Ti'irk Nörosiriirji Dergisi 12: 267 - 272, 2002 Naderi: Bilinen I/k Tiirkçe Beyiii (erra/iisi Kilnin Cerrahisi Kitabi: Afetleri ve Tedavileri Ilk Türkçe Beyin ve Cümcüme Bilinen Dimag The First Brain Surgery Book Known (Brain and cranium disorders and their in Turkish: treatments) SAITNADERI Dokuz Eylül Üniversitesi Tip Fakültesi Nörosirürji Anabilim Dali - Izmir Gelis Tarihi: 3.7.2002 <:=> Kabul Tarihi: 25.07.2002 Özet Türk nörosirürjisinin formal gelisimi 20. yüzyilin ilk yarisinda kendini göstermistir. Bu süreçte nörosirürjikal uygulamalar ve vaka takdimi seklindeki makaleler dikkati çekmektedir. Nörosirürji ile ilgili yazilan kitaplar daha azdir. Bu yazida genel cerrah olan Mim Kemal Öke'nin yazdigi "Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri" baslikli kitap incelenmistir. Beyin cerrahisi hakkinda genel teorik bilginin verildigi bir bölüm ve operatif tekniklerin resimli olarak açiklandigi ikinci bir bölümden olusan bu kitap, eski harflerle yazilan ilk Türkçe beyin cerrahisi kitabidir. Bu yazida bu eser günümüzün Türkçesine çevrilerek okuyucuya tanitilmistir. Bu eser nörosirürji literatürümüzde hakettigi yeri almalidir. Abstract The forinal developmen t of Turkish neurosurgery began in the first decad of 20tl'. century. Neurosurgical procedurs and publications in this process commonly consisted of case reports. There were a few books about neurosurgery. In this study a book, entitled as "Brain and cranium disorders and treatments", written by a general surgeon, Mim Kemal Öke was reviewed. This book has two parts. The first part focused on theoretical information on general neurosurgery, whereas the second part provided an iIlustrated operative brain surgery section. This book is the first Turkish brain surgery book written in Otloman capitels. In this study, some parts of this book was translated to current Turkish language. This book deserve to place among Turkish neurosurgicalliterature. Anahtar Kelimeler: Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri, Mim Kemal Öke, Nörosirürji Tarihi, Türkiye Key word s: Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri (Brain and cranium disorders and their treatments), Mim Kemal Öke, History of Neurosurgery, Turkey GIRIs Türkiye'de ilk nörosirürjikal uygulamalar 19. yüzyilin sonlarinda yapilmistir. Yirminci yüzyilin ilk yarisinda ise nörosirürjikal uygulamalar sporadik olarak genel cerrahlar ile daha düzenli olarak da ilk nörosirürjiyenler tarafindan yapilmisdir. Bu süreç içinde bir çok makale yazilmistir. Çogunlugu vaka takdimi seklinde olan bu makalelerin yani sira kin.i kitaplar da yayinlanmistir. Bir çok kaynaga göre (2,4,7), 1937 yilinda yayinlanan "Nörosirürji Bahisler" baslikli kitap (1) ilk Türkçe nörosirürji kitabidir. Dimag ve Cümcüme Afetleri ve tedavileri adli eser (5) eski harflerle yazilmis oldugu için,
6
Embed
Bilinen Ilk Türkçe Beyin Cerrahisi Kitabi: Dimag ve ...norosirurji.dergisi.org/pdf/pdf_TND_448.pdf · 114 Recefe-i dimag (kommosyo serebri), eskali (sekilleri), tedavileri 125 Tazyik-i
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Ti'irk Nörosiriirji Dergisi 12: 267 - 272, 2002 Naderi: Bilinen I/k Tiirkçe Beyiii (erra/iisi Kilnin
Cerrahisi Kitabi:Afetleri ve Tedavileri
Ilk Türkçe Beyinve Cümcüme
BilinenDimag
The First Brain Surgery Book Known(Brain and cranium disorders and their
in Turkish:treatments)
SAITNADERI
Dokuz Eylül Üniversitesi Tip Fakültesi Nörosirürji Anabilim Dali - Izmir
Gelis Tarihi: 3.7.2002 <:=> Kabul Tarihi: 25.07.2002
Özet Türk nörosirürjisinin formal gelisimi 20. yüzyilinilk yarisinda kendini göstermistir. Bu süreçte nörosirürjikaluygulamalar ve vaka takdimi seklindeki makaleler dikkatiçekmektedir. Nörosirürji ile ilgili yazilan kitaplar dahaazdir. Bu yazida genel cerrah olan Mim Kemal Öke'ninyazdigi "Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri"baslikli kitap incelenmistir. Beyin cerrahisi hakkinda genelteorik bilginin verildigi bir bölüm ve operatif tekniklerinresimli olarak açiklandigi ikinci bir bölümden olusan bukitap, eski harflerle yazilan ilk Türkçe beyin cerrahisikitabidir. Bu yazida bu eser günümüzün Türkçesineçevrilerek okuyucuya tanitilmistir. Bu eser nörosirürjiliteratürümüzde hakettigi yeri almalidir.
Abstract The forinal developmen t of Turkish neurosurgerybegan in the first decad of 20tl'. century. Neurosurgicalprocedurs and publications in this process commonlyconsisted of case reports. There were a few books aboutneurosurgery. In this study a book, entitled as "Brain andcranium disorders and treatments", written by a generalsurgeon, Mim Kemal Öke was reviewed. This book hastwo parts. The first part focused on theoretical informationon general neurosurgery, whereas the second partprovided an iIlustrated operative brain surgery section.This book is the first Turkish brain surgery book writtenin Otloman capitels. In this study, some parts of this bookwas translated to current Turkish language. This bookdeserve to place among Turkish neurosurgicalliterature.
Anahtar Kelimeler: Dimag ve Cümcüme Afetleri veTedavileri, Mim Kemal Öke, Nörosirürji Tarihi, Türkiye
Key word s: Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri(Brain and cranium disorders and their treatments), MimKemal Öke, History of Neurosurgery, Turkey
GIRIs
Türkiye'de ilk nörosirürjikal uygulamalar 19.yüzyilin sonlarinda yapilmistir. Yirminci yüzyilin ilkyarisinda ise nörosirürjikal uygulamalar sporadikolarak genel cerrahlar ile daha düzenli olarak da ilknörosirürjiyenler tarafindan yapilmisdir. Bu süreç
içinde bir çok makale yazilmistir. Çogunlugu vakatakdimi seklinde olan bu makalelerin yani sira kin.ikitaplar da yayinlanmistir. Bir çok kaynaga göre(2,4,7), 1937 yilinda yayinlanan "NörosirürjiBahisler" baslikli kitap (1) ilk Türkçe nörosirürjikitabidir. Dimag ve Cümcüme Afetleri ve tedavileriadli eser (5) eski harflerle yazilmis oldugu için,
TÜrk Nörosiriirji Dergisi 12: 267 - 272, 2002
bugüne dek Türk nörosirÜrji literatÜründe gereginceirdelenmemistir. Bu çalismanin amaci bu kitabin
ifadeden de anlasildigi gibi, yazar özel cerrahibranslarini içerecek bir dizi kitap yayinlamayiplanlamistir. Bu kitap ise bu dizinin ilk eseriniteligindedir (Sekil 2,3). Kitap 1340 (1926) yilindaIstanbul'da basilmistir. Kitabin iç kapaginda "hocamMerhum Wieting Pasa'ya" ibaresi bulunmaktadir .
Kitabin kapaginda kitapta 40 resim bulunduguifade edilmektedir. Ancak kitaptaki resimler 34'ekadar numara almistir. Yapilan dikkatli bir incelemeise 3 seklin de konulmadigini ort ya koydugundankitapta gerçekte 31 resim bulunmaktadir. Buresimlerin altisi Bahaattin Muhammet tarafindan
Nnderi: Bi/Ilieii I/k TÜrkçe Beyiii Camiiisi Kiln/n
çizilmistir. Geriye kalan 25 resmin çizeri bellidegildir. Bunlarin bir kismi amatör resimler olduguhalde bir kismi ise daha profesyonel resimler olupyabanci kitaplardan alindigi izlenimi vardir.
.••.. ·1 f
\-..;••jit~J~i
"AIA
Sekil 2: Kitabin kapaginin orijinal sekli
Cerrahi-i HususiMüellifi
Doktor M. Kemal
GÜlhane Tatbikat Mektep ve Seririyati Hariciye Munllinii
ve
TÜrkiye Tip EncÜmeni, Askeri Tip Enciinien-i Itlisi /i'zasiildnii
TÜrk NörosirÜrji Dergisi 12: 267 - 272, 2002 Nnderi: Biliiien JIk Ti'irkçe Beyin CamIiisi Ki/fibi
Dr. Mim Kemal kitabin önsözünde kitaplailgili olarak asagidaki sözleri sarfetmektedir.
"Cümcüme (kranium) ve dimag (beyin) afetleri(hastaliklari) ve tedavileri hakkinda telif, kismen dezamanin en söhretli cerrahi kitabiarindan isimize
gelenleri almak suretiyle tercüme ettigim bu eserimeslektaslarima takdim etmekle kabi bir insirahduyuyorum. Her ilk eserde oldugu gibi bunda dahiç süphesiz bir çok sayan-i tenkit (elestirilebilir)noktalar vardir. Yalniz bu eser simdiden sonra bu
mevzuda intisar edecek (yayinlanacak) asara (eserlere)bir mukaddeme (önsöz) teskil edebilirse bundan
mütevellit hissa-i seref benim için çok hakli birbaMiyarlik (mutluluk) olacaktir.
Tip kitaplarimizin en mühim noksanindan biri
olan istilahat (deyimler-terminoloji) kismina buradaisaret etmeden geçemedim; ister bir i'tiyadin sevkiyle,ister mahrumiyet-i saikasiyla olsun eselerimizi ecnebitabiratin yardimina muhtaç görmek Türk tip aleminimüteessir etse gerektir. Lisan-i tibbimizi ecnebi
tabirattan kurtarmak emeliyle baslayan yeni vesayan-i takdir cereyanlarda maalesef henüz muayyenve katf bir noktada tebler edebilmekten uzak görünüyor.Istilahat anarsisinden asarimizi kurtarabilecek mürsitleriartik istiyak ve sabirsizlikla beklemek hakkimizdir!
Eserlerimizin hiç de serefli olmayan bu vaziyettenkurtulmasina simdilik imkan olmadigini takdir buyuranmeslektaslarimin kitabimda tesadüf edecekleri ecnebitabirata nazar-i mÜsamaha ile bakacaklarini ümit
ediyorum.
368 sayfadan olusan bu kitap iki bölÜmhalindedir: Birinci Kismin basligi: "CümcÜme(kraniyiim) ve dimagin (beynin) cerrahi hastaliklari";ikinci kismin basligi ise: "Cümcüme (kraniyum) vedimag (beyin) hastaliklarinda müdahale ve usuller".Buradan da anlasildigi gibi ikinci bölÜm bir operabfatlas niteligindedir. Kitabin içerigini göstereniçindekiler bölümünün (Sekil 4) açiklamalitranskripsiyonu asagidaki gibidir.
Almanya'ya gönderilmesi ile baslamistir (3). Bununlabirlikte 1960'li yillara kadar bir çok genel cerrahsporadik olarak nörosirürjikal uygulamalarina devametmistir. Mim Kemal bu uygulamalari yapancerrahIardan olup, bir çok cerraha göre daha yogunolarak nörosirürji uygulamalari yapmistir. Yaptigi kimiuygulamalar nörosirürjikal "ilk" özelligi tasiyor (6).Mim Kemal bu uygulamalari yapmakla kalmamis birçok esere de imza atmistir. Mim Kemal' i nörosirürjikalaçidan daha da önemli kilan yazdigi ilk Türkçe BeyinCerrahisi kitabidir. Maalesef bu eserden çok az söz
edilmistir. Dr. Dilek bu kitaptan söz ederken "hocamrahmetli M. Kemal Öke'nin Istiklal harbi'nden sonm
eski harflerle yayinladigi Cümcüme ve dimag afetleriismindeki kitabi ilmi otoritesinin ve tecrÜbelerinin
Sekil 8: Kraniotomi teknigi
Kitabin son bölümünde kisa bir osmanli ca
Fransizca-Almanca sözlük eklenmis ve okuyucununterminoloji ile ilgili sikintilari da giderilmeyeçalisilmistir. Kitabin bir baska özelligi ise Dr. Mim
parlak bir mahsiilüdür" demistir (3). Kitapta spinalve periferik sinir konulari olmadigi için bu eserenörosirfuji kitabi demernek daha dogru olabilir. Kitabin"içindekiler" kisminin incelenmesi, birinci bölümde birçok tümöral, enfeksiyöz ve travmatik lezyonunirdelendigini ortaya koyarken, ikinci bölümün de ciddive resimli bir operatif atlas oldugunu ortaya koyar.Ikinci bölümde kranioplasti, çökmenin kaldirilmasigibi bir çok islemin teknigi resimli olarakaçiklanmaktadir (Sekil 6,7,8).
Belirtilen nedenlerden dolayi bu kitap basitbir nörotravmatoloji kitabi olmayip, gerçek bir beyincerrahisi kitabidir. Bu nedenle Nörosirürjiliteratüründe kayda geçmesi gerekir.
Yazisma adresi: Doç. Dr. Sait NaderiDokuz Eylül Üniversitesi HastanesiNörosirürji Anabilim Dali35340 - IzmirFaks: 0232-2788802email: [email protected]
Naderi: Bi/iiieii Ilk Tiirkçe Bei;iii Cerrahisi Kitabi
KAYNAKLAR
1. Baydur CS: Nörosirürji Bahisleri. Istanbul CumuriyetMatbaasi. IstanbuL. 1937
2. Berkay F: Ulu Ata'nin 100. dogum yilinda Türkiye'desinir cerrahisinin kurulus ve gelismesi üzerine birdegerlendime. Cerrahpasa Tip Fak Dergisi 12: 297-311,1981
3. Dilek H: Nörosirürjinin dogusu ve gelismesi. Içinde:"Haydarpasa Numune Hastanesinin 25. yilidolayisiyle". 1964, Istanbul, S 239-247
4. Erbengi A: Dünyada ve ülkemizde nörosirürjiningelismesi. Temel Nörosirürji.
5. M. Kemal: Dimag ve Cümcüme Afetleri ve Tedavileri.Kader Matbaasi, 1340, Istanbul
6. Naderi S: Mim Kemal Öke ve nörosirürjikaluygulamalari. Tip Tarihi Arastirmalari Dergisi. Baskida
7. Tasçioglu AO: Türkiye' de nörosirürjinin tarihselgelisimi. Ankara Üniversitesi Tip Fakültesi Mecmuasi45: 319-366, 1992