Bar Manastir Ratac

Manastir Ratac poluostrvo Ratac

opština Bar

Stanje na dan 8. septembar 2004.

Komisija za utvrđivanje stanja nepokretne kulturne baštine Crne Gore

Ministarstvo kulture i medija Republički zavod za zaštitu spomenika

kulture Crne Gore

Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora

Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture - Kotor

2

STANJE NEPOKRETNOG KULTURNOG DOBRA CRNE GORE

1

Naziv spomenika Manastir Ratac, poluostrvo Ratac

Mjesto – lokalitet Bar

kat. parc.

K. O.

vlasnik

korisnik

2 Vrsta spomenika: Kategorija spomenika: Rješenje o proglašenju spomenika:

sakralna arhitektura II (druga) 01-1673/1 od 8. 11. 1961. godine

3

Istorijat i kratak opis:

4 Kontakt osoba: Ime i prezime

5

Kontakt zona − Kompleks se nalazi u prirodnom ambijentu, na rubu borove šume s jedne, i nad morem s druge

strane, (sl. 1, 2.). Šuma nije uređena ni održavana, (oborena stabla, smeće...), sl. 3.

6

Istraživanja, dokumentacija: izvori, literature, fotosi, crteži, projekti, planovi − Manastir Ratac, postojeće stanje, urađen 1986. revidovan 1987. godine, sig. 1793-1795 − Projekat sanacije (grafički dio) − Projekat sanacije (tekstualni dio) − Urbanistički koncept − Đ. Bošković, V. Korać, Starinar VI – VIII Beograd 1958. godine − M. Spremić, Ratačka opatija kod Bara, Zbornik FF VIII, Beograd 1963. godine − Đ. Bošković, Stari Bar, Beograd 1962. godine − V. Korać, Graditeljska škola Primorja, Beograd 1965. godine − Istorija CG, knjiga 2, tom 2, Titograd 1970. godine − P. Mijović i M. Kovačević, Gradovi i utvrđenja u CG, Beograd – Ulcinj, 1975. godine − Č. Marković i R. Vojičić, Spomenici kulture CG, Beograd 1997. godine

7

Stanje spomenika – (spoljašnjost, unutrašnjost, konstrukcije, materijali, instalacije, dotrajalost, oštećenja)

− Spomenik je u ruševnom stanju, sl. 4, 5, 6, 7. − Godine 2002. izvršeni su radovi na sanaciji grobnica ratačkih monaha, suprotno osnovnim

konzervatorskim principima. Grobnice su pokrivene kamenjem i omalterisane, ne vodeći računa o ostacima najstarijeg objekta manastira, kao ni o maloj, jednobrodnoj kapeli, sa kriptom, sl. 4, 8, 9.

− Prilikom zaziđivanja i malterisanja grobnica izgubile su se jasne naznake zidova i temelja najstarije crkve, pri čemu su pojedini djelovi kompleksa dobili izgled popločanih terasa. Uz kapelu je izvršeno nadziđivanje grobnica, pa se prvobitni izgled partije u velikoj mjeri izmijenio, (nestali su podaci o originalnim kotama poda), sl. 10

− Nedostaci uočeni, od strane stručne službe RZZSK u oktobru 2002., te potvrđeni u maju 2003.

3

godine, a koji su se odnosili na labilne partije poluobličastog svoda apside velike bazilike, rastinje uraslo u zidove i svodnu konstrukciju apside, pojavu plijesni i čađi na zidovima kao i betonske elemente u unutrašnjosti apside, djelimično su uklonjeni, ali konzervatorski neadekvatno;

o Nije izvršeno prethodno čišćenje zidova i svodova apside od plijesni i čađi, a samo je djelimično uklonjeno rastinje, bez upotrebe odgovarajućih herbicida, sl. 11.

o Iz apside su uklonjeni betonski elementi i postavljen je novi pod od sječenih ploča lokalnog crvenog kamena sa uskim spojnicama, sl. 12

o Poluobličasti svod je konsolidovan učvršćenjem labilnih partija, ali bez prethodnih radova navedenih u tački 1.

o Izvršeno je oblaganje spoljašnje strane svodne konstrukcije upotrebom lomljenog kamena, neadekvatnog ovoj vrsti zaštite sa dersovanim širokim spojnicama nekvalitetne obrade, uz upotrebu cementnog maltera. Umjesto adekvatne konzervatorske obrade ostataka zida nad apsidom, koja podrazumijeva navedene radove iz tačke 1, preko neobrađene površine je djelimično prosuto cementno mlijeko, sl. 13

8

Faktori oštećenja: A) prirodni – zub vremena B) investiciono održavanje – nebriga i neadekvatni sanacioni radovi C) ostalo

9

Ocjena stanja 1) Dobro 2) Osrednje 3) Slabo 4) Loše 5) Izgubio svojstva kulturnog dobra

10

Nelegalno izvedeni radovi: − Zatvaranje i "popločavanje" grobnica ratačkih monaha

Kada: − Tokom 2003. godine

11

Devastacija – ugrožavanje spomeničke vrijednosti: 1. Urbanističko-ambijentalna 2. Arhitektonska 3. Kulturno - istorijska 4. Autentičnosti kontinuiteta 5. Umjetničko-estetska 6. Jedinstvenost - unikat

12

Degradacija:

− Kulturnog dobra DA NE

− Kontakt zone DA NE

13

Prijedlog mjera: 1) Administrativno-pravne mjere 2) Operativne mjere 3) Sanacione mjere 4) Investicione mjere 5) Preispitati spomeničke vrijednosti

}Izrada projekta resanacije.

4

14 Napomena:

− Nedostaje tabla sa natpisom "Zakonom zaštićeno".

5

sl.-1

sl.-2

6

sl.-3

sl.-4

7

sl.-5

sl.-6

8

sl.-7

sl.-8

9

sl.-9

sl.-10

10

sl.-11

sl.-12

11

sl.-13

12

13