CCI FRANCE MYANMAR · 2019-05-31 · 1 9 co-funded by co-funded by ၉ 9 ၉ cci france myanmar eurocham partners cci france myanmar eurocham partners

1

9

CO-FUNDED BYCO-FUNDED BY

၉

9

၉

CCI FRANCE MYANMAR

EUROCHAM PARTNERS EUROCHAM PARTNERS

CCI FRANCE MYANMAR

EUROCHAM PARTNERS

1

ျမနမာနငငဆငရာ ဥေရာပကနသညႀကးမားအသငး

EuroCham Myanmar သည ျမနမာနငငရ ဥေရာပစးပြားေရးလပငနးမား၏ ကယစားလယအျဖစ တာဝနယ ေဆာငရြကပါသည။ ၎၏ အဓကတာဝနမာ နငငအတြငး လကရ ဥေရာပ ရငးႏးျမႇပႏမႈမား တးတကလာေစရနႏင အာဆယေဒသတြငး ႏင ဥေရာပသမဂၢတ႔တြငလညး ျမနမာနငငတြငးရ အဖြ႕အစညးမား ႏင အစးရတ႔က ဥေရာပ စကမႈလပငနးမားမ စတဝငစားမႈက ေထာကခမႈေပးျခငးျဖင စးပြားေရးအေျခအေန တးတကလာေစရန ျမႇငတငေပးေနပါသည။

EuroCham Myanmar သညေထာကခမႈမား ျပလပျခငး၊ စးပြားေရးလပငနး ဝနေဆာငမႈမား၊ သေတသန ႏင ကြနရက ခ႕ထြငျခငးတ႔ျဖင ျမနမာနငငတြင စးပြားေရး လပကင ေဆာငရြကရန စတပါဝငစားေသာ ဥေရာပ စးပြားေရး လပငနးမားက ခငမာ၍ ကယျပန႔မားျပားလာေသာ မတဖက ကြနရကမားျဖင လကေတြ႕ကက ကညေထာကပျခငးမား ေဆာငရြကပါသည။

EUROCHAMBRES (ဥေရာပ၏ အႀကးမားဆးအသငး) ႏင ျပငသစ-ျမနမာ ကနသညစကမႈအသငး (FMCCI) တ႔သည ဥေရာပ သမဂၢ၏ ပပးေပးေငြျဖင EuroCham Myanmar က တညေထာငခပါသည။ ထအခနမစ၍ EuroCham Myanmar သည ဥေရာပကယစားျပ ေထာကခေရး ကစၥရပမားက ကယျပန႔စြာ ေဆာငရြက နငလာၿပး ထးျခားစြာ တးတကလာခပါသည။ ကနသညမားႏင စကမႈလကမႈ လပငနးရငမား အသငးခပ (UMFCCI) အပါအဝင ဂာမန၊ အတလ၊ ေနာေဝးႏင ယေကတ႔မ ကနသညအသငးမား ႏင နားလညမႈ စာခၽြနလႊာမား (MoU) ကလညး လကမတေရးထးနငခပါသည။

EuroCham Myanmar ၏ ေထာကခတကတြနးျခငး လပငနးရ အဓက အပငးတစရပမာ အခကအလကမား မၽေဝျခငးႏင ေဆြးေႏြးျခငးမား အတြက ပလကေဖာငး တစခအျဖစ ေဆာငရြကသည Advocacy Groups ျဖစသည။ ၎တ႔၏ အဓက ရညမနးခကမားမာ (၁) ျမနမာနငင၏ ဖြ ၿဖးတးတကမႈမား အတြက ပြငလငး ျမငသာမႈ၊ ေလးစားလကနာမႈႏင တရားဥပေဒစးမးမႈ တ႔က ျမႇငတငရန။ (၂) စးပြားေရးဝနးကင တစရပလး တးတက လာေစရန ျမနမာ အာဏာပငမားအား သကဆငရာ လပငနး က႑အလက နငငတကာ နညးလမး မားက ပပးေပးရနႏင (၃) အျခား အစးရဌာနမား၊ အဖြ႕အစညးမား ႏင ဆကဆေရး ခငမာ လာေစရနတ႔ ျဖစသည။

ယခ White Book သည EuroCham Myanmar မ ႏစစဥ ထတေဝေသာ စာအပက တတယအႀကမ ျပငဆငတညးျဖတ ထတေဝျခငးျဖစသည။ EuroCham အဖြ႕ဝငမား၊ လပငနး အဖြ႕အစညးႏင အခ႕ ကစၥရပ မားတြင လမႈ အဖြ႕အစညးက ႀကးစြာသကေရာကေစေသာ ယခႏစ၏ စးပြားေရးလပငနး၊ ကနသြယေရး ႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ ကစၥရပမားက ေဖာျပထားပါသည။

White Book သည EuroCham Myanmar ၏ ေထာကခ တကတြနးသည အပစမားမ မၾကမး ေရးဆြ ထားေသာ စကျဖ စာတမး မားႏငအည ျပစထားကာ ျမနမာနငငအစးရ၏ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမား၊ ျမနမာနငင ဆငရာ ဥေရာပသမဂၢ ကယစားလယ၊ သအမတမား၊ ေကာငစစဝနမား ႏင ျမနမာနငငရ ဥေရာပအဖြ႕ဝငနငင ကနသြယေရး ေကာမရငမား၊ ျမနမာနငငရ နငငတကာ အဖြ႕အစညးမား၊ က႑ အလက အဖြ႕အစညးမား ႏင မတဖက အဖြ႕အစညးမားအတြက လကေတြ႕ကသည အႀကျပခကမား ထညသြငး ေဖာျပထားပါသည။

ရနကန၊ ဇြနလ ၂ဝ၁၉

2

EUROCHAM MYANMAR ဒါရကတာအဖြ႕၏ ဥက႒

၂၀၁၉ခႏစ အတြက ျမနမာနငင ကနသြယမႈႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ဆငရာ မဝါဒ အႀကျပခကမားက EuroCham Myanmar ဒါရကတာအဖြ႕ ၊ Advocacy Groups, EuroCham Myanmar ၏ မတဖက အဖြ႕ဝငမားႏင အျခားအဖြ႕ဝငမား အားလး ကယစား ဝမးေျမာကစြာျဖင တငျပအပပါသည။ White Book 2019 သည ျမနမာနငငတြင လပကငေဆာငရြကသည အခနကာလ ငါးႏစျပညေျမာကေတာမည EuroCham Myanmar အတြက အားေပးတကတြနးေရး လပငနး ေအာငျမငသည ေနာကထပႏစ တစႏစျဖစပါသည။

နငငအတြက စးပြားေရး အေျခအေန တးတကမႈမား ျဖစေပၚလာၿပးေနာက ၿပးခသည ႏစႏစတာ ကာလအတြငး Advocacy Groups မား သသာစြာ မားျပားလာၿပး ကၽြနေတာတ႔၏ အနာဂတဖြ ၿဖးေရး အေျခချဖစေသာ သေတသနလပငနးက တငျပၿပးေနာက စာအပ ထတလပေရးတြင ပါဝငေဆာငရြကသ အားလးကေကးဇးတငရပါသည။ EuroCham

Myanmar သည ကၽြနပတ႔ အဖြ႕ဝငမား၏ တးတကမႈက ထနးသမးထားနငသည အေတြ႕အၾကကအေျချပ၍ ျမနမာနငငတြင စးပြားေရးလပငနး တညေထာငရန ေမၽာလငေသာ ဥေရာပ ကမၸဏမားအတြက ထေရာကသည လမးေၾကာငး တစခအျဖစ ဆကလက သကေသျပသြားမညျဖစပါသည။

ဤနယျခားေဈးကြကတြင ဆကလကရေနသည အခြငအလမးမားႏင စကပးေရး၊ စြမးအင၊ အေျခခ အေဆာကအအ၊ ဒစဂစတယနညးပညာႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ စသည အခနးက႑မားတြင ေဆာငရြကရန ကနရေနေသာ တးတကမႈမားစြာ ထငဟပရနအတြက လပငနးခ႕ထြငမႈသည သကေသ အေထာကအထားျဖစသည။ ျမနမာနငငတြင လကရျဖစေပၚေနဆ ဒမကေရစစနစသ႔ ကးေျပာငးေရး ကာလတြင ဤအေျပာငးအလမားက ယေဆာငလာျခငးသည အဓကအေရးႀကးၿပး စးပြားေရး ဖြ ၿဖးမႈ၏ အေျခခအတျမစမား ျဖစၾကသည။ အြနလငးမတဆင ကမၸဏမတပတငျခငး ပလကေဖာငးတစခအား စတင ေဆာငရြကျခငး အပါအဝင ဉာဏပစၥညး မပငခြငဆငရာ ဥပေဒမားအား ဥပေဒျပျခငးႏင ျမနမာနငင၏ ေရရည တညတခငျမေစေသာ ဖြ ၿဖးမႈ စမခကအား သေဘာတ လကချခငး စသည အဓကတးတကမႈမားက ေဆာငရြကခပါသည။

၂ဝ၁၈-၁၉ ကာလအတြငး စးပြားေရး အေျခအေန တးတကလာေစရန အစးရ၏ အားထတမႈမားက ႀကဆေနခနတြင တငးျပညသည အဓက အားျဖင ရခငျပညနယတြင ျဖစပြားေနဆ ပဋပကၡမား ႏငအတ စနေခၚမႈ မားစြာက ရငဆငေနဆ ျဖစေၾကာငးက သတျပ လကခရမည ျဖစပါသည။ ျမနမာနငငသည နငငေရးအရေကာ သမငးေၾကာငးအရပါ အေၾကာငးအရာ ႏစမးလး၏ ထးျခားမႈ တစရပက ပငဆင ထားပါသည။ သ႔ေသာလညး ဥေရာပသမဂၢသည ပြငလငးျမငသာမႈ ႏင ကာလရည လကပါ ေဆာငရြကမႈ၊ အျပသေဘာေဆာငသည ေဆြးေႏြးမႈမား၏ ဆကစပမႈႏင ပတသက၍ စတပါဝငစားျခငး၏ အေရးပါမႈက သသာထငရားေအာင ျပသထားပါသည။

ကၽြနေတာတ႔သည တာဝနခမႈရေသာ စးပြားေရး ရငးႏးျမႇပႏမႈ ႏင ေရရည တညတခငျမေသာ ဖြ ၿဖး တးတကမႈတ႔၏ အဓက တနဖးမားက ဆကလက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကလက ယခႏစ တြငလညး EuroCham Myanmarတာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရး ပဏာမအဆငက စတင ေဆာငရြက လကရပါသည။ ဆကႏြယသမား ႏင ျမနမာနငငသားအားလး ႏငအတ ကၽြနေတာတ႔၏ ခငမာသည ေစစပေဆာငရြကမႈသည ျမနမာနငင၏ ေအာငျမငေသာ စးပြားေရးဆငရာ အကးအေျပာငး အတြက အဓက အေရးပါသည ေနရာမ ဆကလက ျဖညဆညးပပးနငမည ျဖစေၾကာငးက ယၾကညပါသည။

David LevratEuroCham Myanmar ဥက႒

3

ျမနမာနငငဆငရာ ဥေရာပသအမတ

ျမနမာနငငသည ဒမကေရစစနစသ႔အသြငေျပာငးလရန အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကေနျခငး၊ ၿငမးခမးေရးႏင လမႈစးပြားေရး ျပနလညေကာငးမြနလာေစရန ျပျပငေျပာငးလမႈလပငနးစဥတစရပကစတငေဆာငရြကချ ခငး တ ႔ေ ၾကာင ဥေရာပသမဂၢ (EU) သည ျမနမာနငငႏင နငငတကာ အဖြ႕အစညးတ႔ အၾကား ျပနလညေစစပေဆာငရြကမႈ၏ အဓကေနရာ၌ရေနပါသည။ ျမနမာနငင၏အသြငကးေျပာငးေရးေဆာငရြကခကမားတြငမတဖကအေနျဖငဥေရာပသမဂၢသညျမနမာနငငကေဆာငရြကမႈအေျချပသညေဈးကြကစးပြားေရးႏငအတ ၿငမးခမးသာယာၿပး ျဖစထြနးစညပငေသာ ဒမကေရစ နငငေတာတစရပ ျဖစေစရန အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရာတြင ကညပပးေပးရနရညရြယခကျဖငျမနမာနငငႏင နငငသားမားက ကညပပးေပးလကရပါသည။

အဆပါရညရြယခကေအာငျမငေစရနအလ႔ငာကၽြနေတာတ႔သည ကနသြယေရးႏငရငးႏးျမႇပႏမႈတြငခငမာစြာအေလးအနကထားေဆာငရြကသည။ ဥေရာပသမဂၢ

သည ၂၀၁၁ ခႏစကတညးက ျမနမာနငငႏင ကနသြယေရး၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာ ဆကဆေရးမားတြင တျဖညးျဖညး ျပနလညေစစပေဆာငရြကခသည။ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ဥေရာပသမဂၢ (EU) သည ပတဆ႔အေရးယမႈမားက ဖြငလစေပးခသညအတြက ဥေရာပ သမဂၢ အေထြေထြဦးစားေပးမႈ စမခက (GSP) မ ရရလာေသာ တစဖကသတ ကနသြယေရး အခြငထးမားက ျပနလညရရခသည။ "ျမနမာနငငမ တငပ႔သမားသည လကနကမလြ၍ အျခားကနပစၥညးမားက အခြန အနညးငယ သ႔မဟတ အခြနကငးလြတခြငရရသည" "Everything But Arms" (EBA) ဟေခၚဆေသာ အျပအမေအာကတြင လကနက၊ ခယမးႏင ထႏစမးလး အသးျပထားသည ကနပစၥညးမားမ လြ၍ ျမနမာနငငမ ပ႔ကနမားအတြက စားသးသ သနး၅ဝဝေကာရသည ဥေရာပေဈးကြကသ႔ အခြနလြတႏင ကန႔သတပမာဏမျဖင တငပ႔ခြငရရခသည။

သ႔ေသာ GSP ဦးစားေပးမႈမားသည နငငတကာအခြငအေရးႏင အလပသမားအခြငအေရး လပထးလပနညး မားအား လကနာမႈအေပၚ မတညပါသည။ ရခငျပညနယရ အေရးအခငး၊ ရခငျပညနယႏင နငင၏ အျခား ေနရာမားရ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈဆငရာ အစရငခစာမားႏင ထေဒသမားစြာရ လသားခငး စာနာေထာကထားမႈ အေျခအေနမားသည လြနစြာ ဆးရြားေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင ဥေရာပသမဂၢ (EU) သည ျမနမာနငငအစးရႏင ေစစပေဆာငရြကမႈက တးျမႇငလပေဆာငခၿပး လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကျခငးမား အတြက တာဝနခမႈက စစစေဆာငရြကရနႏင ရခငျပညနယႏင ပဋပကၡျဖစပြားလကရေသာ အျခား ေဒသမားတြင ဖြ႕စညးတညေဆာကမႈဆငရာ ျပနာရပမားအတြက ကာလရညပေဟဠမားက အေၿဖ ရာေဖြေတြ႕ရရန တငးျပည၏ နငငတကာ ေဆာငရြကခကမားႏင အည ေဆြးေႏြးမႈမားက အရနျမႇငတင ေဆာငရြကခသည။

ျမနမာနငငရ ဥေရာပကနသညႀကးမားအသငး (EuroCham Myanmar) သညကနသြယေရးႏင ရငးႏး ျမႇပႏမႈဆကႏြယအားေပးတကတြနးမႈမားႏင ကစၥရပမားအတြက ဥေရာပစးပြားေရးလပငနးမားႏင ျမနမာအစးရအၾကား အဆကအသြယတစခ အေနျဖင ေဆာငရြကေသာေၾကာင EuroCham Myanmar သည ဥေရာပသမဂၢႏင ျမနမာနငင အၾကား ကနသြယေရးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ဆကဆေရးမားတြင တကသည အခနးက႑တြင ဝငပါသည။ ခငမာသည စးပြားေရးဖြ ၿဖးမႈ လမးေၾကာငးသည ေရရညတညတေသာ စးပြားေရးလပငနးက ေဆာငရြကရမညျဖစၿပး ပြငလငးျမငသာ၍ တာဝနရေသာ စးပြားေရးလပငနး စမေဆာငရြကမႈကလညး ျမႇငတငရပါမည။ ဥေရာပ စးပြားေရးလပငနးမားသည တာဝနယတာဝနခမႈရေသာ ကနသြယေရးမတဖကမားကျပငးျပငးျပျပရာေဖြေနေသာ နငငအတြငး လပငနးမား ေဆာငရြကရာတြင ၎တ႔၏အေကာငးဆး လကေတြ႕ကငသးမႈမားႏင နငငတကာ စႏႈနး မားက မၽေဝေဆာငရြကၾကသည။ ျမနမာနငငသားမားသည ဥေရာပကနပစၥညးမားႏင ဝနေဆာငမႈမား၏ အရညအေသြး၊ ဥေရာပစးပြားေရးလပငနးမား၏ ဂဏသကၡာႏင နငငအတြက ဥေရာပကမၸဏမားႏင ေရရည ႏစျမႇပလပကင ေဆာငရြကမႈတ႔ကလညး တနဖးထားၾကပါသည။

ဤေနာကချဖစရပကမတည၍ ျမနမာနငငရ စးပြားေရးအေျခအေနက တးတကေစရန ကၽြနေတာတ႔၏ ဥေရာပ ကမၸဏမားမ အႀကျပခကမားက ေဖာျပထားေသာ EuroCham Myanmar ၏ အသစျပငဆင တညးျဖတမႈျဖစသည White Book 2019 ကနသြယေရးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈ မဝါဒ အႀကျပခကမားစာအပက ေလလာေစလပါသည။ White Book တြင ျမနမာနငငတြင လပကငေဆာငရြကေနေသာ ဥေရာပစးပြားေရး လပငနးမားသည လကရ ကနသြယေရးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ပတဝနးကငႏင သကဆငသည အသပညာႏင အေတြ႕အၾကမားက မၽေဝေရးသားထားၿပး ၂ဝ၁၈ခႏစ ေနာကဆးျပငဆငတညးျဖတသညအခနမစ၍ အေျခအေနအရပရပက ေစစပေသခာစြာ ေလလာထားပါသည။

4

ဤ White Book သည ဥေရာပႏင ျမနမာအၾကား ခငမာေတာငတငး၍ ပြငလငးျမငသာေသာ စးပြားေရးဆငရာ ဆကဆေရးဖြ ၿဖးတးတကရန အသးဝငသညစာအပတစအပ ျဖစမညဟ ေမၽာလင ပါသည။ ဤစာအပသည ျမနမာနငငရ တးပြားလာေသာ လပငနးမားစြာတြင ရငးႏးျမႇပႏ လပကင ေဆာငရြကေနေသာ EuroCham ၏ Advocacy Group အဖြ႕ဝငကမၸဏမား၏ ပးတြ သေဘာထား ေၾကညာခကလညး ျဖစသည။

Kristian Schmidt

ျမနမာနငငဆငရာ ဥေရာပသအမတ

5

Thank you to our Partner Members!PLATINUM

GOLD

SILVER

6

မာတကာ

၁ မတဆက EuroCham Myanmar ၏ တာဝနယမႈရ ေသာစးပြားေရး လပငနးဆ င ရာ အစျပလႈပရားမႈ

၂ စးပြားေရးအေျခအေန

၃ ၂ဝ၁၈ မဝါဒတ ႕ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၄ အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရ မပပနမႈမား

၅ အကဥးခပ

၆ ျပစေရးသားပ နညးလမး

၇ စ ကပ းေရးအေျချပစးပြားေရးလပငနး

၈ တရားမဝင ကနသြယမႈ တ ကဖကေရး

၉ ေမာေတာယာဥ

၁ဝ ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

၁၁ ဒစဂစတယနညးပညာ တထြငဆနးသစမႈမား

၁၂ စြမးအင

၁၃ အထညခပလပငနး

၁၄ ကနးမာေရး

၁၅ ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

၁၆ သယယပ ႔ေဆာငေရး

၁၇ ဝ င ႏ င အရက

၁၈ အတေကာကစကားလ းမား

၁၉ ေကးဇးတငလႊာ

၂ဝ မသကဆ ငေၾကာငးရငးလငးခက

English language version

၇

၁၁

၂၄

၄၂

၅၁

၅၇

၅၉

၆၆

၇၅

၈၂

၈၉

၉၆

၁၀၆

၁၁၃

၁၂၁

၁၃၆

၁၄၆

၁၅၁

၁၅၅

၁၅၆

7

မတဆကEUROCHAM MYANMAR ၏ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးဆငရာ အစျပလႈပရားမႈ

၁

8

မၾကာေသးမက တခါးဖြငဝါဒကငသးလကၿပး လငျမနစြာ တးတကလာေနေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကဆ နငငတစနငင အေနျဖင ျမနမာနငငသည ေဆာင႐ြကရမည လအပခကမားစြာ ရေနပါသည။ နငငသားမား၏ သာယာစေျပေရးႏင နငင၏ ခမးသာကြယဝမႈ တးတကေစရနမာ အစးရအတြက ႀကးမားေသာ လပငနးတာဝန တစရပျဖစသည။ အစးရအေနျဖင မတဖကအဖြ႕အစညးမား၊ အျခားဆကႏြယသမားႏင ရငးႏးစြာ လပကငေဆာင႐ြကျခငးျဖင ဤစနေခၚမႈမားက ေကာလႊား နငပါသည။

ဤႏစမားစြာအတြငး ေကာပရတ လမႈေရးတာဝနယမႈ (CSR) အယအဆက လကခယၾကညလကရ သည စးပြားေရးလပငနးအဖြ႕အစညးမား အေရအတြက တးတကလာေနလက ရေနပါသည။ အဆပါ အဖြ႕အစညးမားစြာသည ေရရညတညတခငၿမၿပး တာဝနယမႈရေရးက အေလးထားလက ၎တ႔၏ အဓက စးပြားေရး တနဖးမားက CSR ျဖင ေပါငးစပေဆာင႐ြကၾကပါသည။

CSR သည ရႈပေထြးေသာ အေၾကာငးအရာတစရပ ျဖစသည။ လြနခေသာ ႏစေပါငး၂ဝေကာအတြငး စးပြားေရးလပငနးမားက CSR က ရႈျမငေသာ နညးလမးသည အဆငဆငေျပာငးလလာခပါသည။ (ေအာကတြငၾကညပါ။)

စမခက #၁ - CSR ေဆာင႐ြကမႈ အဆငဆင ေျပာငးလျခငး

လမႈဝ

နးက

ငဆ

ငရာ

တနဖ

း

၁၉၉၅ ၂၀၀၅ ၂၀၁၅ စးပြားေရးလပငနး

တနဖး

ဂဏသတငး

ေလးစားလကနာျခငး

အရငးအျမစ အေလအလြငနညးပါးမႈႏင တထြငဆနးသစမႈ

အရငးအျမစ အေလအလြငနညးပါးမႈႏင တထြငဆနးသစမႈ

ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင မဝါဒခမတသမားအတြက စးပြားေရးတြင ပမပြငလငးျမငသာမႈရျခငးျဖင ေဘးအႏရာယ ထနးခပမႈ ျမႇငတငျခငးႏင တာဝနယမႈရစတ တးျမႇငေပးျခငးတြင အဓကကေသာ အကးေကးဇးမား လငျမနစြာ ရရေစနငေၾကာငး သကေသျပခပါသည။ အပကသေဘာေဆာငေသာ အကးသကေရာကမႈ အလားအလာမားက ေလာနညးသကသာေစသည နညးလမးတစရပအေနျဖင CSR က ရႈျမငခၾကသည။

နမနာအေနျဖင ဦးေဆာငျခငး

၂ဝ၁၉ White Book | မတဆက EUROCHAM MYANMAR ၏ တာဝနယမရ ေသာ စးပြားေရးလပငနးဆငရာ အစျပလပရားမ

9

၂ဝ၁၉ White Book | မတဆက EUROCHAM MYANMAR ၏ တာဝနယမရ ေသာ စးပြားေရးလပငနးဆငရာ အစျပလပရားမ

သ႔ေသာအခနၾကာလာသညႏငအမ စးပြားေရး ရညမနးခကမားသည လမား၊ ကမာၻႀကးႏင အကး အျမတမားအေပၚ ပမ၍ တစေျပးည ျဖစလာခပါသည။ ဥပမာအားျဖင စြမးအငေခြၽတာျခငး သည ကမာၻႀကး ေရရညတညတျခငးအတြက မရမျဖစအေရးပါသကသ႔ စးပြားေရးလပငနး ေဆာင႐ြကျခငး၏ အကးအျမတလညး ျဖစေစသညအတြက အလြနအေရးႀကးပါသည။

တနဖးကြငးဆကမားတြင ကေရာကနငမည ေဘးအႏရာယမားက အကျဖတျခငးသည ကနအမတ တဆပတစခ သ႔မဟတ ကမၸဏတစခ၏ ဂဏသတငးအတြက ျမငမားသည အႏရာယက ကယစား ျပေနေသာ လမႈေရးႏင ပတဝနးကငဆငရာ အကးသကေရာကမႈမားက ပမစမခန႔ခြနငျခငးက ကည ပပးေပးသည။ ေရရညတညတေသာ ကာလရည ဝငေငြမားက ျဖစေပၚေစသည ကနပစၥညး အသစမားႏင ဝနေဆာငမႈအသစမား၏ ပစဒဇငးက ေဆာင႐ြကေသာ ဆကႏြယသမားႏင ညႏငး ေဆာင႐ြကရာတြငႏင တထြငဆနးသစမႈ လပငနးစဥတြင CSR က ေပါငးစပ ေဆာင႐ြကနငပါသည။ ယခအခါတြင CSR က အလားအလာရေသာ တနဖးမားက ဖြငလစေပးေသာ ပလကေဖာငးတစခ အျဖစ စးပြားေရးလပငနး အဖြ႕အစညးမားက ရႈျမငလာၾကပါသည။

အေလအကငေကာငးမားသညသာ ယငးတ႔၏ ထေရာကမႈရျခငးႏင သကေရာကမႈတ႔က အေျချပ ၍သာ ပ ႏ႕နငေၾကာငးကြၽနပတ႔ ယၾကညပါသည။ သ႔ေသာ လထအာဏာပငမားမ မနကနသည ပစျဖင CSR က လကခၿပး ပရဟတလပငနးတစခထက စးပြားေရးအကးက ေဆာင႐ြကေပးသည အခနးက႑တစရပအျဖစ လကခမသာ အျခားသမား၏ လကခလကနာမႈ အရနအဟနလညး တးျမင လာနငမည ျဖစပါသည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကျခငးျဖင ကမၸဏမားစြာက တကတြနးအားေပး နငကာ နငင၏ ခမးသာကြယဝမႈႏင မတေသာ စးပြားေရးတြင အခတအဆကရရ ဆကစပ ေဆာင႐ြကသြားမည တ႕ျပနမႈတစခက ဖနတးေပးနငမညျဖစပါသည။

Porter ႏင Kramer ေရးသားသည ၂ဝ၁၁ Harvard စးပြားေရးအစရငခစာတြင ေဖာျပထားေသာ ေဆာငးပါးအရ ေဝမတနဖး ဆသညမာ “အဖြ႕အစညးမားတြင စးပြားေရးႏင လမႈေရးအေျခအေန မားက တစၿပငနကတညး တးတကေစေသာ ကမၸဏ၏ ယဥၿပငနငအားက ျမႇငတငေပးသည မဝါဒ မားႏင အေလအကငမားျဖစသည။ ေဝမတနဖး ဖနတးျခငးသည လမႈဝနးကငႏင စးပြားေရး တးတကမႈအၾကား အခတအဆကမားက ေဖာထတကာကယျပန႔လာေစနငသည။ ” ဟ အဓပၸာယ သတမတနငပါသည။ ေဝမတနဖး ဖနတးျခငးသည စးပြားေရးလပငနးတငး၏ အဓကရညမနးခက ျဖစနငေျခရပါသည။ ယငးသည ဥေရာပေကာမရငမ ေဖာျပသည CSR အဓပၸာယဖြငဆခက၏ အဓက အစတအပငး တစချဖစပါသည။

EuroCham Myanmar အဖြ႕ဝငမားသည လမႈေရးအရ တာဝနယေသာ နညးလမးႏင ဤဖြငဆခကက အျပညအဝ ေထာကချခငးျဖင စးပြားေရးလပငနးက ေဆာင႐ြကရန ကတျပ ပါသည။

ဥေရာပကမၸဏမားသည ကယျပန႔သည အေၾကာငးအရာမား ပါဝငသည အမးမးေသာ ဥပေဒမား၊ သတမတခကမားႏင စႏႈနးမားက လကနာၾကပါသည။ ဥေရာပကမၸဏႀကးမားအတြက ပြငလငး ျမငသာမႈရေသာ လအပခကမားက ျဖညတငးရန ၂ဝ၁၆ခႏစတြင လမးၫႊနခကတစရပက ထတျပန ေၾကညာခသည။ ယငးသည ပငဆငမႈတနဖးတစရပျဖစၿပး အထးသျဖင ျမနမာနငငတြင စးပြားေရး လပေဆာငျခငးအတြက ျဖစသည။ ပြငလငးျမငသာရမႈ၊ တာဝနယမႈႏင ခငမာသည စးပြားေရး စမအပခပမႈ အေလအကငမားသည ခငမာ၍ ေရရညတညတေသာ စးပြားေရးတစရပ တညေဆာက ျခငး၏ အဓကေသာခကမား ျဖစၾကသည။

မခငနငငမားတြင ကြျပားျခားနားသည ယဥေကးမႈေနာကခမား ရျခငးႏင အဖြ႕ဝငနငငမားအၾကား ၿငမးခမးတညၿငမ၍ အကးျဖစထြနးေသာ ဆကဆေရး တညေဆာကျခငးျဖင ဥေရာပကမၸဏမား သည ဥေရာပတြင အျပသေဘာေဆာငသည အေျပာငးအလအတြက အေထာကအကျဖစခသည။ ခကခငးလကငငး ေအာငျမငမႈရရရန မလအပေသာလညး ကမၸဏမားက ယေန႕အခနတြင ၎တ႔က ပမခငမာလာေစရန စြမးေဆာငေပးသည စမးသပျခငးႏင အမားျပျပငျခငးနညးလမးက လကခ ခၾကသည။

လကရတြင ျမနမာနငင၌ လပကငေဆာင႐ြကေနေသာ ဥေရာပကမၸဏမားသည ၎တ႔ တာဝန ယထားေသာ လပငနးက စမခန႔ခြရာတြင လကေတြ႕ကသည အေတြ႕အႀကမားႏင အသအျမငမားက မေဝလႊေျပာငးလၾကပါသည။ ထ႔ေၾကာင ပဂၢလကအခနးက႑ရ ျပညတြငးလပငနးမားသည ေဘးအႏရာယမားက ေရာငရား၍ အမးမးေသာ အခနးက႑မား၏ နငငတကာမ အေကာငးဆး အေလအကငေကာငးမားက ထတယျခငးျဖင အကးေကးဇးမား ခကခငးလကငငး ရရနငပါသည။

10

EuroCham Myanmar သည ျမနမာနငငတြင ဥေရာပ၏ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနး အေလ အကငမား၏ မျငငးပယနငေသာ တနဖးမားက ေဖာထတသတမတခၿပး ၂ဝ၁၇ ခႏစ ဧၿပလ တြင CSR Advocacy Group က တညေထာငျခငးျဖင တာဝနယမႈရသည စးပြားေရးလပငနး အမအကငမားက လကခရန ပဂၢလကအခနးက႑က တကတြနးအားေပးလကရပါသည။ ယခႏစတြင EuroCham Myanmar တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးပဏာမအဆငေဆာင႐ြကမႈ (EMRBI) သ႔ CSR Advocacy Group အား ေျပာငးလျဖစေပၚေစျခငးျဖင တာဝနယမႈရသည လပငနးအား ေနာကထပ တစဆငသ႔ တးျမႇငျခငးက ေဆာင႐ြကသြားမညျဖစပါသည။

EMRBI သည အခနးက႑အားလးရ အသငး၏ အဓကတနဖးအျဖစ အေကာငးဆး ဥေရာပ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးေဆာင႐ြကမႈ အေလအကငမားႏင တနဖးမားအား တးျမႇင ေပးေသာ ရညမနးခကႀကးမားသည ပလကေဖာငးတစခ ျဖစပါသည။ သကဆငရာ အခနး က႑တငး အတြက တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပလပငနး စအမတမားက ခမတရန EuroCham Myanmar Advocacy Group တငးက တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပလပငနးက ျမႇငတငျခငး အား အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကပါမည။ တာဝနယမႈရေရး လပငနး ကြၽမးကင ပညာရငမားျဖင ေပါငးစပဖြ႕စညးထားေသာ အႀကေပးဦးစးေကာမတထမ အဆငျမင ညႏငး တငပငမႈ တစရပအေနျဖင EuroCham Myanmar ၏ အမႈေဆာငအဖြ႕ျဖင EMRBI ၏ ေဆာင႐ြကမႈ အစအစဥက အေကာငအထညေဖာေဆာငပါမည။ ေဆာင႐ြကမႈအစအစဥသည ေအာကပါ EuroCham Myanmar ၏ တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပလပငနးတနဖးမားအေပၚ မတညပါမည။

• တာဝနယမႈရေသာ လပငနးႏငပတသကသည အဖြ႕ဝငတငး၏ သေဘာထား၊ အျမငႏင အေလအကငေကာငးမားက မေဝရန။

• ျမနမာနငငတြင ၎တ႔တာဝနယထားေသာ ေရရညတညတသည ေဆာင႐ြကခကမားက ျမႇငတငရန။

• ျမနမာနငငရ ေန႕စဥလပငနးေဆာင႐ြကမႈမားတြင ေရရညတညတမႈႏင တာဝနယမႈတ႔အား ပမေကာငးမြနေသာ ေပါငးစညးမႈတစရပက တကတြနးအားေပးရန။

၂ဝ၁၈ ခႏစမစ၍ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမား

EuroCham Myanmar သည ျမနမာနငငရ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနးမား ေဆာင႐ြကမႈ အေလအကငမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အျပသေဘာေဆာငသည သေဘာထားတစရပက ထနးသမးထားပါသည။ နငငတြင လပကငလကရေသာ ျပညတြငးအဖြ႕အစညးအမားစသည CSR က ပရဟတအလပတစရပအေနျဖင ရႈျမငေနၾကဆျဖစၿပး စတငေဆာင႐ြကသည ျပညတြငးအဖြ႕အစညး အနညးငယသာ ၎တ႔၏ စးပြားေရးပစမားက CSR ႏင ေပါငးစပ၍ လ႕အဖြ႕အစညးအေပၚ သကေရာကမႈအတြက ခငမာသည အသအမတျပျခငးက ရရခပါသည။

ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဦးစားေပးမႈမားစြာက အစးရထ အသားေပးေဖာျပေနစဥ အခနတြင တာဝနယမႈ ရေသာ စးပြားေရးလပငနးသည ေဆြးေႏြးခေသာ အေၾကာငးအရာတစရပအေနျဖငသာ ရခသည။ ၂ဝ၁၈ခႏစဩဂတလတြင EuroCham Myanmar သည ျမနမာနငင ေရရညတညတခငၿမၿပး ဟနခက ညေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စမကနး (MSDP) က ႀကဆလကခခသည။ အဆပါ MSDP သည ၿငမးခမး ကြယဝ၍ ဒမကေရစ အေျခခေသာ နငငတစနငငအတြက ကာလရညအျမငတစရပက ေပးစြမး ပါသည။ EMRBI သည MSDP ၏ အဓကရညမနးခကမားက ပပးေပးရန ႀကးပမးမညျဖစၿပး ဤစမခကအား အစးရမအေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကနငေရးက ပပးေပးမညျဖစပါသည။

တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးလပငနး အျပအမမားသည ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အတြက လအပေၾကာငး EuroCham Myanmar မ ယၾကညပါသည။ အဖြ႕ဝငမားႏငအတ မေဝ၍ ကြၽနပတ႔၏ အဖြ႕အစညးက ဤကသ႔ဓေလမားျဖင လႊမးၿခထားသညအေပၚ ဂဏယေၾကာငး ေဖာျပလပါသည။ Advocacy Group မား အားလးသည ယခႏစ White Book ထတေဝ၍ ၎တ႔၏ သကဆငရာစာတမးမားက တငျပရာတြင EMRBI ၏ ရည႐ြယခကႏငအည တငျပျခငးျဖစပါသည။

ကြၽနပတ႔သည ျမနမာနငင၏ တာဝနယမႈရေသာ စးပြားေရးေဆာင႐ြကမႈဓေလမားႏငပတသကပါက ဥေရာပကမၸဏမားက စအျဖစထားရေၾကာငး ေဖာျပလပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | မတဆက EUROCHAM MYANMAR ၏ တာဝနယမရ ေသာ စးပြားေရးလပငနးဆငရာ အစျပလပရားမ

11

စးပြားေရး အေျခအေန

၂

12

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

နဒါနး

ဆယစႏစမားစြာၾကာေအာင တပမေတာအစးရက အပခပခၿပးေနာက ျမနမာနငငသည ၂ဝ၁၁ ခႏစတြင နယစပ ေဒသမားက ဖြငလစေပးခၿပး တစကမာၻလးႏငျပနလညဆကသြယခသည။ ထအခနမစ၍ နငငအေနျဖင နငငေရးႏင စးပြားေရးဆငရာ တငးကပမႈမားေလာနညးေစရန ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငျခငးျဖင ႏစငါး ဆယေကာ သးသန႔ျဖစတညေနထငမႈက ကစားရန ႀကးပမးခသည။ ျမနမာနငငသည တညၿငမ၍ ခမးသာကြယဝေသာ နငငတစနငငအျဖစ ေျပာငးလရာတြင အစးရအေနျဖင နငငအဆင ညႏငး ေဆာင႐ြကမႈ လပငနးစဥမားက အစအစဥ ေရးဆြလကရသျဖင ႀကးမားသည လပငနးတာဝနမား ေဆာင႐ြကရန ကနရေနပါေသးသည။ အဆပါ တာဝနက ျဖညဆညးရန စးပြားေရးတးတကမႈက ျမႇငတငျခငးသည အဓက အခကအျခာျဖစခသည။ ရလဒအေနျဖင နငငျခားတကရကရငးႏးျမႇပႏမႈ (FDI) က တကတြနးအားေပးျခငး၊ အကငပကျခစားမႈ တကဖကျခငးႏင စကပးေရးဆငရာျပျပငေျပာငးလျခငး၊ ပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရး က႑မားက ျပျပငေျပာငးလမႈမားက ျပ႒ာနးခသည။

နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသသည ၂ဝ၁၆ခႏစ ဧၿပလတြင NLD (အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ) အာဏာရလာခန ေမာလငေစာငစားခရသည ဒမကေရစအပခပမႈသစဆသ႔ လမးေၾကာငးတစခ ပြငလာ၍ စတပါဝငစားမႈ ျမငတက လာခသည။ တငးျပညအတြက ဦးစားေပးရရေသာ အဆပါနငငေရးအေျပာငးအလသည “လကနကမ လြ၍ အျခား ကနပစၥညးမား တငပ႔ခြင” သေဘာတညခကမားျဖင ၁ ဥေရာပသမဂၢႏင အေမရကနေဈးကြကမား သ႔ ဝငေရာကနငခသည။ ယခအခါ ျမနမာနငငအေနျဖင အခြငအလမးမားစြာက ကမာၻႀကးႏငအတ ေဝမနငၿပ ျဖစပါသည။ အေရ႕ေတာငအာရ အလယဗဟတြင တညရေသာ ျမနမာနငငသည သဘာဝအရငးအျမစမား ေပါကြယဝၿပး ငယ႐ြယ တကကြေသာ ျပညသလထအေပၚ မတညနငပါသည။

သ႔ေသာ မၾကာေသးမက အစးရ၏ ျပျပငေျပာငးလမႈမား ရခေသာလညး နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ကနဦးစတဝငစားမႈမားမာ ကဆငးလာခသည။ EuroCham Myanmar ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ စးပြားေရးဆငရာ လ ႔ဝက စစတမးေကာကယခကအရ ေတြ႕ဆေမးျမနးခေသာ ဥေရာပကမၸဏ ၁၅ဝ ၏ ၈၁ % သည ၂ဝ၁၇ခႏစတြင ၇၆ % ႏင ၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ၆၇ % ႏင ႏငးယဥ၍ “အားနညးေသာ” သ႔မဟတ “လအပလကရေသာ တးတကမႈ” အျဖစ စးပြားေရးဝနးကငက သတမတသည။ အမနစငစစ ေလလာအကခတသမားစြာသည စညးမဥးအေျခအေန မရငးလငးမႈမားႏင အေျခခအေဆာကအအ အားနညးမႈတ႔က ေထာကျပခသည။ မၾကာေသးမက ရခငျပညနယ တြင ပဋပကၡမား ျပနလညျဖစပြားျခငးသညလညး နငငတကာ အဖြ႕အစညးမား၏ အျမငတြင တငးျပည၏ ဂဏ သကၡာက အလြနအမငးညး ႏြမးေစခသည။အဆပါျပနာသည ဥေရာပသမဂၢေဈးကြကသ႔ ျမနမာနငင၏ ဦးစားေပးအေျခအေနျဖင ဝငေရာကခြင အေျခအေန တငးမာေစမညက မားစြာေသာ ဥေရာပရငးႏးျမႇပႏသမား (အဓက အားျဖင အထညခပလပငနးက႑) က စးရမၾကသည။၂

ရငးႏးျမႇပႏသမားစြာႏင EuroCham Myanmar သည စဥဆကမျပတ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင ျမနမာ လမးစမားႏင အစးရအၾကား တးတကလာေသာ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားျဖင တငးျပည၏ တညၿငမမႈ အေျခအေနက ျပနလညရယနငမညဟ ယၾကညဆျဖစပါသည။ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအားနညးျခငး၊ သာမန ပညာေရးစနစႏင အေျခခအေဆာကအအ လအပခကမား ဖြ႕ၿဖးတးတကရန အျမနလအပမႈ စသည စနေခၚမႈမား က ေျဖရငးရန လအပပါသည။

သ႔ေသာလညး အခြငအလမးမားစြာ ကနရေနပါေသးသည။ မၾကာေသးမကာလ ၂ဝ၁၈ခႏစတြင ကမၸဏမား ဥပေဒ သစ က စတငကငသးချခငးေၾကာင အစးရသည နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက စးပြားေရးက ဆကလက ဖြငလစ ေပးနငခသည။ ဥပမာ အာမခလပငနးက႑အား ဆကလကေလာေပါေပးျခငးႏင ေရနႏငသဘာဝဓာတ ေငြ႕မားထတယရန အခြငအလမးသစမားအား ထတျပနျခငးမားသည အဆပါကစၥရပမားတြင ေနာကဆးတး တက ေျပာငးလမႈမား ထတြင ပါဝငပါသည။ စမအပခပမႈေကာငး ရရရန၊ ထေရာကမႈရေသာ ျပညသလထ အခနး က႑တစရပ ဖနတးရနႏင စးပြားေရးဝနးကင တးတကေစရန ဝနႀကးဌာနမားႏင ၎တ႔လကေအာကရ ဌာနခြ မားမ အလားတ ေဆာင႐ြကခကမား ထပမေဆာင႐ြကမညဟ EuroCham Myanmar မ ေမာလငပါသည။

အကဥးခပအားျဖင အစးရ၏ ေပၚထြကလာေသာ စးပြားေရးဆငရာ ပမအေလးအနကထားေရး လကၡဏာရပမား သည ျမငမားသည ေလလာမႈလမးေၾကာငးႏင ကမၸဏမားအကဥပေဒႏင စေပါငးပငအေဆာကအဦး နညးဥပေဒ စသည ရညၾကာေႏာငေႏးလကရေသာ ဥပေဒလမးေၾကာငးမားႏငအတ စတငျပငဆငလာခသည။ ထ႔အျပင စြမးအင၊ ပ႔ေဆာငေရး၊ အေျခခအေဆာကအအႏင အာမခလပငနးမားတြင အဓကကသည တးတကမႈသည စတင ျဖစေပၚလာေနပါသည။

၁ ဥေရာပေကာမရင (၂ဝ၁၈)၂ “GSP - ျမနမာနငင အကပအတညးမားအတြက ဖးကြယေနေသာ အစတအပငး” ငဝါဝငး၊ Myanmar Times, နဝငဘာလ ၅ရက၊ ၂ဝ၁၈။ https://www.mmtimes.com/news/gsp-hidden-iceberg-myanmar-crisis.html မ ထတယပါသည။

13

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

၂၀၁၀

၂၀၁၄

၂၀၁၂

၂၀၁၆

၂၀၁၁

၂၀၁၅

၂၀၁၃

၂၀၁၇

၂၀၁၈

၂၀၁၉

အေထြေထြေရြးေကာကပြတြင USDP အနငရရခသည။

ဦးသနးစနသည အရပသားအစးရသစ၏ သမၼတျဖစလာသည။အျငငးပြားဖြယျဖစေနေသာ တ႐တအေထာကအကျပ ျမစဆေရအားလၽပစစထတလပမညဆညစမကနးက ဦးသနးစနအစးရက ေရႊ႕ဆငးခသည။လြတၿငမးခမးသာခြငျဖင ေထာငေပါငးမားစြာေသာ နငငေရးအကဥးသားမား လြတေျမာကခသည။အလပသမားသမဂၢမား၊ ဆႏၵျပျခငးမားက ခြငျပသည ဥပေဒမား ျပ႒ာနးခသည။လကနကမလြ၍ အျခားကနပစၥညးမား တငပ႔ခြင သေဘာတညခက၏ တစစတတစပငးအျဖစ ဥေရာပသမဂၢ၏ ေယဘယအခြငအေရးေပးမႈစနစတြင ထညသြငးခသည။

ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင NLD သည မဆႏၵနယ ၄၄ခအနက ၄၃ခတြင အနငရရခသည။ဆကဆေရးတးျမႇငရန အေမရကနသမၼတ Barack Obama လာေရာကလညပတခသည။အလညအပတေရာကရေနေသာ ဥေရာပေကာမရင အႀကးအက Jose Manuel Barroso ဖြၿဖးေရး အေထာကအပမား ေဆာငရြကရန အေမရကနေဒၚလာ သနးတစရာေကာက ကမးလမးခသည။

ႏစေပါငး ၅ဝနးပါးအတြငး ပထမဆးအႀကမအျဖစ ပဂၢလကပငေန႔စဥသတငးစာေလးေစာင ထတေဝခသည။ဥေရာပသမဂၢသည ကနရေနေသာ ကနသြယေရး၊ စးပြားေရးႏင တစဦးခငး ပတဆ႔မႈမားက ဖြငလစေပးခသည။ဆကသြယေရးက႑ ေျဖေလၽာမႈမား ျပလပခသည။ ေနာငႏစတြင နငငျခားကမၸဏမား လာေရာကခသည။သမၼတဦးသနးစနသည အေမရကနျပညေထာငစသ႔ သြားေရာကလညပတခသည။

စးပြားေရးႏင နငငေရးတြင တပမေတာက ဆကလကပါဝငေနသျဖင အေမရကနက အခ႕ေသာ ပတဆ႔မႈမားက ကာလတးျမႇငခသည။အစးရက ဖကဒရယစနစကကငသးမညဟ ကတျပခသည။

အစးရတစရပ ဖြ႕စညးရန လႊတေတာေရြးေကာကပြတြင NLD အနငရရခသည။အစးရႏင တငးရငးသားလကနကကင ၁၆ဖြ႕အၾကား အပစအခတရပစေရး စာခပမၾကမးကလကမတေရးထးခသည။သလဝါအထးစးပြားေရးဇန၏ ပထမအဆငက ဖြငလစခသည။

ဦးထငေကာ သမၼတျဖစလာၿပး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည နငငေတာ၏အႀကေပးပဂၢလ ျဖစလာခသည။အေမရကနက ကနရေနေသာ ပတဆ႔မႈမားက ဖြငလစေပးခသည။ရနကနစေတာအတခနး (YSX) က စတငဖြငလစခသည။ရနကနတငးေဒသႀကးအစးရက ရနကနတြင အထပျမငတညေဆာကျခငးက ၇လၾကာ ဆငးငခသည။ရနကနအျပညျပညဆငရာေလဆပ၏ အဆငျမႇငထားေသာ အပငးက ဖြငလစခသည။

ရခငျပညနယေျမာကပငး ပဋပကၡမား အရနျမငလာခၿပး ရမးျပညနယေျမာကပငးႏင ကခငျပညနယတ႔တြင ပဋပကၡမား ဆကလကျဖစပြားခသည။ဘ႑ာေရးႏစ အေျပာငးအလက အစးရက ေၾကညာခသည။ကမၸဏမားဥပေဒက ျပညေထာငစလႊတေတာတြင အတညျပခသည။

သမၼတဦးထငေကာ ႏတထြကခၿပး ျပညသ႔လႊတေတာဥက႒ေဟာငး ဦးဝငးျမင သမၼတျဖစလာခသည။ရခငျပညနယေျမာကပငးတြင တငးမာမႈမား ျမငတကလာျခငးေၾကာင ျမနမာနငငက GSP သေဘာတညခကမ ဖယရားရန ဥေရာပသမဂၢ၌ ေဆြးေႏြးခသည။ျမနမာနငင ေရရညတညတခငျမၿပး ဟနခကညေသာ ဖြၿဖးတးတကမႈစမကနးက အေကာငအထညေဖာေဆာငခသည။

၂ဝဝ၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရး ဦးစးေကာမတတညေထာငရန လႊတေတာမ သေဘာတညခသည။၃

အာမခလပငနးအခနးက႑က တခါးဖြငေပးခသည။ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ ထတယရန အခြငအလမးအသစမား ေၾကညာခသည။

ျမနမာနငငသည စညးမဥးဥပေဒ ေႏာငေႏးမႈမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ယၾကညမႈ ယတေလာသြားၿပး ေနာက တစႏစအၾကာတြင ျပျပေျပာငးလေရး လပငနးစဥက အဓကေနရာ၌ ထားရပါသည။ လာမည ၂ဝ၂ဝ ျပညႏစ ေ႐ြးေကာကပြမတငမတြင အခြငအလမးမားစြာက ေပးမညျဖစသည။ ယခႏစတြင ပမေကာငးမြနသည ရငးလငးမႈ၊ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ခငမာေသာအစးရေဆာင႐ြကခကမားက ယေဆာငလာလမမညဟ ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင လပငနးရငမားစြာက ေမာလငလကရပါသည။

၃ ““ျမနမာနငငရ ဖြ႕စညးပအေျခချပျပငေျပာငးလမႈ - ၿငမးခမးေရးဆသ႔ ဦးတညမညလား။" Skylar, L. ASEAN Today, ဖေဖောဝါရလ ၇ရက၊ ၂ဝ၁၉။ https://www.aseantoday.com/2019/02/constitutional-reform-in-myanmar-a-move-towards-peace/ ရယပါသည။

14

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

ဥပေဒ/အကဥပေဒ ရငးျပခက ျပ႒ာနး သညႏစ

အာဆယဘကစဖြ႕ၿဖးေရး ရငးႏးျမႇပႏမႈ သေဘာတညခက

နငငျခားရငးႏးျမႇပႏမ ဥပေဒ

အထးစးပြားေရးဇန ဥပေဒ

ခသမာဓစရငဆးျဖတမႈ ဥပေဒ

ျမနမာနငငရငးႏးျမႇပႏမႈ ဥပေဒ

စေပါငးပင အေဆာကအဦး ဆငရာ ဥပေဒ

ျမနမာကမၸဏမား ဥပေဒ

အာဆယ ဘကစဖြ႕ၿဖးေရးရငးႏးျမႇပႏမႈ သေဘာတညခကသည ၂ဝ၁၅ တြင အာဆယ စးပြားေရးအဖြ႕အစညးတစရပကရရေရး ရညမနးခကႏငအည လြတလပ၍ ပြငလငးျမငသာၿပးေပါငစပဖြ႕စညးထားေသာ အာဆယေဒသတြငး ရငးႏးျမႇပႏမႈ က အားေပးေထာကခပါသည။

၂၀၁၂

အဆပါဥပေဒသည နငငျခားမ အကးတစးပြားေရးလပငနးမား က ဖြငလစေပးၿပး အခြနသကသာခြငမားလညး ေပးခသည။ ျပည တြငးမတဖကမားႏငအတ အကးတ ပးေပါငး ေဆာင႐ြကျခငး အခကအလကႏင အစးရႏင အစးရပငကမၸဏမားထမ ေျမငား ရမးခြငကလညး ေပးမညျဖစပါသည။

အဆပါဥပေဒ၏ အဓကရညမနးခကမားသည တငပ႔မႈမား၊ နငင ျခားေငြေၾကး ရာေဖြမႈမားႏင အလပအကင အခြငအလမးမား တးျမႇငရန စကမႈလပငနး ရငးႏးျမႇပႏမႈ တကတြနးအားေပးရန ျဖစသည။ နငငျခားကမၸဏမားက အထးစးပြားေရးဇနမား(SEZs) အတြငး ၁၀၀ ရာခငႏႈနး ပငဆငခြင ျပပါသည။

အဆပါ၁၉၄၄ခႏစ ျမနမာနငင ခသမာဓ စရငဆးျဖတမႈ ဆငရာ အကဥပေဒ က ႐ပသမးၿပး ခသမာဓစရငဆးျဖတမႈျဖင ျပညပ စရငဆးျဖတခကမားအားအသအမတျပျခငးႏင လကနာေဆာင ႐ြကျခငး ရမရ စစစရနႏင ျပညတြငးႏင နငငတကာ စးပြားေရး ဆငရာ အျငငးပြားမႈမားက တရားမတ၍ ထေရာကမႈရစြာ ေျဖ ရငးရနအတြက ျမနမာနငင ခသမာဓစရငဆးျဖတမႈ ဥပေဒက အစားထးခသည။

အဆပါ၁၉၄၄ခႏစ ျမနမာနငင ခသမာဓ စရငဆးျဖတမႈ ဆငရာ အကဥပေဒ က ႐ပသမးၿပး ခသမာဓစရငဆးျဖတမႈျဖင ျပညပစရငဆးျဖတခကမားအားအသအမတျပျခငးႏင လကနာေဆာင ႐ြကျခငးရမရစစစရနႏင ျပညတြငးႏင နငငတကာ စးပြားေရးဆငရာအျငငးပြားမႈမားက တရားမတ၍ ထေရာကမႈရစြာ ေျဖ ရငးရနအတြက ျမနမာနငင ခသမာဓစရငဆးျဖတမႈ ဥပေဒက အစားထးခသည။

ဤဥပေဒသည နငငျခားသား ဝယယသမားအတြကအမၿခေျမ ေဈးကြကက ဖြငလစေပးသည ဥပေဒျပျခငးျဖစၿပး အမၿခေျမ ေဈးကြကတြငး ရငးႏးျမႇပႏမႈက ပမဝငေရာကလာေစနငပါသည။

ျမနမာကမၸဏမားဥပေဒအသစက ၁၉၁၄ ကမၸဏမားအကဥပေဒ တြင အစားထးခသည။ ဥပေဒအသစျဖင ျပညတြငးကမၸဏမား တြင ၃၅% အထ နငငျခားသားမား ပငဆငခြငရရမည ျဖစသည။အဆပါဥပေဒတြငလညး ရယယာေရာငးဝယျခငး၊ အစေပၚ အျမတမား၊ ကနဦးမတညရငးႏးေငြႏင အစရင လပပငခြငမား အပါအဝင ျပညတြငးႏငနငငတကာ ရငးႏးျမႇပႏသမားက အကးသကေရာကေစသည စညးမဥးမား ပါဝငပါသည။

၂၀၁၂

၂၀၁၄

၂၀၁၆

၂၀၁၆

၂၀၁၆

၂၀၁၈

မၾကာေသးမက ဥပေဒမေဘာငအေျပာငးအလမား

15

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

၂ဝ၁၁ခႏစ ကတညးက အစးရမ နငငေရးႏင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားစြာက ေဆာင႐ြကချခငးေၾကာင ျမနမာနငငသည အေရ႕ေတာငအာရရ အလငျမနဆး တးတကလာသည စးပြားေရးမားထက တစခအျဖစ ရေနပါ သည။ အာရဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဘဏ၏ ေဖာျပခကအရ နငငသည ၂ဝ၁၂ ႏင ၂ဝ၁၆ခႏစအၾကား ပမးမ ျပညတြငး အသားတငထတကန (GDP) တးတကမႈသည ၇.၅% ေရာကရခသည။၅ အဆပါတးတကမႈ အရနအဟနသည နငငတကာအဖြ႕အစညးမားအတြက နငငမ တခါးဖြငေပးလကၿပးေနာကပငး ရငးႏးျမႇပႏမႈ မားစြာ စၿပကေရာက လာျခငးေၾကာင အစပးချခငးျဖစသည။ ျမနမာနငင၏ ဗဟာကသည တညေနရာ၊ သဘာဝအရငးအျမစမား ေပါကြယဝမႈႏင ဆြေဆာငမႈရသည အလပသမားေဈးကြကတ႔က နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားစြာက မကစက ေစခပါသည။ ၂ဝ၁၅ႏင ၂ဝ၂၅ခႏစအၾကား ေမာမနးဝငေငြ ျမငမားျခငးႏင စားသးမႈ တးတကျခငးမားေၾကာင ျမနမာနငင လငယထအတြကလညး အခြငအလမးအမးမး ေပၚေပါကေစပါသည။

ေဆာင႐ြကဆ စးပြားေရး ေလာေပါမႈမား

ေအာကပါလပငနးက႑မားက နငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမား အတြက ဖြငလစထားပါသည။ - ဘဏလပငနးက႑ - လကလလပငနးက႑ - လကကားလပငနးက႑ - ပညာေရးက႑အျခားျပျပငေျပာငးလမႈမား စတငေဆာင႐ြကရန လအပေန ေသးေသာလညး အစးရအေနျဖင ေရရညတညတေသာ ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈအတြက လမးေၾကာငးမနက သြားရန ဆႏၵရေန ေၾကာငး လကရေျပာငးလမႈမားက ေဖာျပေနသည။ အာရဖြ႕ၿဖး တးတကေရးဘဏ၏ ေဖာျပခကအရ ျမနမာနငငအေနျဖင ၂ဝ၂ဝ /၂၁တြင ပမျမငမားေသာ GDP တးတကႏႈနးက ျပနလည ရရပါ မည။

၂၀၁၈

ျမနမာနငငတြင လပကငရန နငငျခားအာမခကမၸဏမား အတြက ခြငျပခက

၂ဝ၁၉ ဇနနဝါရလတြင နငငျခားအသကအာမခကမၸဏ သးခက အလးစပငဆငေသာ လကေအာကခ ကမၸဏမားအျဖစ လငစင မားေပးျခငးျဖင အာမခေဈးကြကအား တစစတတစေဒသ ေျဖ ေလာေပးမႈက စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနက ထတျပနခသည။၄ အျခားအာမခ လငစငမားက ျပညတြငးကမၸဏမားႏင အကးတပးေပါငးလပငနးမားအတြက ရရနငပါသည။

၂၀၁၉

စးပြားေရးသးသပခက

၀%ဘရႏငး ဒါရဆလမ

အငဒနးရား ဗယကနမစငကာပမေလးရား ကေမၻာဒးယားထငး ျမနမာ

ဖလစပင လာအ

၃.၀၀%

၅.၀၀%

၁.၀၀%

၈.၀၀%

GDP တးတကမႈအစစအမန (အရငးအျမစ - အာရဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဘဏ အဓကအၫႊနးကနးမား ၂ဝ၁၈)

၂ဝ၁၇တြင အာဆယနငငမား၏ GDP တးတကမႈ

၂.၀၀%

၄.၀၀%

၆.၀၀%

၇.၀၀%

၄ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာနငင စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန (၂ဝ၁၉)။ ေၾကညာခကအမတ (၁/၂ဝ၁၉)၅ “ျမနမာ – စဥဆကမျပတ ေဈးႏႈနးတးတကမႈႏႈနးရ ျပညတြငးအသားတငထတကန” World Data Atlas (၂ဝ၁၈)။ https://knoema.com/atlas/Myanmar/Real-GDP-growth မ ရယပါသည။

16

၂ဝ၁၇/၁၈ခႏစတြင GDP ၆.၈% တးတကခၿပးေနာက ကမာၻ႔ဘဏ၏ ခန႔မနးခကမားအရ ျမနမာနငငသည ၂ဝ၁၈/၁၉တြင ပမသငတငသည ၆.၂% GDP တးတကမႈက ျပသနငဖြယရပါသည။ စကပးေမြးျမေရးႏင ဝန ေဆာငမႈအခနးက႑ခြမား (အဓကအားျဖင ဆကသြယေရး) ၏ ခငမာသည တးတကမႈသည ကနထတလပ ျခငး၊ ေဆာကလပေရးႏင ပ႔ေဆာငေရးအခနးက႑မားတြင ပမေႏးေကြးသည တးတကမႈအတြက ကာမမညမဟတပါ။၆

GDP တးတကမႈအစစအမန (အရငးအျမစ - ကမာၻ႔ဘဏ၏ ျမနမာစးပြားေရးေစာငၾကည အစရငခစာ၊ ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၈)

ျမနမာ GDP တးတကမႈ (ႏစစဥ %)

၀.၀%

၂၀၁၃-၁၄

၄.၅%

၉.၀%

၂၀၁၄-၁၅ ၂၀၁၅-၁၆ ၂၀၁၆-၁၇ ၂၀၁၇-၁၈ ၂၀၁၈-၁၉ ေရ ဆက

၈.၄%၈.၀%

၇.၀%

၅.၉%၆.၈% ၆.၂%

ျမနမာနငင၏ အလးစစးပြားေရးဝနးကငသည အေၾကာငးရငးမားစြာျဖင သကေရာကမႈျဖစေစခပါသည။ ပထမ ဦးစြာ ၂ဝ၁၈ခႏစ ဧၿပလႏင စကတငဘာလအၾကား ျမနမာကပေငြ (MMK) သည အေမရကနေဒၚလာ (USD) ႏင ယဥလင ၁၈% တနဖးေလာကမႈႏင ႀကေတြ႕ခရသည။ ထအေျပာငးအလကာလသည ေအာကတဘာလတြင တစေဒၚလာလင ၁၅၅ဝကပႏႈနးျဖင တညၿငမသြားၿပး ေျပာငးလမႈအဆးသတခသည။ ျပညတြငးေငြေၾကး တနဖး ေလာျခငးသည ၂ဝ၁၇ခႏစတြင ၅.၅% မ ၂ဝ၁၈ခႏစတြင ၈.၈% အထ တးတကလာချခငးေၾကာင ကနေဈးႏႈနး တကႏႈနး ျမငမားလာခသည။ ေနာကပငးတြင ေလာငစာ၊ ပငလယရပျခား စားေသာကကနမား၊ အလကထ႐ြနးနစ ပစၥညးမားႏင စကပစၥညးမား စသည အဓကကနပစၥညးမားအတြက သြငးကနစရတမား ျမငတကခသည။ ထ႔ ေၾကာင စားသးသ အျပအမဆငရာ အေျပာငးအလ သ႔မဟတ ဆကသြယေရးဝနေဆာငမႈမားႏင စကပစၥညးမား ကသ႔ေသာ အသးခပစၥညးမားအေပၚတြင ဝယယပမသးစြျခငးမား ျဖစေပၚေစကာ အမေထာငစအလက ဝယယနငစြမး ေလာကေစပါသည။၇

ျမနမာအစးရသည စာရငးလေငြျပေနမႈက ေငြေၾကးေထာကပရန FDI အေပၚ အဓကအားျဖင အားထားပါသည။ သ႔ေသာ နငငျခားပဂၢလကႏင ျပညတြငးရငးႏးျမႇပႏမႈမား တးတကမႈသည ၂ဝ၁၈ခႏစႏင ၂ဝ၁၉ခႏစၾကားတြင အသငအတငျဖစေနဆ ျဖစသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ကမၸဏမားၫႊနၾကားမႈ ဦးစးဌာန (DICA) သည ၂ဝ၁၇ခႏစ တြင (၂ဝ၁၆ခႏစႏင ယဥလင ၁၄% ေလာက) FDI စမကနး အနညးငယကသာ ခြငျပေပးခေသာေၾကာင FDI တးတကမႈႏႈနးသညလညး ၂ဝ၁၈ခႏစတြင ေလာကခသည။ ေနာငတြငျဖစေပၚလာမည ႏႈနးသညလညး FDI ေဆာင႐ြကမႈ ကဆငးျခငးေၾကာင ၾကားကာလအခနတြင ဆးကးသကေရာကေစပါလမမည။ အမနစငစစ စရတ မား တးျမငၿပး ဝယလအား ေလာနညးျခငးမာ ယခငႏစ ျမနမာကပေငြ တနဖးေလာကျခငးကသာ အျပစဆရ မည ျဖစသည။ သ႔ေသာ ကြၽမးကငလပသား နညးပါးျခငး၊ လကနာရန စညးမဥး ေသခာမႈမရျခငးႏင အားနညး ေသာ ျပျပငေျပာငးလေရး အရနမားကလညး မားစြာေသာ နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားက ေထာကျပ ၾကသည။ အကးဆကအေနျဖင ျမနမာနငငသည ကမာၻ႔ဘဏ၏ လြယကအဆငေျပေသာ စးပြားေရးလပငနး အၫႊနးကနး တြင ၁၇၁အဆင ရရခသည။ ရခငပဋပကၡေၾကာင ျဖစပြားဆ တငးရငးသားပဋပကၡ၏ ဆးကးသကေရာကမႈက မးေမာငးထးျပသခၿပး ယငးသည GSP မ ျမနမာနငငက ဖယရားပစရန ဥေရာပသမဂၢက ၿခမးေျခာကေန ေသာေၾကာငလညး ရငးႏးျမႇပႏသမားက စးရမေနၾကပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

၆ “နငငျခားကနသြယေရး ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ေငြေၾကးလလယႏႈနး” ျမနမာစးပြားေရးေစာငၾကည အစရငခစာ ကမာၻ႔ဘဏအပစ (၂ဝ၁၈)။၇ “နငငျခားကနသြယေရး ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ေငြေၾကးလလယႏႈနး” ျမနမာစးပြားေရးေစာငၾကည အစရငခစာ ကမာၻ႔ဘဏအပစ (၂ဝ၁၈)။

17

ယေန႕အထ FDI က ဆြေဆာငေနေသာ အႀကးမားဆးက႑ (၄) ရပမာ ပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရး၊ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕၊ ကနထတလပျခငးႏင စကမႈႏင အမၿခေျမက႑ရပတ႔ ျဖစေနဆ ျဖစသည။ ထက႑မားသည ၂ဝ၁၅ခႏစႏင ၂ဝ၁၈ခႏစအၾကား FDI စးဝငမႈ ၈ဝ% ခန႔ ၏ အေၾကာငးရငးခမားျဖစၾကသည။ ၂ဝ၁၄-၁၅ ႏင ၂ဝ၁၅-၁၆ တ႔တြင စစေပါငး ခြငျပေပးခေသာ စမကနးႀကးမားတြင အဓက ဆကသြယေရး လပငနးဆငရာမားႏင ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ စမကနးမား ပါဝငခသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

ႏစစဥအတညျပထားေသာ နငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈပမာဏ (အရငးအျမစ - DICA ဒဇငဘာလ ၂ဝ၁၈)

ႏစစဥ FDI (ခြငျပထားေသာ ရငးႏျမႇပႏမႈ USD)

၂၀၁၂-၁၃ ၂၀၁၃-၁၄၀

၅၀၀၀

၂၅၀၀

၁၀၀၀၀၀

၇၅၀၀

၂၀၁၄-၁၅ ၂၀၁၅-၁၆ ၂၀၁၆-၁၇ ၂၀၁၇-၁၈ ၂၀၁၈-၁၉

၁၄.၁%အမျခေျမလပငနးႏငစကမႈဇန

၈.၂%အျခား

၆.၈%စြမးအင

က႑အလက FDI (၂ဝ၁၅-၂၀၁၈)

၀.၄% စကမႈဇန

၂၀.၁%ပ ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရး

က႑အလက FDI ခြငျပထားေသာ အစရယယာ (အရငးအျမစ - DICA ေအာကတဘာလ ၂ဝ၁၈)

၀.၂% ဓာတသတတးေဖာျခငးလပငနး၁.၅%စကပးေမြးျမေရး

၂၂.၆% ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ

၂၂.၁% ကနထတလပမ

၄.၁%ဟတယႏငခရးသြားလပငနး

18

၂ဝ၁၈ ခႏစတြင ကမာၻ႔ဘဏ၏ ၾကားကာလစးပြားေရး ခန႔မနးခကသ ၂ဝ၂ဝ/၂၁ခႏစတြင တးတကမႈႏႈနး ၆.၆% အထျပနလညေကာငးမြနလာလမမညဟ ခန႔မနးခသည။ အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကဆ ျမနမာနငင ကမၸဏမားဥပေဒႏင ဝနေဆာငမႈ၊ လကလႏင လကကားက႑မားအား ေျဖေလာေပးမႈမားသည နငငျခားႏင ျပညတြငးရငးႏးျမႇပႏမႈမားကဆြေဆာငထားၿပးျဖစသည။ သ႔ေသာ တညၿငမ၍ ဆြေဆာငနငသည စးပြားေရး အေျခအေနတစရပက ဖနတးသညလမးေၾကာငးႏငအတ စနေခၚမႈမားစြာလညး ရေနဆျဖစသည။ ၂ဝ၁၉ တစႏစ ပတလး အစးရအေနျဖင ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥက ဆကလကေဆာင႐ြကမည ျဖစၿပး စမခကမားက ျပ႒ာနးေဆာင႐ြကေနၿပ ျဖစသည။ ေရရညတညတ၍ တညၿငမေသာ စးပြားေရးဝနးကငတစရပ ဖနတးရန နငင အဆင ညႏငးေဆာင႐ြကမႈက မျဖစမေန ျဖညဆညးရမညျဖစသည။ ကနးမာေရးႏင ပညာေရးတြင ရငးႏးျမႇပႏ မႈမတဆင လသားအရငးအႏး တးတကေအာင ေဆာင႐ြကရနလညး လအပပါမည။ အစးရ၏ ဤေဆာင႐ြကခက မားက လကရရငးႏးျမႇပႏသမားႏင ေနာငအနာဂတတြင ရငးႏးျမႇပႏသမားက အနးကပ ေစာငၾကညေနမည ျဖစသည။

သသာထငရားေသာ စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမား

> ၂ဝ၁၈

ပညာေရးက႑ေျဖေလာေပးျခငး

၂ဝ၁၈ခႏစ ဧၿပလတြင စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရးဝနႀကးဌာနသည ပဂၢလပညာေရးအခနးက႑တြင နငငျခား မတညရငးႏးျမႇပႏမႈမားက အျပညအဝ ေဆာင႐ြကခြင ေပးလကၿပျဖစေၾကာငး ေၾကညာခက ထတျပန ခသည။ အဆပါေဆာင႐ြကမႈသည ျမနမာနငင၏ တးတကလာေသာ အရညအေသြးျပညမသည ပညာေရး လအပ ခကအား တ႕ျပနေဆာင႐ြကရနအတြက နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားႏင ပညာေရးပပးေပးသမား က တကတြနး အားေပးရန ျဖစသည။၉

လကလလကကားလပငနးက႑ ေျဖေလာေပးျခငး

၂ဝ၁၈ခႏစ ေမလတြင စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာနမ ထတျပနခေသာ ၫႊနၾကားခက တစရပ အရ လကလႏင လကကားစးပြားေရးလပငနးမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရန နငငျခားသားပငကမၸဏ မားႏင နငငျခားႏင ျပညတြငးကမၸဏတ႔၏ အကးတစးပြားေရးမားက ခြငျပေပးလကသည။ ယခငက အဆပါ လပငနးမားက ျပညတြငးကမၸဏမားႏင အကးတပးေပါငးသည ကမၸဏမားကသာ လပေဆာငနငခၿပး ေဆာင ႐ြကနငသညအထတြငလညး သတမတထားသည လပငနးအနညးငယသာ ရခသည။ အဆပါ ျပျပငေျပာငးလမႈ ေၾကာင ျပညတြငးစားသးသမားအေနျဖင ပမေကာငးမြနေသာ နညးပညာႏင အရညအေသြးမ ကနပစၥညးမားက လကခရရမည ျဖစပါသည။ သ႔ေသာ ျပညတြငးအေသးစား လကလလပငနးမားက အကာအကြယေပးရန ကန႔ သတခကအခ႕ ကနရေနဦးမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင မနမားကတမား၊ ကနမးစဆငမားႏင လကလလပငနး ငယမားက လပကငေဆာင႐ြကေနေသာ လပငနးမားတြင နငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားႏင ပတသက၍ အကန႔အသတ အနညးငယ ကန ရေနမည ျဖစသည။

ျမနမာခရကဒစျဗရလမတက

၂ဝ၁၈ခႏစ ေမလတြင ျမနမာနငငဗဟဘဏမ ျမနမာခရကဒစျဗရလမတက (MCBL) က လငစင ထတေပးခ သည။ နငင၏ ပထမဆး ခရကဒစျဗရက စကၤာပနငငမ ခရကဒစျဗရႏင အကးတပးေပါငး၍ တညေထာင ခသည။ MCBL ၏ အဓကလပငနးတာဝနသည ေခးေပးသမား၏ အကးေကးဇးအတြက ေကြးၿမမား အေျခခငရန ေခးယသမားႏင ပတသကသည အခကအလကမား စစညးျခငးျဖစသည။ အဆပါလပငနးစဥသည ေခးယသမား ၏ ေကြးၿမမားက ပမေကာငးမြနစြာ စစစနငျခငးျဖင ေနာကပငးတြငစးရမဖြယစစစျခငး လပထးလပနညးမား တးတကလာေစမညျဖစသည။ အေသးစားႏင အလတစား စးပြားေရးလပငနးမား(SMEs) သည ခရကဒစျဗရ ေၾကာင အာမခပစၥညး မလဘ ေငြေၾကးဆငရာ ေထာကပဝနေဆာငမႈမားက ရရနငမညျဖစသည။

ဝနေဆာငမႈက႑ေျဖေလာေပးျခငး

၂ဝ၁၈ခႏစတြင ေဒသတြငး e-commerce က႑ လငျမနစြာ တးတကလာၿပးေနာက နငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမား အတြက ပ႔ေဆာငေရးႏင ကနစညသေလာငျခငးလပငနးက႑မားက ဖြငလစေပးခသည။ ျပညတြငးႏင နငငတကာ ႏႈနးထားတစရပျဖင စာႏငပါဆယ အျမနေခာပ႔မႈက အေကာငအထညေဖာေဆာငရန နငငျခားႏင ျပညတြငး

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

၈ “ျမနမာနငငရ စးပြားေရးခန႔မနးခကႏင မဝါဒဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမား” စးပြားေရးေစာငၾကည အစရငခစာ၊ ကမာၻဘဏအပစ (၂ဝ၁၈)။၉ “ျမနမာစးပြားေရးလမးၫႊန” PwC (၂ဝ၁၈) https://www.pwc.com/mm/en/publications/assets/myanmar-business-guide.pdf မ ရယပါသည။

19

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

အျမနပ႔ေဆာငေရး လပငနး ၇ခက ခြငျပေပးခသည။ ၂ဝ၁၈ခႏစ ဇြနလတြင ဂပနကမၸဏတစခမ အျပညအဝ ပငဆငသည ျမနမာနငင၏ အႀကးမားဆး ကနေလာင႐ဝနေဆာငမႈ ကမၸဏက သလဝါ SEZ တြင စတငဖြငလစေဆာင႐ြကခသည။ အဆပါကမၸဏသည ေထာကပေရးကြငးဆက လပငနးစဥအဆငဆငတငးက ပပးေပးရန ဂေဒါငေဆာကလပေရးတြင ရငးႏးျမႇပႏခၿပးျဖစသည။

ျမနမာနငင ေရရညတညတခငၿမၿပး ဟနခကညေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စမကနး

၂ဝ၁၈ခႏစ ဩဂတလတြင စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနမ ျမနမာနငင ေရရညတညတခငၿမၿပး ဟနခကည ေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စမကနး(MSDP) က ထတျပနခသည။ အဆပါစမကနးသည အမားအားျဖင စးပြားေရး တးတကေစေရးအတြက နညးလမးမား ရာေဖြရန နငင၏ မဝါဒမားႏင ျပ႒ာနးခကမားက ခတဆကညႏငးရန စစဥထားပါသည။ အဆပါစမကနးက ဦးစားေပးက႑ ၅ရပက အေလးထား၍ လပေဆာငသြားမည ျဖစပါသည။ ၎တ႔မာ နငငေတာၿငမးခမးေရးႏင ျပနလညသငျမတေရး လပငနးစဥ ေအာငျမငေရး၊ စးပြားေရးတညၿငမမႈ ရရေစေရး၊ ပဂၢလကအခနးက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင အလပအကင အသစမား ဖနတးေပးေရး၊ ပညာေရးႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ တးတကေစေရးႏင အမးမးေသာ စမကနးမားတြင သဘာဝအရငးအျမစ စမခန႔ခြမႈ က ႀကးၾကပေရးႏင ပတဝနးကငဆငရာ အကာအကြယေပးေရးက တာဝနယေရး ျဖစၾကပါသည။

ျမနမာနငငကမၸဏမားဥပေဒ

ျမနမာကမၸဏမားဥပေဒက ၁၉၁၄ ကမၸဏမားအကဥပေဒေနရာတြင အစားထးခၿပး ၂ဝ၁၈ခႏစ ဩဂတလတြင စတငကငသးခသည။ အဆပါဥပေဒအသစတြင ကယျပန႔သညစညးမဥးမား ပါဝငၿပး နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသ မားအထ နငငက တခါးဖြငေပးၿပး အခငအမာကညေပးမႈ ပါဝငပါသည။ ၎၏ အႀကးမားဆး ျပျပငေျပာငးလမႈ တစရပတြင နငငျခားသားပင ကမၸဏမားႏင နငငျခားသားတစဦးခငးက ျပညတြငးကမၸဏမား တြင ပငဆငမႈ ၃၅% အထ ခြငျပေပးပါသည။

အလကထေရာနစ ကမၸဏမတပတငစနစ (MYCO)

၂ဝ၁၈ခႏစ ဩဂတလတြင DICA သည အလကထေရာနစ ကမၸဏမတပတငျခငး ပလကေဖာငးတစချဖစသည (MyCO) က စတငေဆာင႐ြကခသည။ ျမနမာနငငတြင စာရငးရေသာ ျပညတြငးကမၸဏ ၅ဝ,ဝဝဝ ႏင နငငျခား ကမၸဏ ၇,ဝဝဝ တ႔သည ကမၸဏမားဥပေဒအသစျဖင ဝကဘဆကမတစဆင သ႔မဟတ စာ႐ြကစာတမးပစျဖင ျပနလညမတပတငရန လအပပါသည။ အဆပါလပငနးစဥက ၂ဝ၁၉ခႏစ မကနမ အၿပးသတ လပေဆာငရမည ျဖစသည။ အြနလငးမတပတငျခငးသည စာ႐ြကစာတမးျဖင လပေဆာငျခငးကသ႔ မဟတဘ အခမျဖစကာ ခနခါမေ႐ြး လပေဆာငနငပါသည။ ေရရညတြင MyCO က အသးျပျခငးသည ကမၸဏ၏ လငစငသကတမး ကနဆးသညအခါ စာ႐ြကစာတမးျဖင ျပနလညမတပတငျခငးလပငနး တျဖညးျဖညး ကြယေပာကသြားနငမည ျဖစပါသည။ ဤစနစသည ကမၸဏအမးအစား၊ မတပတငသညေန႕ရက စသည ေယဘယအခကအလကမားက အမားျပညသ ေတြ႕ျမငနငေစမညလညး ျဖစသည။

ျမနမာနငငရငးႏးျမႇပႏမႈ ျမႇငတငေရးစမကနး

၂ဝ၁၈ခႏစ ေအာကတဘာလတြင ျမနမာနငငရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင (MIC) သည ျမနမာနငငရငးႏးျမႇပႏမႈ ျမႇငတငေရးစမကနး (MIPP) က စတငေဆာင႐ြကခသည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကျခငးျဖင လာမညအႏစ ၂ဝအတြငး တာဝနယမႈရ၍ အရညအေသြးရေသာ လပငနးမားမ နငငအတြက အေမရကနေဒၚလာ ၂ဝဝ ဘလယေကာ ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားက ဆြေဆာငနငမညျဖစသည။ ၂ဝ၃ဝ ျပညႏစတြင ဤစမကနးသည မတ၍ ပြငလငးျမငသာ ေသာ ရငးႏးျမပႏမႈ စနစမားက တညေထာငျခငးျဖင ျမနမာနငငက အလတတနးစား ဝငေငြရေသာ နငငတစနငင ျဖစလာေစရန ရည႐ြယပါသည။ ျမနမာနငင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ညလာခ ၂ဝ၁၉ အတြငး အစးရ၏ ပထမဦးစားေပး လပငနးတစရပအျဖစ MIPP အား အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကမညျဖစေၾကာငး နငငေတာအႀကေပး ပဂၢလ မ ေၾကညာခသည။ ထစမကနး၏ ပထမအဆငသည စကမႈဆငရာ လပငနးေဆာင႐ြကခက လပေဆာငနငေသာ တညေနရာမားက အေျခစကျခငးႏင ၎တ႔၏ တးတကမႈက အေလးထားျခငးတ႔ျဖင ေျမယာအသးျပမႈ ကစၥရပ မားက ေျဖရငးရန ေျမယာဘဏအား တညေထာငျခငးျဖစသည။

၁၀ “နငငျခားလကလလပငနးရငမားႏင လကကားလပငနးရငမားအတြက ျမနမာနငငမ လမးေၾကာငးဖြငလစျခငး” သဟကကႏင Chau T., ေမလ ၁၄ရက၊ ၂ဝ၁၈။ https://www.mmtimes.com/news/myanmar-opens-foreign-retailers-and-wholesalers.html မ ရယပါသည။၁၁ “ဗဟဘဏမ ျမနမာခရကဒစျဗရက လငစငထတေပးျခငး” သဟကက၊ Myanmar Times၊ ေမလ ၂၂ရက၊ ၂ဝ၁၈။ Retrieved from: https://www.mmtimes.com/news/central-bank-issues-license-myanmar-credit-bureau.html မ ရယပါသည။

20

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

စမကနးဘဏ

၂ဝ၁၈ခႏစ နဝငဘာလတြင စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနမ စမကနးဘဏ တညေထာငေဆာင႐ြကျခငးႏင စပလဥးသည ေၾကညာခကတစရပက သမၼတ႐းမ ထတျပနခသည။ အဆပါဘဏသည ဗဟမခပကငၿပး အဓက စမကနးမား၏ အခကအလကမားက အမားျပညသ သရနငမာျဖစသျဖင MSDP ၏ ၂၅၁ခရသည ဗဟာေျမာက လပေဆာငခကစမခကအမတမားအား ထေရာကစြာ အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကျခငးက အေထာကအက ျပမည ျဖစပါသည။ မဝါဒမားႏင ျပ႒ာနးမႈအမးမးႏင ေစစပေဆာင႐ြကေသာ ဖြ႕ၿဖးမႈဆငရာ ရညမနးခကမား ကလညး ခနညနငမည ျဖစၿပး အမားျပညသႏင ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားအတြက မေဘာငတစရပက ခမတနငမညလညး ျဖစပါသည။ စမကနးဘဏသည ဆးျဖတခကမား ခမတရနႏင အလဥးသငသည လပငနး မား တငျပျခငးအစား သကဆငရာအဆျပခကမား တငျပရနအတြက ပဂၢလကရငးႏးျမႇပႏသမား လအပသည အခကအလကမား က ေပးစြမးမညျဖစပါသည။ ျဖစလာနငေျခရေသာ လမႈေရးႏင ပတဝနးကငဆငရာ ျပနာ ရပမားက ခြျခားစစစရန စမကနးတငးက DICA၊ ပတဝနးကင ထနးသမးေရး ဦးစးဌာနႏင သကဆငရာဝနႀကး ဌာနတ႔မ ႀကတငစစေဆးမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး စမကနး ထေရာကမႈရစြာ ၿပးေျမာကရနမာ အမနတကယ စနေခၚမႈႀကးအျဖစ ရေနေသးသညအတြက လကရတြင ရငးႏးျမႇပႏသမားသည ေနာကထပအခကအလကမား က ထပမ ေတာငးဆလက ရေနပါသည။

ဘဏလပငနးက႑

၂ဝ၁၈ခႏစ နဝငဘာလတြင ျပညတြငးလပငနးမားက ျပညတြငးႏင နငငျခားေငြေၾကးမား ေခးေပးရန နငငျခား လငစငရဘဏ ၁၃ဘဏက ျမနမာဗဟဘဏမ ခြငျပခေၾကာငး ၫႊနၾကားခကတစရပ ထတျပနခသည။ အဆပါ ျပျပငေျပာငးလမႈမတငမ နငငျခားလပငနးရငမားကသာ နငငျခားေငြေၾကးမား ေထာကပေပးရန နငငသား မဟတသညဘဏမားက ခြငျပခသည။ ၂ဝ၁၉ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင အာမခပစၥညး မလအပဘ ေခးေငြမား ထတေခးနငၿပး အတးႏႈနး ၁၆% အထ ျမနမာဗဟဘဏမ ျပညတြငးႏင နငငျခားဘဏမားက ေကာကခခြင ျပခသည။ ဤၫႊနၾကားခကသည နငငျခားေငြေခးလပငနးရငမားအေနျဖင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ပမ ကယျပန႔စြာ ေဆာင႐ြကနငမညျဖစ၍ ဘ႑ာေရးဆငရာက႑၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ အေျခက ခထြငရာတြင အေထာကအကျပနငမည ျဖစပါသည။

ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင နငငျခားစးပြားဆကသြယေရး ဝနႀကးဌာန

ဤဝနႀကးဌာနက ၂ဝ၁၈ခႏစ နဝငဘာလတြင တညေထာငခၿပး ထအဖြ႕၏တာဝနသည ျမနမာနငငက ဆြေဆာငမႈ ရသည ရငးႏးျမႇပႏမႈ ရညမနးခကတစရပအေနျဖင ျမႇငတငရန ျဖစသည။ ယငးသည လပထးလပနညး အမးမး ေဆာင႐ြက၍ နငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက ထးျခားသည အခြငအလမးတစရပအျဖစလညး ေပးမည ျဖစ သည။ ယငးသည ပမလငျမန၍ ေငြကနေၾကးက နညးပါးေစရန ေဆာင႐ြကျခငးျဖင ရငးႏးျမႇပႏမႈ လပငနးစဥက အဆငေျပေခာေမြ႕ေစမည ျဖစပါသည။

> ၂၀၁၉ အာမခလပငနးက႑

ျမနမာနငငသည အာဆယေဒသတြင အာမခက႑ထးေဖာကမႈ အနမဆးႏႈနးေနရာအျဖစ မတတမးဝငပါသည။ (ရညၫႊနးခကအေနျဖင အသကအာမခသည GDP ၏ ဝ.၁% ကယစားျပသည။) သ႔ေသာ တးတကလကရေသာ နငင၏စးပြားေရးသည ဤအခနးက႑တြင လပကငေဆာင႐ြကေနေသာ နငငျခားကမၸဏႀကးမားအတြက အခြင အလမးမားစြာက ေပးပါသည။ တစခနက နငင၏ အာမခေဈးကြကသည ျပညတြငးႏင အစးရပင ကမၸဏမား အတြက သးသန႔ ဖြငလစေပးခသည။ ၂ဝ၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ျပညတြငးကမၸဏႏငအတ အကးတပးေပါငး၍ လပကငေဆာင႐ြကရန အသကအာမခႏင အသကအာမခ မဟတေသာ နငငျခား ကမၸဏမားက လပပငခြငေပး ေသာ ထတျပနခကတစရပက စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနက ထတျပနခသည။ လကရတြင အသက အာမခကမၸဏသးခသာ အမအခကငးစြာ အျပညအဝ လပကငေဆာင႐ြကခြငေပးေသာ လငစငက ရရထားပါသည။

ျမနမာနငငရ နငငေပါငး ၁၄နငငမ ကယစားလယ႐း ၃၁႐းႏငအတ နငငျခား အာမခလပငနးရငတ႔သည ယခငက ထအခနးက႑အတြက ကန႔သတခကမားအားလး ဖယရားရငးလငးေပးရန ေစာငဆငးေနခၾကပါသည။ ေႏးေကြး သည ေျဖေလာေပးျခငး လပငနးစဥေၾကာင Samsung အသကအာမခကမၸဏက ၂ဝ၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ျမနမာေဈးကြကမ ထြကခြာေစခသည။ ျပညတြငးကမၸဏမားသည လြနခသည ၆ႏစကတညးက လပငနးေဆာင ႐ြကရန လငစငရရခ၍ ၁၂ “ကမၸဏေပါငး ၁၅,ဝဝဝ ေကာ မတပတငျခငးမရေသးပါ။” ဇငသထြနး၊ Myanmar Business Today, ဇနနဝါရလ ၂၅ရက၊ ၂ဝ၁၉။ https://www.mmbiztoday.com/articles/over-15000-companies-have-yet-re-register-through-online-registration-system မ ရယပါသည။

21

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

လပကငလကရခသည။ သ႔ေသာ နငငျခားၿပငဘကမားသည ျပညတြငးလပငနးမားက ပမေကာငးမြနမတသည ေဈးႏႈနးရ ကနပစၥညးမားႏင ဝနေဆာငမႈမားက ပပးေပးရာတြင အေထာကအကျပ ေစမညျဖစေၾကာငး အာမခလပငနးရင မားစြာက ယၾကညၾကပါသည။ အဆပါကမၸဏမား ေရာကရလာမႈသည အစးရ ၏ ေငြေခးစာခပေဈးကြက တးတကေစရန လအပသည ေငြေၾကးေထာကပမႈမားလညး ယေဆာငလာမည ျဖစပါသည။ အမနစငစစ လငစငရရရန လအပသည ရငးႏးေငြ၏ ၃ဝ% က အဆပါ ေငြေခးစာခပမားတြင ေငြေၾကး ေထာကပရန အသးျပနငမညျဖစသည။

ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕မားအတြက ေဈးၿပငေခၚယမႈ အသစမား

၂ဝ၁၈ခႏစ ဩဂတလတြင လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန (MOEE) မ ကမးလြန ေရနႏင သဘာ ဝဓာတေငြ႕ လပကြက၁၃ခႏင ကနးေပၚ ေရနႏင သဘာ ဝဓာတေငြ႕ လပကြက၁၈ခတ႔အတြက ေဈးၿပငတငသြငးမႈ အသစမား က ေၾကညာခသည။ ဝနႀကးဌာနအေနျဖင ၂ဝ၁၉ခႏစ ပထမသးလပတႏင ဒတယ သးလပတ ကာလအတြငး အဆပါ ေဈးၿပငတငသြငးမႈ ေခၚယျခငးမား ျပလပရန စစဥခသည။ နငငတကာမ တငဒါတငသြငးမႈမားက ဖတေခၚျခငးသည နငငပင ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနးမ ပထမဦးစြာေပၚေပါကလာချခငးျဖစသည။ ယခငလပငနးမားက ၂ဝ၁၄ခႏစက စတငေဆာင႐ြက ခသည။ ၂ဝ၁၈ခႏစတြင ျမနမာနငငတြင ကနးတြငး ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပကြက ၅၃ ခရခၿပး ၂၅ခက နငငျခား ကမၸဏမားက အစးရႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြက လပကင ခသည။ ကမးလြန ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပကြက ၅၃ခကလညး ထညသြငးေရတြကခၿပး ထအထမ ၃၈ခ သည နငငျခားကမၸဏပငမား ျဖစသည။ ထတယရရနငေသာ ကနရသည ၃၁ ခက လကရတြင ေဈးၿပငတငသြငး မႈ ေခၚယရန ရည႐ြယထားပါသည။

စားသးသကာကြယေရးဥပေဒမၾကမး

၂ဝ၁၈ခႏစ ေအာကတဘာလတြင စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာနက ၂ဝ၁၄ စားသးသ ကာကြယေရးဥပေဒႏငစပလဥးသည ေၾကညာခကတစရပက ထတျပနခသည။ အဆပါျပငဆငခက၏ ရည႐ြယခကမာ ျပညတြငး ေဈးကြကတြင ရရနငေသာ ကနပစၥညးအမးအစားမားတြင အၫႊနးစာသားမား ကပေပးရန ၫႊနၾကား ျခငးျဖင စားသးသ၏ ေဘးကငးလၿခေရးက အာမခရန ျဖစသည။ အဆပါအၫႊနးကတျပားမားတြင ကနပစၥညး၏ အမည၊ အမးအစား၊ အ႐ြယအစား၊ အေရအတြကႏင ေပါငးစပဖြ႕စညးမႈ အားလးက ျမနမာဘာသာ ျဖင ေဖာျပရန လအပသည။ ခးေဖာကမႈမားအတြက ေထာငဒဏ၆လမ ဒဏေၾကး ငါးသနးမ သနး၂ဝဝကပအထ အေရးယမည ျဖစသည။ အစတြင အဆပါၫႊနၾကားခကသည ေျခာကလအတြငး ေျပာငးလမႈမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကရန ရည႐ြယခသည။ အကးဆကအေနျဖင ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာမႈ အမားစႏင ပ႔ေဆာငေရးႏင နညးပညာ အခကအခမားေၾကာင နငငျခားတငသြငးသမားအၾကား စးရမမႈမား ျမငတကခသည။ သြငးကန အမးမး (နညးပညာျမင ေဆးဝါးမား စသျဖင) ေထာကပေရးက ထခကေစမည ျဖစသည။ ၂ဝ၁၉ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင အေမရကန၊ ၿဗတသ ႏင ဥေရာပကနသညႀကးမားအသငးတ႔က စညး႐းေရး လႈပရားမႈ တစရပ ျပလပခၿပး ျပညေထာငစလႊတေတာက စားသးသကာကြယေရးဥပေဒၾကမးတြင ျပငဆငခကတစရပ ျပလပခ သည။ အဆပါဥပေဒမၾကမး အသစက လကနာကငသးရန ျပ႒ာနးၿပးေနာက ကမၸဏမားက အၫႊနး စာသားႏင ပတသကသည ျပငဆငခန တစႏစ ေပးမညျဖစပါသည။

ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အခြငအလမးမား

အခကအခ စနေခၚမႈအမးမးရေသာလညး ျမနမာနငင၏ ပငဆငမႈမားစြာသည ရငးႏးျမႇပႏသမားက ဆကလက ဆြေဆာငထားဆျဖစသည။ အမနတြငေတာ ကြၽနပတ႔ နငငသည ထအခြငအလမးမားက ထထေရာကေရာက ထနးခပအသးခရနႏင နငငသားမား၏ လအပခကမား လလေလာကေလာကကကညေစရန အေျခခအေဆာက အအ ဖြ႕ၿဖးတးတကရန လအပေနပါသည။ သ႔ေသာလညး မညသ႔ေဆာင႐ြကရမညက သရေသာ ဥေရာပကမၸဏ မားသည ေရရညတညတေသာ တးတကမႈ ရရေစရနႏင ခမးသာကြယဝေစရန ဤနငငက ကညေပးနငပါသည။

သဘာဝအရငးအျမစမားႏင စြမးအင

ျမနမာနငငသည သဘာဝဓာတေငြ႕ႏင ေလာငစာအရငးအျမစမား ေပါကြယဝေသာလညး ထအရငးအျမစ ေပါ ကြယဝမႈ အလားအလာသည အေျခခအေဆာကအအ အားနညးမႈႏင ကယကးအတြက အသးချခငးမားေၾကာင စးပြားမဖြ႕ၿဖးေသးဘ ရေနပါသည။ ၂ဝ၁၉ခႏစတြင ကနးတြငးလပကြက၁၈ခႏင ကမးလြနလပကြက ၁၃ခတ႔ အတြက ေဈးၿပငတငသြငးျခငးက

၁၃ MSDP ရ စမကနးဘဏ၏ အခနးက႑က စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနမ ရငးလငးေျပာၾကား။ စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန (၂ဝ၁၈)။ https://www.myanmar.gov.mm/en/news-media/news/latest-news/-/asset_publisher/idasset354/content/p-f-ministry-clarifies-role-of-project-bank-in-ms-1 မ ရယပါသည။၁၄ “၂ဝ၁၉တြင စးပြားေရး အားေကာငးလာေစရန ဘဏလပငနးက႑ပပးကညမည။” ထငလငးေအာင၊ Myanmar Times၊ ဇနနဝါရလ ၃ရက၊ ၂ဝ၁၉။ https://www.mmtimes.com/news/banking-sector-strengthen-support-economy-2019-experts.html မ ရယပါသည။

22

ဖြငလစမညျဖစေၾကာငး MOEE က ေၾကညာခသည။ ယခအခါတြင နငငျခား ကမၸဏႀကးမားက တးေဖာေရးကသာ လပကငေဆာင႐ြကရန ခြငျပထားၿပး ျဖန႔ေဝေရးက ျပညတြငး ႏင အစးရပငကမၸဏမားက လကဝါးႀကးအပထားပါသည။ သဘာဝဓာတေငြ႕ႏင စပလဥး၍ သဘာဝဓာတေငြ႕ အရည ကာလတတငသြငးမႈ စမခကမားက MOEE မ ထေထာငခသည။ ျပညတြငးဓာတေငြ႕ မရရမအခနတြင အဆပါ တငသြငးမႈမားသည စြမးအငရားပါးမႈမားက ေျဖရငးေပးနငမည ျဖစသည။

လပစစေပးေဝမႈသညလညး အလားတ အေျခခအေဆာကအအ နညးပါးျခငးေၾကာင ထခကရပါသည။ ၂ဝ၁၇ခႏစ တြင လဦးေရ၏ ၃၇% သညသာ (ဤအေရအတြကသည ေကးလကေဒသတြင ၂ဝ% အထ ကဆငးပါသည။) လပ စစမး ရရခသည။ ျမနမာနငငတြင တ႐တႏင ထငးကမၸဏႀကးမားမ တညေဆာကထားေသာ ေရအားလပစစ ဆညႀကးမားမ ထတေပးသည စြမးအင၏ ၉ဝ% က အဆပါႏစနငငသ႔ ပ႔ေဆာငေပးပါသည။ ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင အစးရသည နငင၏ စြမးအငထတလႊတမႈ ကြနရကမား အားေကာငးလာေစရန လအပခကက အသအမတျပ ေပးခသည။ အမးသားလပစစဓာတအား စမကနးသည ၂ဝ၃ဝျပညႏစတြင တစနငငလး စြမးအငရရေစေရး စမခကျဖင အဆပါရညမနးခကက ကညေထာကပေပးၿပး ထစမကနးက MOEE မ ထတျပနေၾကညာခသည။ ၂ဝ၁၈ခႏစ ဇနနဝါရလတြင အဓကစမကနး ၄ခအတြက ဆကလကေဆာင႐ြကရန ခြငျပမန႔မားက ထတျပန ခပါသည။

မဟာဗဟာေျမာက တညေနရာ

ျမနမာနငငသည အႏၵယ၊ တ႐တႏင အေရ႕ေတာငအာရ စသည နငငႀကး သးနငငႏင ေဒသမားၾကားတြင တညရေနျခငးေၾကာင ပ႔ကနလပငနး အလားအလာ အခငအမာ ရေနပါသည။ ကမာၻ႔လဦးေရ၏ ၄ဝ% ထ ေရာကရ နငေသာ ေဒသဆငရာ ဗဟခကတညေနရာတစခ ျဖစလာနငဖြယ ရပါသည။ သ႔ေသာ ထသ႔ျဖစလာနငေစေရး တငးျပညလမးေၾကာငးမားႏင ဆပကမး အေျခခအေဆာကအအမား ဖြ႕ၿဖးတးတကရနအတြက ႀကးမားသည ရငးႏးျမႇပႏမႈမားလပေဆာငရန လအပပါသည။

ဆြေဆာငမႈရေသာ အလပသမားေဈးကြက

ျပညတြငးလဦးေရ၏ ၇၅% သည အလပလပနငသည လဦးေရျဖစၿပး လပခလစာမားသည ျမနမာနငငတြင တညေထာငထားေသာ ကမၸဏမားစြာအတြက ဆြေဆာငဖြယ ျဖစေနပါေသးသည။ အဆပါအေျခအေနသည နငငရ အျမငဆးတးတကမႈႏငအတ ထအခနးက႑တြင ရကနေနေသာ ထတလပမႈအတြက အမားအားျဖင အကးရ ေနပါသည။ သ႔ေသာလညး ရငးႏးျမႇပႏသမားသည ရနကနျပငပတြင အရညအခငးရ ကြၽမးကငလပသားမား ရားပါးေနျခငးက ေထာကျပေနဆျဖစပါသည။

တးတကလာေသာ စားသးသလတနးစား

ဝငေငြျမငတကလာျခငးေၾကာင လလတတနးစားအသစ ေပၚထြနးလာမႈႏင ပဂၢလကစားသးမႈက႑တြင တးတက မႈက ျဖစေပၚေစခသည။ ပဂၢလကစားသးမႈက႑တြင တးတကျခငးသည ျမနမာနငင GDP ၏ ၅ဝ% အတြက အေၾကာငးချဖစၿပး ထတလပမႈႏင အေသးစားစကမႈလကမႈအခနးက႑မားမ ရငးႏးျမႇပႏသမား အတြက အခြင အလမးမားက ဖနတးေပးပါသည။ ေငြေၾကးေဖာငးပြျခငးေၾကာင စားသးသမားသည အရညအေသြး ပမ ျမငမား ေသာ ကနပစၥညးမား ဝယယရျခငးက ပမႏစသကလာၾကသည။

ဆကသြယေရး

၂ဝ၁၄ခႏစတြင ဆကသြယေရးက႑က ေျဖေလာေပးလကၿပးေနာက အာဏာပငမားသည ၿမ႕ျပႏင ေကးလက ေဒသရ ေနထငသမားက ဆကသြယေရး ဝနေဆာငမႈမား ပမေကာငးမြနစြာ ရရနငရန စစဥလက ရပါသည။ ဖငဘာလငး ဆကသြယသည ကြနရက တးခမႈႏင ဆကသြယေရး တာဝါတငမား ထပမ တပဆငရန လအပမည ျဖစပါသည။ ဆကသြယေရးေအာပေရတာ ကမၸဏအမးမးမ တညသည ေကဘယလႀကးမားျဖင ဝနေဆာငမႈ မားက ပပးေပးရန လအပမညျဖစ၍ အဆပါအေျခခအေဆာကအအသည ကြနရက မေဝသည စမခကက ပပးေပးမညျဖစသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

၁၅ “FDI က တကတြနးအားေပးရန ျမနမာနငငစမခကတြင ဝနႀကးဌာနအသစ တညေထာငျခငး” Oxford Business Group, Myanmar Times, ေဖေဖာဝါရလ ၂၁ရက၊ ၂ဝ၁၉။ https://www.mmtimes.com/news/creation-new-ministry-part-myanmars-plan-incentivise-fdi.html မ ရယပါသည။၁၆ “ျမနမာနငငရ နငငျခားကမၸဏမားအတြက အာမခေဈးကြက ေျဖေလာေပးျခငး” စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန ျပညေထာငစသမၼတျမနမာနငင (၂ဝ၁၉)။ https://www.mopf.gov.mm/sites/default/files/upload_pdf/2019/01/Announcement%20E_0.pdf မ ရယပါသည။

23

တးတကေနေသာ အေျခခအေဆာကအအ

အစးရအေနျဖင ရငးႏးျမႇပႏသမားက ဆြေဆာငရနႏင ကြယဝသည စးပြားေရးအေျခအေနတစရပ ဖနတးရန နင င၏ မဖြ႕ၿဖးေသးေသာ အေျခခအေဆာကအအမားက ကငတြယေဆာင႐ြကရန လအပေၾကာငး နားလညသေဘာ ေပါကလာပါသည။ ၎တြင နငငတကာရငးႏးျမႇပႏမႈႏင နညးပညာဆငရာ ကြၽမးကငမႈမားလညး ကယကယျပန႔ျပန႔ လအပမည ျဖစပါသည။

လကရတြင ခရးအကြာအေဝး ၁,ဝဝဝကလမတာလင လမးမႀကး ၂၂ဝ ကလမတာသာ ရသညျဖစ၍ နငငသားမား အတြက ခတဆကနငမႈႏင အသးျပနငမႈတ႔က တးျမငရန လအပပါသည။ ေကးလကေဒသ၊ ၿမ႕ျပႏင ေဒသဆငရာ ပ႔ေဆာငေရး ကြနရကမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ျမနမာပ႔ေဆာငေရး အေျခခအေဆာကအအတြင လမးသစ မား၊ တတားသစမား၊ ေရေၾကာငးလမးသစမားႏင တးတကေသာ ရထားလမးေၾကာငးမား လအပပါသည။ အစြန အဖားေဒသမားမ ရနကနသ႔ ခတဆကထားေသာ ၃ဝဝကလမတာရေသာ အေဝးေျပးလမးမႀကးမား အသစ ျပျပငရနႏင ကမာၻအႏ႕ပမခတဆကရန Greater Mekong ေဒသသ႔ ခတဆကသည လမးမႀကးမား အသစ ျပျပငရန စမကနးမားက အဆျပတငျပခၾကပါသည။ Yangon Ring Road အတြက ေဈးၿပငတငသြငးျခငး အဆငႏင ရနကနဘတာႀကး စမကနးသည ၂ဝ၁၉ခႏစတြင စတငခသည။ ထ႔အျပင တ႐တ၏ ခါးပတလမး လပငနး၏ တစစတတစပငး ျဖစေသာ ျမနမာ-တ႐တ စးပြားေရးလမးမႀကး (MCEC) အေကာငအထညေဖာေရး လပငနးသည အႏၵယႏင တ႐တသ႔ ခတဆက ထားေသာ အျမနလမးမႀကးႏင ေဒသရ အျခားနငငမားက ျဖတသနးသြားေသာ အျမနလမးမႀကးက တညေဆာကရန ရည႐ြယပါသည။

ေလာေလာဆယတြင အစးရအေနျဖင စကမႈဆငရာဌာနအသစမား၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ေဆာင႐ြကရန ျပငဆင လက ရပါသည။ စကမႈဆငရာႏင ပ႔ေဆာငေရး ဗဟဌာနေနရာသစအတြက စမကနးမားႏင စပလဥး၍ အမား ျပညသႏင ပဂၢလက ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမားက တကကြစြာ ျမႇငတငလကရၿပး ရငးႏးျမႇပႏသ အသစမားက ဆြေဆာငလာမည အလပသမားဥပေဒက ေနာငတြင ျပျပငေျပာငးလရန ေမာလငေစာငစားေနပါသည ေဆာကလပေရး လပငနးဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ဥပေဒသစကလညး ျပငဆငလက ရပါသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈ ျမႇငတငရနႏင ပ႔ကနလပငနးမားက ျမႇငတငရန အထးစးပြားေရးဇနမားက ေဆာကလပခၿပး ျဖစသည။ ေနာကဆးေဆာင႐ြကမႈမာ လတတေလာ ေဆာကလပဆျဖစသည ေကာကျဖေရနကဆပကမး (ရခငျပညနယရ) ျဖစၿပး ၎သည MCEC စမကနး မားထမ တစချဖစပါသည။ MCEC စမကနးမားထတြင ေကာကျဖ-ကမငး အျမနရထားလမး ေဆာကလပျခငး၊ သဘာဝဓာတေငြ႕ ပကလငးမား တညေဆာကျခငးႏင ထားဝယရ ပ႔ေဆာငေရး ဗဟဌာနတစခ တညေဆာကေရး တ႔ ပါဝငပါသည။

၂ဝ၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလတြင စမကနးအခကအလကဘဏ၏ တနဖးအျမငဆးျဖစေသာ မႏေလးတငးေဒသႀကးရ စကမႈဥယာဥၿမ႕ေတာ အပါအဝင စမကနးႀကး ေလးခက ေဆာင႐ြကရန စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရးဌာနက အတညျပခပါသည။ ေဆာင႐ြကမႈၿပးစးၿပးလင အေျခခအေဆာကအအ၊ အစားအေသာကႏင သစသားလပငနးေဆာင႐ြကျခငး၊ ဘဏလပငနးႏင ဘ႑ာေရးက႑ အစရသည က႑အသးသးတြင အလပအကငေပါငး ၃၃,၇ဝဝ ေကာကဖနတးေပးမညျဖစပါသည။ အျခားစမကနးႏစခမာ ရနကနတငးေဒသႀကးတြင တညရ၍ ရနကနၿမ႕ေတာသစႏင ေခတမရနကနခရငဟ သရၿပး ၿမ႕ေတာ၏ စးပြားေရး လပငနး႐းမား တညရာ ဗဟခက ႏင ၁၃ကလမတာတြင တညရပါသည။ လညးကးတြင ကရးယားကမၸဏႏင အမရာဖြ႕ၿဖးေရးဦးစးဌာန တ႔သည သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေပးသည ၿမ႕ေတာ တညေဆာကရန ပးေပါငးေဆာင႐ြကလက ရၾကပါသည။ အဆပါစမကနးက ၂ဝ၂၃ခႏစတြင အၿပးသတေဆာင႐ြကမညျဖစၿပးကနကစရတနညးပါးေသာ အမရာ၊ ပ႔ေဆာငေရးဂတတစခႏင ေဈးဝယစငတာႀကးမားလညး ပါဝငပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စးပြားေရးအေျခအေန

၁၇ “လာမညႏစ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ ကနသြယမႈအတြက ေဈးၿပငတငသြငးျခငး” ခမးျမေထြး၊ Myanmar Times. Accessed ေဖေဖာဝါရလ ၁၇ရက၊ ၂ဝ၁၈။ https://www.mmtimes.com/news/bidding-new-oil-and-gas-fields-commence-next-year.html မ ရယပါသည။၁၈ စးပြားေရးအခကအလက ဌာန၊ ထငးဘရငသ႐း (၂ဝ၁၈) ျမနမာစးပြားေရး ၂ဝ၁၈။ http://www.thaibizmyanmar.com/docs/Non-Paper%20on%20Myanmar%20Economic%20in%202018.pdf မ ရယပါသည။၁၉ “ျမနမာ - နငငေရးဆငရာ စးပြားေရး စစစေလလာခက” Stokke K., Vakulchuk R., Overland I. (၂ဝ၁၈) https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Myanmar_-_A_Political_Economy_Analysis_-_Norwegian_Institute_of_International_Affairs_2018.pdf မ ရယပါသည။၂၀ “ပါဝငဖြ႕စညး၍ ခတဆကထားေသာ ျမနမာနငင တညေဆာကျခငး” ျမနမာအေျခခအေဆာကအအ ညလာခ (၂ဝ၁၈)။ http://www.myanmarinfrastructuresummit.com/ မ ရယပါသည။၂၁ စးပြားေရးအခကအလကဌာန၊ ထငးဘရငသ႐း (၂ဝ၁၈) ျမနမာစးပြားေရး ၂ဝ၁၈။ http://www.thaibizmyanmar.com/docs/Non-Paper%20on%20Myanmar%20Economic%20in%202018.pdf မ ရယပါသည။၂၂ “ရနကနမးရထားဘတာ႐ စမကနး တညေဆာကရန ၈ႏစ လအပ” Chau, T., Myanmar Times, ေဖေဖာဝါရလ ၂၁ရက၊ ၂ဝ၁၈။ https://www.mmtimes.com/news/eight-years-needed-build-yangon-railway-station-project.html မ ရယပါသည။၂၃ “ျမနမာနငငသည Xi ၏ ခါးပတလမး လပငနးက လကခရန ဆးျဖတခကခမတပါသည။” Williams, C. (၂ဝ၁၉) https://globalriskinsights.com/2019/01/myanmar-set-embrace-xis-belt-road-initiative/ မ ရယပါသည။၂၄MCRB သည အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရးႏင ပတသကေသာ တးတကမႈမားက ႀကဆပါသည။ ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရရေရး အေထာကအကျပဌာန (၂ဝ၁၈)။https://www.myanmar-responsiblebusiness.org/news/labour-law-reform.html မ ရယပါသည။၂၅ “ေဆာကလပေရးလပငနး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႀကးၾကပကြပကေရးအဖြ႕၏ မၾကမး ၿပးေျမာကခ” စးမငးထက၊ Eleven Media, ဒဇငဘာလ ၁၇ရက၊ ၂ဝ၁၈။ https://elevenmyanmar.com/news/draft-of-construction-industry-development-board-law-completed မ ရယပါသည။၂၆ “ေကြးၿမမားေၾကာင တ႐တေကာေထာကေနာကချပ စမကနးမားက ျမနမာ ျပနလည၍ ေဆာက႐ြက” Reuters, ဩဂတလ ၂ရက၊ ၂ဝ၁၈။ https://www.theguardian.com/world/2018/aug/02/myanmar-scales-back-chinese-backed-port-project-over-debt-fears မ ရယပါသည။

24

၃၂၀၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

25

စကပးေရးအေျချပစးပြားေရးလပငနး

၁။ အမးသားအစားအေသာကဥပေဒက ျပနလညစစစ ျပငဆငသည လပငနးစဥက အၿပးသတေဆာငရြကျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

၁၉၉၇ အမးသားအစားအေသာက ဥပေဒေနရာတြင အစားထးရန အမးသားအစားအေသာကဥပေဒသစက အစားအေသာကႏင ေဆးဝါးကြပကေရးဦးစးဌာန (FDA) မ မၾကမးေရးဆြလက ရပါသည။ ထမၾကမးသည အစးရအဖြ႕ထတြင တငျပရနရၿပး ဆကလက၍ လႊတေတာတြင တငျပရန ျဖစပါသည။ ကၽြနပတ႔အေနျဖင FDA ၏ အားထတမႈက အသအမတျပၿပး အမးသားဥပေဒအသစက ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာမႈမရဘ အတညျပ နငလမမညဟ ေမၽာလငပါသည။

၂။ ျပညတြငး၌ အသအမတျပထားသည စခနစႏႈနးမားအတငးအၿပးသတေရးဆြထားသည GAP (ေကာငးမြန ေသာ စကပးေရး အေလအထမား) လမးညႊနခကမားက အတညျပျပ႒ာနးျခငး။

သသာစြာေျဖရငးၿပး

စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာနမ GAP လမးညႊနခကမားက အၿပးသတေရးဆြၿပးျဖစ၍ လယသမားမားအား ပ႔ကနသးႏမားႏင ဆနစပါးမား ထြနယကစကပးရာတြင ၎၏ GAP ကငထးမားက အသးျပရန ၂၀၁၇ ခႏစတညးက တကတြနးအားေပးလက ရပါသည။ ဝနႀကးဌာနမ ရမးျပညနယ၊ အငးေလးကနတြင GAP အစအစဥမားက ေဆာငရြကခၿပး လယသမားမားထမ တ႔ျပနခကေကာငးမား ရရခသညက ဝမးေျမာကဖြယသရရပါသည။၁ တစခနတညးမာပင နငင၏ အျခားေနရာေဒသမားတြငလညး စမကနးက တးခ႕ေဆာငရြကရန ဝနႀကးဌာနအား ခငမာစြာ တကတြနးလပါသည။

၃။ ေျမယာသမးယမႈျပနာမားႏငစပလဥး၍ ေဒသႏရ၊ တငးေဒသႀကးႏင နငငေတာအစးရ၏ တာဝနဝတရားမားက ရငးလငးစြာ သတမတျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

စာခပစာတမး စမခန႔ခြမႈ ျဖစစဥအဆငအဆင(CLM) အတြက ရာသဥတႏငရငးႏးကၽြမးဝငေစသည စကပး ေမြးျမေရးလပငနးဆငရာ တနဖးကြငးဆကမားက႑ စမကနးအရ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငး ဝနႀကးဌာနသည အာရဖြၿဖးမႈဘဏထမ နညးပညာဆငရာ အေထာကအပမားႏင ေငြေၾကးအေထာကအပမား လကခရရခပါသည။ ဝနႀကးဌာနသည “ေျမေနရာ သမးယျခငးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး မေဘာင” စာအပက ၂၀၁၈ခႏစ မတလတြင ပႏပထတေဝ ျဖန႔ခခပါသည။ ၎စာအပ၏ ျပနလညေနရာခထားေရး စမကနးႏင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈ အခနးတြင ေျမေနရာသမးယခရေသာ အမေထာငစမားအတြက ေလာေၾကး၊ ခစားပငခြငႏင အေထာကအပစသည အေၾကာငးအရာအေသးစတႏငတကြ ေျမေနရာသမးယမႈ ဆငရာျပနာမားအတြက လပထးလပနညးမားႏင ယႏရားမားက သတမတေဖာျပထားပါသည။ ဝနႀကးဌာန သည ၂၀၁၈ ခႏစမ ၂၀၂၃ ခႏစ အထ အဆပါစမကနးက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသြားမည ျဖစသည။၂

၄။ ေျမပမာဏအနညးငယသာပငဆငသည လယသမားမားအတြက အထးျပထားသည ေငြေၾကးေထာကပမႈ အစအစဥမား ေရးဆြရန တကတြနးအားေပးျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

အစးရသည ေဒသဆငရာႏင နငငတကာ ေငြေၾကးေထာကပမႈ အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငး၍ ေျမပမာဏ အနညးငယသာပငဆငသည လယသမားမားအား ေငြေၾကးေထာကပမႈမား ျပလပေပးေနသညက ေလလာ သရရေသာေၾကာင ကၽြနပတ႔အေနျဖင ေကနပအားရမပါသည။ စကပးေရးက႑ႏင အေသးစားႏငအလတစား လပငနးမား

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၁ “ေကာငးမြနေသာ စကပးေမြးျမေရး အေလအထမားဆသ႔ တစလမးျခငးစ ေလၽာကလမးျခငး” Global New Light of Myanmar၊ 2018 ခႏစ ေမလ ၃၁ ရက http://www.globalnewlightofmyanmar.com/move-step-step-good-agricultural-practices/ မ ျပနလညေဖာျပသည။ ၂ အာရဖြၿဖးမႈဘဏ၊ ျမနမာ။ မးေလဝသရာသဥတအတြက အကးျဖစထြနးေစမည စကပးေမြးျမေရးလပငနးဆငရာ တနဖးကြငးဆကမားက႑ စမကနး။ ၂၀၁၈ခႏစ မတလ။ https://www.adb.org/projects/48409-003/main မ ျပနလညေဖာျပသည။

26

(SMEs) တးတကေစရနအတြက ၃စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန၏ ကြပကမႈေအာကတြင ဂပနအျပညျပညဆငရာပးေပါငးေဆာငရြကေရး ေအဂငစ (JICA) ႏင ပးေပါငး၍ ျမနမာစးပြားေရးဘဏ၏ Two-Step Loan စမခကမ တစဆင လယသမားမားအား ေငြေၾကးေထာကပမႈ ျပလပေပးေနပါသည။ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာန၏ ကြပကမႈေအာကတြငလညး MADB၄ မတစဆင JICA၊ ကမၻာဘဏတ႔ႏင ပးေပါငး၍ လယသမားမားအား ေခးေငြမား ေထာကပေပးသည အျခားေသာ Two-Step Loan စမခကတစခ ရပါသည။ ထကသ႔ေသာ အစးရ၏ အားထတမႈမားက ကၽြနပတ႔အေနျဖင အသအမတျပ ပါသည။ ထ႔အတ စမကနးမား၏ ထေရာကမႈက တးတကေကာငးမြနေစရနအတြက လယသမားမား၏ တ႔ျပနခကမားက ဂ႐ျပအေလးထားရန အေရးပါေၾကာငး အသားေပးေဖာျပလပါသည။

၅။ ျမနမာလယသမားမားအတြက ေငြေၾကးအေထာကအပရရမႈ ျမႇငတငရန နညးလမးႏင စပလဥး၍ အဓကကေသာ အကးစးပြားပါဝငသမားႏင ညလာခတစခ ကငးပျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ဤကသ႔ေသာ ညလာခမးက ကငးပရျခငးမရေသးပါ။ သ႔ေသာ ေကးလကေဒသေနျပညသမား၏ အသကေမြး ဝမးေကာငးႏင ဝငေငြျမႇငတငေရးစမခကအတြက ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ျပညေထာငစအဆငေဆြးေႏြးပြ ကငးပျပလပခေသာ စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာန၏ အားထတမႈက အသအမတျပ ႀကဆလပါသည။၅

၆။ သငတငေလာကပတေသာ အခြနစနစတစခကအသးျပ၍ နယစပမားတြင ထနးခပနငမည စစေဆးေရးစနစတစခက အေကာငအထညေဖာရန နယစပျဖတေကာကနသြယမႈဆငရာ အထးေကာမတ တစရပ တညေထာငဖြ႕စညးျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

နယစပမားရ တရားမဝငကနသြယမႈမားႏငစပလဥး၍ ကာကြယေရးမဝါဒမားက မၾကမးေရးဆြေနၿပး ျပညနယ ႏင တငးေဒသႀကးအားလးတြင အေကာငအထညေဖာေဆာငေရး အစအစဥမားက ေဆာငရြကေနေၾကာငး စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနမ သရရပါသည။ ျပညေထာငစအစးရ၏ လမးညႊနခက ေအာကတြင ျပညနယႏင တငးေဒသႀကး ကးခ၏ အစးရမားသည အထးတာဝနတပဖြ႕မား ဖြ႕စညး၍ တရားမဝငကနသြယမႈ ႏမႏငးေရးက စတငေဆာငရြကခၿပး ျဖစသည။ အထးတာဝနတပဖြ႕မားသည လညလညေရးအဖြ႕မား (mobile teams) ျဖင အခ႕ေသာဂတမားတြင တရားမဝငကနသြယမႈႏင တရားမဝင ေဆာငရြကခကမားက ေရာငတခင စစေဆးျခငးမား (surprise check) ျပလပဟန႔တားသြားမည ျဖစသည။၆ အထးလညလညေရး အဖြ႕မားသည ကခငျပညနယ၊ ရမးျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ မြနျပညနယႏင တနသၤာရတငး ေဒသႀကးမားတြင လပငနးမား စတငလပေဆာငသြားမညျဖစၿပး ပဂၢလကက႑ထမ ေထာကပကညမႈမားကလညး ဖတေခၚသြားမည ျဖစပါသည။ သ႔ေသာလညး အခြနစနစအသစက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈမး မေတြ႕ရရေသးေပ။

တရားမဝငကနသြယမႈ ဆန႔ကငတကဖကေရး

၇။ တရားမဝငကနသြယမႈ၏ အတငးအတာႏင အကးသကေရာကမႈမားက စစစသးသပ၍ နငင၏ အဓက ဝငေပါကမား ထနးခပမႈႏင စစေဆးၾကညရႈမႈမားက ပမေကာငးမြနေအာငလပေဆာငျခငး၊ ဆပကမးမားႏင နယစပမားတြင လအငအားတးျခငးႏင အစးရ အခငးခငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရးက ျမႇငတငျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

၂၀၁၈ ခႏစ နဝငဘာလ ၁၉ ရကတြင ပဂၢလကက႑ ဖြၿဖးတးတကေရး ေကာမတ (PSDC) ႏင ျမနမာစြန႔ဦး တထြငလပငနးရငမားၾကားတြင (၂၁) ႀကမေျမာက ပမနအစညးအေဝးက ျမနမာနငင ကနသညမားႏင စကမႈလကမႈလပငနးရငမားအသငးခပ (UMFCCI) ၌ ကငးပျပလပခပါသည။ နယစပမ တစဆင တရားမဝင ကနတငသြငးမႈမားသည SMEs မားအတြက ၿခမးေျခာကမႈ တစရပအေနျဖင ရေနၿပး အစးရသည တရားမဝင ကနသြယမႈ ထနးခပေရးႏင

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၃ “ျမနမာနငငအတြငးရ SME က႑ႏင စကပးေရးက႑ ဖြၿဖးတးတကမႈအတြက ေငြေၾကးေထာကပေရးအေၾကာငး စကားဝငးေဆြးေႏြးပြ” Global New Light of Myanmar ၊ ၂၀၁၈ခႏစ ေအာကတဘာ ၂၂ရက။ http://www.globalnewlightofmyanmar.com/roundtable-discussions-on-financing-for-the-development-of-agricultural-sector-and-smes-sector-in-myanmar/ မ ျပနလညေဖာျပသည။၄ ျမနမာနငင စကပးေရးဖြၿဖးမႈဘဏ၊ စကပးေရးႏင ေကးလက ဖြၿဖးေရးအတြက Two-Step Loan စမခက(ODA ေခးေငြအတြက နညးပညာ အေထာကအပ) စမခက ၿပးစးမႈ အစရငခစာ၊ ၂၀၁၈ခႏစ မတလ။၅ ေကးလကေဒသေနျပညသမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးႏင ဝငေငြမားက ျမႇငတငရနအတြက ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ျပညေထာငစအဆင ေဆြးေႏြးပြတစခက စကပးေရး၊ ေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာနမ ကငးပျပလပခပါသည။၆ “တရားမဝငကနသြယမႈသည တငးျပည၏ စးပြားေရးက ထခကႏစနာေစပါသည” The Myanmar Times၊ ၂၀၁၈ခႏစ ေအာကတဘာလ ၁ရရက။ https://www.mmtimes.com/news/illegal-trade-takes-heavy-toll-countrys-economy.html မ ျပနလညေဖာျပသည။

27

တားဆးေရးအဖြ႕မားက ျပညနယႏင တငး (၉) ခတြင ဖြ႕စညးခၿပး ဖမးဆးမႈမား လညး ျပလပခေၾကာငး ဒတယသမၼတ ဦးျမငေဆြမ ထအစညးအေဝးတြင ေျပာၾကားခပါသည။ သ႔ေသာလညး ကၽြနပတ႔အေနျဖင ထအဖြ႕မား၏ အကးသကေရာကမႈမားက ေတြ႕ျမငရျခငး မရေသးပါ။၇

၈။တာဝနရသညဥပေဒစးမးေရးအဖြ႕အစညးမားၾကားတြငညညြတသညလပပငခြငအာဏာမားသတမတ၍ဥပေဒစးမးေရးဆငရာအစးရအခငးခငးပးေပါငးေဆာငရြကေရးေကာမတကတညေထာငဖြ႕စညးကာနငငကာစႏႈနးမားႏငအညတရားမဝငကနသြယမႈေထာကပေရးကြငးဆကႏငစပလဥး၍အေရးယေဆာငရြကမႈမားအရနျမႇငတငျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

အစးရသည သကဆငရာဝနႀကးဌာနမားက အထးတာဝနအဖြ႕မား တညေထာငဖြ႕စညးရန ညြနၾကားထားၿပး တ႐တနငင၊ ထငးနငငတ႔ႏင နယနမတခငး ထစပေနေသာ ကခင၊ ရမး၊ မြန၊ ကယားႏင ကရငျပညနယမား တြင တရားမဝငနယစပ ကနသြယမႈမားအတြက ႏမႏငးေရးလပငနးတစခက စစဥေဆာငရြကခၿပး ျဖစေၾကာငး UMFCCI ၌ ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလတြင၈ ဒတယသမၼတ ဦးျမငေဆြမ ေျပာၾကားခပါသည။ နငငပငမဒယာ ျဖစသည MRTV တြငလညး စးကရက၊ ေဆးေပါလပ၊ ဝငႏင ယမကာမား ကသ႔ေသာ အထးကနစညမား တြင “အခြနေပးေဆာငၿပး” စတစကာမား ကပထားျခငး မရပါက အေရးယ ေဆာငရြကသြားမည ျဖစေၾကာငး ၂၃-၁-၂၀၁၉ ရကတြင အစးရမ ထတျပနေၾကညာခပါသည။ ထတရားမဝင ကနစညအမးအစားမားက အစးရမ ဖမးဆးရမည ျဖစၿပး ျဖန႔ခသမားသည ၎တ႔တငသြငးသည ကနစညတနဖးအတငး ဒဏေၾကးေပးေဆာင ရမည ျဖစသည။ EuroCham Myanmar သည ဤကသ႔ေသာ တကဖကမႈက ဝမးေျမာကစြာႀကဆၿပး တရားမဝင ကနသြယမႈမားက ေဘးရနကငးရငးစြာ တငၾကားနငသည လပငနးစဥက မေရးဆြရေသးသည အတြကေၾကာင အျခားတရားမဝငကနစညမား အတြကလညး အဆပါအစအမမား တးခ႕ေဆာငရြကရန သကဆငရာ အာဏာပငမားအား တကတြနးအားေပးလပါသည။

၉။ တရားမဝငကနသြယမႈႏင ၎၏ ျပစမႈဆငရာ အကးဆကမားက အသပညာေပးျခငးႏင လပငနး လငစင ႐ပသမးျခငး သ႔မဟတ ျပစမႈကးလြနသအား တရားစြဆျခငး စသျဖင တရားမဝင ကနသြယမႈဆငရာ ျပစဒဏမားက ရငးရငးလငးလငး သတမတ၍ တရားမဝင ကနသြယေရး လပရားမႈမားက ေလၽာချခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

၂၀၁၉ ခႏစ မတလတြင စားသးသကာကြယေရးဥပေဒက ျပညေထာငစလႊတေတာမ အတညျပခပါသည။ ဥပေဒ အရ ထတကနမား၏ အမည၊ အမးအစား၊ အရြယအစား၊ ပမာဏႏင ေဘးထြကဆးကး စသညတ႔က အညႊနး တဆပအားလးေပၚတြင ျမနမာဘာသာျဖင ေဖာျပထားရမည ျဖစသည။ ဤဥပေဒက ခးေဖာကပါက ေထာငဒဏ ေျခာကလမ ႏစႏစအထ ေသာလညးေကာငး၊ ဒဏေငြ ၅ သနးမ သနး ၂၀ဝ အထေသာ လညး ေကာငး၊ ေထာငဒဏႏင ေငြဒဏ ႏစရပလးေသာလညးေကာငး အျပစေပးျခငးခရနငပါသည။ ၎သည တရားမဝငကနသြယမႈမားက ႏမႏငးရန တကရကရညရြယေသာ လပေဆာငခကတစခ မဟတေသာလညး နယစပမားျဖတေကာ၍ တရားမဝငကနစညမား တငသြငးျခငးက ထနးခပနငေစမည အားေကာငးေသာ အေထာကအပတစချဖစရန အလားအလာရနငေသာေၾကာင ကၽြနပတ႔အေနျဖင ဤတရားဥပေဒ စရငျပ႒ာနး ခကက ဝမးေျမာကစြာ ႀကဆပါသည။ တစခနတညးမာပင စညးမဥးမား လကနာေဆာငရြကေစေရးက အစးရမ အငတကအားတက ေဆာငရြကျခငး၊ တရားမဝင ကနသြယမႈမားႏင ၎၏ အကးဆကမားက အမားျပညသအား အသပညာေပးျခငးမားက ျမႇငတငရန အစးရမ အငတကအားတက အားထတႀကးပမးျခငး စသညတ႔သညလညး အေရးပါေၾကာငး အသားေပး တငျပလပါသည။

ေမာေတာယာဥက႑

၁၀။ ၂,ဝ၀ဝစစ ေအာက ေမာေတာယာဥမားအတြကလမးတတားခြနက အနညးဆး ၁၀% ေလၽာချခငး။

၁. ၂,ဝ၀ဝ စစ ေအာက ေမာေတာယာဥမားအတြက လမးတတားခြနက ေလၽာချခငး။ ၂. ေလာငစာအရညအေသြး တးတကေကာငးမြနလာသညအခါတြင စစ က အေျခခ၍ အခြနေကာကချခငး ထက ကာဗြနထတလႊတမႈအေပၚ အေျခခေသာ အခြနစနစက ကၽြနပတ႔ အေနျဖင အႀကျပ ေထာကခလပါသည။ တးတကမႈ မရပါ။

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၇ ျမနမာနငင သမၼတ႐း။ http://www.president-office.gov.mm/en/?q=briefing-room/news/2018/11/19/id-9133 မ ျပနလညေဖာျပသည။၈ “အစးရမ တရားမဝငနယစပကနသြယမႈမားက ႏမႏငးရန လအပ” Myanmar Times၊ ၂၀၁၈ခႏစ ၾသဂတလ ၂၉ရက။ https://www.mmtimes.com/news/govt-calls-crack-down-illegal-border-trading.html မ ျပနလညေဖာျပသည။

28

၁၁။ ပငဆငမႈ လႊေျပာငးျခငးဆငရာ လပထးလပနညးမားႏင ၿမ႕ေတာတစခစတငးတြင ကနးလမး ပ႔ေဆာငေရး ညႊနၾကားမႈ ဦးစးဌာန (ကညန) ႐းမားက ဖြငလစျခငး။

၁. အစးရမတပတငဌာနမားတြင ေမာေတာယာဥအသစ မတပတငျခငးအတြက တစေနရာတညးတြင အၿပးအစး ဝနေဆာငမႈ (one-stop service) ေပးျခငး။ ၂. ပငဆငမႈ လႊေျပာငးျခငးဆငရာ လပထးလပနညးမားက ရးရငးေအာင ျပလပျခငး။ ၃ လႊေျပာငးၿပးေနာက ပငရငအသစျဖစသမ သ/သမ၏ ကယပငအမညျဖင ျပနလည မတပတင ေစရနအတြက ပငဆငမႈလႊေျပာငးေၾကးက ေလၽာချခငး။ ၄. အျခားအစးရဌာနမ ပငဆငမႈလႊေျပာငးျခငး ကစၥရပမားက ကငတြယျခငး။ ၅. သကဆငရာ စာရြကစာတမးမားႏငတကြ သတငးအခကအလကမားက အစးရ ဝကဘဆကမားတြငဝင ေရာကၾကညရႈနငျခငး။ ၆. ျပညနယ/တငးေဒသႀကးၿမ႕ေတာမားတြင အနညးဆး ကညန႐းတစ႐း သ႔မဟတ ႏစ႐း ဖြငလစျခငး။ ၇. မတပတငရနအတြက ေမာေတာယာဥအသစမားက ကညန႐းတြင လာေရာကျပသရနလအပခကမား ဖယ ရားရန၊ လကရတြငအသးျပၿပးသား ကားမား သ႔မဟတ ျပနလညမတပတငသညကားမားအတြကထသ႔ယ လာျပရန မလပါ။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

တစေနရာတညးတြင အၿပးအစးဝနေဆာငမႈ (one-stop service) ေထာကပေပးနငေရးအတြက ျဖစနငေခမား က အေကာကခြနဦးစးဌာနႏင ကညန တ႔ၾကားတြင ေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပေနေၾကာငး EuroCham ႏင အေကာကခြနဦးစးဌာနတ႔ ၂၀၁၈ ခႏစတြင တငပငေဆြးေႏြးမႈ ျပလပခစဥက ေလလာသရခရပါသည။

၁၂။ အျပညအဝတပဆငထားၿပး အစးလကတငသြငးေသာ ကားအမးအစား (CBU)၊ တစစတတစပငးသာ တပဆငထားၿပး ကနအပငးမားက ျပညပမ တငသြငး၍ ျပညတြငး၌ တပဆငမည ကားအမးအစား (SKD)၊ လးဝ မတပဆငရေသးဘ အစတအပငးအားလးက ျပညပမ တငသြငးတပဆငမည ကားအမးအစား (CKD) စသညတ႔ၾကားမ ျခားနားခကက ရငးရငးလငးျဖစေအာင ျပလပျခငးႏင ဤအမးအစားကားမားအတြက ပမေကာငးမြန မၽတေသာ အခြနစနစတစခက ပးေထာငျခငး။

၁. ရငးရငးလငးလငး သတမတထားေသာ CBU၊ SKD ႏင CKD တ႔ၾကားရ မဝါဒမားႏင စညးမဥးမား။ ၂. CBU၊ SKD ႏင CKD တ႔ၾကားရ ပမမၽတေသာ အခြနစနစ။ ၃. SKD စနစျဖငေဆာငရြကသည ပမာဏႏငမတပတငျခငးကကန႔သတရန (ဥပမာ- ရနကနလငစင မတပတငျခငး)။ ၄. လြတလပေသာ စးပြားေရးႏင မၽတေသာ ယဥၿပငမႈက ေထာကကအားေပးျခငး။

တးတကမႈ မရပါ

၁၃။ ျမနမာနငငအား နငငတကာအေလအထမားႏင ကကညေစရန လငစငမယရသည ပစၥညးမားသာမက လငစငရပစၥညးမားကပါ သေလာငသမးဆညးခြငျပမည အေျပာငးအလတစခက တကတြနးအားေပးလ ပါသည။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

အထးစးပြားေရးဇနမား (SEZs) ၏ ျပငပရ အေကာကခြနမထမးရေသးေသာ သြငးကနမားထားရသည ဂေဒါင (bonded warehouse) အတြက တရားဝင လပထးလပနညးမားက အေကာကခြနဌာနမ မၾကမးေရးဆြထားၿပး ျဖစပါသည။ သ႔ေသာလညး ထမၾကမးသည လငစငရပစၥညးမားႏင စပလဥးေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးေပး လမမည ဟတမဟတက ရငးလငးျပတသားစြာ မသရရေသးပါ။ ေထာကပပ႔ေဆာငေရး ကမၸဏမားစြာ တ႔သည အေကာကခြနထမးရနရေသာ သြငးကနဂေဒါငလညပတခြငလငစငမား (bonded warehouse operation licences) ေလၽာကထားခၾကၿပး ျဖစေသာလညး ကမၸဏတစခတညးကသာ လငစင ရရထားပါသည။ လငစငရ ပစၥညးမားက အေကာကခြနထမးရနရေသာ သြငးကနမားအျဖစ သမးဆညးရန အတြက သလဝါ SEZ ႏင ေဆြးေႏြးညႇႏငးမႈ စတငျပလပမည စးပြားေရးႏင

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

29

၉ “ျမနမာနငငအတြငး ေလာငစာႏင ေခာဆအရညအေသြးက စကတငဘာလမ စတငစစေဆးသြားမည” Asia News Network၊ ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလ ၂၃ရက။ http://www.asianews.eu/content/myanmar-check-quality-fuel-and-lubricating-oils-starting-september-79846 မ ျပနလညေဖာျပသည။

ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာန၏ ေဆာငရြကခကက ကၽြနပတ႔အေနျဖင ဝမးေျမာကစြာ ႀကဆပါသည။

၁၄။ေမာေတာယာဥအေဟာငးမားအားလး၏ ေဘးကငးလျခမႈ ပစၥညးကရယာမား အဆငျမႇငတငျခငးကလအပခကတစရပအေနျဖင ျပ႒ာနးရန မျဖစနငေသာေၾကာင၊ လကေတြ႕မကေသာေၾကာင နငငေတာက တရားဝင လပပငခြငေပးထားသည ကားျပငဝပေရာမား၌ အေျခခေဘးကငးလျခမႈ အစအမမား စစေဆးမႈက ႏစစဥပမန ျပလပေစသငပါသည။

၁. ေမာေတာယာဥအေဟာငးမား၏အေရအတြကက ကန႔သတရနႏင ႏစစဥပမနျပလပရန လအပေသာ ေမာေတာယာဥ အေသးစတစစေဆးမႈမား (တာယာႏင ဘးမား၊ မးလးမား၊ ဝကပါမားႏင ေလကာမန၊ ဘရတ ႏင ဆယစမမႈ) က ျပလပေဆာငရြကရန။ ၂. အသအမတျပ ကားျပငဝပေရာမားက ေဘးကငးေရးေထာကခစာမားထတေပးျခငးႏင စစေဆးျခငးမား ခြငျပ ေပးရန။ ၃. လမး၊ ေမာေတာယာဥ ေဘးကငးလျခမႈမားႏင စပလဥးေသာ ပညာေပးအစအစဥမားက ကေလး သငယမားမ အစျပ၍ တကတြနးေဆာငရြကရန။ ၄. ေဒသဆငရာ လႈပရားမႈ အစအစဥမား ႏင/သ႔မဟတ ၿမ႕နယအလက စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈ အစအစဥမားက ပပးကညရန။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ရနကနေမာေတာယာဥ ခြတမးလကမတ (YVQC) မၾကမးအရ ေမာေတာယာဥအေဟာငးမားက ရနကနတငး တြင မတပတငခြင မျပပါ။

၁၅။ ေလာငစာအရညအေသြးက ျမႇငတငေနသကသ႔ ဓာတေငြ႕ထတလႊတမႈစႏႈနး EURO 4 ႏင EURO 5 တ႔ကအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈအတြက လမးညႊနေျမပ ေရးဆြျခငး။

၁.Euro 4 ႏင Euro 5 တ႔က အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးအတြက ရငးလငးထငရားေသာ လမးညႊန ေျမပ။ ၂.လကလျဖန႔ခသမား ေရာငးခေနေသာ ေလာငစာမား၏ အရညအေသြး တသမတတညးျဖစ မျဖစက စစေဆးျခငး။ ၃.ေလာငစာ စႏႈနးမား တးတကေကာငးမြနေအာင ျပလပေဆာငရြကျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

Euro 4 က ၂၀၂၂ ခႏစ တြင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမညဟ အစးရမ ကတကဝတျပထားၿပး ျဖစပါ သည။ ေလာငစာႏင ေခာဆမား တငသြငးလာသညအခါတငး ၎တ႔၏ အရညအေသြးက စစေဆးမညဟ လၽပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန (MOEE) မ ၂၀၁၈ ခႏစ ၾသဂတလတြင ကတကဝတျပခပါသည။ ၂၀၁၈ခႏစ စကတငဘာလမ စတင၍ သတမတထားေသာ အရညအေသြး လအပခကႏင ျပညစေသာ ေလာငစာမားကသာ တငသြငးခြင ျပသြားမည ျဖစသည။၉

၁၆။ ေမာေတာဆငကယဦးထပမားႏင စပလဥး၍ ၎တ႔၏ အေရးပါမႈက ထညသြငးစဥးစား၍ အခြန ေကာကချခငးမျပသငပါ။ နငငတကာ စႏႈနးမားအတငး စတငေဆာငရြကျခငးက ဦးစားေပး ကစၥရပတစခ အျဖစ သေဘာထားေဆာငရြကသငပါသည။

၁. မညသည ေမာေတာဆငကယဦးထပမားကမဆ အခြနေကာကခမႈ မျပျခငး။ ၂. လမးအႏရာယ ကငးရငးေရးအတြက ေမာေတာဆငကယ ဦးထပေဆာငးျခငးက ေထာကပအားေပးမည အသ ပညာေပးလႈ႔ေဆာမႈ အစအစဥမား။ ၃.ေမာေတာဆငကယဦးထပမားေဆာငးျခငးႏငစပလဥး၍ဥပေဒလကနာေဆာငရြကေစေရးကနငငအႏတငးတငး ကပကပေဆာငရြကျခငး။ ၄. ျမနမာနငငအတြက ဥေရာပစးပြားေရး ေကာမရင (ECE) ၏ R22-05 အသအမတျပလကမတ ထတေပးသည လပငနးစဥႏင ကကညေစမည ေမာေတာဆငကယ ဦးထပစႏႈနးမားက သတမတရနႏင ထစႏႈနးႏင ကကည ေသာ ေမာေတာဆငကယ ဦးထပမားကသာ တငသြငးခြငျပရန။ ECE R22-05 သည ကမၻာတစဝမးရ နငင(၅၀) ေကာမ လအပသည ေနာကဆးေပၚစႏႈနး ျဖစသညသာမက နငငတကာတြင အမားဆး ကငသး ေနေသာေမာေတာ ဆငကယ ဦးထပ အသအမတျပ လကမတထတေပးသည လပငနးစဥ ျဖစသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

30

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

သသာစြာေျဖရငးၿပး

ျမနမာနငငအတြငး ယာဥမေတာတဆမႈမားေၾကာင ေသဆးမႈအေရအတြကက ေလၽာခရနအလ႔ငာ ေမာေတာ ဆငကယဦးထပမားအားလးက နငငတကာေဘးကငးလျခမႈစႏႈနးမားႏင ကကညေစေရးအတြက စတင အားထတႀကးပမးသြားမညျဖစေၾကာငး အစးရမ ၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ထတျပနေၾကညာခပါသည။ ျမနမာနငငသည ၂၀၂၀ခႏစတြင ယာဥမေတာတဆမႈမားေၾကာင ေသဆးမႈ အေရအတြကက တစဝကအထ ေလၽာခရန ရညရြယထားပါသည။ ထရညမနးခကက ျပညမေစရနအတြက ေမာေတာဆငကယ ဦးထပမား အတြက ေဘးကငးလျခမႈဆငရာ လအပခကမား သတမတထားသည ကလသမဂၢ စညးမဥး ၂၂ က အတညျပ သြားမည အစအစဥရပါသည။ အစးရအဖြ႕ထမ အတညျပခကရၿပးပါက ပ႔ေဆာငေရး ႏင ဆကသြယေရး ဝနႀကးဌာနမ ၎စညးမဥးက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကသြားမညျဖစၿပး နငငတကာစႏႈနးမားႏင ကကညေသာ ေမာေတာဆငကယဦးထပမားကသာ တငသြငးခြင ျပသြားမည ျဖစသည။

ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

၁၇။ ေဆာကလပေရးက႑ႏငအသအမတျပလကမတထတေပးေရး စမကနးအတြက ရငးလငးေသာ လမးျပေျမပဖနတးျခငး၊လေလာကေသာ အစအမမား ကငသးျခငး၊ ႀကးၾကပျခငး၊ အစးရ၏ဝနထပဝနပးက ေလၽာခရန စညးမဥးမားကယတင ခမတကငသးသညစနစက ေဖာေဆာငကငသးျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

က႑ဖြၿဖးတးတကေရးအတြက လမးညႊနေျမပက မေရးဆြရေသးပါ။ သ႔ေသာလညး တာဝနယမႈ ရသည ေဆာကလပေရးအေလအထမားက ဓေလတစခအျဖစ ပးေထာငျခငးက ခငမာအားေကာငးေစမည အေရးႀကးေသာ အစပးလပေဆာငမႈမားအျဖစ ရနကနစညပငသာယာေရးေကာမတ (YCDC) မ ၂၀၁၈ ခႏစ တြင ျပလပခသည ျပျပငေျပာငးလမႈမားက EuroCham Myanmar မ အသအမတျပပါသည။ ေဆာကလပေရး ပါမစ ေလၽာကထားမႈမားႏင စပလဥးသည သတငးအခကအလကစငတာတစခက ၂၀၁၈ခႏစ ဧၿပလတြင ထေထာငခပါသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလကတညးက YCDC သည လပငနးလညပတမႈဆငရာ စလပထးလပနညးမား (SOP) က ၎၏ ဝကဘဆကျဖစသည www.ycdc.gov.mm ႏင MyanTrade ၏ ဝကဘဆကျဖစသည www.myantrade.org တ႔တြင မၽေဝခပါသည။ YCDC မ မၽေဝထားသည SOP တြင ေလၽာကထားမႈ နမနာပစမားႏင ေလၽာကထားမႈလပငနးစဥမားအတြက သတငးအခကအလကမား၊ အခေၾကးေငြႏင အခနဇယားတ႔ ပါဝငပါသည။၁၁ ၂၀၁၈ ခႏစ ဧၿပလတြင ခမတခသည YCDC စညးမဥး အသစအရ ေဆာကလပေရးစမကနးမားအားလးသည ျမနမာနငငဗသကာေကာငစ (MAC) ႏင ျမနမာနငင အငဂငနယာေကာငစ (MEngC) တ႔မ အသအမတျပထားေသာ အငဂငနယာမားကသာ ခန႔ထားရမည ျဖစသည။

၁၈။ စညးမဥး၊ စညးကမးမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးႏင လပငနးသးပစၥညးမားက စစေဆး၍ အသအမတျပလကမတ ထတေပးရနအတြက နငငေတာအဖြ႕အစညးတစခ တညေထာငျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ေဆာကလပေရးလပငနး ဖြၿဖးတးတကေရးဘတအဖြ႕(CIDB) တစခက ထေထာငရနအတြက ေဆာကလပေရး လပငနး ဖြ ၿဖးတးတကေရးဘတအဖြ႕ ဥပေဒက ၂၀၁၈ ခႏစတြင မၾကမးေရးဆြခၿပး ျပညေထာငစလႊတေတာမ အသအမတျပၿပးပါက အကးဝငသကေရာကသြားမည ျဖစသည။ ၎အဖြ႕သည ေဆာကလပေရးလပငနး အတြက စႏႈနးမားက သတမတသြားမည ျဖစေၾကာငး ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာန ဒတယဝနႀကး ဦးေကာလငးက ေျပာၾကားခပါသည။ ဤဥပေဒအရ ေဆာကလပေရး စမခန႔ခြမႈ၊ ေဘးအႏရာယကငးရငးမႈ၊ အရညအေသြး ထနးခပမႈ၊ မးေဘးကာကြယေရး၊ အစရသညတ႔က စစေဆးရန ၿမ႕နယစစေဆးေရး အဖြ႕မား ဖြ႕စညးရန လအပလမမည ျဖစသည။၁၂ ခြငျပနငေသာ အျမင သ႔မဟတ ထပခးေဆာကနငျခငး ရ မရ စသညကသ႔ေသာ စသတမတ ထားသည စညးမဥးမားႏင သတမတခကမားက ေဆာကလပေရးလပငနး အတြက သတမတေပးသြားမည ျဖစသည။ ဤကသ႔လပေဆာငျခငးအားျဖင ေဆာကလပေရးလပငနးရငမားမ ကနကစရတေလၽာခရနႏင စမကနး အခနမၿပးစးေအာင ျဖတလမးသး ေဆာငရြကျခငးမားက ဟန႔တားနင လမမည ျဖစသည။

၁၀ “ေမာေတာဆငကယဦးထပမား၏ အရညအေသြးက ျမႇငတငရန အစးရမ ႀကးစားေဆာငရြက” Myanmar Times၊ ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၆ရက။ https://www.mmtimes.com/news/govt-seeks-raise-quality-motorcycle-helmets.html မ ျပနလညေဖာျပသည။၁၁ ရနကနၿမ႕ေတာစညပငသာယာေရး ေကာမတ။ https://www.ycdc.gov.mm/download.php?pdffile=Substract၁၂ Eleven Media။ https://news-eleven.com/article/62962 မ ျပနလညေဖာျပသည။

31

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၁၉။ နငငတကာစႏႈနးမား၊ ပတဝနးကငညစညမးမႈေလၽာခသည အေဆာကအဦးဆငရာ ကငဝတမား (GREEN BUILDING CODE) ႏင ဆေလာညညြတေအာင ေဆာငရြကျခငးႏင အသးျပေသာ ပစၥညးမား၏ အရညအေသြးက စစေဆးျခငးအျပင ပါမစထတေပးသည အဆငတြင ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစခက (EIA) အပါအဝင ေဘးအႏရာယကငးရငးေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ အစအမမားက အစပး လပေဆာငျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာန၏ အဆအရ ေဆာကလပေရးလပငနး ဖြၿဖးတးတကေရး ဘတအဖြ႕ဥပေဒသည ေဘးအႏရာယကငးရငေရး၊ ကနးမာေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ နငငတကာစႏႈနးမားက နငင တစဝနးရ ေဆာကလပေရးလပငနးမားမ လကနာေဆာငရြကမႈရေစရန ေသခာေဆာငရြကနငလမမည ျဖစ ပါသည။ မၾကာခငတြင လႊတေတာသ႔ တငသြငးေတာမည အထကေဖာျပပါ ဥပေဒက ျပ႒ာနး သတမတၿပးပါက ေဆာကလပေရးလပငနးမားအတြက စႏႈနးမား သတမတေဖာျပထားမည ေဆာကလပေရးဆငရာ တရားဝင စမခန႔ခြမႈလကစြ တစခက ထတျပနသြားမည ျဖစပါသည။၁၃

၂၀။ ပညာေပးအစအစဥမား၊ အခြနေလၽာခမႈမား ျပလပေပးျခငးအားျဖင သမငးဝင အေဆာကအဦးမား မပကမယြငးေအာငထနးသမးေစာငေရာကရာတြင ျပညသပငလပငနးႏင ပဂၢလကလပငနးမားပါ ပါဝငေစရန အားေပးလႈ႔ေဆာျခငး၊ ဗသကာလကရာ အေမြအႏစမား၊ အေဆာကအဦး အေမြအႏစမားႏင ယဥေကးမႈ အေမြအႏစမားကထနးသမးေစာငေရာကရနအတြက အစးရဘတအဖြ႕တစခ တညေထာငျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ဤကသ႔ေသာ အစးရဘတအဖြ႕က တညေထာငဖြ႕စညးမႈ မျပလပရေသးပါ။ သ႔ေသာလညး ျမနမာနငငရငးႏး ျမႇပႏမႈေကာမရင(MIC) သည ရနကနၿမ႕ျပအေမြအႏစ ထနးသမးေစာငေရာကေရးအဖြ႕(YHT) အား ရနကနၿမ႕ အတြငးရ ထငရားေသာ အေမြအႏစေနရာမားႏင စပလဥး၍ အဆျပထားသည ရငးႏးျမႇပႏမႈအေျခခမမားက မၾကမးေရးဆြရန ပနၾကားထားပါသည။ အေမြအႏစေနရာတစခအေပၚ အကးသကေရာကမည ေလၽာကထားမႈ တစခက MIC မ ဆနးစစသးသပသညအခါတြင ထအေျခခမမားက ထညသြငးစဥးစားသြားမည ျဖစသည။ ဖြ ၿဖးတးတကေရး စမကနးမား လပေဆာငခနအတြငး ရနကနၿမ႕၏ ထးကေသာ ၿမ႕ျပအေမြအႏစမားအား သငတငေလာကပတစြာ ထညသြငးစဥးစားမႈ ျပ၍ မပကမယြငးေအာင ေသခာထနးသမးေစာငေရာကနင ေစရန ထအေျခခမမားက ေရးဆြချခငး ျဖစပါသည။၁၄

၂၁။ ေဘးကငးလျခမႈ ေလကငေရး အစအစဥ ေရးဆြၿပးေနာက ေဘးကငးလျခမႈေလကငေရး သငတနး ေကာငးတစခက တညေထာငဖြ႕စညးျခငး။

တးတကမႈမရပါ

ဒဂစတယ ဆနးသစတထြငမႈ

၂၂။ အခကအလက ကာကြယေရး၊ ဒဂစတယဆငရာ ပဂၢလေရးလျခမႈ၊ ဉာဏပစၥညးမပငခြငမားႏင အလကထရြနးနစ စးပြားေရး စသညတ႔ႏင စပလဥး၍ စးပြားေရးလပငနးမားႏင ျပညသမားအား ကာကြယ ေပးမည ဥပေဒမားႏငတကြ ဒဂစတယ ဥပေဒတစရပက ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာျခငး မရဘ ျပ႒ာနးရန။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

e-government၊ e-commerce ႏင ဆကဘာလျခေရး စသည သကဆငရာ ကစၥရပမားက ေျဖရငးရနအတြက ဆငဘာလျခေရးမဝါဒ၊ ဥပေဒျပမေဘာငႏင စပလဥးသည တငပငေဆြးေႏြးမႈမားအား တခါးဖြငႀကဆမည အစအစဥမားက ၂၀၁၉ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင အစးရမ ထတျပနေၾကညာခပါသည။ ျဖစေပၚလာမည မေဘာငႏင ဥပေဒမား အကးသကေရာကမႈ ရေစရနႏင အခြငအေရးမားက အေလးထား ေစရနအတြက ထတငပငေဆြးေႏြးမႈ လပငနးစဥတြင အရပဘက အသကအဝနးမား အပါအဝင အကးစးပြား ပါဝငသမား အားလးႏင ညႇႏငးေဆာငရြကသြားမည ျဖစသည။၁၅ အစးရသည ဆငဘာလျခေရးႏင ဥပေဒျပ မေဘာင အတြက ေဆြးေႏြးတငပငရန ဖတေခၚခၿပး ျဖစေသာလညး မၾကမးေရးဆြျခငး ႏင ဥပေဒျပျခငး လပငနးစဥမ ေရ႕ဆက မေဆာငရြကနငဘ ရပတန႔ေနျခငးမး မျဖစရန အေရးႀကးပါသည။

32

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၂၃။ ျပညတြငးရ ဒဂစတယဆငရာ အစပးလပငနးသစမားက ပပးကညျခငးႏင ေငြေၾကးေထာကပေရး လမးေၾကာငးမားအတြက အေထာကအပမားျဖင ဒဂစတယ ေဂဟစနစမားႏင အေျခခအေဆာကအအမားက ေရးဆြျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

စကမႈဝနႀကးဌာန၏ စကမႈႀကးၾကပေရးႏင စစေဆးေရး ဦးစးဌာနသည ျမငးေကာငေရ သးေကာငအား သ႔မဟတ ျမငးေကာငေရ သးေကာငအထက မညသညစြမးအငကမဆ အသးျပသည မညသညစကမႈလပငနး အမးအစားမဆ ႏင/သ႔မဟတ လပအားခရေသာ အလပသမား ဆယေယာက သ႔မဟတ ဆယေယာကအထက ရေသာ မညသညစကမႈလပငနး အမးအစားအတြကမဆ အြနလငးမ မတပတငနငမည စနစက ဆယလၾကာ စမးသပစစေဆးၿပးေနာက ၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင စတငေဆာငရြကခသည။၁၆

ပဂၢလကက႑အေနျဖင Myanmar Companies Online (MyCO) တြင အြနလငးမ တစဆင ၎တ႔၏ ကမၸဏက မတပတငနငသညအျပင ျမနမာတစနငငလးတြင ရေသာ ကမၸဏမား၏ အေသးစတ အေၾကာငးအရာမားက ရာေဖြ ၾကညရႈနငသညသာမက တရားဝင ကမၸဏစာရြကစာတမးမား ႏင ေကာကႏတခကမားက ဝယယနင ပါသည။

ဒဂစတယ စးပြားေရး ဖြၿဖးမႈေကာမတ (DEDC) သည ျမနမာနငင ဒဂစတယ စးပြားေရး လမးညႊနေျမပက ၂၀၁၉ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၂၆ရကတြင ထတေဝခပါသည။ အလးစပါဝင၍ ေရရညတညတခငျမေသာ လမႈစးပြားေရး ဖြၿဖးတးတကမႈအတြက က႑အားလးမ ဒဂစတယ စးပြားေရး ဖြၿဖးတးတကေစမည ဒဂစတယ ေျပာငးလမႈမား၊ ဒဂစတယအစးရ၊ ဒဂစတယ ကနသြယမႈႏင တထြငဆနးသစခကမားက ေဆာငရြကနငေစရန အတြက ဤလမးညႊနေျမပမ အေထာကအက ျဖစေစလမမည ျဖစသည။

မႏေလးတငးေဒသႀကး အစးရသည အစးရ၏ စြမးေဆာငရညက သတျပေလလာရနႏင အစးရဝနေဆာငမႈမား ကပမ လြယကလၽငျမနစြာ ရရေစရနအတြက အလကထရြနးနစ အစးရစနစက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမည အားထတမႈ တစစတတစပငးအေနျဖင အခကအလက စငတာတစခက ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ ၂၄ရကတြင စတငေဆာငရြကခသည။

၂၄။ ဒဂစတယ တထြငဆနးသစမႈစငတာတစခက ထေထာငရနႏင ဒဂစတယအငဒစနစစတင ေဆာငရြက နငမည အလားအလာက စဥးစားသးသပရန။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရသည ေဒသခမတဖကမားႏင ပးေပါငး၍ ရနကနတထြငဆနးသစမႈ စငတာ၏ တစစတတစပငးအေနျဖင နညးပညာဆငရာ စြန႔ဦးတထြငမားအတြက အတတကြ ယဥတြအလပလပၿပး လပငနးအစပး လပေဆာငနငေသာ ေနရာတစေနရာ ျဖစသည Seedspace Yangon က တညေထာငခပါသည။ ဒဂစတယ အငဒစနစတစခ ဖြၿဖးတးတကမႈႏင စပလဥး၍ မညသည တးတကမႈကမ ေတြ႕ျမငရျခငး မရပါ။

၂၅။ E-COMMERCE အပါအဝင အခကအလက ဝနေဆာငမႈမား ရယျခငးႏင အသးျပျခငးက တကတြနး အားေပးသည အခြနစနစတစခ ေရးဆြျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

အလကထရြနးနစ စးပြားေရးႏင စပလဥးေသာ အေရ႕ေတာင အာရနငငမားအသငးအဖြ႕(အာဆယ) သေဘာတ စာခပက ၂၀၁၈ခႏစ နဝငဘာလတြင ျပညေထာငစလႊတေတာမ အတညျပလကမတေရးထးခပါသည။ နယစပျဖတေကာ အလကထရြနးနစ စးပြားေရး(e-commerce) ေရာငးဝယေဖာကကားမႈက အဆငေၿပ ေခာေမြ႕ေစရနႏင အလကထရြနးနစစးပြားေရးအသးျပျခငးႏင စပလဥး၍ ယၾကညစတခရသည ပတဝနးကင တစခ ဖနတးရန ဤသေဘာတစာခပျဖင ႀကးပမးေဆာငရြကသြားမည ျဖစပါသည။ အဆပါသေဘာတညခက အသစသည စးပြားေရးလပငနးမား အထးသျဖင အေသးစားႏင အလတစား လပငနးမားအား အခကအခ အတားအဆးမားက ေကာလႊားနငေစရန ႏင အလကထရြနးနစ စးပြားေရးမ အကးျဖစထြနး ေစရနအတြက ပပးကညမႈမား ေပးရန အာဆယနငငမားအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက တကတြနးအားေပးနငမည ျဖစသည။ ၁၃ “ဥပေဒသစ အရ ေဆာကလပေရးဘတအဖြ႕ ဖြ႕စညးသြားမည” ASEAN LIP။ ၂၀၁၈ခႏစ ၾသဂတလ ၂၂ရက https://www.aseanlip.com/myanmar/construction/news/construction-board-to-be-formed-under-new-law/AL43302 မ ျပနလညေဖာျပသည။၁၄ ရနကနၿမ႕ျပအေမြအႏစထနးသမးေရးအဖြ႕ http://www.yangonheritagetrust.org/urban-heritage-planning

33

၂၀၁၈ခႏစ ၾသဂတလတြင ထတျပနခေသာ ျမနမာနငင၏ ေရရညတညတခငျမၿပး ဟနခကညေသာ စမကနး (MSDP) ၏ မ႑င (၁) ရညမနးခက (၂) တြင မဟာဗဟာ ၂.၃ “မၽတၿပး အကးထေရာက၍ ပြငလငးျမငသာမႈ ရေသာ အခြနစနစ မတစဆင ျပညတြငးဝငေငြ ရရမႈက တးျမႇငျခငး” က အစးရမ ထညသြငးထားပါသည။ ၎၏ မဟာဗဟာအခြႏစခမာ “အလကထရြနးနစ ေပးေခမႈစနစမားက နငငအႏ ခ႕ထြငျခငး”ႏင“ မတပတငျခငး၊ စစဥတကေဆာငရြကျခငး၊ ေငြစာရငးအလပမား၊ လမႈဝနထမး အလပမားအတြကအခကအလကနညးပညာစနစအသစမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး” စသညတ႔ျဖစပါသည။

၂၆။ အရပဘကဝနထမးမား၊ ေကာငးသားမားႏင ျပညသမား၏ ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈ အဆငက ျမႇငတငျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ျမနမာနငင၏ ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈက အရနအဟနျမႇငတငရန ရညရြယေရးဆြထားသည ဒဂစတယ စာတတေျမာကမႈ မေဘာငက အတညျပေပးရန အဆက ျပညသ႔လႊတေတာမ ၂၀၁၉ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလ ၂၀ ရကတြင အတညျပခၿပး ျဖစပါသည။

စြမးအင

၂၇။ စမကနးအေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈတြင ပမအကးျဖစထြနးေစရနႏင ပမ ထေရာကမႈ ရေစရန စညးမဥးမားအား ပြငလငးျမငသာမႈရေအာင ေဆာငရြက၍ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ျမႇငတငျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

လၽပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန (MOEE) မ ကမးလြနႏင ကနးတြငး လပငနးေဆာငရြကမႈ ႏစခလးအတြက ရညရြယေသာ “ေရနရာေဖြ တးေဖာ ထတလပျခငးႏင စပလဥးေသာ ဥပေဒ” က ၂၀၁၈ ခႏစ ေအာကတဘာလ ၂ ရကတြင မၾကမးေရးဆြခသည။ ဤမၾကမးတြင ပါမစႏင လငစငမား ထတေပးျခငး၊ တငဒါစနစႏင လပငနးစဥမား၊ သယဇာတက႑အတြက ပြငလငးျမငသာမႈရေအာင ေဆာငရြက၍ အစးရမ ေရြးခယထားေသာ ေနရာမားက အမားျပညသသရေစရန ထတျပနျခငးမား ပါဝငပါသည။ ၂၀၁၉ ခႏစ ပထမသးလပတႏင ဒတယသးလပတ၌ ကမးလြနႏင ကနးတြငး ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕အတြက ေလလပြအသစမား ရပါသည။ ပဂၢလကက႑မားၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမႈအတြက ရညရြယ၍ ၎ေလလပြမားတြင နငငျခားသားပင ကမၸဏမားက ပါဝငရနႀကဆၿပး ျမနမာ ကမၸဏမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန တကတြနးအားေပးပါသည။

ထ႔ျပင မၾကမးတြင လပငနးရငတစဦးအေနျဖင လကနာရမည စညးမဥးမားက ေဖာျပထားၿပး ဤလပငနး က႑အား စစစညးစညးျဖစေစမည နညးလမးတစခအေနျဖငလညး ၎မၾကမးမ ေဆာငရြကေပးပါသည (ဆလသညမာ - ျမနမာနငငသားပင သ႔မဟတ နငငျခားသားပင ပဂၢလကေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ ကမၸဏမားသည ျမနမာေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕လပငနး (MOGE) ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမသာ ပါဝငခြင ရရျခငး)။ လပငနးရငတစဦး၏ အခြငအေရးႏင တာဝနဝတရားမား၊ လကနာေဆာငရြကရန ပကကြကျခငး အတြက ျပစဒဏမား၊ ျပနလညထေထာငေရးႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရးအတြက အရနရနပေငြ ႏင လ႔စြမးအားအရငးအျမစ ဖြၿဖးတးတကမႈအတြက ေလကငသငၾကားေရးရနပေငြ စသည တ႔ကလညး ၎မၾကမးတြင ေဖာျပထားပါသည။ အဆးသတအေနျဖင MOEE ၏ အျခားဝနႀကးဌာနမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးႏင စပလဥးေသာ တးတကမႈမား၊ EIA အတညျပခြငျပျခငးႏင စပလဥး၍ မၾကာေသးခငက ရရခေသာ တးတကမႈမား စသညတ႔အေပၚ EuroCham Myanmar မ အားရေကနပမႈ ရပါသည။

၂၈။ အကးထေရာကမႈရစြာ ေသခာျပလပထားသည သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈဝနးကင ထခကမႈ ဆနးစစခက (ESIA) တ႔က ခြငျပျခငးမားႏငတကြ တးေဖာထတလပမႈလပငနးမားဆငရာ ဥပေဒေရးရာ မေဘာငက ရငးလငးျပတသားစြာ ျပငဆငေရးဆြျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၁၅ “တတယအႀကမ ဒဂစတယအခြငအေရးမား ဖရမတြင ပမေကာငးမြန စညးစနစကၿပး လြတလပလျခသည အြနလငးေနရာက ေတာငးဆလကသည” Free Expression Myanmar၊ ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ ၂၂ရက။ http://freeexpressionmyanmar.org/3rd-digital-rights-forum-calls-for-better-regulated-freer-safer-online-space/ မ ျပနလညေဖာျပသည။၁၆ “စကမႈႀကးၾကပေရးႏင စစေဆးေရး ဦးစးဌာန၊ စးပြားေရးလပငနးရငအတြက အသပညာဗဟသတ၊ ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ၊ http://disi.gov.mm/index.php/qna/ISRS.html , http://7daydaily.com/story/147233 မ ျပနလညေဖာျပသည။

34

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

ေရန ရာေဖြျခငး၊ တးေဖာျခငးႏင ထတလပျခငးမားႏင စပလဥးေသာ ဥပေဒၾကမးသည ထတလပမႈ ခြေဝျခငး ဆငရာ စာခပမား (PSCs) ျဖင လပေဆာငသည တးေဖာထတလပမႈလပငနး ေဆာငရြကမႈမား အတြကလညး အကးဝငပါသည။ လပကြကမား မအပႏငးခင တငဒါမားအား စမခန႔ခြရန လအပသညမားက ၎မၾကမးမ စညးမဥးစညးကမးမားျဖင ပေသျဖစေစမညအျပင MOGE ၏ ကငသး ေဆာငရြကမႈမား ကလညး တရားဝင ျဖစေစမည ျဖစသည။ စညးမဥးမား တစခႏင တစခထပေနျခငးမး မျဖစေစရန PSC က ေဆာငရြကထား ၿပးေသာ ကမၸဏမားသည ၎ဥပေဒႏင အကးမဝငဟ ေဖာျပထားပါသည။ ဥပေဒမၾကမးသည ဥပေဒေရးရာ မေဘာငတစခ ျဖစေသာလညး အကးထေရာကမႈရသည ESIA အတညျပ ခြငျပခကမားပါဝငေသာ ဥပေဒမၾကမး ျပလပသည ေဆာငရြကမႈမားက ေတြ႕ျမငရျခငး မရပါ။ မၾကာေသးခငက ထတေဝခသည ေရနဥပေဒတြင MOEE ၏ ျပနာေျဖရငးလသည ဆႏၵမားက ေဖာျပထားေသာလညး ယငးမၾကမးေၾကာင မလရေနၿပးျဖစေသာ မရငးလငးသည အေျခအေနမားက ပမမေသခာ မေရရာမႈမား ျဖစပြားေစခပါသည။ ဥပေဒၾကမးက မၾကမးေရးဆြေနခနအတြငး MOEE သည ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ တးေဖာထတလပမႈ လပငနးရငမားႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးမႈ မျပသညက ေတြ႕ရရပါသည။ မၾကာေသးခငက တးေဖာ ထတလပမႈ လပငနးေဆာငရြကသမားသည အာဏာပငမားႏင ဆကသြယေဆာငရြကနငခေသာေၾကာင အကးစးပြား ပါဝငသ အားလး၏ အကးအျမတ ျဖစထြနးေစရန အတြက ဥပေဒၾကမးက တးတက ေကာငးမြနေအာင ေဆာငရြကရာတြင အကအည ျဖစေစလမမညဟ ေမၽာလငရပါသည။ မၾကမးတြင တးေဖာ ထတလပမႈဆငရာ စညးမဥးမားႏင သကဆငရာ လပငနးစဥမားက အသားေပးေဖာျပထားေသာလညး EIA လပငနးစဥက ေဖာျပချခငး မရသညအတြက EuroCham Myanmar မ ႏေျမာတသျဖစမပါသည။

၂၉။ေရတႏင ေရရည ရညမနးခကမားအတြက ဓာတအားႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ အေျခခအေဆာကအဦး ေျဖရငးခကမားအေပၚ အာ႐စကလပေဆာငျခငးက ျမႇငတငရန။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

သဘာဝဓာတေငြ႕ရည (LNG) အသးျပသည လၽပစစဓာတအား စမကနး၊ ေရအားလၽပစစစမကနးႏင ပ႔ေဆာင ဆကသြယေရး အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမားက ခြငျပေပးျခငးအားျဖင လၽပစစဓာတအား မလေလာကမႈ ျပနာမားက ကငတြယေျဖရငးေနသည အစးရ၏ လပေဆာငခကမားက EuroCham Myanmar မ အသအမတျပပါသည။ ၂၀၁၈ခႏစ ဇနနဝါရလ ၃၀ရကတြင MOEE မ အႀကးစား ဓာတေငြ႕/LNG ဓာတအား စမကနး (၄) ခက ခြငျပေပးခပါသည။ ၎စမကနးမားမာ လကရတြင လပေဆာငေနဆျဖစပါသည။ စမကနး လပေဆာငေနသည အဖြ႕အစညးမားမာ တနသၤာရတငး၊ ကနေပါကတြင ၄၈ လအတြငး ၁,၂၃၀ မဂၢါဝပ သဘာဝဓာတေငြ႕သး လၽပစစဓာတအားေပး စက႐တစခ တညေဆာကေနသည Total & Siemens လပငနးစ၊ ဧရာဝတတငး၊ မးေလာငဂငတြင ၄၂ လအတြငး LNG အသးျပသည လၽပစစဓာတအားေပး စမကနး တစချဖစသည ၁,၃၉၀ မဂၢါဝပ သဘာဝဓာတေငြ႕သး ဓာတအားေပး စက႐တစခက တညေဆာက ေနသည Zhefu Group၊ Gunvor Group, and Supreme Group of Companies၊ ရနကနတငးေဒသႀကး အလၿမ႕နယတြင ၂၈ လအတြငး LNG အသးျပသည လၽပစစဓာတအားေပး စမကနးျဖစသည ၃၅၆ မဂၢါဝပ သဘာဝဓာတေငြ႕သး ဓာတအားေပးစက႐တစခ တညေဆာကေနသည TTCL ႏင ေကာကျဖတြင ၂၈လအတြငး ၁၃၅ မဂၢါဝပ သဘာဝဓာတေငြ႕သး လၽပစစဓာတအားေပး စက႐ Sinohydro and Supreme Trading တ႔ျဖစသည။ ထ႔အျပင အစးရသည ေရႊလႏင ေရႊေတာင/ကနဆငး/အနဒရဇ တြင EDF ၆၀ဝ မဂၢါဝပ ေရအား လၽပစစစမကနးတစခ၊ မႏေလးတငးေဒသႀကး၊ ဒးဒတတြင ၂၀ဝ မဂၢါဝပေအာက ေရအားလၽပစစ စမကနး တစခက ခြငျပေပးခပါသည။ LNG စမကနးေလးခအား ထတျပနေၾကျငာချခငးသည အေပါငးလကၡဏာ ေဆာငပါသည။ သ႔ေသာလညး LNG အသးျပဓာတအားေပးစမကနးမား၏ အမနတကယ ျဖစထြနးမႈက ေတြ႕ျမငနငရနအတြက စညးမဥး၊ ဘ႑ာေငြ၊ အခေၾကးေငြေကာကချခငးဆငရာမေဘာငမား စသညကစၥရပမား ႏငစပလဥး၍ ညႇႏငးေဆာငရြကမႈမား ယခထကပမ ေဆာငရြကရန လအပပါသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ျပနလညျပညၿဖးျမ စြမးအငမား ထပမ၍ ျပညဝလာပါက အနာဂတ စြမးအငက႑တြင လၽပစစဓာတအား ျဖန႔ျဖးမႈကြနရကဆငရာ အေျခခအေဆာကအဦးမား၏ အရြယအစားက အဆငျမႇငတငရန၊ ေခတမေအာင ျပျပငရန၊ ေခတမ ထနးခပမႈျဖစေအာင အဆငျမႇငတငရန လအပပါသည။ အေထြေထြ သဘာဝဓာတေငြ႕ ပကလငး စမကနးေရးဆြထားျခငးမရပါက အလားအလာရေသာ ျပညတြငးသဘာဝဓာတေငြ႕ဆငရာ အခြငအလမးမား ထခကဆးရႈးသြားမညဟ ကၽြနပတ႔အေနျဖင ယၾကညထားပါသည။

၃၀။ စြမးအငေဈးႏႈနးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလေရးဆာငရြကရန၊ ပမတြကေျခကကသည စြမးအငေဈးကြက ျဖစလာေရးအစးရမ ကညပပးရန။

တးတကမႈမရ၁၇ “စကမႈႀကးၾကပေရးႏင စစေဆးေရး ဦးစးဌာန၊ Welcome to Myanmar Companies Online၊ https://www.myco.dica.gov.mm/ မ ျပနလညေဖာျပသည။၁၈ “မႏေလးတငးသည အခကအလကစငတာတစချဖင အလကထရြနးနစအစးရ အျဖစ ေျပာငးလရန ပမနးကပ” The Myanmar Times၊ ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ ၂၈ရက https://www.mmtimes.com/news/mandalay-moves-closer-e-government-data-centre.html မ ျပနလညေဖာျပသည။၁၉ “ျမနမာနငငလႊတေတာမ အာဆယ အလကထရြနးနစ သေဘာတညခကက အတညျပ” Xinhua၊ ၂၀၁၈ခႏစ နဝငဘာလ ၁၆ရက။ http://www.xinhuanet.com/english/2018-11/16/c_137611143.htm မ ျပနလညေဖာျပသည။

35

လၽပစစႏငစြမးအငဝနႀကးဌာန၏ အဆအရ အစးရသည လၽပစစဓာတအားအခြနမား စကထတမၽေဝ အကနအကခေနျခငးေၾကာင ဆးရႈးရျခငး၏ တစစတတစပငးအား ေထမေစရန လၽပစစဓာတအားခမား တးျမႇငရန အစအစဥမားက ထပမ ေဆြးေႏြးေနပါသည။ ဤကစၥႏင စပလဥး၍ အၿပးသတေဆာငရြကသြားမည အခနသတမတထားျခငးမရဘ လၽပစစဓာတအားခက တတနငေသာ လတနးစားမားအတြကသာ တးျမငသြား မညဟ MOEE ဒတယ အျမတမး အတြငးဝန ဦးစးျမငမ ေျပာၾကားခပါသည။

ေနျပညေတာတြင စးပြားေရးလပငနးမားအတြက ေရ ထတလပ ျဖန႔ျဖးရန လၽပစစဓာတအားခက တစယနစ လၽင ၁၀ဝ ကပမ ၂၂၀ ကပအထ တးျမႇငေၾကာငး ေနျပညေတာ စညပငသာယာေရးေကာမတက ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၅ ရကတြင ထတျပနေၾကညာခပါသည။ ယငးေဆာငရြကျခငးအျပင ဓာတအားချပနာႏင ပကသတ၍ အျခားတးတကမႈမား ေတြ႕ရရျခငးမရပါ။ ဓာတအားချပျပငေျပာငးလမႈမာ လမႈဝနးကငအရ အလားအလာရျခငး၊ ပြငလငးျမငသာမႈရျခငး၊ အေျခခအေဆာကအအအသစမား ေဆာကလပျခငးတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက ေနာကထပ စကထတမၽေဝ ကနကခစရာ မလအပျခငး စေသာအခကမားႏင ျပညစ ရမည ျဖစသည။ နငင၏ ဖြၿဖးတးတကမႈအတြက ေရရညအကးျဖစထြနးနငေသာ ကနကစရတ သကသာမႈ အၿပငအဆင ပမျဖစေစမည စြမးအငေဈးႏႈနးမားသ႔ ေျပာငးလရန ကၽြနပတ႔ EuroCham Myanmar မ တကတြနးလပါသည။

၃၁။ ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ျမႇငတငျခငး။ သးသန႔စညးမဥးမေဘာငတစခက ေရးဆြျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

MOEE သည ေနစြမးအငတးတကျဖစထြနးမႈက အဓကထားေဆာငရြကသကသ႔ ေလစြမးအငက ဒတယ ဦးစားေပးအေနျဖင ေဆာငရြကျခငးအားျဖင ၂၀၁၂ ခႏစတြင နငင၏ လၽပစစဓာတအား ၈% က ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအင အရငးအျမစမားမ ထတလပရနႏင ၂၀၂၅ ခႏစတြင ၁၂% အထတးတကလာေစရန ရညရြယထားပါသည။ မေကြးတငးေဒသႀကး မငးဘးတြင ေနစြမးအငသး ဓာတအားေပးစက႐ တညေဆာကမႈ သည ၂၀၁၉ ေဖေဖာဝါရတြင ၿပးစးမညျဖစသည။ ထအခနတြင မႏေလးတငး ဝမးတြငးႏင ျမငးၿခတ႔တြင ေနာကထပ ေနေရာငျခညစြမးအငသး ဓာတအားေပးစက႐ႏစခႏင ဧရာဝတတငး၊ ေခာငးသာတြင ေလစြမးအင စမကနးတစခက စတငတညေဆာကေတာမည ျဖစပါသည။ ထ႔ျပင စြမးအငက႑ တးတကေစရန ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလကတညးက ျပနလညျပညၿဖးျမ စြမးအငဥပေဒတစခက မၾကမးေရးဆြေနသည လၽပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန ၏ အားထတမႈက EuroCham Myanmar မ အသအမတျပပါသည။

ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအငမားသည ႀကဆရမည အနာဂတစြမးအငေပါငးစပမႈ၏ တစစတတစပငး ျဖစ ပါသည။ ၎စြမးအငမားသည ေလာငစာအရငးအျမစ တစခတညးက မခအားထားေနရျခငးမ ကငးလြတ ေစၿပး ဓာတအားလငး မလသည စြမးအငရငးျမစ (off-grid solutions) ျဖစနင၍ အခြနဖြ႕စညးပႏင စပလဥး၍လညး ေျပာငးလြယျပငလြယနငပါသည။ ဤအေျခခ အေဆာကအအမား (လၽပစစဓာတအား ျဖန႔ျဖးမႈကြနရကက ေခတမေအာင ျပငဆငျခငး အပါအဝင) က ေငြေၾကးေထာကပနငမည သငတငေလာကပတေသာ ဝယယမႈ စြမးအားညမၽမႈ (PPP) ရသည စးပြားေရးလပနညးပစမားႏင နငငျခားတကရကရငးႏးျမႇပႏမႈ (FDI) ဝငေရာကမႈက ေသခာေစမည လအပေသာ မေဘာငတ႔က ေဆာငရြကရန EuroCham Myanmar မ တကတြနး လပါသည။

အထညခပလပငနး

၃၂။ အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလျခငး

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

အစးရသည လမႈေရးမတဖကမားျဖစသည နငငတကာအလပသမားအဖြ႕အစညး (ILO)၊ ဒနးမတနငငအစးရ၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ဂပနႏင အေမရကနတ႔ႏင ပးေပါငး၍ ၎၏ အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရး အားထတမႈမားက တးတကေစရန ေဆာငရြကလကရပါသည။ ၂၀၁၅ ခႏစတညးက အလပသမားအခြငအေရး လႈပရားသမား ဖရမ(Labour Rights Stakeholder Forum) က သကေသျပခကတစခအေနျဖင ကငးပခပါသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၇ရကမ ၁၈ရကအထ တတယအႀကမ အလပသမားအခြငအေရး လႈပရားသမားဖရမ (Labour Rights Stakeholder Forum) က ကငးပခရာတြင အလပရငမား၊ အလပသမားသမဂၢမား၊ အစးရတ႔ၾကား ေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပရနအတြက အစညးအေဝး

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၂၀ “ဒဂစတယစာတတေျမာကမႈမေဘာငက ကငသးရန အဆက ေအာကလႊတေတာမ အတညျပ” Eleven Media၊ ေဖေဖာဝါရလ ၂၁ရက။ https://elevenmyanmar.com/news/lower-house-passes-proposal-for-adopting-digital-literacy-framework မ ျပနလညေဖာျပသည။

36

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

အစအစဥမား သတမတရန အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရးႏင စပလဥး၍ အခကငါးခကပါေသာ လမးညႊန ေျမပ တစခ အတညျပခသညက ေတြ႕ရပါသည။ ထ႔ျပင အစးရသည အလပသမားအဖြ႕အစညးမား အလပရင အဖြ႕အစညးမား ႏငအတ ေဆြးေႏြးတငပငျခငးအားျဖင လတတေလာ ဦးစားေပးျပလပရမည အခကအခ႕က ခြျခားသတမတခၿပး ျဖစသည။ ထ႔ျပင “အလပသမားေရးရာ အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရး ဥပေဒ’’အား ျပငဆငရန အတြကလညး ယခအခါ လႊတေတာ၌ ေဆြးေႏြးလကရသည။ အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႕ သည ျမနမာတရားဥပေဒ စးမးေရးစငတာ (ROLC)၊ အစးရႏငအတ အလပသမားေရးရာ အျငငးပြားမႈမားက တားဆးရနႏင ေျဖရငးရန နညးလမးမားအတြက အဖြ႕အစညးဆငရာ ဖရမမားက စစဥျပလပခၿပးျဖစသည။ အဆပါ အားထတႀကးပမးမႈမားက ကၽြနပတ႔က အသအမတျပလကခသကသ႔ ေျဖရငးရန လအပေနေသးသည အေရးႀကးသည စနေခၚမႈအခ႕က ေကာငးစြာလကခရနလညး အေရးႀကးသည။ အဆပါ စနေခၚမႈမားက အထညခပလပငနးက႑တြင ဦးစားေပးေဖာျပထားပါသည။

၃၃။ ျပညတြငး၌ ထတလပေသာ ကနၾကမးပစၥညးမားအား ဝယယျခငးက ျပညပမ တငသြငးေသာ အထညအလပမားကသ႔ အခြနကငးလြတခြငျပသငပါသည။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

၂၀၁၈ ခႏစ မတလ ၃၀ ရကေန႔တြင ထတျပနခေသာ ျပညေထာငစအခြန ဥပေဒအရ ဝါဂြမးႏင ပးထည အမးမးအေပၚတြင ကနသြယခြန ေကာကချခငးမျပသညအတြကလညး ကၽြနပတ႔က ေကနပအားရမပါသည။ သ႔ေသာလညး ကနၾကမးပစၥညးအနညးငယ အတြကသာလၽင အကးျဖစထြနးေစသညအတြက ျပနာအား အျပညအဝေျဖရငးနငျခငးမရေသးပါ။

၃၄။ျပျပငေျပာငးလလြယျခငးကဖနတးရန၊ ျပငပအရငးအျမစ၌ ပါရသည ကၽြမးကငမႈအား အသးျပနငရနႏငလပငနးက႑ရပဆငရာ ဖြၿဖးတးတကမႈအတြက ပမႀကးမားေသာ ဝယယမႈအငအားထမားမ ရရသည အကးေကးဇးမားက အသးျပရနအလ႔ငာ ျပညပကမၸဏမားအား ပတစအထညမား တငသြငးရနႏင ေရာငးခရန ခြငျပသငပါသည။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

၂၀၁၈ ခႏစ ေမလ ၉ ရကေန႔တြင ထတျပနခသည စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာန၏ ထတျပနေၾကညာခက အမတ ၂၅/ ၂၀၁၈ အရ ျပညပမ ၁၀၀% ပငဆငေသာ သ႔မဟတ ျပညတြငးကမၸၼဏ မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကလက ရသည လကလ/လကကား ကမၸဏမားသည လအပေသာ အေထာကအထား မားႏငအတ ခြငျပခကရရရန ေလၽာကထားျခငးအားျဖင ကနပစၥညးမားအား ေရာငးခရန ခြငျပသည။ ၃၅။ ျပညတြငးအထညအလပလပငနး ဖြၿဖးေရးႏင ဆးကးသကေရာကမႈမား ေလာနညးသကသာေစေရး ႏငပတသက၍ ညႇႏငးေဆာငရြကေပးရန။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ျပညသမားႏင စကမႈလပငနးမားအတြက အေျခခကေသာ အေထာကအပမားအား ဖြၿဖးေစမည မဟာဗဟာ မားက ၂၀၁၈ ခႏစ ဩဂတလအတြငး ထတျပနခသည MSDP အတြငး ေဖာျပထားသည။ အဆပါမဟာဗဟာ မားအနက “သဘာဝပတဝနးကင ေရရညတညတခငျမမႈက ေကာငးစြာေသခာေစမည နညးလမးမားျဖင ေရႏင မလာစနစအား ေဘးကငးစတခရၿပး မၽတမႈရစြာ သးစြနငေစျခငး”၊ “ျပညသမားႏင စကမႈ လပငနးမား အား သငေလာသည စြမးအငေရာႁပြနးထတလပမႈ မတဆင တနဖးသငတငၿပး ယၾကညအားထား နငေသာ စြမးအငက ပပးေပးျခငး”၊ “သဘာဝသယဇာတမား၏ အကးအျမတမားအား ျပညသမား အားလးအတြက အကးျဖစထြနးမႈက ေသခာေစရန ေျမယာစမခန႔ခြမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငက ထခကနငျခငးမရေသာ သယဇာတအေျချပ စကမႈလပငနးမား ေရရညစမခန႔ခြမႈက တးတကျမငမားေစျခငး” ႏင “ၿမ႕ႀကးမား၊ နယၿမ႕မား၊ သမငးဝငႏင ယဥေကးမႈဌာနမားက သဘာဝပတဝနးကငအား ထခကနငျခငး မရဘ ေရရည အကးထေရာကစြာ စမခန႔ခြျခငး ကသ႔ နညးလမးမား ပါဝငသည။ ၂၁ ေရန ရာေဖြျခငး၊ တးေဖာျခငးႏင ထတလပျခငးႏင စပလဥးေသာ ဥပေဒမၾကမး ခြျခမးစတျဖာမႈ၊ လငကြနးဥပေဒေရးရာ ဝနေဆာငမႈမား (ျမနမာ) လမတက၊ ၂၀၁၈ခႏစ ေအာကတဘာလ ၅ရက။ https://www.lincolnmyanmar.com/wp-content/uploads/2018/10/Analysis-of-the-Draft-of-the-Law-Relating-to-Petroleum-Exploration-Drilling-and-Production.pdf မ ျပနလညေဖာျပသည။ ၂၂ “ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ လပကြကအသစမားအတြက ေလလပြမားက ေနာကႏစတြင စတငေဆာငရြကသြားမည” Myanmar Times၊ ၂၀၁၈ခႏစ ၾသဂတလ ၃၁ရက။ https://www.mmtimes.com/news/bidding-new-oil-and-gas-fields-commence-next-year.html မ ျပနလညေဖာျပသည။၂၃ “ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ တးေဖာထတလပမႈက႑က အကးသကေရာကမည ဥပေဒသစက ပါလမနမ အတညျပလကပါသည။” VDB/Loi၊ ၂၀၁၈ခႏစ ေအာကတဘာလ ၃၁ရက။ http://www.vdb-loi.com/mlw/parliament-to-pass-new-law-affecting-upstream-oil-gas-sector/ မ ျပနလညေဖာျပသည။

37

၃၆။ အထညခပလပငနး၏ ကၽြမးကငမႈစြမးရည တးတကျမငမားေစျခငးႏင အေျခခအေဆာကအအဖြၿဖးတးတကမႈတ႔အတြက ေရရညအစအစဥတစရပက ခမတရန သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမားက ထတလပသ မားႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကရန လအပျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ျမနမာအထညခပလပငနးရငးမားအသငး (MGMA) သည အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႕ (ILO)၊ အစးရႏငအတ စကခပလပသားမားအတြက သငတနးမႉးမားေလကငေရး (TOT) အစအစဥတစရပႏင နညးပညာဆငရာ ေလကငေရးဌာနတစခက ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလ ၁၇ ရကေန႔တြင အငးစနအစးရ နညးပညာသပၸ၌ ဖြငလစခသည။ အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႕ (ILO) ၏ အထညခပလပငနး ပေရာဂက (ILO-GIP) က ျမနမာ အဝတအထည ထတလပသမားအတြက လငႏင မးဆကျပန႔ပြားျခငးဆငရာ ကနးမာေရးမသည လမႈညႇႏငး အေျဖရာရန ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးျခငး၊ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးဆငရာ ကနးမာေရးႏင ေဘးကငးလျခမႈ၊ ထတလပနငစြမးအား တးတကရရေစမည ျဖစၿပး လပငနးလပကငေဆာငရြကမႈမားအား ေလာကနသငျမတမႈ ရရေစရန မညသ႔ ေလကငသငေၾကာငး အႀကျပခကမားအထ ေလကငေရးအစအစဥမားက လကေလာ ညေထြမႈ ရစြာ ျပလပေပးအပခၿပးျဖစကာ အလပသမားမားအားလး အတြက လကေတြ႕ကၽြမးကငမႈ မားက တးတကျမႇငမားေစၿပး ေနာကဆးတြင ျမငမားေသာ ထတလပနငစြမးက တးတကရရေစမည ျဖစပါသည။

အလပသမား၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအား ဝနႀကးဌာနသည ဒနးမတသ႐းႏငအတ ပးေပါငး ေဆာငရြက ျခငးအားျဖင အထညခပလပငနးဆငရာ ေဘးကငးလျခမႈႏင ကနးမာေရး လကစြစာအပက ၂၀၁၈ ခႏစ ဧၿပလ ၂၈ ရကေန႔တြင စတငထတေဝခသည။

တတယအႀကမအလပသမား အခြငအေရး ဆကစပအကးစးပြားရငမားဖရမမ ထြကေပၚလာေသာ အလပသမား ေစးကြက အတြက လမးျပေျမပပါ အခကငါးခက၏ အစတအပငးအေနျဖင အထညခပလပငနးက႑အတြငး အလပသမားေစးကြက ျပျပငေျပာငးလမႈႏင စကမႈလပငနးဆငရာ ဆကႏြယမႈမားအတြငး သးပြငဆငပါဝင လႈပရားသမားက ဦးတညလက ျမနမာနငင စကမႈလပငနးဆငရာ ဆကဆေရး စမးသပမႈဌာန (MIR Lab) က ၂၀၁၈ ခႏစ၊ ဇလငလ ၂၃ ရကေန႔တြင ရနကနၿမ႕၌ စတငဖြငလစခသည။ ၎တြင အစးရကယစားလယမား၊ အလပသမားအသငးအဖြ႕မား ႏင အလပရငအသငးအဖြ႕မား ပါဝငၿပး ျမနမာနငငအတြငး သငတင ေလာကပတေသာ လပငနးခြငဆငရာ ကငသးေဆာငရြကမႈမားက တးျမႇငျဖစေပၚေစရန ပမတညတခငျမသည စကမႈလပငနးဆငရာ သငတနး စနစတစရပက ေမၽာမနးလက ၎၏ စကမႈလပငနးဆငရာ သငတနး ဘာသာရပငါးခက လာမည ၁၂ လမ ၁၅ လအတြငး ျမနမာနငငအတြငး ပ႔ခေပးမညျဖစသည။

၃၇။ သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရး ဥပေဒ၏ တရားဥပေဒ အကးသကေရာကမႈက ထပမပပးရနႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ စမခန႔ခြမႈအစအစဥေကာငးမားအား ဦးစားေပး အေကာငအထည ေဖာရန။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

MSDP သည သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ထနးသမးေဆာငရြကမႈအား “လသားမားႏင ကမၻာေျမ” ဆသည ၎တ႔၏ အဓကကေသာ မ႑င၏ ရညမနးခကတစရပအေနျဖင ဦးစားေပးေဆာငရြကခၿပး ျဖစသည။ မ႑င၏ မဟာဗဟာမားအနက ပဥၥမေျမာကရညမနးခကတြင “အသကေမြးဝမးေၾကာငးလပငနးမားအား ကာကြယမႈျပလပရငး ကနးမာသနစြမးၿပး ေကာငးစြာလပေဆာငနငစြမးရေသာ ေဂဟေဗဒစနစ မားႏငအတ သန႔ရငးေသာ သဘာဝပတဝနးကငတစခက ေကာငးစြာရရေစရန” ႏင “ရာသဥတေျပာငးလမႈဒဏ အား ခနငရညစြမးက တးျမငေစရနႏင ကာဗြနပမာဏ မားျပားလာမႈအား ေလာခေရးလမးေၾကာငးက အေထာကအက ျဖစေစရန” တ႔ပါဝငသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၂၄ “ေမၽာလငမထားဘ ျမနမာနငငသည အဓကကေသာ LNG ဓာတေငြ႕အသးျပ လၽပစစဓာတအားေပး စမကနး ၄ ခက လကမတေရးထးလကပါသည။” VDB/Loi၊ ၂၀၁၈ခႏစ ဇနနဝါရလ ၃၁ရက။ http://www.vdb-loi.com/mlw/myanmar-somewhat-unexpectedly-signs-4-major-lng-gas-to-power-projects/ http://www.vdb-loi.com/mlw/myanmar-somewhat-unexpectedly-signs-4-major-lng-gas-to-power-projects/ မ ျပနလညေဖာျပသည။၂၅ “စြမးအငႏင အေျခခအေဆာကအဦးေစးကြက။ ကၽြနေတာတ႔၏ ေနာကဆး ထးထြငးသျမငမႈ” VDB/Loi၊ ေအာကတဘာလ ၃၁ရက။ http://www.vdb-loi.com/wp-content/uploads/2018/10/Energy-and-Infrastructure-Market-Our-Latest-Insights.pdf မ ျပနလညေဖာျပသည။၂၆ “အစးရမ လၽပစစဓာတအားအခြနမားက တးျမႇငရနစဥးစားေနဆျဖစၿပး ေနစြမးအငဆငရာ ေရြးခယမႈမားက ရာေဖြေဖာထတလကရပါသည။” Myanmar Times၊ ၂၀၁၈ခႏစ ၾသဂတလ ၁၃ရက။ https://www.mmtimes.com/news/govt-still-mulling-hike-electricity-tariffs-explores-solar-options.html မ ျပနလည ေဖာျပသည။၂၇ Eleven Media Gropu၊ ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၆ရက။ https://news-eleven.com/article/71419 မ ျပနလညေဖာျပသည။၂၈ အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက ျမနမာနငင အလပသမားအခြငအေရး လပေဆာငသမားဖရမက ၂၀၁၈ခႏစ ဇနနဝါလ ၁ရရကမ ၁၈ရကထ ကငးပခသည။ နငငတကာအလပသမားအဖြ႕အစညး။ https://www.ilo.org/yangon/events/WCMS_613469/lang--en/index.htm မ ျပနလညေဖာျပသည။၂၉ “လမႈအဖြ႕အစညးဖရမမားမတဆင အလပသမားဆငရာ အျငငးပြားမႈမားအား တားဆးျခငးႏင ေျဖရငးေဆာငရြကျခငး” ၊ အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႕။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစပါသည - https://www.ilo.org/yangon/press/WCMS_635706/lang--en/index.htm၃၀ လငကြနး ဥပေဒေရးရာဝနေဆာငမႈမား (ျမနမာနငင)၊ ျပညေထာငစအခြနဥပေဒ ၂၀၁၈။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည။https://www.lincolnmyanmar.com/wp-content/uploads/2018/04/Union-Tax-Law-2018-.pdf

38

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

ကနးမာေရး

၃၈။ နငငျခားကမၼဏမားအတြက ပ႔ကနတငသြငးမႈအား ပတပငကန႔သတျခငးက ႐တသမးျခငး ႏင ကန႔ကြကရနမရေၾကာငး ေထာကခစာ (NOC) တငျပရသည မဝါဒမားက ဖကသမးျခငးတ႔သည စးပြားေရး ဖြၿဖးမႈတးတကမႈကအရနျမငတကေစမညျဖစၿပး လနာမားအတြက ေဆးဝါးကနပစၥညးမားသးစြနငခြငက တးတကရရေစမညျဖစသည။

တးတကမႈမရပါ။

EuroCham Health Advisory Group သည ဤကစၥရပက အဂတလကစားမႈတကဖကေရးေကာမရငထတြင တငျပေဆြးေႏြးခၿပး ေကာမရငက ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာန (MOHS) ထ ဆကလကတငျပသင ေၾကာငး အႀကျပခပါသည။ (MOHS) အေနျဖင ဤကစၥရပက ေျဖရငးရန ျမနမာနငင ေဆးႏင ေဆးပစၥညး ကနသညမားႏင လပငနးရငမားအသငး (MPMEEA) အား ညႊနၾကားထားသညဟ ယၾကညရေသာလညး (MPMEEA) သည ဤကစၥရပအား ဦးစားေပးသတမတ ေဆာငရြကဟန မရပါ။ ယေန႔တငေအာငလညး ဤကစၥအား ေျဖရငးေဆာငရြကမႈတစစတစရာ မရေသးပ ေပၚပါသည။

၃၉။ တငဒါေခၚရာတြင ပြငလငးျမငသာမႈရသည အမတေပးစနစကငသးျခငး၊ ႏစစဥ နငငေတာအဆင တငဒါေခၚယျခငး၊ တငဒါကာလၿပးဆးပါက လအပခကအေပၚတြင မတည၍သာ ပစၥညးျဖန႔ျဖးနငခြငေပးျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

ကသေရးစးဌာနသည တငဒါလပငနးစဥမားႏင ပတသက၍ ၂၀၁၉ ခႏစတြင ျပျပငေျပာငးလမႈအမးမးက အစပးေဆာငရြကမည ဆသညက သရရသညအတြက ေကနပအားရမပါသည။ ၎သည အတဖြငတငဒါ စနစက ကငသးမညျဖစၿပး ၎ဌာန၏ ေၾကာျငာသငပနးတြင တငဒါေအာငျမငေသာ ကမၼဏမား စာရငးက ၎တ႔၏ ကမးလမးေစးႏႈနးမားႏငအတ အမားျပညသ ျမငသာေစရန ေၾကညာထားမည ျဖစသညဟ သရသည။ ၎သည တငဒါေလၽာကထားမႈ ပစမားအတြငးရ အေသးစတ အခကအလကမား အတြက အမတေပးစနစတစရပက အစျပလပေဆာငမညျဖစသည။ ေစးႏႈနးကမးလမးသည ကမၼဏမား၏ ဆနခါတင စာရငးတစခကလညး ေၾကညာမညျဖစသညအျပင တာဝနရသမားသည တငဒါေစးႏႈနးႏငပတသက၍ တရားဝငမဟတသည မညသညညႇႏငးမႈကမၽ တငဒါတငသြငးသမားႏင ျပလပမညမဟတေၾကာငး ကၽြနပတ႔ အား ရငးလငးစြာေျပာၾကားထားၿပးျဖစပါသည။

၄၀။ ေဆးဝါးမားအား စမးသပရန ဓာတခြခနးမားက တညေဆာကျခငးႏင အနမဆးသတမတထားသည အရညအေသြးအား ျပညမေအာင ပပးနငျခငးမရသမားက ျပစဒဏကခေစျခငးတ႔ျဖင ေဆးဝါးကနပစၥညးမား ၏ အရညအေသြးက ေသခာေစေရး ဆကလကအားထတရန။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

FDA သည နငငတဝမးရ ေဆးဝါးမားအတြက“ေကာငးမြနေသာ ေဆးဝါးလပထးလပနညး” အရ သငတနးမား ျပလပေပးေနခၿပး ျဖစသညအတြက ကၽြနပတ႔အေနျဖင ေကနပအားရမပါသည။ စတးဆငငယမားမ တရားမဝင ေရာငးခလကရသည စပေဆးမား၏ အႏရာယအေပၚ တားျမစသတေပးခကက FDA မ ၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလတြင ထတျပနခသညအတြကလညး ႀကဆပါသည။

၂၀၁၈ ခႏစအတြငး ၿမ႕အသးသး၌ ေရြ႕လားဓာတခြခနး တပဆငထားသညကားမားျဖင အစားအစာမား၊ ေဆးဝါးမားႏင အလကနပစၥညးမား၏ အရညအေသြးစစေဆးမႈမား စတင ေဆာငရြကခသညအတြကလညး FDA က ႀကဆပါသည။ FDA အမႈထမးမားအတြက ေရြ႕လားဓာတခြခနးကားျဖင လပငနးလပကင ေဆာငရြကျခငး ဆငရာ သငတနးတစခက ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလ ၂၄ ရကေန႔တြင ေနျပညေတာရ FDA ႐းအေဆာကအဦးတြင စစဥျပလပခပါသည။ ၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင FDA ႐းခပသည နငငအတြငးရ ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအသးသးရ ၎တ႔၏႐းခြမားထသ႔ ဓာတခြခနးေမာေတာယာဥ ၁၄ ခက လြေျပာငး ေပးခသည။၃၁ ကနသြယေရးဝနႀကးဌာန၊ ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလ ၉ ရကေန႔ ထတျပနေၾကညာခက။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည။ https://www.commerce.gov.mm/sites/default/files/documents/2018/05/25-2018(Whole%20Sale%20&%20Retail).pdf၃၂ ျမနမာနငင အထညခပလပငနးရငမားအသငး (MGMA) သည AVE ႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကလက ၂၀၁၈ ခႏစ စကတငဘာလ ၂၄ ရကေန႔တြင GTI ေကာငး၌ စကခပလပသားႏင နညးပညာဆငရာ ေလကငေရး အစအစဥ (TOT) က စတငဖြငလစခသည။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည။http://www.myanmargarments.org/2018/09/mgma-collaboration-with-ave-started-launching-tot-program-of-sewing-operator-technical-training-gti/

39

၄၁။ နငငတကာကနးမာေရးေစာငေရာကမႈစခနစညႊနးမားကေလးစားလကနာလကFDIအား ပမႀကးထြားလာေစကာလနာမား၏ေဘးကငးလျခမႈအား ေသခာေစရန ဦးတညေစမည ဉာဏပစၥညးဆငရာဥပေဒမၾကမးေရးဆြမႈ ျဖစစဥက သြကလကျမနဆနမႈရေစျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

စကမႈဒဇငးမပငခြင ဥပေဒႏငအတ ကနအမတတဆပဥပေဒအား ျပညေထာငစလႊတေတာမ ၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၃၀ ရကေန႔တြင အတညျပ ျပဌာနးခသည။ ဤဥပေဒတြင ကနအမတတဆပဆငရာ ခးေဖာကမႈႏင တပျပလပျခငးတ႔အတြက ေထာငဒဏသးႏစႏင ေငြဒဏ ကပ ၅ သနး ( အနးစပဆးအားျဖင ေဒၚလာ ၃,၂၅၀ တနဖးႏင ညသည) အထ ျပစမႈျပစဒဏမား ပါဝငလက ျပညတြငး ႏင ျပညပ ႏစခလးမ ကနအမတတဆပ ပငရငမားအတြက ကယျပန႔ျပညစေသာ ကနအမတတဆပ မတပတငစနစမေဘာငက တညေဆာကမည စျဖစသည။ ဥပေဒအား စတငကငသး အသကဝငမည ရကစြကမ ယခအခနအထ ေၾကညာထားျခငးမရေသးပါ။

၄၂။အျပညျပညဆငရာေဆးဝါးထတလပျဖန ႔ခသမားအသငးခပ ႀကး၏ကငဝတစညးကမးမားကကငတစညးမဥးထနးခပေဆာငရြကေရး ေဒသအဖြ႕အစညးတ႔ႏငအတ ကငသးျခငး၊ ေလးစားလကနာျခငး ႏငကနးမာေရးေစာငေရာကမႈက႑ ကၽြမးကငသမားႏင အဖြ႕အစညးမားအၾကား အျပနအလနတန႔ျပန ေဆာငရြကျခငး။

တးတကမႈမရပါ။

UMFCCI ၏ လကေအာကရ သကဆငရာ စကမႈလပငနးမားအတြငး စကမႈလပငနးဆငရာ ကငဝတ စညးမဥးမား ဖြၿဖးလာေစရန အလ႔ငာ အဂတလကစားမႈတကဖကေရးေကာမရငသည UMFCCI ႏငအတ မဟာဗဟာေျမာက ပးေပါငးေဆာငရြကေရး စာခၽြနလႊာတစခက ျပလပခၿပး ေကာငးစြာ ဆကစပလႊမးျခ နငေသာ စကမႈလပငနး ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈဆငရာ ကငဝတစညးမဥးမားအား လကေလာ ညေထြမႈရစြာ ျဖစထြနးေစရန အစးရႏင သကဆငရာ စကမႈလပငနးဆကစပ အကးစးပြားရင အပစမားအၾကား အခ႕ေသာ ေဆြးေႏြးတငပငမႈအခ႕က ျပလပခၿပး ျဖစေသာလညး ခငမာတကၿပး လကဆပလကကင ျပနငသည တးတကျဖစထြနးမႈက မေတြ႕ရရေသးပါ။ EuroCham Health Advocacy Group သည MPMEEA ႏငအတ ေတြ႕ဆမႈတြင ဤကစၥရပကလညး အေလးအနကထားေျပာဆခသည။

တရားဥပေဒႏင အခြနအေကာက

၄၃။ ေျမယာငားရမးေရးစာခပမားႏင ေျမယာအာမခစာခပမား မတပတငျခငးက ပမလကခ ေဆာငရြက ေပးျခငး

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

အြနလငးမတတမးမားဌာန (ORD) သည အႏၵယနငင အြနလငးမတတမးမားဌာန မတပတင႐း၏ လပေဆာငမႈမားအား နားလညသေဘာေပါကရနအတြက အႏၵယနငငသ႔ နညးပညာဆငရာ ေလလာမႈခရးစဥ တစခက ျပလပခသည။ သြားေရာကေလလာမႈအေပၚ အေျခခ၍ဆရလၽင ORD သည ျမနမာနငငတစဝမးရ ဒစဂစတယစနစသး မတတမးမားျပလပသည ျဖစစဥက ေဆာငရြကေနဆ ျဖစသည။ နငငတကာ ဖြၿဖးတးတကမႈ ဘ႑ာေရးအဖြ႕အစညး တစခသည ျပျပငေျပာငးလမႈ လပငနးမားအတြက ORD ႏငအတ ေဆြးေႏြးလကရၿပး ခ႕ယြငးခကမား ရာေဖြေရးအဆငမားတြင ေဆာငရြကေနသည။

၄၄။ တညဆမတပတငကနအမတတဆပမားအား အကာအကြယေပးျခငးသည လကဦးမႈယ မတပတင သမားေဈးကြကအတြငးဝငေရာကမလာေစရန ဟန႔တားနငသည။

သသာစြာေျဖရငးၿပး

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

၃၃ “ျမနမာအထညလပငနး - ILO ပေရာဂကမ စက႐မားအား အကးထေရာကမႈရေစရနႏင ထတလပနငစြမးတးတကျမငမားေစရန ကညေဆာငရြက” ၊ အျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႕၊ ၂၀၁၈ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၁၁ ရကေန႔။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည။၃၄ ျမနမာနငင အထညခပလပငနးရငမားအသငး၊ အထညခပလပငနးဆငရာ ေဘးကငးလျခမႈႏင ကနးမာေရး လကစြစာအပအား ထတေဝျခငး၊ ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလ ၁၈ ရက။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည - http://www.myanmargarments.org/2018/05/garment-occupational-safety-and-health-guidebook-launching/၃၅ ျမနမာအထညလပငနးက႑တြင ခငမာေသာလပငနးဆကသြယမႈမားက ျမငတငရန ILO Lab က ဖြငလစခသည။ အျပညျပညဆငရာအလပသမား အဖြ႕အစညး၊ ဇလင ၂၂၊ ၂၀၁၈။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည https://www.ilo.org/yangon/press/WCMS_635134/lang--en/index.htm

40

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

ကနအမတတဆပဥပေဒက ၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၂၄ ရကေန႔တြင ျမနမာနငင၏ ျပညေထာငစလႊတေတာမ အတညျပၿပး ျဖစသည။ ဥပေဒ၏ အခနး ၁၄ တြင ကနအမတတဆပ မတပတငျခငးက ျငငးပယနငသည ျပ႒ာနးခကမားပါဝငသည။ ၎တ႔တြင အျခားသတစဦးဦးမတပတငထားေသာ အမတတဆပ၊ ဦးစြာ ေလၽာကထားေသာ အမတတဆပ သ႔မဟတ ဦးစားေပးအခြငအေရးေလၽာကထားေသာ အမတတဆပႏင ထပတ သ႔မဟတ အလားတေသာ အမတတဆပက ယငး၏မတပတငထားေသာ အမတတဆပ သ႔မဟတ ဝနေဆာငမႈမားႏင ထပတ သ႔မဟတ အလားတေသာ ကနပစၥညး သ႔မဟတ ဝနေဆာငမႈမားတြင အသးျပျခငးျဖင သးစြသမား ထငေယာငထငမား ျဖစေစျခငး” ႏင “မတပတငရန ေလၽာကထားေသာ အမတတဆပသည ကြျပားသည ကနပစၥညးအတနးအစားမား သ႔မဟတ ဝနေဆာငမႈမားအတြက လသ မားေသာ အမတတဆပတစခႏင ဆငတျခငး သ႔မဟတ သ႑နတျခငးရၿပး လသမားေသာ အမတတဆပ၏ ကနပစၥညးမားႏင ဝနေဆာငမႈမားႏင ဆကႏြယပတသကေနျခငး ႏင ၎ အမတတဆပအား အသးျပျခငးျဖင လသမားေသာ အမတတဆပပငရင၏ အကးေကးဇးမားက ထခကနစနာေစျခငး” တ႔ပါဝငသည။

၄၅။ ေထာကခခကတစခအား ထတေပးျခငးမျပမ MIC မ ဥပေဒအတငး လကနာၾကပမတေဆာငရြကျခငး

တးတကမႈမရပါ

သယယပ႔ေဆာငေရး

၄၆။ ပဂၢလက သယယပ႔ေဆာငေရး က႑အား ျပညတြငးႏင နငငျခားကမၼဏမားႏငအတ အမးသားအဆင သယယပ႔ေဆာငေရး မဟာဗဟာ စမကနးႀကးမားေရးဆြရာတြင ပါဝငေဆာငရြကခြငျပျခငး။ EuroCham Myanmar သည ဤက႑ရပအတြငး၌ သငတငေလာကနသည ေကာမတအဖြ႕ဝငမားက ရာေဖြရာတြင လညးေကာငး တကရကပါဝငေဆာငရြကရာတြငလညးေကာငး ၎၏ Logisctics Advocacy Group သ႔မဟတ ကြနရကမ တဆင အေထာကအကျပေပးနငပါသည

တးတကမႈမရပါ

၄၇။ ပစတကမျဖစ၊ အခနကန၊ ပြငလငးျမငသာမႈမရေသာ တနဖးျဖတမႈ လပငနးစဥမား/ သြငးကနဆငရာလပထး လပနညးမား

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၈ ရကေန႔တြင ျပလပခသည အေကာကခြနဌာနႏင EuroCham တ႔အၾကား ေဆြးေႏြးမႈ အတြငး ရညရြယခကျဖင တမငတကာျပလပျခငး မဟတေသာ အမားကးလြနမႈမားက ျပငးထနစြာ အျပစ ေပးျခငးမးမ ကာကြယမည လပထးလပနညးတစမးအား ဖနတးရန EuroCham Myanmar က အဆျပ ခပါသည။ (ဥပမာ-လပထးလပနညးမားအား နားလညမႈလြမားျခငး) အဆပါဌာနကလညး ဤကစၥရပအား စစမးမႈျပလပရန ကတျပခၿပး ကၽြနတ႔၏ အဆျပကမးလမးေသာ ေျဖရငးခကမားက သေဘာတညခ ပါသည။

၄၈။ အေကာကခြနဝနေဆာငမႈမား ရရနငမႈ

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

အေကာကခြနဌာနသည “ကနေလာင႐လညပတမႈဆငရာ တရားဝငလပထးလပနညးမား” က အၿပးသတ ေရးဆြေဆာငရြကၿပးျဖစကာ ၎အား တရားဝငျပဌာနးေပးရန ဝနႀကး႐း၏ ခြငျပခကက ေစာငဆငး လကရသည။

၄၉။ တညဆလပငနးစဥမားက ျပနလညသးသပရန၊ သယယပ႔ေဆာငေရးကမၸဏမားအေနျဖင (ျမနမာ ဆပကမးအာဏာပင မ စညးၾကပေသာ အဆငမား မပါရဘ) စာခပခပဆထားသည ပမာဏအတငး ဆပကမးသ႔ တကရကေပးေခနငျခငး။

တးတကမႈမရပါ

၃၆ “ေအာက လႊတေတာသ႔ တငသြငးထားေသာ ပမခငမာသည စားသးသကာကြယေရးဥပဒေဒ”၊ ဧရာ၀တ၊ ဇလင ၃၁၊ ၂၀၁၉။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည - https://www.irrawaddy.com/news/burma/stronger-consumer-protection-law-submitted-lower-house.html၃၇ “ယမကာလပငနးရငမား အသငးမ ျမနမာနငငတြင ပထမဆးျပလပသည တာဝနခမႈရေသာ အရကေသာကသးမႈဆငရာ လႈပရားမႈအစအစဥက ျပလပ” ျမနမာမးရ၊ ဧၿပလ ၆ ရက၊ ၂၀၁၈ ခႏစ။ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည - https://www.myanmore.com/2018/04/brewers-association-launches-myanmars-first-responsible-drinking-campaign/၃၈ “ေရးဆြလကရသည ျမနမာ အး- စးပြားေရး ဥပေဒမၾကမး” ျမနမာတငးမး၊ မတလ ၂ ရက၊ ၂၀၁၈ ခႏစ၊ ဤလငခမ ေကာကႏႈတထားျခငးျဖစသည - https://www.mmtimes.com/news/drafting-myanmar-e-commerce-law-works.html

41

ဝငႏငယမကာ

၅၀။ နငငျခားအရကမား တရားဝငတငးသြငး ျဖန႔ျဖးနငသည ဥပေဒဝနးကငတစရပ ဖနတးေပးျခငးျဖင အစးရဝငေငြတးပြားေစျခငး၊စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ၀နႀကးဌာန၏ အမန႔အမတ ၅/၉၈ က ျပနလညျပငဆင၍ ျပညပမ အရကမားတငသြငးျခငးအား တားျမစပတပငမႈက ပယဖကျခငး။

တးတကမႈ မရပါ

၅၁။ အစးရအတြကအခြနအခမားဆးရႈးမႈကျဖစေပၚေစၿပးစားသးသမားအတြကကနးမာေရးအႏရာယမားကျဖစေပၚေစေသာယမကာပစၥညးမားအားတရားမဝငကနသြယမႈႏင အတအပ ျပလပျခငး တ႔က ကငတြယေျဖရငးရနေစးကြကလပထးလပနညးမားႏင ပတသက၍ တရားဥပေဒစးမးေရးက အရနျမႇင ေဆာငရြကျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

“အခြနေဆာငၿပး” ဟ တဆပကပထားျခငးမရေသာ စးကရကမား၊ ေဆးေပါလပမား၊ ဝငအရကႏင အရက ပါဝငေသာ အေဖာယမကာမား ကသ႔ အထးကနပစၥညးမားအေပၚ အစးရမ အေရးယမညဟ နငငပင မဒယာ ျဖစေသာ MRTV မ တဆင ၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၂၃ ရကေန႔တြင ေၾကညာခသည။ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသာ ကနစညအမးအစားမားက အာဏာပငမားက ဖမးဆးမညျဖစၿပး ျဖန႔ျဖးသကလညး တငသြငးလာသည ကနစညတနဖးႏင ညမၽသည ေငြဒဏကခေစမညျဖစသည။

စားသးသ ကာကြယေရး ဥပေဒၾကမးက ၂၀၁၈ ခႏစ ဇလငလတြင လႊတေတာ၌ အဆတငသြငးၿပး ျဖစကာ ၂၀၁၉ ခႏစ ႏစဆနးပငးတြင ျပညေထာငစလႊတေတာမ အတညျပမညျဖစသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ စားသးသ ကာကြယေရးဥပေဒေဟာငးႏင ႏငးယဥလၽင ဤအေျခခ ရပငခြငမားတြင တငးေဒသႀကး၊ ျပညနယႏင ခရငအဆငမားရ စားသးသကာကြယေရး ဗဟေကာမတ၊ စားသးေရးရာဌာနႏင စားသးသ အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေဆာငရြကေရး စေပါငးအဖြ႕အစညးမားအၾကား တာဝနယရမညအပငးမားထပမပါဝငေနသည။ထ႔ေၾကာငရတပဖြ႕အေနျဖငသယယျဖစဖြယရေသာ ဥပေဒခးေဖာကသမားအား အမႈဖြငပငခြင ရရလာမည ျဖစသည။ ယခငကဆလၽင တစစတစဦးမ တငတနးသညအခါမ အေရးယ ေဆာငရြကနငခသည။

၅၂။ အရကေသာကထားၿပး ယာဥေမာငးႏငျခငး၊ အသကမျပညဘ အရကေသာကသးျခငးႏင အႏရာယ မကငးသည နညးလမးျဖငအရကေသာကသးျခငးတ႔ကအစးရ၊စကမႈလပငနးႏငလမႈအဖြ႕အစညးမားကအတလကတြ၍ကငတြယေျဖရငးနငရနအတြက တာဝနယမႈရေသာ အရကေသာကသးျခငးဆငရာ စညး႐း လႈ႔ေဆာမႈ အခမးအနားမားက လကခကငးပေပးရနႏင အရကတငသြငးသည ျပညပကမၼဏမားအား ေစးကြကအတြငး ပါဝငယဥၿပငေစျခငး။

တးတကမႈမရပါ

၂၀၁၈ခႏစအတြငး အစးရမ အစပးေဆာငရြကခသည တာဝနယမႈရသည အရကေသာကသးျခငးဆငရာ စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈ ျပလပခသညက မေတြ႕ရရပါ။ HEINEKEN Myanmar ၊ Myanmar Brewery ႏင Carlsberg Myanmar တ႔ ေပါငးစညးပါဝငသည ယမကာလပငနးရငမားအသငးက ျမနမာနငငတြင ပထမဆး အႀကမ အျဖစ တာဝနယမႈရသည အရကေသာကသးျခငးဆငရာ စညး႐းလႈ႔ေဆာမႈက ၂၀၁၈ ခႏစ ဧၿပလ အတြငး စတင ျပလပခသည။

၅၃။ ကမၻာကနသြယေရးအဖြ႕ထ သေဘာတညထားသည ကတကဝတမားက ေလးစားလကနာမႈရျခငး။

တစစတတစပငးေျဖရငးၿပး

စးပြားေရးႏငကးသနးေရာငးဝယေရးဝနႀကးဌာနသည ျပညပတြင ေရာငးချခငးမျပနငသည အရညအေသြးနမ ပစၥညးမား အလးအရငးျဖင တငပ႔လာမႈက တားဆးသည အေကာကခြနမား သတမတကငသးရန ၂၀၁၈ ခႏစ ေမလတြင ကတျပခၿပး မၾကာမတြင နယစပကနသြယေရး အျငငးပြားမႈမားႏင ႏစဖကကနသြယေရး အျငငးပြားမႈမားတြင ျပညတြငးလပငနးရငမားက ဥပေဒေရးရာ အကာအကြယမား ေပးနငမည ကာကြယေရး ဥပေဒက ျပ႒ာနးမညျဖစေၾကာငး ကတျပထားသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ၂ဝ၁၈ မဝါဒဆငရာ တ ျပနေဆာငရြကမႈမား

42

၄အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စးရမပပနမႈမား

43

ျမနမာႏငငသည ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အခြငအလမးမားစြာ ရေသာလညး စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ က ေႏာငေႏးေစႏငသည အလားအလာရေသာ စးရမဖြယရာ အေျခအေနအနညးငယ ရေနပါသည။ ျမနမာ ႏငင၏ စးပြားေရးႏင ဒမကေရစကးေျပာငးေရးတြင EuroCham Myanmar သည မတဖကအေနျဖင ထ ျပနာရပမားက ကငတြယေျဖရငးရန အစးရအား အႀကျပခကမား အဆျပတငျပရန အခြငအေရးက ရယလပါသည။

အခြနဆငရာအားနညးခကမား

ျပနာေဖာျပခကမား

အခြနေကာကချခငးျပျပငေျပာငးလမႈ စတငခၿပျဖစေသာလညး အခြနယဥေကးမႈတြင တးတကမႈအေျခအ ေနမား လအပလကရၿပး တငးျပည၏ အခြနရရမႈက တးျမႇငရန ႀကးပမးအားထတရာတြင အစးရမ တက တြနးအားေပးမႈမား လပေဆာငရန လအပေနေသးေၾကာငး ျမနမာႏငငက ေစာငၾကညေလလာေနေသာ ဥေရာပရငးႏးျမႇပႏသမားမ ယၾကညၾကသည။ ျမနမာႏငငသည ကမာၻတြင အခြနေကာကခရရမႈပမာဏ အနမဆး ႏငငတစႏငင ျဖစေနဆျဖစကာ အေျခခအေၾကာငးရငးမားေၾကာင အခြနတမးေရာငျခငးသည ျဖစေနက အရာတစခ ျဖစေနပါသည။ အေၾကာငးရငးအမားစမာ သတငးအခကအလကရရႏငမႈ အားနညး ျခငး၊ မရျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးမႈ အားနညးျခငး သ႔မဟတ မရျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ မညသ႔ပင ျဖစေစ ရႈပေထြးေသာ လပငနးစဥ အဆငဆငေၾကာင လပငနးမားအတြက အခနႏင လပသားအငအား စသည ေနာကထပအရငးအျမစမား ဆကလက ဆးရႈးနစနာေစပါသည။ အကးျဖစထြနးေစ၍ လငျမန သြကလက သည အခြနေကာကချခငး လပငနးစဥမားအတြက တးတကမႈမားက ျမႇငတငရန အေကာင အထညေဖာ ေဆာင႐ြကႏငပါသည။

ထ႔အျပင ျပညသလထသည အသပညာအလြန နညးပါး၍ အခြနႏင သကဆငေသာ ကစၥရပမားက နားလည သေဘာေပါကမႈမရပါ။ အာရေဖာငေဒးရငးမ ၂ဝ၁၈ခႏစတြင ေဆာင႐ြကခသည သေတသနတစခတြင ျမနမာ ႏငငသားမားသည အမားအားျဖင အခြနစနစအား နားလညသေဘာေပါကမႈ နညးပါးေၾကာငး ေဖာျပခပါ သည။ ေဖာငေဒးရငး၏ ေလလာမႈတြင ေျဖၾကားသ ၉ဝ% နးပါးသည အစးရ အခြနေကာကယျခငး လပငနး စဥမား၊ အသးစရတမား1 ႏင ပတသက၍ အခကအလကမားက ပမသရလၾကသည။

အစးရအေနျဖင အခြနတးျမႇငေကာကခရရေစရနႏင အခြနတမးေရာငျခငးအား ေလာခရန ပမတငးကပ ေသာ စမခကမားက တကကြစြာ အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကလကရပါသည။ သ႔ေသာ ႀကတင အေၾကာငးၾကားျခငး သ႔မဟတ ရငးလငးသည ဆကသြယေျပာဆျခငးမား မရဘ လပငနးစဥမားႏင နညး စနစမားအား မၾကာခဏ ေျပာငးလျခငးသည အခြနထမးသမားအတြက ဝနထပဝနပးမား ျဖစေပၚေစခ ပါသည။

တးတကမႈ

ျပညတြငးအခြနမား ဦးစးဌာနသည အခြနစမခန႔ခြမႈမားက ေခတမေအာင ေဆာင႐ြကရန ျပျပငေျပာငးလမႈ မားက အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကခသည။ ထေဆာင႐ြကခကမားတြင အခြနေပးေဆာငသမားက ပမ ညမစြာဆကဆရနႏင လာဘစားမႈ ေလာခရန နညးလမးတစရပအျဖစ တရားဝင အကျဖတစစစေရးစနစမ ကယတငအကျဖတစစစေရးစနစ(SAS) သ႔ ေျပာငးလျခငးတ႔ ပါဝငပါသည။ ကနသြယလပငနးခြနမ တနဖး ေပါငးထညမႈအခြန(VAT) ႏင အထးကနစညခြန(SCT) သ႔ ေျပာငးလျခငးကလညး စတငေဆာင႐ြကခသည။

အခြနတမးေရာငျခငးက တကဖကရန အစးရသည ျပစဒဏအစအစဥမား ကသေသာ စညးကမးလကနာ ေဆာင႐ြကေစျခငး စမခကမားက စတငေဆာင႐ြကခသည။ အခြနထမးသသည ဝငေငြ သ႔မဟတ ဝငေငြႏင ပတသကေသာ အေသးစတအခကအလကမားက ဖးကြယထားေၾကာငး သတမတထားေသာ အခန အတငးအတာအတြငး အခကအလကမားက အျပညအဝ ထတေဖာႏငသည။ ျပစဒဏသည ထပေဆာငး အခြန၏ ၅ဝ% (လပငနးဝငေငြခြနအတြက) သ႔မဟတ ၁ဝဝ% (ကနသြယခြနအတြက) က သတမတပါမည။ သ႔ေသာ ထတေဖာေတြ႕ရခကသည မျပညစျခငး သ႔မဟတ သတမတခနအတြငး ေဖာထတႏငျခငးမရလင အခြနထမးသသည တရားစြဆခရႏငသည။ အကယ၍ အခြနေဆာငသျပညသတစဦးခငးစ၏ လကနာခက ႏင ပတသက၍ အခြနစညးၾကပရန တငျပသည ဝငေငြစာရငးက တငျပရန ပကကြကပါက ရရထားသည အခြနစညးၾကပဝငေငြက မမနကနေၾကာငးအျဖစ မတယပါသည။ ေနာကပငးျပစဒဏမားသည လပငနး ဝငေငြခြနႏင ကနသြယခြနမားအတြက အတတပင ျဖစပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

44

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

အႀကျပခကမား

အဓကရည႐ြယခကသည အခြနယဥေကးမႈက တစတငးျပညလးက လကခၾကရနျဖစသည။ အခြနဆငရာ ပညာေပးေရးက ထေရာကစြာ တးျမႇငရန လႈ႕ေဆာမႈမား ျပလပႏငၿပး အခြန၏ အေရးပါမႈက သရနားလည ေအာင ျမႇငတငေပးႏငပါသည။

ထ႔အျပင ႐းရငး၍ ထေရာကသည လပထးလပနညးမားသည အခြနေကာကခသည စနစက ထေရာက ေအာင ေဆာင႐ြကႏငမညျဖစၿပး မလအပေသာအဆငမား ဖယရား၍ အရငးအျမစမား အသးျပျခငးက ေလာခပါမည။ အခြန႐းႏင အခြနထမးမားအၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈကလညး ျမႇငတငႏငပါသည။ လပထးလပနညးမားႏင စနစမားတြင ေျပာငးလျခငးမား ေဆာင႐ြကရာတြင အခြနထမးသမားအတြက စနစအသစက လကခရန အခနေပး၍ ႀကတငအသေပး ေဆာင႐ြကသငသည။

ျပညတြငးကငသးမႈမားက ထးစႏငႏငအည ျမႇငတငျခငးျဖင အခြနႏငပတသက၍ ရႈပေထြးမႈမားက ေရာင ရားကာ ႏငငတကာ စာရငးအငးစႏႈနးမားသ႔ ဦးတညေလာကလမးႏငပါသည။

အစးရသည ေနာကဆး အတညျပထားေသာ စမခကမားအား ခငမာေစ၍ အခြနတမးေရာငမႈအား ဆကလက တကဖကသြားႏငပါသည။

ရႈပေထြးေသာ ဗ႐ကေရစဆငရာ မေဘာင

ျပနာေဖာျပခကမား

ျမနမာႏငငတြင ဗ႐ကေရစအပခပေရးယႏရားဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ႏငင၏ ေဆာင႐ြကဆ ဒမကေရစ အကးအေျပာငးအၾကားတြင ထးျခားသည စနေခၚမႈမားက ရငဆငေနရပါသည။ ဗဟခပကငမႈ ျမငမားေသာ ဖြ႕စညးပမား၊ ေႏးေကြးစြာ ဆးျဖတခကချခငး လပငနးစဥမား၊ အမားျပညသ မယၾကညမႈ မား၊ ကနရေနေသာ မလလားအပေသာ လပထးလပနညးမား၊ တာဝနလႊအပမႈႏင တာဝနခြေဝမႈ နညးပါး ျခငးတ႔သည ျမနမာႏငငရ ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက သသာထငရားသည ၾကန႔ၾကာ ေႏာငေႏးေစသည အရာမားက ျဖစေပၚေစပါသည။

ဝနႀကးဌာနမားႏင အမးမးေသာ အစးရဌာနအဆငဆငအၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ အားနညးျခငးႏင ရငးလငးျပတသားသည လမးၫႊနခကမား နညးပါးျခငးသည အလးစ ရငးလငးျပတသားမႈ မရျခငးက ျဖစ ေပၚေစပါသည။ သ႔ေသာ အေျပာငးအလမားသည စတငေဆာင႐ြကဆျဖစၿပး အစးရသည လပငနးက႑ အား ေျပာငးလျခငးဆသ႔ ဦးတည၍ ေကာငးမြနသညအဆငမား ေဆာင႐ြကခသညက EuroCham Myanmar ၏ မတဖကမားမ ဝမးေျမာကစြာ ဂ႐ျပမခပါသည။

တးတကမႈ

e-Government စနစတစရပဆသ႔ ကနဦးေျခလမးအျဖစ အစးရသည ၂ဝ၁၈ခႏစတြင e-Government ဦးစး ေကာမတႏင ေကာမတအဖြ႕ခြ ရစခက ဖြ႕စညးတညေထာငခသည။ ထေကာမတသည e-ID စနစမား၊ နညး ပညာဆငရာ ဥပေဒအသစတစရပ၊ ႏငငတကာစႏႈနးအဖြ႕အစညး(ISO) အတြက Unicode စနစ စသတမတ ျခငးႏင သတငးအခကအလကႏင ဆကသြယေရးနညးပညာ(ICT) တကသလမား တညေထာငေဆာင႐ြက ျခငးမားက ေဆာင႐ြကလကရပါသည။

ထ႔အျပင ျပညတြငးႏင ႏငငျခား နညးပညာအေထာကအပႏငအတ အာရဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဘဏ(ADB) ထ မ ေငြေၾကးပပးမႈျဖင အစးရသည ျမနမာ e-Governance Master Plan က မၾကမးေရးဆြခသည။ အစးရႏင ပဂၢလကက႑ပးေပါငးေဆာင႐ြကေရး(PPP) ျဖင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကရန ပစထတထားပါ သည။ ဤစမခကက အားေပးျမႇငတငရန ကြနပတာအဖြ႕ခပသည ၂ဝ၁၈ခႏစ ေအာကတဘာလ တြင e-Government ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြႏင ICT ျပပြက အစးရႏင ပးေပါငး၍ ကငးပခပါသည။

45

စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန၏ ႀကးၾကပမႈျဖင ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ကမၸဏမားၫႊနၾကားမႈ ဦးစးဌာန (DICA) သည ၂ဝ၁၈ခႏစ ဩဂတလတြင ကမၸဏမား မတပတငရန အြနလငးပလကေဖာငးတစခအေနျဖင ျမနမာကမၸဏမားအြနလငး Myanmar Companies Online (MyCO) က စတငေဆာင႐ြကခသည။ ဤ ဝကဘဆကသည စတပါဝငစားသမားက ျမနမာႏငငတြင လပကငေဆာင႐ြကေနေသာ ကမၸဏမား၏ အခကအလကမားက ရာေဖြၾကညရႈႏငေစၿပး ကမၸဏတရားဝင စာ႐ြကစာတမးမားက ဝယယႏငမည ျဖစပါသည။ ထ႔ျပင မႏေလးၿမ႕ေတာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးေကာမတသည အစးရ၏ ေဆာင႐ြကခကမားအား ေစာငၾကည၍ ဝနေဆာငမႈမားက ၾကညရႈလေသာ ႏငငသားမားအတြက အြနလငးအခကအလကဆငရာ ဌာန (Online Data Centre) က ၂ဝ၁၈ခႏစ ဇနနဝါရလတြင စတငေဆာင႐ြကခသည။

ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ႏငငျခားစးပြားဆကသြယေရး ဝနႀကးဌာနသည လာမညဘ႑ာေရးႏစတြင ဝနႀကးဌာန မားမ ပငဆငေသာ အစးရစမကနးမားႏင ေျမလြတမား၏ စာရငးအား အမားျပညသႏင အဖြ႕အစညးမား ဝငေရာကၾကညရႈႏငရနေျမယာဘဏ(Land Bank) ႏင စမကနးဘဏ(Project Bank) မားက တညေထာင မညျဖစသည။၁

ဤကသ႔ေသာ ႀကးပမးအားထတမႈမားျဖင e-Government ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အၫႊနးကနး (EGDI) တြင ဥေရာပသမဂၢ e-Government စစတမးေကာကခခကအရ ျမနမာႏငငသည အဆင ၁၆၉ ေနရာမ ၁၅၇ ေနရာ သ႔ ခနတကသြားခပါသည။

အႀကျပခကမား

ျမနမာႏငငရ ျပနာ၏ အဓကအခကသည ထစနေခၚမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရန ႏငငေရးဆင ရာ/ဖြ႕စညးပ ဆငရာ စြမးေဆာငႏငစြမးႏင ျဖစေပၚေနေသာ စနေခၚမႈမားအၾကားရ ေပါငးစညးမႈ လြမားျခငး ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင တစဆငခငး စြမးေဆာငရည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈႏင ရည႐ြယထားၿပး လကေတြ႕ကသည အေသးစား ေျဖရငးမႈမားသည လပငနးေဆာင႐ြကမႈက အခနတတႏင ထေရာကစြာ ေဆာင႐ြကေစႏငပါ သည။

အစးရ၏ လကရလအားျဖင ေဆာင႐ြကသညစနစမ အငတနညးပညာ ေဆာင႐ြကသည ေျဖရငးမႈသ႔ ေျပာငး လျခငးကသ႔ေသာ အျပသေဘာေဆာငသည တးတကမႈမားက ၂ဝ၁၈ခႏစ တစႏစလးတြင စတငေဆာင ႐ြကခပါသည။ ဤႀကးပမးအားထတမႈမားက အစးရႏင အစးရ၏မတဖကႏစရပစလးမ ဆကလက၍ ကည ပပးကာ ရနပေငြ ေထာကပေပးသငပါသည။

အစးရဌာနမားအေနျဖင ပမထေရာကအကးရေသာ လပငနးစဥမားအား တကတြနးအားေပးရန လပငနး တာဝနမား ခြေဝျခငးအား စတငေဆာင႐ြကရနလညး အႀကျပပါသည။ ဗဟခပကငမႈ ဖကသမးျခငးအား ခချခငးသည ျဖစ႐းျဖစစဥ ျဖစေသာလညး လပငနးစဥတြင ဗ႐ကရကမားက လပပငခြငေပးျခငးသည မဝါဒအသစမားအတြက စတငေဆာင႐ြကမႈက ျမႇငတငႏငပါသည။

အထကေအာကႀကးငယအလက ဖြ႕စညးပေၾကာင မယၾကညမႈမားႏင တစဦးခငးစ ျပနာေျဖရငးႏငစြမး မရျခငးတ႔က ျဖစေစပါသည။ ျပျပငေျပာငးလျခငး လပငနးစဥ၏ အဓကအခကသည ယၾကညမႈတည ေဆာကျခငးႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈတြင ပါဝငေဆာင႐ြကရန အစးရအမႈထမးမားက တကတြနးအားေပးျခငး ျဖစသည။

တးတကမႈမား ထပမလအပေနေသာ ေကာပရတစမအပခပမႈ

ျပနာေဖာျပခကမား

ကမၸဏမားတြင ေကာငးမြနေသာလပငနးစမအပခပမႈပစ ကငသးျခငးသည အေစာပငးကာလ အဆငမား တြငသာ ရေနဆျဖစပါသည။ လပငနးအမားစသည အဖြ႕အစညးဆငရာ ဖြ႕စညးတညေဆာကပမားအား ရငး လငးစြာချပမႈ ေလာနညးျခငး၊ ဥပေဒလကနာမႈနညးလမးမားမရျခငး၊ ရယယာရငမားအား လေလာကသည အကာအကြယေပးမႈ မရျခငး၊ ထေရာကေသာ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ၊ လပထးလပနညးမား မရျခငးႏင ပြင လငးျမငသာေသာ လပငနးတြငး မဝါဒမားႏင ကငသးမႈမား မရျခငးတ႔ေၾကာင လပငနးစသတ မတခက မားႏင ျပညမမႈ မရျဖစေနပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

၁ “ေျမယာဘဏ (Land Bank) ႏင စမကနးဘဏ (Project Bank) မားက တညေထာငပါမည။” 7 Day Daily News, ေဖေဖာဝါရလ ၂ရက ၂ဝ၁၉ခႏစ။ http://7daydaily.com/story/148985 မ ရယပါသည။

46

ျမနမာစးပြားေရးက႑ တာဝနယမႈရေရး အေထာကအကျပဌာန(MCRB) မ မၾကာေသးခငက ထတျပနခ ေသာ ျမနမာစးပြားေရးလပငနးမားရ ပြငလငးျမငသာမႈဆငရာ အစရငခစာတြင ျပညတြငး ကမၸဏမား အတြက ပမးမရမတ ၇% ႏင ႏႈငးယဥလင ႏငငတကာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငးမ ရငးႏးျမႇပႏထားေသာ ကမၸဏတစခအတြက ပမးမရမတသည ၅၄% ရပါသည။ ပမေကာငးမြနေသာ စးပြားေရးစမအပခပမႈသည ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင မတဖကမားက ဆြေဆာငေနေၾကာငးကလညး ဤေတြ႕ရခကက ေထာကျပေနပါသည။

ျမနမာႏငငရ ျပညတြငးစးပြားေရးလပငနးမား ႏင လပကငေဆာင႐ြကသညအခါ စးပြားေရးလပငနး စမ အပခပမႈ အားနညးျခငး သည သသာသည ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာမႈမားက ျဖစေစႏငျခငး ဆသညအခက က ထညသြငးစဥးစားရန ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားက အႀကျပပါသည။

ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးလပငနး စမအပခပမႈ တးတကလာျခငးသည တးျမငလာေသာ ႏငငျခားရငးႏး ျမႇပႏမႈ ႏင အားေကာငးသည ေငြေၾကးေဈးကြက ဖြ႕ၿဖးျခငးအတြက တခါး ဖြငလစေပးသည အဓက ေသာခကတစခ ျဖစပါလမမည။ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားသည ပြငလငးျမငသာ၍ စစညးမႈရၿပး တာဝန ရစြာ စမခန႔ခြေသာ ျပညတြငးကမၸဏမားႏငအတ လကတြလပကငရန တြဖကလပငနးမားက ရာေဖြၾက ပါသည။

တးတကမႈ

ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥသည မၾကာခငက ဖြ႕စညးတညေထာငထားသည ျမနမာဒါ႐ကတာမား အင စတက(MIoD) ႏငအတ အျပသေဘာေဆာငသည အရနအဟနက ရရခပါသည။ ထအဖြ႕သည တာဝနယမႈ ရေရးႏင ထေရာကသည စးပြားေရးလပငနးစမခန႔ခြမႈက ျမႇငတငရန ရည႐ြယပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငင ေငြေခးသကေသခ လကမတ လပငနးႀကးၾကပေရး ေကာမရင (SECM)၊ ရနကန စေတာအပခနး (YSX) ႏင ရနကနၿမ႕ရ ႏငငတကာဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငး (IFC) မ ႀကးမႉးကငးပေသာ ေကာပရတ စမအပခပမႈ အကျဖတခကႏင စပလဥးေသာ ဇနနဝါရလ လပငနးခြငညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြ ကသ႔ေသာ ပြမားျဖင သငတနး အခြငအလမးမားႏင ေစစပေဆာင႐ြကမႈမားသည ဆကလကေဆာင႐ြကဆ ျဖစပါသည။

ေဈးကြကျပျပငေျပာငးလမႈမားတြင ထငရားသည ေျခလမးတစရပအေနျဖင ႏငငရ စးပြားေရးလပငနး စမ အပခပမႈ စႏႈနးမားႏင အေကာငးဆး လကေတြ႕ကငသးမႈမား တးတကေစရန ႏငငတကာ ဘ႑ာေရး ေကာပေရးရငး(IFC)၊ ဩစေတးလႏင ၿဗတနႏငငတ႔၏ ပပးကညမႈျဖင ပထမဆး ပဂၢလကက႑မ ဦးေဆာင သည အဖြ႕အစညး အျဖစ MIoDက ၂ဝ၁၈ခႏစတြင စတငဖြ႕စညးခသည။ MIoD သည ႀကးၾကပကြပကေရး အဖြ႕၏ ကြၽမးကငပငႏငမႈက တးတကေစရန၊ စးပြားေရးလပငနး ကငဝတမားႏင ပြငလငးျမငသာမႈက ျမႇင တငရန၊ ေကာပရတေခါငးေဆာငမားႏင ဆကႏြယသမားအၾကား ကြနရကမား ဖနတးရနႏင ျမနမာ ႏငင၏ ပဂၢလက အခနးက႑တြင ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ယၾကညစတခမႈက ျမႇငတငရန ရည႐ြယပါသည။၂ အစးရကျမနမာကမၸဏမား ဥပေဒကျပ႒ာနးေသာေၾကာင ျပညတြငးကမၸဏမားသည စးပြားေရးလပငနး စမအပခပမႈ ျပျပငေျပာငးလမႈ တစရပအေနျဖင ၎တ႔၏ ႀကးၾကပကြပကေရး အဖြ႕မားက ေခတမ ေအာင ျပလပရန လအပပါသည။၃ MIoD သည လမးၫႊနခကႏငအတ အရညအေသြးျမင ဒါ႐ကတာမား အတြက တးတကလာသည လအပခကမားက ျဖညဆညးေပးေသာ ဦးေဆာငသည အခနးက႑တစရပ ရပါလမမည။ ဥပမာ MIoD သည ေကာပရတ စမအပခပမႈ ေဆာင႐ြကေရး စမခက (CGAP) အျဖစ သရၾကေသာ တစေန႔တာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြမားမ တစဆင သငယေလလာျခငးမားက စမေဆာင႐ြကလက ရပါသည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကျခငးျဖင ကမၸဏမား၏ စြမးေဆာငရည တးတကျခငး၊ ေငြေၾကးေထာကပမႈမား တးျမငလာျခငးႏင တညတခငမာသည တးတကမႈက ျမႇငတငျခငးမား ျဖစေစႏငပါသည။

အႀကျပခကမား

အစးရအေနျဖင အားေကာငးသည စးပြားေရး စမအပခပမႈ၏ အေရးပါဝငမႈႏင စးပြားေရးလပငနးမား အတြက အကးေကးဇးမားႏင ပတသက၍ သရနားလညမႈက ျမႇငတငေပးႏငပါသည။ ထျမႇငတငေပးမႈ သည ပဂၢလက ကမၸဏမားအေနျဖင ပြငလငးျမငသာမႈ ရစြာႏင တာဝနယမႈရစြာ လပကငေဆာင႐ြကရန အတြက တကတြနးအားေပးရန မကလးမားလညးေပး ႏငသည။

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

၂ ျမနမာဒါ႐ကတာမား အငစတက၊ MIoD အေၾကာငး။ http://myanmariod.com/ မ ရယပါသည။၃“ျမနမာႏငငသည ျမနမာဒါ႐ကတာမား အငစတကက စတငဖြ႕စညးျခငး” Myanmar Insider, ဧၿပလ ၂ဝ၁၈ခႏစ။ http://www.myanmarinsider.com/myanmar-launches-institute-of-director/ မ ရယပါသည။

47

ျမနမာကမၸဏမားစြာအေနျဖင စမအပခပမႈႏင ထတေဖာျပသမႈတ႔က တးတကေစရန စတအားထကသန လကရေသာလညး ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အေကာငးဆး အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကသည နညးလမးႏင ပတသက၍ လမးၫႊနခကလအပေနေၾကာငး အေထာကအထားမားက အႀကျပထားပါသည။ ျမနမာႏငင ေငြေခးသကေသခလကမတ လပငနးႀကးၾကပေရး ေကာမရငသည အစးရႏင ႏငငတကာ မတ ဖကမားထမ အရငးအျမစႏင ေထာကပမႈမား လအပေသာလညး ဤအေနအထားတြင လပကငေဆာင႐ြက ႏငပါသည။

စးပြားေရးလပငနး သ႔မဟတ စကမႈလပငနးႏင ဆေလာေသာ ဥပေဒမားက ဥပမာအားျဖင ဝနထမးလကစြ စာအပမား သ႔မဟတ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ စသတမတ လပထးလပနညး လကစြစာေစာငမား အျဖစ ေျပာငးလ ျဖညစြကႏငပါသည။ ထ႔ကသ႔ ေဆာင႐ြကျခငးျဖင စညးမဥးမားက ေကာငးစြာ လကခလကနာ ျခငးက အေထာကအကျပပါလမမည။

စြမးရညတညေဆာကျခငး လပငနးမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကရန ဘကေပါငးစပါဝငသည အဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငးသည အစးရအတြက တးတကေကာငးမြနသည စးပြားေရးလပ ငနး စမအပခပမႈက ျမႇငတငရန ေနာကထပနညးလမးတစရပ ျဖစေစႏငပါသည။ မၾကာေသးခငက ေဆာင ႐ြကခသည ဥပမာမာ MIoD က ဖြ႕စညးတညေထာငျခငးျဖစသည။

ဉာဏပစၥညးမပငခြငဆငရာ (IP) ဥပေဒမား၏ အကန႔အသတရသည လႊမးၿခႏငမႈ

ျပနာေဖာျပခက

ယခအခနထ ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမႇပႏရန စတပါဝငစားေသာ ဥေရာပရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက စးရမ ဖြယအေကာငးဆး ျပနာတစရပသည ခငမာသည IP ဥပေဒမား မရျခငးျဖစသည။ ဥပေဒႏင လပထး လပနညးဆငရာ တးတကမႈ ေႏးေကြးေသာလညး NLD အစးရအဖြ႕အေနျဖင IP ျပနာရပမားက ကငတြယ ေဆာင႐ြကရန ဥပေဒျပ႒ာနးခကက ပမကယျပန႔စြာ တးတကေအာင ေဆာင႐ြကေနျခငးက ျမငေတြ႕ရ သညမာ အားတကဖြယျဖစေပသည။

တးတကမႈ

၂ဝ၁၈ခႏစ ဇနနဝါရလကတညးက လႊတေတာမ ေဆြးေႏြးခၾကေသာ ကနအမတတဆပႏင စကမႈဒဇငး မပငခြင ဥပေဒအသစအား ထတျပနျခငးက ၂ဝ၁၉လခႏစ ဇနနဝါရလတြင ေဆာင႐ြကခသည။ ထဥပေဒက ၂ဝ၁၉လခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင မပငခြငဥပေဒမၾကမး၏ ခြငျပခကအတငး လကနာေဆာင႐ြကခသည။ ကနအမတတဆပ ဥပေဒသစအရ ကနအမတတဆပက ယခငက မတပတငသြငးခပါက သ႔မဟတ ပါရ ညလာခ ႏင/သ႔မဟတ ကမာၻ႔ကနသြယေရးအဖြ႕အစညး (WTO) တ႔၏ အဖြ႕ဝငႏငငမားတြင သးစြခဖး ပါက ေလာကထားသမားက ဦးစားေပးအခြငအေရးမားေပးမည ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ေလာကထားျခငး မားက မတပတငျခငး သ႔မဟတ ထတေဖာျပသျခငး ေန႔ရကမစ၍ ေျခာကလအတြငး ေဆာင႐ြကရမည ျဖစပါသည။

အႀကျပခကမား

ျမနမာႏငငသည ကယျပနသည IP ဥပေဒမားက လကခထားျခငး မရေသးေသာ အာဆယႏငငမားရ အနညးငယေသာ ႏငငမားတြင တစခအပါအဝင ျဖစသည။ မၾကာေသးခငက အတညျပထားေသာ IP ဥပေဒမားအား လကနာေဆာင႐ြကေစရန စစစျခငးသည အစးရ၏ အဓကအခနးက႑ျဖစသညဟ ဥေရာပ ရငးႏးျမႇပႏသမားမ ထငျမငၾကသည။ အထကပါအေၾကာငးအရာႏင စပလဥး၍ ေနာကထပ ဥပေဒျပျခငး ကလညး လကခႀကဆၾကပါလမမည။ လကရစညးမဥးမားသည ပါရညလာခ ႏင/သ႔မဟတ WTO အဖြ႕ဝငႏငင မားတြင ေျခာကလထကေကာလြန၍ မတပတငထားေသာ ကနအမတတဆပမားက အကာအကြယမေပးပါ။ သ႔ေသာ လပငနးအဖြ႕အစညးသည ဤဥပေဒျဖစေပၚရန ေစာငစားေနခနတြင ဆး႐ြားသည ဉာဏပစၥညး မပငခြငဆငရာ ခးေဖာကမႈမားက တက႐က ကငတြယေဆာင႐ြကေသာ အျခားအားထားစရာ နညးလမးမားအား ဖနတးတညေဆာကျခငးျဖင ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမႇပႏသမား က ပ၍ပငဆြေဆာငလာေစ ႏငပါလမမည။

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

4 “ကနအမတတဆပႏင စကမႈဒဇငး မပငခြင ဥပေဒအသစ ထတျပနခသည။” The Myanmar Times, ေဖေဖာဝါရလ ၄ရက ၂ဝ၁၉ခႏစ။ https://www.mmtimes.com/news/ trademark-law-and-industrial-design-law-enacted.html မ ရယပါသည။

48

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

အေျခခအေဆာကအအ လအပခကမား

ျပနာေဖာျပခကမား

တးပြားလာေသာရငးႏးျမႇပႏမႈအတြက အေျခခအေဆာကအအမား လအပခကမားမာ ရငးလငးပါသည။ ႏငင၏ အေျခခအေဆာကအအ ကြာဟခကမားအဆးသတေစရန ၂ဝ၃ဝတြင ျမနမာႏငငသည ရငးႏးျမႇပႏ မႈ ပမာဏ အေမရကနေဒၚလာ ၂ဝဘလယခန႔ လအပမညျဖစေၾကာငး ၂ဝ၁၄ခႏစက ကမာၻ႔ဘဏမ ခန႔မနး ထားပါသည။ စနေခၚမႈမားသည မားစြာႀကးမား၍ ႏငငအတြက ကြၽမးကငလပသားမား ပမလအပေသာ ေၾကာင အစးရအေနျဖင တကျပတသားသည လပေဆာငခကက ေဆာင႐ြကရန လအပေနပါသည။ ႏငင တကာ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအား မားစြာလလားေၾကာငးက ေဖာထတျပသျခငးသည အာဏာပငမား၏ စြမး ေဆာငရညအား ႀကးမားကယျပန႔ေသာ စမကနးမားက ကငတြယေဆာင႐ြကျခငးႏင ေငြေၾကးေထာကပ ျခငး တြင တးတကလာေစႏငပါသည။

ပမယၾကညစတခရေသာ စြမးအငအေျခခ အေဆာကအအမား တးတကေအာင ေဆာင႐ြက၍ျဖစေစ ႏငင တကာစႏႈနးရ အေဝးေျပးလမးမႀကးမားႏင ရထားလမးမား တညေဆာက၍ျဖစေစ တးတကလာေသာ အေျခခအေဆာကအအမားသည ကနကစရတမားက ေလာခၿပး ျမနမာႏငငရ လပငနးေဆာင႐ြကခက မားက အဆငေျပေခာေမြ႕ေစသငပါသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ပမဆြေဆာင လာႏငေစရန အစးရအေနျဖင ယၾကညရသည အေျခခအေဆာကအအမားအား အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကျခငးက ဦးစားေပး လပကငရန လအပသည။ အေျခခအေဆာကအအ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ရငးႏးထညဝငေငြ မားစြာ လအပပါလမမည။ စးပြားေရး ဆကလကျပျပငေျပာငးလျခငးသည ဥေရာပႏင အျခားႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏ မႈမား က ျမႇငတငျခငးတြင အဓကအခနးက႑မ ပါဝငပါမည။

တးတကမႈ

သ႔ေသာ ၂ဝ၁၉ခႏစ အေစာပငးက ထအခနးက႑တြင လကဆပလကကငျပသႏငေသာ တးတကမႈ အနညး ငယသာ ရခပါသည။

သယယပ႔ေဆာငေရးတြင ေဆာင႐ြကဆ ပငမစမကနး (၇)ခ ရပါသည။ ၎တ႔မာ အမးသားပ႔ေဆာငေရး ပငမစမကနး(MYT စမကနး) (၂ဝ၁၅-၂ဝ၄ဝ)၊ အျမနလမးမႀကးမား ကြနရက ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး ပငမစမကနး (၂ဝ၁၅-၂ဝ၄ဝ)၊ ရနကနၿမ႕သစ မဟာဗဟာေျမာက ၿမ႕ျပဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ပငမစမကနး (SUDP) (၂ဝ၄ဝ ကရည႐ြယ၍)၊ ရနကနၿမ႕သစ ၿမ႕ျပသယယပ႔ေဆာငေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး စမကနး (YUTRA) (၂ဝ၁၆-၂ဝ၄ဝ)၊ ေကးလကလမးမား ေဖာကလပျခငးအတြက ႏငငလးဆငရာ မဟာ ဗဟာ (၂ဝ၁၆-၂ဝ၃ဝ)၊ ႏငငလးဆငရာ ပ႔ကနမဟာဗဟာ (၂ဝ၁၅-၂ဝ၁၉)ႏင ႏငငလးဆငရာ ေထာကပ သယယပ႔ေဆာငေရး ပငမစမကနး(MY-L စမကနး) တ႔ျဖစၾကပါသည။၅ စမကနးစစေပါငး ၁၆၇ခသည ႏငငလးဆငရာ သယယပ႔ေဆာငေရး ပငမစမကနးတြင ပါဝငၿပး ၎တ႔အထရ စမကနး ၁ဝ၈ခက တစႏငငလး သယယပ႔ေဆာငေရး ပငမစမကနးတြင ခြျခားေ႐ြးထတၿပးသားျဖစသည။ SUDP, YUTRA, MYT Plan and MY-L Plan တ႔အတြက တရားဝင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အေထာကအပ (ODA) ေခးေငြမားႏင ေငြေၾကးအေထာကအပမားျဖင ဂပနအျပညျပညဆငရာ ပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးေအဂငစ (JICA) မ ပငမ စမကနးႏင အေျခခ အေဆာကအအ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးတ႔အတြက အကအညမား ေပးခသည။၆

ဆပကမးစမကနး ၅ခ၊ ေလဆပစမကနး ၂ခ၊ ရထားလမးစမကနး ၂ခ၊ အေဝးေျပးလမးမ စမကနး ၇ခ၊ တတားစမကနး ၁ခႏင အျခားစမကနးတစခ အပါအဝင အနာဂတတြင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြက ရမည အေျခခအေဆာကအအဆငရာ ဦးစားေပးစမကနး ၃ဝခ ရေနေၾကာငး ၂ဝ၁၉ျမနမာႏငင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ညလာခ တြင အစးရမ ေၾကညာခပါသည။ ဗနးေမာ၊ ပခက၊ မေကြး၊ ကေလးဝႏင မ႐ြာရ ဆပကမး စမကနးမားက ၂ဝ၂၁ခႏစတြင အၿပးသတရန ေမာမနးထားၾကပါသည။ ရထားလမး စမကနးမားတြင မႏေလး-မဆယႏင တမး-ကေလး ရထားလမးမား အဆငျမႇငတငျခငးလပငနးမား ပါဝငပါသည။ ေျမာက ဦးႏငသတြရ ေလဆပမားကလညး အဆငျမႇငတငရနရပါသည။ လမးစမကနးမားတြင ရနကန-မႏေလး အေဝးေျပးကားလမး၊ ရနကန-ပသမ အေဝးေျပးကားလမး၊ ရနကနအတြငးလမးႀကးမားႏင ၿမ႕ေရာင လမးမား၊ ေနျပညေတာ-ေကာကျဖ အေဝးေျပးကားလမး၊ မႏေလး-ထးခင-မဆယ အေဝးေျပးကားလမး ႏင ျမစႀကးနား-ထးခင အေဝးေျပးကားလမးတ႔ ပါဝငၾကပါသည။ စြမးအငထတလပေရး စမကနး ၅ခက အစအစဥေရးဆြေနပါသည။ ၎တ႔တြင တစႏငငလးအႏ႔ ေနေရာငျခညစြမးအင စမကနးတစခ၊ ရနကနၿမ႕ ရ ဓာတေငြ႕စြမးအင စမကနးတစခ၊ မႏေလးတငးေဒသႀကးႏင ကရငျပညနယတြင ေရအားလပစစ စမကနး မားႏင ဧရာဝတတငးေဒသႀကးရ ပသမၿမ႕၌ ေလစြမးအငစမကနးတစခတ႔ ပါဝငပါသည။၅ “တစႏငငလး သယယပ႔ေဆာငေရး ပငမစမကနး အေျခအေနႏင အနာဂတစမခက” ထကထက၊ သယယပ႔ေဆာငေရးႏင ဆကသြယေရး ဝနႀကးဌာန ဒတယၫႊနၾကားေရးမႉး။ ႏဝငဘာလ ၃ဝရက ၂ဝ၁၇ခႏစ။ https://www.unescap.org/sites/default/files/Myanmar%20-%20Logistics.pdf မ ရယပါသည။၆ “ျမနမာႏငင၏ အေျခခအေဆာကအအ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး စမကနးမားႏင အစအစဥမားတြင JICA ၏ ေဆာင႐ြကခက” Mr. Masayuki KARASAWA, မတလ ၂ဝ၁၈ခႏစ။ https:// www.myanmarwaterportal.com/storage/eb/articles/522/plenaryaddress2-mr.masayukikarasawa_14134600.pdf မ ရယပါသည။

49

အႀကျပခကမား

ေနာကထပေဒသဆငရာ ပငမစမကနးမားသည အေျခခအေဆာကအအ ေရရညဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင စမ ခကမားက ၿခငမေစရန ျမႇငတငေပးႏငပါသည။

အစးရပဂၢလကပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငးအတြက ပမရငးလငးသည မေဘာငတစရပသည အေျခခအေဆာက အအတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငးအတြက အေထာကအကတစခအေနျဖင ေဆာင႐ြကႏငပါသည။ ပဂၢလကအခနး က႑မ စမကနးမားတြင ရငးႏးျမႇပႏရန မကလးေပးဆြေဆာငျခငးျဖင ျမနမာႏငငအတြက သသာထငရား သည အေျခခအေဆာကအအ ကြာဟခကက ေလာခရာတြင အေထာကအကေပးႏငလမမည ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငရ အေျခခအေဆာကအအတြင ႏငငတကာရငးႏးျမႇပႏျခငးမား အမားအျပား လအပေနပါသည။ အစးရအေနျဖင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးမား လပကငေဆာင႐ြကျခငး၏ အႏရာယက စးရမေနသည ႏငငတကာ ရငးႏးျမႇပႏသမားက အားေပးရနႏင ၎တ႔ႏငအတ ပးေပါငးေဆာင႐ြကရန နညးလမးမား ရာေဖြရမည ျဖစပါသည။

ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင တရားဝငေဆာင႐ြကေသာ စမကနးမားအတြက အႏရာယမားက ေလာ နညးေစျခငးျဖင က႑စေငြေၾကးအဖြ႕အစညးမားႏင မတဖကေဆာင႐ြကျခငးသည အေျခခအေဆာကအအ တြင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ဆြေဆာငႏငပါသည။ IFC မ ပပးေပးေနေသာ ျမငးၿခ သဘာဝဓာတေငြ႕သး ဓာတအားေပးစက႐ႏင မၾကာမေဆာင႐ြကမည ရနကနမးပ အျမနလမးမႀကးတ႔မာ အေကာငးဆးနမနာ မား ျဖစၾကပါသည။

လ႔စြမးအားအရငးအျမစဆငရာ သငတနးေပးျခငး

ျပနာေဖာျပခကမား

အထကတြင ေဖာျပထားသည အခကမားႏငယဥ၍ ေဖာျပရမည ေနာကထပအဓက ျပနာတစရပသည အလပသမားအငအား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ျဖစသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈ ဆြေဆာငျခငးတြင အဓက အတားအဆး တစခသည ကြၽမးကငလပသားမား နညးပါးျခငးျဖစေၾကာငးက အစးရမ လကခထားပါသည။ ထ႔ေၾကာင အာဏာပငမားသည အသကေမြးဝမးေကာငးပညာ ေလကငသငၾကားေပးေရး အစအစဥမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကရန ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ မတဖကမားႏငအတ တး၍ ပးေပါငးေဆာင႐ြက ခသည။ သ႔ေသာ နညးပညာႏငအသကေမြးဝမးေကာငးပညာေပးျခငးႏင ေလကငသငၾကားေပးျခငး(TVET) သ႔ တကေရာကမႈမာ အကန႔အသတျဖငသာ ရေနပါေသးသည။ ထအစအစဥမားတြင အလယတနးပညာေရး ၿပးဆးေသာ ေကာငးသား ၀.၅% သာ တကေရာကၾကသည။

တးတကမႈ

ကြၽမးကငလပသားမား ရားပါးျခငးသည ျမနမာႏငင၏ ေကာငးမၿပးေသးသဦးေရႏႈနးမားျခငး၏ ထငဟပမႈ တစချဖစေၾကာငး ကလသမဂၢကေလးမား ရနပေငြအဖြ႕(UNICEF) မ ဆပါသည။ အစးရသည ပညာေရးစနစ အားေကာငးလာေစရန ႏငငအဝမး ပညာေရးက႑ စမခက(NESP) က စတငေဆာင႐ြကခသည။ ထစမခကသည စြမးရညကြာဟခကက ေပါငးကးေပးမည ျမနမာႏငင၏ ပညာေရးဆငရာ အေသးစတပစ အစအစဥသစတစခ၇ ျဖစသည။ ပညာေရးဝနႀကးဌာနသည ၂ဝ၂ဝ-၂၁ ဘ႑ာေရးႏစ အဆးတြင NESP ၏ ရညမနးခက ထတျပနခကအား ေအာငျမငေအာင ေဆာင႐ြကရန ဆးျဖတခပါသည။

TVET စနစက၈ အသကေမြးဝမးေကာငး ရညမနးခက ရရရနႏင စးပြားေရး တးတကမႈ ျဖညဆညးရန အတြက အသပညာ၊ စြမးရညႏင စြမးေဆာငရညမားျဖင တကေရာကသမားက သငၾကားေပးရန ပစထတ ထားပါသည။ ဤသငတနးအား အရညအေသြးျပညမ၍ ထေရာကစြာ အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငး အား ခငမာေသခာေစရန မဝါဒမေဘာငအား အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကျခငးႏင လကနာေဆာင ႐ြကျခငး အတြက နညးပညာႏင အသကေမြးဝမးေကာငး ပညာေရးေကာငစ၊ အရညအေသြးအာမခအတြက TVETလပငနးတာဝနအငအား၊ ႏငငလပသားမား ကြၽမးကငမႈ စသတမတျပ႒ာနးေရးအဖြ႕(NSSA)၊ ႏငငစြမး ရည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ျပ႒ာနးေရးအဖြ႕(NSDA) ႏင ႏငငအရညအခငးမေဘာင(NQF) တ႔အပါအဝင အမးမး ေသာ ပဏာမလပငနးမားက ပညာေရးဝနႀကးမ ျပ႒ာနးအတညျပခသည။၉

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

50

အႀကျပခကမား

TVET သငတနးမားက ကယျပန႔စြာ တကေရာကလာေစျခငးႏင သငတနးမားက ထေရာကအကးရေအာင အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးသည လ႔စြမးအားအရငးအျမစ ေရရည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက ရလဒ တစခ ျဖစႏငပါသည။ ေနာကပငးတြင ဤစမခကမားသည ျမငမားသည ပညာေရးအတြက ေငြေၾကးမတတ ႏငေသာ လငယမားကလပပငခြငေပးရန ပပးေပးမညျဖစၿပး စကမႈလပငနးႏင အေျခခအေဆာကအအ စမ ကနးမားအတြက လအပေသာ ကြၽမးကငလပသား အငအားက ေမြးထတေပးႏငမည ျဖစပါသည။

၇ “လအပခကအရ ကြၽမးကငျမနမာလပသားမား” The Myanmar Times, ဇနနဝါရလ ၁၂ရက ၂ဝ၁၇ခႏစ။ https://www.mmtimes.com/special-features/231-educentre/24510-in-demand-skilled-myanmar-workers.html မ ရယပါသည။၈ ပညာေရးဝနႀကးဌာန၊ ႏငငပညာေရး ဗဟာေျမာကစမခက ၂ဝ၁၆-၂၁ အႏစခပ။ http://www.tvetmyanmar.gov.mm/sites/default/files/NESP%20Summary%20--%20English%20--%20Final%20--%20Feb%2023.pdf မ ရယပါသည။၉ ပညာေရးဝနႀကးဌာန၊ ႏငငပညာေရး ဗဟာေျမာကစမခက ၂ဝ၁၆-၂၁ အႏစခပ။ http://www.tvetmyanmar.gov.mm/sites/default/files/NESP%20Summary%20--%20English%20--%20Final%20--%20Feb%2023.pdf မ ရယပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | အေထြေထြအႀကျပခကမားႏင စ းရမပပနမႈမား

51

၅အကဥးခပ

52

၂ဝ၁၉ White Book | အကဥးခပ

ျမနမာႏငငသည နယပယေတာေတာမားမားတြင ရငးႏးျမပႏသမားအတြက စနေခၚမႈမား ရေနေသးေသာလညးအကးျမတရေသာ ရလဒမားအတြက အခြငအလမးမားစြာ ေပးေနပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမပႏမႈ ျပလပလေနေသာအလားအလာရရငး ရငးႏးျမပႏသမားအတြက ရငးႏးျမပႏရနသငေလာေသာ စးပြားေရး ဝနးကငဖနတးေပးႏငရနအဆပါအဟန အတား / အကဥးအႀကပမားက ထေရာကစြာ ကငတြယေျဖရငးရနလပါသည။ က႑အားလးႏင ပတသကေသာ အေထြေထြစနေခၚမႈမားရေနသကသ က႑အလကစနေခၚမႈမားလညး ဆကလကကနရေနဆျဖစသည။

ဤစာတမးမားမတစဆင EuroCham Myanmar အေနျဖင သကဆငရာ က႑အလက ေပၚေပါကေနေသာ အတားအဆးမားက အေလးေပးေဖာျပရန ရညရြယၿပး အဆပါက႑မား၏ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အလားအလာမားကအေကာငးဆးျဖစေအာင လပေဆာငရန ရညရြယလက အစးရက အႀကျပခကမား ေပးထားပါသည။ စညးရးလႈ႕ေဆာေရးအဖြ႕၀ငမားသည သကဆငရာက႑အလက ကယကယျပန႔ျပန႔ လပေဆာငေနၾကသညျဖစရာ ၎ငးတ႔ အသပညာဗဟသတမား၊ ႏငငတကာ ကြၽမးကငမႈမား၊ လကေတြ႕ အေတြ႕အႀကမားက အဆပါ က႑မားတြင အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ ေျပာငးလမႈမား ဖနတးရာတြင မားစြာ အေထာကအကျပႏငပါသည။

အႀကျပခကအေတာမားမားမာ လကရတညရေနေသာ လပငနးစဥမား အဆငေျပေခာေမြ႕ေရး၊ ပမထေရာကေရးအတြက ရညရြယေသာလညး EuroCham Myanmar ႏင အဖြ႕၀ငကမၸဏမားအေနျဖင ထထ၀င၀င ပါ၀ငရန အသငျပငဆငထားပါသည။

ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာ မ၀ါဒဆငရာ အႀကျပခကမားမာ ၂၀၁၉ ခႏစအတြက ADVOCACY GROUPS ၏ အႀကျပခက အႏစခပျဖစပါသည။

စကပးေရးအေျချပစးပြားေရး

• အြနလငးႏင ၿမ႕နယအဆငတြင ရရနငေသာ ရငးလငးသည GAP လမးညႊနခကမားက ေဖာျပရန။ ေထာကခ ခကလပငနးစဥ ေဆာငရြကျခငး လြယကရငးလငးရနႏင ေဒသဆငရာႏင နငငတကာ စႏႈနးမားအသအမတ ျပျခငးက ရာေဖြရန။

• အမးသားစားေသာကကန ဥပေဒႏင GAP လမးညႊနခကအား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငးက ျပ႒ာနး ရနႏင လပငနးတာဝနအငအားတစရပ တညေထာငရန။

• ေျမယာရရရန ရာေဖြေနေသာ နငငျခားကမၸဏမားအတြက ရငးလငးသည လမးညႊနခကမား တညေထာင ေဆာငရြကရန။

• နငငရပျခား ကနသြယေရး ကစၥရပမားအား ဦးေဆာငအထးေကာမတ ဖြ႕စညးရန။

• လယသမားမားအတြက ေငြကနေၾကးကသကသာေသာ ကနပစၥညးမားက တးျမႇငဖြၿဖးေစရန။ တရားမဝင ကနသြယမႈ တကဖကေရး

• အလးစ တရားမဝင ကနသြယမႈ၏ အရြယအစားႏင ပမာဏက တငးတာရန။

• တရားဥပေဒစးမးေရး ဌာနမားအတြက လအပေသာ အာဏာမား သတမတရန။

• ဆပကမးမားႏင နယစပေဒသ စစေဆးေရးဂတမားတြင လ႔စြမးအားအရငးအျမစမား ျမႇငတငရန။

• အစးရအခငးခငး ပမေကာငးမြနစြာ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးအား တညေထာငေဆာငရြကရန။

• စညးမဥးလကနာမႈ အရညအေသြး တးတကလာေအာင ပြငလငးျမငသာမႈ အဆင တးျမႇငရန ျပညသလထ ႏငအတ ညႇႏငးေဆြးေႏြးျခငး။

• တးတကမႈႏင ျပနာရပ၏ လအပခကမားအတငး တရားမဝင ကနသြယျခငးႏင သကဆငေသာအမးသား ဥပေဒမားက ပမအားေကာငးလာေစျခငး၊ ပမန ျပငဆငမြမးမျခငးႏင ျပျပငေျပာငးလမႈမားေဆာငရြကသငသည။

53

၂ဝ၁၉ White Book | အကဥးခပ

• တရားဝင ထတလပသမားအတြက ႏစဦးႏစဖက အကးရသည အေျခအေနတစရပ ျဖစေပၚေစရနပဂၢလက အခနးက႑ႏင ေသခာစြာ ညႇႏငးေဆာငရြကျခငး။

ေမာေတာယာဥ

• ရနကနတငးေဒသႀကး ေမာေတာယာဥ တငသြငးခြငလကမတ (YVQC) ၏ ေနာကဆးမၾကမးအတငး ရနကန တငးေဒသႀကးတြင တငသြငးလာေသာ ေမာေတာယာဥအသစမား မတပတငျခငးက ခြငျပရန။

• WTO ျပ႒ာနးခကမားအရ အေမရကနေဒၚလာ ၁ဝဝ,ဝဝဝ ေကာ CIF တနဖးရေသာ ခရးသညတငယာဥ ကား မား တငသြငးျခငးႏင ပတသကသည ကန႔သတခကမားအား ျပနလည သးသပရန။

• ေမာဒယတမားအတြက တရားဝငတငသြငးသမား၊ ျဖန႔ျဖးသမားႏငအတ အၿပငတငသြငးသမားမအေကာကခြန မား၌ ထတျပနထားသည CIF တနဖးမားက ခနညႇ၍ ေမာေတာယာဥ အခနးက႑က မၽတသည ေဈးကြက တစခ ျဖစေအာင ဖနတးျခငးအား ကညပပးရန။

• ေလၽာကထားသမားအတြက မတပတငျခငးအဆငဆင ျမနဆနေစရန အေကာကခြနႏင RTADတ႔အၾကား တစေနရာတညးတြင အလးစေဆာငရြကနငသည ဌာနမား တညေဆာကရနႏင နငငတကာတြငအေကာငးဆး လကေတြ႕ကငသးသည နညးလမးမားႏငအည ကၽြမးကင စစေဆးမႈမား ျမနမာနငငသ႔ ေရာကရလာေစ ေအာငအားထတရာတြင စစစရန။ • ေမာေတာယာဥမား ေပးပ႔ျခငးတြင အခနကနသကသာေစရန အေကာကခြနထနးခပ ဂေထာငမားတြငလင စငရ ေမာေတာယာဥမား သေလာငျခငးအတြက သလဝါစမကနးအား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရန ႏင ျပညတြငးလပငနးမား၏ ေငြသားစးဆငးမႈး တးတကလာေစရန။

• CBU ႏင SKU သြငးကနလပငနးႏစခစလးက ပါဝငေစရန ကနးလမးမ မတပတငခြနက တးခ႕ရန။

ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

• ဒဇငးႏင ကနၾကမးစႏႈနးႏင ပတသကေသာ လပငနးသးကဒမားႏင စညးမဥးမားက အေသးစတ ရငးလငး ရနႏင အၿပးသတရန။

• ခငမာသည မဝါဒမား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရနႏင ေဆာကလပေရး အခနးက႑၏ ေဘးကငး လျခေရးႏင အရညအေသြးက စစစရန ထေရာကစြာ ထနးခပေသာ နညးလမးမားႏင နငငတကာစႏႈနးမား က ကငသးရန။

• ေဆာကလပေရး အခနးက႑ ေရရညတညတ တးတကျခငးႏင အေမြအႏစ အေဆာကအဦးမား၏ထနးသမး ထားရျခငးမားတြင လပငနးမား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန။

ဒစဂစတယနညးပညာ တထြငဆနးသစမႈမား

• အစးရ၏ ဝနေဆာငမႈလပငနးမားက အြနလငးသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ျခငးျဖစ ဒစဂစတယနညးပညာ အကးအေျပာငး က ျမႇငတငရန။ ဒစဂစတယနညးပညာ ID က ေဆာငရြကျခငး၏ အဆးသတ ပနးတငအားမဟာဗဟာတစ ရပ ထတျပနရန။

• ဒစဂစတယနညးပညာ လပငနးသစမားအတြက မတပတငလပငနးစဥက အသးျပရန ရညရြယသညဒစဂစ တယနညးပညာ လပငနးအစအစဥတစရပျဖင ပဂၢလကအခနးက႑က ပပးရနႏင e-commerce ပလက ေဖာငးမားအား ကညပပးေပးသည အေျခအေနမားက တးတကေစရန။

• အစးရအမႈထမးမား၊ ေကာငးသားမားႏင ျပညသလထအၾကား ဒစဂစတယနညးပညာ တတေျမာကမႈအဆင ျမႇငတငရန ေနာကထပလပငနးမား ေဆာငရြကရန။

54

၂ဝ၁၉ White Book | အကဥးခပ

စြမးအင

• ပမအကးရထေရာက၍ ျဖစထြနးေသာ စမကနး အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငးအား ျမႇငတငရနဝနႀကး ဌာနမား အခငးခငးႏင ပဂၢလကအခနးက႑မားႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးအားတးတကေစရန။

• ပမ၍ ပြငလငးျမငသာၿပး ျပငဆငထားေသာ တငဒါလပငနးစဥတစရပအတြက လအပခက ေဖာျပရန။

• လကရအသးျပသည ပစၥညးကရယာမား ျဖညတငးရနႏင အေသးစား ကြနရကစနစ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငးျဖင ကြနရကစနစ တ႔ခ႕ျခငးအား ထထေရာကေရာက ေပါငးစပရန။

• သငေလာသည နငငျခားေငြေၾကး သ႔မဟတ နငငျခားေငြေၾကးအမ းမ း ေငြေပးေခမႈမားရရေစရနႏငေရရညတည တေသာ အခြနေကာက ျပျပငေျပာငးလမႈတစရပက ေဆာငရြကရန။

• ေရနအခနးက႑တြင ရငးလငးသည ဥပေဒမေဘာငတစရပ တညေထာငရနႏင သဘာဝအရငးအျမစမားႏင အသစလနငသည စြမးအငမား အမညအားျဖင ေရအားလၽပစစႏင ေနေရာငျခညစြမးအငတ႔က လမးဖြငေပး ရန ရငးႏးျမႇပႏမႈမား ဖတေခၚရန။

• Production Sharing Contracts စာခပမား၊ အခြနမားႏင ဝနးကငဆငရာ သကေရာကမႈ ထနးသမးေရးအား ျပငဆငရန။

အထညခပလပငနး

• အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥတြင ပြငလငးျမငသာမႈရရန လအပၿပး လပငနးခြငတြင ပဋပကၡျဖစပြားမႈမားအား ေရာငရားရန သးပငးပါဝငေသာ နညးလမးက ထညသြငးစဥးစားရမည။မဝါဒႏငစညးမဥး အသစမားသည ရငးလငး၍ စကမႈလပငနးဆငရာ စနစမားက လအပသလ ခနညႇနငရန အခနအလအေလာက ျဖင ပဂၢလက အခနးက႑က ပပးေပးရမည။ ရငးလငးသည အလပသမားဥပေဒ အသစတြင လပငနးေဆာင ရြကသည နညးလမးႏင လပငနးအတြက ႀကတငတြကဆျခငး၊ အခနးက႑၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင တးတကမႈတ႔ အတြက အေရးပါျခငးႏင ပတသကသည ေသခာမႈတ႔ ပါဝငရမည။

• ေထာကပပ႔ေဆာငရန တးျမႇငရနႏင ခငမာသည ခညမၽငႏင အထညမား စကမႈလပငနး ဖြၿဖးတးတကရန ျဖတ-ညႇပ-ခပ (CBM) စနစမ Free On Board (FOB) စနစသ႔ ကးေျပာငးရန။ FOB စနစသည ကနထတ လပမႈ အခနမားက သသသာသာ ေလာနညးေစၿပး ျပငလြယေျပာငးလြယ ရမႈက ျမငမားေစ႐သာမက အလပ အကငအခြငအလမးမား ပမဖနတးေပးကာ တငပ႔မႈတနဖးက ျမႇငတငေပးနငပါသည။ ထသ႔ေဆာငရြကရန ခညမၽငလပငနးက ပဂၢလအခနးက႑ႏင အစးရအၾကား တးတက၍ ပမခငမာေသာ တြဖကလပကငေဆာင ရြကရန အလြနအေရးႀကးပါသည။

• ပညာေရးအဆင အမးမး၌ တကသည သငရးမား ဖနတးေပးျခငးျဖင စြမးရညဖြၿဖးတးတကမႈတြင ရငးႏး ျမႇပႏရန။ အဆငအမားအျပား၌ ျပညတြငးအလပသမားအငအားတြင တတေျမာကမႈ စြမးရညမား မရျခငး ေၾကာင ျမနမာနငင၏ အကးျဖစထြနးမႈ ႏႈနးထားသည သသသာသာ ေလာနညးပါသည။ အရညအေသြး နမေသာ လပငနးတစခအျဖစ အထညခပလပငနးက႑က မၾကာခဏ ထညတြကၾကၿပး အလယအလတ တနး စမခန႔ခြမႈႏင ျမငမားသည တတေျမာကမႈ စြမးရညမားသညလညး ထအခနးက႑ ဖြၿဖးတးတကရနႏင ယဥၿပငမႈမားအတြက အလြန အေရးႀကးပါသည။

ကနးမာေရး

• ကနပစၥညး မေပးသြငးမ စသတမတခကမားက ျပ႒ာနးရန၊ လပငနးစဥအဆင အခ႕အား ေပါငးစပရန သ႔မဟတ ဖယရားရန၊ ကနပစၥညးေပးသြငးသထ အဓကကသည ရယမႈမ တစဖကမတစဖကသ႔ ေထာကပပ႔ေဆာင ေရးက ညႇႏငးေဆာငရြကရန စနစမားႏင လပငနးစဥမား ဖြၿဖးတးတကရနႏင ကနပစၥညးေပးသြငးျခငး လပငနးစဥအတြက ပြငလငးျမငသာေစရန အြနလငးေနရာတစခ ေဆာငရြကရန။

55

၂ဝ၁၉ White Book | အကဥးခပ

• နငငတကာ ကငသးသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ လပငနး ကငဝတစညးမဥးက ဖြၿဖးတးတကေစရန။

• ျမနမာနငငတြင အျပသေဘာေဆာငသည အေျပာငးအလမား၏ အရနအဟနက ျမႇငတငရနႏင နငငတကာ အရညအေသြးရ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ေဆးဝါးမားက လနာမား ရရေစေရးအား တးျမငရန ရယယာ ရငမားစြာႏင ညႇႏငးေဆြးေႏြးမႈ အဆငက တးျမငရန။

ဥပေဒႏင အခြန

• ဥပေဒျပ႒ာနးခကႏင လငစငအာမခတ႔အား အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငးျဖင ပြငလငးျမငသာရမႈႏင စညးမဥးဥပေဒက တးျမႇငျခငးအား ေဆာငရြကရန။

• တယလကြနးဆကသြယေရးက႑ႏင ကမၸဏေပါငးစညးျခငး ထေရာကသည ထနးခပမႈ စနစတ႔အတြကအားၿပင သည မေဘာငမားက ကငတြယေဆာငရြကျခငးအတြက လကဖကသည နညးလမးတစရပကညႊနၾကားေပး ေသာ သတေပးခက သ႔မဟတ လမးညႊနခကတစရပ ေနရာခထားေပးရန။

• “နငငျခား [ကယပင/ရငးႏးျမႇပႏ] ကမၸဏ” ၏ တစခတညးျဖစ၍ တညေသာ အဓပၸာယဖြငဆခကႏငရငးလငး ေသာ လမးညႊနခကမား ေပးရန။

• ၂ဝ၁၉ ကနအမတတဆပ ဥပေဒသစ တးတကလာေသာျငားလညး ျပနလညမတပတငျခငး လပငနးစဥေၾကာင ျပနာမား ျဖစေပၚေစၿပး လသမားေသာ ကနအမတတဆပမားက ကာကြယမႈ တးျမငေပးသငသည။ • ေခတမ စးပြားေရးလပငနးကစၥမားႏင ပတသကေသာ ျပနာရပမားက ေျဖရငးရန လကရ တဆပေခါငး ခြနအကဥပေဒက ျပျပငမြမးမရန။ အထးသျဖင ေငြေၾကးေထာကပမႈ အစအစဥမားတြင ျဖစသည။ ဤသ႔ တဆပေခါငးခြနအကဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလျခငးလကရအကဥပေဒေအာကရ မေသခာမႈမားက ေျဖရငးနငၿပး အခြနထမးသမား ပမေလးစားလကနာ လာနငပါသည။

• ျမနမာနငငႏငအတ သကဆငရာ အခြနႏစဆေကာကခေသာ သေဘာတညမႈ (DTA) ျဖင အခြန သေဘာတ စာခပ အကးေကးဇးမားအား အလအေလာက ကငသးျခငးသည DTA ျဖင သကသာခြငရရျခငးႏင သကဆင ေသာ အျခားနငငမား၏ ကငသးမႈႏငအည ျဖစပါသည။ သေဘာတစာခပ အကးေကးဇးမားအား အလ အေလာက ကငသးျခငးသည အခြနကငးလြတခြငရျခငး သ႔မဟတ သကသာခြငရျခငး အကးေကးဇးမား တြင အခြနထမးသမား၏ ဝနထပဝနပးက ေလာကေစနငမည ျဖစပါသည။

• ကမၸဏတြင သကညႇာေလၽာကထားမႈပစတစရပအေနျဖင ေျမငားရမးခြငတြင ရငးႏးျမႇပႏမည လပငနးရငမား အတြက အကးေကးဇး ပသာမႈအား ေရာငရားရန သကညႇာေလၽာကထားမႈ ရငးႏးျမႇ ပႏျခငးအတြက ကနသြယ လပငနးခြန ၅% အသးျပျခငးအား ရငးလငးေအာင ေဆာငရြကရန။

• အခြနထမးသမားအေပၚ ေငြသားစးဆငးမႈ ဝနထပဝနပး ေလာနညးသကသာေစရန အျခားအခြနအမးအစား တစရပေၾကာင ေပးေခရမည အခြနက ခႏမရန အခြနအမးအစား တစရပအတြက (ဥပမာ- ဝငေငြခြန/ကနသြယ လပငနးခြန/ကနပစၥညးခြန) ပမေပးေဆာငရသည အခြနအေပၚ ေတာငးဆခြငျပရန။

• အခြနထမးသမား၏ စမခန႔ခြေရးႏင ေငြသားစးဆငးမႈ ဝနထပဝနပး ေလာနညးေစေအာင အခြနစနစႏင လကနာ ရမည လပထးလပနညးမား လြယကရငးလငးေစရန။ (ဥပမာ- ျပနလညရယေသာ ကနသြယလပငနးခြန ေပး သြငးမႈ၏ ရႈပေထြးမႈက ေဖာျပျခငးႏင ပ႔ကန၊ သြငးကနႏင ပတသကေသာ ႀကတငဝငေငြခြန ၂% က ဖက သမးျခငး)

56

၂ဝ၁၉ White Book | အကဥးခပ

သယယပ႔ေဆာငေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

• အခန ေလာနညးေစရနႏင သယယပ႔ေဆာငေရး ေဆာငရြကခကမား၏ ကနကစရတမားက ျဖတေတာက ရန။ ဆးျဖတခကချခငး၊ လပထးလပနညးမား ေဆာငရြကျခငး၊ ရငးလငးသည စညးမဥးႏင ဥပေဒမား ေဆာင ရြကျခငးတြင ပါဝငသမားက အၾကမးဖငးေဖာျပ၍ သယယပ႔ေဆာငေရး ကမၸဏမားက ထထေရာကေရာက လပကငေဆာငရြကခြငျပရန။ ထသ႔ျပလပျခငးျဖင ျပညတြငးေဈးကြက၏ ယဥၿပငနငအားက ျမႇငတငနငမည ျဖစၿပး ျမနမာနငငသည ရငးႏးျမႇပႏသမားက ပမဆြေဆာငနငလာမည ျဖစသည။

• အဓကဆပကမးမားမ အေကာကခြနထနးခပေသာ ကနေလာင႐မားသ႔ ကနပစၥညး အသြငး/အထတေဆာငရြက မႈမား ျပနလညျဖန႔ျဖးရန အေကာကခြနထနးခပ ကနေလာင႐မားႏင ကြနတနနာ ကနပစၥညး သေလာငဌာန မား (CFS) က အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရနႏင CSF မားက ပမလငျမနေသာ စနစတစရပဖနတးရန။

• လကရလပငနးစဥက ဆနးစစေလလာရန ေငြေၾကးဆးရႈးမႈမား ေရာငရားရနႏင သငေလာသည ေငြေပးေခ မႈမား ျပနလညေပးရာတြင ေႏာငေႏးမႈမား မျဖစေပၚေစရန အားထတမႈအေနျဖင စာခပခပဆထားေသာ ပမာဏအတငး (MPA ခမတေသာ စညးၾကပအခြနအဆင မဟတပါ။) သယယပ႔ေဆာငေရး ကမၸဏမားက ပ႔ေဆာငေရးဂတသ႔ တကရက ေငြေပးေခခြငျပရန ျမနမာဆပကမးအာဏာပငက ေမတာရပခလပါသည။

ဝငႏငအရက

• WTO ေဆာငရြကခကမားႏငအည ျမနမာနငငက ယေဆာငလာရန။

• စးပြားကးသနးဝနႀကးဌာန၏ အမန႔စာအမတ ၅/၉၈က ျပငဆင၍ နငငျခားအရက တငသြငးမႈက တားျမစရန။

• နငငျခားအရကမား တငသြငးျခငး၊ ျဖန႔ျဖးျခငး၊ ေရာငးချခငးႏင စားသးျခငးအတြက တရားဝင စနစကသည ေဆာငရြကခကတစရပ ဖနတးရန။ • နငငျခားအရကမားအား စနစကသည တငသြငးျခငး၊ ေရာငးချခငးႏင ပတသက၍ အစးရမ ေကာကခေသာ အခြနမားက သသသာသာ တးျမငရန။

• အစးရအတြက အခြနဆးရႈးေစၿပး ေသာကသးသမားအတြက ကနးမာေရး ေဘးအႏရာယရသည အရကတ မား ျပလပျခငးႏင တရားမဝငကနသြယျခငးက ကငတြယေဆာငရြကရန ေဈးကြကစနစႏငအတ ဥပေဒ ေဖာေဆာငေရး အားထတမႈမားအား ျဖညစြကေဆာငရြကရန။

• နငငျခားအရက ကမၸဏမားက ေဈးကြကတြငး ဝငေရာကနငရနႏင အရကေသာက၍ ကားေမာငးျခငး၊အသကမျပည ဘ ေသာကသးျခငးႏင အႏရာယျဖစေအာင ေသာကသးျခငးမားက ေျဖရငးရန အစးရ၊ သကဆငရာလပငနး ႏင လမႈအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးလက အရကေသာကျခငး ပညာေပးလႈပရားမႈမားက ေဆာငရြကရန။

57

၆ျပစေရးသားပနညးလမး

58

EuroCham Myanmar’s White Book ၏ တတယအႀကမေျမာက ထတေဝျခငးက စကပးေရးအေျချပ စးပြားေရးလပငနး၊ တရားမဝငကနသြယမႈ တကဖကေရး၊ ေမာေတာယာဥက႑၊ ေဆာကလပေရးက႑၊ ဒစဂစတယနညးပညာ တထြငဆနးသစမႈက႑၊ စြမးအငလပငနး၊ အထညခပလပငနး၊ ကနးမာေရးက႑၊ ဥပေဒက႑၊ ေထာကပေရးႏင သယယပ႔ေဆာငေရးက႑ ႏင ဝငႏငအရက လပငနးက႑ - စသညတ႔မ သကဆငသမား ႏငအတ အနးကပ ပးေပါငးေဆာငရြက လပကငခပါသည။

စးပြားေရးလပငနး က႑အားလးမ ရယယာရငမားႏငအတ ကယကယျပန႔ျပန႔ ေဆြးေႏြးတငပင၍ စာတမး ၏ အပငးအသးသးက ေရးသားထားျခငး ျဖစသည။

စးပြားေရး အေျခအေနက႑တြင ျမနမာနငငရ စးပြားေရးလပငနး ဝနးကင၏ ျခငသးသပခကတစရပက တငျပထားပါသည။ ျမနမာနငငတြင လပငနးမား လပကငေဆာငရြကသညအခါ အဟန႔အတားမား ျဖစေစနငသည စနေခၚမႈမားက ေထာကျပထားၿပး ဖတရႈသမား သရနငေစရန ျမနမာနငငမ ေပးစြမး နငသည အလားအလာမားက ထတေဖာျပသရန ရညရြယခကျဖင ေရးသားထားျခငး ျဖစသည။

စာတမး၏ အပငးတစခခငးစတြင လပငနးက႑အလက ျပနာရပမားက ေဖာျပေပးထားၿပး က႑ အသးသးရ စးပြားေရးလပငနးမားအတြက အဟန႔အတား ျဖစေစနငေသာ အေထြေထြ စနေခၚမႈမားကလညး ထညသြငး ေဖာျပထားပါသည။

ဤ white book ၏ အဓကရညမနးခကမာ ျပနာရပမားက ကငတြယေျဖရငးေရးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင သငေလာေသာ စးပြားေရးဝနးကငတစခ ရရေစေရးတ႔တြင အစးရအား အေထာကအကေပးရန ျဖစသည။ ဤရညရြယခကႏင စပလဥး၍ က႑တစခခငးစ အလက ျပနာရပမားက ေထာကျပထားၿပး သကဆငရာ အစးရဌာနမားအတြက အျပသေဘာေဆာငသည အႀကျပခကမားက ပပးေပးထားပါသည။

ဤစာတမးက ေအာကပါအတငး ဖြ႕စညးထားပါသည။

အေၾကာငးအရာ ေဖာျပခက

ဤအပငးတြင သကဆငရာက႑၌ ျဖစေပၚေနသည အဆးရြားဆး ကစၥရပမားႏင စးပြားေရးလပငနး ေဆာငရြကျခငးအေပၚ အကးသကေရာကမႈမားက အေသးစတ ေဖာျပထားပါသည။

ျမနမာနငငအတြက အလားအလာရေသာ အကးေကးဇးမား

ဤအပငးသည စးပြားေရးလပငနးဝနးကင၊ စးပြားေရးႏင တစနငငလးအတြက အလားအလာရေသာ အကး ေကးဇးမားက သ႐ပေဖာျပသျခငးျဖစသည။

အႀကျပခကမား

ေပၚေပါကလာေသာ ျပနာရပမားက ထေရာကစြာ ေျဖရငးရနအတႊက တငးတာနငၿပး ေအာငျမငမႈ ရရနငသည လပေဆာငခကမားက တငျပခကတစရပ။

EuroCham Myanmar အေနျဖင ဆကလက ေဆာငရြကေနေသာ လပေဆာငမႈမားတြင အေလးအနက ထားလၿပး ေဖာျပထားသည အႀကျပခကမားက အေကာငအထည ေဖာေဆာငရြကရာတြင အစးရႏငအတ တကကြစြာ ေစစပညႇႏငး ေဆာငရြကရန ဆႏၵရပါသည။ ဤစာအပပါ အႀကျပခကမားက ထေရာကစြာ ေဆာငရြကျခငးျဖင ျမနမာနငင၏ အလားအလာရေသာ စးပြားေရးဝနးကင အတြက အေထာကအပ ျပနငေသာ အကးေကးဇးမား ရရလာမညဟ EuroCham Myanmar မ ခငမာစြာ ယၾကညထားပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ျပစေရးသားပ နညးလမး

59၇

စကပးေရးအေျချပ စးပြားေရးလပငနး

60

နဒါနး

ျမနမာႏငငသည စကပးသညနညးပညာ၊ ထြကရသည အေရအတြကႏင ၊အရညအေသြးႏင စကပး ေမြးျမေရးလပငနးဆငရာမားက ဖြ႕စညးေဆာင႐ြကျခငးတြင ေဒသတြငးပထမတနးေနရာတြင ရခဖး ပါသည။ ယေန႔အခနတြင လဦးေရ၏၇ဝ%သည စကပးေရးက႑၌ လပကငေနၿပး စစေပါငး ျပညတြငး ထတကန (GDP) သည အဆပါအခနးက႑အတြက ၂၅% ရေသာလညး စကပးေမြးျမေရးအတြက GDP အသးစရတအခးသည ၁.၄% သာရပါသည။ လြနခသည ၁ဝႏစအတြငး စကပးေမြးျမေရး က႑အတြက စစေပါငးႏငငျခားတက႐ကရငးႏးျမႇပႏမႈမာ၁.၂%သာရသည။

စကပးေမြးျမေရးသည ျပညသလထအားလးအတြက ေဘးကငးစတခ၍ ကနကစရတတတႏငေသာ အစားအေသာကမား ရရေစေရးက စစစေဆာင႐ြကရန စးပြားေရးရႈေထာငအရ သာမက လမႈေရး ရႈေထာင အရပါ ရႈေထာငႏစရပလးမတငးျပည၏ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအရ ျမနမာႏငငအတြက အေရးပါသည အခနး က႑တစရပျဖစသည။ ထအေၾကာငးရငးမားေၾကာင EuroCham စကပးေရးအေျချပစးပြားေရး အားေပး တကတြနးေရးအပစက ၂ဝ၁၈ခႏစတြင ဖြ႕စညးတညေထာငချခငး ျဖစသည။ EuroCham စကပးေရး အေျချပစးပြားေရး အားေပးတကတြနးေရးအပစတြင ရညမနးခက ႏစရပရသည။ တစႏငငလး အတငးအတာျဖင ထတလပသမ စားသးသထ ေရရညတညတစြာ ေပါေပါမားမား ရရႏငေသာ စကပး ေမြးျမေရး ဝနးကငတစခ ျဖစထြနးေပၚေပါကေရးႏင ႏငငတကာအဆင အခြငအလမးမား ဖနတးေရးတ႔ ျဖစၾကပါသည။ၿပးခသညႏစမားအတြငးက ျမနမာႏငငရ ၿမ႕ျပေဒသမားတြင စားေသာကကနလအပခကမား သသသာသာ ျမငတကခပါသည။ တစခနတညး၌ ႏငငတြငး ေနထငလကရၾကေသာ ျပညသအေျမာကအမားအတြက လအပသည အစားအေသာကမား လေလာကစြာ မရရေသးေသာလညး အစားအေသာကအမးမးေျပာငးလ စားေသာကျခငးစတငခသည။

ဆနစပါး ဦးစားေပးေဆာင႐ြကေသာ မဝါဒမား ခမတမထားေသးေသာလညး စကပးေမြးျမထတလပေရး၊ ဆနစပါးမဟတေသာ အစားအစာမားႏင ကနထတသးႏမား (ျမနမာႏငငတြင ရၿပးျဖစေသာ လယယာေျမ ၆ဝ%) ႏင ေရလပငနးႏင ေမြးျမေရးထတကန လပငနးမားက လယယာေျမမားတြင စတငေျပာငးေ႐ႊ႕ အသးျပလာၾကသည။ ထ႔အျပင ေကးလကေဒသတြင လပသား ရားပါးလာျခငးႏင စကပးေျမ နညးပါးျခငး တ႔ေၾကာင စကပးေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ထခကေစပါသည။ စကပးေရး စားေသာကကနမားက ႏငငတကာ ႏင နယစပျဖတေကာကနသြယေရးမားျပလပျခငးအား ပတပငတားျမစထားပါသည။ ကနသြယေရး ၾကားဝငစြကဖကျခငး ႏင ကနသြယေရးဆငရာမား အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန ေဆာင႐ြကမႈ အားနညးျခငး သည လယသမားမားက ဝငေငြ နညးပါးေစၿပး အစားအစာ ေဘးကငးစတခရမႈမရသညအႏရာယ၊ လမႈေရးဆငရာ ကနကမႈမားႏင ႏငငျခားတကရကရငးႏးျမပႏမႈမားအတြက မလလားအပေသာ ဝနးကငတစခ ျဖစေပၚေစပါသည။ စကပးေရးက႑ရ ေခးေငြဆငရာကစၥရပမား သည အဆငမေျပေသးဘ စကပးေရးက႑အတြက ၁-၃% ေလာကသာ ေခးေငြမား ေပးေနပါသည။ ယခအခါတြင စကပးေရးက႑အတြက ေငြေၾကးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမားမာ ဖြ႕ၿဖးတးတကလာေနၿပဟ ဆႏငပါသည။

ျမနမာႏငင စကပးေရးက႑အတြက စနေခၚမႈမား ရေနေသာလညး အလားအလာမား ႀကးမားစြာ ရေနပါသည။ ႏငငတြငးတြင စကပးႏငေသာ ေျမဟကတာေပါငး ၁၂.၃သနး ရေနၿပး ေျမဟကတာ ၅.၇သနး (၄၇%) သည စကပးထြနယကရန လအပေနပါေသးသည။ အခ႕ေဒသမားရ လယယာေျမမားမာ ေရသြငး စကပးျခငး၊ ေဒသႏငကကညေသာ မးေကာငးမးသန႔ မးေစမားစကပးျခငး၊ ဓာတေျမဩဇာသးစကပး ျခငးႏင လပသား အသးျပရနညးေသာ ေပါငးသတေဆး အသးျပစကပးျခငးႏင အေသးစား စကပစၥညး မား အသးျပစကပးျခငးေၾကာင အထြကႏႈနးတးခသည။ ၿမ႕ျပ-ေကးလက အစားအေသာက ေထာကပ ပ႔ေဆာငေရး ႏင အခ႕ေသာ ပ႔ကနတငပ႔မႈ ေထာကပပ႔ေဆာငေရးမား စတင၍ ဖြ႕ၿဖးတးတကလာပါသည။ ျပညတြငးျပညပအဖြ႕အစညးမားသည သယယပ႔ေဆာငေရး၊ သေလာငေရး၊ လကကားေရာငးခေရး၊ လပငနးေဆာင႐ြကေရးႏင စကပးေရးဝနေဆာငမႈမားတြင ရငးႏးျမႇပႏၾကပါသည။ ၿမ႕ႀကးမား၊ အလယ အလတၿမ႕မားႏင ၿမ႕နယမားတြင ေခတမလကလဆငမား အေရးပါလာျခငးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကလာျခငး ေၾကာင တးတကမႈ အရန ႀကးမားလာပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စ ကပးေရးအေၿခၿပ စးပြားေရးလပငနး

၁ ကမာၻ႔ဘဏ ျမနမာစးပြားေရးေစာငၾကညအဖြ႕ (၂ဝ၁၇) မ လကခရရေသာ ရာခငႏႈနး (၂၅%)။ သ႔ေသာ FAO Myanmar at a Glance (n.d.) အရ စကပးေရးအခနးက႑သည GDP ၏ ၃၇.၈% ပါဝငပါသည။ http://www.fao.org/myanmar/fao-in-myanmar/myanmar/en/

၂ ဤစာပဒတြင ပါဝငေသာ အခကအလကမားက အမးသားစးပြားေရးႏင လမႈအႀကေပးေကာငစ (NESAC) ၂ဝ၁၆။ စကျဖစာတမး - ျမနမာစကပးေရးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးမႈအတြက ပစအသစတစရပ၊ ျမနမာႏငင၏ စကပးေရးႏင ဆနစပါးတစမးတညးမ အမညစစားနပရကၡာဖလေရး - အစားအေသာက အခနးက႑က ေခတမေအာင ေဆာင႐ြကေသာ မ႑ငႀကးသးရကတ႔မ အဓကအားျဖင ရယပါသည။

ဆနစပါး ၊ ေျပာငး ၊ ေျမပ ၊ ႏမး ၊ ပတစမး ၊ မတပ ၊ ပလြနး ၊ ေကာဖ ၊ သရက ၊ ကြၽေကာ ၊ ဖရ ၊ သခြားေမႊးသး ၊ ေထာပတ ၊ ေဂၚဖထပ ၊ ၾကကသြန ၊ င႐တ ၊ ခရမးခဥသး ၊ နဂါးေမာကသး

61

ျပနာေဖာျပခက ၁ - ျမနမာႏငင စကပးေမြးျမေရးဆငရာ လကေတြ႕နညးလမးေကာငးမား (GAP) အား ရငးလငးစြာ ေဖာျပခက

အေရ႕ေတာငအာရႏငငမား အသငး (ASEAN) GAP က ျမနမာႏငငတြင ၂ဝဝ၄-၂ဝဝ၅ ခႏစကတညးက ေဆာင႐ြကခသည။ ကနပစၥညးအသစ ထတလပျခငးအတြက ျမနမာႏငင GAP လမးၫႊနခကမား လကစြ စာအပက စကပးေရးဦးစးဌာန (DOA) ႏင စကပးေမြးျမေရးႏင ဆညေျမာငးဝနႀကးဌာန (MoALI) တ႔မ ၂ဝ၁၄ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြင ပႏပထတေဝခၿပး GAP လမးၫႊနခကပစႏင ပတသကေသာ ေယဘယ မေဘာငတစရပ ပပးေပးထားပါသည။ လမးၫႊနခကမားတြင အခက (၁၉)ခက ပါဝငပါသည။ ၎တ႔မာ ဆဒေနရာေ႐ြးခယျခငး၊ေရ၊ မးေစႏင ပးေစမား၊ ေျမဆလႊာ အရညအေသြးပမေကာငးေစရနအတြက ဓာတေျမဩဇာႏင ျဖညစြကမႈမား၊ စကပးေရးႏင အျခားဓာတပစၥညးမား၊ အပငထနးသမးေစာငေရာကမႈ၊ စကပးထြနယကျခငး နညးလမးမား၊ ေပါငးပငမားေပါကေရာကျခငးမ ကာကြယျခငး၊ ေရသြငးစကပးျခငး၊ ေျမဩဇာအသးျပျခငး၊ စကပးေရးသး ကရယာမားႏင ပစၥညးမား၊ သးႏရတသမးျခငးႏင ရတသမး ၿပးေနာကပငး၊ သေလာငျခငးႏင ပ႔ေဆာငျခငး၊ ေနရာခတညေဆာကျခငး၊ တရစာၦနမားႏင ပးမႊားမားအား ထနးခပျခငး၊ မတတမးမား ထနးသမးျခငး၊ ေျခရာခႏငျခငး၊ သငတနးေပးျခငး၊ လပထးလပနညးအား အကျဖတစစစျခငး၊ အလပသမား၏ တစကယေရသန႔ရငးေရးႏင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးတ႔ ျဖစၾကပါသည။ ၂ဝ၁၈ခႏစတြင တကသည GAP လမးၫႊနခကမားက သးႏ၁၈မး အတြက ဖြ႕ၿဖး တးတကေစခၿပး ထအထမ ၇မးက GAP လကမတမား ထတေပးခသည။ သ႔ေသာ ယခအခါတြင စကပးေမြးျမသမားသည GAP ေယဘယ မေဘာငက လကနာေၾကာငးႏင DOA ၏ စစေဆးအကျဖတမႈ ရေၾကာငး ျပသႏငလင ေနာကထပေသာ သးႏမားအတြက GAP လကမတမားရယရန ျဖစႏငပါသည။ သ႔ေသာ ထသ႔အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကျခငးတြင စကပးေမြးျမသမားသည ထလမးၫႊနခကမား အတငး ေလကငသငၾကားျခငး၊ ကညပပးျခငးႏင စစေဆးခရျခငးတ႔ႏင ပတသက၍ အေၾကာငးၾကားရန လအပသည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကရနအတြက လ႔စြမးအား အရငးအျမစမား ရရရန အႀကျပပါသည။ ထ႔အျပင လမးၫႊနခကမားက ႏငငအႏ႔ အသအမတျပ စႏႈနးမားႏင အေကာငးဆး ခတဆကထားပါသည။ ထအခနတြင GAP လကမတရရေရး နညးလမးႏင ပတသကသည လပငနးစဥ ရငးလငးစြာ ေဖာျပခက (ရငးလငးသည အခနသတမတခက အပါအဝင) မရပါ။ အမးမးေသာ လပငနးစဥမား (အသးျပျခငး၊ နမနာထတျခငးႏင စစေဆးျခငး) အတြက လပငနးစဥႏင တာဝနမားက ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကရနႏင နားလညသေဘာေပါကေစရန ေဆာင႐ြကသည အစးရဆငရာ အဆငဆငတ႔ ပါဝငရပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

GAP လကမတရေရးတြင ပါဝငေသာ အဆငမားအားလးႏင တာဝနရအဖြ႕မားက ရငးလငးစြာ ေဖာျပထား သည လပထးလပနညးမား တကစြာ ထားရျခငးသည စကပးေမြးျမသမားအတြက သးႏမားက GAP လကမတ ရရေစရန ေဆာင႐ြကမႈအဆငဆငအား ျမနဆနေစပါသည။ ျမနမာႏငငသားစားသးသမား အတြက ပမအရညအေသြးျမငမားေသာ သးႏမား ရရေစႏငပါသည။ တစခနတညးတြင အျခားေဒသဆငရာ ႏငငတကာ GAP စႏႈနးမားႏငအတ လကဖက၍ စသတမတထားေသာ ႏငငအဆငဆကစပလႊမးၿခ ေနေသာ GAP သည ျမနမာ GAP က အသအမတျပခရရန အေထာကအကေပးျခငးျဖင စႏႈနးမား၏ ယဥၿပငႏငအားႏငဆြေဆာငမႈတ႔ကတးျမငေစပါသည။

အႀကျပခကမား

သစသး၊ အသးအႏႏင လသးကနမားအတြက GAP လကမတရရေရး လပငနးစဥ (လအပေသာ စာ႐ြက စာတမး/ပစမား ႏင အခနသတမတခက အပါအဝင) ေဖာျပေပးရန အႀကျပပါသည။ ထေဖာျပခက ႏငအတ သးႏက မညသ႔ စမးသပရမညျဖစေၾကာငး ရငးလငးစြာ နားလညေစရန သးႏတစမးခငးအလက စ ဓာတခြခနးလမးၫႊနခကတစရပ ဖြ႕ၿဖးေရး ေဆာင႐ြကရန။ အဆပါလပငနးစဥက ၿမ႕နယအဆငရ DOA အရာရမားမတဆင ျဖန႔ေဝ၍ DOA ႏင MOALI ဝကဘဆဒတြင တငျပထားပါ။ ၿမ႕နယအဆင DOA အရာရ မားသည ထတလပသမားႏင ပမနးစပသျဖင ၎တ႔အတြက ရာထးႀကးတစေနရာ ခန႔အပပါ။ တစခန တညး၌ ျမနမာ GAP စႏႈနးက လကဖကညေအာင ေဆာင႐ြက၍ စသတမတထားၿပး ေဒသဆငရာ/ႏငင တကာ အသအမတျပမႈ ရယပါ။

၂ဝ၁၉ White Book | စ ကပးေရးအေၿခၿပ စးပြားေရးလပငနး

62

အႏစခပ

GAP လမးၫႊနခက ထားရျခငးသည အေကာငးဆး ေဆာင႐ြကရမည ပထမအဆငျဖစသည။ GAP လကမတ ရရေစေရး လပငနးစဥက ရငးလငးစြာ ေဆာင႐ြကျခငးသည အေရးႀကးသည ဒတယအဆငအျဖစ အႀကျပ ပါသည။ အဆပါေဖာျပခကက ဝကဘဆဒမားတြင ဖတရႈႏငေစရန ေဆာင႐ြကျခငးႏင အထးသျဖင ထတလပ သမားႏင ဝနေဆာငမႈကမၸဏမားအတြက GAP လကမတရရေစရန ၿမ႕နယအဆငမ ပမလြယကေအာင လပေဆာငေပးရမည။ ေနာကဆးတြင ေဒသဆငရာ/ႏငငတကာ စႏႈနးမားႏငအည ျမနမာႏငငအတြက ျပငပအသအမတျပျခငး ရယရမည။

အႏစခပ

ထေရာကမႈရသည ဥပေဒမား ျပ႒ာနးျခငးျဖငသာ ဤဥပေဒမားက အေကာငအထညေဖာျခငး၊ ထနးခပျခငး ႏင သကေရာကျခငးတ႔က ေဆာင႐ြကႏငသည။ ထတာဝနမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကျခငး အတြက တာဝနရေသာ လပငနးတာဝနမား ရလာသညအခနႏင ႏငငအဆင၊ ေဒသအဆင၊ ခ႐ငအဆငႏင ၿမ႕နယအဆင စသညအစးရဌာနဆင အဆငဆငႏင သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနအားလးတ႔ ပးေပါငးပါဝင ေဆာင႐ြကခန မသာ ျဖစေပၚလာေစႏငပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စ ကပးေရးအေၿခၿပ စးပြားေရးလပငနး

ျပနာေဖာျပခက ၂ - အမးသား အစားအေသာကဥပေဒႏင GAP လမးၫႊနခကမားအား ထေရာကစြာ အေကာငအထညေဖာျခငးက ကာကြယရန လပငနးေဆာင႐ြကမႈ တာဝန (ေကာမတ)

အမးသားအစားအေသာက ဥပေဒတြင ပါဝငေသာ အစားအေသာကႏင ပတသကသည စမခကမားက ေဆာင႐ြကရန အာဏာပငအဖြ႕၏ အခကအလကမားက အဆပါဥပေဒတြင ေဖာျပထားသည။ အာဏာပင အဖြ႕၏ လပငနးေဆာင႐ြကခကႏင တာဝနမား (စစေပါငး ၁ဝခ) သည ကြၽမးကငမႈဆငရာ ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ ေကာမတမား ဖြ႕စညးျခငးႏင ထေကာမတမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကခကႏင တာဝနမားက သတမတ၍ ထတလပျခငး၊ သေလာငျခငး၊ ျဖန႔ျဖးျခငးႏင အစားအေသာက ေရာငးချခငး၊ စစေဆး ထနးခပျခငး ႏင အစားအေသာက ဓာတခြေလလာမႈႏင ပတသက၍ ခမတထားေသာ မဝါဒမားက ေျပာငး လပါသည။ ျမနမာအစားအေသာကႏင ေဆးဝါးကြပကေရး အာဏာပငအဖြ႕ (ကနးမာေရးႏင အားကစား ဝနႀကးဌာနလကေအာကတြင ေတြ႕ရရေသာ) ႏင အမးသားစသတမတေကာမတ လကေအာက ရ အစား အေသာက စႏႈနး နညးပညာဆငရာ ေကာမတ (ပညာေရးဝနႀကးဌာနလကေအာကတြင ေတြ႕ရရေသာ) တ႔က ျမနမာအစားအေသာက စႏႈနး ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန အေကာငအထညေဖာႏငေရး အတြက တာဝန ေပးအပထားပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ႏငငေတာအဆင ပရေဆးပငပျပအဘဓာန ျပစေရးေကာမတက မဖြ႕စညးရေသးေသာလညး အစာအာဟာရႏင သကဆငေသာ ေဆးဝါးပငမား အဘဓာနျပစေရးေကာမရင ႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ အဆကအသြယ ရေနပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ဥပေဒေဖာေဆာငေရး ႏင/သ႔မဟတ စသတမတျခငးသည ထတလပသမား၏ ထတလပမႈစြမးရညက ျမႇငတငေပးၿပး စားသးသမား၏ ကနးမာေရးက ကာကြယေပးပါသည။ တစခနတညး၌လညး ကနပစၥညး မား ဖလယရာတြင မတသည ကငသးမႈက ေဆာင႐ြကႏငၿပး ကနသြယေရးအတြက အဟန႔အတားမားက ဖယရားႏငမညျဖစပါသည။

အႀကျပခကမား

လပငနးတာဝန ႏင/သ႔မဟတ ဥပေဒ၊ စႏႈနးမားႏင လမးၫႊနခကမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြက ျခငး၊ ထနးခပျခငးႏင ျပ႒ာနးျခငးအတြက တာဝနရေသာ ပးေပါငးညႇႏႈငးေရးအဖြ႕ တညေထာငရန။ ထ လပငနးတာဝနမား က သကဆငရာဝနႀကးဌာနမားအားလးႏင ႏငငအဆင၊ ေဒသအဆင၊ ခ႐ငအဆငႏင ၿမ႕နယအဆငအားလး ပးေပါငးပါဝင၍ အေကာငးဆး ဖြ႕စညးရပါမည။

63

၂ဝ၁၉ White Book | စ ကပးေရးအေၿခၿပစးပြားေရး လပငနး

ျပနာေဖာျပခက ၃ - ေျမယာျပနာမား

ေျမ ရယျခငး/ငားရမးျခငးသည ျမနမာႏငငတြငး ရငးႏးျမႇပႏလေသာ ႏငငျခားကမၸဏမားအတြက အဓက ျပနာတစရပ ျဖစသည။ အထးသျဖင စကမႈလပငနးေဆာင႐ြကျခငးမဟတေသာ ေျမအမးအစား လအပသည ကမၸဏမားအတြက ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင လယေျမအမးအစား မားစြာရၿပး လယေျမ အမးအစား တစခခငးအလက ရငးလငးစြာ ခမတထားသည ဥပေဒျပ႒ာနးခက မရပါ။ ေျမပငဆငမႈ အေျခအေနသည ရငးလငးမႈမရပါ။ မညသသည ေျမပငရငျဖစေၾကာငးႏင မညသသည တရားဝင စာ႐ြကစာတမးမား အေပၚ မတည၍ ပငဆငမႈက သကေသျပႏငေၾကာငးက သရေအာင ေဆာင႐ြကျခငး သည ခကခသည စနေခၚမႈျဖစသည။ ေျမအသးျပမႈ အေျခအေန ေျပာငးလျခငးသညအလြနရညၾကာ၍ အကနအကမားကာ ပြငလငးျမငသာမႈမရဘ ရႈပေထြးသည လပထးလပနညးမား ရေနႏငပါသည။ ေနာက ဆးတြင အစးရဌာန အဆငဆငတြင ေျမပငဆငမႈႏင စပလဥး၍ လပပငခြငမားရၾကသည။ သ႔ေသာ ကစၥရပမားစြာတြင မညသည အစးရအဆင (ၿမ႕နယတြငးအဆင၊ ေဒသအဆင သ႔မဟတ ႏငငအဆင) သည အထးသျဖင ေျမရယျခငးလပငနးစဥ အဆငတြင လပပငခြငရေၾကာငး ရငးရငးလငးလငးမရပါ။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ျမနမာႏငငတြင ႏငငျခားကမၸဏမားအတြက ေျမရယျခငးသည ပမလြယကလာလင မေသခာမႈမား၊ ကနကစရတမားႏင အခနမား ေလာခႏငပါလမမည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကျခငးျဖင စကပးေမြးျမေရး အခနး က႑တြင လပကငေဆာင႐ြကေနေသာ ႏငငျခားကမၸဏမားအတြက စးပြားေရး ပမလပကငႏငေသာ ပတဝနးကငတစခက ဖနတးေပးႏငပါလမမည။ ေနာကဆးအေနျဖင ႏငငျခားကမၸဏမားအတြက ျမနမာ ႏငငတြင ရငးႏးျမႇပႏရန ပမစတဝငစားေသာ အေျခအေနတစရပက ဖနတးေပးႏငပါလမမည။ စကပး ေမြးျမေရး FDI သည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကျခငးအတြက အလြနအေရးႀကးၿပး တထြငဆနးသစမႈမား၊ ပမယဥၿပငမႈမားႏင အလပခန႔အပမႈမားက ပမျမငမားစြာ ေပးစြမးႏငမညလညး ျဖစပါသည။

အႀကျပခကမား

ျမနမာႏငငစကပးေရး က႑တြင လပကငလသည စကပးရနေျမရာေဖြေနေသာ ႏငငျခား ကမၸဏမား အတြက လမးၫႊနခကမား က ရငးလငးစြာ ဖနတးေဆာင႐ြကပါ။ ထလမးၫႊနခကမားတြင အဆငတငး၌ ဆကသြယရန အခကအလကမား၊ တစဆငခငးတြင ၾကာမညအခနႏင ႏငငျခား ရငးႏး ျမႇပႏသမားမ မညသညအဆငတြင မညသညအရာက ထညသြငးေဆာင႐ြကရမည စသည အခကအလကမား အပါအဝင လကနာရမည အဆငမားက ေဖာျပထားသည လမးၫႊနခက အမးအစားတစရပ ျဖစႏငသည။ ေနာကထပ ေ႐ြးခယစရာတစရပမာ ေျမယာပငဆငမႈႏင ပတသကသည ပြငလငးျမငသာေသာ ဥပေဒျပ႒ာနးမႈ တစရပ က ဖနတးေဆာင႐ြကေပးႏငပါသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ေျမယာရယမႈႏင စပလဥးၿပး ျပညတြငးအဆင၊ ေဒသဆငရာအဆငႏင ႏငငအစးရအဆငမားအၾကား အာဏာပငမားက ရငးလငးစြာ ခြျခားသတမတေပး ရန ျဖစသည။ သ႔မသာ မညသညေဆာင႐ြကမႈအဆငတြင မညသညအစးရအဆငထ၌ တာဝနရေၾကာငး ရငးရငးလငးလငး သရနားလညႏငမည ျဖစပါသည။

အႏစခပFDI သည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အလြနအေရးပါေသာလညး ေျမျပနာမားသည FDI အတြက ျမနမာႏငငတြင စတင၍ သ႔မဟတ ဆကလက၍ ရငးႏးျမႇပႏရန အဟန႔အတားတစရပ ျဖစေနပါသည။ ေျမရယလေသာ စကပးေမြးျမေရးအခနးက႑တြင လပကငေဆာင႐ြကေနေသာ ႏငငျခား ကမၸဏမားအတြက လမးၫႊနခကမားက ရငးလငးစြာ ခမတျပ႒ာနးထားျခငးျဖင ေျမရယျခငးမား တးလာေအာင ေဆာင႐ြကႏငသည။

ျပနာေဖာျပခက ၄ - ကနသြယေရး

စကပးေမြးျမေရး ကနပစၥညးမား အပါအဝင ကနပစၥညးမားက တငးျပည၏ ဝငေရာကႏငေသာ နယနမတ မားအႏ၌ တရားမဝင ကနသြယၾကပါသည။ ျမနမာႏငငသည ဘဂၤလားေဒရ၊ တ႐တ၊ အႏၵယ၊ ထငးႏငင တ႔ႏင နယနမတခငးထစပေနရာ နယစပကနသြယမႈသည အခနးက႑အားလးရ ျပညတြငး ထတလပ သမားအေပၚ သကေရာကမႈရေစပါသည။ နယစပေဒသတြင တရား ဥပေဒစးမးမႈ အားနညးျခငးႏင တရား မဝင လပငနးမားက ကငတြယေျဖရငးေဆာင႐ြကႏငျခငး မရေသာေၾကာင တစႏစလင အေမရကနေဒၚလာ ထရလယဝကခန႔ ဆးရႈးႏငေသာ တရားမဝငကနသြယမႈမား မားစြာ

64

၂ဝ၁၉ White Book | စ ကပးေရးအေၿခၿပ စးပြားေရးလပငနး

အႏစခပတရားမဝင နယစပကနသြယျခငးသည စးပြားေရးႏင ျပညတြငးထတလပသမားက ထခကေစပါသည။ နယစပကနသြယေရး ျပနာရပမားက ဦးစးေဆာင႐ြကသည အထးေကာမတတစရပသည သငေလာသည အခြနစနစက ကငသးျခငးႏငအတ နယစပေဒသမား၌ စစေဆးထနးခပမႈ စနစတစရပက ကငတြယေဆာင႐ြကသငသည။

ျဖစေပၚေစပါသည။ ထပမာဏမာ ကနးဂဏနးစာရငး အခကအလကအရ ျမနမာႏငင၏ ကနသြယမႈ ခန႔မနးေျခစစေပါငး၏ အဆ၂ဝႏင ညမပါသည။ အစးရသည နယစပကနသြယမႈအား ေစာငၾကညႏငျခငးမရသလ အေကာကခြန တာဝနရ သမားတြင လပငနးသေဘာတရားက ပငႏငကြၽမးကငသလညးနညးပါးၾကပါသည။ ကနပစၥညးမားက အေကာကခြန၌ မတပတငျခငး သ႔မဟတ ေကာငးမြနစြာ ထနးခပထားျခငး မရေသာေၾကာင (ဥပမာ- အႏရာယရႏငသည ကနပစၥညးမား) အရညအေသြးအေပၚတြင ထနးခပထားမႈမရပါ။ အခြနလညး မေပး ေဆာငၾကသျဖင ထသ႔မေပးေဆာငျခငး သည ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးက ထခကေစၿပး အခြနေပးေဆာင ေသာသမားအတြက မမတသည ယဥၿပငမႈမား ျဖစေပၚေစပါသည။ ရာသအလက စကပးေရးထြကကနမား က နယစပကနသြယမႈမတဆင တငသြငးၾကရာ ေဈးႏႈနးမားစြာ ကဆငးပါသည။ ထအခနအတြငး ထတလပမႈ ကနကစရတသည ႏငငတြငး ျမငမားေနၿပး ထတလပသ/စကပးသ အမားစသည တငသြငး လာသညေဈးႏႈနးမားႏငမယဥၿပငႏငဘဆးရႈးမႈမားရငဆငရပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

နယစပကနသြယမႈအား ပမ ႏ႔စပစြာ စစေဆးျခငးသည တရားမဝင ေျမဩဇာႏင ပးသတေဆးကသ႔ေသာ စကပးေရးသးပစၥညးမားႏင ပတသက၍ အရညအေသြး ထနးခပမႈ တးတကလာႏငပါသည။ တငသြငး ကနမားႏင ဆကႏြယေသာ ေရာဂါျပနာမားလညး ေလာကေစပါလမမည။ ထ႔အျပင သငေလာသည အခြနစနစက ကငသးျခငးျဖင မညမသည ကနသြယေရးစးဆငးမႈႏင ျပညတြငး ကနပစၥညး ထတလပ သမားအတြက ေဈးႏႈနးအဆငမားက ထနးခပႏငမည ျဖစပါသည။

အႀကျပခကမား

နယစပကနသြယေရး ျပနာမားအေပၚ ထနးခပေသာ အထးေကာမတတစရပ စတငဖြ႕စညးရန။ နယစပ ကနသြယေရး တြင လကရလပကငေဆာင႐ြကေနေသာ ဌာနမား ရေသာလညး ထဌာနမားအၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ မရပါ။ သငေလာေသာ ဥပေဒစးမးမႈအတြက အဟန႔အတားမား ရေနပါသည။

ျပနာေဖာျပခက ၅ - ေငြေၾကးအေထာကအပ ရရမႈ

လယသမားမားသည ေငြေၾကးအေထာကအပ ရရမႈ အရငးအျမစမား အလြနနညးပါးၾကပါသည။ ျမနမာႏငင ရ ေခးေငြမားအားလးသည ျမနမာလယသမားမားအတြက (ေမြးျမေရးႏင စကပးေရးႏစခစလး) စနေခၚမႈ ႀကး တစချဖစၿပး ေငြေၾကးေထာကပမႈ ရရျခငးသည အာမခပစၥညးအေပၚ မတညပါသည။ လယသမားမား သည အာမခပစၥညးေပးရန လေလာကသည တနဖးရပစၥညးမား မရတတၾကပါ။ အထးသျဖင ျမနမာ စးပြားေရး၏ ႀကးမားေသာ အစတအပငးတြင ပါဝငေသာ အေသးစား လယယာေျမမား ျဖစသည။ ဥပမာ ဘဏမားသည ေခးေငြမားေပးရန အာမခပစၥညးအျဖစ ေမြးျမေရးႏင ထေမြးျမေရးတရစာၦနမား (ၾကက၊ ဘ၊ ဝက၊ ကြၽ၊ ႏြား) က ေစာငေရာကေမြးျမသည အမမားက လကမခပါ။ ဘဏမားသည အာမခပစၥညးအျဖစ လယေျမအမးအစားမားကသာ လကခပါသည။ ရလဒအေနျဖင အေသးစား လယသမားမား သည ၎တ႔၏တးခ႕ေရး အစအစဥမားအတြက ေငြေၾကး မတညႏငျခငး မရေတာသည အတြက စးပြားေရးလပငနးကထပမတးခ႕ႏငျခငးမရေတာဘ ထတလပမႈကနကစရတ အေတာေလး ျမငမားၿပး ေနာကဆးတြင စားသးသထ ေဈးႏႈနးျမငမားစြာျဖင ေရာကရတတပါသည။ ထ႔ေၾကာင စးပြားေရး အတငးအတာသည ေအာငျမငမႈရရရန ခကခပါသည။ ေအာငျမငေသာ စကပးေမြးျမေရးလပငနးမား အတြက လအပသည ျဖညသြငးမႈမားသည အေသးစားေငြေၾကးလပငနးမားမ ရယထားသညပမာဏျဖင ကာမ႐သာ ျဖစၿပး သာမနအားျဖင အလြနေဈးျမငမားပါသည။

65

၂ဝ၁၉ White Book | စ ကပးေရးအေၿခၿပ စးပြားေရးလပငနး

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ေငြေၾကးအေထာကအပ ရရေသာ လယသမားမားသည လပငနးမားက တးခ႕ႏငၿပး အလပအကငမား ဖနတးေပးျခငး၊ ျပညသလထစားသးရန စကပးေရးပစၥညးမား ထတလပေပးျခငးႏင သကသာေခာငခေရး ႏင လမႈဖလေရးမားကအလြယတကရရရန ဖနတးေပးျခငးျဖင ႏငင၏ အေထြေထြ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အဆင က ပါဝငႏငမည ျဖစပါသည။ ျမနမာလယသမားမားသည အမားႏငယဥရေသာ ကနကစရတ ေဈးႏႈနးမား မရဘ ထတလပႏငလင စကပးထတကနမား တငသြငးျခငး ေဘးအႏရာယ ေလာနညးသြားၿပး စားသးသ ဝယယရေသာ ေဈးႏႈနးလညး ေလာနညးသြားမညျဖစပါသည။ ေငြေၾကးေထာကပမႈရရျခငးျဖင ျမနမာႏငငရ စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး အခနးက႑က အေကာငးဆး အရညအေသြးက ေပးႏငမညျဖစပါသည။

အႀကျပခကမား

အေသးစား လယသမားမားအတြက အထးျပသည ေငြေၾကးေထာကပမႈ အစအစဥမား ဖြ႕ၿဖးတးတက လာေစေရး အတြက ဘဏမားက တြနးအားေပးရန။ တစစတတစေဒသအားျဖင ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ အစအစဥမား ထေထာငျခငးျဖင ပမေသာ ေငြေၾကးစးဆငးမႈ အေျချပေသာ ေခးေငြမားက ပပးေပးရန အတြက ဘဏမားကတကတြနးရန။ ျမနမာႏငငရ အဓကဆကႏြယသမားက ေခၚေဆာငလာလက ျမနမာလယသမားမား အတြက ေငြေၾကးေထာကပမႈ တးတကေရးနညးလမးႏင ပတသက၍ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈ တစခ စစဥေဆာင႐ြကရန။

အႏစခပေခးေငြမားသည အာမခပစၥညးအေပၚမတည၍ ေဆာင႐ြကေပးေသာေၾကာင လယသမားမားသည ေငြေၾကး ေထာကပမႈ ရရရန အလြနနညးပါးၾကသည။ အထးသျဖင လယေျမ အနညးအကဥးသာ ပငဆင လပကငေသာ လယသမားမားအတြက ဘ႑ာေငြေၾကးဆငရာ တးတကေအာင လပေဆာငျခငးသည ႏငငလဦးေရ၏ ႀကးမားေသာ အစတအပငးက တးတကေစႏငသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးျဖင စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး က႑၏ တးတကမႈႏင အေကာငးဆး အရညအေသြးက ေပးႏငမညျဖစပါသည။

66

၈တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

67

နဒါနး

တရားမဝငကနသြယမႈသည စးပြားေရး၊ သဘာဝပတဝနးကငႏင လ႔အဖြ႕အစညး အေပၚတြင အပက သေဘာေဆာငသည အကး သကေရာကမႈမား ျပငးထနစြာ ျဖစေစႏငေသာ ကမာၻႏင အဝနး ႀကေတြ႕ေနရသည ျဖစစဥတစခ ျဖစသည။ ၂၀၁၈ ခႏစတြင EuroCham Myanmar မ ႀကးမႉးကငးပခေသာ ႏးေႏာဖလယပြတစခတြင တရားမဝင ကနသြယမႈတကဖကေရး ႏငငျဖတေကာ မဟာမတအဖြ႕ (TRACIT) သည တရားမဝင ကနသြယမႈတကဖကေရး လပငနးမားက အရနအဟန ျမငတငရန ျမနမာႏငငတာဝနရသမားက တကတြနးခသည။ AIT Forum 2018 တြင ပါဝငကညပပးေပးခေသာ အစးရႏင ကလသမဂၢမးယစေဆးဝါးႏင ရာဇဝတမႈဆငရာ႐း (UNODC) တ႔အား EuroCham Myanmar မ လႈကလစြာ ေကးဇးတငရပါသည။ တရားမဝငကနသြယမႈ အေပၚ ကမာၻလး ဆငရာ အေျချပၫႊနးကနး (The Global Index on Illicit Trade) က စးပြားေရး သတငးအခကအလက ယနစ (EIU) မ ျပစခၿပး တရားမဝငကနသြယမႈက လကသငခမႈ သ႔မဟတ တားဆးႏငမႈ ပမာဏအေပၚ အေျခခကာ ႏငငေပါငး ၈၄ ႏငငက အဆငသတမတခသည။ ျမနမာႏငငသည အဆပါ ၈၄ ႏငငတြင စစေပါငး ရမတ ၂၃.၀ မတ (အမတ ၁၀၀ တြင) ျဖင အဆင ၈၂ ၌ (အရတ ႏငလစဗားတ႔သည ေနာကဆးအဆငတြင ရေနသည) ရေနသည။

တရားမဝငကနသြယမႈ၌ ထငရားေသာ နယပယမားမာ လကနကးျခငး၊ ေတာ႐ငးတရစာၦနမား၊ မးယစ ေဆးဝါးမား၊ ေဆး႐ြကႀကး၊ အရက စသညတ႔က တရားမဝငကနကးျခငးမား အပါအဝင ေဆးဝါးအတမား၊ လပစစပစၥညး အတမား ႏငဖကရငဆငရာ ပစၥညးအတမား စသျဖင ကနပစၥညးအတ အမးအစားေပါငး မားစြာ ပါဝငပါသည။ ဤကသ႔ေသာ ရာဇဝတမႈမားသည ေကာငးမြနေသာ အပခပေရးစနစ၊ တရားဥပေဒစးမးေရး၊ ျပညသလထ၏ယၾကညမႈ၊ လ႔စြမးအားအရငးအျမစ ႏင ျပညသ႔ကနးမာေရးက႑ တ႔တြင အားနညးေစႏငၿပး ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ ကလညး အဟန႔အတား ျဖစေစပါသည။

တရားမဝငကနသြယမႈေၾကာင ေပၚေပါကလာသည ထခကနစနာမႈမားက ပမနကရႈငးစြာ ၿခၾကညမညဆပါက စားသးသမား၊ သဘာဝပတဝနးကင၊ ႏငငေတာအခြနဘ႑ာေငြမားႏင အလပအကငမားအေပၚ သကေရာက သည ဆးကးမားကလညး ေတြ႕ရမညျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငသည တ႐တႏငင၊ ထငးႏငင၊ ဘဂၤလားေဒရႏငင ႏင အႏၵယႏငင နယစပမားတြင နယစပ ကနသြယေရး စခနး စစေပါငး ၁၇ ခရသညအျပင ရညလားေသာ ကမး႐းတနး တစေလာကတြင ပငလယ ေရေၾကာငး ကနသြယမႈ လမးေၾကာငးမား လညးရသည။ ဤအခကမားသည ကနသြယမႈဆငရာ တရားဥပေဒ စးမးႏငေရးအေပၚ ႀကးမားေသာ စနေခၚမႈမား အျဖစရေနၿပး အထးသျဖင ထနယစပေဒသ မားစြာတ႔သည လမးေရး ပဋပကၡမား ျဖစပြားေနေသာေၾကာင အစးရမ တက႐ကကငတြယ ထနးခပႏငစြမး မရေပ။

မၾကာေသးမ ႏစမားအတြငး အစးရမ အေထြေထြ သြငးကန-ပ႔ကန လပငနးစဥမား အရနရရေစရန ႏင လၿခမႈ ရေစရန Myanmar Automated Cargo Clearance System (MACCS) ႏင Accredited Economic Operator Programme (AEOP) တ႔ ကသ႔ေသာ ပဏာမ ေျခလမးမားက အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငခေသာလညး ဤအစအစဥမား ဖြ႕ၿဖးလာရနအတြက ေဆာင႐ြကဖြယမား ကနရေနပါသည။ ဤမဝါဒမား ေအာငျမငမႈ ရရေစရနအတြက အေျခခကေသာ ေသာခကတစခမာ စးပြားေရးျမႇငတငမႈ ႏင ဥပေဒလကနာမႈတ႔ အၾကား ဟနခကညေစရန ေဆာင႐ြကျခငး ျဖစသည။ ထ႔အျပင ကနသြယမႈ ကငးလြတဇန (FTZ) က ေစာငၾကပၾကညရႈေရး၊ နယစပက လေလာကေသာ ဝနထမးအငအားျဖင အကာအကြယေပးေရး ႏင ထကသ႔ေသာ အထးနယေျမ မားတြင တရားဥပေဒစးမးမႈခငမာေရးလပငနးစဥမားက ပမအေလးေပးေဆာင႐ြကရန လအပ ပါသည။

ျမနမာႏငငတြင တရားမဝငကနသြယမႈ အမားစသည တရားဝငအသအမတမျပသည လမးေၾကာငးမားမ ဝငေရာကေသာေၾကာင ၿမ႕ႀကးမား ႏင ကနသြယေရးၿမ႕မားပါဝငသည ကနအဝငအထြကလမးေၾကာငးမားတြင ဥပေဒသကေရာကေအာငေဆာင႐ြကရန တရားဥပေဒစးမးေရးက မေဆာင႐ြကဘေန၍ မရႏငပါ။ ထ႔အတ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ က အသးျပ၍ ထတလပျဖန႔ခေရာငးချခငး ကြငးဆက (တငသြငးသမား၊ ျဖန႔ျဖးသမားႏင ေရာငးခသမား) ၏ ျဖတသနးေရာငးဝယတငပ႔ရာ အဆငမားအားလးက ညတညမ ကငတြယ ေျဖရငးျခငး သည တရားမဝင ကနသြယမႈက တကဖကရနအတြက အထေရာကဆး နညးလမး ျဖစသည ဟ ကြၽနပတ႔ ယၾကညပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

68

တရားမဝငကနသြယမႈ၏ အေျခခကေသာ ဝေသသလကၡဏာမား ႏင ထကနသြယမႈက ႀကးထြားေစႏငသည စးပြားေရး အေျခအေနက အေသးစတေလလာရငးလငးသးသပမညဆပါက ထတရားမဝငကနသြယမႈက ေလာခ ေပးေစႏငသည မဝါဒမား ခမတႏငေရး သးသပေဆြးေႏြးရာတြင အေထာကအကျဖစေစႏငၿပး ဥပေဒျပငပမ ေရာငးဝယေဖာကကားသမား၏ကြနရကမားက ႏမနငးႏငရန နညးဗဟာကသည အစအစဥမား အေကာင အထညေဖာႏငေရး ဦးစားေပး ေဆာင႐ြကရမည လပငနးမားက ေဖာထတေပးႏငမညျဖစပါသည။

တရားမဝငကနသြယမႈက တကဖကျခငးအားျဖင စားသးသမားက ေဘးကငးစတခမႈ ရရေစျခငး၊ တရားဝင အခြနေကာကယမႈ တးတကေစႏငျခငး၊ အျခားေသာ ရာဇဝတမႈႏင သကဆငသည လႈပရားမႈမားက ကာကြယ ႏငေၾကာငးႏင ျမနမာႏငငအေနျဖင မမ၏ျပညတြငးေဈးကြကက ထေရာကစြာ စမခန႔ခြႏငေၾကာငးႏင ကာကြယႏငေၾကာငးက ႏငငတကာမ ရငးႏးျမႇပႏသ အသငးအဝငးထ သ႐ပေဖာျပသႏငမညဟ EuroCham Myanmar ႏင Anti-Illicit Trade Advocacy Group အဖြ႕ဝငမားက ယၾကညထားပါသည။

ေအာကတြင အသားေပးေဖာျပထားသည ျပနာေဖာျပခကမား ႏင အႀကျပခကမားမာ တရားဥပေဒ လကနာမႈ အားေကာငးေစရနႏင တရားမဝငကနသြယမႈ ျပနာမားက ကငတြယႏမနငးေရး အားထတ ႀကးပမးမႈမားက အားေပးႏငရနအတြက ျမနမာႏငငအစးရႏင ယငး၏အႀကေပးပဂၢလမားႏင ေနာကဆကတြ ေဆြးေႏြးမႈမား ကငးပရာတြင ကးကားအသးျပႏငရန ရည႐ြယလက ျပငဆငတငျပထားျခငး ျဖစပါသည။ ႏငငတကာပဂၢလကလပငနးမား၏ ရႈေထာငအျမငမားက ပးတြေဖာျပထားပါသည။

ျပနာေဖာျပခက ၁။ အလြယတကျဖစေကာႏငသည နယစပစညးမား

ေျမမကႏာသြငျပငအရ ျမနမာႏငင နယစပမားသည ကယဝနးၿပး ဝငေရာကရန လြယကသညအတြက ရတပဖြ႕အေန ႏင ေစစပစြာ ေစာငၾကညႏငရန အခကအခရသည။ ထနးခပရန လေလာကမႈမရျခငး သ႔မဟတ ခ႕ယြငးခက ရျခငး သည တရားမဝငကနပစၥညးမားက မညသမ မသရေစဘ ေမာငခသမားမား က အလက ကငးလက ေမာငခကးႏငရန အေျခအေနေကာငးတစရပက ဖနတးေပးေနပါသည။ အစးရမ တရားဝင မဟတေသာ နယစပ ဝငေပါက မားက တက႐က ထနးခပႏငစြမး မရျခငးေၾကာင အေျခအေနမာ ပမဆးဝါးလကရသည။ တရားဝင နယစပ ဝငေပါကမားက ထနးခပႏငစြမးသည ႏငငတကာ စႏႈနးေအာကတြင ရေနၿပး တးတကမႈ မားစြာ လအပ လကရသည။

ေနာကထပ အဓကျပနာတစရပမာ နယစပမ အၿပငတငသြငးလကရသည ကနပစၥညးမား (Parallel products) ျပနာ ျဖစသည။ ထပစၥညးမားမာ ပစၥညးအစစမား၊ အတမဟတေသာ ကနပစၥညးမား ျဖစၿပး နာမညရေသာ ေဆးဝါး၊ ေဆးပစၥညးႏင စားသးကနမား (Consumer Goods) ထတလပသည ကမၸဏမားမ ထတလပ ထားေသာ ကနပစၥညးမား ျဖစေသာလညး ႏငငအတြငးသ႔ မပငခြငရသ၏ ခြငျပခကမရဘ တရားမဝင တငသြငးထားျခငး ျဖစသည။

နယစပ ထနးခပေစာငၾကညျခငးသည ေျဖရငးရ မလြယကေသာ ရႈပေထြးသည ျပနာတစရပ ျဖစေၾကာငး မမတ႔အေနျဖင နားလညသရထားပါသည။ သ႔ရာတြင တရားမဝငကနသြယမႈက အားေကာငးေစေသာ အဓက အခက တစခကမာလညး အဆပါနယစပထနးခပေရး ျပနာပင ျဖစပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ႏငငအတြငးသ႔ ကနစညမား ဝငလာသည အဓက လမးေၾကာငးမားတြင ေစာငၾကညထနးခပေရးက ေကာငးမြနေအာင ေဆာင႐ြကျခငးျဖင အမားစမာ အတမားျဖစေနေသာ တရားမဝငကနစညမား ကနသြယမႈက ႏမနငးႏငၿပး ကနးမာေရး အႏရာယမားက ေလာခႏငသညအျပင လကနကးျခငး၊ လကနကေမာငခကးျခငး၊ အၾကမးဖကလပရပမားအပါအဝင ဂဏးဖြ႕လပေဆာငေသာ ရာဇဝတမႈမားကပါ မားစြာေလာခႏငမည ျဖစသည။

တရားဝငၿပး တငးတာႏငေသာ ကနသြယမႈတစရပလညး ေပၚေပါကလာမညျဖစသညအတြက ႏငငေတာအတြက အခြနဘ႑ာ ေကာကခ ရရမႈလညး သသာထငရားစြာ တးတကလာမည ျဖစသည။

လၿခစတခမႈမရေသာ၊ အရညအေသြး မျပညဝသည ကနပစၥညးမား စးဆငးေနမႈကလညး ကန႔သတႏငမည ျဖစၿပး ပြငလငးျမငသာ၍ စညးကမးဥပေဒႏငညေသာ အျပနအလန အကးျပမႈမားျဖင စားသးသမား၏ အခြငအေရး မား ႏင ကာကြယေပးႏငမႈက တးတကေစမည ျဖစသည။

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

69

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

အႀကျပခကမား

ဆပကမးမားႏင နယစပမားတြင ဝနထမးအငအား/လ႔စြမးအား တးျမႇငျခငး။

ကနပစၥညးမား အလးအရငးဝငေရာကလာမႈက စမထနးခပရန ဆပကမးမားႏင နယစပစစေဆးဂတမား၌ ဝနထမးအငအား အရငးအျမစမားက ျမႇငတငသငပါသည။ စြမးေဆာငရည ရပတန႔ျခငးႏင အကငပက ျခစားမႈမား ေလာနညးေစရန ဝနထမးအငအားက အခနပငးအလက လညလညထားရသငသည။

အစးရအခငးခငး အျပနအလနပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈက တးျမႇငျခငး။

အစးရအခငးခငး အျပနအလန ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈက တးျမႇငတညေဆာကၿပး နယစပျဖတေကာ ေမာငခ ကးျခငးက အေရးယကငတြယရန ႏင နယစပမတစဆင တရားမဝငကနပစၥညးမား စးဆငးမႈက သရႏငရန အတြက ဘဂၤလားေဒရ၊ တ႐တ၊ အႏၵယႏင ထငးႏငင တ႔ကသ႔ေသာ အမနးခငးႏငငမား ႏငအတ ကြနရက တညေဆာက ထားရမည။ ဥပမာအားျဖင ထငးႏငငအစးရသည တငသြငးရန တရားမဝငဟ သတမတထားေသာ ကနပစၥညးမား တငပ႔မႈက စဥဆကမျပတ မတတမးတငထားသည။ ႏငငမားအၾကားရ နယစပဂတမား၌ ထကနပစၥညးမား အေၾကာငး ပညာေပးျခငးသည ထေရာကေသာ သကေရာကမႈက ရရေစႏငသည။

ျပနာေဖာျပခက ၂။ ဥပေဒစးမးေရးလပငနးက ထထေရာကေရာကေဆာင႐ြကရန အဟန႔အတားျဖစေစျခငး

တရားမဝငကနသြယမႈ ႀကးထြားျခငးအႏရာယက တကဖကရာတြင ထတလပျဖန႔ခမႈကြငးဆက တစေလာကလး ႏင အထးသျဖင ထကသ႔ေသာ တရားမဝငကနပစၥညးမားက လြယကစြာရရႏငၿပး စားသးသ မားထက လကလအဆငျဖင ျဖန႔ျဖးႏငေသာ ျပညတြငး ေဈးကြကအတြငး တရားဥပေဒ စးမးမႈက အဆင ျမႇငတငၿပး ေရရညလပငနးစဥအျဖစခမတ ေဆာင႐ြကရန လအပသည။

ထ႔အျပင တရားဥပေဒ စးမးမႈက အားနညးေစႏငေသာ အဂတလကစားမႈက ဖယရားရန အဆင ျမႇငတငထားေသာ လပထးလပနညးမားျဖင ေဆာင႐ြကပါက ထတားျမစခကသည ပမထေရာကႏငလမမည ျဖစသည။

တရားမဝငကနသြယမႈက ဆန႔ကင ေဆာင႐ြကႏငေသာ အာဏာရသည သကဆငရာ ဥပေဒေရးရာဌာနမား အားလးမ ေဆာင႐ြကေသာ တရားဥပဒ စးမးေရး ႀကးပမးခကမားက တငးတာႏငမႈျပႏငသည ပနးတငမား၊ ရလဒမား ခမတထားသငပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

အေကာကခြနမား၊ အခြနေကာကခမႈ ႏင အျခားေသာ ဘ႑ာေရးဆငရာ ကစၥရပမားႏင ဆကစပမႈရေသာ ဥပေဒ စးမးေရး ေဆာင႐ြကခကမား တေျပးည ရေစျခငးသည အခြနထမးေသာ နယပယက ထပမ၍ တြနးအား ေပးေစၿပး တရားဝင လပငနးအမးမး၏ စးပြားေရး အကးအျမတက တးပြားေစပါသည။

ျမနမာလ႔အသငးအဝနးတြင အဓကေနရာပါဝငေသာ တရားဝငလကလေရာငးခသမား၏ စားဝတေနေရးမားက ပမျမငတကေစသည။ တရားဝငလမးေၾကာငးမားမတဆင ျဖန႔ျဖးေသာစစမနသည ကနပစၥညးမား စးဆငးမႈက ခငမာေစၿပး၊ ေမာငခ ေရာငးဝယျခငးသည အကးအျမတ နညးပါးလာၿပး အဂတလကစားမႈကလညး ပတပငရာ ေရာကေပလမမည။

အႀကျပခကမား

ႏငငေတာႏင တငးေဒသႀကး၊ျပညနယအဆင တရားမဝငကနသြယမႈ တကဖကေရးအထးအဖြ႕မားအၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ ျမႇငတငျခငး။

ႏငငေတာႏင တငးေဒသႀကး၊ျပညနယအဆင တရားမဝငကနသြယမႈ တကဖကေရးအထးအဖြ႕မားသည စဥဆကမျပတ ထေရာကေသာ အေရးယ ေဆာင႐ြကမႈမးစက လပေဆာငႏငေစမည ေစာငၾကညျခငးႏင တရားဥပေဒ စးမးမႈ ရျခငးက

70

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

တငးကပစြာ လပေဆာငႏငရန အလ႔ငာ ပဂၢလက က႑မားႏင ညၫႊတမႈ ရေစရန လအပသကသ႔ နယစပထနးခပေရး၊ ရတပဖြ႕ႏင အေထြေထြ အပခပေရး႐းမား ကသ႔ေသာ တရားဥပေဒ စးမးေရးဆငရာ အဖြ႕အစညးမား ႏင အခတအဆကမမ အတတကြ ပးေပါငးေဆာင႐ြကရနလညး လအပသည။ ႏငငေတာ ႏင ေဒသဆငရာ တရားမဝငကနသြယမႈ ရငးလငးေရးအဖြ႕မား အားလးမ ႏငငအဆင ဦးေဆာငေကာမတတစခ ထသ႔ အစရငခစာ တငသြငးသည ကစၥရပတြင ဤအေရးယ ေဆာင႐ြကခကမားက ျပညေထာငစ အစးရ ႐းမ ဦးေဆာင၍ လပကငႏငသည။

ဥပေဒ စးမးေရးအဖြ႕အစညးမားက လပပငခြငအပႏငးျခငး

ဥပေဒ စးမးေရး အဖြ႕အစညးမားအတြက လအပေသာ အာဏာမားက ဖြငဆသတမတျခငးျဖင ၎ဌာနဆငရာ မား၏ ဥပေဒ စးမးမႈဆငရာ ေဆာင႐ြကမႈမားက သသာစြာ တးတကေစႏငသည။ EuroCham Myanmar သည လစြမးအား သ႔မဟတ ပစၥညးကရယာ ရငးျမစမား ပမေထာကပေပးေရး ႏင စြမးေဆာငရည တညေဆာကမႈ အတြက လေလာကေသာ ရနပေငြရငးျမစမား ခြေဝခထားမႈ၏ အေရးပါပက ဦးစားေပးတငျပလပါသည။

ႏငငတကာအေလအကငေကာငးမားက အသးချခငး

ႏငငအမားစတြင ဖမးဆး-ဖကဆးျခငး လပထးလပနညးမားကသ႔ေသာ ထေရာကသည ဥပေဒ နညးလမးမား ရၿပး ထနညးလမးမားက ျမနမာႏငင၏ တရားဥပေဒ ျပ႒ာနးခကအေနျဖင မျငမးအသးျပႏငသည။ ထသ႔ ျပလပျခငးသည အေရးပါေသာလညး ထကသ႔ ကငသးျခငးမားသည ရႈပေထြးလြနမႈမရေစရန ေဖာေဆာငရန အတြကလညး စမအပခပေရးပငး၌ ဝနထပဝနပးမျဖစေစရန အေရးႀကးပါသည။

တရားမဝငကနစညတ႔၏ မလရငးျမစႏင ကနစညစးဆငးရာလမးေၾကာငးတစေလာက စစစျခငး

ပစၥညးေထာကပမႈ ကြငးဆကက ပမလၿခစတခေစရန ႏင တရားမဝငကနသြယမႈက စစမးစစေဆး ရာတြင အကအည ရရေစရန အတြက နညးစနစတစခက ဖြ႕စညးတညေဆာကရန ႏင ႏငငေတာ ႏငေဒသတြငး ေျခရာခလကျခငးႏင ေျခရာေကာကျခငးစနစမား ႏင စစမးေမးျမနးမႈမား ျပလပ ႏငရန သကဆငရာ သတငးအခကအလကမား လကခရရေစႏငရန ႏငငေတာအဆင သတငး အခကအလက မေဝႏငေသာ ဗဟအဖြ႕အစညးတစရပ ဖြ႕စညးတညေထာငႏငရန လအပသည။

ပါဝငေဆာင႐ြကရာတြင ပဂၢလကက႑သည (က) အဆငျမႇင တငထားသည နညးပညာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ လႊေျပာငးရယေရး ႏင ေလကငတတေျမာကေရး တ႔တြင ပါဝငကညပပးေပးျခငး၊ (ခ) နညးပညာလအပခကရေနေသာ အဖြ႕အစညးမား အတြက ေလကငေရး ႏင စြမးေဆာငရည တညေဆာကမႈအစအစဥမား ပပးေပးျခငးျဖင အေကာငးဆး ေလကငေဆာင႐ြကမႈ မားက မေဝေပးရန ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန လပေဆာငႏငသည။

ျပနာအမးအစား ၃။ ေဈးႏႈနးကြာဟမႈျမငမားျခငး

ျမနမာႏငငရ ေဈးကြကသည ေဈးႏႈနးက အလြနၾကညသည ေဈးကြကတစရပ ျဖစၿပး အမားအားျဖင စားသးသ မားသည ေဈးႏႈနးအေပၚ မတညကာ ဆးျဖတတတၾကသည။ တရားမဝငကနပစၥညးမားသည မမတတ အခြနေငြ ထမးေဆာငထားသည ေဒသတြငးထြက ကနပစၥညးမားထက ပမ၍ ေဈးသကသာ ႏငေသာေၾကာင ထအေျခအေနသည တရားမဝငကနသြယမႈက မကႏာသာေပးသကသ႔ ျဖစေနရျခငး ျဖစသည။ ဥပမာ အားျဖင တရားမဝင ေမာငခသြငးေသာ ဘယာသည ေဒသတြငးရစက႐မ ထတလပေသာ ဘယာထက ၃၅% ပမ ေစးသကသာေနျခငး က ၾကညႏငသည။

ႏငငေတာ၏ အသးစရတတြက အခြနေငြေကာကခ ရရမႈ၊ ဘတဂကလေငြမား ႏင ႏငငဖြ႕ၿဖးမႈအတြက အျခား စမခကမား ေဆာင႐ြကရန အခြန ေကာကယမႈအတြက ရာေဖြရာတြင အစးရသည ပထမဦးစြာ တရားဝင အခြနထမးမား၊ ေရာငးခမႈ ျမနဆနၿပး သကတမး ကနဆးလြယေသာ ကနပစၥညးမားႏင အထးကနစညမား အေပၚ အခြနတးျမႇငေကာကခရန ဦးစြာစဥးစားေလရသည။ ထသ႔ျပလပတငး အခြနပမရရမညဟ မယဆႏငေပ။ ယငးသည တရားဝငအခြနထမးေဆာငေရာငးခေနသည ကနပစၥညးပမာဏက ေလာနညးေစႏငျခငး (သ႔မဟတ) အခြနတးျမႇငေကာကချခငးမ ရရလာမည အကးရလဒေကာငးမား၏ ဆန႔ကငဘကရလဒ မားကပင ျဖစေစႏငသျဖင ေနာကဆး အႏငရသမားမာ ေဈးႏႈနးအရ ဆြေဆာငမႈရေသာ တရားမဝင ကနသြယသမားပင ျဖစပါသည။

71

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

ေမာငခလပငနးမား၏ အႏရာယ၊ ျပညတြငးစားသးသမား၏ ဝယယမႈ၊ အမနးခငးေဈးကြကမား၏ အခြနႏႈနးထားမား၊ အခြနအမးအစားမားႏင လကနာမႈက ျဖန႔ကကႏငသည အခြနအာဏာပငမား၏ စြမးရညႏင စြမးေဆာငမႈတ႔မာ သကဆငရာ အခြနအမးအစားႏင အခြနႏႈနးထားမားက အေကာငအထည ေဖာရာတြင ထညသြငးစဥးစားရန အလြနအေရးပါေသာ အရာမားျဖစသည။ ထကသ႔ မေဖာေဆာငႏငပါက တရားမဝင ကနသြယမႈ ျမငမားလာေစျခငး ႏင တရားဝငကန ပစၥညးပမာဏ ေလာကေစျခငး က ျဖစေပၚေစႏငပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ကနပစၥညးအမးအစားေပါငးမားစြာ (ေဆးဝါး ထတလပေရာငးချခငးမသည ေရန၊ လပစစပစၥညးမား၊ ကားမား၊ ဝငႏင ယမကာမား၊ မဘငးဖနးမား၊ ေရေမႊးမား၊ သြားတကေဆး၊ ဆပျပာမား၊ ဆပျပာမႈန႔မားႏင ကေလးေသးခ အထ အပါအဝင) အတြက ျမငမားေသာ ေဈးႏႈနးကြာျခားမႈက ရငဆင ေျဖရငးျခငးအားျဖင တရားမဝင ကနသြယမႈ အလငအျမန ႀကးထြားလာျခငး ကသ႔ေသာ မရည႐ြယဘ ျဖစေပၚလာသည အကးဆကမားက တျဖညးျဖညး တကဖကႏငမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

အမားျပညသ၏ အႀကဉာဏရယျခငး

အမားျပညသ၏ အႀကဉာဏရယျခငးသည ပြငလငးျမငသာမႈ၊ ထေရာက၍ အကးရေသာ ဥပေဒ စညးမဥး စညးကမးမား ႏင တာဝနခႏငမႈ အစအစဥမားက တးတကေစႏငရန အသးျပေသာ အဓက ထနးညႇေရးကရယာ မားထမ တစချဖစသည။အမားျပညသ၏ အႀကဉာဏရယျခငးသည ပြငလငးျမငသာမႈ အဆငက တးတကေစၿပး ဥပေဒစညးမဥး အရညအေသြး က ေအာကပါအခကမားျဖင တးျမငေစႏငရန ကညေပးႏငသည။

• တက႐ကအကး သကေရာကမႈရႏငေသာ သမား႐းက မဟတသည လပေဆာငမႈမားအတြက ကြၽမးကငမႈ၊ရႈေထာင အျမငမား ႏင အႀကဉာဏမားက ေဆြးေႏြးပြတြင ထညသြငးေဆြးေႏြးျခငး။ • မတကြျပားသည အကးစးပြားမားက ခနညႇႏငရနအတြက ဥပေဒစညးမဥးေရးဆြသမားက အေထာကအက ျပျခငး။ • မရည႐ြယထားေသာ အကးသကေရာကမႈမား ႏင လကေတြ႕ျပနာရပမားက ေဖာထတ လာႏငျခငး။ • ကနကစရတမားႏင အကးရလဒမားႏငပတသက၍ ႏငငေတာအစးရမ အကျဖတသးသပရာတြင အရညအေသြး ျမငမားစြာ စစေဆးႏငျခငး။ • အစးရ၏ အမးမးေသာ က႑မားမ ဥပေဒစညးမဥးမားအၾကား အျပနအလနဆကႏြယ ေဆာင႐ြကမႈမားက ေဖာထတလာႏငျခငး။

အခြနေကာကခႏငသည က႑က ကယျပန႔ေစျခငး

လကရအေျခအေနတြင တစႏငငလးအတငးအတာျဖင ဝယယသးစြေနၾကသည သသာထငရားေသာ ကနပစၥညးႏငဝနေဆာငမႈပမာဏက အခြနေကာကချခငးမရဘ အခြနေကာကခရမညစာရငးမ ဖယထတထား ျခငး၊ ေလာခေကာကခ ျခငးႏငအျခားေသာ ဦးစားေပးအခြနစနစကငသးမႈမားတြင ထညသြငးထားလက ရသည။ အခြနေကာကခမႈက႑က ကယျပန႔ေစျခငးႏင အစြနးထြကအခြနႏႈနးမားက ခနညႇရန အခြနဘ႑ာမား အသးျပျခငးသည အခြနက႑ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက အလားအလာ အေကာငးဆးေသာ ကငသးပ လမးေၾကာငးမားတြငပါဝငသည။ ထသ႔ ျပလပျခငးသည အခြနစနစက ႐းရငးေစၿပး မမတေသာ ဦးစားေပးမႈမား က ဖယရားေပး႐သာမက ႀကးမားေသာ စးပြားေရးတးတကမႈ လမးေၾကာငးကလညး ဖနတးေပးႏငသည။

အခြနက အတနအသငႏင တျဖညးျဖညးတးျမႇငျခငးျဖင အခြနမဝါဒက ေရရညအတငးအတာျဖင ကငသးျခငး

အစးရမ အခြနေငြတးျမႇငေကာကခရန ဆးျဖတခကခေသာအခါ ကနပစၥညးေစးႏႈနးက လအမား ဝယယရန တတႏငမႈႏင စားသးသမားမ ေဈးႏႈနး အေျပာငးအလအေပၚ ခႏငရညရမႈ အပါအဝင ထညသြငးစဥးစား ရမည အခကမားစြာ ရပါသည။မညသ႔ေသာ ႐တတရက ေျပာငးလမႈပငျဖစပါေစ စားသးသမားအတြက ကနေဈးႏႈနး သသသာသာ ျမငတကမႈ သည စားသးသမားက ေဈးသကသာသည တရားမဝငကနပစၥညးမား ဆသ႔ ဦးတညေပးေစႏငသည။ ဤသ႔ ျဖစလာပါက စားသးမႈသည တရားဝငအခြနထမးေသာ ထတလပသမားထမ ေဈးသကသာေသာ တရားမဝင က႑ဆသ႔ ေ႐ြ႕လားသြားေစႏငေသာေၾကာင အစးရ၏အခြနဘ႑ာက ဆး႐ြားစြာ ထခက ေစႏငသည။

72

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

အမနးခငးႏငငမားႏင ကနေဈးႏႈနးကြာျခားခက ျမငမားမႈသညလညး နယစပျဖတေကာ ေဈးဝယထြကျခငးက တြနးအားေပးေစႏငၿပး အကးဆကအေနျဖင တငးျပည၏ အခြနဘ႑ာက အေႏာငအယက ျဖစေစႏငသည။

အကယ၍ အခြနႏႈနးထားမားသည အခြနဘ႑ာ၏ အျမငဆးအမတ၌ သ႔မဟတ ေကာလြန၍ ရေနလင အခြန ဘ႑ာ တးခ႕မႈ အေနအထားသည စားသးသဝငေငြ ႏငလက၍ တကလာသျဖင စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ႏငအတ အလယအလတႏင တျဖညးျဖညး ျမငတကလာေသာ အခြနႏႈနးထားမားသည အခြနဘ႑ာ ျမငတက ေစျခငးက ဦးတညေစႏငသည။

အခြနေကာကချခငး နညးဗဟာမားႏင လးဝဥသးၿပး ျပညစသည ခဥးကပမႈက ျပနလညဆနးစစ ရနအတြက ေငြေၾကးေဖာငးပြျခငး၊ မသားစဝငေငြ၊ အခြနဘ႑ာ ေမာမနးခကမား ႏင ဘတဂကအစအစဥ မားကသ႔ေသာ အဓကအခကမားက အစးရအေနႏင ထညသြငးစဥးစားရန အဆျပထားသည။

ျပနာအမးအစား ၄။ ျပစဒဏမား အားနညးျခငး

တရားမဝငကနပစၥညးမား ကနသြယမႈက ပတပငရန၊ ျပငးထနေသာ ျပစဒဏမားခမတရနႏင ပတဆ႔ ဒဏခတ အေရးယေဆာင႐ြကမႈမား အႏရာယႏင ခမတသည ျပစဒဏမားႏင ပတပငျခငးမား၏ သကေရာကမႈ ပမာဏတ႔သည တရားမဝငကနသြယေရး လႈပရားမႈမားႏင စပလဥး၍ ကြၽနပတ႔ တကတြနးလေသာ အခကမား ျဖစသည။

ေလာေပါျခငးႏင ၿပးျပညစစြာ ျဖနကကသတမတထားရေသာ ျပစဒဏမား အားနညးျခငးေၾကာင တရားမဝင ကနပစၥညးမား ကနသြယေသာ ျပစမႈကးလြနသမားက မညသ႔မ မတားဆးႏငေပ။

အလားအလာရေသာ အကးအျမတမား

ရငးလငးေသာ ျပစဒဏမား ခမတထားျခငးသည တရားမဝငကနသြယသမား၏ စတအားထကသနမႈက ကငတြယရာတြင ကညေဆာင႐ြကေပးႏငၿပး ထသ႔ျပလပျခငးအားျဖင တရားမဝငအလပမား ကးလြနရန မကလးအကး ခစားႏငခြငက နညးပါးေစႏငသလ တစခနတညးတြင အေကာကခြန အရာရမားအၾကား၌ ပြငလငးျမငသာမႈက တးတကေစႏငသည။အႀကျပခကမား

တရားဥပေဒက အားေပးေဆာင႐ြကျခငး။

အခကအခမား၏ လအပခကမားႏင ၾကာျမငမႈမားအရ တရားမဝငကနသြယမႈႏင သကဆငေသာ ႏငငေတာ ဥပေဒမားက ပမခငမာေစရန ျပလပသငၿပး ပမနျပျပငမြမးမ၍ ျပနလညဖြ႕စညးျခငးမား ျပလပသငသည။ လကရဘကေပါငးစ သေဘာတညမႈမားက ပမခငမာေစေရး လပေဆာငရန လအပၿပး ျပညတြငးျပညပ အေႏာငအယကမားအေပၚ ခႏငရညရရန လအပသည။ သေဘာတညမႈမားသည ေဒသတစခစ၏ လအပခက မားႏင လကေရာညေထြရသညအတြက ေဒသတစခစတငးတြင ထေရာကမႈအရဆး ေဆာင႐ြကခက မားက ေဖာေဆာငႏငသည။ အကယ၍ ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငး၊ အခကအလကမေဝျခငး ႏင ေဒသမားတြင ကနပစၥညးအဝငအထြက ပတပငရန တငးကပစြာ လကနာေစျခငးမားအေပၚ အာ႐စက၍ ေဆာင႐ြကႏငပါက ဘကေပါငးစႏင ေဒသအလက သေဘာတညမႈမားသည ပမ၍ခငမာေၾကာငးက ျပသႏငမည ျဖစသည။

ဒဏေၾကးမား၊ ျပစဒဏမားတးျမႇငပါ သ႔မဟတ ျပစဒဏကးလြနသမားက တရား႐းတင အေရးယရန။

အကယ၍ ျပစမႈကးလြနသမားက တရားမဝငကနပစၥညးမား ႏငတကြ ဖမးမပါက ထကးလြနသက တရား႐း၌ ဒဏေၾကး တးျမႇငေကာကချခငးကျဖစေစ တရားစြျခငးကျဖစေစ ျပလပ၍ ျပစဒဏခမတပါ။ ျပစမႈကးလြန သက တရား႐း၌ တရားစြဆထားခနတြင ၎တ႔၏ တရားမဝငလပငနးက ၿပကြေစရန ထပေပါငး တရား စြဆပါက ပမ၍ ျပငးထနေစမညျဖစသည။

73

တရားမဝငကနသြယမႈ၏ အႏရာယမားက အမားျပညသသရေစရန ေဆာင႐ြကရန။

အမားျပညသႏင အစးရအရာရမားသည တရားမဝငကနပစၥညးမား၏ အႏရာယမားႏင ပတသကသည အသရမႈ နညးပါးျခငးသညလညး တစတတေဒသအျဖစ ပါဝငပတသကေနေသာေၾကာင ျမနမာႏငငသည အေရ႕ေတာငအာရတြင တရားမဝငကနပစၥညးမား ဝယယသအမားဆးရသည ႏငငမားအနက တစႏငင ျဖစေနသည။ တရားမဝငကနသြယမႈႏင ၎၏ ရာဇဝတမႈဆငရာ အကးဆကမားက အမားျပညသမား သရေစႏငေသာ လထလႈပရားမႈတစခက အစးရမ လပေဆာငေပးျခငးအားျဖင ထေရာကမႈရေစႏငမည ျဖစသည။

အထးတငၾကားေရးစငတာ ထေထာငရန။

တရားမဝငကနသြယျခငးသည ႏငငျဖတေကာ ရာဇဝတမႈကြနရကမားႏင အၾကမးဖက အဖြ႕အစညးမား အတြက အလြနအေရးပါေသာ ဝငေငြအရငးအျမစတစခ ျဖစၿပး အာ႐စက၍ ေဆာင႐ြကသင သေလာက မေဆာင႐ြကႏငေသာ အေရးပါသည က႑တစချဖစသည။ ျမနမာႏငငအတြက အလြနအေရးပါသည ဘ႑ာေငြ အကးအျမတက ရရႏငရနႏင တရားဝင စးပြားေရးလပငနးမားက အကာအကြယေပးရာ၌ ကညေဆာင႐ြက ေပးႏငေသာ သတငးအခကအလကႏင အသပညာမား စေဆာငးရန အထးတငၾကားေရး စငတာက ထေထာငရန အႀကျပထားပါသည။

တငၾကားေရးစငတာသည တရားဥပေဒ စးမးေရးႏင လပငနးမတဖကမားအၾကား အတတကြ ပးေပါငး ေဆာင႐ြကႏငမႈ ဖြ႕ၿဖးလာေစရနႏင သသယရေသာ တရားမဝငလႈပရားမႈမားႏင ပတသကသည သတငး အခကအလကမားက တရားဥပေဒစးမးေရး အဖြ႕မားထသ႔ တငၾကားႏငရန စတခရၿပး အဆငေျပေခာေမြ႕သည အစရငခမႈ စနစတစခက အမားျပညသအား ပပးေပးႏငရန ျဖစသည။ တရားမဝင လႈပရားမႈမား အေၾကာငး သတငးေပးသကလညး လၿခစတခမႈ နညးလမးမားျဖင ပပးေပးႏငရမည။ အထခကမခႏငမႈ ႏင အႏရာယ ရသညအတြက သတငးေပးသမားသည အာဏာပငမားထမ လေလာကေသာ အကာအကြယမရရဘ မမ၏ နာမညက ေပးႏငမညမဟတပါ။ ထ႔ေနာက တရားဥပေဒ စးမးေရးႏင အမားျပညသ သရေစေရး အတြက စစမး ေထာကလမးျခငး ရည႐ြယခကမားဆငရာ သတငး အခကအလကက စစစကာျဖန႔ေဝႏငသည။

ျပနာအမးအစား ၅။ ဝနပေစေသာ မဝါဒႏင စညးမဥးစညးကမးမား

တရားမဝငကနသြယမႈက ေစာငၾကညရနႏင ကာကြယမႈျပရန မဝါဒႏင တရားဥပေဒ ခဥးကပမႈမား အသင ရျခငးသည အလြန အေရးပါပါသည။ တရားမဝငကနသြယမႈ ေလာကေစေရး အေထာကအကျပရနအတြက ဥပေဒ စညးမဥးစညးကမးမားက ေရးဆြကငသးသညအခါ ၎တ႔အား ေသေသခာခာ ခငခနေရးဆြေစလၿပး ျပညတြငးကနထတလပသမားက အပဝန မပမေစရန EuroCham Myanmar မ အႀကျပလပါသည။

ဥပမာအားျဖင- အမတတဆပကပျခငးသည တရားမဝငကနသြယမႈအတြက ေျဖရငးခကတစခ မဟတ။ ဤသ႔ အမတတဆပကပျခငးသည စားသးသမားအတြက အေထာကအကျဖစေစေသာ နညးလမး တစချဖစၿပး တရားဝငထတလပသမားအားလးမ ကယကယျပန႔ျပန႔ ေထာကခထားေသာလညး ဤကသ႔ေသာ ဥပေဒစညးမဥးအသစမားက အေကာငအထညေဖာျခငးေၾကာင ေဒသတြငး ထတလပသ မားအေပၚ ႐ကခတမႈရမရ ႏင အကးအေၾကာငး ဆေလာေသာ အခနကာလက ထညသြငး ဆးျဖတရန လအပေပသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

စညးမဥးစညးကမး အသစမားက ေရးဆြျခငးမျပမ ပဂၢလကက႑ ႏငအတတကြ ေဆြးေႏြးတငပငႏငပါက တရားဝငထတလပသမားႏင အစးရအတြက ႏစဦးႏစဖက အကးရေသာရလဒ တစခ ျဖစလာႏငသည။

အႀကျပခကမား

ပဂၢလကက႑ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈမား

အစးရဥပေဒ စညးမဥးစညးကမးမား၏ ထေရာကမႈအေပၚ အားသာခကရယႏငရန ပဂၢလကက႑ ပးေပါငး ေဆာင႐ြကမႈမားက အစျပျခငးတြင- နညးပညာဆငရာ ေျဖရငးခကမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင လကေတြ႕ အသးခႏငေရး၊

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

74

ေဆြးေႏြးတငပငျခငးအားျဖင ေျဖရငးခကမား မေဝႏငေရးႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ အဆင ျမႇငတငေရး၊ ႏင အသပညာအေျချပ ျဖန႔ကကျခငးမား ကသ႔ေသာကစၥမား ပါဝငသည။

ျမနမာႏငငရ စကမႈလပငနး အဖြ႕အစညးမား ႏင/သ႔မဟတ ကနသညႀကးမား အသငးတ႔သည အစးရႏင စးပြားေရး အဖြ႕အစညးအၾကား အရနျမႇငတင လကတြေဆာင႐ြကမႈ မားအတြက အဓက ပးေပါငးေဆာင႐ြက ရမည အဖြ႕အစညးမား ျဖစသည။

တရားမဝငကနသြယမႈပတဝနးကငႏင စးပြားေရး႐ကခတမႈအေပၚ အကျဖတျခငး

ျပငပေအဂငစမားႏင အဖြ႕အစညးမားမ စစဥလပေဆာငထားသည အကျဖတမႈ တငးတာခကမားက အသးျပကာ တရားမဝငကနသြယမႈ ပတဝနးကငတစခလး၏ အ႐ြယအစားႏင ပမာဏက တငးတာျခငး ျဖစသည။ UNOCD ၏ နယစပျဖတေကာ ကနသြယေရးဇနမားႏင ဝငေပါကမား (Cross Border Trading Zones and Gates) ၊ Central Statistics Office (CSO) ၏ Trade Volumes & Statistics ၊ UN Comtrade ၊ ႏငငတကာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႕ (IMF) ၏ Direction of Trade Statistic (DOTS) ႏင ကမာၻ႔ ကနသြယေရး အဖြ႕အစညး (WTO) ၏ Trademap မားက အကးအကားမားအေနျဖင အသးျပႏငသည။

စကမႈလပငနးအႀကေပးအဖြ႕အစညးတစရပက ၾကားခထားျခငးအပါအဝင European Anti-Fraud Office (OLAF)၊ ႏငငတကာျပစမႈဆငရာ တရား႐း၊ စးပြားေရး ပးေပါငးေဆာင႐ြကေရးႏင ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး အဖြ႕ အစညး၊ (Organisation for Economic Co-operation and Development )၊ Europol၊ WTO၊ ကမာၻ႔ အေကာကခြန အဖြ႕အစညး စသညတ႔ႏင ခတဆကေဆာင႐ြကျခငးျဖင ဤျပနာမားက ေျဖရငးေပးႏင ရနအတြက အထးအဖြ႕မားပါဝငသည ကမာၻလးဆငရာကြနရကတစခ အဆငသ႔ ျမႇငတငႏငမည ျဖစသည။

၂ဝ၁၉ White Book | တရားမဝငကနသြယမႈတကဖကေရး

75

၉armfawmf,mOfu@

76

၂ဝ၁၉ White Book | ေမာေတာယာဥက႑

နဒါနး

နဝငဘာ ၂၀၁၇ ခႏစတြင တညေထာငခေသာ Automotive Advocacy Group သည ဥေရာပတြင ႐းခပမား ထားရကာ ေမာေတာယာဥ အမတတဆပမားက တရားဝင တငသြငးသမားႏင ျဖနျဖးသမားၾကားတြင ဦးေဆာင ရပတညလကရသည။ ရလဒအေနျဖင ဤအဖြ႕သည ၎၏ အဖြ႕ဝငမား၏ နငငတကာ အေတြ႕အႀက ႏင အသပညာမားအေပၚ အေျခခကာ ျမနမာအစးရက အေထာကအကျဖစေစေသာ မဝါဒ အႀကျပခကမားက ပပးေပးနငရန ႀကးပမးလကရသည။ ဥေရာပ ေမာေတာယာဥ အမတတဆပမားသည ေမာေတာယာဥ သေတသန ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး (R&D) က႑တြင ကမာၻ႔အႀကးမားဆး ရငးႏးျမႇပႏသမားအျဖစ ရေနၿပး ဆနးသစ တထြငမႈ အပငး၌ တစႏစလင ေပါင ၅၄ ဘလယ သးစြလကရသည။ ထပမာဏသည အေမရကနမ သးစြေသာစရတ (ေပါင ၁၈.၅ ဘလယ) ၏ သးဆနးပါးခန ရေပသည။ ထ႔အျပင ဥေရာပ ေမာေတာယာဥလပငနး သည အလပသမားဦးေရ ၂,၅၀၁,၇၈၇ က တကရကအလပခနထားၿပး တစဆငခ အလပရငမားကပါ ထညသြငး စဥးစားပါက ဥေရာပတြင အလပသမားဦးေရ ၁၀ သနးေကာအထ အလပခနအပ ထားသည။

ျမနမာနငငရ ေမာေတာယာဥအစးေရသည လဦးေရ ၁၀၀၀ လင ယာဥအစး ၂၀ ႏႈနး ျဖင ႏငးယဥၾကညပါက ပမးမအားျဖင နညးပါးေသး၍ လာမညႏစမားတြင အသစျဖစ၍၊ ေဘးကငးစတခရၿပး ပတဝနးကငထခကမႈ မရေသာ ေမာေတာယာဥမား ၏ ဝယလအား တးပြားလာရန ေမာလငထားသည။ အစးရက ၂၀၁၈ ခႏစတြင သတမတစႏႈနးမားျဖင ကကညေသာ ေမာေတာဆငကယစး ဦးထပ အရညအေသြးစႏႈနးမား ႏင ေလထ ညစညမးေစသည ကာဗြနထတလႊတမႈ ႏင ပတသက၍ ခြငျပသည ပမာဏဆငရာ စႏႈနးမားႏင စပလဥးသည မဝါဒအသစမားက အေကာငအထည ေဖာေဆာငရန ကတျပခသညက EuroCham Automotive Advocacy Group မ ႀကဆလကရသည။ သ႔ေသာ ျမနမာနငငတြင ေမာေတာယာဥလပငနး ၏ စဥဆကမျပတဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အတြက ေအာငျမငမႈသည ဤအဖြ႕၏ ၂၀၁၉ အတြက ဦးစားေပး လပေဆာငစရာမား အေနျဖင ခြျခားသတမတ ထားသည မားစြာေသာအေၾကာငးအရာမား အေပၚတြင တစစတတစပငးအားျဖင မတညလကရသည။ ရနကနၿမ႕သည ေမာေတာယာဥအမတတဆပမား အတြက အခကအခာကေသာ ေဈးကြကတစချဖစ ေသာေၾကာငၿမ႕ေတာအတြငးသ႔ တငသြငးေသာ ေမာေတာယာဥမား မတပတငျခငး ႏငပတသက၍ အခနၾကာျမငသည ျပနာကကငတြယေျဖရငးရန သငေလာေသာအစးရ အဖြ႕အစညးမားက ကြၽနပတ႔ အႀကျပလကရသည။ ကမာၻ႔ကနသြယေရးအဖြ႕အစညး (WTO) မ ထတျပနေသာ စညးမဥးမားႏင မကကညေသာ သြငးကနမားအေပၚ ကနသတခကမားသည ေမာေတာယာဥ က႑တြင ကမာၻ႔ဦးေဆာငသမား ျဖစေသာ ဥေရာပအမတတဆပမားအေနျဖင ျမနမာနငငတြင ရငးႏးျမႇပႏရန ပ၍တြနဆတေစသည။ ေနာကဆးအေနျဖင ၂၀၁၉ ခႏစအခနကာလ ျမနမာနငင၏ ေမာေတာယာဥလပငနး အနာဂါတက ျပညတြငးအဖြ႕အစညးမား၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားႏင ကနသညႀကးမားအသငး အပါအဝင အဖြ႕အစညးအားလး ႏငအတ သငတငေလာကပတစြာ ေဆြးေႏြးတငပငရနလအပပါသည။

White Book 2019 ၏ ေမာေတာယာဥအခနးက႑ အႀကျပခကမားမာ ဥေရာပ-အာဆယစးပြားေရးေကာငစ (EU-ASEAN Business Council) “အာဆယ၏ ေမာေတာယာဥလပငနး - ကမာၻ႔အဆငအခနးက႑ဆသ႔ တးျမႇင ရနႏင ေဘးကငးစတခရမႈ ျမႇငတငရန။ ေအာကတဘာလ ၂၀၁၇” ႏင ကကညမႈရသည။

ျပနာေဖာျပခက ၁ - ရနကနၿမ႕၌ ေမာေတာယာဥမတပတငျခငး

ဧၿပလ ၂၀၁၆ ခႏစမစတင၍ အစးရသည ယာဥေၾကာပတဆ႔မႈေလာခရနႏင ကားပါကငလအပမႈ ေလာကေစရန အတြက ရနကနၿမ႕ရ ကားပါကင ေထာကခခကစနစက ေ႐ႊ႕ဆငးလကသညအခနမ စတင၍ တရားဝင တငသြငးသမား ႏင ျဖနျဖးသမားသည တငသြငးလာေသာ ေမာေတာယာဥမားက ရနကနၿမ႕တြင မတပတငခြင မရေတာေပ။ ၂၀၁၇ ခႏစ ဒဇငဘာလ တြင အစးရသည လကရအေျခအေနက ေျဖရငးရန အေျဖတစခအေနျဖင ရနကနလငစင YVQC က အေကာငအထညေဖာရန လာထားခေသာလညး မညသညဆးျဖတခကမ ခမတ နငျခငး မရေသးေပ။ အကးဆကအေနျဖင ျမနမာနငငတြင စးပြားေရးလပငနးမား ရငးႏးျမႇပႏရန ႏင ကတျပ လပေဆာငရမည ကစၥမားက ျပနလည စဥးစားေစ႐မမက အစးရအေနျဖင လမးပနးဆကသြယေရး ႏင အမားျပညသ သယယပ႔ေဆာငေရးတးတကေစရန ရငးႏးျမႇပႏနငမည နငငေတာဝငေငြက သသသာသာဆးရႈး ေနပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• ထပသးဥေရာပ ေမာေတာယာဥအမတတဆပမားမ နငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ (FDI) မားက ပမဆြေဆာင နငမည ျဖစသည။

77

၂ဝ၁၉ White Book | ေမာေတာယာဥက႑

ရနကနလငစင YVQC ၏ အၿပးသတမၾကမးအရ ရနကနၿမ႕သ႔ အသစ တငသြငးလာေသာ ေမာေတာ ယာဥမားက မတပတငခြငျပရန။

• ရနကန အေရာငးျပခနးမားရ ေမာေတာယာဥအမတတဆပမားအၾကား ေဈးကြကမတမႈက ျမႇငတငေပး နငသည။• ရနကနလငစင YVQC စနစ အေကာငအထည ေဖာေဆာင႐ြကမႈေၾကာင နငငျခားဝငေငြပမရရနငသည။• ရနကနတြင မတပတငေသာ CBU (အစးလက တငသြငးသညစနစ) ႏင SKD (တစဝကတစပက တငသြငးသညစနစ) ႏစမးစလး၏ ေမာေတာယာဥ အေရအတြကက ေစာငၾကညနငသည။

အႀကျပခကမား

• ရနကနလငစင YVQC က အေကာငအထည ေဖာေဆာငျခငးအားျဖင အသစတငသြငးလာေသာ ေမာေတာယာဥ မားက မတပတငခြငျပရန။

ျပနာေဖာျပခက ၂ - CIF တနဖးေဒၚလာ ၁၀၀,၀၀၀ အထကရေသာ လစးကားမား တငသြငးမႈမား အေပၚ တားျမစထားျခငး

ကနကစရတ ၊ အာမခႏင ပ႔ကနပစၥညး (CIF) တနဖး ေဒၚလာ ၁၀၀,၀၀၀ အထကတနဖးရေသာ လစးဇမခ ကားမား တငသြငးျခငးက ၂၀၁၈ ခႏစ ႏစကနပငးမ စတင၍ တားျမစခထားရပါသည။ ထဆးျဖတခကသည ဥေရာပ ေမာေတာယာဥ ထတလပသမား၏ အဓကေဈးကြက အစတအပငးအေပၚ ပစမတထားေနေသာ ဥေရာပ အမတ တဆပမား အေပၚတြင ထခကမႈရေနသည။ ထ႔အျပင တားျမစခကက ရငးျပရန မည သည သကေသအေထာကအထားမ မရသကသ႔ အသေပးေၾကညာခကလညး မထတျပနခေပ။

ကမာၻ႔ကနသြယေရးအဖြ႕ လကေအာကရ အေကာကခြနႏင ကနသြယမႈဆငရာ ဘသေဘာတညခက (GATT 1947) အပဒခြ ၁၂/၁ အရ စာခပအဖြ႕ဝငနငငမားသည ဘ႑ာေရးဆငရာ လပငနးစဥမားႏင ေငြေပးေငြယ ရငးတမးမားက အခကအခမရ ေဆာင႐ြကနငေရးအတြက အေရးယေဆာင႐ြကရမည အထး အေျခအေနမား ရမသာ တငသြငးကနမားက ပတပငခြငရပါသည။ အဆပါတငသြငးကနမားက ပတပငရာတြငလညး အခနအတငးအတာ ကန႔သတထားရမညျဖစၿပး အေရးေပၚအေျခအေနမား မရေတာသည အခနတြင ပတပငမႈက ပယဖကေပးရမည ျဖစ ပါသည။ (အပဒခြ ၁၂/ ၂/ ခ)။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• WTO စညးမဥးစညးကမးမား၏ ျဖစနငေခရေသာ စညးမဥးခးေဖာကမႈက ေရာငရားနငမည။• လစးဇမခကားမား တငသြငးျခငးသည အစးရအား သသာေသာ နငငေတာဝငေငြပမာဏ က ေထာကပေပးနငသည။

EuroCham Myanmar ၏ သးသပခကအရ CIF တနဖး ေဒၚလာ ၁၀၀,၀၀၀ အထကရေသာ ကားငါးစးက ဥေရာပကနအမတ တဆပမား၏ တရားဝင တငသြငးသမားႏင ျဖနျဖးသ မားက ၂၀၁၈ ခႏစတြင ေရာငးခနငခသည။

CC အမးအစား

စစေပါငးေရာငးရႏႈနး (ယနစ)

စစေပါငးအခြန၃

စစေပါငး ဝငေငြခြန

စစေပါငး CIF စစေပါငးဝငေငြခြန + (စစေပါငးအခြန - CIF)

စစေပါငး ၅ ေဒၚလာ၉၄၃,၁၉၂

ေဒၚလာ ၂၂၈,၄၉၉

ေဒၚလာ ၅၉၇,၈၅၉

ေဒၚလာ ၅၃၇,၈၃၄

• ဇမခေမာေတာယာဥမားမ ဝငေငြမားသည လအပေသာ လမးတညေဆာကမႈမား (ဥပမာ ကားပါကင ဧရယာမားႏင ခးတတားမား)ႏင ျပညသပင သယယပ႔ေဆာငေရးအတြက ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ျမႇငတငနင သည။

78

WTO စညးမဥးမားအရ CIF တနဖး ေဒၚလာ ၁၀၀,၀၀၀ ေကာရေသာ လစးကားမား တငသြငးမႈအေပၚ ျဖစနငေခရေသာ ကနသတမႈမားက ျပနလညစဥးစားသငမည။

အၿပငတငသြငးသမားမ အေကာကခြန၌ ေၾကညာထားေသာ CIF တနဖးႏင တညေသာေမာဒယအတြက တရား ဝငတငသြငးသမားမ ေၾကညာထားေသာ တနဖးက တနးညျခငးအားျဖင ေမာေတာယာဥ အခနးက႑တြင မတေသာ ေဈးကြက ဖနတးမႈက ပပးရန။

၂ဝ၁၉ White Book | ေမာေတာယာဥက႑

အႀကျပခကမား

• CIF တနဖး ေဒၚလာ ၁၀၀,၀၀၀ ေကာရေသာ ေမာေတာယာဥမား တငသြငးျခငးကတားျမစရသညအေၾကာငးရငအတြက တရားဝင ထတျပနေၾကညာျခငးႏင မညသည အေျခအေနမားတြင ယငး တားျမစခကအားဖယရားမညကထတျပနေပရန။• နငငတကာ ကနသြယမႈက ေလာခရနထက တးခမႈ လပေဆာငရနအတြက CIF တနဖး ေဒၚလာ ၁၀၀,၀၀၀ ေကာရေသာ ေမာေတာယာဥမား တငသြငးျခငးက ခြငျပေပးရန။

ျပနာေဖာျပခက ၃။ အၿပငတငသြငးသမား

ျမနမာနငငသည အျခားနငငမ ေမာေတာယာဥမားက တရားဝငျဖနခေရး စနစအစား လမးေၾကာငးမတစဆငတရားဝငတငသြငးျခငးက ကနသတရန အေရးႀကးေသာ ျပျပငမႈမားက တာဝနယေဆာင႐ြကလက ရေသာ လညး မမတေသာယဥၿပငမႈက ဖယရားရငးလငးရနႏင ဝယယသမားက ပမေကာငးမြနေသာ ဝနေဆာငမႈမား ပပးနငရန ေနာကထပအဆငမားလအပေနေသးသည။ တရားဝင တငသြငးသ မားႏင ျဖနျဖးသမား လက နာရမည တငးကပေသာစႏႈနးမားအေပၚအေျခခထားျခငး မဟတသျဖင အေကာကခြနဌာနတြင ေၾကညာ ထားေသာ CIF တနဖးသည အဓကအေၾကာငးအရာအျဖစ ကနရေနၿပး ယငးသည တရားမဝင အၿပငတငသြငးသ မားေၾကာင မမတေသာ ကငသးမႈမားအျဖစသ႔ ဦးတညေစနငသည။ ထ႔အျပင အာမချခငးႏင ေနာကဆကတြ မရျခငးသည ကနပစၥညးသည အရညအေသြးႏင စြမးေဆာငရည စသတမတခကမား အတငး မျပညမပါက ေမာေတာယာဥ ဝယယသမားတြင မညသညအာမခမ မရရျခငး ႏငမညသညေလာေၾကးေငြမ ေတာငးခနငမႈ မရျခငးက ဆလျခငး ျဖစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• ေမာေတာယာဥက႑တြင ေဈးကြကမတမႈက ျမႇငတငေပးနငျခငး။• ဝယယသ၏ လၿခမႈႏင စတေကနပမႈ ရရေစျခငး - Safety recall မား၊ အာမခ၊ အပပစၥညးမားရရနငမႈ။• စးပြားေရး/အလပအကငအေပၚ ေကာငးမြနေသာ အကးသကေရာကမႈရျခငး- - နညးပညာလႊေျပာငးေပးနငျခငး၊ ေလကငသငၾကားထားေသာ အလပသမားအငအား• နငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမား(FDI) က ပမဆြေဆာငနငေသာေၾကာင ျမနမာနငင၏ဂဏသတငး တကေစနငျခငး။

အႀကျပခကမား

• အၿပငတငသြငးသမားမ အေကာကခြနဌာနတြင ေၾကညာထားေသာ CIF တနဖးႏင တညေသာပစၥညး ေမာဒယလအတြက တရားဝငတငသြငးသမားႏင ျဖနျဖးသမားမ ေၾကညာထားေသာ တနဖးက ႏငးယဥ ၾကည ပါ။• တရားဝငတငသြငးသႏင အၿပငတငသြငးသမားသည အာမခႏင ေနာကဆကတြ ဝနေဆာငမႈက ပပးေပးေစရန အႀကျပလသည။• အလပ႐အတြက အနညးဆး လအပခကမား (ဥပမာ လၿခေရးပစၥညးမား၊ ဘးအလငးမငးခနကရယာ၊ဝနခစကမား)

79

၂ဝ၁၉ White Book | ေမာေတာယာဥက႑

ေလာကထားသမားအတြက ပမျမနဆနေသာ မတပတငစနစက ရရေစရန အေကာကခြန႐းႏင ကညန႐းမားၾကားတြင one stop centres မား ဖနတးေပးရန ႏင နငငတကာ ကငသးမႈေကာငးမား ႏငကကညေသာ ကြၽမးကငသည စစေဆးမႈမားက ျမနမာနငငတြင ကငသးရန ေသခာမႈရေစရန

ျပနာေဖာျပခက ၄။ မတပတငျခငးႏင စစေဆးျခငး

ေမာေတာယာဥမားက မတပတငနငေသာ ၿမ႕သးခသာရသည (ရနကန၊ မႏေလးႏင ေနျပညေတာ)။ ဆလသညမာ ျမနမာနငငရအျခားၿမ႕မားမ ကားပငရငမားႏင အေရာငးကယစားလယမားသည မတပတငလပါက အဆပါ အဆပါၿမ႕မားထမ တစေနရာသ႔ ေမာေတာယာဥမားအား ေမာငးႏငကာသြားေရာကရန လအပေနပါသည။ ထ႔အျပင မတပတငျခငးစတငလပေဆာငထားသည သးႏစတာကာလအတြငး လငစငအသစလရနအတြက ကနးလမး ပ႔ေဆာငေရး ၫႊနၾကားမႈဦးစးဌာန(RTAD) သ႔ ေမာေတာယာဥက ယေဆာငသြားရနလအပၿပး ထ႔ေနာကပငးတြင ႏစႏစ တစခါယေဆာငသြားရနလအပသည။

လကရစနစတြင အဓကျပနာႏစရပရသည

• အေရာငးကယစားလယမား ကားေမာငးရျခငးအတြက အႏရာယမားျခငး၊ သယယပ႔ေဆာငေရး စရတ တးေစျခငး၊ ေမာေတာယာဥက RTAD သ႔ ယေဆာငသြားရန လအပသညအတြက ၾကာျမငစြာ ေစာငဆငး ရျခငး။• ေမာေတာယာဥ မားစစေဆးျခငးသည အျမငသကသကျဖင မလေလာကေပ။ လၿခေရးစစေဆးမႈ (ဘရတ၊ မး၊ suspension စသည) သ႔မဟတ ဓာတေငြ႕ထတလႊတမႈစစေဆးျခငး(အတေဇာမးခး ထတ လႊတမႈမား၊ ဆယစမမႈ၊ စသည) မားသည စစမနမႈမရေပ။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• ပမျမနဆနေသာ ယာဥမတပတငသည လပငနးစဥက ျပငပရ တရားဝငတငသြငးသမား ႏငအေရာငးကယစားလယမား အတြက ျပလပေပးနငပါက ရနကန၊ မႏေလးႏင ေနျပညေတာရ ကညန ႐း မားတြငေလာကလႊာတငျခငးမား နညးပါး သြားမည ျဖစသည။ စစေဆးေရး ေလာကလႊာမား ထတေပး ရနတာဝနရေသာ ၾကားခအဖြ႕အစညးမားက စစေဆးရနႏင ေစာငၾကပၾကညရႈရန ကညန႐း မ ဝနထမးမား အား တာဝနလႊေျပာငးေပးနငသည။ ထ႔အျပင စစေဆးမႈမား လပေဆာင ရန ၾကားခအဖြ႕အစညး မားက ခြငျပျခငးျဖင ကညနမအခေၾကးေငြမားက ေကာကခနငသည။• ေနာကဆးတြင ၾကားခအဖြ႕အစညးမားသည ကမာၻ႔အဆငမ ကငသးမႈေကာငးမား ႏင အည ေနာကဆးေပၚ နညးပညာ မားႏင စကကရယာမားက အသးျပကာ ကြၽမးကငႏ႕စပေသာ စစေဆးမႈမားက အေကာငးဆးလပေဆာငလာနငမည။

အႀကျပခကမား

• ပထမအႀကမမတပတငျခငး။ တရားဝငတငသြငးသမား ႏင အေရာငးကယစားလယမားအား ရနကန၊ မႏေလး ႏင ေနျပညေတာ၌ ရေသာ ကညန႐းမားသ႔ ေမာေတာယာဥအသစမား က ေမာငးယသြားရနမလဘ မတပတငခြငျပသင သည။ ဆကကပသညဆပကမး၌ အေကာကခြနႏင ကညန႐းမား အၾကား တစထငတညးၿပးစးနငေသာ ဌာနမား (One- stop Centres) က ဖနတးျခငးအားျဖင အဆပါ ေမာေတာယာဥအသစမတပတငျခငးက လြယကစြာ ရရနငပါသည။ ေမာေတာယာဥ မတပတငနပါတ (VIN) ႏင အငဂငနပါတမား ချခစျခငးႏင RTAD ၏ နညးလမးမားတြင လအပသည အတငး ပမားအပါအဝင စာ႐ြကစာတမးမား အားလးက တရားဝငတင သြငးသမားႏင အေရာငးကယစားလယမားမ ပပးေပးနငသည။ သလက အာ႐ခစနစမား ျပနလည မတဆကျခငး ကလညး ထညသြငးစဥးစားသငသည။• စစေဆးျခငး။ ေမာေတာယာဥမား၏ မတပတငသကတမးတးျခငးက မလပေဆာငမ ယာဥပငရငမားသညတရားဝငစစ ေဆးေရးလကမတက ေပးအပရနလအပသည။ တရားဝငအေရာငး ကယစားလယမားႏငခနအပထားေသာစကျပငအ လပ႐မားအပါအဝင ၾကားခအဖြ႕အစညးမားအား ကညနက တရားဝငလကမတထတေပးပငခြငမား ေပးအပရန

80

ကနပစၥညးသယပ႔မႈအခန သကသာေစရနႏင ေဒသတြငး စးပြားေရးလပငနးမား၏ ေငြစးဆငးမႈ ေကာငးမြန တးတကေစရန လငစငလေသာ ပစၥညးမား သေလာငရနအတြက သလဝါ ေရ႕ေျပးစမကနးက အေကာင အထညေဖာေဆာငရန။

၂ဝ၁၉ White Book | ေမာေတာယာဥက႑

ျပနာေဖာျပခက ၅။ အငားသေလာင႐ရ လငစငရပစၥညးမား

ေၾကညာခကမားႏင လမးၫႊနခကမားက သလဝါအထးစးပြားေရးစကမႈဇ စမခန႔ခြေရးေကာမတ (Thilawa SEZ Manage-ment Committee) တြင အမားသေစရန ေၾကညာထားပါသည။ SEZ သေလာင႐ (အမတ ၅/၂၀၁၆) ၏ လမးၫႊနမႈအရ စာရငး သြငးထားေသာကနပစၥညးႏင အာမခေငြသြငးထားေသာ ကနပစၥညးမားက သေလာင႐အလြတမားတြငထားနငသည။ လငစငလေသာ ပစၥညးမားႏင ပတသက၍ မညသညလမးၫႊနခက မမရပါ။ လကရဖြ႕စညးမႈ မေဘာငေအာကတြငသလဝါအထးစးပြားေရးစကမႈဇ သေလာင႐တြင ထားရန လငစင လေသာ ပစၥညးမားက ကန႔သတတားျမစသညသ႔မဟတ ခြငျပသည စေသာ လမးၫႊနခက သတေပးခက မရေသးပါ။ သ႔ေသာ လကေတြ႕မာမ လငစငမလေသာ ပစၥညးမား(ဥပမာ-အစားထးပစၥညးမား) ကသာ သေလာင႐တြင သမးဆညးနငသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

•သလဝါ ေရ႕ေျပးစမကနး သညအေကာကခြနဌာနက နငငေတာအဆင လပထးလပနညးမားမေဆာင႐ြကေသးအခနတြင လအပေသာ အဆငမားက အခနမခြငျပျခငးျဖင အငားသေလာင႐မားႏင လငစငလေသာ ပစၥညးမားႏင ပတသက၍ ျဖစနငေခရေသာ ျပနာမားက ေလလာ နငရနအတြက ကညေပးနငသည။•လငစငလေသာ ပစၥညးမားက သေလာင႐အတြငး သေလာငခြငျပျခငးအားျဖင အေကာကခြနဌာနသ႔ မေရာကရမအလင ဦးစြာ ျဖစနငေခရေသာ လမလညမႈမားက သသာစြာ ေလာကေစနငသည။•ပစၥညးေထာကပေပးသ၏ ကနပစၥညးသည ျမနမာနငငအတြငး ေဒသခဝယယ အသးျပသမားအနးတြင ရသညအတြက တငသြငးသမားအေနျဖင အကးအျမတရရမညျဖစၿပး ကနပစၥညးပ႔ေဆာငရန လအပေသာ အခနက ေလာကေစမည ျဖစသည။ ထ႔အျပင ဤကသ႔ လပေဆာငျခငးအားျဖင ေဒသခ စားသးသမား၏ လအပခကအလက သကဆငရာစညး ၾကပခြနမားႏင အခြနအေကာကမားက ခြ၍ေပးေဆာငေစနငသျဖင ေဒသတြငးစးပြားေရး လပငနးမား၏ ေငြစးဆငးမႈက ႀကးမားစြာ တးတကေစမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

•လငစငလေသာ ပစၥညးမားက သေလာင႐အတြငး သေလာငခြငျပျခငးအားျဖင သလဝါရ ေရ႕ေျပးစမကနးစတငေဆာင ႐ြကနငရန။• ျမနမာနငငရ အငားသေလာင႐အတြက လပထးလပနညးအသစမားက ေဆြးေႏြးရာ၌ လငစငလေသာ ပစၥညးမားႏင ပတသကသည ျပနာမားက ေျဖရငးရန။• EuroCham Logistic Advocacy Group မ တငျပထားေသာ အႀကျပခကစာရငးက ထညသြငးစဥးစားရန။ (ျပနာအမတ ၃)

ျပနာေဖာျပခက ၆ - လမးတတားခြန

CBU ႏင SKD ေမာေတာယာဥ အခြနမားအၾကား၌ ထးျခားစြာ ကြျပားေသာျခားနားခကမာ ျမနမာ နငငအတြငးေမာေတာယာဥမား တပဆငရန ထတလပသမားထသ႔ ေနာကထပ အမတတဆပမားပမလာ ေရာက၍ ရငးႏးျမႇပႏေစရနဦးတညေစျခငးျဖစသည။ SKD လငစငေလာကလႊာအသစ ခႏစမးက ျမနမာနငင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ေကာမရင (MIC) မ ေဖေဖာဝါရလ ၂၀၁၉ ခႏစတြင အတညျပခသည။ ျမနမာနငင သ႔ CBU စနစ ျဖင ေမာေတာယာဥမား အနညးငယသာတငသြငးခသညအတြက နငငေတာဝငေငြ သသသာသာ ေလာနညးခရသညအျပင လာမညႏစတြင ရနကနၿမ႕တြငး ႏင အျခားၿမ႕မား၌ ေမာငးႏငမည ေမာေတာယာဥ မားသည SKD ေမာဒယ မား ျဖစလာမညျဖစသည။ သ႔ေသာ လကရအခြနစနစတြင လမးတတားမတပတငခြနမာ ပမာဏ အလြနနညးေသာ CBUအစးေရ မား အေပၚတြင သာမခလကရသည။

81

CBU မားအတြက အခြနေကာကခမႈဇယား

အငဂငပါဝါ အေကာကခြန အထးကနစညခြန ကနသြယလပငနးခြန လမးတတားမတပတငအခြန

၁၃၅၀ cc ေအာက ၃၀% ၀% ၅% ၃၀%

၁၃၅၁ cc – ၁၅၀၀ cc ၃၀% ၀% ၅% ၅၀%

၁၅၀၁ cc – ၂၀၀၀ cc ၃၀% ၁၀% ၅% ၅၀%

၂၀၀၁ cc – ၄၀၀၀ cc ၄၀% ၃၀% ၅% ၈၀%

၄၀၀၁ cc – ၅၀၀၀ cc ၄၀% ၅၀% ၅% ၈၀%

၅၀၀၁ cc အထက ၄၀% ၅၀% ၅% ၁၂၀%

SKD မားအတြက အခြနေကာကခမႈဇယား

အငဂငပါဝါ အေကာကခြန ကနသြယလပငနးခြန လမးတတားမတပတငအခြန

မတပတငေႀကး

၁၅၀၀ cc ေအာက ၅%* ၅% ၀% ၂၀၀,၀၀၀ ကပ

၁၅၀၁ cc – ၂၀၀၀ cc ၅%* ၅% ၀% ၂၀၀,၀၀၀ ကပ

၂၀၀၁ cc – ၄၀၀၀ cc ၅%* ၅% ၀% ၂၀၀,၀၀၀ ကပ

၄၀၀၁ cc အထက ၅%* ၅% ၀% ၂၀၀,၀၀၀ ကပ* SKD အစတအပငးမားအတြက အခြနေကာကယျခငး။ အစတအပငးမားအား အာဆယနငငမားအတြငးမ တငပ႔လာပါက တနဖးမာ ၀% ျဖစေၾကာငးသတျပပါ။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• SKD ေမာေတာယာဥမားအတြက အခြနအေကာကမား တးျမႇငရာ၌ CBU ေမာေတာယာဥမားအတြက ဝယလအားမားဖန တးျခငးျဖင အစးရအျမတေငြ တးေစနငသည။• အေျခခလမးေဆာကလပမႈႏင အမားျပညသ သယပ႔စနစတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈ မား တးပြားလာေစသည။• ထတလပသမားက SKD စနစမ CKD စနစသ႔ေ႐ႊ႕ေျပာငးရန အားေပးေစသည။• ေရတေအာငျမငမႈထက ေရရညပနးတငမားအေပၚ အေျခခထားသည ျမနမာနငင ေမာေတာယာဥလပငနး ၏ဖြ႕ၿဖး ႀကးထြားမႈ ၾကာရည တညတေစရန အားေပးေစသည။• လမးတတားမတပတငအခြနအတြက အခြနစနစက ရငးလငးလြယကေစသည။

အႀကျပခကမား

• CBU ႏင SKD တငသြငးသမား အတြကအကးဝငေစရန လမးတတားမတပတငအခြနက ေျပာငးလ ေကာကခပါ။

၂ဝ၁၉ White Book | ေမာေတာယာဥက႑

လမးတတားမတပတငအခြန (၈၈% X CIF က အေျခခသည) ၂၀၀၀ cc ေအာက ၂၀%

၂၀၀၁ cc အထက ၃၀%

CBU ႏင SKD တငသြငးသမားအတြက အကးဝငေစရန လမးတတားမတပတငအခြန က တးခ႕ေကာကခရန။

82

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၀ေဆာကလပေရးႏငအေျခခအေဆာကအအ

83

နဒါနး

EuroCham Myanmar Construction and Infrastructure Advocacy Group (EMCIAG) က စကတငဘာလ ၂၀၁၆ ခႏစတြင စတငဖြ႕စညးခၿပး စတငဖြ႕စညးသညအခနမစ၍ မၾကာေသးခငအခနအထ တတယအႀကမေျမာက စာတမးက ေရးသားခသည။ EMCIAG သည ျမနမာႏငင၏ ေဆာကလပေရးလပငနးတးတကေစရန ႏငငျခားတက႐ကရငးႏးျမႇပႏမႈ (FDI) အတြက ပမဆြေဆာငမႈရေသာ အနာဂါတကေဖာေဆာငေပးျခငးအားျဖင ျမနမာႏငငအစးရ၊ ျပညတြငးစးပြားေရး လပငနးအဖြ႕အစညးမားႏငအတ နးကပစြာ လပေဆာငရန ကတကဝတ ထားရသည ေျမာကမားစြာေသာ ဥေရာပေရ႕ေဆာငကမၸဏမားက ကယစားျပပါသည။ အဖြ႕ဝငမားသည စးပြားေရး၊ လမႈတးတကေရးႏင ႀကးပြားေရးက အဓကေမာငးႏငမႈမားမ တစချဖစသည ေဆာကလပေရး လပငနးတြင အခရာကသမား ျဖစသည။

၎မာ ျမနမာႏငငအတြကႏင ျမနမာႏငင၏ရညမနးခကျဖစသည လၿခေသာ၊ ေငြေၾကးထထေရာကေရာက သးစြေသာ၊ ပတဝနးကင အကးျပသည နညးလမးမားျဖင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေစရနအတြက အထး အေရးႀကးသည။ ထရလဒမားက ရရေအာငျမငႏငရန ပဂၢလကႏင အမားျပညသက႑အၾကား အကးျဖစထြနး ေသာ ဆကဆေရးတစရပရရန အလြနအေရးႀကးသည။ EuroCham Myanmar သည ျမနမာႏငငစးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ပနးတငမားကေရာကရေစရာ၌ ကညေထာကပမႈ ေပးႏငရနအတြက ျမနမာအစးရႏင ဆကဆေရးက ခငမာအားေကာငးေစရန ႀကးပမးလကရသည။

EMCIAG ၏ ရညမနးခကသည ျမနမာအစးရႏင သကဆငရာပဂၢလမားအား ေဆာကလပေရးအခနးက႑၏ စနေခၚမႈမားအေပၚ ၿခငသးသပသညအျမငက ပပးေပးရနျဖစၿပး ဤစနေခၚမႈမားက မညကသ႔ ေအာငျမငစြာ အေကာငးဆးေကာလႊားကာ ခငမာစြာ တညေဆာကထားေသာ အနာဂတစကမႈလပငနးဆသ႔ ေရာကရႏငေစရန အတြက အႀကဉာဏမား ေပးအပရနျဖစသည။ ယမနႏစ၏ စာတမး ထတျပနခၿပးသညအခနမစ၍ အစးရ အပါဝင သကဆငရာပဂၢလမားသည ေဆာကလပေရးလပငနး တးတကေစရန ေျခလမးမားစတငခသည။ သ႔ေသာ လပငနး၏ ကယျပန႔ေသာအ႐ြယအစားႏင ရႈပေထြးမႈရျခငးသည ေျပာငးလမႈမားကငသးရနႏင ၿပးေျမာကအေကာငအထညေဖာေဆာငရန ေႏးေကြးမညဟ ဆလျခငးျဖစသည။

ျပနာေဖာျပခက ၁။ ပစဒဇငး စႏႈနးမား

ဒဇငးစႏႈနးမားသည ျမနမာႏငင၏အနာဂတ ေဆာကလပေရးအလားအလာက ေအာငျမငမႈရယႏငရနအတြက အဓကသကေရာကမႈရသည။ လကရအေျခအေနတြင ျမနမာႏငင၏ေဆာကလပေရးလပငနးက ရငးလငးေသာ စႏႈနးမား သ႔မဟတ ထေရာကေသာအေရးယေဆာင႐ြကမႈထသ႔ ဦးတည၍မသြားႏငေသာ ဥပေဒမား၊ စညးမဥးမားျဖင ထနးခပထားသည။ ထ႔အျပင လပပငခြငရပဂၢလမားႏင ဥပေဒတာဝနထမးေဆာငသမား အၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ အားနညးျခငးသည ေဆာကလပေရးက႑၏ အလားအလာက ယငန႔ေစသည။

လတတေလာ ျပ႒ာနးထားေသာ ေဆာကလပေရးလပငနးစညးမဥးမားႏငစႏႈနးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင ခ႕ထြငေရးတြငပါဝငေသာပဂၢလမားႏင ေတြ႕ဆၿပးေနာက ရငးရငးလငးလငး ျမငေတြ႕လာရသညမာ အေရးပါေသာ တးတကျဖစထြနးေရးက ဦးတညေဆာင႐ြကခနတြင ၿပးေျမာကေစရနလပရမညအလပမာ ပမမားျပားေလသည။ ေဆာကလပေရးလပငနးစဥအတြငးရ အဓကစနေခၚမႈတစခရပမာ ဥပေဒစႏႈနးမား လကနာမႈမရျခငး ျဖစေၾကာငး တစညတစၫႊတတညး လကခထားသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• တငးကပေသာ စႏႈနးမားႏငစညးမဥးစညးကမးမားက လကနာမႈသည ျမနမာႏငငသားမားႏင ေဆာကလပေရးဝနထမး မားအတြက ဘဝအရညအေသြးႏင လၿခမႈ႕ အဆငအတနးကတးေစသည။ • စႏႈနးမားႀကးၾကပေဆာင႐ြကမႈႏင ရငးလငးေသာလမးျပေျမပတစခက အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈ ၌ ေဆာကလပေရး က႑တးတကေစရန သကဆငရာပဂၢလမားက လပပငခြငေပးသငသည။• ေဆာကလပေရးလပကငသမား၊ ကမၸဏမား၊ အငဂငနယာမားႏင ျပငပေထာကပသမားအား ဗဟမ မတပတငျခငးသည အလြနအေရးအႀကးဆးျဖစသည။• လပငနးခြငကြၽမးကငမႈရေစရန ေလကငမႈေပးျခငးႏင ရငးလငး၍လကနာႏငေသာ စႏႈနးမား ခမတျခငးသည အဖြ႕အစညး တစခလးက အကးျဖစထြနးေစသည။• စႏႈနးမားက လကနာေစျခငးသည ေဆာကလပေရးက႑၏ အရညအေသြး တးတကေစမညျဖစသည။ အရညအေသြးဆ သညမာ ၾကာရညခေသာအေဆာကအဦးႏင အေျခခအေဆာကအအမားက ဆလျခငး ျဖစၿပး ထ႔အတြကေၾကာင အကး ရေသာေငြေၾကးကနကမႈနညးလမးတစချဖစသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

84

အႀကျပခကမား

• Construction Advocacy Group အဖြ႕ဝငမားသည ေဆာကလပေရးက႑ ဖြၿဖးတးတကရနအတြက ဦးတညခကမားႏင ရည႐ြယခကမားက ဦးစားေပးေဖာျပထားသည ရငးလငးေသာ လမးျပေျမပတစခ က အသးျပရနအႀကျပပါသည။ လပငနး သည လကရအေျခအေနတြင မညသညေနရာ၌ ရပတည လကရေၾကာငး သတမတထတေဖာျခငးအားျဖင အနာဂတ အတြကလကေတြ႕က၍ ေအာငျမငမႈ ရရႏငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ မေဘာငတစရပက ဖနတးႏငခြငရရမညျဖစသည။• သကဆငရာအဖြ႕အစညးမားအတြက တာဝနယမႈနယပယမားႏင လပပငခြငအာဏာမား ရငးရငး လငးလငး ေဖာျပခက ႏငအတ လပငနးလကမတရ အစအစဥတစခက အေရးတႀကး လအပေပသည။ ထသ႔ျပလပျခငးသည လကနာမႈအား ေကာငးေစၿပး လပငနးတြင တာဝန ထမးေဆာငသမားအား တာဝနသစတမားက နားလညေစမညျဖစသည။ • ေဆာကလပေရးလပကငသမားအတြက ရငးလငးေသာ၊ အခနႏင တေျပးည အခကအလကမား ပါဝငသည ေကာငးမြန စြာ ထနးသမးထားေသာ မတတမးစာအပက ေရးဆြႏငၿပး ဆကလကထညသြငး ဆ မတတမးတစခ အေနျဖင မတယႏင သည။ • ဥပေဒႏငစညးမဥးစညးကမးမား လကနာေစရနအတြက လအပခကကနားလညျခငးသည အစးရ အတြက အလြနအေရး ႀကးသည။• အစးရအေပၚတြငတငရေသာ ဝနထတဝနပးက ေလာခရန ေဆာကလပေရးလပငနးတြင ကယတင စညးမဥး ခမတလက နာေသာ အေလအကငမားျဖစသည အရညအေသြးစတခရျခငး သ႔မဟတ ပါမစမား ရျခငးတ႔က လအပေပသည။ အစးရ မ အစအဆးပါဝငေဆာင႐ြကမညအစား ကယတင တာဝနယ ေဆာင႐ြကေစျခင အားျဖင ေအာငျမငမႈရရေၾကာငးသက ေသသာဓကမားရသည အျခား ႏငငမား ကသ႔ ကမၸဏမားမမမပငစမကနးက ကယတငတာဝနယေဆာင႐ြကပါက ပမ အကးရ ထေရာကမညျဖစသည။ EuroCham Myanmar မ အစးရဝနႀကးဌာနမားအား အေသးအဖြ႕ကစၥမားတြင နစမြနး ေနတတျခငးက သတေပးလၿပး လပငနးပငးတြင စမခန႔ခြေစလသည။ • စညးမဥးမားႏငစညးကမးမားက ဘာသာျပနဆရာတြင ရငးလငးရနႏင ခ႕ထြင၍ အဓပၸာယ ေကာကယမႈ မျဖစေစရန အႀကျပလသည။

လကေတြ႕က၍ ေအာငျမငမႈရရႏငေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ မေဘာငက ေဆာကလပေရးက႑အတြကေဖာေဆာငျခငးမာအသအမတျပလကမတထတေပးျခငးအစအစဥႏင ေဆာကလပေရးသမားမား၏ လကရလပေဆာငဆ မတတမး ကသ႔ေသာ စႏႈနးမားႏငစညးမဥးမားက ျပ႒ာနးေဆာင႐ြကျခငးျဖစသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

ျပနာေဖာျပခက ၂။ ကနပစၥညးမား၏ စႏႈနး

ေဆာကလပေရးလပငနးတဟနထးတးတကလာမႈေၾကာင ရငးလငးျပတသားေသာဥပေဒႏင စႏႈနးမား သတ မတေပးျခငးအားျဖင ျပညသမား ေဘးကငးလၿခေၾကာငးေသခာေစ၍ ဤလပငနးက႑သည လညပတ ေနေသာ လပငနးက႑ျဖစေၾကာငး အစးရထမေထာကခခကရေစပါသည။ ေဆာကလပေရး လပငနးခြင အတြက ဥပေဒႏင စညးမဥးစညးကမးမားက ခမတထားၿပးျဖစေသာလညး ထဥပေဒႏငစညးမဥးမားသည နားလညရနခကခၿပး အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကႏငျခငးလညးမရပါ။ စနစကေသာ စညးမဥးစညးကမး မားႏင ျပ႒ာနးခကမားမရျခငး၊ ဘ႑ာေရးဆငရာဖအားမားႏင သတငးအခကအလကမားမား ေပါငးစညး မျခငး စသညတ႔ေၾကာင ေဘးကငးလၿခေရးဆငရာတ႔ႏငဆကစပပတသကေသာ ျပနာမား အႀကးအကယ ျဖစေစႏငသည အတအပ သ႔မဟတ အရညအေသြးနမေဆာကလပေရးကနၾကမးမား ေစးကြကအတြငးသ႔ ဝငေရာကလာေစပါသည။ ဉာဏပစၥညး မပငခြငဆငရာအခြငအေရးအားနညးျခငးႏင ဥပေဒျပေရး အားနညးမႈ တ႔ကလညး ႏငငရပျခားမ ကနပစၥညးမား ျမနမာေစးကြကအတြငး ဝငေရာကလာေစေရးအတြက အဟန႔ အတား ျဖစေနပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• တးပြားလာေသာလဦးေရႏင ေဆာကလပေရးလပသားမားအတြက စတခရသညေဘးကငးလၿခမႈက ပပးေပးႏငေသာ ေဆာကလပေရးလပငနးခြင တငးကပေသာထနးခပမႈမားႏင အစအစဥမား လပေဆာငႏငေရး အတြက ဥပေဒႏငစသတ မတခကမားျပ႒ာနးရမည။

85

• ဥပေဒႏငစႏႈနးမားက ေနသားတကျပ႒ာနးၿပးပါက ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ မမကယက ယၾကညမႈ တးလာမညျဖစသည။ စႏႈနးမားကလကနာျခငးျဖင အေဆာကအဦးမားက ေရရညတညတႏငေစျခငး ႏင စြမးအငအေျမာကအမားသးစြမႈကလညး အဟန႔အတားျပႏငမညျဖစသည။ အစးရသည စကက ခနညႇျခငးႏင တငးတာမႈဆငရာဓာတခြခနးမား အေျခတညေပးျခငး ျဖင ေဆာကလပေရးစႏႈနးမား တးတကမႈအေပၚ စတဝငစားမႈျပသခသည။ ထေဆာင႐ြကခကသည အားေပးတကတြနးမႈ၏ ပထမ ေျခလမးဟ မတယ၍ရႏငပါသည။

အႀကျပခကမား

•ထေရာကေသာ ထနးခပမႈအစအစဥမားက မတဆကရနစြမးရညရသည ဥပေဒႏင စညးမဥး စညးကမးမား ျပ႒ာနးေရး ၏ အေရးႀကးမႈက နားလညရနမာ အစးရအတြက အလြန အေရးႀကးသည။ ျမနမာႏငင၏စႏႈနးမား ႏငအည စမးသပထား ၿပး အသအမတျပထားေသာ ကနပစၥညးမား၏ အသ အမတျပလကမတအတြက ႏငငေတာအဆငအဖြ႕အစညးမားဖြငလစ ဖနတးေပးႏငဖ႔အတြက ကြၽနပ တ႔အေနႏင ေထာကခ ေျပာၾကားလပါသည။ ထအဖြ႕အစညးမားသည ေဆာကလပေရး လပငနး တြင တရားမဝငဝငေရာကလာသည ပစၥညးမားအသးျပျခငးမေရာငရားႏငရန အကအညေပးမည ျဖစသည။ ျမနမာႏငင နယနမတအတြငးသ႔ တရားမဝငကနပစၥညးမား ဝငေရာကလာျခငးမ ကာကြယရန တငးကပေသာ အေကာက ခြနဆငရာ မဝါဒမား ခမတေဆာင႐ြကရန ေထာကခမႈ ျပလပါသည။

ေဆာကလပေရးလပငနး၏အေျခခအေဆာကအဦးအရညအေသြးႏငလပငနးခြင ေဘးအႏရာယကငးရငးမႈ ေသခာေစေရးအတြက ဥပေဒႏငစႏႈနးမား ခမတျပ႒ာနးျခငး၊ ျမနမာျပညေစးကြကအတြငးသ႔ တရားမဝင ကနပစၥညးမား ဝငေရာကလာျခငးမ ကာကြယျခငး။

၂ဝ၁၉ White Book | ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

ျပနာေဖာျပခက ၃။ ဖြ႕ၿဖးတးတကလာမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငတ႔က ခနညႇျခငး

ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈသည ပတဝနးကငအေပၚ သကေရာကမႈ အၿမရေနမညသာျဖစသည။ အေျခခ အေဆာကအအ ႏင အေဆာကအဦးမား၏ပစ၊ အသးျပသည ကနပစၥညးမားႏင ေဆာကလပေရးနညးစနစမားက ပတဝနးကင ထနးသမးေစာငေရာကေရးႏင ထခကပကစးမႈတ႔အတြက ထထေရာကေရာက အၿမတမး အျပညအဝ တာဝနယျခငးမရပါ။

ေဆာကလပေရးလပငနးသည ျမနမာႏငင၏ေရ႕သ႔လမးခေနေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက အဓက အခနးက႑မပါဝငေနပါသည။ ခႏငရညစြမးရမရသးသပျခငးကဆန႔ကငလက အေျခခအေဆာကအအမား ႏင ပဂၢလကႏင အမားပငအေဆာကအဦးသစမား အလငအျမန ေဆာကလပ လာျခငး က ထနးညႇေပးရန EuroCham Myanmarမ အႀကျပလပါသည။ ရနကနၿမ႕သည ပတဝနးကင ထခကပကစး ေစေသာ အေၾကာငးအရာမားက သးသပဆငျခငမႈမရျခငးႏင ေဆာကလပေရးလပငနးမားက အလငအျမန တးခ႕ ေဆာင႐ြကျခငး တ႔ေၾကာင အေဆာကအဦးသစမား တးပြားလာမႈတြင ထခကနစနာေစေသာ အကး ဆကမားရသညက ႀကေတြ႕ခရၿပးျဖစပါသည။ အကယ၍သာထေရာကစြာ ကငတြယေျဖရငးျခငးမရလင ျပနာမားသသသာသာျဖစေပၚလာမည အလားအလာက ျမငေတြ႕ေနရပါသည။ ပတဝနးကင ညစ ညမးျခငး ႏင စြမးအငေလလြငဆးရႈးမႈတ႔ကလညး ေဆာကလပေရးလပငနး သသရာတြင ျမငေတြ႕ေနက ကစၥတစရပ ပငျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငအေဆာကအဦးဆငရာ ကဓဥပေဒတြင ပတဝနးကငဆငရာလအပခကကထညသြငးျခငးအားျဖင ျမနမာႏငငသည ပတဝနးကငစမးလနးစေျပေရးက ဦးတညေသာ ေဆာကလပေရးလပငနးဆသ႔ လမးတက ႏငမညျဖစသည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ထလအပခကက ျပ႒ာနးေပးရနသည အစးရ၏ႀကးပမး အားထတမႈ အတြက ေနာကထပအဟန႔အတားတစချဖစေၾကာငး သကေသျပေနပါသည။ EMCIAG၏ အျပသေဘာေဆာင ေသာ တညေဆာကျပျပငမႈမတခကတစရပအေနျဖင ရနကနတြင အတြငးေရးမႉး႐း ဖြငလစေစ၍ အာဆယ ပတဝနးကငထခကမႈမရေသာ စးပြားေရးသပၸ ASEAN Institute for Green Economy (AIGE)ႏင ေပါငးစပ ေဆာင႐ြကေစလပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• သဘာဝေဘးအႏရာယႏငရာသဥတေျပာငးလမႈမားႏငပတသက၍ အားနညးခကရေသာႏငငအေနျဖင EMCIAG က ေထာကခအႀကျပလသညမာ ေဆာကလပေရးလပငနးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင အေျခခ အေဆာကအဦးဆငရာ ပတဝနးကင ထနးသမးေရးဘကက အေလးအနကထား ေဆာင႐ြကေစလ ပါသည။ ေလထညစညမးျခငး၊ စြမးအငႏင ေရျပနးတးျခငး

86

ေဆာကလပေရးက႑သ႔ လးလးလားလားခဥးကပေဆာင႐ြကရနလအပသည။ ႏငငတကာစႏႈနးမား ႏငအည အရညအေသြးႏင လကနာမႈမားအတြက အစအစဥမား ခမတျခငး။ ေဆာကလပေရးက႑ရ ေရႏငစြမးအငျပနးတးမႈ ပတဝနးကငညစညမးမႈမားက ေရရညရငဆငရန။

ကသ႔ေသာ ေဆာကလပေရးႏင ဆကႏြယ ေနေသာ ျပနာမားက ေရရညလပေဆာငမႈအျဖစ ရႈျမငကာ ကငတြယ ေျဖရငးရမညျဖစသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးသည ေနာကထပအကးေကးဇးျဖစသည ပတဝနးကင ပမထနးသမးႏငမႈ အကးေကးဇးမားက ရရမညျဖစသည။

အႀကျပခကမား

• အစးရသညပတဝနးကငေကာငးကးတးပြားေရးအတြကလအပေသာ ဟနခကညထနးညႇမႈအတြက လႈပရားေဆာင႐ြကသ ျဖစပါသည။ အေျခခအေဆာကအအတစခအတြက ပတဝနးကငထခကမႈ ျဖစေစမည အလားအလာမားအတြက သးစြမည ပစၥညးမားအပါအဝင ခြငျပမန႔ခေပးသည အဆငတြင ပင ပတဝနးကင ထခကမႈဆငရာ အကျဖတခက (EIA)ကစစဥ ေဆာင႐ြကရပါမည။ သ႔ေသာ အေရးအႀကးဆးအခကမာ ပတဝနးကငအေပၚ ထခကမႈအလားအလာမား အကျဖတျခငးႏင ထအရာမားေလာပါးသကသာေစရနရည႐ြယ၍ လပငနးမားကျပျပငတညမတေပးရနျဖစသည။• အစးရအေနျဖင ရညမနးခကႀကးမားေသာအစအစဥမားခမတေဆာင႐ြကထားျခငးေၾကာင အသးျပ မညပစၥညးႏင နညးပညာ မားအေပၚအေရးပါေသာ အခကမားခမတႏငကာ အရညအေသြးႏင ပတဝနးကငဆငရာ ထခကမႈမရေအာငေဆာင႐ြက ႏငမညျဖစသည။• ေလးစားလကနာျခငးသည မနကနမႈဆသ႔ဦးတညေစသည။ အေလးထားေဆာင႐ြကမႈမားထမ တစခ မာ စမးလနးစျပညေ စေသာအေဆာကအဦးမားဆငရာဥပေဒသမားကရငးလငးေစၿပး ႏငငတကာ စႏႈနးမား ႏင ခတဆကမေစရနျဖစပါသည။ ဤအခကသည ျပညတြငးႏငျပညပမ လပငနးစမကနးမားက မနကနေၾကာငးေထာကခခကေပးႏငမညျဖစသည။

ျပနာေဖာျပခက ၄။ အေမြအႏစထနးသမးျခငး

ၿမ႕ေတာမား လငျမနစြာတးတကဖြ႕ၿဖးလာျခငးသညလညး အေမြအႏစအေဆာကအဦးမား အတြက ၿခမး ေျခာကမႈတစခပင ျဖစပါသည။ ရနကနၿမ႕ရ သမငးဝငအေမြအႏစေနရာမားအား ထနးသမးေစာငေရာကမႈမား ေပးေနသည ရနကနၿမ႕ျပအေမြအႏစထနးသမးေရးအဖြ႕ကသ႔ေသာ အဖြ႕အစညးမားရေသာလညး EMCIAG သည သဘာဝအေလာက ဆြေဆာငမႈရသညေနရာမားအျပင ဘာသာေရးႏင ယဥေကးမႈအေမြအႏစေနရာမား ႏငပတသက၍ စတဝငစားသတျပမႈက မေဝေပးပါသည။

အေမြအႏစအေဆာကအဦးမားက ျပနလညမြမးမျပျပငျခငးသည စးပြားေရးအရ တြကေခမကကလေသာ ေၾကာင အေဆာကအဦးေဆာကလပသမားက အသစတညေဆာကရနကသာေ႐ြးခယေလရၾကသည။ ထအခငး အရာမား ေၾကာင အေမြအႏစ အေဆာကအဦးေနရာမားသည မၾကာခဏဆသလ အဖကခၾက ရပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• အေမြအႏစမားထနးသမးရနပမႀကးပမးအားထတျခငးႏငအတ ၿမ႕ေတာသည ေနထငသမားႏင ခရးသြားမား အတြက ပ ၍ဆြေဆာငမႈရေသာေနရာျဖစလာေစမညျဖစသည။

• အမားျပညသအား သမငးဝငအေမြအႏစထနးသမးရန တကတြနးအားေပးသည လေလာကေသာ စနစတစခ ထားရျခငးႏင အတ လအမားပါဝငသညလပငနးစဥတချဖစလာႏငပါသည။ အေမြအႏစ အေဆာကအဦးမားသည ေနာကထပဖြ႕ၿဖးလာမည အဓကကေသာနယပယတခ ျဖစသည ခရးသြား လပငနး အတြက ထငရားေသာ ဆြေဆာငမႈတစချဖစပါသည။

အႀကျပခကမား

• ျမနမာႏငင ၿမ႕ေတာမား၏ အႏစသာရပစကထနးသမးရနအတြက အစးရ၏ႀကးပမးအားထတမႈ အရန ျမႇငတငရန EMCIAG မ အႀကျပထားပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

87

• ထ႔အျပင သမငးဝငအေမြအႏစက ေကာငးမြနစြာ ထနးသမးထားျခငးျဖင တတယအဖြ႕အစညးျဖစေသာ ပဂၢလကအပစ မား၏ ပါဝငလပေဆာငမႈက တးျမႇငရနျဖစသည။ အစးရအေနျဖင ျပညသအမားက အေမြအႏစေနရာမားကထနးသမးမႈ တြင တကကြစြာပါဝငေဆာင႐ြကလာေစရန အစအစဥမား ခမတ သငသကသ႔ ျပညသအမားသညလညး ထအစအစဥမ အကးေကးဇးမား ကနးေသရရေစရမည ျဖစသည။ ေအာကတြငေဖာျပထားေသာအခကမားမာ အစးရအဖြ႕သ႔ အဆျပ ထားေသာ အစအစဥမားျဖစသည။ > သမငးဝငအေမြအႏစႏငသကဆငေသာ အေၾကာငးကစၥရပမားအတြက အမားျပညသက အႀကေပး ႏငေသာ ပဂၢလတစဦး သ႔မဟတ အစးရအဖြ႕အစညးတစရပ ဖြ႕စညးျခငး။ထေနရာမားအတြက လႈပရားေဆာင႐ြကမႈမားက အမားျပညသသ႔အႀကဉာဏေပးျခငးျဖင အေမြအႏစေနရာမားက ထနးသမးေစာငေရာကေရးအတြကလပေဆာင ေပးႏငသညအလားအလာရပါသည။ >ႏစတစရာေကာသကတမးရေသာအေဆာကအဦးမားထနးသမးရနအတြက အေမြအႏစ အေဆာက အဦးမား က ထနးသမးရနအတြက အခြနေလာေပါေကာကချခငးကသ႔ အားေပး တကတြနးေသာ အစအစဥမားႏင ပဏာ မေျခလမးမားစစဥေဆာင႐ြကျခငးတ႔ျဖစသည။

တတယအပစျဖစေသာအဖြ႕အစညးမားပါ ပါဝငေဆာင႐ြကျခငးျဖင အေမြအႏစအေဆာကအဦးမားက ထနးသမး ေစာငေရာကေရး ႀကးပမးအားထတမႈမားတးလာေစရနေဆာင႐ြကျခငး၊ အေမြအႏစ အေဆာက အဦးမားက ထနးသမးရနအတြက အခြနေလာေပါေကာကချခငးကသ႔ အစအစဥမားႏင ပဏာမေျခလမးမား အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငး။

၂ဝ၁၉ White Book | ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

ျပနာေဖာျပခက ၅ ။ ေဆာကလပေရးဆငရာ ေဘးကငးလၿခေစေရး အစအစဥမား သတမတျပ႒ာနးျခငး

ေဆာကလပေရးလပငနးခြငမားသည ပမႀကးမား ရႈပေထြးလာကာအလပသမားမားႏင ေဒသခေနထငသမား အတြက ပ၍ႀကးမားေသာပတဝနးကငဆငရာ ကနးမာေရးဆငရာႏင လၿခေရးဆငရာေဘးအႏရာယမား မလႊမေရာငသာျဖစလာႏငပါသည။

သငေလာေသာအစအစဥမားက လပေဆာငရာတြင မမသေဘာျဖင မမေဆာင႐ြကျခငး၊ ကနကစရတမားျခငး ႏင အခနျဖနးျခငးဟ ေဆာကလပေရးနယပယမ သမား၏ ရႈျမငျခငးခရသည။ ဤကသ႔ ေလးစားလကနာမႈ မရေသာ ထးစမားကေျပာငးလႏငရန အစးရအဆင ၾကားဝငေဆာင႐ြကေပးမႈလအပေနပါသည။ အဆးသတ တြင အစးရသည ေဆာကလပေရးလပငနးခြငမားတြင ေဘးကငးလၿခေရးဆငရာမဝါဒမားခမတႏငမည ဥပေဒၾကမးတေစာင ေရးဆြျပ႒ာနးၿပး ထဥပေဒၾကမးသည လပငနးခြငနယပယတြင ေဘးကငးလၿခေရးက ျမႇငတငေပးႏငမညဟ ကြၽနပတ႔အားလးေမာလငမပါသည။

အေရးပါေသာအခကမာ ေလကငသငၾကားေပးမႈႏင တရားဝင အေထာကအထား လကမတဆငရာ ကစၥရပမား တြင စတခရေသာစႏႈနးသတမတခကမား မရျခငးႏင အရညအခငးျပညဝေသာ ဝနထမးမားရားပါးျခငး ကသ႔ေသာ အရာမားသည ဥပေဒျပ႒ာနးေရး ႏင အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကေရးကစၥတြင အားနညး ေစႏငေသာ အလားအလာမားရပါသည။ ထ႔ေၾကာငထအခကက ဦးစားေပးအေနျဖင ထပမဂ႐ျပ ေဆာင႐ြက ရနလအပပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• အားျဖညထားေသာအစအစဥမားျဖင ေဆာကလပေရးလပငနးခြင ေဘးကငးလၿခေစေရးက ေသခာေစ ရနေဆာင႐ြကထား ပါက ဤလပငနးက႑တြင လညပတေဆာင႐ြကေနေသာ ကမၸဏမားအတြက အျပသေဘာေဆာငေသာ ပရပေကာငး မားတညေဆာကႏငေရးအတြက ကညအားျဖညေပးႏငမည ျဖစသည။ ႏငငတကာ လၿခေရးစႏႈနးမားအတငးက လက နာေဆာင႐ြကျခငးသည ျပညတြငး အဖြ႕အစညးမားႏင ျပညပလပငနးမားအၾကား ပးေပါငး ေဆာင႐ြကမႈက ျမႇငတငေပး ႏငမည ျဖစပါသည။

88

ေဆာကလပေရးလပငနးခြငေဘးကငးလၿခေရးအစအစဥမားခမတျခငးႏင ႏငငတကာလၿခေရး စႏႈနးမား အတငး ေသခာစြာ လကနာေဆာင႐ြကေစျခငး၊ ေဘးကငးလၿခေရးဆငရာ ကြၽမးကငအဆင သငတနး အစအစဥတစခ က ေဖာေဆာငျခငး

၂ဝ၁၉ White Book | ေဆာကလပေရးႏင အေျခခအေဆာကအအ

အႀကျပခကမား

•ဥပေဒသစအားအေကာငအထညေဖာေနစဥတေလာကတြင အစးရသညသငၾကားေလကငေရး ေကာငး မား တညေထာင ၿပး ကြၽမးကငလကမတရ လပငနးခြငလၿခေရးဝနထမးမား ေမြးထတေပးႏငရန အားထတ လပေဆာငသငပါသည။ ကယ ပငစညးမဥးကခမတျခငးျဖင အစးရအေပၚ ဝနပေနျခငးမား က ေလာခႏငေစႏငပါသည။ ပထမအဆငအေနျဖင ေဘး ကငးလၿခေရးဆငရာ ကြၽမးကငအဆင သငတနးအစအစဥတစခက ေလကငသငၾကားေပးေရးအစအစဥမားက ႏငငေတာ အဆင တးတကေဖာေဆာငႏငမညျဖစသည။

စမခန႔ခြမႈအကဥးခပ

• ေနာကဆးအဆင ဒဇငးပစႏငကနၾကမးပစၥညးမားစႏႈနးအတြက စညးမဥးစညးကမး သတမတခက မား က အေသးစတ ေသခာစြာ သတမတရန။• ေဆာကလပေရး က႑၏ အရညအေသြးျပညဝၿပး ေဘးကငးလၿခ စတခရေစရန ခငမာေသာမဝါဒမား ခမတၿပး ထ ေရာကေသာ ထနးခပမႈအစအစဥမားႏင ႏငငတကာစႏႈနးမားက အသးခရန။ • အေမြအႏစအေဆာကအဦးမားထနးသမးျခငးႏင ေဆာကလပေရးက႑ တးတက ဖြ႕ၿဖးလာေစေရး အတြက လပငနး မားက စတငအေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရန။

89

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၁ဒဂစတယနညးပညာ ဆနးသစမႈ

90

နဒါနး

မၾကာေသးမအခနမစ၍ မဘငးနညးပညာက စတငမတဆကခေသာလညး ျမနမာႏငငသည လကရေရာကရ ေနေသာ ဒဂစတယကမာၻက လငျမနစြာ ကငသားရရလကရၿပး စမတဖနးထးေဖာကဝငေရာကမႈႏႈနးသည အေရ႕ေတာငအာရေဒသရ အျခားေသာႏငငမားႏင ႏႈငးယဥႏငပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငငသည လကပေတာ ႏင စားပြတငကြနပတာမားသးစြမႈႏႈနးထက စမတဖနးနညးပညာသးစြမႈက ပမမားျပားသည mobile first အဆငအတနးသ႔ ေရာကရခေသာ ႏငငအနညးငယထမ တစႏငငျဖစသည။ ဤကသ႔အေျခအေနမားႏင ဤအေျပာငးအလ အျမနႏႈနးမားသည အေရးပါေသာ အသပညာဆငရာ ကြာဟခကမား ရေနေသးေၾကာငးက ဆလျခငးျဖစသည။ ေခတမႏငငတစႏငငအျဖစ ေပၚထြနးလာေရးအတြက အဆပါကြာဟခကမားက ျဖညဆညး ေပးရန လအပၿပး ယငးသ႔ေဆာင႐ြကျခငးအားျဖင အစးရ၊ လမႈေရးႏင စးပြားေရးက႑မား အားလးတြင ဘကစတးတကမႈမားက ေဆာငၾကဥးေပးႏငမည ျဖစသည။ ေပၚထြနးလာသည Data-driven နညးပညာႏင ဆနးသစေျပာငးလမႈမားသည ယခငက ရခသည ဝနေဆာငမႈ လပငနးမားက ေတာလနေျပာငးလႏငခသည။ သတငးအခကအလကမားက ေကာကယၿပး လတစဦးခငးစ၏ အမအကငအေပၚမတညကာ ထတကနပစၥညးမား ပပးေပးႏငသညအထ ဖြ႕ၿဖးလာေအာင စြမးေဆာငႏငသည။ ဤသ႔နညးပညာေျပာငးလမႈသည အစးရ အဖြ႕အစညးမား၊ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအဖြ႕အစညးမား၊ အကးအျမတ မရယေသာ ပဂၢလကက႑၊ အကးအျမတ ရယေသာ ပဂၢလကက႑မားႏင ျမနမာႏငငသားမား အားလး အပါအဝင ပါဝငပတသကသအားလးအတြက အခြငအလမးမားက ေပးအပခပါသည။ E-government ၊ E-commerce ႏင ဆငဘာလၿခေရးစသညတ႔ႏင ပတသကေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးရန အတြက ရရႏငေတာမည အေျခခအတျမစ၊ထေရာကေသာဥပေဒႏင ရပငခြငဆငရာ ေလးစားလကနာမႈမား (rights-respecting) မား အေကာငအထညေဖာရန ေဆြးေႏြးမႈႏငပတသက၍ အမားျပညသအသငးအဝငး အပါအဝင က႑ႏငဆကစပသမားအားလးက ဖတၾကား၍ ဆငဘာလၿခေရးမဝါဒႏင ဥပေဒျပအေျခခ လမးၫႊနခကအေပၚ တရားဝငအႀကဉာဏရယမႈအတြက အစအစဥမားက ေဖေဖာဝါရလ ၂၀၁၉ ခႏစတြင ေၾကညာချခငးအားျဖင အစးရသည အေရးပါေသာေျခလမးမားက တကလမးႏငခသည။ အစးရသည ဆငဘာလၿခေရးမဝါဒႏင ဥပေဒျပေရးဆငရာမေဘာငအတြက ေဆြးေႏြးမႈျပလပရန တရားဝငဖတေခၚမႈသည အားတတစရာျဖစေသာလညး လကေတြ႕လပေဆာငမႈအပငး၌ မၾကမးေရးဆြျခငးႏင ဥပေဒေရးဆြျခငး လပငနးစဥမားတြင ပတမမေနေစရန အလြနအေရးႀကးသည။ ဤစာတမးသည ေအာငျမငေသာဒဂစတယထးေဖာကမႈမ ႀကးမားသညအကးအျမတကရရႏငေသာ ျမနမာ ႏငငရ ထပတနးနယပယသးခႏငပကသတ၍ တငျပေဆြးေႏြးရန ရည႐ြယသည။ ျမနမာႏငင၌ လကရရငဆင ႀကေတြ႕ေနရေသာ အေျခအေနမားႏင စနေခၚမႈမားက အျခားေသာႏငငမား၌ မညသ႔ေျဖရငးခပက အသားေပး ေဖာျပျခငးအားျဖင အသးခႏငေသာ စနမနာျဖစရပမားက တငျပေပးသြားမည ျဖစသည။ အကယ၍ ဒဂစတယ နညးပညာအေပၚတြင ယၾကညမႈမရပါက၊ ပဂၢလက အခနးက႑မ ေထာကပမႈမရပါက သ႔မဟတ နညးပညာ အသးခရနအတြက လထတြငလေလာကေသာ နညးပညာကြၽမးကငတတေျမာကမႈမရပါက မညသည တးတကမႈမ ျဖစလာႏငမည မဟတသညအတြက ထျပနာမားသည ျမနမာႏငင ဒဂစတယေျပာငးလမႈ၏ ပငမေသြးေၾကာထသ႔ ေရာကရသြားမညျဖစသည။

ျပနာေဖာျပခက ၁။ စနမနာျပ ဦးေဆာငမႈျပျခငး _ အစးရဝနေဆာငမႈမားႏင ဥပေဒျပျခငး

ျမနမာႏငငအေနျဖင အကးျဖစထြနးမႈအျပညအဝ ရယလပါက ဒဂစတယေျပာငးလမႈ၏ ပငမအတျမစမား ျဖစေသာ ဒဂစတယနညးပညာႏင ထေတြ႕ျခငးႏင နညးပညာအေပၚ ယၾကညမႈရျခငးတ႔မာ အဓကအေျခခ အတျမစမား ျဖစၾကသည။ ကမာၻႀကးသည စားသးသ၏ ေမာလငခကမားက ျပနလညဆနးသစျခငး၊ ထေမာလငခကအသစမားက ေပးစြမးႏငေသာစးပြားေရးလပငနးမား ျဖစေပၚေစျခငးႏင လမႈဘဝေနထငမႈႏင အလပလပပနညးလမးမားက ေျပာငးလျခငး စေသာ နညးပညာအသစမားျဖင ေျပာငးလတးတကလကရသည။ ျမနမာႏငင၏ အငတာနကသးျပမႈသည လမႈကြနရကတြငသာ အာ႐စကေနၾကၿပး ေဖစဘတခ(Facebook) သးျခငးမာ အငတာနကသးျခငးႏငအတတ ျဖစေၾကာငး ထငမတသးႏႈနးေနၾကပါသည။ အထးသျဖင အြနလငး ဝနေဆာငမႈက အသးျပရနအတြက ယၾကညမႈ နညးပါးလကရသည။ အြနလငးစနစ ဘဏဝနေဆာငမႈႏင အြနလငးေရာပငးမားကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈမားက အသးျပျခငးမားသည ေရးဦးဖြ႕ၿဖးမႈ အဆငတြငသာ ရပါေသးသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဒဂစတယနညးပညာ ဆနးသစမႈ

91

အစးရသည ဒဂစတယဝနေဆာငမႈအမးမး ေပၚထြနးလာေရး အားေပးျမႇငတငရာတြင တကကြစြာ ေဆာင႐ြက ၍ အကးေကးဇးမား ရရေအာင ေဆာင႐ြကႏငသည။ ဒဂစတယနညးပညာမားက လကခကငသးျခငးျဖင ႏငငေတာအစးရ၏ စးပြားေရးမဝါဒ ၁၂ ခကတြင ေမာမနးထားသညအတငး ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၌ အားလးပါဝငႏင၍ ေရရညတညတခငၿမေသာ လမႈစးပြားေရးတးတကမႈ ေဖာေဆာငေရးႏင ပတသက၍ Digital Economy Development Committee (DEDC) မ ဦးေဆာင၍ အေထာကအပေပးႏငမညျဖစသည။

ပထမဦးဆးအေနျဖင ဒဂစတယစနစအသးျပ အစးရဝနေဆာငမႈမား အေကာငအထညေဖာေဆာငျခငးသည ယၾကညမႈက တးတကေစသည။ ထဒဂစတယဝနေဆာငမႈမား၏ ဥပမာမားတြင ဒဂစတယမတပတင(ID)စနစ၊ အြနလငးမစာရငးစစျခငး ႏင အခြနေငြေပးသြငးျခငး၊ ဗဇာႏင ႏငငကးလကမတေလာကထားျခငးမားႏင အစးရစာသငေကာငးမားတြင စာရငးေပးသြငးျခငးတ႔ပါဝငသည။ ဤသ႔ျပလပျခငးျဖင ပြငလငးျမငသာမႈႏင ပမေကာငးမြနေသာ ဝနေဆာငမႈမားက ပပးေပးႏင႐မမက ဒဂစတယနညးပညာ တတေျမာကမႈကလညး ပပး ေပးႏငသည။

ဒတယအခကအေနျဖင အစးရသည စားသးသအကာအကြယေပးေရးဥပေဒမားႏငစပလဥး၍ ဥပေဒေရးရာ အေျခခအတျမစမား ဖနတးျခငးအားျဖင ျပညသလထက ကာကြယႏငေပသည။ ဤနညးအားျဖင ပဂၢလက ဒဂစတယ အခနးက႑က အားထားႏင၍ တာဝနယႏငေသာ ေဂဟစနစတစရပအသြင ျဖစလာေစေရး ပပးေပး ႏငသည။

ေနာကဆးအေနျဖင အစးရသည နမနာေကာငးတစရပ ျပသသညအေနျဖင ႏငငပငဒဂစတယလမးေၾကာငး မားတြင ကြၽမးကငမႈက အေျခခေသာ သတငးအခကအလကဆကသြယေရး နညးဗဟာတစရပက ခမတ ကငသးျခငးျဖင အစးရအဖြ႕အစညးမားႏင တာဝနရသမားအတြက အားထားရၿပး စနစကသည အခက အလကမားက ေပးပ႔ႏငသည ဆကသြယေရး လမးေၾကာငးမားက စမခန႔ခြမႈျပႏငသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ဒဂစတယ ID စနစကသ႔ေသာ စနစတစခက ျပညသထသ႔မတဆကျခငးသည အြနလငးေငြေပးေခမႈမားႏင ဘဏစနစမားကသ႔ေသာဒဂစတယကရယာမားႏငပတသက၍ ယၾကညမႈမရျခငးႏင ရငးႏးကြၽမးဝငျခငး မရျခငးအၾကား ကြာဟမႈက ခတဆကေပးႏငမည ကနဦးအဆငတစချဖစသည။ ဒဂစတယနညးပညာ တကေျမာကမႈတးပြားေရး အားေပးေဆာင႐ြကႏငျခငး၊ အစးရဝနေဆာငမႈမားက ကယကယျပန႔ျပန႔ သရလာ ေစျခငး ႏင ပြငလငးျမငသာမႈရသည လပငနးစဥမားက ႏငငသားမား ပမလလားေမာမနးလာေစေရး ပပးႏင ျခငး စေသာ ထပေပါငး အကးေကးဇးမားက ရရႏငသည။

အႀကျပခကမား

ဒဂစတယဝနေဆာငမႈမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရန ခဥးကပရာတြင အစးရမဦးေဆာငဦး႐ြကျပပါက ဒဂစတယဝနေဆာငမႈမားႏင E-commerce အေပၚတြင ယၾကညမႈမား သသာစြာတးတကလာေစႏငသည။ အစးရမ နမနာအေနျဖငဦးေဆာငမႈျပရန၊ ဒဂစတယအစးရဝနေဆာငမႈမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရန၊ လအပေသာ ဥပေဒျပေရးစမခကမားႏင သငေလာေသာ ဒဂစတယဆကသြယေရးက ေထာကပေပးရန ကြၽနပတ႔က အႀကျပလသည။

အထကပါစမခကမားက အေကာငအထညေဖာျခငးအားျဖင ဒဂစတယဝနေဆာငမႈမားသည အားထားႏငေသာ၊ လြယကေသာ၊ ယၾကညရေသာ၊ အျမငမားက ေျပာငးလေပးႏငေသာ ဝနေဆာငမႈမားျဖစေၾကာငး ျပညသမား နားလညလာၾကမညျဖစသည။ ယငးသ႔ အေကာငအထညေဖာရာတြင အျငငးပြားမႈမား ေျဖရငးရန နညးလမးမား ႏင အမနတကယအသးျပသမား၏ အခြငအေရးမားႏငပတသက၍ အာမခေပးႏငမည စားသးသ ကာကြယေရး ဥပေဒမား ႏငအည ေဆာင႐ြကသငသည။

လကေတြ႕ေလလာခက - အႏၵယ၏ AADHAAR ID စနစ

အႏၵယအစးရမ ၂၀၀၉ ခႏစတြင ဖနတးခေသာ Aadhaar ဇဝဆငရာ အေသးစတအခကအလကမတပတငစနစ သည အစးရဝနေဆာငမႈမားေပးရာတြင အသးျပၿပး ဂဏနး ၁၂ လးပါ ID နပါတက ကပနးစနစျဖင ထတေပး သည။ မတလ ၂၀၁၉ ခႏစတြင ႏငငသားေပါငး ၁.၂၃ ဘလယ (သနး ၁၂၃၀) က ထစနစက အသးျပေနၿပ ျဖစသည အတြက ျပညသမားအေနျဖင သတငးအခကအလကမားက လြယလြယကကရရေစႏငေစၿပး ဤစနစသည လတနးစား၊ ဘာသာေရး၊ ဝငေငြ၊ ကနးမာေရး၊ ေနထငရာေဒသပထဝဝင စသညတ႔ကသ႔ အခကအလကမားကမ မတသား ထားမႈမျပေပ။

၂ဝ၁၉ White Book | ဒဂစတယနညးပညာ ဆနးသစမႈ

92

ထစနစမာ အကးေကးဇး အလြနမားျပားပါသည။ နပါတမားက တစႏငငလးတြင အသးျပႏငေသာေၾကာင ေ႐ႊ႕ေျပာငးေနထငေသာ ႏငငသားမားႏင ေ႐ႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက ပမ လြယကေစသည။ Aadhaar သည ေပးရမည ဝနေဆာငမႈမားက လငျမနစြာ စစစေဖာထတႏငၿပး အကးခစားခြငရသမားႏငပတသကေသာ အခကအလကက အစးရအား ပပးေပးႏငသည။ အေရးအႀကးဆးမာ သတငးအခကမားသည ပြငလငး၍ အြနလငး၌ အလြယတကရရႏငေသာေၾကာင ဤစနစသည ပြငလငးျမငသာမႈႏင ေကာငးမြနေသာ အပခပေရး က အားေပးေစႏငသည။ ဤစနစသည သးစြသမားထမ အခကအလကအနညးငယကသာ လအပေသာလညး ေအာကေဖာျပပါ အမးမး ေသာ အသးဝငမႈမားက ေပးစြမးႏငသည။

• အလပအကငလကမျဖစျခငး/ သကသာေခာငခေရးအကးခစားခြငမား ေထာကပေပးႏငျခငး။ • အစးရဝနထမးမားအတြက ဇဝနညးပညာသးအလပခနမတတမး။ • အစးရဝနေဆာငမႈမားအတြက ေလာကလႊာတြင မနမမနစစေဆးႏငျခငး။ • မႈခငးစစမးစစေဆးမႈမား။ • မဆႏၵရငမားေဖာထတျခငး။ • ေျမယာမား စမေဆာင႐ြကျခငး။ • အစားအေသာကႏင ေလာငစာဆေထာကပျခငးမား စသညတ႔ျဖစသည။

အျခား အကးေကးဇးတစရပမာ ယငးစနစက ဘဏေငြစာရငးတစခသဖြယ သးစြႏငၿပး အစးရေထာကပ ေၾကးေငြမား ပပးျခငးႏင ေငြေခမႈမား ေဆာင႐ြကရာတြင ယငးဘဏစာရငးက Aadhaar ႏင ပးေပါငးထားသည ဘဏတစဘဏ၏ ေငြစာရငးႏင ခတဆကေပးထားသည။ ယငးဘဏက စာရငးရငက ေ႐ြးခယႏငသည။ ထကသ႔ေသာ ဝနေဆာငမႈတစခက စတငကငသးရာတြင တသမတတညး ကငသးႏငမည မဟတဘ စနစတြင ထညသြငးႏငသည လပေဆာငႏငစြမး တးတကလာသညႏငအမ အနာဂတတြင အျခားလပေဆာငခကမား ထညသြငးႏငၿပး၊ ဆကလကျပျပငတးျမႇငသြားႏငသည။ ဤသ႔ျဖင အႏၵယရ ဝနေဆာငမႈမားက ခ႕ထြငခရာ အခြနေငြေဆာငရနႏင ရထားလကမတမားဝယယျခငးမစ၍ ဘဏမေငြလႊႏငသညအထ တးတကလာခသည။

ျပနာေဖာျပခက ၂။ ပဂၢလကက႑တြင ဒဂစတယစနစ အသြငေျပာငးလမႈက ပပးေပးျခငး အငတာနကထးေဖာကမႈတြင ႀကးမားေသာတးတကမႈသည ျမနမာႏငငအတြက ကနၾကမးပစၥညးမားႏင အဝတ အထညမား ထတလပေသာလပငနးမား ကသ႔ေသာ ႐းရာလပငနးမားက ေကာလြန၍ ယငးလပငနးမား ႏင လးဝကြာျခားေသာ လပငနးက႑အသစတစခအေနျဖင ထးျခားေသာအခြငအလမးတစခက ေပၚေပါကေစသည။ ဒဂစတယစးပြားေရးက ဖြ႕ၿဖးလာေအာင ေဆာင႐ြကရာတြင တးတကမႈက ေႏာငေႏးေစသည အခကအခမားက ေျဖရငးရန လအပသည။

သယယပ႔ေဆာငေရးလပငနးအျမငမၾကညလင အြနလငးဝနေဆာငမႈမားက ပ႔ေဆာငရာတြင လမးမားႏင အေဝးေျပးလမးမား၏ အရညအေသြးညဖငးမႈေၾကာင ပ႔ေဆာငခနၾကန႔ၾကာမႈက ျဖစေစသည။ အထးသျဖင ႐ြာငယေလးမားႏင ၿမ႕ငယေလးမားတြင တရားဝငစာတကလပစာအမတမား မရျခငးသညလညး မႏေလးႏင ရနကနၿမ႕မား၏ ျပငပေဒသမားသ႔ E-commerce က တးခ႕ႏငေရးအတြက အခကအချဖစေစသည။ အဓက ကငသးလကရသည အမေရာကေငြရငးစနစတြင လကခရရသသည ပစၥညးမား ပ႔ေဆာငခနတြင ကယတင ရေနရန လအပသညအတြက အေရာငးသမားမားႏင ကနပစၥညးပ႔ေဆာငေရးကမၸဏမားက ဝနပေစသည။

ေနာကဆးအေနျဖင ၿမ႕ႀကးမားသည နညးပညာလပငနးအတြက ဗဟဌာနမား ျဖစလာရျခငးမာ အေၾကာငးရငး ေျမာကမားစြာရေၾကာငး ကမာၻတစဝနးမ ေလလာမႈမားတြင ေတြ႕ရရပါသည။ ငားရမးခသကသာျခငး၊ အကး အျမတရေသာ အခြနစနစမား၊ ကမၸဏ မတပတငမႈလြယကျခငးႏင ကြၽမးကငလပသားမား ေဈးသကသက သာသာရရႏငျခငးစသည အခကမားသည အစပးလပငနးႀကးငယတ႔ လပငနးေနရာ ေ႐ြးခယရာတြင ထညသြငးစဥးစားသည အခကမား ျဖစၾကသည။ ဤအခကမားက အစးရမားမ ေကာငးစြာ ေထာကပႏင ေၾကာငး လစၥဘြနးၿမ႕၊ ဘာလငၿမ႕ႏင တလအဗဗၿမ႕) တ႔တြင ျပလပခသည ေလလာခကမားက သကေသျပ လကရသည။ (ေအာကေဖာျပပါ လကေတြ႕အေၾကာငးအရာ ေလလာမႈ က ၾကညပါ။)

၂ဝ၁၉ White Book | ဒဂစတယနညးပညာ ဆနးသစမႈ

93

အစးရသည ျပတေတာငးျပတေတာငးႏငသည ဒဂစတယဝနေဆာငမႈမား ေခာေမာစြာ လညပတႏငေရးတြင ပးေပါငးပါဝငလကရသညက ေတြ႕ရသည။ ျမနမာႏငငရ လကရအေကာငးဆး ဝနေဆာငမႈဥပမာမားမာ တကစ မေဝစးနငးျခငး (ride-sharing) ႏင အစားအေသာကပ႔ေဆာငမႈဝနေဆာငမႈမား ျဖစသည။ ႏစမးစလးသည ေဈးဆစျခငးႏင အျပနအလနေျပာဆေနရျခငးကသ႔ေသာ ျပနာမားက ေလာပါးေစၿပး အသးျပသမားက ပမ အဆငေျပေစသည။ အကးဆကအားျဖင လၿခ၍ အသးျပရန ပမလြယကေစသည။ ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

က႑အလကရငးႏးျမႇပႏမႈမားမတစဆင တညေထာငထားသည အစပးလပငနးမားက ပမပပးမႈျပႏငေသာ အခငးအကငးတစရပက ေဖာေဆာငျခငး၊ အရငးအႏးပပးျခငးႏင ေထာကပေငြေပးျခငးတ႔သည ျပညတြငး အစပးလပငနးမား တးတကေရးက ျမႇငတငေပးၿပး ပါရမရသမားက ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ဆြေဆာငႏင ေရးအတြက လအပသည ေျပာငးလမႈလပငနးစဥကလညး စတငရာေရာကသည။

အႀကျပခကမား

စးပြားေရးတးတကမႈက အရနျမႇငတငမညသမားျဖစေသာ ျပညတြငးအစပးလပငနးမားႏင အျပညျပညဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင ပးေပါငး၍ ဒဂစတယလပငနးစဥတစခက ဖနတးတညေဆာကရန အႀကျပပါသည။ မတညေငြလအပခကမား၊ မတပတငစရတမားႏင စာ႐ြကစာတမးစရတမားက ေလာခသတမတျခငးအားျဖင ဒဂစတယစးပြားေရးလပငနးမား မတပတငျခငးလပငနးစဥက လြယကေခာေမြ႕ေအာင ေဆာင႐ြကႏငသည။ အရညအခငးျပညမသည သတငးအခကအလကႏငဆကသြယေရးနညးပညာလပငနးမားက အခြန ေလာေပါ ေကာကချခငးျဖင မကလးေပးႏငၿပး ယငးတ႔၏ဆနးသစတထြငမႈမားက ျပညတြငးႏငေဒသတြငး၌ ျပသႏင လာမညျဖစသည။

ေဒသႏရအစးရမားအတြက ဒဂစတယလပငနးစဥမား ေဖာထတရန လအပပါက ရငးႏးျမႇပႏသမား ႏင အစပးလပငနးမား သ႔မဟတ အေျခတညၿပးလပငနးမားႏင မတဖကျပကာ ထတေဖာႏငသည။

ကြနျပတာႏင အလားတပစၥညးထတလပသမားႏင ေဆာဖဝလေရးဆြသမား အားလးအတြက တစႏငငလး အတငးအတာျဖင ယနကတအကၡရာစနစအသးျပရန တြနးအားေပးရမည။

လကေတြ႕ေလလာခက - ေအာငျမငေသာ ႏငငရပျခားနညးဗဟာမား ကမာၻ႔စးပြားေရးပကကပၿပးေနာက ေပၚတဂႏငငသည ဆးဝါးသညစးပြားေရးအေျခအေနမားၾကားတြင နစျမပ ေနၿပး EU မ ေငြေၾကးကညကယဆယမႈ လအပေနသည။ ဆယႏစၾကာၿပးေနာက ေပၚတဂသည ဆးဝါးသည အေျခအေနမ ရလဒေကာငးမား ထြကေပၚလာေစရန အစပးလပငနးမားက ပးေထာငေပးခသညအတြက ယခအခနတြင ေပၚတဂၿမ႕ေတာ လစစဘြနးသည လနဒန၊ အမစတာဒနႏင ဘာလငၿမ႕မားႏငယဥပါက ပးေထာငခါစ လပငနးမားအတြက ဆြေဆာငမႈအရဆး ေနရာမားထမ တစေနရာအေနျဖင သတမတခထား ရသည။ လစစဘြနးၿမက ေအာငျမငမႈရေစသည အေၾကာငးခမားတြင ခငမာေသာ ဒဂစတယေဂဟစနစ က ပပးေပးျခငးသည အေရးပါေသာအခက ျဖစေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။

• ေဈးသကသာေသာ/အၿပငအဆငရေသာ အငားစရတ - လပငနးေနရာသည ၿမ႕လယ၏ အျပင၌ တညရပါက ခသာစြာငားရမး ရရႏငသည။ • အခြနစနစ၏ မကႏာသာေပးမႈ။ • ျမနဆန၍ အားထားရေသာ အငတာနက အေျခခအေဆာကအအ။ • မတညေငြရရႏငမႈ။ • အျခားေသာ ပးေထာငစလပငနးမားအၾကား ညၫႊတမႈရျခငးႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငး။ • ျပညတြငးႏင ျပညပမ ပါရမရသမားက ဆြေဆာငမႈ - ဤသညမာလညး ကြၽမးကငလပသားမားရရရန အေရးပါ ပါသည။ • နညးပညာညလာခမား လကခကငးပျခငးအားျဖင နညးပညာနယပယ၏ အလယဗဟတြင ကယတင ရပတည လကရျခငး။ • ပးတြေငြေၾကးမတညေသာ ပးေထာငစလပငနးမားက အစးရမေထာကပမႈေပးျခငး • အစပးလပငနးမားအတြက မရမျဖစ တတေျမာကရန လအပသည အဂၤလပဘာသာစကား ကြၽမးကငမႈ ရျခငး။ • အၿပငအဆငျဖစေနေသာ အလပသမားစရတမား။

၂ဝ၁၉ White Book | ဒဂစတယနညးပညာ ဆနးသစမႈ

94

ျပနာ ေဖာျပခက ၃။ ျမနမာႏငငရ ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈ က႑တစခလးက ျမႇငတငျခငး အထကေဖာျပပါျပနာမားက ေျဖရငးေဆာင႐ြကရန ဒဂစတယအေၾကာငး နားလညႏငၿပး အငတာနကႏင ဆကႏြယမႈရေသာလမားမရပါက ျဖစႏငမည မဟတပါ။ သ႔ေသာ အခကအလကသးစြမႈ ကနးဂဏနးမား အရ လမႈကြနရက (အဓကအားျဖင ေဖစဘတခ) အသးျပမႈအေပၚသာ အာ႐စကမႈမားရၿပး အျခားေသာ လမႈဘဝက လြယကေစၿပး တးတကမႈေပးစြမးႏငသည ဝနေဆာငမႈမားက နားလညႏငစြမးမာ ခ႕တလကရၾကသည။ ျမနမာႏငင၏ ဒဂစတယအလပသမားအငအား၏ ကြၽမးကငမႈခ႕တျခငးမားသည ေဒသတြငးႏငႏငငတကာ လပငနးရငမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက စနေခၚမႈမား ျဖစေပၚလကရသည။ ထ႔အတြကေၾကာင အခန မားစြာ အကနခကာ လကေတြ႕သငၾကားေပးရျခငးႏင ကြနပတာသပၸႏင အငဂငနယာပညာ တတေျမာကသ တ႔က မားစြာအကနအကခကာ ငားရမးထားရျခငးတ႔ ျဖစေပၚေစသည။ ဤသ႔လအပခကသည အျခားႏငငမ တညေသာ ဘြ႕ရမားက ေလကငေပးရနလအပသည ေလကငမႈပမာဏထက ေကာလြနေနသျဖင ျမနမာႏငင၏ ဒဂစတယဝနထမးမားအတြက ယဥၿပငႏငစြမး ေလာကေစျခငးႏင ႏငငရပျခားမ ကြၽမးကငလပသားမားက မျဖစမေနေခၚယရျခငးတ႔ ျဖစေပၚေစသည။ ျပညတြငးဝနေဆာငမႈအခ႕၏ အရညအေသြးသည ႏငငတကာ စႏႈနးမားက မမသညအတြက ပဂၢလကႏင အမားပငက႑ႏစမးစလးတြင ဒဂစတယဝနေဆာငမႈမား ဖြ႕ၿဖး တးတကမႈသည ေႏးေကြးလကရသည။ ျမနမာႏငငအတြငးရသမား အသးျပသည ဝကဘဆကမားႏင ဝနေဆာငမႈမား၏ နယပယက ကယျပန႔ ေစႏငေသာ သာမညတးတကမႈမားရေသာလညး ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈမာ အားနညးလက ရေသး သည။ ထအတြကေၾကာင ဝကဘစာမကႏာတစခသ႔ ဝငေရာကၾကညရႈရန ေသြးေဆာငေသာသတငး ေဆာငးပါး မား၏ ေသြးေဆာငျဖားေယာငးမႈမား၏ ေအာကတြင ကေရာကေစၿပး အမနးစကားမားႏင သတငးအမားမားက ဖတရႈရေသာအခါ အစြကငးစြာ ပငးျခားဆငျခငႏငစြမး ခ႕တသည ျပညသမား ေပၚေပါကလာေစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ပညာေရးမဝါဒတြင ဒဂစတယကြၽမးကငမႈႏင ပတသကသညက႑ ထညသြငးျခငး၊ ICT သင႐းၫႊနးတမးမား ေရးဆြဖနတးျခငး ႏင ပညာေရး မဝါဒဖနတးသမား၊ ဆရာ ဆရာမမားႏင ကထကမား၏ ဒဂစတယစနစျဖင စြမးရညက ျမႇငတငေပးျခငးအားျဖင ဒဂစတယစနစစးပြားေရး၏ မ႑ငက ခငမာေအာငျပလပႏငပါသည။ ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈ အဆငအတနးက စေပါငးျမႇငတငျခငးအားျဖင ကြၽမးကငမႈလအပခကႏင ေထာကပႏငစြမးဆငရာ ျပနာမားက ေျဖရငးႏငမညျဖစသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ဒဂစတယ ကြၽမးကငမႈ မား တးတကေစျခငး၊ ႏႈတတကသငယမႈေနရာတြင ဖနတးႏငစြမးရေသာ အေတြးအေခၚျဖင အစားထးျခငး၊ မမကယတငလကေတြ႕သငယမႈျဖင ပညာေရးသငၾကားပ႔ခမႈက ေထာကပေပးျခငး၊ အသးျပႏငေသာ ICT အသးအေဆာငပစၥညးမားႏင တစႏငငလးရေကာငးမားႏင တကသလမားအား ဆကေၾကာငးမားႏင ခတဆကမႈမားႏငပတသက၍ အရနအဟနျဖင ကညေထာကပမႈမားျပလပရန လအပပါလမမည။ အႀကျပခကမား

အဆငျမငအရာရႀကးမားမစ၍ အစးရဝနထမးမားအားလးက ဒဂစတယပညာ သငၾကားေပးျခငးအားျဖင ေခတမ ICT ပညာႏင ရငးႏးတတကြၽမးေစေရး ေဆာင႐ြကရန ႏငငေတာအစးရထသ႔ အႀကျပပါသည။ အနာဂတဒဂစတယ အလပသမားအငအားႏင ဒဂစတယျမနမာႏငင၏ ဒဂစတယအသးျပသမားက ျပစ ပးေထာငေပးမည ပညာေရးမဝါဒ ေရးဆြသမား၊ ေကာငးဆရာ ဆရာမမားႏင သငၾကားပ႔ခသမားက ေလကင ေပးရနအတြက ဦးစားေပးေဆာင႐ြကသငသည။ ေကာငးမားတြင ေကာငးသားဗဟျပ သငၾကားေရး၊ ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈႏင သပၸ၊ နညးပညာ၊ အငဂငနယာပညာႏင သခၤာပညာရပ(STEM) တ႔သည ၂၁ ရာစပညာေရးမဝါဒမား၏ အေျခခကေသာ အလြန အေရးႀကးသည နယပယမားျဖစၿပး အလယတနးႏင အထကတနး ေကာငးသင႐းၫႊနးတမးမားတြင ထညသြငး သငပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဒဂစတယနညးပညာ ဆနးသစမႈ

95

တစဦးခငးအလက ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈသင႐းၫႊနးတမးတြင မဘငးဖနးႏင ကြနပတာ ဒဂစတယ ကြၽမးကငမႈမားႏင ဒဂစတယအေတြးအေခၚ (အငတာနကက အကးရစြာအသးချခငး၊ အမနးစကားမား ေရာင ရားႏငျခငး ႏင သတငးအမားမားကရာေဖြသရျခငး) တ႔က ထညသြငးႏငပါသည။ ဒဂစတယ စးပြားေရး အတြက ျပငဆငရာတြင ၂၁ ရာစ ဒဂစတယစးပြားေရးအတြက အထကတနး ေကာငးသားမား အား Scratch သ႔မဟတ အျခားေသာ အေျခခပ႐ဂရမေရးဆြနညးက သငၾကားပ႔ခေပးႏငသည ေဆာဖဝလမားက အသးျပကာ အေျခခ ပ႐ဂရမေရးဆြနညး ကြၽမးကငမႈမားက သငၾကားေပးသငသည။ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ထေရာကေသာ အေကာငအထညမႈမားက ေအာငျမငေရး ႀကးပမးခနတြက သငေလာသညအဖြ႕အစညးမားႏင မတဖကထား ရရန ႏငငေတာအစးရအား အႀကျပပါသည။ တကသလေကာငးမား အားလးသည အျပနအလနခတဆကမႈရေသာ ပစၥညးမား တပဆငထားျခငး၊ လညပတသးစြလကရသည ICT ေလကငေရးခနးမမား ႏင တကသလေကာငးသင႐းၫႊနးတမးမားတြင ေကာငးသားမား၏ အနာဂတလပငနးခြငအတြက သတငးအခကအလကမားက အြနလငးတြင ထထ ေရာကေရာက ရာေဖြႏငရန အြနလငးသေတသန ျပလပနညးမားက ထညသြငးထားၿပး တစဖကတြင ျမနႏႈနးျမင ဖငဘာအငတာနကက တပဆငေပးထားျခငးမ ႀကးမားေသာအကးအျမတက ရရေစႏငပါမည။ ကြနပတာ တကသလမားသည ေခတသစကြနရက၊ မဘငးအပလေကးရငးက ဦးတညခကထားေသာ ပ႐ဂရမေရးဆြျခငး ကသ႔ေသာ ကြနပတာ သပၸပ႐ဂရမမားႏင ဒဇငးအေတြးအေခၚ ကြၽမးကငမႈမားက အားေပးေဆာင႐ြကသင သည။ ထ႔အျပင သင႐းမား၏ အရညအေသြးႏင အေၾကာငးအရာမားက အဆငျမႇငတငေပးႏငရနအတြက အျပညျပညဆငရာ တကသလမားႏင ကမၸဏမားႏငအတ မတဖကမႈျပလပရန စဥးစားသငသည။ ထ႔အျပင ေကာငးသားမား လပငနးခြငဝငေရး အဆငသငျဖစေစႏငရနအတြက ကြနပတာဘြ႕သင႐းမားတြင ကြနပတာ သပၸ အလပသငအစအစဥမားႏင လပငနးခြငအေတြ႕အႀကရယသည အစအစဥမား က ထညသြငးသငသည။ ေကာငး သ႔မဟတ တကသလမ ထြကသြားၿပးျဖစသည ႏငငသားမားအတြက အသကေမြးဝမးေၾကာငးႏင ပတသကေသာ ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈ ပညာအရညအခငးမားက တစႏငငလးအႏရ ေကာငးမားႏင သငၾကားေရးစငတာမားတြင သငယႏငရမည။ အလပအကငအရညအေသြးမားက ပပးေပးႏငရနအတြက အစးရ သည ဖြငလစထားၿပးေသာ ကြနပတာေလကငသငၾကားေရး စငတာမားႏင မတဖကျပရနအတြကလညး စဥးစားသငသည။ တရားဝငအသအမတျပလကမတမားက မလလားသည ႏငငသားမားႏငပတသက၍ အစးရအေနျဖင ဒဂစတယပညာတတေျမာကမႈသငၾကားေရးစငတာမား တညေဆာကမႈက အားေပးကာ မကလးေပး သငၾကားေစသငသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဒဂစတယနညးပညာ ဆနးသစမႈ

96

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၂စြမးအင

97

နဒါနး

စြမးအငသးစြႏငမႈ အေျခအေနသည လမႈေရး၊ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ လမးေၾကာငးေပၚသ႔ ေရာကရ ေစသည အဓကအေၾကာငးရငးပင ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငသည သဘာဝဓာတေငြ႕ ႏင ျပနလည ျပညၿဖးၿမစြမးအင စသည အရငးအျမစမားျဖင အားသာခကရၿပး အဆပါ စြမးအငအရငးအျမစမား ေပါငးစပ တညရေနမႈသည ႏငငေတာ၏ စြမးအငအလားအလာေကာငးမားက ေရရညအကးျဖစထြနးေစကာ ေမာလငခကေကာငးမား ေပးစြမးေစပါသည။ ႏငင၏ စြမးအငအရငးအျမစမားမာ ထတယသးစြရန မားစြာ ကနရေနၿပး ယေန႔အခနအထ ျမနမာႏငငသည လပစစဓာတအားျဖန႔ၾကကသးစြႏငမႈ အနညးဆးႏငငမားတြင ပါဝငလက ရေနဆျဖစသည။ ႏငငေတာအစးရကလညး အဆပါကစၥရပအေပၚ အားသြနခြနစက ေဆာင႐ြက လကရေသာလညး လေနအမရာမားႏင စကမႈလပငနးမားအတြက တးတကသးစြလာသည လပစစစြမးအင ျပနာမာ အေရးႀကးကငတြယ ေျဖရငးရနလအပလာပါသည။ ထ႔အျပင ႏငငေတာအဆင “အမးသား လပစစ ဓာတအားရရေရးစမခက” ျဖစသည ၂၀၃၀ ခနစတြင တစႏငငလး လပစစမးလငးေရး ရညမနးခကအား အေလးအနက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကလကရေနပါသည။

အဆပါ ရညမနးခကပနးတငသ႔ ေရာကရေစရန ႏငငတကာရငးႏးျမႇပႏမႈ ႏင ကြၽမးကငပညာရငမားမာ အေရးႀကးသညအခနးက႑မ ပါဝငေနသညက အားလးပငလကခၿပးျဖစပါသည။ လကရႏငငျခား ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားက ပမခငမာေစျခငး၊အနာဂတ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမား ထပမဝငေရာကလာမႈက အားေပးျခငး စသည ေကာငးမြနသည အျပသေဘာေဆာငေသာ ႀကးပမးမႈမားက မျဖစမေနေဆာင႐ြကရန လအပပါသည။

၂၀၁၈ ခနစတြင EuroCham Energy Advocacy Group (EEAG) သည ျမနမာႏငငအစးရႏင အျပနအလန အကးရၿပး အျပသေဘာေဆာငေသာ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမားက ေဆာင႐ြကခပါသည။ EEAG သည ကတကဝတ အေနျဖင စြမးအငက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအတြက ယခထက ပမပပးေပးရန၊ ျမနမာႏငငသားမား ၎တ႔ ရသငရထကသည စြမးအငဆငရာ အကးေကးဇးမား ရရခစားႏငေရး ကညေပးရန အၿမအဆငသငရပါသည။ သ႔ပါ၍ EEAG သည ေအာကေဖာျပပါ အေရးႀကးေဆြးေႏြးခကမားက ၂၀၁၉ ခနစ ကာလအတြငး ႏငငေတာ အစးရအဖြ႕၊ ဝနႀကးဌာနမား၊ ပဂၢလကအဖြ႕အစညးမား ႏင အေသးစတညႇႏႈငး ေဆြးေႏြးအေျဖရာႏငမညဟ ေမာလငယၾကညပါသည။

ျပနာေဖာျပခက (၁)။ ဌာနဆငရာလပထးလပနညး၊ စညးမဥးစညးကမးမား ႏင လပငနးစဥမားတြင ပြငလငး ျမငသာမႈရမႈ ႏင ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကမႈ

စြမးအငက႑တြင လပကငေနေသာ ပဂၢလကကမၸဏမားအတြက အဓက အေရးႀကးအခကတစခမာ ၎တ႔ႏင ဆကစပပကသကေနေသာ ဝနႀကးဌာန (၃)ခ ျဖစသည လပစစႏငစြမးအငဝနႀကးဌာန၊ စမကနးႏငဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန၊ သယဇာတႏင ပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနတ႔ႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကႏငမႈအဆငပင ျဖစပါသည။ မဝါဒပငးဆငရာ ဆးျဖတေပးႏငသည အဆပါဝနႀကးဌာနမားအၾကား အခငးခငး ဆကသြယႏငမႈ ႏင ပးေပါငးေဆာင႐ြကႏငမႈ အဆငအေျခအေနမာ လကရစြမးအငဆငရာ စမကနးမားအတြက လအပခက အဆငေအာက ေရာကရေနၿပး ေနာငလာမည လပငနး၊ စမကနးမားအေပၚ တြနးအားေပးႏငျခငး မရေသး သညက ေတြ႕ျမငရပါသည။အမနစငစစတြင ဝနႀကးဌာနအသးသးမ သတမတထားေသာစႏႈနးမားႏင စညးမဥးမား၏ မတကြျပားသည ၫြနၾကားခကမားသည ျမနမာႏငင ေဈးကြကအတြငးသ႔ လာေရာကမည ကမၸဏအသစမား၊ လကရ ျပညတြငးတြင လပကငေနေသာ ကမၸဏမား အပါအဝင ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အႏတလကၡဏာ သေဘာ ေဆာငသည အကးသကေရာကမႈကျဖစေစပါသည။

ထ႔ျပင စြမးအငက႑ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန လပေဆာငေနသမား အေနျဖင လပငနးၾကန႔ၾကာေအာင ျဖစေစ သည ကစၥမားႏင စမကနးမားအေပၚ ဌာနကေတာငးဆခကမား ေကနပလကခႏငသညအထ ျဖညဆညး ေပးရန မတတႏငျခငး၊ တငဒါေခၚယျခငးလပငနးစဥတြင ပြငလငးျမငသာမႈ၊ ရငးလငးျပတသားမႈအားနညးျခငး စသညအခကမားက ရာေဖြေတြ႕ရရပါသည။ ဝနႀကး႒ာနမားသည တးတကခငသည စတအားထကသနမႈ ရေသာလညး တငဒါေခၚယသည နညးလမးမားသည အခနၾကာရညၿပး ရငးလငးျပတသားမႈ မရျခငး၊ အလငအျမန တးတကလာေနေသာ စြမးအငက႑လအပခကက အသစထပမျဖညဆညးေပးႏငရန အခကအခ မားစြာျဖစေစၿပး စြမးအငထတလပသမားအတြက ကနကစရတျဖစေပၚေစသည။ ထနညးတစြာပင လကရ စြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကေရးမဝါဒသည အကန႔အသတရေသာ အခနႏငအရငးအျမစက အခနတတႏင အကး အရဆး အသးျပရန သးစြျခငးက ခြငျပျခငးမရေပ။ အဆပါကစၥရပအေပၚ အေလးအနကထား ေဆာင႐ြကျခငး မရပါက ျမနမာႏငင၏ စြမးအငဆငရာအနာဂတ တြင ႀကးမားသညဆးရႈးမႈမား၊ ျပျပငေျပာငးလ၍ မရႏငေသာ ကစၥရပမား ႀကေတြ႕လာႏငမည ျဖစပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

98

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

သကဆငရာဝနႀကးဌာနမားအၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈတးျမႇငျခငး၏ အကးရလဒသည တစဖကႏင တစဖက နားလညမႈတးလာျခငး၊ ရရငးစြလပထးလပနညးမားက ပမအဆငေျပေခာေမြ႕စြာကငသးႏငျခငး၊ လပငနးစမခကၿပးစးေအာင အေကာငအထညေဖာရာတြင ပမျမနဆနကြၽမးကငလာျခငးစသညတ႔ ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငအဝနး လပစစရရေရးလပငနးစဥက အေကာငအထညေဖာႏငရနအတြက အဆငျမင လမႈ ပတဝနးကငႏငသဘာဝပတဝနးကငစႏႈနးမားက ထနးသမးေစာငေရာကျခငး၊ ႐းရငးျမနဆနသည စြမးအင ဆငရာ စမခကမားက အေကာငအထညေဖာျခငးျဖင အကးေကးဇးမား ရႏငမည ျဖစပါသည။ ထ႔ေၾကာင EuroCham Myanmar သည ေအာကပါ အႀကျပခကမားက တငျပလပါသည။

• ဝနႀကးဌာနမား ေပါငးစပညႇႏႈငးသည ပမနအစညးအေဝးမားတြင ျပငပကမၸဏမားမ ကယစားလယ မားက ဖတၾကားျခငး ျဖင စြမးအငကစၥႏငဆကစပေနေသာ ဝနႀကးဌာနမား၊ အဓကကသည ဦးစးဌာန မား၊ လပငနးဌာနမားအၾကားအေတြ႕အႀက ဗဟသတဖလယျခငး ႏင ဆကဆေရး ျမႇငတငျခငးတ႔ အတြက အေထာကအက ျဖစေစမည ျဖစပါသည။ ယငးသ႔ ဖတၾကား ျခငးျဖင အျငငးပြားဖြယျဖစေသာ ဥပေဒႏင စညးမဥးမားက ေဖာထတေျဖရငးႏငေရး လပငနးစဥမားက ပပးကညေပးႏင မည ျဖစပါသည။ အဆပါအစညးအေဝးမားသည ပ၍ပြငလငးၿပး ယဥၿပငမႈရေသာ တငဒါစနစ (ေရရည အကးက ေမာကး ျခငး)၊ ႏင ပမျမနဆနေသာ လပငနးအေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကမႈ၊ ပ၍ ကြၽမးကငေသာ၊ တြကေျခကကေသာ လပငနး စနစက ရရေစျခငးႏင ပဂၢလကက႑၏ ရငးႏးျမႇ ပႏမႈ မားက ထခကေစသည လပငနးၾကန႔ၾကာေနမႈမားက ေဖာထတေျဖရငး ေပးႏငေစရန ရည႐ြယပါသည။ ထ႔ျပင လပထးလပနညးမားကငသးရာတြင သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနမား၏ ပးေပါငးပါဝင ေဆာင႐ြကမႈႏင ထေရာကျမနဆနမႈတ႔က ျမႇငတငရနအတြက အပခပမႈလပငနးစဥမားက ျပနလညသးသပျခငးႏင အ ဆငျမႇငတငျခငးတ႔က ေဆာင႐ြကသငပါသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငင အစးရႏင စြမးအငဖြ႕ၿဖးေရးလပေဆာငေနသည ကမၸဏအဖြ႕အစညးမားအၾကား ဆကဆေရး ေရရညတညတ ခငၿမေစရနႏင ႏစဦးႏစဘကအကးရေသာ ေျဖရငးမႈမားရ ရေရးအတြက ကမၸဏ ကယစားလယမားက အစညးအေဝးမားသ႔ ပမနဖတၾကားသငပါသည။

• နညးပညာ၊ စးပြားေရး၊ ပတဝနးကငထနးသမးေရးႏင လမႈေရးရႈေထာငမးစမ ေဆာင႐ြကမႈမားက တၿပငနကတညး အေကာငအထညေဖာႏငရန လပစစႏငစြမးအငဖြ႕ၿဖးတးတကေရးမဝါဒက ျပျပင ေပးရနလအပပါသည။ ထသ႔ျပျခငးျဖင လပစစစမကနးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင အေကာငအထည ေဖာျခငး လပငနးမားက အလးစ လႊမးၿခ သးသပရာ ေရာက မည ျဖစပါသည။

အႀကျပခကမား

• ႏငင၏ျပဌာနးထားသည ဥပေဒမား အေျပာငးအလနညးပါးျခငး ႏင ရငးလငးသည မဝါဒမားကသာ ကာလလတႏင ကာလရညစမကနးမား ထထေရာကေရာက အေကာငအထညႏငမည တစခတညး ေသာနညးလမးအျဖစ အာမခႏငမည ျဖစပါသည။ မေရရာမေသခာမႈမားက ရငးႏးျမႇပႏသမားက အားေလာေစသညအျပင အဓကအေရးႀကးသည ႏငင၏ဂဏသကၡာပငးႏင စးပြားေရးပငးဆငရာ ဆးရႈးႏငသည အႏရာယမား ထပမျဖစေပၚလာေစႏငပါသည။

• ပြငလငးျမငသာၿပး ေခတႏငေလာညေသာ တငဒါေခၚယမႈလပငနးစဥဆသညမာ ဝနႀကးဌာနမား အၾကားေကာငးမြနေသာ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈရၿပး မညသက မညသညကစၥက ေဆာင႐ြကမညဟ တတကက ရငးႏးျမႇပႏသက သျမငနားလည သေဘာေပါကမႈက ရရေစျခငး ပါဝငပတသကေနေသာ အဖြ႕အစညးမားအားလးက အာမခႏငၿပး ထေရာကစြာ အကးေကး ဇး ရရေစမည ျဖစပါသည။

• တငဒါေခၚယျခငး လပငနးစဥတစခလးက ပမထေရာကၿပး အကးရေစရန ျပျပငေျပာငးလ သငပါသည။ EuroCham Myanmar မ အႀကျပလသညမာ သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနတစခခငးစတြင ကြၽမးကငပညာရငမား သးျခားဖြ႕စညးတာဝနေပးအပေစျခငး၊ တငဒါစစစေ႐ြးခယေရးကစၥမားတြင သးျခားတာဝနရသမားကသာ ေဆာင႐ြကေစျခငး၊ ကနထ႐ကစာခပမား ခပဆျခငး ႏင တငဒါ စညးမဥး စညးကမးမား က ျပငဆငသတမတျခငး လပငနးမား သးျခားေဆာင႐ြကသငပါသည။ ထ႔အျပင အဆပါဝနႀကးဌာနအဖြ႕အစညးသညလညး ပဂၢလကကမၸဏမားက အခကအခမား လာေရာကေတြ႕ဆေဆြးေႏြးျခငး၊ လကေတြ႕ကက ႏစဦးႏစဖက အကးရမည ေျဖရငးခကမား ညႇႏႈငးျခငး ႏင လပငနးစဥမား မနကနစြာခမတျခငး ကစၥရပမားက လလလားလား လကခေဆြးေႏြး ေပးသည အဖြ႕အစညးတစရပ ျဖစေစရနတကတြနးအပပါသည။

99

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

• အဆပါ ဌာနတြငး အဖြ႕အစညးအေနျဖင စြမးအငႏငပတသကဆကႏြယသည ဌာနဆငရာမား အခငးခငး ပးေပါငးဆက သြယမႈက ျမႇငတငေပးရနအတြက အပခပေရးအဖြ႕အစညး၊ ႐းဌာန အသးသး တ႔က စြမးရညျမႇငတငေပးျခငး၊ သးျခားသင တနးမား တကေရာကေစျခငး၊ စသည ေလကငေရး အစအစဥမားကလညး ပပးေပးရန လအပမည ျဖစပါသည။

လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာန၊ စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနႏင သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးေရးဝနႀကးဌာနတ႔ႏင ပဂၢလကက႑တ႔အၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ တးျမႇငျခငးျဖင စမကနးမား ထေရာကစြာအေကာငအထညေဖာႏငရန ပပးကညေပးႏငမည ျဖစပါသည။

ျပနာေဖာျပခက (၂)။ စြမးအငဆငရာ အေျခခအေဆာကအအ၊ စြမးအငေဈးႏႈနးသတမတျခငးႏင ေငြေပးေခမႈ အေထာကအကျပစနစ

ျမနမာႏငငသည စးပြားေရးတးတကမႈ ျမႇငတငႏငရန သဘာဝဓါတေငြ႕ႏင ျပနလည ျပညၿဖးၿမ စြမးအငမားက အခးညညမမျဖင ကာဗြနထတလပမႈ အနညးဆး စြမးအငစနစတစရပ ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန ေဆာင႐ြကႏင သည အကးေကးဇးမား ရရေဆာင႐ြကႏငမည ျဖစပါသည။ သ႔ရာတြင လကရႏငင အေျခအေနသည အဆပါဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအား ေထာကပေပးရန လအပေသာ စြမးအငဆငရာ အေျခခအေဆာကအအမား ရားပါးလကရေနပါသည။ အဓကဦးစားေပး အေရးႀကးေဆာင႐ြကရမည အခကႏစရပမာ - သကတမး ၾကာျမင ၿပး သတမတဝနအား (load) ထက ပမာဏမားစြာ ပ႔လႊတေနသည မဟာဓာတအားလငးကြနရကအား ဖြ႕ၿဖး တးတကေစျခငးႏင ဓါတေငြ႕ပကလငး ကြနရကႏင ဆကစပအေျခခ အေဆာကအအမားတြင ရငးႏးျမႇပႏျခငး ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကေစျခငးတ႔ပင ျဖစပါသည။

ယေန႔ ႏငငေတာဓာတအားလငး ကြနရကစနစသည စစေပါငးႏငငလဦးေရ၏ ၄၂ ရာခငႏႈနးခန႔သာ ဓာတအား ျဖန႔ေဝေပးႏငၿပး လကရဓာတအားထတလပမႈ႕အေျခအေနမာ ျပနလညျပညၿဖးၿမစြမးအငမား ေပါငးစပသးစြမႈ ေလာနညးေနျခငး၊ လပစစလငးားတြင ဓာတအားေပာကဆးမႈ (power line losses) မားမာ စနေခၚမႈတစရပ ျဖစေပၚလာေနပါသည။

ေခတစနစႏငကကညေသာ အျခားစြမးအငရငးျမစမား မရျခငးေၾကာင ျမနမာျပည၏ အမေထာငစအမားစမာ တြကေခမကကေသာ၊ ကနးမာေရးႏငမညၫြတေသာ၊ အႏရာယမားသည ဒဇယကသ႔ေသာ ေလာငစာဆမားက အားကးေနရသည အေျခအေနသ႔ ေရာကေစပါသည။

အျခားတစဖကတြငလညး ျမနမာႏငငသည ႏငင၏ဝငေငြရရမႈသည သဘာဝဓာတေငြ႕တငပ႔မႈေပၚတြင အဓက မတညေနရၿပး ဓာတေငြ႕သည ျမနမာႏငင၏ ထပတနးပ႔ကနပစၥညးပင ျဖစသည။ စးပြားေရးႏင ကးသနး ေရာငးဝယေရးဝနႀကးဌာန၏ ကနးဂဏနးအခကအလကမားအရ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘ႑ာႏစတြင ျမနမာႏငင၏ ဓါတေငြ႕တငပ႔မႈမ အေမရကနေဒၚလာ ၃.၃၇ ဘလယ ရရခၿပး အဆပါ ပမာဏမာ စစေပါငးပ႔ကန တငပ႔မႈမ ရရေသာ ဝငေငြ၏ ၂၅ ရာခငႏႈနးရပါသည။ ျမနမာႏငငအေနျဖင ႏငငအတြငးတြင ဓါတေငြ႕က ပမ အကးရစြာ အသးခရန ႀကးပမးေနစဥ ထငးႏငငႏင တ႐တႏငငမားသ႔ တငပ႔သည ဝငေငြရရမႈမားအတြက အစားထး ႏငမည ကာလတဝငေငြရငးျမစ သသသာသာ မရေသးပါ။ အဆပါအေျခအေနမာ ျမနမာႏငငအေနျဖင ဓါတေငြ႕ တငပ႔ေရာငးခမႈမား ႏင ျပညတြငးသးစြမႈမားက ဟနခကညမစြာ သးစြႏငေစရန နညးလမးတစရပထားရရန ေဖာျပေနျခငးပင ျဖစပါသည။

ျပညတြငးဓာတေငြ႕သးစြမႈလအပခကမာ တးတကလာေသာလညး ျမနမာႏငငသည ကာလတ လပစစစြမးအင ထတလပမႈအတြက ထပမေ႐ြးခယစရာနညးလမးမား အကန႔အသတရေနပါသည။ ျပညတြငးေဈးကြကအတြက ခြငျပထားသည ဓါတေငြ႕ပမာဏမာ ၂၀ ရာခငႏႈနးဝနးကငရၿပး ကနအမားစမာ ထငးႏငင၊ တ႐တႏငင တ႔သ႔ တငပ႔ရန သေဘာတစာခပခပဆထားသည ပမာဏျဖစပါသည။ အထးသျဖင သမဒၵရာေရနကပငးတြင ရာေဖြေတြ႕ရၿပးေသာ ဓာတေငြ႕မားႏင အနာဂတတြင ရာေဖြ႕ေတြ႕ရလာႏငမည ဓာတေငြ႕မားက တးတက လာသည ျပညတြငးစြမးအငလအပခကမားက အကးရရ အသးျပႏငေရး ေမာမနးလကရပါသည။ ထ႔ေၾကာင ႏငငအတြငး ျပညတြငးဓာတေငြ႕ ျမႇငတငအသးျပႏငေရး အတြက လအပေသာအေျခခအေဆာကအအမား တးတကခငမာေစရန လအပသကသ႔ ျပညတြငးဓာတေငြ႕ ေရာငးခေဈးႏႈနးမား ႏင ႏငငျခားေငြေပးေခမႈမား ကစၥရပမား အတြကလညး အာမခခကထားရျခငးမား စစဥေဆာင႐ြကႏငေစရနမာလညး မျဖစမေန လအပပါသည။

100

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

ထ႔အျပင သဘာဝဓါတေငြ႕ရည(LNG) တငသြငးျခငးနညးလမးသည ျမနမာႏငငရ သဘာဝဓါတေငြသး ဓာတအားေပးစက႐မားအတြက လေလာကသည စြမးအငအရငးအျမစတစရပအေနျဖင ေရတကာလ ေထာကပ ေပးႏငၿပး ျပညပသ႔ဓာတေငြ႕ပ႔ကနတငပ႔မႈဝငေငြ ႏင ျပညတြငးဓာတေငြ႕ေဈးကြက လအပခကအၾကား ဟနခက ညေစႏငပါသည။

စြမးအငေဈးႏႈနးသတမတျခငးႏင ေငြေပးေခမႈအေထာကအကျပစနစ

လပစစဓာတအားရရေရး တးတကလာျခငး၏ အကးေကးဇးမားက လအမားလကလမးမသည ဓာတအားခ ႏႈနးျဖင သးစြႏငမသာ လကေတြ႕ခစားႏငမညျဖစေၾကာငး နားလညသရေသာလညး ႏငငေတာက လကရ စကထတကခေနရသည အေျခအေနမာ ျပညသ႔ဘ႑ာေငြက ထခကနစနာေစၿပး လပစစဓာတအား ထတလပျခငး ျမႇငတငရန ႀကးပမးေနမႈမားက အဟန႔အတားျပလကရပါသည။ ၎အျပင ႏငငေတာက ႀကးပမးေနသည လပစစဓာတအားေပးလငးကြနရက ပမကယျပန႔လာေစရန ႏင လပစစဓါတအား မရရေသးသည လဦးေရ(၆၅)ရာခငႏႈနးအား လပစစဓာတအားရရေစရန ဓာတအားေပးလငးမား ခတဆကမႈ ေဆာင႐ြကရာတြင ႏငငေတာအစးရအတြက ႀကးမားသည စနေခၚမႈတစရပအျဖစ ရေနပါသည။ အဆပါ စကထတကခေငြမားသည ဘ႑ာေရးရႈ႕ေထာငအရ ေရရညကခႏငမညမဟတဘ ျမနမာႏငငမ ခမတ ထားသည လပစစဓာတအားရရေရးရညမနးခက အစအစဥႏင သဟဇာတ မျဖစေၾကာငး ေတြ႕ရရပါသည။

ထ႔အျပင လပစစဓာတအားခ ေလာခေကာကချခငးသည ဓာတအားသးစြသမားအား စြမးအငေခြၽတာေစေရး အေလအကငေကာငးမား ကငသးေရးက တြနးအားေပးျခငးမရသကသ႔ ဓာတအားထတလပျခငးႏင ျဖန႔ျဖးျခငးဆငရာ အရညအေသြးမားကလညး ကန႔သတရာေရာကသညအျပင အေျခခအေဆာကအအမား တးခ႕ျမႇငတငျခငး၌ ရငးႏးျမႇပႏမႈမကလးကလညး ေလာပါးေအာင ျပရာေရာကပါသည။

အဆပါစကထတကခရေငြမားအျပင ထပမအေရးႀကးသည အျခားအေၾကာငးတစရပမာ စြမးအငဆငရာ ေပးေခမႈမား ေဆာင႐ြကရာတြင သးစြသည ေငြေၾကးသတမတခက ျပနာျဖစပါသည။ ႏငငတကာ ေငြရငးႏးျမႇပႏမႈပါဝငသည စမကနးမားတြင ႏငငျခားေငြႏင ႏငငျခားေငြၫႊနးကနးမားအား အသးျပရန လအပေၾကာငး အမားစလကခထားၾကပါသည။ လကရတြင အေျခခအေဆာကအအႀကးမားသည စမကနးမား တြင အဓကအားျဖင အေမရကနေဒၚလာ(USD)ျဖငသာ အသးျပလကရေသာေၾကာင ျမနမာကပေငြ အတြက ေငြေၾကးေဈးကြကဆငရာ ၫႊနၾကားခကမရေသးျခငး၊ ႏငငတကာရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက ႏငငျခား ေငြေပးေခမႈမား မရျခငးမားသည စမကနးလပငနးမား ေဆာင႐ြကရန အလြနခကခပါသည။

စြမးအငဆငရာေပးေခမႈစနစ အေထာကအကေပးရနမာ ႏငငေတာအစးရ၏ အခနးက႑သည အလြန အေရးပါေၾကာငး တငျပလပါသည။ ျမငးၿခသဘာဝဓာတေငြ႕ႏငစြန႔ပစအပသးစနစ (Myingyan Combined – Cycle Gas Turbine) စမကနးအတြက ႏငငေတာက အစးရအာမခမႈပစ (Sovereign undertaking) ရေသာလညး အဆပါမဝါဒပစအား အျခားစမကနးမားသ႔ ပစတေဆာင႐ြကရန ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေနသညက ေတြ႕ရရပါသည။ သ႔ရာတြင ဓာတအားခႏႈနးထား ျပျပငေျပာငးလရန ၾကန႔ၾကာေနျခငးသည ဘ႑ာေရးအရ ကယပငရပတညႏငၿပး ေရရညအကးရမည ႏငငအဝနး ဓာတအားဝယယသညအဖြ႕အစညးမား၊ စမကနး အေကာငအထညေဖာသမား ႏင ေခးေငြေပးမညအဖြ႕မားအတြက ေကာငးကးအေထာကအကမျပသေ႐ြ႕ ထပတးအာမခခကမား လအပေနဦးမည ျဖစပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• အေသးစားဓာတအားေပးစနစမား (mini-grid) အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးႏင ဓာတအား လငး တးခ႕ျခငး လပငနးႏစရပက ေပါငးစပကငသးျခငးျဖင ျပညသလထအေနျဖင ယၾကည စတခ ရေသာ၊ ကနကစရတသကသာၿပး ထေရာကသည လပစစဓာတအားက လငျမနစြာ ရရေစႏငမည ျဖစပါသည။

• ယငးလပငနးစဥက ေဆာင႐ြကရာတြင ႏငငေတာဓာတအားေပးစနစ ေရာကရရန အလြန ေဝးလေခါငဖားၿပး ကနကစရတမားျပားႏငသညေဒသမားက အေသးစားဓာတအားေပး စနစမား ဦးစားေပးတညေဆာကျခငးျဖင ႏငငေတာဓာတအားလငးတးခ႕ျခငး လပငနးမား ကပါ ျမႇငတငေပးရာ ေရာကပါသည။

• ဓာတအားလငးတစေလာက ဓာတအားဆးရႈးမႈမားအား နညးႏငသမ ေလာချခငးျဖင လကရ ဓာတအားထတလပမႈက အေထာကအပျဖစၿပး ဝနထပဝနပးျဖစေပၚမႈအား ေလာခ ႏငမည ျဖစပါသည။

101

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

•လကရ လပစစဓာတအားေပးစက႐မားက ႀကခငေအာငေဆာင႐ြကျခငး၊ ျပနလညျပျပငမႈမား ဆကလကေဆာင႐ြကျခငးမား ျပလပရနလအပပါသည။ တၿပငနကတညးမာပင အပစြမးအငသး ဓာတအားေပး႐မား၏ စကစြမးရညျမႇငတငျခငး၊ ေရအားလပစစအပါအဝင ျပညၿဖးၿမစြမးအငသး ဓာတအားေပး႐မား၏ စကေမာငးႏငႏငမႈစြမးရည တးတကေအာငျပလပျခငးမား ေဆာင႐ြကသင ပါသည။

•ႏငငျခားေငြေၾကး သ႔မဟတ ႏငငျခားေငြေၾကးႏင ျပညတြငးေငြေၾကးေရာေႏာေပးေခႏငေသာ ေပးေခမႈ စနစက အေကာငအထညေဖာႏငမညဆပါက ႏငငပငက႑ႏင ပဂၢလကက႑ၾကားတြင ဆးရႈး ႏငေျခမားက ပမ အဆငေျပစြာ စမခန႔ခြႏငမညျဖစပါသည။

>ႏငငျခားေငြျဖင ေပးေချခငး သ႔မဟတ ႏငငျခားေငြေၾကးၫႊနးကနးမားျဖင တနဖးသတမတ ထားေသာ ျပညတြငးေငြေၾကးမားျဖင ေပးေချခငးအား ခြငျပေပးျခငး။ > ျပညတြငးေငြေၾကးသ႔ ေျပာငးလအသးမျပမ ယခငေပးဆပရနကနရသည ေကြးၿမေပးေချခငး အား လအပပါက ႏငငျခားေငြေၾကးသးစြ၍ ေပးေခႏငသည နညးလမးတစရပအား စတင မတဆကျခငး။ > အျခားနညးလမးမာ ႏငငျခားေငြျဖင ေငြေၾကးမတညရငးႏးျမႇပႏမႈအေပၚ ဝငေငြျပနလည ရရေစေရးအတြက ေငြေၾကးအမးမးအသးျပသည ေပးေခမႈက ခြငျပျခငးျဖစသည။ အခြန စညးၾကပျခငး၊ ျပညတြငးအခြနေပးေခမႈမား ႏင အျခားလပငနးလညပတျခငးပငးဆငရာ ကနကစရတမားအတြကက ျပညတြငးေငြေၾကးမားျဖင အခြနစညး ၾကပမႈ ျပလပျခငးတ႔ ျဖစပါသည။

•ဝငေငြနညးပါးသည ဓာတအားခသးစြသမားအေပၚ ဓာတအားခတးျမႇငေကာကချခငးမျပဘ သတမတ ဓာတအားယနစအထက ပမသးစြသည ၿမ႕ေပၚေနဓာတအားသးစြသမားႏင စကမႈလပငနးမားက ဓာတအားခတးျမႇငေကာကခေစျခငး ျပလပသငပါသည။

• ေရတအေနျဖင ႏငငေတာက အေထာကအကေပးျခငးသည စြမးအငဆငရာ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင စပလဥးသည ဆးရႈးႏငေျခမားက ေလာပါးေစၿပး ရငးႏးျမႇပႏသမားမ ေပးေဆာငရမည အခြနအခမားကလညး ေလာခေပးပါသည။ စာခပမားခပဆပါက လပစစဓာတအားထတလပေရး လပငနး (Electric Power Generation Enterprise) မ ေပးေခရနရသညမားအတြက လပစစႏင စြမးအငဝနႀကးဌာနမ ၾကားဝငအာမခေပးရန လအပေၾကာငး အႀကျပလပါသည။ ထ႔အျပင အဆပါ စာခပခပဆမႈအေပၚ စမကနး ႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန၏ အသအမတျပလႊာႏင ျပညေထာငစ ေရ႕ေနခပ႐းမ တရားဥပေဒဆငရာအႀကျပခကမား ရယသငေၾကာငး အႀကျပလပါသည။

အႀကျပခကမား

• ျမနမာႏငင၏ သဘာဝဓါတေငြ႕ဆငရာ အျခခအေဆာကအအအမားစသည ျပနလညတညေဆာက ရနႏင အဆငျမႇငတငရန လအပလကရၿပး ထပမတးခ႕ျခငးကလညး ဦးစားေပးစဥးစားသငပါသည။ စြမးအငဆငရာ အေျခခအေဆာကအအ တးတကမႈ မာ EuroCham Energy Advocacy Group ၏ ဦးစားေပး လပငနးတစရပ ျဖစပါသည။ ၿမ႕ျပႏင ေကးလကမားပါမကန ေရာကႏငသမ ပကလငး ကြနရကမားျဖင သဘာဝဓာတေငြ႕ရရေစေရး ေဆာင႐ြကႏငပါက စကမႈလပငနးဖြ႕ၿဖးေရးက အေကာငအထညေဖာႏငမညျဖစပါသည။ စြမးအငဆငရာ အေျခခအေဆာကအအတြင ႏငငျခား တက႐က ရငးႏးျမႇပႏမႈ(FDI) မားအား ဆြေဆာငႏငေရးအတြက ျပျပငေျပာငးလမႈမားက စတင မတဆကရန ႏငငေတာအစး၏ ႀကးပမးမႈမားအား EuroCham’s Energy Advocacy Group က ကညေထာကပေပးလကရပါသည။ အကန႔အသတတစရပမာ အခြနအခေကာကခမႈမားေၾကာင LPG တငသြငးမႈကနကစရတမား မားျပားလာျခငး ႏင အဆပါကနကစရတမားေၾကာင ဒဇယေဈးႏင ေဈးႏႈနးယဥၿပငႏငျခငး မရေသာအဆငတစခဆသ႔ LPG ေဈးႏႈနးမား ျမငတကလာျခငးပင ျဖစပါသည။ ႏငငေတာအစးရအေနႏင ယငးကသ႔ LPG အေပၚ အခြနေကာကခမႈက ျပနလည သးသပေပးပါရနႏင ေဈးႏႈနးခသာစြာ တငသြငးႏငျခငးျဖင ကနကစရတမားျပားၿပး ပတဝနးကငႏင သဟဇာတမျဖစေသာ ဒဇယဆ သးစြမႈမားအား ေလာခႏငမည ျဖစပါသည။ လပစစဓာတအားေပး စက႐မားႏင စက႐အလပ႐မားသ႔ ျပညတြငးဓာတေငြ႕ ျဖန႔ျဖးေရး အေထာကအကျပမည သဘာဝ ဓါတေငြ႕ပကလငးမား တးတကေစေရးေဆာင႐ြကေပးရန အႀကျပလပါသည။ သ႔ရာတြင ေရန ဓာတေငြ႕ရည ျဖန႔ျဖးျခငးႏင သေလာငျခငးမားအတြက ကနကစရတ မားျပားမႈေလာခႏငရန ခငမာျပတသားသည နညးဥပေဒမားလညး လအပလက ရပါသည။

102

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

•စြမးအငေဈးႏႈနးသတမတျခငးကစၥရပႏငစပလဥး၍ ဓာတအားခတးျမႇငေကာကချခငးမာ ႏငငေရး အရ ထရလြယေသာေၾကာင တးျမႇငသတမတမညဆပါက အမားျပညသလကခလာေစရန လထ အျမငႏငအည ပြငလငးျမငသာမႈရစြာ ျဖညးျဖညးခငး ျပျပငေျပာငးလသငေၾကာငး အႀကျပအပ ပါသည။ > စြမးအငႏငဓာတအားခေဈးႏႈနးက အဆငအလက ျမႇငတငျခငးသည စြမးအငက႑ အေဆာက အအမား ရငးႏးျမႇပႏမႈတြင ေငြပငေငြရငးမားက ပမ ဆြေဆာငႏငၿပး စြမးအင ေခြၽတာသည အေလအကငမားက ျမႇငတငေပးပါသည။ > အခနအလကေကာကချခငး (Time-of-day Tariff) က စတငမတဆကၿပး ဓာတအား အသး အမားဆးအခန တြင သးစြပါက ဓာတအားခပမ ေကာကချခငးက ကငသးပါက ထတလပမႈႏင လအပခကပမာဏက မတစြာ သးစြေရးက အားေပးရာေရာကမည ျဖစပါသည။

• အျခား ေရရည ေျဖရငးခကတစရပမာ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ထတျပနခေသာ အစးရ ေကြးၿမ ဆငရာ စမခန႔ခြမႈဥပေဒအရ စမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနက အစးရအာမခခက (Sovereign Guarantee) ထတျပနေပးျခငး ျဖစပါသည။ အဆပါ အာမခခကတစရပသည ေငြေပးေခေရး ကတကဝတမားႏင ႏငငျခားေငြလလယျခငးႏင လႊေျပာငးျခငးဆငရာ ကတကဝတမားအတြက အႀကးဝငမညျဖစပါသည။

ႏငငေတာ၏ ပငမဓာတအားလငးတးခ႕ျခငး ႏင အေသးစားဓာတအားလငးမားက ေပါငးစပ တညေဆာကျခငး၊ လပစစဓာတအားေပးစက႐မား ျပျပငမြမးမျခငးႏင ဓာတအားလငးတစေလာကဓာတအားဆးရႈးမႈမားက ေလာချခငး၊ ႏငငျခားေငြ (သ႔) ေငြေၾကးေရာေႏာေပးေခမႈမားက ခြငျပျခငးျဖင ဆးရႈးႏငေျခရမႈ႕မားက ေလာချခငး၊ ဥပေဒပငးႏင သေဘာတစာခပမားဆငရာ ပပးမႈမားေပးျခငး။

ျပနာေဖာျပခက (၃) ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ရာေဖြတးေဖာျခငးလပငနးႏင ျပနလညျပညၿဖးၿမ စြမးအင

ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ ရာေဖြတးေဖာျခငးက႑ဆငရာ ရငးလငးျပတသားေသာ ဥပေဒမေဘာင

ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာသည သဘာဝသယဇာတအားလး၏ မလပငရငျဖစၿပး ထ သယဇာတ မားက ႏငငသားအားလး၏ အကးစးပြားဖြ႕ၿဖးေစရနအတြက ထတယျခငး၊ အကးအျမတရရရန ေဆာင႐ြကျခငးမား အသးျပခြင အခြငအာဏာရသည။ ေယဘယအားျဖင ၁၉၈၉ ခႏစ ႏငငပင စးပြားေရး လပငနးမားဆငရာ ဥပေဒအရ ျမနမာေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕လပငနး (MOGE)က ထတေပးသည ထတလပမႈခြေဝေရးသေဘာတစာခပမား(PSC) တြင ပါဝငခပဆေလရၾကသည။ ဤ “ကယတငခပဆ” စာခပမား၏ စညးမဥးသတမတခကမားသည အျခားတညဆဥပေဒမားႏင မဆန႔ကငသေ႐ြ႕ ေရနႏင သဘာဝဓာတေငြ႕ ရာေဖြတးေဖာျခငးႏင ထတလပျခငးလပငနးစဥမားက ထနးမတႀကးၾကပလကရပါသည။

PSC မား၏ စညးမဥးသတမတခကမားက အတညျပသတမတရာတြင ရငးႏးျမပႏမႈဆငရာဥပေဒ၊ ျပညပ ရငးႏးျမႇပႏမႈဆငရာနညးဥပေဒမား ႏင ျမနမာႏငင ရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင (MIC) ထတျပနခကမားက ထညသြငးစဥးစားၾကပါသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငအတြငး ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕က႑က အျခားဥပေဒ ျပဌာနးခကမားကလညး လႊမးမးသကေရာကသညအတြက မလလားအပသည မဝါဒ၊ စညးမဥးဥပေဒေရးရာ ပဋပကၡမားက ျဖစပြားေစပါသည။ေရနဥပေဒမၾကမးအသစကေရးဆြထားၿပး ယငးက ျပညေထာငစလႊတေတာ ရ လပစစႏငစြမးအငက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးေကာမတ (EEDC) က သးသပေလလာေနဆ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ပဂၢလက လပငနးအဖြ႕အစညး တစခက မၾကာေသးမကာလက ေမးခြနးမားထတခသည ကနဦး သးသပခကေၾကာင ရာေဖြထတလပမႈလပငနးစဥ ႏင ရငးႏးျမႇပႏမည ႏငငျခားကမၸဏမားက ပမဆြေဆာငႏငေရးအတြက အဆပါ ဥပေဒၾကမး၏ အာဏာသကေရာကႏငစြမးအေပၚ ေမးခြနးထတစရာ ျဖစလာခပါသည။

သဘာဝသယဇာတမား ထတေဖာမည ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက မကလးေပးဆြေဆာငႏငရန PSC မားႏင အခြန အေကာကမားက ျပနလညသးသပျခငး

103

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

ျမနမာႏငငရ PSC မားသည ကမာၻေပၚရ အတငးကပဆးေသာ PSC ျပ႒ာနးခကမားထမ တစခ အပါအဝင ျဖစသည။ ကမာၻ႔ဘဏ၏ စသတမတထားေသာ ဘ႑ာေရးျပ႒ာနးခကမားႏင ႏႈငးယဥ ေလလာပါက ျမနမာႏငင၏ PSC မားတြင ႏငငေတာက ထြကရသညသယဇာတ၏ ၈၀ ရာခငႏႈနးက ရယထားၿပး အျခား ဆးရႈးႏငသည အလားအလာမား ႏင ျဖညဆညးေပးရမည ကစၥရပမားတြင အလားတ တာဝနယမႈမရသညက ေတြ႕ရပါသည။

ထ႔အျပင စမကနးႏင ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနက ျမနမာႏငငတြင ေရာငးခေသာဓာတေငြ႕မားတြင အထး ကနပစၥညးခြန (Recoverable မဟတပါက ေရာငးခရမႈ၏ ၈%) ႏင ကနသြယလပငနးခြန (Recoverable ျဖစပါက ေရာငးခရမႈ၏ ၅%) တ႔က ထပေပါငးေကာကခပါသည။ သ႔ျဖစ၍ သဘာဝဓာတေငြ႕သည ယဥၿပင ေရာငးခရန ခကခသည ကနစညတစခ ျဖစလာႏငၿပး အကယ၍သာ အဆပါထပေပါငးေကာကခမႈက စားသးသက ဝနထပဝနပးအျဖစ မေဝထမးေဆာငရနမလပါက အစးရအေနျဖငရရႏငမည ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ အလားအလာမာ ရာႏႈနးျပညထကပင ေကာလြနသြားမည ျဖစပါသည။

ထြကကနအေပၚသတမတသည အခြနအခမား ျမငမားျခငးသည ရငးႏးျမႇပႏမႈက ေလာပါးေစၿပး စကမႈက႑ တးတကေရးအတြက အဓကေလာငစာသဖြယျဖစသည ဓာတေငြ႕သည တနဖးရသညအျပင ႏငငေတာ ဘ႑ာရငးျမစတစခအတြက ဓာတေငြ႕အေပၚ အခြနျမငမားစြာေကာကျခငးသည ဆန႔ကငဘက အကး ရလဒမားကသာ ေပၚေပါကေစမညျဖစပါသည။ တငးကပသညျပ႒ာနးခကမားျဖင ဓာတေငြ႕ရာေဖြေရး လပငနး မားက ကန႔သတပစပါက အကးဆကအေနျဖင ျမနမာကမးလြနပငလယျပငတြင ဟကဒ႐ကာဗြနမား၊ ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ တးေဖာရာေဖြႏငေရးတြင အခကအခမား ျဖစေစႏငၿပး ရာေဖြေတြ႕ရထားသည သယဇာတမားက အဆငျမႇငတငတးေဖာ ထတလပေရာငးခႏငေရးအတြက အဟန႔အတားျဖစ ေစပါသည။

သဘာဝပတဝနးကင ပကစးထခကမႈဆငရာ အကျဖတမႈမတတမး (EIA) ခြငျပကာလ

၂၀၁၅ ခနစ EIA စညးမဥးအရ သယဇာတႏင သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနႀကးဌာန(MONREC)၊ လကေအာကရ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဦးစးဌာန(ECD)က စမကနးတစခအတြက သဘာဝ ပတဝနးကငဆငရာ သေဘာတခြငျပခက သ႔မဟတ ျငငးပယခကက သတမတထားသည ကာလအတြငး (အမားဆးမာ အလပလပသည ရကေပါငး ၉၀ ရက ထကမေကာေစပ) ထတေပးပါသည။

အဆပါ သတမတအခနကာလသည ခြငျပမန႔ရရရန လကေတြ႕တငးတာခကမားျဖင ကကညမႈမရပါ။ EIA သးသပခကကာလသည လပစစႏငစြမးအငက႑တြင ပမနအားျဖင တစႏစထက ပၾကာတတပါသည။ သဘာဝပတဝနးကငက အေလးထားေၾကာငးအသအမတျပလကမတ(ECC) ရရရန မေသခာမႈေၾကာင လပငနး ေဆာင႐ြကသက ကနကစရတသကသာစြာ ေဆာင႐ြကႏငမႈမရေတာဘ PSC လပငနးေကာမတ က သတမတထားသည ရငးႏးျမႇပႏမႈတြင ျဖညဆညးေဆာင႐ြကရမညအခကမား ေဆာင႐ြကႏငေရး ႏင စမကနး ကအခနမ ေဘးကငးစြာ ေဆာင႐ြကႏငေရးတ႔အေပၚ ဆးကးသကေရာကေစပါသည။

ျပနလညျပညၿဖးၿမစြမးအင

ျမနမာႏငငတြင အလားအလာေကာငးသည ေရအားလပစစ ႏင ေနေရာငျခညစြမးအင အရငးအျမစမား မားစြာရပါသည။ ေရအားလပစစသည ႏငငတြငး လပစစဓာတအားေပးစကတပဆငမႈ စစေပါငး၏ ၆၀% လကရတြင ခန႔မနးရၿပး ျမနမာႏငငႏင ရငးႏးကြၽမးဝငၿပးေသာ ကာလရာရည သးစြလာၿပးျဖစသည သန႔ရငး ေသာ စြမးအငနညးပညာ တစရပ ျဖစသည။ ယခအခနထ တစႏငငလး၏ စြမးအငအလားအလာ ပမာဏႏင ႏႈငးယဥလင အနညးငယေသာအစတအပငး အျဖစသာရေနေသးသည။ မားမၾကာမကာလက သဘာဝ ဓာတေငြ႕မ လပစစဓာတထတလပေရးလပငနးမား ဖြ႕ၿဖးအားေကာငးလာသညအတြက ယငးႏင ဟနခက ညည ေရရညပးေပါငးထတလပႏငသည စြမးအငက ရရႏငရန ႏငငေတာအစးရအေနျဖင ေရရညအကး ေမာကးၿပး ေရအားလပစစႏငဓာတေငြ႕လပစစ ပးေပါငးထတလပႏငေရးက ပမအေလးေပးရန လအပေၾကာငး အႀကျပလ ပါသည။

ေနစြမးအငကလညး ပမအေလးေပးရန အႀကျပလၿပး ယငးသည ျမနမာႏငငတြင ေကာငးစြာ အေကာငအထည မေဖာႏငေသးသည စြမးအငရငးျမစလညး ျဖစပါသည။ ေနစြမးအငမ လပစစထတယျခငးက တစေနရာ တညးတြင ထတလပၿပးအသးျပသညေနရာမားသ႔ ျဖန႔ျဖးျခငး လပႏငသကသ႔ စကမႈလပငနးစက႐အလပ႐ ေခါငမးမားတြငတပဆငၿပး ေနရာအႏ႔ျဖန႔ကက တပဆငထတလပသးစြျခငး၊ သ႔မဟတ ဓာတအားလငး မေရာကရႏငသည ေဝးလေသာေဒသမားတြငလညး သးျခားထတလပ၍ တပဆငသးစြျခငးျဖင စြမးအင လအပခကက

104

ေျဖရငးႏငပါသည။ ပငမဓာတအားလငးႏင ခတဆကသြယမည ေနအားလပစစ ဝယယျခငး သေဘာတစာခပ (PPAs) (၃)ခ မာ လကမတေရးထး ထားသညမာ ကာလၾကာရညၿပျဖစေသာလညး ေဈးႏႈနးသည ယခလကရ စြမးအငထတလပမႈ စရတထက သသာစြာျမငမားေနပါသည။ ျမနမာႏငငတြင စကမႈလပငနးႏငမဟာဓာတလငးႏင ခတဆကျခငးမရသည အေသးစားဓာတအားလငးမားက ေကာငးစြာ အသးခ၍ ရလာၿပျဖစေသာလညး ေနေရာငျခညစြမးအငသး လပစစထတယေရးက႑ႀကး တစရပလးမာမ အစပးဆအဆငတြငသာ ရေနပါေသးသည။

ျပနလညျပညၿဖးၿမစြမးအငမားက ေပါငးစပအသးျပမႈျမႇငတငေပးျခငးျဖင စကမႈလပငနးႏင အမသး လပစစအဆငတြင အစဥတးျမငလကရေသာ စြမးအငလအပခကက ျဖညဆညးေပးႏငၿပး တငးျပည၏ လပေဆာငခကအေပၚ အားေကာငးၿပးအျပသေဘာေဆာငသည သကေရာကမႈရမညျဖစသည။ ေနအားႏင ေလအားကသ႔ ျပနလညျပညၿဖးၿမ စြမးအငမား တးမားလာသညႏငအတ ေခတမနညးပညာသး ဓာတအားလငးတစခ တညေဆာကရနလအပပါသည။ (ေဆြးေႏြးခက(၂) ကၾကညရန) ဒဂစတယႏင ေခတမ နညးပညာသး ေနာကဆးေပၚဓာတအားလငးထနးခပေရးသည ေရရညစတခရသည အခနရာသမေ႐ြး ေလလြငမႈနညးစြာ စြမးရညျမင အသးျပႏငသည စြမးအငရငးျမစတစခ ျဖစေပၚလာေရးအတြက အထးအကးျပ ပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

• PSC စာခပမား တြငပါရသည ဘ႑ာေရးဆငရာ၊ အခြနေပးေဆာငမႈဆငရာ သတမတခကမားႏင ႏငငေတာကရယသည ထတလပမႈေဝစတ႔ႏငပတသက၍ ျပနလညဆနးစစျပျပငျခငးျဖင ကာလတ တြငး သဘာဝဓါတေငြ႕မားက ေဖာထတေပးႏငစြမးရေသာ လကရ PSC မားအရ ေဆာင႐ြကေနသည စးစမးေလလာမႈမားႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ပမအားေပးျမႇငတငႏငမည ျဖစပါသည။

• EIA ခြငျပခကရရရန ေစာငဆငးရသည ကာလႏငပတသက၍ လပထးလပနညးအတငး ကငသး ေပးႏငပါက ရငးႏးျမႇပႏသမားအေနျဖင တစသမတတညးရသည ကာလအေပၚတြင တြကခက ခနဆကာ ျဖညဆညးရမည လပငနးစဥမားက အခနကက ေဆာင႐ြကႏငမညျဖစၿပး စရတစက မားလညး သကသာသြားမညျဖစပါသည။

• ထခကမႈေလာပါးေစေရးႏင ကနကစရတသကသာေရးရႈေထာငမားမ ခနဆလက အလားအလာ အရဆး ေရအားလပစစစမကနးမား စာရငးတစချပစရန အႀကျပပါသည။ အထးသျဖင အေျခခ အေဆာကအအမား အထးလအပေနေသာ တငးေဒသႀကး/ျပညနယမားက ဦးစားေပးသငပါသည။ ျမနဆန သြကလကစြာ စမကနးလပငနးမား အေကာငအထညေဖာႏငေရးအတြက ဦးစားေပး စမကနးမား ႏင ပတသကပါက ျပလြယျပငလြယသည လပထးလပနညးမား ကငသးေပးပါရန ႏင အေကာငအထညေဖာသမား အဆငေျပေခာေမြ႕စြာ ေဆာင႐ြကႏငရန ဦးစားေပးစမကနးမား ေဆာင႐ြကရာတြင လအပသည ကနသြယေရးလပထးလပနညးဆငရာ ေထာကပမႈမား ပပးေပး ပါရန တကတြနးပါသည။

• ေရအားလပစစမာ ေဈးသကသာစြာ ထတလပႏငၿပး ေနေရာငျခညစြမးအငသး လပစစသညလညး ထတလပမႈစရတမားကဆငးလာသည ႏငအမ ေဈးသကသာစြာထတလပႏငလာၿပ ျဖစပါသည။ ေနေရာငျခညစြမးအငသးလပစစဓာတအားေပး စက႐မားက အခနတအတြငး တညေဆာကႏငသည အတြက ျမနမာႏငင၏ဓာတအား လအပခကက အလငအျမန ျဖညဆညးေပးႏငစြမးရပါသည။

• ဓာတအားလငးက ခတဆကထားသည ေနအားလပစစစမကနးႏင အေသးစားေနအားလပစစ စမကနးမားအတြက သးျခားလပထးလပနညး မေဘာငတစရပက ေရးဆြကငသးရန အႀကျပ ပါသည။

အႀကျပခကမား

• ေရအားလပစစစမကနးမားႏငစပလဥးသည ခြငျပခကမားႏင PPA မားကသ႔ စာခပစာတမးမား တြင စာသားအခကအလကမားက တစေျပးည ပစသတမတထားရန အႀကျပပါသည။ ရငးႏးျမႇပႏသ အတြက ႀကေတြ႕ႏငဖြယရသည ဆးရႈးႏငေျခမားႏငပတသက၍လညး စမကနးလပငနးစဥ၏ ကနဦး ကာလမာပင ေျဖရငးေပးႏငသည ကနသြယေရးဆငရာ ျပ႒ာနးခကမားကလညး ထညသြငးေပးရန အႀကျပပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

105

• ႏငငေတာအစးရ၏စြမးအငမဝါဒမားႏငအည တညဆဥပေဒႏင စညးမဥးမားအားလးက ကြလြမႈ မရေစရန ထနးညႇေပးမည တးေဖာထတလပေရးဆငရာ ဥပေဒမေဘာငတစရပက ရငးလငး ျပညစစြာ ျပ႒ာနးေပးျခငးအားျဖင လပထးလပနညးအတငးကငသးရသည ဌာနဆငရာမား၏ ခရးေရာကမႈႏင တ႔ျပနေဆာင႐ြကႏငမႈတ႔က ျမႇငတငေပးပါသည။ ဤနညးျဖင ႏငငျခားတက႐က ရငးႏးျမႇပႏမႈက အားေပးရာေရာကမညျဖစပါသည။

• ေရနႏငသဘာဝဓာတေငြ႕ တးေဖာေရးက႑တြင ယဥၿပငမႈက အားေပးသည ရငးႏးျမႇပႏမႈဝနးကင တစရပက တညေထာငျခငးျဖင ႏငငေတာ၏ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးအစအစဥအတြက အေထာကအကျပႏငမည ျဖစပါသည။ PSC တြငပါသည ဘ႑ာေရးသတမတခကမားက မမတတ ျဖစေအာင ျပျပငေပးျခငးအားျဖင အျခားႏငငမားႏငယဥပါက ျမနမာႏငင၏ ဆြေဆာငမႈ ကလညး ျမႇငတငေပးႏငမညျဖစၿပး သဘာဝဓာတေငြ႕စးစမးရာေဖြျခငး ႏင ထတလပမႈမားကလညး အားေပး ျမႇငတငႏငမည ျဖစပါသည။ သ႔မသာ တးေဖာစးစမးမႈ မစတငရမမာပင တးေဖာ ထတလပမညသမား က PSC လပကြကမားက စြန႔ခြာသြားရသည အျဖစမးကလညး ေရာငရား ႏငမညျဖစပါသည။

• EIA လပငနးစဥႏငပတသက၍ လကရအေျခအေနက ၾကန႔ၾကာမႈနညးပါေစရနႏင ၾကားအဆငမား ေဆာင႐ြကရာတြင ပမျမနဆနေစရန ခရးေရာကလြယသည လပငနးစဥတစရပ ေဖာထတကငသး ႏငပါသည။ ေဆာင႐ြကႏငသည လပငနးတစရပမာ MOGE ၏ ေရနႏင ဓာတေငြ႕ပညာရငမား (သ႔မဟတ) ျပငပကြၽမးကငသမားက ECD သ႔ ယာယေနရာေျပာငးေ႐ြ႕ခထားၿပး နညးပညာ အႀကျပျခငး ႏင အစရငခစာမားက သးသပျခငးလပငနးမားက ေဆာင႐ြကေစျခငးျဖစပါသည။

• ေရနဥပေဒၾကမးႏင ပတသကသည ေလလာသးသပမႈမားႏင မတခကေတာငးခမႈမားက အၿပးသတေဆာင႐ြကေပးပါရန တကတြနးပါသည။

• ေရအားလပစစႏင ေနေရာငျခညစြမးအငသးလပစစတ႔က ေရရညထတလပႏငၿပး ေကာငးစြာ အေကာငအထည ေဖာႏငပါက လမႈဝနးကငႏင သဘာဝဝနးကငတ႔အေပၚ ထခကမႈနညးပါးမည ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင အဆပါ စြမးအငရငးျမစႏစခက အျပနအလနထနးခပေမာငးႏင ထတလပျခငး ျဖင ေႏြရာသကာလတြငဓာတအားမမနျခငး၊ ဓာတအားအသးမားဆးအခန (peak) ႏင အနညးဆး အခန (off-peak) အခနမားတြင ထနးခပရခကချခငးတ႔က တစခႏငတစခ အျပနအလန ထနးညႇ ေထာကပႏငစြမး ရပါသည။ ႏစေပါငးငါးဆယ အၾကာထ ဓာတအားထတယႏငေလ ရသညအတြက ေရအားလပစစလပငနး သည ျမနမာႏငငတြင တညၿငမၿပး ျပနလညျဖညတငးႏငသည စြမးအငက ေရရညပပး ေပးႏငပါသည။

• ေရအားလပစစႏင ေနေရာငျခညစြမးအငသး လပစစဓာတအားေပးစက႐မားက မဟာဓာတအားလငး ႏင ခတဆကႏငသလ ေဝးလသည ေဒသမားတြငလညး သးျခားတပဆင အသးျပႏငပါသည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကႏငျခငးေၾကာင စးပြားေရးလပငနး ႏင စကမႈလပငနးမားသ႔ လပစစဓာတအား တက႐ကေပးပ႔ႏငသလ ဓာတအားလငးတညေဆာကရသည ဝနထပဝနပးႏင ဓာတအားဆးရႈးမႈမားက ေလာခေပးႏငမညျဖစပါသည။

PSC မားတြင ပါရသည ဘ႑ာေရးႏင အခြနေကာကခမႈဆငရာ သတမတခကမား ျပနလညသးသပ ေရးဆြျခငး၊ EIA လပထးလပနညးအရ သတမတထားသည ခြငျပမန႔ေစာငဆငးကာလအတငး လကနာ ထတျပနေပးျခငး၊ ေရအားလပစစစမကနးမား အျမနအေကာငအထညေဖာျခငးႏင လအပသည လပထး လပနညးမား ျဖညဆညးေဆာင႐ြကျခငးတ႔ႏင ပတသက၍ ျမနဆနသြကလကလာေစေရး ပပးကည ေပးျခငး၊ မဟာဓာတအားလငးႏင ခတဆကသည ေနေရာငျခညစြမးအငသးလပစစႏင အေသးစား ေနေရာငျခည စြမးအငသးလပစစစမကနးတ႔အတြက လအပသည လပထးလပနညး မေဘာငတစရပ ေရးဆြ အေကာငအထညေဖာျခငး။

၂ဝ၁၉ White Book | စြမးအင

106

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၃အထညခပလပငနး

107

နဒါနး

အထညခပလပငနးက႑သည ျမနမာႏငင၏ ဒတယအႀကးမားဆး ပ႔ကနလပငနးက႑အျဖစ ကယစားျပ ေနၿပး လြနခသည ၅ႏစေကာကာလအတြငး တစႏစလင ၂၅% ျဖင တးတကမႈျမငမားခေၾကာငး ေတြရရပါသည။ ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင အဆပါလပငနးက႑အတြက စစေပါငးပ႔ကနတနဖးသည အေမရကန ေဒၚလာ ၂.၇ ဘလယခန႔ ရခသည။ အထညခပလပငနးက႑သည အေျခအေနအရပရပေၾကာင နညးလမးတက သမား႐းကလပငနးခြငဝငႏငရန အခကအခရသမားအတြက အလပအကင အခြင အလမးမား ဖနတးေပးႏငေၾကာငး အမားသၾကၿပး ျဖစပါသည။ ယေန႔တြင အဆပါလပငနးက႑၌ ခန႔မနးေျခအားျဖင အလပသမားေပါငး ၄၅ဝ,ဝဝဝ ခန႔ ရၿပး၎တ႔အနက ၉၃% သည ေကးလက ေဒသမားမ ရနကနသ႔ ေျပာငးေ႐ႊ႕လပကငၾကေသာ အမးသမးမား ျဖစၾကသည။ ၂ဝ၁၂ ခႏစတြင အထညခပလပငနးက႑၌ ခန႔မနးေျခအားျဖင အမးသမး ၁၁ဝ,ဝဝဝ ခန႔က အလပေပးႏငခေၾကာငး ခန႔မနးရပါသည။

အလပသမား ၈၅% သည ရရသညဝငေငြ၏ အနညးဆး ၅ဝ% က မသားစမားထ ျပနလညေပးပ႔ခၾကၿပး အလပသမားတစဦးလငတစလက အနညးဆး (၂ဝ၁၇ခႏစမ ကနးဂဏနးမားအရ) အေမရကနေဒၚလာ ၆၂ ေဒၚလာအထ ေပးပ႔ခေၾကာငးလညး တြကခကခၾကသည။ ယေန႔ အဆပါလပငနးတြင ခန႔အပထားေသာ အမးသမး ၂ဝ% သည ဗမာလမးမဟတေသာ တငးရငးသားလမးစမား ျဖစၾကေၾကာငးႏင တငးရငးသား လမးစအမးမးအၾကား ကြာဟခကမား တးျမငလာျခငးအတြက အလပမားတြင အလပသမား အျဖစ ခန႔အပရန အဆပါအခနးက႑တြင အခြငအလမးမားရေနေၾကာငး ခန႔မနးခကမားက သကေသျပထား ပါသည။

အစးရအေနျဖင အဆပါက႑အတြက ရညမနးခကႀကးမားေသာ စမခကတစရပ ရၿပး ၂ဝ၂ဝျပညႏစတြင ပ႔ကနလပငနးတနဖး အေမရကနေဒၚလာ ၁ဝ ဘလယရေစရနဟ ရည႐ြယခန႔မနးထားပါသည။ ၎သည ထက႑ႏငတကြ ဆကစပေနသည လပငနးမားတြင အလပအကငမား တက႐ကဖနတးေပးႏငမည ျဖစပါသည။ အစးရအေနျဖင ထလပငနးက ကညပပးေပးရန အားထတေဆာင႐ြကလကရၿပး ျမနမာႏငင အထညခပလပငနးရငမားအသငး (MGMA) သည ထစမခကမား ေပၚေပါကလာေစရန ဗဟာတစရပက ခမတထားခသည။ နယပယမးစတြင ထငရားသည တးတကမႈမား ရရေအာင လပေဆာငေပးခသည ကည ေထာကပသအဖြ႕အစညးမားမလညး အထညခပလပငနးက ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရနႏင ျမႇငတငရန ျပငပ ပပးမႈမား ေပးအပခပါသည။

ဥေရာပကမၸဏမားမ ဥေရာပသမဂၢ (EU) ထ ျမနမာခပအထညမားတငပ႔ႏငျခငးသည မၾကာခငႏစမား အတြငး မတတမးဝငေလာကေအာင ထးထးျခားျခားတးတကလာျခငး၏ အဓကေမာငးႏငအားပင ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငက “ကနပစၥညးမားအားလး (လကနကႏင လကနကႀကးမားမ လြ၍) က အေကာကခြနလြတႏင ပမာဏအကန႔အသတမရ အခြငအေရးတ႔ျဖင ဥေရာပသမဂၢေဈးကြက တစခ တညးသ႔” တငပ႔ခြငေပးေသာ ကနသြယေရး သေဘာတညခကတစရပ ျဖစသည လကနကမလြ၍ အျခားကနပစၥညးမား တငပ႔ခြင(EBA) စမခကသည အထညခပလပငနးက႑ ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက အဓကလပေဆာငခက ျဖစခသည။ လကရလ႔အခြငအေရး ျပနာရပမားေၾကာင ဥေရာပသမဂၢမ EBA က ႐တသမးလာျခငးသည လပငနးက႑တြင ျပငးထန ဆး႐ြားသညအကးဆကမား ရေစမညျဖစသည ကနပစၥညးတငပ႔မႈ သသသာသာ ကဆငးျခငး၊ အလပသမားခန႔ထားမႈအေျမာကအမားေလာနညးသြားျခငး၊ အထညခပလပငနးတြင လကရလပကငေနေသာ အမးသမး အလပသမားေထာငေသာငးခၿပး ဆးကးသကေရာကေစျခငးမားက ျဖစေပၚေစပါသည။ ထ႔ေၾကာင Garment Advocacy Group အေနျဖင ကြၽနပတ႔သည ျမနမာႏငငရ EBA အေျခအေနက ထနးသမးရနအတြက ဥေရာပသမဂၢႏငအတ ပးေပါငး ေဆာင႐ြကရန အစးရက ေလးေလးနကနက အႀကျပပါသည။

ျပနာ ေဖာျပခက ၁ - အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလျခငး

အလပသမားအဖြ႕အစညးဥပေဒႏင အလပသမားအျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရးဥပေဒစသည အလပသမားဥပေဒ အမးမးက ျပျပငေျပာငးလမႈမား ေဆာင႐ြကလကရသညက အသအမတျပပါသည။ အဆပါ ေဆာင႐ြကခကက အစးရ၊ အလပရင အဖြ႕အစညးမားႏင ကနသြယေရးသမဂၢတ႔ ပါဝငေသာ သးပြငဆင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးျခငးနညးလမးတစရပျဖင ေဆာင႐ြကခၿပး ႏငငတကာ အလပသမား အဖြ႕အစညး (ILO) မ ကညပပးေပးခပါသည။ လပငနးစဥအေပၚ အသငးအဝငးတခလးပငဆငႏငရနအားေပးတကတြနးျခငးႏင ၎၏ ရလဒမားက ျမႇငတငရန သကဆငရာ ဆကႏြယသမားအားလး ဖတေခၚရန အခန လအပသည ကလညး နားလညသေဘာေပါကပါသည။

သ႔ေသာလညး အဆပါလပငနးသည (၁) ဥပေဒမေဘာငႏင အဓပၸာယေကာကယခကတြင ရငးလငးမႈ မရျခငး၊ (၂) ဆးျဖတခက ခမတျခငး လပငနးစဥတြင ပြငလငးျမငသာမႈ နညးပါးျခင ႏင (၃) ပဂၢလက က႑အေနျဖင

၂ဝ၁၉ White Book | အထညခပလပငနး

108

၂ဝ၁၉ White Book | အထညခပလပငနး

စညးမဥးအသစမားအား ေလလာရာတြင လပငနးနညးစနစမားအားခနညႇရနအတြက အခနလေလာကစြာ ခြငျပမေပးျခငး စသျဖင ျဖစေပၚလာေသာ အခကအခစနေခၚမႈ အမးမးက ရငဆင ေနရပါသည။ ထ႔ေၾကာင လပငနးခြငအတြငး ပဋပကၡမား ျဖစေပၚေစေသာ အနမဆးလပခလစာအသစ စသည မဝါဒအသစမား အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကျခငးတြင သသသာသာ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာခ ပါသည။ ထ႔အျပင သးပြငဆင ေဆြးေႏြးေသာ နညးလမးျဖင အဆျပေသာ အႀကျပခကမားသညလညး အစဥအၿမ အျပညအဝအသအမတျပမခရဘ လပငနးဆငရာ ဆကဆေရးအတြငး တညၿငမမႈ မရေစျခငးမားက ထပမဖနတးေပးေနပါသည။ ဥပမာ အလပသမား အျငငးပြားမႈျပနာ ေျဖရငးျခငး လပငနးစဥအတြငး ခသမာဓအဖြ႕အား လကေတြ႕ကငသးျခငးက သးပြငဆင ကယစားလယမားႏင ေစစပစြာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈ မျပလပဘ ျပငဆငခေသာေၾကာင ဖနေျဖဆးျဖတျခငးတြင တစဦးခငး ျဖစရပမားအတြက လကေတြ႕က၍ စးပြားေရးအရ လကခႏငျခငး မရေသာ ရလဒမား ျဖစေပၚေစခသည။ အကးဆကအေနျဖင ပဋပကၡမားျဖစျခငးႏင ဆႏၵျပလႈပရားမႈမား ျမငတကလာခသည။ သ႔ျဖစ၍ အဆပါ က႑တြင ကနထတစြမးအား သသာစြာ ေလာနညးျခငးႏင ဆးရႈးနစနာျခငးမား ျဖစေစၿပး လပငနး၏ ဂဏသတငးလညး မေကာငးေသာ အကးသကေရာကမႈ ျဖစေစခသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ရငးလငးသည အလပသမားဥပေဒမား၊ ခငမာသငေလာသည အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကမႈႏင ထေရာကမႈရသည အျငငးပြားမႈ ေျဖရငးျခငးနညးလမးမားသည ထတလပေရးတြင ပဋပကၡမားႏင အျငငးပြားမႈမားက ပမလြယကစြာ ေရာငလႊႏငသည အလပသမားေဈးကြကအတြငး တညၿငမမႈက ဖနတးေပးရာတြင ကညပပးေပးမည ျဖစသည။ ၎သည ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင တးတကမႈတ႔အတြက အေရးႀကးသည ေသခာစြာ ေဆာင႐ြကသညနညးလမးႏင လပငနးအတြက ႀကတငခန႔မနးႏငစြမးတ႔က ေပးစြမးႏငပါသည။ သးဦးဆငေဆြးေႏြးမႈဖရမ အႀကျပခကက လကချခငးျဖင မဝါဒအသစမားအား အေကာငအထည ေဖာေဆာငျခငးက အားေကာငးလာေစေသာ လကခမႈႏင ပငဆငမႈတ႔က ဖနတးေပးႏငပါသည။

အႀကျပခကမား

• အလပသမားအဖြ႕အစညးဥပေဒသည (၁) ေစစပေဆာင႐ြကမႈစညးမဥးမား၊ (၂) အဖြ႕အစညး လြတလပခြငက အကာအကြယေပးရမည နညးလမးႏင (၃) လပငနးဆငရာ ေဆြးေႏြးျခငးႏင စေပါငးညႇႏႈငး ေဆာင႐ြကျခငး နညးလမးတ႔ႏင ပတသက၍ ပမရငးလငးျပတသားမႈက ပပးေပး ႏငပါသည။ လတတေလာတြင ရငးလငးျပတသားေသာ လမးၫႊနခက မရျခငးသည ပဋပကၡ မားစြာက ျဖစေစၿပး ျပတသားသညဥပေဒမားႏင စညးမဥးမားသည တစဦးခငးစရငဆးျဖတျခငး လပငနးစဥအတြက ၿမ႕နယအဆင ေစစပဖနေျဖေရး သ႔မဟတ ခသမာဓအဖြ႕ပါဝငမႈ လအပျခငးက ေရာငရားႏငပါလမမည။ အျပနအလနအေနျဖင အဆပါအဖြ႕အစညးမားအေပၚတြင ဖအားမား ေလာကေစႏငပါလမမည။ ထ႔အျပင အဆပါဥပေဒသည ပမလကေတြ႕အကး ျဖစေစေသာ နညးလမးတစရပျဖင လပငနးက႑ဆငရာအဆင၌ အလပရငႏင အလပသမား အဖြ႕အစညး ဖြ႕စညးႏငမညျဖစေၾကာငးႏင လပငနးဆငရာ ဆကဆေရးမား ပမလငျမနစြာ ရငသနေစမည ျဖစေၾကာငး အႀကျပပါသည။

• အလပသမားေရးရာ အျငငးပြားမႈေျဖရငးေရး ဥပေဒသည အျငငးပြားမႈ တစခခငးစႏငပတသက၍ ထေရာကကာ စရတသကသာစြာ ေစစပဖနေျဖေပးႏငသည အကအညက ပပးေပးပါသည။ ဆပအကြမႈႏင ဆႏၵျပလႈပရားမားက ေရာငလႊရနမာ အငမတနအေရးႀကးလပါသည။ ယခင ကငသးသညအတငး တစဦးခငးျဖစရပမားက ဆကလကၾကားနာရန ခသမာဓအဖြ႕က အႀကျပ ပါသည။ သ႔မဟတလင ခသမာဓေကာငစကသ႔ တညသည တရားေရးအာဏာရသည အျခား အဖြ႕အစညးမားႏင အခြငရေသာ တရား႐းမားက တညေထာငရန စဥးစားႏငပါသည။• အလပသမားအဖြ႕အစညးဥပေဒတြင လပငနးစဥ၏ ရငးလငးေသာ အဓပၸါယဖြငဆခကႏင စေပါငး ညႇႏႈငးမႈဆငရာ တရားဝငမႈ အဆငသတမတခကမားက ထညသြငးရန လအပပါသည။ ၎တြင (၁)စေပါငးညႇႏႈငးရာတြင တရားဝငေဆာင႐ြကခြငရသ ေဖာျပခက၊ (၂) လပငနးခြငအဆင၌သာမက လပငနးက႑အဆငႏင ႏငငအဆင၌ စေပါငးညႇႏႈငးမႈ သေဘာတညခကမား ေဆာင႐ြကႏငသည နညးလမးႏင (၃) ၎တ႔က ျပ႒ာနးမည နညးလမးတ႔ ပါဝငပါသည။

• ႏငငအဆငအနမဆးလပခလစာ ေကာမတမ ျပငဆငသည အနမဆးလပခလစာ ျပငဆငခက အသစသည ပြငလငးျမငသာ၍ မညသမဆ သျမငႏငေသာ အခကအလကမားအေပၚ မတညသည လပငနးစဥတစရပက လကနာရန လအပသည။ ထ႔အျပင ကနေဈးႏႈနးတကျခငးက ထညသြငး စဥးစားသျဖင အနမဆးလပခလစာအား ႏစစဥ ျပငဆငခကအတြက စနစတစရပက အေကာငအထညေဖာေဆာင႐ြကရန အေရးႀကးေၾကာငး တကတြနးလပါသည။ ထသ႔ ျပငဆငျခငးသည ေဈးကြကက ပမတညၿငမေစသညသာမကဘ ႀကတငတြကဆမႈျပႏငၿပး ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ဆြေဆာငရန အေရးႀကးသည အခကတစခကလညး ျဖစပါသည။ ထ႔အျပင ဆးျဖတခကခမတၿပး လပခလစာအဆင အသစတစရပက ကငသးသညအခနၾကားတြင လစာေပးစနစက လအပသလ ျပငဆငရန ေဈးကြကက အခနအလအေလာက ေပးရမည။

109

၂ဝ၁၉ White Book | အထညခပလပငနး

အလပသမားဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလျခငးက ပြငလငးျမငသာသည နညးလမးတစရပျဖင ေဆာင႐ြကရမညျဖစၿပး လပငနးခြငအတြငး ပဋပကၡမားက ေရာငရားရန သးဦးဆငနညးလမးက ထညသြငးစဥးစားရန အႀကျပပါသည။ ဥပေဒႏင စညးမဥးအသစမားသည ရငးလငးရန လအပၿပး လပငနးဆငရာ စနစအား လအပသလ ခနညႇရနအတြက ပဂၢလကအခနးက႑က အခနလေလာကစြာ ေပးရနတကတြနးပါသည။ ရငးလငးသည အလပသမားဥပေဒအသစသည အဆပါအခနးက႑၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင တးတကမႈတ႔အတြက အေရးႀကးသည တကေသခာစြာ ေဆာင႐ြကသညနညးလမးႏင လပငနးအတြက ႀကတငခန႔မနးႏငစြမးတ႔က ေပးစြမးႏငပါသည။

ျပနာ ေဖာျပခက ၂ - အထညအလပက႑ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ

အထညအလပႏင ဆကစပအစတအပငးမားႏငပတသကေသာ လပငနးက ယခထကပ၍ ဖြ႕ၿဖးေစရန ပပးေပးျခငးအားျဖင ကနပစၥညးေပးသြငးသမ ျဖန႔ျဖးသအထ လပငနးစဥႀကးတစခလးက ဖနတးႏငၿပး ျမနမာႏငငအတြက အကးေကးဇးမားေစမညဟ ကြၽနပတ႔ အခငအမာယၾကညၿပး တးတကေနေသာ အထညခပလပငနးသည ယခထကပ၍ အားေကာငးခငမာလာကာ သြငးကနမားအေပၚ မခမႈမား ေလာနညးလာမည ျဖစသည။ သ႔ေသာ ႏငငအတြငး ကယျပနသည ထတလပျဖန႔ခတငပ႔ေရးလပငနးစဥ အဆငဆငက ခြငျပရနအတြက ဥပေဒေရးရာမေဘာငက ျပျပငေျပာငးလရန လအပပါသည။ အဓက နမနာတစခသည ျဖတ၊ ခပ၊ ထပပ႔ (CMP) စနစမ ယာဥေပၚအေရာကပ႔ေဆာငမႈ (FOB) ပစသ႔ ေျပာငးလချခငး ျဖစသည။ လကရ တရားဝငမေဘာငသည CMP စနစက ပပးေပးေသာလညး FOB သ႔ ေျပာငးလေရးအတြက စဥးစားေဆာင႐ြကရပါမည။

ထ႔အျပင အထညအလပႏင ဆကစပအစတအပငးမား ထတလပမႈသည စတခရသည လပစစမးရရမႈႏင ေရရမႈတ႔အေပၚ မတညပါသည။ ထ႔ေၾကာင (၁) အဆပါအေထာကအပမား ရရႏငေသာ ေနရာ၊ (၂) ေရႏင လပစစကသ႔ သးသန႔လအပခကမား ႏင (၃) အေျခခအေဆာကအအ ထပမပပးမႈ စသညတ႔ႏင ပတသက၍ စတပါလကပါရၿပး ပြငလငးသည ေဆြးေႏြးမႈမား ရရရန လအပပါသည။ ျပညတြငး အဖြ႕အစညးမား၏ လအပခကမားက စစစလက ပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာ သကေရာကမႈမားက အကျဖတရနႏင ေဂဟစနစ ေကာငးမြနေစရနက ထညသြငးစဥးစားရနလညး အေရးႀကးပါသည။

စကမႈဝနႀကးဌာန (MOI) သည အမးသားအထညအလပမဝါဒက ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန ေဆာင႐ြကေနၿပး စကမႈဆငရာ အစအဖြ႕မား ဖနတးျခငးက အႀကျပလက အထညအလပလပငနး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈကလညး ျမႇငတငေနေၾကာငး ကြၽနေတာတ႔ နားလညသေဘာေပါကမ၍ ဝမးေျမာကရပါသည။ သငေလာသည စကမႈဇနတစခ ရျခငးျဖင ေရဆးသန႔စငေရး စက႐မား မေဝအသးျပျခငး၊ စတခရသည လပစစမးရရမႈႏင အထညအလပမား ေပးပ႔ျခငးႏင ယေဆာငျခငးအတြက သငေလာသည ကနးလမးပ႔ေဆာငေရးတ႔အား ဖနတးေဆာင႐ြကႏငေစမည ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင သငေလာရငးလငးသည စကမႈစမခကသည အဆပါ စကမႈဆငရာ အစအဖြ႕မား ဖနတးေဆာင႐ြကျခငးအတြက မရမျဖစလအပသညဟ ယဆရပါသည။

အထညအလပက႑ ေအာငျမငစြာ တးတကေစရန ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင ႏငငတကာ ဝယယသမား (စကမႈလပငနး လအပခကက ဖနတးရာတြင အဓက ေဈးကြကကစားသမား) ပါဝငေသာ ပဂၢလကအခနးက႑သည တက႐က ပါဝငရနလအပပါသည။ ႏငငတကာကမၸဏမားသည လကရႏင အနာဂတ ေဈးကြက လအပခကမားႏင ပတသက၍ အစဥအၿမ ျပငဆငမြမးမေနၿပး ႏငငတကာႏင ယဥၿပငႏငသည အထညအလပလပငနး ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက အေထာကအပေပးေသာ ဝနးကငႏင အေျခအေနတစရပက ဖနတးေပးႏငရနအတြက ျပညတြငးအာဏာပငမားက ကညေပးႏငပါသည။ ယငးသည တးတကလာသည ပ႔ကနလပငနး အစားထး အထညခပလပငနးက ပပးေပးပါသည။ ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင အစးရမ ထတျပနခသည ျမနမာႏငင ေရရညတညတခငၿမၿပး ဟနခကညေသာ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စမကနး (MSDP) တြင ၫႊနျပထားသညအတငး အစးရအေနျဖင ပဂၢလကအခနးက႑ႏင ပးေပါငး ေဆာင႐ြကမႈက တခါးဖြငႀကဆေၾကာငး သရထားပါသည။ ထ႔ေၾကာင စကမႈလပငနးဆငရာ အႀကျပ တကတြနးေရးအဖြ႕တစရပအေနျဖင ကြၽနေတာတ႔သည ဤအေၾကာငးအရာႏင ပတသက၍ စဥဆကမျပတ ေဆြးေႏြးမႈတစရပ ရရရန ဆႏၵရၿပး ႏငငတကာအဆင အေကာငးဆးလကေတြ႕ကငသးမႈႏင ပတသကသည ကြၽနေတာတ႔၏ အသပညာမားႏင ကြၽမးကငမႈမားက ဝမးေျမာကစြာ မေဝေပးမည ျဖစပါသည။

110

၂ဝ၁၉ White Book | အထညခပလပငနး

ထတလပျဖန႔ခေရးလပငနးစဥအဆငဆငက တးတကေစရနႏင ခငမာသည အထညအလပႏင ဆကစပအစတအပငးမားလပငနး ဖြ႕ၿဖးတးတကရန ျမနမာႏငငအေနျဖင CMP စနစမ FOB စနစသ႔ ကးေျပာငးရန လအပပါသည။ FOB စနစသည ေဆာင႐ြကမႈၾကာခနက သသသာသာ တေတာငးေစလက ပမ၍ ေျပာငးလြယျပငလြယ ရေစ႐သာမက အလပအကင အခြငအလမးမား ပမဖနတးေပးၿပး ပ႔ကနတနဖးကလညး ျမႇငတငေပးမညျဖစသည။ ထသ႔ေဆာင႐ြကရန ပဂၢလကႏင အစးရအၾကား ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ တးျမႇငေရးႏင လအပသည ခငမာသည အထညအလပလပငနး စမခကတစခ ဖြ႕ၿဖးလာေရးသည မရမျဖစအေရးႀကးပါသည။

နဂးခပအေနျဖင ျပညတြငးေဈးကြကအတြက ျပညတြငးအထညခပ လပငနးမားက ပပးေပးေသာ ျပညတြငးအထညအလပလပငနးႏင တးတကလာေသာ ပ႔ကနလပငနး ဦးစားေပး အထညခပလပငနးက ပပးေပးရန လအပသည အထညအလပလပငနးတ႔အၾကား ျခားနားမႈရေၾကာငး သရရန အေရးႀကးပါသည။ အထညအလပလပငနးႏစခ၏ လအပခကမားႏင ေတာငးဆခကမားသည အတငးအတာ အေတာမားမား အထ ျခားနားမႈရေသာေၾကာင အားလးအတြက တစပစတညးလပေဆာငျခငး နညးလမးက ေရာငရားရမည ျဖစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမား

ထတလပျဖန႔ခေရးလပငနးစဥ အဆငဆငထားရျခငးသည ေဆာင႐ြကမႈၾကာခနက သသသာသာ တေတာငးေစၿပး ေျပာငးလြယျပငလြယရသျဖင ကမာၻ႔ေဈးကြကရ ျမနမာႏငင၏ အထညခပလပငနး က႑၏ ယဥၿပငႏငအားက တးျမငေစရနအတြက မရမျဖစလအပပါသည။ FOB ပစသည အလပအကင အခြငအလမးမားက ဖနတးေပး႐သာမကဘ ပမျမငမားေသာ တနဖးျမႇင ကနပစၥညးမားက ထတလပေပး ႏငမညျဖစသည။ အျပနအလနအေနျဖင ပ႔ကနလပငနးဝငေငြမား ပမမားျပားစြာ ရရလာေစျခငးႏင ေဈးကြကအတကအကရျခငးဒဏက ခႏငသည ပမေကာငးမြနေသာ လပငနးတစရပအျဖစ ျမႇငတငေပး ႏငမည ျဖစပါသည။ ေရရညတြငေမာလငႏငသည ေကာငးမြနစြာ ဖြ႕ၿဖးတးတကသည အထညအလပ က႑သည ျပညတြငးစးပြားေရးအတြက တနဖးမား ထပမထညသြငးေပးၿပး ခညထညထတလပျခငးက ေပါငးစပေဆာင႐ြကမည အေျခအေနကလညး ဖနတးေပးမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

• ျပညတြငးထတ ကနၾကမးမားက ဝယယရာတြင သြငးကနအထညမား ဝယယသညအတငး အခြန ကငးလြတခြငေပးရန တကတြနးပါသည။

• အထညအလပလပငနးက ေဒသအေျခအေနႏင အဝငခြငကျဖစေအာင ေဆာင႐ြကႏငေရးႏင ဆးကးသကေရာကမႈမား ေလာနညးသကသာေစေရးႏငပတသက၍ ညႇႏႈငးေဆာင႐ြကေပးပါရန။

• MSDP တြငလညး အႀကျပထားသညအတငး လပငနးဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ပဂၢလကအခနးက႑ႏင ေဆြးေႏြးျခငး၊ ပးေပါငးေဆာင႐ြကျခငးက ျမႇငတငရန။

• ပတဝနးကငထနးသမးေရးဥပေဒ ပမအသကဝငေစေရး ပပးေဆာင႐ြကရန ႏင ေကာငးမြနေသာ ပတဝနးကငဆငရာ စမခန႔ခြေရး စမခကမားအား အေကာငအထညအေဖာ ေဆာင႐ြကျခငးက ဦးစားေပးအေနျဖင လပေဆာငရန။

• အထညအလပလပငနးတြင ရငးႏးျမႇပႏထားေသာ ကမၸဏမားအတြက လအပသည ပါမစမားက ပမျမနဆနသြကလကစြာ ထတေပးပါရန။

• အမးသားအထညအလပလပငနးမဝါဒတြင ျပညတြငး႐းရာ အထညခပလပငနးက ေထာကပေပး ေသာ အထညအလပလပငနးက႑ ႏင ပ႔ကနအသားေပး အထညအလပလပငနးက႑ႏစခက ရငးလငးစြာ ပငးျခားသတမတေပးပါရန။ ထ႔ေၾကာင က႑အားလးအတြက မဝါဒမား တေျပးည သတမတကငသးျခငးက ေရာငရားရန။

• ရငးလငးျပတသားသည မဟာဗဟာေျမာက အေျခခအေဆာကအအ စမခကတစခ ဖနတးျခငးႏင လပထးလပနညး/ စညးကမး/ စညးမဥးအသစမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး ေဆာင႐ြကျခငးတ႔ႏင ပတသက၍ EuroCham Myanmar Logistics Advocacy Group ၏ အႀကျပခကမားက လကနာရနလညး အႀကျပပါသည။

111

၂ဝ၁၉ White Book | အထညခပလပငနး

ျပနာေဖာျပခက ၃ - စြမးရညျမႇငတငျခငး

ျမနမာႏငငတြင အလငျမနဆး တးတကလာေသာ အခနးက႑တစရပ ျဖစသည အထညခပလပငနး က႑သည ႏငင၏ ေဒသအမးမးမ လာေရာကေသာ အလပသမားမားစြာက ဆြေဆာငလကရပါသည။ အဆပါအလပသမားအငအား အမားစသည ယခငက အျခားလပငနးနယပယမားျဖစသည စကပး ေမြးျမေရးႏင ရငးႏးေငြနညးပါးေသာ စကမႈလပငနးမားတြင လပကငခၾကပါသည။ ထ႔ေၾကာင အထညခပ လပငနးလပငနးတြင လအပသည အရညအခငးႏင အေတြ႕အႀကမား မရခၾကပါ။ အလားတပင အလယအလတအဆင စမခန႔ခြေရး စြမးရညမားတြင အားနညးမႈမားစြာ ရေနၿပး ႏငငရပျခားမ ဝနထမးမားက အထညခပစက႐မားတြင ခန႔အပျခငးမား ရေနပါသည။ အထညခပလပငနးက႑သည စြမးရညနမေသာ လပငနးတစချဖစၿပး အလယအလတအဆင စမခန႔ခြမႈ စြမးရညသညလညး ထက႑အတြက (အလပသမားအငအား ၁ဝ-၁၂% ဝနးကငသည ထစြမးရညမားရရန လအပသည။) အလြနအေရးႀကးေၾကာငး ေယဘယအားျဖင ေတြ႕ရရပါသည။ ထ႔ေၾကာင အရညအခငးျမငမားသည လပသားအငအား ဖနတးႏငေရးအတြက ပညာေရးစနစတြင ရငးႏးျမႇပႏရန အေရးႀကးေၾကာငး အေလးေပး တငျပလပါသည။

စြမးရညျမႇငတငရန အသကေမြးဝမးေကာငးပညာ ေလကငသငၾကားေရးဌာနတခ႕က တညေထာင ထားသညက ႀကဆေသာလညး အမားစသည အနမစား/အလယအလတစား စြမးရညပးေထာငေပးျခငး ကသာ အေလးထား သငၾကားေပးပါသည။ ျမနမာႏငငတြင အလယအလတအဆင စမခန႔ခြမႈဆငရာ သငၾကားေရးဌာနမား လအပေနဆ ျဖစပါသည။

ထ႔အျပင အလပသမား၊ လဝငမႈႀကးၾကပေရးႏင ျပညသ႔အငအားဝနႀကးဌာန (MOLIP) သည အထညျဖတခနး ေအာပေရတာ၊ အထညအရညအေသြးစစ ေအာပေရတာႏင အေခာသတ ေအာပေရတာတ႔ အတြက အရညအခငးရေသာ စႏႈနးမားက ဖြ႕ၿဖးေအာင လပေဆာငေနသညက ေတြ႕ျမငရသညမာလညး ဝမးေျမာကဖြယျဖစသည။ အဆပါစမခကသည ၂ဝ၁၈-၂ဝ၁၉ ဘ႑ာေရးႏစအတြငး အဆင ၁ ႏင အဆင ၂ အထညခပစကေမာငးအတြက အလပသမား ၃,၃၆ဝ ေယာကက အကျဖတစစေဆးရန ျဖစပါသည။ လကရတြင ျမနမာအထညခပ လ႔စြမးအားအရငးအျမစ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဌာန၊ ေအာငျမငမႈ အထညခပ သငတနးေကာငးႏင အျခားစက႐သငတနးေကာငးမား အပါအဝင အသအမတျပ အကျဖတစစေဆးသည ဌာန ၁၂ ဌာန ရပါသည။ သ႔ေသာ ထဌာနမားက အစးရအာဏာပငမားမ ဦးေဆာငျခငး မဟတဘ ပဂၢလကက႑ႏင လႉဒါနးေထာကပေရး အဖြ႕အစညးမားမ ဦးေဆာငျခငးျဖစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ျမနမာႏငငရ ကြၽမးကငမႈႏႈနးသည အျခားအၿပငေဈးကြကမားႏင ယဥလင မားစြာနမကေနပါသည။ ဥပမာ ကေမာၻဒးယားတြင ကြၽမးကငမႈႏႈနး ၄၉% ရသည။ ျမနမာႏငငသည ပမးမအားျဖင ၃၅% ဝနးကင ျဖစသည။ စြမးရညျမႇငတငျခငးအားျဖင ျမနမာႏငငအတြက ထကြၽမးကငမႈ ကြာဟခကက နးစပလာႏင ေစဖြယ ရပါလမမည။

ပမခငမာသည ျပညတြငး အလယအလတအဆင စမခန႔ခြေရး လပသားမားသည စြမးေဆာငရည၊ ကြၽမးကငမႈႏင ကနထတစြမးအား တးတကေစရန ျပညတြငးစက႐မားက အေထာကအကေပးမည ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင အထညခပ ကမၸဏမားအေနျဖင အရညအခငးျမင ရာထးအတြက ႏငငျခားမ အလပသမားမား ခန႔အပရန လအပမည မဟတေတာပါ။ ထ႔အျပင ပညာေရး ပမျမငမားေသာ အထညခပ နညးပညာရငႏင အထညအလပအငဂငနယာမားသည CMP မ FOB သ႔ ေျပာငးလမႈက ဦးေဆာငႏငၿပး ျမနမာႏငငရ အထညအလပလပငနး က႑က အားျဖညႏငပါသည။

အႀကျပခကမား

• ညေကာငးမား၊ စေန တနဂၤေႏြေကာငးမားႏင သငတနးေကာငးမား စသျဖင အသကေမြး ဝမးေကာငးသငတနးမား တညေထာငေဆာင႐ြကရန။ အဆပါ အစအစဥမားသည ေအာပေရတာ အဆင အရညအခငးသငတနး၊ စကခပသႏင အထညျဖတခနး ေအာပေရတာ အပါအဝင အရညအခငး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ဦးစားေပးေဆာင႐ြကႏငပါသည။ (၁) လပငနးခြငဆငရာ စြမးေဆာငရညစႏႈနးမားႏင အသကေမြးဝမးေကာငးသငတနး သင႐းၫႊနးတမးက ဆကလက ဖြ႕ၿဖးရန ေဆာင႐ြကျခငး၊ (၂) နယပယအသးသးတြင သငတနးေကာငးမား ဖြ႕ၿဖးေအာင ေဆာင႐ြကျခငးႏင (၃) ေလကငသငၾကားမႈ စြမးရညက ကယျပန႔ေစရနႏင အလပသမားမား ပမပါဝငလာရန စသညအခကမားက အစးရအေနျဖင လပေဆာငရနလညး အႀကျပပါသည။

112

• အထကတနးေကာငးအဆငရ အထညခပသငတနးေကာငးမား တညေထာငေဆာင႐ြကရန။ (၂ႏစ မ ၃ႏစ သင႐း)။ အဆငဒဇငးျပလပျခငး၊ အထညဒဇငး၊ လပထးလပနညး၊ လငးစမခန႔ခြေရးႏင အထညခပနညးလမးအပါအဝင သင႐းၫႊနးတမးမားစြာက အႀကျပပါသည။ အဆပါ ကယျပန႔သည အစအစဥျဖင အထညခပစက႐မားတြင အလယအလတအဆငး စမခန႔ခြမႈ၌ ျပညတြငးဘြ႕ရမား လပကငေဆာင႐ြကႏငမည ျဖစသည။

• တကသလအဆငရ အထညခပနညးပညာရငအတြက တကသည တကသလ သင႐းမား ဖနတးျပစပါ။ (၃ႏစမ ၅ႏစ သင႐း)။ အဆပါအစအစဥတြင အဂၤလပ၊ စကမႈသခၤာ/႐ပေဗဒ၊ လပစစဆငရာ စကမႈပညာ၊ ခညမငအထညအလပ၊ ခညမငထတလပျခငး နညးပညာ၊ အထညဒဇငး၊ အဆငဒဇငး၊ အထညခပ နညးပညာ၊ ေရာငးဝယေရးႏင ပ႔ကန/ပ႔ေဆာငေရး စသညတ႔ ထညသြငးရန အႀကျပပါသည။ ထ႔ေနာက ျပညတြငးဘြ႕ရမားသည အစးရအတြက အထညခပက႑ အကးေဆာငသအျဖစ အထညခပစက႐မားတြင စမခန႔ခြမႈအဆင၌ျဖစေစ ျပညတြငး သ႔မဟတ ႏငငတကာ အမတတဆပ ဝယယေသာ ႐းမားတြငျဖစေစ လပကင ေဆာင႐ြကႏငပါမည။

တကသလအဆင စကမႈဆငရာ အထညအလပအတြက တကသည တကသလသင႐းမား ဖနတးျပစပါ။ (၃ႏစမ ၅ႏစ သင႐း)။ ဤအစအစဥအမးအစားသည ျမနမာႏငငရ အခ႕ေသာ တကသလမားတြင ရၿပးသားျဖစေသာလညး ေကာငးသားအသစမား စတဝငစားမႈ ေလာနညး ေနပါေသးသည။ အထညခပက႑က ႐းရငးသည CMP မ FOB စနစသ႔ ေျပာငးလရန စကမႈ ဆငရာ အထညအလပ ပညာေနာကခရသည ကြၽမးကငသမားက ႏငငက ပမလအပပါလမမည။

ျမနမာႏငင၏ ကြၽမးကငမႈႏႈနးသည သသသာသာ နမကေနၿပး အဆငမားစြာ၌ ျပညတြငး အလပသမားအငအားတြင အရညအခငး မရမႈက ထငဟပေနပါသည။ အထညခပလပငနး က႑က အရညအခငးနညးပါးစြာ လအပသည လပငနးက႑အျဖစ ထညသြငးစဥးစားေလရၿပး အလယအလတအဆင စမခန႔ခြမႈႏင အရညအခငး ပမျမငမားမႈမားသညလညး အဆပါက႑ ဖြ႕ၿဖးေရးႏင ယဥၿပငစြမးအားအတြက အလြနအေရးႀကးပါသည။ ထ႔ေၾကာင ပညာေရးအဆင အမးမး၌ တကသည သင႐းမား ဖနတးေပးျခငးျဖင အရညအခငးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေစေရး တြင ရငးႏးျမႇပႏရန အစးရက အႀကျပပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | အထညခပလပငနး

113

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၄ကနးမာေရး

114

နဒါနး

EuroCham Health Advocacy Group ၏ ရညရြယခကမာ ျမနမာနငငသားမားအတြက ကနးမာေရးေစာင ေရာကမႈဆငရာ ေျဖရငးခကမားက စဥဆကမျပတတးတကျမႇငမားေစရန ျမနမာအစးရႏင အျခားအဓက ကေသာ ဆကစပအကးစးပြားရငမားႏငအတ ပးေပါငးလပေဆာငရနျဖစသည။ ဤ အႀကျပလႊာအတြငး ၂၀၁၉ ခႏစအတြက ထးျခားေသာ စနေခၚခကႏစခႏင အခြငအလမးမားက ရညညႊနး ေဖာျပထားပါသည။ ေအာကပါအခကမားက ျပညမေအာင ေဆာငရြကနငလၽင ဤေအာငျမငမႈသည ေရရညရညမနးခကမားအား ျဖစေျမာကေအာငျမငေစသည အရနအဟနက ထြကေပၚေစမညျဖစပါသည။ ထအခကမားမာ-

၁။ တငဒါလပငနးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ။

၂။ ကမၻာလးဆငရာ အတညျပထားေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးဆငရာ ကငဝတစညးမဥးမား လအပခက။

သကဆငရာဝနႀကးဌာနမားႏငအတ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးအားျဖင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈက႑ ဖြ ၿဖး တးတကမႈက ေနာကျပနဆြလကရသည အဓကကေသာ အဟန႔အတားမားႏင ျပနာကစၥရပမား က ေျဖရငးနငပါမည။ ဤသ႔ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးအားျဖင ပထမဆးႏင ပဓာနအကဆးအေနျဖင ျမနမာ ျပညသမားႏင ပါဝငဆကစပလကရသည သကဆငသမားအားလးထသ႔ အကးေကးဇးမား ေဆာငၾကဥး မညျဖစပါသည။

ျမနမာနငင၏ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ - “ကၽြနပတ႔၏ ေမၽာမနးခက”

ျမနမာနငငသည ၎၏ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈစနစဖြ ၿဖးမႈ တြင အျခားနငငမားက ေကာလႊားနငသည စတလႈပရားဖြယ အခြငအလမးေကာငးတစခရပါသည။ ေဆာငရြကရမည မဟာဗဟာမား ဂ႐တစကခမတ ေဆာငရြကျခငး၊ စမကနးမား ေရးဆြျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးအားျဖင ျမနမာနငငသည ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈက႑တြင ေဒသတြငးဦးေဆာငနငငတစချဖစလာနငဖြယရပါသည။ ျမနမာအစးရ၏ ရညမနးခကမာ ၂၀၃၀ခႏစတြင “လတငးလကလမးမနငေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ” က ပပးေပးနငရန ျဖစပါ သည။ EuroCham Myanmar သည ဤရညမနးခကက လကလစြာ ေထာကခအားေပးလကရၿပး ၎ ရညမနးခကအား ျဖစေျမာကေအာငျမငေစေရးအတြက သကဆငသမား အားလးႏင တြဖကေဆာငရြက ပပး သြားမညျဖစသည။

လတငးလကလမးမသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရညမနးခကမား ျဖစေျမာကေအာငျမငေစရန စြမးေဆာင ရာတြင ႀကခငမႈရေသာ မဝါဒတစရပႏင ထနးခပေဆာငရြကေရး မေဘာင၊ နညးပညာ၊ အေျခခ အေဆာက အအႏင ကၽြမးကငမႈစြမးရညမား ဖြ ၿဖးေရးတ႔တြင အာ႐စကျပလပေသာ ရငးႏးျမပႏမႈ မားမတဆင လက ေတြ႕ကေသာ ဖြ ၿဖးတးတကမႈ အေပၚ စတပါလကပါ အာ႐စကလပေဆာငမႈ ႏင အရညအေသြး ျပညဝ ေကာငးမြနေသာေဆးဝါးပစၥညးမားအားျဖညတငးနငမႈတ႔ကလအပမညျဖစသည။

ျမနမာျပညသမားအေနျဖင အရညအေသြးျမင ေဆးဝါးႏင ေဆးပစၥညးမားက ခသာေသာ ေစးႏႈနးမားျဖင သးစြခြငရရေစရန နငငတကာအဆင အရညအေသြး စခနစညႊနးမား (ဥပမာ- ေကာငးမြနေသာ ထတလပ ျဖန႔ျဖးေရးကငသးေဆာငရြကမႈ—ေဆးဝါးဆငရာ စစမးစစေဆးမႈ ပးေပါငးေဆာငရြကေရး စမခကႏင ေဆးဝါးမားအတြက ဇဝမၽေၿခ စခနစညႊနးမား၊ ေဆးပစၥညးကရယာမားအတြက Conformité Européenne (CE) စခနစညႊနးမား သ႔မဟတ အလားတစမား). ႏင အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးျဖင ေအာငျမင ေအာင ေဆာငရြကနငပါသည။ နငငတကာမ လကခအသအမတျပထားေသာ အဆပါ အရညအေသြးႏင ထနးခပေဆာငရြကေရး စခနစညႊနးမားက အငအားတစရပအျဖစအသးျပျခငးျဖင ျမနမာနငငသည အသစလြငဆးေသာ နညးပညာမားအား လြယလငတကသးစြနငခြငက ထနးခပထားနငမည ျဖစၿပး ကမၻာ၏အျခားေဒသမားသ႔ တငပ႔နငသည ႀကခငမႈရေသာ ျပညတြငးေဆးဝါးလပငနးတစခအား ဖြ ၿဖးမႈရလာေစရန စတင လပေဆာင နငမည ျဖစသည။

ျပနာ ေဖာျပခက ၁- တငဒါလပငနးဆငရာ ပြငလငးျမငသာမႈ။

ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာန (MOHS) ၏ စစေပါငး ရသးမနးေျခေငြစာရငး၏ အဓကကေသာ အစတအပငး တစခက ေဆးဝါးမား၊ ေဆးပစၥညးမားႏင အျခားတနဖးျမငပစၥညးမား ဝယယျဖညတငးရာတြင အသးျပ သည။ ဤသးစြမႈအမားစက အစးရတငဒါေခၚယမႈမားတြင အသးျပသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ကနးမာေရး

115

မၾကာေသးမက ထတျပနခသည နငငေတာသမၼတ၏ အမန႔ေၾကညာစာအမတ ၁/၂၀၁၇ အရ အစးရ၏ ဝယယ ျဖညတငးမႈလပငနးအား ခငမာမႈရေစရနအတြက MOHS သည ယငး၏ ဝယယျဖညတငးမႈနညးလမးက အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန ေဆာငရြကခၿပးျဖစသည။ လြနခသညႏစအတြငး ဘ႑ာေရးညႇႏငးမႈ (ဆလသညမာ စာအတ က ႏင ခ နညးလမးစနစ) တြငပါရသည တငဒါအခကအလကမားအား တကစြာ ေဖာျပေစျခငး အားျဖင တးတကမႈအခ႕က ျမငေတြ႕ခရၿပး ျဖစပါသည။ အကးဆကအားျဖင တငဒါလပငနးစဥမားအား ပမတငးကပစြာ စစေဆးရန သတမတခက ထြကေပၚေစခပါသည။ ေဆး႐ေဆးခနးႏင စမခန႔ခြသႏစဖကလးမ ကငသးသည မၽေျချဖစေစသည အမတေပး စနစသည ဓမၼဓဌာနကေသာ ခငခနဆးျဖတမႈက ေပၚထြနးလာေစရနအတြက ေကာငးမြနသည ေျခလမး တစရပျဖစပါသည။ စ အမတေပးဇယားႏင ေစးႏႈနးတ႔က ၾကည၍ ဆးျဖတသည တငဒါအဆးအျဖတက အမားသေစရန ေၾကညာမည ကတကဝတမာ အေရးႀကးေသာေျခလမးတစရပျဖစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

အမတေပးသညစမားက တငဒါကာလမတငမတြင အမားသေစရန ထတျပနေၾကညာျခငးအားျဖင ပြငလငး ျမငသာမႈက ပပးျခငးသည ယဥၿပငမႈက တးတကျဖစထြနးေစမညျဖစၿပး တဆကတညး မာပင MOHS ၏ ညႇႏငးမႈ အေနအထားကလညး တးတကျမငမားေစမညျဖစသည။

ဗဟဝယယျဖညတငးေရးဌာနမ ကနပစၥညးေပးသြငးသ၊ ေဆး႐ႏင လနာအထ ျဖန႔ခေရး ကြငးဆကႏင ပတသကသည ဆကစပေဆာငရြကေရးနညးစနစမားႏင လပငနးစဥမား ဖြ ၿဖးေရးေဆာငရြကျခငးျဖင လအငႏင ေထာကပနငစြမးက ပမ ညညြတေအာင ေဆာငရြကျခငး၊ သကသာသည လကကားေဈး ရရနငျခငး တ႔အျပင အရညအေသြးႏင ေငြေၾကးစးဆငးမႈတ႔ ပါဝငသည က႑မားႏငပတသက၍ MOHS အတြက အကး ထေရာကမႈရေအာင လပေဆာငေပးနငမည ျဖစသည။

MOHS ၏ တငဒါလပငနးအား အရနအဟနရရလာေစရန အြနလငး ေပၚတယလမတဆင IT ပလကေဖာငး အသးျပ၍ အမားသေစရန ေၾကညာျခငးသည တငဒါလပငနး၏ ပြငလငးျမငသာမႈရလာေစေရးအတြက အဆငေကာငးတစရပျဖစၿပး တငဒါလပငနး စမခန႔ခြမႈအတြငးပါဝငလကရသည သကဆငသအားလးအတြက အဆငေျပေခာေမြ႕ေစမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

• တငဒါကာလမတငမ အမတေပးစက အမားသေစရန ေၾကညာမႈျပလပေရး ကနးမာေရးႏင အားကစား ဝနႀကးဌာနအား တကတြနးပါသည။ ထ႔အျပင ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာန ၏ အဓကတငဒါ သတမတခကမားက ျပညမျခငးမရသည ေစးကမးလမးသမားအား ဖယထတနငမည ျပ႒ာနးခကမား က ပမတငးကပစြာ လကနာၾကေစရန တကတြနးရန။

• တငဒါအဆငအခ႕အား ေပါငးစပျခငး သ႔မဟတ ဖယရားျခငးအားျဖင တငဒါလပငနးစဥက ပမ ျမနဆနမႈ ရေစေရး ေဆာငရြကရန။ (ဥပမာ - စာရြကစာတမး ျဖညစြကေဆာငရြကမႈအား နညးပညာ အသးျပ စစေဆးေဆာငရြကျခငး)။

• လအပခကဆငရာ စာရငးေကာကယရာတြင တးတကမႈရေစရန ေဆာငရြကျခငး။ အထးသျဖင ေဆးဝါးမားအား တစႀကမတညး အျပတပပးလကျခငးထက ဗဟျဖညတငးေရးဌာနက လအပ သေလာကသာ တစႏစပတလး ပပးသြားျခငး။

• (၁) ကနပစၥညး ျပတလပမႈမားႏင စာရငးပမာယမျခငးမား မျဖစေပၚေစရနႏင (၂) လနာမား၏ အကး ေကးဇးအတြက ျပညသ႔ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ရသးမနးေျခစာရငးအား အေကာငးဆးအသးျပကာ စာရငးဇယား စမခန႔ခြေရးက ပမထေရာကမႈရၿပး အကးရစြာ ေဆာငရြကရနအလ႔ငာ ပငမဝယယ ျဖညတငးေရးဌာန ႏင ျပညသ႔ေဆး႐တစခခငးစအၾကား လအပခကအား ခန႔မနးတြကခကျခငး ႏင စမခကျပစျခငးဆငရာ မေဘာငတ႔ ပါဝငသည ဗဟမ လနာအထ ပစၥညးေထာကပမႈ အဆငဆင ဆငရာ ေပါငးစပေဆာငရြကမႈလပငနးစဥ ႏင နညးစနစမား ဖြ ၿဖးေရး ေဆာငရြကျခငး။

• (၁) ေဆးဝါးကနပစၥညးမား၊ ေဆးဘကဆငရာပစၥညးမားႏင ကရယာမား ေစးၿပငတငဒါကမးလမး နငရန ဖတေခၚျခငးႏင (၂) တငဒါေအာငျမငေသာ ကနပစၥညးမားအား ေၾကညာျခငးတ႔က ျပလပ နငရန အြနလငးေပၚတယလတစခက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး။

116

၂ဝ၁၉ White Book | ကနးမာေရး

ျပနာ ေဖာျပခက ၂ - ကမၻာလးအတငးအတာျဖင အတညျပထားေသာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ လပငနး ဆငရာ ကငဝတစညးမဥးမား လအပခက။

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးသည ေဆးဘကဆငရာ ပညာရငတစဦးသည - ထလနာအတြက အေကာငးဆး ေသာ ကနးမာေရး ရလာဒက ထြကေပၚလာေစရန - ဟေသာ အေျခခမက ခယ၍ ကသေပးရနမာ ထလနာ၏ အေျခခရပငခြငတစရပ ျဖစသည။ သ႔ရာတြင ေဆးႏင ေဆးပစၥညးကမၸဏမား၏ ကငဝတမညသည ေရာငးခပ ႏင ေဈးကြကရာေဖြပမားေၾကာင ေဆးဘကပညာရငသည ဘကလကတတလာၿပး အေျခခမက ခးေဖာကမ သည အေျခအေနမား ျဖစေပၚတတသည။

ကငဝတႏငမညေသာ ေရာငးခမႈမား၊ ေဆးဝါးႏင ေဆးကရယာမား ေရာငးခသည ကမၼဏမား၏ ေစးကြကဆငရာ လပထးလပနညးမားတြင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးသည ေဆးဘကပညာရငမားအား (ဆရာဝန၊ တငဒါေကာမတမား၊ ေဆး႐မ ကနပစၥညး ဝယယျဖညတငးေရးဌာနမား၊ ေဆးဝါးပညာရငမားႏင သနာျပမား အပါအဝင) ပပးမႈျပလပသည လကေဆာင မား၊ ေဖာေျဖေရးႏင အျခားအကးေကးဇးမားပါဝငၿပး အဆပါ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးသည ေဆးပညာရငမား၏ ဆးျဖတခကက တကရကျဖစေစ သြယဝက၍ျဖစေစ လႊမးမးရန ရညရြယခကျဖင ေဆာငရြကျခငး က ဆလသည။ ကငဝတႏငမညေသာ တစးလကေဆာငမား၊ ေဖာေျဖမႈႏင အကးေကးဇးမားသည ပစအမးမး ျဖစနငၿပး တစခါတစရတြင ဆရာဝနမား အတြက အခမအပနးေျဖခရးမား သ႔မဟတ ဝယယေရး႒ာနမားသ႔ ေငြေၾကးလာဘလာဘေပးမႈမား စသညတ႔ကသ႔ေသာ အကငပကျပားမႈမား ရနငသည။ သ႔ရာတြင အခ႕မာ သဘာဝအရ ကြျပားမႈရသည။ ဥပမာအားျဖင ေဆး႐တစ႐သ႔ လႉဒါနးမႈျပလပသည အလႉရင ၏ ေမၽာမနးခကသည ေနာငအခါတြင ၎အတြက စးပြားေရးအရ ဦးစားေပးရန ဦးတညေစသညဆလၽင ထလႉဒါနးမႈသည ကငဝတႏငညညြတျခငးမရသညပစလညး ျဖစနငပါသည။ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ လပငနးသည လာဘစားမႈတကဖကေရး/အကငပကမႈတကဖကေရး ရႈေထာငမၾကညလၽင အျခားနယပယမား ထက ပ၍အႏရာယမားေသာ လပငနးမားအနကတစချဖစၿပး အေမရကနျပညေထာငစအတြငး ခးေဖာကသည အမႈအခငးမားစစေပါငး၏ ၂၇.၃ %သည အေမရကနျပညေထာငစ တရားေရးႏင ေငြေခးသကေသခလကမတ မား လလယေရာငးဝယေရး ေကာမရငမ ျပဌာနးေသာ Foreign Corrupt Practices Act ျပညပအကငပကမႈ ဆငရာ လပထးလပနညးမား အကဥပေဒအား ခးေဖာကကးလြနသညအမႈမားျဖစသည။

ျမနမာနငငတြင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးသည ကၽြမးကငပညာရငမား၏ ဆးျဖတခကခမတျခငးက အတြငးမ လကစားမႈျဖစေစသည ကငဝတမညေသာ ေရာငးခပႏင ေစးကြကထးေဖာကပ ေျမာကျမားစြာ ေတြ႕ရရသည။ ဤသ႔ျဖစျခငးက အမးမးေသာ ေရာဂါေဝဒနာမားခစားေနရသမားႏင လမႈစးပြား ေနာကခ အေျခအေန အမးမးရသည လနာမားအတြက သငေလာမႈမရေသာ ေရာဂါအေျဖရာျခငးႏင ကသမႈ ေရြးခယခြင မားအား ေရြးခယမျခငးက ျဖစေပၚေစသည။ ထ႔ေၾကာင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးသည ကၽြမးကင ပညာရငမားႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ကမၼဏမားအၾကား အျပနအလန တန႔ျပနေဆာငရြကမႈ မား အေပၚ ရငးလငးျပတသားသည လမးညႊနခကမားက ပပးေပးရနအတြက ခငမာမႈရေသာ ကငဝတမားက ျမနမာနငင တြင တညေဆာကသြားရနမာ အလြနတရာမ အေရးႀကးသည။

၂၀၁၈ ခႏစတြင အဂတလကစားမႈတကဖကေရးေကာမရငက ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးအပါအဝင စကမႈလပငနးဆငရာ ကငဝတစညးမဥးမားအားပပးေပးရန ျပညေထာငစျမနမာနငင စကမႈလကမႈလပငနး ရငမား အသငး (UMFCCI) အား တာဝနေပးခသည။ ဤညႊနၾကားခကက ကၽြနပတ႔က လကလစြာ ႀကဆၿပး ဤသ႔ျပလပျခငးအားျဖင ျမနမာနငငအား ကမၻာနငငမားက လကခလကရသည အျပညျပညဆငရာ ကငဝတ စညးမဥးဆငရာမေဘာငတစခအတြငးသ႔ အရနအဟနျဖင ေရာကရေစမည အခြငအလမးတစရပက ပပးေပး မညျဖစသကသ႔ ေဆးဝါးႏင ေဆးပစၥညးကရ

တငဒါအမတေပးရာတြင သးမည အမတေပးစညးမဥးက တငဒါကာလမတငမ အမားသေစရန ေၾကညာရန။ လပငနးစဥအတြငးမ အဆငအခ႕က ေပါငးစပရန သ႔မဟတ ဖယရားရန၊ ပငမ ဝယယျဖညတငးေရးဌာနမ သည ကနပစၥညးေပးသြငးသထသ႔ တကရကေရာကရသည ေထာကပေရး လပငနးအဆငဆငႏင ပတသက သည ေပါငးစပေဆာငရြကေရးစနစမားႏင လပငနးစဥမားက ဖြ ၿဖးေစရနလပေဆာငၿပး တငဒါ လပငနးစဥ မားက ပြငလငးျမငသာမႈရလာေစရန အြနလငးေပၚတယလတစခ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရန။

117

၂ဝ၁၉ White Book | ကနးမာေရး

ယာမားထတလပျဖန႔ျဖးသည လပငနးမားရ ဦးေဆာငစးပြားေရး လပငနးရငမားအတြကလညး အခြငအလမးတစရပအား ပပးေပးမညျဖစသည။ အျပညျပညဆငရာ ေဆးဝါး ထတလပသမား အသငးခပႀကး (IFPMA) ႏင အာရ-ပစဖတ ေဆးဝါးနညးပညာအသငး (APACMed) တ႔မ စမအပခပလကရေသာ ကငဝတစညးမဥးမားက လညး အာရ-ပစဖတေဒသအတြငးရ နငငအမားစတြင လကခကငသးၿပး တရားဝငထညသြငး ေရးဆြခၿပးျဖစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈေပးသည ကၽြမးကငပညာရငမားႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးအၾကား အျပနအလနတန႔ျပနေဆာငရြကမႈက ကြပကရနအတြက ဥပေဒလပထးလပနညးမားႏငအတ နငငတကာမ အသအမတျပလကခထားေသာ ကငဝတစညးမဥးတစခရျခငးသည ျပညသမားအတြက ေအာကပါ အကး တရားမားႏငအတ ျပညတြငး ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈဆငရာ အဖြ႕အစညးႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ အေထာကအကျပပစၥညးမားအေပၚ ယၾကညမႈႏင အားကးအားထားျပမႈမား ပမျဖစေပၚေစမညျဖစပါသည။

• ျပညသတစရပလး၏ ကနးမာေရးတးတကျမငမားလာမႈႏင ခမးသာသခသည ေအာကပါတ႔အေပၚ အျပသေဘာေဆာငသည သကေရာကမႈက ျဖစေပၚေစသည- (၁) ရညလားလာသည ေမၽာမနးသကတမး ပါဝငသည နငင၏ ဖြ ၿဖးမႈညႊနးကနး (၂) နငငတညေဆာကရာတြင ကနးမာႀကခငေသာ လပသားအငအားထ (၃) ဘ႑ာေရးဝနထပဝနပးႏင ကငဆာကသ႔ေသာ နာမကနးမႈမားမ ထြကေပၚလာသည လမႈစးပြား ေဘးဒကၡ တ႔က ေလာကေစျခငး။

• ျပညပသ႔ ေဆးဝါးကသရန ခရးသြားေရာကျခငးက ေလာကေစၿပး နငငျခားေငြေၾကးမား နငငျပငပသ႔ ေရာကရျခငးက ေခၽြတာျခငးအား ဦးတညေစမည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ အေျခခအေဆာကအအ ႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ကၽြမးကငပညာရငမား၏ စြမးေဆာငရညတ႔က အဆငျမႇငတငရာတြင ျပညတြငးကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးအေပၚ ယၾကညအားထားနငမႈက ကနးမာေရးဝနႀကးဌာန ႏငအတ ေပါငးစညးညညႊတစြာ အေကာငးဆးအသးချခငး။

• ၎သည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈက႑အတြငး ျပညပရငးႏးျမပႏမႈအတြက ပ၍ အခြငအလမးရ ေသာ ပတဝနးကငတစရပက ဦးတညမႈျဖစေစနငၿပး ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးအတြငး၌ မၽတေသာ ယဥၿပငမႈက ျဖစေပၚေစၿပး ဥပေဒအားေလးစားလကနာမႈႏင ပတသက၍ အကဆတသည နငငစမ ကမၼဏမားအတြက အႏရာယပမေလာပါးေစပါသည။ ၎သည နငငစေဆးဝါးကမၼဏမားအား တညေထာငမႈအေရအတြက တးတကႀကးထြားလာမႈႏင FDI၊ နငင၏ စးပြားေရးဖြ ၿဖးတးတကမႈတ႔ အေပၚ အျပသေဘာအကးသကေရာကသည နငငတကာေဆး႐မားက ပမတညေထာငလာျခငးက ညႇ႔ယေစနငသည။

ကမၻာလးအတငးအတာျဖင အတညျပထားသည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈလပငနးဆငရာ ကငဝတစညးမဥးတစရပ ေရးဆြရန။

အႀကျပခကမား

EuroCham ၏ Healthcare Advocacy Group ကသ႔ေသာ ေဆးပညာအဖြ႕အစညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြက ျခငး၊ နညးလမးတက တြဖကေဆာငရြကျခငးႏင နညးပညာဆငရာ ဖလယျခငးတ႔မတဆင ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာန သည ေအာကပါတ႔က ထညသြငးစဥးစားမႈျပလပနငသည -

• ေဆးဝါးလပငနးအတြက IFPMA ကငဝတစညးမဥးက လကခကငသးရန တကတြနးပါသည။ IFPMA ကငဝတစညးမဥး သည တစကမၻာလးရ အစးရမားႏင ေဆးဝါးကမၼဏမားမ လကခကငသး လကရေသာ နငငတကာ၌ လကခအသအမတ ျပမႈအမားဆးျဖစသည ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ လပငနးဆငရာ ကငဝတ စညး မဥးျဖစပါသည။ IFPMA ကငဝတစညးမဥးသည လကေတြ႕ကကျဖင စးပြားေရးလပငနး လအပခကမားႏငအည စခနစညႊနးမားႏင လနာမား၏ အခြငအေရးက ေလးစား လကနာေစရန လလေလာကေလာက အကာအကြယေပးရန သကေသျပခၿပးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ကၽြနပတ႔သည IFPMA ကငဝတ စညးမဥးအား ျမနမာနငင ေဆးဝါးလပငနး၏ ကငဝတစညးမဥး အတြက

118

၂ဝ၁၉ White Book | ကနးမာေရး

အတျမစတစခအေနျဖင လကခကငသးမႈ ျပလပသငေၾကာငး အႀကျပပါသည။ ဤသ႔ျပလပျခငးျဖင ျမနမာနငငအတြငးရ လကေတြ႕ကငသးေဆာငရြကမႈမားသည အျခား ေစးကြကမားအတြငးရ အေကာငးဆးေသာ လကေတြ႕ကငသး ေဆာငရြကမႈမားႏငအတ လကေလာ ညေထြျဖစေစရန အေထာကအကျပမညျဖစပါသည။ ေဆးပစၥညး ကရယာလပငနးအတြက APACMED ကငဝတစညးမဥးက လကခကငသးရန တကတြနး ပါသည။ APACMED ကငဝတ စညးမဥးသည ျမနမာနငငအတြငး ဝငေရာကလပကငလကရေသာ ေဆးပစၥညးကရယာမား ထတလပ ျဖန႔ျဖးသည ကမၼဏအမားစမ တာဝနယေရးသားျပစထားေသာ ေဒသဆငရာ ကငဝတစညးမဥး တစချဖစပါသည။

ျပနာေဖာျပခက ၃ - လပထးလပနညး မတညျငမျခငး

ေဆးဝါးႏင ေဆးပစၥညးကရယာကမၼဏမားသည ၎တ႔ထတလပေရာငးခလကရသည ကနပစၥညးမား၏ ေဘးကငးစတခရမႈႏင အာနသငထေရာကမႈက ေသခာေစရနႏင နငငတကာမ လကခထားသည အျမငဆး စခနစညႊနးမားက ျပညမရန ရႈပေထြးနကနသည အရညအေသြးဆငရာ လပထးလပနညးမားက ဖြ ၿဖးလပ ေဆာငခၿပးျဖစပါသည။ စားသးသမားအတြကေဘးကငးစတခရမႈရေစရနႏင ထနးခပေဆာငရြကေရး လအပ ခကမားအား ျပညမေစရနအတြက မညသညေျပာငးလမႈကမဆ စစမးစစေဆးမႈ၊ စစစေဆာငရြကမႈႏင စမခန႔ခြမႈတ႔က အခနယ လပေဆာငရန လအပသည။ ျမနမာနငငရ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ပတဝနးကင အတြက တညၿငမမႈရၿပး အစဥတးတကလကရသည ထနးခပေဆာငရြကေရး စနစတစရပက ဖြ ၿဖးလာေစရန လအပသည။ ၂၀၁၈ ခႏစတြင သသာထငရားသည လပထးလပနညးအေျပာငးအလ ျဖစေပၚခၿပး ယငးႏင ပတသက၍ ဤေနရာတြင ရငးလငးတငျပလပါသည။

၂၀၁၈ ခႏစ ေႏာငးပငးတြင စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရးဝနႀကးဌာနက ၂၀၁၄ စားသးသကာကြယေရးဆငရာ ဥပေဒက ကငသးသည အမန႔ေၾကညာခကတစရပ ေၾကညာခသည။ အစားအစာမား၊ ေဆးပစၥညးကရယာမား၊ ေဆးဝါးမား စသည တ႔က စားသးသမားအတြက ျမနမာဘာသာစကားျဖင အညႊနးစာသားကပရန ညႊနၾကားၿပး ျပငဆငခန ေျခာကလ ေပးခသည။ အညႊနးစာသားေျပာငးလမႈမား က အေကာင အထညေဖာရနအတြက နငငတကာ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ကမၼဏမားသည အနညးဆး ၆လ ခန႔ အခန လအပၿပး အညႊနးစာသားေျပာငးလမႈမားျပလပရန လအပသည အစားအစာႏင ေဆးဝါး စမခန႔ခြေရးဌာန (FDA) ၏ ေထာကခခကမာ ေနာကထပ၄လမ ၆လ အထ အခနယလပေဆာငရသည။ ယငးေၾကညာခကႏငပတသက၍ နငငတကာမ ကနပစၥညးတငသြငး သမားအၾကား စးရမမႈမား ျဖစေပၚလာၿပး အစးရအဖြ႕အစညးမား ႏင အႀကမမားစြာေတြ႕ဆခၾကရသည။ ဤအခကက ၾကညျခငးအားျဖင ယငးေျပာငးလမႈျဖစစဥသည ျပညစ လေလာကမႈမရဆသညမာ ထငရားသည။ ယငးအမန႔ေၾကညာစာ၏ ရညမနးခကက သကဆငသအားလးမ သေဘာတေသာလညး ၂၀၁၄ ခႏစ ဥပေဒအား ရငးလငးျပတသားေသာ အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကမႈ ကငးမေနျခငးႏင ၂၀၁၈ ခႏစ ေႏာငးပငး ဆကလကေဆာငရြကမႈအားနညးျခငးတ႔မာ လကေတြ႕မကေသာ ကေမာကကမျဖစရပမားျဖစၾကၿပး အေျပာငးအလက ေဖာေဆာငရာတြင အျပသေဘာေဆာင၊ ပးေပါငးမႈ၊ တငပငေဆြးေႏြးမႈရရ ေဆာငရြကနငစြမး က ျပသသညမတေကာကမား ျဖစၾကသည။

၂၀၁၉ ခႏစအတြငး အတညျပေထာကခခကႏင အေကာငအထညေဆာေဆာငရြကမႈတ႔က ေစာငဆငးေနရ သည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈအေပၚ သကေရာကသည အျခားေသာတးတကမႈ အခ႕လညးရသည။ ၎တြင ေဆးပစၥညးကရယာမတပတငျခငးႏင ဆကႏြယေသာ ကစၥရပမား၊ ကန႔သတထားျခငး မရေၾကာငး အသ အမတျပလႊာ (NOC) အတြက လအပခကမားႏင ပတသကသည ေျပာငးလမႈမား ပါဝငသည။

EuroCham Health Advisory Group သည ASEAN လမးညႊနခကမားအရ စခနစညႊနးသတမတျခငးက ထငဟပမႈရေစရန ေဆးပစၥညးကရယာ မတပတငျခငးဥပေဒမားအား ျပငဆငျခငးက အားေပး ေထာကခပါ သည။ သ႔ရာတြင FDA အေနျဖင (၁) အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကရနအတြက လေလာကေသာ ကးေျပာငး ခနတစရပက ျပငဆငျခငးႏင (၂)ကးေျပာငးမႈကာလအတြငး သကေရာကခရသည ကနပစၥညးမားအား တင သြငးနငရနအတြက ၾကားကာလအစအစဥမား စသညတ႔ကသ႔ေသာ ကနပစၥညး ျပတေတာကမႈက တားဆးရန အတြက အေျပာငးအလစမခန႔ခြမႈ အေကာငအထညေဖာေဆာငျခငးက ေခာေမြ႕စြာျပလပနငေစရန ေဆးပစၥညး ကရယာ ေပးသြငးသမား၊ ျဖန႔ျဖးသမားႏငအတ ေဆြးေႏြးညႇႏငးမႈျပလပရန ေတာငးဆပါသည။

NOC ႏင ပတသက၍ ေျပာရလၽင ၎သည လြတလပစြာ ကနသြယခြင၏ အတားအဆးတစရပအျဖစ ဆက လကတညရေနၿပး EuroCham Myanmar သည ဤအတားအဆးအား ဖယရားသြားေရးက ဆကလက အေထာကအကျပေပးသြားမညျဖစၿပး ဤသ႔ေဆာငရြကျခငးက လနာ၏ ေရြးခယမႈ၊ ျပညပရငးႏးျမႇပပႏမႈႏင ေဆးဝါးေစးႏႈနးမားက အျပသေဘာ သကေရာကေစမည ျဖစသည။

119

၂ဝ၁၉ White Book | ကနးမာေရး

အျခားျပနာရပတစခမာ နငငရပျခားကမၼဏမားမ ပါရာစတေမာလ၊ ေခာငးဆး ေပာကေဆးႏင အေအးမေရာဂါကေဆးဝါးမားကသ႔ ကနပစၥညးအခ႕မတပတငျခငးက တားျမစပတပငသည ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာန၏ ဆးျဖတခက ျဖစသည။ ဤစာရငးအား FDA ထမ ပြငလငးျမငသာစြာ ထတျပနထားေသာလညး ေဆးဝါးမတပတငပတပငျခငးမာ (မတပတငၿပး ေဆးဝါးမားျပားလြနးသညအတြက ျဖစနငပါသည။) ကမၻာကနသြယေရးအဖြ႕ကသ႔ နငငတကာ ကနသြယေရးသေဘာတညခကမားႏင ညမညဆသညမာ သသယျဖစဖြယရသည။ FDA ၏ တာဝနမာ မတပတငထားသည ကနပစၥညးမားအေနျဖင စတခရမႈရျခငး၊ ထေရာကမႈရျခငးႏင အနမဆး သတမတအရညအေသြးလအပခကမားႏင ျပညစျခငးတ႔က ေသခာေစရန ျဖစသည။ ေစးကြကအတြငး ပမာဏ ေျမာကျမားစြာေရာကရၿပး ျဖစေနသညအတြက ကနပစၥညးမားအား မတပတငျခငးမ တားျမစပတပငျခငးသည လနာ၏ ေဘးကငးစတခရမႈအတြက မဆစေလာကသာ အလပျဖစေစၿပး ပ၍အရညအေသြးျမငမားသည ေဆးဝါးသစမား၏ ယဥၿပငမႈ သ႔မဟတ ရရနငမႈက တားဆးရာေရာကသည။

ထပမ၍ အဓပၸာယဖြငဆခကလအပေနသည လပငနးစဥဆငရာ နယပယတစရပမာ လပထးလပနညးအရ တငသြငးရမညနမနာမား၏ လအပခက ျဖစပါသည။ စာရြကစာတမးမား တငျပရာတြင Formulation, stability data, certificate of analysis ႏင ကနဦးစမးသပထတလပသည ပစၥညး ျဖစပါက Clinical Trial Data မား ပါဝငလာၿပး လအပသည အေရအတြကႏင လအပျခငးရ-မရဆသညႏင ပတသက၍ မရငးမလငး ျဖစေနသည က ေတြ႕ရသည။ certificate of analysis အခကအလကမားက ဆန႔ကငလက ကနပစၥညးမား စမးသပျခငး ေဆာငရြကရန ခြငျပသည ပမာဏအနညးငယရေသာလညး လအပေသာ ပမာဏမာ နညးပါး ပါသည။

ဥပေဒေရးရာ မေဘာငႏင လပထးလပနညးမား ေျပာငးလမညဆပါက ေကာငးစြာ သးသပအေကာငအထည ေဖာနငရနအတြက အေကာငအထညေဖာေရးတာဝနရသမားအေနျဖင အျခားကယစားျပအဖြ႕အစညးမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငၾကပါရန ေမတာရပခပါသည။ အကးစးပြား ပါဝငသအဖြ႕အစညးမားအၾကား ညႇႏငးမႈျပၿပး အေျပာငးအလ စမခန႔ခြမႈက မနမနကနကန အေကာငအထညေဖာျခငးျဖင အကးရလဒေကာငးမားရရမည ျဖစေၾကာငး တငျပလပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈကမၼဏမားသည ေပးသြငးထားသည ကနပစၥညးမား၏ ေဘးကငးစတခရမႈရျခငး၊ အကးထေရာကမႈရျခငးႏင နငငတကာမ အသအမတျပထားေသာ စခနစညႊနးမားႏင ကကညမႈရျခငးတ႔က ေသခာေစရန အာ႐စကေဆာငရြကေလရသည။ ၎တ႔၏ ထတလပျဖန႔ခေရးကြငးဆကမား၏ အကး ထေရာကမႈ၊ စညးမဥးထနးခပမႈလပငနးစဥမား ႏင ေစးကြကပငဆငမႈတ႔အား ထနးညႇကြပကေပးျခငးျဖင ကနပစၥညးမားစြာ ဝယယရရနငသညအတြက အကးေကးဇးက လနာမားအေနျဖင ပမခစားရရေစပါသည။ ၎သည ျမနမာနငငအတြငး တရားေရးႏင စညးမဥမေဘာငက ခနသားကက ဆကလကတးတကမႈရေစရန မာ ဆကႏြယေနသမားအားလး၏ အကးစးပြားျဖစပါသည။ အစးရအဖြ႕၏ အတြငးႏင ျပငပရ မးစေသာ ဆကစပအကးစးပြားရငမားအား သကေရာကေစသည အေျပာငးအလမား ေဆာငရြကတငး ျပနာမားႏင အေျဖမားက အားလးနားလညသေဘာေပါကၾကေစရနႏင လပငနးစဥက အမား၏တညဆႏၵျဖင ရငးလငးစြာ အေကာငအထညေဖာနငရနအတြက သကဆငသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈျပရန လအပပါသည။

အႀကျပခကမား

•မနကနသည တးတကမႈတစရပ ေဖာေဆာငနငေရးအတြက ကယစားျပအဖြ႕အစညးမားထမ ေဆြးေႏြး အႀကဉာဏရယျခငးအဆငက ျမႇငတငရန အစးရအား တကတြနးပါသည။

• ေဆးပစၥညးကရယာမားအတြက စညးမဥးမေဘာငသစအား အေကာငအထညေဖာျခငးႏင ပတသက၍ ေဆးပစၥညးကရယာ ထတလပသမား၊ ေပးသြငးသမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏငးရန တကတြနးပါသည။ စညးမဥးလကနာမႈဆငရာ စာရြကစာတမးမားတငျပျခငးႏင ရညရြယခကတ႔ႏငပတသက၍ လအပ သည နမနာမားက ရငးရငးလငးလငး သတမတျပ႒ာနးပါရန ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာန အား တကတြနးပါသည။

•NOC မဝါဒမားအား ႐တသမးရန ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာနအား တကတြနးပါသည။ (တရားဝငျပ႒ာနးထားျခငးမရေသာ) လကရ NOC မဝါဒမားသည မၽတေသာယဥၿပငမႈျဖစစဥက အဟန႔အတားျဖစေစသည။ ကနးမာေရးႏင အားကစားဝနႀကးဌာနသည အားလးေသာ ဆကႏြယသမား (EuroCham Health Advisory Group၊ အေမရကနကနသညႀကးမားအသငး စသညျဖင) ႏငအတ ေဆြးေႏြးအႀကဉာဏရယပါက ဤျပနာက ေျဖရငးနငမည ျဖစပါသည။

120

အကးစးပြားပတသကသမားႏငေဆြးေႏြးအႀကဉာဏရယမႈအဆငကတးျမငျခငးသညျမနမာနငငအတြငးရအျပသေဘာေဆာငေသာအေျပာငးအလက႑ကအရနအဟနရရေစၿပး လနာမားအေနျဖင နငငတကာ အဆင အရညအေသြးျပည ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈကနပစၥညးမားက လကလမးမနငမညျဖစပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ကနးမာေရး

121

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၅ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

122

နဒါနး

EuroCham Myanmar အဖြ႕ဝငမားသည ဥပေဒေရးရာမေဘာင တးတကေကာငးမြနေစရန အတြက ျမနမာႏငင အစးရအား ပပးကညေပးၿပး တာဝနခ ေဆာင႐ြကလေသာ စတဆႏၵ ျပငးျပေသာေၾကာင EuroCham Myanmar Legal Advocacy Group က ၂၀၁၇ ခႏစ ႏဝငဘာလတြင စတင ထေထာငခပါသည။ ဤမတေကာက တငေလာကေသာအားထတမႈတြင ျမနမာႏငငဆငရာဥေရာပကနသညႀကးမားအသငး (EuroCham Myanmar) ႏငအတ တစသားတညး ပးေပါငး ေဆာင႐ြကခၾကေသာ ဥေရာပႏငငမား၏ ဥပေဒေရးရာ အဖြ႕မားသည ဤ အပငးက႑တြင ကမာၻ႔ထပတနး အႀကေပးပဂၢလမား ျဖစၾကသညသာမက အာဆယႏင ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးလပငနး လပကငေဆာင႐ြကျခငးႏင စပလဥး၍ အသပညာ ဗဟသတမား ကြယဝႏ႔စပစြာ ရပါသည။ ဤ အဖြ႕သည ဥေရာပႏငငမားမ ရငးႏးျမႇပႏသမားအား တနဖးရေသာဝနေဆာငမႈမားႏင ကညပပးမႈမားက အခနမ ေထာကပေပးေနေသာေၾကာင အဖြ႕ႏင အဖြ႕ဝငမား၏ ကြၽမးကငမႈမားသည ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမႇပႏမည ပဂၢလက ႏင အဖြ႕အစညးမားအတြက အေရးပါေသာ အရငးအျမစတစခ ျဖစပါသည။

ဤဥပေဒေရးရာအဖြ႕သည ၂၀၁၈ခႏစ White Book ထတေဝခစဥ အခနမ စ၍ အေျပာငးအလေျမာကျမား စြာက ႀကေတြ႕ခရၿပးျဖစသည။ အဖြ႕သည ျဖစေပၚလာေသာအေျခအေနက လက၍ တ႔ျပနေဆာင႐ြကျခငး ထက ႀကတငျပငဆငမႈမားျပလပၿပး အေျပာငးအလမားျဖစေပၚေအာငေဆာင႐ြကေနၿပး EuroCham Myanmar အတြငးရ အျခားေသာ က႑အလက Advocacy Group မားအတြက ေထာကပကညမႈမား တးျမႇင လပေဆာငေပးႏငရန အားထတ ႀကးပမးေနပါသည။ အဖြ႕သည ဥေရာပႏငငကမၸဏမားအတြက အေရးႀကးေသာ အပငးက႑ႏစရပ က ၿခငမ ေစရန အဖြ႕၏ အမညက “ Legal and Tax Advocacy Group” ဟ အမည ေျပာငးလ ၿပးၿပ ျဖစပါသည။

EuroCham Myanmar ၏ ၂၀၁၉ခႏစ White Bookတြင အဖြ႕သည ျမနမာႏငငသ႔ လာေရာကမည သ႔မဟတ ျမနမာႏငငတြငေရာကႏငေနၿပးျဖစေသာ ဥေရာပကမၸဏမားႏင ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အလြနတရာ အေရး ပါေသာ အေၾကာငးအရာ ကစၥရပမားက အစအလင တငျပထားၿပး ဤအေၾကာငးအရာ ကစၥရပမားက အာဏာ ပငမားမ ကငတြယေျဖရငးခလင ျမနမာႏငငအတြက အကးျဖစထြနးႏငမည ျဖစသည။ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏ သမားအတြက ေျမပငဆငမႈ အခြငအေရးဆငရာ ျပနာမား ရေနျခငး၊ လကရ ရေနဆ ယဥၿပငမႈ မေဘာငမာ ေသခာေရရာမႈ မရျခငး၊ ႏငငျခားသားပင ကမၸဏမားအေပၚ မညသည ဥပေဒစညးမဥးက အကးဝငသကဆငမႈ ရသညက ေသခာေရရာမႈ မရျခငးႏင လသမားေကာၾကားေသာ ကနအမတတဆပမား အတြက အခ႕အပငး က႑တြင အကာအကြယ ေပးထားမႈမရျခငး စသညကသ႔ေသာ စနေခၚမႈေျမာကမားစြာက ရငးႏးျမႇပႏသမား ႏင ကမၸဏမားမ ရငဆငေနရဆ ျဖစသည။

EuroCham Myanmar ဥပေဒေရးရာႏင အခြနအေကာကဆငရာ တရား႐းေရ႕ေနမားအဖြ႕၏ ရညမနးခကမား ႏင ၫႊနၾကားခက တ႔ႏငအည ေအာကပါ အေၾကာငးအရာ ကစၥရပမားက ၎တ႔၏ သကဆငရာ အႀကျပခက မား၊ အလားအလာရေသာ အကးအျမတမား ႏငတကြ မၾကမးေရးဆြထားပါသည။

ဥပေဒေရးရာ အခနးက႑

ျပနာေဖာျပခက ၁ တရားဥပေဒစးမးေရးႏင စမခန႔ခြေရးဆငရာ လပထးလပနညးမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈ

ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒေရးရာစနစႏင စပလဥး၍ လကရလပေဆာငေနဆ ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥမား တြင တးတကမႈမား ရေသာလညး တရားဥပေဒ စးမးေရး၏ လကရအေျခအေန တစခတညးသာမက စမခန႔ခြ ေရး ဆငရာ လပထးလပနညးမား၏ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ဥပေဒေရးရာ လကနာေဆာင႐ြကမႈ တ႔သညလညး ျမနမာႏငငရ ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အဓကကေသာ စနေခၚမႈမားအျဖစ ကနရေနပါသည။ မၾကာေသး မ အႏစကာလမားအတြငးက ျမနမာႏငင၏ လႊတေတာ ဥပေဒျပေရးလပငနးစဥသည သသသာသာ တးတကလာခ ေသာေၾကာင အမားျပညသ ႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈမား ပမစနစက၍ တးတကမားျပားလာသည ကေတြ႕ရႏငၿပး တရားဥပေဒ စးမးေရးအပငး၏ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ဥပေဒေရးရာ လကနာမႈ အပငးတြငလညး စမခန႔ခြေရး ဆငရာ စညးမဥး၊ စညးကမးမား၊ အမန႔ေၾကာျငာစာမား ႏင လကေအာကခ တရားဥပေဒ စရငျပ႒ာနးခကမား ထတျပနျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးမား တးတကေကာငးမြနႏငပါသည။

ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥႏင စပလဥး၍ အျခားေသာ အဓကကသည အတားအဆးမာ ျပ႒ာနးဥပေဒမား အတညျပသတမတရနအတြက လအပေသာ စမခန႔ခြေရးဆငရာ လကေအာကခ တရားဥပေဒစရငျပ႒ာနးခက မား

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

123

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ထတျပနျခငးႏင ႀကးၾကပၫႊနၾကားမည အာဏာပငမား ဖြ႕စညးတညေထာငျခငး ကစၥရပမားတြင အခန ကာလၾကာရညစြာ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေနျခငးျဖစသည။ ဥပမာ- အျပညအဝ အေကာငအထည ေဖာေဆာင႐ြက မႈ မျပရေသးေသာ ၂၀၁၆ အႏညာတဥပေဒ ႏင ၂၀၁၅ ယဥၿပငမႈ ဥပေဒတ႔ ျဖစသည။

ထ႔ျပင စမခန႔ခြေရးအာဏာပငမားမ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈဆငရာ အတားအဆးမားက ေရာငရားရန ေဆာင ႐ြကသည လပငနးစဥတြင တရားဥပေဒ စးမးမႈႏင ႐းသားေျဖာငမတမႈက ခငမာအားေကာငးေအာင လပေဆာငျခငးအားျဖင ျပ႒ာနးဥပေဒမား ႏင လကေအာကခ တရားဥပေဒ စရငျပ႒ာနးခကမားက ကငသးရာတြင ပမ ပြငလငးျမငသာမႈ ရလာမည ျဖစသည။ စမခန႔ခြေရး လပထးလပနညးမားက အဖြ႕ အတြငးပငး၌သာ ျဖန႔ေဝ ေသာ လသရငၾကား မဟတသည စာမား၊ ၫႊနၾကားခကမားျဖင အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကထားၿပး ၎ စာ ႏင ၫႊနၾကားခကတ႔မာ ရဖနရခါတြင သကဆငရာအစးရ ဥပေဒမားႏင ဆန႔ကင ေသြဖယေနပါသည။ ထကသ႔ေသာ ျပ႒ာနးဥပေဒမားႏင ၎တ႔၏ စမခန႔ခြေရးဆငရာ အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကမႈမားၾကား ရ ကြာဟခကမားႏင အခကအခအတားအဆးမားသည ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမား အတြက ႀကးမားေသာ စးရမ ဖြယ ကစၥရပအေနျဖင ကနရေနပါသည။ ဥပမာ - ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားက အတညျပ ခြငျပျခငး ကသ႔ ေသာ ေန႔စဥ လပငနးလညပတမႈမားက အကးသကေရာကသည ျပ႒ာနး ဥပေဒမားက အနကအဓပၸါယ ဖြငဆ ျခငးႏင စပလဥးသည ျပညတြငးမဝါဒမား၊ စးပြားေရးလပငနး လငစငမား ထတေပးျခငးႏင ျမနမာႏငင ၏ ျပညတြငးအခြန ဥပေဒမားက ကငသးျခငး။

စးပြားေရးႏင လပငနးလညပတမႈ လငစငမား ထတေပးျခငးႏင စပလဥး၍ အခကအခေျမာကမားစြာရၿပး ၎အခကအခမားေၾကာင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမား ေႏာငေႏးျခငး သ႔မဟတ ပယဖကျခငးမားပင ျဖစႏင ပါသည။ လကေတြ႕တြင လငစင အမားအျပားက လးဝထတမေပးျခငး သ႔မဟတ ႏငငသားပင ကမၸဏမား၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈမားႏင ျမနမာႏငငသားမားကသာ လငစင ထတေပးျခငးမားရၿပး ၎အေျခအေနမား သည ၂၀၁၆ ျမနမာႏငငရငးႏးျမႇပႏမႈ ဥပေဒ၊ ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈ ေကာမရင၏ အမန႔ေၾကာျငာစာ ၁၅/၂၀၁၇ စသညတ႔ႏင ဆန႔ကငဘက ျဖစေနပါသည။ ဥပမာ - လမးသယယ ပ႔ေဆာငေရး၊ ကနထ႐ကတာမား၊ ဝနထမး ရာေဖြစေဆာငးေရး ေအဂငစမား၊ အမၿခေျမအကးေဆာငမား၊ ဗဒယ လပငနးမားႏင ႐ပရင႐မား၊ ခရး သြားလာေရး ေအဂငစမားအတြက လငစငမား။

ထ႔အျပင ေကာပေရးရငး အဖြ႕အစညးမားထက ႏငငသားမား (အေျခခအားျဖင ဗမာလမးႏငငသားမား) ကသာ လငစင ထတေပးသည စမခန႔ခြေရးဆငရာ ကငသး ေဆာင႐ြကမႈမားေၾကာင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ မားအတြက မေသခာ မေရရာျခငးႏင စတခလၿခမႈ မရျခငးမား ျဖစေပၚေစပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

• ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက ယၾကညစတခရၿပး ဆြေဆာငမႈရေသာ ဥပေဒေရးရာ ပတဝနးကငတစခက ေသခာေပါကရရေစႏငမည ပြငလငးျမငသာမႈႏင တရားဥပေဒစးမးေရး။

• ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ယၾကညစတခမႈက တးျမႇငရန လပငနးစဥမားတြင ပမ႐းသား ေျဖာင မတျခငးႏင တရားဝငမဟတေသာ စညးကမးတငးကပမႈ နညးပါးျခငး။

အႀကျပခကမား

• ဥပေဒေရးရာ စညးေႏာငမႈရေသာ မညသည လကေအာကခ တရားဥပေဒ စရငျပ႒ာနးခကမား ကမဆ သတငးစာတြင သငတငေလာကပတစြာ ထတျပနေၾကညာျခငးအားျဖင ပမ ပြငလငး ျမငသာမႈ ရေစရန ေဆာငရြကျခငး။

•၂၀၁၆ ျမနမာနငငရငးႏးျမႇပႏမႈဥပေဒႏင သကဆငရာအပခပမႈဥပေဒမားအရ လကေအာကခ တရားဥပေဒစရငျပ႒ာနးခကမားက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကျခငး။

•၂၀၁၆ ျမနမာနငငရငးႏးျမႇပႏမႈ ဥပေဒႏင ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈ ေကာမရင၏ အမန႔ ေၾကာျငာစာ ၁၅/၂၀၁၇ တ႔တြင သတမတထားေသာ နငငျခားသားပငဆငမႈ ဆငရာ ကန႔သတခကမား ႏငအည လငစငမား ထတေပးျခငး။

• ေကာပရတအဖြ႕အစညးမားက လငစငမား ထတေပးျခငး။

124

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

တရားဥပေဒစးမးေရး၏ လကရအေျခအေနေၾကာင ရငးႏးျမႇ ပႏသမားအတြက အဓကကေသာ စနေခၚမႈတခ႕ ရေနပါသည။ တရားဥပေဒ ျပ႒ာနးျခငးႏင လငစငမားထတေပးျခငး စသညတ႔က လပေဆာင၍ တရားဥပေဒ စးမးမႈ ရေရးႏင ပြငလငးျမငသာမႈက ျမႇငတငျခငးတ႔သည ဆြေဆာငမႈရေသာ ဥပေဒေရးရာ ပတဝနးကင ကရရရန ၊ စညးကမးတငးကပမႈက ေလာခရနႏင လပငနးစဥတြင ႐းသားေျဖာငမတမႈက ျမႇငတငရနအတြက အေထာကအက ျဖစေစႏငပါသည။

ျပနာေဖာျပခက ၂ ယဥၿပငမႈဥပေဒႏင တညဆစညးမဥးမား

ယဥၿပငမႈ ဥပေဒ (CL) က ၂၀၁၇ ခႏစတြင သတမတျပ႒ာနးခၿပး ယဥၿပငမႈေကာမရင (CC) က ၂၀၁၈ ခႏစတြင ဖြ႕စညးခသည။ ဥပေဒအသစ အသကဝငလာျခငးႏငအတ ျမနမာႏငငအတြငး (အထးသျဖင တယလကြနး ကမၸဏမားႏင စပလဥးေသာ) လကရ ယဥၿပငမႈဆငရာ မေဘာငမား၏ မေသခာမေရရာမႈႏင ၎၏ အကးဝင သကဆငမႈ စသညအခကတ႔မာ ျပနာတစရပ ျဖစလာခပါသည။

ဆကသြယေရးဥပေဒ (TCR) ၏ ယဥၿပငမႈ စညးကမးမားတြင ဆကသြယေရးက႑ အတြငးရ ယဥၿပငမႈက ဆန႔ကငသည ျပမေဆာင႐ြကခကမားႏင သေဘာတညမႈမားက စစစသးသပႏငေစမည အထးသးသန႔ တရားစရငပငခြင ကငသးရန အခြငအာဏာမားက ဆကသြယေရးၫႊနၾကားမႈ ဦးစးဌာန (PTD) အား ေပးအပ ထားပါသည။ တစနညးအားျဖင အျခားမညသည တညဆဥပေဒမား ရေနေစကာမ ယဥၿပငမႈႏင စပလဥးေသာ ကစၥရပမားက ယဥၿပငမႈဥပေဒ ႏငအညသာ ေဆာင႐ြကရမညဟ (TCR ေနာကမ ျပ႒ာနးလကေသာ) ယဥၿပငမႈဥပေဒ (CL) တြင(အထးသးသန႔ တရားစရငပငခြငက ယဥၿပငမႈ ေကာမရငအား ေပးအပထားသည) ျပ႒ာနး သတမတထားပါသည။ ထ႔အျပင ကမၸဏက သမးယျခငး သ႔မဟတ ကမၸဏခငး ေပါငးစပမႈေၾကာင ရရမည ေစးကြကေဝစ၊ ဝငေငြ၊ ရငးႏးျမႇပႏမႈ၊ ရယယာအေရအတြကႏင ပစၥညးဥစၥာမားစေသာ အခကမား ေပၚတြင အေျခခထားေသာ သတမတအဆငမား ပါဝငသည ကမၸဏခငးေပါငးစညးမႈ ထနးခပျခငး ဆငရာ စညးမဥးမား မရျခငးသညလညး ရငးႏးျမႇပႏသမားအၾကား စးရမဖြယရာ ေနာကထပ အေၾကာငးရငးတစခ ျဖစပါသည။ဆကသြယေရးဥပေဒ (TCR) ႏင ယဥၿပငမႈဥပေဒ (CL) တ႔၏ ျပ႒ာနး သတမတခကမားၾကားတြင ကြလြမႈမား ရျခငးေၾကာင ကြၽနပတ႔အေနျဖင မညသည တရားဥပေဒ ျပ႒ာနးခကက အျခားတစခအေပၚ လႊမးမးသညက ရငးလငးမႈ မရပါ။ ထ႔ျပင TCR အရ ဆကသြယေရး ၫႊနၾကားမႈဦးစးဌာန (PTD) ၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ နယပယႏင CL အရ ယဥၿပငမႈေကာမရင (CC) ၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ နယပယသည တကဆငမႈမား ရေနၿပး ႏစဖကလး၏ တရားဥပေဒ ျပ႒ာနးခကတြငလညး မမကယကသာ အဓက ဦးစားေပးထားသညက ေတြ႕ရ ရပါသည။

ယဥၿပငမႈေကာမရင (CC) သည ကမၸဏခငး ေပါငးစပမႈ ႏင/သ႔မဟတ ရငးႏးျမႇပႏမႈဝငေပါက တခါးဝႏင စပလဥး၍ အမန႔ေၾကာျငာစာ ထတျပနမႈ မရေသးျခငးေၾကာင ဥပေဒက လးလးလားလား အျပညအဝ အဓပၸါယဖြငဆမႈ ျပလပ၍ မရႏငပါ။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ဤတြင အႀကျပထားေသာ အဆငမားသည ယဥၿပငမႈ မေဘာငႏင စပလဥးသည သသာထငရားေသာ ဥပေဒေရးရာ ျပနာမားက ထပမ ေလာခႏငလမမည ျဖစၿပး ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ယၾကညမႈက တးျမႇင ႏငမည ျဖစသည။ ၎သည ႏငငတကာ မကႏာစာတြင စးပြားေရး ျဖစထြနး ေကာငးမြနလာမည ႏငငတစႏငင အေနျဖင ျမနမာႏငင၏ ဖြၿဖးဆ စးပြားေရးက ႀကတင စမခကခႏငလမမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

ျမနမာႏငင၏ လအပခကျဖစေသာ လကရ ဥပေဒေရးရာ ျပနာကစၥရပမားက ေျဖရငးရနႏင ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏမႈ ျမႇငတငရနအတြက MTC သည စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာနႏင ပးေပါငး၍ ဆကသြယေရး က႑အတြက ယဥၿပငမႈ မေဘာငမား ႏင စပလဥးၿပး လကဖကညေသာ ယႏရားတစခက သတမတႏငမည အမန႔ေၾကာျငာစာ သ႔မဟတ လမးၫႊနခကက ထတျပနရန စဥးစားႏငပါသည။

125

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

လကရၿပငဆငမႈ မေဘာင၏ မေသခာမေရရာမႈႏင ၎၏အကးဝငသကဆငမႈသညရငးႏးျမႇပႏသမား အတြက စးရမဖြယကစၥရပမား ျဖစေနပါသည။ဆကသြယေရးက႑အတြက ယဥၿပငမႈမေဘာငမားႏင စပလဥး၍ လကဖကညေသာ ယႏရားတစခႏငကမၸဏမားေပါငးစညးျခငး အတြကထေရာကေသာ ထနးခပမႈ ယႏရားတစခက သတမတေပးႏငမည အမန ေၾကာျငာစာ သ႔မဟတ လမးၫႊနခကတစခက ထတျပနႏင ပါသည။ထကသ႔ျပလပျခငးအားျဖင ယဥၿပငမႈမေဘာငႏင စပလဥးသည ဥပေဒေရးရာ ျပနာမားကထပမေလာခႏငမညျဖစၿပး ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ယၾကညမႈက တးျမႇငႏငမညအျပငျမနမာႏငငက စးပြားေရး ျဖစထြနး ေကာငးမြနလာမည ႏငငတစႏငငအေနျဖငပရပေကာငးတစခက ႀကတငခန႔မနး ႏငလမမည ျဖစသည။

ထ႔ျပင လကရ ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ စးရမမႈက ေလာခႏငေစမညသာမက အနာဂတ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက အေထာကအပျဖစေစမည ကမၸဏမား ေပါငးစညးျခငးဆငရာ ထေရာကေသာ ထနးခပမႈယႏရားက ရရရန အလ႔ငာ ယဥၿပငမႈ ေကာမရင (CC) သည ကမၸဏမား ေပါငးစညးမႈ သတမတအဆငမား/ကန႔သတခကမား ထတျပနမႈ လပငနးစဥက လငျမနေခာေမြ႕ေစရန လပေဆာငႏငမညျဖစပါသည။

ျပနာေဖာျပ ခက ၃ ႏငငျခားသား ပငဆငမႈဆငရာ အခြငအေရးမား

အမးမးေသာဥပေဒႏင စညးမဥးမားတြင “ႏငငျခားသား(ပင)ကမၸဏ” ဆေသာ အသးအႏႈနးအတြက ကြလြ ေသာ အဓပၸါယသတမတခက အေျမာကအျမားရေသာေၾကာင မတညေသာ ကစၥရပအမးမးတြင ႏငငျခားသား ပငဆငမႈ ပါဝငေသာ ကမၸဏမားက မညသည ဥပေဒက အကးဝငသကေရာကမႈရသညက ေသခာေရရာစြာ မသသျဖင ရႈပေထြးမႈမား ျဖစေပၚေနပါသည။

၂၀၁၇ ျမနမာႏငင ကမၸဏမားဥပေဒ (MCL) တြင ႏငငျခား အဖြ႕အစညးတစခမ မတညေငြရငး ၃၅% အထက ပငဆငေသာ ကမၸဏတစခက “ႏငငျခားသား (ပင) ကမၸဏ” ဟ သတမတထားပါသည။ မၾကာေသးခငက MCL မ ဖကသမးလကေသာ ၁၉၁၄ ျမနမာႏငငကမၸဏမား အကဥပေဒ (MCA) တြင အဓပၸါယသတမတခကသည ပ၍ တငးကပၿပး ကမၸဏရယယာမားမ ရယယာတစစက ႏငငျခားသားပငဆငလငပင ထကမၸဏက “ႏငငျခားသားပင” ဟ သတမတရန လေလာကပါသည။ ထ႔ေၾကာင MCL အရ ႏငငျခားသားမားသည မတညေငြရငး ၃၅% အထ ရငးႏးျမႇပႏႏငၿပး ထသ႔ ရငးႏးျမႇပႏထားေသာ ကမၸဏမာ ေဒသခကမၸဏတစခ အျဖစ အကးဝငမည ျဖစေသာေၾကာင MCL သည ပမ၍ ေျပာငးလြယျပငလြယ ျဖစသညသာမက ႏငငျခားသားမား အေနျဖင ျမနမာႏငငတြင လပငနးမား ပမလပကငႏငရန အတြကလညး လမးေၾကာငးဖြင ေပးထားပါသည။

ႏငငျခားသားမား သ႔မဟတ ႏငငျခားသားပင ကမၸဏမားက အမၿခေျမ ပငဆငျခငး သ႔မဟတ တစႏစ ထကပေသာ ငားရမးမႈစာခပက လကမတထးခပဆျခငး ကစၥရပမားက မျပလပရန တားျမစထားသည ၁၉၈၇ မေ႐ႊ႕ေျပာငးႏငေသာ ပစၥညးမား လႊေျပာငးမႈ ဥပေဒတြငလညး “ႏငငျခားသားပင ကမၸဏ” ဆေသာ အသးအႏႈနးအတြက အမားစ ပငဆငျခငးက အေျခခ၍ ေအာကပါအတငး ကယပင အဓပၸါယသတမတခကက ေဖာျပထားပါသည။ “ကမၸဏ သ႔မဟတ အဖြ႕အစညးတစခတြင ႏငငသားမား၏ အဓက ထနးခပမႈ သ႔မဟတ စမခန႔ခြမႈ မရလင ေသာလညးေကာငး၊ ႏငငသားမားမ ရယယာအမားစ သ႔မဟတ အကးအျမတအမားစက အဓက ထနးခပ စမေနျခငး မဟတလင ေသာလညးေကာငး ထကသ႔ေသာ ကမၸဏ သ႔မဟတ အဖြ႕အစညးမာ ႏငငျခားသားပင ျဖစသည” ။

သ႔ရာတြင လကေတြ႕၌ MCA က ဖကသမးၿပး ျဖစေသာလညး ျမနမာႏငငမ အာဏာပငမားသည MCA တြင သတမတ ေဖာျပထားသည ရယယာတစစ ပငဆငလငပင ႏငငျခားသားပငျဖစသည ဟေသာ အဓပၸါယ သတမတခက အေဟာငးအတငးသာ ကငသးေဆာင႐ြကေနသညဟ ထငျမငယဆရပါသည။ MCL တြင ေဖာျပထားသည ၃၅% အထက ရယယာေဝစ ပငဆငမသာ ႏငငျခားသားပင ျဖစသညဆေသာ အခကက လကေတြ႕တြင အသအမတျပ ကငသးမႈ ရေသးပ မရပါ။ MCL ၏ စာပဒ ၄၆၄ တြင MCL သည မေ႐ႊ႕ေျပာငးႏငေသာ ပစၥညးမား လႊေျပာငးမႈ ဥပေဒပါ ျပ႒ာနး သတမတခကမားအေပၚ အကးသကေရာကမႈ မရေၾကာငး ေဖာျပထားသညက သတျပမပါသည။ ထ႔ေၾကာင မေ႐ႊ႕ေျပာငးႏငေသာ ပစၥညးမား လႊေျပာငးမႈ ဥပေဒတြင ေဖာျပထားသည အမားစပငဆငမႈ ဆေသာ စႏႈနးသတမတခကသည MCL တြင ေဖာျပထားသည ၃၅% အထက ပငဆငရမည ဆေသာ အခကက လြမးမးပါသည။

126

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ႏငငျခားသား(ပင)ကမၸဏဟေသာ အသးအႏႈနးအတြက ကြျပားေသာအဓပၸာယသတမတခကအေျမာကအမား ရသညအတြက ႏငငျခားသားပငဆငမႈ ပါဝငေနေသာ ကမၸဏမားကမညသညဥပေဒက အကးဝငသကေရာက မႈရေနသညက ေသခာေရရာစြာ မသသျဖင ရႈပေထြးမႈမား ျဖစေပၚေနပါသည။ အဓပၸာယတစခ တညးသာ တညတၫႊတတညး သတမတေဖာျပႏငသလ ရငးလငးေသာ လမးၫႊနခကမားလညး ထတျပနႏငပါသည။ ထကသ႔ျပလပျခငး အားျဖင ႏငငျခားသား ရငးႏးျမႇပႏသမားအား ပမ၍အကာအကြယ ေပးႏငမည ျဖစသလ ရငးႏးျမႇပႏမႈျပလပရာတြင လြယကေခာေမြ႕ေစမည သာမက ႏငငျခားသား ရငးႏးျမႇပႏသမား ၏ ယၾကညမႈ ကလညး ျပနလညရရႏငမညျဖစသည။

ျမနမာႏငင ဥပေဒမားတြင ႏငငျခားသားပင ကမၸဏတစခ အတြက အဓပၸါယမား အၿပငအဆင သတမတထား ျခငးေၾကာင ဥပေဒေရးရာအရ မေသခာမေရရာမႈက ျဖစပြားေစပါသည။ ႏငငျခားသား ရငးႏးျမႇပႏသသည လကရ တညရေနေသာ ကမၸဏတစခထမ အစရယယာမား ရယလပါက အခကအခ အေျမာကအမားက ရငဆငရမည ျဖစသည။ ထကသ႔ ႏငငျခားသားမ ရငးႏးျမႇပႏသအေနျဖင ကမၸဏတစခ၏ ရယယာမား ရယ ေသာအခါ အသးျပသည အဓပၸါယသတမတခကအေပၚ မတည၍ ထကမၸဏသည ႏငငျခားသားပငကမၸဏ တစခ ျဖစလညးျဖစႏငသလ မျဖစလညးမျဖစႏငပါ။ ကမၸဏ၏ လပငနးေဆာင႐ြကမႈ၊ ကမၸဏမ လအပရန အလားအလာရေသာ လငစင သ႔မဟတ အမၿခေျမ ပငဆငမႈ စသညအခကမားက မတည၍ မတညေသာ စႏႈနးသတမတခကမား အကးဝင သကေရာကႏငပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ပငဆငမႈဆငရာ အခြငအေရးမားႏင ပမေယဘယကေသာ ငားရမးမႈဆငရာ အခြငအေရးမားသည ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသတငးအား အကးသကေရာကေသာ ကစၥရပမား ျဖစသည။ ထအပငးက႑မားတြင ဥပေဒေရးရာ ေသခာေရရာမႈ ရျခငးသည ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားမ ျမနမာႏငငတြင ေရရည ရငးႏးျမႇပႏမႈ ျပလပေစရန အတြက မရမျဖစလအပသည အရာျဖစသည။ လကရအေျခအေနတြင ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမားအား အမၿခေျမငားရမးမႈက တစႏစထကပ၍ ငားရမးခြငမျပထားေသာေၾကာင ႏငငျခားသားရငးႏးျမႇပႏသမား အတြက ရငးႏးမႈလပရန အႏရာယမားၿပး လၿခစတခမႈမရေသာအေျခအေန ျဖစေနပါသည။ ႏငငျခားသား ပငဆငမႈ ႏင ငားရမးမႈဆငရာ အခြငအေရးမားက တးတကေကာငးမြနေစရန ႏင ရငးလငးျပတသားေစရန လပေဆာငျခငးအားျဖင ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက ပမ အကာအကြယျဖစေစမည သာမက ျမနမာ ႏငငအတြငး ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမား လြယကေခာေမြ႕၍ ေရရည တညတခငၿမေစမညအျပငအကး ဆကအေနျဖင ႏငငအတြငးသ႔ ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမား ပမေရာကရလာမည ျဖစသည။ ေဒသခကမၸဏအဖြ႕အစညးမားထမ အစရယယာမား ဝယယမႈအပငး၌လညး ျပနလညအားတကလာမည ျဖစသည။ ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ အခြငအေရးမားက ဥပေဒအရ ရငးရငးလငးလငး ေသခာျပတသားေအာင ေဆာင႐ြကႏငခလင ၎တ႔၏ ယၾကညမႈကလညးျပနလညရရလမမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

• ႏငငျခားသား(ပင/ရငးႏးျမႇပႏထားေသာ)ကမၸဏ အဖြ႕အစညးမားအတြက ဥပေဒေရးရာစာ တမးမား အားလးတြင အဓပၸါယတစခတညးကသာ တညတၫႊတတညးသတမတေဖာျပ ျခငး။

• ထကသ႔ေသာ ကမၸဏအဖြ႕အစညးမားအား လႊမးမးအပခပမည စညးမဥးႏင စပလဥး၍ လမးၫႊနခကမား ထတျပနျခငး သ႔မဟတ လႊမးမးအပခပမည စညးမဥးတစခတညးကသာ ဘစညးမဥးတစခအျဖစ သတမတျခငး။

• ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ ျပလပထားသည အဖြ႕အစညးျဖစလာေသာ အဖြ႕အစညးတစခ၏ ပငဆငမႈ ပစၥညးဥစၥာမားႏင အခြငအေရးမားက လႊမးမးအပခပမည စညးမဥးႏင စပလဥး၍ လမးၫႊနခကမား ထတျပနျခငး။

127

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ျပနာေဖာျပခက (၄) - ၂၀၁၉ ကနအမတတဆပ ဥပေဒ

၂၀၁၉ ကနအမတတဆပ ဥပေဒ အသစက ၂၀၁၉ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၃၀ ရကေန႔တြင ျပညေထာငစလႊတေတာမ သတမတျပ႒ာနးခပါသည။ ကနအမတတဆပမတပတငျခငး ႏငစပလဥး၍ စညးမဥးမေဘာငမား ေျပာငးလ ရန ၂၀၁၄ ခႏစတညးက စစဥလပေဆာငေနချခငး ျဖစသည။

ထကသ႔ လပေဆာငျခငးသည ဝမးေျမာကစြာ လကခႀကဆရမည အေျပာငးအလတစခ ျဖစပါသည။ ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင ကနစညတဆပမား ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ဝငေရာကလာေစရန အတြကသာမက နညးပညာမားႏင ကြၽမးကငမႈမားက လြယကေခာေမြ႕စြာ လႊေျပာငးႏငေစရနအတြက အေထာကအကျဖစမည ေစးကြကက ဖနတးရမည ျဖစသည။ ထသ႔ ျပလပဖနတးရန လအပသည ဉာဏပစၥညးမပငခြင မားက အကာအကြယေပးျခငးႏင စပလဥး၍ ပမျပညစ ထေရာကေသာ စညးမဥးမားက ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမားမ ေမာလငေနၾကပါသည။

ကနအမတတဆပ မတပတငျခငး ႏင စပလဥး၍ အဓကကေသာ ေျပာငးလမႈတစခမာ “ပထမဆးအသးျပရန” ပစမ “ပထမဆးမတပတငရန” ပစတစခသ႔ ေျပာငးလသြားျခငး ျဖစသည။ ၎ေျပာငးလမႈသည ပါရသေဘာ တညခက ႏင ဉာဏပစၥညးမပငခြင ဆငရာ အခြငအေရးမား၏ ကးသနးေရာငးဝယမႈဆငရာ စညးကမးခကမား ႏင ကကညမႈ ရပါသည။ ထကသ႔ ေျပာငးလမႈေၾကာင (ျမနမာႏငင၏ ယခငက အပခပမႈ ျပ႒ာနး သတမတခက ျဖစေသာ ၁၉၁၄ မပငခြငအက ဥပေဒအရ မတပတငထားသည) လကရ ရေနဆ ကနအမတတဆပ မားအားလး ျပနလညမတပတငရန လအပပါသည။ကနအမတတဆပဥပေဒအသစအရ ေအာကပါ ကနအမတတဆပမားအတြက အသအမတျပမႈ ပစက ေအာက တြင ေဖာျပထားပါသည။ (က) “ပထမဆးအသးျပရန” စနစအရ ျမနမာႏငငတြင မတပတငထားေသာ ကနအမတတဆပမား။ (ခ) ႏငငတကာတြငမတပတငထားေသာလညး (“ပထမဆးအသးျပရန” စနစအရ “အသးျပမႈ” လအပခက ႏင မကကညျခငးမားအပါအဝင အျခားေသာ အေၾကာငးအရငးအမးမးေၾကာင) ျမနမာႏငငတြင မတပ တင၍ မရႏငေသာ ကနအမတတဆပမား။

ျမနမာႏငငတြင မတပတငထားသည လကရ ရေနဆ ကနအမတတဆပမား

“ပထမဆးမတပတငရန”စနစက ေျပာငးလလကျခငးေၾကာင (ျမနမာႏငင၏ ယခငက အပခပမႈဥပေဒျပ႒ာနး သတမတခကျဖစေသာ ၁၉၀၉ မတပတငျခငးအကဥပေဒအရ မတပတငထားသည) လကရရေနဆ ကနအမတ တဆပမား အားလးက ကနအမတတဆပဥပေဒ စာပဒ ၉၃ အရ ျပနလည မတပတငရန လအပပါသည။ လကရ ရေနဆ ကနအမတတဆပမား အတြက အလအေလာကေျပာငးလျခငး ရမည မဟတေပ။

ယခငစနစေအာကတြင မတပတငထားသည ကနအမတတဆပ ပငရငမားမ ၎တ႔၏ အမတတဆပမားက ျပနလည မတပတငရနအတြက အကးအေျပာငးကာလသည သးလမ ေျခာကလအထ ၾကာျမငလမမညဟ ေမာလငထားပါသည။

စာခပစာတမး မတပတင႐းအား စစမးေမးျမနးကာ ညႇႏႈငး တငပငမႈမား ျပလပၿပးေနာက ျမနမာႏငငတြင မတပတငထားေသာ လကရရေနဆ ကနအမတတဆပမား၏ အကးအေျပာငး ကစၥရပမား (ထကစၥရပမား က ဦးစားေပးအခြငအေရးမား ရမညဟ ေမာလငထားသည) အပါအဝင ကနအမတတဆပ ဥပေဒ အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကျခငးႏင သကဆငေသာ အမန႔ေၾကာျငာစာမားႏင စညးကမးမားက လာမည လမားအတြငး ထတျပနသြားလမမည ျဖစေၾကာငး ကြၽနေတာတ႔ဘကမ နားလည သေဘာေပါကထားပါသည။

ႏငငတကာတြင မတပတငထားေသာ ကနအမတတဆပမား

၂၀၁၉ ကနအမတတဆပ ဥပေဒပါ စာပဒ ၃၁ ႏင ၃၃ တြင ပါရသေဘာတညခက သ႔မဟတ ကမာၻ႔ကနသြယေရး အဖြ႕ဝငႏငငတစခခတြင မတပတငထားေသာ အမတတဆပမားအတြက ဦးစားေပးအခြငအေရး ခစားရမညဟ သတမတေဖာျပထားပါသည။

(က) ပါရသေဘာတညခက သ႔မဟတ ကမာၻ႔ကနသြယေရး အဖြ႕ဝငႏငငတစခခတြင အမတတဆပ မတပတင ေလာကထားခက၌ ပါဝငသည ထပတညသည အမတတဆပက ပထမေလာကထားသညေန႔မ ေျခာကလ အတြငး သ႔မဟတ

128

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

(ခ)ပါရသေဘာတညခက သ႔မဟတ ကမာၻ႔ကနသြယေရးအဖြ႕ဝငႏငငတစခခတြင သကဆင ရာႏငငအစးရမ ႀကးမႉးကငးပေသာ သ႔မဟတ အသအမတျပ အျပညျပညဆငရာကနစညျပပြ၌ ခငးကငးျပသ ခသည အမတဆပႏငထပတညေသာအမတတဆပက ၎ကနစညျပပြ တြင ခငးကငး ျပသခသညေန႔ မ ေျခာကလအတြငး ျမနမာႏငငတြင မတပတငရနေလာကထားပါလင ထအမတတဆပပငရငမားသည ဦးစား ေပးအခြငအေရးခစားခြငရသည။(ကနစညျပပြဆငရာ ဦးစားေပးအခြငအေရးသည အပဒ(က) တြင ေဖာျပထားေသာ ကနအမတတဆပ ေလာကထားသညေန႔မစတငရရသည ဦးစားေပးအခြငအေရးကာလထက မေကာ လြနရ။ )

အပဒ(ခ)တြင ေဖာျပထားေသာဦးစားေပးအခြငအေရးသည ပါရသေဘာတညခက သ႔မဟတ ကမာၻ႔ကနသြယေရး အဖြ႕ဝငႏငငတစခခတြင ကငးပျပလပသည ကနစညျပပြ၌ ခငးကငးျပသခေသာအမတတဆပ ျဖစေသာလညး ထႏငငမားတြင ကနအမတတဆပ မတပတငျခငး မေလာကထားရေသးသည အမတတဆပမားအတြက အကးဝငသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ၿပးျပညစေသာ ကနအမတတဆပ မတပတငစနစတစခသည စးပြားေရးလပငနးမား အထးသျဖင အေျခခငၿပးျဖစေသာ ကနအမတတဆပမား ႏင ႏငငတကာ ေစးကြကတြင ဦးေဆာငေနေသာ သမားအတြက ဉာဏပစၥညး မပငခြငဆငရာ အခြငအေရးမားက လေလာကစြာ အကာအကြယေပးႏငမည ျဖစသည။ ၎စနစသည ျမနမာ ႏငငေစးကြကအား အေျခခငၿပးျဖစေသာ ကနအမတတဆပမား ႏင ႏငငတကာ ေစးကြကတြင ဦးေဆာငေန ေသာ ထတကနဝနေဆာငမႈမားအတြက အေထာကအကျဖစေစမည ေစးကြကတစခ ျဖစလာေစရနလပေဆာင ေပးမည ျဖစသည။ ထ႔ျပင ၎စနစသည ဉာဏပစၥညးမပငခြငက အသအမတျပ တနဖးထားသည အျပငအခြင အေရးမားက လလေလာကေလာကအကာအကြယ ေပးထားေသာေၾကာင တထြငဖနတးမႈ တးတကလမမညျဖစ ၿပး ကနအမတတဆပမား တညေဆာကပးေထာငျခငးအတြကလညး အားေပးလႈ႕ေဆာႏငလမမည

အႀကျပခကမား

ႏငငတကာတြင မတပတငထားေသာ ကနအမတတဆပမားအတြက ခစားခြငေပးထားေသာ ဦးစားေပး အခြင အေရးသည ပါရသေဘာတညခက သ႔မဟတ ကမာၻ႔ကနသြယေရး အဖြ႕ဝငႏငငတစခခတြင မၾကာေသးခငက (ဆလသညမာ- လြနခေသာ ေျခာကလအတြငး) မတပတငထားေသာကနအမတတဆပမားကသာ အကာ အကြယေပးျခငး ျဖစေသာေၾကာင ၎ဦးစားေပးအခြငအေရးသညလညး အကန႔အသတ ရေနပါသည။ လသမား ေကာၾကားသည ကနအမတတဆပပင ျဖစေစကာမ အဖြ႕ဝငႏငင တစခခတြင လြနခေသာ ေျခာကလေကာက မတပတငထားျခငး ျဖစပါက ထကနအမတတဆပ အတြက အကာအကြယ ေပးထားျခငး မရပါ။ ျမနမာႏငင၏ စပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက ျမႇငတငရနအတြက ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏသမား အထးသျဖင လသမားေကာၾကား ေသာ ကနအမတတဆပမား အျဖစ ႏငငတကာေစးကြကတြင ဦးေဆာငေနေသာ ထတကန/ဝနေဆာငမႈမား အတြက အေထာကအကျဖစမည စးပြားေရးပတဝနးကငက ျပလပဖနတးရန အကာအကြယမားက အတငး အတာတစခထ လပေဆာငေပး၍ ထတကနမားႏင နညးပညာမား ႏငငအတြငး စးဝငေစရန တကတြနး အားေပးရမညသည။

၂၀၁၉ ကနအမတတဆပ ဆငရာဥပေဒသစသည ဝမးေျမာကဝမးသာႀကဆရမညအေ႐ြ႕တစချဖစသည။ ေျပာငးလမႈမားထမ အဓကကေသာ ေျပာငးလမႈတစခမာ “ ပထမဆးအသးျပသပစ” မ “ ပထမဆး မတပတငသပစ” သ႔ ေျပာငးလသြားျခငး ျဖစသည။ တးတကေျပာငးလမႈမား ရေသာလညး ျပနလည မတပတငရမည လပငနးစဥေၾကာင ျပနာမား ရေနပါသည။ လသမားေကာၾကားေသာ ကနအမတတဆပ မားအတြက အကာအကြယမားကတးျမႇငေပးႏငသည။

129

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

အခြနအေကာက အခနးက႑

ျပနာေဖာျပခက (၁) - တဆပေခါငး အကဥပေဒက ျပျပငေျပာငးလျခငးႏင ေငြေပးေဆာငမႈ လပငနးစဥက ႐းရငးေအာင ျပလပျခငး

၁၈၉၉ တဆပေခါငး ဥပေဒက လြနခေသာ ႏစေပါငး၁၂၀ကတညးက ျပ႒ာနး သတမတထားၿပး ထအခနတညး က ယခအခနထ ၎ဥပေဒအား သသာထငရားေသာျပျပငေျပာငးလမႈ ျပလပထားျခငး မရပါ။ အကးဆက တစခအေနျဖင ေခတမစးပြားေရးလပငနးေဆာင႐ြကမႈ အေလအထမားႏင မေလာညသညအျပင ေခတမမ ေတာေသာ အကဥပေဒႏင သတမတအခနဇယားႏငဆကစပေနေသာ ျပ႒ာနးသတမတခကမား ရေနပါသည။

ပထမအခကအေနျဖင အခ႕ စာခပစာတမးမားအတြက မညသည တဆပေခါငးခြနက သကဆင အကးဝငသည ဆသညႏင စပလဥး၍ မေသခာမေရရာမႈမား ကနရေနပါသည။ ထအခကသည မညသည အာမခမႈမ မပါဝငေသာ ေခးငားမႈဆငရာ စာ႐ြကစာတမး ကစၥရပမားအတြက သကဆငမနကနမႈ ရပါသည။

ဒတယအခကအေနျဖင စာခပစာတမး အမးမးအတြက မေျပာပေလာကေသာ တဆပေခါငးခြန ပမာဏကသာ ေပးေဆာငရန လအပပါသည။ ထကသ႔ စာခပစာတမးမားအတြက မေျပာပေလာကေသာ တဆပေခါငးခြနမား ကသာ ေပးေဆာငရန လအပေသာလညး ၎စာခပစာတမး အေျမာကအမားက စမခန႔ခြရန အခြနထမးမားႏင အခြနအာဏာပငမား အတြက အရငးအျမစမား လအပေသာေၾကာင ထအခြနမားက ျမနမာအစးရသည ထေရာကစြာ ေကာကခႏငျခငး မရဟ ကြၽနပတ႔ ယၾကညလကခထားပါသည။

တတယအခကအေနျဖင တဆပေခါငးခြန ေပးေဆာငမႈမား၏ ခနသားကကမႈႏင စပလဥး၍ ဆေလာ သငေတာမႈ မရေသာ ခညးကပမႈ တစခရေနပါသည။ အကဥပေဒအရ စာခပစာတမးတစခက ျမနမာႏငင အတြငး မခပဆခင သ႔မဟတ ခပဆခနတြင တဆပေခါငးခြနက ေပးရမည ျဖစပါသည။ ႏငငရပျခားတြင ခပဆထားေသာ စာခပစာတမးအတြက တဆပေခါငးခြန ေပးေဆာငရမည ေနာကအကဆး သတမတခနမာ ျမနမာႏငငအတြငး ၎စာခပစာတမးကယေဆာငလာၿပးေနာက (၃) လ ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငငအတြငး ခပဆခေသာ စာခပစာတမးမားအတြကလကမတထးထားသည ရကမ တစလအတြငး ခပႏပထားေသာ တဆပေခါငးက အခြန႐းမားအားလးမ တစညတစၫြတတညး လကချခငးမး မဟတေသာလညး အခ႕ေသာ အခြန အရာရမားမ (ျပစဒဏေပးျခငးမရဘ) လကခပါသည။ ျမနမာႏငငျပငပတြင ခပဆခေသာ စာခပ စာတမးမား ႏင စပလဥး၍ အခြနအရာရအခ႕သည အခြနထမးမ ၎၏ စာခပစာတမးက ျမနမာႏငင သ႔ ပထမဆး ေပးပ႔တငျပသည (ဥပမာ- စာႏငကနပစၥညး ေပးပ႔ေပးသည ဝနေဆာငမႈ ကမၸဏမ တစဆင) ရကစြက အေျခမခဘ သေဘာတစာခပ လကမတထးထားသည ရကကသာ အေျခခ၍ အခနသးလေပးေသာ စညးကမး က စဥးစားပါသည။ အကဥပေဒ သ႔မဟတ သကဆငရာ လမးၫႊနခကမားတြင လအပခက တစရပအေနျဖင ေဖာျပထားျခငး မရေသာလညး အခ႕ေသာ စာခပစာတမး ကစၥရပမားတြင အခြနအရာရ မားသည ၎စာခပ လကမတထး ခပဆခေသာႏငငမ ျမနမာသ႐းတြင ေကာငစစဝန႐းမ စာခပစာတမး မနကနမႈက စစေဆးေပး ရနအတြက ေတာငးဆပါလမမည။ ကစၥရပႏစခလးတြင အခြနထမးသည ၎၏ စာခပစာတမးတြင တဆပ ေခါငးခြန ျဖညစြကရနအတြက အခြနအာဏာပငမားထ၌ လကယတင လာေရာက တငျပရမည ျဖစပါသည။

စတတအခကအေနျဖင တဆပေခါငးခြန ေပးေဆာငမႈ ေနာကကျခငးမားအတြက ျပစဒဏမာ တဆပေခါငးခြန ေပးေဆာငရမည ပမာဏ၏ ဆယဆ ျဖစပါသည။ ထ႔အတြက ကနဦးပငးတြင ျပစဒဏက ေပးေဆာငရမည အခြန၏သးဆထ ေလာခရန အဆျပခေသာလညး မၾကာေသးေသာ ၂၀၁၇ခႏစတြင အကဥပေဒက ျပငဆင ခေသာေၾကာင ၎အဆျပခကက အေကာငအထညေဖာ ေဆာင႐ြကချခငး မရပါ။ ထျပစဒဏသည အခြနထမးမားအား ဖႏပရာေရာကသည လြနကေသာ အဖးအခတစခ ျဖစၿပး ၎တ႔အတြက မမတေသာ ဝနထပဝနပးတစခ ျဖစပါသည။

ပၪၥမအခကအေနျဖင “ေခးငားျခငး” ႏင “ေငြေၾကးေထာကပျခငး” ဆေသာ အသးအႏႈနးမားအတြက အကဥပေဒတြင အဓပၸါယ သတမတထားျခငး မရပါ။ ထကသ႔ေသာ ကစၥရပမားတြင ၎အသးအႏႈနးမားက စးပြားေရးလပငနးတြင နားလည သေဘာေပါကထားသည သာမန အဓပၸါယအတငးသာ အနကေကာကယ ႏငပါသည။ တဆပေခါငး အရာရမားႏင ဆကဆေဆာင႐ြက၍ ရရလာေသာ အေတြ႕အႀကအရ ထကသ႔ေသာ စာခပစာတမးမားက အမးအစားခြျခားရာတြင တစသမတတညး မဟတသညက ေတြ႕ရႏငပါသည။ ေခးငားမႈ ဆငရာ သေဘာတညမႈ စာခပမားက အမးအစား အမးမးခြျခားႏငၿပး ခြျခားထားသည အမးအစားအလက အခြနႏႈနးထား ကြျပားမႈ ရပါသည။ အသငးအဖြ႕ဥပေဒ သ႔မဟတ သေဘာတစာခပ သ႔မဟတ ခဝနခပ စသျဖင အမးအစား ခြျခားႏငၿပး အမးအစားအလက တဆပေခါငးခြနႏႈနးမား ကြျပားပါသည။

130

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ေနာကဆးအေနျဖင အကဥပေဒတြင အယခဝငႏငေသာ လပငနးစဥ ပါဝငျခငး မရသညအျပင အျငငးပြားမႈ ျဖစပြားေသာကစၥရပမားတြင အခြနထမးမားအား ျပနလညကစားႏငေသာ အေထာကအပမား ေပးအပထားျခငး မရပါ။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

တဆပေခါငးဥပေဒႏင စပလဥး၍ အဆျပထားသည ျပျပငေျပာငးလမႈသည လကရအကဥပေဒမ ၿခငမျခငး မရသည ေခတမစးပြားေရးလပငနး ေဆာင႐ြကမႈမားက ျမနမာအစးရမ စဥးစားသးသပႏငေစရန အေထာက အက ျဖစပါလမမည။ ထမသာမကပ အထကပါ ကစၥရပမားက ေျဖရငးျခငးအားျဖင သကဆငရာ လပငနး ေဆာငတာမား အတြကသငတငေလာကပတစြာ အကးဝင သကေရာကေသာ တဆပေခါငးခြနႏင စပလဥး၍ ရငးရငးလငးလငး ျဖစသြားမညအျပင အခြနထမးမားမ တဆပေခါငးခြနက ပမလကနာ ေဆာင႐ြကေစရန တကတြနး လႈေဆာႏငလမမည

အႀကျပခကမား

စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနအား ေအာကပါတ႔က စဥးစားသးသပရန အႀကျပပါသည။

• တဆပေခါငးခြန ေလာကထားမႈႏင စပလဥးေသာ မေသခာမေရရာမႈ မားက ကန႔သတရန အတြက အစအစဥ (၁) ႏင တဆပေခါငးအကဥပေဒ၏ သကဆငရာ ပဒမမားက ျပနလည စစစျပငဆငရန။ ျပညတြငးအခြနမား ဦးစးဌာန၏ ဌာနတြငးလမးၫႊနခကမားႏင မဝါဒမားက ဥပေဒ၊ အမန႔ေၾကာျငာစာမားႏင ကကညမႈရေစရန ေသခာဆြေဆာင႐ြကရန ႏင ထလမးၫႊန ခကမား က အမားျပညသ သရေအာင လပေဆာငရန။

• အခြနအချမငမားမႈမားသည ဘ႑ာေရးဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား ရရျခငးအေပၚ ထပမကန႔ သတပါက ေခးငားမႈဆငရာ စာခပစာတမးမားႏငစပလဥး၍ တဆပေခါငးခြနမား ေလာက ထားမႈက ျပနလညအကျဖတရန။ ေကာကခရရသည အခြန၊ အကးအျမတမားႏင ထသ႔ ေကာကခရန လအပသည လကနာေဆာင႐ြကမႈမား ႏင အရငးအျမစမားၾကား အခးအစား မညမပါက ၎စာ႐ြကစာတမး ကစၥရပမားႏင စပလဥး၍ တဆပေခါငးခြန ေလာကထားမႈက ဖယရားရန။

• စာခပစာတမးတစခ၏ လကမတထးခပဆသညရကမ တစလအတြငး အခြနထမးမ ၎စာခပစာတမးတြင အခြနက တရားဝငေပးေဆာင ျဖညစြကႏငေစရန အကဥပေဒက ျပငဆငျခငးအားျဖင တဆပေခါငးခြနေပးေဆာငမႈ နညးလမးမားက ျပနလညစဥးစား သးသပရန။ ျမနမာႏငငအတြငးရ ကမးလြနစာခပမား (စာခပဝင တစဖကဖက သ႔မဟတ ႏစဖကလးသည ႏငငရပျခားတြင အေျခစက တညရသည) ႏင စပလဥးေသာ လအပခက မားအတြက ရငးလငးေသာ လမးၫႊနခကမားက ပပးေပးရန။ စာခပစာတမးမားတြင တဆပေခါငး ခပႏပျခငးအတြက တဆပေခါငးအမးမး အသးျပျခငးက ျပနလညစဥးစား သးသပရန။

• ေခးငားျခငး၊ ေငြေၾကးေထာကပျခငး စသညတ႔ႏင စပလဥးေသာ စာ႐ြကစာတမး ကစၥရပမား အေပၚ သကဝငအစးရေသာ တဆပေခါငးခြနစနစက ျပနလညစစစ ျပငဆငရန။ ေငြေၾကး ေထာကပျခငး ဆငရာ စာ႐ြကစာတမးမားႏင စပလဥးေသာ တဆပေခါငးခြန စနစသည ပြငလငးျမငသာမႈ ရသငၿပး ကြၽနေတာတ႔အေနျဖင ရေနသညဟ နားလညထားသည အတြငးပငး လမးၫႊနခကမားသည ပႏပ ထတေဝထားေသာ ဥပေဒႏင ဆန႔ကငေသြဖယ ေနေသာေၾကာင ၎လမးၫႊနခကမားက ျပငဆငႏငပါသည။ ကမၸဏမားအၾကား အခငးခငး ျပလပထားသည အာမခထားျခငးမရေသာ ေခးငားမႈမားအေပၚ အခြနေကာကခႏငျခငး ရမရက အကဥပေဒတြင ရငးလငးစြာ ေဖာျပႏငပါသည။ အခြနအယခခ အဖြ႕႐း ဥပေဒပါ ျပ႒ာနး သတမတခကမား ႏငအည ဝငေငြအယခဝငျခငး လပငနးစဥက ထတျပနရနႏင ျပစဒဏမား ေလာခရန။

ေခတမစးပြားေရး လပငနးေဆာငတာမား အထးသျဖင ေငြေၾကးစမမႈကစၥရပမားႏငစပလဥးေသာ ကစၥရပ မားက ေျဖရငးရနအတြက လကရတဆပေခါငး အကဥပေဒက ျပငဆငရန လအပေနပါသည။ထကသ႔ တဆပေခါငး အကဥပေဒက ျပျပငေျပာငးလျခငးသညလကရအကဥပေဒ၏ မေသခာမေရရာမႈမားက ေျဖရငး ႏငမည ျဖစသညအျပင အခြနထမးမား၏ လကနာေဆာင႐ြကမႈ အဆငကလညး တးျမႇငႏငလမမည ျဖစသည။

131

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ျပနာေဖာျပခက (၂) - ျမနမာႏငငအတြငးရ အခြနစာခပဆငရာ အကးခစားခြငမားက ရရခစား ႏငရန အတြက ရငးလငးေသာ လမးၫႊနခကမား။

ျမနမာႏငငသည အႏၵယ၊ လာအ၊ မေလးရား၊ စငကာပ၊ ေတာငကရးယား၊ ထငး၊ ၿဗတနႏင ဗယကနမႏငင စသည ႏငင (၈) ႏငငႏင အခြနႏစထပ စညးၾကပမႈ သေဘာတစာခပမား (DTA) ခပဆထားပါသည။ သ႔ေသာလညး DTA တြင ပါဝငေသာ အခြန ကငးလြတခြငႏင သကသာခြငမားသည ျမနမာႏငငတြင အလအေလာက အကးမဝငဘ ျပညတြငးအခြနမား ဦးစးဌာန (IRD) ၏ တစဦးတညး ဆးျဖတပငခြင အာဏာျဖငသာ ခြငျပေပးျခငး ျဖစသည။ အခြနထမးသည အခြနစာခပဆငရာ အကးခစားခြငမားက အသးမျပခင အခြနစာခပတြင ပါဝငေသာ သကသာခြငမားက ရရရနအတြက IRD ထတြင အတညျပထားေသာ စရငထးတစခက ေလာကထားရမည ျဖစသည။

လကရအခနတြင အခြနစာခပပါ သကသာခြငမားက ေလာကထားရနအတြက တရားဝင လပထးလပနညး မရပါ။ ပမနအားျဖင ျမနမာႏငငတြင အေျခခေနထငသ မဟတေသာ အခြနထမးသည ျမနမာႏငငပါဝငေသာ သကဆငရာ DTA အရ ထကသ႔ေသာ သကသာခြင သ႔မဟတ ကငးလြတခြငမားက ရရေအာင ေဆာင႐ြက လပါက ၎အေျခခ ေနထငသည ႏငငမ ထတေပးထားေသာ အေျခခေနထငမႈ လကမတ (COR) က တငျပရမည ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင အေျခခ ေနထငသမဟတေသာ အခြနထမးသည COR အျပင စရငထး ေတာငးဆခကတစခက IRD သ႔ လပမ၍ ေလာကထားရမည ျဖစသညအျပင စာခပမားႏင လကခေျပစာမား ကသ႔ေသာ အျခား စာ႐ြကစာတမးမားကလညး တငသြငးရမည ျဖစသည။အခ႕ေသာကစၥရပမားတြင ျမနမာအခြနဌာနမ သကဆငရာအာဏာပငမားသည ဝငေငြခြနက ႀကတငေကာကခ ေသာ ပငရငးမ ႏတယေပးသြငးခသည အခြန (withheld tax) က ပထမဦးဆး အစရငခတငျပရန အႀကျပ ထားပါသည။ ထ႔ေနာက ေငြျပနေပးျခငး ရႏငမည သ႔မဟတ မရႏငမညႏင စပလဥး၍ စရငထးတစခ က ရာႀက ရမည ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ေငြျပနေပးျခငး ရရရန ခကခၿပး လေပါငးမားစြာ သ႔မဟတ ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာသညအထ ေျဖရငးရႏငပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

အခြနစာခပတစခ ဆသညမာ သေဘာတညထားေသာ ႏငငမားၾကား အခြနစညးၾကပႏငေသာ အေျခအေန တစခအတြက အခြနစညးၾကပေဆာင႐ြကမႈ နညးလမးက တညတၫႊတတညး ျဖစေအာင သတမတေပးေသာ သေဘာတညမႈတစချဖစၿပး ၎တြင ပါဝငေသာ ျပ႒ာနးသတမတခကမားသည ျမနမာႏငငအတြငး၌ အကး ဝငႏငၿပး အခြနထမးဘကမအနညးငယေသာ စမခန႔ခြမႈ လပထးလပနညးကသာ လပေဆာငရန လအပပါ သည။ ျမနမာႏငငႏင ခပဆထားေသာ သကဆငရာ DTA အရ အခြနစာခပဆငရာ အကးခစားခြငမား ျမနမာႏငငအတြငး အလအေလာက အကးဝင သကဆငမႈရေစရန ေဆာင႐ြကေပးျခငးသည အခြနသကသာခြင မား ခစားခြငေပးျခငးႏင စပလဥး၍ အျခားႏငငမား၏ ကငသးေဆာင႐ြကမႈမား ႏငကကည ပါသည။ ထ႔အျပင ထကသ႔ ေဆာင႐ြကေပးျခငးအားျဖင အခြနထမးမားအေပၚ ကေရာကေနေသာ စမခန႔ခြမႈဆငရာ ဝနထပဝနပး မား ေလာခရာတြင အေထာကအကျဖစေစမညသာမက ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏ သမားအား ၎တ႔၏ စးပြားေရး လပငနး သ႔မဟတ ကစၥရပမား ျမနမာႏငငတြင ဖြ႕စညး တညေထာငရာတြငလညး အေထာကအကျပႏငမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနအေနျဖင ေအာကပါတ႔က စဥးစားသးသပရန အႀကျပလပါသည။

• ျမနမာႏငငႏင ခပဆထားေသာ သကဆငရာ DTA တစခအရ အခြနစာခပဆငရာ အကး ခစားခြငမား ရရေစရန ေဆာင႐ြကႏငေသာ လပထးလပနညးမားအတြက လမးၫႊနခကမား သ႔မဟတ အမန႔ေၾကာျငာစာမားက တသးတျခားစ ထတျပနရန။

• ျမနမာႏငငတြင အေျခခေနထငသ မဟတေသာ အခြနထမးသည ၎အေျခခေနထငသည (ျမနမာႏငငႏင လကရအခနတြင DTA ခပဆထားေသာ) ႏငငမ ထတေပးထားေသာ အေျခခ ေနထငမႈလကမတ(COR) က တငျပၿပးပါက အခြနစာခပဆငရာ အကးခစားခြငမားက အလ အေလာကေပးအပရနအတြက သးသပစဥးစားရန။ ထကသ႔ေသာ ကစၥရပမးတြင IRDသည အသေပး အေၾကာငးၾကားျခငးဆငရာ လပထးလပနညးတစခက ေဆာင႐ြကႏငၿပး အခြနထမး ဘကမ DTAသကသာခြငႏင စပလဥး၍ အေၾကာငးၾကားခက တစခကသာ ျပလပေဆာင႐ြက လမမညျဖစသည။ အခြနစာခပဆငရာ အကးခစားခြငမားက အသးမျပခင IRD ထမ ခြငျပ ခကရယရန မလအပဘ အခြနသကသာခြငက ေလာကထားႏငပါသည။ သ႔ေသာလညး IRD ထမ စရငထးတစခေတာငးဆရန လအပေနေသးလင ေလာကထားမႈသည

132

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ျပနာေဖာျပခက (၃) - ငားရမးမႈျဖင ရငးႏးမတညျခငးက ရငးႏးျမႇပႏမႈ တစခအေနျဖင မတယ၍ ကနသြယခြန မေကာကခရန အႀကျပပါသည။

IRD သည ၂၀၁၈ခႏစ ဒဇငဘာလ ၂၆ ရက ရကစြပါ အနကအဓပၸါယ ဖြငဆေဖာျပခက အမတ ၆/၂၀၁၈တြင ကနပစၥညးမားႏင ဝနေဆာငမႈမား ဝယယမႈအတြက ေငြေၾကးျဖငမဟတေသာ (ဥပမာ- ေငြသားျဖင ေပးေချခငး မဟတျခငး သ႔မဟတ ကနအမးအစားတစခချဖင ေပးေချခငး) ေပးေခမႈမားအေပၚတြငလညး ကနသြယခြန (CT) ၅% ေကာကခမည ျဖစသည။ ထေဖာျပခက၏ ဆလရငးမာ ကနပစၥညးမားႏင ဝနေဆာငမႈမားက ေငြေၾကးျဖငမဟတဘ အျခားေပးေခမႈျဖင ဝယယမႈ ျပလငပင ကနသြယခြန ၅% ေပးေဆာငရမည ျဖစသည။

အနကအဓပၸါယ ဖြငဆေဖာျပခကတြင IRD သည ကမၸဏတစခမ ၎၏ ပငဆငမႈက အျခားကမၸဏတစခအား ငားရမးရာတြင အျခားကမၸဏမ အစရယယာမားျဖင ေပးေခလင ထေပးေခမႈအတြက ကနသြယခြန ၅% ကသငမည ျဖစေၾကာငး IRD မ ဥပမာတစခ ေပးထားပါသည။ သ႔ေသာလညး ထအခကမာ ကမၸဏတစခတြင ရငးႏးျမႇပႏမႈ ျပလပျခငးအတြက ျဖစၿပး ပမနစးပြားေရးလပငနး ေဆာင႐ြကမႈျဖစသည ကနပစၥညးႏင ဝနေဆာငမႈမား ပမနေရာငးခမႈမားအတြက သကသက မဟတေသာေၾကာင အခြနထမးမားအတြက ရႈပေထြးမႈမား ျဖစေပၚေစပါသည။

ကမၸဏတစခတြင ရယယာျဖင ေပးေခမႈမားအေပၚ ကနသြယခြန ၅% မေကာကခသငပါ။ အရငးအႏး တစခချဖင ေပးေချခငးဆသညမာ ေရာငးဝယမႈ မဟတသညအျပင ကနသြယခြနဥပေဒအရ ဝနေဆာငမႈ ဝငေငြဆေသာ အေၾကာငးအရာေအာကတြငလညး ပါဝငျခငးမရပါ။ ထ႔အျပင ကမၸဏတစခတြင ရယယာျဖင ေပးေခမႈျပလပျခငး ဆသညမာ ဝနေဆာငမႈ ေထာကပေပးျခငးမဟတသည အတြကေၾကာင ရငးႏးျမပႏသ မားက ဝနေဆာငမႈ ေထာကပေပးသမားကသ႔ တစတနးတညးထားၿပး လပေဆာငျခငးမး မျပသငပါ။ ထကသ႔ေသာ လပေဆာငမႈ ကစၥမားအေပၚ ကနသြယခြန ၅% ေကာကချခငးေၾကာင ကယပငေျမ ငားရမးခြင မားက အသးျပ၍ ကမၸဏထမ ရယယာရယေသာ ရငးႏးျမႇပႏသမား အားလးအတြက မမတေသာ အကး ေကးဇးမား ျဖစေပၚေစႏငပါသညက မတသားရပါမည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

အထကတြင ေဖာျပခေသာလပငနးေဆာငတာမား ႏငစပလဥး၍ ကနသြယခြန(CT) ေဆာင႐ြကမႈမားကရငးရငးလငးလငးျဖစေအာင ျပလပျခငးအားျဖင ကမၸဏတစခအား ေငြသားျဖငျဖစေစ သ႔မဟတ ေငြသား မဟတေသာပစၥညးဥစၥာ(ပငဆငမႈပစ)ျဖငျဖစေစ ထညဝငေသာ ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက မတေသာကနသြယ ခြနေကာကခမႈ လပငနးစဥက ရရလမမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

ရယယာျဖင ေပးေခမႈမားအတြက ကနသြယခြန (CT) ေကာကခမႈ လပငနးစဥႏင စပလဥး၍ ရငးလငးခက ထတျပနရန စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနအား အႀကျပလပါသည။

ျမနမာႏငငႏင ခပဆထားေသာ သကဆငရာ DTAအရ အခြနစာခပဆငရာအကးခစားခြငမားက ျမနမာႏငင အတြငး အလအေလာက အကးဝင သကဆငမႈရေအာငေဆာင႐ြကေပးျခငးသည အခြနသကသာ ခြငမား ခစားခြငေပးျခငးႏင စပလဥး၍ အျခားႏငငမားက ကငသးေဆာင႐ြကေနမႈ မားႏင ကကညပါသည။ ထကသ႔ ေဆာင႐ြကေပးျခငးအားျဖင အခြနထမးမားအေပၚ ကေရာကေနေသာ စမခန႔ခြမႈဆငရာ ဝနထပဝနပး မားကေလာခရာတြင အေထာကအက ျဖစေစသည သာမက ရငးႏးျမႇပႏသမားက ၎တ႔၏ စးပြားေရးသ႔မဟတ လပငနးမားအား ျမနမာႏငငတြငတညေထာင လပကငရာတြငလညး အေထာကအက ျဖစေစမည ျဖစသည။

အခ႕ေသာလပငနး ကစၥရပမားအတြကသာ အကးဝငၿပး ျမနမာႏငငတြင အေျခခေနထငသမဟတေသာ အခြန ထမးမားႏင သကဆငေသာ ေပးေဆာငမႈအားလး အတြက အကးဝင သကဆငမႈ မရေအာင ျပလပရန အဆျပပါသည။

133

ရယယာရငးႏးျမႇပႏမႈ မားအေပၚ ကနသြယလပငနးခြန ၅%ေကာကချခငးေၾကာငကယပငေျမ ငားရမးခြငက အသးျပ၍ ကမၸဏထမ ရယယာရယေသာ ရငးႏးျမႇပႏသမား အတြက မမတေသာ အကးေကးဇးမား ျဖစေပၚလမမညျဖစသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ျပနာေဖာျပခက (၄) - အခြနထမးမား၏ ေငြစးဆငးမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမားက သကသာေစရန ပလေနေသာ အခြနမားက ခႏမျခငး။

ဝငေငြခြနဥပေဒ၊ ကနသြယခြနဥပေဒ၊ ကနစညခြနဥပေဒ စသျဖင မတညေသာ အခြနဥပေဒ(၃)ခအရ IRDမ ဝငေငြ ခြန၊ ကနသြယခြနႏင ကနပစၥညးအခြန ေကာကခမႈမား ျပလပျခငး ျဖစသည။ ဘ႑ာေရးႏစ တစႏစ အတြငး အခြနအမးအစား တစမးအတြက ေပးေဆာငခသည ပလေသာ အခြနမားက အျခား အခြနအမးအစားအရ ေပးရမည အခြနအတြက ခႏမ၍ မရပါ။ လကရေဆာင႐ြကမႈပစတြင အခြနျပနေပးသည လပငနးစဥသည အခနၾကာျမငသည လပငနးစဥျဖစၿပး အခြနထမးမားအတြက ေငြစးဆငးမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမား ျဖစေပၚ ေစပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

အခြနအမးအစား တစမးအတြက ေပးေဆာငခသည ပလေသာ အခြနမားက အျခားအခြနအမးအစား အရ ေပးရမည အခြနအတြက ခႏမခြင ေပးျခငးသည IRD ၏ အခြနေကာကခမႈႏင အခြနဝငေငြရရမႈက ထခကေစမည မဟတသညအျပင IRD ႏင အခြနထမးမားအတြက စမခန႔ခြမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမားႏင လကနာေဆာင႐ြကမႈ ဆငရာ ဝနထပဝနပးမား ေလာကသြားလမမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

အခြနထမးမားမ အခြနအမးအစား တစမးအတြက ေပးေဆာငခသည ပလေသာ အခြနမားက အျခားအခြန အမးအစားအရ ေပးရမည အခြနအတြက ခႏမခြင ေပးရနအတြက သကဆငရာအခြနဥပေဒ စရငျပ႒ာနးျခငး တြင ျပ႒ာနးခကမား သတမတထတျပနရန စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနအား အႀကျပလပါသည။

အခြနထမးမား၏ ေငြစးဆငးမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမားက သကသစာေစရနအလ႔ငာ ၎တ႔မ အခြနအမးအစား တစမး (ဥပမာ-ဝငေငြခြန/ကနသြယခြန/ကနပစၥညးအခြနအတြက ေပးေဆာငခသည ပလေသာ အခြနမားက အျခား အခြနအမးအစား (ဥပမာ-ဝငေငြခြန/ကနသြယခြန/ကနပစၥညးအခြန) အရေပးရမည အခြနအတြက အခြနထမး မားအား ခႏမခြငေပးရန ေတာငးဆပငခြင ေပးႏငပါသည။

ျပနာေဖာျပခက (၅) - အခြနစနစ (ဥပမာ-ကနသြယခြန) က ႐းရငးေအာင ျပလပျခငးႏင အခ႕အခြနမားက ဖကသမးျခငး သ႔မဟတ သသာထငရားစြာ ႐းရငးေအာင ျပလပျခငး။

ျမနမာႏငငရ အခြနစနစသည အလြနတရာရႈပေထြးၿပး ေလးစားလကနာ ေဆာင႐ြကေစရန အတြက အားေပး လႈ႕ေဆာႏငျခငး မရပါ။ ဥပမာမားစြာထမ တစခမာ သြငးကနႏင ပ႔ကန ကနပစၥညးမားအေပၚ ႀကတင ဝငေငြခြန ၂% ေပးေဆာငရျခငး ျဖစသည။ ထကသ႔ ႀကတငဝငေငြခြနေပးေဆာငရျခငးေၾကာင စမခန႔ခြမႈဆငရာ ျပနာ မား ျဖစပြားေစၿပး အခြနေလာေပါျခငး သ႔မဟတ ဆကလက အရႈးေပၚျခငး ျဖစပြားသည အေျခအေနမးတြင ကမၸဏမားမ ႀကတငဝငေငြခြန ေပးေဆာငထားရျခငးေၾကာင ၎တ႔အတြက အမနတကယ ေငြစးဆငးမႈ ဆငရာ နစႏာဆးရႈးမႈမား ျဖစေပၚေစႏငပါသည။ေနာကထပ ဥပမာတစခမာ ကနသြယခြနစနစ ျဖစပါသည။ အဝယေပၚတြင ေပးရေသာ အခြန (input tax) က အေရာငးေပၚတြင ေပးရေသာ အခြန (output tax) အတြက ေထႏမျခငးသည လကရအခနတြင ဝနေလး၍ အခနကာလ ၾကာရညေသာ စမခန႔ခြမႈ လပထးလပနညးတစခ ျဖစပါသည။

134

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

ျမနမာနငငရ အခြနစနစသည အလြနရႈပေထြးလြနးၿပး ေလးစားလကနာေဆာငရြကေစရနအတြက အားေပး လႈ႔ေဆာေဆာငရြကနငျခငး လမရပါ၊။ အခြနစနစႏင လကနာေဆာငရြကမႈဆငရာ လပထးလပနညးမားက ရးရငးေအာင ျပလပျခငးအားျဖင (ဥပမာ-အဝယအေပၚတြင ေပးရေသာ အခြန၏ ရႈပေထြးမႈမားက ေျဖရငးျခငး ႏင တငသြငးကနႏင တငပ႔ကနမားအေပၚ ေကာကခေသာ ႀကတငဝငေငြခြန ၂%ကပယဖကျခငး) အခြနထမး မားအတြက စမခန႔ခြမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမားႏင ေငြစးဆငးမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမားက ေလၽာခနငမည ျဖစပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

သြငးကနႏင ပ႔ကနမားအေပၚ ေကာကခေသာ ႀကတငဝငေငြခြန ၂%က ဖကသမးလကျခငးအားျဖင အခြနထမး မား၏ ေငြစးဆငးမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမားက သကသာရန အေထာကအက ျဖစေစမညသာမက ႏငင၏ ထတကနေစးကြကက ျမႇငတငရန အတြကလညး အေထာကအက ျဖစေစပါလမမည။ ပ႔ကနမားသည ႏငငျခားဝငေငြမားက ရရေစၿပး ႏငင၏ စစေပါငး ျပညတြငးထတကန (GDP) ႏင ေငြေပးေငြယမတမႈ (BOP) က တးတက ေကာငးမြနေစေသာေၾကာင ႏငငတစႏငင၏ စးပြားေရးက ျမႇငတငေပးႏငေသာ အရာျဖစသည။ ျမနမာႏငငကသ႔ေသာ ထြနးသစစႏငငတစႏငငတြင ၎၏ ပ႔ကနမားအေပၚ တကတြနးႏႈးေဆာ အားေပး၍ ပ႔ကနဆငရာ အလားအလာမားက ျမႇငတငရန သသသာသာ လအပပါသည။

အဝယေပၚမာ ေပးရေသာ အခြန (input tax) က ခႏမျခငးဆငရာ လပထးလပနညးမား ႏင ကနသြယခြန လကနာေဆာင႐ြကမႈဆငရာ လအပခကမားက ႐းရငးေစရန လပေဆာငျခငးသည အခြနထမးမားထမ အစးရ၏ အခြနေကာကခမႈႏင အခြနဝငေငြအေပၚ အကးသကေရာကလမမည မဟတေသာလညး IRD ႏင အခြနထမးမားအတြက စမခန႔ခြမႈဆငရာ ဝနထပဝနပးမားႏင လကနာေဆာင႐ြကမႈဆငရာ ကနကစရတမား က ေလာကေစလမမည ျဖစသည။ ထကသ႔ ေဆာင႐ြကျခငးအားျဖင ကမၸဏမားမ ၎တ႔၏ အခြန လကနာ ေဆာင႐ြကမႈ ႏင ေပးေဆာငမႈစနစမားက အလအေလာက လပေဆာငမည အသငရေသာ သြယဝကခြန ေဆာဖဝလမားက အသးျပခြင ရရမညအျပင IRD၏ အလအေလာက ထနးခပမႈ စနစကလညး လြယက ေခာေမြ႕ေစမည ျဖစသည။

အႀကျပခကမား

ကၽြနပတ႔သည စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနအား ေအာကပါတ႔က စဥးစားသးသပရန အႀကျပလပါသည။

• သြငးကနႏငပ႔ကန ကနပစၥညးမားအေပၚ ေကာကခေသာ ႀကတငဝငေငြခြန ၂% ဖကသမးရန။

• အဝယေပၚမာ ေပးရေသာ ကနသြယခြနက ေထႏမျခငးဆငရာ ယႏရားႏင လပထးလပနညး မားက ရးရငးေအာင လပေဆာငျခငးအားျဖင အခြနထမးမားသည ကနပစၥညး ေပးသြငးသ မားထမ ရရေသာ ကနပ႔လႊာေပၚ အေျခခ၍ ေထႏမခြငမား ရရနငပါသည။ ထကသ႔ ေဆာငရြက ျခငးသည ကမၻာေပၚရ နငငမားတြင ကငသးေဆာငရြကေနသည တနဖးေပၚ ထပတး ေကာကခေသာ အခြန (VAT)/ ကနစညႏင ဝနေဆာငမႈအခြန (GST) စနစႏင ကကညပါသည။ ဝယယသးစြမႈ အခြနတစခ (a broad-based consumption tax) သ႔ ေရြ႕ေျပာငးေနျခငးႏင အည တြကခကမႈမားႏင ျပနေပးဆပမႈမား (calculation and return) အေရအတြကသည တစႏစလးလၽင ၁၇ ႀကမရၿပး ထပမေလၽာခနငပါသည။

ျပနာေဖာျပခက (၆) - ပ႔ကနမားအတြက အဟန႔အတားမား

IRD သည ၂၀၁၉ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၆ ရက ရကစြပါ အနကအဓပၸါယ ဖြငဆေဖာျပခက အမတ ၁/၂၀၁၉ တြင အခ႕ကနပစၥညးမား တငပ႔ေရာငးခမႈအတြက ကနစညခြန (SGT) ေပးေဆာငရန မလအပဘ ၎တ႔က zero-rated supply (ကနစညႏင ဝနေဆာငမႈအခြန ကငးလြတေသာ ေထာကပမႈ) အေနျဖင မဟတဘ SGT-exempt supply (ကနစညခြနကငးလြတေသာေထာကပမႈ)အျဖစ မတယသြားမည ျဖစေသာေၾကာင SGT က ခႏမျခငးက ခြငျပထားျခငး မရပါ။ အျခားဥပမာ တစခမာ တငသြငးထားသည ကနပစၥညးမားအေပၚသာ CT ကငးလႊတခြင အကးဝငၿပး ေဒသထြကအရငးအျမစ ကနပစၥညးမားအတြက CT ကငးလြတခြင မေပးထားသည Cut-Make-Pack (CMP) Businesses (အထညခပလပငနးကသ႔ေသာ ျဖတေတာကခပလပ ထတပးရေသာ လပငနးမား) ျဖစသည။ ထမသာမက CT input

135

ပ႔ကနေရာငးခရမႈ မားအတြက SGT ႏင CT မား ခြငျပေပးျခငးႏင CMP လပငနးမား၏ ေဒသထြက ကနပစၥညး မား ဝယယမႈအတြက CTကငးလြတခြင တးျမႇငေပးျခငးအားျဖင ျမနမာႏငငသည ၎၏ပ႔ကန အလားအလာက တးတကေကာငးမြနလာေအာင လပေဆာငႏငပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဥပေဒေရးရာႏင အခြန

က ခြငျပထားျခငးမရသညအျပင CMPဝငေငြအတြက CT output မကငး လြတခြင ေပးထားပါသည။ တငပ႔ေရာငးခမႈမား အေပၚတြင SGT ႏင CT input က မေတာငးခႏငျခငးေၾကာင ကနစညမားႏင CMPထတကနမားက ျမနမာႏငငအတြငး၌ ထတလပရသည ကနကစရတမား ျမႇငတက လာမည ျဖစေသာေၾကာင တငးျပည၏ ပ႔ကနအလားအလာမား အတြက အဟန႔အတား ျဖစႏငပါသည။

အႀကျပခကမား

ကြၽနပတ႔သည စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာနအား ေအာကပါတ႔က ခြငျပေပးရန အႀကျပလပါသည။ (၁) zero-rated supplies(ကနစညႏင ဝနေဆာငမႈအခြန ကငးလြတေသာ ေထာကပမႈ) မားႏင စပလဥး၍ အဝယအေပၚ ေပးရေသာ အခြနအေကြး(input tax credit) ရႏငေအာင လပေဆာငေပးျခငးႏင ပ႔ကနေရာငးခမႈ အေပၚ zero rating (ကနစညႏင ဝနေဆာငမႈအခြန ကငးလြတခြင) မား ေပးျခငး။(၂) CMPလပငနးမားအား၎ တ႔၏ ကနထတလပမႈ လပငနးအတြက အသးျပရန ေဒသထြကကနပစၥညး ဝယယမႈမားအတြက ကနသြယ လပငနးခြန ကငးလြတခြငမားေပးျခငး။

136

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၆သယယပ ေဆာငေရး

137

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

နဒါနး

ျမနမာႏငငသည တ႐တႏငငႏင အႏၵယႏငငအၾကားတြငတညရၿပး ဘဂၤလားေဒရ၊ လာအႏင ထငးႏငငတ႔၏ နယစပမားျဖင ထစပေနသညအတြက ေျမမကႏာသြငျပငအရ ယဥသာသည အားသာခက ရပါသည။ ထ႔အျပင ကမာၻ႔ဗဟာအကဆး ေရလမးေၾကာငးမားထမတစချဖစေသာ မေလးရားႏင အငဒနးရားႏငငအၾကားရ ကဥးေျမာငးေသာကနသြယေရးလမးေၾကာငးျဖစသည မလကာေရလကၾကားသ႔ ေရာကရႏငေသာ ရညလား သည ပငလယကမး႐းတနးရေလသည။ ထ႔အျပင ၃,၀၂၀ ကလမတာရညလားေသာ ျမစေၾကာငးစနစ သည သယယပ႔ေဆာငေရးအတြက သဘာဝ၏ေ႐ြးခယမႈအား ျမနမာႏငငက ထပမေပးေလသည။ ဤကသ႔ေသာ ေျမမကႏာသြငျပင အေနအထားရသညအတြက ျမနမာႏငငသည အာဆယေထာကပပ႔ေဆာငေရး၏ အခကအခာေနရာျဖစရန အလားအလာရသည။ သ႔ေသာ အစးရမပငလယေရနကဆပကမးမား၊ လမးႏငမးရထား လမးမား ကသ႔ေသာ အေျခခအေဆာကအအ ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈက အားေပးေဆာင႐ြကရန လအပသညသာမက သစလြင၍ ရငးလငးေသာ တရားဝငလပငနးစဥမား၊ စညးမဥးစညးကမးမားႏင ဥပေဒမားက တးတကေစျခငး အားျဖင ေထာကပပ႔ေဆာငေရးလပေဆာငမႈမားက လြယကေစရန လအပသည။ သြငးကန/ပ႔ကနလပေဆာငမႈမားအတြက ေကာငးမြနစြာလညပတႏငေသာ အေျခခအေဆာကအအစနစတစခဖြ႕ၿဖးတးတကေစရနအတြကသာမက ျပညတြငးကနပစၥညးမား သယယပ႔ေဆာငမႈက လြယကေစရနလညးအလြနအေရးႀကးသည။ ဆပကမးမား၊ ေလဆပမား၊ လမးမားႏင ရထားလမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကေစျခငးျဖင ျမနမာႏငငက ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက ပမဆြေဆာငမႈရေစၿပး ႏငငအတြငး တေျပးည တးတကဖြ႕ၿဖးမႈက အားေပးေလသည။ ေအာကပါအေၾကာငးအရာသည လကရအေျခခ အေဆာကအအအေျခအေနက ၿခငတငျပ ျခငးျဖစသည။

လကရအေျခအေနတြင သြငးကန/ပ႔ကနသယပ႔မႈအမားစက ရနကနရ အဓကဆပကမးဧရယာႏစခမ ေဆာင ႐ြကလကရသည။ အႀကးဆးဆပကမးမာ ျမနမာႏငငအျပညျပညဆငရာသလဝါဆပကမးျဖစၿပး ကြနတနနာ ပစၥညးမား၊ ကားမားသယပ႔ေဆာငရနအတြက ဇကမား (RORO) ႏင ကနတငသေဘၤာမားအတြက အမားအား ျဖငအသးျပသည။ ဤဆပကမးသည ရနကနၿမ႕တြငးမ ၁၆ ကလမတာအကြာႏင ရနကနျမစဝမ ၁၆ ကလမတာ အကြာတြငရၿပး ဂပနႏငအကးတ တညေဆာကထားေသာ သဝါအထးစးပြားေရးဇနအနးတြင ကပလကရသည။ အျပညျပညဆငရာသလဝါဆပကမးတြင ျမနမာႏငငအျပညျပညဆငရာသလဝါဆပကမး (MITT)၊ ျမနမာ ကနးတြငး ဆပကမးလမတက (MIPL)၊ Wilmar Myanmar Thilawa Port Terminal Limited ၊ ဧၿပလ ၂၀၁၉ ခႏစတြင ေဆာကလပၿပးစးမညျဖစသည International Bulk Terminal Thilawa (IBTT) ႏင ဧၿပလ ၂၀၁၉ ခႏစတြင စတငလညပတမည Thilawa Multipurpose International Terminal (TMIT) တ႔ပါဝငသည။

ဒတယဧရယာသည ရနကနၿမ႕ေတာဆပကမးျဖစၿပး ေအာကေဖာျပပါ ေရဆပငါးခပါဝငသည။ ျမနမာဆပကမး (TMT)၊ အလ အျပညျပညဆငရာသေဘၤာဆပကမး (AIPT)၊ ျမနမာစကမႈဆပကမး (MIP)၊ ေအးရားေဝါဆပကမး (AWPT) ႏင ထးတနးဆပကမး (HPT) ႏင ဆးေလဆပခတတား (SPW) တ႔ျဖစသည။

အျခားေသာဆပကမးမားျဖစသည ထားဝယဆပကမးႏင မႏေလးဆပကမးတြင မညသညထငရားေသာ တးတကမႈကမ မေတြ႕ရခပါ။ ထားဝယဆပကမးသည ျမနမာႏငငေအာကပငးအတြက ႀကးမားေသာ အကး အျမတမား ယေဆာငေပးႏငသည။ ယငးဆပကမးသည ဘနေကာကမ ငါးနာရခရးသာၾကာသညအတြက ျမနမာငါးႏင အျခားေသာ ေရထြကပစၥညးမား၊ စကပးေရးထြကကနမား သ႔မဟတ အထးစးပြားေရးဇန (SEZ) သ႔မဟတ အနးအနားေဒသမားတြင ထတလပ၊ တပဆငသည ကနပစၥညးမားအတြက ေဈးသကသကသာသာ တငပ႔ႏငေသာ အခြငအေရးက ရရလာႏငသည။ ထ႔အျပင အမနးခငးႏငငမားက မလကာေရလကၾကားသ႔ ျဖတသနးခြငေပးျခငးအားျဖင ေဒသတြငးရ အေရးအပါဆး ေထာကပပ႔ေဆာငေရးလပငနးမားထမ တစခအေန ျဖင ျဖစေပၚလာရန အလားအလာရသည။

၂၀၁၁ ခႏစတြင သယယပ႔ေဆာငေရးႏငဆကသြယေရးဝနႀကးဌာနမ ကနးတြငးဆပကမးတညေနရာ ရစခက တညေဆာကရန အဆျပခသည။ ရနကနၿမ႕ ႐ြာသာႀကးႏင မႏေလးၿမ႕ ျမစငယရ ကနးတြငးဆပကမးမား ၿပးေျမာကၿပးေနာက အျခားေသာအဆျပထားသည တညေနရာမား (မ႐ြာ၊ ေမာလၿမင၊ ပခး၊ ျပည၊ တမးႏင မဆယ) တြင မညသညတးတကမႈမ မေတြ႕ရခရေပ။

ရနကနအျပညျပညဆငရာေလဆပက တးခ႕၍ ေခတမေအာငျပငဆငခၿပး TERMINAL သးခတြင တစႏစလင ခရးသည

138

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

အေရအတြကသနး ၂၀ က ဝနေဆာငမႈေပးႏငပါသည။ သ႔ေသာလညး ပခးအနး၌ရေသာ ဟသာဝတ အျပညျပညဆငရာ ေလဆပမာ လပငနးေဆာင႐ြကျခငးမရေသး၍ ယမနႏစတြင မညသညတးတကမႈမ မရ ခပါ။

အဓကစးပြားေရးနယစပျဖစသည ျမနမာ (ျမဝတ) ႏင ထငး (မေဆာက) ျဖတလမးက ႀကးမား၍ေခတမေသာ တတားသစတစစငးျဖင အဆငျမႇငတငခကာ ေနာကဆးေပၚေခတမ အေထာကအပပစၥညးမားက နယစပတတား၏ ႏစဖကစလးတြင ထားရခသည။ လေလာကေသာ ေလကငေရးလပငနးမား ၿပးစးသညႏင တစၿပငနက နယစပ အေဆာကအဦးသစက ၂၀၁၉ ခႏစ ဧၿပလႏင ဩဂတလအၾကားတြင ဖြငလစမညဟ ေမာမနးထားသည။ ျမနမာနယစပအတြငး ၇ ကလမတာအကြာရ ယခငအေကာကခြန ဆငရာလပငနးမားသည ေနာကထပၫႊနၾကားခက မရရခငအထ လပေဆာငလကရမညျဖစသည။ ဤအေကာကခြနေနရာက ထဧရယာ အတြငးရ ယာယသေလာင႐မား၌ သမးဆညးထားေသာ အေကာကခြနရငးလငးမႈမရသည ကနပစၥညးမားက စစေဆးရာ၌ အဓက အသးျပမညျဖစသည။

ရနကန-မႏေလး အျမနလမးႏင ရနကန-ပသမ အေဝးေျပးလမးကသ႔ေသာ အေဝးေျပးလမးမားႏင အျမနလမး မား အသစျပနလညေဆာကလပျခငးႏင အဆငျမႇငတငျခငးအတြက ေဆြးေႏြးမႈမားရခသည။ ထ႔အျပင ေအာကေဖာျပပါ စမကနးမားသည ျပညတြငးႏငနယစပမား၌ ကနပစၥညးပ႔ေဆာငမႈက လြယကေစမည ျဖစ သည။

• မႏေလး-မဆယ အေဝးေျပးလမးမသည တ႐တႏငျမနမာအၾကား လမးခငးခတဆကမႈက တးတက ေစမည ျဖစသည။

• စစကငးတငး ေတာငပငးေဒသႏငအႏၵယႏငငတ႔ ခတဆကထားေသာ လမးသစတစစငး။

• ၿမ႕သာစကမႈၿမ႕ေတာစမကနးသည မႏေလးရ ၿမ႕သာစကမႈဇနက မႏေလးအျပညျပညဆငရာေလဆပ ႏင ရနကန-မႏေလးအျမနလမးတ႔ႏင ခတဆကေပးမညျဖစသည။

• ရနကနရ ကနးေကာအျမနလမးသည ရနကနၿမ႕တြငး၊ ရနကနအျပညျပညဆငရာေလဆပ၊ မဂၤလာဒ စကမႈဇနႏင ရနကန-မႏေလးအျမနလမးမားသ႔ လြယလငတက ေရာကရေစမညျဖစသည။

ျမနမာမးရထားလမးမားသည လကရတြင လမးအရည ၅,၄၀၀ ကလမတာရၿပး လတတေလာအခန၌ ျမနမာ ႏငငတစလႊားတြင အဆငျမႇငတငမႈအနညးငယ ျပလပလကရသည။ ထအဆငျမႇငတငမႈမားတြင ျမနမာႏငင အျပညျပညဆငရာ သလဝါဆပကမးႏင ရနကနကနးတြငး ဆပကမးအသစမားက ခတဆကေပးျခငးတ႔ ပါဝငသည။ ရနကနကနးတြငးဆပကမးမားက အထးသျဖင မႏေလးကနးတြငးဆပကမးႏင အျခားေသာ ျမနမာႏငငတြငး ေဒသမားႏင ခတဆကမႈက တးတကေစရနအတြက အဆငျမႇငတငမႈမားက ျပလပလက ရသည။ ထလမးေၾကာငးသည မႏေလးႏင အထကျမနမာျပညသ႔ ကနပစၥညးတငပ႔မႈစရတက ေလာခေစႏင မညျဖစသည။ ထ႔အျပင တ႐တနယစပအနးရ မႏေလးႏင မဆယကခတဆကေသာ ရထားလမးသစမား ေဆာကလပရန အစအစဥမားက ၂၀၁၈ခႏစေႏာငးပငးတြင စတငေဆာင႐ြကခၿပး လကရအခနတြင ေလလာမႈ မားက လပေဆာငလကရသည။

ေထာကပပ႔ေဆာငေရးက႑သည စးပြားေရးက႑မားအားလးက ေထာကပေပးျခငး၊ ကနသြယမႈက လြယက ေစျခငး၊ လပငနးလပေဆာငမႈစရတမားက ေလာခေပးျခငးႏင လပငနး၏ ထတလပမႈစြမးအားႏင အကး သကေရာကမႈတ႔က တးခ႕ေပးရန ကညေဆာင႐ြကျခငးမားက ျပလပေပးႏငသညအတြက အေရးႀကးေသာ က႑တြင ပါဝငသည။ သ႔ေသာ ရငးလငး၍ မဟာဗဟာေျမာကေသာ အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမားက ေရရညအျမငျဖင ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန လအပၿပး ပဂၢလကက႑ ကယစားလယမား၊ ကြၽမးကငသမားႏင အမနးခငးႏငငမားအပါအဝင သကဆငရာပဂၢလမား ပါဝင၍အႀကဉာဏေပးႏငရန လအပသည။ Logistic Advocacy Group သည အေျခခ အေဆာကအအ အစအစဥမားႏင လပငနးစဥအသစမား၊ ဥပေဒမားႏင စညးမဥးစညးကမးမားအရ ႏငငအတြငးရ ေထာကပပ႔ေဆာငေရး လပေဆာငမႈမား ဆငရာ နညးလမးသစမား ႏငအစအစဥသစမားကဖြ႕ၿဖးတးတကေစရန ကညရာတြင ကြၽနပတ႔၏ ႏငငငတကာ ဗဟသတမားႏင ကြၽမးကငမႈမားက ပပးေပးပါသည။

ျပနာေဖာျပခက ၁။အစစဥတကမရ၊ အခနကန၍ ပြငလငးျမငသာမႈမရေသာ အကျဖတစစေဆးမႈ လပငနးမားႏင ကနတငသြငးမႈဆငရာ သမား႐းကလပငနးစဥမား။

ကမာၻ႔ဘဏ၏ Trading Across Borders အစရငခစာအရ ျမနမာႏငငသည ကမာၻ႔တြငအဆင ၁၆၈ ေနရာ၌ ရၿပး ႏငငအတြငး သယယပ႔ေဆာငေရးလပငနးမား လပကငေသာ ကမၸဏမားမ ရငဆငႀကေတြ႕ေနရသည အခကအခမားက

139

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

အမနးခငးႏငငမားႏငအတ အသားေပးေဖာျပထားသည။ ယမနႏစတြင ျဖစပြားခေသာ ျပနာမားအေပၚတြင သသာထငရားသည တးတကမႈမားက ကြၽနပတ႔မျမငေတြ႕ခရေပ။ သြငးကန ပ႔ကန လပငနးစဥမားသည ရညလားေထြျပား၍ ရႈပေထြးလကရေသးကာ ထလပငနးစဥက အလအေလာကစနစသ႔ အျပညအဝ မေဖာေဆာငႏငေသး၍ စာ႐ြကစာတမးလပငနးစဥမားသည ႀကးမားေသာ ေႏာငေႏးမႈက ျဖစေစသည။ ထ႔အျပင ဆးျဖတခကခမတေသာ လပငနးစဥတြင အဖြ႕အစညးေပါငးမားစြာ ပါဝငၿပး အမား အားျဖင ဆးျဖတခက ခမတရန မညသညအဖြ႕တြင အာဏာရေၾကာငး ရငးရငးလငးလငး မသရေပ။ ထ႔အျပင လပငနးစဥမား၊ တရားဥပေဒမားႏင စညးမညးစညးကမးမားသည အမားအားျဖင မရငးလငးျခငး သ႔မဟတ မရသညအတြက ေထာကပပ႔ေဆာငေရး ကမၸဏမားက လပငနးလညပတရာ၌ အခကအခ ျဖစေစသည။

အေသးစတအားျဖငဆေသာ ေႏာငေႏးရသညျဖစစဥတြင ေအာကေဖာျပပါ အေၾကာငးအရာမားပါဝငသည။

• အကယ၍ ပစ (ဃ) ကေထာကပထားပါက ပစက ႀကတင၍ ပရငထတယထားရေသာေၾကာင ကနပစၥညးသယပ႔သမားသည Free on Board (FOB) ဝယယမႈ စညးမဥးမားအရသာ တနဖးမားက ေပးသြငးႏငမည ျဖစသည။ အျခားတစဖကတြင အကယ၍ ကနပစၥညးမားသည ကနသြယမႈ ကနပ႔လႊာ တြင Ex-Factory စညးမဥးမားက ျပသပါက တနဖးျဖတေသာ လပငနးစဥက ရပဆငးလကသည အတြက ႀကးမားေသာ ေႏာငေႏးမႈမားက ျဖစေစသည။

• သာမနအေကာကခြနလပငနးစဥအတြငး အာမခမဝါဒက မပပးပါက (ဥပမာ- ကနသြငးသသည အာမခေၾကးက တမငသကသကမသြငးပါက သ႔မဟတ ကမာၻ႔အာမခ ဖြငရထားပါက) သကဆငရာ ကနသြငးမႈဖငက တနဖးျဖတေသာအဖြ႕ထသ႔ အျပညအစ ဆးျဖတအကခတရန အၿမတမး ပ႔ေဆာင ေပးရကာ ထသ႔ပ႔ေဆာငေပးရျခငးေၾကာင ႏစပတမတစလအထ ေႏာငေႏးမႈက ျဖစေစသည။

• အေရာငးစာခပမားမာ မာယေသာ စစေပါငးပစၥညးအေရအတြကအတငး ခပဆထားျခငးျဖစၿပး သေဘၤာျဖင တငပ႔ေသာ ကနပစၥညးပမာဏသည အမားအားျဖင စာခပပါပမာဏ၏ အေရအတြက အခ႕တစဝကသာ ပါဝငေလရသည။ ဤသ႔ျဖစျခငးေၾကာင သေဘၤာျဖင တငပ႔ေသာ ကနပစၥညးပမာဏ အေရအတြက အတအကက ျပသရန စာခပ ေတာငးခေသာ အေကာကခြနအရာရမားအတြက ျပနာတစရပ ျဖစသည။ ဤသ႔ျဖစရျခငးသည ပ႔ရနလအပသည သေဘၤာျဖငတငပ႔ေသာ ကနပစၥညး ပမာဏ အေရအတြကက ျပသေသာ အေရာငးစာခပအသစက ထတယရန အေကာကခြန နညးလမးမားအရ လအပေသာေၾကာင ေႏာငေႏးမႈမားကထပမ၍ ျဖစေပၚေစသည။

• ေမာေတာယာဥမားႏင ေမာေတာဆငကယမားကသ႔ေသာ ကနပစၥညးမားအတြက တနဖးျဖတေသာ လပငနးစဥသည ပမ၍ရညလားေပသည။ (တစလေကာၾကာျမငသည။)

• ယမနႏစ၌ အေကာကခြနမ စနစတစခကမတဆကခၿပး ထစနစသည အေကာကခြန Harmonized System (HS) အမးအစားခြေသာ ကတက ႀကတင၍ ေတာငးခခနမ ရက ၃၀ အတြငး ရငးလငးရနႏင အတညျပရန ခြငျပသည။ ထအခနသကတမးသည အၿမတမးကကညမႈမရေသာလညး ရက၃၀ သည ပင မညသညကစၥအတြကမဆ အလြနၾကာရညေလသည။

• ျမနမာႏငငရငးႏးျမႇပႏမႈေကာမရင (MIC) ၏ Shipment-by-Shipment လပငနးစဥအတြက အခန တြင (၁) စးပြားကးသနးဝနႀကးဌာန (MOC) ျဖငျပလပရေသာ ရနကနရ MIC ေထာကခမႈ ေလာကလႊာ တငျခငး လပငနးစဥ (၂) စမကနးႏငဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာန (MOF) ႏငအတ ရနကနရ MIC ၌ ျပလပရေသာ ကနသြယခြနလြတၿငမးခြငလပငနးစဥ မားသည အခနမားစြာကနဆး လကရဆ ျဖစသည။

• ထ႔အျပင အေကာကခြနစညးမညးအသစမားအရ MIC အခြနလြတၿငမးခြငပါရေသာ ကနပစၥညးမား အားလး သ႔မဟတ ပစ (ဃ) တ႔က “red channel” သ႔ အလအေလာကသတမတခကခသညအတြက ကနပစၥညး ပ႔လြတခနက ပမ၍ၾကန႔ၾကာေစသည။

ေယဘယအားျဖင (MOF ၏) အေကာကခြနလပငနးစဥမားႏင (MOC ၏) သြငးကနလငစငေလာကလႊာမား အၾကား ကြျပားျခားနားမႈမားေၾကာင ႀကးမားေသာ ျပနာမား ျဖစေပၚလာရသည။ ဥပမာ MOC လပငနး စဥမားသည ကနကစရတ၊

140

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

အာမခႏင ကနပစၥညး (CIF) စညးမဥးမားကသာလကခၿပး အေကာကခြနဌာန စညးမဥးမားသည တငးၾကပမႈနညးကာ FOB သ႔မဟတ Ex-Work ေငြေၾကးမားကလညး လကခသည။ တစဖကတြင အေကာကခြနမားသည သကဆငရာကနပစၥညးမားက စစစခြျခားရန လအပသညအတြက ပမရညလားသည အေကာကခြန တနဖးျဖတသညလပငနးစဥက လအပသည။ ဥပေဒမားႏငစညးမဥးမားသည သဟဇာတ မျဖစ႐မမက ေယဘယအားျဖင ပြငလငးျမငသာမႈလညးမရေပ။ ထ႔အျပင အေကာကခြန႐းႏင အခ႕ေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးမႈျပရန ခနးဆခကမားျပလပရာ၌ တရားဝင Customs brokers (ကတအဝါကငေဆာငထားသမား) ပငလင ႐းခပသ႔ တရားဝငေလာကလႊာတငၿပးမာသာ ခနးဆခကက ျပလပႏငသည။ ခနးဆမႈရရရနအတြက ေစာငရေသာ အခနသည ႏစပတ သ႔မဟတ ရကသတပတမားစြာ ၾကာျမငသညအတြက အေကာကခြနဆငရာလပငနးစဥမားအတြက ပမၾကန႔ၾကာမႈက ျဖစေစသည။ ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ပစၥညးေထာကပမႈကြငးဆကပမေလာနညးလာျခငး၊ ရငးလငးမႈမား ျမနဆနျခငး၊ တရားဝငႏငတရားမဝင ကနကစရတမားက ေလာခႏငျခငး၊ ဆပကမးကပသပမႈအေပၚ အျပသဘာေဆာငေသာ သကေရာကမႈရျခငး၊ ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏသမား၏ ယၾကညမႈကျမငမားေစျခငး၊ စးပြားေရးျပလပရာ၌ ပမလြယကေစျခငး။ ေယဘယအားျဖင ေထာကပပ႔ေဆာငေရးလပငနးမားတြင အခနကနသကသာမႈႏင ကနကစရတ ေလာခမႈ မားသည ျပညတြငးေဈးကြကရ ၿပငဆငမႈက အားေကာငးေစၿပး ျမနမာႏငငသည ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက ပမ၍ ဆြေဆာငမႈရလာမညျဖစသည။

အႀကျပခကမား

• အခနကနသကသာေစရနႏင အရာရမားႏင မကႏာျခငးဆငေတြ႕ဆမႈမားက ေလာခႏငရန Myanmar Automated Cargo Clearance System (MACCS) ၏ စာ႐ြကမလေသာ/ အလကထေရာနစ လပငနး စဥမားက လငျမနစြာအေကာငအထညေဖာေဆာငရန။

• ဆးျဖတခကမား ခကခငးခမတႏငေသာ အရာရမား၏ ခြငျပျခငးႏငဆးျဖတခကချခငးက ပမနညး ေစမည စနစက၍ ထေရာကမႈရေသာလပငနးစဥက မတဆကရန။

• MIC လကေအာကရ ကနပစၥညးမားအတြက SEZ ပစက အေျခခကာ (ျမနမာ SEZ ဥပေဒ၏ အပငး ၁၁ (ဌ) တြငၾကညပါ) တစထငတညးၿပးစးႏငေသာ ဝနေဆာငမႈက မတဆကရန။

• ယခငႏင ယခလကရအသးျပႏငရန ထတျပနထားရေသာ အေကာကခြနဥပေဒမားႏင စညးမဥးမား အားလးက အေကာကခြနဝကဘဆဒသ႔တငရန (ျမနမာဘာသာျဖငစတင၍ ေနာကပငး အဂၤလပ ဘာသာ ျဖငပါ တငရန)။ ဝကဘဆဒသည ေနာကဆးထြက စညးမဥးဥပေဒအသစမားျဖင အၿမတမး မြမးမ ျဖညသြငးရမည။

• အေကာကခြနဝနထမး တးျမႇငရန။ အလပအနညးဆးဌာနမားမ အရာရမားက အလပလပရေသာ ဌာနမား သ႔ ျပနလညေနရာခရန။ (ဥပမာ တနဖးျဖတျခငး)

သြငးကန ပ႔ကန လပငနးစဥမားသည ရညလားေထြျပား၍ ရႈပေထြးလကရေသးသျဖင စနစသည အလ အေလာကနစ သ႔ အျပညအဝမေဖာေဆာငႏငေသးပါ။ ဆးျဖတခကခမတေသာ လပငနးစဥတြင အဖြ႕အစညးေပါငး မားစြာပါဝငၿပး အမားအားျဖင ဆးျဖတခကခမတရနအတြက မညသညအဖြ႕တြင အာဏာရေၾကာငး ရငးရငး လငးလငး မသရေပ။ ထ႔အျပင လပငနးစဥမား၊ တရားဥပေဒမားႏင စညးမညးစညးကမးမားသည အမားအားျဖင မရငးလငးျခငး သ႔မဟတ မရသညအတြက ေထာကပ ပ႔ေဆာငေရး ကမၸဏမားက လညပတေစရာ၌ အခကအချဖစေစသည။ ေထာကပ ပ႔ေဆာငေရး လပငနးမားတြင အခနကနသကသာမႈႏင ကနကစရတ ေလာခႏငမႈမားသည ျပညတြငးေဈးကြကရ ၿပငဆငမႈက အားေကာငးေစၿပး ျမနမာႏငငသည ႏငငျခားသားမား အတြက ပမ၍ ဆြေဆာငမႈရလာမညျဖစသည။

141

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

ျပနာေဖာျပခက ၂။ အေကာကခြနဝနေဆာငမႈမား အသငရျခငးႏင သယယပ႔ေဆာငေရးက႑

ရနကနဆပကမးမားႏင ထငးႏငငႏငတ႐တႏငငနယစပမား၌ရေသာ ျမနမာအေကာကခြနမားသည ပမန ေန႔ခငးပငး႐းခနမားအတြငးသာဖြငလစသည။ အခနပလပႏငေသာလညး ေနရာေပၚမတည၍ ကန႔သတခက ရသည။

Customs clearance ျပလပရန အကန႔အသတရျခငးသည ျမနမာႏငငရကနပစၥညး သယယပ႔ေဆာငေရး အခနးက႑အတြက အေႏာငအယကမားက ဖနတးေပးေသာေၾကာင ကနတငယာဥမား၏အခနသည ေမာငးႏငပ႔ေဆာငရခနထက ကနပစၥညးမား ရငးလငးရန ေစာငဆငးခန၌ ပမကနဆးေနရသည။ ေႏာငေႏးမႈ ေၾကာင ေပးေဆာငရေသာ ညလြနေၾကး ေန႔လြနေၾကးမား၊ Red channel မားႏင အျခားေသာ ေႏာငေႏး ေစသည အခကမားသညလညး အလြနအျဖစမား၍ ေရ႕ဆကရန ေငြေၾကးပမကနကေစကာ ကနတငယာဥ ကမၸဏမားအတြက ဆးရႈးမႈမားက ျဖစေစသည အတြက ဤအခနးက႑၏ အကးအျမတရရမႈက ေလာက ေစသည။

ထ႔အျပင အဆပါေႏာငေႏးမႈမားသည တစေနရာထစဆကဥးေျမာငးသြားျခငးက ျဖစေစၿပး အေကာကခြန ဧရယာ အနးအနားတြင ယာဥေၾကာကပသပမႈကျဖစေစသည။ ရနကနၿမ႕တြငးဆပကမးမားသည ကန႔သတ ခကရသည အေကာကခြနမား၏ အလပလပႏငစြမး၊ ကနတငယာဥေမာငးႏငမႈပတပငျခငးႏင ေမာငးႏငသည အခန ကန႔သတခကမား (ကနကားမား မနက ၁၁ နာရမ ညေန ၃ နာရအတြငးသာ ေမာငးႏငျခငး) စသညျဖင အားလးေပါငးစပထားသညက ရငးရငးလငးလငး ေတြ႕ျမငႏငကာ ဤအေျခအေနက ကယစားျပ ေဖာျပလက ရသည။ ထ႔အျပင ကနကားအမားႏင ခေနာခန႔ ျပျပငထားသညကနကားမားသည ဤျပနာက ပမဆး႐ြား ေစၿပး အေရးႀကးေသာ ကနးမာေရး ႐ကခတမႈမားက ျဖစေစသည။ ဥပမာအားျဖင ကနကားတစစးက တစလ လင အေၾကာငး ၆၀ ေကာ ေမာငးႏငေနေသာ ဘနေကာကၿမ႕ႏင ဟခမငးၿမ႕တ႔ျဖငႏႈငးယဥပါက ရနကန ဧရယာအတြငးရ ကနကားတစစးသည သေလာင႐မားႏင ၿမ႕တြငးဆပကမးမားအၾကား သြားလာမႈက ပမးမအားျဖင တစလလင ၁၂ ေၾကာငးမ ၁၅ ေၾကာငးအထသာ ေျပးဆြႏငသည။ အထကတြငေဖာျပခေသာ အေၾကာငးအရာတြင အသားေပးေဖာျပထားသညအတငး MACCS သည ၎၏ အလားအလာက အျပညအဝ အသးချခငးမရေသးသညအတြက လပငနးမားက ပမ၍ေႏးေကြးေစသည။ အကယ၍ ထလပငနးမားက အျပညအဝလပေဆာငႏငပါက MACCS သည ပမ ေျပျပစေခာေမြ႕ေသာ အလ အေလာကစနစက ရရလာျခငးႏင ဗ႐ကရကဆနေသာ အေကာကခြနရငးလငးေရး လပငနးစဥက ေလာခ ႏငၿပး အေကာကခြန ဝနထမးမားက အျခားေသာ လပငနးတာဝနမားအတြက အားလပမႈေပးျခငး သ႔မဟတ အျခားေသာအလပဆငးမားတြင လပေစျခငးအားျဖင အခနမားပမရရလာေစကာ အထးသျဖငဆပကမးမားႏင နယစပမား၌ တစပတလင ၂၄နာရ ဖြငေသာ ပမမားျပားသည အလပလညပတခနမားက ရရလာေစမည ျဖစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

●အလအေလာကစနစမား၊ တစေနရာတညးစစမးႏငသညစနစ (လကမတတစခတညး) ႏင ဖငမားက ျမနဆနစြာလပေဆာငျခငး စသညတ႔ကေပါငးစညးလကပါက အလပလပရမညပမာဏ ေလာက သြားမညျဖစကာ လအပေသာေနရာမား၌ တစပတလင ၂၄ နာရ လညပတမႈဆသ႔ ဦးတညေစႏငမည ျဖစၿပး ပမရညၾကာေသာ အေကာကခြနလပငနး လညပတခနအတြက အေကာကခြနအခနရငးျမစမား က အသးျပႏငမညျဖစသည။

●အထကေဖာျပပါအေၾကာငးအရာမားက အကယ၍ ရနကနႏငမႏေလးရ ၿမ႕တြငးပငးဆပကမးမား၌ အေကာငအထညေဖာေဆာငႏငပါက ယာဥေၾကာကပျခငးက ေလာခႏငမညျဖစၿပး ယာဥမား အသးျပမႈ ပမေကာငးမြနလာေစမညျဖစသည (လမးေပၚတြငသြားလာေနေသာ ကနတငကားမား ေလာနညးသြားမည)။ ဤသ႔ျပလပျခငးသည ရနကနၿမ႕ရ လမးေပၚတြငရေသာ ကနတငကားမား အေရအတြကအား ကြနတနနာမားက ပ႔ေဆာငရနအတြက သးပႏစပအထ ေလာခႏငမညျဖစၿပး ေငြေၾကးကနကမႈနညးသြားႏငသညအတြက ကနတငယာဥ ပငရငမားအေနႏင ေလထညစညမး၍ လၿခစတခရမႈမရေသာ အေဟာငးေနသည ညာေမာငးကနတငယာဥမားေနရာတြင သစလြင၍ လၿခ စတခရၿပး ေခတမ ဘယေမာငးယာဥမားျဖင အစားထးႏငေစမညျဖစသည။

●ရနကနၿမ႕လယတြင ယာဥေၾကာကပျခငးႏင တစေနရာထစဆကာ လမးပတေနေသာ အေျခအေနမား က ေလာခႏငေပမည။

●ကြနတနနာယာဥမားက ပါကငထးထားရျခငး သ႔မဟတ ေစာငဆငးရျခငးမရဘ ဆကလက ေျပးဆြႏင ျခငးသည ကနတငယာဥတစစးခငးစ၏ ကားထြကႏငေသာႏႈနးက တးေစမညျဖစသည။

● လမးေပၚ၌ ယာဥမေတာတဆမႈမား ျဖစပြားျခငးေလာကေစသည။

142

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

အႀကျပခကမား

● MACCS စနစ၏ စကမ/အလကထေရာနစ လပငနးစဥမားက အေကာငထညေဖာငေဆာငရာ၌ အရန ျမႇငတငရန။

● ဗ႐ကေရစစနစကေလာခကာ အေကာကခြနတာဝနက အခြနေဆာငသမားႏင ထေတြ႕ဆကဆရသည ေရ႕တနးတြငထမးေဆာငေနေသာ ဝနထမးမားက တာဝနခမႈ ပမေပးအပကာ ေထာကပပ႔ေဆာငေသာ ကမၸဏမားအတြက တစေနရာတညး စစမးႏငေသာစနစက ဖနတးရန။

● တစေနရာတညးအစရေသာ အေကာကခြနရငးလငးေရးဆငရာ အေဆာကအအမားျဖင ရနကနၿမ႕တြငး ႏင အနးအနားတြင ကြနတနနာကနပစၥညး႐မား (CFS) ကဖနတးရန။

●ကြနတနနာခပစၥညးမား ျမနဆနစြာႀကတငရငးလငးသည စနစတစခက တညေဆာကရန။

အေကာကခြနရငးလငးေရး အတြက အကန႔အသတရျခငး သည ျမနမာႏငငရကနပစၥညး သယယပ႔ေဆာငေရး အခနးက႑အတြက အေႏာငအယကမားက ဖနတးေပးေသာေၾကာင ကနကားမား၏အခနသည ကားေမာငး ျခငးထက ကနပစၥညးမားရငးလငးရန ေစာငဆငးခန၌ ပမ၍ကနဆးေနရသည။ ေႏာငေႏးမႈေၾကာင ကနက ရေသာ ညလြနေၾကး ေန႔လြနေၾကးမား၊ Red channel မားႏင အျခားေသာ ေႏာငေႏးေစသည အခက မားသညလညး အလြနအျဖစမား၍ ေငြေၾကးပမကနကေစကာ ကနကားကမၸဏမားအတြက ဆးရႈးမႈ မားက ျဖစေစၿပး ဤအခနးက႑၏ အကးအျမတ ရယႏငစြမးက ေလာကေစသည။ ေျဖရငးခက တစခအေနျဖင အလအေလာကစနစမား၊ မကႏာစာရ အေကာကခြန ဝနထမးမား၏ တာဝနခမႈကပမေပးကာ ဖငမားက ျမနဆနစြာ လပေဆာငေသာ စနစ စသညတ႔က ေပါငးစပျပလပရန ကြၽနပတ႔အႀကျပလသည။

ျပနာေဖာျပခက ၃။ အာမခသေလာင႐မားႏင CFS

နညးဗဟာကေသာဧရယာမားအတြငး အာမခသေလာင႐မားႏင CFS မားကခြငျပျခငးသည ၾကာရညစြာ လပေဆာငလကရေသာ ျဖစစဥတစချဖစသည။ မၾကာေသးခငကမ အစးရသည အာမခသေလာင႐/CFS ေထာကပပစၥညးမား (အမားပင၊ ပဂၢလကႏင ကနထတလပမႈ) အမးအစားသးခအတြက လပငနးစဥတစခက အတညျပခသည။ မတလ ၂၀၁၉ ခႏစတြင အာမခသေလာင႐မား သ႔မဟတ CFS မားအတြက လငစငမလဟ၍ ထတျပနခသည။ လကရအခနတြင သလဝါ SEZ တြင အာမခေျဖရငးခကမားရေနေသာလညး သလဝါ SEZ ေကာမတ၏ သေဘာထားအရ အနညးငယကြာျခားမႈရေသာ စမမႈေအာကတြငရသည။ အာမခႏင CFS လငစငမားက မထတျပနႏငမအခနတြင လမးၫႊနခကမား၊ လပငနးစဥမားႏင ပမနလပ႐းလပစဥမား ပါရေသာ အာမခသေလာင႐/ CFS အေဆာကအအမား လညပတမႈက ေနရာခရနလအပသည။ ထ႔အျပင အေကာကခြန ဝနထမးေလကငေရး သငတနးၿပးစးေစရနႏင လေလာကေသာရငးျမစမား ေထာကပမႈျပရန ကြၽနပတ႔အႀကျပလသည။ ဤလပငနးစဥတြင မညသညဝနႀကးဌာန (သ႔မဟတ အေကာကခြနဌာန) ပါဝင လကေနသညႏငပတသက၍ ရငးလငးမႈမရပါ။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

● ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ကနပစၥညးမား အဝငအထြကစးဆငးမႈသဘာဝအရ အထးသျဖင အထညခပ တငပ႔မႈမား၊ အာမခသေလာင႐အသစမားႏင CFS ေျဖရငးခကမားရေသာ ကနးတြငးဆပကမးမားသည ၿမ႕တြငးႏငအျခားေသာ ဆပကမးမားမ Custom clearance အလပပမာဏက ေျမာကမားစြာ ေလာခႏငသည။

● ဆပကမးမား၌သေဘၤာတငကနပစၥညးမားက ပမလငျမနစြာ လပေဆာငႏငျခငး - ကြနတနနာမား ကနခ႐သာ။

● ပါဝငေသာ အဖြ႕အားလးအတြက အခနပအသးျပမႈက ေလာကေစျခငး။

● အေကာကခြနအရာရမားက CFS ကနမားတငခေသာေနရာႏင နးကပစြာေနရာခထားသညအတြက လႈပရားမႈအားလးက ၾကညရႈစစေဆးႏငသညျဖစေသာေၾကာင ပမေကာငးမြနေသာ ထနးခပႏငစြမးက ရရေစမညျဖစသည။

143

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

● ကနပစၥညးပ႔ေဆာငမႈက မတညေသာအခနမားတြင လပေဆာငႏငၿပး ကနတငယာဥတစစးသည တစရကလင မားစြာေသာ ကနပစၥညးတငျခငးႏင ကနချခငးမားက ေဆာင႐ြကႏငမညျဖစသည။

အႀကျပခကမား

SEZ မားႏင ဆပကမးမားအျပငဘကရ အာမခသေလာင႐မားႏင CFS ေျဖရငးခကမားက အေကာငအထည ေဖာေဆာငမႈသည ဤျပနာအတြက အေကာငးဆးေျဖရငးခကျဖစၿပး လြယလြယကကအေကာငအထည ေဖာေဆာငႏငသည။ ကနသြငး ကနပ႔လပေဆာငမႈႏစမးစလးမ ႀကးမားေသာအကးအျမတက ရရႏငမည ျဖစသည။ တငသြငးထားသည ေျမာကမားစြာေသာ ကနပစၥညးအေရအတြကမားသည အာမခသေလာင႐ဆသ႔ တက႐ကပ႔ေဆာငႏငသညအတြက ဆပကမးမားတြင ပတမေနျခငးက ကာကြယႏငမညျဖစသည။ အျခား တစဖကတြင တငပ႔ေသာကနပစၥညးမားက CFS အေဆာကအအမား၌ ရငးလငးႏငမညျဖစေသာေၾကာင ဆပကမးတြင အေကာကခြနလပငနးမားက ျဖတသနးေစျခငးအားျဖင တစေနရာထစဆကပပတေနေစသည အေျခအေန ျဖစေပၚျခငးက ေရာငရားႏငမညျဖစသည။

အစးရသည အာမခသေလာင႐ႏင CFS လပငနးစဥမားအေပၚ သတျပေဆာင႐ြကလကရေၾကာငး Logistic Advocacy Group မနားလညမ႐မက လပငနးစဥကျဖစေစ၊ တကလမးမႈကျဖစေစ ကညေဆာင႐ြက ေပးႏင ေၾကာငးလညး ခစားမပါသည။ အႀကေပးအဖြ႕သည ထလပငနးစဥမားက လငလငျမနျမန အေကာငအထည ေဖာေဆာငႏငရာ၌ ကညေဆာင႐ြကႏငရန အဆငသငအေနထား၌ရပါသည။ အခ႕ေသာ အႀကျပခကမားမာ

● MIC/အေကာကခြနက သြကလကစြာလပေဆာငႏငရန အားေပး၍ ထထညႀကးမားသည ကနဝင၊ ကနထြက ပစၥညးမားရေသာ ဗဟာကေသာေနရာမား၌ အာမခႏင CFS လငစငက ထတေပးရန။

● CFS ႏင အာမခသေလာင႐ စတငလညပတသညအခါတြင ဆပကမးရ ကြနတနနာမားက အခန အနညးငယ အတြငး ကနခခြငျပရန ကနခေသာေျဖရငးခကက ထားရႏငသည။

● (CFS/bonded) ကနဝငကနထြကပစၥညးမားအတြက လပပငခြငအာဏာလႊေျပာငးထားေသာ Customs clearance ဝနေဆာငမႈမားအတြက လအပေသာနညးလမးမားႏင လမးၫႊနခကမားက တးတက ေစရနႏင အေကာငအထည ေဖာေဆာငရနအတြက အကအညရာေဖြရန။

● ထ CFS/အာမခသေလာင႐မားအတြက အေကာကခြနအရာရမားအား လေလာကစြာငားရမးျခငးႏင သငတနးေပးျခငးက ျပလပရန။ ဤသ႔ျပလပျခငးသည စညးကမးလကနာမႈမရျခငးက ကငတြယ ေျဖရငးရျခငးမား နညးပါးေစၿပး သစလြငေသာ အစျပျခငးက ပပးေပးသည။

● ကနတငယာဥမား/ ကနတြယာဥမားက လႊတေပးရနအတြက ကနပ႔ေသာ Custom clearance မၿပးဆးမ ျပညလစြာတငေဆာငထားေသာ ကြနတနနာမားက ကနပ႔ေသာဧရယာမ ထြကခြာခြငျပပါ ရန။ အကယ၍ ကြနတနနာသည Red channel တြငရေနပါက အေကာကခြနအရာရမားသည ကြနတနနာ အတြငးရ ကနပစၥညးက စစေဆးရနအတြက ကနပ႔ေသာဧရယာသ႔ ေရာကရလာမည ျဖစသည။

● ဝနေဆာငမႈစရတမား၏ အၾကမးဖငးေဖာျပခကႏင ကနကစရတသည အာမခကနေလာင႐/CFS လပကငသ မား အတြက မရငးလငးေသးေသာေၾကာင ၎တ႔ကလြယလြယကကရရေစရန ျပလပရန။

● သြငးကန ပ႔ကနအတြက ေနာကဆးစာ႐ြကစာတမးမားက လကမတေရးထးခြငရသည ဝါရငဝနထမး မားက အထးသျဖင ထငးႏငတ႐တနယစပမားတြင လပပငခြငအာဏာေပးအပရန။

• အျပညျပညဆငရာ၌သာမက ေဒသအတြငး အေတြ႕အႀကမားက ေပးေသာ ပဂၢလကအခနးက႑ျဖင ပးေပါငးေဆာင႐ြကရန။

144

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

အာမခသေလာင႐မားႏင CFS ေျဖရငးခကမား အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈသည ျမနမာႏငင ေထာကပ ပ႔ေဆာငေရး လပေဆာငမႈမား အေပၚ အကးေကးဇးအေျမာကအမား ရရေစမညျဖစသည။ တငသြငးထားသည ေျမာကမားစြာေသာ ကနပစၥညးအေရအတြကမားသည အာမခသေလာင႐ဆသ႔ တက႐က ပ႔ေဆာငႏငသည အတြက ဆပကမးမား တြင ပတမေနျခငးက ကာကြယႏငမညျဖစသည။ အျခားတစဖကတြင တငပ႔ေသာ ကနပစၥညးမားက CFS ေထာကပပစၥညးမား၌ ရငးလငးႏငမညျဖစေသာေၾကာင ဆပကမးတြင အေကာကခြန လပငနးမားက ျဖတသနးေစျခငးအားျဖင တစေနရာထစဆကပပတသြားသည အေျခအေန ျဖစေပၚေစျခငးက ေရာငရားႏငမညျဖစသည။ ေယဘယအားျဖင ဤသ႔ ျပလပျခငးသည အဓကဆပကမးမားမ အာမခ သေလာင႐မားႏင CFS ေျဖရငးေရးမားစသ႔ သြကလက၍ လငျမန ေသာစနစက ဖနတးျခငးအားျဖင ကနပစၥညး အဝင/အထြက လႈပရားမႈမားက ျပနလညျဖန႔ၾကကႏငမညျဖစသည။

ျပနာေဖာျပခက ၄။ TERMINALအသးျပျခငးအတြက ႀကတငေငြေပးေခမႈ

TERMINALအသးျပျခငးအတြက ႀကတငေငြေပးေခမႈနညးလမးသည ကနတငသေဘၤာကမၸဏမားအတြက ျပနာတစရပ ျဖစလကရသည။ ေငြေပးေခမႈစညးမဥးက ျပျပငမြမးမျခငး သ႔မဟတ ျပငဆငျခငးက မျပလပရေသးေပ။ လကရစညးမဥးမားအရ Carrier မားမ Myanmar Port Authority (MPA) ၏ Shipping Agency Department သ႔ ၿမ႕တြငးTERMINAL က အသးျပရနအတြက ႀကတငေငြေပးေခမႈျပလပထားရန လအပသည။

ဤလပငနးစဥသည သငေလာေသာျပနအမးေငြက မစစဥေပးမ အလငဦးစြာ မားစြာေသာအဖြ႕အစညးမားထ၌ အခနအလြနၾကာျမငစြာ ျဖတသနးရသညအတြက အလြနပငကသကေအာကျဖစကာ ေငြကနေၾကးကမားေလ သည။ ဤသ႔ျပလပရာတြင ရႈပေထြးေသာ လပငနးစဥမားပါဝငၿပး ေငြေၾကးမားသညလညး လပငနးစဥအတြငး လေပါငးမားစြာ ပတမေနသျဖင TERMINAL မားႏင Carrier မားအား အပကသေဘာသကေရာကမႈရသည။ ထလပငနးစဥသည ၾကားအဖြ႕အစညးမရေသာTERMINAL သ႔မဟတ ေငြေၾကးပမာဏမားျပားပါက TERMINAL သ႔ တက႐ကတငရေသာ ေကြးၿမမားက Carrier မားမ ေပးေခရသညအတြက ကမာၻေပၚရ အျခားေသာ TERMINAL တြင ကငသးမႈအလြနရားပါး၍ ေလာကနသငျမတမႈလညးမရပါ။

အေၾကာငးအရာေဖာျပခက ၂ တြင အသားေပးေဖာျပခကအရ ေထာကပပ႔ေဆာငေရးလပငနးစဥမားတြင တနဖးျဖတေသာလပငနးစဥႏင အေရးႀကးေသာ သမား႐းကလပငနးစဥမားသည အလြနမားျပားေသာ အခန က လအပေပသည။ ထ႔အျပင ကမာၻ႔ဘဏ၏ ၂၀၁၉ Ease of Doing Business ranking တြငေဖာျပခကအရ ေထာကပပ႔ေဆာငေရးလပငနးစဥမားအတြက လႊေျပာငးေသာ ကနကစရတမားသည အမနးခငးႏငငမားႏင ႏႈငးယဥပါက အလြနျမငမားလကရသည။ ထ႔အတြကေၾကာင မလအပေသာ ကနကစရတမားႏင ရညလား ေထြျပားေသာ လပငနးစဥမားက ဖယရားရန၊ အၿပငအဆငပမမားျပား၍ ေကာငးမြနစြာ လညပတ ေသာ ပစၥညးေထာကပ ပ႔ေဆာငေရးစနစတစခက ဖြ႕ၿဖးတးတကေစရနႏင အဆးစြန၌ ႏငငျခား ရငးႏးျမႇပႏမႈမား က ပမဆြေဆာငမႈျပႏငရန ကြၽနပတ႔တကတြနးအားေပးပါသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

ေငြေပးေခမႈမားက Carrier မ TERMINAL အထ တက႐ကေပးေခခြငျပျခငးအားျဖင ျမနမာႏငင၏ လပငနးစဥ မားက အျပညျပညဆငရာစႏႈနးမားဆသ႔ ျမႇငတငေပးႏငမညျဖစသည။ ဤနညးလမးအသစသည အဖြ႕အစညး အားလးအတြက အခနႏငကနကစရတမား သကသာေစရန ကညေဆာင႐ြကျခငးအားျဖင ထေရာကမႈက ပမတးေစမည ျဖစသည။ ဤနညးလမးသည ပမ႐းရငး၍ စထားရေသာ လပငနးစဥမားရသည ပစၥညး ေထာကပပ႔ေဆာငေရး ကမၸဏမားေၾကာင ျမနမာႏငငက ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအတြက ပမဆြေဆာငမႈရေစမည ျဖစသည။ ထ႔အျပင အခနအစအဆးႏင ေငြေၾကး ကနကမႈမားက ဖယရားျခငးသညလညး သယယ ပ႔ေဆာငေရးအေပၚတြင အလြနမခေနရေသာ စကမႈလပငနးမားမ (ဥပမာ - ဥေရာပသ႔တငပ႔သမား) ရငးႏး ျမႇပႏမႈမားကလညး ဆြေဆာငႏင မညျဖစသည။

145

အႀကျပခကမား

MPA က ၎၏လကရလပငနးစဥက ျပနလညဆနးစစရနႏင သယပ႔သမားက စာခပတစခအလက ခပဆ ထားသည ပမာဏအတငး (MPA မသတမတထားေသာ စညးၾကပႏႈနးအဆငမားျဖငမဟတဘ) ေငြေခခြငျပရန ကြၽနပတ႔ ေတာငးဆလသည။ မညသည Shipping Agency Department ကနကစရတကမဆ Carrier မ ဌာန ဆသ႔ လညး တက႐ကေပးသြငးႏငရမည။

ႀကတငေငြေပးေခမႈနညးလမးသည အလြနပငကသကေအာကျဖစကာ ဘ႑ာေငြမားသည သငေလာေသာ ျပနအမးေငြက မစစဥေပးမ အလငဦးစြာ မားစြာေသာ အဖြ႕အစညးမားထသ႔ အခနအလြနၾကာျမငစြာ ျဖတသနးရသညအတြကေငြကနေၾကး ကမားေလသည။ ဤသ႔ျပလပျခငးသည ရႈပေထြးေသာ လပငနးစဥမားပါဝငၿပး ဘ႑ာေငြေၾကးမားသညလညလပငနးစဥ အတြငး လေပါငးမားစြာ ပတမေနသျဖင Terminal မားႏင Carrierမားအား အပကသေဘာ သကေရာကမႈရသည။ MPA က ၎၏လကရလပငနးစဥက ျပနလညဆနးစစရနႏင သယပ႔သမားက စာခပတစခအလက ခပဆထားသည ပမာဏ အတငး (MPA မ သတမတထားေသာ စညးၾကပႏႈနးအဆငမားျဖငမဟတဘ) ေငြေခခြငျပရန ကြၽနပတ႔ ေတာငးဆလသည။

၂ဝ၁၉ White Book | သယယပ ေဆာငေရး

146

WHITEBOOK 2017 | HEALTH

၁၇ဝငႏငအရက

147

နဒါနး

EuroCham Myanmar သည စကတငဘာ ၂၀၁၇ ခႏစတြင ဥေရာပရ ထပတနးဝငႏငအရက ကမၸဏမား ႏငပးေပါငး၍ Wine & Spirits Advocacy Group က ၂၀၁၇ စကတငဘာလတြင စတငဖြ႕စညးခပါသည။ ရည႐ြယခကမာ ျမနမာအစးရ၏တရားဥပေဒစးမးေရးက ျမႇငတငေပးရန အကအညေပးျခငးႏင အႀကျပ ခကမားျဖင ပပးေပးရနႏင ႏငင၏စးပြားေရးက အေထာကအကျပသည ေခတမ၍ တာဝနသမႈရေသာ ဝငႏငအရကလပငနး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက ပပးေပးရနျဖစသည။

International Wine & Spirits Record (IWSR) ၏ခန႔မနးတြကခကမႈအရ ျမနမာႏငငတြင ႏငငျခားအရက မား ဝယလအားသည ၂၀၁၈ ခႏစတြင ကးလတာ ပးျဖင ၅၀၀,၀၀၀ ခန႔ရသညဟ သရပါသည။ ဤ ဝယလအားသည လကရအခနတြင အဓကအားျဖင အခြနမေကာကယႏငေသာ လမးေၾကာငးမားႏင တရားမဝင ကနပစၥညးမားအေနျဖင တငသြငးချခငးျဖစသည။ အခြနလြတလမးေၾကာငးမားႏင အခြနအနညးငယ သာေပးရေသာ ဇမခဟတယလမးေၾကာငးမားမလြ၍ ႏငငျခားျဖစ အရကမားတငသြငးျခငးက ၁၉၉၈ ခႏစ (စးပြားေရးႏငကးသနးဝနႀကးဌာနမ ထတျပနေသာ အမန႔ေၾကျငာစာအမတ၈/၂၀၁၃) မ စတငကာ တရားဝငပတပငခသည။ ဤပတပငမႈသည တရားမဝင ကနသြယမႈကကယျပန႔ေစရန တြနးအားျဖစေစၿပး အကင ပကျခစားျခငး ႏငတက႐ကဆကႏြယကာ ႏငငအတြက အေျမာကအမားလအပေနေသာ အခြနေငြရရေရး ကပတပငလကရပါသည။ ဤကသ႔ တားျမစပတပငျခငးသညလညး ကမာၻ႔ကနသြယေရးအဖြ႕အစညး (WTO) အေပၚ ျမနမာႏငငမထားရေသာ ကတကဝတက ေဖာကဖကျခငးျဖစသည။

တငသြငးလာေသာအရကမားကလညး အခြနႀကးေလးစြာ ေကာကချခငးေၾကာင အခြနေပးရနမလေသာ လမးေၾကာငးမားမတစဆငျဖန႔ျဖးျခငး၊ ႏငငေတာအခြနေငြက ဆးရႈးေစျခငး ႏင တရားမဝငကနသြယမႈက ေမြးျမျခငးမားျဖစေပၚေစရနပမတြနးအားေပးေနသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငငတြင လကရအခန၌ ႏငငျခားျဖစအရကမားအတြက ရငးလငးေသာ စညးကမးသတမတခကမားမရေသးေပ။ ကနပစၥညးအေၾကာငးအရာႏငစႏႈနးမား၊ ထတလပမႈ စညးမဥးစညးကမး၊ အၫႊနးတပရန လအပခကမား ႏင ပါဝငပစၥညးမားသည ခ႕တလကရေသးၿပး ႏငငျခားတဆပကနပစၥညးမား၏ရငးျမစ သ႔မဟတအ ရညအေသြးကေသခာမသရႏငေသာ ျမနမာႏငငသား စားသးသမားအတြက ကနးမာေရး အႏရာယက ျဖစေပၚေစသည။

ျပနာေဖာျပခက ၁။ ျမနမာႏငငသ႔ တက႐ကတငသြငးေသာ ႏငငျခားအရကမားက အမန႔ ေၾကာျငာစာ အမတ ၈/၂၀၁၃ ျဖင ပတပငျခငး။

စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရးဝနႀကးဌာနမထတျပနေသာ အမန႔ေၾကာျငာစာအမတ ၈/၂၀၁၃ အရ တက႐ကတငပ႔လာေသာ ႏငငျခားအရကမားက တားျမစျခငးသည ထေရာကမႈမရေပ။ ႏငငျခား အရကမားက ဆငတြငးဆငျပငေနရာ အမးမးတြင ေတြ႕ရျခငး၊ လကရအခနတြငႏငငျခားအရကမားက တစဉးတညး တငသြငးခြငရသမား ျဖစေသာ ဇမခဟတယမားႏင အခြနကငးလြတခြငလငစင ကငေဆာငထားသမား၏ လကဝယမဟတေသာျပငပ၌ ကယကယျပန႔ျပန႔ေတြ႕ရရသည။ ျမနမာႏငငသ႔ လကရဝငေရာကေနေသာ ႏငငျခားအရကအေျမာကအမားသညတရားမဝငလမးေၾကာငးမားမျဖစေသာ - အထးသျဖင ထငးနယစပတစေလာက ေမာငခကးျခငးႏင အခြနလြတ လမးေၾကာငးမားမတစဆင ဝငေရာကလာျခငး ျဖစသည။ မၾကာေသးမက ႏငငျခားအရကမားေရာငးခမႈက တားဆးပတပငရန ရနကနတငးေဒသႀကး အစးရမ ျပလပခေသာ ေျခလမးမားသည လကရတားျမစခက၏ ထေရာကမႈမရျခငးက ျပသချခငးျဖစသည။ ဥပေဒစးမးေရးက ပမနၾကပမတေဆာင႐ြကမႈမရျခငးေၾကာင လကကားေရာငးခသမား၊ ဟတယပငရငမား၊စားေသာကဆငပငရငမား ႏငအရကေဖာစပေရာငးခသမားႏင စားသးသမားအတြကပါစးပြားေရးလပငနး မား ထခကနစနာေစၿပး ဥပေဒလကနာမႈဆငရာ စနေခၚမႈႏင ႀကးမားေသာေဈးကြက အ႐ြယအစားေၾကာင ထေရာကမႈမရေၾကာငး ျပသလကရသည။

ႏငငျခားအရကမားအတြက ဝယလအားသည လကရအခနတြငအဓကအားျဖင အခြနမေပးေဆာငရေသာလမးေၾကာငးမားႏင တရားမဝငကနသြယမႈမားမတစဆင ျဖညဆညးေပးလကရသညအတြက ျမနမာႏငင အစးရ သည ႏငငျခားအရကမားေရာငးခရမႈအေပၚတြင အခြနေငြေကာကယရန ႀကးမားေသာအခြငအေရးက ဆးရႈးလကရသည။ တရားမဝငကနသြယမႈအဆငႏငပတသက၍တကေသာ ကနးဂဏနးက ခန႔မနးရန ခကခၿပး တရားဝငမဟတသည အခကအလကရငးျမစမားႏင စးပြားေရးႏင ကးသနးေရာငးဝယေရး ဝနႀကးဌာန၏ ေဆြးေႏြးခကမားတြင ေဖာျပသညမာ အေမရကနေဒၚလာသနး၂၀၀ တနဖးရေသာအရက အေဖာယမကာမားသည ျမနမာႏငငအတြငးသ႔ ႏစစဥ ဝငေရာကလကရႏငေၾကာငး ေတြ႕ရရသည။ Australia’s Charles Sturt University မျပလပေသာ ႏငငေတာအခြနေငြ ေကာကခႏငမႈအေပၚ ဆနးစစ ေလလာခက တစရပအရ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ႏငငေတာအခြနေငြဆးရႈးမႈမာ အနညးဆး ေဒၚလာ ၂၂ သနး ရေၾကာငး ခန႔မနးေဖာျပထားသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဝ ငႏင အရက

148

ယေန႔တြင ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးမာ ဆကလကတးတက ႀကးထြား လကရၿပး ႏငငျခားကနပစၥညးမားက ဝယလအား ပမျမငတကႏငသညအတြက အဆပါရလဒထက ပမျမငတကလာႏငဖြယရသည။ အခြနေငြမေပးေဆာငေသာ တရားမဝငသြငးကနမားသည ေဈးသကသာစြာေရာငးခႏငသညအတြက ျမနမာ အစးရႏင ျပညတြငးလပငနးအတြကထခကနစနာမႈကျဖစေစသည။ တရားဝငမဟတသည ေလလာ ေတြ႕ရခကမားအရ ႏငငတကာတြင တြငကယေနသညစေကာဝစကမား၏ ျမနမာႏငငတြငး ေမာငခေဈး သည ျပညတြငးေဈးကြကတြင ဦးေဆာငေနသည ျပညတြငးျဖစ ဝစကမားထက ပမေဈးခေနျခငး မးပင ရေနတတသည။

လကရတားျမစခကသည ႏငငျခားအရကမားတရားမဝငတငသြငးမႈက ထေရာကစြာအကးခစားခြင ေပး လကရၿပး တရားမဝငစးပြားေရးက ၾကာရညထနးထားသည။ Charles Sturt University ၏ ခန႔မနးခကမားအရ ျမနမာႏငငတြငး ေတြ႕ရရေသာ သြငးကနအရကမား၏ ၉၀% ေကာမာ ေမာငခတငသြငးကနမား ျဖစသည။ ေမာငချပလပရာတြငပါဝငေသာ တရားမဝငလပကငသမားႏင ကနပစၥညးတမား ေရာငးခမႈ မားသည ျမနမာႏငင၏ ဝင/ထြကရလြယသညနယစပက အခြငေကာငးယၾကျခငးျဖစသည။ ေမာငခ လပေဆာငမႈမားမ ရေသာ တရားမဝင ဝငေငြမားသညအမားအားျဖငရာဇဝတအဖြ႕အစညးမားႏင ခတဆကထားေသာ ကြနရကအဖြ႕အစညးမားထသ႔သြယဝက၍ စးဆငးလကရသည။ ဤကသ႔ တရားမဝငေသာလညး အကးအျမတမားေသာ စးပြားေရးလပငနးသည အစးရ၏ တရားဥပေဒ စးမးမႈ ခငမာေစရန ႀကးပမးမႈမားက အဟန႔အတားျဖစေစၿပး အကငပကျခစားမႈမားက ပမအားေကာငးေစသည။ ေမာငခသမားမားသညလညး နယစပမားတြင သသာစြာ လႊမးမးမႈမားရသျဖင တရားဝငအဖြ႕အစညးမားႏင အာဏာပငမားမ တရား ဥပေဒ စးမးေစရန ႀကးပမးမႈမားက အတားအဆးျဖစေစသည။

ေဈးကြကတြင တရားဝငတငသြငးေသာ ကနပစၥညးမား ကငးမသညအတြက ကနပစၥညးအတမားသည ေဒသတြငး စားသးသမားႏင လာေရာကလညပတေသာ ႏငငျခားခရးသြားမားအား ဆး႐ြားေသာကနးမာေရး အႏရာယမားကပမ ျဖစပြားေစသည။ လတတေလာတြင အစားအေသာကႏင ေဆးဝါးကြပကေရး ဦးစးဌာန (FDA) မလပေဆာငေသာ ေဈးကြကအတြငးနမနာစမးသပခကမားအရ နမနာအရက ၂၀% နးပါးတြင မကသ ေနာ (Methanol) ပါဝငမႈသည လမားစတခစြာ စားသးႏငေသာ သတမတခက၏အထက၌ ရေနသည။

အရကေသစာမား ေမာငခကနသြယျခငးသည လငစငမရေသာလကလျဖန႔ခသမား၏ တးတကႀကးထြားမႈ က ပမအားေကာငးေစျခငး၊ တရားဝငလကလျဖန႔ခေရးလမးေၾကာငးမားက အဟန႔အတားျဖစေစျခငးႏင ႏငငျခားအရကမားတားျမစျခငးက ဆကလက၍ လစလရႈေစရန တြနးအားျဖစေစသည။ ၾကယငါးပြငဟတယမားတြင အေဖာယမကာပစၥညးမား တရားဝငတငသြငးခြငရေနစဥတြင အျခားေသာ ဟတယ ပငရငမားအေနျဖင ႀကးမားေသာအခကအခကရငဆငရေပသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ၎ဟတယပငရငမား အေနျဖင ႏငငျခားခရးသညမား၏ ေမာလငခကမားႏင ယငးတ႔ရငးနးကြၽမးဝငမႈရေသာ အရညေသြးရသညအရကတဆပမား လလားေတာငတမႈက ျဖညဆညးေပးလျခငးက အဆပါ ဟတယပငရငမားအား တရား မဝင ကနသြယမႈက အားေပးေစရန တြနးအားျဖစေစသည။ လကရအခနတြင လကလျဖန႔ခသ အမားစ ႏင စားေသာကဆငပငရငမားသညႏငငျခားအရကမားက တရားဝငလမးေၾကာငးမားမတစဆင သေလာင ထား၍မရႏငသျဖင ေဖာကသညေလာနညးလာသည ျပနာမား ႀကေတြ႕ရေလရသည။ အကးဆကအေနျဖင ေသာကသးလသည ေဖာကသညမားအား ေရာငးခႏငရနအတြက တရားမဝငကနမား သေလာင ထားရန အေျခအေနက တြနးပ႔သညအတြက ၎တ႔အား ဥပေဒအရ အႏရာယမားက ျဖစေပၚ ေစကာ ျပညတြငးႏင ႏငငျခားသားေသာကသးသမားအတြက ကနးမာေရးအႏရာယ အလားအလာက ေပၚေပါက ေစသည။

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

• ႏငငျခားအရကမားက ပမနတငသြငးခြငျပျခငးႏင ႏငငျခားအရက လကလေရာငးဝယခြငျပျခငး ေၾကာင အစးရမ ေကာကယေသာ ႏငငေတာအခြနေငြက သသာစြာတးေစသည။

• ႏငငျခားအရကတငသြငးျခငး၊ ျဖန႔ချခငး၊ လကကားေရာငးချခငးႏင ေသာကသးျခငးမားက တရား ဝငျပလပႏငေသာ ပတဝနးကငတစခက ဖနတးျခငးအားျဖင တရားဥပေဒစးမးေရးက ျမႇငတငရာ ေရာကပါသည။

• အရကမားတရားမဝငကနသြယမႈႏင ကနပစၥညးအတကစၥမားကေျဖရငးရန ေဈးကြကယႏရားမား ႏငအတ ဥပေဒစးမးေရးႀကးပမးမႈမားက ေကာငးစြာ အေထာကအကျပသည။ • တရားဝင၍စတခရေသာကနပစၥညးမားက ေဈးႏႈနးမနမနကနကနျဖင အသးျပခြငေပးျခငးအားျဖင ေျမာကမားစြာေသာ ျပညတြငးစားသးသမားႏင ႏငငျခားခရးသြားမား၏ ကနးမာေရးဆငရာ ေဘး အႏရာယမားက တားဆးႏငေပသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဝ ငႏင အရက

149

၂ဝ၁၉ White Book | ဝ ငႏင အရက

• ျမနမာႏငငမထားရထားေသာ WTO ကတကဝတမားက လကနာရန ေရ႕သ႔ ခတကေနသညအခန တြင စးပြားေရးအထြတအထပသ႔ ေရာကရေစရနအတြက တရားမဝငကနသြယမႈကဖယရားရန ျမနမာႏငငမ တကတကကြကြ တကလမးလကရေၾကာငး ျပသႏငမညျဖစသည။

• ႏငငတကာရ အေကာငးဆးအေလအကငမားက အသးခခြငရရေစျခငး၊ ႏငငျခားကမၸဏမားက ေဈးကြကအတြငး ပါဝငခြငျပႏငျခငးႏင အသကမျပညဘေသာကသးမႈမားႏင အရကက အႏရာယ ရေသာ ေသာကသးမႈက ရငဆငေျဖရငးရနအတြက အစးရ၊ ျပညတြငးလပငနးမားႏင လမႈအသငး အဝငးမား အားလးအတတကြပးေပါငး၍ တာဝနယမႈရေသာယမကာေသာကသးျခငး စညး႐း လႈ႕ေဆာေရးပြမား က တာဝနယ ေဆာင႐ြကႏငရနႏင ၎တ႔၏အေျခခငေသာ ကမာၻ႔အေတြ႕အႀက မားက အသးခခြင ရေစႏငျခငး။

အႀကျပခကမား

စးပြားေရးႏငကးသနးေရာငးဝယေရးဝနႀကးဌာန၏ အမန႔ေၾကျငာစာအမတအမတ ၈/၂၀၁၃ ကျပငဆငျခငး အားျဖင ႏငငျခား အရကမား တငသြငးမႈတားျမစထားျခငးက ဖယရားရနႏင အေဖာယမကာပစၥညး လငစငထနးခပမႈစနစက လကေလာညေထြျပျပငမြမးမရန ျမနမာႏငငအစးရကတကတြနးပါသည။ ႏငငျခားအရကမား ေဈးကြကဖြငျခငး၊ လငစငထတေပးျခငးအတြက ရငးလငးထေရာက၍ ထနးခပမႈရ ေသာစနစႏင သးသန႔ ျဖန႔ခသမား ႏင ေတြဆမႈမားျပလပျခငးသည (မၾကာေသးမက ျပလပခေသာ ဝငလပငနးက႑ ျပျပငေျပာငးလမႈ ကသ႔ေသာ) တရားဝငကနသြယမႈ၊ လကလေရာငးခသမားႏင စားသးသမားက အခြနေငြေပးေဆာငေသာ လမးေၾကာငးမားမ တရားဝငကနပစၥညးမား ဝယယခြငရရန အားေပးႏငသည။ ၂၀၁၅ခႏစတြင ဝင တငသြငး မႈမားက ပမနအတငး ျဖစေစျခငးသည ပြငလငးျမငသာမႈက တးတကေစခၿပး ထကသ႔ အျပသေဘာေဆာငေသာ ေရ႕သ႔တကလမးမႈသည အစးရႏင ပဂၢလကက႑က လမးၫႊနမႈတစခအေနျဖင ေဆာင႐ြကႏငၿပး ထနညးတစြာ ႏငငျခားအရကမားတငသြငးမႈက တရားဝင ျပလပျခငးဆသ႔ ေ႐ြ႕လားေစႏငသည။

ေျဖေလာမႈေပးလကေသာ ေဈးကြကတြင ျပညတြငးအရကလပငနးက ဆကလက၍ ယဥၿပငႏငစြမး ရေစရန အတြက အစးရသည ႏငငျခားအရကမား ေဈးကြကတျဖညးျဖညးျခငးဖြငျခငးမးက စဥးစားသငသည။ ထသ႔ျပလပျခငးျဖင ျပညတြငးထတလပသမားအားလး၏ တရားဝငအကးစးပြားမားက ပကစးေစႏငသည ႀကးမားေသာ႐တခညးသကေရာကမႈက ေရာငရားႏငရနျဖစသည။ ထ႔အျပင သငေလာေသာ အခြနမား ေကာကယေစႏငရနႏင စညးမညးအသစမားအားလးက အျပညအဝလကနာ ႏငေစရနအတြက ဆပကမး မားသ႔ တငသြငးမႈမားက အစပငးတြငကန႔သတျခငး သ႔မဟတ ဝငေပါကတစခမသာ ခြငျပျခငးက ျပလပသငသည။

ဇနနဝါရလ ၂၀၁၉ ခႏစတြင UK Department of International Trade မ ႀကးမႉးကငးပခေသာ “ျမနမာ ႏငင ယမကာေဈးကြကအေပၚ တရားမဝင ကနသြယမႈက တကဖကျခငး” အလပ႐ေဆြးေႏြးပြက ယမကာလပငနးမ ႀကဆခသည။ အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတြင မေဝခသညအတငး ယမကာလပငနးမ ျမနမာႏငငရ အေဖာယမကာကနပစၥညးေဈးကြကဖြငလစ ျခငးက သငေလာသည အကးအေျပာငး လပငနးစဥမား၊ မတေသာ အခြနအေကာကမားႏင ေဒသတြငးထတလပသမားက ကာကြယဝေပးမည အေျခအေနမားျဖငဖြငလစရန အႀကျပခသည။

ျပနာေဖာျပခက ၂။ ျမငမားေသာအခြနေငြပျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ႀကးမားသည တရားမဝင ကနသြယမႈ ႏင စႏႈနးမားႏင ကနပစၥညးအၫႊနးတပမႈ မရျခငး။

ျမနမာႏငငတြင လကရကငသးလကရသည ယမကာ၏ တနဖးအလက အခြနေကာကခမႈ (Ad valorem tax) စနစသည အမားအားျဖင ဟတယမားမ တရားဝငတငသြငးလာေသာ ႏငငျခားအရကမားအတြက ျဖစေနကာ ျမငမားေသာလကကားေဈးက ဦးတညေစလက တရားမဝင လမးေၾကာငးမားမ ပစၥညး တငသြငးသမားက မကႏာသာေပးေနသည။ တစခနတညး၌ အေကာကခြနဝနထမးမားသည တငသြငး လာသမားမ တငသြငးလာေသာ ကနပစၥညးမား၏ တနဖးက ေလာ၍ ေၾကညာမညက စးရမေသာေၾကာင တငသြငးလာေသာ ကနပစၥညးမားက တနဖးျဖတေသာအခါ၌ ထကသ႔ တေျပးညမရေသာ ျမငမားသည Ad valorem tax ေၾကာင ျမနမာအေကာကခြနႏင စညးမဥးဥပေဒ ကငသးမႈဆငရာျပနာတစရပက ျဖစေပၚေစသည။ ထကသ႔ အခြနေငြေကာကခမႈ ပမာဏမားျပားျခငးႏင တရားဥပေဒခ႕တျခငးတ႔ ေပါငးစပ လကသညအခါ ေမာငချပလပျခငးႏင တရားမဝငကနသြယမႈမားက ႀကးပြားတးတကေစသည။ စးပြားေရး သတငးအခကအလကယနစ (EIU) မ ျပလပေသာ တရားမဝင ကနသြယမႈအေပၚ ကမာၻလးဆငရာ အေျချပ ၫႊနးကနး ၂၀၁၈ တြင ျမနမာႏငငသည ၈၄ ႏငငတြင အဆင ၈၂ တြင ရေနၿပး အရတႏင လစဗားက ေနာကမ လကလကရသည။ ႏငငျခားအရကအေပၚ ရငးလငးသည စညးမဥးစညးကမးမား မရသည အတြက ျမနမာစားသးသမားသည ေဈးကြကအတြငးရ ယမကာမား၏ ရငးျမစႏင အရညအေသြးက ရာေဖြသရရန ခကခေပသည။

150

ရရႏငေသာ အကးေကးဇးမားး

• အခြနေပးေဆာငေသာ ကနစညတငသြငးမႈႏင လကလလမးေၾကာငးက ျမငတငျခငးျဖင ႏငငေတာ အခြနေငြက တးျမငေစသည။

• အခြနေပးေဆာငေသာ လမးေၾကာငးမားႏင အခြနေပးေဆာငျခငးမရေသာ လမးေၾကာငးမားမ ရရ လာေသာ ကနပစၥညးမားအၾကားရ ေဈးႏႈနးကြာဟမႈက ေလာခေပးႏငသည မတ၍ ပြငလငး ျမငသာမႈရေသာ အခြနဖြ႕စညးပစနစက ထေထာငျခငးအားျဖင ေမာငခကနသြယျခငးႏင တရားမဝင ကနသြယမႈက ေလာကေစသည။

• ႏငငတကာရ အေကာငးဆး အေလအကငမားမ အားအငရယျခငးျဖင စႏႈနးမားႏင ကနပစၥညး အၫႊနးတပျခငး လအပခကမား တးတကမႈရေစၿပး ပါဝငပစၥညးမားသရႏငေသာ ကနပစၥညးမား ႏင အရညအေသြး ျပညမေသာ ကနပစၥညးမားေဈးကြကအတြငးေရာကရရန ေသခာေစသည။

အႀကျပခကမား

အေဖာယမကာကနပစၥညးအမားစသည ad အvalorem tax စနစတြငပါဝငေသာ အလႊာ ၁၆ (Tier 16) တြင ပါဝငေသာေၾကာင တငသြငးလာေသာ အရကယမကာကနပစၥညးမားအတြက အထး ကနစညအေကာကခြနစနစက ကငသးရန တကတြနးလပါသည။ အလႊာစနစ(Tier system) ျဖင ကနပစၥညးတနဖးမားက ထညသြငးစဥးစားေသာ ျပညတြငးထတ အေဖာယမကာ ကနပစၥညး မား အတြက အထးကနစည အေကာကခြနစနစသည အေကာငအထညေဖာရန ေကာငးမြနေသာ အေျခချဖစသည။ လတာအလက တကေသာ ပမာဏပါဝငေသာ သးသန႔အခြန ဖြ႕စညး တညေဆာကပသည အေကာကခြန၊ တငသြငးသႏင လကလျဖန႔ခသမားအၾကားတြင အျငငးပြားမႈမား ေရာငရားႏငရန ကညေပးႏငမညျဖစသည။

• အခြနတးျမႇငျခငးသည ေဈးကြကဖြငျခငးမတစဆင တရားမဝငကနသြယမႈကထနးခပဟန႔တားရန ႀကးပမးမႈမားက အခညးအႏးျဖစေစႏငေသာေၾကာင လကရတြင ကငသးေနေသာ တငသြငးကန ႏငငျခားအရကမားအတြက ျမငမားေနၿပးျဖစသည အခြနႏႈနးထားကသာ ဆကလကထနးရန ကြၽနပတ႔အေနျဖင အစးရအား တကတြနးလပါသည။

• ယမကာလပငနး လပကငသမားႏင အာဏာပငမားအားလး အတတကြလကတြေဆာင႐ြကကာ ဥပေဒခငမာေစရနႏင ေစာငၾကညစစေဆးႏငရန ႀကးပမးေဆာင႐ြကရနလညး တကတြနးလ ပါသည။ ဤသ႔ႀကးပမးျခငးအားျဖင ျပညတြငးေဈးကြကတြငေရာငးခေသာ အရကယမကာ ကန ပစၥညးမား ႏင အမတတဆပမားအားလးမ သငေလာေသာ ႏငငေတာ အခြနေငြ ေကာကယႏငေစ ေသာေၾကာင ႏငငေတာအတြက အကးအျမတရရေစႏငပါသည။

• အျခားေသာ WTO အဖြ႕ဝငႏငငမား ကငသးေနသကသ ေဈးေလာခမႈဆန႔ကငေသာဥပေဒ (anti-dumping law)၊ အေလာေပးေသာဥပေဒ (Countervailing law) ႏင အျခားေသာ ကာကြယေရး ဥပေဒမား (Safeguard laws) တ႔က ျပညတြငးလပငနးမားက အကာကြယေပးႏငရန အသးျပရန တကတြနးလပါသည။

• ႏငငတကာမ အေကာငးဆးအေလအကငမား၊ Codex Alimentarius တြင ခမတထားေသာ စႏႈနးမားကသ႔ စႏႈနးမား၊ျပညတြငးစားသးရနႏင ျပညပတငပ႔ရန (ျမနမာႏငငသ႔အပါအဝင) ဝင ႏင အေဖာယမကာ ကနပစၥညးမား အဓကထတလပေသာ ႏငငမားျဖစသည ဥေရာပ၊ အေမရကန၊ ဩစေတးလ၊ နယးဇလန စသညႏငငမားႏင International Organisation of Vine and Wine (OIV) တ႔ထမ စညးမဥးစညးကမးမားက ကးကား၍ ဝငႏငအရက ယမကာကနပစၥညးမားအတြက နညးပညာဆငရာႏင ကနပစၥညးအၫႊနးတပမႈလအပခကမားက တးတကေစရနႏင ကငသးမႈ ျပရန အစးရက ကြၽနပတ႔ တကတြနးလပါသည။ ဥပမာအားျဖင ကနးမာေရးဝနႀကးဌာနသည အမးသားစားေသာကကနဥပေဒက ျပနလညဆနးစစျခငးႏင စစစတညးျဖတျခငးမား ျပလပ ေနေၾကာငး ကြၽနပတ႔ နားလညသေဘာေပါကထားပါသည။ အစားအေသာကမား ေဘးကငး လၿခ စတခရမႈႏင စားသးသမား၏ အကးစးပြားကျမႇငတငရန ႏငငတကာရ အေကာငးဆး အေလအကငမားႏင ကကညမႈရေသာ ထေရာကမႈရသည စညးမဥးေဘာငတစရပ ဖြ႕ၿဖးလာေစရန ပမကယျပန႔ေသာ ဆကႏြယသမားႏင ေဆြးေႏြးတငပငမႈက ရယရန ေလးစားစြာ အႀကျပလ ပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ဝ ငႏင အရက

151

၂ဝ၁၉ White Book | အတေကာက အသးအႏႈနးမား

အတေကာက အသးအႏႈနးမား

AEOPAIGEAIPTAPACMedASEANAWPTCBMCBUCCCCGT CECFSCIDBCIDBLCIFCLCLMCMPCSOCSRCSVCTDEDCDICADOADOTSE&PEBAECCECDECEEEAGEEDCEIAEIUEMCIAGEMRBIESIAEUEUROPOL

Accredited Economic Operator Program

ASEAN Institute for Green Economy

Ahlone International Port Terminal

Asia Pacific Medical Technology Association

Association of South East Asian Nations

Asia World Port Terminal

Central Bank of Myanmar

Completely-Built-Up

Competition Commission

Combined Cycle Gas Turbines

Conformité Européenne

Container Freight Station

Construction Industry Development Board

Construction Industry Development Board Law

Cost, Insurance and Freight

Competition Law

Cambodia, Laos and Myanmar

Cut-Make-Pack

Central Statistical Organisation

Corporate Social Responsibility

Creating Shared Value

Commercial Tax

Digital Economy Development Committee

Directorate of Investment and Company Administration

Department of Agriculture

Direction of Trade Statistics

Exploration and Production

Everything But Arms

Environmental Compliance Certificate

Environmental Conservation Department

Economic Commission for Europe

EuroCham Energy Advocacy Group

Energy & Electricity Development Committee

Environment Impact Assessment

Economic Intelligence Unit

EuroCham Myanmar Construction and Infrastructure Advocacy Group

EuroCham Myanmar Responsible Business Iniviative

Environmental and Social Impact Assessment

European Union

European Union Agency for Law Enforcement Cooperation

152

၂ဝ၁၉ White Book | အတေကာက အသးအႏႈနးမား

FDAFDIFOBFTZFY GAPGATTGDPGIPGIZGMPGSPGSTHPTHSIBTTICCICTIDIFPMAILOIMFIRDIWSRLNGLPGLRDMACMACCSMADBMCAMCBLMCECMCLMCRBMEngCMGHRDCMGMAMICMIPMIPLMIPP

Food and Drug Administration

Foreign Direct Investment

Free On Board

Free Trade Zone

Fiscal Year

Good Agricultural Practices

General Agreement on Tariffs and Trade

Gross Domestic Product

Garment Industry Project

Internationale Zusammenarbeit GmbH

Good Manufacturing Practice

Generalised Scheme of Preferences

Goods and Service Tax

Htee Tan Port Terminal

Harmonised System

International Bulk Terminal Thilawa

International Criminal Court

Information and Communications Technology

Identification

International Federation of Pharmaceutical Manufacturers & Association

International Labour Organisation

International Monetary Fund

International Revenue Department

International Wine & Spirits Record

Liquified Natural Gas

Liquified Petroleum Gas

Land Registration Department

Myanmar Architect Council

Myanmar Automated Cargo Clearance System

Myanmar Agricultural Development Bank

Myanmar Company Act

Myanmar Credit Bureau Limited

Myanmar-China Economic Corridor

Myanmar Company Law

Myanmar Centre for Responsible Business

Myanmar Engineering Council

Myanmar Garment Resource Development Centre

Myanmar Garment Manufacturers Association

Myanmar Investment Commission

Myanmar Industrial Port

Myanmar Integrated Port Limited

Myanmar Investment Promotion Plan

153

MIRMITTMMKMOALIMOCMOEEMOGEMOHSMOIMOIFERMOLIPMONRECMOPFMOTCMPAMSDPMyCONLDNOCNOCOECDOIVOLAFORDPICSPPAPPP PSCPSDCPTDPTTR&DROLCRORORTADSEZSKDSOPSPWSTEMTCRTIPRL

Myanmar Industrial Relations

Myanmar International Terminal Thilawa

Myanmar Kyat

Ministry of Agriculture, Livestock and Irrigation

Ministry of Commerce

Ministry of Energy and Electricity

Myanma Oil and Gas Entreprise

Ministry of Health and Sports

Ministry of Industry

Ministry of Investment and Foreign Economic Relations

Ministry of Labour, Immigration and Population

Ministry of Natural Resources and Environmental Conservation

Ministry of Planning and Finance

Ministry of Transport and Communication

Myanmar Port Authority

Myanmar Sustainable Development Plan

Myanmar Companies Online

National League for Democracy

National Occupational Classification

No Objection Certificate

Organisation for Economic Co-operation and Development

Organisation of Vine and Wine

European Anti-Fraud Office

Office of Registration of Deeds

Pharmaceutical Inspection Co-Operation Scheme

Power Purchase Agreement

Purchasing Power Parity

Production-Sharing Contracts

Private Sector Development Committee

Department of Post and Telecommunications

Port of Thilawa Terminal

Research & Development

Myanmar Rule of Law Centres

Roll-On/Roll-Off

Road & Transportatoin Administration Department

Special Economic Zone

Semi-Knocked-Down

Standard Operating Procedures

Sule Pagoda Wharf

Science, Technology, Engineering and Maths

Rules of Telecommunications Law

Transfer of Immoveable Property Law

၂ဝ၁၉ White Book | အတေကာက အသးအႏႈနးမား

154

TMITTMTTOTTRACITUMFCCIUNUSUSDUSDPVATVINWCOWTOYHTYSXYVQC

Thilawa Multipurpose International Terminal

The Myanmar Terminal

Training of Trainers

Transnational Alliance to Combat Illicit Trade

Union of Myanmar Federation of Chamber of Commerce and Industry

United Nations

United States of America

United States Dollar

Union Solidarity and Development Party

Value-Added Tax

Vehicle Identification Number

World Customs Organisation

World Trade Organisation

Yangon Heritage Trust

Yangon Stock Exchange

Yangon Vehicle Quote Certificate

၂ဝ၁၉ White Book | အတေကာက အသးအႏႈနးမား

155

ေကးဇးတငလႊာ

EuroCham Myanmar အေနျဖင စညး႐းလႈ႔ေဆာေရး အဖြ႕ဝငမားႏင အထးသျဖင စညး႐းလႈ႔ေဆာေရး တြဖကဥက႒မားအား တတယအႀကမေျမာက ထတေဝေသာ EuroCham Myanmar White Book တြင ပါဝငကညေပးျခငးအတြက ေကးဇးတငရပါသည။ နညးပညာပငးတြင ကညပပးေပးသည Michel Boulanger ကလညး ေကးဇးတငရပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာနငငအစးရ၊ ဥေရာပ သမဂၢကယစားလယ၊ ဥေရာပ သမဂၢနငငမားမ အဖြ႕ဝငကယစားလယမား၊ ဥေရာပ သမဂၢနငငမားမ အဖြ႕ဝငအသငးမားႏင UMFCCI တ႔ကလညး ၎တ႔၏ အဆကမျပတ ကညပပးမႈမားအတြက ေကးဇးတငရပါသည။ ေနာကဆး အေနႏင EuroCham Myanmar အေပၚ ယၾကညသည ကၽြနပတ႔၏ မတဖကအဖြ႕ဝငမား ကလညး ေကးဇးတငရေၾကာငး ေျပာၾကားလပါသည။

၂ဝ၁၉ White Book | ေကးဇးတငလႊာ

156

မသကဆငေၾကာငးရငးလငးခက

ဤ EuroCham Myanmar White Book ၏ ဒတယအႀကမထတေဝျခငး ျဖစေျမာကေစရန ပါဝငကညပပး ေပးမႈအတြက ျမနမာနယစပေဒသ သေတသန(FMR) ႏင Advocacy Groups မားမ ပပးကညေပးေသာ ဝနထမးမားအားလးအား ျမနမာနငငဆငရာ ဥေရာပကနသညႀကးမားအသငး EuroCham Myanmar မ ေကးဇးတငရပါသည။

ဤ White Book သည ျမနမာနငငရ စးပြားေရးပတဝနးကင ရႈေထာငမားႏငပတသက၍ Advocacy Groups မားမ ကယစားျပေဆာငရြကေသာ EuroCham Myanmar အဖြ႕ဝငမား၏ အျမငမားက စေပါငး ေဖာျပထားသည စာအပတစအပ ျဖစပါသည။ ဤစာအပတြင ကမၸဏတစခ သ႔မဟတ တစခထက ပေသာ သးျခားကမၸဏတ႔၏ အျမငမား သ႔မဟတ EuroCham Myanmar တညေထာငေသာ အဖြ႕ဝငမား၏ အျမင မားက အတအလငး ေဖာျပျခငးမဟတပါ။ White Book တြင ထညသြငးထားေသာ အခကအလကမား ႏင အျမငမားက အျပသေဘာေဆာငသည အျပနအလန ေဆြးေႏြးမႈတစရပက ျမႇငတငရနအတြကသာ ရညရြယၿပး ဥေရာပ-ျမနမာ စးပြားေရးဆငရာ ဆကဆေရး တးတကေစေရး အတြကလညး အႀကျပခကမား ပါဝငသည။ ထ႔အျပင White Book သည ကမၸဏတစခ ႏင/သ႔မဟတ အဖြ႕အစညး တစရပအတြက မဟတဘ EuroCham Myanmar ၏ အဖြ႕ဝငမားႏင အျခားစတပါဝငစားေသာ အဖြ႕မားမ အသးျပျခငး အတြက ေသခာကနစြာ ရညရြယထားရပါသည။

EuroCham Myanmar ၏ စာျဖငေရးသားထားေသာ ခြငျပခကမရဘ ဤစာအပ၏ မညသညအစတအပငး ကမၽ မတကးျခငး သ႔မဟတ အလကထရြနးနစဆငရာ ကးယျခငး သ႔မဟတ အလကထရြနးနစဆငရာ နညးလမးမား အပါအဝင နညးလမးတစရပရပျဖင တစခလးကျဖစေစ တစစတတစပငးက ျဖစေစ ျပနလညထတေဝျခငး၊ ျဖန႔ေဝျခငး သ႔မဟတ မၽေဝျခငးက ခြငမျပပါ။ ခြငျပခက ေတာငးခမႈမားအတြက ေအာကတြငေဖာျပထားသည လပစာျဖင EuroCham Myanmar ထသ႔ စာေရးသားပါ။ EuroCham Myanmar သည မၾကမးေရးသည အခနကတညးက White Book တြင ပါဝငသည အခကအလကမားက တတနငသမၽ မနကနေစရန အေကာငးဆး ႀကးပမးအားထတခပါသည။ သ႔ေသာ ဤ White Book တြင ပါဝငေသာ အခကအလကမား၏ ျပညစမႈ၊ တကမႈ၊ စတခရမႈ သ႔မဟတ သငေလာမႈအတြက ႏင/သ႔မဟတ ဤစာအပက အေျခခ၍ ခမတေသာ ဆးျဖတခကတစရပ၏ ရလဒမားအတြက EuroCham Myanmar အေနျဖင မညသညအဖြ႕ကမၽ တာဝနခ ႏင/သ႔မဟတ တာဝနယမည မဟတဟ ေၾကညာအပပါသည။ မညသညအေျခအေန တြငမဆ ကၽြမးကငပညာရငမား၏ အႀကဉာဏ ႏင/သ႔မဟတ ကညပပးမႈ မပါဝငဘ ဤ White Book တြင ပါရသည အေၾကာငးအရာမားအေပၚ လကပါေဆာငရြကျခငး မလပေဆာငသငပါ။ ထ႔အျပင မညသညျဖစရပတြငမဆ စာခပျဖငျဖစေစ၊ ထခကနစနာျခငးေၾကာငျဖစေစ၊ တငးကပသည တာဝနခမႈေၾကာငျဖစေစ အမႈမထားဘ ဤ White Book စာအပထတေဝျခငးမ ထြကေပၚလာေသာ သ႔မဟတ ဤစာအပႏင ပတသက၍ တကရကျဖစေစ သြယဝက၍ျဖစေစ တကရက၊ သြယဝက၊ အထး၊ အေသးအဖြ သ႔မဟတ ခကခငးျဖစေပၚေသာ ထခကပကစးမႈမား (အကးအျမတ ဆးရႈးမႈမား အပါအဝင) အတြကႏင အထကတြင ေဖာျပထားသည ျဖစနငေခမားအား အၾကျပခလၽငပင ႀကတငသျမင နငေသာ သ႔မဟတ ႀကတငမသျမငနငေသာ ထခကပကစးမႈမားအတြက EuroCham Myanmar ၊ ၎၏ အဖြ႕ဝငမား၊ ဒါရကတာဘတအဖြ႕ ႏင/သ႔မဟတ ဒါရကတာဘတ အဖြ႕ဝငမား အေနျဖင တာဝနမရပါ။ ဤ White Book ၏ အဂၤလပဘာသာႏင ျမနမာဘာသာပစ ထတေဝမႈအၾကား ကြာဟခကမားျဖစေပၚလၽင အဂၤလပဘာသာပစျဖင ထတေဝသည စာအပကသာ အတညယရန ျဖစပါသည။ ၂ဝ၁၉ခႏစ ေမလတြင အေၾကာငးအရာမားက အၿပးသတေရးသားျပစခသည။© ၂ဝ၁၉ခႏစ ျမနမာနငငဆငရာ ဥေရာပ ကနသညႀကးမားအသငး၊ မပငခြငအားလးက ထနးသမး ထားသည။

EuroCham Myanmar၂၇၁-၂၇၃ ဗားကရာလမး ၊ စမးေခာငးၿမ႕နယရနကန ၊ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာနငငဖနး +95 9 45058 2335အးေမးလ - [email protected]ဝကဘဆဒ - eurocham-myanmar.org

၂ဝ၁၉ White Book | မသကဆငေႀကာငးရငးလငးခက

157

ျမနမာႏငငဆငရာ ဥေရာပကနသညႀကးမားအဖြ႕ ၂၇၁-၂၇၃ ဗားဂရာလမး၊

စမးေခာငးၿမ႕နယ၊ ရနကန၊ ျမနမာ။

+၉၅ ၉ ၄၅၀၅၈ ၂၃၃၅

[email protected]

www.eurocham-myanmar.org

eurocham.myanmar

eurocham-myanmar

EuroChamMyanmar

စညး႐းလႈ ႔ေဆာေရး စးပြားေရး ၀နေဆာငမႈမား ပြအစအစဥမား

ျမနမာျပညရ ဥေရာပ စးပြားေရး၏ ပတငသ

158