bobrekler asitbaz 2007.ppt · Böbrek İşlevi: Genel Bakış • İdrar oluşumunun merkezi • Homeostatik düzenleme: HDS hacmi, ozmolarite, iyon ve pH dengesi • Atık salgılama

Boşaltım FizyolojisiBoşaltım Fizyolojisi

Böbreklerin İşleviş

D Si CDr. Sinan CananBaşkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji A.D.

[email protected]

Böbrek İşlevi: Genel BakışBöbrek İşlevi: Genel Bakışş şş ş

• İdrar oluşumunun merkeziİdrar oluşumunun merkezi

• Homeostatik düzenleme: HDS hacmi, ozmolarite, iyon ve pH dengesiiyon ve pH dengesi

• Atık salgılama (ekskresyon): Metabolik atıklar veb l k llyabancı moleküller

• Düzenleyici hormon ve enzimlery o o

Böbrek İşlevi: Genel BakışBöbrek İşlevi: Genel Bakış

• Böbrek

ş şş ş

• Böbrek

• Korteks

• Medulla

• Pelvis• Pelvis

• Nefronlar

• Üreter

• İdrar kesesi• İdrar kesesi

• Üretra


Nefron: Genel BakışNefron: Genel Bakışşş

Kortikal nefron Jukstamedullar Kortikal nefronnefron


Nefronların İşlevi: Genel BakışNefronların İşlevi: Genel Bakışş şş ş

Glomerül ve Bowman Kapsülü: Kanın SüzülmesiGlomerül ve Bowman Kapsülü: Kanın Süzülmesipp

Glomerül ve Bowman Kapsülü: Kanın SüzülmesiGlomerül ve Bowman Kapsülü: Kanın Süzülmesipp

Glomerül Süzme Hızı (GFR)Glomerül Süzme Hızı (GFR)( )( )

• Kılcallarda;

• Hidrostatik basınç

• Kolloid osm.b.

• Kapsül basıncıKapsül basıncı

• Ters basınç

N t filt• Net filtrasyon

• GFR ≈ 180L/gün (yaklaşık1% k d t l )1% kadarı atılır)

Glomerül Süzme Hızı (GFR)Glomerül Süzme Hızı (GFR)( )( )

GFR’nin DüzenlenmesiGFR’nin Düzenlenmesi

• Otoregülasyon (iç düzenleme)

i j ik il• Miyojenik gerilme (80-180 mmHg arası düzenleme)

• Tübül-glomerül arası geri bildirimg g• Macula densa (parakrinler)

• JG hücreler (renin)• JG hücreler (renin)

• OSS-Sempatik sistem

• Arteriol daralması (aşırı kanamalarda vb.)

• Hormonlar/parakrinlerHormonlar/parakrinler

• Angiotensin II - daraltıcı

P t l di l • Prostaglandinler - genişletici

GFR’nin DüzenlenmesiGFR’nin Düzenlenmesi

Geri Emilim: Aktif Taşınma - NaGeri Emilim: Aktif Taşınma - Naşş

Geri Emilim: Sekonder Aktif TaşınmaGeri Emilim: Sekonder Aktif Taşınmaşş

• Na+ bağımlı sekonder aktif ttaşınma

• “Simport”

• Glukoz

• İyonlary

• Amino asitler

• Proksimal tübül • Proksimal tübül esas bölge

Geri Emilim: Pasif Taşınma ve TranssitozGeri Emilim: Pasif Taşınma ve Transsitozşş

• Ürenin pasif taşınması• Ürenin pasif taşınması

• Na+ dışarı pompalanır

• H2O onu izler

• Pasif• Pasif

• [Üre] ↑

• [Üre] Hücre dışı sıvıdan fazla

• Hücre dışı sıvıya pasif difüzyon• Hücre dışı sıvıya pasif difüzyon

• Proteinler - transsitoz

Geri Emilim: Pasif Taşınma ve TranssitozGeri Emilim: Pasif Taşınma ve Transsitozşş

Geri Emilim: Reseptörlerce SınırlandırmaGeri Emilim: Reseptörlerce Sınırlandırmapp

• Taşıma maksimumu

• Doygunluk (reseptör sayısı)

• Yarışma• Yarışma

• Özgüllük

• “Böbrek eşiği”

• Örnek: glukozuri• Örnek: glukozuri

Geri Emilim: Reseptörlerce SınırlandırmaGeri Emilim: Reseptörlerce Sınırlandırmapp

Peritübüler kapiller basıncı ve emilimPeritübüler kapiller basıncı ve emilimpp

Tübülleri saran kılcallarda:

• Kapiller hidrostatik basıncı = 10 mmHg• Kapiller hidrostatik basıncı = 10 mmHg

• Kolloid osm. Basınç = 30 mmHg

• Net geri emici kuvvet = 20 mmHg

Salgılama: Damarlardan ve Hücre Dışı SıvıdanSalgılama: Damarlardan ve Hücre Dışı Sıvıdang şg ş

Klirens: Kandan Temizleme ÖlçüsüKlirens: Kandan Temizleme Ölçüsüçç

• Böbrek işlevi hakkında bilgi hakkında bilgi verir.

• GFR• GFR

• Geri emilim loranları

• Salgılama goranları


İ üli Kli i• İnülin Klirensi

• Filtre edilen miktar = idrarla atılan miktar

• Süzülen miktar = Plazma derişimi x GFR

Kli [ l ik ( /dk)] / [Pl • Klirens = [atılan miktar (mg/dk)] / [Plazma derişimi (mg/ml)]

• İnülin klirensi = GFR

• Kreatinin klirensiKreatinin klirensi

• Klinik uygulamalarda kullanılır.


• PAH Klirensi

• Filtre edilen miktar < idrarla atılan miktar

• Kandan tübüle salgılama• Kandan tübüle salgılama

• PAH klirensi = Böbrek plazma akımı

• ≈625 ml/dk

• Penisilin klirensi• Penisilin klirensi...


• Klirens = GFR → Geri emilim ve salgılama yok.

• Klirens > GFR → Salgılama! (örn: PAH, Penisilin)

• Klirens < GFR → Geri emilim! (örn: Glikoz)• Klirens < GFR → Geri emilim! (örn: Glikoz)

Atılma (ekskresyon):Geri Emilmeyen Tüm Süzüntü BileşenleriAtılma (ekskresyon):Geri Emilmeyen Tüm Süzüntü Bileşenleriy şy ş

• Fazla iyonlar H O moleküller toksinler • Fazla iyonlar, H2O, moleküller, toksinler, “yabancı moleküller"

“A l kl " NH + f l ü• “Azotlu atıklar": NH4+ ve fazla üre

• Böbrek →Üreter → idrar kesesi→ üretra→dış ortam...

Atılma (ekskresyon):Geri Emilmeyen Tüm Süzüntü BileşenleriAtılma (ekskresyon):Geri Emilmeyen Tüm Süzüntü Bileşenleriy şy ş

İdrar Çıkarma (ürinasyon): Mikturasyon Refleksiİdrar Çıkarma (ürinasyon): Mikturasyon RefleksiÇ ( y ) yÇ ( y ) y

• İdrar kesesi: • İdrar kesesi:

• Düz kaslar

• İç sfinkter

• Dış sfinkter• Dış sfinkter

• Karmaşık düzenlenme

İdrar Çıkarma (ürinasyon): Mikturasyon Refleksiİdrar Çıkarma (ürinasyon): Mikturasyon RefleksiÇ ( y ) yÇ ( y ) y

Sıvı DengesiSıvı Dengesigg

Su DengesiSu Dengesigg

Y i• Yeme ve içme

• Böbreklerde su geri gemilimi

• Alınan = atılanAlınan atılan

Su DengesiSu Dengesigg

Nefron OlaylarıNefron Olaylarıyy

• Proksimal tübül• Proksimal tübül

• Glukoz ve Na+

• Henle kulbu

• H2O, Na+, K+ ve Cl-H2O, Na , K ve Cl

• Distal tübül

N H O• Na+ ve H2O

• Toplama kanalları

• H2O, Na+ ve üre

• Hormonlarla düzenleme• Hormonlarla düzenleme

Nefron OlaylarıNefron Olaylarıyy

İdrar Ozmolaritesinin Düzenlenmesiİdrar Ozmolaritesinin Düzenlenmesi

ADH varlığında ADH yokluğunda

Su Kanallarının Oluşumu: Vazopressinin (ADH’nın) Etki MekanizmasıSu Kanallarının Oluşumu: Vazopressinin (ADH’nın) Etki Mekanizmasıp ( )p ( )

Su Dengesi Refleksi: Vazopressin Salgısının KontrolüSu Dengesi Refleksi: Vazopressin Salgısının Kontrolüp gp g

Henle Kulbunda Su EmilimiHenle Kulbunda Su Emilimi

• Ters akımlı toplayıcı sistem (counter-current multiplier)p y

Henle Kulbunda Su EmilimiHenle Kulbunda Su Emilimi

• Ters akımlı toplayıcı sistem

• Medulla ozmotik basıncı• Medulla ozmotik basıncı• H2O → HDS → vaza rekta

Nefron Olayları – Henle Kulbu ve Vasa RektaNefron Olayları – Henle Kulbu ve Vasa Rektayy

Sodyum DengesiSodyum Dengesiy gy g

• [Na+] plazma ve HDS ozmolaritesinde önemli!

• [Na+] kan basıncı ve HDS hacminde önemli!

Ald t N + t l dü l• Aldosteron, Na+ atılmasını düzenler...

Sodyum DengesiSodyum Dengesiy gy g

Sodyum DöngüsüSodyum Döngüsüy gy g

• Henle’nin İnen Kolu

• Suya geçirimsiz

• Na+ aktif taşınmayla alınır• Na+ aktif taşınmayla alınır

• HDS’ya

• Derişim farkı oluşumu (gradyan)

• Kana difüzyon• Kana difüzyon

• Toplama kanalı:

• Aldosteron’un etkisi

• Na+ geri alınır veya atılır• Na+ geri alınır veya atılır.

Toplama kanalında Na+’a Özgü Geri EmilimToplama kanalında Na+’a Özgü Geri Emilimp gp g

• Aldosteron: Adrenal korteks hormonu

• Na+ alınmasını (ve K+ salgısını) uyarır• Na alınmasını (ve K salgısını) uyarır

• Kanal sentezini ↑

Toplama kanalında Na+’a Özgü Geri EmilimToplama kanalında Na+’a Özgü Geri Emilimp gp g

Anjiotensin Yolu: Kan basıncının düzenlenmesi , hacim ve osmolarite; Anjiotensinojen, ANGI, ANG II, renin ve ACEAnjiotensin Yolu: Kan basıncının düzenlenmesi , hacim ve osmolarite; Anjiotensinojen, ANGI, ANG II, renin ve ACEj jj j

ANP: Na+ ve Su AtılmasıANP: Na+ ve Su Atılması

• Kalp kası hücrelerinden salgılanır• Kalp kası hücrelerinden salgılanır

• Hedef dokular:

• Hipotalamus

• Böbrek• Böbrek

• Adrenal korteks ve medulla

ANP: Na+ ve Su AtılmasıANP: Na+ ve Su Atılması

Potasyum Dengesi: Uyarılabilir Dokular İçin ÖnemliPotasyum Dengesi: Uyarılabilir Dokular İçin Önemliy g y çy g y ç

• Hipokalemi – HDS’de düşük [K+],

Hi k l i Yük k [K+] • Hiperkalemi - Yüksek [K+]

• İnen kulpta geri emilim; toplama kanalında p g ; psalgılama…



Dehidrasyon ve Ozmolarite Bozukluğuna YanıtlarDehidrasyon ve Ozmolarite Bozukluğuna Yanıtlary ğy ğ

• Susuzluk ve “tuz açlığı", veya sakınma davranışıç ğ , y ş

• Birleşik dolaşım ve salgı refleskleri

Asit-Baz Dengesi: Genel BakışAsit-Baz Dengesi: Genel Bakış

• Asidoz: plazma pH’sı ↓

g şg ş

• Protein hasarı

• MSS depresyonu• MSS depresyonu

• Alkaloz: plazma pH’sı ↑

• Aşırı uyarılabilirlik

• MSS ve kalp• MSS ve kalp

• Tamponlar: HCO3- ve proteinler

• H+ girdisi: diyet ve metabolik ürün

• H+ atılması: Akciğerler ve böbrekler• H+ atılması: Akciğerler ve böbrekler

Asit-Baz Dengesi: Genel BakışAsit-Baz Dengesi: Genel Bakışg şg ş

Böbrekte Hidrojen Dengesi: Proksimal TübülBöbrekte Hidrojen Dengesi: Proksimal Tübülj gj g

• H+ ve NH4+ lümene salgılanır ve atılır4

• HCO3- geri emilir

Böbrekte Hidrojen Dengesi: Proksimal TübülBöbrekte Hidrojen Dengesi: Proksimal Tübülj gj g

Böbrekte Hidrojen Dengesi: Toplayıcı KanalBöbrekte Hidrojen Dengesi: Toplayıcı Kanalj g p yj g p y

• Tip A ara hücreler H+ atılması, HCO3- emilimi

• Tip B ara hücreler H+ emilimi; HCO3- atılması

Böbrekte Hidrojen Dengesi: Toplayıcı KanalBöbrekte Hidrojen Dengesi: Toplayıcı Kanalj g p yj g p y

Asidoz ve AlkalozAsidoz ve Alkaloz

İASİDOZSolunuma Bağlı (respiratuvar) asidozSolunuma Bağlı (respiratuvar) asidozCO2 + H2O ↔ H2CO3 ↔ H+ + HCO3

-

Metabolik asidozCO2 + H2O ↔ H2CO3 ↔ H+ + HCO3

-

Asidoz ve AlkalozAsidoz ve Alkaloz

ALKALOZSolunuma Bağlı (respiratuvar) alkalozSolunuma Bağlı (respiratuvar) alkalozCO2 + H2O ↔ H2CO3 ↔ H+ + HCO3

-

Metabolik alkalozCO2 + H2O ↔ H2CO3 ↔ H+ + HCO3

-

B i t t i . . .B i t t i . . .

O işin başarılmasının i k ld ğ

O işin başarılmasının i k ld ğimkansız olduğunu

bilmedikleri için, başardılar. imkansız olduğunu

bilmedikleri için, başardılar. (Mark Twain)(Mark Twain)

bobrekler asitbaz 2007.ppt · Böbrek İşlevi: Genel Bakış • İdrar oluşumunun merkezi • Homeostatik düzenleme: HDS hacmi, ozmolarite, iyon ve pH dengesi • Atık salgılama

Documents