This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
٢٠٠٩
/٥/٨
ی ار
ئايی
(١١٧
ە (ار
ژمدی
ور ك
٢ی٧٠
٩ نی
وگ
1
ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە
دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات
ژمارە (١١٧) ھینی ٢٠٠٩/٥/٨ زایینیبرانبر ب گونی ٢٧٠٩ی كوردی
سای نۆیم
www.bedirxan.netبدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش[email protected]
ئرستۆ، وەك كســـكی وە بســـتووەتكاتـــی ب سیشم ككوە، ینجوكـــ گرنگـــی بـــ بناغی كات ل داســـتان و شانۆدا
دەرخستووە..!نتوەی "كات"لنـــو * كـــورد زۆر گرنـــگ و پـــگرنگی زۆر بۆی ،خبایب"كات"داوە، زۆر وشـــو دەستواژە و رستو پندو دیكی بابتی و ئیدیـــۆم "كات"بكارھناوەو سوودی لـــزۆر الیـــن و بابتی سروشت و پلوەڕو ئاژەڵ و زینـــدەوەر وەرگرتووە، ھروا لبارەی باری چاندن و تۆكـــردن و شـــینایی و رەزبینـــوە، پابندبووە بـــو "كاتـــ"و ھھاتنی ئسترەو ئاوابوونی مانگ و رۆژ"كات" دیاری دەكن، بۆ كاركردن و بروبووم و دوورینـــوەو میوە چنین و رۆیشـــتن و سفركردن...
تاد..! * فرھنگكـــی بنرخـــی شـــخانی وەھـــاب كاك رەنجی"30"ســـای كـــماندووەیو پیـــاوە ئـــم لم نگیشـــرھف یكم بـــوارە ھـــرە ناســـكداو خـــۆی وا پرستكشـــی دەنونـــ:"كات ل ئیدیۆم دا- كاتـــی ببـــا ھاتن- كات و كلووی ئاســـمان- و بچووبـــوون لـــ كات ھھنانـــی ھندێ ئاژەڵ و پلـــوەر- كات و یاری كوردەواری- كات و ئاژەڵ- و كات كات- دژە و كات جوانی- كات و ئابووری- كات و تندروســـتی- كات بـــۆ كات لتكچـــوون- گڤكردن- كات و ســـوند خـــواردن- كات و متڵ- كات و گۆرانیـــی باندە- و خۆشویســـتی كاتـــی
پشـــنگدار ھـــر دەك *ئـــم بـــ زینـــدوو و زمانـــ شـــیرینی باب و
باپیران..!!!
محمود زامدار
بشی یكمی یادەوەرییكانی مام جالل ب "٥" زمان چاپدەكرێنازم عومر: د. كمال فوئادو بندەو د. فاتیحی قانیع بگ
ئامادەكاری یادەوەرییكانی "مام جالل"ین
تایبت ب بدرخاندوای تمنكـــی دوور و درـــژ لـــ خبـــات و ماندووبوون و خزمت كردن لـــ دۆزی رەوای كورد، چ ل شـــاخ ل سردەمی ردەمس تی و چ لرگایشمپجیـــا جیاكانی تـــری خباتی رۆژان لم بیارە سیاســـی، بشی یكمی یادەوەرییكانی مـــام جـــالل بھـــر ٥ زمانی فارســـی، عرەبی، "كوردی، توركـــی، ئینگلیـــزی" ل دوو توی ٧٠٠ الپڕەدا چاپ بكرێ، كـــ ئوەیان برگـــی یكمی ،اللكانـــی مام جیادەوەرییك باس ل ژیان و خباتی مام جالل ل "١٩٣٣- ١٩٦٦" دەكات، وەكـــو ئاگاداریشـــین برگـــی دووەمی ئم كتب ل سای ١٩٦٦ میشی لیرگی سبۆ ١٩٩١ەو ب تی بوە تا كاتی بوونرینراپ
سرۆك كۆماری عراق.مامۆســـتا نازم عومـــر دەباغ نونـــری حكومتـــی ھرمی كوردستان و یكتی نیشتمانی كوردستان ل تاران سرپرشتی ئامادەكـــردن و چاپكردنی ئو بارەت بســـ بۆی ،یـــبكت ل بو كتی كاركردن لبیرۆكلدوانكی تایبت ب بدرخان گوتـــی: " دیـــارە ماوەیكـــی زۆرە پیاو ك ســـیری مژوو و رابردووی كسانكی سركردەی گورەی مـــژووی بزووتنوەی دەكا كورد گلی رزگاریخوازی وەكو بڕز مام جالل، ب كاركی پویستم زانی، ب تایبتی وەكو ك كك و كوردیرگشـــمپبۆ یكم جار بب ب ســـرۆك زیاتر ب ك، كتكۆمـــاری ووتكی عرەبی ناسراوە، بم شب ل كشـــدیارە كورد ببنڕەتییكانـــدا، بۆیـــ دوای ئوەی كـــ عیرفان قانیع بگ یردەمو سژوونووســـی ئم ـــران، لكوردســـتانی ئ لـــســـردانكیدا بۆ الم، ل دوای چند جار چاوپكوتن و دیدار لگـــڵ بڕـــز مام جـــالل و بندەش، ئم پشیازەی كرد، ك بۆ نیین كاركی وا بكین، بڕاســـتی وەكو شتكی خۆش و دۆزینـــوەی شـــتكی بنرخ پموابـــوو و واش كوتـــ بر كی پیرۆزە و دەبكار م كـــد كاری ل م و بكن غی لدرنكم، بكو بكوم كار، بۆ ئوەی ئو پرۆژەی سركوێ، ئوەبـــوو دوای پرس و راكردن بـــ بڕز كاك دكتـــۆر كمال فوئادیـــش وەكـــو ھاوڕیكی بتمـــن و ھاوخبات و ھاو تكۆشـــانی بڕز مام جالل، ك شارەزای ل بشكی زۆری خباتی سیاســـی ئـــو پیاوە ئوەبوو تكۆشـــرە، گورەو
ئویش رەزامنـــدی توانیـــم وەربگرم، بۆئوەی پشتیوانیمان ل بكاو ھاوكاریمان بكا، دوای ئـــو پرس كردن ب شخســـی ئوەبوو مام جالل خۆشـــی، دەســـتمان بو پرۆژەی كرد بۆ ئم كارە، دیـــارە پرۆژەكمان بریتـــی نیی ل ســـای ١٩٣٣ ل كـــو بریتییتـــا ١٩٦٦، بمژووی بدەم گانوەی "٦٠" ساڵ ل تمنی مام جالل، ئو تمنشمان دابش كردووە بۆ م لك٣" قۆنـــاغ، قۆناغی ی""١٩٣٣" ل لدایكبوونییوە تا قۆناغی دەگات ســـای ١٩٦٦، دووەمیشـــی تا كاتی راپڕین، میش تا بووە بیقۆناغی ســـ س ل مرۆك كۆمار، ئســـبـــش و برگدا ئم ژیاننام و خبات و رابردووەی بڕز مام جالل باس دەكین، ك زۆربی ژووە لو موەی ئانزۆری گدەمی ھڤاكان و لپرسراوان و سیاستمداران و كسایتی
ناوچك و دنیادای، تا ئستا كس "٤٥٢" دەنگی توانیومانگورەی سیاســـتمدارانی لدنیا لـــ بابتی "كیســـینجر و بـــوش و تۆنـــی بلـــر و بل كلینتـــۆن" ھروەھا پیدا وەرە خوارەوە بۆ مژوونووسكان و ھروەھا خۆنووسكانی خودی مام جـــالل ل كوردســـتان و عراق و وت عرەبییكاندا، ل ـــژووە بریتییم مدیارە ئگانوەی سر زارەكی و ھموو ئو كســـانی ك باسمان كرد یاخود دەنگیمان تۆمار كردووە، ئم ئوەمان خســـتتۆت سر الپڕەكانی كتب و بشـــكانی ھومانداوە یـــژیاننام ئو راستگۆبین ل گانوەی قسی ئو كسانی قسیان كردووە، بۆیـــ دەكـــرێ بیـــن ھموو كردووە قســـكانیان ئوانی برپرسن ل قسكانی خۆیان، ل كی بـــم كتدیـــارە ئـــ جگ ك ،وەیئ گرنگییكانی
ئمان ھســـنگاندن لوەی و گانوەشـــیان ھیـــ بـــۆ رووداوەكان و رۆڵ و توانایـــی مـــام جـــالل، باشییكشـــی ئوانـــی زۆربـــی وەیـــئ ختانخۆشب كردووە قسیان زینـــدوون، ب شخســـی مام خك خۆشـــییوە، جـــالل ئـــازادە و لدواییدا بیروڕاكانی ئم لســـر دەرببێ خـــۆی برپرسیاریتی ،وكراوەیبئســـتۆی لـــ قســـكانیش ئواندای ك قسكان دەكن، بم ئـــوەی ئم ب گرنگمان زانیوە، ك تا ئستاش بشكی ھومانداوە دواكوتووە لوە ك ب زمانی گـــوڵ و بزمانی تئلیف گانـــوەی شـــیاوی ك راســـتگۆ بین ل گانوەی قسی ئو كسانی ك قسیان كـــردووە لســـر رابـــردوو و تكۆشـــان و توانای بڕز مام
جالل.لبرئوەی برگی یكمی ئو كتب لژر چاپ، ئایا تا ئستا ھیچ كاركراوە بۆ برگی دووەم یـــان نا، ل وەمدا مامۆســـتا نازم گوتی: ئمـــ كارەكانمان وا كردووە، تا ئســـتا ئوەی كارمان لســـر كردب ھموو قۆناغكانـــ، بـــم قۆناغی دووھم و سھم بشكی كمی ماوە، ك ئومد دەكین ئویش تـــواو كین، بم بۆ قۆناغی یكـــم بشـــ فارســـییكی كرچاوە فارسییو سئامادەیدەكرت سرچاوەی وەرگانی كـــوردی و عرەبی و ئینگلیزی و ئگر بۆمان بكرێ توركیش، چاپ كفارســـیی ئســـتاش بوو كك ھرای كـــراوە، بۆیل پشانگای نونتوەیی كتب ل تاران بوبكرتوە، بشك باشـــزانی ك وامان ب مئ لتا خوندنوەیكی بۆ نكرێ و ئۆكیكی ندەین ب شوەیكی برفراوان بـــوی نكینوە، دیارە حقیقتك ھی دەموێ بیزانـــم ك بـــۆ بوكردنوەی ئم كتب ل كۆماری ئیسالمی فارسیی لبرئوەی ئرانی، و لوـــش ئیشـــك كـــراوە، كۆماری ئیســـالمی ئرانی زۆر زوو بدەنگـــوە ھات بۆ ریكالم كردن بۆ ئو كتب، بۆ ئوەش ل ندیان نیشـــاندا، كرەزام وەیـــی لتونشـــانگای نپتاران ١٠ كتب ھســـنگاندنی بۆ دەكرێ ل الین لپرسراوانی گـــورەی كۆمـــاری ئیســـالمی ئرانـــی، ھروەھـــا وەزارەتی ئیســـالمی كۆمـــاری دەرەوەی ئرانی یكك لو كتبان كتبی ماوەی خباتی مام جالل بت، برنامیكی ك كرد داواشیان زیندووی بۆ بكـــرێ، بۆئوەی
ھم بڕز مام جالل بشداری بكا و ھم كاك دكتۆر كمال و ب ،كبری كتندە و دانـــبئامادەبوونی گورە لپرسراوانی كۆمـــاری ئیســـالمی ئـــران، بم بداخـــوە لبر ھندێ بارودۆخـــی تایبتی و ھندێ رەفو شـــمانتوانی ئھـــۆ نمزن وەربگرین، ك حزورمان ھب لم دانیشتن و لم پردە كتبكی لســـر ینماھبڕز مام جالل. كاتیشمان كم بوو ك پرابگین خوندنوەو كبواو بۆ كتوەی تداچوونپبكیـــن، نبـــادا ھی چاپ ك ،دابنـــدێ كاری تیـــا ھنبت. شایستی بوكردنوە بم ل ھموو كاتكاندا پنا بخوا ھودەدەیـــن ل چاپی دووەم یـــان لـــ وەرگانی بۆ وندەك ی كنم ھكوردی ئنبتوە دووبارە كبكت ناو و بتوانیـــن وەرگان كوردی و عرەبی و ئینگلیزییك پوختتر
و باشتر بخین بردەست.لبارەی ئوەی ئایا مامۆســـتا نـــازم تنھا ئـــو كتبی مام جالل دەكا، یـــا بنیازە دوای و پرۆژەیـــواوبوونـــی ئـــتبردەوامی بو پرۆژەی بداو بۆ كارە ئو تریش سركردەكانی بكا، ل وەمدا دەباغ گوتی: من پموای بۆ مژوونووسان و بۆ ھموو رۆشنبیركی كورد و بۆ كی كورد دەبســـۆزموو دھب تنگ ســـركردە مزنكانی كـــوردەوە بـــن و مـــام جالل ،زنانركردە مو سل ككیبۆی ســـبارەت بمـــن وەكو نیشـــتمانی یكتی ئندامكی كوردستان و وەكو كوردك دیارە لوەوە دەستم پكردووە، ئگر دەرفتیش ب و بتوانین و بكرت پموایـــ چندین ســـركردەی مزنی كورد ھی، ك ل بوارە سترجخشی بجیاجیاكان نو دیاریـــان ھبووە ل خباتی میللتكیان و ل بزووتنوەی رزگاری میللتكیان، پویستی وانژووی ئوەی منووسین بھی، بم تا ئستاك بڕز مام جـــالل و مومكین ھندك لوانی تر كم تا زۆر شتكیان ھبووبـــ، بـــم پموای بۆ مام جالل یكم كتب ك بم ورەیگ و توانایو ب وەیشژـــر چاودری ل دەردەچـــگـــورەی پرۆفیســـۆری دوو دنیا ل رۆشـــنبیران، ھروەھا دانیشگای ری سر چاودژلگورەیـــ، ك ئوانـــ لژر چاودـــری ئوان بـــۆ ئوەی بتوانین ئم ژیاننام و ٦٠ ساڵ ل خبـــات و یادەوەرییكانی جنابـــی مـــام جـــالل بـــو
بكینوە.
سرۆك مام جالل
نازم عومر دەباغ
٢٠٠٩
/٥/٨
ی ار
ئايی
(١١٧
ە (ار
ژمدی
ور ك
٢ی٧٠
٩ نی
وگ
3
گۆڕەكانمان نیشان بدەن تا ئمش ئسكوپوسكیان
بھنینوە! م لكئۆفیســـ نج ھاتكی گكیژشونی كاركرنی رۆژانم بو پیی كارەكانمان پیوەندی ب رەوشی مافی مرۆڤوە ھی، ب لھجیكی زۆر ھمنان و بقوڕگكی پ ل گریانوە جانتاكی شـــانی ھنای خوارەوە و زنجیرەكی كردەوە كۆم رەســـم و كۆم دیكۆمنـــت و ھموو ئو رۆژنامانشی كۆپی كردبوو ك خۆی و (٧٤) كسی دیك سكاكانی خۆیان تدا بوكردبووەوە، دوا رۆژنامش رۆژنامی (ئمـــۆ) بوو، ك ونی ھموویانـــی تـــدا بوكردبووەوە، كیژەكـــ زۆر بـــ حماســـتوە و رمی دەڕژایگ كانیشی زۆر بسكفرم ل كی پدەنگكانی و بتر روومس
گریاناوییـــوە گووتـــی: بپی نـــی كا ما بنجیھانیی جاڕی مرۆڤ مافكانی بشریعتی و و ئیســـالمی و مســـیحیت ویژدان ھموو (دیل) پاكـــكان رامح كوشتن پچوانـــی و ئـــو ھمـــوو
گیانـــدراوەن، ئ براكی من و (٧٤) كســـكی دیكش (دیـــل) بوون و كوتن دەستی دەست ك دروشمی ندبوون بروەری یاســـا و پابســـمافی مرۆڤ و فزای دیموكراسیتیان ئـــوەی لجیاتـــی ھگرتـــووە، لـــ دادگایكـــی عادیالنـــ دادگایی بكرن بۆ ئمشـــیان بپی ھموو پیماننامـــ نودەوتییكان (دیل) ،ر نییســـكی لھیچ دادگاییكردنھموویانیان شـــونبزر كرد و چند ودا كو و نیوەشـــشـــل كسادەنگی دەرگای ھر ماكی ئم خاوەن (دیل)ان دێ ھمووان گشـــدەبینوە و دەیـــن ئوە میوانـــ ئازیزەكی
ئمی گڕایوە.پنجكانـــی بچاوەكانـــی داھنا و رەسمكی براكی دەرھنا ك لگڵ ل (ھولر) ئازای ســـركردەیكی زەمنكی ســـختی شـــاخ گرتبووی و وەك خـــۆی گووتنـــی: (ئـــوان ندیخانكونجـــی ب موویـــان لھكرابوون تاوانیشـــیان ھر ئوەبوو براكیـــان برگری ل كـــورد دەكات تی كردووەترگایشـــمكی پو چشـــان، كچی دەب پادداشتی ئوە بت بدیلی بیگرن و بیدەن دەســـتی قدەر...!!)، دیاربوو لگڵ ئم بە گریان ھنـــدێ كۆی دی داكوت و چاوە سووربووەكانی سیوە و تۆزێ سریھبی و گووتی: ئوان ئمۆ بدوای دۆزینوەی ئیسكوپوســـكی ب ن، كڕنفالدا دەگقوربانیانی ئدەســـتی زامترین دەستی دونی ئم وتـــ ب (دیل) گیـــران و دوور ل ھیچ تاوانك زیندەبچاڵ كران، مدوای قوربانیانی ئدی بۆچی بئناگڕن ك بدەستی خۆیان ب (دیل) گیران و شون بزریان كردن و نھجی دوژمن سرسختكمانیان پاراست و ب ھیـــچ نریتكـــی مرۆڤایتی كوڕە ھمـــوو ئـــو دادگاییكـــردن
قارەمانانیان زیندەبچاڵ كرد...؟!.ئاخر بۆچی ئســـتا ئوانیش ل ناو نابن، ك ســـی تاوانكارییفو قئ(علـــی كیمیـــاوی) و ئوانی دیكی
تدای...؟؟ نایری ھشـــیدا ســـدوایین قسلخوارەوە و زۆر ب ھمنی نوزەیكی لھـــات و گووتی: (جـــا چ فرقكی
ھبوو بۆ من ئرە و ئوێ....؟).ھنـــدەی نبرد جاركی تر ســـری رز نیمچكی بدەنگرزكردەوە و ببھاواركی لھسا و زۆر ب وردییوە ســـیركی منی كرد و گووتی: مادام دروشمی پاراستنی مافی مرۆڤ-تان ھگرتووە ب تاوانـــكارەكان بن: تنھا گۆڕەكانیانمان پیشـــانبدەن، تا ئمش ئسكۆپسكی ئازیزەكانی
"A" م پاسپۆڕتی كوردی جۆریكری یحمود خۆشناو دیزاینمبداخوە تا ئستا كسك پی نگوتووین دەستتان خۆش بت
ئا: حمید بدرخانبیـــاردرا ئـــوەی دوای زمانی عراقـــی پاســـپۆرتی كوردیـــش ھاوشـــانی زمانی عرەبی بنووســـرێ، دیزاینی ئـــو پاســـپۆرت لـــ الین دیزاینر و خۆشنووسی كورد محمود خۆشـــناو ئنجامدرا ل و پاسپۆرتســـتاش ئو ئوتی ئمانیا ل چاپدراوەو ل بغـــدا ھاوتـــی عراقی دەتوان دەری بكات، سبارەت "A" پاســـپۆرتی جـــۆری بوەكو ھفتنامـــی بدرخان خۆشنووس باشـــمانزانی ب كپاســـپۆرت دیزاینـــری و "محمود خۆشناو" ل نزیكوە بدونین و پرسیاری ئوە بكات چۆن تواندرا لـــ ھنگاوكی كوردی نووســـینی بوراندا ب زمانی كوردی بخن سر
.كی گوندەكخل زۆر شون قسو باسمان بۆ دەھات، كـــوا پشـــمرگكانی بورھان ئاغا نژی دەكریم دەســـتدرو فارس كسر دانیشـــتوانی گوندەكانی حاجی قـــ ب بیانووی ئـــوەی (جالل)ین یان لگڵ بای مكتبی سیاســـین، ســـزا و ھڕەشـــ و لدانیان لگدا بكاردەھنـــان، من و مـــال عومر لگڵ چند پشمرگیك سردانی بورھان ئاغامان ل گوندی شیواشان كـــرد، ك زۆر دۆســـت و ناســـیاوی ئم بوو، میواندارییكی باشـــی بۆ كردیـــن و ئمش پمـــان ڕاگیاند، كوا لپرسراوی ناوچكین و پمان
گووت:بورھـــان ئاغا تۆ پیاوكی خاندان و ناوداری دەشتی دزەییانی ھاوكاریمان بكـــ و بـــا چاكـــ و پیاوەتییكانت ھربمنـــ و تـــۆ لـــ پنـــاوی ئم ناوچی و كۆمنی خكی كوردستان
پشمرگیت. حاكم بورھان شـــوانی ك ب فرمانی یو ناوچبارزانی تازە گواسترابۆوە ئ شدار بوو، لماندا بوەككۆبوون لئنجامدا بنی داین و گوتی ھرچی
دەن من ئامادەم و جبجی دەكم و ھردووال داواكاری و پشـــنیازمان گۆڕییوە و رك كوتین لسر ئم
:نخا١- ھیچ لپرسراوكی سربازی بۆی نیی لخۆیوە بچت ناو گوندەكانوە و خـــك ئازاربـــدا و بیانگرـــت و
ھڕەش و لدان بكاربھنت.٢- ھركشیك روودەدا دەب لیژنی ناوچی ئمی ل ئاگادار بكرتوە.
٣- حاكم بورھان شـــوانی ب ڕگای روەرانكان دادپشیاسایی ڕووداو و ك
دادگایی دەكات. ٤- ھردووال ل ئاســـتی كشـــكاندا برپرســـان مامدەكن و لیژنی لكۆینـــوە لـــ ھـــردووال پـــك
دەھنرت.ھـــردووال ئیتـــر بـــوو ئـــوە ئیمزاكـــردو ركوتننامكمـــان بوپڕی ســـركوتن و خۆشـــییوە پكھاتین و گڕاینوە گوندی پیرەر، كر ستراتیژی ناوچبدواجاریش لگوندی بۆ گواســـتوە بارەگاكانمان ئینلجـــاخ. لرـــی ھنـــدێ ھڤای پارتییوە ھوماندا ركخستنكانمان ببووژنینوە. كۆیـــ لناوشـــاری زیشـــمان بســـوود بوو، حم ببترس و تۆقانـــدن و زۆرداری نبوو، ك ب زۆر خـــك بھنین ناو ریزی ركخستنكانمانوە. من شاری كۆیم زۆر ال پیرۆز و گورە بوو شانازیشم بوەوە دەكرد، كـــوا من وەكو كوڕە جوتیارك كراومت لپرسراوی ئو ناوچی، بۆی دەب ل ئاســـتی ئو برپرســـیارییدا زۆر بـــ وریاییوە مامـــ لگـــڵ خككـــدا بكم. چونك شاری كۆی و دەوروبری ھر لسرەتاوە النكی كوردایتی بووە و داینمۆی شۆڕشی فكری و سیاسی و ھۆشیاری بوون، پیاوی ناودارو برزی كورد پروەری ل بـــووە. مبندی شاعیرو رۆشنبیرانی كورد بووە وەك شاعیری گورەی نتوەییمان حاجی
قادری كۆیی و جنابی مال محمدی ورەی كۆیالی گـــمب ورە، كگـــبناوبانگ بووە و زۆر شاعیری تری وەك دزار و ئمین ئاغاو عوســـمان عونی و پیاوی ناودار و خاوەن كۆڕ و دیوەخان و عشایری زۆری ھبووە و یك لوانش حم ئاغای كۆی و زی شاخوخا حمیل ئاغا و كوج
.پیسكھروەھا زۆر ل ڕۆی دسۆزو ناودار ڕزگاریخوازی بزووتنوەی ڕابری و روەردە بـــووە، كپـــ كوردی لـــبداخوە ھندكیان شھید بوون و لژیاندا ختانخۆشب ھندكیشیان ماون و ئستا سرقای كاری سیاسین و دەوری كاریگرییان لبڕوەبردنی ئیدارەی شۆڕش و حكومتی ھرمدا
شھید جعفر عبدولواحید)زۆریش ل ئاغاو ســـرەك ھۆزەكانی ھر كوردپروەر بوون و پشتگیرییان لـــ مافـــی ڕەوای كـــورد كـــردووە و لگوندەكانیاندا پیـــاوی خاندان و
گورە و دەست ڕۆیشتوو بوون وەك:(علی مولوودی گوندی داربسری، كـــ ئندامی ئیقلیمی حزبی شـــوعی بوو، شـــھید عبدولرەزاقی گوندی زیـــاد حماغا، كاك ئۆمرگومت، شھید بكر عوسمانی گوندی گۆمشین و شـــھید شـــفیق زاھیر و شھید حمید كریم شان و خواخۆشبوو حمدئمین معروف و نافیز جالل
حوزی).ھروەھا چندان و چندانی تریش، ك دســـۆزی كورد بوون لو شارەدا گۆشكراون و ل وەشاوە و ئازابوون.بشی ھژدەھم
علی حسن مستفا: ھرگیز نمان دەویست ڕاوەدونان و توندوتیژی بكاربھنین
علی حسن مستفا
ی كوردیگونی
ئـــو رۆژەی پـــرۆژەی دروســـتكردنی باخانی بازاڕی نیشتیمانیان ل شاری ھولر خســـت بـــواری جبجكردن، مامۆستایكی ئابووریناس و دنیا دیتی زانكۆی ســـحدین ب ھواشـــی دەمی الركردەوە بۆ بناگوچكم و گوتی " ئم پرۆژەی فشل دەھنت" زۆر ھومدا ئو قســـیی ل گوتنكی سرپیوە پبكم مناقشـــیكی گرم و جددی، بم پدەچوو ندەورا زیاتر لســـر ئو باس بوات. ماوەیكی پچوو ھمان ئاسمانیی ناك ك لكی مامۆستام لكوردییكان بینییوە و باس باسی بازاڕی نیشـــتیمان بوو، بس تا قورگی شلبوو مدحی ئـــو پرۆژە و بازاڕەی دەكرد؟!!!. ئینجا تگیشتم ك پیوەندییكی پتو، ل نـــوان زمان و گیرفانـــدا ھی. لم رۆژانش سرنووسركم بینی " شكور بۆ خودا ئھلی ئھلییكان بوو" ئگینا حیـــای رۆژنام حزبییـــكان دەچوو، ی بپیاس (كلف) یارەیســـبینیم بنوشـــاردا دەكرد؟!!!. دەن مسئولكی پای بندی حزبی، ھمیش دوعا دەكات ببت ب سرۆك. دەزانی خودا دوعاكی گیرادەكا و دەبت ب ســـرۆكی نیقابی بئیشان!!. قسیكی شایع ھی و دەت ل دوای ھبژاردن پارتی و یكتی دەبن ش دەبن بوانی دیكئۆپۆزیسۆن و ئ بدەســـتدار، كوای ل ئستاوە ئوان پیاوی دەستن و ئمش معارەزە؟!!!. برادەرك گوتی: (شوان پروەر) سروود بۆ ھبجـــ دەت، بـــم حكومت (شـــوھرە و شـــھرام) ختـــدەكات؟! الموای لسر ئو قسی سای ئاییندە روەر لری شـــوان پـــیكت پحكومھبج دروستدەكات. حكومتی ھرم 200 ملیۆن دۆالری بۆ ئاوەدانكردنوەی ناوچی گرمیان ترخانكردووە، بم پالنیـــان ماســـتر لگڵ نناردووە؟!!. نییـــ پمخـــۆش دەنگـــدان لســـر كس نانی ببدرێ، لگشـــت داوا بۆی ب دەكـــم، الیك نھنی دەنگ بدەن و س بزانن كھ ندەنگتان ب ك داوە. بـــ خوا ســـیرە، ئـــوەی وادەزانـــن ئمـــی دەنگـــدەدا ب دەزان برامبر یمان ھرلنـــدام پیـــی داوە؟!!!. ئكماوەیك فۆنتیكی قسكردنی گۆڕیوە و چۆت سر مزھبی بانك و دوو ھوا، تا ئوە خودایـــ ل جولیكی دیكی پرلمان ببتوە بـــ پرلمانتاركی ئكتیڤ؟!!! بڕاســـتی سیرە، لوەتی لكاركشاوەی دەســـت دارایی وەزیری حكومتی ھرمی كوردستان ب بھانی نخۆشییوە ل ئوروپا نگڕاوەتوە. كانی كوردستانیش باس لســـیحییمئۆتۆنۆمی ناكن؟!!!. (ئوە ئرز و ئوە گـــز) ئم لۆژیكی، كابینـــ تازەكی حكومتـــی ھرمی كورســـتان. تا ئو گنجـــ داماوانی ئســـتا دەیانوت ن و ئیقامنـــدەران بكـــكـــۆچ بـــۆ ھوەردەگرن، كوردستان تكڵ ب یكتی ئوروپـــا بـــووە؟!!!. "حكومـــت ئـــو حكومتی ل ناو گیرفان، شـــار ئو شارەی لســـر پیان" (پندكی ئاخر زەمان). ئســـتاش تنگیشتین، شام شیرینترە یان وت؟!!. كۆمیسۆنی بای ھبژارنكانی عراق، ژنی بمرجی، یكـــم ناوی نـــو لیســـتكان داناوە. مل كانیش، رەخنوارە سیاســـییقدەگرن. كوات مافـــی ژن پارزراوە؟!!!. دكتۆركی زانكۆم لـــ دەزگای بدرخان بینـــی، زۆر بـــ قناعتـــوە دەیگۆت بو دوكانـــ بچووكوە ئو كارە گورە 2009/6/22 ن!!. لـــدەك و باشـــانفیســـتیڤای بدرخان لـــ وتی یۆنان دەكـــرێ، توەقوع دەكم فیســـتیڤای دۆنیس كمریكا بكات!!!. ئئ ئاییندە لچۆوە نو ماباتكی یك قســـی كرد گوتی:" كورد بسزمان"؟!!!. پارزگاری كیر خـــاوەن ئیمتیازی رۆژنامولھبنـــاوی ھولر، بم بنســـكی
مالی گورە راسپردرابن؟- ب، ل الیــــن د. جواد چــــۆم حیــــدەری ســــرۆكی تفســــری چاپكردنی لیژنی ٢٠٠٧/٨/١٤ ورە لــــالی گمدەستنووسك ب ختی خۆی نووســــراوە، كــــوا لگــــڵ بندە كۆبۆتوە و بیاردراوە دەزگای تفسیر ل "١٠" برگ
تفسیرەك چاپ بكات.بـــۆ تفســـیر نووســـینگی وەك * یان لركم ئئـــ وە، كوكردنـــبئوە ســـندۆتوە، چ داوایك ل مام
جالل دەكن؟- ھرچنــــدە بــــوا ناكین بڕز مــــام جالل ئــــرك و مافی خك و ماندووبــــوون بكــــم بگــــرێ و ئــــم كارە بســــنتوە مئ ل پیرۆزە بوكردنوەی دەزگایكــــی و تفسیر، نووســــینگی وەك ك تا ئســــتا نزیكــــی "٣٠٠" ناونیشانی كتبی بوكردۆتوە و خزمتی ئم كوردە دەكات، ل بوكردنوەی ئم تفسیرە ب بــــش بكات، چونك خۆی خاوەن دیدەی و مافناســــ و كۆششی كۆششــــكاران ب كم
ناگرێ. ،مئ یك لو بوكراوانی ك خزمت ب كــــورد دەكات و بم دواییــــ چاپكرا فرھنگی "كوردی- ك ،مامۆســــتا"ی"گورەتریــــن و ئینگلیزی"یــــ
مامۆستا من لك نرەم.تووڕەتر لو باكووری مامۆســـتا وەمی دایوە وتـــی: دەك عمرت نمن، وە تـــۆ لك میی، چونكـــ لـــ ھمـــوو وانـــكان كوتـــووی، لـــ ھیـــچ وانیك (٣٠) تیشـــتونگن نمرەكانـــت نمرە ل (١٠٠)ی، ھست كتبكانت بھنـــوە و بچـــۆرەوە گونـــدی، بـــو چیتر خریكـــی جووتیاری مســـرەفی خۆڕایـــی بـــ باوكت مك، ئوەبوو برایم بب دەنگی كتبكانی ھنایوە بردەم مامۆستا بیكجاری قوتابخانی باكووری
بجھشت.لو قۆناغدا لگڵ چندان قوتابی بشـــداریكردنی و بھۆی چاالكی كۆبوونوەكانی یكتی قوتابیانی كوردســـتان ئاشـــنابووم و بووینھـــاوڕێ گیانی ب گیانـــی رۆژانی داھاتـــوو لـــ نموونـــی (جمیل رەنجبر و وشـــیار فتاح و جالل تاھیر و سابیر ســـاح و سعدی خلیل و مھدی كاوانی و موحسین
لبری ئوەی حكومتی ئینگلترا دەستی كرد ب گرتنی سركردەی شارتییكان ھرچندە ب نیاز بوون ڕاپڕین برپا بكرێ، بم ھات. لدەست نوتن بركسھمان كاتدا حكومتی ئمریكا ب توندوتیـــژی دژ ب ركخراوە و دەوەســـتا كركارییـــكان مانگرتنكانی ب ئاگر و ئاســـن حكومتی دەكـــرد. ســـركوت فڕەنساش ناكۆكییكانی لگڵ كرـــكاران لـــ زەق بوونـــوە
دابوو.
رۆـــی ئمـــش ســـرەڕای كركارانی ل شۆڕشی فڕەنسا ل ســـای ١٧٨٩ برز نرخاند، خۆیـــدا ب ش خـــۆی لمـــئھۆشـــیاری ئاســـتی مانـــای كركاران ل گشـــكردندا بوو، ل ســـای ١٨٤٨ لـــ ئمانیا كركاران ب شوەی ركخراوەی سیاســـی ھاتن میدان، یكم ل بیاننامـــی كۆمۆنیســـتی الین (كارل ماركس و ئنجلس) ســـتا بتا ئ وە، كوكرایب
زیندوویتی ماوە، ل ڕوســـیا پرەی كرـــكاران بزووتنوەی سند، ل سای ١٨٦٥ دەستی قیســـر ناچار بوو یاسایك مانگرتن تیایـــدا كـــ دەربكا، بـــ كاركی خـــراپ و چتیی لـــ دژی حكومتی قیســـری ل قم بـــدا، گردبوونی ئم ل كرـــكاری بزووتنوانـــی ئوروپا و ئمریكا بووە بردی بناغـــ بـــۆ دامزراندنی یكم كارانی جیھان، ككخراوی كررل ١٨٦٤/٩/٢٤ ل لندەن دامزرا ئنترناســـیۆنالی نـــاوی بیكم، لم ركخراوە جیھانییدا ئامانجی كركاران زیاتر ئاسۆی
روون كرایوە.زۆربی ركخراوە كركارییكان ب بیری سۆسیالیســـت زانستی گرێ داو ھوی رووخانی رژمی سرمایدارییان داو ل بری ئو
سۆسیالیزم بنندی.الپڕەیكی پاریـــس كۆمۆنی
كركارانی خباتی شـــكۆی پفڕەنســـا و جیھان، ل سای ١٨٧١ كاتی (لویـــس پۆناپارت) ل برامبر ســـوپای بوســـیا بوو تووشـــی شكست (المانیا) زۆر ل خاكی فڕەنسا ل الین بروســـیا داگیر كرا، ل شكری بروسیا تا لواری پاریس چوو ل ئنجامدا حكومتی لویســـی ئمانیا ب برامبر فرەنسی خۆی بدەستوەدا و پیمانكی دۆڕاوی مـــۆر كرد، كـــ تیایدا ناوچی (ئلزاس و لۆرین) درا
ب ئمانیا. لـــرەدا كركاران و رەنجدەرانـــی پاریـــس بـــم رككوتننامی رازی نبوون و دژی حكومتی برژوازی فرەنسی راپڕیـــن. حكومت پاریس لل ماوەیكـــی كورت ل پاریس ھھات و ل ١٨٧١/٣/١٨ دا یكم پاســـوانی ناوەندی كۆمیتی خكی لالیـــن نیشـــتیمانی دەســـتیان ھبژردراو پاریس بسر چك و جبخان داگرت و ل "٢٨"ی ئاداری ھمان ساڵ
حكومتی كۆمۆن ڕاگیاندرا.راپڕینی ترسی ل برژوازەكان كرـــكاران كوتنـــ جموجۆڵ، ھـــر بۆی (بســـمارك) ســـر لشـــكری ئمانیـــا ١٠٠ ھزار سربازی دیلی فڕەنسای ئازاد كرد ب مرجـــ بچن ژرباری ل فڕەنسا برژوازی حكومتی ڕاپڕین پاریس كركارانی دژی بكـــن، ل ئنجامدا شـــڕكی خوناوی ل نـــوان كركارانی بـــرژوازی لشـــكری كۆمۆنو ھگیرســـا، لـــ "٢٨"ی ئایار دوا برەنـــگاری كركاران تك شـــكنران و ھـــزاران كرـــكار ختانی خون كران، ھرچندە كورت بوو، ك نی كۆمۆنمتخۆی لـــ ٧٢ ڕۆژ دا، بم زۆر كاری ئنجامدا وەك حكومتكی كركاری دیموكراســـی ل الین نیســـوەی كوە جیاكردنلگل دەوت و ھوەشاندنوەی خانـــوو و دواخســـتنی كاتـــی ئۆمبیاالت و نھشتنی ڕیباو شو كاری ھوەشاندنوەی لشكری حكومتی برژوازو چكداركردنی خك و ھبژاردنی فرمانبران لالین خكوە لگڵ البردنی ھبژاردنی و كۆنكان دادوەرە دادوەری نوێ لالین خكوە. دار لشـــكـــی تری گڕەیالپخباتـــی كركارانـــی جیھـــان (١)ی ئایـــارە ڕۆژی ھاوخباتی لگـــڵ جیھانـــ كركارانـــی كركارانی شیكاغۆی ئمریكا بۆ كم كردنوەی كاتژمری كار بۆ ٨ سعات ل ڕۆژكدا، ل (١)ی ئایاری سای ١٨٨٦ ل زۆر شونی كۆبوونوە كركاران شـــیكاغۆ مانگرتن كرد ل و دەســـتیان ب ك لكـــك ی٣ی ئایـــار كاتكركارە مانگرتووەكان وتاری بۆ كركاران دەخوندەوە ژمارەیك ل كركاری بكرێ گیراو لگڵ كركارە مانگرتووەكان بشـــر وە پناوی بدا بم كاتھات لكردن پۆلیس تقی ل كركاران كـــرد، یكـــك لـــ كرـــكارە بۆ بوو، شھید مانگرتووەكان ڕۆژی دوایی ٤ی ئایار كركاران ڕیســـواكردنی بۆ بیاریانـــدا رەفتـــاری پۆلیس و بـــردەوام بوون لـــ مانگرتن ل گۆڕەپانی ھای ماركتی شـــیكاغۆ جاركی ل كی وە كاتـــتر كۆبوونپشـــەوانی كرـــكاران وتاری دەخونـــدەوە، پۆلیـــس داوای بوەی ل كـــردن، ل كاتكدا كركاران كوتنـــ گفتوگۆكردن لگـــڵ پۆلیـــس، نارنجۆكك نـــوان پۆلیـــس و درایـــفكركاران، پۆلیس دەســـتی كرد ب تقكردن، ٧ پۆلیس كوژراو ٤ كركار شـــھید بـــوون، ١٠٠ كركاری تریـــش برینداربوون، پۆلیس ل بی ئم ھمتكی گرتنـــی فراوانی ئنجامدا ڕۆژی ١١ی ت.د ســـای ١٨٨٧ حوكمی ٤ بســـر ســـدارەدانی لـــكركاران سركردەی سندیكای ســـپاند، ئوانیش ( ئۆگســـت بارســـۆنز، ئلبیرت ســـترۆ، (نگر، جۆرج ئدۆلف فیشـــئ م كارەساتدوانزە ساڵ دوای ئ ری پۆلیسی شیكاغۆ لوبڕبسرەمرگی خۆیدا، ك ب دەستی ئـــو نارنجۆك ك تقنراوە تا بۆی بكات تاوانبـــار كركاران جاركـــی تـــر دادگای ئمریكی ی بكارەكیـــاری داو ٤ كربشـــھید ل قم دا، ل سای ١٨٨٩ ئنتر ناسیۆنالی دووەم بیـــاری دا ١ی ئایـــاری ھموو ساك ببت جژنی كركارانی
بوو.مولود كۆیی: پیاوكی ســـربند و سخی و مرد بوو سركاری گوندەك بوو، قت و دیوەخانی لســـر گردك بوو، زۆرجار ی میـــوان دەبـــوو، چونكل موشـــیراغموشیراغ بردەوام ماكی ل مخمور بوو،
یكی ل گوندی سیاو بوو.مام جعفر ل گردی گۆم یكم دەومند بوو، جـــووت گایكـــی زۆر، مڕوماكی زۆر، پیاوكـــی دەومنـــد، چـــاو بند، سخی، خاوەن قۆناخ، ھموو كس خۆشی دەویســـت، جعفری عو خە مشوور بوو، دوو كوڕی خوندەوار و قابیلی ھبوو: مال عوسمان و مال ساح، دوو كوڕی تریشی ھبوو كاســـب: حم علی و عومر، مال تكاری مشیراغم خزمكبوو یعید ھس عیدی كۆنال ســـیـــان دەگۆت: مبوو، پرەمزان، پیاوكی كمك خوندەواری دینی
ھبوو، زەالمكی لھاتی، رەشید و ئازا.ئس قزا مشـــیراغ و مال ســـعید لالی مولود كۆیـــی موان دەبن. پی ماری كچی تـــارەو گوێ بق بازن و مل ب دەســـت بگوارەو دەست ب خن بوون، جیرانكانیش
ھروا. لـــو چرخانش دەروش و شـــخ رەزایی دەگـــڕان ب بھاران، رۆن و كرەو شـــتی تریشیان خ دەكردەوە، ھمووی ب دەرۆزە
و دزی و شت.مقامیان دەگۆت، دەنگیان ل دەفیان بوو، خۆش
لم شتان دەگڕان.ئمیـــان بھلزانـــی و مای كوتایـــ خۆیـــان ری دەستیان كرد بعفج
مقام و دەف لدان.و لوێ ژن جوانـــكان ل جیرانان كۆبوونوە و دەورەیان ل دەروشاندا، وە پكـــنازوان بئـــ
دەكنن و دەروشانیش دەف ل ئدەن و مقام دەن، مال سعیدی خزمتكاریش بدزی لپشت دیواری حوشك خۆی ماتكردووە و گوی راگرتـــووە و لكون دیوارەكانیش ھموویان دەبین ئمـــ نخت ل مقام و
:كانشكانی دەروستب م بژت كد، درمد- یا ســـح1 یا ئ-
برگد- صلوا علی محمد.قاقا ژنكان پدەكنن و ت ناگن.
-2 شت بووم بۆ قلزی تۆ- دەرزی من دە دەلزی تۆ- یاالل ھی من ب تۆقاقا ژنكان پدەكنن و تناگن.
تاریك و ب سكو تریســـكزت تل3 ق-.و خلیسك و لووس سپی چریسك
قاقا ژنكان پدەكنن و تناگن. تام ماچانت زۆر ب مامنت شمكۆ4 م-
ل دیار تۆ كردم كاما.قاقا ژنكان پدەكنن و تناگن.
ل ناكاو مال سعید دەستیدا خوترمیك (داركی گورە) و لیان ب حوشـــ كوت وی بتن. زۆر جنكان قیژاندیان ھو ژن ب گبابانو سئ رینكان داو وتی: ماكژنئاشكرا دەن: ل قوزتان بین، كچی ئوە تناگن، جا مال سعید ژنكانی كۆكردەوە
و ب وردی بستكانی بۆ مانا كردن.ك ژنكان تگیشتن دەستیان كرد ب پكو وتعید كال سجا م ،كو، رومان رەش بپگیان دەروشكان- كندەرێ و دشی، لدەو
بكوت، تاكو كۆری پ داڕشتن. كودیل رەو بـــك كانی بـــشـــجا دەروروونوە و بجاغ ساوارەوە بۆ دیوەخانی ھنان و قسكانی بۆ مشیراغا گایوە و لو كاتشدا ئاغاتی و خزمتكاری و سركاری زۆر لباوبوون و ب حكومت حساب بوون، جا شاپكیان ل دەروشكان ھداو دەریان
كردن، روون و ساوارەكشی ل گانوە.دوو رۆژان بۆ مشـــیراغ كرا ب پوساوار، گۆشتی مولود كۆیی و مام جعفر روون و ســـاواری دەروشان، مال سعید و ئاغش تبربـــن و بخۆن، دەروشـــیش لدران و
دەركران و ھتن.بۆ زانین: مال سعید بخۆی ئم چیرۆكی ھموو گاوە لناو فقیان ل مدرەسی چغمیرە. خۆم ل مجریسك حازر بووم.
ماری= مایئا: د. عبدول علیاوەیی
ل قس خۆشكانیمال محمدی علیاوەیی
مال عبدول علیاوەیی
خك سیاستكردنل ھولر گل جار ئگر كسك ی دەت پكی تر توڕە بكی ل"بدەنگب دەنا سیاستت دەكم"، یان ئگر كســـك لـــ یكك توڕەبت و قسی پ بت، دەن پگوت سیاستی وەندەی قسئگاتی برادەركی سلمانی كرد. ھولری یككـــی لگڵ زۆری كردبوو ك ھاوڕی نزیكی یكترن، گووتبوو: پـــی ھولرییكش "بس چیدی قسان بكی سیاستت كمانییم". برادەرە ســـلدەكـــبدەنـــگ ببوو، دەیگـــوت چند وە دەكردەوە دەبك بیرم لرۆژسیاستكردن مانای چی ب و ئم برادەرە چیم ل بكات تا سیاست
دەبم؟! ت كردن برەدا سیاست لبھمانای سركۆن كردن و ئیھانكردن و قسپگوتن دت، ك ب خكی مانای "سیاست دەی عــوام چیی؟"؟ یكاست و بچاوەڕوانی مانای "ســیــاســت دەــــن پت
."درۆی ی كزیمع تو سیاســـئـــ"ئرەســـتۆ"ی جـــاران جاری مزن كتبكی گـــورە و گرانی بناوكرد و تا ئســـتاش كتب نووسین و لكۆینوە لسری بردەوام، ل الی ئم سووك و ریسوا بووە. جگ لوەی ھندێ جار خك ل جیاتی وشـــی "ئیھانكردن" بكــــــــــاری ، ھنــــــن ە دیان بـــــــــوە وەسفی دەكــن مـــــانای ك ،درۆ"یــــــ"زۆربــــــــی جاریـــــــــش تی پلسیحن ئیمتیازی بابو دای گورە و بچووككان بۆ ئوالدەكانیان "كوڕم وەیئتوخنی ھموو شـــتك بكوی توخنی سیاست مكوە". وەكو ئشكوتكی سیاست ئوەی سی لت و كو و دڕنج بد پ
.برزگار نمن نازانم ئشكوتی سیاست یـــری دڕنـــدەی لبـــروحلیان نـــا و ئگر لشـــییتی چ جۆركـــ؟! بـــم دەزانـــم ئوانی سیاستیان ناشیرنتر لنـــاو خۆماندا، وان كـــرد، سیاســـتكردنوە، بنـــاوی رۆژانـــ پندمان پـــ دەدرت. نام ناشـــیرنیان كـــرد دەم چونك كرد، "ناشـــیرنتر"یان سیاست لســـردەمی بعس و پـــش ئویـــش بدرژایـــی مژووی عراق ناشیرنكرابوو، ـــژە ككـــی دوور و درژوومدەزانن سیاستكردن وا خك واتا "شـــڕ و ئـــاژاوە و درۆ و دەلس و ئیھانكردنی خكی دەومندبوونـــی و ھـــژار سیاستمداران لسر حسابی ھـــژار و لقومـــاوان و..."، دەمك خك وادەزانن سیاست م دەبـــوو لبـــ ،ناشـــریندوای راپڕینـــوە ئو ونایی سیاست راســـت بكرابایوە و كی لكرابا و خناشرینتر" ن"سیاست نترسابان، دەبینین زیاتر ب نایو ووە ئداخ ب كناشرینی مایوە، نتوانرا ئوە بۆ خك بسلمنرێ ك ئگر سیاست ب باشی بكاربھنرێ پچوانشـــوە ب و باشـــلبرئـــوەی .یـــوانچپلسیاســـتمداران زۆرـــك خۆیان سیاســـتیان ب باشی بكورتـــی بكارنھنـــا، نیانتوانـــی ب خـــك بن ئگر كلئۆتۆمب "سیاست شـــوفركی باش لی بخوڕێ باش و ئگر شوفرەك خراپ بۆ؟!!! دەزانـــن ."خراپـــ بوو چونك خۆیان شوفركی خراپ
بوون!
سنگر زراری
(٢١) ببا ھ
بند مستفا ،یتی مانگانودەكی نگۆڤار I K Pبــــ ھردووزمانی كوردی و ئینگلیزی و برزترین كولتــــی چاپ و ب نوترین دیزاینی ئوروپی، ل شــــاری لندەنی پایتختــــی بریتانیــــا وەك یكمین گۆڤاری نودەوتی كوردستانی ب چاپ بگینرت، كلھرمی كوردستان و وتانی ئوروپــــا و چند ناوچیكی توــــك بكموو مانگمریــــكاش ھئ
بردیدی خونران. I K P پرســــ سیاســــی ڕۆشــــنبیری، كۆمیتییكانــــی ئابـــــــــــووری، ژیانی كوردستان و پرس یوەست بپنودەوتییــــكان، دەكات ناوەڕۆكی I K P یداككوردی شــــب خــــۆی. لكاردەكات بۆ خستنڕوو و شرۆڤكردنی دیــــدو ھوســــتی دەوتانی جیھان تییوكاســــایئ بۆچــــــــوونــــی و پیوەنددارانی، ك قس لسر كورد
و دۆســــی پیوەســــتدارەكانی خكی كوردســــتان لسر ئاستی نودەوتی دەقــــ وەك تواویــــان و دەكــــن ڕاستقینكی بزمانی كوردی نیشانی شبكان دەدات. ھاوكات لكوردستانییئینگلیزیكیشیدا، ھمان ئو پرسان و ڕەوشی گشتی خكی كوردستان و ئو دۆســــیانی، ك بۆ زانینی بیانییكان گرنگ و سوود بخشن لمڕ كوردستان، ب زمانی ئینگلیزی دەخرت بر چاوی
خونرانی بیانی.دەموت لرەدا وەمی ئو پرســــیارە بدەموە، كI K P ھی كی و ل كووە
ھاوكاری دەكرت؟I.K.P گۆڤاركی سربخۆی و گروپی راگیاندنــــی كوردی-بریتانــــی دەری دەكات، ل ئاســــتكی نودەوتیدا و لسر بنمای بالینی و راستگۆیی و پیشیی بوونوە كاردەكین، تائستا كــــی مادیمان لھیچ جۆرە ھاوكاریی
ھیچ الینك و كســــك وەرنگرتووە و لســــر توانای ئابووری ســــنوردار ئــــم گۆڤارەمــــان و الوازی خۆمــــان نــــاوە و ھیواداریشــــین لــــمھرھبداھاتوودا ھۆكاری مادی ئاستنگمان بۆ یش دەبین بكات، خۆشحادروست نھاوكاری و پشتیوانی و سرنج و تبینی
و بشدارییكانی دسۆزان..ژمارەی یكمی I.K.P رۆژی ٢٠٠٩/٥/١ ك كاتدا لیــــ ل وە، كتــــودەببكوردســــتان و زۆربی وتانی ئوڕوپا و ئمریــــكا و بغداد و تھران ب دوو چاپی لندەن و كوردستان بودەبتوە. گرنگترین ئو بابتانی لم ژمارەیدا ھاتــــوون، ل بشــــ ئینگلیزییكیدا لبــــارەی نــــالیمھ راپۆرتكــــی كوردســــتان و نووســــینكی نچیرڤان بارزانی لبارەی پۆسی وەبرھنان ل كوردســــتان و ھوكانی حكومتی ھرمی كوردســــتان بــــۆ بوژاندنوەی ژرخانی ئابووری، ھروەھا بابتكی عیماد ئحمــــد لبــــارەی بارودۆخی حكومتــــی و كوردســــتان سیاســــی ھرمی كوردســــتان و بابتكی كریم ســــنجاری لبــــارەی بــــاری ئمنی و ئاسایشــــی كوردستان چند نووسین و شــــب رچی لكی تر. ھوەیكدانلكوردییكشیدای چند لكدانوەیكی سیاسی نودەوتی پیوەست ب كوردە ك لالین نووســــر و لكۆلرەوەی بیانیــــوە نووســــراون وەكــــو بابتی نــــوت و پیوەندی كورد ب ئمریكاو لبــــارەی راپۆرتــــك و ئیســــرائیل رەوەندی كورد ل ئوروپا، نووسین و لكدانوە كوردییكان لالین نووسر I.K.P كان بۆرەوە جیھانییكۆلو لنووســــراون وەرگدراوەت سر زمانی
ھاتوە نو مای خۆم.* بی ھمان وەفدەك (٩) كس ل رۆژی ٢٠٠٩/٤/١ ل ســــعات (٨:٣٠) لفۆكخانی نودەوتی ھولرەوە، فین برەو سوید، دوای چوار كاتژمر و نیو ل نو فرۆكدا گیشــــتین ستۆكھۆم/سوید، ل كاتژمر (١٢:٣٠) شو، لــــ فۆكخانی ســــتۆكھۆم، بڕزان رزگار شــــخانی شاعیر و نووســــر ھروەھا تالر خان لگڵ و ھونرمنــــد ھیرانــــی برای (رووبار و ژیار ئیسماعیل) و چووینكردین، ششوازیان لپ الر خانــــی ھیرانی، كــــی تماخانووەكی بــــۆ چۆكردبووین، دەب لپشــــدا ئوەش بم ئو براو خوشك كوردانی ل ئوروپا
دەژین ھمیشــــ رۆحی كۆمی و كۆمیتی و كوردانیان زۆر بھزە و سۆز و وەفاو دسۆزی و دۆســــتایتیان زیاتــــر بووە، لو سفرەماندا ھر ل (سوید و ئمانیــــا و دانیمارك) و دواتر ھندكمان بۆ خۆمان چووین بۆ نرویج و یۆنــــان و ھۆندا...گشــــت ھتد، جگــــی خۆیتی ئرك و خانوادەیی و پشوازی و نمكی ئو براو خوشكان لیاد ڕان بچینگــــنل ین، كــــبكئوتلــــكان و ھندكیــــان ھتا كردبووین، بكانیان بۆ چۆمائۆتۆمبلكانیان ل ھاتووچۆشدا، ب پروا ھاتووچۆیان پدەكردین، ھندكیــــان بدەیان كیلۆمتری رگایان بیبوو، ل شارەكانوە بۆ الی ئم ھاتبوون، ب ھر ب ســــوپاس تواو نابت، بین
زۆر سوپاس بڕزان (تالرخانی ھیرانی، رزگار شخانی، نوزاد عومر ئاغای غفووری، سنوور زاھیر ھناری و برایكانی رەوەز و برزۆ ھروەھــــا كاك ھندرن سعدو و دارا ئحمد بكس و ئمیری سۆفی بكر) ھروەھا نووســــران و رۆشــــنبیران كاك نوزاد علی ئحمد و شــــرزاد ھینــــی و عباس ئیســــماعیل و دكتــــۆر بدرخان علــــی، دواتر ل برلین بڕزان ل ســــرووی زاھیــــر كاك ھموویانــــوە، لكردین پشوازی ك خۆشناو، بــــ ھموو شــــوەیك كۆمكی كردین، ب ئۆتۆمبلی خۆی مای بۆ چۆكردین، بۆ حســــانوەی ئمــــ، ھروەھا زۆر سوپاســــی
حاكم پشــــەو ســــید برایم و عبدولموئمین دەشتی و كرمانج لگمان كــــ دەكین، ھركی دابوون ب ھاوەی داوەتكردنمان، ی دی، كو برایانــــلــــ جگــــھاوەمان بــــوون، وەك بڕزان (ئاســــۆ حیــــدەری و ئیحســــان عوســــمان و موحسین عوسمان، ئنوەر كاكــــۆ، عبدولغنــــی تۆڤی، ســــالمی جاسم) ھروەھا لــــ نرویــــج پشــــوازیم لكرا ل الیــــن (شــــماڵ و ھڤاڵ/ی حاجی ئحمد) لــــ مای ئوان بــــ ئۆتۆمبلی خۆمــــان ھموو ســــوپاس پكردم، جگایكیان بۆ یونس خــــدر و كاك محمد رواندزی و ســــلمان كركووكی، وانیش داوەتیان بۆكردم لئ كنرویج لگڵ ھاوسرەكانیان، ك زۆر پمــــوە ماندووبوونیان
بــــۆ كــــپارك ھۆســــت)، كــــخۆپشاندان و رادەربین ل نو ســــنتری ســــتۆكھۆم، لگڵ ھاوەنی ســــفر ھر (٩) نفر یكترمان گرتوە، لو شوندا س نتركی گرم و گوڕ و قباغ ھی، ب بازاڕ و سوپرماركت و وســــتگی میترۆ و ریستوراند و چشــــتخان و باڕەكان، ھر لــــو ســــنترە ســــاختمانكی كلتــــووری ســــویدی بابــــرز ھی، ك لــــ پنجمین چینیدا (كلتوور ئاوس) ھی، شونگی رانی سوید، كتی نووســــكیجوھری فورات بسرپرشتی بۆ كۆڕكی شیعری سازكرابوو، چند شاعیركی سویدی و كورد، وارە، بری (٧)ی ئكاتژم ل ككۆی وەفدەك بشداریمان لكرد، لو كۆڕەدا چند شاعیركی كورد
بشداریان تیاكرد، وەك شاعیری كورد (عبدو پشو و خبات عارف) و چندكی دیك ب زمانی ســــویدی و كــــوردی، ھمان رۆژ لو شــــوندا، دەزگای بردخان بكت بــــۆ گڕۆك پشــــنگای وەفدەك كردەوە، چاپكراوەكانی بۆ شو خوتن، دابش بووین، من و خالید جووتیــــار چووین ك لندو ھ شــــاری ئۆبســــالســــتۆكھۆم مانوە، بۆ بیانی ل ستۆكھۆم یكترمان گرتوە، و رۆژەدا واتختی لبۆ خۆشــــب٢٠٠٩/٤/٣ رۆژ بدەرەوە و پلی گرمــــا برز ببــــووەوە، خكی ئو وت جوان ل گرم وگوڕی و ھاتووچــــۆ و دەم بخنــــدە و گشاوەیی، ل وستگكانی میترۆ و سرپیژەكانی سوپر ماركت و لسر شۆست خاونكانی و شقام راكشاوەكانی كوڕ و كچانی ھرزەكار ب دەســــت لمالن و یكتر ل باوەشگرتن و دەم لناو دەم بــــ ئوەی كس ســــیری ئوەی تر بكات، جگ ل ئمی رۆژھتی، لنو رســــتوران و كان، لدەنگمن و بكافتریا ھپاس و میترۆكان، سویدییكان، (كتبك، بوویــــن، بتنیا كگۆڤارك)یان بدەســــتوە بوو، دەیانخوندەوە دەنگــــی بــــبھروەك لــــ ئمانیا و نرویج و وتانــــی تــــری ئوروپی ئو حات دەبینرێ و بینیوم، دواتر خاڵ بخاڵ چنــــد جیاوازییك دەستنیشــــان دەكم، ك لنوان
.یدا ھموان و ئئ و رۆژەدا ٢٠٠٩/٤/٣ لر لــــھ *كاتژمــــر (١٠:٣٠) نیوەڕۆی رۆژی ھینــــی ل ســــتۆكھۆم لالین برز (دكتــــۆر ئحمد بامڕنی) بایــــۆزی عــــراق لــــ ســــوید كۆ وەفدەك كرا، بشوازیمان لپئامادە بووین، ھروەھا بڕزان نوزاد عومر ئاغا و سنوور زاھیر الر خان ھیرانی لنــــاری و تھتیپی شــــانۆی ئیرتجالی سویدی پارتشــــۆن شانۆكاری كاملال و سویدی، ك كاك حمید بردخان مبستی لگل جنابی سفیر ســــردانكی بۆ روونكردەوە و باســــی ل چاالكییكانی دەزگای
بدرخان كرد.* ئوە شــــیاوی باس ل ھمان رۆژی ¾ ل كاتكدا ل رۆژھتی ئم شارە ل بشــــ درینكی دەگڕاین، ســــیری ئاپرتمان و الر و رووبار و پرد و جامخانتو شت جوانكانمان دەكرد، كاك خالید جووتیار پشی تنگ بوو، ل رگای كامالی برەگز سویدی
ئیوب یوسف و كاریان شركۆ - ئمانیا ٢٠٠٩/٤/١٠ موحسین ئاوارە ل ئوروپا دەڕوانجووت خوشك رووبارو ژیار ئیسماعیل - ئمانیا ٢٠٠٩/٤/١٠
ل راستوە: جووتیار، بدرخان، ئاوارە و ھناری. ئۆپساال - ٢٠٠٩/٤/٩
٢٠٠٩
/٥/٨
ی ار
ئايی
(١١٧
ە (ار
ژمدی
ور ك
٢ی٧٠
٩ نی
وگ
11
موالنا خالیدی نقشبندی (١٧٧٦-١٨٢٧)
ئا: تیمی بدرخان - سلمانی "٢٠٠٩/٤/٢٩،٢٨،٢٧" رۆژانی للـــ ھۆـــی تـــواری شـــاری ســـلمانی لژر چاودری "مام جالل" ســـرۆك كۆماری عراق ھریك ئامادەبوونـــی بـــ و لـــ "د. كمال فوئـــاد و خاتوو ھرۆ ئیبراھیـــم ئحمد و مال بختیار و چندین كســـایتی رۆشـــنبیر و ئدیب و نووسری كـــوردی كوردســـتان و جیھانی تریقت ر بخانی ســـو شـــ ب جیـــا جیاكانی كوردســـتان گشتی و نقشبندی ب تایبتی دیداری جیھانی موالنا خالیدی نقشـــبندی ســـازكرا و تیدا چندین گفتوگـــۆ و لكۆینوە نمایشكران و گفتوگۆیان لسر كرا، برنامكانی ھرس رۆژی دیدارەك پكھاتبوون ل: "ل تاقی بیانی رۆژی یكم ل كاتژمر ١٠ی بیانی وتـــی بخرھاتن خوندرایـــوە و دواتـــر وتاری لیژنی بای دیدار خوندرایوە و دوای ئویش وتاری ســـرۆك كۆماری عیراق بڕز مام جالل ل الین سید ئحمد بزرنجی خوندرایوە و دواتر كشـــكی عیرفانـــی لالیـــن ھونرمند ســـوارە محمد پشكش كرا، دواتـــر چند پارچ شـــیعركی موالنا خالید ب زمانی كوردی خوندرایـــوە، كـــ لـــ الین رەحیمی لوقمانی وەرگدرابووە ســـر زمانـــی كـــوردی، دواتر والنا خالید لكی موارئاســـكتبخانی رەشاد موفتی لالین ئیحســـان موفتی دۆزرابووەوە و خوندرایوە، ل كاتژمر ١١،٢٠ خولك كشـــكی تری عیرفانی لالین گروپی دەفی ســـنتری چاالكـــی گنجانی دەربندیخان پشكش كرا و دوای ئوە كۆتایی
ب تاقی بیانییك ھات.ل تاقی ئوارەی رۆژی یكمیشدا چندین دانیشتن كرا و چندین ل پشكشـــكران، لكۆینوە دانیشـــتنی یكمدا ك مامۆستا عبدو قرەداغی كۆڕگ بوو، مارتن ڤان برۆنسن باسكی لژر ناوی موالنا خالید و باشووری پشكشكرد، ئاسیا رۆژھتی محمـــد علـــی ســـوتانیش موالنا خالید دوك و ئمۆی كوردستانی ل باسكدا پشكش وەی خالیدییوبوونـــكرد، بل مككوە بۆ جیھانی ئیسالمی باســـك بوو ل الیـــن حامید
ئلگارەوە پشكش كرا.ھر ل ھمان تاقدا دانیشـــتنی
دووەم سازكرا و دكتۆر ھكوت و دانیشـــتنی ئكیم كۆڕگحئـــو ســـرەتای لـــ بـــوو، ننبو مدا بوتروس ئدانیشتنباسی ل "شونی موالناو رۆی ڕینی ئایینی سۆفیزم لراپ لسدەی ١٩"دا پشكشكرد و دواتر د. ئشـــرەف حوســـامی "شخ قسیمی كوردستانی" پشكشكرد و ل كۆتایی دانیشتنی دووەمیشدا "كاریگـــری یوـــدرم قـــدری كوردســـتانی لـــ خالیدییـــ
باكوور"ی پشكشكرد.لـــ رۆژی دووەمـــدا و ل تاقی بیانییكی مامۆســـتا محمد كۆڕگـــی حســـن رەشـــید دانیشـــتنی یكم بوو، میشیل لزینبـــرگ باســـكی لژـــر نـــاوی "ناكۆكـــی ناوچیـــی و موالنـــا ســـنوور.. ئودیـــو خالید وەكو یكـــم زمانوانی كورد"ی پشـــكش كردو د. نادر دەستنووســـكانی كریمیانیش موالنا ل كتبخان گشتییكانی ئراندا پشكش كرد، ل كۆتایی دانیشـــتنی یكمیشدا مامۆستا جعفـــر باســـكی لژر ناوی
موالنا خالید و دەست. ل دانیشـــتنی دووەمـــی ھمان رۆژیـــش وتكانی شـــخكی لالین ك موالنـــا دەربارەی ئامادەكرابوو بوھلر ئارســـر ـــبدوع علـــی مامۆســـتا خوندییـــوە، دوای ئویش د. سباح برزنجی بابتكی لژر ئدەبی ل تیشكك ناونیشانی موالنا پشكشـــكرد و چمكی غم لشـــیعرە فارســـییكانی موالنا خالیـــددا بابتك بوو عبدو قرەداغی پشكشی كرد
و كۆتایی ب دانیشـــتنی دووەمی تاقی بیانی رۆژی دووەم ھات.
ـــوارەی رۆژی دووەم كتاقی ئد. بھـــرۆز جـــاف كۆرگ بوو یوەندییوتنی پركســـ" بـــبوبوونـــوەی الوازەكان، ئیمپراتـــۆری لـــ خالیدییـــمیكائیل د. لالیـــن روســـیا" كامپر پشـــكش كرا، دەستی پكرد و سید ئحمد پارساش شیكردنوە و لكۆینوەی فۆڕم و ناوەرۆكی سروودە فارسییكانی موالنا خالیدی پشكش كرد و سوھیال محمد ب زانیارییك لسر تریقتی نقشبندی و كاریگری موالنا خالید كۆتایی وارەكم تاقی ئكدانیشتنی ی ب
ھنا.ل دانیشـــتنی دووەمدا مامۆستا دەروـــش محمـــد حبیـــب كۆرگـــ بوو و فاروق رەســـول خالیـــدی "موالنـــا یحیـــا نقشـــبندی.. پیوەندییكانی ب مورشـــیدەكیوە" دەســـتی نام ك بكرد و چاوخشاندنپفارسییكانی موالنا خالیددای د. سعید محمد غففاری درژەی ب دانیشتنكدا و محمد علی قرەداغی ب بابتی مال یحیای مـــزوری كۆتایی ب دانیشـــتنی دووەم و رۆژی دووەمی دیدارەك
ھنا. م و كۆتاییشدا لیرۆژی س لتاقی بیانییكی ك د. سباح برزنجـــی كۆڕگ بوو، موالنا خالید. ركخری بزووتنوەیك، باسكی د. ھكوت حكیم بوو، بۆچوونكی ھمتیش لتیف لسر سۆفیگری پشكش كرد و محمد حم باقی ب موالنا
دانیشتنی یكم ھنا.ھر ل ھمان تاقدا و ل دانیشتنی دووەمدا ك مامۆســـتا حوســـن حســـن كۆڕگی بوو تكیی خالیدیی ل بغداد باسكی د. عیماد عبدولسالم رەئوف بوو، ئشـــعرانی"ش "بیروباوەڕی بابتـــی د. برایم شـــوانی بوو لوـــدا خرایـــ روو، "موالنا خالید و بیـــری نتوەیی"ی م. محمدی مال كریم دوا بابتی دانیشـــتنی دووەمی تاقی بیانی
بوو.ل تاقی ئوارەدا د. ئازاد سعید ســـمۆ باســـی "موالنا خالید و ربازەكی ل مام كردن لگڵ نیارەكانی" كـــرد و د. محمد ئلســـواف عدنان شـــریف بـــ بابتـــی موالنـــا خالیدی كانی للیفندی و خقشـــبن كدانیشتن ژەی بشق دردیمداو د. عزەدین مســـتفا رەسول دەربارەی یادەوەری "ھندێ ب والنـــا خالیـــد كۆتایـــی بمدانیشـــتنی یكمی دوایین رۆژدا ھنـــا و شـــخ محمـــد علی قرەداغـــی ئركـــی گانی ئو
كۆڕەی كوت ئستۆ.ل دانیشتنی كۆتایی دیدارەكشدا معســـوم شـــخ عومـــر د. كخراوانو رندی باسی لقشبنكرد ك ســـر ب نقشـــبندین و عبدولقـــادر بادللی ئورفیی "موالنا خالید.. سعید نووسی" خســـت بـــر بـــاس و گفتوگۆ كردن، دوا بابتیش لو دیدارە خالیدی موالنا "گشـــتكانی ل كاریگرتی و نقشـــبندی
دەومند كردنـــی بیریدا"ی د. جواد فق علی بوو.
دیدارەكشـــدا كۆتایـــی لـــراســـپاردەكان و دوا وتی دیدار دیدارەوە بای لیژنی لالین خوندرایوە و م. رباز خورشید دوا كۆڕگـــی دیـــداری جیھانی موالنـــا خالیدی نقشـــبندی
بوو.جـــی ئاماژەیـــ جگـــ لـــو چند باســـمانكرد برنامانی دیكـــش تـــوەری و بابـــت خرای بر باس و لكۆینوە، لوانیـــش بابتكی نووســـر و رەخنگـــر عتـــا قرەداغی و نتـــی بوو، ككـــی دیكۆمفیلم ی كوردسات و لنامی كرھب
دەرھنانی ندیم ئادۆ بوو. شـــدا بكۆتایـــی دیدارەك لـــباشـــمانزانی رای چند كسك لو كۆڕگ و ئندامانی لیژنی ی دیـــدار وەربگریـــن، لبـــاد. ھكوت حكیم سرەتاشدا ســـرۆكی لیژنی بای دیداری جیھانی موالنا خالیدی، لبارەی ئامانج ل سازكردنی ئو دیدارە كســـایتییكی چونك گوتی: زۆر گرنگـــ و ل ھمـــوو دنیا خكان دەیناســـن، بتایبتی ل ئكادیمیاكان و ل زانكۆكان، مئ متر دەیناسك وەی كئخۆمانین، بچاوی خۆت بینیت ل یندەھا دەستنووســـی ھچ مچی ئدەرەوەی كوردستان، كلسر ئوەندەی كوردستان لنازانین، راســـت ھۆی تایبتی ئوەی ھی ك ئم نایناســـین داوە، چونكی نخمان پو بایكاتـــ بزووتنوەكی دروســـت بوو، كشو كۆی زۆر دروست بووە لم ناوە، بم ئستا ئوە نزیكی ٢٠٠ سای بسرچووە، موە ھاتووە ئستا وەختی ئئب ئارامی ب نرمی و ب فكرەوە بیری ل بكینوە و بزانین چی
بووە و چی نبووە.ســـبارەت بـــرووی ئكادیمی ئـــو باســـانی لـــو دیـــدارە ھكـــوت د. پشكشـــكران، گوتی: بشكیان ھی زۆر باشن و زۆر ب باشـــی دن برچاو، لكۆرەكان بتوانان و ئیشیان كـــردووە، جگ لـــوە ھندكی ھیـــ رەنگ ئوەنـــدە بقوەت نب، بم ئوە سرەتای بۆ ك كموو شتك، ھموو شتھپدەكی، ل سرەتاوە دەستی ھنـــدێ الینی ھی ب ھزە و ھندێ الینی تری باش، بم ئـــوە وادەكا ك ئم ھموومان
باشتر فربین وباشتر شت ببینین و باشتر لی بكۆینوە.
دەگوترێ زۆربی دەستنووسكانی ،تدەرەوەی و والنا خالید لمئایا ل برنامی لیژنی بای دیداری جیھانی موالنا خالیددا نیی ئو دەستنووسان ب میكرۆ فیلم بننوە كوردستان و كاری وت لكن، دكتۆر ھر بكسلوەمی ئوەدا گوتی: لو دیدارەدا ئوەی پشنیاری مامۆستایك كرد ك لیژنیك دروست بكرێ بۆ ئوەی پـــاش ئم دیدارە داوا ل حكومتی ھرمی كوردستان بكین، ك لیژنیك دروســـت یو لیژنتی ئیارم بكرێ كـــبدات بۆ ئـــوەی ئندامانی ئو لیژنی بچن بۆ ئـــوالو ئوال بـــ تایبتـــی ئو شـــونانی ب و دەستنووســـی تیایكت ككۆیـــان بكینـــوە و كتبیـــان لسر دروست بكین بۆ ئوەی لـــ داھاتوو ئوانـــی خریكی لكۆینوەن بزانن كتبی كوردی ل كوی، خۆشت گوت لبوو ك مامۆســـتا كریمیـــان گوتی: یزار فیشـــی ھخـــۆی ١٣ ھـــلسر دەستنووسی كوردی، ھیتر ھی زۆرتـــری ھی، ئاگاداری زۆرترە، لبرئوە زۆر زۆر شت ھی بڕاستی كاتی ئوەی ئیش بكیـــن و بردەوامی پ بدەین، ھر ئوەنب لـــو دیدارە دوو قســـ بكین و خواحافیز و ئیتر ھریكـــ و بچت مای خۆی و خریكی ئیشی خۆی ب، سوودی ئـــم دیداران ئوەیـــ یكتری ببینین و بزانین ك لســـرچی ئیش دەكا و ھموومان لســـر چ بابتك ئیـــش دەكین، چی بكین بۆ ئوەی شـــت دووبارە ئران لـــ كی نكینـــوە، لســـر شتك ئیش دەكا منیش
دوا پرسیارمان ل عتا دەربارەی ئـــو دیدارە بوو، كـــ ئایا ئو بوونـــی تـــواو دوای دیـــدارە دەبتـــوە، یان چند ســـرە داوكی داوەت دەست لكۆران، ل وەمـــی ئوەدا نووســـر و لكۆر عتـــا قرەداغی گوتی: ئوە یكم دیـــدارە، ھر خۆی بســـتنی دیداركی ئاوا بۆ خۆی كاركـــی زۆر باشـــ، ئوانی لپشت ئو دیدارەن و كاریان بۆ كردووە و خرجی ئو دیدارەیان داوە ھموویان جگای سوپاسن، دیارە ئـــوەش ئرك لســـر شانی ھموومان ھر ل سرۆك كۆماری عراق و برپرســـان و ھتاكو دواكـــس، ك منم لرە بشـــدارم، ھموومـــان ئركی سرشانمان ك ھریك بپی ئندازەی توانینی خۆی خزمتی و مژووی نتوەكی كلتووری دەكم ئومد بكات. نتوەكی ھر ئو دیـــدارە نب، دیداری تبب مو ئ دوادا بی بـــدیك ل وەی كك بۆ ئـــرەتایســـقۆناغكانی دواتردا لكۆینوەی ھاتووانجدی تر و باشـــتر و لتر و شاین ب كستی موالنا خالید و شـــاین ب كســـتی نتوەكمـــان كـــ كاركی زۆر پویســـت لو بـــوارەدا ئنجام
بدرێ.دواتر ئیحسان موفتی سبارەت بو دەستنووسی موالنا خالید باوكی كتبخانكـــی لـــ كدۆزیبوویـــوە گوتـــی: ئوەیان ل ك بـــدان كتزمنی ســـ ل وە، لباو و باپیرانمان ماوەتپارزراوە، باوكـــم كتبخانی ئو لـــ باپیرانی وەریگرتووە و پاراســـتوویتی تا كۆچی دوایی ل ١٩٩٢، ئو كتبی ك ئمۆ باسمكرد ل یكم رۆژی دیداری كشوالنا خالید، بجیھانی ملو دیكۆمنت و دەستنووسانی ل كتبخانكـــدا ھی، بم ئم كتب كتبكی "حدیپ"ە، ئی "ابن الحجر الحسقالنی"ی، پش موالنا خالید ب چند سدەیك نووسراوە، ك گیشتۆت دەست موالنا خالیـــد، موالنا خالید بـــی خۆی و لكت تیكردوویباوەشـــی بووە و چند ساك ل مزگوتكاندا لگی بووە، تی كری نووسیویسدوایی ل ك ،كی منوە موم ئچـــۆن بھموو شتك ھی خوای گورە و میھرەبانـــ، منی ھژار و فقیر "خالیدی كوردی شـــارەزووری" ئینتیمای كوردایتی و وتكی و ئو شونی ك لی لدایك بووە دیاری كردووە، ل منداییوە من چاوم بو كتب كوتووە، باوكم
دەقیقی، ماوەی ھفتیك ب ونگرتن خریك بووین و ھفتیكیش ب مۆنتاجكی خریك بووین، دەرھنان بھاوبشی ھی من و ٢١رۆژ تواو بوو، دواتر ل سلمانی نمایش كرا، بم ئو ئافرەتی ئیشـــكمان لسری كردووە، پی باش نیی لرە نمایش بكرێ، بۆی زیاتر ھومانداوە ختانرین، خۆشـــببـــۆ دەرەوەی بن تی كودەوی فیگرای نســـتیڤاف لفستیڤاك بۆ فیلمی دیكۆمنتی زمانی بگان و نتوەكانی غیرە فرەنسی، ،ناوبانگی پاریســـكی بســـتیڤاف دەستی پكرد و فیلمكمان نمایشكرا و پشوازییكی
"ئیبراھیم" ئوە خۆشھر لو ساتوەی كاروانی رۆژنامگریم گواستوە بۆ بدرخان، پاشناوی "مال ھمزە" زیاد بوو بۆ نووسینم، ئوەش حمید بدرخان كردی، لبرئوەی ئو ككمزە"ی باپیرم یال ھی وابوو "مپل ناوە دیارەكانی ھولر بگشـــتی و كوران ب تایبتی، ئویش لبرئوەی كاتی خۆی "مال ھمزە"ی باپیرم یكك بووە لوانی گنجانی كوردی ھانداوە بۆ شۆڕشگی و كوردایتی و برگری كردن ل نیشـــتمان، ئوە جگ لوەی باپیرم كتب شۆڕشگی و ماركسییكانی بســـر گنجان دابش كردووە، ھر بۆی "حمیـــد بدرخان" پی باش بوو ناوەكم ل نووســـیندا ببت "مسعود ئیبراھیم مال ھمزە"، فعلنیش راستی مزە"م خستال ھوەی "مكرد، دوای ئسر ناوەكم چندان كس ب تایبتی
زانیان كورانییكان مـــن نـــوەی مـــال ھمزەی شـــیوعی و ك لۆبیافرۆشـــم، ئوە شرەفك بۆ من دەمرم شانازی تا و م لم، بوە دەكپپاڵ ئـــوەدا زۆرجار ل الیـــن برادەرانی رۆژنامنووســـوە تووشـــی رەخنـــ و گلیـــی دەبمـــوە،
بوەی پم دەن ناوەكـــت زۆر دوور و درـــژە، خۆ راســـت دەكـــن، بم ھرچندی دەمكرد نمدەتوانی ناوی مال كانم البدەم، چونكنووسین مزە لھدەمزانی شرزاد حسنی چیرۆكنووس و چندانی تر خوندكاری بردەستی مال ھمزەن، ئوە قسی من نیی، شرزاد حســـن ك چیرۆكنووســـكی ناودارە و ھموومـــان دەزانیـــن تواناكانی ئو چندە، ل چندین دیداردا ب تایبتی ئوەی بدرخان ب درژی باس ل مال و لر ئسكانی لرییمزە و كاریگھ
نووسین دەكا. س كم ككـــم یتی بی خۆشـــیجداوای لكـــردم ل نووســـیندا ناوەكم بكم "مســـعود مال ھمزە" نووسر و رۆژنامنـــووس و وەرگی بتوانا و یك ل مامۆســـتاكانم شرزاد ھینی بـــوو، ئـــو زوو گووتی: "مســـعود، ئیبراھیـــم ل ناوەكـــت الدە" ھر لو دەمـــی ئـــو وایگوت بیرم لـــو كارە كردەوە، بم جبج كردنیم ب كاركی قورس دەزانی، چونك چند شـــانازی ب "مال ھمزە" دەكم، لویش زیاتر شانازی ب "مال برایم"ی باوكم دەكم، چونك دەزانم ئو چند ب گورەكردن و پروەردەكردنی ئموە ماندوو بووە، بھرحاڵ دواجار ئـــوەی وای لكردم ناوەكم بكم "مســـعود مال ھمزە" ھریـــك ل برایانی رۆژنامنووســـم "دزار حســـن و سمكۆ عبدولكریم" بوون، ك ئوان پیان وابوو "مسعود مال ھمزە" ئیتر ناوك پیەوی بكم باشـــ، ھـــم نـــاوە دوور و درژەكم نامن، ھمیش ھشـــتا ل سرەتام و گۆڕینی ناوەكم ل ئســـتادا باشترە وەك ل كاتكی دیك، چونك تا درەنگتر
.م بگۆڕم بۆ خۆم خراپناوەكبۆی لرەوە رایدەگینم لمۆ بدواوە ھموو چاالكییكانم ب ناوی "مسعود مال ھمـــزە" بو دەكمـــوە ئوانی پشووشم چ ب ناوی "مسعود ئیبراھیم" یان "مســـعود ئیبراھیم مـــال ھمزە" بوكردبتوە، بـــ برھم و چاالكی خۆمی دەزانم و ئو كارانشی لمودوا
دەیانكم دەبن تواوكری ئوان. یوانیـــارەش دەدەم لو بئـــ كـــبیاركـــی قوڕس بـــ و دایك و باوكم پیان ناخۆش ب، بـــم ئو بیارە مانـــای وانیی من كوڕەكـــی ئیبراھیم ،وە كوڕیمشـــانازیی ر بخنیم، نبم پیشـــ و ناوەكـــم وا دەخوازێ، ،و ناو گۆڕینئ كی واریدیشـــشـــتچونك بر لوەی ئو بیارەش بدەم، زۆر كـــس دەیانگوت مســـعودی مال ھمزە، دە كوای لمودوا برلوەی ئوان وابن، با خۆم بیكم مسعود
مال ھمزە.لشتان ناشـــارموە چۆن دەستخۆشیم ل حمید بدرخان كردووە بۆ پاشناوی مزە" ئاواش دەستخۆشـــی لال ھمـــ"ھریك ل "شـــرزاد ھینـــی، دزار حسن، ســـمكۆ عبدولكریم" دەكم ك پشـــنیازیان كرد ئیبراھیم البرم و
بیكم مسعود مال ھمزە.
پرۆفیشناڵ
مسعودی مال ھمزە
جبار معروف ل دایكبووی سای ١٩٥٧ی شاری سلمانیی، ل خوندندا تا ئامادەیی ل سلمانی تواو كردووە، وەك خۆی دە ھیچ بوانامیكی ھونــــری نیی، بــــم چند خولكــــی ھونری وەكو نواندن و دەرھنانی ل ســــلمانیدا بینیوە، كان و لچاالكی قوتابخان ی ١٩٧٦ لســــا لســــانی ھشتاكانیش ل تیپی شــــانۆی پشەو شی درامایندی بستا كارمو ئكاری كردووە، ئلــــ تلفزیۆنی خاك، ل نزیكــــوە دیداركمان
پشبینییم كرد و دەریش چوو.* كاری تۆ ل بشی درامای خاك لگڵ حوسن
میسری چیی؟- وەك گوتـــم یكم ھـــاوكاری كاك حوسنم، بر لوەی لھر كارك رۆڵ ببینم، لســـرجم كارە درامییكانی لم بش "بشـــی درامای خاك"، من
ھاوكاریم كـــردووە، ئوە جگ لوەی كاری داڕشـــتنوە و پداچوونـــوەی ریجیسریشم، دەیكم، من كارەكانی ئینجا كۆكردنوەی ھونرمندەكانیش ل ئســـتۆی منـــ بۆ كاتـــی پرۆڤ و ردەوامی لب گرتـــن، ئینجا بـــنو ،یمئ وە تا دوا كاری كم كارییكی
ل ئایندەشدا من ھر ھاوكاری ئوم.* بــــاس لــــ قیرانــــی شــــانۆ دەكــــرێ، تۆ چی
دەی؟- من ل شانۆدا قیران نابینم، بقد ئوەی ئمی ھونرمنـــد قیرانمان ،و ئیش بك بڵ ممبـــتۆ ت ،یھپشبینی دەكم بینر دەب، ك بینر م بزانب ،یران نییوە قبوو ئـــھچیش دەكی، ئو كارانی ك دەیكی ،ك بر زیاتـــر خواســـتی خگئ كارەك خۆی ل ككخ دەب چونكببینتوە. ئو قیرانـــ بۆ تمبی خۆمان دەگڕتوە، ھیوادارم برادەران ھیچیان ئو تمیی نكن و ھموو بـــردەوام بـــن بۆ ئـــوەی ئگر ئو ،نیی ین، كیھبا ن ،بھ یرانق ب ئیش بك بڵ ممبم خـــۆت تب
خواستی خك.* رات لسر بدرخان..
ل رەتاوە كســـ ر لدرخان ھب -سلمانی دەردەچوو ب ھفتنامیكی ،نگ و جـــوان بینیومـــشـــزۆر قھســـتم كردووە زیاتر خزمتی ئدەب و ھونـــری كوردی دەكا، ئمش وەكو ئو بش ھونرییی ك تیایا دەژین زۆر زۆر پمان خۆش بوو، چونك ئوە ھانـــدەر و مینبرك بۆ ئوەی ئمی ھونرمندیش بتوانین لری بدرخانی ئـــوەوە خۆمـــان و كارەكانمان زیاتر ئاشناب ب خك، ھر ل سرەتاوە
نووسرو رووناكبیر كیفاح ئمین: ك غمگین بم، پنا دەبم بر مۆسیقا و شیعر
میر ئمگیووننـــه خوا و نـــه شـــه یتانیش
ده په رستمنه شیعه م و نه سووننه م ،
یان نه ئاسمانم و نه دۆزه خممن له تۆم
ته نیا له تۆکه به بینایی چاوه کانمده ستت به سه رمدا ھنابه شه و وه ک مانگ وبه ڕۆژیش وه ک خۆر
ھه میشه یش وه ک خر و شه ڕ.من له نـــوان رووناکییه ک و
یه کیکی تردا،ھیچ جیاوازییه ک نابینم
تۆ خۆت له به رئـــه وه ی، که پی ده ین خۆرنادیار بوویت،
به م له ناخی مندا: نا-
ئه م شـــیعره دوای مردنی گوننار ئکلۆف بوکرایه وه . دیاره دوودڵ بووه له ھه بژاردنی شووناسی ئه و ئه لته ر ئگۆیه یدا. که ئایا میرکی کورد بت، یان ئه میرکی عه رةب بت. دوا جـــار ده یکات به میرکی کـــورد. چونکـــه به گوره ی ئـــه و په راوز و ڕه شنووسانه ی له باره ی میـــره وه ، له ''دیوان له ســـه ر میر ئمگیوون'' نووسیویه تی، میره که کورد بووه . ئه ندرس ئولسۆن له گوتاری ''گوننار ئکلۆف و خه ونی
ڕۆژھه ت''دا نووسیویه تی:''به گوره ی کۆمنتاره کانی ئکلۆف له کۆتایی کۆمه ه شـــیعره که دا، کوردکی باکـــووری ئران بوو. وا پده چت ئکلۆف له ڕه گه زی خود دوودڵ بووبـــت و ئه مه یش له گه ڵ ئه وه دا یه کده گرته وه ، که چۆن ئه و نه ک ھه ر ته نیا ســـنووری کات و شونی ده به زاند، به کوو سنووری شووناس خۆیشی و قسه که ریشی ده به زاند. وه ک له م شیعرانه دا، که سیانه ی شیعره کانی ڕه شنووسی دیوانن و دوای مردنی بوکرانه وه ،
ده رده که ون.''
شیعری سودی
Gunnar Ekelöf1968-1907
شیعری گوننار ئکلۆفوه رگانی: ڕزگار شخانی
نووسرو رووناكبیر كیفاح ئمین
٢٠٠٩
/٥/٨
ی ار
ئايی
(١١٧
ە (ار
ژمدی
ور ك
٢ی٧٠
٩ نی
وگ
17
نۆڤلت (١٠)خرەندەكانی سنوور
من لوە تنگیشتم ئو جگۆڕكی چی بوو بمنیان كرد، ل پیكابكوە بۆ قمرەیكی سپی، ئوجارەشیان ب ئوەی چاوم ببســـتن، دەرگای دواوەی قمرەكیان بۆ كردموە، ك سوار بووم، ب شـــۆفرەكوە س كسی لنو دانیشتبوون، زەالم ریشدارەك، ك ل زیندانوە تا شونی قمرە وەستاوەك لگمان بوو، لمان ھات پش و ب پاسوانكانی نو قمرەكی وت:"زۆرتان ئاگا ل سران ب، كوڕكی چاك. بۆ ئوانیشم نووسیوە، ك رزی لبگرن!"ھر ل پنجرەی ئۆتۆمبلكوە دەست زل و زەبالحكی بۆم درژكردو، توقیكی گرمی لگڵ كـــردم، تۆزقاك مابوو دەمم بكموە و بم:"بۆ كوم دەبن؟"ئو خرا ل ســـیمای من، ئو
پرسیارەی خوندەوە و ھر زووش وەمی داموە و وتی: ئینشا ئازاد دەكریت! من بو قسی دم خۆش بوو، ئاوڕكم بۆ الی پیكابك دایوە، پاسوان خۆڕەسانییكم بینی، دوو چاوی زەقی پ ل نیگرانی و بئومدیم دیت، دووچاو، ك لنو فرمســـكدا غرقببوون، من ھومدا خۆم كۆنتۆڵ بكم و نھم فرمسك ھمت بۆ چاوەكانم بھن، بم لوكاتی وەی لكانی دەستم، ئنجر پس ك بارینسكفرم ۆپند دتی كرد، چرەكح كلئۆتۆمبتنیشتموە دانیشتبوو، ھناسیكی قووی ھكشا، ھیچی نوت، بم وا ھات برچاوم،
ئو فرمسكانم یادگارییكی تای وەبیر ھنابتوە. من پم سیر بوو، ئوان گرەكیان بۆ كوم ببن، خۆ من ئو ھموو نمایش و فیلم دەرھنانم، بۆ ئوەبوو، بمبن خســـتخان، كچی تا ئســـتا خریك لشـــاریش دوور دەكوینوە، قسكانی زەالم ریشدارەكم ھاتوە بیر، ك بر لئستا ھیوای ئازادبوونی بۆ خواستم، بیرم ند بچ وانئ ،كی دیكشار تدەچ گایو ر؟ ئوانییو چۆل خانستكردەوە، كوا خنرمی نخشـــكانیان پیادە دەكن، بچ زمانك ل دۆزەخكوە دەتگوازنوە دۆزەخكی تر، دەب ئمجارە چ زیندانكم پ نیشـــانبدەن؟ ترســـك، وەك ھواكی ناخۆش پالماری دام، دەتووت ل خونكی ناخۆشـــوە، دەچم نو خونكی ناخۆشتر، جستم ھر لوە دەچوو خونی تدا نگڕێ، چاوی نیگران و پ غریبیم بو ناوەدا دەگا، ھتا بیناییت حوكم بكا، كك بوو، واتدەزانی دەریایڕادەیی بكییوپك چپمان دارستان بوو، دارستانراست و چل سوزایی، من ك نمدەزانی بۆ كوم دەبن، نمدەزانی چ رۆژكی رەش چاوەڕم دەكا، چۆن بتوانم تامی ئو دیمن و فزای شـــیرین بكم؟ من ئســـتا پلكشی سفرك كراوم، نازانم موداكی چند نزیكو چندیش دوورە، ئوە ئوانن، كسكی وەك منیان كوتۆت بردەست و بۆ ھركوی ئم دنیای بچن، لگڵ خۆیان دەمبن. ئۆتۆمبلك وەھا دەڕوا، دە بنو دەمی تریدا رەتدەبووین، دەچسی بو جادەیی ئڕێ، دەدەپدا تەكوپچ كراوەی دارستاننو قوڕگی دارستانك، ھرس كسكی ناو ئۆتۆمبلك، بئوەی نیگایان یان راست و چپ بسوڕنن، كو بدەنگ دانیشتبوون، لوە تندەگیشتم بۆچی لگڵ یكتریش قسیان ندەكرد، دەتووت پاسوانكانی كۆماریین، ئوانی لشونی خۆیان دەوەستن و مگر بوملرزەیك بیانجونتوە، یان جگۆڕكیان لگڵ پاسوانی دیكدا پبكرێ. ئوان ئگرچی وەك پیكر وابوون، بم بۆمن ســـرچاوەی مشتومكی زۆر بوون، بدەنگی و مبتوونی ئوان، شڕكی گـــورەی دەروونی بوون، ئاخر ئوان یا ئوەت ھیچ شـــتك دەربارەی من نازانن، یان لوە پ دەنگییو بم، تا بئاخر من ك .بو ســـوودی بۆمن ھ دەمیان دەربچك لدەترســـن شتئازار و ئشكنجی، ئو ســـفرە نادیارەم پبكن؟ ئستا رەنگب لدی خۆیاندا، وابزانن
- لم كۆنفرانســـدا زۆر توەرەی : مانبوون، لرەكی ھگرنگ و س(توەری ئافرەت و رۆمان)، (رۆمانی فرەكلتووری)، (توەری شـــیعر)، (توەری دراما)، (توەری فركردنی زمـــان)، (تـــوەری رۆژھـــت و رۆژئاوا)، (ئدەبی گشت)، (توەری شكسپیر)، (توەری رۆمانی مۆدرن برامبـــر بـــ پۆســـت مۆدرن)، (تـــوەری ئدەبی بـــراوردكاری)، (تـــوەری نووســـر و چوارچوەی (توەری ستایلگرایی)، نووسین)، (توەری فۆكۆ و دیردا)، (توەری تۆماس ھـــاردی)، (توەری ئدەبی ئدەبـــی (تـــوەری ئرلنـــدی)، رۆمانتیكی) و (توەری ونگرایی)
و ...تاد* ئایا مبست لم جۆرە كۆنفرانسان چین؟- ئـــوەی الی ھمـــووان روون و ئاشكرای ئوەی كۆنفرانس بستن دوو الینی ھی : الینی زانســـتی و ئكادیمـــی، الینی كۆمیتی و یكترناســـین. ھبت ركخرانی ســـركوتوو كۆنفرانســـكی ھر پویســـت بایخ ب ھـــردوو الین بدەن. چونك فرامۆشكردنی الینك و گرنگیدان ب الینكی تر وادەكات كۆنفرانسك ئامانجكی نپكت . و كۆنفرانسرانی ئكخدیاربوو رزۆر بـــ وردییوە حیســـابیان بۆ كردبـــوو . بۆی كنردوو الیھـــبدرژایی رۆژ توژینوە پشكش دەكرا و ئوارانیـــش دەبووە بزمی پك ھـــدان و ســـما و گۆرانی. كۆنفرانسكش كۆتاییھاتنی دوای چند ســـردانكی كورتی ناو شارو پكردین (مانیســـا)یان دەوروبری و دواتـــر ئمـــ بنـــاو ناوچـــی (ســـاردیس) دا گڕاند بـــۆ بینینی شون كلتووری و گشتیاریكانی ئـــو ناوچی . رۆژی پاشـــتریش گشـــتكی دوورودرژی خۆشـــیان كرد ككۆنفرانس ببشداربووانی بۆ ناوچی (ئلینۆی) و (برگمۆن) ش وایكرد كمواری . ئنی شـــوببت مایی خۆشحای ھموو الیك و بشداربووان بتاسوە چاوەڕوانی
كۆنفرانسی سای داھاتوو بكن.
د. ئازاد حم شریف و د. ئیسماعیل قرەداغی لچوارەمین كۆنفرانسی نودەوتی (ئایدیا)ی توركیا بشداری دەكن
لڕگای ئینترنتوە پیوەندیمان ب ركخرانی كۆنفرانسك كرد
ھــــزار رەحمــــت لــــ گیانــــی ل ب شــــینان، گۆڕەكانیان پپرۆشــــنایی، بۆ ئو پندە بنرخ و ئامۆژگارییانــــی، ك لدوای خۆیاندا بۆ ئمیان جھشتووە، ئــــم گنجینــــ پ گوھــــر و مرواریی، بھاداران مایی فخر و شــــانازین بۆ ئم، شــــاینی ئوەن ب ئاوی ز بنوسرنوە، بم بمرجك ئگر ل ژیانی لوەربگرین، پندی رۆژانماندا :رموویانف پشینان نموون بۆ ب (رامــــماخۆی حمــــاڵ ل) وەترمووە، ئو راستیان ف راستپایــــزە برایانی كۆســــتكوتووی ئمۆی دەســــتدارانی ،ندوو دراوســــ وتانــــی بغــــدا،
ھاوســــنوور و بگرە سرجم ئو وت عرەبانی، ك ب ھزاران خاكی ســــنووری لــــ كیلومتر كوردستان بدوورن، بمرجك، ك لگڵ میللتی كورد ھاوئایینن، ئنجا ب سۆرە سۆر پشی مافی لســــر دەكن، كورد نتوەی خاك و نیشــــتیمانی خۆمان مافی ئازادی و سربخۆییمان ل زەوت دەكن و ھرگیز ژینمان پ بڕەوا نابینن، بدوور ل رەوشی برزی مرۆڤایتی، بناوی تە كلكی (ئنفال) ماــــی خۆمان لخۆمان لسر پدادەگرن دەكن، حرام ئــــوەی، ھی خۆم بــــۆ خۆم ھی ستبو گرئ تۆش دەخۆم، واتنوتیانی، ك حكومتی ھرمی
كوردســــتان ل گــــڵ كۆمپانیای جیھانییكاندا واژوویان كردووە، ب گۆتی وەزیری نوت ل عراق، گوای ئم گربستان نا شرعی و نایاســــایین، بۆیــــ جنابیان نكۆی لــــدەكات، بم با بڕز زۆر چاك (شھرستانی) جنابی ئوە بزان، ك حكومتی ھرمی كوردســــتان پــــ لــــ تختدار چرووك نان، بپی دەستووری عراقی فیدراڵ، ئم گربستانی دەستوورەی، ئو واژووكردووە، ك عراقییكان دەنگیان پدراوە، كوردســــتان ھرمی حكومتــــی رــــز لم دەنگانــــ دەگرێ، نك بپی دەستووری ترە، ك لكی (ئنفال)، ك بۆت مۆری ناپاكی ب نوچوانــــی ھموو ئوانی، كــــ دژ ب ئاشــــتی و ئــــازادی و دیموكراسیت و فیدرالیزم، مافی
چارەنووسی نتوایتین.
تایبت ب ھونری بدرخانمحمد ســـح ھونرمنـــد كۆیـــی لو ماوەیـــدا خریكی ك ،كنانی ســـیدییمھرھبخۆی ل (٨) تراك دەبینتوە، (٢)یـــان و مقـــام (٦)یـــان
.گۆرانییلمبارەیوە ھونرمند گوتی: تر رۆژكی لمـــاوەی چنـــد سیدییكی دەنگیم دەكوت بر كی كوردســـتان، كی خگوبناوی "وەرزی مقام"ە و "٨"
تراك لخۆ دەگرێ، "٦" مقام و "٢" گۆرانی، ئم برھمشم بھاوكاری لگڵ تیپی مۆسیقای تۆماركردووە، ب باواجی كۆی(جالل بشداری ھونرمندان: عزیز ب كمان و ربین جمال
ـــت و توانا فاروق بكالرن بئۆرگ و فازڵ ســـلمان ب ریتم و زانا ئنوەر ب قانون، لزان قادر ب عود، ھۆنراوەكانی ئو كالسیكن ھمووی برھمشم و ھی شـــاعیران "مستفا بگی
دیدی ئازیزەكان.جی ئاماژەیـــ ئو برھمی ھونرمنـــد دوای ئو زنجیرە ھونرمند ســـوەی مقامی كـــ ھونرمند ســـح دێ، محمـــد علی ب شـــوازكی جوان تۆماری كردن و كلیپیشی
بۆ ھندكیان كرد.
وەرزی مقامی ھونرمند ســــح محمد كۆیی
ل راستوە: د. ئیسماعیل قرەداغی، د. ئازاد حم شریف و د. سوزانا ئۆنیگا - ٢٠٠٩/٤/١٧
٢٠٠٩
/٥/٨
ی ار
ئايی
(١١٧
ە (ار
ژمدی
ور ك
٢ی٧٠
٩ نی
وگ
19
فه ھمی باالیی - به رلین بنگه ھـــ ل نیســـان ٢٥ روژا ئنستیتوتا کوردی ژ بو لکولین و زانســـتی ل ئه لمانیـــا باژرێ کولن کونفه رانســـه ک تایبه ت ژ ئه رمنان کومکوژیا بیرئانینا بو ھاته گیران. دڤ کونفه رانس دا گه له ک روشنبیر، سیاسه تمه دار و که ســـاتین کـــورد و بیانـــی ئاماده ببون. بتایبه تی نونه رن ـــن کو د کوردســـتانوان ئولبھه ڤـــرا ژیانـــ بدریژیـــا دا ئه رمه نـــی، وه کـــه ، ژیانـــه ئاسوری،سوریانی،بوســـلمان و ئاماده بونا ئزدی، ھه روه سا ب ن مافن گه له ک ســـازینه رنو ڤ نه ته وی بشیوه کمروڤ و نده وله مه ند کونفه رانس سه رکه فتی بداوی بـــوو. ژ ھـــه ژی گوتنیه
کو گه لـــه ک نڤســـکارن ئولن جـــودا جـــودا و ماف مـــروڤ و رھوژنامه ڤانان مژاھرن ده وله مه ند لسه ر بابه ت کومکوژی پشکس کرن. لداوی ژی ھه موو گه ھه شتنه کـــو داخوه یانیه ک وێ ئه نجامپشکشی رایا گشتی یا جیھانی و مه دیایا کوردی و بیانی بکه ن . ئه ڤه ژی ده ق وێ داخوه یانییه :
کونفه رانســـا ئه نجاما به الڤۆکا کۆمکوژی
٢٦ نیسان ٢٠٠٩ ٠٥: ١٠ئه م قوربانن ته ڤکوژی بیرتینن، تاوانباران شه رمه زار دکه ین و وان
ڤه دخوینن دادگه ھ ن ژ بۆ مرۆڤاھیژ ده ســـتکه فتی ن ھه یاما زانین و ڕاگھاندنگرنگ ییه ک ژی، ده ستپکرنا ئاخافتنا ل ســـه ر بوویه رن ڕابردووییه . پشـــکه تنن ڕاگه ھاندن ین کو مرۆڤان گژ دکن، ده رفه تان دده ھیندارین بیرئانینان، ژینداریا لپرســـینا مـــرۆڤ، ھشـــن بوویرن کو د ناڤ تۆز و غوبارا ڕووپه لن دیرۆک دا وه ندابوویی و نڤیســـاندنا دیرۆکه ک نوو. د ڤان سالن داوی دا ل جھان، ل گه له ک وه التان ھه ولن کو ژ بۆ ڕوبروومایینا ڕابردووی، وه ک ئه نجامـــن ڤ یه کـــ ده ردکه ڤن ھۆل. ل جھانـــا مه یا کو ئیرۆ تایبه تیـــا پرچاندیـــ بده ســـت خســـتیه ، تکلی و ھه ستیاریا ل دژ تاوانن د ڕابردوو دا پکھاتی، ھه ر دچه بلندتر دبه و مه یال مشورا ب مه غدووران ڕا خورتر دبه . ب
ئارمانجا ببیرئانین و پشیلگرتنا ئـــش و ئارانین ڕابردوو ین کو د لگه رینـــا داھاتوویـــا نوو یا مرۆڤاھی دا جھه کی گرنگ دگره ، ھه ولن ھه سابدیتن وه ک مه یله که کووره یی ھه ر دچه گه ش و بلنتر دبه . ژ ڤ مه یل، ترکی یا کو د ڕابردوویا خوه دا گه له ک تاوانن دژی مرۆڤی دپارزیت، پارا خوه ژێ دســـتینه . ترکیه ژی ل گه ل پشـــکه تنن جیھان، ل ســـه ر ته ڤکوژیا ئه رمه نیان، کونکوژیا و ئاسووری-ســـووریانیان، بھه ڤگوھه رینـــا ڕومان مه جبووره ،ده تر باخڤه . ترکیه یز کو ھوه ک وه زیرێ به ره ڤانیا نه ته وه یی یا ترکی وجدی گنل ژی گۆتبوو، ب ئارمانجا ئافراندنا ده وله ته که نه ته وه یی پاقژیا ئه تنیکی کریه ، ئاسووری-سووریانی ئه رمه ن، و ڕوم ژ سه ر جۆگرافیا ئانۆتۆلییا ب ھه زار ســـاالنه کو ئـــه و ل تنه . ژ به ر ڤســـه ر دژین، ئاڤ د ٢٤ێ نیسان ھندێ ھه ر ســـالدا ، ل گه ل ته ڤکوژیا ئه رمه نیان، ژ بۆ بوویه رـــن ته حل ین کو د ده من داوین ئۆسمانیان و د ده ما دامه زراندنا ده وله تا کۆمارا ترکیدا پک ھاتنه ، ژ ئالی جڤاکن ده مۆکـــرات ین ناڤنه تـــه وی ڤه ت ل ترکی بانگ ل ســـه ر بانگکرن. ئشـــن ڕابردوو د ناڤبه را ترکی و جھانا شاره زا دا ھ وه ک پرسگرکه که گرنگ ددۆمه . ھه ر چه ند مرۆڤاھیـــا جھان تاوانن د ســـاال ١٩١٥ان دا و پ ڤه ھاتنه
پکئانین، ب بیـــر تینه ، ژ بۆ و پرســـگرکان وان ناســـکرنا حسابدایینا ڕابردووی، بانگ ل ترکیه ی دکه . د ھه ر ٢٤ێ نیسانان ده نگ دا، ل ھـــه ر ده را جیھانته ڤکوژی ناســـبکه و بپه ژیرینه ! بلند دبه . ب سایا ده رفه تن کو د ده ما شـــه رێ ســـار دا که تبوون ده ســـت ترکیـــ، ب ھســـانی ل ســـه ر ڤـــان تاوانـــن دیرۆکی یـــن ژ ئالیـــ وێ دا ھاتبوون بکارئانین، کاربـــوو ڕونه ! لژ ڤـــر و پ ڤه ترکیه نـــکاره وان ڤه شره و ل ســـه ر ڕونه ، ئدی ئه ڤ یه ک نه ممکوونه . مه رجن ئیرۆ یین ترکیه ی مه جبوور دکه کـــو ب ڕابردوویا خوه ڕا ڕوبروو بمینـــه . ترکیه یا کـــو خزه که ستوور کشـــاندیه سه ر ڕابردوویا خـــوه ، دخوازه ب قه ده غـــه ئوو جه زایان سه رێ ئشن کو ھاتنه ژیاندن ب نخومینه ، نه خوازه ل سه ر پرسگرکا ئه رمه نیان باخڤه و وێ بـــده ئاخافتـــن، نھـــا نه ته نـــ د ته ڤکوژیا ئه رمه نیان دا ، پرسگرکا ئاسووری-سووریانی، یا ڕوم-پۆنتووس و د ئه نجام دا د پرسگره کا کوردان دا ژی، ئدی دبینه کـــو مه جبووره ، ل دیرۆکا خوه بنره و ب ڕابردوویا خوه ڕا ڕوبروو بمینه . ژ به ر کو ڕابردوو کا داھاتوویده ترین پرســـگرزیه ; ترکیه ژی مه جبـــووره کو د جھانا نوو دا ژ خـــوه ڕا جھه کی وه ربگره ، دڤ ل ڕابردوویا خوه بنره ، ب بوویه رـــن خوه ین
ڕابردوو ین ته حل ڕا ڕوبروو بمینه و ھه ول بـــده کو ئه نجامن وان ژ ھۆل ڕاکـــه . ترکیه زوو ئان ژی ده ره نگ، دێ ڤان ڕاستیان ببینه . مژار ب ئاوایه که بشـــوونده نایڤه گه راندن که تیه ڕوژه ڤ. مه یال ب ڕابردووی ڕا ڕوبروومایین و داخوازیا دادی یا ڕابووردی وه ک ل ھه مـــوو جھان، ل ترکی ژی که تیه پڤاژۆیا به رزبوون. مژار ن کو د ڕابردوویشب په ژراندنا ئدا پـــک ھاتنـــه و ژ ھۆلراکرنا دکاره ژ ڕوژه ڤ نه ھه قیان ته نـــرا بکه ڤـــه . ب فرســـه ندا ٢٤ێ نیسان ڕوژا بیرئانینا ته ڤکوژیا ئه رمه نیان ئـــه م وه ک نوونه رن ئاســـووری- ئه رمه نی، جڤاکا ســـووریانی و ئزدیـــان ته ڤـــی ،یا ئه ورۆپای مه جلیسا ئاشتیئینســـتیتووتا کوردی ل ئالمانیا ن مرۆڤان یا ترکیو کۆمه ال مافئةلمانیایـــ ( تـــودای ) کـــو مه پانه له که ھه ڤبه ش ل دار خستیه ، قوربانن ته ڤکوژی ب ڕز ب بیر تینن، کۆمارا ترکیه ی ڤه دخوینن ،ئانینا ئینکاریا ته ڤکوژیداویلڕوبروومایینـــا ب ڕابردوویا خوه ڕا و ده ڤ ژبه ردانـــا سیاســـه تا زورداری، توندی و ئینکاریا کو
ل سه ر گه ل کورد پک تینه . • ئینســـتیتووتا کـــوردی ژ بـــو
لکولین و زانست ل ئالمانیا یا ئه ورۆپای مه جلسا ئاشتی •-ن مرۆڤان یا ترکیکۆمه ال ماف •
ئالمانیای ( تودای ) ٠٩ ئه لمانیا- کولن، ٢٥ نیسان
ئا: بدرخانمامۆســـتا، فرھنگـــی "كـــوردی- نگـــرھف ئـــو ئینگلیزی"یی، ك مامۆســـتا مـــال ئیســـماعیل شـــوكت ئامادەی كردووە و ل دوو توی "١٦٦٥"الپڕەدا دەزگای تفسیر یاندن لوە و راگوكردنبۆ ب كی جوانی پرۆفیشـــناڵ لچاپتوركیا ب چاپـــی گیاندووە، وەك ل پشكییكدا ھاتووە سای ل شـــوكت مامۆستا دانانـــی "١٩٨٥"ەوە خریكـــی ئو فرھنگیـــ و دوای "٢٤" ســـاڵ واتا ل ئمســـاڵ ٢٠٠٩ ئـــو فرھنگـــ كوتـــ بر روەكو لران، ھنـــدیدی خومامۆســـتا شوكت كتبكدا یوش" :دا دەباسی وش للدایك دەبت و پیر دەبت، بم ب ھۆی دوو توی فرھنگوە ب نمری دەمینتوە" ھروەھا :نگیش دەرھف بارەت بس ربوون و لبۆ ف كدانوشـــ"تگیشـــتنی (واتای) وشـــ و (رنووســـكی) لبركردنی بـــۆ كاتـــی نووســـین و رەوان كردنی (دەربینیشـــی) بۆ كاتی
ئاخاوتن.جی ئاماژەی مامۆستا شوكت بر لـــو فرھنگ فرھنگی یاند، كچاپ گشـــوان"ی ب"كوردی" "كوردی- فرھنگكی بوو، زیاتر ل ١٨ ھزار وشی
جلو گیریان دەكات.* بپی دوا راپۆرتی ركخراوی لبوردنی ل نودەوتـــی، جگیر بوارەكانـــی كردنـــی مافی ژنان مـــك مافـــی و و نتوایتییكان میدیای ئازاد ھرمی كوردستان ھنگاوی ئم دروســـتناوە، شـــون ئاماژەیـــشـــانازین، بـــم كاتدت ھمـــان ل
دەنی لـــگای مت و كۆمدیموكراســـی ،وەدایقۆناغـــی ســـاوادان، گرنـــگ ل رانی كوردســـتان، خۆیان باس لكارگنســـكۆ و شكســـت بچوك سروشتیكان كرەنجام ئاراســـتای دۆخن، ســـدەكبرەو ئاســـودەیمان دەبات، چونك رەو رەوەی مژوو ھمیشـــ برەو پشـــوە رەوت دەكات، تنیا ئگر رەوتی قورسی و لرەوتكبدەر ھات پشـــی، ك لم
.ئارادا نیی ل كات* ھر یك ل ھۆشیاری و دیموكراسیت بســـتراون، بیكـــوە بازنـــی دوو تواوكری یكترین، چونك ھۆشـــیاری بب بوونی كش و ھوای دیموكراســـی بـــاو نابـــت و بونابتـــوە تاككانی كۆمڵ لی بھرەمنـــد نابن، ھروەھا دیموكراســـیتیش بب ھۆشیاری پیادە نابـــت، ل ھزر و بیری تاككانی كۆمڵ چكرە ناكات، ئم دیموكراسی ب ھموو چمك و بنماكانییـــوە، ل پروەردەی ماوە دەســـت پـــدەكات و ئینجا لناو كۆمگا دەچسپت، سرەنجام وەكو داب و نریتك ھمیش قۆتر دەبتوە، لرەدا رۆـــی راگیاندن و رابرانـــی ب تواناو كاریزمی دروست و بیرمندانی ھگرانی ھزری دیموكراسییت فرامۆش ناكرت، ئیتر با لئاست گۆرانكاریكاندا بین و خۆ ســـپاندن لم سردەمدا ھمیش مایی
پوچو زۆ دارك برناگرێ.* رۆژ نییـــ بـــاس ل خۆشـــگوزەرانی كاربدەســـتانی دەست رۆیشـــتووی ئم ھرم ئاوەدانمان نكرت، لالیانكی كیش لترەوە ژیـــان و گوزەرانـــی خچاو سردەمی پش راپڕین گۆرانكاری و پیشڤچوونی پوە دیارە، ئگر داعاتی سردەمی بعسی گۆر ب گۆر بشی ھرە زۆری بۆ جنگ و كاوكاری و دام و دەزگا بوون، بنماكی و دابۆلســـنركانی ئســـتا ســـرەرای خراپ بوونی ھندێ گنـــدەڵ، خك كـــم و زۆر بوژاوەن، بـــم توژك ل بكاران و نخۆشـــان و پیر و پككوتكان، ژیانكی ســـخت بروەدەبـــن، لـــرەوە لیـــادی یكی ئایاردا ب پویست دەزانرت مووچیكی شـــیاو بۆ ئم توـــژە ببتـــوە، گر ت، ببیـــان نكی دیكیھیـــچ مووچدنیایوە دەـــم، ئگر رەوتكمان بۆ دواوە نگرتوە، ئـــم مووچی وەك
تیایـــدا دایـــك ككوردســـتانی ھكوتـــووە ؛ دەیان یاد و بۆنی ئاینی و كۆمیتی و نتوەیی، لمژووی پرشنگداری گلكماندا نش ســـاربۆیتۆماركراوون. ھئاھنگ و فستیڤای جۆراو جۆر لكات و شـــونی جیاجیا ســـاز و وەبیرھنانوە بـــۆ دەكرـــن، رھاتســـب و یاد پیرۆزڕاگرتنی شـــرمزاركردنی و خۆشـــكان یـــادە تـــاڵ و پمینتییـــكان. ئمش كاركی پویست بۆئوەی ببردەوامی نوەی نوێ شارەزایی و زانیاری دەســـتبكوت لســـر تاوەكو نتوەكـــی، مـــژووی دۆســـت و دوژمنی خۆی بناســـت و پنـــد لھكانـــی ڕابـــردوو
وەربگرت و دووبارەیان نكاتوە ،ئاســـایی كتحا تائـــرە .بم ئوەی من دەموێ تیشـــكی بخمسر، شوازی بڕوەچوونی ك ،ینستیڤانگ و فو ئاھئبۆیادكردنـــوەی بۆنكان ئنجام دەدرـــن . وـــای ئو گـــۆڕان و كئمۆ خرایانی وتنشـــكپجیھان تیایاندا گوزەردەكات، كچی تائستاش میكانیزمی بڕوەچوونی ئاھنگكان شوازكی كالسیكییان پوە دیـــارە. بۆ یادكردنوەی ھر بۆنیكـــی (نیشـــتمانی _ ئایینی _ نتوەیـــی ) كۆملك دروشـــم و الفیتو پۆســـتر و شـــیعاراتی ن، كجـــۆراو جۆر ئامـــادە دەكرگوزارشـــت لو بۆنیـــ دەكن،
زۆربی جـــاران بب ڕەچاوكردنی دروشـــمان ئم بنمایك ھیـــچ نوە . شونودەكرناوشاردا ببگشـــتییكانی وەك ناوەندەكانـــی خونـــدن و باخان و شـــقام و ستوون و برزەپرد و دەرگا و دیوار ھاتووچۆش ھماكانی تنانت و . م دروشـــمانن بڕوپءش دەكرھۆكاری ئم دیاردە ناشارستانییش دەگڕتوە بۆ نبوونی یاسایك بۆڕكخستنی ئم كارە، لھمووشی خراپتر ئوەی، ئم دروشمان تنھا شوەیك بھیچ ھدەواســـرن لناكرنـــوە دوای تواوبوونـــی نم شویری ئر سگیادەكان . ئگشـــتییانی كلســـرەوە باسم كردن بكین ڕاستی ئم حاتمان ھشـــتا دەبینین ؛ بۆدەردەكوت الفیتو پۆستر و ونی دڕاوی پارو پرارییان پوەماوە، كچی لجیاتی
تازەیان دروشـــمی لكردنوەیان پـــوە ھدەواســـرت . بحوكمی و غڕەباق شـــونكی ئـــوەی زۆربی كۆلژ و بشـــكانی تدا ھكوتـــووە، شـــقامی ھولر _ كركـــوك لبـــردەم ڕۆژنامی خبـــات و ســـرۆكایتی زانكۆی صالح الدیـــن تادەگات پیمانگای تكنیكـــی ھولـــر، بڕژەیكی م دیاردەیرچـــاو دووچاری ئـــببۆتوە . ببـــردەم ھركۆلژكدا بچیت كۆملك پۆســـترو ونی وێ، كرچاو دەكجۆراو جۆرت بھریكیان گوزارشـــت لدەنگ و ڕەنگ و یادك دەكن ؛ بجۆرك كۆڕی شـــیعری و پشانگای كتب و پرســـو سرەخۆشی و ڕكالمی كاكان و شـــرمزاركردنی ئنفال و كیمیابـــاران و یادی دامزراندنی ڕكخراوی قوتابیان و خوندكاران
و حزب ئیســـالمی و علمانییكان كتر بووینوی یكـــو .. ھتد ت. ھندێ جاریش لالین كسانی نابرپـــرس و دواكوتوو، تعلیق و قســـی نابج و جون لسر دەنووسرن، دروشـــمكان ونو ھموو ئمانش دیمنكی ناشیرین بناوەندەكانی ناشایســـتیان و بداخوە بخشـــیوە، خونـــدن نالی ت . خۆزگدەبـــوو وابنكلوەزارەتـــی پیوەندیـــدارەكان تم بابكییان لمشـــارەوانی غدەخوارد بۆئوەی چیتر ئم دیاردە نبتوە، دووبارە ناشارستانییوا بـــرەو ھبژاردنیـــش دەچین فرەدەنگ ئو لسایی خوابزانو ڕەنگ و ئاینی كلكوردستاندا ھی چۆن دار و دیوارەكان بونو پۆســـتری جـــۆراو جۆر ســـواغ
دەدرن؟!
یادكردنوەی بۆنكان ل كوردستان
گەن
ڕم
ھ
مامۆستا شوكت ئیسماعیل
ژمارە (١١٧)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٨گونی ٢٧٠٩ی كوردی
20
مژووی كۆنی كوردستان
دكتۆر مولود ئیبراھیم حسنپشكی
پاش كۆتایی ھاتنی جنگی یكمی جیھانی ل سای (١٩١٨)دا و نمانی ودابشكردنی عوسمانی دەوتی كوردســـتانیش میراتكـــی، بۆجاركـــی تـــر لدوای شـــڕی لنوان كـــ (چادران-١٥١٤)، دەوتی عوســـمانی و سفویدا كوردستان ئمجارەش دابشكرا، دابشكردنی تازەی ناوچكدا لدیسان بر "لعنتی دابشكردن" شـــكردنداب لـــم كوتـــوە، تازەیدا پارچكان زۆرتر بوون و بچوكتر بوونوە و داگیركرانیش زۆرتـــر و بھزتر بوون، ئمش بووە ھـــۆی ئوەی ك كشـــی كورد ئاۆزتر بـــت، لگڵ ئم دابشكردن تازەیدا داگیر كرانی ھرپارچیـــك، ب شـــوەیك كوتنـــ گیانی كـــورد، ك ھتا رادەیكـــی زۆر ھریكو لوەی تر جیا بـــوو، بـــم ھموویان یك مبســـتیان ھبوو، ك لم
خاندا كۆدەبوونوە:١- دان ننان ب بوونی نتوەیك بنـــاوی (كورد) و خاكك بناوی توركیـــاو وەك (كوردســـتان) سوریا لسرەتادا و ھودان بۆ تواندنوەی كورد لنو نتوەی
تورك و عرەبدا.٢- بچووككردنوەی (میللتی كورد) و (خاكی كوردستان) و گۆڕینی لمیللتوە بۆ (ھۆز و عشیرەت) و زمانكشی بۆ لھجی (محللی) و گۆڕینـــی ناوی كوردســـتان بۆ ،ك وەك شاری (سنناوی شـــارسنندج، ساسان دژ) بۆ (استان
كردستان) ل ئران.٣- دان نان ب بوونی میللتی كورد و ب زمانكی بب ئوەی ناوی ت ل(كوردستان) ب ی بكخاكباری فرمیوە ل عراقدا دواجار عراق ل ھمووان گرمترو توندتر
كوت لنوبردنی میللتی كورد.٤- لگـــڵ دامزراندنی (یكتی سۆڤیت) ســـرەتا بۆ كوردەكان (كۆماری كوردســـتانی ســـوور)ی ل كوتـــوە، بم ھر زوو ئم كۆمارە رەشكرایوە، میللتی كورد كوت بـــر ئنفالكی بدەنگ و یشـــتك تا گوازە بوونرتـــپالوازتریـــن بـــاری الوازیـــی لم
پارچی ل مژووی خۆیدا.جگ لوەی، ك ھر داگیر كرەو بشوەی خۆی كوتن شواندنی خاك و زمان و پناسی نتوەی كورد، ھمووشـــیان پكوە دژی و شـــۆرش بزووتنـــوەو ھـــر سرھدانكی كورد بوون، ئگر ل ھـــر پارچیكی كوردســـتان ســـری ھدابوایـــ، بتایبت (عـــراق) و (ئـــران) و (توركیا) و (سوریا) ل گڵ ھموو ناكۆكیكی لبرامبـــر خۆیـــان، نـــوان كشـــی كـــورد كـــۆك و خاوەن ركوتن بوون، ھمیش یارمتی لســـركوتكردنی دەدا یكتریان شۆڕشكان، ئگر كوشتن و گرتن و پرتوازەكردن و پناس گۆڕینی كورد رگایك بوو بۆ لنوبردنی كـــورد، ئـــوا شـــواندنی مژوو جوگرافیاو زمان و كلتوورەكشی بـــ رگایكـــی تـــر، لـــ رووی و بچووكردنـــوە جوگرافیـــاوە گۆڕینی ناوە مژووییكانی كوردی
بۆ ناوی زمانـــی داگیر كران و تا ئستاش ھر بردەوام ل ھموو پارچكان، ل رووی مژوویشوە ئوا مژوو نوسك دەنووس:(ھیچ میللتك ئوەندەی میللتی كورد مژووی ئنقســـت دەســـتی بمـــژوو ئـــم نشـــوندراوە) شـــواندنش دیســـان تا ئمۆ ھر بردەوامو شواندنكشـــی ھمـــوو زەمنكانـــی مـــژووی لـــ مژووی كـــورد دەگرتوە، كۆنوە تا دەگاتـــ مژووی نوێ و ھاوچرخـــوە، كـــ دەیـــن: مژوومان دەشونن وات مژووی كورد بشـــكی روونكراوەتوە و ســـاغ بۆتوە، ئگرچی بشـــی زۆری ئـــم ســـاغ بوونوەیش، كوردە غیـــرە مژوونووســـانی كردوویان. بـــم، لنو مژوو نووســـانی نتوەكانی دەوروبر زۆر ب برنامو دوور ل زانســـت خریكـــی شـــواندنی مـــژوو و نجوگرافیای كوردســـتانن، ساچندیـــن وتـــارو لكۆینـــوەو ونوە و دەكنـــودەكرب بكتبردەســـتی نوەی تازەی كورد، كتبی لكۆینـــوەو لمجـــۆرە شـــواندن ب ئوەی شارەزایان و الینـــی پیوەندیـــدار وەكـــو زانستی ب شـــوەیكی پویست وەمی ئگر بدەنوە، وەمیان ھوكانـــی شـــواندنی مژووی كورد نادرتوە، ئوا پشـــتگیری ئو زانـــاو لكۆرانش ناكرێ، كـــ لبـــارەی مـــژوو و كلتوری كوردەوە ب زانســـتیان دەكرن، لم ســـانی دوای ھوی جوان و زانســـتیانش دراوە و كتبـــی
زانســـتیان بـــاش چاپكراوە، كبشـــكی مژووی كوردیان ســـاغ كردۆتوە! بۆ نموون (كردان پارس و كرمان) لكۆینوەیكی زانستی و دســـۆزانی برز (د.جمشـــید بزمانی كـــ كیـــش)ە، صداقت فارســـی ل ئران شـــش حوت ساك لوە پش (انتشارات سالح الدین ایوب) چاپی كـــردووە، كل (١٩) بـــش، پكھاتووە، لم نۆزدە بشـــدا بـــ دوورو درژی ناوچكانی كوردەكانـــی باســـی (پارس و كرمـــان) دەكات لپش ھاتنی ئیســـالموە، تا رۆژگاری ئمۆ لو كتبدا لكۆر باسی ھۆزە كـــوردەكان دەكات، ك ھر دا ژیاون، لم ناوچانوە لكۆنلالپڕە (١٨)دا لژر ناوی (ئردشیر پاپـــكان، كرد نژاد) واتـــ (ئردە شری بابكان_ی نژاد كورد) ئوە روون دەكاتوە، ك ئردەشـــری بابكان دامزرنری ئیمپاتۆریتی ساســـانی كورد بـــوو، ل ھۆزی گورەی (شبانكارە_شـــوانكارە)ی ش بمئ ،وەی ساسانكورد و نپشت بستن ب سرچاوە فارسی كۆنكان، ھرچندە رەبییع و ئم راســـتیی زۆر لمـــژەو زۆر
ســـرچاوە و نـــووس مـــژوو باسیانكردووە، بم لكۆینوەو ساغكردنوەی جاركی ترو لالین لكۆلرەوەیكی غیـــرە كورد و نۆژەنكردنـــوەی بابتكی كۆن، ،یكورد گرنگی خۆی ھ مبۆ ئچونك ئستاش لنو لكۆرانی كورد برزانی ئاوا ھن، ك ئم ر بۆیھ !یان قبووڵ نییراستییئم كتبو زۆر كتبی ھاوشوەی و خوندنـــوە شـــیاوی مـــئوەرگانن، بۆ ئوەی نوەی نوێ بتوان ل رەوتی مژووییوە پشت رچاوانم ســـزانیارەكانی ئ ب ی، كبانم كتر ئگئ ،ستببزانســـتیان باس ل مژووی كورد دەكن، لنوەندی رۆشـــنبیری و ئكادیمی كورو گرنگیكی شیاویان پنـــادرێ، ئوا ھنـــدێ كتب و لكۆینوەش، ك راستی مژووی كـــۆن و نوی كورد دەشـــونن، ونـــن و دەكوانیش چاپدەكرئژردەســـتی خونـــدەواری كورد، كچی ببدەنگی لنو كتبخانی
كوردی جگای خۆیان دەكنوە. بـــی (حقیقـــكت :بـــۆ نموونـــو نووســـین كـــ الســـومریین) لكۆینـــوەی بڕز (دكتۆر.نائل ی (٢٠٠٧) لســـا حنـــون)ە و لدیمشق و سوریا چاپكراوە، ئم كتبش ل (٩) بش پكھاتووە، لكۆر ئســـتا پرۆفیســـۆرە و پسپۆرییكی ل زانستی شونوار ناســـیی، لم كتبـــدا لكۆر باس ل مژووی كۆنی كوردستان گب راق دەكات و پشـــت بو عبزمارییكان و سرچاوە كۆنكان باســـی زۆر بابتی گرنگ دەكات،
لوان مژووی شـــاری (ھولر_(كركووك_كركوك) و ئربیـــل) و زۆریتـــر، كـــ ل نووســـینی مژووی شون و شارەكان بگی نووسراوی ھناوەتوەو رای خۆی نووســـیوە، كـــ ناتوانین گرنگی كتبكـــ لبرچـــاو نگریـــن، لزۆربـــی بشـــكاندا، بـــم وەستگای ھج موەی بۆ ئئلكردنو لـــ وردبوونوەی ئم تیۆرە تازەیی ك دكتۆر ل بارەی ناوە، كوە دایھكانرییســـۆم ،ر رای وایكۆی لككورتییبك (سۆمر) میللت نیی و سۆمر جـــۆرە زمانك لگـــڵ داھنانی نووســـین لالیـــن ئكدییكان داھنـــراوە!! كـــ من لـــرە لم م بارەیوەدا رای خۆم لینكۆل
روون دەكموە.ھرچندە لســـرتاوە دەب ئو راستیی بنووسم، ك من پسپۆڕی مژوو و شـــونوار نیم و زمانی سۆمریش نازانم، بم ب گورەی توانای خۆم ل رووی مژوویوە، ب پشـــت بســـتن برای مژوو نووس و لكۆلرانـــی ئم بوارە ھودەدەم ئوە بســـلمنموە، ك ســـۆمرییكان ئو میللتن،
المحلى).زاناكان ب مبست و ب مبست (بگرە و بردە)كی زۆریان كردووە، لسر قسی خزعل ئلماجدی، "ھیـــچ الیكـــی ئـــم زەویییان ن بیكوە، تـــا نشـــتۆتھنبنچی سۆمرییكان"، و خاك بم دواجار بم ھموو راو تیۆرە لك جیـــا و لك دوورە، ھندەی تر ل راســـتی دوور كوتونتوە كارەكیان ئاۆزتر كردووە، ئگر وانیینمـــوو تم ھوردی ئ ببخونینوە و براوردیان بكین، بۆمـــان دەردەكوێ، كـــ تیۆری (االصل ایرانی وجبال زاگروس) لھمووان بگی بھزترە و (جبال زاگروس)یش ل ھمووان واقیعیتر دارترە، ك گژوویی تر و بو مناموێ لرە، ئوەی ل بشـــی ل ،وەیینكۆل ئـــم یكمی بارەی رەگز و وتی سۆمرییكان نووسیووم، جاركی تر دووبارەی بكموە، بم الی من ل ھمووان سیرتر و الوازتر، تیۆرەكی برز دەنووســـ (د.نائـــل حنون)ە، ك(سۆمر زمانكی داھنراوە، نك
نین، ھندكیشـــیان لـــ ھوی ئوە دابوون، ئوە بســـلمنن، ك سۆمرییكان ل دەرەوەی ئم ناوچی و یكك لم وتانوە ھاتـــوون، كـــ دكتـــۆر خزعل
ئلماجدی باسی كردووە.بـــم چونك ســـۆمرییكان *میللتكی رەســـنی ناوچكن و خاوەن زمان و بنچ و نیشتیمان و زمانی رەســـنی خۆیانن، رۆژ ب رۆژ پاش دەیان ســـاڵ و دەیان لكۆینوە تپ و تۆزیان لسر خۆیان داتكاند، ب رەنگ و رووی دەركوتن، راســـتقینی خۆیان چۆن پـــاش چندین ھزار ســـاڵ ب رەســـنكیان تشارستانی
میللتكی جیا ل ئاشوور و بابل دایھنـــاوە، ھر خۆیان بكاریان ھناوە و زمانی خۆیان پ تۆمار شـــتر لپ تومیللكـــردووە، ئ.(بوون ج ئاشوور و بابل نیشت
ھر خـــۆی (نائـــل حنـــون) ئم رایـــی ھنكس پســـند دەكات و قبوڵ فیكرەیـــ دەنووســـ:(ئو دەكیـــن، دە دە: ختی بزماری بۆ ئوە داھنراوە، ك بۆ زمانكی تر جیا لـــ زمانی ئاشـــووری و بابلی و ئكدی پ تۆمار بكرت، باش ئو زمان میللتانی ئاشوور و بابـــل ئكد دایـــان نھناوە و پش ئـــوان میللتكـــی تر، بۆ زمانكی تر دایھناوە!! باش ئی ئو سۆمریی كاتك پش ئوان ژیـــاون و نووســـینیان داھناوە، باش دەكرێ نووسین بۆ زمانكی تر، جگ ل زمانی خۆیان زمانی ســـۆمری دابھنن؟! زمانی خۆیان
زمانی سۆمری بووە.(د.نائل حنون) ئگر ھودەدات و دەیوێ سۆمر بكات ئو زمانی، ك نووســـینی بۆ داھاتـــووە پی نووســـراوە و سۆمر ل میللت و وت، وەال بن و بیكات زمانكی داھنراو، ئوا ناتوان رۆی ئو میللتـــ رەشـــبكاتوە، ك ئم
زەوی، خوداوەندی ئینلیل ب نا لری دەردەھریك بوو وەك گیا سمرۆڤ خ كاتئاسوودەییوە ل میللتی خۆی سۆمری دەڕوانی
ئینلیل خوداوەندی نتوەیی سۆمرییكان
ژمارە (١١٧)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٨گونی ٢٧٠٩ی كوردی
22
زانری نندەوارە زمانی سۆمخوئـــوە چ خوندەواركـــ، لرەدا ئو پندەی ســـۆمری، نووسین و خویندەوار و زمانی ســـۆمری ،جیایان دەزان وە و بكدەكاتلب پچوانی راكی دكتۆر نائل، ك دەیـــوێ بیســـلمنی زمانی پكوە نووســـین، و ســـۆمری
ئكدیكان دایانھناوە!؟!. ری نووسین دەكات واتباسی ھون *ھونری نووســـین جیای ل زمان بپی پندەكـــ، بم بۆ ئوەی ب كسك بن:(ناسخ) خوندەوار دەب سۆمرییكان، لسردەمی ئو خوندەوارە زمانی ســـۆمری خوندن چونك ،بزان بڕەوانی و نووســـین كمجار لنو زمانی سۆمریدا داھنراوە، وات داھنری نووسین ب زمانی سۆمری بیری كردۆتوە، ئلف و بی نووسینی بـــۆ زمانی ســـۆمری داھناوە و لگڵ ئو زمانی گونجاندووە، بۆی بۆ خوندەواری ســـرەدەمی ســـۆمری و داھاتنـــی پندەك و ســـردەمی بابلی یكـــم و پاش نمانی دەســـتی ســـۆمریش، ھشتا زانینی زمانی سۆمری بۆ
خوندەوار پویست بووە، رییســـۆم پندە لـــم دواجار دەتوانین، چند خاك بدەست بنین، ك گرنگی زمانی سۆمری
دەردەخن:یكم: زمانی سۆمری، زمانكی پیرۆز بووە، پیرۆزیكشی لوە ھاتووە، ك مژووكی دوورودرژی ھبووە، ســـرەتاش وەك زمانی ســـری خوداوەنـــدان و ئایـــن ھداوە و دەق پیرۆزەكانی ئاینی سۆمریش بو زمان نووسراوە، ش بوو، كتـــو میللزمانـــی ئ
ئمۆ ب (سۆمر) دەناسرن. ،پیرۆزە ئاینیی م زماندووەم: ئپیویست بووە، ك ھموو كسك بوای ب ئایین و خوداوەندەكانی و زمانو ئـــ بـــری ھســـۆم
.بزانسیم: نوووسینی پیرۆز، یكمین جارە نووســـین دادێ و لنو ئم پیرۆزەشـــدا ھاتووە، بۆی زمان ك نووســـین بزانســـناكرێ كو زمانی ســـۆمری نزان، ئو ،كـــندەوارنـــدەوارە چ خوخوزمانی و دەزانـــ خونـــدەواری چونكـــ ،نازانـــ ســـۆمری زمانی ســـۆمری خۆی پیرۆزە و نووسینیش ھر پیرۆزە و بابتی
پیرۆزیشی پدەنووسرێ.چوارەم: ئـــوەی دیارە بپی ئم پنـــدە دەب، خوندەوار پشـــی ئوەی فری خوندنوە و نووسین چونك ،ری بزانزمانی سۆم ،بشتكی بگ نویســـت، زمانی سۆمری زۆر پش داھنانی ئلف و بی نووسین ھبووە، بۆی الی ســـۆمرییكان گلـــی و دەبنگی بووە، ئگر كسك بیوێ فری نووسین و خوندنوە بب و زمانی بری رەوان نكردنی سۆمقس ل ،رییوە پیرۆزی زمانی ســـۆمئ كان دەكات، كرییســـۆم وا لئـــوەی خوندەواربـــ و زمانی سۆمری نزان، ب گل و لی و
پكردووە.* ئگر ب وردی سیر بكین ئوا سۆمرییكان، ل ھموو زەمنك و قۆناغكدا، خاوەنی ئاینی خۆیان بـــوون، خوداوەند گلكیشـــیان ھبـــووە، ھـــر خوداوەندكیش كراوی دیـــاری دەســـتی كارو (بل خوداوەندی ھبـــووە، خۆی یان بیل)خوداوەندی زەمین بووە، خوداوەندی عشـــتار) (ئنانـــا جنـــگ و خۆشویســـتی بووە، كشـــتوكاڵ خوداوەند دەمـــووزی و ســـوزایی بووە، ك تا ئستا دوو لـــو خوداوەندە راســـتوخۆ پیوەندارن ب شاری ھولر ھیو ناو ل خوداوەندی(بل-بیل) وەك لنانكیـــان ھاتووە، دیارە ھر لو شارەش پرستراوە، ئنانا-عشـــتاریش ئوەتا لســـردەمی بابلی-ھولـــر- و ئاشـــووری بشـــاری عشـــتار و ب (عشتار ئربیال) دەناسرێ، ك دیسان من رام وای، زەمنی پرستنی عشتار ل ھولـــر زۆر بۆ پش زەمنی وە، كتـــركان دەگئاشـــووری ن، بر دەكولحوكمی شاری ھدووری نازانـــم ھر لســـردەمی ھولر، شـــاری دروســـتكردنی خوداوەندی عشتاریش ل ھولر پرستراب، چونك سۆمرییكان خوداوەندی (تموز و ئنانا- تموز و عشـــتار) یان ل ئشكوتوە لگـــڵ خۆیان ھنـــاوە، دواجار بردوویانتـــ خـــوارەوە و پاش
ئوانیش (ئاشووری و بابلی) و زۆر نتوەی تر وەكو ســـۆمرییكان دەپرســـتن و پرستگا و پیكری بۆ دەكن و ل ھنـــدی زەمن و وەك دەگۆڕێ، ناوەكی شـــون ئوەی الی ئاشووریكان (ئنانا) دەبت (عشتار) و الی ئرانییكان
ئگر للیك ل رەگزی سۆمریكاندا ھی، ھۆكی ئوەی، ك زاناكان بۆ ئمكارە ئاوڕیان ل زمانی كوردی نداوەتوە
انست
ردكو
ی ۆن
كی
ووژ
م
بۆ خوندەوار و لكۆرانی بڕز: لبرئوەی بوكردنوەی ئم بابت ب ئق چند ھفتیكی دەخایانـــد، پمان باشـــتربوو خوندەواران و پســـپۆرانی ئم كجس و یفك نی بوارە ببابتكـــ بخوننـــوە، ھر برایانی"بدرخان" لگڵ بۆیرككوتین ھمووی لسر یك وەك پاشكۆیك بوبكینوە. تباب یـــم یكمی بشـــی و ناوی"ســـۆمرییكان لژر گفتوگۆیـــك لگـــڵ د. نائل لژمـــارە"١١٦"ی حنـــون"دا بدرخان ٢٠٠٩/٤/٢٢، الپڕە"٥"
بوكراوەتوە.لگڵ رزماندا
شاژنكی سۆمرییكان
ژمارە (١١٧)ی ئاياری ٢٠٠٩/٥/٨گونی ٢٧٠٩ی كوردی
24راوژكاری مژوو: د. عبدول علیاوەیی
راوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمینراوژكاری رووناكبیریی: د. ھیمداد حوسن
راوژكاری كــلتــووری: خالید جوتیارراوژكاری ھونری: محمد زادە
بشی كۆمپیوتر: ئیـوب یوسـف ئبوبكـر
ناونيشان:كوردســـتان، ھولر، شقامی ئاراس،
باخانی سردارینۆرماڵ: ٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦
مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی
مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +
بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات