Biznis Plan- Menadzment

Stru~en trud po predmetot:

Menaxment

Ulogata na biznis-planot

[to e biznis - plan ?

Sodr`ina na biznis-planot

Vodi~ za izrabotka na biznis-planot

Voved

Pred osnovaweto na edno malo pretprijatie sopstvenikot treba da izraboti

bisnis- plan koj gi vklu~uva slednive elementi: podra~je na rabotewe, {to }e se

proizveduva, prodava ili kakva usluga }e se nudi, obemot na planskite aktivnosti,

o~ekuvaniot profit, konkurencijata, kapacitetot, lokacijata, potrebnite kadri i

sli~no. Vsu{nost, samata va`nost za izrabotka na biznis- planot, proizleguva od

toa {to planot e potreben za dobivawe na krediti od bankata, isto taka za

sogleduvawe na raboteweto na kompanijata, isto taka i za donesuvawe na odluki

na menaxerite so koi }e se ispolnat celite na kompanijata.

Biznis- planot poseduva svoe zna~ewe, svoja posebna uloga, sodr`ina, a

isto taka poseduva i svoj poseben vodi~ za negova izrabotka.

1. [TO PRETSTAVUVA BIZNIS- PLANOT

Planot na rabotewe ili biznis- planot pokriva vremenski period do edna godina i

gi opfa}a kratkoro~nite zada~i od raboteweto na pretprijatieto. Biznis- planot e

najva`en planski dokument vo pretprijatieto. Pred osnovaweto na edno malo

pretprijatie sopstvenikot treba da izraboti bisnis- plan koj gi vklu~uva slednive

2

elementi: podra~je na rabotewe, {to }e se proizveduva, prodava ili kakva

usluga }e se nudi, obemot na planskite aktivnosti, o~ekuvaniot profit,

konkurencijata, kapacitetot, lokacijata, potrebnite kadri i sli~no. Pokraj ovoj

biznis plan, sopstvenikot treba da izraboti u{te i biznis- plan ili plan na investicii

za obezbeduvawe finansiski sredstva od potencijalnite investitori. Biznis planot

pretstavuva i osnova za dobivawe kredit od bankite. Na krajot, sopstvenikot na

maloto pretprijatie treba da izraboti i biznis -plan za tekovnoto rabotewe.

Nedostigot od adekvatno planirawe se smeta edna od naj~estite pri~ini za

neuspeh na biznisot. Respektiraj}i gi prethodnite razmisluvawa, pri definiraweto

na biznis- planot se poa|a od tretioa aspekt, spored koj biznis-planot pretstavuva

osnova za tekovnoto rabotewe.

Vo literaturata se sre}avaat razli~ni priodi vo definiraweto na biznis-

planot. Biznis-planot e pismen dokument vo koj e opi{an vo detali predlo`eniot

deloven potfat. Toj treba da gi opi{uva tekovnata sostojba, o~ekuvanite potrebi i

proektiranite rezultati na noviot biznis1.

Za biznis- planot mo`e da se izvle~at narednive konstatacii deka:

Biznis-planot se povrzuva so noviot deloven potfat za koj se osnova

edno malo pretprijatie;

Biznis -planot se tretita kako dokument za barawe kredit pri

osnovaweto na malo pretprijatie. Toj e minimum potreben document

za koe bilo finansirawe;

Biznis-planot se tretira kako dokument za investirawe vo tekot na

raboteweto na maloto pretprijatie. Vo takov slu~aj, toj mu

ovozmo`uva na sopstvenikot da vleze vo procesot na investirawe;

Biznis-planot se tretira kako pismen document koj se koristi vo tekot

na raboteweto na maloto pretprijatie. Toj gi objasnuva glavnite

pretpostavki na koi e zasnovan delovniot potfat vo

raboteweto.Poinaku ka`ano, biznis-planot se koristi kako pismen

document za bisznis koj e ve}e osnovan. Pretpostavuva karta po koja

3

treba da se dvi`i sopstvenikot na maloto pretprijatie za ostvaruvawe

uspeh;

Biznis-planot se tretira kako dokument za proda`ba, ne samo na

proizvodi i uslugi tuku i na celata kompanija;

Biznis-planot e dokument za planirawe koj sodr`i informacii koi treba

da im pomognat na donositelite na odluka za ostvaruvawe na celite

na pretprijatieto.

1.1 Va`nosta na biznis- planosta

Biznis-planot gi obezbeduva mo`nostite {to gi imaat sopstvenicite na malo

pretprijatie i gi sodr`i glavnite faktori za uspeh. Interesot za nego od aspekt na

korisnici e razli~en.

Biznis-planot gi pokriva site va`ni aspekti na biznisot i gi sodr`i glavnite

faktori koi imaat vlijanie vrz raboteweto. Za nadvore{nite korisnici toj slu`i kako

osnova za sozdavawe efektiven mal biznis za da se privle~at investitorite. Biznis-

planot se koristi za zgolemuvawe na kapitalot.

1.2 Korisnici na biznis- planot

4

Najva`en ~ekor vo zapo~nuvaweto so sopstven biznis, osnovawe ili kupuvawe

e izrabotkata na biznis-plan. Toa e patokaz po koj treba da odi sopstvenikot.

Biznis-planot poka`uva {to saka pretprijatieto da ostvari, so kakvi resursi, kakvi

prihodi i rashodi }e ostvari. Isto taka toj treba da gi poka`e mo`nostite za

vra}awe na zaemot. Uspe{niot biznis pretstavuva efikasna alokacija na

ograni~eni resursi.Toa podrazbira zgolemena potreba za planirawe.

1.3 Zo{to biznis-planot e va`en za malite pretprijatija? Poradi toa {to:2

Planiraweto gi identifikuva podra~jata na biznisot koi ne se pod celosna

kontrola, no koi imaa potreba od brza akcija,preku objektiven

priod,napraven od nadvore{ni investitori;

Planiraweto e va`en izvor na informacii za idninata na kompanijata i za

potencijalnite finansieri,kako bankite ili vladata;

Planiraweto obezbeduva ramki za informirawe na vrabotenite i drugite

za idnite nasoki na kompanijata;

5

Planiraweto osiguruva deka odlukite na menaxmentot se zasnovani vrz

objektivna analiza na prednostite i slabostite na komapnijata;

Planiraweto go unapreduva menaxmentot-informativniot system,so {to

site odluki vo pretprijatieto se kvalitetno podgotveni;

Planiraweto gi identifikuva klu~nite podra~ja vo koi pretprijatieto ima

potreba od izrabotka na ekspertiza;

Planiraweto sozdava osnova za analiza dali noviot proizvod ili proces }e

bide uspe{en. Isto taka planiraweto gi pravi menaxerite poekspertni za

konkurencija i na pazarot.

Edna od pri~inite za nesupeh na malite pretprijatija e toa {to ne gi

planiraat razvojot i raboteweto. Uspehot vo biznisot zavisi, pred se od

planiraweto. Bez toa planirawe, toj zavisi od {ansi. So pomo{ na planiraweto i

negoviot finalen proizvod, biznis-planot, se opredeluva kade pretprijatieto saka

da odi i {to saka da ostvari. Biznis-planot go trasira patot i negovite etapi za

pristignuvawe do krajnata destinacija. Toj gi opredeluva vremeto i potrebnite

resursi za ostvaruvawe na postavenite celi.Negovata va`nost se ogleda i vo toa

{to im pomaga na finansiskite institucii da ja opredelat profitabilnosta na maloto

pretprijatie i da ja ocenat sposobnosta na menaxerot efektivno da gi iskoristi

mo`nostite.

Va`nosta na biznis-planot se ogleda i vo slednovo:

1. Toj dejstvuva kako karta za pat.Ako patuvate od mestoto A do

mestoto B, a tamu ne ste bile }e treba da ja konsultirate kartata

na patot. Dokolku toa ne go napravite mo`ete da vozite so ~asovi

vo krug obiduvaj}i se da go locirate mestoto na koe sakate da

bidete. So pomo{ na kartata se e lesno. Biznis-planot raboti na ist

na~in.Toj poka`uva kako da se ostvarat vnimatelno definiranite

celi,osposobuva za ostvaruvawe na celite na maloto

pretprijatie,mnogu pobrzo otkolku koga bi go nemalo;

6

2. Pomaga vo menaxment- kontrolata. Vo tekot na

ostvaruvaweto na celite na maloto pretprijatie se naiduva na

razli~ni problem koi ne mo`ele da se predvidat. So pomo{ na

biznis-planot,koj void direktno kon celite {to gi postavil

sopstvenikot na maloto pretprijatie, toj }e bide sposoben jasno da

gi vidi razlikite me|u ona {to se slu~uva vo planiraniot period i ona

{to bilo planirano. Biznis-planot ovozmo`uva kontrola nad

situacijata i pojasno opredeluvawe na korektivnata akcija koja

proizleguva od devijaciite pome|u sakanite i ostavrenite rezultati.

Toj obozmo`uva menaxment-kontrola na raboteweto;

3. Pomaga vo informiraweto na novite rabotnici. ^esto pati

sopstvenikot saka da gi informira drugite lu|e vo vrska so

raboteweto i progresot kon ostvaruvaweto na celite ili pak

na~inot na nivnoto ostvaruvawe. Biznis-planot pomaga vo

informiraweto na persona lot za tekot na ostvaruvaweto na celite

ili za na~inot na koj tie }e bidat ostvareni. Na toj na~in, bzinis-

planot }e gi motivira rabotnicite za podobro izvr{uvawe na

rabotata;

4. Pomaga vo dobivaweto finansiski sredstva. Potencijalnite

izvori na zaem ili nekoi zainteresiran i za investirawe vo

pretprijatieto }e posakaat da go vidav biznis-planot. Toj }e im

pomogne na finansiskite institucii ili na potencijalnite investitori da

vidat kako }e bidat upotrebeni parite,kako so planot }e se

ostvarat celite,kako so negova pomo{ }e se nadminat

eventualnite pre~ki. Vsu{nost, mnogu finansiski institucii

uka`uvaat deka kvalitetot na biznis-planot e glaven faktor vo

nivnoto odlu~uvawe za finansirawe na opredelen proekt ili za

pozajmuvawe pari.

Opstanokot i sozdavaweto profit pove}e ne se {ansa. Potrebno e da se

formuliraat celi i da se izrabotat planovi za nivno ostvaruvawe. Biznis-planot im

pomaga na sopstvenicite da opredelat koi resursi im se potrebni i niv da gi

sporedat so standardite so koi se merat rezultatite. Biznis-planot e va`no 7

sredstvo za sozdavawe efektiven mal biznis. Toj nudi najmalku ~etiri dobivki i

toa:

1. Planot go opredeluva patot {to treba da se sledi. Bez pat ne e

mo`no da se opredeli dali biznisot odi vo vistinskata nasoka;

2. Planot ja pravi polesna komunikacijata so bankarite i so drugite

koi mo`at da pomognat vo raboteweto;

3. Planot pomaga da se komunicira so kupuva~ite, dostavuva~ite

i so drugite za celite na maliot biznis i kako tie }e bidat

ostvareni;

4. Planot mo`e da i pomogne na individuate da se razvie

menaxer, preku barawata toj da raboti niz procesot na

razmisluvawe za faktorite koi verojatno }e imaat vlijanie vrz

negoviot biznis.

2. ZO[TO DA SE PRAVI BIZNIS PLAN?

Бизнис планот е напишана кратка содржина од предложениот бизнис потфат на

претприемачот, неговите маркетиншки можности и стратегија, и неговите менаџерски

вештини и способности. Не постои замена за добро-подготвен бизнис план и не

постојат кратенки за да се подготви еден бизнис план. Планот му служи на

бизнисменот како мапа на патување што го носи кон соодветната зграда на успешен

бизнис. Еден писател кажал дека " бизнис планот треба да биде место каде што

мапата е нацртана за да секој патник знае дека патувањето е помалку ризично кога

имаш патокази" Во суштина, бизнис планот го покажува правецот по кој што оди

компанијата , кои се нејзините цели, каде она сака да се насочи и како она таму ќе

пристигне. Планот е писмен доказ за тоа дека бизнисменот направил истражување и

го направил неопходното проучување на бизнис можностите адекватно. Бизнис планот

е најдобрата сигурност на бизнисменот против започнување на бизнис што е насочен

кон загуба или погрешно раководење со компанија што има потенцијал за успех.

8

Бизнис планот има две основни функции. Првата и најважна , ги води

операциите на компанијата со помош на графичко одредување на нејзиниот иден

курс,и пронаоѓање на стратегија за следење на овој курс. Планот обезбедува единици

од алатки: изјава за целта, цели, задачи, буџети, финансиски предвидувања, пазари за

освојување и стратегии – за да им помогне на менаџерите да ја водат компанијата

успешно. Им дава на менаџерите и вработените смисла на ориентација, но само

доколку сите се вклучени во неговото креирање и дополнување. Колку повеќе тимски

членови се вклучени во изработката на правење на планот, толку тој завзема посебно

значење. Им дава на сите цели кои треба да ги исполнат и обезбедува критериум за

мерење на сите перформанси против овие цели, посебно во битната и хаотичната

фаза на почеток. Плус, пишувањето план бара да бизнисмените да имаат исцрпувачко

разбирање за индустриите во кои тие сакаат да се натпреваруваат и како нивните

компании да се прилагодат со нив. И последно, правењето на планот ги тера

бизнисмените да ги тестираат своите идеи во реалноста: Дали може всушност

бизнисот да произведе профит и да се продолжи тоа?

Потполна штета за комплетиран бизнис план е да биде оставен неискористен и

да собира прав на полиците. Кога е добро направен, тогаш тој станува интегрален и

природен дел од компанијата. Со други зборови, успешните бизнисмени всушност ги

користат своите бизнис планови за да им помогнат да изградат силни компании. Секој

месец Craiд Knouf, CEO од Associated Business Systems (ABS), снабдувач на

канцелариска опрема во Портланд, Орегон, го предава бизнис планот од компанијата

на седум вице претседницикои нему му даваат извештај, и во сесијата за

резултатско планирање, тие ги споредуваат вкупните резултати на компанијата

според целите наведени во планот. Доколку планот не се совпаѓа со добиените

резултати тогаш менаџерите пробуваат да пронајдат одговори зашто и потоа и

потоа го препишуваат бизнис планот правилно. Knouf и неговите менаџери исто

така посветуваат два цели дена секоја година за планирање каде што тие ја

дискутираат, проценуваат и проверуваат ABS мисијата и долгогодишните цели.

Knouf кажува дека ваквиот посебен пристап на користењето на бизнис планот и

негово развивање од страна на менаџерскиот тим е витален дел што е од голема

9

помош на 110 вработени во компанијата да достигнат 21.5 милиони долари за

годишни продажби.3

Втората функција на бизнис планот е да привлече кредитори и инвеститори.

Премногу често сопствениците на мали бизниси пристапуваат кон потенцијални

кредитори и инвеститори без да се подготвени да извршат продажба или нивниот

бизнис концепт. "Кредиторите и инвеститорите сакаат да видат солиден и остар

бизнис план што јасно ја демонстрираат способноста за располагање со кредит и

нивната способност за градење и менаџирање на профитабилна компанија" , вели

партнер на една капитална фирма.4 Едноставно само цртање на неколку груби фигури

на note pad за да се поддржи апликацијата за заем не е доволно. Пријавувањето на

апликација за заем или пробување да се привлечат инвеститори без солиден бизнис

план ретко го привлекуваат потребниот капитал. Најдобар начин за да се обезбеди

потребниот капитал е да се подготви цврст бизнис план. Квалитетот на бизнис планот

од бизнисменот тежи во финалната одлука да се позајми или инвестираат суми.

William Hyman, сопственик на Comprehensive Automotive Reclamation Services

(CARS), најголемото стовариште за собирање на секундарни суровини во државата,

користи детаљен бизнис план за да привлече 24 милиони долари капитал за

продажба и инсталирање на опрема што нему му е потребна за креирање на една

поуспешна операција. Планот покажал дека за бизнисот ќе било потребна посебна

опрема, колку ќе чини и сите предности што неговиот дизајн ќе ги придонесе за

фирмата. CARS " Линија за демонтирање" демонтира 30 000 возила годишно,

споредувајќи околу 600 со просечен отпад, и може да биде преработен 99%

материјалот од нив , споредувајќи со само 75 % во типична операција на

стовариштето. После прегледуавњето на планот на Hyman и сречавањето со

бизнисменот, еден врвен менаџер од една голема компанија бил толку многу

импресиониран со натпреварувачкиот дух на компанијата што тој инвестирал 2

милиони долари!5

Планот е рефлекција на неговиот креатор. Треба да демонстрира дека

бизнисменот сериозно размислувал за ризикот и што би придонело да планот успее.

Детално и внимателно направен бизнис план може да направи усте од почетокот

10

позитивен впечаток на тие што ќе го прочитаат.Често пати потенцијалните кредитори

и инвеститори го читаат бизнис планот и без да се сретнат со креаторот на бизнис

планот. Софистицираните инвеститори не би губеле време да се среќаваат со

бизнисмени чиј бизнис план рефлектира со неуспех при сериозно инвестирање на

време и енергија во бизнис план што не гарантира успех.Тие знаат дека бизнисменот

што има недостиг на дисциплина во развивање на добар бизнис план има поголеми

шанси да има недостиг на дисциплина во водење на бизнис операции.

Бизнисмените не треба да дозволат некој друг наместо нив да го изработи

бизнис планот бидејќи тие не можат да го разберат бизнисот или да го предвидат од

соодветната компанија како што можат самите тие. Бизнисмените се возечката сила

позади бизнис идејата и се тие кои можат најдобро да ја пренесат визијата и

ентузијазмот што го имаат за трансформирањето на идеите во успешен бизнис. Исто

така поради тоа што бизнисмените ќе го презентираат бизнис планот на

потенцијалните кредитори и инвеститори , тие мораат да го разберат секој детаљ од

бизнис планот. Инаку, бизнисмените нема да можат да го презентираат бизнис планот

убедливо и на тој начин во повеќето случаеви финансиската институција или

инвеститорот це го одбие. Исто така и одговарањето на прашањата од страна на

инвеститорите и кредиторите бара од самите бизнисмени да го знаат секој детаљ од

бизнис планот. Alice Medrich , основател на Cocolat, произведувач на чоколатчиња и

десерти, се сеќава на нејзиното прво пробување да го презентира нејзиниот бизнис

план:

" Пред се, отиднав во банка, и бев премногу лошо спремна и несигурна во тоа

што го барав... Бев навистина несигурна кога презентирав на банкарот. Не знаев како

да му објаснам што всушност сакам да направам и тоа го правев без сигурност во

самата себеси. Не знаев како да презентирам бизнис план. И тој ме гледаше

вообразено. Кога ќе се присетам, сега знам зашто: Не бев подготвена... Не го добивме

заемот.

Инвеститорите сакаат да почувствуваат самодоверба кај бизнисмените дека тие

рално го процениле ризикот од новиот потфат и дека имаат стратегија истиот да го

11

спречат. Тие исто така сакаат да видат доказ дека бизнисот ќе биде профитабилен и

дека ќе добијат разумно враќање на нивното вложување.

Можеби најдобриот начин да се разбере потребата од бизнис план е да се

препознае валидноста од "two-thirds " правилото, кое кажува дека само една третина

од бизнисмените со цврста и изводлива бизнис идеја би пронашле финанскиска

поддршка. Оние кои ќе најдат финансиска поддршка ќе добијат само две третини од

она што во почетокот побарале и ќе биде потребно две третини подолго време да ги

добијат финансиските средства што тие ги предвидиле да ги добијат. Најефикасна

стратегија за избегнување на ова правило е да се направи бизнис план!

Понекогаш бизнис планот му покажува на бизнисменот дека едноставно нема да

функционира. Начинот на кој што ќе се свати дека едноставно бизнис планот нема да

функционира е преку чекорите за планирање пред доверување на голема сума на

пари, време, и труд за потфатот. Помалку поскапо е да се направат грешки на хартија

отколку во реалноста. Во други случаеви, бизнис планот открива важни проблеми што

треба да се надминат пред да се лансира компанијата.

Вистинската вредност во правењето на планот не е толку во планот, туку во

самиот процес низ кој што проаѓа самиот креатор при креирање на планот. И покрај

тоа што завршниот произвот е корисен, процесот на изработката на планот бара да

бизнисмените ги подложат своите идеи на целите, критично оценување од повеќе

различни агли. Тоа што бизнисмените научиле за нивните индустрии, пазарните мети,

финансиските потреби, конкуренцијата и други фактори е основа за остварување на

нивните потфати. Едноставно, правењето на бизнис планот го намалува ризикот и

несигурноста при оставрување на бизнисот а истовремено го учи бизнисменот да го

направи тоа на правилен начин!

На крајот, бизнисмените треба да имаат распоред за имплементирање на

планот. Тие треба да прикажат распоред покажувајќи ја датата на која би почнал да се

реализира проектот и да се споменат било какви пресвртници што можат да настанат.

Бизнисмените би требало да бидат оптимисти така да важно е да распоредот со

настани биде реален.

12

Постои разлика помеѓу работењето со бизнис план – бизнисмените го користат

како водич во нивниот бизнис и презентирање на бизнис планот- тие го користат за да

привлечат капитал. Обично бизнис планот е алатка што бизнисменот ја користи за да

остави добар впечаток врз потенцијалните кредитори и инвеститори. За да бидат

сигурни дека ќе остават добар впечаток , бизнисмените треба да ги следат следниве

совети :6

Да се осигура бизнисменот да бизнис планот не содржи печатни и граматички

грешки. Тоа е професионален документ и би требало да изгледа како таков.

Да се направи визуелно привлечен преку креирање на атрактивен нацрт. Да

бидат искористени бои, табели, фигури, слики и дијаграми за да се илустрираат

главните точки. Меѓутоа да не се претерува со тоа.

Остави доволно бел простор во маргините.

Креирај креативна (но не екстравагантна) насловна страна што ќе го вклучува

насловот на компанијата и логото.

Искористи табела со содржини за да читателите ќе имаат подобар преглед на

планот

Да се пишува во течен и читлив стил и да се користат Bullets како опција за да

се истакнат некои важни подточки

Да се поддржат изјавите со факти и да се избегне генерализирањето

Да се избегнува користење на индустриски жаргон и акроними со кои што

читателите не се запознаени

Да биде интересен. Досадните планови не се атрактивни за читање

Идеалниот план е прецизен- доволно долг за да го каже тоа што е потребно

Да ја каже вистината. Апсолутната искреност е секогаш критикувана при

приготвување на бизнис планот.

Како што може да се забележи, бизнис плановите ја предвидуваат иднината што

бизнисмените планираат да ја исполнат , нешто што експертите го нарекуваат како "

давање на слика на непознатото" , што е навистина голема вештина! Како што е

несигурно и тешко да се предвиди иднината која што всушност е навистина тешка да

13

се предвиди, и бизнисмените што пробуваат да остварат бизнис без бизнис план

токму користејќи го овој изговор, се во заблуда. Во Harvard Business Review , William

Sahlman, вели дека "најдобрите бизнис планови... се како филмовите за иднината. Тие

им ги покажуваат на луѓето можностите и содржините од повеќе агли. Тие нудат

убедлива јасна приказна и ги откриваат мошностите од акцијата и реакцијата. " За

таков вид на "филм" бизнисменот треба да се стреми кон креирање на планот.

2.1 Dali Va{iot plan mo`e da gi pomine ovie testovi

Правењето на цврст бизнис план одзема време и труд, но бенефициите што се

добиваат вредат за вложениот труд. Правењето на бизнис планот ги принудува

бизнисмените да ги гледаат бизнис идеите како би изгледале во реалноста и секако да

бидат остварливи. Исто така бара од бизнисмените да ги оценат шансите за успех така

да при креирање на планот треба да расудуваат објективно. Добро- разработениот

бизнис план е доказ на читателите дека бизнис идејата ќе биде успешна. За да се

добие надворешното финансирање, планот од бизнисменот треба да помине три теста

со потенцијалните кредитори и инвеститори: тест на реалноста, тест на

конкуренцијата и тест на вредноста.

Тест на реалноста. Ндворешната компонента од тестот на реалноста се врти

околу докажувањето дека пазарот за произвдот или услугата навистина постои. Се

фокусира на привлечноста на индустријата, потенцијалните муштерии, големината на

пазарот, степенот на конкуренцијата и слични фактори. Бизнисмените што го

поминуваат овој тест всушност покажуваат дека на пазарот постои силно барање за

нивната бизнис идеја.

Тест на конкуренцијата. Надворешниот дел од тестот за конкуренција ја оценува

компанијата, односно нејзината релативна состојба со нејзините главни конкуренти.

Како компанијата слабее или се зајакнува во однос на конкуренцијата? Дали ваквите

реакции се закануваат на успехот и опстанокот на компанијата?

14

Внатрешниот тест на конкуренцијата се фокусира на способноста на

менаџерскиот тим да креираат компанија што ќе може да се избори со своите

постоечки ривали. За да се пројде овој дел од тестот планот мора да ја докаже

квалитетноста на менаџерскиот тим.

Тест на вредноста. За да се убедат кредиторите и инвеститорите да вложат во

потфатот, бизнис планот мора да им докаже дека нивниот влог ќе биде вратен и дека

ќе имаат профит од тоа. Бизнисмените обично го гледаат својот бизнис како добар

бизнис бидејќи најчесто ги сметаат за неповредливи : сопствеништво на бизнисот,

совладување на контролата врз сопствените судбини, слобода да прават што сакаат и

др. Кредиторите и инвеститорите гледаат на потенцијалниот бизнис во поинакво

светло : враќање долар за долар. Планот мора да ги убеди дека ќе вратат атрактивна

сум на пари со нивното вложување.

2.3 Pravewe prezentacija na biznis planot

Кредиторите и инвеститорите се воодушевуаваат од добро информирани бизнисмени и

добро спремни кога бараат заем за инвестирање. Кога бизнис планот е добро

разработен и доколку навистина им се допадне на инвеститорите тогаш, тој

претставува и иницијаторот за средба лице во лице. Пишаниот план најпрвин треба да

помине на собирот пред бизнисменот да добие можност да го презентира планот

лично. Обично времето за презентирање на планот не трае долго , само неколку

минути. Доколку можноста му се зголеми, догаш бизнисменот треба да биде добро

подготвен. Потребно е долго вежбање. Грешка е да се започне презентацијата со

долго објаснување за технологијата на која што се базира производот или услугата.

Само со неколку минути публиката ќе се почувствува изгубена во објаснувањето.

2.4 [to o~ekuvaat kreditorite i investitorite vo eden biznis

15

За да им се зголемат шансите за успех кога бизнисмените ги користат своите бизнис

планови за да привлечат капитал, тие мора да бидат свесни за критериумите што

кредиторите и инвеститорите ги користат за оценувањето на еден квалитетен бизнис

план. Како битна критериа при која што тие се придржуваат спаѓаат : капиталот,

капацитетот, паралелност, карактер и услови.

Капитал. Малиот бизнис мора да има стабилна капитална основа пред секој

позајмувач да гарантира заем. Повеќето позајмуваќи одбиваат заеми што

всушност се капитални инвестиции затоа што потенцијалот за враќање на

капиталот е стрикно е ограничен и голема е можноста да се биде во загуба.

Капацитет. Синоним за капацитет е прилив и одлив на пари. Кредиторите и

инвеститорите мораат да бидат убедени во способноста на компанијата за

редовно извршување на нивните финансиски должности , плаќање на

банковниот заем , а сето тоа бара готовина.

Паралелност. Паралелноста вклучува било каков имот што бизнисменот го

вложува на позајмувачот како гаранција за плаќање на позајмицата. Доколку

бизнисменот не е во можност да го врати заемот, тогаш банката има право да

го продаде имотот.

Репутација . Пред да ги вложат парите во мал бизнис, позајмувачите мора да

бидат задоволни со репутацијата на сопственикот. Во репутацијата спаѓаат:

компетенција, детерминација, искуство и способноста. И покрај тоа што овие

квалитети се апстрактни сепак, проценката на овие фактори играат голема

улога во одлуката на кредиторите и инвеститорите.

Услови. Условите што го опкружуваат барањето за заем исто така влијаат во

шансите на сопственикот да го добие заемот. Банките имаат во предвид некои

фактори поврзани со функционирањето на бизнисот како: потенцијалниот

пораст на пазарот, конкуренцијата, локацијата, формата на сопствеништво и

целта на позајмицата.

2.5 Potreba za pi{an bizni- plan

16

Postoeweto na biznis-plan vo pismena forma nosi pove}e pogodnosti za

maloto pretprijatie i toa vo pregovorite so potencijalnite kupuva~i,so bankite, so

potencijalnite investitori, so internite i drugite korisnici. Biznis-planot ~esto e

namenet za obezbeduvawe dopolnitelno finansirawe. Potencijalnite kupuva~i se

zainteresirani za strategiskite planovi i za pozicioniraweto vo industrijata, za

dolgoro~nata stabilnost, kako i za prednostite i slabostite na pretprijatieto vo

okru`uvaweto. Vnatre{nite korisnici na biznis- planot gi identifikuvaat internite

prednosti i slabosti, potencijalnite problem, kako i o~ekuvawata na izvr{uvaweto.

Najva`ni pri~ini za izrabotka na pi{an biznis-plan, so opis na steikholderite

povrzani so sekoja pri~ina, se slednite:7

Da se predadete sebesi na biznisot.Najva`nite steikholderi vo sekoj

biznis se negovite osnova~i.Prvo i najbitno ne{to {to treba da se napravi e

da se ubedite sebesi deka zapo~nuvaweto biznis e dobro i pravilno za vas,

i toa kako od li~en taka i od investicionen aspekt;

Za da dobiete finansirawe od banka.Se do docnite 1980-ti

godini,pi{uvaweto biznis-plan, za da se dobie finansirawe od banka, bilo

koja opcija ostavena na pretpriema~ite.Bankarite smetale deka biznis-

planot pomaga da se napravi podobar slu~aj,situacija no toj ne bil najbitna

komponenta vo procesot na donesuvawe odluki.No neuspehot na bankite

vo docnite 1980-ti i vo ranite 1990-ti go promenile sevo ova.Bankite se pod

golem nadzor i revizija od strana na vlasta, i kako posledica na toa tie

baraat pretpriema~i, so koe i da bilo barawe za zaem da vklu~at i napi{an

biznis-plan.Da se vratat parite e pote{ko od koga i da bilo, a biznis-planot

stana bitna komponenta na sekoja kampawa za pozajmuvawe pari od

banka;

Za da dobiete investicii. Ve}e dolgi godini, biznis-planot pretstavuva

vleznica vo procesot na ocenuvawe na rizi~niot capital. Sega bez razlika

dali barate rizi~en kapital ili takanare~en neformalen kapital od privatni

investitori,treba da napi{ete biznis-plan. Retki se privatnite investitori ~ija

odluka za investirawe }e bide celosno zasnovana na va{ata usna

17

prezentacija. Duri i ako uspeete da ja prodadete va{ata ideja,od vas }e

bide pobarano da ispratite ne{to vo pismena forma, nare~ena biznis-plan;

Za podgotovka na strategiska alijansa. Zaedni~koto

istra`uvawe,marketingot i drugite napori me|u malite i golemite kompanii

stanaa mo{ne ~esti vo poslednive nekolku godini. Ovie napori, poznati

kako strategiska alijansa-sojuzi se rezultat na zaemnata potreba i na malite

i na golemite komapnii. Na malite im e potrebno finansiska poddr{ka, a na

golemite im se potrebni inovacii. No i pokraj zaedni~kite potrebi, se pove}e

mali komapnii koi se u{te se vo ranite fazi od razvojot, se vo potraga po

alijansa so korporacii. Za da im pomognat vo procesot na izbor, korporaciite

obi~no sakaat da go vidat nivniot biznis-plan za da znaat koi im se

potencijalnite partneri vo alijansata. Se razbira deka za golemite

kompanii }e bidat poprivle~ni kompanii koi samite dobrovolno prilo`uvaat

biznis-planot vo po~etokot na pregova~kiot process, bez da se bara toa od

niv;

Da se dobijat golemi dogovori. Koga malite pretprijatija se vo potraga

po bitni pora~ki ili po dolgoro~ni dogovori za uslugi od golemite

pretprijatija,korporaciite ~esto odgovaraat (malku arogantno). Site znaat

koi sme nie. No nikoj ne znae koi ste vie. Kako }e znaeme deka vie }e

postoite narednite 3 ili 5 godini, za da ne snabduvate so delovi ili uslugi

koi }e ni bidat potrebni za na{iot proizvod? Dokolku vo ova faza od

razgovorot pretpriema~ite mo`at da gi poka`at svoite biznis-

planovi,pretstavnicite na korporacijata }e bidat impresionirani od faktot {to

tie razmisluvaat za idninata. [to e u{te pova`no pretstavnicite od

korporacijata }e uvidat deka malata kompanija o~ekuva da bide prisutna i

vo narednite 3 do 5 godini i da bide posilna i pogolema otkolku {to e sega.

Ova mo`e da bide silen argument vo procesot na proda`bata;

Da se privle~at klu~nite vraboteni. Edna od najgolemite pre~ki so koi

se malite pretprijatija se soo~uvaat pri privlekuvaweto na klu~ni vraboteni

e ubeduvawe na najdobrite lu|e da go prezemat potrebniot rizik-deka

kompanijata }e opstojuva i }e raste vo tekot na godinite {to doa|aat. Duri i

vo dene{novo nesigurno okru`uvawe, najdobrite direktori se u{te se 18

privlekuvaat od golemite korporacii. Malata kompanija treba da bide isto

tolku ubedlivo kako i korporacijata. Biznis-planot vo pismena forma }e gi

ubedi potencijalnite vraboteni deka pretpriema~ite gi razgledale site klu~ni

pra{awa so koi se soo~uva komapnijata i imaat plan za nivno razre{uvawe.

Biznis-planot sepak pravi ne{to pove}e. Toj im pomaga na idnite vraboteni

da gi razberat kulturata i racionalnosta vo vodeweto biznis. Prenesuvaweto

na ovie osnovi pomaga da se obezbedi deka najkompatibilnite lu|e }e ja

dobijat rabotata;

Za da se kompletiraat spojuvaweto i akviziciite. Bez razlika na koja

strana od procesot na spojuvawe ste,biznis-planot mo`e da bide mnogu

pogoden. Ako sakate da ja prodadete va{ata kompanija na golema

korporacija, biznis-planot }e vi pomogne da ostanete nadvor od celiot

mete`. Korporaciite koi baraat kadidati za akvizicija vsu{nost ispituvaat

stotici kompanii. Biznis-planot mu uka`uva na potencijalniot akvizator deka

vie ste razmisluvale za idninata na biznisot i znaete kako i kon {to go

vodite. Dokolku se obiduvate da se steknete so komapnija, napraveniot

biznis mo`e da pomogne vo ubeduvaweto na prodava~ot deka va{ata

kompanija }e bide soodveten partner. Biznis-planot vo takvi situacii slu`i

kako pro{ireno rezime a kompanijata;

Za da go motivirate i fokusirate va{iot menaxment-tim. Kako malite

komapnii rastat i stanuvaat pokompleknsi, biznis-planot stanuva va`na

komponenta za zadr`uvawe na vnimanieto na site vraboteni kon isti celi.

Procesot na pizrabotka na biznis-plan pomaga site da razmisluvaat za

dogoro~nite celi na kompanijata. Na krajot, kone~niot planski document

slu`i kako mapa za narednata godina, se dodeka planot ne bide revidiran.

2.6 Vidovi biznis- planovi

Planiraweto pretstavuva glavna funkcija na menaxmentot,pri {to se

formuliraat celite, politikite i planovite. Bez planirawe nema menaxment.

Planiraweto e ednakvo va`no kako za golemite i srednite taka i malite 19

pretprijatija. Zanemaruvaweto na planiraweto pri zapo~nuvaweto,raboteweto i

razvojot na maloto pretprijatie sozdava tri posledici:

Prvo spostvenicite-menaxerite istaknuvaat deka edna od glavnite pri~ini

za neuspeh na maloto pretprijatie u{te vo tekot na prvata godina e

neplaniraweto na raboteweto.

Vtoro, sopstvenicite-menaxerite smetaat deka edna od glavnite zamki vo

koja zapa|aat e neplaniranata ekspanazija na maloto pretpijatie.

Treto, slabost na sopstvenicite-menaxerite na maloto pretprijatie

pretstavuvaat nedostig od znaewe vo planiraweto.

Planiraweto rezultira vo donesuvawe planski odluki za celite, politikite i

planovite. Delovniot, odnosno biznis-planot,e finale proizvod na planiraweto. Toj

se izrabotuva za site delovni aktivnosti vo pretprijatieto. Toa e plan za rabotewe

na maloto pretprijatie, vodi~ za tekovnite aktivnosti. Vo nego se sodr`ani

naturalni i finansiski pokazateli. Integralen del na biznis-planot e i planot na

investicii. Toj gi sodr`i investicionite aktivnosti i namenata na investiciite.

Koga sopstvenikot }e odlu~i da ja pro{iri dejnosta na maloto pretprijatie, a

za toa nema sopstveni finansiski sredstva, izlezot za planiranata ekspanzija treba

da se bara vo finansirawe preku kreditite. Za toa e potrebno da se izraboti

ekonomska i tehni~ko-tehnolo{ka dokumentacija. Dokumentacijata i

investicionata programa se va`ni metodolo{ki osnovi za izrabotka na planot na

investicii. Planot za investicii go poka`uva vidovite pari~ni vlo`uvawa, obemot na

investicii po vidovi, izvorite na sredstva, strukturata na pari~nite vlo`uvawa,

dinamikata na vlo`uvaweto i sli~no. Baraweto kredit se dopolnuva so

investicionen plan dokumentacija. Tie zaedno go so~inuvaat uslovno nare~eniot

biznis-plan. Ovoj vid biznis-plan koj ima razvojno-investicionen karakter, treba da

se razlikuva od biznis planot spored koj se odvivaat sekojdnevnite aktivnosti vo

maloto pretprijatie. I vo literaturata posvetena na delovnoto planirawe se

sre}avaat divergentni stojali{ta vo vrska so biznis-planot i biznis planot. Taka,

naslovot biznis-plan se zamenuva so plan na rabotewe, a za biznis-planot se

upotrebuva naslovot investicionen plan.8

Razliki pome|u planot za rabotewe i planot za investicii

Faktor Plan za rabotewe Plan za investicii

20

Izraboten od Vrvniot menaxment, vo

sorabotka so consultant

ili so operativnite

menaxeri

Vrvniot menaxment, so

pomo{ na zaemodavecot,

SRA pretprijatie i

smetkovodtsveni kadri

Izraboten za Vrvniot

menaxment,sredniot

menaxment i drugi

vraboteni

Banki SVA i pretprijatija

koi plasiraat rizik-kapital

Fokus Strategija i operacija Izvori i koristewe na

fondovi

Karakteristiki na planot Celi,realen,celosen Celi,optimisti~ki,kr{liv

Potrebni eksterni

podatoci

Analiza na konkurentite,

ekonomski, tehnolo{ki i

op{testveni trendovi

Analiza na

konkurentite,tehnolo{ki

trendovi

Potrebni interni

podatoci

Analiza na prednostite i

slabostite na tekovnite

aktivnosti, istoriski

trendovi

Menaxment-resursi,

finansiski

proekcii.Zna~ewe na

proektot,prednosti na

pretprijatieto i na

menaxerskiot tim

Broj na ~ekori Varira Varira

Glavni delovi na

zavr{niot plan

Karakterot na biznisot,

celi,strategii,kontrola

Karakteror na biznisot

ipazarot, iznosot na

potrebni

pari,predviduvawe na

proda`bata,

zarabotuva~kata i

usovr{uvawe na

menaxerskiot tim

Vreme za izrabotka Zna~ajno-~esto pove}e

meseci

Zavisi od pomo{tan a

zaemodavcite-dve do

~etir nedeli

21

Potrebna dol`ina Neopredelena-tolku

dolgo kolku {to e

potrebno

10 do 15 stranici plus

dokumentacija

Za~estenost na

povikuvaweto na

planot

Periodi~no, najmalku

kvartalno

Ne dokolku planot e

prifaten

Za~estenost na

revizijata

Godi{no Koga nadvore{nite

fondovi go baraat ili na

barawe na finansierot

Merewe na uspehot Samiot plan, procesot

na planirawe

Ostvaruvawe na sakanite

fondovi

Planot na rabotewe pokriva vremenski period od edna godina i gi opfa}a

kratkoro~nite zada~i od raboteweto na pretprijatieto. Ovie dva vida biznis-

planovi se razlikuvaat spored op{tata opientacija ili fokusot, vklu~enosta na

poedinci vo podgotovka na planot i internata ili eksternata namena.

Imaj}i go vo predvid prethodnoto, rezimirano mo`e da se ka`e deka biznis-

planot e pove}e od finansisko sredstvo za dobivawe kredit, toj vleva ~uvstvo na

doverba ili predanost, toj zna~i razzika me|u uspeh i neuspeh.

3. STRUKTURA I SODR@INA NA BIZNIS-PLANOT

[to treba da sodr`i eden biznis-plan?

Postojat odredeni temi(sodr`ini)koi sekoj biznis-plan mora da gi sodr`i vo

sebe, na prime:so {to }e se zanimava biznisot, koi se klientite,koja e

konkurencijata, kako }e se odreduvaat cenite, koi se finansiskite pokazateli i

predviduvawa, kolkavi se vkupnite prihodi i tro{oci i sl. Glavno biznis-planot gi

sodr`i dolunavedenite elementi:

1. IZVR[NO REZIME

22

2. OPIS NA BIZNIS-IDEJATA I KOMPANIJATA

Opis na biznis-idejata

Praven status na kompanijata

Sopstvenost na kompanijata

^lenovi na timot/menaxmentot

Lokacija

Prostorni i tehni~ki kapaciteti

3. VIZIJA, MISIJA, CELI

Misija

Vizija

Dolgoro~ni celi

Kratkoro~ni celi

4. PROIZVODI I USLUGI

Opis na proizvodite/uslugite

Prednosti na proizvodite/uslugite

Pridobivki za klientite

Konkurentska sporedba

Snabduva~i

Razvojni planovi

5. ANALIZA NA PAZAROT I KONKURENCIJATA

Obem na pazarot

23

Segmentacija na pazarot

Sprecifiki na pazarnite segmenti

Analiza na konkurencijata

Razvoj na pazarot

6. STRATEGIJA NA KOMPANIJATA

Pozicionirawe na pazarot

Strate{ki partnerstva

Distributivni kanali

SWOT Analiza na kompanijata

7. MARKETING I PRODA@BA

Marketing strategija

Marketing miks

Strategija na ceni

Promotivni aktivnosti

Proda`ba

Gri`a za korisnicite

8. MENAXRSKI TIM I ORGANIZACIJA

Menaxment-tim

Sposobnosti i stru~nost na menaxmentot

Organizaciska struktura

Uloga i zada~i na vrabotenite

24

Menaxirawe na ~ove~kite resursi

Plan za razvoj na ~ove~kite resursi

9. FAKTORI NA USPEH I RIZICI

Faktori za uspeh

Mo`ni rizici za biznisot

10. FINANSISKI VLO@UVAWA

Potrebni investicii

Raspored na investicii

Plan na prihodite

Plan na tro{ocite

To~ka na rentabilnost

Gotovinski tek

Bilan na uspeh

Bilan na sostojba

11. ANEKSI I DODATOCI

4. VODI^ ZA IZRABOTKA NA BIZNIS-PLANOT

Pokraj prethodnite aspekti na sodr`inata {to treba da se imaat predvid pri

izrabotkata na biznis-planot, postojat i opredeleni t.n. pravila pri negova

izrabotka. Vodi~ot treba da ja zgolemi efektivnosta vo izrabotkata.

25

Tie pravila se narednite: 9

Planot treba da bide kratok. ^itatelite na biznis-planot se va`ni lu|

e koi ne sakaat da go gubat gubat vreme. Ottuka, sopstvenikot treba

da go objasni delovniot potfat jasno i precizno, no i koncizno.

Planot da se oraganizira soodvetno. Pregledot na sodr`inata,

rezimeto na sopstvenikot, dodatocite, slikite, grafikonite, logi~noto

podreduvawe na segmentite i celokupnata skladnost se kriti~ni

elementi za efekticna prezentacija na biznis-planot.

Orientacija na planot kon idninata .Sopstvenikot na maliot biznis

treba da se obide da kreira interes vo planot preku izrabotka na

trendovi i na predviduvawe koi opi{uvaat kakva namera ima

delovniot potfat da napravi i koi se mo`nostite na proizvodot ili na

uslugata.

Izbegnuvawe na preuveli~uvawa. Potencijalnata proda`ba,

procenetiot prihod, potencijalniot raste` na delovniot potfat ne treba

da bidat preuveli~uvani. Dokumentacijata i istra`uvaweto se vitalni

vo obezbeduvawe na kredibilitetot na planot.

Glavni rizici. Segmentot na glavnite rizici na biznis-planot e va`en i

ja demonstrira sposobnosta na sopstvenikot na maliot biznis da gi

analizira potencijalnite problem i da razvie alternativni tekovi na

akcija.

Objasnuvawe na karakteristikite na pretpriema~kiot tim.

Menaxment-segmentot na biznis-planot treba jasno da gi identifikuva

sposobnostite na sekoja klu~na li~nost so poseben accent na

mo`nosta razli~nite lu|e efektivno da rabotat zaedno, kako tim vo

upravuvaweto so delovniot potfat.

Ne primenuvawe raznovidnost. Vnimanieto na planot treba da se

fokusira na edna glavna mo`nost na delovniot potfat. Noviot biznis ne

treba da kreira multipazar ili multidelovni potfati se dodeka uspe{no

ne se razvie edna glavna prednost.

26

Identifikuvawe na glavniot pazar. Doka`uvawe na pazarnata

vrednost na proizvodot ili uslugata od delovniot potfat treba da se

izvr{i preku identifikuvawe na glavnite potro{uva~i. Ovoj segment na

biznis-planot e va`en za uspehot na drugite delovi. Istra`uvaweto na

pazarot treba da bide vklu~eno za da se objasni kako glavniot

pazaren segment e identifikuvan.

Pismeno formulirawe na planot vo treto lice. Namesto postojana

naveduvawe “jas”, “nie” ili “nas”, sopstvenikot na maliot biznis treba

da gi upotrebuva zamenkite “toj”, “tie” ili “niv” .So drugi zborovi,

treba da se izbegne personalizacija na planot. Celite treba da bidat

uspe{no formulirani.

Da se zadr`i interesot na ~itatelite. Bidej}i golem broj biznis-

planovi gi sublimiraat interesite na investitorite, a mal procent od niv

gi poka`uvaat fondovite, sopstvenikot na maliot biznis treba da go

zadrz`i interesot na ~itatelite preku naveduvawe na edinstvenite

karakteristiki na delovniot potfat. Treba da se koristat za naslovnata

stranica i rezimeto na menaxerot, kako klu~ni sredstva za

zadr`uvawe na vnimanieto na ~itatelite i za kreirawe `elba da se

pro~ita pove}e.

Zaklu~ok

И покрај тоа што не постои гаранција за успех кога започнувате бизнис, сепак

најдобар пат кон осигурување против неуспех е изготвувањето на бизнис план.

27

Добриот бизнис план служи како стратегиски компас што го држи бизнисот на

соодветниот курс додека патува во несигурна иднина. Исто така еден солиден план е

неопходен за собирање на капитал што е потребен за отпочнување со бизнис.

Креирањето на успешен бизнис бара од бизнисмените да го подложат планот во

акција.

KORISTENA LITERATURA:

28

1. Bobek [uklev “ Menaxment ”, 2009- Skopje

2. Bobek [uklev “Menaxment na maliot biznis” 4I, 2006- Skopje

3. Donald F. Kuratko, Richard M. Hodgetis: EntrepreneursHIP. A. Contemporary Approach, 5th ed. Harcourt College Publishers, Fort Worth 2001

4. Norman M. Scarborough & Thomas W. Zimmerar “Effective small Business mamagement” 8/E An Entrepreneurial Approach II 28. 135

29

FUSNOTI:

1) Donald F. Kuratko, Richard M. Hodgetis: EntrepreneursHIP. A. Contemporary Approach, 5th ed. Harcourt College Publishers, Fort Worth 2001, P289

2) Bobek [uklev “Menaxment na maliot biznis” 4I, 2006 str. 203

3) Norman M. Scarborough & Thomas W. Zimmerar “Effective small Business mamagement” 8/E An Entrepreneurial Approach II 28. 135 p. 169

4) Norman M. Scarborough & Thomas W. Zimmerar “Effective small Business mamagement” 8/E An Entrepreneurial Approach II 28. 135 p. 169

5) Norman M. Scarborough & Thomas W. Zimmerar “Effective small Business mamagement” 8/E An Entrepreneurial Approach II 28. 135 p. 169

6) Norman M. Scarborough & Thomas W. Zimmerar “Effective small Business mamagement” 8/E An Entrepreneurial Approach II 28. 135 p. 185

7) Bobek [uklev “Menaxment na maliot biznis” 4I, 2006 str. 205

8) Bobek [uklev “Menaxment na maliot biznis” 4I, 2006 str 208

9) Bobek [uklev “Menaxment na maliot biznis” 4I, 2006 str 212

Sodr`ina:

1. Voved ……………………………………………………………………………………. 2

2. [to pretstavuva biznis- planot …………………………………………………… 330

- Va`nost na biznis- planot …………………………………………………… 4

- Korisnici na biznis- planot ………………………………………………… 4

- Zo{to biznis- planot e va`en za malite pretprijatija ………………… 5

3. Zo{to da se pravi bizni- planot? ………………………………………………….. 8

- Dali Va{iot biznis- plan mo`e da gi pomine ovie testovi ………….. 13

- Pravewe na prezentacija na biznis- planot ……………………………… 14

- [to baraat kreditorite i investitorite ode den biznis …………….. 15

- Potreba za pi{an biznis- plan …………………………………………….. 16

- Vidovi biznis- planovi ……………………………………………………… 19

4. Struktura i sodr`ina na biznis- planot ……………………………………….. 21

5. Vodi~ za izrabotka na biznis- plan ………………………………………………. 25

6. Zaklu~ok ………………………………………………………………………………. 27

7. Koristena literatura ……………………………………………………………….. 28

8. Fusnoti ………………………………………………………………………………… 29

31