BUDOWA I FUNKCJONOWANIE UKŁADU POKARMOWEGO CZŁOWIEKAstatic.scholaris.pl/main-file/783/budowa_i... · PPT file · Web view2013-11-27 · Układ pokarmowy człowieka składa się

BUDOWA I BUDOWA I FUNKCJONOWANIE FUNKCJONOWANIE

UKŁADU POKARMOWEGO UKŁADU POKARMOWEGO CZŁOWIEKACZŁOWIEKA

BiologiaBiologia

Karolina IwanowskaKarolina Iwanowska

Sposoby odżywiania się Sposoby odżywiania się organizmów:organizmów:

autotrofizm (samożywność) – asymilacja CO2 ze środowiska zewnętrznego wykorzystywanego do syntezy własnych związków organicznych, fotoautotrofizm – źródło energii to energia

świetlna (rośliny i bakterie fotosyntezujące), chemoautortofizm – utlenianie prostych

związków organicznych i nieorganicznych (niektóre bakterie).

heterotrofizm (cudzożywność),heterotrofizm (cudzożywność), pasożyty – korzystanie ze związków organicznych pasożyty – korzystanie ze związków organicznych

wytwarzanych przez żywiciela (bakterie, grzyby, wytwarzanych przez żywiciela (bakterie, grzyby, zwierzęta, rośliny),zwierzęta, rośliny),

saprobionty – korzystanie z materii organicznej,saprobionty – korzystanie z materii organicznej, saprofity (bakterie, grzyby),saprofity (bakterie, grzyby), saprofagi – zwierzęta żywiąze się martwą materią saprofagi – zwierzęta żywiąze się martwą materią

organiczną,organiczną, glebożercy (np. dżdżownica),glebożercy (np. dżdżownica), mułożercy (zwierzęta żyjące na dnie zbiorników wodnych),mułożercy (zwierzęta żyjące na dnie zbiorników wodnych), kałożercy (koprofagi) – zwierzęta odżywiające się kałem innych kałożercy (koprofagi) – zwierzęta odżywiające się kałem innych

zwierząt,zwierząt, holozoiki – zwierzęta aktywnie poszukujące pokarmu,holozoiki – zwierzęta aktywnie poszukujące pokarmu,

roślinożercy – żyją w symbiozie z bakteriami rozkładającymi roślinożercy – żyją w symbiozie z bakteriami rozkładającymi celulozę,celulozę,

wszystkożercy,wszystkożercy, mięsożercy,mięsożercy,

drapieżcy,drapieżcy, padlinożercy.padlinożercy.

HOLOZOIKI

MAKROFAGIich pokarm jest

dużych rozmiarów

MIKROFAGI(filtratory)

odfiltrowują pokarm z wody zawierającej zawiesinę organiczną

PŁYNOŻERCYodżywiają się

pokarmem płynnym

TRAWIENIETRAWIENIETrawienie polega na rozkładzie Trawienie polega na rozkładzie pokarmu za pomocą enzymów na pokarmu za pomocą enzymów na substancje przyswajalne przez substancje przyswajalne przez organizm i wchłaniane przez błony organizm i wchłaniane przez błony komórkowe.komórkowe.

Układ pokarmowy człowieka Układ pokarmowy człowieka składa się z przewodu składa się z przewodu

pokarmowego i jego gruczołów pokarmowego i jego gruczołów oraz zębów i języka.oraz zębów i języka.Budowa układu pokarmowego człowieka:Budowa układu pokarmowego człowieka:

jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

JAMA USTNAJAMA USTNAJama ustna jako część Jama ustna jako część układu pokarmowego układu pokarmowego składa się z:składa się z:

przedsionka jamy ustnej,przedsionka jamy ustnej, jamy ustnej właściwej,jamy ustnej właściwej, podniebienia twardego,podniebienia twardego, podniebienia miękkiego,podniebienia miękkiego, zębów (osadzonych w zębów (osadzonych w

zębodołach),zębodołach), języka.języka.

korona

korzeń

szkliwozębinakomora zębowaozębinakanał korzeniacement (kostniwo)

szyjka zęba

BUDOWA ZĘBA:

Budowa układu pokarmowego człowieka:Budowa układu pokarmowego człowieka: jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

TRAWIENIE W JAMIE USTNEJ zachodzi TRAWIENIE W JAMIE USTNEJ zachodzi dzięki ślinie produkowanej przez dzięki ślinie produkowanej przez

ślinianki.ślinianki.Funkcje śliny:Funkcje śliny: nawilżanie,nawilżanie, odkażanie (działanie antybakteryjne),odkażanie (działanie antybakteryjne), trawienie.trawienie.

Enzymy zawarte w ślinie:Enzymy zawarte w ślinie:1.1. amylaza ślinowa (ptyalina) – rozkłada wielocukry amylaza ślinowa (ptyalina) – rozkłada wielocukry

na dwucukry,na dwucukry,skrobiaskrobia maltozamaltoza

2.2. maltaza.maltaza.maltozamaltoza glukozaglukoza

pH 7

Budowa układu pokarmowego Budowa układu pokarmowego człowieka:człowieka:

jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

GARDŁO I PRZEŁYKGARDŁO I PRZEŁYK• małżowina małżowina nosowa dolnanosowa dolna

• przedsionek przedsionek nosanosa

• podniebienie podniebienie twardetwarde

• językjęzyk

• języczekjęzyczek

• przewód przewód nosowy górnynosowy górny

• część nosowa część nosowa gardłagardła

• część część krtaniowa krtaniowa gardłagardła

• przełykprzełyk

Budowa układu pokarmowego Budowa układu pokarmowego człowieka:człowieka:

jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

ŻOŁĄDEKŻOŁĄDEKwpust żołądkawpust żołądka

dno żołądkadno żołądkatrzon żołądkatrzon żołądka

dwunastnicadwunastnicaodźwiernikodźwiernik

część odźwiernikowaczęść odźwiernikowa

TRAWIENIE W ŻOŁĄDKU odbywa TRAWIENIE W ŻOŁĄDKU odbywa się przy pomocy soku się przy pomocy soku

żołądkowego.żołądkowego.Zawarty w kwasie żołądkowym kwas solny (HCl) spełnia Zawarty w kwasie żołądkowym kwas solny (HCl) spełnia następujące funkcje:następujące funkcje:

odkażanie,odkażanie, uaktywnianie enzymów.uaktywnianie enzymów.

W skład soku żołądkowego wchodzą trzy enzymy:W skład soku żołądkowego wchodzą trzy enzymy:1.1. pepsyna – skraca długie łańcuchy aminokwasów,pepsyna – skraca długie łańcuchy aminokwasów,

białkabiałka peptydypeptydy

2.2. renina (podpuszczka) – produkowana tylko u młodych renina (podpuszczka) – produkowana tylko u młodych ssaków,ssaków,

kazeinakazeina parakazeinaparakazeina

3.3. lipaza żołądkowa – działa na tłuszcze.lipaza żołądkowa – działa na tłuszcze.

pH 1,5

Pokarm w żołądku zalega od 2 do 8 godzin.

Budowa układu pokarmowego Budowa układu pokarmowego człowieka:człowieka:

jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

JELITO CIENKIEJELITO CIENKIE Na powierzchni jelita Na powierzchni jelita

cienkiego występują cienkiego występują kosmki jelitowekosmki jelitowe, które , które służą do wchłaniania służą do wchłaniania strawionego pokarmu.strawionego pokarmu.

naczynia limfatycznenaczynia krwionośnepokarm

TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM rozpoczyna się w dwunastnicy – rozpoczyna się w dwunastnicy –

pierwszym odcinku jelita pierwszym odcinku jelita cienkiego.cienkiego.

pH 8,5

Dwunastnica nie produkuje własnych enzymów ale pobiera je z wątroby i z trzustki.Wątroba produkuje:

żółć, która emulguje tłuszcze – rozbija tłuszcze na zawiesinę mikroskopijnych kropelek.Trzustka produkuje:

trypsynę, chymotrypsynę, lipazę trzustkową – kończy trawienie tłuszczów, amylazę trzustkową,

skrobia maltoza

rozkładają peptydy

TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM TRAWIENIE W JELICIE CIENKIM umożliwia wydzielany do niego sok umożliwia wydzielany do niego sok

jelitowyjelitowyEnzymy trawienne działające w jelicie cienkim:Enzymy trawienne działające w jelicie cienkim:

1.1. karboksypeptydazy i aminopeptydazy – działają na karboksypeptydazy i aminopeptydazy – działają na peptydy rozkładając je na aminokwasy,peptydy rozkładając je na aminokwasy,

2.2. maltaza,maltaza,maltozamaltoza 2 cząsteczki glukozy2 cząsteczki glukozy

3.3. sacharaza,sacharaza,

4.4. laktoza,laktoza,sacharoza

glukozafruktoza

laktozaglukozagalaktoza

5.5. nukleazy – rozkładają kwasy nukleinowe.nukleazy – rozkładają kwasy nukleinowe.

Budowa układu pokarmowego Budowa układu pokarmowego człowieka:człowieka:

jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

JELITO GRUBEJELITO GRUBEW skład jelita W skład jelita

grubego grubego wchodzi:wchodzi:

jelito ślepe,jelito ślepe, okrężnica,okrężnica, odbytnica.odbytnica.

okrężnicajelito kręte

zastawka krętniczo-kątnicza

ujście wyrostka robaczkowego

wyrostek robaczkowy

Budowa układu pokarmowego Budowa układu pokarmowego człowieka:człowieka:

jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

WĄTROBAWĄTROBA• przewód przewód wątrobowy wątrobowy mniejszymniejszy

• przewód przewód pęcherzykopęcherzyko

wywy

• pęcherzyk pęcherzyk żółciowyżółciowy

• dwunastnicdwunastnicaa

• drogi żółciowe drogi żółciowe wewnątrzwątrobwewnątrzwątrob

oweowe• przewód przewód

wątrobowy wątrobowy mniejszymniejszy

• przewód przewód żółciowy żółciowy wspólnywspólny

• przewód przewód trzustkowytrzustkowy

Budowa układu pokarmowego Budowa układu pokarmowego człowieka:człowieka:

jama ustna,jama ustna, gruczoły ślinowe,gruczoły ślinowe, gardło i przełyk,gardło i przełyk, żołądek,żołądek, jelito cienkie,jelito cienkie, jelito grube,jelito grube, wątroba,wątroba, trzustka.trzustka.

TRZUSTKATRZUSTKAprzewód żółciowy wspólny

odźwiernik

przewód trzustkowy

głowa trzustki

trzon trzustki

ogon trzustki

przewód trzustkowy dodatkowy

WCHŁANIANIEWCHŁANIANIEWchłanianie odbywa się w jamie ustnej, Wchłanianie odbywa się w jamie ustnej, żołądku, jelicie cienkim i jelicie grubym. żołądku, jelicie cienkim i jelicie grubym. Najlepiej do tego procesu Najlepiej do tego procesu przystosowane jest jelito cienkie, dzięki przystosowane jest jelito cienkie, dzięki pofałdowanym ścianom i występujących pofałdowanym ścianom i występujących w nim kosmkom jelitowym.w nim kosmkom jelitowym.

WCHŁANIANIEWCHŁANIANIEProdukty trawienia przenikają przez błony Produkty trawienia przenikają przez błony

komórkowe nabłonka jelitowego:komórkowe nabłonka jelitowego: do krwido krwi (aminokwasy, cukry, produkty z (aminokwasy, cukry, produkty z

rozpadu kwasów nukleinowych, witaminy rozpadu kwasów nukleinowych, witaminy rozpuszczalne w wodzie),rozpuszczalne w wodzie),

do limfydo limfy (produkty rozkładu tłuszczów, (produkty rozkładu tłuszczów, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach),witaminy rozpuszczalne w tłuszczach),

do jelita grubegodo jelita grubego (nie strawiony pokarm, (nie strawiony pokarm, woda, sole żółciowe i inne substancje).woda, sole żółciowe i inne substancje).

PodsumowaniePodsumowanie Układ pokarmowy człowieka składa się z Układ pokarmowy człowieka składa się z

przewodu pokarmowego i jego gruczołów przewodu pokarmowego i jego gruczołów oraz zębów i języka. Przewód pokarmowy oraz zębów i języka. Przewód pokarmowy rozpoczyna się otworem ustnym, a kończy rozpoczyna się otworem ustnym, a kończy otworem odbytowym.otworem odbytowym.

Człowiek, jako organizm cudzożywny, Człowiek, jako organizm cudzożywny, potrafi wytwarzać własne związki potrafi wytwarzać własne związki organiczne jedynie z gotowych związków organiczne jedynie z gotowych związków węgla wytworzonych przez inne organizmy.węgla wytworzonych przez inne organizmy.