Chuong 1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HCMĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA TÂM LÝ HỌC

Giảng viên: Ths Nguyễn Thị VânThời gian: 45 tiết

TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm. Lê Văn Hồng- Lê

Ngọc Lan- Nguyễn Văn Thàng. NXB ĐHQG Hà Nội, 2001.2. Các lý thuyết phát triển tâm lý người. Phan Trọng Ngọ (chủ

biên), NXB ĐHSP3. Bộ câu hỏi ôn tập và đánh giá kết quả học tập môn TLH lứa

tuổi và TLH sư phạm. Phan Trọng Ngọ (chủ biên). NXB ĐHSPHN, 2005.

4. TLH lứa tuổi và TLH sư phạm (tập I, II). A.V.Petro Vski (chủ biên), Đặng Xuân Hoài dịch. NXB Giáo dục 1982

5. Cơ sở tâm lý học ứng dụng, GS Đặng Phương Kiệt (chủ biên), NXB ĐHQG HN

6. TS. Đỗ Thị Châu, (2005),Tình huống tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, NXBGD

7. B.Ph.LoMov, (2000), Những vấn đề về lý luận và phương pháp luận tâm lý học, NXB ĐHQG Hà Nội (Bản dịch từ tiếng Nga).

TÂMLÝ GD

Phần I: Một số vấn đề cơ bản của tâm lý học lứa tuổi

Chương 1: Nhập môn TLHLT và TLHSPChương 2: Sự phát triển tâm lý và việc dạy họcChương 3: Những đặc điểm tâm lý của tuổi vườn trẻ và tuổi mẫu giáoChương 4: TLH lứa tuổi học sinh tiểu họcChương 5: TLH lứa tuổi thiếu niênChương 6: TLH lứa tuổi thanh xuân

Phần II: Một số vấn đề cơ bản của tâm lý học sư phạm

Chương 7: Bản chất của việc học và những cơ sở tâm lý của việc dạy học

Chương 8: Tâm lý học về các kiểu học và dạy học cơ bảnChương 9: Tâm lý học giáo dụcChương 10: Tâm lý học nhân cách của người giáo viên

Chương 1: Nhập môn tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm

I. Khái quát về tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm

II. Lý luận về sự phát triển tâm lý trẻ em

III. Sự phân chia giai đoạn phát triển tâm lý

1. Đối tượng nghiên cứu của TLHLT và TLHSP

TÂM LÝ HỌC LỨA TUỔI

Nghiên cứu động lực phát triển tâm lý theo lứa tuổi, sự phát triển cá thể của các quá trình tâm lý trong nhân cách con người đang được phát triển

TÂM LÝ HỌC SƯ PHẠM

Nghiên cứu những quy luật tâm lý của việc dạy học và giáo dục

Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 7

I. Khái quát về TLHLT và TLHSP

Cùng nghiên cứu tâm lý người ở các giai đoạn phát triển

Tìm hiểu những quy luật chung của sự phát triển nhân cách theo lứa tuổi

Nắm bắt được những quy luật lĩnh hội tri thức, kĩ năng, kĩ xảo trong dạy học và giáo dục

Hiểu được những biến đổi tâm lý của học sinh do ảnh hưởng của giáo dục và dạy học

8

2. Nhiệm vụ của TLHLT và TLHSP


3. Quan hệ giữa TLHLT và TLHSP

Tâm lý học lứa tuổi

Tâm lý học sư phạm

Chung khách thể nghiên cứu

Chặt chẽ, thống nhất, biện chứng

Con người

II. Lý luận về sự phát triển tâm lý trẻ em1. Quan niệm về trẻ emTLH duy vật tầm thường: Trẻ em là “người lớn

thu nhỏ”, chỉ khác nhau về kích thước.TLH duy vật biện chứng: Giữa trẻ em và người

lớn có sự khác nhau về chất, trẻ em vận động, phát triển theo quy luật của trẻ em.

1.2.1. Quan niệm duy tâm


Sự phát triển tâm lý trẻ em chỉ là sự tăng lên hoặc giảm đi về số lượng các hiện tượng đang phát

triển mà không có sự chuyển biến về

chất lượng

Phát triển tâm lý là do các tiềm năng sinh vật gây ra. Mọi đặc điểm tâm lý chung và cá thể đều là tiền định và được quyết định bằng con đường di truyền.


1.1.1. Thuyết tiền định

Nhà TLH Mỹ E.Toocđai

Phát triển tâm lý trẻ là do sự tác động của môi trường. Môi trường là yếu tố quyết định hoàn toàn.


1.1.2. Thuyết duy cảm

Nhà TLH Anh John Locke

Sự phát triển của trẻ chịu sự tác động của 2 yếu tố môi trường và di truyền, trong đó di truyền giữ vai trò quyết định và môi trường là điều kiện biến những đặc điểm tâm lý đã được định sẵn thành hiện thực.


1.1.3. Thuyết hội tụ hai yếu tố

HẠN CHẾ


Nhận xét: Tất cả các thuyết trên đều có những sai lầm giống nhau bởi:

•Cho rằng đặc điểm con người là bất biến, tiền định, hoặc do tiềm năng sinh vật di truyền, hay do ảnh hưởng của môi trường là bất biến

• Phát triển tâm lý trẻ tách rời những điều kiện cụ thể mà quá trình tâm lý tạo ra

• Đánh giá không đúng vai trò của giáo dục, phủ nhận tính tích cực cá nhân

Sự phát triển tâm lý trẻ em là quá trình trẻ em lĩnh hội nền văn hoá xã hội loài người thông qua tính tích cực của trẻ trong hoạt động và giao tiếp (trong đó dạy học và giáo dục giữ vai trò chủ đạo)


Quan điểm duy vật biện chứng về sự phát triển tâm lý trẻ em

1.2

Sự phát triển tâm lý của trẻ em không tuân theo quy luật sinh học mà tuân theo quy luật xã hội


2. . Quy luật chung của sự phát triển tâm lý trẻ em

Tính không đồng đều

Tính mềm dẻo Tính toàn vẹnvà khả năng bù trừ

Những chức năng tâm lý khác nhau thì không phát triển ở mức độ như nhau. Có những thời kì tối ưu cho sự phát triển 1 hành động tâm lý nào đó.


2.1. Quy luật về tính không đồng đều 2.1. Quy luật về tính không đồng đều của sự phát triển tâm lýcủa sự phát triển tâm lý

1- 5 tuổiHọc nói

phát triển ngôn ngữ

6- 11 tuổiKỹ xảo vận động

15- 20 tuổiTư duy toán học

Cùng với sự phát triển, tâm lý con người ngày càng có tính trọn vẹn, thống nhất, bền vững. Sự phát triển thể hiện ở việc chuyển dần các trạng thái tâm lý thành các đặc điểm tâm lý cá nhân, thành các nét của nhân cách.


2.2. Quy luật tính toàn vẹn của tâm lý2.2. Quy luật tính toàn vẹn của tâm lý

Hệ thần kinh của trẻ có tính mềm dẻo và có tính bù trừ. Khi một chức năng tâm lý hoặc sinh lý nào đó yếu hoặc thiếu thì những chức năng tâm lý khác được tăng cường, phát triển mạnh hơn để bù đắp những chức năng yếu hoặc bị hỏng.


2.3. Tính mềm dẻo và khả năng bù trừ


Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lý trẻ3

Phát triển tâm lý trẻ

Di

truyền Tiền đề

vật chất

Tập thể

Vai trò to lớn

Môi trường

Vai trò

quan trọng

Tự giáo dục

Ý nghĩa đặc biệt

Giáo dục

Chủ đạo

Hoạt

Động

Cá nhân

Quyết đ

ịnh

trực t

iếpGiao

tiếp

Vai trò

cơ bản

Công

Nghệ

TT


Những gì người lớn làm hôm nay, trẻ con sẽ lặp lại vào ngày mai. Vì vậy, hãy cẩn trọng với mỗi hành vi của mình.


4.1. Quan niệm về giai đoạn phát triển tâm lýQuan niệm sinh học: khẳng định tính bất biến, tính tuyệt

đối của giai đoạn lứa tuổiQuan niệm khác: phủ nhận khái niệm lứa tuổi, sự phát

triển tâm lý chỉ là tích luỹ tri thức, kĩ năng, kĩ xảoQuan niệm duy vật biện chứng (Vưgôtxki):

Lứa tuổi là một thời kì phát triển nhất định đóng kín một cách tương đối và ý nghĩa của mỗi thời kì được quy định bởi vị trí của nó trong cả quá trình phát triển


Sự phân chia giai đoạn phát triển tâm lý4

4.2.1. Giai đoạn trước tuổi học

Tuổi vườn trẻ

1- 3 năm Hoạt động đồ vật

Tuổi mẫu Tuổi mẫu giáogiáo

3- 5 năm Hoạt động vui chơi (sắm vai)


Phân chia giai đoạn phát triển tâm lý4.2


Giai đoạn lứa tuổi đi học (tuổi học sinh)4.2.2

Nhi đồng(HS tiểu học)

6- 11, 12 tuổi

Hoạt động học tập

Thiếu niên(HS THCS)

11,12-14,15 tuổi

Giao tiếp với bạn

Giai đoạn đầu thanh niên (16,17 tuổi- 22,23 tuổi) với hoạt động chủ đạo: định hướng nghề nghiệp

Từ 24 tuổi trở điHoạt động lao động và hoạt động xã hội


Giai đoạn trưởng thành4.2.3

Nghỉ hưu (50- 60 tuổi trở đi)


Giai đoạn người già4.2.4

Chuong 1

Education