Top Banner

of 70

Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

Apr 07, 2018

Download

Documents

Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    1/70

    NHOM THC HIEN

    Dng Minh Ch(Bin tp)

    V Hoi BoHunh Nguyn Minh T

    Phm Anh ThH Ngc Trm

    Nguyn Bch Vi

    L Hu Tr(Kthut)

    Trn Ch ThinNguyn Phc HinNguyn Thanh ViTrn Th Anh Th

    Nguyn Th Qu Chi

    Gio Vin: Hunh Ch Ho

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    2/70

    http://www.ebook.edu.vn1

    Mng ton h phng trnh l mng ton khng kh

    lm, nhng n li c nhiu dng v nhiu cch gii khc

    nhau, thi gian gn y (t 2002 n 2010) cc thi Cao

    ng v i hc thng cho m nh im l nm 2010

    thi khi A v khi B c cc cu ny, a s cc hc sinh

    u bngv cha tng luyn gii loi ny.

    Nay nhm mnh son quyn chuyn H phngtrnh nhm gip cc bn c ti liu tham kho v n tp.

    Trong cun chuyn ny nhm mnh chia ra tng loi

    cc bn s thun tin hn trong vic tham kho.

    Trong quyn chuyn ny cc bn sc gp mt

    s cch gii hay, ngn gn v chnh xc. Mc d c gng

    khi bin son, nhng khng th trnh khi vi thiu st,

    mong cc bn gp v thng cm quyn chuyn ny

    c hon thin hn.

    Nhm 2

    vntoanhoc.com

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    3/70

    2

    & &Muc Luc

    Trang

    Phn 1 CC H PHNG TRNHTHNG THNG

    1. H phng trnh bc nht hai n...4

    2. H phng trnh bc nht ba n9

    3. H phng trnh i xng loi I.16

    4. H phng trnh i xng loi II245. H phng trnh ng cp bc hai30

    Phn 2 CC H PHNG TRNH KHC

    1. H phng trnh bc cao hai n..36

    2. H phng trnh v t......40

    3. H phng trnh khng mu mc...47

    4. H phng trnh dng phng php hnh hc vect...56

    5. H phng trnh trong cc k thi.60

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    4/70

    http://www.ebook.edu.vn3

    1Cac He Phng Trnh

    Thong Thng

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    5/70

    4

    1. H PHNG TRNH BC NHT HAI N

    1/ Dng:

    1 1 1

    2 2 2

    a x b y c

    a x b y c+ =+ =

    Cch gii:php th, php cng...

    Php th:

    V d 1: ( )2 1

    12 3

    + =

    =

    x y

    x y

    Gii

    ( )1 2 1 2

    12 3 2(1 2 ) 3

    1 71 21 2

    5 51

    15 5

    x y x y

    x y y y

    xx y

    yy

    = =

    = =

    = == =

    =

    Vy ( )7 1

    ; ;5 5

    x y x y

    = = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    6/70

    http://www.ebook.edu.vn5

    Php cng:

    V d 2:2 2 5 2 2 5

    3 6 2 6 12

    x y x y

    x y x y

    + = + =

    = =

    Cng 2 v phng trnh li, ta c:4 17

    174

    y

    y

    =

    =

    Gii h phng trnh (1) ta c27

    4x

    =

    Vy ( )27 17

    ; ;4 4

    x y x y

    = = =

    2/ Gii v bin lun phng trnh:

    Bc 1: Tnh cc nh thc:

    1 1

    1 2 2 1

    2 2

    a ba b a b

    a bD = =

    (gi l nh thc ca h)

    1 1

    1 2 2 1

    2 2

    x

    c bc b c b

    c bD = =

    (gi l nh thc ca x)1 1

    1 2 2 1

    2 2

    y

    a ca c a c

    a cD = =

    (gi l nh thc ca y)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    7/70

    6

    Bc 2:Bin lun:

    NuD 0 th h c nghim duy nht:

    ;yx

    x yDD

    D D= =

    NuD = 0 vDx 0 v Dy0 th h v nghim

    NuD = Dx= Dy= 0 th h c v s nghim

    hoc v nghim.

    V d 1: Gii h phng trnh:

    5 2 9

    4 3 2

    x y

    x y

    =

    + =

    5 215 8 23

    4 3Ta c: D

    = = + =

    9 2

    27 4 232 3

    xD

    = = + =

    5 9

    10 36 464 2

    yD

    = = + =

    23 46

    1 223 23

    ;yx

    x yDD

    D D

    = = = == =

    Vy nghim ca h phng trnh l (1;2)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    8/70

    http://www.ebook.edu.vn7

    V d 2: Gii v bin lun h phng trnh:

    1

    2

    mx y m

    x my

    + = +

    + =

    Gii

    2

    2

    1 1 ( 1)( 1)1

    1 12 ( 1)( 2)

    2

    12 1 1

    1 2

    x

    y

    mm m m

    m

    mm m m m

    m

    m mm m m

    D

    D

    D

    = = +

    += + = +

    += =

    =

    =

    =

    Bin lun:NuD 0 m 1 th h phng trnh

    c nghim duy nht l

    2

    11

    1

    mx

    m

    ym

    + = + = +

    NuD = 0 m = 1 th:

    Khi m = 1 ta c h phng trnh:2

    22

    x yx y

    x y

    + = + =

    + =

    H c v s nghim: ( )0 00

    2

    =

    =

    x xx

    y x

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    9/70

    8

    Khi m = 1 ta c h phng trnh:

    0

    2

    0

    (VN)2

    x y

    x y

    x y

    x y

    + =

    =

    =

    =

    3/ Gii h phng trnh bng phng php t n ph:

    V d 3: Gii h phng trnh:

    ( )3( ) 9 2( )

    22( ) 3( ) 11

    x y x y

    x y x y

    + + =

    + =

    Gii

    ( )3( ) 2( ) 9

    22( ) 3( ) 11

    x y x y

    x y x y

    + = + =

    t u = x + y; v = x y

    Ta c h phng trnh:

    3 2 9 12 3 11 3

    1 1

    3 2

    u v uu v v

    x y x

    x y y

    = = = =

    + = =

    = =

    Vy h phng trnh c nghim ( 1; 2)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    10/70

    http://www.ebook.edu.vn9

    2. H PHNG TRNH BC NHT BA N

    1/ Cc phng php chung: Nguyn tc chung gii h phng trnh nhiu n

    vn l bin i h phng trnh cho thnh nhng htng ng hoc nhng h phng trnh h qu d gii

    hn, (trong c nhng phng trnh vi sn ngy cngt). t c iu ny ta thng dng:-Phng php cng i s-Phng php th

    Nu c dng php bin i khng tng ng thcn phi th li cc gi tr tm c ca n.V d 1: Gii h phng trnh :

    2 2

    3 3

    3

    ( ) 5

    9

    x y z

    I x y z

    x y z

    + =

    + = + =

    Gii

    2 2

    3 23

    2 2

    3 2

    3 3

    ( ) ( ) 2 5 9 5 2

    ( ) 3 ( ) 9 9 527 9 9

    2

    3 3

    2 9 5 2 9 5

    23 5 2 0 0 13

    + = + =

    + = = + + = =

    + = + =

    = = + = = = =

    x y z x y z

    I x y xy z z z xy

    x y xy x y z z z z z z

    x y z x y z

    xy z z xy z z

    z z z z z z

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    11/70

    10

    Vi 0z= ta c :

    0

    0

    0

    x y

    xy

    z

    + =

    = =

    H ny c nghim ( )0;0;0

    Vi 1z= ta c :

    3

    2

    1

    x y

    xy

    z

    + =

    = =

    Gii h ta c hai nghim : ( ) ( )1;2;1 , 2;1;1

    Vi 23z= ta c :

    2

    1

    32

    3

    x y

    xy

    y

    + =

    =

    =

    H c hai nghim :3 6 3 6 2 3 6 3 6 2

    ; ; , ; ;3 3 3 3 3 3

    + + .

    Vy h (I) c 5 nghim :

    ( ) ( ) ( )3 6 3 6 2 3 6 3 6 2

    0;0;0 , 1;2;1 , 2;1;1 , ; ; , ; ;3 3 3 3 3 3

    + +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    12/70

    http://www.ebook.edu.vn11

    V d 2: Gii h phng trnh :

    ( )

    12

    III 20

    15

    xy

    yz

    zx

    =

    = =

    Nh

    n xt: Nghin cu cch gii. Hy th gii h ny bngphng php th.

    Tuy nhin c th nhn xt v du ca , ,x y z ramt cch gii cch.

    R rng , ,x y z khc 0 v cng du.

    Gii

    Nhn v vi v ca ba phng trnh ta c mtphng trnh; kt hp vi hai trong ba phng trnh cho

    ta c h:

    ( )2

    12

    20

    3600

    xy

    yz

    xyz

    =

    =

    =

    Ta d thy rng ( ) ( )III IV

    V ( )2 60

    360060

    xyzxyz

    xyz

    == =

    Nn h ( )IV tng ng vi hai h :

    ( )

    12

    V 20

    60

    xy

    yz

    xyz

    =

    = =

    v ( )

    12

    VI 20

    60

    xy

    yz

    xyz

    =

    = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    13/70

    12

    Gii ( )V : Thay 12xy = vo phng trnh th bat a c

    5=z ; thay 20yz= vo phng trnh th ba ta c 3=x .Thay 3, 5= =z vo phng trnh th ba ta c 4=y .

    H ( )V c nghim: ( ).3;4;5

    Gii ( )IV : Tng t h ( )IV c nghim ( )3; 4; 5 . Vy h ( )III c hai nghim: ( ) ( )3;4;5 , 3; 4; 5 .

    2/ p dng h thc Vit i vi phng trnh bc ba:

    H thc Vit i vi phng trnh bc ba c phtbiu nh sau :

    NH L:Nu phng trnh 3 2 0+ + + =ax bx cx d c

    ba nghim 1 2 3, ,x x th :

    1 2 3

    1 2 2 3 3 1

    1 2 3

    + + =

    + + =

    =

    bx x x

    a

    cx x x x x x

    a

    dx x x

    a

    Ngc li, nu ba s 1 2 3, ,x x x tha mn cc ng thc :

    1 2 3 1

    1 2 2 3 3 1 2

    1 2 3

    x x x S x x x x x S

    x x x P

    + + = + + = =

    th chng l ba nghim ca phng trnh :

    3 21 2 0 + =x S x S x P

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    14/70

    http://www.ebook.edu.vn13

    Theo nh l trn y c thgii h phng trnh ba n

    1 2 3 1

    1 2 2 3 3 1 2

    1 2 3

    + + =

    + + =

    =

    x x x S

    x x x x x x S

    x x x P

    bng cch gii mt phng trnh bc ba

    3 21 2 0 + =x S x S x P

    V d 3: Gii h phng trnh :

    1 2 3

    1 2 2 3 3 1

    1 2 3

    1

    10

    8

    x x x

    x x x x x x

    x x x

    + + =

    + + = =

    GiiTheo nh l Vit , ,x y z l ba nghim ca phng trnh

    3 2 10 8 0x x x+ + = Ta thy 1=x l mt nghim ca phng trnh trn. Do

    phng trnh trn c vit thnh : 2( 1)( 2 8) 0x x x + =

    Gii phng trnh ny ta c : 1 2 31, 4, 2x x x= = =

    V h phng trnh ny i xng i vi , ,y z nn h c

    3! 6= nghim sau :

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )1; 4;2 , 1;2; 4 , 2; 4;1 , 4;1;2 , 2;1; 4 , 4;2;1

    V d 4:Gii h phng trnh :

    2 2 2

    4

    ( ) 22

    18

    x y z

    II x y z

    xyz

    + + =

    + + = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    15/70

    14

    GiiBin i h ny thnh h c dng ( )I . Bnh phng hai v

    phng trnh th nht ri tr tng v vi phng trnh thhai ta c :

    4 4

    2( ) 4 hay 3

    18 18

    + + = + + =

    + + = + + = = =

    x y z x y z

    xy yz zx xy yz zx

    xyz xyz

    Theo nh l Vit, , ,y z l ba nghim ca phng trnh :3 24 3 18 0x x x+ + =

    Ta c th thy 2x = l mt nghim. Do :( )( )22 6 9 0x x x + + =

    Gii phng trnh ny ta c : 1 2 32, 3x x x= = =

    Vy h c ba nghim: ( ) ( ) ( )2; 3; 3 , 3;2; 3 , 3; 3;2

    V d 5: Gii h phng trnh :

    ( ) 2 2 2

    3 3 3

    2

    III 6

    8

    x y z

    x y z

    x y z

    + + =

    + + = + + =

    Gii

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    2

    III 2 6

    8

    x y z

    x y z xy yz zx

    x y z x y z xy x y yz y z zx z x

    + + =

    + + + + =

    + + + + + + + + + =

    2

    2 2 2

    2

    ( ) 2( ) 6

    ( )( ) ( )( ) 3 8

    x y z

    x y z xy yz zx

    x y z x y z xy yz zx x y z xyz

    + + =

    + + + + = + + + + + + + + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    16/70

    http://www.ebook.edu.vn15

    2

    1

    2

    x y z

    xy yz zx

    xyz

    + + =

    + + = =

    Vy , ,y z l ba nghim ca phng trnh bc ba2 2 2 0t t t+ = hay 2( 2)( 1) 0t t+ =

    Phng trnh ny c nghim l : 1 2 31, 1, 2t t t= = =

    Do h phng trnh c 6 nghim l hon v ca ba s1,1, 2 :

    ( 1;1; 2), ( 1; 2;1), (1; 1; 2), (1; 2; 1), ( 2; 1;1), ( 2;1; 1)

    BITPRNLUYN

    Gii cc h phng trnh :2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    2 2 2 3 3 3

    ( ) 2 2 1

    a) ( ) 3 b) 3 c) 9

    ( ) 4 4 1

    + = + = + + + =

    + = + = + + + = + = + = + + + =

    y z x zx xy x x y z

    z x y xy yz y x y z

    x y z yz zx z x y z

    2

    2

    2

    1 1 13

    6 ( ) 13( )( )1 1 1

    d) ( )( ) 2 e) 3 f) 3 ( ) 5

    ( )( ) 3 6 ( ) 51

    1

    + + =

    + =+ + =

    + + = + + = + = + + = + =

    =

    x y z x y z yz x y z x x

    y z x y y y z x zxxy yz zx

    z x y z z z x y xy

    xyz

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    17/70

    16

    3. H PHNG TRNH I XNG LOI I

    TM TT L THUYTV PHNG PHP GII TON:

    1/ Dng tng qut ca hi xng loi I:nh ngha: Hi xng loi I l h cha 2 n x,y

    m khi ta thay i vai tr x,y cho nhau th h phng trnhkhng thay i.

    ( )

    ( )

    , 0

    , 0

    f x y

    g x y

    =

    =, trong

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    , ,

    , ,

    f x y f y x

    g x y g y x

    =

    =

    Phng php gii tng qut:

    i) Bc 1: t iu kin (nu c)ii) Bc 2: tS = x + y;P = xy (viS2 4P) .

    Khi , ta a h v h mi chaS,P.

    iii) Bc 3: Gii h mi tmS,P. ChnS,Ptha mn

    S2 4P.

    iiii) Bc 4: ViS,Ptm c thx,y l nghim caphng trnh:

    X2

    SX + P = 0

    ( nh l Vit o)*Ch :

    i) Cn nh:2 2 2

    3 3 3

    2

    3

    x y S P

    x y S SP

    + =

    + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    18/70

    http://www.ebook.edu.vn17

    ii) i khi ta phi t n ph:

    ( )

    ( )

    u u x

    v v x

    =

    =v

    S u v

    P uv

    = +

    =

    iii) C nhng h phng trnh trthnh

    hi xng loi I sau khi ta t n ph.

    2/ Mt s v d minh ha:

    V d 1:Gi h phng trnh sau:

    2 2

    2 2 7 8x y xyx y x y

    + + = + + + =

    (1)

    GII

    t:S x y

    P xy

    = +=

    , vi S2 4P.

    Khi , h (1) trthnh:

    ( )

    22

    2 22

    2

    2

    2

    77

    2 7 82 8

    77

    36 0

    2

    = =

    + = + =

    = =

    = = =

    P SS P

    S S SS P S

    P SP S

    SS S

    S

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    19/70

    18

    Vi: 3 2S P= = . Khi , x v y l nghim ca phng

    trnh: 2 3 2 0X X + =

    1

    21

    2 21

    x

    yX

    X x

    y

    = ==

    = = =

    Vi: 2 3S P = = . Khi , x v y l ngim ca

    phng trnh: 2 2 3 0X X+ =

    1

    31

    3 31

    = = =

    = = =

    x

    yX

    X xy

    Vy h cho c 4 nghim

    (x,y) = (1;2), (2;1), (1;3), (3;1).

    V d 2: Gii h phng trnh:

    2 22 2

    1 1 5

    1 19

    x yx y

    x yx y

    + + + = + + + =

    ( H Ngoi Thng TPHCM - Khi A,D nm 1997)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    20/70

    http://www.ebook.edu.vn19

    GII

    t:

    2

    2

    22

    22

    1 12

    1 1 2

    u x x ux x

    v y y vy y

    = + + =

    = + + =

    Khi , h (1) trthnh:

    ( )

    2 2

    2

    5

    13

    5

    2 13

    5

    6

    u v

    u v

    u v

    u v uv

    u v

    uv

    + =

    + =

    + =

    + =

    + =

    =

    u, v l nghim ca phng trnh: X2 5X+ 6 = 0

    3

    2

    2

    3

    3

    2

    = =

    = =

    =

    =

    X

    X

    u

    v

    u

    v

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    21/70

    20

    Trng hp 1: u = 2; v = 3

    12

    13

    1 1

    3 5 3 5

    2 2

    xx

    y

    yx x

    y y+

    + =

    + =

    = =

    = =

    Trng hp 2: u = 3; v = 2

    1 3

    12

    3 5 3 5

    2 2

    1 1

    xx

    yy

    x x

    y y

    +

    + =

    + =

    = =

    = =

    Vy h cho c 4 nghim (x,y) l

    3 5 3 5 3 5 3 51; , 1; , ;1 , ;1

    2 2 2 2

    + +

    .

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    22/70

    http://www.ebook.edu.vn21

    3/ iu kin tham s hi xng loi I c nghim:

    Phng php gii tng qut:

    i) Bc 1: t iu kin (nu c).

    ii) Bc 2: tS = x + y; P = xy vi iu kin caS,Pv S2 4P(*).

    iii) Bc 3: Thayx,y biS,Pvo h phng trnh.Gii h tmS,Ptheo m, ri tiu kin (*) tm m.

    (vi m l tham s)

    V d 3: Tm iu kin m h phng trnh sau cnghim:

    ( )

    4 1 4

    13

    + =

    + =

    x y

    x y m

    GII

    t:4 0

    1 0

    =

    =

    u x

    v y

    Khi , h (1) trthnh:

    2 2

    4

    3 5

    u v

    u v m

    + = + =

    4

    21 32

    u v

    muv

    + =

    =

    Suy ra u,v l nghim (khng m) ca phng trnh:

    2 21 34 0 (*)2

    mX X

    + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    23/70

    22

    Theo , h (1) c nghim Pt (*) c 2 nghim khng m.

    3 13' 0 01320 7.

    21 3 300

    2

    m

    P mm

    S

    Vy 13 73

    m l gi tr cn tm.

    V d 4: Tm m h phng trnh sau c nghim thc:

    1(1)

    1 3

    x y

    x x y y m

    + =

    + =

    GII

    iu kin: 0; y 0x

    Khi :

    ( ) ( )3 3

    11

    1 3 1 3

    + =+ =

    + = + =

    x yx y

    x x y y m x y m

    t: ( )2

    0; P= 0 4S x y xy S P = +

    H phng trnh trthnh:

    3

    1 1

    3 1 3

    = =

    = =

    S S

    S SP m P m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    24/70

    http://www.ebook.edu.vn23

    H (1) c nghim thc2 4

    1 4 10 0 m

    0 40

    S Pm

    Pm

    S

    Vy1

    04

    m l gi tr cn tm.

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii h phng trnh: 2 219

    133

    x y xy

    x y xy

    + + =

    + + =.

    Bi 2: Gii h phng trnh:2 2

    2 2

    1 14

    1 14

    x yx y

    x yx y

    + + + = + + + =

    .

    Bi 3: Tm m h phng trnh c ng 2 nghim thc

    phn bit.2 2

    2

    2 1

    4

    ( )

    ( )

    y m

    x y

    + = + + =

    Bi 4: Tm m h phng trnh sau c nhgim thc:2 2

    4 4 104 4

    ( )( )

    x y x yy x y m

    + + + =+ + =

    Bi 5:Tm m h phng trnh c nghim thcx > 0,y > 0:

    2 2

    1x xy y m

    x y xy m

    + + = + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    25/70

    24

    4. H PHNG TRNH I XNG LOI II

    1/ nh ngha:

    H phng trnh i xng loi II l h cha hai nx,y mkhi ta thay i vai trx,y cho nhau th phng trnh ny tr

    thnh phng trnh kia ca h.*Ch :Nu 0 0( ; )y l nghim ca h th 0 0( ; )y x cng l nghim ca h.

    2/ Cc dng ca h phng trnh i xng loi II:

    DDnngg 11::( , ) 0

    ( , ) 0

    f x y

    f y x

    =

    =(i v trx vy cho nhau th

    phng trnh ny trthnh phng trnh kia).

    Phng php gii chung:Tr v vi v hai phng trnh v bin i v dng

    phng trnh tch s.

    Kt hp mt phng trnh tch s vi mt phng trnhca h suy ra nghim ca h

    V d1:Gii h phng trnh sau:2

    2I 2( ) 2x y

    y y x

    = =

    Nhn xt: Nu thay ng thix biy vy bix thphng trnh th nht s trthnh phng trnh th hai vngc li.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    26/70

    http://www.ebook.edu.vn25

    Gii

    Tr tng v hai phng trnh trong h, ta c

    ( )( ) 2( ) ( )

    ( )( 1) 0

    0

    1 0

    y x y x y x y

    x y x y

    x y

    x y

    + =

    + =

    =

    + =

    Do , h phng trnh cho tng ng vi:

    2

    0(Ia)

    2

    x y

    x x y

    =

    =hoc

    2

    1 0(Ib)

    2

    x y

    x y y

    + =

    =

    Gii h (Ia) ta c nghim (0;0), (3;3).

    Gii h (IIa) ta c nghim:

    1 5 1 5 1 5 1 5; , ;2 2 2 2

    + +

    Vy h phng trnh c 4 nghim l

    (0;0), (3;3),1 5 1 5 1 5 1 5

    ; , ;2 2 2 2

    + +

    DDnngg 22::( , ) 0

    ( , ) 0

    f x y

    g x y

    = = (trong ch c 1 phng trnh

    i xng loi I)

    Cch gii:a phng trnh i xng v dng tch,giiy theox ri th vo phng trnh cn li.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    27/70

    26

    V d 2: Gii h phng trnh:2

    1 1(1)

    2 1 0 (2)

    x yx y

    x xy

    = =

    Giiiu kin: 0; y 0x . Khi :

    1(1) ( ) 1 0 1

    x yx y

    xy yx

    = + = =

    Vix = y th (2) 2 1 0 1x x = =

    Vi1

    y = th (2) v nghim

    Vy h phng trnh c 2 nghim phn bit (1;1), (1;1).

    3/ Mt s bi tp v phng trnh i xng loi II :

    V d 3: Gii h phng trnh:2

    2

    3 2

    3 2

    x y

    y y x

    =

    =

    Gii

    Tr v theo v ca hai phng trnh, ta c:2 2 3 3 2 2

    0(x-y)(x+y-1) 01 0

    x y x y y x

    x yx y

    + =

    = = + =

    Vy h phng trnh cho tng ng vi:2 3 2

    (I)0

    x y

    x y

    =

    =hoc

    2 3 2(II)

    1 0

    x y

    x y

    =

    + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    28/70

    http://www.ebook.edu.vn27

    Gii (I):2 ( 5) 03 2

    ( ) 0 5x xx x x

    I x y x yx yx y

    = = = = = =

    ==

    Gii (II):2 23 2(1 ) 2 0

    ( ) 1 1

    1 2

    2 1

    x x x x x

    II y x y x

    x x

    y y

    = =

    = =

    = =

    = =

    Vy h phng trnh c bn nghim(0;0), (5;5), (1;2), (2;1).

    V d 4: Gii h phng trnh2 3 4 4 (1)

    2 3 4 4 (2)

    x y

    y x

    + + =

    + + =

    Gii

    iu kin:

    34

    23

    42

    x

    y

    .

    Ly(1) tr (2) ta c:

    ( ) ( )2 3 2 3 4 4 0

    (2 3) (2 3) (4 ) (4 )

    02 3 2 3 4 42 1

    ( ) 02 3 2 3 4 4

    x y y x

    x y y x

    x y y x

    x yx y y x

    y

    + + + =

    + +

    + =+ + + +

    + = = + + + +

    Thayx = y vo (1), ta c:2 3 4 4 7 2 (2 3)(4 ) 16x x x x x+ + = + + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    29/70

    28

    22

    39 02 2 5 12 9 11

    9 38 33 09

    = + + =

    + = =

    xxx x x

    x x x

    Vy h phng trnh c 2 nghim phn bit

    ( ) ( )11 11

    ; 3;3 , ;9 9

    x y

    = .

    V d 5: Gii h phng trnh

    2

    2

    2

    2

    12

    12

    yy

    x

    xx

    y

    +=

    + =

    Giiiu kin: , 0>x y Khi , h phng trnh cho tng ng

    2 2

    2 22 1 (1)2 1 (2)

    yx y

    xy x

    = += +

    Ly (1) tr (2) v theo v ta c:

    ( ) ( )

    2 ( )

    ( ) 2

    (3)

    0 2 0

    m

    =

    + + = + + >

    =

    xy x y y x

    x y xy x y xy x y

    x y

    Thay (3) vo (1) ta c:3 2

    3 2

    2

    0

    2 1

    2 1 0

    ( 1)(2 1) 0 1x

    x x

    x x

    x x x x

    >

    = +

    =

    + + = =14243

    Vy h phng trnh c nghim duy nht(x;y) = (1;1).

    (thok)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    30/70

    http://www.ebook.edu.vn29

    BI TP RN LUYN

    Bi 1:Gii h phng trnh:

    ) )

    ) )

    22

    2

    2

    321

    3 12

    4 43 3

    4 43 3

    x yy x yx

    a by y xy x

    y

    y yx y x y

    xc d

    x xy x y x

    y y

    + = + = +

    + = + + =

    = = = =

    Bi 2: Tm a h sau c nghim duy nht:

    2

    2

    ( 1)

    ( 1)

    x xy a y

    y xy a x

    + =

    + =

    Bi 3: Chng minh rng vi 0a th phng trnh

    sau c nghim duy nht:

    22

    22

    2

    2

    ax y

    y

    ay x

    x

    = + = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    31/70

    30

    5. H PHNG TRNH NG CPBC HAI

    1/ nh ngha:Biu thcf(x; y) gi l phng trnh ng cp bc 2nu

    f(mx; my) = m2f(x; y)

    H phng trnh ng cp bc hai c dng:

    ( )

    ( )

    ,

    ,

    =

    =

    f x y a

    g x y b

    Trong :f(x; y) vg(x; y) l phng trnh ng cp bc 2;

    vi a v b l hng s.

    2/ Cch gii:

    Xt x = 0 thay vo h kim tra.

    Vix 0 ta ty = xtthay vo h ta c:

    ( )

    ( )

    ( )

    ( )

    2

    2

    , 1,

    , 1,

    = =

    = =

    f x xt a x f t a

    g x xt b x g t b

    Sau , chia 2 v ca 2 phng trnh vi nhau ta c:( ) ( ) ( )1, 1, *=

    af t g t

    b

    Gii phng trnh (*) ta tm c t.

    Thtvo h ta tm c (x; y).

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    32/70

    http://www.ebook.edu.vn31

    3/ Cc v d:

    V d 1: Gii h phng trnh sau:( )

    ( )2 2

    2 2

    2 3 121

    2 14

    + + =

    =+

    x y xy

    yx y

    Gii

    D thyx = 0 khng l nghim ca h phng trnh

    Vix 0 ta ty = xt. Khi h phng trnh trthnh:

    ( )

    ( )

    ( )

    2 22 2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    22

    2

    3 2 122 3 12

    2 4 14 4 2 14

    k : 4 2 03 2 62

    4 2 7 2 2

    + + = + + =

    + + = + + =

    + + + + = + +

    x t t x x t x t

    x x t x t x t t

    t tt t

    t t t

    Khi (2) 21

    3 2 02

    = + = =

    tt t

    t(tha)

    Khi t = 1 th vo h ta c (x; y) = ( )2 2;

    Khi t = 2 th vo h ta c (x; y)= (1; 2), (1; 2)

    Vy nghim ca h l:(x; y) = ( )2 2; , (1; 2), (1; 2)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    33/70

    32

    V d 2: Tm m h phng trnh sau c nghim:

    ( )

    2 2

    2 21

    + + =

    + + =

    x xym y m

    x m xy my m

    Gii

    D thyx = 0 khng l nghim ca h phng trnh

    Vix 0 ta ty = xt. Th vo h phng trnh ta c

    ( )

    ( )

    ( )

    ( )( )

    2 22 2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    22

    2

    1

    1 1

    011 1 0

    1 11

    + + = + + =

    + + = + + =

    =+ + = + =

    =+ + +

    x t tm mx x tm x t m

    x m x t x t m m x t m tm t m

    tt tmm t t

    m tt m tm t

    Khi t = 0 th ( )2

    k : 00

    =

    =

    x mm

    y

    Khi (1m)t= 1 ( )2

    2

    1*

    2 3 2

    =

    = +

    xy

    m

    my m m

    V2

    2 732 3 2 2 084

    m m m + = + >

    nn (*) c ngha 1m

    Vy vi 1m th h phng trnh trn c nghim.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    34/70

    http://www.ebook.edu.vn33

    V d3: Cho h phng trnh sau:2 2

    2

    4

    3 4

    + =

    =

    x xy y m

    y xy

    Chng minh h phng trnh lun lun c nghim m .

    GiiKhix = 0 khng l nghim ca h phng trnh.

    Vix 0 ta ty = xt. Khi h phng trnh trthnh

    ( )

    ( )

    ( )

    2 22 2 2 2

    2 2 2 2 2

    22

    2

    4 14

    4 3 4

    k : 3 04 1*3 4 3

    + = + =

    + = =

    + =

    x t t mx x t x t m

    x t x t x t t

    tt t m

    t t

    Khi ( ) ( ) ( ) ( )24 16 3 4 0* ** + =m t m t

    Vi m = 4 th (**) c dng 4 4 0 1 + = =t t (tho)

    Vi m 4 th (**) c dng:

    ( ) ( )

    24 16 3 4 0 + =m t m t

    Vi2

    2 40 1289 80 192 3 03 9

    m m m = + = + >

    Vy h phng trnh lun lun c nghim m .

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    35/70

    34

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii cc h phng trnh sau:

    )

    )( )

    )

    )

    )

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2 2

    2 2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    3 2 11

    2 3 17

    5 2

    10

    2 2 2

    2 2 1

    2 2

    2 2 2 0

    2 3 3

    2 2

    x xy ya

    x xy y

    x y xyb

    y x y

    x y x xc

    x y x y xy

    x y xy y xd

    x y y

    x y x xy yd

    x y x y

    + + =

    + + =

    + =

    + =

    + + =

    + =

    + + + + =

    =

    + = + +

    + = +

    Bi 2: Tm gi tr ca m phng trnh c nghim:

    2 2

    2 2

    3 2 11

    2 3 17

    + + =

    + + = +

    x xy y

    x xy y m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    36/70

    http://www.ebook.edu.vn35

    2Cac He Phng Trnh

    Khac

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    37/70

    36

    1. H PHNG TRNH BC CAO HAI N

    H phng trnh bc cao hai n l h gm hai phngtrnh hai n trong c t nht mt phng trnh c bc lnhn 1.

    Phng php chung:Cc h phng trnh bc cao thng kh gii v khng

    th nu ra tng phng php cu th gii.Do phngphp thng c s dng l chuyn chng v h phngtrnh bc hai bng mt trong hai phng php:

    Phng php bin i tng ng.Phng php t n ph.

    Cc dng h phng trnh thng gp:H phng trnh i xng loi 1H phng trnh i xng loi 22/ Mt s v d minh ha:

    V d 1:

    ( )2 2

    4 4

    31

    17

    x xy y

    x y

    + + =

    + =

    GiiKhi (1) trthnh:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2

    2 2

    2 2 2 2 2 2

    2

    3 ( ) 3

    ( ) 17 2 (3 ) 17 2

    ( ) 3 ( ) 39 6 17 2 6 8 0

    ( ) 31

    22

    4

    x y xy x y xy

    x y x y xy x y

    x y xy x y xyxy x y x y x y xy

    x y xyx y

    xyxy

    xy

    + + + = +

    + = + = +

    + = + + = + + = + + + =

    + = ++ =

    = =

    =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    38/70

    http://www.ebook.edu.vn37

    Vi1

    2x y

    xy

    + ==

    x,y l nghim ca phng trnh:

    1 2

    1 2

    2 1 2

    2 1

    12 0

    2

    x x

    y y

    tt t

    t

    = = = =

    = =

    =

    Vi

    =

    =+

    2

    1

    xy

    yx

    x,y l nghim ca phng trnh:

    3 42

    3 4

    1 212 0

    2 2 1

    x xtt t

    t y y

    = = = + = = = =

    Vy h phng trnh c bn cp nghim l

    (1;2), (2; 1), (1; 2), (2;1)

    V d 2:Gii cc h phng trnh sau:

    ) ( )3 3 2 126+ =+ =

    x yax y

    Gii

    t:x y S

    xy P

    + =

    =; iu kin 042 PS

    Khi :

    ( )3 3

    2 2 21

    3( ) 3 ( ) 26 3 26

    x y S S

    Px y xy x y S SP

    + = = =

    = + + = =

    Vi S = 2 ; P = 32 1 3

    3 3 1

    x y x y

    xy x y

    + = = = = = =

    Vy h phng trnh c hai cp nghim l (1;3),(3; 1)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    39/70

    38

    ) 2 2 3 34

    ( )( ) 280(2)

    + =

    + + =

    x yb

    x y x y

    Gii

    ( ) 2 3

    2

    2 [( ) 2 ][( ) 3 ( )] 280

    (16 2 )(64 12 ) 2803

    3( ) 40 93 0 31

    3

    x y xy x y xy x y

    xy xy

    xy

    xy xyxy

    + + + =

    ==

    + = =

    Vixy = 3 ta c:

    =

    =+

    3

    4

    xy

    yxx;y l nghim ca phng trnh:

    2

    x 1

    y 3t 1t 4t 3 0

    t 3 x 3

    y 1

    = == + = = =

    =

    Vi3

    31=xy ta c:

    =

    =+

    331

    4

    xy

    yx

    x;y l nghim ca phng trnh:

    03

    3142 =+ tt (v nghim)

    Vy h c hai cp nghim l (1;3),(3;1)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    40/70

    http://www.ebook.edu.vn39

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii h phng trnh:

    )

    )

    )

    )

    3 3

    4 4 2 2

    2 22 2

    2 2

    4 4

    7( ) 2

    1

    12

    1 14

    1 14

    3

    17

    = =

    + =

    + =

    + + + =

    + + + =

    + + =

    + =

    x ya

    xy x y

    x yb

    x y x y

    x yx y

    c

    x yx y

    x xy yd

    x y

    Bi 2: Cho h phng trnh:

    4 4 2 212

    x y m

    y x y

    + =

    + =

    Tm m h phng trnh c ng hai nghim.

    Bi 3: Tm m h sau c nghim duy nht:3 2 2

    3 2 2

    7

    7

    x y x mx

    y x y my

    = +

    = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    41/70

    40

    2. H PHNG TRNH V T

    NHNG PHNG PHP THNG DNG

    GII H PHNG TRNH V T:

    1/ Khcn thc a h cho v h hu t:

    Mt vi nh l khi kh cn thc:

    2 2

    22

    2 12 1

    2 12 1

    2 12 1

    22

    2

    ( ) ( ) ( ) ( ) 0

    ( ) 0( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) 0( ) ( )

    ( ) ( )

    ( ) 0( ) 0

    ( ) ( )(

    ++

    ++

    ++

    = =

    = =

    = =

    > >

    <

    Vy h (IV) c nghim khi1

    0;4

    m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    46/70

    http://www.ebook.edu.vn45

    4/ Phng php nh gi:

    V d 5:Gii h phng trnh

    1 (V)2 1xy y y

    xy y y

    + = =

    Gii

    iu kin: 0 y 1, x 0, xy y 0 (*)

    D thyy = 0 khng phi l nghim ca h.

    Viy 0, (*) x 1.

    Suy ra

    1

    1

    1

    1

    xy y y

    y y y

    y

    x

    +

    + =

    =

    =

    Thay (x;y) = (1;1) vo h, ta thy tha h.

    Vy nghim ca h (V) l (x;y) = (1;1)

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    47/70

    46

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii cc h phng trnh sau:

    a)2 2 3

    3 1 3 1 4

    x y xy

    x y

    + =

    + + + =

    b)2 1 1

    3 2 4

    x y x y

    x y

    + + + =

    + =

    c)2 2 2 22 1 2 1

    12 0

    x x y x x y

    xy y

    + + + + = +

    =

    d)2 2

    3 2 2

    4 3

    4 0

    x y x y

    x x y

    + + =

    =

    Bi 2:

    Tm cc gi tr ca m h phng trnh sau c nghim

    1 2

    2 1

    y m

    y m

    + + =

    + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    48/70

    http://www.ebook.edu.vn47

    3. H PHNG TRNH KHNG MU MC

    Khi nim:

    H phng trnh khng mu mc l h phng trnh

    khng c cu trc (dng) c th, do cng khng c cchgii tng qut. Phi ty vo tng h phng trnh m c

    cch gii ph hp.

    Mt s cch gii cbn:

    Phng php th,

    Phng php t n s ph,

    Phng php cng,

    Phng php dng tnh n iu ca hm s,

    Phng php dng bt ng thc,

    Phng php nh gi,

    Phng php a v h phng trnh cng bc

    (ng cp).

    Sau y l mt s v d c th cho cc phng php:

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    49/70

    48

    1/ Phng php th:

    V d 1: Gii h phng trnh sau:

    ( )

    ( )

    2

    2 2

    6 3 1 1

    1 2

    x xy x y

    x y

    + + =

    + =

    GiiTa bin i (1) thnh phng trnh bc hai theo n x:

    ( )26 1 3 1 0x y x y+ + =

    Ta tnh bit s delta ca phng trnh trn:

    ( ) ( ) ( )2 2

    1 3 24 1 3 5y y y = =

    Ta tm dc nghim l 1 12 3

    yx x

    = =

    Th 13

    x = vo (2) 2 23

    y =

    Th 12

    yx

    = vo (2)

    3 44 5

    1 0

    y x

    y x

    = =

    = =

    Vy nghim ca h l:

    ( ) ( )

    1 2 2 1 2 2, ; , ;

    3 3 3 3

    3 4; 1;0 , ;

    4 5x y

    =

    V d 2: Gii h phng trnh sau:

    ( )( ) ( )

    ( )

    2 2

    2

    1 1 3 4 1 1

    1 2

    x y x y x x

    xy x x

    + + + = +

    + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    50/70

    http://www.ebook.edu.vn49

    GiiD thyx = 0 khng tha mn phng trnh (2).

    Vi x 0, t (2) ta c2 1

    1x

    yx

    + = . Thay vo (1) ta c:

    ( )( ) ( ) ( )

    ( )( ) ( ) ( )

    ( )( ) ( )

    2 22 2 2 2

    3 2

    2

    3 4 11 1

    1 2 1 1 3 1

    1 2 2 1 1 3 1

    2 2 1 0 1 2 do 0

    x xx x x x x x x x

    x x

    x x x x x x

    x x x x x x

    + = + =

    + =

    + = = =

    Vi 1 1x y= = , Vi 52

    2x y= =

    Vy h c nghim l ( ) ( )5

    21;1 , 2;;x y

    =

    V d 3: Gii h phng trnh:( )

    ( )

    2 2 1

    2

    2 7

    3

    x x y

    xy x y

    + + =

    + =

    Gii

    T ( ) ( )3

    2 11

    xy x

    + =

    +, thay vo (1) ta c:

    ( )( )( )4 3 2 22 5 2 7 2 0 1 2 2 3 1 0

    12 3 17 3 17

    1 2 4 43 172 1 1 17 1 174

    2 23 174

    x x x x x x x x

    x

    xx x

    x x

    x y yy y

    x

    + + = + + =

    == +

    = == = + = = = +

    = =

    =

    ( ) ( )3 17 1 17 3 17 1 17

    1;2 , 2; 1 , ; , ;4 2 4 2

    S

    + + +=

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    51/70

    50

    BI TP RN LUYN

    Gii cc h phng trnh sau:

    ) )( )( )

    ) )

    2 2

    3 32 2

    2 2 2

    2 2 2

    33 2 16

    2 9 2 32 3 33

    3 4 7 4 9 02 2 2 1 0 4 3

    x xy yxy x x ya b

    x y x y xyx y x y

    xy y x y x yc dxy y x y x y x y

    + = =

    = ++ =

    + + = =+ + = + = +

    2/ Phng php t n s ph:

    V d 4: Gii h phng trnh sau:

    ( )

    ( )( )( )

    2

    2

    1 4I

    1 2

    x x y y

    x x y

    y

    y

    + +

    + +

    + =

    =

    GiiD thyy = 0 khng tha h (I), nn ta c:

    ( )

    ( )

    2

    2

    14

    I1

    2 1

    x

    y

    xx y

    y

    x y

    +

    ++

    + + =

    =

    t

    2

    1, 2u v x yxy= = + + , ta c: 12 1

    1u v u

    uv v

    + = == =

    Khi , suy ra:

    221 1 1 21

    2 532 1

    xx yy x

    yx yy x

    x y

    += = == +

    = =+ =

    + =

    Vy nghim ca h l: ( ) ( ) ( )1;2 , 2;5;x y = .

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    52/70

    http://www.ebook.edu.vn51

    V d 5: Gii h phng trnh sau:

    ( )( )

    ( )

    2 22

    3

    II1

    4 4 7

    2 3

    yxy xx y

    xx y

    + +

    + =+

    + =+

    Giiiu kin:x + y 0. Khi :

    ( )

    ( ) ( )( )

    2 2

    2

    3

    II1

    3 7

    3

    x y x yx y

    x y x yx y

    +

    +

    + + =+

    + + =+

    t 1u x yy

    = + ++

    (iu kin: 2u ), v x y=

    ( )( ) ( )

    2 2

    22II

    2 133 131

    loai3 3 3 132

    u vv uu v

    uu v u u

    = == + =

    = + = + =&

    Suy ra:1

    2 10

    1

    x y xx y

    yx y

    =

    + + =+

    = =

    Vy h c mt nghim duy nht ( ) ( )1;0;yx =

    BI TP RN LUYNGii cc h phng trnh sau:2 2 2

    3 32 2 2

    2 2

    52 2 2) b)

    ( 1) ( 1) 352 2 1

    4 2 1 1) d)

    ( 1) ( 1) 2 3 2 4

    x y xyx y x xa

    x yx y x y xy

    x y x y x y x yc

    x x y y y x y

    + + =+ + =+ + + = + =

    + + + = + + + =+ + + + = + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    53/70

    52

    3/ Phng php cng:

    V d 6: Gii h phng trnh sau:

    1 1 4

    6 4 6

    x y

    x y

    + + =

    + + + =

    Gii

    iu kin: 1, 1y

    Cng v tr v theo v ca hai phng trnh, ta c:

    ( )*6 1 4 1 4

    6 1 4 1 6

    x x y y

    x x y y

    + +

    + + + + =

    + + + + =

    t5

    6 1 6 1u ux x x x= + =+ + + +

    54 1 4 1v

    vy y y y= + =+ +

    Khi h (*) trthnh

    10 6 1 55 35 5 5 42 4 1 5

    u vx xu x

    v yy yu v

    +

    +

    + = + + == =

    = =+ = + =

    Vy nghim ca h l ( ) ( )3;4;yx =

    V d 7: Gii h phng trnh sau:

    ( )

    ( )

    2 2

    2 2

    1

    2

    91 2

    91 2

    x y y

    y x x

    + = +

    + = + +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    54/70

    http://www.ebook.edu.vn53

    Gii

    iu kin: , 2y >

    Ly (1) tr (2) ta c:

    ( )

    2 2 2 2

    2 22 2

    2 2

    2 2

    0 , 2

    91 91 2 2

    2 291 91

    10

    2 291 91

    x y

    x y y x y x

    x y y xy x

    y xx y

    x yx y x y

    y xx y

    x y

    > >

    +

    +

    + + = + +

    = +

    + ++ +

    + + + + =

    + ++ +

    =

    144444444424444444443

    Th y= vo phng trnh (1), ta c:

    ( )( )

    ( ) ( )

    2 2 2 2

    2

    2

    2

    0 , 2

    91 91 10 1 9

    91

    91

    2 2

    9 33 3

    2 120

    1 13 3 1 0

    2 110

    3 3x y

    x x x x x x

    x xx x

    xx

    x x

    xx

    x y

    > >

    + = + + = +

    = + +

    ++ +

    + =

    ++ +

    = =

    1444444442444444443

    Vy h c m nghim duy nht: ( ) ( )3;3;yx =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    55/70

    54

    BI TP RN LUYN

    Gii cc h phng trnh sau:

    2 2

    2 3 2

    4 2

    13 3

    1) b)

    3( ) 2812 5

    52 6 2

    4) c)5

    (1 2 ) 2 3 24

    + + + = + + =

    + + + =

    + + =

    + + + + = + =

    + + + = = +

    x x yx y xy y

    ax y x y

    x yy

    xx y x y xy xy y x yyb

    x y xy x x x y x y

    3/ Phng php dng bt ng thc:

    V d 8: Gii h phng trnh sau:

    1 1 1 6

    9

    x y z

    x y z

    + + + + + =

    + + =

    Giiiu kin: , , 1x y z

    p dng bt ng thc Bunyakovsky, ta c:

    ( ) ( )2

    1. 1 1. 1 1. 1 3 36x y z x y z + + + + + + + =

    Suy ra: 1 1 1 6x y z + + + + +

    ng thc xy ra 3x y z = = = tha mn phng trnh th

    hai ca h.Vy h c mt nghim duy nht ( ) ( )3;3;3;;y zx =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    56/70

    http://www.ebook.edu.vn55

    V d 9: Gii h phng trnh sau:

    2

    2

    3

    4 2

    4

    6 4 2

    2

    1

    3

    1

    4

    1

    xy

    x

    yz

    y y

    z

    z z z

    = +

    =

    + +

    =+ + +

    Gii

    V2

    2

    20

    1

    xy

    x=

    +nn xy ra hai trng hp sau:

    Viy = 0, khi x = y = z = 0Vy ( ) ( )0;0;0;;y zx = l mt nghim ca h phng trnh.

    Viy > 0, khi x > 0,z>0.

    D thy 2 21 2x x+ nn2

    2

    2hay

    1x

    x y xx

    +

    .

    Theo BT Cauchy, ta c:2

    4 2 4 2 234 2

    31 3 . .1 3 hay

    1y

    y y y y y y z yy y

    + + = + +

    T phng trnh th 3 ca h suy ra x z . Vy x y z x ,iu ny xy ra x y z = = .

    Thay vo phng trnh u ta c 1y z= = = (tho)

    Vy nghim ca h l ( ) ( )( )0;0;0 1;1;1;;y zx =

    BI TP RN LUYNGii cc h phng trnh sau:

    ) )( 1) ( 1) 2 4 1 4 1 4 1 9

    61 1

    x y y x xy x y z a b

    x y z x y y x xy

    + = + + + + + =

    + + = + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    57/70

    56

    4. SDNG VCT GII

    H PHNG TRNH

    Mt vi btng thc vectthng dng:

    Trong mt phng hoc trong khng gian cho hai vc t ,ur ura b ;

    khi ta c:

    ( )| | | | | | 1+ +r r r ra b a b

    Du " = " xy ra * :+ =r r r ra b k a kb hoc

    mt trong hai vc tbng0r

    ( )| | | | | | 2

    r r r ra b a b

    Du " = " xy ra * : =r r r ra b k a kbhoc

    mt trong hai vc tbng 0r

    ( )| | . | | . 3 r r r ru v u v

    Du " = " xy ra * : =r r r ra b k a kbhoc

    mt trong hai vc tbng 0r

    ( ). | | . | | 4r r r ru v u v

    Du " = " xy ra * :+ =r r r ra b k a kb hoc

    mt trong hai vc tbng 0r

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    58/70

    http://www.ebook.edu.vn57

    V d 1: Gii h phng trnh sau:

    ( )2 2 2

    2011 2011 2011

    I

    3

    3

    3

    + + =

    + + =

    + + =

    x y z

    x y z

    x y z

    Gii

    Xt ( ; ; ), (1;1;1)u x y z v= =ur ur

    Khi ta c:

    2 2 2

    2 2 2

    3

    1 1 1 3

    = + + =

    = + + =

    ur

    ur

    x y z u

    v

    M 3 3. . .= = = =+ +ur ur ur ur ur uru v x y z u v u v

    Vy uru cng phng vi urv 01 1 1x y z = = >

    0x y z = = >

    Kt hp vi (I) ta cx = y = z = 1 l nghim ca h.

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    59/70

    58

    V d 2: Gii h phng trnh sau:

    2 2

    2

    2 2

    ( )

    2

    3 8 8 8 2 4 2

    + = +

    + + =

    + + + = + +

    x y y x z

    x x y yz

    x y xy yz x z

    Gii

    2 2 2 2

    ( ) ( ) 0( 1) (2 1) 0

    4( ) 4( ) ( 1) (2 1)

    + + + = + + + =

    + + + = + + +

    x x y y y z

    x x y z

    x y y z x z

    Xt: ( ; ); ( ; ); ( 1;2 1)a x y b x y y z c x z = = + + = + +ur ur ur

    2 2. 0; . 0;4 = = =

    ur ur ur ur ur ura b a c b c

    Nu th 10 0;2

    = = = = ur ura x y z

    Nu 0 th vur r ur ur

    ba c cng phng 2 = urur

    c b

    Xt 2 trng hp 2 2v= = ur urur ur

    c b c b

    Ta cx = 0; y = 12; z = 1

    2

    Vy h c 2 nghim 1 1 10;0; v 0; ;2 2 2

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    60/70

    http://www.ebook.edu.vn59

    BI TP RN LUYN

    Bi 1: Gii h phng trnh sau:

    2( ) 1 3 2 ( ) 1

    2

    2 1

    x y x y x y x yx y

    x y

    + + + + = + +

    +

    =

    Bi 2: Chng minh rng h phng trnh sau v nghim:

    4 4 4

    2 2 2

    1

    2 7

    x y z

    x y z

    + + =

    + + =

    Bi 3: Gii h phng trnh sau:

    2 2 2

    2009 2009 2009

    3

    3

    3

    x y z

    x y z

    x y z

    + + =

    + + =

    + + =

    Bi 4: Gii h phng trnh sau:

    1 2 2008

    1 2 2008

    20091 1 ... 1 2008

    2008

    20071 1 ... 1 2008

    2008

    x x x

    x x x

    + + + + + + =

    + + + =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    61/70

    60

    5. H PHNG TRNH

    TRONG CC K THI

    V d 1: Gii h phng trnh

    ( )2 2 21 7

    ,

    1 13

    xy x yx y

    x y xy y

    + + =

    + + =

    (Tuyn sinh i hc, cao ng khi B 2009)

    GiiD thyy = 0 khng l nghim nn h cho tng ngvi

    22

    2

    11 77

    1 1

    13 13

    xx xxy yy y

    x x

    x xy y y y

    + + =+ + =

    + + = + =

    Suy ra2

    1 120 0x x

    y y+ + + =

    151

    5

    12

    xyx

    yx y

    + = + =

    =

    (h v nghim)

    141 4

    3

    x yxy

    x y

    + =+ =

    =

    Vy trong trng hp ny, h c hai nghim

    (x;y) =1

    13

    ;

    ; (3;1).

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    62/70

    http://www.ebook.edu.vn61

    V d 2: Gii h phng trnh:

    ( )( )

    2 3 2

    4 2

    5

    4 ,5

    1 24

    x y x y xy xy

    x y

    x y xy x

    + + + + =

    + + + =

    (Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2008)Gii

    H phng trnh cho tng ng

    ( )

    2 2

    22

    5( )

    45

    4

    x x xy x y xy

    x y xy

    + + + + = + + =

    Suy ra2 2 2 2

    ( ) ( )x y xy x y x y+ + + = + 2 2( )( 1 ) 0x y x y xy + + =

    Vi

    2 3

    2

    3

    50

    40 5

    254

    16

    xx y

    x yxy

    y

    =+ =+ =

    = =

    Vi

    2

    2

    1

    121 0 33

    22

    xx yx y xy

    yxy

    =+ = + = =

    =

    Vy nghim ca h l (x;y) = 3 35 25

    ;4 16

    ,3

    1;2

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    63/70

    62

    V d 3: Tm m h phng trnh c nghim thc:

    3 33 3

    1 15

    1 115 10

    x yx y

    x y m

    x y

    + + + = + + + =

    (Tuyn sinh i hc, cao ng khi D 2007)

    Gii

    t ( )1 1

    ; 2, 2x a y b a bx y

    + = + =

    H phng trnh cho trthnh

    3 3

    5 5

    83( ) 15 10

    a b a b

    ab ma b a b m

    + = + =

    = + + =

    Do a, b l nghim ca phng trnh

    ( )2 5 8 0 *X X m + =

    H phng trnh cho c nghim khi v ch khi PT (*) c

    hai

    nghimX1, X2 tha 1 22, 2x x

    Vy7

    2 224

    m m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    64/70

    http://www.ebook.edu.vn63

    V d 4: Gii h phng trnh:

    1 22

    2 33

    2002 11

    1 1

    2

    1 1

    2

    1 1

    2

    ...

    x

    x

    x

    xx

    xx

    xx

    = +

    = +

    = +

    (Olympic 30/4/2002 ti THPT Chuyn L Hng Phong)

    Gii

    Nhn xt: Nu ( )1 2 2002, ,...,x x x l nghim th 1 2 2002, ,...,x x x

    phi cng du v khc 0. ng thi ( )1 2 2002, ,...,x x x cng

    l nghim, nn ta ch cn xt vi 1 2 2002, ,...,x x x dng.

    Theo bt ng thc Cauchy: ( ) ( )1

    2 1,2,...,2002 1,+ =ii

    x ix

    T cc phng trnh trong h v (1), ta c:

    ( )2 2 1 2hayi ix x

    Mt khc cng cc phng trnh trong h th:

    1 2 20021 2 2002

    1 1 1

    ... ...x x x x x x+ + + = + + + ( )3

    T (2) v (3) ta c: 1 2 2002 1...x x x= = = =

    Kt qu: H c 2 nghim 1 2 2002

    1 2 2002

    1

    1

    ...

    ...

    x x x

    x x x

    = = = =

    = = = =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    65/70

    64

    TUYN SINHI HC, CAONG

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi B 2002:

    Gii h phng trnh3

    2

    y x y

    x y x y

    =

    + = + +

    Kt qu: ( ) ( )3 1

    ; 1;1 , ;2 2

    x y =

    .

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2003:

    Gii h phng trnh3

    1 1

    2 1

    x yx y

    y x

    =

    = +

    Kt qu:

    ( ) ( )1 5 1 5 1 5 1 5

    ; 1;1 , ; , ;2 2 2 2

    x y + +

    =

    .

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi D 2004:

    Tm m phng trnh sau c nghim:

    ( )1

    ,1 3

    x yx y

    x x y y m

    + =

    + =

    Kt qu:1

    04

    m

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    66/70

    http://www.ebook.edu.vn65

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2006:

    Gii h phng trnh3

    1 1 4

    x y xy

    x y

    + =

    + + + =

    Kt qu: ( ) ( )1;1;x y =

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi B 2008:

    Gii h phng trnh ( )4 3 2 2

    2

    2 2 9,

    2 6 6

    x x y x y xx y

    x xy x

    + + = +

    + = +

    Kt qu: ( )17

    ; 4;4

    x y =

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi D 2009:

    Gii h phng trnh( )

    ( )( )2

    2

    1 3 0;5

    01

    x x yx y

    x yx

    + + =

    + = +

    ( ) ( )3

    ; 1;1 , 2;2

    x y =

    Tuyn sinh i hc, cao ng khi A 2010:

    Gii h phng

    trnh( ) ( )

    ( )2

    2 2

    4 1 2 5 2 0;

    4 2 3 4 7

    x x y yx y

    x y x

    + + =

    + + =

    Kt qu: ( )1

    ; ;22

    x y =

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    67/70

    66

    OLYMPIC 30/4

    Olympic 30/4/1998 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh( )( )

    ( )

    2

    2

    2

    0 126 2

    26 3

    ax bx cbx cx a

    cx ax b

    =

    + ++ + =

    + + =

    Hng dn: Cng (1), (2) v (3) v theo v ta c:

    ( )( )2 1 0 0a b c x x a b c+ + + + = + + = (V 2 1 0x x>+ + )

    ( )1 1c

    x xa

    = = (khng tho (2), (3) nn loi)

    ax c = thay vo (2) tm ra a v bin lun tm b, c.

    Kt qu: ( ) ( ) ( )1;4; 3 , 13;0; 13 , 26; 26;0 l 3 b s cn tm.

    Olympic 30/4/2000 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh

    53 2 4

    42

    53 2

    42

    yy x

    xy x

    = +

    + = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    68/70

    http://www.ebook.edu.vn67

    Hng dn:

    Tm iu kin, sau vit li thnh:

    ( )

    ( )

    5

    42

    1 21

    1 23 2

    y xx y

    x y

    +

    =

    + =

    1 2 15

    42x y y x =

    +

    Tm y theox sau th vo (2) ta s tm dc nghim cah.

    Kt qu: ( )5 2 6 5 2 6

    ; ;27 9

    x y + +

    =

    Olympic 30/4/2005 ti THPT ChuynL Qu n TP Nng:

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( )

    22 2 2 2

    22 2 2 2

    22 2 2 2

    3 1 1

    3 1 2

    3 1 3

    x y z x x y z

    y z x y y z x

    z x y z z x y

    =

    =

    =

    + + +

    + + +

    + + +

    Hng dn: Chia lm 2 trng hp:

    Trng hp 1:xyz= 0

    Trng hp 2:xyz 0

    Kt qu: H c nghim l:

    ( ) ( ) ( ) ( )9 3 9 5 5

    0 0 0 0 0 0 113 4 11 6 4

    ; ; , ; ; , ; ; , , ; ; , ; ;vx y z x y z

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    69/70

    68

    Olympic 30/4/2007 ti Hu:

    Gii h phng trnh2 2

    2

    816

    xyx y

    x y

    x y x y

    + + = + + =

    Kt qu: ( ) ( ) ( )2;2 3;7; ,x y =

    Olympic 30/4/2008 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh 2 2 23 3 3

    7

    371

    x y z

    x y z

    x y z

    =+

    + = + =

    Kt qu: ( ) ( ) ( ); 9;10;12 10;9;12,x y =

    Olympic 30/4/2009 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh

    3 2 3

    3 2 3

    3 2 3

    2 3 18

    2 3 18

    2 3 18

    x y y

    y y z z

    z z x x

    + = +

    + = + + = +

  • 8/3/2019 Chuyen de He Phuong Trinh Dai So

    70/70

    http://www.ebook.edu.vn69

    Hng dn: t 3 2( ) 2 3 18f t t t = + v 3( )g t t t = + th

    phng trnh c vit li:( ) ( )

    ( ) ( )

    ( ) ( )

    f x g y

    f y g z

    f z g x

    =

    = =

    Gi s ( )max , ,x y z = th ( ) ( )( ) ( )x y g x g yx z g x g z

    Do hm sng bin( ) ( )

    ( ) ( )

    x f y

    x f z

    Kt qu: H c nghim duy nht ( ) ( )2;2;2; ;x y z =

    Olympic 30/4/2010 ti THPT Chuyn

    L Hng Phong TP H Ch Minh:

    Gii h phng trnh

    3 3

    1 19

    1 1 1 11 1 18

    x y

    x yx y

    + = + + + =

    Hng dn: t3 3

    1 1;a b

    x y= =

    Kt qu: ( ) 1;1 1

    ; , ;18 8

    x y =