneklik bir eklemde veya eklemlerserisindeki hareket genilii olarak tanmlanmtr (95). Statik esneklik, hareketin hzn

gz nne almakszn hareket geniliine, dinamik esneklik ise tam hareket geniliinin

hzla kullanmna iaret eder.

Esneklii etkileyen yapsal faktrler deri, kas, ba dokusu, ligament, tendon, kemik

ve eklem kapsln kapsar. Genel olarak aktif kiiler daha esnek olma eilimi gsterirler.

Esneklik gen erikinlie kadar artar ve sonra azalr. Esneklii etkileyebi1en dier

faktrler vcut parasnn uzunluu, s ve iskemidir. Yaplan ou fiziksel uygunluk

almalarnda kzlarn erkeklerden daha esnek olduu saptanmtr (131).

Genel olarak esneklii lmek kolaydr ve ok az araca (rn. goniometre,

fleksiometre, antropometre, mezre, lm ubuklar ve kaliper) gereksinim duyulur.

Elektrogoniometreler, fotogoniometreler ve radiogoniometreler de kullanlmaktadr (82).

Kitlesel lmlerde, sa1kla ilikili fiziksel uygunluk test bataryalarnda ve kaba bir

esneklik gstergesi olarak en yaygn kullanlan esneklik testi otur-eri testidir (174).

Otur-eri testi genellikle alt srt ve hemstring esnekliinin lm olarak kabul

edilir. Alt srt ars ile alt srt ve hamstring esneklii arasndaki iliki hipotezi nedeniyle

salkla ilikili uygunluun test bataryalarnda sklkla yer almaktadr (1). Jackson ve

Baker (1986) 100 bayan (ya ortalamas 14.1 yl) zerinde yapt almada bu test ile alt

srt esneklii arasnda dk (r=.28), hemstring esneklii arasnda orta derecede (r= .64)

bir iliki saptam, otur-eri testinin alt srt da kapsayan srt esnekliinin geerli bir

lm olmad ve hemstring esnekliinin lm iin de snrl olduu sonucunu



16

karmlardr (78).

Otur eri testi ekstremite uzunluunun esneklikle ilikisi ynnden de

tartlmaktadr. Ekstremite ve gvde uzunluklarnn eitli kombinasyonlar test

performanslarn nemli derecede etkileyebilmekledir. Bu, ocuklar test etmede nemlibir konudur, nk gvde ve ekstremite uzun1uklar arasndaki iliki byme ile deiir

ve esneklik testlerindeki sonular byme ve gelimeden etkileneceklerdir. Yine

esnekliin ekleme zel olduu hatrlanlmal ve bir uygunluk testi bataryasnda bulunan

tek bir testin kiinin genel esnekliini Smith ve arkadalar (1985) otur-eri testi

kullanlan yanstt dnlmemelidir (41).

Otur- eri testini kullanan eitli aratrmalarda test ynergelerinde ba pozisyonu

hakknda bilgi verilmedii ve bu almalarda ki resimlere bakldnda, bazlarnn bayukar bazlarnn da ba aa pozisyonunu kulland gzlemlenmitir. Bunun zerine 6-

12 yalar arasnda 455 kz ve erkek ocukta bu iki ba pozisyonunun otur-eri testi

sonular zerindeki etkilerini incelenmi ve ban yukar doru olduu pozisyonda

sonularn anlaml derecede daha yksek olduunu tespit edilmitir (157).

2.3.2.4. Kas Kuvveti, Gc ve Dayankll

Birok bilim adam kuvveti ayn anlam ifade eden deiik cmlelerle tanmlamtr;

Dietrrich Haireye gre kuvvet; Bir aktivite de kiinin bir dirence kar koyabilme veya bir

direnci ya da kendi vcudunu ileriye doru hareket ettirebilme zelliidir. Prof. Wilder

Hollmann sporcularn kondisyon dzeyi bakmndan kuvveti; Bir kasn bir dirence kar

kaslmas veya bu dirence kar istenilen kaslmann lsnn korunmasn ifade eden

bedensel bir yetenektir eklinde tanmlamaktadr. Grld gibi kuvvetin tanm

konusunda deiik spor bilim adamlarnn ifadelerinde kk baz farkllklar

bulunmaktadr. Spor disiplinlerinin farkllna bal olarak kuvveti belli gruplamalar

altnda toplama olana da olduka zordur (180).

Kas kuvveti, zel bir kas veya kas grubu tarafndan oluturulabilen maksimum

kuvvet veya gerilim olarak tanmlanmaktadr. Kas gc, patlayc kuvvet veya bir kas

grubunun kuvvetli ve hzl kaslma yetenei ile ilikilidir (33). Kas dayankll, bir kas

grubunun, bir yke kar tekrarl kontraksiyonlar (izotonik, izokinetik veya eksantrik)

devam ettirme veya belli bir zaman sresince maksimal istemli kontraksiyonun belli bir

yzdesini statik olarak koruma yetenei veya kapasitesidir (53).



17

Doumdan ergenlie kadar vcut kas kitlesi vcut arlndaki artla beraber artar.

Erkekte total kas kitlesi doduunda vcut arlnn % 25'i iken yetikinlerde % 40 veya

daha fazlasna kar. Bu artn ou, kas geliim hz puberte de en yksek deerine

ulatnda oluur. Bu, testosteron retiminde yaklak 10 misli ani bir arta denk gelir.

Kzlar puberte de byle hzl bir kas geliimi gstermezler, fakat kas kitleleri erkeklerden

olduka yava da olsa artmaya devam eder. Kas geliim hzndaki bu fark, byk oranda

puberte deki hormonal deiikliklere dayandrlr. Yala birlikte kas kitlesindeki artlarn

ok az veya hi hiperplazi (fibril saysnda art) olmakszn balca var olan fibrillerin

hipertrofisinden (fibril boyutunda art) kaynakland grlmektedir. Bu hipertrofi

miyofilaman ve miyofibrillerdeki arttan kaynaklanr. Kemikler uzarken, kas

uzunluundaki art, sarkomer saysndaki ve uzunluundaki artlardan kaynaklanr.

Kzlar 16-20, erkekler 18-25 yalarna ulatklarnda, egzersiz, diyet veya her ikisi de

artrlmakszn, kas kitlesi en yksek seviyeye kar. Kas kitlesi ya arttka kuvvet de

artar. En yksek kuvvete genellikle bayanlar 20 yalarnda, erkekler 20 ile 30 yalar

arasnda ularlar. Ergenlik dnemine elik eden hormonal deiiklikler, erkeklerde kas

kitlesini artrdklar iin belirgin bir kuvvet artna neden olurlar. Kasn geliimi ve

performans kapasitesinin sinir sisteminin olgunlamasna da bal olduu ifade

edilmektedir. Eer ocuk nral olgunlua erimemise, yksek seviyede kuvvet, g ve

beceri mmkn deildir. Birok motor sinirin myelinizasyonu seksel olgunlua kadar

tam deildir, bylece kas fonksiyonunun nraji kontrol bu dnem ncesinde snrldr.

Yaplan boylamsal (longitudinal) almalarda erkeklerin kuvvet artnda, ergenlik

dneminin balangc iin tipik ya olan 12 ya civarnda belirgin hzlanma olduu

saptanmtr. Kzlarda bu konuda boylamsal bir alma olmamasna ramen kesitsel

almalarda kzlarn daha tedrici bir kuvvet art gsterdikleri ve ergenlik srasnda bu

art hznda belirgin bir ykselme olmad belirtilmitir (177).

ocuklarda kuvvet asndan cinsiyet farkllklar olduka azdr, puberteden sonraki

deiiklikler genelde kzlardaki daha az kas kitlesi nedeniyledir. Yasz kitleye veya kasn

enine, kesit alanna oranla ifade edildiinde, tek tek kas fibrillerinin kuvvet retme

becerilerinin benzer olduunu ileri srecek ekilde, cinsiyetler arasndaki kuvvet

farkllklar kaybolur veya azalr. Kuvvet, izometrik (statik), izotonik ve izokinetik

(dinamik) metotlar kullanlarak llebilir. Statik veya izometrik kuvvet, kablolu

tensiometre, srt ve bacak dinamometresi, kavrama dinamometresi gibi ok eitli

aralarla kas grubu ve eklem asna zel llr. Dinamik kuvvet lmlerinde, vcudun



18

veya bir ekstenal ykn hareketi sz konusudur. zotonik kuvvetin en basit lm 1-

tekrarl maksimum (1- TM; sadece bir kez kaldrlabilen en yksek (arlk) arlk

kaldrma testleridir. zokinetik testler, sabit bir asal hzda eklem hareket genilii

boyunca oluturulan kas geriliminin deerlendirilmesini ierir. Son yllarda, kuvvet ve

dayankllk lmlerinde cybex, orthotran ve kinkom gibi izokinetik ve izometrik

dinamometreler kullanlmaktadr, ancak bu cihazlar olduka pahaldr ve kullanmak iin

uzmanlk gerektirirler. Kas kuvveti testleri birok fiziksel uygunluk alan testinde yer

almamaktadr, nk aralar pahal ve zaman gerektirir. 1- tekrarl maksimum veya

rencinin kaldrabilecei maksimal arlk, okul ortamnda uygulanabilen bir kuvvet

lm yntemidir. Bununla birlikte byle bir test arlk antrenman deneyimi olan byk

yataki renciler iin uygundur (41).

Kas gc veya patlayc kuvvet ar bir objeyi atma (rn. salk topu) veya srama

(dikey srama veya uzun atlama) aktiviteleriyle llr (39). Dikey srama ve uzun

atlama testleri kala, diz ve ayak bilei ekstensor kaslarnn gcn veya patlayc

kuvvetini lmek iin kullanmaktadr. Bu testin performansnda vcut arl nemli bir

faktrdr. Dikey srama testinde performans (srama ykseklii), Lewis nomogram

kullanlarak watt cinsinden g birimine evrilebilmektedir. Sranan mesafe watta

evrildiinde, vcut ktlesindeki farkllklar gz nne alnm olmakta ve testin

geerlilii artmaktadr (41).

Kas dayankllnn llmesi izometrik, izotonik ve izokinetik kontraksiyonla

yaplabilmektedir. Alanda kas dayankll, karn kaslar ve st gvde kaslarnn

dayanklln deerlendiren, srasyla 60 sn. mekik testi ve dinlenmeksizin yaplan

maksimum nav says gibi basit alan testleri kullanlarak llebilmektedir (1).



19

3. YNTEM

Bu blmde aratrmann katlmclar, lm aralar, veri toplam sreci ve

verilerin analizleri ile ilgili bilgilere yer verilmitir.

3.1. Katlmclar

3.1.1. Katlmc Yalar: Aratrmaya 9-11 yalar aras ilkretim rencileri

katlmlardr.

3.1.2. Katlmc Says: Aratrmaya 60ar kz ve erkek ilkretim rencisi olmak

zere toplam 120 kii katlmtr.

3.1.3. Katlmclarda Aranan artlar:Aratrmaya bir kulpte lisansl olarak sporcu

olmayan ve beden eitimi derslerine katlmalarnda salk asndan herhangi birsakncalar bulunmayan renciler alnmtr.

3.2. lmler ve lm Aralar

Aratrma kapsamnda yer alan ocuklarn fiziksel uygunluk dzeylerini belirlemek

iin kullanlan lm ara ve izlekleri aadaki gibidir.

3.2.1. Beden Arl ve Boy Uzunluu lmleri

Arlk 0.1 kg hassaslkta bir elektronik terazi ile llrken, boy 0.01 cmhassaslkta dijital boy ler aletiyle llmtr. lmler esnasnda denekler ort ve t-

shirt giymiler, yaln ayak ya da yalnz orapla lmlere itirak etmilerdir. lmlerde

ba dik, ayak tabanlar terazinin zerine dz olarak baslm, dizler gergin, topuklar bitiik

ve beden dik pozisyonda olmutur.

3.2.2. Beden Kitle ndeksi (BK)

Beden arl (kg) / Boy (m)2 forml kullanlmtr (138).

3.2.3. Deri Kvrm Kalnl lmleri

Holtain marka deri kaliperi (0,1 mm) kullanlarak vcudun sa tarafndan 4

blgeden alnan deri kvrm kalnl (subscapula, suprailiac, biceps, triceps,) Durnin -

Womersly yntemi kullanlarak hesaplanmtr. Her lm blgesinin sa tarafndan iki

defa ayn lm buluncaya veya en fazla 1 mm. hata oluncaya kadar devam edilmitir.

Durnin Womersly: % ya = (4,95/D-4,5) X 100



20

Erkek ocuklar iin: D=1,1553-0,0643 X logX

Kz ocuklar iin : D=1,1369-0,0598 X logX

LogX = (biceps + triceps + subscapula + suprailiac).

Ya kitlesi ve yasz beden kitlesi aadaki formllere gre hesaplanarak

deerlendirilmitir.

Ya Kitlesi (kg) = Beden arl X % Ya / 100

Yasz Beden Kitlesi (kg) = Beden arl Ya kitlesi (92).

3.2.4. Maks. VO2

ocuklarn maks. VO2 tahmini iin 20 m. mekik kou testi kullanlmtr. Test 8,5

km/saat kou hznda balam ve denek bir sinyal sesini karp dierinde tekrar ritmi

yakalamsa teste devam edilmitir. Denek arka arkaya 2 turda pistin sonundaki izgiye

ulaamamsa test durdurulmutur. Denekler 20 metrelik bir pistte komular ve sinyal ile

izgiye bir ayakla dokunmulardr. Kou hzn belirlemek iin protokole uygun bir teyp

band ve teyp kullanlmtr. Kou hz her dakikada 0.5 km/saat arttrlmtr. Denein

durdurulduu safha test sonucu olarak kaydedilmitir (161, 180). Elde edilen sonuca gre

ocuklarn maks. VO2deeri ml/kg/dak. olarak bulunmutur.

3.2.5. Esneklik

Esneklik lmnde otur eri testi kullanlmtr. Test sehpasnn uzunluu 35 cm,

genilii 45 cm, ykseklik 32 cmdir. Sehpann st yzey uzunluu 45 cm, genilik 45

cmdir. st yzey, ayaklarn dayand yzeyden 15 cm daha dardadr. 0-50 cmlik

lm cetveli, st yzeyde 5er cmlik paralel izgi aralklaryla belirlenmitir. ocuklar

yere oturarak plak ayak tabann dz bir ekilde test sehpasna dayamlardr. Gvde ileri

doru eilerek, dizler bklmeden eller vcudun nnde olacak ekilde uzanabildii kadarne doru uzanarak cetveli yavaa ileri itelemilerdir. En uzak noktada ne yada geriye

esnemeden 1-2 saniye beklenilmi, test iki defa tekrar edilmi ve en yksek deer kayt

edilmitir (161, 180).



21

3.2.6. El Kavrama Kuvvetinin llmesi

Takkeimarka el dinamometresi ile lm gerekletirilmitir. Be dakika snmadan

sonra, denek ayakta iken lm yaplan kolu bkmeden ve vcuda temas etmeden lm

alnmtr. Bu durum baskn el iin iki defa tekrar edilmi ve en iyi deer kaydedilmitir(161).

3.2.7. Fiziksel Aktivite lm

Fiziksel aktivite dzeyini belirlemek iin ocuklar zerinde gvenirlik ve geerlik

almas yaplm Bouchard Three Day Physical Activity Record anketi

uygulanmtr (Tablo 1).



22

Tablo 1. Bouchard Fiziksel Aktivite Snflamas

AKTVTE SINIFI AKTVTE RNEKLER ENERJ HARCAMASI(kcal/kg/15 dk) MET

1 UYKU- YATARAKDNLENME 0.26 1

2 OTURARAK (Ders dinleme, yemek yeme, TVseyretme, radyo dinleme, yaz yazma)

0.38 1.5

3 AYAKTA -HAFFAKTVTELER(El yz ykama, toz alma, sa bakm,yemek piirme)

0.57 2.3

4 GYNME-BANYO-YRY(SALINARAK)

0.70 2.8

5 HAFF EL LER(Ev ileri, orta dzeyde yry, al

veri, yatak yapma, boyama, bitkibakm, motosiklete binmek)

0.83 3.3

6 HAFF SPOR AKTVTELER(Voleybol, masa tenisi, basebol, golf,bisiklet ile dolama)

1.20 4.8

7 ORTA DZEY EL LER(Ktphane dzenleme, giysidzenleme, antalarn hazrlanmas)

1.40 5.6

8 ORTA DZEY SPORAKTVTELER(Badminton, hafif kou, yzme, tenis,jimnastik, youn olmayan sokakoyunlar, ata binme, bisikletle yar)

1.50 6

9 YOUN EL LER YOUNSPOR AKTVTELER(Basketbol, futbol, sokak oyunlar,yarma koullar, squash, daatrmanma, raketbol)

2.0 7.8



23

Fiziksel aktivite dzeyini belirleme anketi 2 hafta ii (arka arkaya devam eden iki

gn) ve 1 hafta sonu olmak zere 3 gn uygulanmtr. Anketlerden bir gn nce

rencilerin youn aktivitelerden kanmalar istenmitir. Fiziksel aktiviteler 9 kategoriye

blnmtr. Katlmclar zel zaman periyodu sresince yapt fiziksel aktivitenin yerini

tutan blm doldurmutur.

Hesaplama u ekildedir: 3 gnlk kayt (2 hafta ii, 1 hafta sonu) 15 dakikalk

aralara blnmtr. Aktiviteler enerji hesaplama skalasna gre 1 ila 9 kategoriye

ayrlmtr. 15 dakikalk aralklarla kilogram bana kilokalorideki ortalama enerji

hesaplamas gnlk enerji tketimini bulmak iin kullanlmtr (105, 123).

Geerlik katsays yetikinler ve ocuklarda PWCde 0.31 ve beden ya yzdesinde

0.13tr (p



24

3.3. Veri Toplama Sreci

Aratrmaya 2008 Mart aynda, Mula l Milli Eitim Mdrlne bal

Emirbeyazt O 3. ve 4. snflarnda renim gren rencilerden gnll olanlar

velilerinin izni ile katlmlardr. Aratrmaya alnan rencilere aratrmann amac,nemi ve lmlerin ncesinde lmlerle ilgili gerekli aklamalar, aratrmacnn bizzat

kendisi tarafndan yaplmtr. Fiziksel uygunluk lmleri, alanlarnda uzman ve

deneyimli retim elemanlar tarafndan alnmtr

3.4. Verilerin Analizi

statiksel hesaplamalarda, cinsiyetler arasndaki farklar hesaplamak iin bamsz t

testi uygulanmtr. Deikenler aras ilikiyi incelemek iin korelasyon kullanlmtr. P

deerinin 0,05ten kk olduu durumlarda gruplar aras fark ve deikenler aras iliki

anlaml kabul edilmitir. statiksel hesaplamalar SPSS (version 11.0) programnda

yaplmtr.



25

4. BULGULAR

ocuklarda fiziksel aktivite ve salk ilikili fiziksel uygunluk zelliklerinin

deerlendirilmesini kapsayan ve 9-11 ya aras ocuklarda fiziksel aktivite ve salk

ilikili fiziksel uygunluk zellikleri (beden kompozisyonu, kassal esneklik, kassal kuvvetve aerobik uygunluk) cinsiyetlere gre farklarn aratrmay amalayan bu almada elde

edilen bulgular bu blmde ele alnmtr. lgili bulgular tablo ve grafiklerle yanstlmtr.

Tablo 2. Kz ve Erkek ocuklarn Ya, Boy, Kilo ve Beden Kitle ndeks Deerleri

DEKENLER

KIZ

A.O S.S

ERKEK

A.O S.S

p

YA (yl) 10.12 0.21 10.21 0.18 AD.

BOY (m) 1.47 5.44 1.49 4.75 AD.

VCUT AIRLII (kg) 40.21 6.65 40.46 7.21 AD.

BK (kg/m) 18.61 1.22 18.22 1.34 AD.

A.D: Anlaml Deil

Tablo 3de de grld gibi, kz ocuklarn ya ortalamas 10.12 0.21 yl iken

erkek ocuklarn ya ortalamas 10.21 0.18 yldr. Kzlarda boy ortalamas 1.47 5.44

m. iken erkeklerde 1.49 4.75 m. olarak belirlenmitir. Kzlarda vcut arl 40.21

6.65 kg. iken erkeklerde 40.46 7.21 kg.dr. Beden kitle indeksi kzlarda 18.61 1.22

kg/m iken erkeklerde 18.22 1.34 kg/m olarak belirlenmitir.

Elde edilen bu deerlere uygulanan istatistik analiz sonucuna gre; almaya

katlan kz ve erkek ocuklarn ya, boy, vcut arl ve BK deerlerinde anlaml bir

farklla rastlanmamtr.



26

Grafik 1. Kz ve Erkek ocuklarn Ya, Boy, Kilo ve Beden Kitle ndeks Deerlerinin

Aritmetik Ortalamalar


10.12 10.21

1.47 1.49

40.21 40.46

18.61 18.22

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

Kz Erkek Kz Erkek Kz Erkek Kz Erkek

Ya Boy Kilo BKI

Tablo 3. Kz ve Erkek ocuklarn Vcut Kompozisyonu Deerleri

DEKENLERKIZ

A.O S.SERKEKA.O S.S

p

Biceps (mm) 7.642.41 6.503,15 0,01

Triceps (mm) 13.444.17 11.354.74 0,01

Subscapula (mm) 10.113.15 9.043.13 0,01

Suprailiac (mm) 8.744.12 8.483.71 0,05

Vcut Ya yzdesi (%) 25.145.44 19.245.12 0,01

Yasz vcut arl (kg) 30.116.21 32.688.87 0,05

Vcut Ya arl (kg) 10.102.11 7.781.98 0,01



27

Yaplan analiz sonucuna gre deneklerin aritmetik ortalama ve standart sapma

deerleri; biceps, kzlarda 7.64 2.41 mm., erkeklerde 6.50 3,15 mm.dir. Triceps

kzlarda 13.44 4.17 mm, erkeklerde 11.35 4.74 mm.dir. Subscapula, kzlarda 10.11

3.15 mm., erkeklerde 9.04 3.13 mm.dir. Suprailiac, kzlarda 8.74 4.12 mm.,

erkeklerde 8.48 3.71 mm.dir. Vcut ya yzdesi, kzlarda % 25.14 5.44, erkeklerde

% 19.24 5.12 dir. Yasz vcut arl kzlarda 30.11 6.21 kg., erkeklerde 32.68

8.87 kgdr. Vcut ya arl kzlarda 10.10 2.11 kg. iken erkeklerde 7.78 1.98

kg.olarak tespit edilmitir.

almaya katlan kz ve erkek ocuklarn cinsiyetlere gre karlatrlmas

sonucunda, biceps, triceps, subscapula, vcut ya yzdesi ve vcut ya arl

deerlerinde p



28

Tablo 4. Kz ve Erkek ocuklarn Maks. Vo2, Esneklik ve El kavrama Deerleri

DEKENLER

KIZ

A.O S.S

ERKEK

A.OS.S

p

Maks. Vo2(ml/kg/dk) 27.485.16 33.044.47 0,01

Esneklik (cm) 19.414.14 16.474.72 0,01

El kavrama (kg) 14.823.11 17.083.64 0,01

Yaplan analiz sonucuna gre, kzlarn maksVo2deeri 27.48 5.16 ml/kg/dk. iken

erkeklerin 33.04 4.47 ml/kg/dk.dr. Kzlarda esneklik 19.41 4.14 cm. iken erkeklerde

16.47 4.72 cm. olarak bulunmutur. Kzlarda el kavrama 14.82 3.11 kg. iken

erkeklerde 17.08 3.64 kg. olarak belirlenmitir.

Analiz sonular, almaya katlan kz ve erkek ocuklarn maksVo2, esneklik ve el

kavrama kuvveti deerlerinde p



29

Tablo 5. Kz ve Erkek ocuklarn Gnlk Enerji Tketimi, Bazal Metabolizma

Oran ve Fiziksel Aktivite deerleri

DEKENLER

KIZ

A.O.S.S

ERKEK A.O.S.S p

Gnlk Enerji Tketimi (kcal) 1934 191,41 2047 224,04 0,01

Bazal Metabolizma Oran (kcal) 1221 104,01 1256 157,17 0,05

Fiziksel Aktivite Dzeyi (GET/BMO) 1.584 0.71 1.629 0.66 0,01

Aratrmaya katlan kz ve erkek ocuklarn gnlk enerji tketimi, bazal

metabolizma oran ve fiziksel aktivite deerlerinin analiz sonularna gre, aritmetik

ortalama ve standart sapma deerleri, kzlarda gnlk enerji tketimi iin 1934 191,41

kcal. iken erkeklerde 2047 224,04 kcal.dir. Kzlarda bazal metabolizma oran 1221

104,01 kcal. iken erkeklerde 1256 157,17 kcal. olarak belirlenmitir. Kzlarda fiziksel

aktivite dzeyi 1.584 0.71 GET/BMO iken erkeklerde 1.629 0.66 GET/BMO olarak

bulunmutur.

Bu deerler almaya katlan kz ve erkek ocuklarn gnlk enerji tketimi ve

fiziksel aktivite dzeyi deikenlerinde p



30

Grafik 4. Kz ve Erkek ocuklarn Gnlk Enerji Tketimi, Bazal Metabolizma

Oran ve Fiziksel Aktivite deerlerinin Aritmetik Ortalamalar


1.584 1.629

1934 2047

1221 1256

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Kz Erkek Kz Erkek Kz Erkek

Gnlk Enerji Tketimi Bazal Metebolizma

Oran

Fiziksel Aktivite Dzeyi

Tablo 6. Hafif ve Orta iddette Aktivitenin Kz ocuklarnn Vcut Ya Yzdesi,

maks. Vo2, El kavrama ve Esneklik Deerlerine Etkileri

Hafif iddette

Aktivite

Orta iddette

AktiviteDEKENLER

r p r p

VYY (%) -0.024 >0.05 -0.135 0.05 0.158 0.05 0.021 >0.05

Esneklik (cm) 0.045 >0.05 -0.014 >0.05

Aratrmaya katlan kz ocuklarn fiziksel aktivite ile fiziksel uygunluk zellikleri

arasndaki iliki incelendiinde, hafif iddette aktiviteler ile fiziksel uygunluk zellikleri

arasnda anlaml bir iliki bulunamamtr.

Dier taraftan orta- iddette aktiviteler ile vcut ya yzdesi arasnda negatif ynde

(r=-0.135) ve maksVo2arasnda pozitif ynde (r=0,135) p



31

Tablo 7. Hafif ve Orta iddette Aktivitenin Erkek ocuklarn Vcut Ya

yzdesi, Maks. Vo2, El kavrama ve Esneklik Deerlerine Etkileri

Hafif iddette Aktivite Orta - iddette Aktivite

DEKENLERr p r p

VYY (%) 0.03 >0.05 -0.143 0.05 0.204 0.05 0.054 >0.05

Esneklik (cm) -0.014 >0.05 0.038 >0.05

Aratrmaya katlan erkek ocuklarn fiziksel aktivite ile fiziksel uygunluk

zelliklerinin arasndaki iliki incelendiinde, hafif iddette aktiviteler ile fiziksel

uygunluk zellikleri arasnda anlaml bir iliki bulunamamtr.

Ancak, orta-iddette aktiviteler ile vcut ya yzdesinde negatif ynde p



32

5. TARTIMA VE SONU

Bu aratrma, Emirbeyazt lkretimokulunda renim gren 9, 10 ve 11 ya grubu

kz ve erkek ocuklarn fiziksel aktivite dzeyleri ve fiziksel uygunluk zelliklerini

incelemek amacyla yaplmtr. Aratrlan zelliklere gre elde edilen bulgularndeerlendirilmesine bu blmde yer verilmitir.

5.1. Fiziksel Uygunluk zelliklerinin Cinsiyete Gre Deerlendirilmesi

Bu blmde antropometrik zelliklerden boy, beden arl, BK, beden

kompozisyonlarndan beden ya oran, ya kitlesi, yasz beden arl, maks. VO2,

kuvvet, esnekliin ya ve cinsiyete gre deerlendirilmesi yaplmtr.

5.1.1 Antropometrik zellikler

Yaplan almada kzlarn boy ve beden arlk ortalamalar erkeklerden dkken,

BK deerleri erkeklerden yksektir, ancak aralarnda anlaml fark bulunamamtr (Tablo

2). Genelde kz ocuklarnn boy ve beden arl deerleri 11 yandan sonra erkeklere

gre daha fazla art gstermektedir. Bu ya grubuyla ilgili almalara paralel sonular

elde edilmitir.

Boy ve beden arl, byme ve gelime hzn deerlendirmede en kullanll

deikenlerdir (176). Erkeklerde, 9-12 yalar aras yllk uzama oran kzlarn yarskadardr. 13 yanda kzlarn boyunda uzama yavalarken erkeklerde hzlanma balar. 15

yandan itibaren kzlar ile paralel bir geliim gstermeye balar. Byme hzndaki

farkllklar 10 ya ile 13 ya arasndaki dnemde kzlarn erkeklere oranla daha uzun

olduu kans yaratr (113).

Boy ve beden arl 7-10 ya aras kz ve erkek ocuklarda yaklak ayn oranda

arttmakta, genel olarak kzlarn lleri erkeklerden biraz daha dk olmakta ve 11

yandan itibaren kzlarn beden arlklar erkeklere gre daha ok artmaktadr. Daha

sonraki yalarda (12-13) kzlarn lehine yaklak iki kiloluk fark olutuu belirlenmitir.

Ancak 14 yan sonunda erkekler kzlara yetiir. Bu gelimeler sonucu okul ann

ortasnda erkekler kzlar yalnz boy da deil, beden arl ortalamasyla da geer (113).

Tekeliolu (162) yapt almada 11-13 ya grubu kzlarn beden arlnn

erkeklerden daha yksek olduunu ancak aralarndaki farkn anlaml olmadn

bildirmektedir. Ayn almada kz ve erkek ocuklarn boy ve beden arl deerlerinin

yan ilerlemesiyle anlaml ekilde arttn bildirilmektedir. Beden arlndaki art ile



33

ilikili olarak ya arl ve yasz beden kitlesi de yala artmaktadr.

Mechelen ve arkadalarnn (102) almasnda 12 ya gurubu kzlarnn beden

arl erkeklerden anlaml dzeyde yksektir. Boy deerinde ise anlaml fark

olmamasna ramen kzlar daha uzundur. Erkeklerin BK deerleri kzlardan nemliderecede kktr.

Ziyagil ve arkadalarnn (179) yapt almada 11 ve 12 ya grubundaki kzlarn

ortalama boy ve beden arl deerlerinin ayn ya grubundaki erkeklerden daha yksek

bir ortalamaya sahip olduu bildirilmektedir. 10 ya grubunda ise kz ve erkeklerin

yaklak olarak birbirlerine yakn ortalama deerlere sahip olduu belirtilmektedir. Erkek

ve kzlarn boy deerinde dzensiz oranda bir art gzlenmektedir.

Baz ve arkadalarnn (14) yapt aratrmada 8-10 ya kz ve erkek ocuklarn

boy, beden arlklar ve BK deerleri bakmndan ok farkllklarn olmadn

bildirmektedir. Hem kz hem de erkeklerde yalara gre art gzlemlenmitir.

Chin ve arkadalarnn (29) yalar 9,2 olan toplam 2443 Hong Konglu ocuk

zerinde yaptklar almada BK deeri erkeklerinin 17,5 kzlarn 16,9 olarak

bildirilmektedir. Bu deer Amerikal ayn ya grubu ocuklardan ok az yksek olarak

deerlendirilmitir.

Rowlands ve arkadalarnn (141) yalar 8,3 10,8 aras olan ocuklarda yaptklar

almada kzlarn boy, kilo ve BK deerleri erkeklerden daha yksek bulunmutur.

Eisenmann ve arkadalar (44) 9-12 ya erkekler ile kzlarn boylarnda kzlarn

lehine anlaml fark olduunu bildirmektedir. Beden arlnda ise kzlar daha yksektir

ancak fark anlaml deildir.

Ziyagil ve arkadalarnn (178) yapt almada 10-12 ya erkek ocuklarn boy ve

beden arlnn yaa bal olarak arttn bildirmektedir.

5.1.2 Beden Kompozisyonu

Yaplan bu almada kzlarn biceps, triceps, subscapula, suprailiac, vcut ya

yzdesi, vcut ya arl deerleri erkek ocuklardan daha yksekken, kzlarn yasz

vcut arl deeri erkeklerden dktr. Kz ve erkek ocuklarn biceps, triceps,

subscapula, vcut ya yzdesi, vcut ya arl deerleri arasnda p< 0.01, suprailiac ve

yasz vcut arl deperlerinde p< 0.05 dzeyinde anlaml fark belirlenmitir (Tablo 3).



34

Bu aratrma sonular mevcut literatrle karlatrldnda rten sonulara

rastlanmaktadr.

ocuklar ve genlerde obezite, yaygn ve kontrol altna alnamayan bir art

gstermektedir (71, 109). Sedanter yaam tarz ve fiziksel aktivitede azalma bu obeziteninilk nedenleri olarak ileri srlmekte (97), fiziksel aktivite ve ocuklarda imanlk

arasndaki negatif ilikiden sz edilmektedir (63, 141).

Saygn (148) doktora almasnda, 10 yandaki kzlarn deri kvrm

kalnlklarndan supscapula, thigh, beden ya oran ve ya arl deerlerini erkeklerden

anlaml seviyede yksek bulmutur. Yasz beden arlnda ise erkek ocuklarn deeri

anlaml dzeyde daha yksektir. 11 yata da kzlarn supscapula, abdomen, tigh, beden

ya oran ve ya arl deerleri erkeklerden anlaml dzeyde yksektir. 12 yaagelindiinde biceps, triceps, subscapula, suprailiac, abdomen, thigh, calf, beden ya oran

ve ya arl deerlerinde yine kz ocuklarn erkek ocuklardan daha yksek olduu

bulunmutur. Tm ya gruplarn ortalamasna bakldnda kzlarn biceps, triceps,

subscapula, suprailiac, abdomen, thigh, calf, beden ya oran ile ya arl deerleri

erkeklerden anlaml dzeyde daha yksektir. Erkeklerin ise yasz beden arl kzlardan

anlaml dzeyde yksek bulunmutur.

ocukluk ve genlik dnemi boyunca beden kompozisyonu srekli deikenlik

gstermektedir. Bu deiimler, kemik mineral younluundaki art, beden suyundaki

deiimler, bunlara bal olarak beden younluunda yasz beden kitlesi ve ya

kitlesinin karlkl olarak artma ve azalma gstermesinden kaynaklanan deiimler olarak

zetlenebilir (117). Kzlar ve erkekler arasndaki cinsiyet farkll ya kitlesindeki

farkllkla kendini gstermektedir.

Yaplan bir almada 9-10 yalarndan 16 yaa kadar deri kvrm kalnlklarnn %

52 orannda artt gzlemlenmitir. 10 yatan 18 yaa kadar yaplan rapora gre beden

kitlesine karlk ya kitlesinin yllk art kzlarda erkeklerden fazla bulunmutur. Yasz

beden kitlesi kzlarda yala azalma gsterirken erkeklerde art gstermitir (117).

Ergenlik dneminde, endokrin deiiklikler nedeniyle kz ve erkeklerin beden

kompozisyonu belirgin ekilde farkllamaya balar (93). Ergenlik dnemi esnasnda

follikl stmle eden hormon (FSH) ve luteinizing hormon (LH) salglanmaya balar.

Kzlarda FSH ve LH salgland zaman overler geliir ve strojen hormonu salglamas

balar. Erkeklerde ise bu hormonlar testislerin geliimini ve testesteron salglanmasn



35

harekete geirir. Testesteron kemik oluumunu arttrarak daha byk kemiklere, protein

sentezini arttrarak artm kas kitlesine neden olur (177).

Ziyagil ve arkadalarnn (178) almasna gre deri kvrm kalnlklarndan biceps,

triceps, suprailiak, supskapula ve baldr, beden ya yzdesi deerlerinde yaa bal olarakanlaml dzeyde bir art gstermemektedir.

Bir baka almada Ziyagil ve arkadalarna gre (179) deri kvrm kalnlklar

toplam asndan 11-12 ya grubundaki kzlarn deerleri erkeklerden daha yksektir. 10

ya grubunda ise kzlarn deerleri daha dktr. Toplam deri kvrm kalnlklar

bakmndan erkeklerde yalara gre dzenli artma veya azalma eilimi grlmemektedir.

Kzlarn 10, 11, 12 ya grubu deerlerinde ise dzensiz bir oranda art gzkmektedir.

Tekeliolu (162) yapt almada, 11-13 ya grubu ocuklarn biceps ve triceps

deri kvrm kalnlklarnda anlaml bir cinsiyet fark saptamazken, subscapular ve

kristailiak deri kvrm kalnlklar, 4 deri kvrm kalnlnn toplam, beden ya oran ve

ya arl kz rencilerde; yasz beden kitlesi ise erkeklerde anlaml seviyede yksek

olduunu bildirmektedir.

Rowenin (140) ilkokul ocuklar zerine yapt aratrmada erkeklerin beden

kompozisyonu deerlerinin kzlardan daha iyi durumda olduunu bildirilmitir. Chin ve

arkadalar (29) tarafndan yalar 9,2 olan toplam 2443 Hong Konglu ocuk zerinde

yaplan almada beden ya yzdesi %25,1 olarak bulunmutur. Bu deer 50. percentile

deerinin zerindedir. Amerikal ocuklar iin bu deer %13-19 aralndadr. Erkek

ocuklarn %30,5i 95. percentile kategorisine girerken bu oran kzlarda %22,9 olarak

bulunmutur.

Mechelen ve arkadalarnn (102) almasnda 12 ya erkeklerin, skinfold deerleri

kzlardan anlaml dzeyde dktr. Rowlands ve arkadalarnn (141) yalar 8,3 10,8

aras olan ocuklarda yaptklar almada kzlarn skinfold deerleri toplam erkeklerden

anlaml dzeyde yksek bulunmutur.

5.1.3. Fiziksel Aktivite ve Beden Kompozisyonu

Baz aratrma raporlar fiziksel aktivite dzeyi arttka vcut ya yzdesinin

azaldn belirtmektedir. Sunnegrdh ve ark. (159), rastlantsal olarak seilen 8-13 ya

aras 682 sveli ocukta, fiziksel aktivite dzeyi yksek olanlarn dk olanlara gre

daha dk ya yzdesine sahip olduklarn ortaya koymulardr. Baz boylamsal



36

almalar da FAnn vcut kompozisyonu zerinde olumlu etkisini yanstmlardr (107,

130).

Bu almalarn yan sra deri kvrm kalnlklar ve beden ya oran ile ilgili olarak

Cale ve Almond (23), Docherty ve Gaul (41), Lohman (93), Mechelen ve arkadalar(102), Miyashita ve Sadamoto (104) ve Sallisin (145) yaptklar aratrmalar, elde edilen

sonulara paralellik gstermektedir. Genel olarak literatrler elde edilen sonular

desteklemektedir. Erkek ve kz ocuklardaki beden kompozisyonlarn oluturan beden

ya oran ve yasz beden kitlesindeki farkllklarn endokrin deiiklikleri nedeniyle

meydana geldii dnlmektedir.

5.1.4. Maksimum Oksijen Tketimi (maks. VO2)

Bu almada elde edilen bulgulara gre, kzlarn maks. Vo2 deeri 27.48 5.16

ml/kg/dk. iken erkeklerin 33.04 4.47 ml/kg/dkdr. Analiz sonular, almaya katlan

kz ve erkek ocuklarn maks. Vo2 deerinde erkekler lehine p



37

dzeyinde anlamlyd.

Amstrong ve arkadalar (9) 10 yandan sonra erkeklerin maks. VO2deerlerinin

kzlardan daha yksek olduunu ve 16 yaa kadar aradaki farkn gittike arttn

belirtmilerdir. Cooley ve McNaughton (31) Tazmanyada ortaokulda renim grenyalar 11-16 olan 2981 erkek ve 3080 kz toplam 6061 ocuk zerinde aerobik uygunluu

belirlemek iin 20 m. mekik testi yapmlardr. Bu alma gstermitir ki, snf ve

cinsiyet farkll anlaml dzeyde aerobik uygunlua etki yapmaktadr. Alt snflar st

snf ocuklarna gre daha az mekik tamamlamlardr. Tm snflarda erkek ocuklar

kzlardan daha yksek mekik saysna erimilerdir.

Tekeliolu (162) yapt almada erkek ocuklarn 20 m. mekik kou test

performansnn kz ocuklarndan daha yksek olduunu bildirmektedir. 20 m. mekikkou testi sonularna gre tahmin edilen maks. VO2 deeri de erkek ocuklarn daha

yksektir. Ayn almada 20 m. mekik kou testinde tamamlanan mekik says yala

anlaml seviyede artmaktadr. Erkeklerde mekik saysnn yala birlikte artt, kzlarda ise

yala mekik saysnn sabit kald bildirilmektedir.

Armstrong ve arkadalar (11) 11-16 ya grubu erkek ve kz ocuklar zerinde

yapt aratrmada direk yntemle llen absolut maks. VO2deeri hem erkeklerde hem

de kzlarda yala beraber artma gsterdiini belirtmektedir. Beden kitlesine oranla ifade

edilen maks. VO2 ise 11-16 yalar boyunca erkeklerde sabit kalm, kzlarda ise yala

azalma gzlenmitir.

Guerra ve arkadalar (62) yalar 8-15 olan 246 erkek ve 283 kz ocuk zerinde

yapt almada kardiorespiratuar uygunlukta erkekler kzlara gre p



38

deerinin kzlardan daha iyi durumda olduunu bildirmektedir.

Bu ya grubu hem kz hem de erkek ocuklarda kou performansnn ya ile artt

ile ilgili olarak Armstrong ve Welsman (9), Cureton ve arkadalar (36), Drabik (43),

Perez ve arkadalarnn (124) almalar elde edilen sonular desteklemektedir. Genelolarak sonular elde edilen sonular destekler niteliktedir.

5.1.5. Kassal Kuvvet

Elde edilen bulgulara gre, kzlarda el kavrama kuvveti 14.82 3.11 kg. iken

erkeklerde 17.08 3.64 kg. olarak belirlenmitir. Analiz sonular, almaya katlan kz

ve erkek ocuklarn el kavrama kuvveti deerlerinde erkek ocuklar lehine p



39

Ziyagil ve arkadalar (178), 10-12 ya erkek ocuklarn pene kuvvetinin yaa bal

olarak arttn bildirmektedir.

Kerkez ve arkadalarnn (83) konu ile ilgili olarak yaptklar almada 9-11 ya

erkeklerin kuvvet deerinde iki grup arasnda anlaml dzeyde farkllklar bulmutur.Demir ve arkadalarnn (39) yapt almada, 10, 11 ve 12 ya kz ocuklarn sol kol

kuvvetlerini srasyla 15,80, 16,30 ve 17,90 kg, sa kol kuvvetlerini 16,00, 17,80 ve 18,90

kg, birim kuvvetlerini 43,45, 48,65 ve 69,32 kg olarak bildirmektedir. Erkek ocuklarn

ise sol kol kuvvetleri srasyla 17,47, 22,40 ve 25,86 kg, sa kol kuvvetleri 17,88, 23,16 ve

27,23 kg, birim kuvvetleri 48,73, 58,95 ve 77,82 kgdr. Erkek ocuklarn kuvvetleri

kzlara gre her ya grubunda daha yksektir. Hem erkek hem de kz ocuklarn kuvvet

deerleri ya ilerledike artmaktadr.mamolu ve oknazn (77) 87 kz (ya 12,07) ve 85 erkek (ya 11,98) Trk ocuk

zerinde yapt almada kavrama kuvveti erkek ocuklarn kzlardan daha yksektir.

Ayn almada Alman erkek (ya 12,10) ocuklarn kavrama kuvveti kzlardan (ya

12,17) daha yksek bulunmutur.

Rowenin (140) Bahamian ilkokul ocuklar zerine yapt aratrmada erkeklerin

beden st kuvveti ve dayankll daha yksek bulunmutur. Loko ve arkadalarnn (108)

almalarndan elde edilen sonulara gre kuvvet performans yala birlikte art

gstermektedir.

Queroz (94) ve Fine (52) yaptklar almada erkek ocuklarn kz ocuklarna gre

kuvvet zellii asndan daha iyi performans gsterdiini bulmulardr. Akada ve Ergen

(2) kas kuvvetinin yala birlikte belirgin bir ekilde arttn bildirmektedir. Genel olarak

sonular elde edilen sonular ile paralellik gstermektedir.

5.1.6. Esneklik

Elde edilen bulgulara gre, kzlarda esneklik 19.41 4.14 cm. iken erkeklerde 16.47

4.72 cm. olarak bulunmutur. Analiz sonular, almaya katlan kz ve erkek

ocuklarn esneklik deerlerinde kz ocuklar lehine p



40

en byk cinsiyet farkll, ergenlik atlm ve cinsel olgunlama srasnda grlr. Ya

ve cinsiyetle btnlemi esneklik lm, ergenlik dnemi srasnda alt ekstremitelerin

ve gvdenin bymesi ile ilgilidir. 11 yandan sonra, oturma ykseklii ynnden

ergenlik dnemindeki atlm ile kzlarn esnekliindeki art ayn anda meydana gelir.

Buna benzer olarak, erkeklerin otur-eri performansndaki en dk deeri, bacak

uzunluundaki ergenlik atlm ile ayn anda meydana gelir. Ergenlikte eklemlerdeki

anatomik ve fonksiyonel deiimlerin bu sradaki esneklik lmlerini etkiledii

dnlmektedir (118).

Saygn (147), 10 ya kz ocuklar ile erkek ocuklar arasnda kzlarn esneklik

deeri yksek olmasna ramen anlaml fark bulamamtr. 11 ya ve 12 ya grubu kz

ocuklarn esneklikleri anlaml dzeyde erkeklerden daha yksek bulunmutur. Toplamkz ve erkek ocuklarn deerlerinde kzlarn esneklii erkeklerden anlaml dzeyde

yksektir. Kz ocuklarn esneklik deeri ya ilerledike art gstermekle birlikte bu art

anlaml dzeyde deildir. Erkek ocuklarda ise ya ilerledike anlaml olmayan bir d

gzlenmitir.

Kerkez ve arkadalarnn (83) yapt almada 9-11 ya erkeklerin esneklik

deerinde iki grup arasnda anlaml dzeyde farkllklar bulmutur. Mechelen ve

arkadalarnn(102) almasnda 12 ya kzlarn esneklik deeri erkeklerden nemlidzeyde daha iyi sonulara sahiptir.

mamolu ve oknazn (77) ocuklar zerinde yapt aratrmaya gre hem Trk

hemde Alman erkek ocuklarn esneklik deerleri kz ocuklarn deerlerine yakn ancak

daha dktr.

Rowenin (140) Bahamian ilkokul ocuklar zerine yapt aratrmada kzlarn

esnekliklerinin erkeklerden daha iyi olduunu belirtmektedir. Akay (3) 4. snfta okuyan

265 kz ve 289 erkek olmak zere toplam 554 ocuk zerinde bir aratrma yapmtr. Bu

aratrmaya gre 10 ya grubu erkeklerin esneklik deeri 19,7 ve kzlarn deeri 18,3

cmdir. Bu ya grubu erkeklerin esneklik deeri kzlardan daha iyi bulunmutur.

Wilkinson ve arkadalarnn (1) yapm olduklar almaya gre 10-13 ya

ocuklarda kzlarn esneklikleri erkeklerden anlaml dzeyde daha iyidir.

Kzlarn esneklik zelliinin yala artt, ancak erkelerde ise yala birlikte artma,

azalma ve sabit kalma gibi farkl sonularn olduu ile ilgili olarak Akgn ve



41

arkadalarnn (5), Bischoff ve Lewis (17), Chatterjee ve arkadalar (28), Mechelen ve

arkadalar (103) ve Pratn (127) aratrmalar bulunmaktadr. Genel olarak sonular

deerlendirildiinde Akayn aratrmas dnda elde edilen sonular desteklemektedir.

Akayn almas ile olan farklln denek grubuna bal bir durumdan kaynakland

dnlmektedir.

5.2. Fiziksel Aktivite zelliklerinin Cinsiyet ve Yaa Gre Deerlendirilmesi

Aratrmaya katlan kz ve erkek ocuklarn gnlk enerji tketimi, bazal

metabolizma oran ve fiziksel aktivite deerlerinin analiz sonularna gre, aritmetik

ortalama deerleri, erkeklerin kzlardan daha aktif olduklarn gstermektedir. Dolaysyla

erkeklerin gnlk enerji tketimleri de buna paralel olarak kzlardan daha fazladr (Tablo

5). Bu deerler almaya katlan kz ve erkek ocuklarn gnlk enerji tketimi vefiziksel aktivite dzeyi deikenlerinde p



42

younluktaki aktiviteleri tercih ettiklerini bildirmektedir.

Siegel (152) krsal kesim Meksika okulundaki sosyo-ekonomik seviyenin fiziksel

aktivite tipleri ve seviyeleri ile spor iin motivasyon ve katlmlar deerlendirmitir. 9-18

ya aras yaklak 1100 ocuk ile yaplan alma da spor tercihlerinde kzlar ile erkeklerfarkllklar gstermektedir. Erkeklerin ou fiziksel aktivite anketine gre aktif

kategorisine girerken kzlar inaktif idi. ok aktif kategorisinde ise hem kzlar hem de

erkeklerin seviyesi en dk seviyede bulunmutur. 9-13 ya grubu 14-18 ya grubuna

gre daha aktiftir. 9-13 ya erkek ocuklarn ar kilolu olma riski oran %38 iken kzlarn

% 29 olarak bildirilmektedir.

Shoropshire ve Carrollun (151) 10-11 yandaki ilkretim okulunda okuyan

ocuklarn fiziksel aktivite seviyeleri ve tercihleri ile ilgili yaptklar almada erkeklerin%36,3 memnun edici olmasna ramen kzlar da bu oran % 26,7de kaldn

belirtmektedir. Fiziksel aktivite seiminde cinsiyet farkllklar ortaya kmtr.

Welsman ve Armsrong (172) 5-7 ya grubu ngiliz ocuklar zerinde yaptklar

almada erkek ocuklarn btn fiziksel aktivite lmlerinde kzlardan daha yksek

olduu bildirmektedir.

Hagger ve arkadalarnn (68) 13-14 ya ngiliz ve Rus ocuklar zerindeki yapt

almaya gre erkek ocuklarn orta ve iddetli younluklardaki aktivite deerleri anlaml

dzeyde kzlardan yksektir.

Riddoch ve Boreham (137) erkek ocuklarn kzlardan daha aktif olduunu

bildirmektedir. Ama bu farkllk orta younluktaki aktiviteler gz nne alnrsa byk

d gsterir. Erkek ocuklar kzlara gre daha ok iddetli aktivitelere ynelmektedir.

Myers ve arkadalarnn (115) yaptklar aratrmaya gre 9-15 ya aras erkekler

kzlardan fiziksel olarak daha aktiftir. Kzlar daha ok zamanlarn hafif ve ortayounlukta fiziksel aktivitelerde geirirken erkekler iddetli younlukta aktivitelere

ynelmektedir.

Catherine ve arkadalar (25) 10 yandaki kzlarn enerji tketimi 2048, 11

yandakilerin 2034, 12 yandakilerin 2050 olarak bulunurken erkeklerin 10 ya 2253, 11

ya 2284, 12 ya 2290 kcal olarak bildirmektedir. Tm ya gruplarnda erkeklerin deeri

kzlardan yksektir. Erkeklerde ya ile birlikte art meydana gelirken kzlarda 11 yata

d gzkmektedir.



43

De Lany ve arkadalarnn (38) yaptklar almada beyaz erkek ocuklar beyaz kz

ocuklara gre daha fazla bazal metabolik orana sahiptir. Toplam enerji tketimi

bakmndan kzlar daha dk bulunmutur.

Trost ve arkadalarnn (164) erkek ve kz ocuklar zerinde yaptklar almayagre orta-iddetli ve iddetli younlukta yaplan fiziksel aktivite srelerinde erkekler

kzlardan daha fazladr.

Sunnegardh ve arkadalarnn (158) yaptklar aratrma sonucuna gre 8-13 ya

aras ocuklarda orta-iddetli aktivitelere kzlarn erkeklere oranla daha az katldklar

bildirilmektedir.

Bradley ve arkadalar (22) yaptklar almada ortaokula giden kz ocuklarn

(n=656) sedanter aktiviteleri erkek ocuklara gre daha sk rapor etmilerdir. iddetli

aktivitelerde ise erkek ocuklar daha fazla bildirilmektedir (p=0,027). Sedanter

aktivitelerin yala birlikte artt da belirtilmektedir.

Welsman ve Armstrongun (171) 7-10 ya grubunda yapt aratrmada orta ve

iddetli aktivitede harcanan sre bakmndan kzlar ile erkekler arasnda anlaml farkllk

bulunamamtr. Ya ile orta ve iddetli aktivite sreleri arasnda anlaml negatif iliki

bulunmutur.

Crocker ve arkadalar (35) 67 kz ve 82 erkek toplam 149 7-11 snf ocuk ve

genlerde yaptklar almada erkeklerin kzlara gre daha aktif olduunu

belirtmektedirler. Ortaokul rencileri lise rencilerinden daha aktif olarak

bildirilmektedir. Liseli kzlarn ok iddetli fiziksel aktivite skorlar dier tm gruplar ile

karlatrldnda dk bulunmutur.

Ganley (56) zellikle puberta srasnda ve sonrasnda kz ocuklarn erkek ocuklara

gre kyasla daha byk inaktivite riski altnda olduunu bildirmektedir.

Roemmich ve arkadalar (139) gnlk toplam enerji tketimlerini pubertal erkek

(ya 13,4) ve kz (ya 12,8) ocuklarn prepubertal erkek (ya 10,9) ve kz (10,2)

ocuklardan anlaml dzeyde yksek olduunu bildirmektedir (p=0,001). Ayrca pubertal

erkeklerin bazal metabolizma oran pubertal kz ocuklardan ve prepubertal erkek ve kz

ocuklardan daha yksektir (p=0,04). Aktivite enerji tketiminde hem puberta hemde

prepubertal erkekler kzlardan daha yksek deere sahiptir. Ayn zamanda hem

prepubertal erkek ocuklarn aktivite enerji tketimi deeri pubertal erkeklerden, hem de



44

prepubertal kzlarn aktivite enerji tketimi deeri pubertal kzlardan daha yksektir.

Prepubertal erkekler hafif aktivitelerde prepubertal kzlara ve pubertal ocuklara gre

daha az ve ok iddetli aktivitelerde daha fazla zaman geirmilerdir (p=0,01). Prepubertal

kzlar prepubertal erkek ocuklara ve pubertal kzlara gre iddetli aktivitelerde (p=0,08)

ve toplam aktivite saatlerinde daha az zaman harcamlardr (p=0,002). ok iddetli

aktivite, beden ya arl ile tm deneklerde (r=-0,25 p



45

aktiviteler ile vcut ya yzdesinde negatif ynde p



46

Armstrong ve arkadalar (10), 12 yalarndaki ngiliz ocuklar zerinde (60 erkek

ve 63 kz) anaerobik performans, fiziksel aktivite ve maks. VO2 arasndaki ilikiyi

aratrmtr. Hem kzlarda hem de erkek ocuklarda aerobik ve anaerobik uygunluk ile

fiziksel aktiviteler arasnda nemli bir iliki gzlenmemitir. Korelasyon katsaylar

kzlarda 0,017 den 0,041e erkeklerde -,127den 0,160a kadar deien oranlardadr.

Caspersen ve arkadalar (24) ocuklardaki fiziksel aktivite ile adipozite arasndaki

ilikiyi zellikle erken yalarda kompleks olarak bildirmektedir. ocuklar zerinde

yaplan almalarn tutarsz olduunu belirtmektedir.

Chai ve arkadalar (27) yalar 5-17 aras toplam 1631 erkek ve kz ocuk zerinde

bir alma yapmtr. Dzenli beden eitimi dersine giren 6-11 ya kz ve erkek

ocuklarn iman snfna girme oran %18,13, dzenli beden eitimi dersine girmeyenocuklarn ise %26,5tir.

Rowlands ve arkadalarnn (142) yalar 8-10 olan ocuklarn katld almasnda

fiziksel aktivite seviyesi ile fiziksel uygunluk (maks. VO2) ve ya oran arasnda anlaml

bir iliki bulunmutur. Bu iliki fiziksel aktivite seviyesi ile maks. VO2arasnda pozitif

ynde iken ya oran arasnda negatif yndedir.

Sallis (145) beden yann fazladan bir yk getirdiini, normal kardiyak ve pulmoner

fonksiyona engel olabildii veya kardiyovaskler uygunluun sedanter bir yaam tarzyla

basklandn bildirmektedir.

Raudsepp ve Jurimaenin (133) prepuberta dnemi kz ocuklar zerinde yapt

almada orta-iddetli younlukta yaplan fiziksel aktivite skorlar ile durarak uzun

atlama (r=0.37), bkl kol ile aslma (r=0.29) ve dayankllk mekik kousu (r=0.41)

arasnda p



47

korelasyonlar 0.30 ile 0.80 oranlar arasnda rapor etmilerdir.

Morrow ve Freedson (111) ile Simons-Morton ve arkadalarnn (154)

almalarnda fiziksel aktivite ile aerobik uygunluk arasnda anlaml iliki

bildirilmektedir.

Welsman ve Armstrong (173) 11-16 ya grubu ocuklarda gnlk fiziksel aktivite

ile aerobik fitnes arasndaki ilikiyi ortaya koymak iin bir alma yapmlardr. Bu

alma sonucuna gre gnlk fiziksel aktivite seviyesi aerobik uygunluu etkilemek iin

yeterince metabolizmaya bask oluturamamaktadr.

Sanguanrungsirikul ve arkadalarnn (146) yalar 9-12 olan obez ve obez olmayan

ocuklar zerinde yapt almada fiziksel aktivite seviyesi indeksine gre obez

ocuklarn deerini 1,48 obez olmayan ocuklarn deerini 1,51 olarak bildirmektedir.

Jurimae ve Jurissonun (79) almasna gre 10 ve 13 ya erkeklerde 7 fitnes testleri

toplam fiziksel aktivite ile anlaml iliki bulunmutur. Toplam ve iddetli fiziksel

aktiviteyi dayankllk mekik kousu %15-59 orannda aklamaktadr. Dier fiziksel

uygunluk kompenentleri (hz, kuvvet vb.) ile bu kadar ak deildir.

Akta ve Hasipekin (6) almasna 148 obez 136 normal arlkta 133 kz 151

erkek olmak zere toplam 184 ocuk katlmtr. ocuklarn fiziksel aktivite yappyapmama durumu ile obez olmalar arasnda iliki (p



48

etkiye sahip olmad bulunmutur.

Kin-ler ve arkadalarn (84) 146 kz 147 erkek ilkretim ocuu zerine yapt

almada kz ocuklarnda fiziksel aktivite seviyesi ile eviklik, dayankllk, atletik

yeterlik ve kayg arasnda, erkek ocuklarnda fiziksel aktivite seviyesi ile esneklik,eviklik, kassal dayankllk, dikey srama ve dayankllk arasnda anlaml ilikiler

bulunmutur.

Sigmund ve arkadalar (153) 11-12 ya ar iman ocuklarn normal beden

arlnda olan ocuklardan daha dk fiziksel aktivite seviyesine sahip olduunu

bildirmektedir.

LeMura ve arkadalarnn (90) ya ortalamas kzlarda 9,6 ve erkeklerde 9,5 olan

ocuklar zerinde yapt almaya gre fiziksel aktivite; BK, beden arl, beden ya

yzdesi ile negatif (p


http:///reader/full/cocuklarda-

Cocuklarda Fiziksel Aktivite Ve Saglik Iliskili Fiziksel Uygunluk Ozelliklerinin Degerlendirilmesi Evaluation of Physical Activity and Health Related Physical Fitness Characteristics

Documents

organize sporlara katlmn

gen saysn giderek arttrmaktadr

ok sayda ocuk sedanter