Page 1
� am Tavis Seswavlis Semdeg Tqven SeZlebT:
11.. ganmartoT kompaniis strategiuli gegmis Sedgenis procesi da misi oTxi safexuri; 22.. ganixiloT, Tu rogor
xdeba biznesis portfelis Sedgena da zrdis strategiebis ganviTareba; 33.. axsnaT marketingis roli strate-
giuli dagegmvis procesis dros da rogor muSaobs marketingi partniorebTan erTad, rom Seqmnas da miawodos
faseuloba myidvels; 44.. aRweroT myidvelze orientirebuli strategiis elementebi da masze zegavlenis
saSualebebi; 55.. CamoTvaloT marketingis marTvis funqciebi, maT Soris marketinguli gegmis elementebi.
Page 2
kkoommppaanniiaa ddaammaarrkkeettiinngguulliissttrraatteeggiiaa::ppaarrttnniioorroobbaa mmyyiiddvveellTTaann
uurrTTiieerrTToobbiiss aaggeebbiissTTvviiss
mzad xarT mogzaurobisaTvis? pirvel TavSi Cven ganvixileT marketinguli
procesi, romlis saSualebiT kompaniebi myidvelebisTvis qmnian garkveul
faseulobebs. mogzaurobis am etapze Cven ufro CavuRrmavdebiT marketinguli
procesis me-2 da me-3 safexurebs – myidvelze orientirebuli marketinguli
strategiisa da marketinguli programebis Sedgenas. Tavdapirvelad, Cven gavi-
gebT marketingis rols did organizaciebSi. daviwyebT mTlianobaSi kompaniis
strategiis dagegmvis procesis ganxilviT,romlis erT-erT Semadgenel nawils
marketinguli strategia warmoadgens. marketingi yuradRebas aqcevs kompaniis
midgomas (ideologias), sadac centralur rols ikavebs myidveli. mTliani
kompaniis strategiuli gegmis Tanaxmad, marketologebi, kompaniis sxva funq-
cionalur erTeulTan erTad, adgenen iseT marketinguli strategiis gegmas,
romelic frTxilad SerCeul miznobriv myidvels miawvdis umaRles fa-
seulobas. dabolos, am strategiebis realurad amoqmedebisaTvis marketo-
logebi qmnian e.w. `marketingul kompleqss~, romelic moicavs gadawyveti-
lebebs produqtis, fasis, distribuciisa da stimulirebis taqtikis Sesaxeb.
wignis pirveli ori Tavi SegiqmniT srul warmodgenas marketingis safuZvle-
bis da im gadawyvetilebebis Sesaxeb, romlebsac marketingis menejerebi iReben.
amis Semdeg Tvals gadavavlebT im gare garemos, romelSic marketingi
funqcionirebs.
pirveli SeCereba: kompania Walt Disney. rodesac gesmiT saxeli Walt Disney,albaT, fiqrobT saojaxo garTobaze. ase bevri fiqrobs. Tavisi gasarTobi
parkebiTa da saojaxo filmebiT Disney didi xania, daeufla momxmarebelTan
urTierTobis agebisa da misi moxibvlis xelovnebas. pirvel TavSi es sakiT-
xebi ukve ganvixileT. `disneis jadosnurma samyarom~, romelsac Taobebi
ayalibebdnen, Seqmna da daakmayofila xalxis fantaziebi mTel msoflioSi.
magram Tqven SeiZleba arc ki icodeT, rom dRes Walt Disney-s kompania, ubralo
parkebisa da saojaxo filmebis garda, bevrad, bevrad ufro mets moicavs.
kiTxvis procesSi dafiqrdiT yvela im strategiul dagegmvis sirTuleebze,
romlebic Disney-s dRevandel jadosnur samefos gadaulaxavs.
2ggzzaammkkvvlleevvii || ideebis kvaldakval
Page 3
50 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
rodesac fiqrobT kompania Walt Disney-ze, albaT, pirvelad misi parkebi da
animaciuri filmebi gaxsendebaT. da es arc aris gasakviri. mas Semdeg,
rac 75 wlis winaT teleekranze miki mausis pirveli multiplikaciuri
filmi gamovida, Disney gaxda saojaxo garTobis Seucvleli ostati. igi sru-
lyofilad flobda animaciis xelovnebas. dawyebuli pioneri animaciuri
filmebiT, rogorebic iyo `fifqia da Svidi juja~, `fantazia~, `pinoqio~,
`samxreTis simRera~, damTavrebuli srulmetraJiani animaciuri filmebiT,
`mefe lomi~, `saTamaSoebis istoria~, `monstrebis korporacia~ da a.S., Disney-mnamdvili saswauli aCuqa mayureblebis gulebsa da gonebas mTel msoflioSi.
Disney-s jadosnuroba, albaT, arsad gamJRavnebula ise aSkarad, rogorc
kompaniis gasarTob parkebSi. Disney World-is parks yovelwliurad 40 milioni
adamiani awydeba (es 15-jer aRemateba Yellowstone National Park-is damTvaliere-
belTa raodenobas), rac mas msoflios turistul sanaxaobaTa Soris pirvel
adgilze ayenebs. riTi izidavs Disney World-is dasasvenebeli parki aseTi rao-
denobis xalxs? amas, nawilobriv, atraqcionebis raodenoba ganapirobebs. DisneyWorld-is parki oTx ZiriTad Tematur parkad aris dayofili: Magic Kingdom,Epcot, Disney-MGM Studio da Disney Animal Kingdom. TiToeul parkSi muSaobs bevri,
sxvadasxva tipis atraqcioni: `konkias sasaxle~, `sxeulis omebi~, `kiliman-
jaros Tavgadasavali~, `teroris koSki~ da sxva.
magram, atraqcionebi Disney World-is dasasvenebeli parkis faseulobas
mxolod nawilobriv xsnis. faqtobrivad, rogorc amboben, mnaxvelebs ufro
metad parkis TvalSisacemi sisufTave da TanamSromelTa guliTadoba
moswonT. gansakuTrebiT, uxeSi, usufTao da umarTavi realuri samyaros
pirobebSi, Disney gTavazobT siTbos, sisufTavesa da wesrigs. rogorc erTi
damkvirvebeli aRniSnavs, Magic Kingdom-Si amerika ise muSaobs, rogorc undamuSaobdes. yvelaferi sufTaa da daculi, xarisxi da momsaxureba isev
mniSvnelovania da momxmarebeli yovelTvis marTalia~.
kompaniis akviatebuli misia aris `mianiWo xalxs bedniereba~ da `ocneba
realobad aqcio~. kompaniis yvela TanamSromeli, aRmasrulebeli menejeridan
dawyebuli, monorelsiani matareblis mZRolisa da gasasvlelTan mdgomi
bileTebis gamyidvelis CaTvliT, mowadinebulia dauviwyari STabeWdilebebi
Seuqmnas momxmarebels. Disney World-is dasasvenebeli parkis TanamSromlebi
muSaobis pirvel dReebSi gadian samdRian motivaciur kurss Disney-s orlan-
dos universitetSi, sadac isini euflebian fantaziebis realobad qcevis
rTul saqmes. swavloben, rom isini gasarTob biznesSi arian da monawileoben
Walt Disney-s parkis SouSi. TiToeul monawiles evaleba, enTuziazmiT moemsax-
uros parkis stumrebs.
`gasarTobi kostiumebis~ miRebisa da `scenaze~ gasvlamde TanamSromlebi
gadian kurss saxelwodebiT tradiciebi I da tradiciebi II, sadac Seiswavlian
Disney-s enas, istoriasa da kulturas. maT aswavlian, rom unda iyvnen
enTuziazmiT savse, sasargeblo da yovelTvis megobrulebi. swavloben swor
qcevas, magaliTad, gamoiCinon iniciativa da suraTi gadauRon stumrebs, Tanac
ise, rom suraTze ganaTavson mTeli ojaxi. Disney-Si darwmunebulebi arian, rom
personali ise moxiblavs stumrebs, rom aiZulebs maT kontaqtSi Semosvlas.
magaliTad, parkis saCuqrebis maRaziebSi bevri dasaxelebis saqonels ar
gaaCnia fasis aRmniSvneli iarliyi, rac aiZulebs myidvels, kiTxos fasi
momuSave personals.
monawileebi swavloben, rom maT arasdros ar unda Tqvan: `es ar aris Cemi
saqme~. rodesac stumari kiTxulobs, `sad aris uaxloesi dasasvenebeli
oTaxi?~ an `ra hqvia fifqias Svid jujas?~, maT unda icodnen pasuxi. Tu miwaze
nagvis narCens SeniSnaven, maT unda aiRon is. ukidures SeTxvevaSic ki, maT unda
gaamarTlon stumrebis molodini da aasrulon maTi ocnebebi. magaliTad,
imisTvis, rom Magic Kingdom-is Tematuri parki yovelTvis sufTad da axlad
gamoiyurebodes, weliwadSi xuTjer quCebs mRebavebi TiToeul SeRebil mesers
aclian saRebavis Zvel fenas da axliT faraven. Disney-s momxmarebelTa moxib-
vlis amocana da marketingi ukve legendarulia. gamorCeul momxmarebelTa
momsaxurebis gamo gasarTobi parkebi imdenad maRal Sefasebas imsaxurebs, rom
amerikis bevri wamyvani korporacia Disney-s universitetSi agzavnis TavianT
menejerebs, raTa daeuflon muSaobis stils.
miuxedavad amisa, aRmoCnda, rom gasarTobi parkebi mxolod mciredi nawi-
lia Disney-s bevrad ufro didi istoriisa. dRevandeli Walt Disney-s imperiis es
Page 4
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 51
sfero mxolod mis mcired nawils Tu warmoadgens. ukanasknel wlebSi Disney-s strategiuli dagegmva realuri kvlevis sagani gaxda. 1990-ian wlebSi
ganviTarebis procesSi Disney-m Tavisi saqmianoba swrafad gaamravalferovna
da 25 miliardi dolaris Semosavlis mqone saerTaSoriso mediisa da gasarTob
konglomeratad gadaiqca. SeiZleba gaocdeT kidec, rodesac gaigebT, rom dRes
Walt Disney-s kompania, gasarTobi parkebis garda, ZiriTad wils flobs Semdeg
biznesebSi:
■ televiziisa da radios mTavari qseli - ABC. maT Soris 10 satelevizio sad-
guri, 29 radiosadguri da 13 saerTaSoriso radiomauwyeblobis arxi;
■ Teqvsmeti sakabelo qseli (maT Soris Disney Channel, Toon Disney, SoapNet, ESPN, A&E, the History Channel, Lifetime Television, E! Entertainment, da ABC-is saojaxo arxi);
■ oTxi satelevizio produqciis da rva kinoproduqciis da kinosadistribu-
cio kompaniebi (maT Soris Walt Dieney Pictures, Touchstone Pictures, Hollywood Pictures,Miramax Pictures da Buena Vista Production);
■ wignebisa da Jurnalebis gamomcemeli xuTi jgufi (maT Soris,Hyperion Books da
Miramax Books);
■ xuTi musikaluri studia (maT Soris Hollywood Records da Mammoth Records);
■ cxrameti internet-jgufi (maT Soris Disney Online, Disney Blast, ABC.com, ESPN.com, Family.Fun.com, NASCAR.com, NBA.com da NFL.com.);
■ Disney Interactive (romelic awarmoebs da vaWrobs kompiuteruli teqnikiT, vi-
deoTamaSebiTa da CD-ROM-ebiT);
■ Disney-s sacalo maRaziaTa qseli _ Disney-s saqonliT movaWre 660 sacalo maRazia;
■ Disney-s sakruizo kompania.
STambeWdavi CamonaTvalia! Disney-i am mravalferovani biznesebis portfe-
lis marTviT realur monstr korporaciad iqca. wlebis ganmavlobaSi Disney-sgasarTobi parkebisa da saojaxo filmebis saqmianoba gasaocari warmatebiT
sargeblobs, miuxedavad bolodroindeli mogzaurobebis intensivobis klebisa,
rac ekonomikis garkveulma daqveiTebam da terorizmis gaZlierebulma SiSma
gamoiwvia. 1980-iani wlebis meore naxevarSi Disney-s vaWroba da mogeba izrde-boda. yovelwliurad, misi wliuri Semosavali saSualod 23%-iT matulobda,
wminda mogeba _ 50%-iT. korporacia, axla, ufro kompleqsuri ganviTarebisa da
Semosavlebis zrdisaTvis ibrZvis. ukanaskneli xuTi wlis ganmavlobaSi
Disney-s vaWroba, wliurad, mxolod 3%-iT gaizarda, wminda mogeba weliwadSi ki
_ 23%-iT.
amrigad, Disney-s SemTxvevaSi, ufro didi da mravalferovani biznesi
ukeTesi namdvilad ar aRmoCnda. bevri kritikosis mtkicebiT,Disney metad didida mravalferovani gaxda da Zalian daSorda im mTavar Zalas, romlis
saSualebiT igi wlebis ganmavlobaSi warmatebas aRwevda. sxvebis azriT ki,
amgvari mravalferovneba Semosavlis xangrZlivi zrdis aucilebeli pirobaa.
erTi ram cxadia – axali `jadosnuri samefosaTvis~ biznesis zusti nazavis
Seqmna arcTu ise advilia. saxelganTqmuli `jadosnuri samefos~ TanxlebiT,
Tanamedrove Disney-s istoriis bednier gagrZelebas ostaturi strategiuli
dagegmva dasWirdeba.1
marketinguli strategia da marketinguli programebi ufro farTo, mTeli kom-
paniis strategiuli gegmis konteqstSi xorcieldeba. imisaTvis, rom
organizaciaSi marketingis roli ganisazRvros, pirvel rigSi, unda
ganisazRvros mTeli kompaniis strategiuli dagegmvis procesi. Disney-smsgavsad, yvela kompaniam Sors unda gaixedos da Camoayalibos grZelvadiani
strategia, romliTac upasuxebs industriaSi ganviTarebul cvalebad proce-
sebs da organizaciis xangrZliv arsebobas uzrunvelyofs.
Page 5
52 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
am TavSi, pirvel rigSi, mimovixilavT mTeli organizaciis strategiuli
dagegmvis process. Semdeg ganvixilavT, Tu rogor muSaoben marketologebi
sxvebTan erTad rogorc kompaniis SigniT, aseve mis gareT. dabolos,
ganvixilavT marketingis strategiasa da dagegmvas – rogor irCeven marke-
tologebi miznobriv bazars, rogor axdenen marketinguli SeTavazebis pozi-
cionirebas da rogor axorcieleben marketinguli kompleqsis programebs.
■❚ mmTTeellii kkoommppaanniiiiss ssttrraatteeggiiuullii ggeeggmmaa::
mmaarrkkeettiinnggiiss rroolliiss ggaannssaazzRRvvrraa
strategiuli dagegmva aris mTeli kompaniis strategiis SerCevis rTuli pro-
cesi. TiToeulma kompaniam unda gansazRvros TamaSis wesebi, romlebic mis
specifikur mdgomareobas, miznebsa da resursebs saukeTesod Seesabameba.
swored amazea fokusirebuli ssttrraatteeggiiuullii ddaaggeeggmmvvaa – procesi, romelic
gulisxmobs kompaniis miznebisa da resursebis strategiul Tanxvedras kom-
paniis cvalebad garemosTan.
strategiuli dagegmva yovelwliuri da grZelvadiani gegmebis Sedgenas
aZlevs dasabams. yovelwliuri da grZelvadiani gegma orientirebulia kom-
paniis moqmed biznesebze da maT ganviTarebaze, xolo strategiuli gegma
cvalebad garemoSi arsebuli SesaZleblobebis gamoyenebaze.
korporaciul doneze, kompania strategiuli dagegmvis process saerTo
misiis gansazRvriT iwyebs. (ix. suraTi 2.1). Semdeg, misiidan gamomdinare
miznebis Camoyalibeba da maTi saSualebiT kompaniis muSaobis marTva xor-
cieldeba. Sesabamisad, xelmZRvaneloba arCevs, Tu rogori biznes-portfeli
Seesabameba kompaniis miznebis miRwevas. SemdgomSi, kompaniebi adgenen detalur
marketingis da sxva departamentebis gegmebs, romlebic xels uwyoben mTeli
kompaniis gegmis ganxorcielebas. amgvarad, marketinguli dagegmva xdeba
biznes-erTeulis, produqtisa da bazris doneze.2
bbaazzaarrzzee oorriieennttiirreebbuullii mmiissiiiiss ggaannssaazzRRvvrreebbaa
TiToeul organizacias raRacis miRweva unda. Tavidan mas mkafio misia
amoZravebs. magram droTa ganmavlobaSi organizaciis zrdam, produqtebis
matebam, axal bazrebze gasvlam an axal garemo pirobebTan dapirispirebam
SesaZloa misia CrdilSi moaqcios. rodesac xelmZRvaneloba amCnevs, rom
organizacia TandaTan anelebs muSaobis temps, man unda ganaaxlos misiis Zieba.
droa, daisvas kiTxva: ra aris Cveni biznesi? vin aris momxmarebeli? ras
afasebs momxmarebeli? rogori unda iyos Cveni biznesi? yvelaze metad
kompaniebs, am TiTqosda advil kiTxvebze, pasuxis gacema uWirT. warmatebuli
kompaniebi ganuwyvetliv svamen msgavs SekiTxvebs da maTze pasuxebic
amomwuravi aqvT.
am pasuxebis gasacemad bevri organizacia adgens formalur misias –
mmiissiiiiss ggaannaaccxxaaddss. misiis ganacxadi aris organizaciis arsis ganacxadi _ anu
risi ganxorcieleba surs mas globalur garemoSi. naTlad gamokveTili misia
`uxilavi xelis~ rols asrulebs, romlis saSualebiT mimarTuleba eZleva
organizaciis TanamSromelTa saqmianobas.
zogierTi kompania misias pirdapir ukavSirebs Tavis produqtsa Tu
teqnologias (`Cven vamzadebT da vyidiT avejs~ an `Cven varT qimiur-naerTTa
gadamamuSavebeli firma~). magram misia bazarze orientirebuli da myidvelTa
moTxovnilebis Sesabamisi unda iyos. SeiZleba produqti an teqnologia
sabolood moZveldes, magram ZiriTadi sabazro moTxovnilebebi ucvleli
rCeba.
ssttrraatteeggiiuullii
ddaaggeeggmmvvaa (Strategicplanning)procesi, romelic
gulisxmobs kom-
paniis miznebisa da
resursebis strate-
giul Tanxvedras
kompaniis cvalebad
garemosTan. es
gulisxmobs kom-
paniis misiis,
miznebis, biznes-
portfelis Seqmnasa
da funqciuri
strategiebis koor-
dinirebas.
ssuurraaTTii 22..11strategiuli
dagegmvis safexurebi
mmiissiiiiss ggaannaaccxxaaddii
(Mission statement)organizaciis arsis
ganacxadi _ anu risi
ganxorcieleba surs
mas globalur
garemoSi.
Page 6
ccxxrriillii 22..11 bbaazzaarrzzee oorriieennttiirreebbuullii bbiizznneessiiss ggaannssaazzRRvvrreebbeebbii
kkoommppaanniiaa pprroodduuqqttzzee oorriieennttiirreebbuullii bbaazzaarrzzee oorriieennttiirreebbuullii bbiizznneessiiss ggaannssaazzRRvvrreebbaa
bbiizznneessiiss ggaannssaazzRRvvrreebbaa
Amazon.com Cven vyidiT wignebs, videos, kompaqt- CvenTan internetiT Sesyidva swrafi, advili da saxa-
diskebs, samomxmareblo eleqtronikas, lisoa. es aris adgili, sadac internetis saSuale-
aRWurvilobas, saojaxo nivTebs da biT SegiZliaT Tqveni survilisamebr aRmoaCinoT
sxva produqcias. nebismieri ram da SeiZinoT igi.
America Online uzrunvelvyofT internetiT momsaxurebas. Cven myidvelebs vakavSirebT erTmaneTTan da
msofliosTan.
Disney vxelmZRvanelobT Tematur parkebs. Cven vqmniT fantaziebs _ adgils, sadac amerika
isev ise cxovrobs, rogorc unda cxovrobdes.
eBay vatarebT auqcionebs internetis Cven vakavSirebT individualur myidvelsa da
saSualebiT. gamyidvels msoflio internet-bazarze, unikaluri
veb-sazogadoeba, sadac maT aqvT saSualeba,
gaerTon, gaicnon erTmaneTi da SeiZinon
sasurveli nivTebi.
Home Depot vyidiT xelsawyoebs saxlis SekeTebisa rCevebi da problemaTa gadaWra, romlebic ojaxis
da pirobebis gaumjobesebisaTvis. wevrebs xelmarjve ostatebad aqcevs.
Nike Cven vyidiT fexsacmels. Cven vexmarebiT xalxs, ganicadon gamarjvebis,
Sejibrebisa da konkurentTa daZlevis emocia.
Revlon vawarmoebT kosmetikas. Cven vyidiT cxovrebis stilsa da STabeWdilebebs,
warmatebasa da statuss; xsovnas,imedebsa da ocnebebs.
Ritz-Carlton Hotels vaqiravebT oTaxebs. Cven vqmniT Ritz-Carlton-is STabeWdilebebs -
rac axalisebs grZnobebs, uzrunvelyofs keTil-
dReobas da Cveni stumrebisaTvis warmoudgenel
ocnebebsa da saWiroebebsac ki realobad aqcevs.
Wal-Mart Cven vflobT Camofasebuli saqonlis yovelTvis dabali fasebi.
maRaziebs
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 53
bazarze orientirebuli misiis ganacxadi gansazRvravs bizness imis
mixedviT, Tu romel myidvelTa ZiriTad moTxovnilebebs akmayofilebs igi.
magaliTad, Charles Schwab mxolod brokeruli firma ki ara, `momxmareblis
finansuri fantaziebis damcvelic~ aris. At Hill’s Pet Nutrition _ `Cveni misiaa, xalx-
isa da maTi Sinauri cxovelebis gansakuTrebuli urTierTobis gamdidreba da
gaRrmaveba~. aseve, eBay-s misia ubralod onlain auqcionebis warmoeba rodia.
piriqiT, igi `msoflios onlain bazarze~ individualur myidvelsa da gamyid-
vels akavSirebs. misi misiis ganacxadSi weria, rom eBay qmnis unikalur veb-
sazogadoebas, sadac xalxs Sesyidvis, garTobisa da erTmaneTis gacnobis
saSualeba eZlevaT. cxrili 2.1 gviCvenebs produqtsa da bazarze orientire-
buli misiis ganacxadebis ramdenime magaliTs.
kompaniis menejmentma Tavi unda aaridos rogorc Zalian vrceli, aseve
Zalian mokle misiis Sedgenas. vrceli misiis magaliTia fanqris mewarme,
romelic acxadebs, rom sakomunikacio aRWurvilobis biznesSia. misia unda
iyos realuri. singapuris aviaxazebi isev sakuTar Tavs Seiyvans SecdomaSi, Tu
misiad msoflios udidesi aviaxazis titulis mopovebas daisaxavs. misia
agreTve unda iyos konkretuli. bevri misia sazogadoebrivi urTierTo-
bebisTvis aris gamiznuli, amitom moklebulia konkretikas. Zalian xSirad kom-
paniebis misia am sasacilo versiis msgavsia:
mzad varT, vemsaxuroT kulturisa da sazogadoebis cxovrebis
gaumjobesebas yvelgan. Cven vemsaxurebiT yvelas sqesis, asakis, seqsu-
aluri orientaciis, religiis an unarSezRudulobis miuxedavad,
iqnebian eseni momxmareblebi, TanamSromlebi Tu aqcionerebi. umaRle-
si eTikuri standartebis integrirebiT, gamWvirvale da axali idee-
bisadmi mzadyofnis politikis wyalobiT, Cven uzrunvelvyofT
gansazRvrul Sedegebs msoflioSi. . .3
Page 7
■ misiis ganacxadi: gogona skautebis misiaa: `sadac gogonebi Zlier pirovnebebad yalibdebian~.
54 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
amgvari misia momxibvlelia, magram naklebad realuri da konkretulia.
misia unda iyos garemos Sesabamisi. `axalgazrda gogonebis momzadeba
dedobisa da saojaxo movaleobebis Sesasruleblad~ _ Girl Scouts of America-s esZveli misia dRevandel garemoSi namdvilad ar iqneba warmatebis momtani. dRes
Semdegi misiaa saWiro: `sadac gogonebi Zlier pirovnebebad yalibdebian~.
organizaciam misia gansakuTrebul kompetenturobaze unda daafuZnos. ra Tqma
unda, McDonald’s-s SeeZlo mzis energiis biznesi wamoewyo, magram igi ver
gamoiyenebda Tavis Zlier mxares – ZiriTad kompetencias, rac mdgomareobs
SemdegSi: momxmarebelTa farTo masebisTvis dabalfasiani sakvebisa da swrafi
momsaxurebis uzrunvelyofa.
dabolos,misiis ganacxadi unda iyos motivaciis Semqmneli. kompaniis misia
vaWrobisa da mogebis gazrdas ar unda efuZnebodes, mogeba _ es aris jildo
sasargeblo saqmianobisTvis. kompaniis TanamSromeli unda grZnobdes, rom misi
saqme mniSvnelovania da is xalxis keTildReobas emsaxureba. magaliTad, WaltDisney-s kompaniis misia aris `xalxs mianiWos bedniereba~. Celestrial Seasonings-iski `sasargeblo da naturaluri produqtis Seqmna da realizacia, romelic
kvebavs sxeuls da aRafrens suls~.4
kkoommppaanniiiiss mmiizznneebbiissaa ddaa aammooccaanneebbiiss ddaassaaxxvvaa
kompaniis misiidan gamomdinare, detaluri miznebis dasaxva unda moxdes menej-
mentis TiToeuli rgolisaTvis. menejers unda hqondes mizani, romlis
ganxorcielebisTvis unda iRwvodes. magaliTad, kompania Monsanto mraval
biznesSia CarTuli, maT Soris soflis meurneobis, farmaciisa da sakvebi pro-
duqtebis. kompaniis misiaa `uxvi mosavalisa da jansaRi garemos Seqmna~. sxva
sityvebiT rom vTqvaT, igi msoflios mosaxleobis gamokvebasTan erTad, gare-
mozec zrunavs.
es misia miznebis mTel ierarqias moicavs, maT Soris aris rogorc mTlian
biznesTan dakavSirebuli miznebi, aseve marketinguli miznebic. Monsanto-smTavari mizania myidvelTan momgebiani urTierTobis Camoyalibeba, ekologiu-
rad sufTa produqtis Seqmnisa da bazarze dabal fasad gatanis xarjze. kom-
paniis soflis meurneobis qveganayofis mizani ki aris sameurneo produqtiu-
lobis gazrda da qimiuri dabinZurebis Semcireba. am miznis miRweva xorblis
iseTi axali jiSis gamoyvaniT aris SesaZlebeli, romelic mwerebisa da avad-
myofobebis Semotevas yovelgvari qimiuri damuSavebis gareSe gauZlebs. magram
aseTi kvlevebis Catareba sakmaod did TanxebTan aris dakavSirebuli.
Page 8
bbiizznneess--ppoorrttffeellii
(Business portfolio)biznesebisa da pro-
duqtebis erTob-
lioba, romelic kom-
panias warmoadgens.
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 55
Sesabamisad, Monsanto miznad isaxavs mogebis gazrdas, raTa uzrunvelyos
kvleviTi samuSaoebi. arsebobs mogebis gazrdis ori gza: gayidvebis moculo-
bis gafarToeba an xarjebis Semcireba. gayidvebi SeiZleba gaizardos im
SemTxvevaSi, Tu kompania aSS-s bazarze moipovebs ufro did bazris wils an
produqcias sazRvargareTis bazarze gaitans, an orives erTad gaakeTebs.
zemoT CamoTvlilma miznebma kompaniis mimdinare marketinguli miznebis saxe
unda miiRon.
Monsanto-s, aSS-s bazarze, Tavisi wilis gazrda SeuZlia produqtis xelmi-
sawvdomobisa da stimulirebis gazrdiT. xolo axal bazarze gasvlisaTvis ki
kompanias SeuZlia fasebis Semcireba da sazRvargareTis did fermebTan
urTierTobis Camoyalibeba. ase SeiZleba gamoiyurebodes zogadi marketinguli
strategia, romelic, mogvianebiT, detalurad unda ganisazRvros. magaliTad,
produqtis stimulirebisaTvis ufro meti gamyidvelia saWiro da sareklamo
kampaniaa Casatarebeli. saboloo safexuri aris am ori qmedebis ganmarteba.
daaxloebiT ase xdeba kompaniis misiidan samoqmedo miznebis Camoyalibeba.
bbiizznneess--ppoorrttffeelliiss SSeeddggeennaa
kompaniis misiisa da miznebis gansazRvris Semdeg menejmentma unda Seadginos
kompaniis bbiizznneess--ppoorrttffeellii _ biznesebisa da produqtebis erToblioba,
romelic kompanias warmoadgens. saukeTeso biznes-portfeli kompaniis sust
da Zlier mxareebs idealurad usadagebs garemo pirobebs. Bbiznes-portfelis
dagegmva or safexurs moicavs. pirveli _ kompaniam Tavisi mimdinare biznes-
portfelis analizi unda gaakeTos da gadawyvitos, Tu romel biznesSi ram-
deni da rogori investicia ganaxorcielos; meore _ zrdisa da gamoxSirvis
strategiebis ganviTarebiT momavali biznes-portfeli Seadginos.
mmiimmddiinnaarree bbiizznneess--ppoorrttffeelliiss aannaalliizzii.. strategiuli dagegmvis procesis
ZiriTadi qmedeba aris bbiizznneess--ppoorrttffeelliiss aannaalliizzii, sadac xelmZRvaneloba kom-
paniis arsebul biznesebsa da produqtebs afasebs. amis Sedegad kompania
sakuTar Zlier resursebs ganaTavsebs ufro momgebian biznesebSi, xolo
darCenil resursebs gadaanawilebs mizanSewonilobis mixedviT sxva saqmi-
anobebze.
pirvel rigSi, xelmZRvanelobam kompaniis Semadgeneli ZiriTadi biznesebi
unda gansazRvros. aseT biznesebs SeiZleba ewodos strategiuli biznes-
erTeuli. ssttrraatteeggiiuullii bbiizznneess--eerrTTeeuullii ((ssbbee)) aris kompaniis danayofi, romel-
sac aqvs sakuTari misia da miznebi, romlis saqmianobac SesaZloa kompaniis
sxva biznesisgan damoukideblad daigegmos. sbe SesaZloa iyos calke kompania,
produqciis seria an, zogierT SemTxvevaSi, calke produqti an brendi.
biznes-portfelis analizis Semdgomi safexuri gulisxmobs sxvadasxva
sbe-is produqtiulobis gansazRvras da TiToeulisaTvis Sesaferisi
mxardaWeris uzrunvelyofas. ZiriTadad, produqciisa da biznesis im
mimarTulebiT gafarToebaa mizanSewonili, romelic firmis kompetenciasa da
ZiriTad miznebs Seesabameba.
strategiuli dagegmvis mizani aris im xelsayreli garemo pirobebis
aRmoCena, sadac kompania SeZlebs Tavisi Zlieri mxareebis idealur gamoyenebas.
amgvarad, portfelis analizis yvelaze standartuli meTodi warmoadgens sbe-s
Sefasebas ori maxasiaTebliT _ ramdenad momxibvlelia sbe-s bazari an indus-
tria da ramdenad myaria misi pozicia am bazarze an industriaSi. biznes-port-
felis dagegmvis yvelaze cnobili meTodi ekuTvnis bostonis sakonsultacio
jgufs, romelic aris erT-erTi wamyvani sakonsultacio firma.
bboossttoonniiss ssaakkoonnssuullttaacciioo jjgguuffiiss mmiiddggoommaa.. bostonis sakonsultacio jgu-
fis meTodis gamoyenebiT kompania Tavis sbe-s axarisxebs bbaazzrriiss zzrrddiissaa ddaa
bbaazzrriiss wwiilliiss mmaattrriicciiss mixedviT,romelic mocemulia 2.2 suraTze. vertikalur
RerZze gadazomilia bazris zrdis koeficienti,romelic gansazRvravs bazris
mimzidvelobas. xolo horizontaluri RerZze fardobiTi sabazro wili,
romelic gansazRvravs kompaniis siZlieres mocemul bazarze. bazris zrdisa
da bazris wilis matrica gansazRvravs oTxi tipis sbe-s.
vvaarrsskkvvllaavveebbii.. varskvlavebi warmoadgenen bazris maRali zrdis temp-
isa da maRali fardobiTi bazris wilis mqone biznesebs an produqtebs.
ppoorrttffeelliiss aannaalliizzii
(Portfolio analysis)saSualeba, romli-
Tac menejmenti kom-
paniis sxvadasxva
biznes-saqmianobas
sazRvravs da
afasebs.
ssttrraatteeggiiuullii bbiizznneess--
eerrTTeeuullii (StrategicBusiness Unit)kompaniis danayofi,
romelsac aqvs
sakuTari misia da
miznebi, romlis
saqmianobac
SesaZloa kompaniis
sxva biznesisgan
damoukideblad
daigegmos.
bbaazzrriiss zzrrddiissaa ddaa
bbaazzrriiss wwiilliiss
mmaattrriiccaa
(Growth–share matrix)portfelis dageg-
mvis meTodi, romlis
drosac kompaniis
strategiuli biznes-
erTeulebi bazris
zrdis tempisa da
fardobiTi sabazro
wilis mixedviT fas-
debian. sbe-is klasi-
fikacia xdeba oTxi
tipis mixedviT,
romelTa pirobiTi
saxelebia: vars-
kvlavebi, mewveli
Zroxebi, kiTxvis
niSnebi da ZaRlebi.
Page 9
56 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
maT, xSirad, Zlieri investicia sWirdebaT, raTa dafinansdes swrafi
zrdis tempi. sabolood,zrda Cerdeba da isini mewvel Zroxebad iqcevian.
mmeewwvveellii ZZrrooxxeebbii.. mewveli Zroxebi arian dabali zrdis tempisa da
maRali wilis mqone biznesebi an produqtebi. am damkvidrebuli da war-
matebuli sbe-is bazris wilis SenarCuneba nakleb investicias moiTxovs.
amdenad, maTi saSualebiT kompania sakmaod did Semosavals iRebs,
romelic gadasaxadebis gadaxdasa da sxva sbe-is saqmianobaSi investire-
bas xmardeba.
kkiiTTxxvviiss nniiSSnneebbii.. kiTxvis niSnebi arian dabalwilobrivi maCveneblis
biznes-erTeulebi swrafad mzard bazarze. maTi bazris wilis SenarCu-
neba sakmaod did Tanxas moiTxovs. xelmZRvaneloba kargad unda dafiq-
rdes, romeli kiTxvis niSani unda gardaqmnas varskvlavad da romeli
daxuros.
ZZaaRRlleebbii.. ZaRlebi arian bazris dabali zrdis tempisa da bazris
dabali fardobiTi wilis mqone biznesebi an produqtebi. SesaZlebelia,
am biznesebidan Semovides sakmarisi Semosavali, raTa gadaifaros xar-
jebi, Tumca ar aris didi fuladi saxsrebis momtani.
2.2 suraTze gamosaxul bazris zrdisa da bazris wilis matricaSi
naCvenebi 10 wre, kompaniis 10 mimdinare sbe-s warmoadgens. kompanias gaaCnia ori
varskvlavi, ori mewveli Zroxa, sami kiTxvis niSani da sami ZaRli. wreebis
farTobi sbe-is gayidvebis moculobis proporciulia. am kompanias nor-
maluri mdgomareoba aqvs. mas surs, rom investicia Cados imedis momcem
kiTxvis niSnebSi, rom mogvianebiT isini varskvlavebad aqcios da
varskvlavebSi,rom mogvianebiT isini mewvel Zroxebad gadaiqcnen. sabednierod,
kompanias aqvs ori kargi zomis mewveli Zroxa. am mewveli Zroxebidan
miRebuli SemosavliT kompaniis kiTxvis niSnebis, varskvlavebisa da ZaRlebis
dafinanseba moxdeba. rac Seexeba ZaRlebsa da kiTxvis niSnebs, am SemTxvevaSi
kompanias gabeduli nabijebis gadadgma mouwevs. suraTi bevrad mZime iqneba im
SemTxvevaSi, Tu kompaniis SemadgenlobaSi saerTod ar iqneba varskvlavebi,
iqneba Zalian bevri ZaRli da mxolod erTi, mcire zomis mewveli Zroxa.
mas Semdeg, rac kompania sbe-is klasifikacias moaxdens, man TiToeulis
samomavlo roli unda gadawyvitos. kompanias, TiToeuli sbe-saTvis, oTxi
strategiidan erT-erTis gamoyeneba SeuZlia. kompanias SeuZlia didi investi-
cia Cados biznes-erTeulSi im mizniT,rom man bazris wili moixveWos. zomieri
investiciiT kompania sbe-s bazris wils unarCunebs. kompanias SeuZlia
gamoiyenos akrebis strategia, rodesac cdilobs maqsimaluri fulis nakadi
miiRos sbe-dan, imisda miuxedavad,Tu ra grZelvadiani efeqti eqneba am strate-
gias. dabolos, kompanias SeuZlia ganadgurebis strategiis gamoyeneba anu sbe
gayidos an xmarebidan amoiRos.
droTa ganmavlobaSi,sbe-ebi bazris zrdisa da wilis matricaze pozicias
icvlian. TiToeul sbe-s sasicocxlo cikli gaaCnia. bevri kiTxvis niSniT
iwyebs da,warmatebis SemTxvevaSi, varskvlavis kategoriaSi gadadis. mogvinebiT,
ssuurraaTTii 22..22bostonis sakonsultacio
jgufis bazris zrdisa da
wilis matrica
Page 10
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 57
bazris zrdis tempis SemcirebasTan erTad, isini mewveli Zroxis kategoriaSi
gadadian, Semdeg ki saerTod wyveten arsebobas an, sasicocxlo ciklis dasas-
rulamde, ZaRlis kategoriaSi ikaveben adgils. kompaniam ganuwyvetliv unda
waradginos bazarze axali produqtebi da xsenebuli sbe-ebi, raTa zogierTi
maTgani moxvdes `varskvlavis~ niSnis kategoriaSi da sabolood romelime
maTgani gaxdes `mewveli Zroxa~, isini ki Tavis mxriv ukve SeZleben axali sbe-
ebis dafinansebaSi daxmarebis gawevas.
mmaattrriiccuull mmiiddggoommaassTTaann ddaakkaavvSSiirreebbuullii pprroobblleemmeebbii.. bostonis sakonsultacio
jgufisa da sxva formalurma meTodebma gadamwyveti roli iTamaSa strate-
giul dagegmvaSi, Tumca arc es ukanasknelni arian unaklo. maTi danergva did
drosa da xarjebs saWiroebs da gansaxorcieleblad arcTu ise advilia.
xelmZRvanelobisaTvis SesaZloa sakmaod rTuli aRmoCndes sbe-is gansazRvra
da fardobiTi bazris wilisa da bazris zrdis tempis Sefaseba. amas garda, es
midgoma mimdinare biznesis klasifikacias gulisxmobs, magram samomavlo
dagegmvisaTvis ki naklebi mniSvnelobis matarebelia.
formaluri dagegmvis midgomam SesaZloa bazris wilis zrdas an axal
bazrebze gasvlas zedmetad didi mniSvneloba mianiWos. msgavsi midgomis gamo,
bevrma kompaniam axali biznesi wamoiwyo da Semdeg ki, ucodinrobis gamo, ver
SeZlo misi marTva, rac sakmaod savalalo SedegiT damTavrda. am kompaniebma
sakmaod swrafad gayides, `mowveles~ an gaanadgures jansaRi biznesebi. amis
Sedegad, bevri kompania, romlebmac warsulSi TavianTi samoqmedo areali
Zalian gaafarToves, axla interesebis sferos TandaTan amcirebs da im erT an
ramdenime samewarmeo saqmianobas ubrundeba,romelsac yvelaze kargad marTavs.
msgavsi problemebis gamo, bevrma kompaniam uari Tqva matricis formalur
meTodze da ufro morgebuli saxeSecvlili midgomis gamoyeneba daiwyo. adre
strategiuli dagegmvis procesi, umeteswilad, mxolod menejmentis umaRlesi
rgolis xelSi iyo, axla ki es procesi decentralizebulia. dResdReisobiT,
kompaniebi strategiul dagegmvaze pasuxismgeblobas ufro metad kompaniis
funqciaTaSoris gundebs akisreben. zogierTi aseTi gundis SemadgenlobaSi
Sedian momxmareblebi da mommarageblebis warmomadgenlebic ki.5
zzrrddiissaa ddaa ggaammooxxSSiirrvviiss ssttrraatteeggiieebbii.. kompania arsebuli biznesebisa da pro-
duqtebis Sefasebis garda, gegmavs momavali biznesebis portfels. `zrda _ es
aris sufTa Jangbadi~, _ ganacxada erT-erTma aRmasrulebelma direqtorma, _
`igi qmnis sicocxlisunarian, enTuziazmiT savse korporacias, sadac xalxi
WeSmarit momavals xedavs~. Tumca, firma frTxilad unda iyos, rom ubralo
zrda miznad ar eqces _ kompaniam miznad `momgebiani zrda unda daisaxos~.
marketingi pasuxismgebelia kompaniis momgebian zrdaze. misi meSveobiT
xdeba sabazro SesaZleblobebis identificireba, Sefaseba da SerCeva da maT
misaRwevad strategiebis dagegmva. zrdis SesaZleblobebis aRmoCenis erT-erTi
saSualeba aris pprroodduuqqtt//bbaazzrriiss eeqqssppaannssiiiiss mmaattrriicciiss gamoyeneba (ixileT
suraTi 2.3).6
pirvel rigSi, Starbucks-is xelmZRvaneloba albaT gansazRvravda, SeZlebda
Tu ara, produqtis Seucvlelad, arsebul myidvelze meti produqtis miyidvas.
am strategias ewodeba bbaazzaarrzzee SSeeRRwweevvaa.. arsebul bazarze, meti myidvelisaTvis
produqtis xelmisawvdomobis gazrda SesaZlebelia axali maRaziebis gaxsniT.
faqtobrivad, Starbucks-i kviraSi saSualod 23 maRazias xsnis, weliwadSi ki 52
kviraa. gaumjobesebuli sareklamo kampania, fasebi, momsaxureba, meniu an
maRaziis dizaini myidvels aiZulebs xSirad estumros maRazias, TiToeuli
vizitis dros didxans darCes da/an meti SeiZinos. magaliTad,Starbucks-ma Tavisi
pprroodduuqqtt//bbaazzrriiss
eeqqssppaannssiiiiss mmaattrriiccaa
(Product/marketexpansion grid)portfelis dageg-
mvis saSualeba, rome-
lic exmareba kompa-
nias amoicnos
kompaniis zrdis
SesaZleblobebi
bazarze SeRwevis,
bazris ganviTare-
bis, produqtis ganvi-
Tarebisa da diversi-
fikaciis strategiebis
saSualebiT.
ssuurraaTTii 22..33produqt/bazris
eqspansiis matrica
bbaazzaarrzzee SSeeRRwweevvaa
(Market penetration)kompaniis zrdis
strategiidan erT-
erTi, romelic
gulisxmobs arsebul
bazarze gayidvis
maCveneblis zrdas
produqtebis
Secvlis gareSe.
Page 11
58 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
Starbucks--iiss yyaavvaa:: aaddggiillii,, ssaaddaacc mmaarrTTllaacc rroomm yyvveellaaffeerrii ccooccxxllddeebbaa
imisaTvis, rom SeenarCunebina Tavisi warmateba Starbucks-ma ambiciuri,mravlismomcveli zrdis strategia SeimuSava.
2.1
davubrundeT 1983 wels, rodesac
hovard Sulcma amerikaSi evropuli
stilis yavaxanis praqtika danerga.
misi azriT, xalxs SedarebiT ufro
wynari cxovrebiseuli ritmi sWir-
deboda – `SeigrZnon yavis surneli
da cxovrebiT odnav ufro metad
datkbnen~. amas, Sedegad, mohyva
Starbucks-is yavaxanebis mTeli qselis
ganviTareba, ramac dasabami misca
yavaxanebis modas amerikaSi.
Starbucks-i mxolod yavas ki ara,
Starbucks-is STabeWdilebebsac yidis.
Starbucks-is erT-erTi aRmasruleblis
TqmiT, `Cveni biznesi _ es sulis av-
sebis da ara kuWis avsebis biznesia~.
xolo meore ki ambobs: `Cven Sev-
cvaleT xalxis cxovrebis stili.~
Starbucks-i dRes ukve Zlieri, pres-
tiJuli brendia im produqtis kate-
goriaSi, romelic erT dros iaffa-
sian, farTo moxmarebis saqonlad
iTvleboda. brendis gamococxle-
basTan erTad, Starbucks-is vaWrobisada Semosavlis donec orTqlisebu-
rad avarda. mTels msoflioSi yo-
vel kviras kompaniis 5900-ze met sa-
vaWro adgils 20 milioni momxmare-
beli stumrobs. ukanaskneli 5 wlis
ganmavlobaSi Starbucks-is gayidvebida mogeba sammagdeba. bolo aTw-
leulSi misi aqciis fasi 2200 pro-
centiT gaizarda, rac iseTi cnobili
firmebis, rogorebicaa Wal-Mart-i,General Electrcs-i, Coca-Cola, Microsoft-i daIBM, maCveneblebs mniSvnelovnad
aWarbebs.
Starbucks-is sawyisi warmateba da-fuZnebuli iyo mibaZvelobaze pir-
dapiri konkurentebis (magaliTad,
Caribou-s yavaxana) da swrafi kvebis
movaWreebis. 1990 wlis dasawyisSi
amerikis SeerTebul StatebSi yavis
mxolod 200 saxli iyo. dRes ki maTi
raodenoba ukve 14000 aWarbebs. imi-
saTvis, rom SeenarCunebina Tavisi
warmateba, Starbucks-ma ambiciuri, mrav-lismomcveli zrdis strategia Sei-
muSava. modiT, ganvixiloT am strate-
giis ZiriTadi Semadgeneli ele-
mentebi:
ufro meti yavis saxlebi:
Starbucks-is Semosavlis 85% misi
yavis saxlebidan Semodis. gasak-
viri arc aris, rom Starbucks-i axal
wertilebs aseTi siswrafiT xsnis.
Svidi wlis win Starbucks-s mxolod
1015 yavis saxli hqonda, rac mxo-
lod gasul wels gaxsnilze 200-
iT naklebia. misi strategia yvel-
gan Starbucks-is yavaxanis gaxsnaa.sietlSi yovel 9400 adamianze mo-
dis erTi Starbucks-is saxli, manhe-
tenze ki yovel 12000-ze. CikagoSi
mxolod sam kvartalSi Starbucks-iseqvsi yavis saxlia ganTavsebuli.
aqtiurad, erTmaneTTan ase mWid-
rod ganlagebul savaWro cent-
rebs erTi satiruli gamonaTqvami
mieZRvna: `Starbucks-is vestibiulSi
kidev erTi, axali Starbucks-i ixs-
neba.~ Starbucks-is maRaziebi TiTqos
yvelganaa, magram jer kidev bevri
adgilia, sadac is jer ar gaxs-
nila. rac ar unda gasakviri iyos,
SeerTebuli Statebis 8 StatSi
ar aris arc erTi misi filiali.
Starbucks-is strategiis mixedviT,
2005 wlisaTvis msoflioSi, sul
mcire, 10000 filiali iqneba mimo-
fantuli, xolo sabolood ki maTi
ricxvi 25000-mde unda gaizardos.
axali maRaziebis gaxsnasTan
erTad, Starbucks axal produqtebs
amatebs, ris gamoc momxmarebeli
yavis saxlebis umetes nawilSi swrafi, ukabelo internet-momsaxureba danerga;
axlaxan ki kompaniam sadebito baraTi SemoiRo, romliTac momxmarebels
SeuZlia winaswar gadaixados yavisa da sauzmis safasuri an daasaCuqros
Starbucks-is nawarmiT ojaxis wevrebi da axloblebi.7 ZiriTadad, Starbucks-s sursarsebul momxmarebelze gavlenis gazrda da konkurenti firmebis myidvelebis
mizidva.
Starbucks-is xelmZRvanelobam SeiZleba gamoiyenos bbaazzrriiss ggaannvviiTTaarreebbiiss
strategia – arsebuli produqtiT axal bazrebze gasvla. magaliTad, mene-
jerebs SeuZliaT axali demografiuli bazris _ axali eTnikuri jgufis
mizidva. dRes Starbucks-i swrafad vrceldeba aSS-Si, gansakuTrebiT ki samxreT-
bbaazzrriiss ggaannvviiTTaarreebbaa
(Market development)kompaniis zrdis
oTxi strategiidan
erT-erTi, romlis
drosac kompania
arsebuli
produqtiT axal
bazrebze gadis.
Page 12
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 59
ufro xSirad Sedis mis maRazieb-
Si, ufro didi xniT rCeba iq da
ufro met SenaZensac akeTebs. misi
savse meniu dRes ukve cxel sauz-
misa da sadilis sendviCebs moi-
cavs, es ki momxmarebelTa raode-
nobaze mniSvnelovnad moqmedebs.
kompaniam yvelaferi scada, dawye-
buli Kripsy Kreme-is funTuSebiT da
Fresh Fields-is umaRlesi xarisxis
sendviCebiT, berZnuli pastis sa-
laTiTa da CifsebiT damTavrebu-
li. momxmarebelTa mizidvis miz-
niT, axla Starbucks-is bevr maRazia-Si ukve swrafi, ukabelo internet-
momsaxureba aris. aRar gaqvT fu-
li? mere ra! Starbucks-is plasti-
kuri baraTiT es ukve aRar aris
problema. `Starbucks-is maRaziebiTqvens safuleSi~, _ gatyobinebT
kompaniis veb-gverdi. da sanam am
gverds stumrobT, saxlSi gamoi-
yoleT Starbucks-is musikaluri dis-
kebi, TamaSebi da Starbucks-is yavistolCebi.
axali sacalo vaWrobis arxebi:
amerikaSi yavas, ZiriTadad, saca-
lo vaWrobis arxebSi yiduloben
da saxlSi amzadeben. am moTxovnis
xelSi CagdebisaTvis, Starbucks-icdilobs, adgili amerikis super-
marketebSic daimkvidros. axal ar-
xSi samoqmedod kompaniam erTob-
livi brendingis xelSekruleba
gaaforma Kraft-Tan. garigebis Ta-
naxmad, Starbucks-i kvlav yavis moxal-
vasa da dafasoebas gaagrZelebs,
xolo Kraft-i mis distribucias mo-kidebs xels. Kraft-is 3500 realiza-
toris wyalobiT Starbucks 18000
supermarketSi iyideba.
Starbucks-ma, supermarketebis gar-da, sxva mimzidveli saSualebebiT
waradgina Tavisi brendebi bazar-
ze. magaliTad: amerikis aeropor-
tebSi Starbucks-is kioskebs marTavsMarriott-i da zogierTi aviaxazimgzavrebs Starbucks-is yaviT umaspin-
Zldeba. Westin-isa da Sheraton-is sas-tumroebis oTaxebSi Starbucks-isCais nayens sTavazoben. axlaxan
kompaniam xeli moawera SeTanxme-
bas, romlis mixedviTac yvela
Borders-is wignebis saxlSi da Target-isunivermaRSi Starbucks-is yavis saxli
ganlagdeba. katalogebis saSuale-
biT Starbucks-i agreTve yidis gur-
manul yavas, Cais, saCuqrebsa da
maTTan dakavSirebul saqonels. mi-
si vebgverdi _ Starbucks.com, es aris`cxovrebiseuli stilis karibWe~,
romlis saSualebiTac igi yidis
Cais, yavas, yavis dasamzadebel
aRWurvilobas, kompaqt-diskebs,
saCuqrebs da sxva nivTebs.
axali produqtebi da yavis sax-
lis koncefciebi: brendis axali
kategoriebis danergvisaTvis
Starbucks-i TanamSromlobs sxvadas-
xva kompaniasTan. magaliTad, imi-
saTvis, rom boTlebSi Camoesxa da
gaeyida Tavisi Frappuccino-sa daDouble Shot Esspresso-s sasmelebi, igi
mourigda PepsiCo-s kompanias.Starbucks-ma nayini bazarze Dreyer-TanerTad gaitana da dRes yavis nayi-
nebSi wamyvani brendia. san-fran-
ciskoSi gaxsna sacdeli yavis sax-
lis koncefcia Circadia _ bohemuriyavis saxli, Zveleburi xaliCebiT,
swrafi internet-momsaxurebiT,
cocxali musikiTa da yavis teqno-
logiis specialistebiT.
saerTaSoriso zrda: sabolood,
Starbucks-ma Tavisi amerikuli yavis
nayeni msoflios gaacno. 1996 wels
kompania CrdiloeT amerikis gareT
mxolod 11 yavaxanas flobda. 2003
wlisaTvis 30 saerTaSoriso ba-
zarze misi yavis saxlebis ricxvma
1300 miaRwia, maT Soris 440-ze meti
_ iaponiaSi, 300 _ gaerTianebul
samefoSi, 102 _ taivanSi da 90 _
CineTSi. gasul wels ki avstrii-
dan, espaneTidan da saberZneTidan
dawyebuli, indoneziisa da omanis
CaTvliT, Starbucks-ma 400-mde ma-Razia gaxsna. axla, igi laTinur
da samxreT amerikis bazrebze
gadis, sadac 2005 wlisaTvis 900
maRaziis gaxsnas gegmavs.
miuxedavad imisa, rom Starbucks-iszrdis strategiam sakmao warmateba
pova, analitikosebi SeSfoTebas
gamoxataven. ra aris cudi Starbucks-isaseT swraf eqspansiaSi? zogierTi
kritikosi Tvlis, rom kompaniam Se-
saZloa Starbucks-is saxeli zedmetad
mravlismomcveli gaxados. `xalxi
yidulobs yava `lates~ (ix-dis 5.00
dolaramde), radgan igi saukeTeso
produqtad iTvleba~,_ amtkicebs
erT-erTi kritikosi. `gancvifrebuli
rCebi TviTmfrinavSi mgzavrobisas,
rodesac Starbucks-is brendiT gemsax-
urebian~. zogierTi ki SiSobs, rom
aseTi farTo zrdis strategia kom-
paniis resursebs amowuravs an mis
mizans Crdils miayenebs.
magram xalxs swams am kompaniis.
zogierTi Starbucks-sa da McDonald’s-sSoris saerTo Strixebsac xedavs.
McDonald’s-ma ubralo hamburgeris
wyalobiT warmoudgenel warmatebas
miaRwia. `yuradRebis gamaxvileba
erT produqtze, saerTaSoriso war-
mateba, axal niSaSi mTavar figurad
swrafi damkvidreba. yovelive es
Starbucks-is misamarTiTac SeiZleba
iTqvas~, – ambobs Goldman Sach-is anali-
tikosi stiv kenti. drom SeiZleba
gvaCvenos, aRmoCndeba Tu ara
Starbucks-i morigi McDonald’s-i. yove-live ki imazea damokidebuli, ramde-
nad kargad SeZlebs kompania am
zrdis marTvas. dRes ki, yvelaferi
marTlac gamococxlebulia, magram,
amasTanave, aucilebelia windaxedu-
lobac.
wwyyaarrooeebbii:: Quotes and other information from CoraDaniels, “Mr. Coffee,” Fortune, April 14, 2003, pp.139–140; Nelson D. Schwartz, “Still Perking after AllThese Years,” Fortune, May 24, 1999, pp. 203–210;Stephane Fitch, “Latte Grande, Extra Froth,” Forbes,March 19, 2001, p. 58; Jacqueline Doherty, “Make ItDecaf,” Barrons, May 20, 2002, pp. 20–21; StanleyHolmes, “Planet Starbucks: To Keep Up the Growth, ItMust Go Global Quickly,” Business Week, September9, 2002, pp. 100–110; “Starbucks Corporation,”Hoover’s Company Profiles, Austin, May 1, 2003; andinformation accessed online at www.starbucks.com,July 2003.
dasavleTisa da samxreT-aRmosavleTis axal bazrebze. mas Tavisi maRaziebi
swrafad Seaqvs aziis, evropis, avstraliis, laTinuri da samxreT amerikis
saerTaSoriso bazrebze.
meore, Starbucks-is menejments SeuZlia pprroodduuqqttiiss ggaannvviiTTaarreebbiiss SesaZ-
lebloba ganixilos, anu arsebul bazris segments saxeSecvlili an axali
produqti SesTavazos. magaliTad, imisaTvis rom McDonald’s-isa da Burger King-isdilis momxmarebelTa yuradReba mieqcia, Starbucks-ma, Tavis menius, sauzmes
cxeli sendviCi daamata, xolo `lanCisa~ (meore sauzme) da sadilis saaTebSi
momxmarebelTa misazidad ki Sesabamisi kerZebi. dabolos, Starbucks-ma sxvafirmebTan partnioruli urTierToba daiwyo,raTa Tavisi yava supermarketebSi
pprroodduuqqttiiss ggaannvviiTTaarreebbaa
(Product development)kompaniis zrdis
oTxi strategiidan
erT-erTi, romlis
drosac xdeba arse-
buli bazris segmen-
tze saxeSecvlili
an axali produqtis
SeTavazeba.
Page 13
60 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
an sxva marketignul arxSi gaeyida, risi magaliTicaa yavis nayini (Dreyers-Tan
erTad) da boTlis yava (PepsiCo-Tan erTad).
Starbucks-s SeuZlia misdios ddiivveerrssiiffiikkaacciiiiss strategias –– wamoiwyos an
Seisyidos biznes-saqmianoba, romelic gansxvavdeba arsebulisagan da SesTava-
zos igi axal bazars. magaliTad, 1999 wels Starbucks-ma kompania Hear Music-iSeisyida da sakuTar maRaziebSi musikaluri kompaqt-diskebis gayidva daiwyo.
man agreTve bedi scada restornebis biznesSi (Circadia san-franciskoSi), raTa
bazrisaTvis axali formatis SeTavazeba miewodebina. metad ukiduresi diver-
sifikaciis pirobebSi, Starbucks-s Tavisi brendis saxelis simtkicis SenarCu-
nebisaTvis SeuZlia awarmoos da gayidos tansacmeli warweriT `Starbucks-isgamocdileba~, Tumca SesaZloa es arc ise kargad gaTvlili nabiji aRmoCndes.
kompaniebi, romlebic maTTvis ucnobi produqtebisa da industriebis
saSualebiT saqmianobis Zalian farTo diversifikacias axdenen, SesaZloa
sabazro fokusis dakargvis safrTxis winaSe aRmoCndnen. es ki swored is aris,
rac Starbucks-s zogierTma kritikosma ukve uwinaswarmetyvela.
kompaniebma rogorc biznes-portfelis zrdis, aseve bbiizznneess--ggaammooxxSSiirrvviiss
strategiebi erT doneze unda ganixilon. produqtis an bazris mitovebis
mravali mizezi arsebobs. gare garemos cvlilebam SeiZleba kompaniis
zogierTi produqti an bazari aramomgebiani gaxados. amis mizezi ki ekono-
mikuri recesia an mezoblad Zlieri konkurentis gamoCena iyos. firmam
SesaZloa Zalian swrafi zrda ganicados an naklebad Seswavlil adgilas
gaxsnas biznesi. es moxdeba, Tu kompania saTanado kvlevis Catarebis gareSe
Zalian bevr ucxour bazarze gava an rodesac igi axal produqts gamouSvebs,
romelsac samomxmareblo faseuloba ar gaaCnia. dabolos, zogierTi biznes-
erTeuli an produqti ubralod Zveldeba da kvdeba.
rodesac kompania acnobierebs, rom produqti an biznesi mis strategiul
miznebs aRar Seesabameba, man frTxilad unda Sewyvitos es saqmianoba. imis
nacvlad, rom menejerebma arasaimedo biznesis gadarCenas dauTmon dro, maT
koncentracia perspeqtiuli zrdis mqone erTeulebze unda moaxdinon.
ssttrraatteeggiiuullii ddaaggeeggmmvvaa ddaa mmcciirree bbiizznneessii
strategiuli dagegmva xSirad gulisxmobs koncentrirebas did korporacieb-
ze, romlebic, Tavis mxriv, bevr ganyofilebasa da produqts aerTianebs. Tumca
mcire biznesisTvisac kargi strategiuli dagegmva sargeblis momtani
SeiZleba iyos. maSin, rodesac mcire biznesis saqmianoba iwyeba vrceli biznes
da marketinguli gegmebis CamoyalibebiT, warmatebis miRwevis SemTxvevaSi
dagegmvis procesi CrdilSi eqceva.
ZiriTadad, mcire kompaniebis xelmZRvanelebi dros `xanZris~ Caqrobas
andomeben, imis nacvlad, rom es dro dagegmvisaTvis gamoiyenon. magram ra unda
gaakeTos patara firmam, rodesac aRmoaCens, rom misi valebi sakmaod gaizarda
an mis produqtze moTxovnam warmoebis simZlavreebs gadaaWarba an, rodesac
misi bazris wili mcirdeba, amasobaSi ki konkurents ufro dabali fasebi aqvs?
strategiuli dagegmva mcire bizness exmareba, ganWvritos, marTos an Tavidan
aicilos aseTi situacia.
ohaios Statis qalaq hadsonSi arsebuli King Medical-i, samedicino momsa-
xurebis kompania, warmoadgens magaliTs, Tu rogor SeiZleba gamoiyenos patara
firmam umartivesi strategiuli dagegmvis meTodi samwliani samoqmedo gegmis
SesamuSaveblad. King Medical-i flobs magnitur-rezonansul-gamosaxulebis
(MRI) aRWurvilobas _ miliondolarian danadgars, romelic iZleva rentgenis
tipis suraTebs. ramdenime wlis winaT viliam patonma, im dros konsultantma
da kompaniis `dagegmarebis eqspertma~, daasaxela strategiuli dagegmva,
rogorc mcire kompaniis swrafi zrdisa da maRali sargeblis miRebis
ZiridaTi piroba. patoni amtkicebda, `uamravi literatura arsebobs, romlis
mixedviTac patara kompaniis arsebobas ganapirobebs sami kritikuli sakiTxi:
fulis nakadi, fulis nakadi, fulis nakadi. me veTanxmebi im azrs, rom es
sakiTxebi, marTlac, kritikulia, magram arsebobs kidev sami sakiTxi: dagegmva,
dagegmva, dagegmva~.
King Medical-is dagegmvis procesi, romelic moicavs kompaniis, bazarze misi
adgilisa da misi miznebis Sefasebas, Sedgeba Semdegi safexurebisgan.8
bbiizznneess--ggaammooxxSSiirrvvaa
(Downsizing)biznesis portfelis
Semcireba aramomge-
biani da kompaniis
strategiisaTvis
Seuferebeli biznes
erTeulebis saqmi-
anobidan amoRebiT.
ddiivveerrssiiffiikkaacciiaa
(Diversification)kompaniis zrdis
oTxi strategiidan
erT-erTi, romelic
axal bazarze axali
produqtiT Sesvlas
gulisxmobs. axali
produqti kompaniis
arsebul bazrebze
gatanili produqti-
sagan sagrZnoblad
gansxvavdeba.
Page 14
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 61
11.. ganisazRvros im biznes-garemos ZiriTadi elementebi, romelSic
ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi organizacia funqcionirebs.
22.. organizaciis raobisa da funqciebis gaTvaliswinebiT, misi misiis
aRwera momavali ori wlisaTvis.
33.. im Sida da gareSe Zalebis aRwera, romlebic organizaciis misiaze
gavlenas moaxdens.
44.. organizaciis ZiriTadi mamoZravebeli Zalis gansazRvra.
55.. grZelvadiani miznebis Camoyalibeba, rac momavalSi organizaciis
raobas gansazRvravs.
66.. organizaciaSi grZelvadiani miznebis integrirebisaTvis ZiriTadi samo--
qmedo gegmis monaxazis gakeTeba, rac lojistikur, finansur da kompaniis
personalis faqtorebs moicavs.
aSkaraa, rom patara kompaniis momavlisaTvis strategiuli dagegmva
gadamwyvetia. Environmental Consulting and Construction Inc-is prezident tom veling-
tonis TqmiT, `strategiuli dagegmva mniSvnelovania ofisidan moSorebul adg-
ilas Catardes. arasaofise garemo aris neitraluri niadagi, sadac
xelmZRvaneloba bevrad ufro gulwrfelia, es ki mewarmeebs im xanZrisagan
daicavs, romlis Caqrobasac aseT did dros uTmoben~.9
■❚ mmaarrkkeettiinnggiiss ddaaggeeggmmvvaa:: ppaarrttnniioorroobbaa mmyyiiddvveellTTaannuurrTTiieerrTToobbiiss aaggeebbiiss mmiizznniiTT
kompaniis saqmianobis raobasa da mis miznebs strategiuli gegma gansazRvravs.
Semdeg ki yoveli biznes-erTeulis farglebSi ufro detaluri dagegmva mimd-
inareobs. strategiuli miznebis miRwevisaTvis TiToeuli biznes-erTeulis
funqcionalurma ganyofilebebma (marketingis, finansebis, aRricxvis, Sesyid-
vebis, warmoebis, sainformacio teqnologiebis, kadrebis da sxva) SeTanxme-
bulad, erTdroulad unda imoqmedon.
kompaniis strategiul dagegmvaSi marketingi mTavar rols asrulebs. es
ganpirobebulia SemdegiT: pirveli _ marketingis ideologia moicavs marketin-
gis koncefcias,romlis Tanaxmadac kompaniis strategia unda SemuSavdes. es ki
gulisxmobs mniSvnelovan myidvelebTan momgebiani urTierTobis
Camoyalibebas. meore _ marketingi sTavazobs saSualebebs, romelTa
gamoyenebiT SesaZlebelia garemoSi arsebuli SesaZleblobebis gansazRvra da
firmis potencialis Sefaseba. dabolos _ TiToeuli biznes-erTeulis
miznebis misaRwevad marketingi SeimuSavebs samoqmedo gegmebs.
myidvelTa faseuloba da kmayofileba marketingis warmatebis formulis
mniSvnelovani Semadgeneli nawilebia. Tumca, rogorc pirvel TavSi avRniSneT,
marto marketologebi ver SeZleben myidveli faseulobiT uzrunvelyon. miuxe-
davad wamyvani rolisa, marketings myidvelTa mizidvis, SenarCunebisa da zrdis
procesSi erT-erTi partnioris funqcia akisria. myidvelTan urTierTobis
marTvasTan erTad, marketologebma praqtikaSi unda gamoiyenon partniorebTan
urTierTobis marTva. kompaniebis sxva departamentebTan mWidro partniorobiT
maT unda Seqmnan saukeTeso faseulobaTa miwodebis qseli, romelic moemsax-
ureba myidvels. ufro metic, konkurentunariani faseulobaTa miwodebis
qselis SeqmnisaTvis, maT partnioruli urTierToba sxva kompaniebTanac unda
Camoayalibon. axla ki ufro axlos gavecnoT kompaniis faseulobaTa jaWvis
da faseulobaTa miwodebis qsels.
kkoommppaanniiiiss ssxxvvaa ddeeppaarrttaammeenntteebbTTaann ppaarrttnniioorroobbaa
kompaniis TiToeuli departamenti misi ffaasseeuulloobbaaTTaa jjaaWWvviiss Semadgeneli rgo-
lia.10 es imas niSnavs, rom TiToeulma departamentma firmis produqtis dizai-
nis, warmoebis, gayidvis, miwodebisa da mxardaWeris procesSi Sesabamisi faseu-
lobis SeqmnaSi Tavisi konkretuli wvlili unda Seitanos. firmis warmateba
damokidebulia ara mxolod imaze, ramdenad kargad muSaobs TiToeuli depar-
tamenti, aramed imaze, Tu ramdenad SeTanxmebulad muSaobs sxvadasxva departa-
menti.
magaliTad, Wal-Mart-is mizania myidvelis faseulobisa da kmayofilebis
SegrZnebis Seqmna maTTvis sasurveli produqtebis maqsimalurad dabal fasad
ffaasseeuulloobbaaTTaa jjaaWWvvii
(Value chain)departamentebi, rom-
lebic uzrunvelyo-
fen faseulobis gan-
mapirobebel saqmia-
nobas: produqtis
dizains, warmoebas,
bazarze ganTavsebas,
miwodebasa da pro-
duqtis mxardaWeras.
Page 15
62 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
miwodebiT. Wal-Mart-is biznesSi marketologebs mniSvnelovani adgili uWiravT.
isini Seiswavlian myidvelis moTxovnilebebsa da survilebs da amis mixedviT
gansazRvraven, Taroebi ra produqciiT unda gaavson. amasTan erTad, fasebi
maqsimalurad dabali unda iyos. marketologebi amzadeben sareklamo gza-
vnilebs, am reklamebis saSualebiT realizebas ukeTeben produqcias da myid-
vels uzrunvelyofen momsaxurebiT. am da sxva saqmianobebis saSualebiT, Wal-Mart-is marketologebi myidvelTaTvis faseulobis miwodebis procesSi
monawileoben. marketingis departaments kompaniis sxva departamentebis dax-
marebac sWirdeba. imisaTvis rom Wal-Mart-ma saWiro produqciis dabal fasSi
SeTavazeba SeZlos, Sesyidvis departamentma sasurveli mommaragebeli unda
monaxos da misgan es produqti dabal fasSi SeiZinos. sainformacio
teqnologiis departamentma unda moipovos swrafi da zusti informacia imis
Sesaxeb, Tu romel maRaziaSi ra produqti aris saWiro da ase Semdeg.
kompaniis warmateba damokidebulia imaze, Tu ramdenad kargad axerxebs
TiToeuli departamenti myidvelisaTvis faseulobebis Sematebas da ramdenad
koordinirebulia sxvadasxva departamentis saqmianoba. Wal-Mart-is SemTxvevaSi,
Tu Sesyidvis departamenti ver SeZlebs maqsimalurad dabali fasebis mqone
mommarageblebis monaxvas, maqsimalurad dabali fasebis uzrunvelyofa
SeuZlebeli iqneba. rogorc xedavT, marto marketingis departaments ar
SeuZlia umaRlesi faseulobis miwodeba.
myidvelisaTvis faseulobebis idealuri uzrunvelyofa niSnavs kompaniis
sxvadasxva funqciis Hharmoniul Serwymas. magram praqtika gviCvenebs, rom
departamentebs Soris urTierToba savsea konfliqtebiTa da gaugebrobebiT.
marketingis departamenti myidvelis Sexedulebebs iTvaliswinebs. magram,
rodesac myidvelTa moTxovnebis dakmayofilebas Seecdeba, SesaZloa sxva
departaments mis standartebTan Seuferebeli samsaxuris gaweva daekisros.
magaliTad, marketingis departamentis qmedebam SesaZloa gazardos Sesasyidi
saqonelis safasuri, gazardos maragebi da biujetidan didi Tanxa moiTxovos.
amgvarad, SesaZloa sxva departamentebma winaaRmdegoba gauwion marketingul
qmedebebs.
magram marketologebis valia yvela departamentis `myidvelis azrovne-
bisaken~ mimarTva da faseulobaTa jaWvisaTvis Sesabamisi funqcionirebis
uzrunvelyofa. Tu marketingis menejmenti kompaniis sxva departamentebTan
SeTanxmebul urTierTobas gaiTavisebs, maSin igi bevrad ufro advilad
miaRwevs Tavis mizans _ daakmayofilos myidveli.Mmarketingis da sxva depar-
tamentebis menejerebis mWidro TanamSromloba funqcionaluri gegmebis sis-
temis Camoyalibebas uzrunvelyofs,rac,Tavis mxriv, kompaniis mTliani strate-
giuli miznebisaTvis sxvadasxva departamentis SeTanxmebul muSaobas
gulisxmobs.
■ faseulobaTa jaWvi:
Wal-Mart-is unariSesTavazos kargi pro-
duqti dabal fasebSi
ganpirobebulia kom-
paniis yvela departa-
mentis - marketingis,
Sesyidvebis, sainforma-
cio sistemebis da war-
moebis - TanamSromel-
Ta wvliliT.
Page 16
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 63
rogorc jek volSi, General Electric-is Rrmad pativcemuli, aw ukve yofili
mTavari aRmasrulebeli direqtori, Tavis TanamSromlebs ucxadebda, `kompania
ver mogcemT muSaobis garantias, amis garantias mxolod myidveli iZleva~. igi
moiTxovda, rom General Electric-is yvela TanamSromels, miuxedavad maTi profesi-
isa, myidvelis kmayofilebis miniWebis gzebze unda gaemaxvilebina yuradReba.
misi gzavnilia: `Tu Sen ar azrovneb myidvelis gonebiT, e.i. saerTod ar
azrovneb.~11
ssxxvvaa kkoommppaanniieebbTTaann ppaarrttnniioorroobbaa mmaarrkkeettiinngguull ssiisstteemmaaSSii
myidvelis faseulobis Seqmnis gzaze, kompaniam sakuTari faseulobaTa jaWvis
ganxilvis garda,unda gamoikvlios misi mommarageblebis,distributorebisa da
myidvelebis faseulobaTa jaWvebi. ganvixiloT McDonald’s-i. mTel msoflioSi
McDonald’s-i 30000 restorans flobs, romlebic dReSi saSualod 46 milion
myidvels maspinZlobs da swrafi kvebis bazarze 43% Semosavals iReben.12
McDonald’s-is garSemo amdeni xalxis trialis mizezi mxolod hamburgeris siy-
varuli ar aris. faqtia, rom Burger King-is da Wendy-sTan SedarebiT, momxmare-
beli McDonald’s-is hamburgers aniWebs upiratesobas. aseTi raodenobis myid-
velis arsebobis mizezi ara marto McDonald’s-is produqciaa. msoflios
masStabiT kompaniam SeZlo maRali standartebis mqone miwodebis sistemis
Camoyalibeba. am standartebs kompania QSCV-iT (quality, service, cleanliness da value)afasebs – xarisxi, momsaxureba, sisufTave da faseuloba. McDonald’s-is sistemisefeqturobis mizezi aris warmatebuli partnioroba franCaizis mflobe-
lebTan (franchisee), mimwodeblebTan da sxva
erTeulebTan, raTa gamorCeulad maRali xaris-
xis faseuloba erToblivad miawodon.
ffaasseeuulloobbaaTTaa mmiiwwooddeebbiiss qqsseelliiss gaumjobese-
bisaTvis dRes sul ufro meti kompania Tanam-
Sromlobs momaragebis jaWvis sxva wevrebTan.
magaliTad, Honda-m SeimuSava specialuri pro-
grama, romlis daxmarebiT Tavis mommarageblebT
an mWidro urTierTobas ayalibebs da maT xar-
jebis Semcirebasa da xarisxis gaumjobesebaSi
exmareba. rodesac Honda-m arCevani DonnellyCorporation-ze (kompania, romelic mis aSS-Si damza-
debul manqanebs sarkeebiT amaragebs) SeaCera, man
am korporacias inJinerTa jgufi gaugzavna,
romelic Donnelly-is danadgarebs Tavs dastri-
alebda, maTi produqciisa da eqspluataciis
gaumjobesebis mizniT. pirvelive wels Donnelly-mTavisi xarjebi 2%-iT Seamcira. sul raRac 10-
wlian periodSi ki, Honda-s meSveobiT, Donnelly-mSemosavlebis wliuri maCvenebeli 5 milionidan
60 milionamde gaaumjobesa. Tavis mxriv, Honda-mkvalificiuri,dabalfasiani mommaragebeli SeiZi-
na, xolo Honda-s myidvelebi ufro meti faseulo-
bis mflobelni gaxdnen – maRali xarisxis man-
qanebi dabal fasad.13
dRevandeli sabazro sivrcis pirobebSi
individualur konkurentebs Soris konkurencia
nel-nela Tavis mniSvnelobas kargavs da gadadis
faseulobaTa miwodebis qselebs Soris konkuren-
ciaSi. amrigad, Tu Honda-sa da Toyota-s maCve-
neblebs SevadarebT, am SemTxvevaSi gadamwyveti
Honda-s faseulobaTa miwodebis mTliani qselis
xarisxi aRmoCndeba Toyota-sTan SedarebiT. miuxe-
davad imisa, rom Honda saukeTeso manqanebs awar-
moebs, SesaZloa man bazarze adgili ver
daimkvidros, Tu Toyota-s dilerTa qseli myid-
velisaTvis ufro damakmayofilebel momsaxure-
bas uzrunvelyofs.
■ faseulobaTa miwodebis qseli: Toyota-m da misma dil-
erebma unda imuSaon erTad manqanebis gayidvaze. ToyotauSvebs karg manqanebs da qmnis brends; xolo dilerebs,
Modern Toyota-s msgavsad, miaqvT es faseuloba myidvelamde
da sazogadoebamde.
ffaasseeuulloobbaaTTaa
mmiiwwooddeebbiiss qqsseellii
(Value-delivery network)qseli, romelic
Sedgeba kompaniis,
mommarageblebis, dis-
tributorebisa da
saboloo momxmare-
blebisagan, rom-
lebic partniorobas
uweven erTmaneTs
sistemis funq-
cionirebis
gaumjobesebisaTvis.
Page 17
64 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
■❚ mmaarrkkeettiinngguullii ssttrraatteeggiiaa ddaa mmaarrkkeettiinngguullii kkoommpplleeqqssii
strategiuli gegma kompaniis misiasa da miznebs gansazRvravs. marketingis
roli da saqmianoba naCvenebia 2.4 suraTze. es aris marketinguli strategiisa
da marketinguli kompleqsis mTavari saqmianobebis Semajamebeli suraTi.
myidveli moTavsebulia centrSi. mizania _ Zlieri da momgebiani urTier-
Tobebis ageba myidvelebTan. Semdeg modis mmaarrkkeettiinngguullii ssttrraatteeggiiaa – mar-
ketinguli logika, romlis saSualebiT kompania am momgebiani urTierTobebis
Camoyalibebas imedovnebs. bazris segmentaciis, miznobrivi bazris SerCevisa da
pozicionirebis saSualebiT kompania wyvets, romel myidvels rogor moemsax-
ureba. igi mTliani bazris identificirebas axdens, Semdeg mas segmentebad
yofs, maT Soris yvelaze perspeqtiuls irCevs da mis momsaxurebasa da dakmay-
ofilebaze amaxvilebs yuradRebas.
marketinguli strategiis xelmZRvanelobiT igi qmnis marketingul kom-
pleqss, romelic Sedgeba kompaniis mier kontrolirebadi faqtorebisgan _
produqti, fasi, adgili da stimulireba. saukeTeso marketinguli strategiisa
da kompleqsis misaRwevad kompania Cabmulia marketinguli analizis, dagegmvis,
ganxorcielebisa da kontrolis saqmianobebSi. es ki kompanias saSualebas
aZlevs, Tvalyuri adevnos da Seegus sabazro garemosa da mis monawileebs.
axla mokled mimovixilavT TiToeul zemoT CamoTvlil qmedebas. Semdeg,
momdevno TavebSi, TiToeul maTgans ufro Rrmad ganvixilavT.
mmaarrkkeettiinngguullii
ssttrraatteeggiiaa (Marketingstrategy)marketinguli logi-
ka, romlis saSuale-
biT kompania momge-
biani urTierTobebis
Camoyalibebas imedo-
vnebs. am procesis
saSualebiT igi
iRebs gadawyvetile-
bas, romel myidvels
moemsaxuros (segmen-
tacia da miznobrivi
bazris SerCeva) da ra
faseuloba SesTava-
zos (diferenciacia
da pozicionireba).
droa, SevCerdeT da ganvixiloT is, rac Tavis pirvel nawilSi waikiTxeT.
■ ratom vsaubrobT mTeli kompaniis strategiul gegmaze marketingis
saxelmZRvaneloSi? ra saerTo aqvs strategiul dagegmvas
marketingTan?
■ raSi mdgomareobs Starbucks-is misia da strategia? rogor exmarebamarketingi Starbucks-s am misiisa da strategiis aRsrulebaSi?
■ ra rols TamaSoben sxva funqcionaluri departamentebi? Starbucks-ismarketologebs rogor SeuZliaT iTanamSromlon sxvebTan faseulo-
bis maqsimaluri gazrdisaTvis?
SSeerrwwyymmaakkoonncceeffcciieebbiiss
ssiiCCqqaarriiss
SSeemmzzRRuuddaavvii
ssuurraaTTii 22..44marketinguli
strategiisa da
marketinguli
kompleqsis marTva
Page 18
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 65
mmyyiiddvveellzzee oorriieennttiirreebbuullii mmaarrkkeettiinngguullii ssttrraatteeggiiaa
rogorc pirvel TavSi aRvniSneT,dRevandeli konkurentunariani sabazro sivr-
cis pirobebSi warmatebis aucilebeli piroba myidvelze orientirebuli
saqmianobaa. kompaniam, ufro maRali faseulobebis miwodebis xarjze, unda
SeZlos konkurenti firmis myidvelebis mizidva, SenarCuneba da maTi raodeno-
bis zrda. magram momxmareblis dakmayofilebamde kompaniam, pirvel rigSi, unda
gaigos, Tu ra surs da sWirdeba am momxmarebels.
kompaniebSi ician, rom mocemul bazarze yvela momxmareblis momgebianad
dakmayofilebas ver SeZleben – anu yvela myidvelisaTvis erTi da imave saxis
momsaxureba damakmayofilebeli ar aris. arsebobs uamravi sxvadasxva tipis
momxmarebeli uamravi sxvadasxva saxis moTxovnilebiT. TiToeulma kompaniam
mTliani bazari segmentebad unda dayos, maTgan saukeTeso amoarCios da
SerCeuli segmentis momgebiani momsaxurebisaTvis strategia SeimuSaos. es
procesi sam safexurs moicavs: bazris segmentacia, miznobrivi bazris SerCeva
da bazarze pozicionireba.
bbaazzrriiss sseeggmmeennttaacciiaa.. bazari Sedgeba bevri saxis myidvelis, produqtisa da saWi-
roebisagan. marketologma unda gadawyvitos, kompaniis miznebis misaRwevad yve-
laze xelsayreli romeli segmentia. geografiuli, demografiuli, fsiqografi-
uli da qceviTi faqtorebi – es is faqtorebia,romelTa mixedviT momxmareblis
dajgufeba da maTi momsaxureba xdeba. bbaazzrriiss sseeggmmeennttaacciiiissaass xdeba myidve-
lebis jgufebad dayofa sxvadasxva ganmasxvavebeli niSnis mixedviT. TiToeul
segments SesaZloa dasWirdes gansxvavebuli marketinguli programa.
nebismieri bazari Sedgeba segmentebisgan. Tumca bazris segmentacia
yovelTvis sasargeblo rodia. magaliTad, Tylenol-ma gadawyvita, rom
tkivilgamayuCebeli produqtis bazari daeyo sqesis mixedviT – qalebisa da
kacebis jgufebad. aseTi segmentacia Tylenol-s mcire sargebels moutans, Tu
orive segmenti erTnairad reagirebs marketingul qmedebebze. bbaazzrriiss sseeggmmeennttii
aris momxmarebelTa jgufi, romelic marketingul qmedebebze erTnairad rea-
girebs. magaliTad manqanebis bazarze myidvelebi, romlebic yvelaze did da
komfortul manqanebs irCeven da mis fass yuradRebas ar aqceven, erT bazris
segments Seadgenen. meore segmentis warmomadgenlebi arian myidvelebi, rom-
lebic ZiriTadad manqanis fassa da mis ekonomiur eqspluatacias aniWeben upi-
ratesobas. Znelia manqanis iseTi modelis Seqmna, romelic orive segmentis
myidvelisaTvis misaRebi iqneba. TiToeuli bazris segmentis moTxovnilebebis
dakmayofilebaze koncentrireba aris kompaniis yvelaze brZnuli
gadawyvetileba.
mmiizznnoobbrriivvii bbaazzrriiss SSeerrCCeevvaa.. bazris segmentebis gansazRvris Semdeg kompanias
SeuZlia erT an ramdenime segmentze Sesvla.. mmiizznnoobbrriivvii bbaazzrriiss SSeerrCCeevvaa gu-
lisxmobs TiToeuli miznobrivi segmentis mimzidvelobis Sefasebasa da
maTgan erTis an ramdenimes SerCevas. kompaniam is segmenti unda SearCios,sadac
igi xelsayreli samomxmareblo faseulobis Camoyalibebas da droTa gan-
mavlobaSi mis SenarCunebas SeZlebs.
SezRuduli resursebis mqone kompania mxolod erT an ramdenime
gansakuTrebul segments, an `sabazro niSas~ unda moemsaxuros. aseT `niSebs~
msxvili konkurentebi an yuradRebas ar aqceven an raRac mizezebis gamo maTi
interesis miRma rCebian. magaliTad, Arm&Hammer-i awarmoebs sodis Semcveli
samomxmareblo saqonels, maT Soris kbilis pastebs, dezodorantebs da sxva.
Oshkosh Truck-ma Tavisi niSa ipova, rogorc mwarmoebelma aeroportSi momuSave
satvirTo manqanebisa da betonis mosarevi manqanebis. kompania Veterinary PetInsurance Cveni bewviani da frTosani megobrebis janmrTelobis dazRvevis
polisebis 82%-s uzrunvelyofs. (ix. marketingi muSaobis procesSi 2.2)
zogi kompania erTmaneTTan dakavSirebul ramdenime segments emsaxureba. am
dros, SesaZlebelia kompania gadiodes sxvadasxva saxis, magram msgavsi
survilebis mqone momxmarebelze. magaliTad, Pottery Barn-is miznobrivi segmente-bia bavSvebi, Tineijerebi da mozardebi, romlebsac sTavazobs erTi cxovrebis
stilis tansacmels. msxvili kompania SesaZloa yvela bazris segmentze
Sevides produqciis sruli kompleqtis SeTavazebiT. kompaniebis umetesoba
axal bazarze erTi segmentis momsaxurebiT iwyebs da, warmatebis SemTxvevaSi,
sxva segmentebzec gadadis. sabolood, didi kompaniebi bazris sruli dafar-
mmiizznnoobbrriivvii bbaazzrriiss
SSeerrCCeevvaa (Targetmarketing)TiToeuli mizno-
brivi segmentis
mimzidvelobis
Sefasebisa da maTgan
erTis an ramdenimes
SerCevis procesi
maTTvis Sesabamisi
produqciis miyidvis
mizniT.
bbaazzrriiss sseeggmmeennttii
(Market segment)momxmarebelTa
jgufi, romelic erT-
nairad reagirebs
marketingul qmedebe-
bze.
bbaazzrriiss sseeggmmeennttaacciiaa
(Market segmentation)bazris dayofa myid-
velebis jgufebad,
romlebic gansxvavde-
bian saWiroebebiT,
sxvadasxva maxasia-
TebliT an qceviT da
romlebsac unda
SesTavazon gansxvave-
buli marketinguli
kompleqsi.
Page 19
66 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
visaken iltvian. maT surT, rom TavianTi industriis `General Motors-ebi” iyvnen.GM-is TqmiT, isini `qmnian manqanebs yvela adamianis, safulisa Tu
pirovnebisaTvis~. rogorc wesi, aseT wamyvan kompanias TiToeuli segmentis
gansakuTrebuli saWiroebis Sesabamisi sxvadasxva produqti gaaCnia.
bbaazzaarrzzee ppoozziicciioonniirreebbaa.. bazris segmentis SerCevis Semdeg kompaniam unda
gadawyvitos, am segmentze ra pozicias daikavebs. bbaazzaarrzzee ppoozziicciioonniirreebbaa
gulisxmobs momxmareblis gonebaSi TiToeuli produqtisaTvis, konkurentul
produqtebTan SedarebiT, gansazRvruli, gansxvavebuli da sasurveli adgilis
miniWebas. marketologebis survilia TavianTi produqciisaTvis unikaluri
poziciis miniWeba. Tu produqti bazarze arsebuli sxva produqtebisagan raime
niSniT ar gamoirCeva, maSin myidvels misi SeZenis mizezi ar eqneba.
bbaazzaarrzzee ppoozziicciioonniirreebbaa moicavs qmedebebs, romlebic mimarTulia mizno-
brivi momxmareblis gonebaSi produqtisaTvis, konkurentul produqtebTan
SedarebiT, swori, gansxvavebuli da sasurveli poziciis Seqmnisaken. amgvarad,
marketologebi gegmaven pozicias, rac maT produqts konkurenti firmebis
brendisagan gamoarCevs da miznobriv bazarze udides strategiul upirate-
sobas aniWebs. magaliTad: Saturn-i aris `gansxvavebuli tipis manqana~, ChevyBlazer-i _ `mTis msgavsia~, Hummer-i _ `misi msgavsi araferia~, Toyota-s hibridul
sawvavze momuSave Prius-i _ `mbrwyinavi aRmoCena SeniRbul manqanaSi~, Lexus-i _
`srulyofilebis kvaldakval~, Mercedes-i _ `srulyofil samyaroSi yvela
Mersedes-is manqanas marTavs~, brwyinvale Bentley _ `utifari fufunebis 18xelnakeTi safexuri”. msgavsi ubralo, macdunebeli gancxadebebi produqtis
marketinguli strategiis safuZvelia.
produqtis pozicionirebisaTvis kompania, pirvel rigSi, gansazRvravs
SesaZlo konkurentul upiratesobebs, romelTa safuZvelze misi pozicia
Camoyalibdeba. konkurentuli upiratesobis mopovebisaTvis kompaniam mizno-
briv momxmarebels meti faseuloba unda SesTavazos. arsebobs amis miRwevis
bbaazzaarrzzee
ppoozziicciioonniirreebbaa
(Market positioning)qmedebani, romlebic
mimarTulia mizno-
brivi myidvelis
gonebaSi produqtis
gansazRvruli, gansx-
vavebuli da sasur-
veli poziciis Seq-
mnisaken konkurent
produqtebTan
mimarTebaSi.
■ pozicionireba: Toyota-s hibridul sawvavze momuSave Prius-i `brwyinavi aRmoCenaa SeniRbul manqanaSi~.
Hummer ki - `misi msgavsi araferia~.
Page 20
2.2
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 67
janmrTelobis dazRveva Sinauri
cxovelebisaTvis? Metlife, Prudential-i,Northwestern Mutua-i da sxva msxvili sa-
dazRvevo kompaniebi amas did yurad-
Rebas ar uTmobdnen. magram is xel-
sayrelia ufro orientirebuli ni-
SisTvis momuSaveTaTvis (nicher), vis-Tvisac Sinauri cxovelebis janm-
rTeloba momgebian biznesad iqca. am
mcire konkurentebis fonze yvelaze
gamorCeuli cxovelebis veterinaru-
li dazRveva kompania Veterinary PetInsurance (VPI) aqvs. misi misia ase ga-moiyureba: `veterinaruli medicinis
saswaulebi xelmisawvdomi gaxdes
Sinauri cxovelebis yvela mepatro-
nisaTvis~.
VPI, 1980 wels, veterinarma jek
stefansma daaarsa. igi sulac ar
gegmavda profesiuli praqtikis mi-
tovebas. magram misi cxovreba dra-
matulad Seicvala, rodesac erT
dRes adgilobriv sasursaTo maRa-
ziaSi erT-erTi klientis qaliSvil-
ma mas `bafis mkvleli~ uwoda. ori
kviriT adre stefansma am ojaxis
ZaRls evTanazia Cautara. igi sas-
wrafod Seudga Sinauri cxovele-
bisaTvis samedicino dazRvevis Se-
saZlo gzebis kvlevas. veterinari-
saTvis araferia imaze uaresi, rode-
sac ici, rom SegiZlia umkurnalo
avadmyofs, magram patroni mas sa-
sikvdilod imetebs imis gamo, rom ar
gaaCnia misi mkurnalobis finansuri
saSualeba, _ ambobs stefensi, _ me
amis Secvla mindoda~.
cxovelebis dazRveva, sadazRvevo
biznesSi, jer kidev patara, magram
swrafad mzardi segmentia. biznesis
specialistebi Tvlian, rom es indus-
tria uzarmazari potencialis mqo-
nea. amJamad aSS-Si 60 milion ZaRlze
da 68 milion kataze metia registri-
rebuli, xolo amerikeli diasaxli-
sebis 60%-ze meti erT-erTs an orive
cxovels erTad uvlis. darCenili 4.6
milioni diasaxlisi Citebis 300-ze
met saxeobas patronobs, 2 milionze
meti ki _ Sinaur kurdRlebs. Zalian
bevri, Sinaur cxovels, ojaxis wev-
rad Tvlis. faqtobrivad, dRes ameri-
kelebi Sinaur cxovelebs weliwadSi
28.5 miliard dolars axarjaven.
SvedeTsa da did britaneTSi Si-
nauri cxovelebis mepatroneebis nax-
evarze meti cxovelTa janmrTelo-
bas azRvevs, xolo amerikis SeerTe-
bul StatebSi es maCvenebeli ki 1%-s
Seadgens. Sinauri cxovelebis mepat-
roneebSi Catarebuli bolodroinde-
li kvlevebi gviCvenebs, rom daaxloe-
biT 75% mzad aris, Tundac valis
safasurad, Tavis bewvian Tu frTo-
san kompanionebs veterinaruli dax-
mareba gauwios. Tu ZaRls diagnozs
droulad ar dausvamen, yuris umniS-
vnelo infeqciis mkurnalobac ki
SeiZleba 1000 dolari dajdes. Seda-
rebiT rTuli ki, katis Tirkmlis
transplantacia, 6500 dolari Rir-
des. simsivnis mkurnaloba, maT Soris
radiodasxiveba da qimioTerapia, mepa-
tronisagan 10000 dolaramde dana-
xarjs moiTxovs.
VPI-is sadazRveo gegma cxovelTa
6400 samedicino problemas moicavs.
dazRveva faravs eqimTan saofise za-
rebis, receptebis, mkurnalobis, lab-
oratoriuli momsaxurebis, rentgenis
gadaRebis, qirurgiuli Carevisa da
hospitalizebis xarjebs. uamravi
konkurentis msgavsad, VPI gamoscemsjanmrTelobis dazRvevis polisebs
katebisa da ZaRlebisaTvis. misi kon-
nniiSSiiss SSeeqqmmnnaa:: CCvveennii bbeewwvviiaannii ddaa ffrrTToossaannii mmeeggoobbrreebbiiss
jjaannmmrrTTeelloobbiiss ddaazzRRvveevvaa
niSisTvis momuSave: bazris niSaze orientirebuli kompania VPIaxalSobil lekvze ufro swrafad izrdeba. misi misiaa `veteri-
naruli medicinis saswaulebi xelmisawvdomi gaxdes Sinauri
cxovelebis yvela mepatronisaTvis~.
gagrZeleba ix. gv. 57
Page 21
68 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
ori gza: pirveli, konkurentTan SedarebiT dabal fasSi momsaxureba, meore,
maRali fasebi _ meti sargebeli. magram, Tu kompania myidvels met faseulobas
hpirdeba, maSin man misi uzrunvelyofac unda SeZlos. ase rom, efeqturi pozi-
cionireba kompaniis marketinguli SeTavazebis diferencirebiT iwyeba.
sasurveli poziciis SerCevis Semdeg kompaniam swori nabijebi unda gadadgas
am danapirebis SesrulebisaTvis. arCeuli pozicionirebis strategia kompaniis
mTliani marketinguli programis safuZvelia.
mmaarrkkeettiinngguullii kkoommpplleeqqssiiss ggaannvviiTTaarreebbaa
marketinguli strategiis gansazRvris Semdeg kompania marketinguli kompleq-
sis detaluri dagegmvisaTvis mzad aris, rac Tanamedrove marketingis
umTavres koncefcias warmoadgens. mmaarrkkeettiinngguullii kkoommpplleeqqssii aris kontrolire-
badi, taqtikuri marketinguli saSualebebis erToblioba, romelsac kompania
miznobriv bazarze sasurveli reagirebis gamomuSavebisaTvis iyenebs. mar-
ketinguli kompleqsi aris firmis mier misi produqtis moTxovnaze SesaZlo
zegavlenis aRmoCenis sruli kompleqti. es saSualebebi erTiandeba oTx jgu-
fad, e.w. `oTxi P~-Si: produqti, fasi, adgili da stimulireba. suraTi 2.5
gviCvenebs TiToeul P-Si gaerTianebul marketingul saSualebebs.
produqtis qveS igulisxmeba miznobrivi bazrisTvis kompaniis mier
SeTavazebuli saqonlisa da momsaxurebis kombinacia. magaliTad, Ford Taurus-isproduqti Sedgeba qanCebis, WanWikebis, CamrTvelebis, dguSebis, avtomobilis
farebisa da sxva aTasi nawilisgan. Ford-i ramdenime Taurus-is modelsa da
aTobiT sxva damatebiT aqsesuars sTavazobs. manqana mTlianad uzrunvely-
ofilia servisiT da sruli garantia arsebobs imisa, rom misi TiToeuli
detali, Tundac tumbos mili, kompaniis produqtis nawilia.
fasi warmoadgens fulis im raodenobas, romelsac myidveli produqtis
mopovebisaTvis ixdis. Ford-i adgens fass Tavisi dilerebisaTvis anu im fass,
romelic dilers SeuZlia SesTavazos klients. magram Ford-is dilerebis
praqtikaSi fiqsirebuli fasebi iSviaTia. piriqiT, isini fass TiToeul
momxmarebelTan aTanxmeben, sTavazoben maT fasdaklebas, savaWro daTmobas da
garkveuli periodis ganmavlobaSi kreditzec hyidian.
adgili moicavs kompaniis saqmianobas, romlis saSualebiT produqti
miznobrivi momxmareblisaTvis xelmisawvdomi xdeba. Ford-i partniorobs
damoukidebeli dilerebis farTo wresTan, romlebic yidian kompaniis bevr
sxvadasxva models. Ford-i maT frTxilad arCevs da Zlieri mxardaWeriT
uzrunvelyofs. dilerebs aqvT Ford-is avtomobilebis saTanado maragi, acnoben
manqanebis specifikaciebs potenciur myidvels, aTanxmeben maTTan fass, yidian
da gayidvis Semdeg manqanebs servisiT uzrunvelyofen.
mmaarrkkeettiinngguullii
kkoommpplleeqqssii (Marketingmix)kontrolirebadi,
taqtikuri marketin-
guli saSualebebis
erToblioba (pro-
duqti, fasi, adgili
da stimulireba)
romelsac kompania
miznobriv bazarze
sasurveli reagire-
bis gamomuSavebisaT-
vis iyenebs.
kurentebisagan gansxvavebiT, VPI–mbolo dros Tavisi momsaxureba eg-
zotikuri cxovelebis dazRvevamde
gaafarTova. Avian-is and Exotic Pet-issadazRvevo gegmebi, sxva arsebebTan
erTad, moicavs Citebs, kurdRlebs,
qrcvinebs, virTxebs, zRvis goWebs, gve-
lebs (Zalian didi gvelebis garda)
da sxva reptiliebs, iguanebs, oposu-
mebs, kuebs, zRarbebsa da Rorebs.
`uamravi Sinauri cxoveli arsebobs.
xalxs uyvars isini. `Cven movaleni
varT, maT pativi vceT~, – ambobs VPI-isaRmasrulebeli.
rogor marTavs VPI Tavis niSas?
igi axalSobili lekviviT izrdeba.
Sinauri cxovelebis sadazRvevo kom-
paniebidan VPI yvelaze msxvil biz-
ness flobs da SeerTebuli State-
bis Sinauri cxovelebis 80%-ze mets
sadazRvevo polisiT uzrunvelyofs.
daarsebidan VPI-m 1 milion polisze
meti gasca, dRes ki igi 350000 momx-
marebels iTvlis. gasuli 7 wlis
ganmavlobaSi weliwadSi 40%-iT iz-
rdeboda gayidvis maCvenebeli, gasul
wels ki Semosavalma 72 milion do-
lars miaRwia. es SesaZloa arc ise
didi maCvenebeli iyos Prudential-is an
Northwestern Mutual-is sadazRvevo kompa-niebisaTvis, romelTa wliuri Semo-
savali aTobiT miliard dolars iT-
vlis. magram es momgebiani biznesia
iseTi niSis mimdevrisaTvis, rogoric
VPI aris.`iseT samyaroSi, sadac katebis
akupunqtura, usaxlkaro ZaRlebis
specialur TavSesafarebSi ganTav-
seba da qrcvinebisTvis antidepresan-
tebis daniSvna Cveuli ambavia, cxove-
lebis dazRveva sulac ar aris
saocreba~. aseTi dazRveva, marTlac
rom RvTis saCuqaria VPI-is dazRve-ulTaTvis. amaSi dasarwmuneblad
sakmarisia jo da paula senasTan
gasaubreba, romelTa kokerspanieli
elvisi simsivnis sawinaaRmdego
mkurnalobas itarebs. `is Cven Svi-
liviT ar gvyavs. is Cveni Svilia, _
ambobs misis sena, _ is ZaRlSi ga-
cocxlebuli bav-Svia~. elvisis mkur-
nalobis xarjebis lomis wilis ga-
Reba VPI-s mouxda. `xarjebi xSirad
mepatro-nisaTvis gadamwyveti faqto-
ria, _ ambobs VPI-is damaarsebeli, _
Cven cdas ar daviSurebT imisaTvis,
rom Tanamedrove medicina yvelasaT-
vis saswaulebis momtani iyos~.
wwyyaarrooeebbii:: AD: As advertised in Time, Inc. MAGA-ZINE; Michelle Desai, “VPI—Twenty Years and StillGoing Strong,” VPI press release, January 13, 2002;Michelle Leder, “How Much Is That $100 Deductible inthe Window?” New York Times, Jul 22, 2001, p. 3.10;Jane Bennett Clark, “Cover Your Tail,” Kiplinger’sPersonal Finance, Jan 2002, pp. 108–112; Yilu Zhao,“Break a Leg, Fluffy, If You Have Insurance,” New YorkTimes, June 30, 2002, p. 9.11; and information from theVeterinary Health Insurance Web site atwww.petinsurance.com, June 2003.
Page 22
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 69
stimulireba aris moqmedeba, romlis saSualebiT sazogadoebisaTvis pro-
duqtis xarisxis gacnoba da misi SeZenaSi miznobrivi myidvelis darwmuneba
xdeba. yovel wels Ford-i reklamaSi 4 miliard dolarze mets xarjavs, raTa
momxmarebels kompaniisa da misi produqciis Sesaxeb informacia miawodos.14
realizatorebis funqciaa potenciuri myidvelis daxmareba da darwmuneba, rom
Ford-i maTTvis saukeTeso manqanaa. myidvelis waxalisebisaTvis Ford-ma da mismadilerebma specialuri wamaxalisebeli RonisZiebebi SeimuSaves _ fasdakle-
bebi, dabali nixrebi, fasdaTmobebi (Tanxis nawilis dabruneba garkveul
pirobebSi).
efeqturi marketinguli programa Seajerebs marketinguli kompleqsis
yvela elements koordinirebul programaSi, romlis mizania, myidvelisaTvis
faseulobaTa miwodebis gziT, kompaniis marketinguli miznebis miRweva. mar-
ketinguli kompleqsi gulisxmobs kompaniis taqtikuri saSualebebis nazavs,
romelic mimarTulia miznobriv bazarze Zlieri pozicionirebisken.
zogierTi kritikosi Tvlis, rom garkveuli mniSvnelovani qmedebebi ar
aris gaTvaliswinebuli `oTx P~-Si. magaliTad: `sad aris momsaxureba?~ _
kiTxuloben isini. igi P asoze ar iwyeba, magram es sulac ar aris misi ugul-
vebelyofis mizezi. pasuxi ki Semdegia: momsaxureba, rogoric aris sabanko,
saaviacio da sacalo vaWroba, TviTon produqtis nawilia. SegviZlia amas mom-
saxurebis produqti vuwodoT. `sad aris SefuTva?~ SesaZloa esec ikiTxon
kritikosebma. marketologebi ki upasuxeben, rom SefuTva produqtis ganuyo-
feli nawilia. yvela aRiarebs, rom, suraTi 2.5-is mixedviT, SesaZloa bevri mar-
ketinguli saqmianoba ar Candes, magram igi aucileblad moiazreba erT-erTi P-ssaxelis qveS. marketinguli programis CamoyalibebaSi mTavari is ar aris, Tu
ramdeni P iqneba gansazRvruli, aramed is, Tu ramdenad sasargeblo iqneba mar-
ketinguli programa.
arsebobs kidev erTi mniSvnelovani sakiTxic. aRmoCnda,rom `oTxi P~-s kon-cefcia aris gamyidvelis da ara myidvelis TvaliT danaxuli bazari. myid-
velis mier danaxuli bazris ukeT Camoyalibeba SesaZlebelia `oTxi C”-ssaTauris qveS.15
ooTTxxii P ooTTxxii C
produqti - Product myidvelis (sakiTxis) gadaWra - Customer solutionfasi - Price myidvelis danaxarji - Customer costadgili - Place xelsayreloba - Conveniencestimulireba - Promotion komunikacia - Communication
amgvarad,rodesac marketologebi produqtis gayidvaze zrunaven, momxmare-
blebi faseulobisa an TavianTi problemis gadaWris saSualebebis Sesyidvas
cdiloben. maT mxolod fasi ar ainteresebT. isini produqtis miRebis,
ssuurraaTTii 22..55marketinguli
kompleqsis `oTxi P~
Page 23
70 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
gamoyenebisa da gankargvis mTliani xarjebiT interesdebian. maTTvis aucile-
belia, rom produqti xelmisawvdomi iyos komfortul pirobebSi. dabolos, maT
ormxrivi komunikacia sWirdebaT. marketologebma, pirvel rigSi, kargad unda
ganixilon `oTxi C”, raTa Semdeg mis fonze Camoayalibon `oTxi P”.
■❚ mmaarrkkeettiinngguullii mmccddeelloobbeebbiiss ggaannkkaarrggvvaa
warmatebuli marketingis menejmenti gulisxmobs rogorc marketingis, aseve
menejmentis sakiTxebis yuradRebian marTvas. marketinguli procesebis marTva
marketingis menejmentis oTxi funqciis saSualebiT sruldeba (suraTi 2.6) –
analizi, dagegmva, ganxorcieleba da kontroli. pirvel rigSi, mTeli kompaniis
strategiul gegma yalibdeba, saidanac gamomdinareobs produqtisa Tu brendis
marketinguli da sxva gegmebi. ganxorcieleba gulisxmobs kompaniis gegmis
Sesabamisad moqmedebas. kontroli marketinguli saqmianobis Sedegebis
Sefasebasa da makoreqtirebeli samuSaoebis Catarebas moicavs. marketinguli
analizi ki marketinguli saqmianobis ganviTarebisaTvis saWiro informaciisa
da SesaZleblobebis uzrunvelyofas emsaxureba.
mmaarrkkeettiinngguullii aannaalliizzii
marketinguli funqciebis marTva kom-
paniis mdgomareobis sruli analiziT
iwyeba. momxibvleli, xelsayreli SesaZ-
leblobebis aRmoCenisa da garemo
dabrkolebebis Tavidan acilebis miz-
niT kompania Tavis bazarsa da mar-
ketinguli garemos kargad unda icnob-
des. kompaniis susti da Zlieri
mxareebisa da arsebuli da SesaZlo
marketinguli qmedebebis Sefasebis sa-
fuZvelze wydeba, Tu romeli SesaZleb-
lobis miRweva iqneba kompaniisTvis yve-
laze metad xelsayreli. marketingul
analizs ufro vrclad me-4 TavSi
ganvixilavT.
mmaarrkkeettiinngguullii ddaaggeeggmmvvaa
strategiuli dagegmvis saSualebiT
kompania TiToeuli biznes-erTeulis
funqcias gansazRvravs. marketinguli
dagegmva aris marketinguli strategiis SemuSaveba, romelic kompanias yvela
strategiuli miznebis ganxorcielebaSi exmareba. TiToeul saqmianobas, pro-
duqtsa Tu brends detaluri mmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmaa esaWiroeba. rogoria mar-
ketinguli gegma? aq yuradRebas gavamaxvilebT produqtis an brendis dagegm-
vaze.
mmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmaa
(Marketing plan)detaluri gegma pro-
duqtis an
brendisaTvis,
romelic afasebs
mimdinare mar-
ketingul mdgomare-
obas da gansaz-
Rvravs marketingul
miznebs, marketingul
strategiebs, samo-
qmedo programas, biu-
jetsa da kontro-
lis meqanizmebs.
ssuurraaTTii 22..66
marketinguli anali-
zi, dagegmva, ganxor-
cieleba da kontro-
li
■ marketologebma mudmivad unda dagegmon TavianTi analizis, ganxorci-
elielebisa da kontrolis qmedebebi.
Page 24
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 71
cxrili 2.2 produqtis an brendis marketinguli gegmis ZiriTad nawilebs
asaxavs. gegma iwyeba Semajamebeli winasityvaobiT, romelic mTavari miznebis,
rekomendaciebisa da Sefasebebis swrafi mimoxilvaa. gegmis ZiriTad nawils
warmoadgens arsebuli marketinguli mdgomareobis, agreTve potenciuri
safrTxeebisa da xelsayreli SesaZleblobebis detaluri analizi. Semdeg
yalibdeba brendis ZiriTadi miznebi da maTi miRwevisaTvis saWiro mar-
ketinguli strategia ganisazRvreba.
marketinguli strategia miznobrivi bazrebis, pozicionirebis, mar-
ketinguli kompleqsisa da marketinguli xarjebis specifikur strategiebs
moicavs. am nawilSi naCvenebia, Tu rogor reagirebs TiToeuli strategia im
dabrkolebebze, SesaZleblobebsa Tu kritikul sakiTxebze, romlebic gegmaSia
aRniSnuli. marketinguli strategiis danergvis samoqmedo programas, mar-
ketingis biujetis detalebTan erTad, marketinguli gegmis damatebiTi nawili
gansazRvravs. xolo ukanaskneli nawili im kontrolis meqanizmebis monaxazs
adgens, romelic gamoiyeneba miRweuli progresis monitoringisaTvis. kontro-
lis safuZvelze SemuSavdeba adekvaturi makoreqtirebeli qmedebebi.
mmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmiiss ggaannxxoorrcciieelleebbaa
kargi strategiis ganxorcieleba aris warmatebuli marketingisaken gadadg-
muli pirveli nabiji. rac unda kargi iyos marketinguli strategia, igi nakle-
befeqturi iqneba, Tu kompania ver SeZlebs mis swor Sesrulebas. mmaarrkkeettiinngguullii
ggeeggmmiiss ggaannxxoorrcciieelleebbaa aris procesi, romelic strategiuli marketinguli
miznebis misaRwevad marketingul strategiebsa da gegmebs marketingul qmede-
bebad aqcevs. ganxorcieleba aris yoveldRiuri da yovelTviuri moqmedebebi,
romlebic marketingul gegmebs efeqturad gadaaqcevs marketingul qmedebebad.
amgvarad, Tu marketinguli gegma wyvets, ra da ratom unda moxdes, mar-
ketinguli gegmis ganxorcieleba gansazRvravs vin, sad, rodis da rogor gaa-
keTebs saqmes.
bevri marketologi Tvlis, rom `saqmeebis sworad gakeTeba~ (ganxorciele-
ba) mniSvnelovania, an ufro mniSvnelovanic ki, vidre `swori saqmeebis gakeTeba~
(strategia). faqtia, rom warmatebisaTvis orives kritikuli mniSvneloba aqvs
da orives efeqturi danergvis saSualebiT kompanias Sansi eZleva, moipovos
konkurentunariani upiratesoba.16 SesaZloa or kompanias arsebiTad msgavsi
strategia hqondes, magram upiratesobas strategiis swrafi da ukeTesi ganxor-
cielebis saSualebiT miaRwevs erT-erTi. es rTuli procesia – xSirad bevrad
ufro advilia kargi marketinguli strategiis dasaxva, vidre misi aRsruleba.
sul ufro mWidro msoflio urTierTobis pirobebSi, marketinguli stra-
tegiebisa da gegmebis danergva marketinguli sistemis yvela donis SeTanxme-
bul saqmianobas moiTxovs. magaliTad, kompania Black & Decker-is marketinguli
gegmis ganxorcielebis yoveldRiur saqmianobas aTasobiT adamiani inawilebs
rogorc organizaciis SigniT, aseve mis farglebs gareT. marketingis mene-
jerebi iReben gadawyvetilebebs miznobriv segmentebis, brendis, SefuTvis,
Sefasebis, gayidvis stimulirebisa da distribuciis Sesaxeb. isini kompaniis
farglebs SigniT arsebul sxvadasxva departamentebTan amyareben urTierTo-
bas, raTa produqtebisa da programebisaTvis saWiro mxardaWera uzrunvelyon.
produqtis dizains inJinrebTan ganixilaven, produqtis maragis sakiTxebs _
warmoebis departamentTan, xolo fondebsa da dafinansebis sakiTxebs _
finansistebTan. isini ukavSirdebian agreTve `gareSe xalxs~, magaliTad,
sareklamo saagentoebs, medias, romlebic ugegmaven axal sareklamo kampaniebs.
Home Depot-i, Wal-Mart-i da sxva sacalo movaWre firmebi, gayidvis stimulirebas
uweven Black & Decker-is produqcias da uyofen saTanado sademonstracio adg-
ilebs.
warmatebuli marketinguli gegmis ganxorcieleba damokidebulia kom-
paniis unarze sakuTari personali, organizaciuli struqtura, gadawyvetile-
bebi, waxalisebis sistema da kompaniis kultura erTian samoqmedo programaSi
warmatebiT gaaerTianos. personalis saWiro kvalifikacia, motivacia da
pirovnuli maxasiaTeblebi nebismier safexurze aucilebeli pirobaa. mar-
ketinguli strategiis danergvaSi mniSvnelovan rols TamaSobs rogorc kom-
paniis organizaciuli struqtura, aseve gadawyvetilebis miRebisa da waxa-
lisebis sistemebi. magaliTad, Tu kompaniis kompensaciis sistema menejerebs
mmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmiiss
ggaannxxoorrcciieelleebbaa
(Marketingimplementation)procesi, romelic
strategiuli mar-
ketinguli miznebis
misaRwevad mar-
ketingul strate-
giebsa da gegmebs
marketingul qmedebe-
bad aqcevs.
Page 25
72 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
ccxxrriillii 22..22 mmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmiiss SSiinnaaaarrssii
nnaawwiillii mmiizzaannii
Semajamebeli winasityvaoba warmoadgens gegmis mTavari miznebisa da rekomendaciebis mokle Sejamebas
menejmentis mimoxilvisaTvis, rac gegmis ZiriTadi sakiTxebis swraf
mokvlevaSi exmareba. Semajamebeli winasityvaobis Semdeg modis Sinaarsi.
arsebuli marketinguli D aRwers miznobriv bazars da bazarze kompaniis pozicias, maT Soris informdm-
mdgomareobis analizi macias bazris, produqtebis maCveneblebis, konkurenciisa da distribuciis
Sesaxeb. es nawili moicavs:
● bazris aRweras, romelic gansazRvravs bazars da mis ZiriTad segmentebs,
Semdeg mimoixilavs myidvelis im saWiroebebsa da faqtorebs, romlebmac
SesaZloa Sesyidvis procesze imoqmedos.
● produqtis mimoxilvas, rac aCvenebs produqciis seriaSi mTavari produqtebis
gayidvas, fasebsa da mTlian mogebas.
● konkurenciis mimoxilvas, romelic gansazRvravs ZiriTad konkurentebs,
afasebs maT bazarze pozicionirebas, produqtis xarisxs, distribuciasa da
gayidvis stimulirebas.
● distribuciis mimoxilvas, romelic afasebs gayidvis ukanasknel tendenciebs
da zrdis sxva maCveneblebs sadistribucio arxSi.
safrTxeebisa da im ZiriTadi safrTxeebisa da xelsayreli SesaZleblobebis Sefaseba, romleb-
SesaZleblobebis analizi sac SesaZloa kompania waawydes. es exmareba xelmZRvanelobas, gaiTvaliswinos
kompaniis zrdis iseTi Tanmdevi, mniSvnelovani dadebiTi da uaryofiTi faq-
torebi, romlebmac SesaZloa kompaniasa da mis strategiaze gavlena iqonios.
miznebi da amocanebi gegmis Tanaxmad, kompaniis miznebis Camoyalibeba da maTi miRwevisaTvis saWiro
ZiriTadi sakiTxebis ganxilva. magaliTad Tu kompaniam miznad daisaxa, miaR-
wios 15%-ian sabazro wils, gegmis es nawili ganixilavs, Tu rogor unda
miaRwios am mizans.
marketinguli strategia farTo marketinguli logikis gansazRvra, romlis saSualebiT biznes-erTeuli
imedovnebs miznebis miRwevas, axdens miznobriv bazarze pozicionirebas da
adgens saTanado marketinguli xarjebis doneebs. marketinguli kompleqsis
TiToeuli elementisaTvis specifikur strategias gansazRvravs da adrindel
gegmaSi aRniSnul safrTxeebze, SesaZleblobebze da kritikul sakiTxebze rea-
girebis xerxebs ganmartavs.
samoqmedo programa ganmartavs, rogor SeiZleba marketinguli strategiis specialur samoqmedo
programad Camoyalibeba, romelic, Tavis mxriv, Semdeg kiTxvebze gvaZlevs
pasuxs: ra gakeTdeba? rodis gakeTdeba? vin aris pasuxismgebeli Sesrulebaze?
ra Rirebuleba eqneba mas?
biujeti marketinguli biujetis detaluri mimoxilva, rac ZiriTadad dagegmili
mogeba-zaralis uwyiss moicavs. igi gviCvenebs savaraudo wliur Semosavals
(gayiduli erTeulebis mosalodnel raodenobas da maT saSualo fass) da
savaraudo xarjebs (warmoebis, distribuciisa da marketingis). maTi sxvaoba
aris dagegmili mogeba. xelmZRvaneli pirebis damtkicebis Semdeg biujeti
xdeba masalebis Sesyidvis, warmoebis dagegmvis, personalis SerCevisa da mar-
ketinguli operaciebis Catarebis bazisi.
kontroli sakontrolo sistemis SemuSaveba, romlis saSualebiT miRweuli Sedegebis mon-
itoringi warimarTeba. igi xelmZRvanelobas daexmareba, mimoixilos dasaxuli
gegmebis ganxorcielebis Sedegebi da aRmoaCinos maTi miznebisaTvis
Seuferebeli produqtebi.
moklevadiani SedegebisTvis premiebs urigebs, maSin maT naklebi stimuli
eqnebaT grZelvadiani miznebis miRwevisaTvis.
dabolos, warmatebuli ganxorcielebisaTvis firmis marketinguli
strategia srulad unda Seesabamebodes kompaniis kulturas,faseulobaTa sis-
temasa da organizaciis personalis mrwamss. amerikis yvelaze warmatebuli
kompaniebis Seswavlisas aRmoCnda, rom Zlieri, bazarze orientirebuli misiis
garSemo am kompaniebma TiTqmis yvelasTvis sanimuSo kultura Seqmnes. iseTi
kompaniebis, rogorebic aris Wal-Mart-i, Dell, Microsoft-i, Nordstorm-i, Citicorp-i, Procter& Gamble da Walt Disney, `TanamSromlebs imdenad Zlieri xedva aqvT, rom maT
uTqmelad ician, ra sWirdeba maT kompanias~.17
Page 26
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 73
mmaarrkkeettiinngguullii ddeeppaarrttaammeennttiiss ssttrruuqqttuurraa
marketinguli strategiebisa da gegmebis gansaxorcieleblad kompaniam mar-
ketinguli `organizacia~ unda Seqmnas. patara kompaniebSi yovelive amas –
kvlevebs, gayidvas, reklamirebas, myidvelis momsaxurebasa da sxva marketingul
RonisZiebebs _ erTi adamiani ganagebs. kompaniis zrdasTan erTad marketingis
departamentic izrdeba. did kompaniebSi is bevr specialists iTvlis. amg-
varad,General Electric-s hyavs produqtis ganviTarebis, bazris kvlevebis da gayid-
vis menejerebi, realizatorebi, sareklamo eqspertebi da sxva specialistebi.
marketinguli departamentis Camoyalibebis ramdenime gza arsebobs. mar-
ketingis departamentis yvelaze miRebuli formaa organizeba funqciebis
mixedviT. aseT struqturaSi sxvadasxva marketingul saqmianobas
xelmZRvanelobs funqciuri specialisti _ gayidvis menejeri, reklamis mene-
jeri, marketinguli kvlevis menejeri, myidvelTa momsaxurebis menejeri an
axali produqciis ganviTarebis menejeri. saerTaSoriso arenaze moaspareze
kompania xSirad iyenebs marketingis departamentis geografiul organizebas.
kompania Tavis savaWro personalsa da marketologebs konkretuli qveynebis,
regionebisa Tu ubnebis mixedviT yofs. geografiuli struqturis dros per-
sonali muSaobs garkveul teritoriaze, ecnoba iqaur garemosa da iq myof
myidvelebTan muSaobs.
produqtisa da brendis Mmravali saxeobis mflobeli kompania xSirad
marketingis departamentis produqtis marTvis mixedviT organizebas irCevs. am
struqturis mixedviT produqtis menejeri pasuxismgebelia Tavis produqtze.
mas evaleba, am produqtisTvis strategiisa da marketinguli programis Seqmna
da ganxorcieleba. produqtis marTvis struqtura pirvelad 1929 wels kompania
Procter & Gamble-ma ganaxorciela. kompaniis axalma saponma Camay-m ver moitanasaTanado mogeba, amitom P&G-ma daniSna produqtis mmarTveli, romelsac dae-
vala, am produqtis ganviTarebisa da gayidvis stimulirebisaTvis gansakuTre-
buli yuradReba mieqcia. yovelive aman kargi Sedegi gamoiRo da male kompaniam
sxva produqtis menejerebic daniSna.18 mas Semdeg Zalian bevrma firmam,
gansakuTrebiT samomxmareblo produqciis mwarmoeblebma, praqtikaSi danerga
aseTi midgoma.
marketingis departamentis bazris an momxmareblis marTvis mixedviT
organizeba saukeTesoa kompaniebisaTvis, romlebic yidian erTi saxis produq-
cias sxvadasxva tipis bazarsa da myidvelze, romelTac gansxvavebuli
saWiroebebi da survilebi gaaCniaT. am sistemis mTavari upiratesobaa is, rom
kompania organizebulia konkretuli myidvelTa segmentebis saWiroebebis
garSemo.
didi kompaniebi, romlebic mravali saxis sxvadasxva produqts awarmoeben
da sxvadasxva geografiul da samomxmareblo bazrebs moicaven, ZiriTadad
iyeneben marketingis departamentis funqciur, geografiul, produqtis marTvisa
da bazris marTvis organizebis kombinacias. es aris imis garanti, rom
TiToeuli funqcia, produqti da bazari sakmaris yuradRebas miiRebs. Tumca
amis Sedegad SesaZloa gaizardos maRali anazRaurebis mqone menejerebis Sre,
xolo organizaciis moqniloba ki Semcirdes. magram, rogorc wesi, miuxedavad
arsebuli dabrkolebebisa, organizaciuli specializacia sakmaod momgebiania.
ukanasknel wlebSi marketinguli organizacia sul ufro met
mniSvnelobas iZens. rogorc pirvel TavSi ganvixileT, bevri kompania mivida im
daskvnamde, rom ufro meti yuradReba dauTmos myidvelebsa da myidvelebTan
urTierTobas. kompaniebis umravlesoba brendis menejmentis nacvlad, TandaTan
yuradRebas amaxvilebs myidvelebTan urTierTobebis marTvaze – anu nel-nela
myidvelis kapitalis marTvaze gadadian.19 bevri kompania ki Tavis marketingul
operaciebs mniSvnelovani myidvelis garSemo axorcielebs. magaliTad, iseT
kompaniebs, rogorebic arian Procter & Gamble, Black & Decker-i, Newell Rubbermaid-i,hyavT didi gundebi da mTliani danayofebic ki,romlebic iseT did myidvelebs
emsaxurebian, rogorebicaa Wal-Mart-i, Target-i da Home Depot-i.
mmaarrkkeettiinngguullii ssaaqqmmiiaannoobbiiss kkoonnttrroollii
imis gamo, rom marketinguli gegmis ganxorcielebisas bevri moulodneloba
Page 27
74 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
xdeba, marketingis departamentma praqtikaSi marketinguli saqmianobis kon-
troli unda danergos. mmaarrkkeettiinngguullii ssaaqqmmiiaannoobbiiss kkoonnttrroollii aris mar-
ketinguli strategiebisa da gegmebis SesrulebiT miRebuli Sedegebis
gazomvis, Sefasebisa da makoreqtirebeli nabijebis gadadgmis procesi. suraTi
2.7 gviCvenebs, rom marketinguli saqmianobis kontroli oTx safexurs moicavs.
pirvelad, xdeba miznebis Camoyalibeba. amis Semdeg, sabazro sivrceSi
Sesrulebuli samuSaos gazomva da Sefaseba xdeba, rodesac xdeba Sedareba
dagegmili da realurad miRebuli maCveneblebis. dabolos, menejmenti makore-
qtirebel nabijebs dgams, raTa miznebsa da miRebul maCveneblebs Soris arse-
buli garRveva gamoasworos. aman SesaZloa samoqmedo programisa da TviT
miznebis cvlilebebic gamoiwvios.
saeqspluatacio kontroli gulisxmobs mimdinare maCveneblebis Sedarebas
wliur gegmasTan da, saWiroebis SemTxvevaSi, koreqtuli nabijebis gadadgmas.
am kontrolis mizania, rom uzrunvelyos gayidvebis, mogebisa da sxva maCve-
neblebis Sesabamoba wliuri gegmis maCveneblebTan. agreTve, gamoiyeneba sxva-
dasxva produqtis, teritoriis, bazrisa da ganawilebis arxis momgebianobis
gansazRvraSi.
strategiuli kontroli gviCvenebs, ramdenad Seesabameba kompaniis
ZiriTadi strategiebi garemoSi arsebul SesaZleblobebs. marketinguli
strategiebi da programebi SesaZloa male moZveldes, amitom TiToeuli kompa-
nia midgomis periodul gadaxalisebas saWiroebs. msgavsi strategiuli kon-
trolis mTavar instruments mmaarrkkeettiinngguullii aauuddiittii warmoadgens. marketinguli
auditi aris kompaniis garemos, miznebis, strategiebisa da saqmianobebis sruli,
sistemuri,damoukidebeli da perioduli Semowmeba problemuri sakiTxebisa da
SesaZleblobebis gansazRvrisaTvis. auditi kargi pirobaa kompaniis
maCveneblis gaumjobesebisaTvis.20
marketinguli auditi moicavs marketingis yvela funqciur sferos. misi
saSualebiT fasdeba marketinguli garemo, marketinguli strategia, mar-
ketinguli kompleqsi, marketingis produqtiuloba da momgebianoba (rentabe-
loba). rogorc wesi, audits axorcielebs gareSe specialisti. xelmZRvanelo-
bisaTvis ki Sedegebi moicavs moulodnelobebs, rogorc dadebiTs, aseve
uaryofiTs. amis Semdeg xelmZRvaneloba wyvets, Tu ra moqmedebebia saWiro,
rodis da rogor unda danergos isini.
■❚ mmaarrkkeettiinngguullii ggaarreemmoo
marketinguli funqciebis marTva arc ise rTuli iqneboda, Tu marketologebs
saqme mxolod kontrolirebad marketinguli kompleqsis cvladebTan
eqnebodaT. magram kompania moqmedebs kompleqsur marketingul garemoSi,
romelic arakontrolirebad Zalebs moicavs da igi movalea, Seeguos maT. am
garemoSi aris rogorc safrTxeebi, aseve SesaZleblobebi. kompaniam garemo
dakvirvebulad unda gaaanalizos, raTa SeZlos safrTxeebis Tavidan acileba,
xolo SesaZleblobebis Tavis sasargeblod gamoyeneba.
kompaniis marketinguli garemo aris kompaniasTan axlos arsebuli
Zalebi, romlebic gavlenas axdenen mis unarze, moemsaxuros momxmarebels (kom-
paniebis sxva departamentebi, ganawilebis arxis wevrebi, mommarageblebi, myid-
velebi da sxva). is aseve moicavs ufro farTo demografiul, ekonomikur, poli-
tikur, samarTlebriv, socialur da kulturul Zalebs. marketolo-gebisaTvis
yvela es faqtori gasaTvaliswinebelia, raTa myidvelebTan da partniorebTan
xelsayreli urTierTobis Camoyalibebisa da SenarCunebis procesSi warmate-
bas miaRwion. marketingul garemos ufro vrclad me-3 TavSi ganvixilavT.
mmaarrkkeettiinngguullii
aauuddiittii (Marketingaudit)kompaniis garemos,
miznebis, strate-
giebisa da saqmi-
anobis sruli, siste-
muri da perioduli
Semowmeba proble-
muri sakiTxebisa da
SesaZleblobebis
gansazRvrisaTvis. am
dros xdeba samo-
qmedo gegmis
SemuSaveba, romelic
daexmareba kompanias
marketinguli
maCveneblis
gaumjobesebaSi.
ssuurraaTTii 22..77
marketinguli kon-
trolis procesi
mmaarrkkeettiinngguullii
ssaaqqmmiiaannoobbiiss
kkoonnttrroollii (Marketingcontrol)marketinguli
strategiebisa da
gegmebis SesrulebiT
miRebuli Sedegebis
gazomvis, Sefasebisa
da makoreqtirebeli
nabijebis gadadgmis
procesi.
Page 28
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 75
2.3
bb iizz nn ee ss ii ss aa qq aarrTTvv eellooSSii
banki `respublika~, yvelaze xangrZlivi istoriis
mqone banki saqarTveloSi, daarsda 1991 wels.
banki `respublika~ wamyvani komerciuli bankia
saqarTveloSi sacalo da finansur momsaxurebaSi
mudmivad zrdadi operaciebis mxriv. bankSi dasaqme-
bulia 500-ze meti adamiani. is Tavis momxmare-
blebs 23 filialisa da serviscentris
meSveobiT emsaxureba.
bankis wili mTlian sabanko depozitebSi
11%-s Seadgens, xolo mTlian sabanko sesxebSi
– 7%-s. amavdroulad, Tavisi mTliani
aqtivebiT banks ukavia mexuTe adgili saqar-
Tvelos sabanko sistemaSi da aseve meoTxe
adgili mTliani sadepozito porTfelis
mixedviT. banki flobs plastikuri baraTebis
bazris 13%-s. 2006 wels bankma `respublikam~
gazarda Ta-visi aqtivebi 65%-iT.
`respublika~ aRiarebulia erT-erT yve-
laze sando da dinamiurad ganviTarebad
bankad saerTaSoriso finansur institutebs
Soris, romelic yovelTvis cdilobs gaaer-
Tianos saqarTvelos bazris specifikis Rrma
codna da muSaobis dasavluri standartebi.
2006 wlis 30 seqtembers bank `respublikis~
aqciaTa paketis 60%-is mflobeli gaxda jgufi
`sosiete jenerali~, xolo aqciaTa 10% evropis
rekonstruqciisa da ganviTarebis bankma EBRD-
ma SeiZina.
Société Générale-i erT-erTi umsxvilesi
finansuri institutia evrozonaSi. jgufSi
dasaqmebulia 103 000-mde adamiani sami
ZiriTadi biznesmimarTulebiT:
◆ sacalo da finansuri momsaxureba:L SociétéGénérale-i emsaxureba 20 milionze met momx-
marebels msoflios masStabiT.
◆ globaluri sainvesticio menejmenti da
momsaxureba: Société Générale-i aris erT-erTi
umsxvi-lesi banki evrozonaSi meruveobasa
da marTvaSi arsebuli aqtivebis mixedviT.
◆ korporaciuli da sainvestiicio banki:
Société Générale-i dasaxelebulia msoflios
wamyvan bankebs Soris evropis finansur
bazrebze, derivativebSi da struqturirebul fi-
nansebSi.
Société Générale-i Sedis socialurad pasuxismge-
beli investiciis indeqsebis mTavar xuTeulSi.
Page 29
76 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
biznesSi ramdeni da rogori investicia Cados;
meore _ zrdisa da gamoxSirvis strategiebis
ganviTarebiT momavali biznes-portfeli Sead-
ginos. kompaniam portfelis dagegmvis formalu-
ri meTodi unda gamoiyenos, magram dRes bevri
kompania Tavisi mdgomareobisaTvis Sesabamisi
portfelis dagegmvis ufro moqnil saSualebebs
iyenebs. produqt/bazris eqspansiis matrica
gvTavazobs oTx SesaZlo strategias: bazarze
SeRwevas, bazris ganviTarebas, produqtis
ganviTarebasa da diversifikacias.
33.. SSeeaaffaasseeTT mmaarrkkeettiinnggiiss rroollii ssttrraatteeggiiuull
ddaaggeeggmmvvaaSSii ddaa ggaannmmaarrtteeTT,, rrooggoorr xxddeebbaa ffiirr--
mmiiss SSiiddaa ddaa ggaarree ppaarrttnniioorreebbTTaann xxeellssaayyrreellii
uurrTTiieerrTToobbeebbiiss CCaammooyyaalliibbeebbaa..
strategiuli miznebis miRwevisaTvis TiToeuli
biznes-erTeulis funqcionalurma ganyofile-
bebma (marketingis, finansebis, aRricxvis,
Sesyidvebis, warmoebis, sainformacio teqnolo-
giebis, kadrebis da sxva) SeTanxmebulad,
erTdroulad unda imoqmedon. mimzidveli sabaz-
ro SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT, sabazro
koncefciis filosofiisa da saTanado Senata-
nebis daxmarebiT, marketingi kompaniis strate-
giuli dagegmvis procesSi mTavar rols Tama-
Sobs. calkeul biznes-erTeulebTan erTad,
marketingi erTeulis miznis misaRwevad strate-
gias ayalibebs da maTi momgebianad (rentabelu-
rad) ganxorcielebis procesSi monawileobs.
martooden marketologebs myidvelisaTvis
saukeTeso faseulobis warmoeba ar ZaluZT.
myidvelis mizidvis, SenarCunebisa da zrdis
procesSi maT mxolod partnioris funqcia gaaC-
niaT. is, Tu ramdenad kargad uZRveba TiToeuli
departamenti myidvelis faseulobaTa damatebis
process, gansazRvravs, ramdenad Sedegiania am
departamentebis erToblivi muSaoba. amgvarad,
marketologebma partniorebTan urTierTobebis
marTva praqtikaSi unda danergon. efeqtur
faseulobaTa jaWvis formirebisaTvis, romelic
myidvels emsaxureba, marketologebma kompaniis
sxva departamentebTan mWidro urTierToba unda
daamyaron. saukeTeso, konkurentunarian faseu-
lobaTa miwodebis qselis Camosayalibeblad ki
sxva kompaniebTan efeqturi partnioruli ur-
TierToba unda iqonion.
44.. ddaaaaxxaassiiaaTTeeTT mmoommxxmmaarreebbeellzzee ggaaTTvvlliillii mmaarr--
kkeettiinngguullii ssttrraatteeggiiaa ddaa mmaarrkkeettiinngguullii kkoomm--
pplleeqqssii..
marketinguli strategiisa da programebis
SuagulSi moqceulia myidvelTan urTierTobebi.
bazris segmentaciis, miznobrivi bazris Ser-
Cevisa da bazarze pozicionirebis saSualebiT
kompania mTlian bazars patar-patara segmente-
bad yofs, irCevs TavisTvis saukeTesos da
ra SeiswavleT marketingis Sesaxeb?
pirvel TavSi Cven ganvsazRvreT mar-
ketingi da marketinguli procesebi.
am TavSi ganvixileT mTeli kompaniis
strategiis dagegmva da misi roli
organizaciaSi. Semdeg, ufro vrclad, ganvixi-
leT marketinguli strategia, marketinguli kom-
pleqsi da marketingis marTvis ZiriTadi funq-
ciebi. amdenad, Tqven ukve sakmao warmodgena
gaqvT Tanamedrove marketingis safuZvlebze.
Semdeg TavebSi Cven ufro safuZvlianad gavec-
nobiT am koncefciebs.
11.. aaxxsseenniiTT mmTTeellii kkoommppaanniiiiss ssttrraatteeggiiuullii ddaaggeegg--
mmvvaa ddaa mmiissii ooTTxxii ssaaffeexxuurrii..
strategiuli dagegmva aris mTeli kompaniis
strategiis SerCevis rTuli procesi. marketin-
guli strategia da marketinguli programebi
ufro farTo, mTeli kompaniis strategiuli geg-
mis konteqstSi xorcieldeba. miuxedavad imisa,
rom formaluri dagegmva kompanias araerT
sargebels sTavazobs, yvela kompania ar an kar-
gad ver iyenebs mas. miuxedavad imisa, rom
strategiuli dagegmva ZiriTadad did korpora-
ciebzea gaTvlili, igi mcire biznesisTvisac
xelsayrelia.
strategiuli dagegmva oTx safexurs moicavs:
kompaniis misiis gansazRvra, miznebis dasaxva,
biznes-portfelis Seqmna da funqciuri gegmebis
ganviTareba. kompaniis mkafio strategiis gan-
sazRvra formaluri misiis ganacxadis Camoya-
libebiT iwyeba, romelic unda iyos bazarze
orientirebuli, realuri, specifikuri, moti-
vaciis Semqmneli da garemos Sesabamisi. kom-
paniis misiidan gamomdinare detaluri miznebis
dasaxva unda moxdes menejmentis TiToeuli
rgolisaTvis. kompaniis misiisa da miznebis
gansazRvris Semdeg menejmentma unda Seadginos
kompaniis bbiizznneess--ppoorrttffeellii _ biznesebisa da
produqtebis erToblioba, romelic kompanias
warmoadgens. Tavis mxriv, TiToeuli biznesisa
da produqtis erTeuli movalea, kompaniis
strategiuli gegmis Sesabamisad, detaluri mar-
ketinguli gegmebi Camoayalibos.
22.. iimmssjjeelleeTT,, rrooggoorr uunnddaa CCaammooyyaalliibbddeess
bbiizznneess--ppoorrttffeellii ddaa ggaannvviiTTaarrddeess bbiizznneessiiss
zzrrddiissaa ddaa ggaammooxxSSiirrvviiss ssttrraatteeggiiaa..
kompaniis misiis ganacxadisa da miznebis
saSualebiT kompania biznes-portfels qmnis, anu
es aris kompaniis Semadgeneli saqmianobebisa da
produqtebis erToblioba. firmas surs, hqondes
biznes-portfeli, romelic garemo pirobebis
Sesabamisad, saukeTesod moergeba mis sust da
Zlier mxareebs. amisaTvis, pirveli _ kompaniam
Tavisi mimdinare biznes-portfelis analizi
unda gaakeTos da gadawyvitos, Tu romel
SSeeiissvveenneeTT::kkoonncceeffcciieebbiiss kkvvaallddaakkvvaall
Page 30
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 77
wyvets, rogor miawodos miznobriv myidvels
faseuloba. miznobriv bazarze sasurveli Sede-
gis misaRwevad igi marketingul kompleqss
ayalibebs, romelic moicavs produqts, fass, dis-
tribuciasa da stimulirebas.
55.. CCaammooTTvvaalleeTT mmaarrkkeettiinnggiiss mmeenneejjmmeennttiiss ffuunnqq--
cciieebbii,, mmaaTT SSoorriiss mmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmiiss eellee--
mmeenntteebbiicc..
marketinguli procesebis marTva marketingis
menejmentis oTxi funqciis saSualebiT
sruldeba – analizi, dagegmva, ganxorcieleba
da kontroli. pirvel rigSi, mTeli kompaniis
strategiul gegma yalibdeba, saidanac gamomdi-
nareobs produqtisa Tu brendis marketinguli
da sxva gegmebi. marketinguli gegmis ZiriTadi
komponentebia: Semajamebeli winasityvaoba, arse-
buli marketinguli mdgomareobis analizi,
safrTxeebisa da SesaZleblobebis analizi,
miznebi da amocanebi, marketinguli strategia,
samoqmedo programebi, biujeti da kontrolis
meqanizmebi. xSirad kargi strategiis dagegmva
mis aRsrulebaze bevrad advilia. warmatebi-
saTvis aucilebelia marketinguli strategiis
efeqturi ganxorcieleba. amaze ZiriTadi pasux-
ismgebloba kompaniis marketingul departaments
ekisreba. Tanamedrove marketinguli departamen-
tis organizeba SesaZloa: funqciebis, geografi-
uli, produqtis marTvisa da bazris marTvis
mixedviT.
TTaavvSSii ggaammooyyeenneebbuullii tteerrmmiinneebbii
bbaazzaarrzzee ppoozziicciioonniirreebbaa Market positioningbbaazzaarrzzee SSeeRRwweevvaa Market penetrationbbaazzrriiss ggaannvviiTTaarreebbaa Market developmentbbaazzrriiss sseeggmmeennttaacciiaa Market Segmentationggaayyiiddvviiss kkoonncceeffcciiaa Selling conceptbbaazzrriiss sseeggmmeennttii Market segmentbbaazzrriiss zzrrddiissaa ddaa Growth-share matrixbbaazzrriiss wwiilliiss mmaattrriiccaa
bbiizznneess--ggaammooxxSSiirrvvaa Downsizingbbiizznneess--ppoorrttffeellii Business portfolioddiivveerrssiiffiikkaacciiaa DiversificationffaasseeuulloobbaaTTaa jjaaWWvvii Value chainffaasseeuulloobbaaTTaa mmiiwwooddeebbiiss Value-delivery networkqqsseellii
mmaarrkkeettiinngguullii aauuddiittii Marketing auditmmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmaa Marketing plan
mmaarrkkeettiinngguullii ggeeggmmeebbiiss Marketing implementationggaannxxoorrcciieelleebbaa
mmaarrkkeettiinngguullii kkoommpplleeqqssii Marketing mixmmaarrkkeettiinngguullii ssaaqqmmiiaannoobbiiss Marketing controlkkoonnttrroollii
mmaarrkkeettiinngguullii ssttrraatteeggiiaa Marketing strategymmiissiiiiss ggaannaaccxxaaddii Mission statementmmiizznnoobbrriivvii bbaazzrriiss Target marketingSSeerrCCeevvaa
ppoorrttffeelliiss aannaalliizzii Portfolio analysispprroodduuqqtt//bbaazzrriiss Product/market expansion grideeqqssppaannssiiiiss mmaattrriiccaa
pprroodduuqqttiiss ggaannvviiTTaarreebbaa Product developmentssttrraatteeggiiuullii Strategic Business Unit (SBU)bbiizznneess--eerrTTeeuullii ((ssbbee))
ssttrraatteeggiiuullii ddaaggeeggmmvvaa Strategic planning
ggaannssaaxxiillvveellii ssaakkiiTTxxeebbii11.. arsebobs strategiuli dagegmvis
procesis oTxi safexuri. ra aris ma-
Ti aseTi Tanmimdevrobis mizezi? ra
Sedegebs gamoiwvevs am oTxi safexu-
ridan erT-erTis amoReba? ra rols TamaSobs
marketingi strategiuli dagegmvis procesSi?
22.. rogor SeiZleba bostonis sakonsultacio
jgufis bazris zrdisa da wilis matricis
gamoyeneba, mimdinare biznes-portfelisa da
momavali gegmebis SefasebaSi? ra SezRudvebi
gaaCnia portfelis analizis matricul midgo-
mebs? ganixileT, ra funqcia akisria pro-
duqt/bazris eqspansiis matricas xelsayreli
zrdis SesaZleblobis gansazRvraSi.
33.. ganixileT faseulobaTa jaWvis koncefcia.
marTalia Tu ara mosazreba, rom faseulobaTa
jaWvis siZliere misi yvelaze susti rgolis
tolfasia? daasabuTeT Tqveni pasuxi. rogor
SeiZleba sxva organizaciebTan partniorobis
safuZvelze faseulobaTa-miwodebis qselis
Camoyalibeba da SemdgomSi kompaniis maCveneb-
lebis gaZliereba?
44.. ganixileT gansxvaveba am terminebs Soris:
bazris segmentacia, miznobrivi bazris SerCeva
da bazarze pozicionireba.
55.. ganixileT TiToeul P-sTan dakavSirebuli
sxvadasxva qmedeba. ra dadebiTi mxare gaaCnia
oTxi P-s nacvlad oTxi C-s danergvas?
66.. marketingis marTvis procesSi ra roli
akisria analizs, dagegmvas, ganxorcielebasa da
kontrols? rogor xdeba TiToeuli mar-
ketinguli funqciis erTmaneTTan dakavSireba?
ggaammooyyeenneebbiiTTii SSeekkiiTTxxvveebbii
11.. kompaniis zrdis SesaZleblobebis gansaz-
RvrisaTvis produqt/bazris eqspansiis matrica
gamoiyeneba. ganixileT swrafi kvebis kompania
Subway, romelic yidis sendviCebs, Cipsebsa da
iimmooggzzaauurreeTT
Page 31
78 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
gamagrilebel sasmelebs. dafiqrdiT da gansaz-
RvreT Subway-sTvis zrdis oTxi strategia, rom-
lebic produqt/bazris eqspansiis matricis Ti-
Toeul ujras Seesabameba.
22.. Propel aris kompania Gatorade-is axali, msubuqi
aromatis mqone, vitaminebiT gajerebuli gama-
grilebeli sasmeli kenkris, mayvlisa da kivi-
alublis gemoTi. gansazRvreT am sasmelebis
miznobrivi bazari. rogor SeiZleba maTi pozi-
cionireba konkurentul produqtebTan mimarTe-
baSi (sportuli sasmelebi, boTlis wylebi,
forToxlis wvenebi da rZe)?
33.. bolo dros Nike golfis bazarze Sevida da
golfis joxebis, burTebis, CanTebis,fexsacmlisa
da tansacmlis gamoSveba daiwyo. Tiger Woods-is(golfSi mravalgzis msoflio Cempioni) meS-
veobiT Nike-ma moaxdina Tavisi produqciis stim-
ulireba. ganixileT Nike-is marketinguli saqmi-
anobis kontrolis oTxi safexuri, rogorc TigerWoods-is swrafi warmatebis Sefasebis kriteriumebi.
tteeqqnnoollooggiiuurr ssaammyyaarrooSSii
911 saswrafo momsaxurebis gasaum-
jobeseblad aSS-s federalurma
sakomunikacio komisiam (FCC) ganax-
orciela gegma, romlis mixedviT 2005
wlis bolosaTvis mobiluri telefonis abonen-
tis adgilsamyoflis gansazRvra SesaZlebeli
iqneba 100 metris radiusis sizustiT. arsebobs
usadeno mobilurebis adgilsamyofelis dadge-
nis ori gza: erTi – Sida GPS-Cipis mqone tele-
foni, meore ki _ sami an meti mobiluri momsax-
urebis gadamcem koSks Soris triangulaciis
(xazebis gavlebiT) saSualebiT abonentis adg-
ilsamyoflis dadgena. es teqnologia ukve
gamoiyeneba honkongSi, tokiosa da helsinkSi.
aman im marketologTa yuradReba miiqcia,
romelTac surdaT, myidvelis garkveul ubanSi
yofnisas, misTvis garkveuli maRaziebis
sareklamo masalis gagzavna. Tavdapirvelad, am
teqnologias iyenebdnen imisaTvis,rom abonentis
yuradReba garkveuli maRaziebisaken miemarTaT.
11.. mcire jgufebSi ganixileT am teqnologiis
potenciuri marketinguli gamoyeneba (garda
imisa, rac ukve ganxilulia).
22.. warmoidgineT, rom xarT mobiluri momsaxure-
bis mimwodebeli kompaniis marketinguli jgu-
fis wevri. Tqvens kompanias surs, rom es
teqnologia sacalo movaWreebs miyidos. am
kompaniisaTvis SeimuSaveT orive, rogorc pro-
duqtze, aseve bazarze orientirebuli, misiis
ganacxadi.
33.. ra upiratesobebs flobs bazarze orientire-
buli ganacxadi produqtze orientirebuli
misiis ganacxadTan SedarebiT?
kompaniebis _ Enron-isa da WorldCom-is_ gaxmaurebulma skandalma ganaaxla
interesi imis mimarT, Tu rogor SeiZ-
leba msgavsi fiaskos Tavidan acile-
ba. dainteresebul investorebsa da
politikosebs axali gansaxilvevi Tema gamouC-
ndaT – korporaciis pasuxismgebloba. bevri
iziarebs azrs, rom organizaciis kultura gav-
lenas axdens sakuTari TanamSromlebis mora-
lur da sazogadoebrivad pasuxismgebel qce-
vaze.
11.. ganixileT kompaniis misiis ganacxadis roli
eTikuri korporaciuli qcevis waxalisebaSi.
22.. maSin rodesac faseulobaTa-miwodebis qselis
gaumjobesebisaTvis sul ufro meti firma
TanamSromlobs mommarageblebTan, distribu-
torebTan da myidvelebTan, ra sirTuleebi arse-
bobs pasuxismgebliani gadawyvetilebebis miRe-
bis monitoringisa da waxalisebisaTvis? risi
gakeTeba SeiZleba am sirTuleebis gadasalaxad?
33.. ra funqciuri datvirTva aqvs marketingul
audits skandalebis Tavidan acilebis saqmeSi?
eeTTiikkiiss ssaammyyaarrooSSii
Dunkin’ Donuts-is biznessituacia
ganTavsebulia wignis bolos,
danarTSi 1.
uuccxxoouurrii bbiizznneessssiittuuaacciiaa
Page 32
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 79
2005 wlis dasawyisSi `saqarTvelos telekomis~
istoriaSi etapobrivi mniSvnelobis movlena moxda.
misi sakontrolo paketi – 51% _ saxelmwifom
gaasxvisa da kompaniis 81%-iani wilis mflobeli
gaxda amerikuli korporacia – `metromedia~,
romelic satelekomunikacio aqtivebs flobs
rogorc saqarTveloSi, aseve sxva qveynebSi. 2006
wels ki manve SeiZina darCenili mowiles _
kompania ,,bulkomis’’ 19% da amgvarad ,,saqarTvelos
telekomis’’ 100%-iani mflobeli gaxda privati-
zaciis Semdeg „saqarTvelos telekomis~ axalma
menejmentma Tvisobivad Secvala kompaniis marTvis
sistema, samoqmedo strategia; kompaniaSi Catarda
restruqturizacia, moxda finansuri da adamianuri
resursebis optimizacia. mniSvnelovani saxsrebi
daixarja marketinguli da saimijo proeqtebis
ganxorcielebaze. `saqarTvelos telekomi~ iqca
moqnil, moxmarebelze orientirebul kompaniad.
S.p.s. „saqarTvelos telekomi~ dafuZnda da
komerciuli saqmianoba daiwyo 1994 wels.
kompaniis damfuZneblebi iyvnen: saxelmwifo _
51% (saqarTvelos kavSirgabmulobisa da fostis
saministro – 40% da `saqalaqTaSoriso kav-
Siris centri~ – 11%), `telsel inkorporeiSeni~ –
30% (amerikuli korporaciis `metromediis~
Svilobili kompania) da kerZo pirebis kompania
`bulkomi~ – 19%. kompaniis ZiriTadi misia iyo da
dResac rCeba saqarTvelos mosaxleobis uzrun-
velyofa saerTaSoriso da saqalaqTaSoriso
satelekomunikacio momsaxurebiT. saqmianobis
profilidan gamomdinare kompaniis partniorebi
gaxdnen msoflioSi sayovelTaod cnobili aSS-s,
germaniis, saberZneTis, ruseTis, didi britaneTisa
da sxva qveynebis satelekomunikacio kompaniebi.
im periodisaTvis `saqarTvelos telekomi~ war-
moadgenda erTaderT nacionalur operators,
romelic srulad flobda serTaSoriso darek-
vebis bazars. es mdgomareoba Seicvala 1999-2000
ww, saqarTvelos satelekomunikacio bazris li-
beralizaciis da konkurentuli garemos Camoya-
qqaarrTTuullii bbiizznneessssiittuuaacciiaa
ssaaqqaarrTTvveellooss tteelleekkoommii __ ggaannvviiTTaarreebbiiss aaxxaallii
eettaappii
Page 33
80 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
libebis Semdeg.
2000 wels Camoyalibda satelekomunikacio
sferos maregulirebeli organo – saqarTvelos
komunikaciebis erovnuli komisia (SemdgomSi
komisia). man satelekomunikacio bazris libe-
ralizaciisa da srulfasovani konkurentuli
garemos Camoyalibebis mizniT SeimuSava mniSvne-
lovani maregulirebeli kanonebi da debulebe-
bi, gasca Sesabamisi licenziebi,ramac ganapiroba
bazarze sxvadasxva profilis satelekomunika-
cio kompaniebis gamoCena. amJamad satelekomuni-
kacio bazarze operireben oTxi ZiriTadi
profilis kompaniebi (operatorebi): mobiluri
(Mob), adgilobrivi (fiqsirebuli) satelefono
qselis (LEC), saerTaSoriso/ saqalaqTaSoriso
kavSiris (IGO) operatorebi da internet ser-
visis mimwodeblebi (ISP). satelekomunikacio
bazris aRniSnul segmentebs Soris gansakuTre-
buli konkurentulobiT gamoirCeva saerTaSori-
so kavSirgabmulobis segmenti, sadac gacemulia
or aTeulze meti licenzia da moRvaweobs 20-
mde saerTaSoriso operatori, maT Soris Ziri-
Tadad eqvsi kompania mniSvnelovan sabazro
wilebs flobs.
diagramaze mocemulia saqarTvelos satele-
komunikacio bazris infrastruqtura mTliano-
baSi, zemoTxsenebuli da sxva misi Semadgeneli
segmentebis CvenebiT, maTi procentuli wilis
asaxviT dargis saerTo Semosavlebis struqtu-
raSi (2005 wlis komisiis oficialuri mona-
cemebis mixedviT). aqve moyvanilia calkeul
segmentebSi moqmedi ZiriTadi operatorebi, maTi
miaxloebiTi sabazro wilebis CvenebiT Sesaba-
misi momsaxurebis sferoebSi da segmentebis
urTierTkavSirebi.
saerTaSoriso kavSirgabmulobis bazarze kon-
kurenciis zrdas xeli Seuwyo 2005 wels bazris
regulirebis mizniT momxdarma cvlilebebma.
komisiis 2005 wlis 15 martis gadawyvetilebiT,
saerTaSoriso gamoZaxebebze arsebuli tarife-
bis sruli liberalizaciisaTvis, gauqmda manam-
de moqmedi satarifo zRvrebi. satarifo zRvrebis
arsebobis pirobebSi saerTaSoriso operatorebs
akrZaluli hqondaT saerTaSoriso saubrebze
dadgenil zRvrul tarifebze dabali nixrebis
daweseba. tarifebis sruli liberalizaciis
Semdeg ki operatorebi sakuTari Sexedulebisa-
mebr, danaxarjebis struqturis gaTvaliswinebiT
aweseben tarifebs.
tarifebis srulma liberalizaciam bazarze
xeli Seuwyo saerTaSoriso gamoZaxebebze fa-
sebis swraf vardnas. konkurenti operatorebi
erTmaneTis mimdevrobiT akeTebdnen sareklamo
gancxadebebs saerTaSoriso saubrebze tarife-
bis Semcirebis Sesaxeb. faqtobrivad bazarze
daiwyo e.w. „satarifo omi~. bazris moTxovnis
analizis Sedegad gamoirkva, rom tarifebis mni-
Svnelovani Semcirebis Semdeg Semcirda opera-
torebis Semosavlebic, vinaidan ar dafiqsirda
moTxovnis Sesabamisi zrda. Semosavlebis kle-
bam ki Tavis mxriv daayena danaxarjebis Semci-
rebis sakiTxi, rac mZime tvirTad daawva yvela
operators.
saerTaSoriso satelekomunikacio momsaxure-
bis gansaxorcieleblad operatorebs SeuZliaT
airCion sxvadasxva alternatiuli gza, maT
Soris: kavSiris ganxorcieleba tradiciuli
telefoniis an IP- telefoniis saSualebiT. tra-
diciuli telefoniis gamoyenebis SemTxvevaSi
operatori pirdapir kavSirs amyarebs sxva qvey-
nis analogiur operatorTan Tanamgzavruli an
optikur-boWkovani SemaerTebeli saSualebebiT.
kavSiris es forma SedarebiT Zviria, opera-
torebs Soris arsebuli kavSiris saSualebebis
maRali saijaro gadasaxadis gamo. sanacvlod
kavSiris amgvari forma iZleva kavSiris mdgrad,
erTmniSvnelovnad maRal xarisxs. IP-telefo-
niis gamoyenebis SemTxvevaSi monacemTa gadacema
xdeba internetis qselis saSualebiT. rogoc
wesi, amgvari kavSiris danaxarji dabalia
tradiciuli telefoniis danaxarjebTan Sedare-
biT, Tumca, am SemTxvevaSi uaresdeba kavSiris
xarisxi, rasac momxmarebeli smenadobis gaua-
resebis saxiT grZnobs.
kkoommppaanniiiiss ZZiirriiTTaaddii pprroodduuqqtteebbiiaa::88--1100 __ ssaaeerrTTaaSSoorriissoo ddaaSSvveebbiiss kkooddii.. am kodis ga-
moyenebiT momxmarebels SeuZlia darekos saz-
RvargareTis nebismier qveyanaSi da gadaixados
saubris davalianeba gansazRvruli periodis
ganmavlobaSi. sakredito sistema momxmareb-
lisaTvis gansakuTrebiT mosaxerxebeli for-
matia. Tumca, kompania zogierT SemTxvevaSi ver
axerxebs davalianebis srulad amoRebas da,
Sesabamisad, garkveul finansur resursebs
xarjavs debitoruli davalianebis regulirebi-
saTvis (abonentebTan urTierTobis ganyofi-
lebisa da saoperacio ganyofilebis funqcioni-
rebis saxiT).
sakredito sistemis garda kompanias gaaCnia
saavanso sistema – `̀tteelleekkoommbbaarraaTTii~~.. misi SeZe-
nisas moxmarebeli winaswar ixdis saubrebis
Rirebulebas da SemdgomSi, survilisamebr, gan-
kargavs sakuTar avanss. `telekombaraTiT~ sar-
gebloba SedarebiT arakomfortulia baraTze
aRniSnuli Svidcifra kodis akrefis saWiroebis
gamo. am produqtis Zlier mxared SeiZleba CaiT-
valos momxmareblis mier avansis gakontro-
lebisa da nebismieri telefonidan (sakuTari
xarjebiT) saerTaSoriso da adgilobrivi zare-
bis ganxorcielebis SesaZlebloba. `telekomba-
raTiT~ sargeblobis SemTxvevaSi kompania momen-
talurad iRebs gaweuli momsaxurebis safasurs
da icilebs sakredito sistemis SemTxvevaSi
gardauval danaxarjebs. 8-10-iT da `telekom-
baraTiT~ saregoblobis SemTxvevaSi saerTaSo-
riso saubrebze kompaniis mier dawese-buli
tarifebi identuria.
88--110000 ssaaqqaallaaqqTTaaSSoorriissoo ddaa mmoobbiilluurr ooppeerraattoo--
rreebbTTaann ddaaSSvveebbiiss kkooddii.. aRniSnuli kodis gamoye-
nebiT momxmarebeli ukavSirdeba, rogorc qveynis
regionebs, aseve mobilur operatorebs – ,,mag-
Tisa~ da ,,jeosels~. aRniSnuli kodi tradiciu-
li, momxmareblisaTvis kargad nacnobi da mox-
marebadi kavSiris formis (akrefis wesi: 899, 898,
Page 34
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 81
855, 877, 855) iafi, alternatiuli produqtia.
klienti dadebiTad iRebs axal produqts sate-
lekomunikacio danaxarjebis Semcirebis mizniT.
Tumca, kodis cnobadoba SedarebiT dabalia misi
siaxlis gamo. kodis cnobadobis gazrdis SemTx-
vevaSi mosalodnelia am segmentze `saqarTvelos
telekomis~ wilis gazrda.
881100000011 Dial Up iinntteerrnneettii.. aRniSnuli produqti na-
wilobriv ukve Canacvlda da droTa ganmavlo-
baSi mTlianad Canacvldeba DSL teqnologiebiT.
Tumca, produqts jer kidev hyavs gansazRvruli
momxmarebeli misi xelmisawvdomobis gamo.
kkoommppaanniiiiss ssaammoommxxmmaarreebblloo sseeggmmeenntteebbiiaa::ffiizziikkuurrii ppiirreebbii
■ xxaarriissxxzzee oorriieennttiirreebbuullii mmoommxxmmaarreebbeellii,, ro-
melic miiCnevs, rom kavSiris cudi xarisxi
zrdis saubris xangrZlivobas da Sesabamisad
zrdis satelekomunikacio danaxarjebs. es
momxmrebeli mzad aris gadaixados SedarebiT
meti Tanxa maRali xarisxis satelekomunika-
cio momsaxurebis sanacvlod. aRniSnuli seg-
menti operatorebis mimarT maRali loia-
lurobiT gamoirCeva.
■ ttaarriiffzzee oorriieennttiirreebbuullii mmoommxxmmaarreebbeellii,,
romelic yovelTvis cdilobs dazogos
satelekomunikacio biujeti. es momxmarebeli
satelekomunikacio momsaxurebis tarifebs,
motivaciur faqtorebs Soris, pirvel adgilze
ayenebs da yovelTvis eZebs iaf satelekomu-
nikacio operators an sargeblobs fasdakle-
bebiT. igi gamoirCeva operatorebis mimarT
dabali loialurobiT da icvlis operators
konkurenti operatoris mier dabali tarifis
SeTavazebis SemTxvevaSi.
kkoorrppoorraattiiuullii kklliieenntteebbii.. isini, saqmianobidan
gamomdinare, gansakuTrebul mniSvnelobas aniWe-
ben satelekomunikacio momsaxurebis xarisxs, vi-
naidan kavSiris xarisxi gansakuTrebiT mniSvne-
lovania saqmiani urTierTobebis warmarTvisas.
Tumca, unda aRiniSnos, rom korporatiuli klie-
ntebi, maRali satelekomunikacio danaxarjebis
gamo, kodiT sargeblobis Sesaxeb gadawyve-
tilebis miRebis procesSi tarifs aranakleb
mniSvnelobas aniWeben. am klientebs axasiaTebT
operatorebis mimarT saSualo loialuroba.
xSirad organizaciasa da operators Soris
urTierTobebi regulirdeba momsaxurebis Sesa-
xeb xelSekrulebis saSualebiT.
kkoommppaanniiiiss ZZlliieerrii mmxxaarreeeebbiiaa::
■ „saqarTvelos telekomi~ saerTaSoriso
satele-komunikacio bazarze moqmed opera-
torebs Soris erT-erTi lideria. kompaniis
sabazro wili am segmentze ganisazRvreba,
daaxloebiT, 30%-is odenobiT. privatizaciis
Semdeg, kompaniis mier ganxorcielebuli mar-
ketinguli proeqtebis Sedegad, mniSvnelovnad
gaizarda kompaniis saerTaSoriso daSvebis
kodis 8-10-is cnobadoba. kompaniis mier Cata-
rebuli marketinguli kvlevis Sedegad dad-
ginda, rom kompaniis kods cnobs mosaxleobis
75%-i. kompanias aqvs dadebiTi imiji da rep-
utacia, aRiqmeba, rogorc maRali xarisxis
satelekomunikacio momsaxurebis mimwodebeli.
■ kompaniis menejmenti gansakuTrebul yurad-
Rebas uTmobs momsaxurebis xarisxsa da momx-
mareblebze zrunvas. ukanaskneli periodis
ganmavlobaSi reorganizacia ganicada saope-
racio ganyofilebam, romelmac miiRo ufro
funqciuri saxe. gadamzadda yvela TanamSrome-
li, romelic pirdapir an iribad urTierTobs
momxmarebelTan. modernizacia ganicada kom-
paniis servis centrma. ganxorcielda cvlile-
bebi momxmareblis moTxovnebis gaTvaliswine-
biT: Seiqmna davalianebis dafarvis alternatiuli
formebi, gaizarda sakredito periodi, gaCnda
davalainebis etapobrivad dafarvis SesaZleb-
loba.
■ `saqarTvelos telekomSi~ Camoyalibda gayidve-
bis ganyofileba,romlis mizansac warmoadgens
personaluri gayidvebis ganxorcieleba msxvil
korporatiul klientebTan. gayidvebis ganyo-
fileba valdebuli da uflebamosilia korpo-
ratiul klientebs SesTavazos kompaniis pro-
duqtebi, gaaformos maTTan xelSek-rulebebi,
aseve gaiTvaliswinos msxvili organi-zaciebis
specifiuri interesebi da uzrunvel-yos maTi
Seuferxebeli satelekomunikacio momsaxureba.
kkoommppaanniiiiss wwiinnaaSSee aarrsseebbuullii ddiilleemmaa::bazarze arsebuli mZafri konkurenciis fonze,
„saqarTvelos telekomi~ dgas saintereso da
mniSvnelovani dilemis winaSe. kompanias SeuZlia
dapozicionirdes, rogorc maRali xarisxis
satelekomunikacio momsaxurebis mimwodebeli
kompania. amgvar imijs xels uwyobs kompaniis
teqnikuri saSualebebi („simensis~ warmoebis
saerTaSoriso sadguri da kavSirebi msoflios
wamyvan satelekomunikacio operatorebTan). am-
gvari strategiis arCevis SemTxvevaSi, kompania
saerTaSoriso gamoZaxebebze daawesebs SedarebiT
maRal tarifs da ganaxorcielebs „„mmaaRRaallii xxaarriiss--
xxii –– mmaaRRaallii ffaassii~~-s strategias. magram daikargeba
momxmarebelTa is segmenti, romelic mxolod
faszea oreintirebuli da eZebs mxolod iafad
darekvis SesaZleblobas. meore strategia fasebis
Semcirebasa da „„yyoovveellTTvviiss ddaabbaallii ttaarriiffiiss~~
SeTavazebas gulisxmobs. am SemTxvevaSi mosalod-
nelia kompaniis Semosavlebis Semcireba (moTxov-
nis mrudis araelastiurobis gamo), rac saerTaSo-
riso operatorebTan pirdapiri damakavSirebeli
arxebis SenarCunebas gaarTulebs.
SSeekkiiTTxxvveebbii ((ddaavvaalleebbeebbii))::
11.. rogori strategiis arCevas urCevdiT „saqar-
Tvelos telekoms~ situaciur magaliTSi
aRwerili garemoebebis gaTvaliswinebiT?
22.. SeavseT, aRniSnuli magaliTis safuZvelze, am
TavSi moyvanili BCG matrica.
Page 35
82 nnaawwiillii ppiirrvveellii ONE marketingisa da marketinguli procesis gansazRvra
Page 36
TTaavvii 22 kompania da marketinguli strategia: partnioroba myidvelTan urTierTobis agebisTvis 83