Top Banner
Fizjologia przewodu pokarmowego pokarmowego Katedra i Zakład Fizjologii Człowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie Dr n. med. Tomasz Powrózek
63

Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Nov 19, 2021

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Fizjologia przewodu pokarmowegopokarmowego

Katedra i Zakład Fizjologii Człowieka, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Dr n. med. Tomasz Powrózek

Page 2: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Organizacja układu pokarmowego

Układ pokarmowy tworzą:

-Przewód pokarmowy (jama ustna, przełyk, żołądek jelito)

-Gruczoły trawienne (ślinianki, trzustka, wątroba)-Gruczoły trawienne (ślinianki, trzustka, wątroba)

Układ pokarmowy spełnia swoją podstawowąfunkcję poprzez zdolności motoryczne, wydzielanie,trawienie, wchłanianie i wydalanie

Page 3: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Organizacja układu pokarmowego

Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009

Page 4: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Funkcje układu pokarmowego

- zaopatrywanie organizmu w substancje odżywcze,witaminy, wodę, sole mineralne, substancjeegzogenne

- udział w regulacji gospodarki wodno - elektrolitowej- udział w regulacji gospodarki wodno - elektrolitowej

- eliminacja zbędnych lub szkodliwych substancji zustroju

- endokrynna poprzez komórki APUD

Page 5: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Unerwienie układu pokarmowego

Trzewia posiadają bogate unerwienie zaopatrywaneprzez autonomiczny układ nerwowy jak równieżunerwienie ze strony oun

Dominujące unerwienie autonomiczne układupokarmowego podkreśla jego niezależność od woli orazodruchowość działania

Przykładem odruchu jest wydzielanie soku trzustkowegow odpowiedzi na rozciągnięcie ściany żołądka i jelit

Page 6: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Układ nerwowy enteryczny

Układ nerwowy jelitowy (enteryczny) tworząneurony lokalnie regulujące czynność przewodupokarmowego, głównie trzustki i pęcherzykażółciowegożółciowego

Neurony ukł. enterycznego skupione są w splotachśródściennych (podśluzówkowym i mięśniowym)wzdłuż całego układu pokarmowego

Page 7: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Budowa ścian przewodu pokarmowego

Ścianę przewodu pokarmowego tworzą trzyzasadnicze warstwy:

- Błona śluzowa

- Błona mięśniowa- Błona mięśniowa

- Błona surowicza

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Layers_of_the_GI_Tract_english.svg/200px-Layers_of_the_GI_Tract_english.svg.png

Page 8: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Błona śluzowa

Błona śluzowa:

-Wyścieła powierzchnię wewnętrzną przewodupokarmowego

-Pod błoną śluzową leży warstwa tkanki łącznej-Pod błoną śluzową leży warstwa tkanki łącznej(tkanka podśluzówkowa)

-Na granicy obu błon występuje blaszka mięśniowabłony śluzowej

Page 9: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Błona mięśniowa i surowicza

Błona mięśniowa:

-Składa się z dwóch warstw mięśni: wewnętrznej(okrężnej) oraz zewnętrznej (podłużnej)

Błona surowicza:

-Błona zewnętrzna pokrywająca powierzchnięnarządów

-Jest zwrócona do wnętrza jamy brzusznej(otrzewna)

Page 10: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Mięśnie przewodu pokarmowego

Mięśnie poprzecznie prążkowane zlokalizowane sąw: gardle, górnej 1/3 przełyku oraz zwieraczuzewnętrznym odbytu

Od przełyku do odbytu mięśniówkę przewodupokarmowego tworzą mięśnie gładkie podłużne iokrężne. Wyjątkiem jest żołądek posiadający 3warstwy mięśni gładkich: podłużną, okrężną i skośną

Warstwa okrężna mięśni tworzy również zwieracze

Page 11: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Mięśnie przewodu pokarmowego

Mięśnie gładkie przewodu pokarmowego to przedewszystkim mięśnie typu jednostkowego (miogenne,trzewne):

-Posiadają skąpe unerwienie

-Komórki tworzą tzw. syncytia czynnościowe-Komórki tworzą tzw. syncytia czynnościowe

-Obecne są komórki rozrusznikowe

-Wyraźna odpowiedź skurczowa na rozciąganie

-Dobrze unaczynione- wrażliwe na czynnikikrwiopochodne

-Mała precyzja działania

Page 12: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Mięśnie przewodu pokarmowego

Źródło: https://i.pinimg.com/564x/37/2c/fa/372cfacce896c797550b598bb165ffc3.jpg

Page 13: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Mięśnie przewodu pokarmowego

Mięśnie gładkie wykonują dwa rodzaje skurczów:

-Toniczne

-Rytmiczne

Skurcze toniczne – długotrwały wzrost napięcia itrwały przykurcz mięśni (zwieracze)

Skurcze rytmiczne – szybkie skurcze i rozkurcze wcelu przesuwania i mieszania pokarmu (przełyk,żołądek, jelito)

Page 14: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Mięśnie przewodu pokarmowego

Głównym mechanizmem kontrolującym skurczemięśniowe jest tzw. podstawowy rytm elektryczny(BER)

Źródłem BER są cykliczne wahania potencjałubłonowego miocytów (tzw. fale wolne)rozpoczynające się w warstwie podłużnej iprzenoszone na warstwę okrężną

Page 15: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Mięśnie przewodu pokarmowego

BER powstaje dzięki aktywności komórek rozrusznikowych(komórki gwiaździste Cajala) żołądka i jelit

W komórkach tych obserwuje się zjawisko powolnejspoczynkowej depolaryzacji

Źródło: https://i.pinimg.com/564x/cc/a8/bb/cca8bb3d82cbe3dd9e632c57c4274f07.jpg

Page 16: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Mięśnie przewodu pokarmowego

Zjawisko powolnej spoczynkowej depolaryzacjipodlega modulacji hormonalnej i humoralnej

W okresie międzytrawiennym czynność elektryczna iskurczowa mięśni przewodu pokarmowego jestskurczowa mięśni przewodu pokarmowego jestograniczona, ale zachodzi cyklicznie co ok. 90 minfalowo od żołądka do jelita grubego –tzw. międzytrawienne wędrujące kompleksymotoryczne

Po spożyciu pokarmu fale te zanikają

Page 17: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Kontrola przyjmowania pokarmów

Kontrolę nad ilością spożywanych pokarmówposiadają ośrodki podwzgórzowe:

-ośrodek głodu – wyzwala poszukiwanie, zdobywaniei przyjmowanie pokarmówi przyjmowanie pokarmów

-ośrodek sytości – hamuje apetyt

Zasadniczym czynnikiem wpływającym napobudliwość ośrodków pokarmowych jest leptyna igrelina

Page 18: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Regulacja przyjmowania pokarmów

Długoterminowa regulacja przyjmowania pokarmówzwiązana jest ze zdolnością reagowania podwzgórzana poziom leptyny i greliny we krwi

Kontrola krótkoterminowa związana jest zpobudzaniem mechano- i chemoreceptorów podczaspobudzaniem mechano- i chemoreceptorów podczasprzyjmowania i trawienia pokarmu

Mechano- i chemoreceptory sygnalizują obecność iczas przebywania pokarmu w przewodziepokarmowym (gł. w żołądku), co wywołuje prawienatychmiast po posiłku stan sytości

Page 19: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Jama ustna

Jama ustna jest początkowym odcinkiem układupokarmowego; w tyle jama ustna łączy się z gardłemcieśnią gardzieli

Na dnie jamy ustnej znajduje się język zbudowany ztrzonu i nasady. Górna powierzchnia trzonu pokrytajest błoną śluzową, pod którą zlokalizowane sąbrodawki językowe

Page 20: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Smak

Chemoreceptory smaku zlokalizowane są wstrukturach nazywanych kubkami smakowymi,których największa ilość znajduje się w brodawkachokolonych

Każdy kubek smakowy posiada kilkanaście komórekreceptorowych zapatrzonych w mikrokosmki, upodstawy komórek znajdują się zakończenia włókienczuciowych

Page 21: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Smak

Źródło: https://saurabhmaru.files.wordpress.com/2013/08/gustatory_receptor_cell-final.gif?w=783

Page 22: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Gruczoły ślinowe

W jamie ustnej swoje ujście znajdują równieżgruczoły ślinowe, do których zaliczamy gruczoły:

-Duże (ślinianki): przyuszna, podżuchwowa,podjęzykowapodjęzykowa

-Małe: gruczoły wargowe, policzkowe, językowe,podniebienne

Wydzielanie śliny pozostaje pod kontrolą AUN, któryreguluje objętość i rodzaj wydzielanej śliny (śluzowa isurowicza)

Page 23: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Ślinianki

Wydzielanie śliny odbywa się na zasadzie odruchubezwarunkowego po zetknięciu pokarmu zpowierzchnią błony śluzowej jamy ustnej lub wodpowiedzi na zapach i widok pokarmu jako odruchwarunkowywarunkowy

Ślinianki uwalniają ślinę surowiczą (woda i białko),śluzową (mucyna) lub mieszaną

Page 24: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Funkcje śliny

Ślina spełnia następujące zadania:

-zwilżenie i związanie przeżutego pokarmu w śliskikęs

-rozpuszczenie pokarmu w celu rozpoznania smaku-rozpuszczenie pokarmu w celu rozpoznania smaku

-oczyszczanie jamy ustnej oraz działanieantybakteryjne (lizozym)

-zapoczątkowanie trawienia skrobi (amylazaślinowa)

Page 25: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Gardło

Jama gardła dzieli się na trzy części:

-Górną (nosowa) – znajduje się tu migdałekgardłowy, ujście gardłowe trąbki słuchowej

-Środkową (ustna) – znajduje się tu migdałek-Środkową (ustna) – znajduje się tu migdałekpodniebienny

-Dolną (krtaniowa) – leży za krtanią i przechodzibezpośrednio w przełyk

Page 26: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Żucie i połykanie

Żucie ma na celu rozdrobnienie pożywienia i bierzeudział w formowaniu kęsa pokarmowego

Żucie jest procesem zachodzącym głównie na drodzeodruchowej (odruch żucia) – ośrodek żucia znajdujeodruchowej (odruch żucia) – ośrodek żucia znajdujesię w pniu mózgu

Połykanie jest procesem angażującym jamę ustną,gardło raz przełyk. W pierwszej fazie jest to proceszależny od naszej woli, dalsze etapy zachodząodruchowo (ośrodek w pniu mózgu)

Page 27: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Przełyk

Przełyk jest najwęższą częścią przewodupokarmowego. W jego przebiegu wyróżniamy 3odcinki: szyjny, piersiowy i brzuszny oraz 3 zwężenia:gardłowe, oskrzelowe i przeponowe

Dolny zwieracz przełyku jest w fazie tonicznegoskurczu, w jego obrębie ciśnienie jest wyższe niż wprzełyku i żołądku, co ma zapobiec zarzucaniu treścipokarmowej z żołądka do przełyku

Page 28: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Żołądek

Żołądek stanowi zbiornik pokarmu oraz wytwarza kwas solnyi enzymy, które zamieniają kęsy pokarmowe w miazgępokarmową

Źródło: Górski J. Fizjologia Człowieka. PZWL, Warszawa 2010.

Page 29: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Żołądek

Ściana żołądka zbudowana jest z czterech warstw:

-Błona surowicza – jest częścią otrzewnej

-Błona mięśniowa – trójwarstwowa

-Tkanka podśluzowa – dobrze ukrwiona i unerwiona

-Błona śluzowa – znajdują się w niej ujścia gruczołów-Błona śluzowa – znajdują się w niej ujścia gruczołówżołądkowych, tzw. dołeczki żołądkowe

Wyróżniamy gruczoły właściwe (pepsynogen i HCl) orazgruczoły odźwiernikowe (śluz) i gruczoły wpustowe

Page 30: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Gruczoły właściwe żołądka

1.Komórki główne – wydzielanie pepsynogenu

2.Komórki okładzinowe – wydzielanie kwasusolnego (zawierają pompę protonową i receptory H2oraz M)oraz M)

3.Komórki niezróżnicowane – komórki macierzyste

4.Komórki śluzowe – produkcja śluzu (bariera)

5.Komórki dokrewne – komórki APUD (systemrozsianych komórek endokrynnych)

Page 31: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Komórki APUD żołądka

Komórki wewnątrzwydzielnicze żołądka wytwarzają:

-serotoninę

-motylinę

-grelinę (komórki Gr)-grelinę (komórki Gr)

-somatostatynę (komórki D)

-substancję P

-wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP)

-gastrynę (GRP) (komórki G)

-histaminę (komórki ECL)

Page 32: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Gastryna

Gastryna jest hormonem produkowanym iwydzielanym przez komórki G żołądka i dwunastnicy

Wydzielanie pobudzają: obecność peptydów, kawa,alkohol oraz jony wapniaalkohol oraz jony wapnia

Wydzielanie hamuje: zakwaszenie antrum żołądkaoraz somatostatyna

Głównym zadaniem gastryny jest stymulacjawydzielania kwasu przez żołądek, nasilenie motorykiprzewodu pokarmowego i pęcherzyka żółciowego

Page 33: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka żołądka

Wyróżnia się dwa rodzaje aktywności ruchowejbłony mięśniowej żołądka:

-zmiana napięcia błony mięśniowej (zmianaciśnienia)ciśnienia)

-skurcze perystaltyczne (rozrusznik)

Pusty żołądek wykazuje okresowe silne skurcze błonymięśniowej – skurcze głodowe

Page 34: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka żołądka

Czynność skurczowa wpustu i dna jest niewielka(tzw. rezerwuar). Skurcze rozpoczynają się wyraźniejw połowie trzonu gdzie zlokalizowany jest rozrusznik

Czynność motoryczną żołądka regulują: nerwyautonomiczne, sploty podśluzówkowe, rozrusznikżołądkowy oraz hormony

Page 35: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka żołądka

Siłę skurczów żołądka nasilają: gastryna i CCK

Siłę skurczów hamują: sekretyna, glukagon i GIP

Opróżnianie żołądka zależy od objętości i właściwościOpróżnianie żołądka zależy od objętości i właściwościspożytego pokarmu – im większa objętość treściżołądkowej tym szybciej się on opróżnia

Bodźcem do skurczu mięśniówki żołądka jestrozciąganie jego ścian przez pokarm (odruchowe)

Page 36: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Sok żołądkowy

Sok żołądkowy jest wydzielany przez gruczoły błonyśluzowej żołądka w ilości 2-3l/dobę

Jego ważnymi składnikami są:

-Kwas solny – komórki okładzinowe (pod wpływem-Kwas solny – komórki okładzinowe (pod wpływemhistaminy)

-Pepsynogen – komórki główne

-Czynnik wewnętrzny

Page 37: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Pompa protonowa komórekokładzinowych

Źródło: Hansen JT. Atlas fizjologii człowieka Nettera. Elsevier Urban and Partner , Wrocław 2012.

Page 38: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Czynnik wewnętrzny (Castla)

Jest glikoproteiną wydzielaną przez komórkiokładzinowe żołądka

Czynnik ten odgrywa szczególną rolę wewchłanianiu witaminy B12, która uwalniana jest dowchłanianiu witaminy B12, która uwalniana jest dożołądka ze spożytych białek pod wpływem pepsyny iHCl

Dzięki obecności czynnika wewnętrznego witaminaB12 może być wchłonięta w jelicie krętym do krwi

Page 39: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Kontrola wydzielania soku żołądkowego

Wydzielanie soku żołądkowego dzieli się na trzy fazy,które występują niemal jednocześnie i fazy tezachodzą na siebie:

-faza głowowa-faza głowowa

-faza żołądkowa - najważniejsza

-faza jelitowa

Page 40: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Hamowanie wydzielania żołądkowego

Sekrecja żołądkowa jest wypadową pobudzeniai hamowania procesów wydzielniczych. Wyróżniamyhamowanie:

- Ośrodkowe – hamowanie łaknienia i fazy głowowej

- Odźwiernikowe – rozpoczyna się kiedy pH w- Odźwiernikowe – rozpoczyna się kiedy pH wantrum spadnie poniżej 3,0; hamowane jest przez touwalnianie gastryny, histaminy i jonów H+ (podwpływem somatostatyny)

- Dwunastnicze – występuje pod wpływemzakwaszenia dwunastnicy przez odruchdwunastniczo-żołądkowy i wydzielanie CCK,somatostatyny, sekretyny

Page 41: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Bariera śluzówkowa żołądka

Bariera zabezpiecza błonę śluzową przed uszkodzeniem wwyniku przenikania jonów H+ i enzymów soku żołądkowego wgłąb błony śluzowej.

Mechanizmy wzmagające tę barierę:• powierzchnia śluzówki pokryta dużą ilością śluzu• śluz posiada wysokie stężenie jonów HCO -• powierzchnia śluzówki pokryta dużą ilością śluzu• śluz posiada wysokie stężenie jonów HCO3

-

• duże tempo obrotu śluzu przez błonę śluzową żołądka• znaczny przepływ krwi przez ścianę żołądka, dzięki temu

szybko usuwany jest HCl- ze światła żołądka• wydzielanie czynników humoralnych – PGE i PGI• szybkie tempo regeneracji błony śluzowej żołądka (ok. 2

doby)• błona śluzowa jest nieprzepuszczalna dla substancji

zjonizowanych

Page 42: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Jelito cienkie

Jelito cienkie rozpoczyna się od odźwiernika i kończyujściem do jelita grubego, możemy wyróżnić:

- Dwunastnicę

- Jelito czcze- Jelito czcze

- Jelito kręte

- Zastawkę krętniczo-kątniczą

Źródło: https://zdrowe.eu/wp-content/uploads/2013/11/Jelita.jpg

Page 43: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Budowa ściany jelita cienkiego

Ściana jelita cienkiego zbudowana jestz czterech warstw:

-Błona surowicza – jest częścią otrzewnej, pokrywaw całości jelito czcze i kręte, dwunastnicę tylko odw całości jelito czcze i kręte, dwunastnicę tylko odprzodu

- Błona mięśniowa – dwuwarstwowa

- Błona podśluzowa – zbudowana z tk. łącznejwiotkiej, zapewnie ruchliwość błony śluzowej

- Błona śluzowa – gruba i obficie unaczyniona,pokryta nabłonkiem walcowatym

Page 44: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Błona śluzowa jelita cienkiego

Błona śluzowa jelita cienkiego tworzy liczne fałdyokrężne, które nie zanikają podczas rozciągania jelita.

Między fałdami znajdują się liczne gruczoły jelitowe

Powierzchnię błony śluzowej całego jelita cienkiegopokrywają liczne kosmki jelitowe, które umożliwiająwchłanianie pokarmu

Page 45: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009

Page 46: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Dwunastnica

Do dwunastnicy uchodzą przewody wątroby i trzustki, nabrodawce większej

Błona śluzowa tego odcinka jelita cienkiego jest najgrubsza,a kosmki są grube, krótkie i często rozgałęzione,

między nimi położone są gruczoły dwunastnicze

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b3/Tractus_intestinalis_duodenum.svg

Page 47: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Jelito czcze i kręte - różnice

Jelito czcze Jelito kręte

Szersze – średnica 31-39 mm Węższe – średnica 25-31 mm

Grubsza ściana, bogatounaczyniona

Cieńsza ściana, słabiej unaczyniona

Fałdy okrężne bogato rozwinięte Fałdy okrężne niskie, krótsze, mniej Fałdy okrężne bogato rozwinięte Fałdy okrężne niskie, krótsze, mniej obfite

Grudki chłonne małe i nieliczne Grudki chłonne duże i liczne

Mniej tkanki tłuszczowej w krezce Skupienie tkanki tłuszczowej w krezce

Page 48: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka jelita cienkiego

Czynność skurczowa jelita cienkiego jestkontrolowana głównie przez pobudzające i hamującesygnały z neuronów splotów śródściennych. Sygnałyte jednak podlegają modulacji przez impulsy z OUNoraz hormony żołądkowo-jelitoweoraz hormony żołądkowo-jelitowe

Autonomiczne unerwienie zewnętrzne modyfikujeczynność skurczową i umożliwia powstawanieodruchowego pobudzenia bądź zwolnienia czynnościskurczowej

Page 49: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka jelita cienkiego

Skoordynowane skurcze mięśni gładkich powodują:

-Wymieszanie pokarmu z enzymami trawiennymitrzustki i żółcią

-Dyspersję molekuł pokarmowych w celu ułatwieniaich kontaktu z nabłonkiem jelitowymich kontaktu z nabłonkiem jelitowym

-Przesuwanie treści jelitowej w kierunku końcowymw celu wydalenia niestrawionych i niewchłoniętychresztek pokarmu

Page 50: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka jelita cienkiego

Wyróżnia się dwa różniące się od siebie cykleaktywności ruchowej jelita cienkiego:

-Po spożyciu pokarmu – dominują skurczesegmentacyjne oraz skurcze perystaltyczne

-W okresach między porcjami pokarmu – występuje-W okresach między porcjami pokarmu – występujetzw. międzytrawienny kompleks ruchowy w celuusunięcia resztek pokarmu

Motoryka jelita cienkiego pozostaje cały czas podkontrolą własnego lokalnego układu nerwowego(podlega modulacji)

Page 51: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Ruchy jelita cienkiego

Ruchy jelit możliwe są dzięki aktywnym skurczommięśniówki: warstwa podłużna – skraca określonyodcinek jelita i zwiększa jego średnicę; warstwaokrężna – zwęża światło jelita, co umożliwiaprzesunięcie treści pokarmowejprzesunięcie treści pokarmowej

Mięśniówkę jelita pobudzają:

-Mechaniczne podrażnienie

-Chemiczne podrażnienie

-Bodźce nerwowe

Page 52: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Ruchy jelita cienkiego

Wyróżniamy trzy rodzaje ruchów jelita:

- Ruchy wahadłowe – polegają na rytmicznym wydłużaniusię i kurczeniu lub skręcaniu odcinka jelita w skutekprzesuwania się łagodnej fali skurczu wzdłuż jelita nakrótkim odcinku 10-12 razy/minkrótkim odcinku 10-12 razy/min

Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009

Page 53: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Ruchy jelita cienkiego

-Ruchy robaczkowe (perystaltyczne) – polegają na skurczumięśniówki podłużnej za masą pokarmową; natychmiast potym skurczu przed masą pokarmową ma miejsce skurczmięśniówki okrężnej. Skurcz ten przesuwa się naprzód jakofala perystaltyczna

Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009

Page 54: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Ruchy jelita cienkiego

-Ruchy rozdzielcze (segmentacyjne) – polegają na silnychskurczach błony mięśniowej okrężnej w różnych odcinkachjelita przy biernym rozluźnieniu mięśniówki podłużnej.Następnie skurczone odcinki ulegają rozluźnieniu, a skurczepojawiają się w innych miejscach

Źródło: Michajlik A. Anatomia i Fizjologia człowieka. PZWL, Warszawa 2009

Page 55: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Międzytrawienny wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC)

MMC jest odrębnym rodzajem aktywnościelektromechanicznej mięśniówki przewodu pokarmowego wokresie międzytrawiennym odpowiedzialnym za usuwanieniestrawionego pokarmu

Cykl ten składa się z 4 faz i powtarza się co ok. 2 godziny

Pod wpływem spożytego pokarmu kompleksmiędzytrawienny ustępuje miejsca motoryce trawiennej

Page 56: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Hormony żołądkowo-jelitowe

Hormony żołądkowo-jelitowe wytwarzane są przezkomórki z grupy APUD:

Sekretyna – wytwarzana głównie w żołądku idwunastnicy; pobudza: wydzielenie trzustkowe idwunastnicze oraz żółci, motorykę jelita cienkiego,dwunastnicze oraz żółci, motorykę jelita cienkiego,skurcz pęcherzyka żółciowego, skurcz zwieraczaprzełyku i zwieracza odźwiernika;

hamuje: wydzielanie kwasu żołądkowego, gastrynyoraz motorykę żołądka

Page 57: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Hormony żołądkowo-jelitowe

Cholecystokinina – wytwarzana głównie wdwunastnicy; pobudza: wydzielanie trzustkowe,skurcz pęcherzyka żółciowego, motorykę jelitacienkiego, skurcz zwieracza przełyku i odźwiernika;

hamuje: skurcz zwieracza bańki wątrobowo-hamuje: skurcz zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej

Page 58: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Hormony żołądkowo-jelitowe

Somatostatyna – wytwarzana w żołądku, całymjelicie cienkim i trzustce; hamuje czynność komórekdokrewnych narządów w których jest wytwarzana;hamuje uwalnianie i działanie gastryny

Motylina – wytwarzana głównie w żołądku idwunastnicy; wzmaga motorykę żołądka i jelit, nasilaskurcz odźwiernika; uczestnicy w regulacji MMC wżołądku i jelitach

Page 59: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Jelito grube

Jelito grube dzieli się na:

-ślepe (kątnica)

-okrężnicę:

wstępującą, poprzeczną,

zstępującą, esowatązstępującą, esowatą

-odbytnicę

W odróżnieniu od jelita cienkiego warstwa błonymięśniowej podłużnej jest skupiona w postaci trzechtaśm: swobodnej, sieciowej i krezkowej

Źródło: https://wzielonejkuchni.com/wp-content/uploads/2016/04/system.jpg

Page 60: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Jelito grube

Jelito ślepe stanowi początkowy odcinek jelitagrubego, na granicy z okrężnicą wstępującą do jelitagrubego uchodzi jelito cienkie ograniczone zastawkąkrętniczo-kątniczą

Poniżej zastawki znajduje się ujście wyrostkarobaczkowego, który posiada bogate skupisko tkankilimfatycznej w postaci grudek chłonnych (migdałekjelitowy)

Page 61: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka jelita grubego

Przesuwanie się treści jelitowej z kątnicy doodbytnicy jest procesem powolnym. Podobnie jak wjelicie cienkim również mięśniówka jelita grubegowykazuje kilka rodzajów aktywności skurczowej

Skurcze segmentowe – powstają w kilku miejscachjednocześnie, służą mieszaniu treści i nie przesuwająsię wzdłuż jelita

Page 62: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka jelita grubego

Skurcze propulsywne – wywołują ruch treścijelitowej w obu kierunkach od miejsca skurczu, alewypadkową obu ruchów jest przesuwanie treścijelitowej w stronę odbytnicy – są to:s. perystaltyczne i masowes. perystaltyczne i masowe

Skurcze perystaltyczne – przesuwają treść jelitową wkierunku odbytnicy, charakteryzuje je brakodcinkowego rozkurczu jelita

Page 63: Fizjologia przewodu pokarmowego - umlub.pl

Motoryka jelita grubego

Skurcze masowe – opróżniają dany odcinek jelita z treścii przesuwają masy kałowe do odbytnicy; skurcze tepojawiają się kilka razy w ciągu doby, zwłaszcza poposiłku

Czynność skurczową jelita grubego pobudza: rozciąganiejelita, obecność tłuszczu w jelicie cienkim oraz CCK igastryna, natomiast motorykę hamuje somatostatyna

Czynność skurczowa regulowana jest podobnie jak wjelicie cienkim