Mở đầu Như ta đã biết, thực phẩm là một phần không thể tách rời của cuộc sống và nó có ý nghĩa quyết định đế cuộc sống của con người. Cuộc sống của con người sẽ bị đảo lộn nếu như nguồn thực phẩm thiếu, nên việc cất giữ thực phẩm là điều tất yếu. Thực phẩm không chỉ mang lại cho con người nguồn dinh dưỡng, năng lượng để tồn tại, phát triển và làm việc mà còn mang nhiều giá trị quan trọng khác như mang giá cảm quan, giá trị kinh tế, giá trị văn hóa đặc trưng cho từng vùng miền, đất nước, và từ đó phát huy thế mạnh… Bởi thế một yêu cầu đặt ra là làm sao để cất giữ nguồn thực phẩm được lâu dài mà không làm giảm số lượng và chất lượng thực phẩm. Và đó là nhiệm vụ của bao bì thực phẩm. Bao bì là vật chứa đựng, bao bọc thực phẩm thành đơn vị để bán. Bao bì có thể bao bọc, có thể phủ kín hoàn toàn hay chỉ bao bọc một phần sản phẩm. Bao bì hàng hóa đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất, phân phối và tiếp thị sản phẩm ra thị trường. Ngày nay, bao bì không chỉ để trình 1
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Mở đầu
Như ta đã biết, thực phẩm là một phần không thể tách rời của cuộc
sống và nó có ý nghĩa quyết định đế cuộc sống của con người. Cuộc sống
của con người sẽ bị đảo lộn nếu như nguồn thực phẩm thiếu, nên việc cất giữ
thực phẩm là điều tất yếu.
Thực phẩm không chỉ mang lại cho con người nguồn dinh dưỡng,
năng lượng để tồn tại, phát triển và làm việc mà còn mang nhiều giá trị quan
trọng khác như mang giá cảm quan, giá trị kinh tế, giá trị văn hóa đặc trưng
cho từng vùng miền, đất nước, và từ đó phát huy thế mạnh…
Bởi thế một yêu cầu đặt ra là làm sao để cất giữ nguồn thực phẩm
được lâu dài mà không làm giảm số lượng và chất lượng thực phẩm. Và đó
là nhiệm vụ của bao bì thực phẩm.
Bao bì là vật chứa đựng, bao bọc thực phẩm thành đơn vị để bán.
Bao bì có thể bao bọc, có thể phủ kín hoàn toàn hay chỉ bao bọc một
phần sản phẩm.
Bao bì hàng hóa đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản xuất,
phân phối và tiếp thị sản phẩm ra thị trường. Ngày nay, bao bì không chỉ để
trình bày, mô tả, quảng cáo cho sản phẩm hay đơn thuần là vật bảo quản,
chứa đựng sản phẩm mà bao bì còn đảm nhận vai trò như một công cụ tiếp
thị cho sản phẩm, là hình ảnh tượng trưng cho sản phẩm và có vai trò quan
trọng trong việc quyết định mua hàng của khách hàng tiềm năng.
Lịch sử bao bì thực phẩm đã nói lên sự tiến bộ của công nghệ thực
phẩm cùng với công nghệ vật liệu làm bao bì, đồng thời phản ánh sự phát
triển của xã hội loài người qua các thời kì.
Thực phẩm mà chúng ta sử dụng hàng ngày có nguồn nguyên liệu
xuất xứ từ nhiều vùng đất, nhiều quốc gia trên thế giới và được xử lí chế
1
biến theo sự kết hợp phong thái của nhiều nền văn hoá khác nhau và biến đổi
theo sự phát triển của xã hội. Bao bì thực phẩm có một trong các chức năng
quan trọng là chứa đựng và bảo quản thực phẩm,nên đã gắn liền với nhu cầu
sinh hoạt, ăn uống của con người theo từng thời kì.
Từ thời kì đồ đá, vật chứa đựng thức ăn thức uống chính là những
khúc gỗ rỗng, những quả bầu bí đã để khô, vỏ sò ốc. Sau đó con người đã
biết dùng một số bộ phận của thú rừng để làm vật liệu chứa đựng như da,
xương, sừng...Bên cạnh đó họ cũng biết dệt lông thú, cành nho, cỏ lác thành
tấm và tạo thành túi chứa đựng. Đến thời kì đồ đá mới, loài người đã biết
chế tạo vài đồ chứa bằng kim loại có hình dạng như chiếc sừng và phát hiện
ra đất sét chế tạo đồ gốm. Hơn bốn nghìn năm trước người Moenjo-
Daro( thuộc vùng đất Pakistan ngày nay) đã biết dùng da thú bịt kín lọ bằng
gốm để giữu ẩm cho lúa mì, lúa mạch được chứa đựng trong đó. Khoảng
530 năm trước Công nguyên,người dân Ba Tư đã biết dùng bình gốm sứ
đựng rượu và nước. Bên cạnh đó, thuỷ tinh cũng đã được con người phát
hiện rất sớm. Khoảng 1500 năm trước Công nguyên, con người đã dùng lọ
thuỷ tinh để chứa các chất lỏng. Năm 79 sau Công nguyên, người la mã đã
biết dùng các bình lọ thuỷ tinh để chứa đựng đồng thời với đồ gốm sứ.
Trong thời kì này, hàng hoá như rượu vang cũng được chứa đựng trong các
bình to bằng đất sét nung. Những vùng dân cư như bộ tộc Sepape đã phát
minh ra thùng tròn bằng gỗ được lắp chặt khít bằng những mảnh gỗ theo lỗ
mọng, có nắp đậy và được niềng chặt bằng những móc sắt.
Cùng với sự phát triển của xã hội, con người ngày càng phát triển
nhiều loại bao bì khác nhau mang nhiều tính chất ưu việt hơn nhu:
+ Bao bì gốm sứ + Bao bì hỗn hợp
+ Bao bì thủy tinh + Bao bì kim loại
+ Bao bì giấy
2
Chương I Sơ Lược về Bao Bì Chất Dẻo
1.Định nghĩa và phân loại bao bì
1.1 Định nghĩa
( Quyết định của tổng cục tiêu chuẩn đo lường chất lượng số 23 TĐC/QĐ
ngày 20/2/2006 ).
Định nghĩa :
Bao bì là vật chứa đựng , bao bọc thực phẩm thành đơn vị để bán. Bao bì có
thể bao bọc, có thể phủ kín hoàn toàn hay chỉ bao bọc một phần sản phẩm.
Bao bì phải đảm bảo chất lượng cho sản phẩm, có thể phẩm, lưu kho, kiểm
tra và thương mại … một cách thuận lợi
1.2 Phân loại bao bì thực phẩm
Có thể nói bao bì thực phẩm được yêu cầu một cách nghiêm khắc về cấu tạo
và chất lượng thông tin ( cấu tạo gắn liền với phương pháp đóng gói bao bì )
Bao bì được chia làm 2 loại chính : bao bì hở và bao bì kín.
1.2.1 Bao bì kín :
Bao bì kín chứa đựng sản phẩm làm nhiệm vụ ngăn cách không gian xung
quanh vật phẩm thành hai môi trường.
- Môi trường bên trong bao bì : là khoảng không gian tiếp xúc trực tiếp với
thực phẩm.
- Môi trường bên ngoài : là không gian bên ngoài bao bì, sẽ hoàn toàn không
tiếp xúc với thực phẩm trong trường hợp bao kín.
Loại bao bì kín hoàn toàn được dùng để bao bọc những thực phẩm chế biến
công nghiệp, để đảm bảo chất lượng sản phẩm sau quá trình sản xuất và
trong suốt thời gian lưư hành trên thị trường cho đến tay người tiêu dùng.
Bao bì gói trực tiếp thực phẩm là loại bao bì kín một lớp sẽ tiện lợi, đạt hiệu
quả kinh tế cao trong công đoạn đóng gói bao bì, nhưng thông thường một
lớp bao bì chỉ cấu tạo bằng một loại vật liệu thì không đảm bảo độ kín hoàn
3
toàn do mỗi loại vật liệu đều có khuyết điểm. Do đó , bao bì một lớp thường
được cấu tạo dạng ghép nhiều loại vật liệu để khắc phục khuyết điểm của
từng loại vật liệu riêng lẻ
1.2.2. Bao bì hở ( hay chỉ bao bọc một phần )
Bao bì hở gồm hai dạng :
- Bao bì hở bao gói trực tiếp loại rau quả hoặc hàng hóa tươi sống, các loại
thực phẩm không bảo quản lâu, hoặc chế biến ăn ngay. Các loại rau quả tươi
sau thu hoạch, chưa chế biến thì vẫn cần hô hấp và cần được duy trì quá
trình hô hấp hiếu khí một cách thích hợp ( cos điều chỉnh ) để có thể kéo dài
thời gian bảov quản sản phẩm trong quá trình chuyên chở tới nơi sử dụng thì
bao bì để đóng gói rau quả tươi được làm bằng vật liệu có khả năng thấm
được hơi nước , O2 , CO2 . Người ta có thể đục lỗ trên bao bì để thoát khí
CO2, hơi nước, và cung cấp O2 ở mức độ cần thiết cho rau quả tươi , duy trì
được quá trình hô hấp yếm khí gây hư hỏng rau quả tươi.
- Bao bì hở còn có thể là lớp bao bì bao bọc bên ngoài bao bì chứa đựng trực
tiếp thực phẩm , có nhiệm vụ quan trọng là tạo sự xếp khối sản phẩm để
thuận tiện, an toàn trong vận chuyển , phân phối , kiểm tra lưu kho. Ví dụ :
các loại bao bì vận chuyển dạng thùng khối hình chữ nhật , bằng bìa cứng
gợn sóng , các két bằng plastic đựng chai nước giải khát, bia.
Đối với thực phẩm không được chế biến theo quy mô công nghiệp, hoặc
những thức ăn thức uống được bao gói sẳn chỉ có thể tiêu dùng trong vòng
24 giờ , thì bao bì của chúng không thuộc phạm vi quy định trong định nghĩa
bao bì trên đây.
Tính chất bao bì kín hay hở được quyết định bởi vật liệu làm bao bì và
phương pháp đóng sản phẩm vào bao bì , cách ghép kín các mí của bao bì.
Vật liệu của bao bì kín phải đáp ứng tính chống thấm tất cả các yếu tố môi
trường bên ngoài cũng như bên trong của bao bì:
4
+ Sự xâm nhập của không khí , oxy, hơi nước, nước, các loại khí hơi, mùi
hương , chất béo…
+ Phương pháp đóng gói sản phẩm vào bao bì lại phụ thuộc vào loại bao bì
được sử dụng.
2. Chất dẻo và thành phần chất dẻo.
2.1: Định nghĩa.
Chất dẻo là những vật liệu có khả năng bị biến dạng khi chịu tác dụng
của nhiệt, áp suất và vẫn giữ được sự biến dạng đó khi thôi tác dụng.
2.2. Thành phần chất dẻo
Chất dẻo là hỗn hợp của nhiều chất :
2.2.1. Polime
Polime thiên nhiên hoặc tổng hợp là thành phần cơ bản nhất của chất
dẻo.
2.2.2: Chất hóa dẻo
Là chất cho thêm vào để tăng tính dẻo cho polime
2.2.3. Chất độn
Để tiết kiệm polime,đồng thời để tăng thêm một số đặc tính cho chất
dẻo.Thí dụ : Chất độn amiăng làm tăng tính chiệu nhiệt,bột kim loại và
graphit làm tăng tính dẫn điện và nhiệt.
2.2.4. Chất phụ
Gồm chất màu, chất chống oxi hóa,chất diệt trùng...
2.3/ Một số chât dẻo được sử dụng trong sản xuất bao bì
2.3.1. Polietilen (PE)
Polietilen là chất rắn,màu trắng,hơi trong,không dẫn điện và
nhiệt,không cho nước và khí thấm qua.
Polietilen có tính chất hóa học như hiđrocacbon no : Không tác dụng với các
dung dịch axit,kiềm thuốc tím và nước brom
5
Do các tính chất trên,polietilen được dùng bọc dây điện,bọc hàng , làm màng
mỏng che mưa,chai lọ,chế tạo thiết bị trong nghành sản xuất hóa học.
Polietilen được điều chế bằng cách trùng hợp etilen:
(polietilen,n=3000-40 000)
2.3.2. Polistrilen
Polistriren là chất rắn,màu trắng,không dẫn điện và nhiệt .Polistriren
được dùng làm vật liệu cách điện,sản xuất đồ dùng (chai lọ,đồ chơi trẻ em...)
Điều chế polistriren bằng cách trùng hợp striren :
2.3.3 Polivinyl clorua (PVC )
Polivinyl colrua là chất bột vô định hình,màu tráng,bền với dung dịch
axit và kiềm.
Polivinyl colrua dùng để sản xuất dao động nhân tạo,vải che mưa,ép đúc dép
nhựa và hoa nhựa,vật liệu cách điện.
Điều chế PVC bằng cách trùng hợp vinyl colrua :
2.3.4. Polimetyl metacrylat
Polimetyl metacrylat là chất rắn,không màu,trong suốt nên được gọi là
"thủy tinh hữu cơ".Nó bền với tác dụng của axit và kiềm.
Polimetyl metacrylat được dùng để chế tạo "kính khó vỡ",thấu kính,răng
giả,đồ nữ trang...
Điều chế polimetyl metacrylat bằng phản ứng trùng hợp metyl metacrylat :
2.3.5. Nhựa phenolfomanđehit
Nhựa phenolfomanđehit là chất rắn,thành phần chính của nhựa bakelit.
Nhựa bakelit có tính bền cơ học cao,cách điện ... nên được dùng để chế tạo
các bộ phận máy móc (bánh răng cưa chạy êm,vỏ máy ...) trong ôtô, máy
bay,máy điện thoại...
Nhựa phenolfomanđehit được điều chế bằng cách đun nóng phenol với
fomanđehit lấy dư,xúc tác bằng bazơ.Đầu tiên tạo ra polime có cấu tạo mạch
6
thẳng,sau đó các phân tử mạch thẳng nối với nhau bởi các nhóm tạo ra mạng