Page 1
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 1
Ch−¬ng 3. Sinh lý néi tiÕt
§ §¹i c−¬ng vÒ néi tiÕt & hocmon
* TuyÕn néi tiÕt (Endocrine gland):
- Kh«ng èng dÉn (gland less duct)
- §æ trùc tiÕp vµo m¸u
- §Æc hiÖu ??
- Cã èng dÉn
- §æ vµo xoang
T’ néi tiÕt T’ ngo¹i tiÕt
TiÕt c¸c chÊt ho¹t tÝnh sinh häc, ®æ trùc tiÕp vµo m¸u, t¸c dông kÝch thÝch, ®iÒu hßa c¸c qu¸ tr×nh trong c¬ thÓ
* Hormone (harman = kÝch thÝch)ChÊt truyÒn tin ho¸ häc tuÇn theo m¸u, tõ n¬i sinh ®Õn nơi tiÕpnhËn (®Ých) ph¸t huy t/d sinh häc cao, ®−îc ®iÒu hoµ = feed-back
1. Nguån gèc
- TuyÕn néi tiÕt (Classical Hormone)
- HÖ TK: (Neuro Hormone): TB TK tiết
+ Hypothalamus, TK TV (Adrenalin, Noradrenalin, Axetylcholin)
- TB, t/c côc bé (Local Hormone): ®iÒu tiÕt c/n TB gÇn kÒ hoÆc ngay trong c¬ quan néi tiÕt (kh«ng cÇn m¸u v/c)
+ Somatostatin (tuyÕn tôy) � ø/c tiÕt insulin, glucagon
+ H¹ vÞ tiÕt Gastrin�tiÕt dÞch vÞ
+ T¸ trµng tiÕt Secretin ���� dÞch tuþ
H. từ
TB
nội tiết ñ
ược m
áu v/c ñ
ến TB
ñích
H. từ
TB
TK
theo sợi trục
vào syna
p kích thích T
B gần kề (ñích)
= chất d
ẫn truyền T
K (A
cetylcholin, A
drenaline, Nora
drenaline)
H. từ
TB
TK
theo vào m
áu ñến kích thích T
B ñích
(Adre
naline, Nora
drenaline tuỷ thư
ợng thận thuộc nhóm
H. cổ ñiện)
H. từ
TB
nội tiết và
o dịch ngoại bà
o
d- ñến kích thích TB ñích
e- kích thích bản thân TB tiết
Page 2
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 2
C¸c tuyÕn néi tiÕt quan träng trong c¬ thÓ
Melatonin � ngñ, nhÞp sinh häc
Leptin
M« mì
§iÒu khiÓnThÌm ¨n
2. Phân loại hormone: Theo cấu tạo (4 nhãm), tính tan (2 loại)
2.1. DÉn xuÊt cña a.a: dÉn xuÊt tyrosine (T/h ñơn giản vànhanh hơn)
- C/yÕu d¹ng kÕt hîp, d¹ng tù do Ýt
H. tuû th−îng thËn(Adrenalin, Noradrenalin)
Hoà tan trong nước
T/d = H-màng
H. tuyÕn gi¸p (T4 -Thyroxine, T3 -Triiodothyronine )
Hoà tan trong lipidT/d = H-gen
2.2. Peptide vµ Protein (3���� 400 a.a) Hoà tan trong nước
- T/h ë l−íi néi chÊt nguyªn sinh d¹ng pro–hormone (peptid dµi h¬n)
- T/d = H - mµng
2.3. Steroid (tan trong lipid)
-Ngoµi ra cßn calcitriol (chÊt chuyÓn ho¸ VTM D3 ®−îc t/h ë thËn)
Nh©n: Cyclopentan–perhydro phenantren
- Trong m¸u ë d¹ng k/h protein v/c ñặc hiệu
- Khi t/d k/h receptor ®Æc hiÖu nh©n � t/d lªn ADN TB ®Ých
� adrenalin t/d ngay (phót), steroid ph¶i sau vµi giê
- PhÇn lín h/® trùc tiÕp (trừ testosteron� sp’ h/® dihydro-testosteron)
- T/h tõ cholesterol d−íi xúc tác hÖ enzyme
néi bµo (vá th−îng thËn, sinh dôc, nhau thai)
Page 3
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 3
2.4. Eicosanoid (hîp chÊt cña a.xÝt bÐo):
• T¹o thµnh tõ arachidonic (axÝt bÐo kh«ng no 20 C, nhiÒu nèi ®«i)
• Prostaglandin (phÇn lín c¸c m«), Leukotriene (b¹ch cÇu), Thromboxane(b¹ch cÇu vµ c¸c m« kh¸c)
• T/d t¹i chç, c¸c tÕ bµo gÇn kÒ
Mét sè vÝ dô vÒ ph©n lo¹i theo cÊu t¹o ho¸ häc
Eicosanoid
Steroid
Dẫn xuất amin
Peptid
Nhãm hormone
PhÇn lín c¸c m«B¹ch cÇu
ProstaglandinLeucotrien, Tromboxan
Vá th−îng thËnBuång trøng Tinh hoµnThÓ vµng
Cortisol, Aldosteronββββ_estradiolTestosteronProgesteron
Tuû th−îng thËnTuyÕn gi¸p
Andrenalin, NoradrenalinThyroxin
HypothalamusTiÒn yªnTuyÕn tụyNh©n trªn thÞ, c¹nh n·o thÊt
TRH (Thyrotropin Releasing H)ACTH (Adreno Cortico Tropin H)Insulin, GlucagonVazopressin (Anti Diure H)
N¬i tiÕtHormone
3. Sự vận chuyển hormone
- H. hoà tan trong nước (catecholamine, peptide): tự do (trừ GH, IGF1)
- H. hoà tan trong chất béo (steroid, thyroid): kết hợp protein v/c (ñặc hiệu hoặc không ñặc hiệu)
Albumin và prealbumin v/c steroid, thyroid
CBG (Cortisol - Binding Globulin)
SHBG (Sex Hormone Binding Globulin)
DBG (VTM D - Binding Globulin)
Protein v/c không ñặc hiệuProtein v/c ñặc hiệu
NhiÒu H. l−u th«ng trong m¸u b»ng 1 protein v/c ®Æc hiÖu
Mao qu¶n H-VËt t¶i
4. §Æc tÝnh sinh häc cña hormone
-Kh«ng ®Æc tr−ng loµi: HTNC, HCG
- §Æc hiÖu víi c¬ quan (do receptor)���� H. s.dôc ¶/h c¬quan s/d (¶/h c¬ quan kh¸c nh−ng kh«ng râ)
-Ho¹t tÝnh sinh häc cao (µmol, nmol, pico mol): 1g insulin g©y gi¶m ®−êng huyÕt 125.000 thá
-T/d qua l¹i, hiÖp ®ång hoÆc ®èi kh¸ng
-ðiÒu hoµ nhê TK – TD và feedback
Hµm l−îng rÊt thÊp: µµµµmol=10-6mol , nmol=10-9mol, picomol=10-12mol
� khã t¸ch chiÕt, ®Þnh tính, ®Þnh l−îng chÝnh x¸c
�MiÔn dÞch phãng x¹ RIA (Radio Immuno Assay) & 1 d¹ng cña RIA:
ELISA (Enzym Linked Immunosorbent Assay)
Page 4
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 4
5. C¬ chÕ t¸c dông cña hormoneH – mµng, H-gen vµ H–Enzyme
�Receptor bản chất protein: thiếu hoặc cấu trúc bất thường ???
� Thiếu receptor GH (còi cọc), receptor VTM D (còi xương), receptor H. sinh dục ñực (rối loạn phát triển giới tính)
Peptide, amin
Steroid
H. tuyến giáp
5.1. C¬ chÕ H–Mµng: (H. cã träng l−îng ph©n tö lín)
•Hormone (The first messenger): mang tin TK ®Õn TB � thay
®æi tÝnh thÊm mµng � xóc t¸c v/c tÝch cùc vµo ho¹t ho¸ men xóc t¸c
hinh thµnh th«ng tin néi bµo (The second messenger)
•Cã Ýt nhÊt 5 lo¹i th«ng tin thø 2:
ATP � AMPvßng (Adenosine Mono Phosphate Cycle)
GTP (Guanosin Triphosphate) � GMP vßng
IP3 (Inositol Triphosphate)
PI (phosphatidyl inositol) � Diacylglycerol (hay Diglyceride)
Ion Ca2+
H
N
N
NH2
N
N
H
C
H
CC
O
HH
OH OH
C
H
C O P
O
OH
O ~ P
O
OH
O ~ P
O
OH
OH
N
N
NH2
N
N
C
H
C
O
HH
CH2
OHO
H
P
OH
O
O
ATP
Adenylcyclaza
AMPvßngThe second messenger)
Page 5
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 5
T¸c dông cña Adrenalin vµ glucagon
ATP AMPvßng (chÊt T.T 2)
H ChÊt T.T1
RMµng TB
ho¹t ho¸
KINAZA
Photphorylazab(v« ho¹t)
Photphorylaza a ( ho¹t ®éng)
Glycogen Glucose-1 P
Glucose-6 P GlucoseG.6.photphataza
���� ®−êng huyÕt
Vµo m¸u
ho¹t ho¸Adenylcyclaza
T¸c dông hormone lªn trao ®æi lipit qua AMPc(lipocain, tiroxin liÒu cao ….)
H ChÊt T.T1R
Mµng TB
ho¹t ho¸
triglyxerit-lipaza
ho¹t ho¸
ATP AMPvßng (chÊt T.T 2)
Lipit
Adenylcyclaza
Glyxªrin + AxÝt bÐo
5.2. C¬ chÕ H–gen: (steroid )
� C¬ chÕ chung
HRE = H. Responsive Element ���� khëi ®éng tæng hîp protein ë bµo t−¬ng
Page 6
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 6
� C¬ chÕ t¸c ®éng lªn ADN
R’R
R-G P O ADN
ADN
ARNm
RibxomProtein
chÊt øc chÕ
Hormon
- Gen t/h protein trªn ADN ∈ ®ãng më gen O (Operator -vËn hµnh, tiÒn khëi ®éng)
- Gen O ®−îc ®/khiÓn bëi R-G (Regular Gene) = sinh chÊtøc chÕ R ( 2 ®Çu: R & R’)
+ NÕu H b¸m vµo R’���� më gen O ���� tæng hîp P
+ NÕu H b¸m vµo R���� ®ãng gen O→→→→ kh«ng më xo¾n kÐp
T/h protein: ADN ARN-polymeraza më xo¾n kÐp
5.3. C¬ chÕ H–men
- T/d Co-enzim: t¨ng hoÆc ø/c enzyme
VD: men NADF-transhydrogenaza xóc tiÕn sù v/c hydro tõNADFH2 ®Õn NAD d−íi ¶/h cña oestrogen ë m« s.dôc:
Oestrol + NADFH2 →→→→ Oestradiol + NADF
Oestradiol + NAD →→→→ Oestul + NADH2
NADH2 + NAD →→→→ hormon NADF + NADH2
- HiÖu qu¶ nµy xóc t¸c q/tr×nh chuyÓn ®iÖn tö vµ hydro trongh« hÊp, t¨ng chuyÓn ho¸ E, t¨ng h« hÊp m« bµo � gi¶i thÝchHF m¹nh khi ®éng dôc
6. Sù ®iÒu hoµ néi tiÕt vïng d−íi ®åi
- Trung t©m TK, cÇu nèi TK - néi tiÕt, c/n néi tiÕt
- TiÕt 2 nhãm hormone (®iÒu hoµ h/® néi tiÕt ®Æc biÖt tuyÕn yªn)
Nhãm gi¶i phãng
RF: Releasing Factor t¨ng c−êng h/® c¸c tuyÕn
Nhãm øc chÕ
IF: inhibiting Factor
øc chÕ h/® c¸c tuyÕn
[H] trong m¸u rÊt thÊp � thay ®æi � bÖnh (−u, nh−îc n¨ng)�
®iÒu hoµ (TK-TD, feed-back)
Page 7
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 7
øc chÕ tiÕt MSH tuyÕn yªnPeptit (3 aa)
Melanotropin Inhibiting Factor
KÝch h¾c tèMelanocyte Stimulating
Hormone
G©y tăng tiÕt MSH tuyÕn yªnPeptit (5 aa)
Melanotropin Releasing Factor
H. h−íng thuúgiua
H chèng lîi niÖuChèng bµi niÖu (ADH-Antidiure
H.)Peptit (9 aa)
Vazopressin
oxytoxinTõ nh©n trªn thÞ & nh©n c¹nh n·o thÊt theo sîi trôc xuèng thuú sau tuyÕn yªn
G©y co bãp c¬ tr¬n tö cung, èng dÉn tuyÕn vó
Peptit (9 aa)
OxytoxinH. h−íng thuúsau
øc chÕ tiÕt Prolactin cña tiÒn yªnaminProlactin Inhibiting
Factor (PIF)
KÝch nhò tèProlactin
G©y tiÕt Prolactin tiÒn yªnPeptitProlactin Releasing
Factor (PRF)
øc chÕ tiÕt STH cña tiÒn yªnPeptit (14 aa)
Somatotropin Inhibiting Factor (SIF)
KÝch tè sinh tr−ëng (Growth H)
Somato Tropin Hormone
G©y tiÕt STH tiÒn yªnPeptit (44 aa)
Somatotropin Releasing Factor (SRF)
KÝch dôc tèGonado Stimulin Hormone
(FSH-LH)G©y tiÕt FSH vµ LH tiÒn yªn
Peptit (10 aa)
Gonadotropin Releasing Factor (GnRF)
KÝch vá th−îng thËn tè
Adeno Cortico Tropin Hormone
G©y tăng tiÕt ACTH tiÒn yªnPeptit (41 aa)
Cortico Releasing Factor (CRF)
KÝch gi¸p tr¹ng tèThyroid Stimulating
HormoneG©y tăng tiÕt TSH tiÒn yªnPeptit
(3 aa)Tirotropin Releasing
Factor (TRF)
H. h−íng thuútr−íc tuyÕn yªn
Tªn tiÕng viÖtTªn ®Çy ®ñ
Hormon tuyÕn yªn t−¬ng øngT¸c dông
CÊu tróc
Hormone Hypothalamus
C¸c hormone Hypothalamus cã t¸c dông ®iÒu hoµ néi tiÕt (RF, IF)
Hypothalamus
thuúsau
thuútr−íc
thuúgi÷a
RF+
IF-
(MiÒn vá TT, Gi¸p tr¹ng,, SD, Gan)
Hocmon
C¬ quan ®Ých
Feed-back vßngng¾n
Feed-back vßngdµi
Ngo¹i c¶nh(to, a/s, ®é Èm …)
KÝch thÝch tõbªn trong
(TuyÕn ®Ých)
Tham kh¶o
B. SInh lý c¸c tuyÕn néi tiÕt
I. CÊu t¹o (3 thuú)
- VÞ trÝ: hè yªn cña x−¬ng b−ím
Hypothalamus
thuúsau
(thuúTK)th
uútr−íc
(thuútuyÕn)
RF+
IF-
thuúgi÷a
• §/m vµo 2 lÇn mao qu¶n:
- HÖ thèng 1 nhËn chÊt tiÕthypothalamus vµo hÖ mao qu¶n thø cÊp
- HÖ mao qu¶n thø 2 ph©n bècho c¸c TB tiÕt
§ 1- TuyÕn yªn (Hypophyse)
Tham kh¶o
Page 8
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 8
II. C¸c kÝch tè tuyÕn yªn
1. Hormone thuú tr−íc
C¸c hormone thuú tr−íc tuyÕn yªn vµ c¸c tuyÕn ®Ých cña chóng
1.1. H. sinh tr−ëng (STH -Somatotropin HormoneGH - Growth Hormone)
- Protein, 2 LK disulfur. Kh«ng c¬ quan ®Ých (duy nhÊt)
� Chøc n¨ng sinh lý “chuyÓn ho¸”
- Tæng hîp protid (GH t/® lµm a.a dÔ dµng vµo TB)
- KT gan t¹o Somatomedin kÝch thÝch sulfat ho¸ canxi (cèt ho¸)
- ↑ ®−êng huyÕt = KT tiÕt glucagon� ®¸i ®−êng s.lý
- Tho¸i ho¸ lipit cung cÊp E � ↑axÝt bÐo tù do huyÕt t−¬ng
GH
KT biÖt ho¸ TB sôn
KT s¶n xuÊt IGF-1
KT tæng hîp Protein
KT ph©n gi¶i Lipit
Gi¶m s/d glucose
KT c¬ thÓ sinh tr−ëng
KT t¹o glucoseT¨ng ®−êng huyÕt
� KiÓm so¸t � Rèi lo¹n
� ThiÕu hôt (nh−îc)
Tr−íc dËy th× → chøngng−êi lïn, tÝ hon (trÝ tuÖ b×nh th−êng, bÊt th−êng gen tænghîp STH)
� Thõa GH (−u)
Tr−íc dËy th× → chøngkhæng lå
Sau dËy th×→ chøng to cùc
GH-RHGH-RH
Page 9
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 9
1.2. KÝch gi¸p tè (TSH: Thyroid Stimulating H.)
glycoprotein, tuyÕn ®Ých: tuyÕn gi¸p
� Chøc n¨ng sinh lý
- Qua H. t’ gi¸p ↑ chuyÓn ho¸ c¬ b¶n (nhÞp tim, h« hÊp),↑chuyÓn ho¸ glucid vµ nit¬.
- KT trùc tiÕp qu¸ tr×nh tho¸i ho¸ lipit ë m« mì
- T¨ng c−êng hÊp thu I2 m¸u t/h tiroxin vµ thóc ®Èy ho¹t tÝnh men ph©n gi¶i tireoglobulin t¹o tiroxin
� KiÓm so¸t
- TRH (d−íi ®åi) � tiÕt TSH
- øc chÕ b»ng feed-back tõ c¸c H. tuyÕn gi¸p (T3, T4)
1.3. KÝch vá th−îng thËn tè (ACTH: Adenocorticotropin H.)
- Polypeptid 39 a.a, vÞ trÝ 25�39 thay ®æi ∈∈∈∈ loµi
- TuyÕn ®Ých: vá th−îng thËn
� T¸c dông
- §iÒu tiÕt trao ®æi ®−êng qua KT tiÕt glucocorticoid vµtrao ®æi kho¸ng qua Mineralocorticoid
�KiÓm so¸t: CRH: Corticotropin R.H (d−íi ®åi) vµ c¸c H. váth−îng thËn qua feed-back
- Stress g©y t¨ng tiÕt ACTH → t¨ng tiÕt H. vá th−îng thËn
� −u n¨ng: héi chøng Cushing (t¨ng c−êng tiÕt H. chuyÓn ho¸ ®−êng)
- GÇn ®©y ph¸t hiÖn ACTH ¶/h ®Õn n·o, trÝ nhí, hµnh vi
1.4. KÝch dôc tè (GSH: Gonado Stimulin Hormone)
FSH: Folliculo Stimulin H.(kÝch no·n tè)
LH: Luteino Stimulin H.(kÝch hoµng thÓ tè)
§Òu lµ glycoprotein
C¸i: KT bao no·n ph¸t triÓn →tiÕt oestrogen → t/d lªn ®−êng sinh dôc
§ùc:KT èng dÉn tinh, sinh tinhph¸t triÓn → KT t¹o tinh
C¸i: KT chÝn & rông trøng� thÓvµng � tiÕt progesteron
§ùc: KT s¶n xuÊt testosteroncña tÕ bµo kÏ (Leydig)
� KiÓm so¸t: do GnRH (Gonadotropin RH.) & H. sinh dôc
Page 10
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 10
1.5. KÝch nhò tè (prolactin): protein, 3 cÇu disulfur
� T¸c dông
- Cã thai tiÕt liªn tôc, KT thÓ vµng tiÕt progesteron tr−íc khi
tiÕt ë nhau thai vµ KT tiÕt s÷a ngay sau ®Î
- øc chÕ tiÕt FSH, LH � −/c ®éng dôc
- G©y b¶n n¨ng lµm mÑ. Gµ l¬go kh«ng Êp do [prolactin] thÊp.
Tiªm prolactin→→→→ Êp
- Thµnh thôc vÒ tÝnh, bao no·n tiÕt oestrogen � tuyÕn vó
ph¸t dôc (®Öm, èng dÉn). Trøng rông → thÓ vµng tiÕt
progesteron → KT bao tuyÕn ↑, s÷a ®−îc tiÕt khi cã prolactin
� KiÓm so¸t: PRH vµ PIH (dopamine) d−íi ®åi
- TRH (d−íi ®åi), oestrogen, stress, c¸c chÊt KT (thuèc phiÖn, nicotin & mét sè thuèc an thÇn)
T¨ng c¶m gi¸c TK
3. C¸c hormon hËu yªn: Oxytoxin & Vazopressin
- Peptit (9 a.a), tõ TB TK nh©n trªn thÞ & nh©n c¹nh n·o thÊt
- §V cã vó: ADH cã a.a8: Arg (lîn, hµ m·: Lys), a.a3: Phe
- Oxytoxin ≠ ADH ë 2 a.a (sè 8: Leu, sè 3: Isoleu)
- Tõ peptit dµi c¾t ng¾n t¹o 2 neurophysin ®Æc hiÖu
(neurophysinI cho oxytoxin, neurophysinII cho ADH). Phøc
oxytoxin-neurophysinI & vazopressin-neurophysinII theo
sîi trôc vµo hËu yªn.
2. Hormon thuú gi÷a (MSH: Melanocyte Stimulating H.)
- KÝch h¾c tè→ thay ®æi mµu da , ®iÒu hoµ: MIF vµ MRF
Page 11
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 11
2.1. T¸c dông
� ADH: chèng lîi niÖu, ↑t¸i hÊp thu H2O ë thËn. Co m¹ch→↑Pa- C¬ chÕ: ho¹t ho¸ hyaluronidaza ph©n gi¶i hyaluronic th−îng b×èng thËn → hÊp thu n−íc ë èng thËn
- Khi thiÕu (tæn th−¬ng d−íi ®åi) → ®¸i th¸o nh¹t (®¸i nhiÒu, kh¸t n−íc→ uèng nhiÒu). Sù t¨ng tiÕt → ø n−íc, t¨ng Pa nh−ng nhanhchãng nhÊt thêi
� Oxytoxin:
- Co c¬ tr¬n tö cung, ®−êng sinh dôc c¸i nãi chung → thóc ®Î
- KT co bãp c¬ tr¬n tuyÕn vó → KT tiÕt s÷a
- ø/d: Thô tinh nh©n t¹o→→→→ KT nhu ®éng t/c ®−a nhanh tinh trïnggÆp trøng →→→→ t¨ng tû lÖ thô thai. Thóc ®Î
2.2. KiÓm so¸t- §iÒu hoµ ADH th«ng qua ASTT m¸u: (↑↑↑↑ASTT→→→→ tiÕt nhiÒu, ASTT↓→↓→↓→↓→ ↓↓↓↓ tiÕt) ���� khi mÊt n−íc���� m¸u ®Æc���� ↑↑↑↑ tiÕt
- Khi KT nóm vó, c¬ quan s.dôc ����t¨ng tiÕt oxytoxin
§iÒu hoµ tiÕt ADH
-TB nhËn c¶m thÈm thÊu ë Hypothalamus
- TB nhËn c¶m ASTT trong hÖ tuÇn hoµn
- MÆt ngoµi khÝ qu¶n : 2 thuú 2 bªn + mét eo ë gi÷a
§ 2. tuyÕn gi¸p tr¹ng (Thyroid gland)
Bao tuyÕn
TB tiÕt (TB nang tuyÕn)
TiÕt T3 vµ T4
TB c¹nh nang(canxitonin ����↓↓↓↓Ca
++ huyÕt
ChÊt keo
T4Thyroxine
T3Triiodothyronine
Page 12
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 12
1. Sinh tæng hîp T3& T4
- DÉn xuÊt cña a.a tyrosine.
- T3, T4 + globulin� Tireoglobulin dù tr÷ ë xoang baotuyÕn. D−íi t/d cña TSH tiÒn yªn → thyroxine
- Tæng hîp cÇn 2 yÕu tè: Iod (ngo¹i sinh, néi sinh) & protein
tuyÕn gi¸p thyroglobulin. Qua 4 b−íc:
B2: Oxy ho¸ iod: 2I- peroxydaza 2e- + I2
B1: TB tuyÕn gi¸p thu nhËn, c« ®Æc Iodur
Iod (T.¨n, n−íc) hÊp thu ë ruét d¹ng (I-) ®Õn tuyÕn gi¸p gi÷ l¹i
B3: G¾n Iod lªn a.a tirozin t¹o MIT vµ DIT
B4: T¹o T3 vµ T4
HO CH
COOH
CH2
NH2
IHO CH
COOH
CH2
NH2
I 2 +MITTyrosine
Iodinaza
COOH
HOI
O CHCH2
NH2
I
I
I
IO CHCH2
NH2
I
I
COOH
HO
IHO CH
COOH
CH2
NH2I DIT
* MIT + DIT ���� T3
* DIT + DIT ���� T4
2. T¸c dông cña Thyroxine
TB ®Ých: c¸c TB c¬ thÓ, ®/b c¬, TK, gan, phæi, thËn
� ChuyÓn ho¸
- T¨ng dÞ ho¸ (oxy ho¸) sinh nhiÖt (nh−îc n¨ng→→→→ chèng rÐtkÐm, th©n nhiÖt gi¶m)
- ↑↑↑↑ ph©n gi¶i gluxit, lipit, protein���� n¨ng l−îng(−u n¨ng →→→→ con vËt gÇy, ↓↓↓↓ thÓ träng)
+ Gluxit: →→→→ ↑↑↑↑ hÊp thu glucose ë ruét
→→→→ ↑↑↑↑ chuyÓn glycogen →→→→ glucose ë gan
+ Protein: →→→→ ↑↑↑↑ dÞ ho¸, bµi xuÊt nit¬, c©n b»ng protein
+ Lipit: →→→→ ↑↑↑↑ huy ®éng axÝt bÐo tù do
+ N−íc: ø/c t¸i hÊp thu n−íc èng thËn →→→→ n−íc tiÓu nhiÒu
Page 13
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 13
� Sinh tr−ëng ph¸t dôc
- ¶/h dinh d−ìng da, l«ng. KT sôn liªn hîp � sinh x−¬ng
- G©y biÕn th¸i nßng näc
- KT sinh tr−ëng, ph¸t dôc bµo thai, hÖ TK, x−¬ng bµo thai(thiÕu ë thêi kú bµo thai → ®Çn ®én, kÐm ph¸t triÓn)
- Gia cÇm: ↑ tû lÖ Êp në → bæ sung KI cho gµ ®Î
- KT biÓu m« tuyÕn vó, ↑t/h protein, mì s÷a � ↑s¶n l−îng s÷a
- Khi thiÕu → ngõng ®éng dôc
- ¶/h TKTW & thùc vËt (c¾t tuyÕn gi¸p → kh«ng lËp ®−îc PXC§K)
3. Khi rèi lo¹n
* −u n¨ng: Basedow
- ↑ H. gi¸p tr¹ng → thiªu ®èt hÕt dinh d−ìng → cung cÊp E → gÇy gß → m¾t låi, dÔ xóc c¶m, ↑ th©n nhiÖt
* Nh−îc n¨ng
- B−íu cæ (thiÕu I→ nhu cÇu lín→↑gian chÊt tuyÕn gi¸p→ b−íu)
- ThÇn kinh kÐm ph¸t triÓn → ®Çn ®én
- ↓ nhÞp tim, ↓ Pa
4. T¸c dông cña canxitonin
- ↓ caxi huyÕt. C¬ quan ®Ých: x−¬ng, thËn
↓ gi¶i phãng Ca x−¬ng, ↑ bµi xuÊt Ca++ ë thËn
- §iÒu hoµ: qua sù ↑[Ca++] huyÕt
§ 3. tuyÕn cËn gi¸p (Parathyroid gland)
- C¹nh tuyÕn gi¸p, tiÕt Parathyroid (PTH) cïng canxitonin vµVTM D tham gia vµo chuyÓn ho¸ Ca, P
-B/chÊt: protein
1. T¸c dông cña PTH: ®iÒu hoµ canxi, photpho
ThËnèng thËn xa: ↑↑↑↑t¸i hÊp thu Ca++
èng thËn gÇn: ↓↓↓↓ hÊp thu PO4---
X−¬ngHuy ®éng Ca++ tõ x−¬ng
T¨ng Ca++ huyÕt
Page 14
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 14
2. Rèi lo¹n
� −u n¨ng
• ↑ PTH �mÊt Ca x−¬ng, th−êng g©y sái thËn (ø ®ängphotphat Ca c¸c m« mÒm)
• BÖnh Reckling-Hausen: mÊt Ca++ x−¬ng, t¹o hèc, dÔ g·y
� Nh−îc n¨ng: ↓↓↓↓ canxi huyÕt→ co giËt → chÕt
3. §iÒu hoµ: ∈[Ca++] huyÕt, khi [Ca++]↑→ gi¶m tiÕtPTH vµ ng−îc l¹i
§ 4. TuyÕn tuþ (panereas)
- Ngoµi ra, TB F (PP) tiÕt 1 polypeptid (36 aa) t/d lªn ®−êng ruét
Ngo¹i tiÕt Néi tiÕt
DÞch tuþ(tiªu ho¸)
TB αααα (A)(Glucagon)
Hocmon (3TB tiÓu ®¶o Langerhans)
TB ββββ (B) (Insulin)
TB δδδδ (D)(Somatostatin)
↑↑↑↑®−êng huyÕt ↓↓↓↓®−êng huyÕt
A B
D
F (PP)
Glucagon Insulin
Somatostatin
Polypeptide Pancreatic (PP)
(-)
(-)(-)
(-)
(-)
(+)
(+)
Nguồn gốc và sự ñiều tiết lẫn nhau giữa các hormone tuyến tuỵ
Page 15
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 15
1. C¸c hormon tuyÕn tôy1.1. Insulin
• Polypeptid
M¹ch αααα 21 a.a
M¹ch ββββ 30 a.a
↑↑↑↑ ph©n gi¶i & sö dông glucose
↓↓↓↓ t¹o ®−êng
↑↑↑↑ V/c glucose vµo c¬, m«
↑↑↑↑o.x.h glucose m«bµo
↑↑↑↑T/h glycogen ë gan
↑↑↑↑Ch.ho¸glucose���� mì+ a.bÐo
↓↓↓↓T¹o glucose míi
↓↓↓↓ qu¸ tr×nhglycogen���� glucose
= Ho¹t ho¸ photpho-diesteraza chuyÓn AMP→→→→ATP
Hexokinaza Insulin Hexokinaza*
Glucose Hexokinaza* Glycogen
• T¸c dông: ↓↓↓↓ ®−êng huyÕt (2 h−íng)
•↑↑↑↑ hÊp thu glucose ë nhiÒu TB•↑↑↑↑ tæng hîp glycogen ë gan• Gi¶m t¹o glucose
↑tæng hîp triglyceride
•↑↑↑↑ hÊp thu a.a ë nhiÒu TB•↑↑↑↑ tæng hîp protein
• Gi¶m glucose huyÕt
•↑↑↑↑ dù tr÷ glycogen ë TB
•↑↑↑↑ dù tr÷ triglyceride TB• ↓↓↓↓ [axÝt bÐo tù do] huyÕt t−¬ng
↓↓↓↓ [a.a] huyÕt t−¬ng
C¸c t¸c dông chÝnh cña Insulin
Insulin
Page 16
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 16
1.2. Glucagon- Polypeptit (29 a.a) do TB αααα , l−u th«ng d¹ng tù do
- T/d:↑↑↑↑ [glucose] huyÕt (cïng chiÒu Adrenalin)
↑↑↑↑glycogen→→→→ glucose
ø/c t/h lipit ëganChuyÓn
a.a→→→→glucoseKT tuûth/thËn tiÕtadrenalin
tho¸i ho¸protein
1.3. Somatostatin
- Peptit (14 a.a), do TB D tuþ (ngoµi ra cßn do hypothalamus)
- ø/c gi¶i phãng c¸c H: insulin, glucagon vµ GH (STH)
2. §iÒu hoµ bµi tiÕt• [glucose] huyÕt cao→ KT d©y X→ tôy→ tiÕt insulin
• STH tuyÕn yªn, [a.a]↑ m¸u � tiÕt c¶ hai
3. Rèi lo¹n
• ¦u n¨ng: (u) thõa insulin�↓↓↓↓®−êng huyÕt ¸c tÝnh�må h«i, ↓↓↓↓ Pa
• Nh−îc n¨ng:↑↑↑↑®−êng huyÕt�®¸i ®−êng� ®ãi, kh¸t, sót c©n�mÊt G �c¹n dù tr÷ hydratcarbon � oxh lipit t¹o E � xªton niÖu
Lipit oxy ho¸ a.axetic→→→→ Axetyl CoA���� axªto axÝt→→→→ axªton→→→→ thÓ xªton
- Xªton k/hîp kiÒm dù tr÷→ ↓↓↓↓[kiÒm] → mÊt c©n b»ng acid-baz¬ →tróng ®éc, h«n mª, chÕt
- C¬ thÓ mÊt n−íc → ph¸ ho¹i tuÇn hoµn n·o, h«n mª, chÕt
§ 5: TuyÕn th−îng thËn (Adrenal gland)
- N¹o bá miÒn tuû → con vËt sèngC¾t bá 2 tuyÕn → con vËt chÕtMiÒn nµo quan träng h¬n?
VáTuû
Líp l−íi
Líp bã Líp cÇu
Sîi tr−íc h¹ch giao c¶m
TB s¶n xuÊtcatecholanin
TB TuyÕn
TB TK
Page 17
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 17
Nhãm glucocoticoid(oxycocticoid)
• ChuyÓn ho¸ gluxit, protein vµ sinh ®−êng míi
(Cocticosteron, Coctisol)
Nhãm minera cocticoid(Deoxycocticoid)
C©n b»ng ion, ch/ ho¸ kho¸ngDeoxycocticosteron (DOC)
Aldosteron
Nhãm H. sinh dôc
Androgen, Oestrogen, Progesteron.
I. Vá th−îng thËn
®Òu lµ steroid (3 nhãm)
Chøc n¨ng c¸c nhãm (xem s¬ ®å)
GLUXIT• ↑↑↑↑®ång ho¸ (glycogen ë gan)• ↓↓↓↓ sö dông glucose ngo¹i vi� KT t¹o ®−êng tõ a.a→→→→ ®iÒu trÞ
coctisol l©u →→→→ ®¸i ®−êng
� ↑↑↑↑ hÊp thu glucose ë ruét →→→→ ↑↑↑↑®−êng huyÕt
PROTEIN� KT ph©n huû protein t¹o a.a ë da,
c¬, hÖ lympho →→→→ ↑↑↑↑ nit¬ n−íc tiÓu� ø/c vËn chuyÓn a.a qua mµng
� ë gan cã t/d ®ång ho¸, t¨ng thu
nhËn a.a, t¹o nhiÒu men cho sinh
®−êng míi & chuyÓn ho¸ a.a
LIPIT- ø/c tæng hîp lipit
- ↑↑↑↑ph©n gi¶i lipit→↑→↑→↑→↑ [a.bÐo] tù do & [cholesterol] m¸u
Trao ®æi Na+, K+-T¸i hÊp thu Na+ ë èng thËn
& th¶i K+ ra n−íc tiÓu
+Do gi÷ Na+→→→→ gi÷ n−íc,
→→→→nÕu c¾t→→→→ chÕt (mÊt n−íc)
T¸c dông sinh lý hormone vá th−îng thËn
TRAO ðỔI CHẤTChuyÓn ho¸ Gluxit, Lipit, protein &
trao ®æi muèi kho¸ngC¸c t¸c dông kh¸c
SINH DỤCnhãm H. sinh dôc
Androgen, oestrogen, progesteron
B×nh th−êng kh«ng biÓu hiÖn, khi cã u →→→→ nam ho¸ ë con g¸i
(androgen)& dËy th× sím ë con trai* Corticoid:
- G©y suy gi¶m MD →→→→ duy tr× m¶nh
ghÐp (do ↓↓↓↓ b/c eosin & b/c lympho)
- Chèng viªm: −/c h/® colagen →chèng viªm ë 1 sè bÖnh thÊp khíp
* Chèng stress:
C¬ chÕ: stress →→→→ vá n·o →→→→ CRF
(vïng d’ ®åi) →→→→ ACTH (tiÒn yªn)
→→→→ coctisol, aldosteron (vá th.thËn)→→→→t¨ng ®Ò kh¸ng
* Chèng viªm, chèng dÞ øng:
Cortisol KT TB ®Ých t¹o
Macrococtin (chèng viªm rÊt m¹nh).
- ↑↑↑↑ tÝnh thÊm mao qu¶n���� b/c xuyªn m¹ch vµ di chuyÓn vÒ phÝa
tæn th−¬ng (MD Ko ®Æc hiÖu)
Aldosteron
Glucoc
octic
oid
O
O
Androstenedione
C17
O
OHCH3
CH3
Testosteron
O
OH
Dehydroepiandrosterone
Androgen (líp l−íi) Glucocorticoids (líp bã)
Pregnenolone
C
OH
O
CH2OH
CH3
CH3
Cholesteron
C
OH
CH3
CH3
CC
CCH3CH3
CH3
a b
c d1
3
5 6
1911
17
20
21 25
Enzyme P-450scc
Ho¹t ho¸ bëiACTH
Cortisol
C
O
O
CH2OH
OHOH
Corticosterone
C
O
O
CH2OH
OH
Tæng hîpAndrogen & Glucocorticoidë miÒn vá
Page 18
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 18
II. Tuû th−îng thËn
- B/chÊt: Catecholamin tæng hîp tõ a.a tyrosine
- Cßn cã ë tËn cïng d©y TK g/c.
- CÊu t¹o, c¬ chÕ t/d biÕt râ� m« h×nh n/c c¸c H. kh¸c
HO CH2CH
NH2
OH
OH
Noradrenalin (Nor –No radical)
CH3HO CH2CH NH
OH
OH
Adrenalin
M« ®Ých: gan, c¬ tr¬n, tim, m¹ch
• T/d nh− TKg/c & cã t/d ch/ho¸ (noradrenalin kh«ng râ)
• Mµng TB ®Ých cã 2 receptor α, β (khi k/h t/d ng−îc nhau)
- Adrenalin + α ë TB da →→→→ co m¹ch (sî h·i lµm mÆt t¸i nhît)
- Adrenalin + β →→→→ ↑ nhÞp tim, ↑huyÕt ¸p, ë gan ↑ glycogen �↑glucose m¸u,
ë x−¬ng t¹o lactat, m« mì ↑ ph©n huû triglycerid
Tim, m¹ch: ↑ h/® tim, co m¹ch (trõ m¹ch vµnh)
→→→→ can thiÖp truþ tim m¹ch
C¬ tr¬n: gi·n c¬ tr¬n d¹ dµy, ruét, tói mËt, bµng quang,
phÕ qu¶n, co c¬ vßng p/x¹ → gi·n ®ång tö
ThËn: ↑ t¹o renin (cÇu thËn)→ ↑ Pa → phï nÒ (viªm thËn→tuÇn hoµn cÇu thËn trë ng¹i, TB §M cÇu thËn tiÕt renin)
•↑trao ®æi ®−êng: KT p/gi¶i glycogen ë gan, ø/c s/d glucose
- M« mì, c¬ v©n: kh«ng cã G-6 phosphatase →→→→ ph©n huûglucogen kh«ng dõng l¹i ë glucose mµ lµ lactat
•TKTW: ↑ c−êng HF
•Vá th−îng thËn: ↑tiÕt ACTH (Adre & Nor chèngstress th«ng qua sù tiÕt c¸c H. miÒn vá →↑ ®Ò kh¸ng)
•TuyÕn må h«i: ↑ tiÕt
§iÒu hoµ: ↓®−êng huyÕt, ↓h/¸, stress lµ nh©n tè KT tiÕt H. miÒn tuû ./.
Page 19
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 19
§ 6: TuyÕn sinh dôc
A. TuyÕn sinh dôc ®ùc (tinh hoµn)
Do TB kÏ n»m gi÷a c¸c èng sinh tinh(leydig)
1. H. sinh dôc ®ùc (Androgen - tÝnh ®ùc)
•C/yÕu Testosteron ngoµi ra Androsteron, dehydroepiandrosteron
•Steroid 19C, cã nhãm OH ë C17
TB kÏ tiÕt 95% Vá th/thËn: 5%
C17
O
OH
CH3
CH3
Testosteron
2. T¸c dông sinh lý
• §Æc tÝnh s/d s¬ cÊp: duy tr×, KT c¬ quan s/d & tuyÕn s/d phô
• §Æc tÝnh s/d thø cÊp: giäng nãi, r©u, c¬ b¾p (mµo, cùa,…)
• KT T§C, ↑®ång ho¸, t¹o m¸u (h/c, Hb ♂>♀), t/h protit c¬, ↑ ph©n gi¶i lipit → c¬ ↑
• ↑ Melanin dù tr÷ → da dµy ®en h¬n
• KT chøc n¨ng ngo¹i tiÕt c¬ quan s/d ♂
• KT TK g©y ph¶n x¹ s/d
• KT tuyÕn nhên, tuyÕn b· ↑tiÕt→ VK dÔ x©m nhËp → môn
• KT sinh c¸c feromon → mïi hÊp dÉn
→→→→ Khi thiÕn (mÊt k/n t/h testosteron):
+ C¬ quan s/d vµ tuyÕn s/d phô teo
+ MÊt p/x¹ s/d
+ Gi¶m h/® TK (HF, ø/c ®Òu yÕu) → g/s thiÕn → hiÒn
+ T¨ng tæng hîp lipit → bÐo (vç bÐo)
3. §iÒu hoµ bµi tiÕt
- Thµnh thôc vÒ tÝnh, c¸c KT ngo¹i c¶nh (mïi, con c¸i, To, as,
thøc ¨n…)→ hÖ TK→ vá ®¹i n·o→ hypothalamus→ RF →tuyÕn yªn→ FSH, LH. LH kÝch tinh hoµn tiÕt testosteron.
Page 20
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 20
C¬ chÕ ®iÒu hoµ tiÕt H. sinh dôc ®ùc
B. TuyÕn sinh dôc c¸i
ThÓ vµngProgesteron
Buång trøngOestrogen
Nhau thai Progesteron, oestrogen, prolan (A, B), Relaxin
1. Hormone buồng trứng
a. Oestrogen: TB h¹t biÓu m« buång trøng
O
OH
Oestrone
OH
OH
Oestradiol
OestriolOH
OH
OH
� T¸c dông
+ §Æc tÝnh s/d s¬ cÊp: KT c¬ quan s/d ♀: èng dÉn trøng, töcung, ↑kÝch th−íc tuyÕn vó
+ §Æc tÝnh SD thø cÊp (mµo, l«ng, tiÕng kªu…)
+ KT x−¬ng ↑, ®Æc biÖt x−¬ng chËu
+ ↑t/h protein (< H. s/d ♂)
+ ↑ m¹ch m¸u d−íi da→ Êm h¬n
+ TÝch n−íc, muèi kho¸ng→ da c¨ng, ®Çy ®Æn
+ ↑ ®é mÉn c¶m c¬ tr¬n tö cung víi oxytoxin khi ®Î
Page 21
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 21
b. Progesteron: (streroid 21 C)
• Trøng rông → thÓ vµng → progesteron
- Chöa → tån t¹i gÇn hÕt thêi gian chöa
- NÕu kh«ng→ 1 thêi gian → teo (bß:16-18 ngµy) → chöa gi¶?
• C¬ quan s/d ♀ ↑, ®.b mÆt trong èng dÉn (t¹o sãng) →chuÈn bÞ ®ãn thai (néi m¹c t¨ng sinh, ↑ tiÕt dinh d−ìng)
• §Æc tÝnh s/d thø cÊp: b¶n n¨ng lµm mÑ, ®i ®øng cÈn thËn
• KT tuyÕn vó (bao tuyÕn)
• ¦/c co bãp t/cung, ®−êng s/d ♀ → an thai (ø/c oxytoxin)
• ¦/c tiÕt GSH → ngõng ®éng dôc → tr¸nh thai
2 . Hormon nhau thai
�tiÕt cuèi kú chöa (t/d nh− H. buång trøng)• Oestrogen
• Progesteron���� c¾t t/vµng kú chöa ®Çu→ sÈy thai
���� Oestrogen kú cuèi nhiÒu→↑ mÉn c¶m T/C víi oxytoxin
• Prolan A, Prolan B: t−¬ng tù FSH, LH
• Relaxin: cuèi kú chöa → gi·n d©y ch»ng x/chËu, më cæ t/c,
g©y ®Î. Ngoµi ra, lµm t¨ng sinh truëng tuyÕn s÷a
� Thµnh thôc vÒ tÝnh: H. B.trøng + t/vµng� ph¸t triÓn s/d c¸i.
� Chöa: Trøng ngõng, t/vµng vÉn tiÕt→ an thai
� Sù ph¸t triÓn ®−êng s/d c¸i vÉn cÇn→ nhau thai tiÕt thay thÕ.
�Cuèi kú chöa, T/vµng teo→ hÕt progesteron→ ph¶n x¹ ®Î
� KÝch dôc tè (c¸c H. tiÕt trong kú chöa)
• HTNC (PMS-Pregnant Mare Serum): prolan A, prolan B.
Ngµy 40-45 (HT)→ ®Ønh 70-75→ gi¶m & mÊt h¼n ngµy 150
• HCG (Human Chorionic Gonadotropin)→ prolan A, prolan
B. Ngµy thø 8 (n−íc tiÓu)→ ®Ønh (50-60) → gi¶m ®Õn ngµy
80 vµ duy tr× ®Õn khi ®Î
• T/d: KT ®éng dôc, rông trøng, siªu bµi no·n (nu«i cÊy ph«i)
• Khi chöa trøng, ung th− nhau→ [HCG] rÊt cao
Page 22
Phạm Kim ðăng - Bộ môn HS-SL 24/01/2008
Khoa CN&NTTS - ðHNN1 22
C¬ chÕ ®iÒu hoµ tiÕt H. sinh dôc c¸iNgo¹i c¶nh: T0,
as, d2, mïi vÞ …
Hypothalamus
Progesteron
Feed-back
Feed-back
TÝn hiÖu tõ vá n·o
(+)GnRH
FSHLH
Trøng chÝn vµ rông
(-)
(-)
ThÓvµng
(-)
Inhibin
Oestrogen
(-)
(-)
3. øng dông
• Vç bÐo: dïng slilboestrol tæng hîp: cho ¨n, tiªm hoÆc ghÐpd−íi da (dõng tr−íc giÕt thÞt) ???
• HTNC + HCG � ®éng dôc nh©n t¹o, kh¾c phôc chËm sinh, v« sinh, siªu bµi no·n.
• Sinh ®Î KH: progesteron (−/c rông trøng)� phèi ®ång lo¹t
• Sö dông FSH, LH, GnRH kÝch thÝch rông trøng
• Prostaglandin → phá thÓ vµng
• ���� cã thaiMD ®Þnh tÝnh
VSVH→→→→Õch ®ùc (tiªm d−íi da ®ïi, dÞch lç huyÖt soi)
§Þnh l−îng progesteron
mét sè hormone kh¸c
1. Melatonin (tuyÕn tïng): tõ a.a tryptophan � serotonin
� Melatonin. T¸c dông ®iÒu hoµ giÊc ngñ vµ nhÞp sinh häc
2. Leptin (m« mì), peptit, cã t−¬ng quan d−¬ng víi dù tr÷ mì
cña c¬ thÓ , kÝch thÝch tÝnh thÌm ¨n ....
3. H. ®−êng tiªu ho¸: (d¹ dµy, ruét): gastrin, secretin, ...
4. Atrial Natriuretic Peptide (ANP): Peptit, tiÕt tõ thµnh t©m
nhÜ, liªn quan ®Õn bµi tiÕt Na+ ë thËn ./.
-