This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
ئیبراھیم مولود (د. :ل پكدت با لیژنی ئندامانی ،باس شاینی حسن، د. ئومد ئیبراھیم جوزەلی، فرید ئسسرد، حمید ئبوبكر).
ھژای گوتنی، ل سای ٢٠٠٦ـــوە دەست بو پۆژەی كراوەو ل كۆتایی سای ٢٠٠٨ بكۆتاھاتووە.
ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشـــتیی ئــــازادە
دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات
ژمارە (١٠٨) دوو شمم ٢٠٠٨/١٢/٢٢ زایینیبرانبر ب بفرانباری ٢٧٠٨ی كوردی
سای نۆیمبدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش
نۆڤلتی خرەندەكانی سنووركاروان عبدو ناوكی دیاری ناوەندی راگیاندن و رەتای دەست دانم سب ،ریی كوردییگرۆژنامقم و نووسینی ب ئدەب و چیرۆك بووە، تائستا چنـــد كۆم چیـــرۆك و نۆڤلت و رۆمانكیشـــی بوكردۆتوە، وا ئمجـــارەش بنیازە ب نۆڤلتی "خرەندەكانی سنوور"خونری كورد و ھفتنامی ش لب ب تو نۆڤلئ وە، كر بكاتسدرخان بب
یر ھباو ھـــســـ ،وای ـــب -و نامـــرێ، ھتـــا كۆمگاكمـــان كۆمگایكی وا داخراو ب سباو ھر دەمن و سباویش كۆمگا دروستی كردووە و ل ئنجامی زومی كۆمگا
وای لھاتووە.* لـــ دیداركتدا دەـــی بنیازبوون بۆ رۆی سباو ئافرەت ل میسر بنن، تاكی چاوەڕی ئو رەفتاران بین و ھ سوورەكان نبزنین
و دیوارەكان نشكنین؟ من ناكرێ، دەبنھا بت وە بئـــ -ئو پرســـیارە بـــرەو رووی خكی ھمیش خكانك بكیتوە، بازاڕ بیركردنوەیكی تســـك بـــ كـــبیردەكنوە و بچاوكی تر سیری ئو ھونرمندە دەكن، نان ئوە نرمین ھاتووە رۆـــی كاراكتركی نـــاو كۆمگا دەبینـــ، دەن ئوە ســـباوە، یان زۆرجاریش بداخوە پمدەن بداخوە كـــ ئو رۆت بینی، ناشـــیرینی كـــردووی، یانی بیردەكاتوە، تسك كۆمگاكمان تا ئستا كۆمگاكمان نازان نواندن چیی و ھونر چیی. براســـتی خۆی ویسترە، پھون ویستی بت پمیلل وە و باشتر و لشكی بكاتك مخروانگیكی تر سیری ھونرمند و
كارەكانی بكا.* ئو كسانی رەخنت ل دەگرن، زیاتریان بدوژاڵ عكـــ پیاون یـــان ئافرەت، چونكدەـــ زۆرجـــار پیـــاوەكان رزم لـــ دەگرن و
ئافرەتكان رەخن و توانجم ل دەدەن؟ یوە ئافرەتیش ھداخـــب ب -توانجت ل دەدا، من ك كاركم كردووە براســـتی (٧٥٪)یم بۆ ژنان كردووە و ل (٢٥٪)یم بۆ خۆم و پیاوان و ھونر كردووە، بم بداخوە سیردەكی
ئم ئافرەتكانیشمان لو ئاستدانین و تسك بیر دەكنوە.
* ل برجســـتكردنی رۆی ســـباودا دەی شـــكاندنی ھی ســـوورم ل (٢٥٪) بۆ كۆمگا جھشـــتووە، بۆچـــی ھوـــت نـــدا ئـــوەش
نھی؟- ئاخـــر ناتوانـــم، لبرئوەی من لچاو و زمان و بیركردنوەی كۆمگا زۆر دەترسم، منیش خۆم ل دەرەوەی ھونـــر كســـكم زۆر موتحفیزم، خزانم ھی و ناموێ پاشـــان ئو خزانم تووشـــی چند ھوستكی
دەرەوە ببتوە.
* بم پت وانیی كۆمگا گۆڕانی بسردادێ و دوای چند ساكی تر خك دەزانن نرمین
كاوانی كاركی چند گورەی كردووە؟- بـــ دنیاییوە پاش ١٠ ســـای تر ئو بیركردنوان دەگۆڕن و ل چند شـــونكیش گوتووم خۆشـــبختی نوە ددوای منل یـــو كچانبۆ ئناو دنیای ھونـــر، چونك دەتوانن زۆر ئازادانـــ و راســـتگۆیان نواندن وە و لترسك وەك من بن، نبك(٢٥٪) بھنوە، منیش بۆ خۆم وەكو كاری دراما یكم ھنگاوم بووە ئو دیواران بشـــكنم، ھقی خۆم بووە ئو ل (٢٥٪) بھموە كار بۆ ئوەش دەكم ئو لـــ (٢٥٪) كم بكموە و
پویستیش كۆمگا یارمتیم بدات.* لـــ ژیلمـــۆ و ئـــارەزوو، دوو رۆـــی جیاواز یكیان كاراكتركی نرم و نیان و پ لسۆز و خۆشویستی، ئویتریان كاراكتركی شڕانگز و خراپ، ئایا ل داھاتووش وەرگرتنی ئو جۆرە
ئافرەتان ب؟- ب دنیاییوە، پیاوانیش نایانوێ ل سدا ســـد ئو كارە بۆ ئافرەتان بكن، ئافرەتانیش لھمانكاتدا سست و تمـــن و تســـك بیردەكنوە، لبرئوەیـــ كـــ ئـــو كارە رووی
نداوە.
* ل نواندندا بك زۆر سرسامی؟- ب مامۆستا ئازاد جالل سرسامم و خۆشم بخۆشـــحاڵ دەزانم ئگر رۆژك فرستك ھب لگڵ شوان عتوف كاربكم و بـــ نواندنی ژیان
ئیبراھیم موعجیبم.* لـــ برنامیكی تلفزیۆنی گوتت: لزۆر شـــون لســـر ھولر دمـــ وەم، بۆچی تا ئستا ل كاركی ھونرمندانی ھولر بشدار
نبوویت؟ یزانم ھوەی خحوكمی ئـــ بـــ - ل مانی دەژیـــم، گرانـــســـلو لشاركوە بۆ شاركی تر بی كارك بكـــی و مانگـــك یـــان دوو مانگ مامۆستاشم لبرئوەی بمنییوە، ناتوانـــم كارەكم بج بھم، بم بك ھو كار بت ھر فرســـگئ ـــر بكرێ بولمانی بۆ ھســـل لـــخۆشـــحاییوە بشـــدار دەبم، یان بتوانم تفـــروغ بكـــم و دوومانگ بم ل ھولر دابنیشـــم ئوەشـــیان ھر بم دەیكم، بخۆشحاییوە ك لزڕدوای درامـــای ئـــارەزوو بھولر پیوەنـــدی پوەكردم و داوای كرد بشداری كارك بكم ل ھولر، بم نمتوانی بشـــداربم ھر لبر
ئو ھۆیان بوو.
نرمین كاوانی: ئگر ل نواندنا بگم لووتكش غروری نامگرێ
نرمین كاوانی و خانوادەكی
* بم پت وانیی كۆمگا گۆڕانی بسردادێ و دوای چند ساكی تر خك دەزانن نرمین
ســـای تر ئو بیركردنوان دەگۆڕن و ل چند شـــونكیش گوتووم خۆشـــبختی ئو بیركردنوان دەگۆڕن و ل چند شـــونكیش گوتووم خۆشـــبختی ئو بیركردنوان دەگۆڕن و ل چند
نوە ددوای منل یـــو كچانبۆ ئناو دنیای ھونـــر، چونك دەتوانن زۆر ئازادانـــ و راســـتگۆیان نواندن وە و لترسك وەك من بن، نبك٪) بھنوە، منیش بۆ خۆم وەكو كاری دراما یكم ھنگاوم بووە ئو دیواران بشـــكنم، ھقی خۆم بووە ٪) بھموە كار بۆ ئوەش ٪) كم بكموە و
* لـــ ژیلمـــۆ و ئـــارەزوو، دوو رۆـــی جیاواز یكیان كاراكتركی نرم و نیان و پ لسۆز و خۆشویستی، ئویتریان كاراكتركی شڕانگز یكیان كاراكتركی نرم و نیان و پ لسۆز و خۆشویستی، ئویتریان كاراكتركی شڕانگز یكیان كاراكتركی نرم و نیان و پ لسۆز و
ھرس كۆمپانیای ئیتای و كرواتی و نۆرسۆی توركی جبجی دەكن
ھۆ حسنسرلبیانی ٢٠٠٨/١٢/١ لمراسیمكی بئامادەبوونی شایســـتدا گـــورەو كۆسرەت رەسوڵ علی جگری سرۆكی ھرمی كوردستان و نچیرڤان بارزانی سرۆكی حكومتی ھرم و عومرفتاح جگری سرۆكی حكومت و سحدین محمد بھائدین ئمینداری گشـــتی یكگرتووی ئیســـالمی كوردســـتان و كمال شـــاكر سكرتری حزبی شیوعی كوردستان و ئندامانی مكتبی سیاسی یكتی نیشتمانی كوردستان و د. فوئاد حوسن سرۆكی دیوانی سرۆكایتی ھرمی كوردستان و پارزگاری ھولرو ژمارەیكی زۆر للپرسراوانی حزبی و حكومی كسایتی و ھاووتیانی شاری نخۆشخانی بناغی بردی ھولر (پاڕ)ی خرخـــوازی تایبت بكس و رگشمنفال و پھیدان و ئكاری شـــ
درینكان داندرا .سرەتای مراســـیمك بدەقیقیك وەســـتان بۆ گیانی پاكی شـــھیدان و خوندنوەی چند ئایتك لقورئانی پیرۆز دەســـتی پكرد. دواتـــر دەرباز كۆســـرەت رەســـوڵ بناوی بنمای ھڤـــاڵ كۆســـرەت رەســـوڵ وتیكی بخرھاتنی وای تدا پشكشكردو ئامادەبـــووان، ســـوپاس و پزانینی ئاراســـتی ھڤاڵ كۆســـرەت رەسوی باوكی كرد بۆ بیرۆكی دروســـتكردنی ئو نخۆشـــخانیو سوپاسی ھڤاڵ مام جـــالل و كاك مســـعود بارزانی و نچیرڤان بارزانـــی و عومر فتاح و ھموو ئوانی كرد، ك پشـــتیوان ئو بۆسرخســـتنی ھاوكاربـــوون و نخۆشخانی روونیكردەوە پرۆژەیو (پاڕ ) بمانای ھر س برای شھیدم ( پشەو و ئاراس و رباز)ە و گوتی ئم نخۆشخانی تایبت ب كسوكاری رگشـــمنفـــال و پھیدان و ئشـــ ریان نییی چارەسوانكان ئریندلھرمی كوردستان وەك مشك و دڵ و بۆڕییكانی خون، ك لالین برای خۆشویســـتمان و پشمرگی درین دكتۆر زریان عوســـمان سرپرشـــتی دەكرت. ھروەك گوتـــی لرەوە زۆر سوپاسی كاك مسعود سرۆكی ھرمی كوردســـتان دەكیـــن بۆ ھـــاوكاری و پشتیوانییكانی، لكۆتاییشدا بناوی بنماـــو كس و كاری شـــھیدان و پشمرگ دریینكان و كمئندامكان
رەگزی كورد د. نبز مجید ئمین یم وشئ ك ،ی وایالددین سجادی پی (كورتی) عوش بارەت بر ســــھل بنڕەتدا ل وشــــی ( گوت)ەوە ھاتووە، گوتییكان بشكن لگلكانی بر لھاتنی مادەكان بۆ كوردســــتان، وای بۆ دەچت ك ئم وشی سرەتا ل شوەی (گرت-گرتی) بووە و دواتریش بووە ب (كوت-كوتی) تا سرەنجام بوو ب (كورت-كورتی)، ك ئم گۆڕانش ل ئنجامی دووركوتنوەی زمان
بووە(13). یم وشئ ،یان وایژەران پتو وە زۆر لی (كورتی) یبارەی وشــــر لھپیوەندی ھی ب وشی (كاردۆخی) یوە، ك (كسنفون ل سای 401پ. وانباسی كردوون، ل (ناباسیسئ) بیكت یدا لوەی سوپاكڕانز) كاتی گ(بۆلیبیوس و تیتوس و لیقوس و سترابو)(14)، بم مامۆستا تۆفیق وەھبی لم بارەیوە پی وای، ك ئو توژەرانی ل پیوەندی نوان وشی كورتی و كوردۆخی و پیوەندیان ب وشــــی كوردەوە كۆیوەتوە، كۆكن لســــر ئوەی ك (كورتی) یكان باوباپیرانی كوردن، بم ســــبارەت ب (كاردۆخی) یكان یك ڕانین و ھندكیان پیــــان وای، (كاردۆخی) و(كورتی) ھردووك ك یان وایكی تریان پندم ھنن، بك دەھكانی ناوی كورد پوە كۆنش
.(15)دا نیییم دوو وشوان ئن یوەندی لپدیسانوە مینۆڕسكی ئاماژەی بوە كردوە ئو كاردۆخیانی، كسنفۆن باسی كــــردوون ل ڕەگزی ئاری نیــــن و باوباپیرانی كورد نین، بكو كورتییكان ك ل ڕۆژھتی وتی (كاردۆخی)یكان دادەنیشــــتن باو باپیرانی كوردەكانی ئســــتن(16). بھمان شــــوە د.جمال رەشــــید پی وای، ك وشی كورد شوەیكی گش كردووی (كاردۆ) نیی(17). بم درایڤر پی وای، پیوەندی ھی ل نوان وشی كاردۆخی و ئو وش كۆنانی، ك ( ل دەق كۆنكاندا، ل دەق مســــماری و سرچاوە سریانی و ڕۆمانی و یۆنانییكاندا) ھاتوزن و ك ،ی وایت و پكانی كورد دەزانناوە كۆن ك لكیش (كاردۆخی) بمبوشــــی (كاردو) لالین ئرمنییكان ب زیاد كردنی پاشگری(خی) ك ھمای كۆی بووە ب (كاردۆخی) و كســــنفۆنیش ل دەق ئرمنیی كۆنكان وەری
گرتووە(18) .ســــامی ســــعید ئلئحمد ســــبارەت ب پیوەندی نوان كوردو كردۆكی دەــــت ئو گلی، ك كســــنفۆن ل چیای (كردۆكی) تووشــــیان بووە، كوردەكانی ئمۆن و دەت یكمجار بووە ل مژوودا ناوی كورد بت(19) . ھیرۆدۆتسی مژوونووس و فیلسوفی بناوبانگی یۆنانی (480-420پ.ز) سبارەت ب ناوی كورد شتكی وای ننوسیوە ئوەندە نبت، ك باسی ھزی (كارداكس) ی كردووە، ك ھزكی شڕكری ئازای نانیزامی بوون ل سوپای ئخمینی(20)، لم بارەیوە د.حوســــامدین نقشــــبندی دەت دەتوانین وشی كارداكس بگینوە سر وشی كارد، بم ب پی شوەزاری یۆنانی بووە ب كارداكس(21) . د.جمال رەشید ھر لسر ئم باس دەت پدەچت ك ناوچی (كردا) ب ڕنووســــی مسماری نووسرابت ك ئمش وای كردووە ئوەی زمانك بباشی شارەزا نبت وا بزان ك نوسراوە (كرداكا) ی نك (كردا)، بۆی ھیرۆدۆتس كاتك خوندویتییوە یان بیستویتی ب شوەی (كرداكا) بووەو كاتك، ك ب یونانی نووســــیویتی ب شــــوەی (كارداگس) نووسیویتی(22) . ھندێ ل ڕۆژھتناسكان لسر بنمایكی زمانوانی وانل ،(cyrti) كانر (كیرتی)یوە بۆ سنی كورد دەبكی كوردو وشڕەچھارتمان و نولدكو فرانتس ھیندریك وایســــباخ، بو پیی ك (كیرتیكان) ل ئارییكانن، بۆی دەبت وشــــی كورد ل كیرتییوە ھاتبت(23) . بم د.جمال رەشــــید ئم بۆچوونیان ڕەت دەكاتــــوە و دەت ھیچ بگیكی ئوتۆیان بدەســــتوە نیی ئوەندە نبت، ك ئم دوو وشی وات (كورد-
kurd) و (كیرتی-kyrte) لیكوە نزیكن(24). ناوچ ژوویی دیاریكراودا بكی مردەمســــكان لوروپییكان و ئیۆنانییكوردنشــــینكانیان دەوت (میدیا)(medes) لم بارەیوە مینۆڕسكی جخت ی (مار) كوەی وشی ئگبوان كوردو ماد دەكات بیوەندی نر پســــلبپــــی ڕزمانی ئرمنی دەقاو دەق ناوی كۆنی میدی دەبخشــــت و بۆ ئو ناوچان بكارھاتووە، ك كوردەكانی ل دەژیان.مینۆڕسكی دەت ك وشی كوردو كرمانج شونی ناوی میدیكانی گرتۆتوە و پی وای، ك ناوی كورد لنــــاوی یكك ل ھۆزە ناودارو دیارەكانی دەوتی میدییكانوە ھاتبت، یــــان ب دووری نازانــــت، ك كورد ناوی گلك بت ك كوردســــتانی داگیر وەی میدیا لشــــوتنی ناوی كورد بدەركبارەت بم ســــت(25) . بكردبنوسراوە یۆنانییكان لســــردەمكی مژووییدا یان گوڕانی وشی كورد بۆ میدیا، ك بۆناوچ كوردنشــــینكان بكارھاتووە لو سردەمدا نووسری ئرمنی (ئرشاك سافرستیان) ئۆبای ئم گۆڕان دەخات ئستۆی ھیرۆدۆتس، تی، كوەییشــــتنگنت ل كلھ ت، چونكناكر یی لت گلم دەبڕەگ و ڕیشــــكی دەگڕتوە بۆ ســــردەمی بابلییكان، لبرئوەی پاش تاوتوكردنی زانیارییكانی دەق مسمارییكان دەریخستووە، ك وشی (مادا-mada) بۆ یك گل بكارنھاتووە، بكو ئم وشــــی ب واتای وت یان ناوچ بكارھاتووە، وەك (مادا گوتیام-madagutium)، ك بواتای وتی گوتییكان دت، بم بابلییكان دوای چند سدەیك كوتن ژر كاریگری ،یماد واتای ناوچ یشتن كگنچی توە و ككانرییڕۆشنبیری ســــۆم وتۆتش ھیرۆدۆتس كر بۆیھ كلناوی گ یم وشكو وایان زانیوە، ئبئم ھیوە و، وشی میدیای بكارھناوە بۆ ناوچ كوردنشینكان(26) . ھرچۆنك بت وشی ماد یان میدیا لسردەمكی مژوویی دیاریكراودا وەك ناوك بۆ ناوچ كوردنشینكان بكارھاتووە، بم ئم ئوە ناگینت، ك وشــــی ماد ل پش وشــــ داڕژراوەكانی كورددا ھاتووەو كورد شــــونی وشی مادی گرتۆتوە، بكو وەك پشتر ئاماژەمان پكرد، ك وشی كورد ڕەگ و ڕیشــــیكی زۆر ل ماد درین تری ھی. كوردەكان ب پی شــــوەزار و ڕككوتنی زمانی دراوسكانیان بزور شــــوە ل مژوودا ناوزەند كراون، لوان ســــریانییكان و عیبرییــــكان و عرەبــــكان و ھریك ب جۆرك نــــاوی كوردیان ھناوە، بۆ نموون (ئوتكیلۆس)، ك زانایكی فلســــتینی یھودییــــ ب ناوچكانی ئاراراتــــی دەوت (كاردو) و عیبرییكان پیان دەوت ردەمكانی سشــــم برجســــ(قاردو) ھاتووەو ل رەبیدا بع(قاردون) ل .(كارداوای ) ی بــــك(كاردا) ھاتووەو دانیشــــتوان ب كنكاندا شــــوكۆن ڕینی ناوچك باسی ڕاپژوونووسی سریانی (مشیخا زیخا) كاتروەھا مھشــــاخاوییكان دەكات ل دژی فرسییكان ب شــــوەی كاردۆ ناوی وتكی
عراق. تا ئمۆ پیوەندی عــــرەب لناوەوەو دەرەوەی عراق بــــاش نیی لگڵ كورد نمانتوانیــــوە كانــــی، چونكــــماف و راست و رەوانی ل لی كورد بی گشكعرەب بگینین، تا ئستاش ل ھموو كچــــی خۆمان ب میشــــكان ھتدەرف ك كردووەو خۆمان بقوربانی كوڕی خكمتر زانیوە ل سنگ و رەنگی خۆمان. * ك مفاوەزاتی سای"١٩٨٣" تكچوو چیت كرد؟
-پش ئــــوەی مفاوەزاتك تك بچت ب نھنــــی چووم الی جنابی مام جالل ل سورداش، پموت: "حكومتی توركیا وەفدكی ناردووەت الی ســــدام حوسن بۆ ئوەی ئــــاگاداری بكن، ك كركووك ندەن ب كورد، ئگینا توركیا بتوندی تداخولی پرۆســــك دەكات و ســــوپای تورك دنت ناو خاكی كوردستانی عراق و... مام جالل وتی: ئم قس راست نییو مفاوەزات بباشی بڕوە دەچت و ھموو شتك تواو بووە، د. فوئاد معسوم پاش دوو رۆژی دیكــــ ل بغــــدا دەگڕتوەو بــــم رادەگینرــــت، كــــوتنككردەركوت ك مفاوەزاتك شكســــتی ھناو نونری یكتیی بب ئنجام گڕایوە ســــورداش، ھۆیكشی زەختی حكومتی توركیا بوو لســــر ســــدام حوســــن و
عنك". بــــارم زۆر قــــورس بوو ل و ماوەیلــــبغــــدا، دەبوای پیتا پیتــــا ل رگای كاك جمــــال تاھیر و خوالخۆشــــبوو كاك عبدولەحمان رووت دەنگ و باس بنرم بۆ جنابی مام جالل و برادەران، ھروەھا فریادی برام خوالخۆشبوو لناو جموجۆی ركخستنكانی"كۆم"بوو، زۆر بــــوو، زۆر كارەكانی لمای خۆمان ناخۆش م بارودۆخدەكرد، ل جبج می بــــۆ ناردمالل وەنابی مــــام ججبغدا، ك ل قچــــۆالن بچم بۆ الیان، منیــــش لگڵ ماوە چووم ســــلمانی لمای"چوســــتی محدین"ی برام میوان بــــووم، وابزانم ل شــــوی ١١ی ئازاری ڵ چوســــتی برام چوومگ١٩٩٩ بوو، لق چۆالن و چاوم ب مام جالل كوت، لپرســــراوییتی ركخستن نھنییكانی بغدای پ سپاردم، ك لیژن نھنییكمان بریتی بوو ل ھڤان كاك حمد ئمین دەربند فقری خوالخۆشــــبوو لگڵ لی خۆشناو، كردار عمید سھید"عش ز، كڕفا زەلمی بعدام كرا"و د. مستئئستا لھولرە خۆشم"كمال محدین" لپرسراوی لیژنك بووم، كاك ئكرەم فق محمــــوودی نبز و تكۆشــــر، پۆســــتو دەنگ و باســــی بۆمان دەھناو دەبرد لــــ ســــلمانی و ھڤــــاڵ جمال تاھیری تكۆشــــریش لھولر ھمان
لپرسراوییتی ھبوو لگمان. پاش ئوەی برادەرە ئفســــرەكانی كاك ســــردار علــــی ئاشــــكرابوون لالین حكومتوە ئیعترافیان كرد لســــر كاك سردار و لیوا روكن عبدولكریم حمدانی و عقیــــد دكتــــۆر خالید ئلعیســــاوی، ردار لندكران و كاك ســــموویــــان بھرگای موس بغدا گیراو ھر زوو بزوو جنابی مام جالل ئاگاداری ئمی كردو منیش ١٢ رۆژ لماــــوە دوور كوتموە پاشــــان ئیجازەم وەرگــــرت و گڕاموە كوردســــتان بۆ ماوەی ٢١ رۆژ ل ئنجام دەركوت كاك ســــرداری نبز ئیعترافی نكردووەو ئم رزگارمان بوو، ل پاشان كاك سردار ل رۆژی ٢٩ تممووزی ١٩٩٩ لڕگای موســــ بغدا گیــــراو ل رۆژی ٢٠٠٠/١/٢١ لژر ئشــــكنجدانكی زۆر كوشتیان، سد ھزار رەحمت ل گۆڕی پاكی ئم شھیدە نبزە و عبدولكریم حمدانیش بدەستی سدام كوژراو خالید ئلعیســــا ئویش ب ئیعــــدام حوكمدرا، بم دوایی لرگای ســــرۆك ھۆزەكانی فلوج ئازادكراو ئستا ل بغدا دەژیت و
.دۆستی خۆمانئمــــ ئندامانی لیژن نھنییكو ماڵ و منداڵ و خزم و كســــكانمان ھموومان قرزاری گیانی پاكی ھڤاڵ"سردار علی خۆشــــناو"ین، ك ئیعترافی لســــرمان نكــــرد ئگینا ئم ب ماــــوە و منداڵ
ئوسای كورد؟ - كوردایتی ل ســــانی"٥٠"پنجاكاندا بتایبتــــی پــــاش تكچوونــــی كۆماری كوردســــتان ل مھابادو لســــدارەدانی پشوا قازی محمدی نمر و ھڤاكانی و دووركوتنــــوەی ســــرۆك بارزانی و پشــــمرگ قارەمانكانی كوردســــتان و توندبوونی ھڕەشــــو بــــر برەكانی حكومتكانی عراق و ئران و توركیا دژی كورد و كودرایتی لو كاتاندا كوردایتی كز و ب كس و ســــاوابوو، گورەترین كۆسپ ل پشمان برا شیوعییكان بوون، ك باوەڕیان نبوو ب مافی چارەنووسی یان بمتــــی، ئلی كــــوردو كوردایگجونوەیكی كۆنپرســــتان ل قم
ل ژمارەی داھاتوودا دیدارك لگڵ نووســـری كتبی"كورد لسردەمی ھاوچرخ"دیڤید ماكدویل ل بدرخان
كمال محیدین - ھولر ٢٠٠٨
نگوس دیڤید ماكدویئ
٢٠٠٨
/١٢/
٢٢ی
مك
ی یون
نو كا
)ی١٠
٨)رە
ژمادی
ور ك
٢ی٧٠
٨ ری
نبافرا
ب
5
پو* پاپۆش، پاو، پال، سۆڵ، پو، پراو، كوش، پتاو، پــــالڤ، قۆندەرە،...ھتد، ھموویان بمانای پو دت و ل فرھنگی خادا ب شتك دەن ل رۆیندا لپ دەكرێ و ل ھمبان بۆرینی مام ھژار موكریانیش بو مانای دێ ھرچــــی دەكرت پا، ئوە جگ ل مانای پالو ب زمانی عرەبی"حذاء" و بزمانی ئینگلیزی"Shose"ی پ دەن.
* ئگر دە ملیۆن ساڵ بۆ مژوو بگڕینوە بۆ ژیان و گوزەرانی مرۆڤ، ئوا مرۆڤكان ب پۆشاك و گی دارەكان یان ب پخاوسی
حاجی ممۆشــــوی ناو ئاوی دوكان و ب ســــر ق لق و پكــــی شــــملپشــــتی بســــرەتای مانگی ھشــــتی ســــای ١٩٨٠دا بــــۆ من یــــك جیھانی تاقی نكراوەی نوێ بوو، راســــت ســــای ١٩٧٤ دوو جــــاران ب ســــواری بلم لبری خلكانوە ب ئاوی دوكان ،(دوب) وە الی گونــــدیتــــڕیومپبم ھردوو جاران برۆژی رووناك و دوور ل مترســــی بوو. شوەكی ئو شــــوە زۆر جیاواز ل شــــوانی دیك دەھات برچاوم، لگڵ ئوەش وەرزی ھاوین ھشتا تواو نببوو، ساردییكی سیر ناو ھناوی داگیر قســــكردنم كردبووم، خولقی ھتا نبوو، كزومات ل پنایك سیری ئامادەكردنی ئو بلمم دەكرد ك تا پشوە، ھاتبوون چاك ماوەیكی سرەتا ھندێ پشمرگی چاپووك لگــــڵ كاك عزیــــز ملكــــی لو بلمی پشوە سوار بوون، یكك ل پشــــمرگ ھــــرە چاپووككانی شڕەكی ئوارەش ك ناوی (یكتی) بوو، كوڕكی گنج و خون شــــیرین بوو، تازە مووی ل ھاتبوو، خووی دابووە بایخدان ب من، ئوجا نازانم دی پم دەسووتا یاخود لبر ئوەی من كۆم بووم و ك دوایی لرگای دواتر بۆم دەركوت ئویش ھست و نســــتی لگڵ كۆمی و نایوێ لــــالی ئــــو مفرەزەیــــی خۆیان بدركنــــی، چونك ئــــوان زۆربیان وە بوون، بی گشــــتی و بزووتنھحوكمی ئوەی زۆربیان كۆیی بوون، ئــــو رۆژگارە ھشــــتا كۆم بوون لو ناوچاندا بۆ پشــــمرگ تاك و ترایكانــــی ناوچكانی ھولر تا راددەیك بڤ بوو، چونك ھزەكانی (حسك) با دەست بوون و كۆمیان ب تیاری سرەكی خۆیان دەزانی، ھمیشــــ لنــــاو یكتیــــش لــــو ناوچانی ھولر بجگ لو كرتی دەشــــتی ھولــــر و مفرەزەیكــــی بچووكی خۆشناوەتی و كرتكی دۆی خانقا كسی دیك لو پشمرگانی ی كوردستان برگشمزی پناو ھلئاشكرا (كۆم) بوونی خۆیان جاڕ ندەدا و دەبووە مایی دەردەســــری بۆیان، ھر بۆیش لــــرە بدواوە چووم بن كوی ھاوڕێ (یكتی) و قناعتم پكرد، ك ببت كۆم و ھر ك گیشتین سركردایتی، دوای چند رۆژك ھات بارەگای ناوەندی كۆم و بووە ھاوڕیكی دسۆزی كۆم و پشمرگیكی چاونترسی یكتــــی، داخكم لــــ نبردیكی دەستویخی ناو شاری كۆی لگڵ
نۆ گیانی پاكیان بد بحمھید ئشكوردستان بخشی.
لو شــــوەدا ھاوڕێ (یكتی) خۆی لــــوان جیاكردەوە و ھاتــــ تكم و كوت دواندنم، ك بۆچی ئاوا دۆش دامــــاوم و دەم و چاوی خۆم تكناوە! براســــتی ئــــو نزیك بوونــــوە و گیانــــی ب تنگوە ھاتنــــوەی ئو تــــا راددەیكــــی زۆر لــــ روحــــوە بوژاندمییــــوە و زۆری پ دخۆش بووم و پكوە كوتین قســــكردن، تی لالمس م بكمی یلتاكو بھپش ئم بركوت و ئم وردە وردە وە سواربووین، كی مابووینوانئپشــــمرگ بریندارەكش لگمان رمی لگ ر بــــم ھم دبوو، بــــكوتكوتی خۆی نكوتبوو، جاروبار كانم بۆ ناو ئاوەكنیایی دەستبۆ دشۆڕ دەكردەوە و دەموچاوی خۆم تڕ وە، چونكمباتو ندەكرد تاكو خئوانی دیك بجگــــ لمن و ھاوڕێ یكتــــی و شــــوفرەك، ھموویان
یكسر خوتن. چاوی ناو دەریا لنگوستوەكی ئشجیھانی ناو النكی ئو مندا ساوایی دەكرد، كـــ ھیچ جۆرە فرســـتكی دیكی نبوو ل دەمی برســـی بوون و ئازارـــك تنیا بۆ خـــۆی بگری، كـــی زەالمـــی وەك من بۆ دەببابایبگریم، سرباری ئوەی مل نازانم، مانـــدوو و شـــكت بووم، ســـری ھار و مارانم ل وـــك ھاتبووەوە،
ل (تیكی) بوونی ھـــاوڕێم ھبتكمـــوە دنوایـــی تاراددەیك بۆ وریایی بوپـــڕی و گابوومـــوە چاوم بیبـــووە پانتایی ئاوی پنگ خواردووی دەریاچك و شپۆكانی ئـــو بلمی پشـــمان بـــ تیژی دەیبین، ك بھۆی تروســـكایی ئو الیتی پشـــوەی، ك جاروبار پی وانك (ئیدەكـــردن وەك نیشـــانخریكی راوە ماســـین) دەسرازەیك تروسكایی بسر شپۆكانوە بۆ ر ئاوەكری پان و پۆڕی ســـرووبـــپخش دەكرد و لگڵ ھاتووچۆكردنی شپۆكان وەك ملوانكیكی زین لملی بووكـــی دەریا بكن بۆ خۆیان كوتبوون سماكردن. كچی دی من ندەحسایوە و ھر تپ تپی بوو، بجۆرك كپی و سامناكی رووخساری ئاوەكـــ ئوەندەی دیك سرســـامی كردبـــووم، ئمـــ ھـــر بتیژی بۆ پشوە دەچووین، ل ناكاو ماتۆڕی بلمكـــی ئم كوژایـــوە و ھتا ئـــو دەم الیتكی پـــ نكرابوو، ھر ب دوو شوونی ئوەی پشوەدا ملی دەنا.. پشمرگكان ل خوكی قوڕسدابوون، شوفرەك ب یارمتی ھاوڕێ یكتی، چند جارك كندڕی ل ماتۆڕەك راكشا، ماتۆڕەك ھر ئوەت نوزەیكی نوساوی ل دەھات و پ نبوو، زۆریان ھودا، ماتۆڕی چمبری ب یكجاری نوزەی لبر
با، كابرای بلمـــوان ب ناچاری چند الیتكی تیژی بـــۆ بلمكی پشـــوە ھكـــرد و كوژاندەوە وەك نیشان ك ئم لناو ئاوەك گیرمان خـــواردووە، نزیكی ١٥ خولكی برد ھتا بلمی پشوە گڕایوە سر ئم، ئوانیش ھوی زۆریاندا، بم رگشمپ س لبوو، كســـوودی نخوتـــووەكان خبـــری نبووەوە، پاش تكبیر و را گۆڕینوە، وا بچاك زانرا ئو بلمی پشـــوە بتیژی پشمرگكانی خۆی بگینت كناری (شـــۆڕیج) نا گوندیپ ل دەریا ك موێ چاوەڕوانی ئنی و لزدایان ببكن و بلمك ب بتای بگڕتوە ب دوای ئمدا. بلمك رۆیشـــت و كات زۆر ب لسرخۆیی دەڕۆیشت، لپـــ ھســـتمان كرد ئـــاو دت ناو بلمكـــوە، تومز ل ژرەوە كۆن بوو، راوەســـتان و لرینوەی سر ئاوەكـــش، وایكردبوو ئـــاو رگای خۆی بۆ ناو بلمكـــ بدۆزتوە، ك ل ھمووان زیاتر من ھترەشـــم چوو بوو، ھموو پشـــمرگكانمان وتینجامیلكان ك دار كردەوە و ببئاو بتاكردن، لو سر و بندەدا، دمان چند توندە، كابرای بلموان ئوەندەی دیك ســـرودی دەگرتین، ناو ناوە دەیگوت، فن ساڵ لو ناوە بلمی بردەشانییكان نقووم بووە و ئوەندە كس خنكاون و پاش چندان دۆزراوەتـــوە، ترمكانیـــان رۆژ براســـتی مـــرۆڤ ھنـــدێ جـــاران پالری قیرســـیای، برگـــی ھموو ھموومان دەگـــرێ، ناخۆشـــییك لگڵ ئاو فـــدان بجۆرك پامان بیكوە دابوو، ك دەتگووت دیوارە و توە چووینكك یتوەك خشت ب وكاتوە، نازانـــم ئكترییـــبار یچـــۆن بســـرچوو، من ل پشـــی پشوە دەســـتم لخۆ شووشتبوو، ئوانی ملشـــیان دەزانی، ورەیان وە تاریكو شچۆن ب ردابوو، كب و دەریایناوەڕاســـتی پانتایی ئ لقوو بـــۆ ئو بلم بكـــن! تاكو لـــ دوورەوە وەك ھھاتنی ئاســـۆ بلمكی یكم الیتی بۆمان لداو پیدا بووەوە و یكســـر پشـــوومان ھاتوەبرێ و ئومدی رزگاربوونمان ژیایوە، بخرایی گواســـتمانوە و یشـــتینگ ر كوتین، ھكڕتیژ بخریك ،دیك پشـــمرگكانی الی بوو پشنگی گزنگی رۆژ ئاشبتای ب تاریكی شو دەكرد، كاك خان زۆر دەست و برد بریندارەكی لكۆڵ كرد، ك خونی زۆر ل رۆیشتبوو، تاقتی رۆیشتنی نمابوو، وەك شارەزایك پشـــمان كوت و لگـــڵ تاریك و
روونـــی بیانی ئمـــی گیاندە بر مای موختاری گوندی، ك ھشـــتا ك لند ژنوتن و چربان دەخسلحوشكوە خریكی نانكردن بوون. كابرای موختاریان لخو راپراند و ب حپســـاوی ھات ناومان و ھر ب چپرۆك لسروســـكوتی خۆی دەدا، ك بـــم برەبیان كی كاتی ھاتنـــی پشـــمرگی، دەبـــ پش سعات ٨ی بیانی ل گوند دەرچن، گوای ھـــزی حكومت لو كاتژمرە بدواوە دەگات گوندی ب مبســـتی ئنجامدانی دەنگدان بۆ ئنجوومنی كارتۆنـــی حكومتی زاتـــی، بھۆی دەنگ دەنگ و قرەباغی ئم چند ھاووتییكی دیكـــ ل دەوروبرمان ناچاری بـــ موختار پیدابـــوون.. سرونانی گرمی بۆ كردین بالول و ھندێ خورمای تكرد و گرەكی بوو ھروا بڕمان بكات. ھڤاڵ كاكخان یگـــوت: دەبم و پوە ـــی ھاتـــلخۆت ھتا نزیكی گوندی شـــارەدی بناری ئاسۆس بپشـــمان بكوی و گودرژكیشمان بۆ پیدا بكی تاكو ئو برادەرەی ســـوار بكین، موختار ب ناچاری چوو گودرژە زەالمكی خۆیانـــی ھناو كورتانی كرد و گوتی فرموون با بڕێ بكوین، لرەدا من بیركی سیرم بۆ ھات، چونك وەك ئوان باســـیان دەكـــرد ھموو گردو برزاییكان رەبیی رژمی بسرەوە بوو، بم رۆژە رووناك بدیمان دەكن ،حاتی مالمس و دەرچوونمان ببۆی كوڕكی مردمنـــداڵ لتكموە وەستابوو، لم پرسی بوو ك كی و گوتبـــووی كوڕی موختارە، من دەنگم ھبـــی و گوتم: دەبـــ ئو كوڕەی موختاریش لگمان بت و لدواوە لگڵ پشـــمرگكان بوات. كابرای موختار زوو ل مبستمان گیشت، چندی دایكی كوڕە داد و فیغانی كرد، ك وازی ل بھنین، كوڕەش بۆ خوا ب می خۆش بوو ئخۆی پم بدەســـالمتی دەربازبین و پشمرگی خۆش دەویســـت، خۆی ل دەســـتی دایكی راپســـكاند و بگمان كوت. بم كاكخان ل پشـــوە ئاگاداری بپنادزە چككانمان ك كردینوە ل برانبر رەبییكان ب شـــاراوەیی و شۆڕكردنوە ب الشانمان ھگرین، تاكو ھســـت نكن ئم چكدارین، وەی دایننی ئـــموختاریـــش ب(لبـــر جرگی خۆی بـــوو بزۆری) ك ئگر دەنگیـــان دان، دە ئوە زەالمـــی گوندین و بۆ ســـر قبرانی گوندی شارسنی دەچین و یككمان
ل مردووە.بشی نۆزدەھم
موختارمان لخو راپراند و ب حپساوی ھات ناومان و ھر ب چپرۆك ل سروسكوتی خۆی دەداخوندنوەی الپڕەكان ... ئو شوو رۆژانی لبیرم ناچنوە
حاجی ممۆ
یبیرەوەر
ی كوردیبفرانباری
رۆژانی بوو ...زنجیرەیك ل بیرەوەرییكانم:
بشی ٣٦دواتر دەستمان ب رۆیشـــتن كردەوە،یكم جاربوو شـــاخی سرســـخت ملی ڕك و دۆی بســـام و دارو درەختـــی چـــو چخور ببینم، لھكشـــان و شـــۆڕبوونوەدا خیاڵ و لوردبونوەكان دەگۆڕان خودای ئم سروشت چۆن خوقاوە و ڕەنگ كراوە،ئم ن و قۆناغ لمان دەببۆكو یانـــرڕێ و تولبزنكوی، یكم جار بوو ل (دەرەشیر)و لسر (كپكی بشـــخ) بیر ل خۆم و من ل كوم شـــارو كس و كارم ل كوێ، بۆ ھسانوە پشتمان دابووە تاورك لســـر بردكی ئم برزایی دانیشتبووین،بایكی كز ئارەقكانمانی وشـــك دەكـــردەوە، تمنی ئم تاوـــرو بردان چنـــد ب، وا منیـــش ب بردك لســـر ئم تاورەدا ناوی خۆم نووســـی و بجم ھشت لووە برەو گوندی (ملكان)،ب نو گونددا زی دانســـقگو ب ناوبانگكان بلڕۆیشـــتین،مزوو بیرمـــان بۆ ئم گوزان رۆیشـــتبوو بۆ نیوەڕۆ دابینـــی بكین، ئم گوزان بو دەســـت جحلیی ئو سردەممان بناو لپمان قرچمان لوە دەھنا كاكل گوزمان دەخوارد،لیكم مادا تپڕین لبر سلی نان دوو ژن دانیشـــتبوون چند زارۆكك لم دەورو برە، بۆنی نانی ســـر سل مستی كردین، خۆزگ گوزەكانمـــان ئاوا بڕووتـــی ندەخوارد، ك دەســـتمندا ر زوو بھنانكیان بـــۆ ناردین، لوان دورتر لژـــر درەختكی پیر و رووتـــاوە لنزیك كانییك نانمان ئو دانیشـــتین لی لول دەداو دەمـــان خوارد تام و چژكـــی ئوتـــۆی ھبوو ژیاری چشتخانی باشترین و سردەمی ئیمۆی ب زاندبوو لالی ئمدا، دوای ســـ ڕۆژ ڕۆیشتین ب پای پتی ب نو بردەن و دڕك و زی، شاخی رك و رچكـــی تنگبـــر و بوو ئوارە نشودا، ھورازو كانی باخرژینو ریزە پنبباخڵ پرەكان و بســـر جۆگی پر ئاوی سازگار پازمانداو گیشـــتین قۆناغ ئویـــش (ھیران)بوو،
ھیرانی جوان، بل لتافی الویتی بووین……… وە بیر كتپیری جوانیت دت:( ب(كۆنفۆشیۆس) دە
جوانیت ڕۆیشت نایتوە گیر). ئوەت دەت:(چاوەڕوانی جاكســـۆن)یش (بـــراون نبت ژیان ھمیش لســـر بازنیكی باش بۆت بســـوڕێ)،بل گیشـــتین ناو ھیران، جارێ زوو و دوونامركردەوە بزانم ئـــســـكانـــم بگیرفانتایبتییم ھناوە، ك یككیان بۆ مامۆستا(محمد مال قادر)بوو ئـــوكات كارگی(لقی2 پ.د.ك)بوو، ئوەی دیك بۆ ھڤاڵ(علی ھژار)بوو، ك لپرسراوە جووتیارانی دەشـــتی ھولر بوو ئو كات،ھبت نامكانیشم بۆئوەبوو، ك ل ھیران وەك مامۆستای شۆڕش و كادیركی پارتی بمنموە، چونك بۆ من ئاســـانتربوو مانوەم لھیران بۆ پیوەندی كردنم لگـــڵ ماوەم ل ھولر ئاگام ل دەنگوباســـیان ودا چومم شـــر لگرت و ھدیارە ئۆقرەم ن ،بـــالی ھڤاڵ(محمد مال قادر)بم بدلكی شكستوە گڕاموە پیان گووتم ب(معایش)ڕۆیشتووە بۆشاخی گل زەردە ماوەیكی زۆری پدەچ، رووم وەرسوڕاندو برەو ھوراز بووموە چووم ناوچی جووتیارانی دەشـــتی ھولر الی شـــھید (علی ھژار) لوش زیوە بۆگوندی شـــاخئیش و كار داب رموویان بفپیسك، لتان ناشارموە بدەستختی خۆم نامیكم بناوەی (سابیر كاك شین) بۆ ھڤاڵ (عبدولەحمان گوم شینی ) ك ھڤالی ناوبراو گۆمشینی ئوكات ئندامـــی لقی2(پ.د.ك)بوو كارەكم ســـری گرت و لالیان سرپرشتیار ھڤال(تاھیر گۆمشینی)فرمانم بۆ دەرچوو لقوتابخانی ھیران جگیربووم، ئیتر تا رككوتنامی(11/ی ئادار )ی 1970 وەك مامۆستای شۆڕشـــی ئیلـــوول و كادیركی چـــاالك لھیران و ناوچی خۆشناوەتی ماموە، وردە وردە دۆستایتی و پیوەندیم لگڵ كاربدەســـتان و دانیشـــتوانی ناوچك پیدا كرد، لپرسراوانی عسكری وحزبی منیان خۆش دەویســـت رزیان لدەنام، بتایبتی لبرئوە ھستیان دەكرد خوندنوەم زۆرە و كم وانو و رۆژیش لوە و ششـــیعرم دەنووسیی مكوتنـــوەی كاری سیاســـی دســـۆزانی كارم دەكرد، ئوكات ل ھیران ھزی ســـفین و لقی2 و ناوچی جووتیارانی دەشتی ھولری ل بوو، ھڤال(عزیز ئاكرەیی) ئامیر ھزی ســـفین و لپرســـراوی لقی2 پ.د.ك بوو، جگرەكی مالزم (فازل تالبانی )بوو، وات ل ھزی سفین، ھروەھا جگری پارتی ل لقی2 (شخ ئیســـماعیل مال عزیزی كاكی ھیرانی )بوو، ھڤان(محمد مال قادر)كارگی لقی2 و (خورشید شـــرەو عبدولەحمان گۆم شینی و عبدولواحد خۆشـــناو) ئندامی لقی2(پ.د.ك) بوون جگ لوەی (ناوچی ھزی ســـفین)، ك لپرسراوەكی (قادر ندامان بریتـــی بوون لو ئـــمشـــین)بوو كارگح(حوسن باداوەیی و مام برایم كاكۆ و سمكۆ بارزانی
و ئحمد زەخۆ و محمد ئحمد)
موحسین ئاوارە
فـه ھـد گـرده وانـی - ستۆکھۆمھشتا برینک له جه سته ی که رکوک ســــارژ نه کــــراوه ، برینه کــــی تر له روخســــاری ئه و شــــاره بلیمه ته رووده دات . ئه وه ی مژووی ئه و شاره بخونیته وه بۆی به دیار ده که وت، که چه ند جار له الیه ن دوژمنانی کورد ئه و شاره بریندار کراوه . ئه و کاره ساته ی ئستاکه ش له رۆژی جه ژنی قوربان و لــــه و کاتــــه ی موســــمانانی دنیا زیاره تی که عبه ده کــــه ن و حاجیانی که رکــــوک له گه ڵ حاجیانــــی جیھان دوعا بۆ خۆشگوزه رانی مرۆڤ ده که ن، خۆکوژکی به ناو موسمان له پناوی گه یشــــتن به حۆرییه کانی به ھه شت ئه و قه سابخانه یه ی دروســــت کرد و ژن ومندای له خوــــن گه وزاند، بۆ ئه وه ی له و دنیایه ی ئاخیره بســــته خاککی به ھه شــــتی به نسیب بت، ئه مانه ش ھه ر خــــوا بۆخۆی ده زانت ئه و مه رد مه مشک ژه نگاوییه به ره و کامه قوژبنی جه ھه نه م ده بات و سزای
چه ند که سانک خۆیان ئاماده کردووه بۆ ته قینه وه و تکدانی باری ئاسایشی که رکوک یه کک له و که سانه کچکه به نــــاوی (به ســــمه حوســــن طه ویل محه مــــه د ئه حمه د) و گوایــــه ته مه نی ده وروبه ری (٢٥ ســــانه ) و ئه ندامی (رکخراوی القاعده) یه یان که سوکاری له گه ڵ (القاعده ) کارده کات و یه ککی تر موسمانکی ســــۆماییه و له گه ڵ ده وه تی ئیســــالمی عراق کارده کات . دیاره پیالنیان ھه بووه له کوشتنی خه کــــی زۆر به تایبه تی لــــه ڕۆژانی جه ژن، که خه ک له شونی تایبه تی له گه ڵ منداڵ وکه سوکاریان کۆده بنه وه . ئه وه ی جــــگای سه رســــوڕمانی یه ئه و کاره ســــاته دته زنه له و رۆژه ئه نجامدراوه ، که جه نابی ســــه رۆک کۆماری عــــراق (جــــه الل تاه بانی) زیاره تــــی ئه و شــــاره ی کــــردووه و ئاسایشی ئه و شــــاره دابین کراوه بۆ ئه وه ی بڕز (جــــه الل تاه بانی) به ســــه المه تی بگاته ئه و ناوچه یــــه ، که چی پۆلیس و ئاسایشی ئه و شاره بۆیان نه کرا ئاسایشی خه کی بپارزن و شــــاره که بخه نــــه ژر چاودــــری خۆیــــان . له ھه مانکاتدا دیــــاره ئه و چشتخانه یه ئاسایشی ته واوی نییه بۆ ئه وه ی ژیانــــی خه کی بپارزی و چاودــــری خه کی بکات . که ده بوایه لــــه رۆژانی ئــــاوا پشــــوو چاودری
زیاتر بخرتــــه ئه و شــــونانه ی که ده بته جگاى کۆبوونه وه ی خه کی. به ر له چه ند ســــاڵ له رۆژانی جه ژن ، ده ستی چه په ی ئه و تۆڕیستانه ھه ولریان بریندارکــــرد و کۆمه ک خه کیان شــــه ھید کــــرد و جه ژنیان له خه کی ھه ولر کرده شین و گریان . گه لۆ له وکاره ساته سه رۆک وه زیرانی عراق "نــــوری مالیکــــی" ھاوخه می خۆی له گه ڵ ئه و خه که نیشــــان دا و چووه زیاره تی ئه و چشتخانه یه، که بووه ھۆی مه رقه دی ئه و ھه مووه رووح په پووالنه ی که له و ڕۆژه دا شــــه ھید کران، یا ســــه ردانی نه خۆشــــخانه ی ئازادی کرد بۆ ئه وه ی ھاوخه می له گه ڵ ئه وکاره ساته وبریندارانی که سوکار ده رببێ. یا مالیکی ھه ر پتی له کورد ســــوارکردووه و جارێ ئاخ وئۆفی له ســــه رکرده کانی کورد ھه ده کشــــی. گه لــــۆ ده بــــت ئــــه و کرده وه یــــه ش ره نگدانه وه ی ئه و تووڕه يیــــه نه بت یا ھــــه ر زه المه کانــــی ئه و گروپــــه تیرۆریستانه ن، که به کوشتنی سیڤیلی کوردی له شکری ئه مریکی له عراقی داگیرکــــرا و ده رده که ن و له که رکوکی موسمانانی بۆ فه له ستین برینداردا عاره بــــی رزگار ده کــــه ن و ئیماراتی ئیسالمی داده مه زرنن. ئه وانه ی دیان به که رکوک خۆش نییه ھه رده م حه ز ده که ن ئه وشاره به نائارامی بخه وت
و ئاسایشــــی تکبدرت بــــۆ ئه وه ی به دنیــــا بن کورد ناتوانت شــــاری که رکــــوک به ڕوه ببــــات و پکھاته ی که رکــــوک به ھمنــــی تــــدا بژین . له ھه مانکاتدا بۆئــــه وه ی گروپه کانی عةره بی ھاورده و تورکمان به مالیکی بن ئه نجومه نی ئیسناد بۆ ئه وشاره پویسته بۆ ئه وه ی پارزگاری شاری که رکوک بــــکات . ھه ردوو زل حیزب ده بت زیاتر خزمه تی خه کی که رکوک بکه ن بۆ ئــــه وه ی خه کــــی بتوانت بــــه چاوکراوه یی یارمه تیــــده ری ئه و ئاسایشــــه بت، که ئه رکی پاراستنی شاری له سه ره . له کۆتاییدا سه ری داده نونم شه ھیدان بۆ رزونه وازش و به توندی ئه و کرده وه تۆڕیستیه ئیدانــــه ده که م و سه ره خۆشــــی خۆم ئاراسته ی که ســــوکاری شه ھیده کانی ئــــه و کاره ســــاته دته زنه ده کــــه م بــــۆ چاکبوونــــه وه ش ھیــــوای و برینداره کان ده خوازم . پشــــم وایه کــــه خه کــــی قاره مــــان و خۆڕاگری که رکوک وه ک چۆن توانیان به رگری له کوردســــتانیه تی که رکــــوک بکه ن و ھــــه رده م رووبه ڕووی سیاســــه تی ته عریب بووینه وه ، ئاواش به سه ر ئه و کاره ساته زاڵ ده بن . تکه و بوونی خونی پکھاته جیاجیاکانی شــــاری که رکوک ده بته مایــــه ی پته وکردنی
) بوانامی دكتۆرای لنشـــترگری و نخۆشییكانی ) بوانامی دكتۆرای لنشـــترگری و نخۆشییكانی ) بوانامی دكتۆرای
ژنان وەرگرتووە .تائستا بشداری چندین كۆرو كۆبوونوەو سیمیناری جیھانی كردووە .ئم بڕزە خاوەنی كوڕـــك و دووكچ تا ئم ســـات و ردەوامكۆشـــانی بوڵ و تھ كاتكوڕـــك و دووكچ تا ئم ســـات و ردەوامكۆشـــانی بوڵ و تھ كاتكوڕـــك و دووكچ تا ئم ســـات و
بۆ خزمتی میللتكی و حكومتی .لكۆتاییدا كوردســـتان ھرمـــی دەم چند خۆشـــ مـــرۆڤ ھندە دكتۆرە عتی محمدقارەمان و بلیمـــت بت بۆ ئوەی
علی حسن مستفاپاش بردانم ھمــــان ڕۆژ گڕاموە بڕانتی بۆ كاری كادیری و پاش دوو س ڕۆژ ل سر بیاری لق ك علی بــــوو گوازراموە برپرس بدولعبۆ لپرســــراوتی گو و بشــــكی كندناوە، مال حوســــن قمانی ھات جگام كاری گور و كندناوەم زۆری دەچوومنی بوو بــــزیاتر نھگوندی ســــاقی، ك گڕەكی كوردان ــــدا بوو برەبی تكــــی عڕەكو گناوی توتن فرۆشتن فردە توتنكم لگڵ خۆم دەبردو پارەشــــم بكمی ك وەردەگرت تا ماوەی ســــخ ل و سگای خۆم كردەوە، لمانگ جمانگش كۆبوونــــوەكان ل ھولر گواسترانوە بۆ گوندەكانی دەوروبری شار، لو كۆبوونوان زیاتر كادرانی جووتیارانی ناوچــــ جۆراوجۆرەكان بشــــدار دەبوون، ل ھولر تنھا پرسراوی ناوچل فا كن مستسح
بوو دەچووە بارەگا.ئــــم پۆلــــ كادرە ماندوونناس و پشــــوو درژە توانیمان ل دەشت پان و برینكی شــــاری ھولرو چیای قرەچوغ و دەشتی (قراج)و زرارەتی كر ببینیــــن و ناوچــــی كاریگڕۆببوژنینوە روویكــــوە ھموو لوەك:- (بندە، ھڤاڵ سید مجید، شھید علی ھژار، ھڤاڵ ئحمد محموود، ھڤاڵ ســــید حســــن، ھڤاڵ شخ لتیف برزنجی، ھڤاڵ حســــن مســــتفا، ھڤاڵ مغدید عومر، ھڤاڵ ســــاح شرە، ھڤاڵ شھید محمود سلمان، ھڤاڵ قادر بردە سپی، ھڤاڵ محمد شریف، ھڤــــاڵ مــــال حوســــن قمانی، ھڤاڵ ســــید عیزەددین سید كریم، شــــھید قادر شۆرش، ھڤاڵ مولود رۆژبــــاش، ھڤاڵ مال عو، ھڤاڵ عوســــمان بكر عونیــــی، ھڤاڵ توفیق عومر، ھڤاڵ علی حوز، ھڤــــاڵ ســــمایل فلــــالح، ھڤــــاڵ ئحمد غفــــور، ھڤاڵ عبدولقادر بیرژەیی، ھڤاڵ محمد ئیسماعیل عبدولەحمان ھڤــــاڵ عونیی، گۆمشینی، ھڤاڵ ئحمد شریف) ك ب ھاوكاری و یارمتی و دسۆزی
ھموو ئو كادرە بڕزان توانیمان گورەتریــــن و پتوترین ركخســــتن دروست بكین ل ھموو گوندەكانداو ھمــــوو پروپاگندەكانی دژی پارتی بین بــــردەوام بكینــــوەو پوچڵ لســــر درژەدان بــــ خباتی لبن نھاتــــووی گلكمان. مــــن بناو ھنانــــی ھمــــوو ئــــو كادرو پیاوە مزن و كسایتیی برزانو گوندە م و لوە شــــانازی دەكرزانربسمژوودا ناویان تۆماربكم و شایتی بۆ دلری و جوامرییان دەدەم و رز لو خبات و تكۆشــــانیان دەگرم لــــو ماوەیی ك پكــــوە بھموو الیــــك كارمان كردووە، ل دەشــــتی ھولردا توانیمان شۆڕشی كورد برەو پ بدەین و بۆ دوژمنانی بسلمنن، ك گلی كــــورد بوونی ھی. لگڵ زۆر ل رگشــــمزی پوەشــــدا ھئئموە دووربوون، بم ھموو كادرە ســــربرزەكان ك ئو كات ب چكی كندی و ئینگلیزی شــــڕیان دەكردو یان دەبینــــی لــــرگشــــمدەوری پبم ئوەی لو ناوچكاندا.دەتوانم كات ئم كردمان بھموو ئو كم و كوڕیانی لرووی دارایی و ئابووری تی بووەتوایتبوونی گیانی نو ن تی، چونكوی كوردایی پتــــبناغ پرسراوەتیمان لدوو ل مرەدا ئلراكشانی ئوانیش دابوو، ئســــتۆ ســــرنجی خك بالی كوردایتی، ك ئمش بۆ ئوكات شــــتكی زۆر زەحمت بوو لبر كاریگری ئایین و بیرورای چینایتی ھروەھا لالیكی ترەوە دەبووایــــ دارایی حزب بھز بكین، ئــــوەش ل كۆمگایكی وا داخــــراو زۆر زەحمتتربوو، پاكی و حماست و دلسۆزی وماندوونبوون پاراســــتنی و گورجوگوــــی و گیانــــی برایتی ببوون نیشــــانی
كادیرەكانمان.ل الیكـــی دیك دژایتـــی حكومت ل بـــۆ پارتی ل زیـــاد بووندا بوو، زۆربـــی ئندامانی ئمـــ فرمانی گرتنیان دەرچوو، لوان سید مجید كاك شمســـدین پاشان ھی بندەی دسۆزتان و شخ لتیف برزنجی و تۆفیق عومر و مغدید عومر و قادر شـــۆڕش و قادر بردە سپی و شھید محمود سلمان و ئحمد محمود و حسن مســـتفا و ساح شرە یك بدوای یك، پش دەرچوونی ئمری بارەگا منیان راســـپارد بگرتنـــم لكۆكردنوەی زانیاری لسر ئندامان و چككانیـــان و جۆرەكـــی، ئایا ،گرێ یا ئینگلیزیییا قۆنداغ ب نۆیببۆی منیش چووم بۆ شقوە، لوێ رەسول فق و تھا رەش و حسن ناســـرم بینی توانیم زانیاری باشیان وەم لڕانــــــی گروەربگـــرم للســـیترەی پیرمام گیـــرام و فۆرمی
حزبیم پ بوو ھنامیان شـــوعبی خاص مفوەزك بناوی تھا لوێ بوو منی بردە الی عباس مندەالوی، ك بـــرادەری محمد حســـن بوو معاون ئمن بوو، ئویش چاوی ب من كوت منی ناســـییوە، ك پشتر الی محمد حسن منی دیتبوو، حمید میران كـــ عقید بوو لـــ ئاغاكانی خۆشـــناوەتی بوو لوێ دانیشتبوو، عباس مندەالوی گوتی سر بكی و ئیستمارانمنیش گوتم پارتی . ئئھی تۆی؟ گوتـــم بی. گوتی ل ناو
حمیــــد میــــران لی پرســــیم لگڵ ئاغاكان چۆنن منیــــش گۆتم ئوەی باش بت رــــزی دەگرین و خزمتی ت و دژ بوەی خراپیش بین ئدەككورد بت چیمان ل دەست ب لگی دەكین، عباس مندەالوی ب حمید میرانی گوت حقت نیی پرســــیاری ل بكیت . حســــن مستفا ھات و عباس منــــدەالوی گوتی چ دەخۆن ك لكنین پاشــــان یبا بۆتانی بھفۆرمكانــــی گایــــوە ئوانی تری
داموە، وتی بۆ لرە ممنن . مافی نتوایتی و بــــوا ب كوردو دەناین، پــــوە پاــــی كوردســــتان كــــ شــــوو ڕۆژ پشــــوو ندەیــــن و ڕووبرووی دوژمن ببینوە. ئوە بوو توانیان ل بۆسیكدا ھڤاڵ (مغدید عومر) ل ناحیــــی دیبگو ھڤاڵ (قادر بردەسپی) ل گوندەكی خۆی بگرن و راپچی زیندانیان بكن، بم كارەیان زیاتر ڕقی تۆی كادرانیان ھســــاندو كوتن چاالكــــی لناو شــــریكی نوت و رفاندنی چندین كردن ل قــــم و تپیــــاو خراپی رژ(بدرەدین علی) پارزگاری ھولر، ك لنادی ئازادی میواندارییكی بۆ سازدرا بوو ب ھۆی دەست بكاربوون وەك پارــــزگاری ھولــــر، تواندرا لگڵ دەســــت پكردنی ئاھنگكدا دەســــت رــــژی گوللــــی كادرەكانی ئمــــ ئاھنگكیان ل تك بدات و ھموویان ب ســــریكدا بداو لژر كورسی و مزەكاندا خۆیان بشارنوەو ترس و ســــامیش بخنــــ دی تازە پارزگارەوە، ل ھمان كات بھۆی بوبوونوەی چاالكی كادرەكانمانوە خك ھموو خۆشحاڵ بوون و دەست
خۆشیان ل كادرەكانمان دەكرد. ئۆتۆمبیلــــك چنــــد شــــۆفری دســــۆزان ئیش و كارەكانیان لناو
ل ھموو روویكوە لھاتووبن .نووســـین و پشنیازەكانیان ب چاوی بھنـــد و رـــزەوە ســـیردەكرت . ئنجامدانـــی ھـــر وەردەگیرـــت كردەوەیكی نشیاو و ناڕك لالین ھر رۆژنامنووســـك ھزار و یك
حســـابی بۆ دەكرت، ئگـــر ھات و ئم پیشـــیی بۆ مرامـــی تایبتی خۆی بكاربھنت و لگڵ بنماكانی
ھموو تاككی عراق و ئمریكا. نووســـم رۆژنامی ئم كردەوەیئعرەب ندەبـــوو ئنجام بدرابای بۆ ســـر بڕز "جۆرج بۆش" ك عراقی رزگار كرد ل دەست دڕندەترین رژمی دكتاتۆری ســـردەم . لم پناوەشدا پنج ھزار سربازی مارینزی ئمریكی بـــوون بقوربانی .پرۆســـی ئازادی عراقك ك دابابوو ل ناو كۆمی نتـــوە یكگرتـــووەكان و ئابلوقی ئابووری لسر دانرابوو . بھۆی سر ل شـــواوی سركردە بعسییكان و ھگیرســـاندنی دوو شڕی نگریسی ھاڕەر ل نوان عراق و ئران و عراق
و كوت و ئنفال كردنی ھزارەھا ژن و مندال و كیمیاباران كردنی كوردستان و شاروشـــارۆچك ورانكردنـــی و گوندەكانمان. رژمك ئم ســـیفتی بووبت چاوەری ئم كردەوان دەكرت
تایبت ب بدرخانھونرمند مدحـــت كاكیی لدایكبووی ركووك، لشـــاری ك ی (١٩٥٤)ە لســـاسای ١٩٧٦ پیمانگای ھونرەجوانكانی تواوكردووە، ل سای ١٩٧٩ ئكادیمیای ھونرەجوانكانی تواوكردووە و تا ئستا زیاتر ل (٥٠) پشانگای تایبت و ھاوبشی كردۆتـــوە ل: (ســـوید، یابان، پاریس، فنلندا، كۆریای باشـــوور، ئیســـپانیا،
دانیمارك، ھولر، سلمانی، ھۆندا، كركووك، بغدا) و چندین شونی تر.
ســـبارەت بدوایین كارەكان خۆی وەكو ل ـــب گوتـــی: دواییـــن كارم بریتییكتچاپكردنی كتبك ل وتی سوید ك خۆی نو یدا بت ڕە، كـــ٧٢ الپ دەگـــرێ ل كانی خۆم كردووە لیادەوەریی باسم ل١٩٧٩/١٢/١ بـــۆ ١٩٨٠/١/٣٠، جگ لوەش دوو كتبی دیكشـــم ھر لوتی ســـوید
چاپكردووە لسر ئركی خۆم، ھروەھا شانگام لستا ٣ پی (٢٠٠٦) تاكو ئسا لدەرەوە كردۆتوە یككیان ل ستۆكھۆم و
دووانكی تریش ل پاریس. م دواییانـــنـــد لـــرمروەھـــا ھونھســـردەم لگلـــری ٢٠٠٨/١١/٢٢ لـــپشانگایكی تایبتی كردەوە ب یادی شاخ ك (١٢ تابلۆی شاخ و ١٢ ئاون ٥٠×٥٠سم) بب شانگایو پئ تیادا نمایشـــكرد، ك
پرۆگرام و دەلیـــل بڕوەچوو، لبارەی ئوەوە گوتی: ھر بیادی جاران و ژیانی شاخ زۆر خاكیان كارەكانمان ئنجامدا، ھر بیادی شاخ ئم پشانگایم كردەوە و
وا ب سادەیی شتكانم رواند.سبارەت بدوایین پشانگا تایبتییكانی خۆی گوتی: بیارە ل ١٧ی ئۆكتۆبری ٢٠٠٩ ل گلری ئیدۆ ل تۆكیۆ پشـــانگایكی تایبت بكموە و ل ١٢ سپتمبر ٢٠٠٩ش ل گلری ئاكۆتســـۆ ل مایباشی یابان
ئا: بدرخانرۆژی ٢٠٠٨/١١/٢٦ وەفدك ك پكھاتبوو لـــ د. عبدوـــ علیاوەیـــی ئندام پرلمانـــی عراق و حمیـــد بدرخان برپرســـی دەزگای بدرخـــان و كریم عبدو برپرسی نووسینگی لوبنانی ســـتالیتی كوردســـتان و محمـــوود فتاح ئحمد سرۆكی حیزبی رزگاری كوردی لوبنانی ســـردانی بـــارەگای " ن و چاویان بالرابطة السريانية"دەكھریك ل"حبیب ئفرام"ی ســـرۆكی رابیتـــی ســـریانی و كمیـــل حننای سكرتری ناوخۆ دەكوت لو میانشدا باســـیان ل بارودۆخی عراق بگشتی و پیوەندی نوان كورد و مســـیحیش
بتایبتی كرد.ل چاوپكوتنكدا د. علیاوەیی گوتی: ئم ســـردانی یكك لـــ ناودارترین كســـایتی و برگریـــكار لـــ مافـــی مســـیحییكان ل رۆژھت و دۆستی
ھرە نزیكی نتوەی كورد رزدار"حبیب ئفرام"دەكیـــن، لرەوە، ل بیروت، یاندن لدەب و راگختی ھـــزرو ئپایتناوچك دەن: عـــراق ئگر كاتك پكھات مژووییكانی خۆی لدەســـت بـــدات دەڕوخـــت و ناتوانـــ بپوە بوەســـت، عراق بشوەیكی تایبت كی بكان وەك بیابانسیحییم ببدیجلو فوڕات. ئم ســـوورین لسر تواوی ماف سیاسی و رۆشنبیرییكانی مكلد و ئاشوور، ئ كان لســـیحییمبھموو شوەیك ھر ھڕەشیك بۆ ســـریان رەت دەكینوەو لرەوە دژی ئوەش دەوەســـتین، كوا پوپاگندەی ئوە دەكن، گوای كورد لپشتوەی كۆچ پكردن و راوە دوونانی مسیحییكانن ل موســـ. كوردەكان دـــی خۆیان بۆ كوردستان كردۆتوەو مســـیحییكان وەكو ھرمكی عراقـــی دادەنن، كوا شونی پگو ژیان و تباییی بۆ تواوی
بتایبتیش نتوەییـــكان، مـــكمسیحییكان.
ل دیكشـــوە"ئفرام"داوای لالیكی حكومتی عراق كـــرد، كوا ل ھموو بـــوارەكان ھوی زیاتر بـــدات لپناو ھاووتیان و تواوی دانیشتوانی عراق و بیسلمنن، ك سوورن لسر ئوەی وت ج نھن و كۆچ نكن، داواشی كرد پالنكی رزگاركر و پوختی سربازی و ئاســـایش و ئابـــووری و كۆمیتی بخاتڕوو بۆ گڕاندنوەی كۆچكردووانی شاری موس بۆ زدی خۆیان، ب پۆژەی وەبرھنان پشـــتیوانی ل جگیربوونی دانیشتوانی دەشتی موس بكات. ئفرام سرســـوڕمانی خۆی لـــوە راگیاند، كوا كســـانی ھوشـــیار و دژ ب ھزری ئوە برپچی رەشكردەوە تیرۆریستی نادەنوە كوا كسانك ب كورد و كافرو بـــ بوا ل قم دەدەن و ھڕەشـــی دەرپڕاندن لشونی خۆیان ل دەكن.
سرۆكی رابیتی سریانی لوبنانی پشوازی ل وەفدكی كوردی دەكات
تایبت ب بدرخانعبدولموتیب عبدو زیاتر وەك شاعیرك ناسراوە، بم توانایكـــ تژی ل ســـلیق و خریكی بـــردەوام داھنـــان، پرۆژەی و كارو وەبرھنانـــی جوان و لكۆینوە و وەرگانی .دەبیشـــبـــی فیكـــری و ئكتتا ئســـتا "٣"دیوان شـــیعر و "٥"كتبی نووســـین و "٩"كتبی
وەرگدراوی چاپكردووە، دوایین وەرگانی"ئدۆنیـــس كتبـــی كان"ە، كفسوونكاری وشـــئچنـــد گفتوگۆیكـــی ئدەبی و فیكریین لگڵ شاعیر و بیریاری
گورەی عرەب ئدۆنیس.ل بسركردنوەیكی بدرخان سبارەت نووسین و پرۆژەكانی گوتـــی: عبدولموتیـــب لم ماوەیـــدا زۆربـــی كاتی
نووسینی خۆم بۆ پرۆژە كتبكی لكۆینوە لســـر ئزموونی شیعری (ھاشم ســـراج) خرج كردووە، ب ناونیشانی (زمان/بوون/شیعر) خوندنوەیك بۆ ئزموون و تایبتمندیی شیعری پرۆژەیم ئو ســـڕاج، ھاشم ئســـتا لـــ تواوبووندایـــ و جگـــ ،ـــی چاپكردنـــچاوەڕلـــو پرۆژەیـــ كار ل كتبكی
دیكی رەخنیی دەكم لســـر ھندێ ل دەقی شیعری كوردی ل زمان شـــڕی بناونیشانی پناو تئویلكردنكی نوی دەق، رەنگ ل ســـرەتای سای تازە
بگم قۆناغی كۆتایی.ھر تمن درـــژ و پ برھم ئاوەدانكردنـــوەی بـــۆ بـــت كتبخانـــی كوردی و ئاســـۆی
بیری خونران، پیرۆزە..
وەی شیعرییینكۆریكی دوو لخ بدویب عبدولموتع
ل راستوە: حمید بدرخان، محمود فتاح، د. عبدول علیاوەیی و حبیب ئفرام - بیروت ٢٠٠٨/١١/٢٦
قومـــــارله ژماره ی رابردوودا باسم له دیارده ی درۆکرد،له گۆشه ی ئه م ژماره یه دا ھه وده ده م تیشک بخه مه سه ر قومار که یاریيه کی دیارو به رچاوه، بۆته کلتوورکی تاراده یه ک بـــاو له نو گه النـــی جیھان، ال یه نی بـــاش و خراپی ھه یه ،بۆ ئمه ی کورد تائستا جگه له کات به سه ر بردن ھه ر خراپ که وتۆته وه به زه ره ری مادی و دروستبوونی
کشه وئه نجامدانی تاوانی جۆراوجۆر.به گشـــتی به خراپ لی ده ڕوانن، زۆرکه س زه ره رمه ند ده بن، زۆرجار ئیفالســـی مادی، تکچوونی شیرازه ی کۆمه ڵ، له به ر یه ک ھه وه شـــانه وه ی خـــزان، په نا بـــردن بۆ تاوان و دزی و کاری ناشـــه رعی.....ھتد و چه ندین دیـــارده ی نا ھه موارتری لده که وته وه که له
کۆمه ڵ و دین و یاسادا نامه شرووعن.له قورئانی پیرۆزدا، له سوره تی (المائدة)، له ئا یه تی ژمـــاره نه وه تدا، خودای مـــه زن ده فه رموێ:{انمایرید الشـــیطن آن یوقـــع بینکـــم العدوةوالبغضـــآء فـــي عـــن الخمروالمیســـرویصدکم ذکـــر اللـــه وعن الصلـــوة فھل آنتـــم منتھون}لـــره دا بۆمـــان ده ر ده که وێ که خـــودای مه زن له قورئانـــدا به کارکـــی خراپی له قه ه م ده دا، مه به ستی له قومار وشه ی(المیســـر) ده گرتـــه وه ، ســـای رابردوو له په رله مانی ئه مانی بـــاس له وه کـــرا که ئـــه و شـــونانه ی وه ک(ھۆی یاری)یه کان کـــه جۆره ھا یاری تداھه یه دا بخرن له به ر ئه وه ی ئه م ھۆی یارییانـــه بوونه ته ھۆیه ک بـــۆ تکچونـــی ژیانی خه ـــک، زۆر ژن و مـــرد لک خزانه کانیان جیابوونه ته وه و تکچووه و منداه کان بوونه ته قوربانی، خه کانکى زۆر ھه ن ئه و پاره یه ی که له کارکردن یا له سۆسیال وه ریده گرن ھه مووی له کاتکی که م له م ھۆی یاریانه ده دۆرنن، ترســـناکترین یاریان ئۆتۆمات ورۆلته، به م یاری ئۆتۆمات ترسناکترین یارییه ھه ر ئه وه نده مرۆڤ فر بوو زۆر به زه حمه ت ده توانی ته رکی بکات، ئه وه ش جیھازکه ته نھا پاره وه ر ده گرێ زۆر به که می ده یدات، یاریکه ره که له ته ماعیدا ھه ر پاره ی تده کات تا قه لۆش ده بت، جاری وا ھه یه ئاگای له برستیش نامن وا غه رقی ناو یارییه که ده بت، بۆیه ده ســـت به تاڵ وبرسی و ب ماڵ ده مننه وه و ده بنه بارگرانی به ســـه ر ده وه ته وه، به م ئه م بۆچوونه یـــان قه بوڵ نه کـــرد چونکه ده وه ت ســـوودمه ند ده بـــت ئه ویش به وه رگرتنـــی زه ریبه کـــه داھاتکی باشـــی ھه یه بۆ
ده خيلی حکومه ت. زۆر خانه واده ی کورد ھه ن تائستا تکچوون ژن ومرد له یه کتر جیابونه تـــه وه ، ژنه کان ده ن: پیاوه کانمان ھه ر خه ریکی قومـــار کردنن ئاگایان له مـــاڵ ومنداڵ نه ماوه ، ئمه ش چیتر ته عه مولمان نه ما، ژیان کردن له گه ڵ ئه م جۆره پیاوانه ، نه بوونیان باشتره له وه ی بارگرانی و خه م و خه فه ت بن به ســـه رمانه وه ، ژیانی ته نھایی ســـه د قات باشـــتره ، نه ک له گه ڵ ئه م جۆره پیاوانه ، پیاوه کانیش بۆ داکۆکیردن له خۆیان له نو خه ک و الی که ســـوکاریان بو بیانـــووی ب ماناو پوپووچ ده بیننه وه که مندایش پیـــان بوا ناکات و که ســـیش به دوو پولی قه پ لیان ناکرێ، به نده له نزیکه وه له گه ڵ چه ند خانه وادەيك قسه م کردووه به دواداچونم ھه بووه بۆ ھۆکاری لک جیابونه وه کان زۆرترین خه تـــاکان پیاوه کانن. ئه وانه ی بژنیشـــن زۆریان تووشـــی ئـــه م ده رده خراپه بوونه ، ھـــه رده م بـــ پاره ن مایان نییه، گه ر ھه شـــیان بـــت ماڵ و حاکـــی گونجاو نییه بۆ ژیان، که ســـی وا ھه یه بۆ دوور که وتنـــه وه له م یارییه به ناچاری و به یه کجاری گه ڕاوه ته وه والت، یا ھه یه تووشـــی ده رمان فرۆشی کشـــان بووه که وتۆته زینـــدان، له وتیش ئـــه و خه کانـــه ی قوماریان ده کرد زۆر ھه بوو وه زعی خراپ بوو و قسه ی سه یر سه یرمان گوێ لده بوو وه ک: ئه ھا فالن سه روه ت و سامانی خۆی له قومار دۆڕاند، ئه ھا فن ژن و کچی له قومار دۆڕاند، ئه ھا فن ئیفالسی کرد، له به ر قومار شه وو رۆژ نایه ته وه ما، ئاگای له ماڵ و مندای نییه به ره ی کردوون....ده سته واژه ی جـــۆر به جۆرمان گـــوێ لده بـــت، له ھه شـــتاکان کابرایه کـــی قومارچی به ده ســـتی منداه کانی کوژرا، له گه ڵ ئه وه شدا خه کی نه عله تیان له منداه کانی کرد
که چۆن باوکی خۆیان کوشت.ئه وانه ی پاره دارن بۆخۆشی و کات به سه ر بردن یاری قومار ده که ن، ده چنه شونه ناسراوه کان که تایبه ته به م یارییه ، به م قوڕ به ســـه ری ئه و که ســـه ی پاره به کرکاری په یدا ده کات و پارووی له ده می منداه کانی ده گرتـــه وه و ده چـــ به مـــاوه ی چه ند ســـعاتک ده یدۆڕنـــ، که چی له و الوه ش مـــاڵ چه ندین که م و کوڕی و پویستی ھه یه و منداه کانیش ب جل و به رگ و سک ترو ده می برسی ژیان ده گوزه رنن، شه وانه ش خه ونی سه وز به شـــتی ره نگین و جلی پۆشته و بووکه
شوشه و یاری جۆر به جۆری مندانه ده بینن.
یوسف منتک - ئه لمانیا
ل تاراوگوە
ی ئازادالپڕە
رۆژنامنووســـییی كاری فـــوزای ئـــو ئمرۆ ســـرتا ســـری ھرمی كوردســـتانی كی وای رەخساندووە كشـــوە، كگرتووەترۆژنامگـــری و رۆژناموانی بـــووە بكاری ك لكیـــش وەك یمامچبازرگانـــی و چشـــارەكانی كوردســـتان لم فوزایـــ بدەر نیی، رۆژنامكانیش ب رەچاوكردنی ھندێ پرەنســـیپی رۆژنامگـــری بـــۆ پكردنوەی رووپڕی رۆژنامكانیان ورد و درشتی ھواڵ و بابتـــكان بـــو دەكنـــوە بب ئوەی بدواداچوونی راستی و دروستی بۆ ناوەڕۆكی نووسراوەكان بكن، پیامنرانیش زۆر كات لبرامبـــر بـــك پـــارەی كمدا،لبھا بـــۆ بدرخـــان دەدەن، ال نریتـــكان و بدواداچوونـــی ئـــم بابتـــ ریپۆرتاژـــك
عرەبی كرابووە ســــرۆكی بشــــی شــــانۆ، ھر بۆیش ك شانۆگری ی پاڤلۆڤ لكگو ســــ من و قالھۆی گل نمایشــــكرا، ك برھمی پیمانگا بوو ژمارەی مامۆستایانی یشــــتدەگن ناوھۆڵ ئامادەبووی ژمارەی پنجكانی دەستك، ئوە جگــــ لوەی ئــــوەی ریكالم ب بۆ
كارەك نكرابوو. كۆپی باسمكرد دیو دوو نموونئئم نگبتییكانی دەریـــای لـــوت، چونك زۆر راشكاوان دەم ر بوەبڕب تاكو بوون تم ولتزكیی حزبی و دەزگا حزبییكان ب رەوشی ھونر باشتر ناب بگرە برەو خراپتریش دەڕوا، بم لگڵ ئوەشدا دەب باســـی ئوە بكم، ك ئمســـاڵ دوای ئوەی چندین بڕوەبرایتی لـــ گۆڕانـــكاری ھونرەجوانكانـــی پیمانـــگای یمانگایو پر كرا، رەوشی ئولھبـــرەو باشـــتر چـــووە و وەكـــو بڕوەبر غفـــووری فرھنـــگ رۆژناموانی كۆنگـــرەی یكم لخۆی رایگیاند لمودوا واســـت و واستكاری نامن و دەب پسپۆڕی ل پیمانگا رۆڵ ببین، لبرئوەی ب بگوە دەم ل سانی پشوو تزكیی بـــ ھبـــووە قوتابـــی حزبـــی و بنـــاوی كوڕە شـــھید ھونرەجوانكانی پیمانـــگای لھولر وەرگیـــراوە، كچی باوكی رە بژیـــان مـــاوە، دەكـــرێ للغفوور فرھنگ بم دنیاییوە دوای دەستبكاربوونی ل پیمانگا
وەكو بڕوەبر چندین گۆڕانكاری ھر ئنجامداوە یمانگایـــپ لو ل گۆڕینی ھردوو سرۆكی بشی شـــانۆ و شـــوەكاری و چندیـــن گۆڕانكاری تر ل شـــوازی دەوامی قوتابیان و چاالكیان، ئو قسیشم ریكالمكـــردن نییـــ بـــۆ فرھنگ غفـــوور، بكو ئوە كورتی ئو ریپۆرتاژەیـــ ك ل ژمـــارە ١٠٧ی ٢٠٠٨/١١/٢٢ی ھفتنامی بدرخان بوكرایـــوە و بـــڕای زۆربـــی قوتابیان و مامۆســـتایان رەوشـــی یمانگا زۆر جیاوازە لی پمسائسانی تر و خریك پیمانگا برەو ئویش دەڕوا، ئكادیمی ئاقاركی لبرئوەی بڕوەبر و ســـرۆك بشـــكان كســـی ھونرمندن و
لمانای ھونر تدەگن.لخــــوا بزیادب و شــــوكریش بۆ خوا ئوە گۆڕانــــكاری ل پیمانگا كرا و خریك رەوشــــی پیمانگاش بــــرەو باشــــتر و ئكادیمی دەڕوا، بم ئــــی ھاوار بــــۆ ئكادیمیای ھونرەجوانــــكان!! دەزانــــن بــــۆ؟ چونكــــ راگری ئو كۆلیژە دكتۆرای ل ھونر ھی، ببوورن مبســــتم !!شی كشتوكادەرچووی ب وەیئجا كوای و مــــادام كۆلیژی ھونر وابــــ، دەبــــ چی ل چــــاوەڕوان ن بك ھــــســــانك یــــن، كبكزەوقوە دەڕوانن ئــــو كۆلیژە بۆ یانوایم پر، بداھاتووی ھونــــئگر كســــك ھونرمند نب یا ز لر ناتوان بردۆســــت نھون
ھونر و ھونرمندان بگرێ.
من باشــــتر دەزانن لمووتان لھوتان پایی ھونرمند ل پایی بر زیاتر نگــــكان ئسیاســــییكمتر نیی، بــــم لرە ببیاری راگركی كۆلیژ، ك دەرچووی بشی ل كۆلیژ كشتوكا ھونرمندك ی بكندنخو دەكرێ و لســــفبش دەب، ك بشكی زۆری خكی وانییش دەیانكی گــــئایندەی ب
رۆژنامی خبات-ی؟- لــــ پاش ئوە ھر خریكی ئینگلیزی بــــووم، ماوە مــــاوە شــــتم وەردەگا و ئو دەرفت نبوو ل شــــونك بوی بكمــــوە ھمــــووی لــــ ماــــ بوو، بــــم بۆ خۆم ئیشــــم لســــر دەكرد، شــــانۆگرییك و دوو س شتی دیك و چند پارچ شــــیعركم وەرگا، ل پاڵ ئوەشدا چیرۆكیشم دەنووسی تا (١٠-١٢) چیرۆكم ك نووســــی، ئیتر ھر خریكی ڕین ھات، كوە بووم تــــا راپندنخوراپڕیــــن ھــــات دەرفتــــی بوكردنوە زیاتر بوو، ئیتر دەســــتمپكرد ئوكاتی رۆژنامی برایتی بــــوو، ل رۆژنامی بابتكــــم بوكردەوە برایتی چنــــد لســــر زمان و چیرۆك و ھتا ببیرم دێ پارچــــ شیعركیشــــم بوكردەوە، شــــتریش مامۆستا بووم لتا (١٩٩٤). پقزای ســــۆران، ك ئوكات پیاندەگوت قزای (سدیق). ل ١٩٨٣ تا ١٩٩٣ لوێ دامزرام و لــــ ١٩٩٣ گڕاموە ھولر، رەتای ١٩٩٥ ھاتمكۆتایی ١٩٩٤ و س ل رەتا وەكو وەرگتی، سی برایرۆژنام كــــی زۆر وەكــــو وەرگھاتــــم، ماوەیكارمكرد دوایی نووسر، دواتر پیامنر ــــدا ھاتم لدەرەوە، ئیتر پ و چوونــــوەرگ و كاركردن ل الپڕە و نووسر و ڕە و دواتریش بوومرپرسی الپدواتر ب
سكرتری نووسین.* بو پیی ل سرەتای كاركردنت ب وەرگان دەســـتت پكردووە، ئمۆی وەرگانی كوردی ل چ
ئاستكدا دەبین؟- ئــــو وەرگانانی لــــ رۆژنامكان دەكــــرێ، لبرئوەی شــــتی ب پلن و بخرایی دەكرــــن وەرگانی پوخت نین، بم لبر ئو دەرفتی لدوای راپڕین رەخساو ل ئستای كوردستان
ئو ھموو ســــنتر و بنكــــ و دەزگای چــــاپ و بوكردنوە ھیــــ، ب تا ئستا شــــتی باش كراوە و زمانی كوردی وە چــــووە بــــشــــرەو پزۆر زۆر بــــتایبتی ل ھندێ كاری وەرگاندا ھر لزەتــــی ل وەردەگری، راســــت زۆرە، بم بشــــوەیكی گشــــتی شتی باش ر دەتوانی روو لنســــتا خوكراوە و ئبكاو تربوون كتبخانكانی كوردستان و چژی خــــۆی لو كتبان بدەســــت بنی، ك جاران ناچار دەبووی یان ھانا بۆ زمانــــی عرەبی ببی، یانیش ئگر یكك زمانكــــی بیانی بزانیبای رووی لو كتبان دەكــــرد، كتبی كوردی زۆر كم بوو، ئوانی ھشبوون ل شیعر و چیرۆك تندەپڕین، بم ئستا ھموو جــــۆرە كتبك ھی كتبی فلســــفی و فكری و زانســــتی و ئدەبی و رۆمانی گورە گــــورەی باش باش وەرگدراون و كتبی مژوویی بــــاش وەرگدراون، ئستا ل وەرگاندا شتی زۆرباش كراوە و ئو دەزگایان ب ھموویان كاری زۆر
باشیان كردووە.* ئمـــۆی رۆژنامگـــری كـــوردی ل چ ئاســـتك
دەبینی؟- ئگــــر ب دوو دیو تماشــــای بكم، بدیــــوی یكمیان ئگر وەكو كوردك تماشــــای بكم، بــــ رۆژنامیكی زۆر ھی و خكك زۆر ئستا لكاری زۆر بالموە ئوە ،نووسیدایرۆژنام شاوە، چونكرنجمی راكو ســــ خۆشبراســــتی جاران كورد ب حسرەت بوو ،بھ كــــوردی بزمانی رۆژنامیكی راست بزمانی كوردی دەنووسرا، بم ئوەی دەنووســــرا تعبیــــری ل كورد ندەكرد، بم ئگــــر ب دیوەكی تر م، زۆری و بــــۆری و بماشــــای بكتتامییــــك لناو دنیــــای رۆژنامگری كوردیــــدا ھی، ب تایبتــــی ھندك نووســــین و ھــــواڵ، كــــ دەیبینــــی و بــــ تاقتــــت دەكات، دەیخونیــــوە لجیاتی ھانت بدا ب تاقتت دەكا، بۆ نموون مــــن گریانم دێ بۆ ئو نوەیی وە و شت دەنووسو جۆرە بیردەكاتبو بو جۆرەی ئو شت شاراوان نمایش دەكا لســــر الپــــڕە، ك بــــالی من ھندك شت لناو ھموو كۆمگایكدا ھی، ھی ئوە نیی بت ســــر كاغز، ز، بر كاغســــ نندەیھ وانم ئببۆچوونی من ئوەش دەگڕتوە بۆ كم شــــارەزایی و كم توانایی ئو نووسرە یان ئو رۆژنامنووســــ، چونك ئستا زۆربی ھرە زۆری رۆژنامنووســــانی كورد ئوانی لو بوارەی ئیش دەكن، بــــ تایبتــــی الوەكان لزمانی كوردی بوالوە ھیــــچ زمانكی دیكــــ نازانن، كچــــی دەرفتیش ھی بــــۆ فربوونی زۆر زمان، ئگرچی جاران تلفزیۆن نبــــوو، یــــان بوشــــوە برفراوانی نبوو، یان تكوی بو جۆرەی ئستا ی دەدا لوك ھكانم خبوو، بنرگی رادیۆ و چند رۆژنامیكوە بۆ خۆی خۆی فــــری زمانكی دیك بكات، كچی ئســــتا ئو دەرفتــــش ھی و بۆی ،وە ناچو زمانپیر ئــــك بخ یی و بڕەری بگســــتای رۆژنامئ
.یدا ھكی ترییروبس* پتوای لدان ل كسایتی خك ئوە ئازادی
رۆژنامگریی؟- كشی ئمۆی رۆژنامگری كوردی وای لھاتووە ل جیاتی شت شاراوەكان و بزرەكان بنت سر كاغز، ئوانی خزمتــــی برەوپشــــبردنی كۆمــــگا دەكن، ھموو ئوانی ك دەنووســــن ھیــــوا دەخوازن كۆمگایكــــی كراوە و
مۆدــــرن برھم ب، بــــم ئوان دن ب پچوانوە ئو شــــتان وا ل دەكن كۆمگاك زیاتر روو ل داخراوی بكات، من ئازادی رۆژنامگری لوە دەبینم تۆ ھموو مافكت ھیــــ لوەی ك عقت بسری دەشك و ھست دەكی خزمت دەكا و ئوەی خونر پویستیتی، تۆ ئوان دەربنی و بــــ خونری بدەی، تی لتایب وە بــــداخــــم زۆر ببــــ راستی راستب ت كرنڕەكانی ئینتپماكورد سوودی ل ئینترنت وەرگرتووە، كی زۆریشــــی لم خراپی و زەرەربــــئنترنت وەرگرتووە، ب بوای من ئو ماپڕان وەكو رشانوە وان ك خك بزی ل دەكاتوە، چونك شــــتی وای تدا دەنووسرێ ك عق قبووی ناكا، یان ھی ئوە نیی بوبكرتوە، دەتوانم بم جۆرە خوڕەوشــــتك لناو كۆنی كوردی ھبوو، ئو خوڕەوشــــت لناو گواســــتیتیانوە ھاتوون كورد كۆنی سر ماپڕەكان، ك بالی من ئوە زۆر رۆژان بك تیشــــم پناعو ق زەونقكار من ئوەی لسر ئنترنت بدوای ھواڵ و بابت بگڕم، بم زۆرك لو م، كماشایان ناكن تسئ ڕانپمازۆرجار وابووە ئگر برادەرك تلفۆنی بۆ كردبــــم و گوتبــــی ئوە فن شــــت نووســــراوە، ئوجا ناچار بووم ئگر كاتم ھبووب چووم خوندوومتوە، ئگینا ناخونموە لبرئوەی بریندارم دەكا و واملدەكا میللتكم لبرچاوی بكوێ ب تایبتــــی ئوانی ل بواری
وام ناسیوە، خریكی خزمتكردنی ئو بوارە و وشــــی كوردیی. بدرخانیش ناوە ناوە دەیخونموە براستی زۆر ل بابتكان سرنجم رادەكش و زۆر دەتوانم دەخونموە، بابتكانی لبــــم ھفتنامــــی بدرخــــان رۆی مژوونووسك دەبین، مژوونووسك ك ب تایبتی لزاری ئو خكانی بشدارییان ل مژووی كورد كردووە، ئو دێ دیداریان لگڵ دەكا و شتكان ی قسســــانو كوە، جا ئتدەگدەكن تا چند راستگۆن ل گانوەی ی قسســــانو كوە، جا ئتدەگدەكن تا چند راستگۆن ل گانوەی ی قسســــانو كوە، جا ئتدەگ
رۆژنامنووسی چیی؟ :وە و دەمی دەداتش وەكباوك سك ــو ب ــووس ــن ــام رۆژن كچم رۆژنامنووسی كاری ك دەگوترت
دیــدار و ــواڵ ھ ھرچی و ــات دەكو ھاووتیان خمی و ــۆرت راپ و راستییكان كشفكردنی و شقام ل ــت دەس بئاگاھنانوەی و كموكوڕی و گندەی و نابرامبری ئاشكرا ــارانــش ك ــو ئ ھــمــوو و دەكات، ك دەبت ھۆی پشلكردنی گریش دەكات لروەری یاسا و رس توترسی بكم وەی، كر ئرامبب
سر ئاسایشی نتوەیی.. ھتد
كمك و ــ ــســان ق ئــــو پــــاش وردبوونوە، لپ كچك ب باوكی مام وەكــو ناترسی باوك :ــ دە
سۆرانی مام حم بتكوژن!! باوككش حپسا بوو، ل ئاست ئو قس زالنی كچ تمن حوت كمندا چونك سانییكی، باش مامحم)ی سۆرانی (شھید ئاشنایتی ساڵ چند و دەناسی ــووە، ــڵ بــنــمــاــكــی ھــب ــگ لبگریانوە چاو و بھمنی بۆیبۆ قوربان ب :ــ دە كچكی بدەمكوژن. ئدی بیارمان نداوە تا
زانكۆ تواو دەكیت ھاریكارت بم ... م. كچكنا ... نا ... نامكوژن گیانباوكی ب ك نسا حوت تمن دە: ئدی بۆچی سۆرانیان كوشت.. ئوەی بب پشۆكاوەكش باوكچاوەڕوانی ئو پرسیاران بكات پی شھیدكرد، سۆرانیان كچم گوت: دەگڕن.. بكوژەكان بدوای بم
ئمۆ یا سبی ھر دەیاندۆزنوە.ســدان و دەیــان و پرسیارە ئــو و مــنــدان لنو دیك پرسیاری خانوادەكان دەكرن و تووشی ترس تایبتی ب ،بوون ڕاوكــــد و
مندانی ئمۆ ك ب راستی وردبین و چاوكراوە و مشكوونن و ناخوازن ئاوا تیرۆریستی كردەوەیكی لژیانی باوكیان .. برایان.. خوشك و
دایك و كس و كاریان تبچت...بۆی ئو پرسیارەی ئو كچ تمن خۆیتی جگای ،نــســا حــوت
دەشـــن موراد یكك لو كچانی جیا لھموو بژەر و پشكشـــكارەكانی تری كورد ل شوازی جوو و جلوبرگی دەركوتووە، لو دواییشـــدا دەشن ب گۆرانی ھالھۆپ وەك گۆرانیبژك خۆی ب خك ناساند، ئو ل پناس و ناساندنیشی خۆشـــی دەـــ: دەشـــن كچكـــی زۆر بســـیت و راستگۆی لگڵ خۆی، چی ل د لگڵ ھاوڕێ و بگانـــ و ھموو كس وای و بیك كاراكتر دەجووتـــوە. بۆیـــ ئـــو دیدارەمـــان لگی
كۆنتۆڵ؟ برنامیكی تر نا؟- من خۆم ئو برنامیم ھبژارد، لبرئــــوەی مــــن تاقتــــم نیی بچم برنامیك پشــــكش بكم زۆر جدی بت، یان برنامیــــك بت ھزار و یك كس لــــ تلفزیۆنــــكان ئو برنامی پشكش بكن، من دەموێ برنامیك پشكش بكم یك لگڵ ككخ ك بو دوو شت من بگونجحزی لــــ ب، ل بواركــــی ترەوە، لبرئوەی ك سیاســــی و وەرزشی و و دەب بی تر ھرنامری و بھونــــ
ئوەش ھبت.* پتوانیی دەشن ب "ب كۆنتۆڵ"ەوە جوان و
خك دەشنیان ب "ب كۆنتۆوە" دەوت؟ ككســــتا خوە، ئنیایید بــــ -زۆریان پ ناخۆشــــ كــــ ب كۆنتۆڵ ككویست ناكا خم پماوە، بنخــــم بخوا و ب تــــواو ب كۆنتۆڵ ردەوام دەبم لوە من بنیایید ما. بنبرنامكانم، بم جارێ دەب بایخ بدەم بــــكاری ھونری و بدنیاییوە
دوای دادەبزموە.* دەـــی دادەبزمـــوە، ھـــر ل ســـتالیتی كوردســـتان دەب یـــان ل زاگرۆس و شـــونی تر
دەب؟- قســــم لگڵ كناكی تر كردووە، بۆتان ھی بزانن ك برنامیكی وەكو ب كۆنترۆڵ خــــۆم كاری ئامادەكردن و دەرھنانی بــــۆ دەكم و لــــ ھۆندا كچكــــی زۆر جوانــــم بۆی دانــــاوە و دەبت برنامیكــــی زۆر گرنگ، ئو برنامی ب رەســــمی قســــی لسر كــــراوە، ھروەھــــا برنامیكی زۆر زەخمم بدەســــتوەی، دەبت شتكی زۆرجــــوان و ھزارجار ل ب كۆنتۆڵ وەی برئــــبل ،جوانتــــر دەردەچھمان كاراكتر و شــــواز دەب، بم ب ئامادەكردن و ستافك و كامیرایكی باش و شتكی باشــــی تدەچ، بم ئســــتا ھــــر خریكــــی ئامادەكردن و
ببین ئینترناسیۆنال و ئمی كوردیش ھیچ كموكوڕییكمان نیی ل وتانی تــــر و منیــــش كچكــــم زۆر عجولم و حزدەكم وشك لگڵ من رككوێ، نوەك گۆرانییك ب بم بوەفا یا بۆ
وەریدەگرم و دەم بۆ وایگوت؟* ل ئوروپا چند ل دایك و باوكت نزیكی؟
- زۆر لیــــان نزیكــــم، بتایبتی من و دایكم بیكوە دەچین شــــونان و بیكوە ل ماڵ دادەنیشین و سیری رنامو بل ین و رەخنفزیۆن دەكلتو لو برنام دەگرین وەك چۆن خك رەخن ل ب كۆنتۆڵ دەگرن، قســــی خۆشــــیش دەكین و ھاوڕی یكین و
تۆ دەی چی؟- من وای تناگم، رەنگب ھاتنی ستافی م ستافانرە و كاركردنی ئرانی بۆ ئئكاریگـــری ھبـــ، بـــم زۆرجاریش دەگوترێ كاریگری میدیا عرەبییكانیان ل سرە، ســـیرك تۆ خاوەنی سینما نبـــووی و ھومرجـــی جوگرافـــی و سیاســـی و رامیاری تۆ كاریگری فارس و عرەب و دەوروبری لســـرە، ئوە زۆر ئاســـایی تـــا دۆزینـــوەی زمانی م قســـانت... ئت، روانینی تایبتایبئاسایین تا ســـینمای تایبت ب كورد موردە وردە ئ ،ئاسایی بدروســـت نبو زمان دەگیـــن ك پی دەن زمانی سینمای كوردی، یانی تایبتمندییك ھی ل برھمھنانوە دەست پدەكات، كـــ برھمھنر دەب كـــورد ب، یانی
.كی كورد بو مو می كورد برھب* جانۆ رۆژبیانی دە: زۆربی فیلم كوردییكان ككان فیلمئیرانیی ،ر ئاستیشــــیان باش بگئ
سقت دەكن. پتوای ئو قسی چند راست؟- من دەـــم ل فیلـــم حاكمكی رۆحی لسر كارەك ھی ئویش دەرھنرە، دەرھنرك ئگر دەرھنر ب، ستاف ل ئمریكاوە بـــ و ل ئوروپاوە ب و فن بت، خـــك میكانیكتارە و لژر دەســـتی ئو كاردەكا، ئگر ئو شـــتی فیلم ب ،ك نیییشھیچ ك ،باردابلقۆناغكی تر و شونكی تردا ناڕوا، ئو وێ، من لن دەیگر و فنو ی كشتسینما خریكی دروستكردنی روئیاكانی گر كنكی وكابرای خۆمم، ئیتر دەبروئیاكانی دروســـتبوونی یارمتیدەری گر دەبكـــی دەنگھیـــان كابرای ،من ،ریكی دروستبوونی روئیاكانی من بخنـــا ئوەی ك روئیاكانی خۆی دروســـت رەنگ بووب ك وەدایل كشـــبكا، كچنـــد فیلمك ســـتافی ئرانی ھاتب و ،رە كاریان كردبسانی ئڵ كگرە للكاریگری ئوان لســـر دەرھنرەكان ،رەكنوادی دەرھس ر ببل ،بووبلبرئوەی ك دەرھنرەك شتی لبارا نبـــووە و ھر گوی گرتووە بزان چۆن فیلمكی باش دەب، رەنگ ئا لو جۆرە كتواقیع ،ت بووبقفیلم س رەفتاران ،كی گرنگررە ھونم ھونئ ك وەیئھونرك نیی جگای ھموو كســـكی تیا ببتوە، تنھا جگای ئو كسانی
تیا دەبتوە، ك زمانی سینما بزانن و روانینیان روانینكی تایبت و باش ب و ل برژەوەندی ئم میللت و مرۆڤایتیدا
.ب و زمانی بــــراننو دەرھــــن ئــــك توایــــپ *
گیشتوون؟- من نامـــوێ باســـی ئوەبكم، كن ئو دەرھنران، ئـــوە رەنگب ئیمۆ جنابت وەكو میدیا من دۆستایتییكت لگڵ خۆشبكم و لگڵ تلفزیۆنكان بھمان شوە، شـــو و رۆژ ھر باس م جۆرە ئیتفاقاتانئ ك ،باسی من ببووە و كاك جانۆش بـــاش دەزان ئو ئیتفاقاتانـــ بۆ كوێ كوتـــووە، بم گرنـــگ ئوەیـــ فیلمك كـــ دەھۆڵ و زوڕنای بـــۆ لدەدرێ ك ئـــوە فیلمك فن و فن.. پنج ســـاڵ یان دە سای تمیھو ئوە، ئایـــا ئتندەم دیكو ئو شون تایبتی ئم ئستا بۆی من، ئش بۆی دادەنوكاتین ئدادەنبـــالی من گرنگـــ، ئگینـــا ھموویان كریڵ ھگۆ لرن و باشن، بندەرھك ل كورت فیلمك ستاف بووە و چایی داناوە، دە من سینماگری ھرەباشی كوردم، بزانن كن ئوانی نونرایتی سینمای كوردی دەكن ل دەرەوەی ئم كۆمگای، بـــا بزانین كن فیلمكانیان دەمنتوە، تۆ تماشـــاك سای ١٩٨٢
فیلمی رگای یماز گۆنای ختی كانی بدەست ھنا، ماوەیك پش ئستا ھاتن (٥٠) شاكاری دنیایان ھبژارد ك یكك ل فیلمكان فیلمی رـــگا بوو، دووبارە ستاش من كئ ،وە گرنگدوای ٢٦ ساڵ ئ یرم ھسری لگا دەبینم كاریگفیلمی ر ،تی دەدەمنی تایبی شـــوكو زماندەیان فیلمی تریش دەبینم، بم ناتوانن شونی ئو رگای بگرێ، ك فیلمی رگا دوایین و ك مكی گینا كدەیگرێ، ئ ،سگینا كورد ٤٠ ملیۆن كئ ،گرنگ نییپویســـتی ب ٤٠ ھزار سینماكارە، من حزدەكـــم كورد ل ســـاكدا ٤٠ ملیۆن فیلم برھم بنن، لبرئوەی كشكی ئوەنـــدە جیھانیی، حزدەكـــم كورد ھمووی ببت سینماكار و نیگرانیش نیم، چونك ھیچ كس ئو فیلم دروست ناكا ك من دروســـتی دەكم، ئم باس ل باشـــ و فن ناكم، باس ل دیدگا و روئیا دەكـــم، ئوەی كـــ ل فیلمی وتی ئفساندا بیری لدەكموە، ئو روئیای دەھنم ب دنیای واقیع و كامیرا ،و شـــتانموو ئر و دەنگ و ھكتو ئرەنگ خكانی تر جۆركی تر دروســـت
-بوكراوەیكــــ لھمــــوو بوارەكان باشــــ و توانیویتی كاریگری خۆی ھب و وەكو تۆماركی ئدەبی باشــــی دەبینم و ھیــــوادارم ھر بردەوام ب و
دەستخۆشیش ل ستافكی دەكم.بشی سیم و كۆتایی
)ی كانوونی یكمی
سرھدانی نۆڤلت تمنكی رۆمان كورت و نۆڤلت ژانری ،نیی ــرزی ب فــرە بایكی ــژو در زۆر سرەتاو دەستپكیشی ھتا ئستا جگای جیاوازە، بیروبۆچوونی و م و مشت و یرقافلس و یكم ك و كی كــوا تنۆڤل یاخود درژە چیرۆكی مئ ئایا سرنج ساغكردنوەو وانئ ھموو یا.. ،رەكگ زانستیانی وردو لكدانوەی و یكجارەكی. چسپاندنی و بیاردان بۆ ھبت سرەتاو ھنگاو لدوای ھنگاوو تشراماندەك دەیكان پشوەی ھاتنناوەڕاستی ھشتاكان، ك لو سروبندە چند رۆمانك بوكرانوە و رۆمانی كوردی گشی برچاوی بخۆوە بینی، ك دەكرێ رۆمانی دامزراندنی قۆناغی بنین ناوی كورت و رۆمان چند لو بدەر كوردی، رۆمانی تاك و تراو بر ل ھشتاكان چاپ
و بوبوونتوە. كــــــــــــورتــــــــــــ ت"یش كرۆمان"نۆڤلدرژكراوەو ئیمتیدادی ل رۆمانوە سرچاوە بتایبتی دەگــرــت زاراوە، ــــــو وەكتكنیكیش ــرە ــگ بپرەی سریھداو خۆی شونی سندو بــارەت بگــرت، ســكات زۆربی نۆڤلت ــــوارەو كــورتــی و قدرژی رووداوو بابت كسایتییكان و ل جیاكردنوەی لك پوەری تدەكررۆمانیش ل ــرەو ــژت در ــژ در چیرۆكی ــم بــۆچــوونــش ئــوە كــورتــتــرە، كــ ئلسر گفتوگۆی و دیالۆگ ھدەگرت بكرت و بیاركی موتلق و یكالكرەوە نیی، بوەی پسپۆرو شارەزایانی ئدەب و بتایبتی ئم بوارە قسی دیكی لبارەوە بكن، ل دوا رۆژ شتی تازە ل دایك بت. و نازانم ب گرنگ زۆر ئوەش لرەدا من كورت یكم ك نیی ئوە مبستیشم رۆمانی ل ئدەبی كوردیدا نووسیوە و وەكو بكو دایھناوە، ك تكنیكیش زاراوەو نۆڤلتكی چند ئستا تا بم دەخــوازم داھنانی تنانت و خیاڵ تژی و جوان برچاو كــورد كتبخانی ل سلیقدار ب زۆر بشوەیكی ریكخ دەكوت، و پی خۆی بچسپنت بایخوە شون ئمۆ ك ھاوچرخی، ژانرە ئو تببو دەكــرــت ل پــیــەوی دنیا لھموو سروسیماو خستی نۆڤلتی جیھانی پی
دەناسرتوە. دەیوێ نۆڤلت ئمۆ بین ئوە ماوە شونی قوارەی رۆمانكی"١٠٠٠"الپڕەیی و توی"١٠٠"الپڕەو دوو بخات برگی چند رووداوو و زمــان ب كمتریش زۆر بگرە بابتی تكپچاو و وشو رستی سراسیمو برووسكیی پكانی مبست بشوەیكی ب یوەیستپ ئمش تبھ خرا، و و شارستانییت پشكوتنی و ــن زەمتكنلۆژیاو نبوونی كات لالی خك و خونرو سرھدان و ھاتن ئارای دەیان كنای گیاندن و پخش و بوكردنوە. ئمش بو مانایی نۆڤلت دەیوێ شون كان چژدادرییق بكات و دررۆمان ل ببكاتوە، بم ئوەشیان ناكرێ ب رەھایی و كات سر تدەوەست بكو وەربگرین، شون و ئو قم و خیاش، ك چی
ب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان:د.ھیمداد حوسن
ژمارە ٤٠ - ١٠٨، دوو شمم ٢٠٠٨/١٢/٢٢ی زایینی
تایبت ب بدرخانغریب پشـــدەری وای س دیوان شیعر فســـانئ بی لســـتا (١٥) كتتـــا ئھو چیـــرۆك و رۆمـــان و بابتـــی مندان وەرگـــاوە و بچاپی گیاندووە، دوایین كچیرۆك ـــكۆم دەرچـــووی كتبـــی بناوی (سمای مرگ)، ك ل فارسییوە كردوویتیی كوردی. ھروەھا دوو كتبی دیكی لژر چاپدای ك یككیان رۆمان
و ئوی دیكیان سیر و سمرەی دنیای بكم (گیانلبران بناوی رانبگیانلمگرن). جگ ل (٣٧) چیرۆكی وەرگدراوی
.ردەستبئامادە بۆ چاپی ل بـــ چیـــت كار دواییـــن لمانپرســـی دەستوەی؟ پشـــدەری گوتی: دوایین كار ك ئســـتا بـــ دەســـتموەی وەرگانی رۆمانكی كۆمیتی روون ل نووسینی ل ك ،عجوونـــی (رویا)یمـــی مریم)
ب ورەدایڕەی گـــی (٣٠٠) الپـــدووتودەستموەی ل فارسییوە بیكم كوردی ش چوار پاژم لوەخت و ساتتا ئو ھوەرگاوە، ك سرجمی پاژەكان چواردە پاژن. كـــ ناوەرۆككی تكا ژان و ژوار و بدبختی و چارەڕەشـــی و فرمسك و شونخوونی ئافرەتی بستزمان و ستم لكراوە. شـــونی ئم رووداوە رۆژھتی
ژیان میسلی ســـــــبر و تــــاوە ئوەی بمنت تنھا ھر ناوە
)) خوالخۆشـــبوو مامۆســـتای محمد ئحمەد تھا )) ناســـراو ب كامران موكری لســـای ١٩٢٩ ل بناری شـــاخی گۆیژە و ئزمر لشـــاری ھمـــت و قوربانـــی لـــ (( ـــنزدەرگ )) ڕەكـــیگلبنمایكی شـــاعیر و رۆشنبیر چاوی بـــ دنیا ھھنـــاوە برای
ئو رۆمانانی لسر ئش و ئازاری كورد نووسراون، بم ب دنیاییوە سگوەڕ یكك لو رۆمانانی ب راشكاوی باس ل كشــــ و ئــــش و ئازارەكانــــی كورد دەكا، دەكرێ سگوەڕ ببت ھونك بۆ تگیشتن ل ئش و ئازار و موعاناتكانی دەكا، دەكرێ سگوەڕ ببت ھونك بۆ تگیشتن ل ئش و ئازار و موعاناتكانی دەكا، دەكرێ سگوەڕ ببت ھونك بۆ
مھستی - كركووكل پاش گڕانوەم
ل شاری ڕەشتاكانسرینكم برزكردیتوەئاشووب بارانكی سیر
ژوو لژایی مدر ب كیشـــندھزرو ئ ڵ بكداوەو تری ھكی نادیاردا سدۆخرنماییكانی چمـــك و بیركردنوەی ئو
مرۆڤان بووە، ك لجیاتی مرۆڤكانی تر كیان فۆرمۆیرناموەو ببیریان كردۆتكردووە بۆ ب رەواكردن و بڕاست زانینیشی
پویستیان بوە ھبووە دۆرپچكی پیرۆزی لـــ دەوردا دروســـت بكن، ل راستیشـــدا نبوونی وەمكـــی قایلكر، پایكانی ئو بیروبـــاوەڕەی قایمتـــر كـــردووەو وای لكردووە، ك مرۆڤـــكان ل وەھموە بیكن ب راســـتییكی دیكی بھزتر، ل راستی
واقیعی مرۆڤایتی لسر زەویدا. ل راستیدا مرۆڤكان ئو راستیی فرامۆش دەكن، ك ئم بیروباوەڕە وەھمئامزە زادەی بیریكی زیندووی خۆیتی ل دۆخی فۆڕم و دنیامیكییت لســـر زەویـــدا، ك ئمش خای الوازی مرۆڤ ل خستنكاری عق و ھۆشیاری بشوەیكی قووتر و زیندووتر و كاراتر، ئو راستییش پشتگوێ دەخات، ك ب نمانی شوەو ناوەڕۆك زیندووەكی
.ناو دەچشی لكمیتافیزیكیی وەھمبپچوانـــی ئـــم چاالكییـــ نـــاكاراو ناواقیعییـــش چاالكییكـــی دیكی عقی ھیـــ لنـــاو زەمن و شـــونی كردەكی و زیندوودا ژیرانتر واقیعیترو قووبینانترو ھۆشیارانتر، دیاردە بوونیی واقیعییكان دەكات گل سیمبولكی جوان و واتایك بۆ ژیانی سر زەوی مرۆڤكان دروست دەكات، ك لـــ چۆیزە ون و نادیارو ناواقیعییكی دواوەی سروشـــتكان ژیرانتر و گونجاوتر و قایلكارتـــرە و لســـر چمكی زیندوویی و بوونتی فـــۆرم و ناوەڕۆكی كارای مرۆڤ كاردەكات و خۆشی و سوودەكان بۆ شون و كاتكی وەھمی دوا ناخات و ركابری لگڵ كات و شوندا دەكات و ھودەدات ل رگی پوەندی زنجیرەیی نوەكانوە شونواركی كارای معنوی دروســـت بكات، ك شیاوی ت و رەواییش بردەوامی بوەو بگواســـتنژیان و مردن بدات وەك راســـتییكی فۆڕمی و ناوەڕۆكیـــی، ئو چاالكیی عقی برزو
پایدارەش ئدەب و ھونرن. ئدەب وەھمكی جوانی ســـر زەوی و واتا دروســـتكرەو پۆژەیك بۆ دروســـتكردنی زەمان و شونكی تر و گواستنوەی مرۆڤ ل دۆخی ترســـی بوونوە بۆ ئاستكی برز و باتر، ك ئمش ھۆشـــیاریی ب دۆخی بوون بســـلیم نزیندوویـــی مـــرۆڤ و تزەمنی كۆنبـــاو، ك دەرفتی بختوەریی
لسر ئم زەویی ل مرۆڤ زەوت دەكات.
٢٠٠٨
/١٢/
٢٢ی
مك
ی یون
نو كا
)ی١٠
٨)رە
ژمادی
ور ك
٢ی٧٠
٨ ری
نبافرا
ب
17
جمال خزندار، ل ســــانی پنجاوە ل گۆڤاری (شــــفق)ەوە دەســــتی كردووە ب نووسین وخولیای رۆژنامگــــری كــــوردی بــــووە، چ رۆژنامــــو گۆڤاری كــــوردی ھی لــــ ھموو دنیای ھوــــی داوە كۆی بكاتوە ل ئرشــــیفخانیكی باش و رك و پك دایبن، بۆ ئوەی نتوەی كورد ســــودی لببینت، ل دەرفتكدا لمیانی سردانكی بۆ دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان، ئو دیدارە خنجیالنمان
لگی سازكردئا: بدرخان
*مامۆستا كاتی مندایت چۆن بسربردووە؟ وكاتی مـــن، ئردەمی منداســـ ل - ـــب و گۆڤارو رۆژنامك كتھیچ ما ل می ئماچی لبـــوو، كر نولھ لكتبخانیك ھبوو، ھموو گۆڤارەكانی ھـــاواری دیمشـــقی ســـای ١٩٣٠، ئو گۆڤارو ڕۆژنامانی، ك ل ئستنبوڵ و وە كگای باوكمڕل ،كانی دیكنشورۆشنبیركی عوسمانی بوو، پی ئاشنا دەبووین باوكـــم توركی زانكی زۆر باش بوو، ھوی دەدا ئو شتان بخونتوە، ئمـــش ئو شـــتانی كـــ دەھات بر دەستمان، ل گۆڤار و ڕۆژنام كۆنانی ھتا ئوانی شـــام و ھتـــا گالوژ، لڕاستیدا ب گالوژ بووین ڕۆشنبیری راســـتقین و خونـــدەوار، ك ل نوان دەردەچـــوون، (١٩٣٩_١٩٤٨) ســـانی گالوژ (١١٦) ژمارەی ل دەرچوو ھموو ژمارەكانی گالوژ لمای ئم ھبووە، كی لرگنـــد بســـتا چتـــا ئ ڕەنگ
ھوتان داوە دەستی بخن و كۆی بكنوە.-من ب رۆژنامگری كوردی حیسابی بۆ دەكم، باب زمانی كوردیش ننووسرابت، یان بۆ نموون ل ئـــران ڕۆژنام زۆرە بفارسی دەردەچت، لسری نووسراوە (ئاســـۆ) یان (ئاگر) یان ( ئاشتی)، ئوە دەچتـــ قابی ڕۆژنامگـــری كوردی، ناتوانم دەری بكـــم، ھرچندە گفتوگۆ و دیالۆگـــم لگڵ زۆر كســـدا كردووە، ،وە زمانی نووسینی كوردی نییئ ڕاستبم لخزمـــت زمان و رۆژنامگری و
.وەی كورد دایتن*مامۆســــتا زۆر پۆژە ھبووە ب ئلف بی كوردی دەرچــــووە و چنــــد برگكی ل دەرچــــووە و دواتر ت واییشــــتووە، تۆپگئاكام نكراوەو بواونتئــــو پرۆژە ئرشــــیفی ھمــــوو پیتكانی ھی تا
.ھایب پ*پۆژەیكــــی دیكــــی بدرخــــان ئوەیــــ لگــــڵ عبدو زەنگن، (كوردســــتان) ھردوو دەورەكی، دەوری یكم و ســــیممان ھنایت سر ڕنووس و ئلف و بی كوردی، خریكین تواوی بكین و چاپ
پیاوانـــی ئاوقـــات بیـــوە، زمان لـــووس و زۆر بن، بوار ب كس نادەن بدوێ، وەستاكارن دەستكی بایان ھس لبـــواری ماملت و سازی لوداو بازرگانی پیشســـھردوو توخمی "گورینگ و گوڵ". ،كۆ الرییان نیی تاك، چ بچ ب
گرنگ دەســـتكوتی چورو بس. ھبت ل جاقی بوون، گاتیان ب نووســـینۆكی ســـر رووپڕی
عبدول پشدەریئینجــــا پاش ئــــوەی كــــوا خاكی كوردســــتانی ئازیزمان بج ھشت ئاپۆڕەی پناھندە وەكو كاروانكی رووتكراوی ســــر لشــــواو برەو خاكی كوردستانی داگیركراوی ئران كوتڕێ و لالین كاربدەســــتانی ئمن و موخابراتی رژمی ئرانوە پشــــوازیمان لكرا، ئوانی كوا (پیرانشھر شــــارەكانی ل مایان (ھابــــاد و رەزائیدە و مغــــو نبوون گیشــــتنوە ماكانی خۆیان یــــان لــــوا ماشــــی كــــوانو ئبرەو بوون ئــــران ئۆردووگاكانی ماكانــــی خۆیان رۆیشــــتن، مای سرۆك بارزانی ئوكات ل نغدە بوو و ھرلــــوێ بارەگایكی چند چادرییــــان وەكــــو خوەتگایكــــی سفری بۆ ســــازكرد و رۆژان لو بوپڕی و دادەنیشــــت بارەگایــــورە برزییوە پشوازی ل میوانی زۆر و زەوەنــــدی ناوەوە و دەرەوەی دەكرد، ھمیش دەیگوت ھر كارك مئ ورە بیــــكات بخواوەنــــدی گناگۆڕت و چاك و خراپ و برزی و متی و ئدەستی خۆی ر بنزمی ھدەب رازی بین ب فرمانكانی ئو، ئینجا پاش چند رۆژك مانوەمان لناو خاكی ئراندا ئوەبوو شــــای گۆڕ بگۆڕ ئو بیارانی خوارەوەی
راگیاند:١- ھمــــوو پناھندەكانــــی كورد بگوزرنوە بۆ ناوچكانی باشوور و باكوور و رۆژھتی ئران و بسر شار و شارۆچككانی ئو ناوچاندا
دابش و نیشتج بكرن.
٢- ھیچ پناھندەیكی كورد مافی ئوەی نیی، كوا ل كوردســــتانی
ئراندا نیشتج بكرت.٣- ھــــر یككــــی پناھندە بگرە ل ســــركردایتییوە بۆ خوارەوە بۆ خــــۆی ئیش بــــكات و ب دەبــــئارەقــــی ناوچاوانی خۆی بژوی بۆ
خاوخزانی دابین بكات.حكومتــــی كاربدەســــتانی -٤ئران ئركی سرشــــانییان، كوا پناھنــــدەی كــــورد لــــ كگ و كارگكانی بشــــی گشتی و تایبتی (قطاع العام والخاص) دابمزرنت وەكو كركاركی ئرانی. ئینجا ھر پاش بوبوونوەی ئو ھوا من خۆم رۆیشتم الی سرۆك بارزانی، ر لم ھكــــمنیش ما وكاتــــئنغدە بوو و پرسیاری ئو بیارە جھنمییی شــــام لكرد، ئویش گوتی راســــت ئو بیــــارەی داوە، بم تۆ نازانی ك بیارەكانی شــــا لــــ برامبر فرمان و دەســــتی پــــروەردەگاری مزندا ب پووكی ك بموو شــــتت و ھــــپ ناچقدەستی خالق خۆیتی، ئوە دەقاو دەقی قســــكانی ســــرۆك بارزانی بوو، كوا ھمیش باوەڕی تواوی بــــ دەســــتوور و بیارەكانی ھر خوای گورە ھبوو و بس، ئینجا پشبینی بارزانی ھروەكو سرۆك كرد ھرواش دەرچوو، ئو ھاوینی ســــای ١٩٧٥ ك ھشتا ماكانمان ھر لــــ نغدە مابــــوون مابینی بۆگنی رژمی ھردوو گرموگوڕی عــــراق و ئران ســــاردی تكوت و ئو مانگ ھنگوینی (شھر العسل)
(ازدواج) وەرگڕایوە جووتبوونیان بالی تاڵ و تفتیــــدا، وات ناكۆكی نوانیان لسر یك بند، وتككــــوا لــــ رككوتن شــــوومكی جزائیر ھاتبوو، ئو بندەش نھنی و بریتی بوو ل كۆچپكردنی ھردوو سنووری كوردنشینی مابینی عراق و ئران بــــ قوویی ٣٠ كیلۆمتر، ران لتی شــــای ئوەبوو حكومئبنكی خۆی پشــــوان بۆوە و ئامادەنبوو، كوا جبجی بكات، ھر ئــــوەش بووە ھــــۆی گرژی و ساردوسی مابینیان، كوا خری كوردی پناھندەی تدا بدی ھات و بارودۆخ ناھمووارەك ئوجارە لــــ قازانجــــی ئمــــی پناھندە ئران شای ئینجا وەرچرخایوە، ھرچــــی زووتر فرمانــــی تایبتی دا بجبجكردنــــی ئــــو كارانی
خوارەوە:١- دروستكردنی ١٠٠ خانووی شیك بۆ ســــرۆك بارزانی و ھڤاكانی ل ھاوینھــــواری عظميى كرەج
نزیك تاران.٢- بینــــوەی مووچی مانگان بۆ سرانی شۆڕش (ب زارەوەی خۆیان) ب مرج مووچكیان ب گورەی پل و پای ل ١٥٠ دیناری عراقییوە تا ٣٠٠ دینار، ك ئوەش لو كاتدا
مووچیكی باش بوو.٣- بینوەی مووچ بۆ ھموو ئو كســــانی كوا ل حكومتی عراق
ئیش و كارەكان ب مبستی ژیان.ج- گواســــتنوە (نقل) ل شاركوە بۆ شاركی تر لسر داوای خۆیان.
د- چارەســــركردنی نخۆشــــكان چ ل نخۆشــــخانكانی ناوەوە یان
دەرەوەی ئران.بھرحــــاڵ ئمــــ لــــ رووی ژیان و گــــوزەران و جــــگا و رــــگا ھیچ وســــاما و ئكمان نترســــییمزۆری زۆربــــی ١٩٧٥ ســــای خانووەكانــــی (عظميــــی كــــرەج) ئامادەكــــران و ماكانی ســــرۆك بارزانــــی و چنــــد برادەرانــــی تر لــــ نغدەوە گوزرانــــوە بۆ ئو شــــون و ل خانووەكانــــی ئودا نیشــــتج كران، من و كاك علی
كی تر لنــــد برادەرو چ بدوعرەزائیی ماینوە ھتاكو مانگی ٣ی ســــای ١٩٧٦، چونكــــ خانووەكان ھموو ب یكجــــار ئامادەندەكران و بوەجبات ھر جــــارە كۆمك ر بگئ مــــش دەبــــوون، ئدابكیفی خۆمان بوویای ھیچ حزمان شــــاری رەزائییوا لدەكرد كــــنبگوزرینوە و ل كوردستان دوور ئمش بھرحــــاڵ بكوینــــوە، ماكانمان باركــــرد و ل (عظميی لھیچ كراین، جنیشــــت كرەج) نبوو گیروگرفتمــــان روویكــــوە ھروەك باســــمكرد، بم لڕووی دەروونییوە ھمیشــــ ھســــتمان ژارە دەكــــرد، چونكم و پغــــ بیكــــم ئمــــ ل نیشــــتمانكمان دووركوتبووینوە و ئاگامان لخزم نمابوو، خۆمــــان كســــوكاری و دووەم ھرچــــی بیرمان لدەكردەوە مماندەزانــــی داخــــۆ دوارۆژی ئنبچی دەگات، براستی خۆمان وەكو دەھات ندینخانكی ناو بندكراوب
برچاو.بشی دووەم
یگشت
ل شۆڕشی كورددا، یان بابین ل خباتی چكداری كوردستاندا، ما جووتیار ناندینی پشمرگ بووە، رگشمی ئارامی پبووە، الن رگشـــمرماوی پگبووە، كاتك ریان دەكوت گوندك، بم شۆڕش ك ســـردەكوێ و دەبت دەستدار ئوان فرامۆش دەكا و دیوەخانان دەدات میر و بگ و ئاغایان. ئگر چاوك ب الپڕەكانی مژووی گلی كورددا بخشنین، دەبینیـــن ھیچ كاتك ئاغا و دەرەبگكان (ب دەگمن نب) ھوستیان لگڵ شۆڕش باش نبووە، ئگر سروەختكیش دابیانت پاڵ شۆڕش ئوا بۆ پاراستنی برژەوەندییكانیان بووە ل قمەوی دەســـتی شۆڕشدا، یان بۆ ماوەیكی كم بووە بۆ ئوەی الینی دەســـتدار ناچار بكن ھندێ ئیمتیازاتی زیاتریان بدات، ك ئامانجكانیشـــیان وەدەستھاتب، ئوان پشـــتیان ل شـــۆڕش كردووە و گورزی گورەشـــیان
تسرەواندووە. ھر ل كۆنـــوەش خاوەن دیوەخانكان كســـانی دەستۆیشتوو و خاوەن برژەوەند و دەست بوون كی بكدا، چینر پاشـــایدەوری ھ ن لوەكو دەدەرەتانیـــان كردۆت پیاو و داردەســـتو خزمتكاری خۆیـــان بـــ ڕەنـــج و عارەقـــی ناوچوانی چینی جووتیار و ھژار الفیان لداوە و لســـر حســـابی ئوان بوون خاوەن دیوەخان، ئســـتاش دەســـتی كوردی نـــك ھر ل گرنگـــی ئوانی كـــم نكردووەتـــوە، بكو بۆ دەدات دیوەخانانشـــیان ئـــوەی دیوەخانكانیشـــیان و بكـــن گـــرم میشـــھھمیشش كۆمك جووتیار و ھـــژار ببنـــ كۆیلیـــان و ل وە جگنن، ئكاریان ببســـندنی مافی ئازادی تواوی ناب كـــ رەعیتكانیـــان، گورەی دەستی پچوانی گوند بن و ھر كاركیشـــیان ھب دەب ل رگی ئوانوە
بت.ئـــم خك دنیایك موعاناتیان لگڵ دەســـتی دیوەخـــان ھیـــ، چونكـــ ژن و ژنخـــوازی كچ و كوڕەكانیشیان ب فرمانی دەستی دیوەخان بووە، دوای ڕاپڕیـــن خكی ل چاوەڕوانـــی بنبكردنی یاسای خ و نھشتنی جیاوازی چینایتی بوون، م ڕوووەوە باشـــتر دەبل یوەی ھیان وابوو ئپو دادپـــروەری كۆمیتـــی جـــگای زەبروزەنگ و توندوتیژی و نادادی دەگرتوە، ئیتر ماف بۆ خاوەن ماف دەگڕتوە، بداخوە نك ئوەی ھیوای خك بوو، بكو پچوان ڕوویدا، ملمالنی دەســـتی حیزبكان و ناتندروســـتی كاری حیزبكان و شڕی ناوخۆ، جاركی تر زۆردار و دەرەبگی دروستكردەوە، كسانك ھن وەكو ھمان سردەم خاوەن دەستی ڕەھان ل داگیركردنی زەوی، ڕەنجی ھژاران، كچانی جوان، ســـامانی نیشـــتمان، ب ئـــارەزووی خۆیان رەفتـــار دەكن، تا ماون گرەنتی ژیانیان پیاكردووە و مزرەعكانیشـــیان بشـــی نـــوەی نوەكانیان دەكات، زۆر ب ئاســـانی دەتوانـــن مام ب ژیانی خك و خزماتكارەكانیشـــیان بكن، چونك ئوەی دەســـتدار بت بگكانی یاســـاش نایانگرتوە، لم وت یاســـا تنیا لســـر خكی رەشو ڕووت جبج دەكرێ، دیموكراســـیت یكك ل دروشمی حیزب دەســـتدارەكان تنیا ل نـــو بیاننام و الپڕەی رۆژنامكانیان وجـــودی ھی، بوونی ئو ھمـــوو ركخراوە مدەنیی ل تـــك ئوان پرەدان ككیـــان ی ،یھزەلتی دیوەخـــان مدەســـ ب م، لرتی ھرەكانی دەسنرســـوڕھس شت لكاتكدا ڕژەی ھـــرە زۆری خكی گرفتاری ھژاری و بكاریـــن، رۆژان بم ھـــۆكارە جۆرەھاو چندین كشی كۆمیتی ڕوو دەدەن، كچی دیوەخانانی برپرســـان پارەیكـــی باوەڕنكراوە! برپرســـك ل جگ كررمانبی فی دەقاتـــی موچـــكموچ لی ئاخر مۆد، بنزین و ئوتومبر و بفرجی سخھیچ س كردنوە و شرمك دیوەخانانشی بۆ خرج ،عسردەمی بجاشی سكۆن یرپرس ھت! بدەكرمرۆڤكوژكی ،نـــووتكئاب ڕابردوویكـــی خاوەن بناوبانگیش بووە، ئســـتا جگ ل ئیمتیازاتكانی ك لكی !ینجا وەرەقی پكنیا دیوەخانانتری تھ گورەكانی دەستی حیزب كوردییكان كینی خك ب پارە، ئو پتای حكومتیشی گرتۆتوە، دەب و جۆرەبر بـــت ھتی حكومر سیاســـگئچاوەڕی ئوەش ب ئوان پیاوی سردەمی دەست و سامانن، ك زیاتری دا دەكونوە دوای ئو و موكی و دوژمنیش، ك گانی بداردەست س نین، دەبنكنموونی لو جۆرە زۆرن. ئم سیاســـتی ھردوو حیزب و حكومتیش ل پارەھشـــتن بۆ كسانك بۆ برژەوەندی حیزبی و تایبتی، وای كردووە شتك ب ناوی مبدەئـــی و بیروباوەڕ وجـــودی نمن و ھموو شتك ببت پارە. دەست تا ئستا نازانت دروستكردنی دیوەخان گورەكردنی كسانك بسر ئوانـــی تردا؟! مدەنیت و دیموكراســـیت لكوێ؟! دیوەخان ل كوێ؟! تا دەستی دیوەخان حوكم بكات مافـــی ژن و منداڵ ل ئســـتا خراپتر دەب و پیاوانی خزمتكاریـــش ل زیادبوون دەبـــن. بژی كۆمگی
تایبت ب بدرخانبــپــــی ئـــو ســرچــاوانــی دەســت مانگی مووچی ل كوتوون بدرخان كوردستانی ئامادەیی ئمسای ١١ی كــوڕان پــارەی ٢٥٠٠٠دیــنــاری ساخت ك ھــبــووە. مووچكانیاندا لناو مامۆستایان الی ــاڕەزایــی ن ئــوەش
دروستكردووە. كاك نجات مامۆستا لمبارەیوە ــری ئــامــادەیــی ــوەب ڕــ حــوســــن، بپشتاستكردنوەی وــای كوردستان پارە لو نموونیك دانی ھواكو پارەی گوتی: بدرخان ب ساختانلناو ساخت ــزار ھ پنج و بیست
مووچكاندا ھبووە).
جی پرسیارە ك مووچی مامۆستایان دابین ھرموە حكومتی لالین لناو ساخت پــارەی كچی ــرێ، دەك ئــاخــۆ دەبــ ،بــیــان ھــكــمــووچــئاگاداری كوردستان ھرمی سرۆكی :ــ ــك دەمــوو جــارھــ كــ ــ ــوەب ئبگیرێ، ل رزیان دەب مامۆستایان چونك لكوی؟ زگرتنر ئو نازانم مامۆستایانی ھیالك و ماندوو بردەوام لھودان بۆ پروەردەكردنی نوەیكی نوێ و رۆشنبیر بۆ كوردستانكی ئازارد، بگیرێ، ل رزیان ئــوەی لشونی دیارە پارەی ساخت ب قابیلیان دەزانن
ك ئم جی پرسیارە؟ ئاخۆ دەب دكتۆر دلشاد عبدولەحمانی
وەزیری پروەردەش ئاگاداری ئوجۆرە یان ،ب بدەنگ لی و ب رەفتاران یە پارە ساختو بدەترسم بوونی ئلگڵ و ب بیارك مووچ لناو سیستمی نوی خوندن ھاتب و یكم كراب فرز بسری ك قوتابخانش پیی بــو ب كوردستان ئامادەیی ل ككی كوردستان ئامادەیی بناو و ھولر باشكانی ھرە قوتابخان
ھاوسرەكی دكتۆر حیكمت قوزمیدس ل شۆڕشـــی ئیلوول بشداری كردبوو ر بۆ ماوەی ٢١ رۆژ لســـتمامۆستا ئھولـــر گیراوە و دواتـــر بریانداوە،
ئگرچی ٣ مندای وردی ھبووە.مامۆســـتایكی تـــری شـــاری ھولر بدری پیرداود بوو، ك ل سای ١٩٥٢ دامزراوە و ل ســـای ١٩٨٤ خاننشین كراوە و نموونی مامۆســـتای دسۆزی كوردپروەر بـــووە و بھموو جۆرك یارمتی خزان لقوماوە كوردەكانی پیـــرداودی فازیـــ خوشـــكی و دەدا پشـــمرگی درین و مســـئولیتی فازی منداكانی ھموو بڕوەبردنی ل ئســـتۆی ئو بـــووە، جگ لوەی لھموو بندینخانكانی عراق بدوای
فازیی برای دەگڕا.مامۆستا ویداد باسی لوەكرد ل سای ،وان چوار قوتابی بوون١٩٥٨- ١٩٥٩ ئك بریتـــی بوون ل (ویـــداد خالس، رووناك ناسح، زاھیدە شھاب، سوعاد معروف) و پۆلیان بـــۆ نكراوەتوە، ســـفوەت محمد نشـــئت بـــم بڕوەبری پروەردە بووە و پۆلی بۆ وەزارەتی موافقـــی ب كردوونتوە پروەردە ل بغدا بماوەی ھفتیك دوو ھفت ژووركمان بۆ دروســـتكرا بۆ
پۆلی چوارەمی زانستی.لو سردەمیشـــدا مامۆســـتا نشئت محمد ســـفوەت و مامۆستا عیزەدین فیزی رۆیـــان ھبوو لـــ داواكردنی ھاتنی كچان بۆ قوتابخانـــ و داوایان دەكرد دایك و باوككان كچكانی خۆیان ل خوندن ب بش نكن و قوتابیان خوندنـــی قۆناغی ئامادەیـــی و دواتر
ئایینییوە.فقیر حجی فقیر شمۆی سروەری پرستگای اللش دە: كوردستانی ئس ئمین، ل كۆنوە ئم ل كوردســــتانین و ناوی كوردستان ھی و تاوس م) لیل، دەوان نوح و ئیبراھیم خنلژ خۆشــــدوێ ژ ماال و راوەستا بلقندیل و ژ بری ئادەم و چندی بدیل، ھری ھدیدا ئادەم و نوح
و ئیبراھیم خلیال).ب مبســــتی ئاشــــنابوون ب ئایینی ئزیدی و رەســــنایتی كوردبوونیان بیارماندا سردانی ناوچی شخان بكین، ك مبندی خوا پرستی ئزیدییكان، دوای ئوەی گیشتین شارۆچكی شخان پیوەندیمان ب چند دۆست و دسۆزكی خۆمان كرد، ئامانجی سردانكمان روونكردەوە و زۆر دشاد و دخۆش بوون، پمانگوتن رگامان ین، كردانی اللش بكوەی سنیشان بدەن بۆ ئپرســــتگایكی پیرۆزی ئزیدییكان، برادەرك بناوی ھۆمر بووە ھاوسفرمان و چاوساغمان بوو، رگای اللشمان گرتبر ل رگادا پرسیاری زۆرمان ئاراســــتی ھۆمر كرد، بم ب كورتی وەمی دەداینوە، دەیگوت: ئستا دەگین اللش و لوێ فقیر و پیر ھن، ئوان دەتوانن وەمتان بدەنوە، گوتمان فقیر و پیر مانای چیی؟ گوتی ئم فقیر و پیر و شخمان ھی، ئوان شارەزای ئــــو ئاینــــن، لگڵ گیشــــتنمان بــــۆ بردەم پرســــتگای اللش گنجكی بابرزی چاوشــــین پشــــوازی لكردیــــن و كاك ھۆمر بــــ یكتری ناســــاندین، ئو گنج فقیر وەلی بو مانایی خزمتكاری پرستگاكی، داوامان ل فقیر كرد ك تواوی پرستگای اللشمان پیشان دان، ئویش فرمووی لكردین بۆ پرســــتگاك، ئمش دوای كوتین، گوتیان پوەكانتــــان داكنن، ئمش
بپخاوسی بدوایان كوتین.فقیر وەلی ل دەرگایكی بچووك چووە ژوورەوە و دیواركی ماچكردو كنووشــــی بــــۆ زەوی برد، ســــرم بند كرد ونیكی تاوس لسر دەرگای مزارەك ھواســــرابوو، رۆژكــــی لبردەم و
ماركی رەش ب تنیشتییوە بوو.تاوس و ماری رەش لــــالی ئم پیرۆزە، ماچی كردن چووە ژوورەوە زۆر ب پل دەڕۆیشــــت بۆ ئوەی زوو بگات مزاری شــــخ ئــــادی، منیش دەمویست پرسیاری زۆری ل بكم، بم دەرفتی
ئزیدییكان پیرۆزە و زیارەتی دەكن.جمیل عبدالی رووناكبیر زیاتر باسی ئزیدییكان دەكا و دە: ئزیدییــــكان پكھاتیكی گرنگی گلی كوردســــتانن و دەتوانــــم ئزیدییكان وەك جوگرافیایك باس بكم، دوای ئوە كمك لسر ب ،زیدی چۆن بوونئ ژوویی كی ملســــمتایبتی پش (٦٠-٧٠) ساڵ پش ئستا، ئزیدی ل ھر چوار پارچی كوردستان، یان س پارچی تایبت جگرترن، بشــــی زۆریان ل كوردستانی كوردســــتانی توركیا ل وانی تر لراقــــن و ئعناوچی نسیبین و مردین و ئوان و دن خوار بۆ جزیرە، ب تایبتی ناوچی حسك و بشك ل عفرین ك ئســــتاش مــــاون و لوێ جگیرن، ئوانی تر وەك ھك ل ناوچی شــــنگالوە دەســــت پدەكات و لالیكی تــــرەوە بۆ ناوچی و دھۆك تا دەگات ی سمزاخۆ ئینجا بۆ ناوچســــرەوەی موس و تا ناوچی باشووری بارزان. ئزیدییكان لم شــــونان جنشــــینن و ئستا ك ئم ل كوردســــتانی عراقین و زیاتر لسر ئوان دەدوین و قســــ دەكین، ب بۆچوونی من ئزیدییكان ل كوردســــتانی عراق نزیكی نیو ملیۆن كس دەبن، ك زۆرجار سرژمری دەكرێ م بزارە، بن ٧٠٠- ٨٠٠ ھن دەو باســــی دەكتخمین تخمیــــن دەكین ٤٥٠ تا ٥٠٠ ھزار كس دەبن و زیاتریان لچیای شنگالن، ك دوو بشن بشی شمال و بشی قوبلی پ دەن، ئوانی تریش ل شــــخان و باشیك و بارڤزان و دھۆك و
زاخۆ و سمن.عزیز شــــمۆش باســــی شــــونی ئزیدییكانی ،ــــم بۆچوونی خۆموەی دەیكرد و گوتــــی: ئلوانی نزیكیش ب ل راستی، ئم ك دەین كوردســــتان یانی كواتا شــــونی ئزیدی ك لی زیدی تیایی ئنو شوین ئدەگوات مژیاون ئكوردســــتان، كوات نیشتمانی دایكی كوردەواری ئو شونی ئزیدی لی ژیاون. جا ك تۆ دەی سنووری جوگرافی، ئوەی ئستا دەست پدەكات ل شنگالوە لنزیك ســــنووری سوریا تا دتن رووبركی زۆر فراوانی ھی، لوانی شــــنگال خۆی شارك یان پارزگایك ب، یانی رووبری ،متر نییت كبدھۆك زیاتر ن ر لگشنگال ئتا دت ئوالی دیجل، دیكانی ســــر ب قزای تلكف، ئینجا دت تا نزیك سنووری موس باشیك و بحــــزال، ئینجا دت مقلــــوب ل مقلوبیش تو د یون ٩،٨ دێ لقریبو ت یوھــــد لمشخان، لالی دھۆكوەش ھر ل فیشخابوورەوە ل ســــنووری توركیــــا، ئزیدی ھریــــری لوێ ھی تا دت نزیك دھۆك و كۆمگای شــــاریا و یندێ راستی تریش ھن، ھووە لف ئخانكخكی ئزیدی لنوان خۆمان قس دەكین، باب بۆ كوڕ و باپیر بۆ نــــوە، بۆ نموون مقلوبی خۆمــــان دەمانگوت ئینزاب یانــــی خول، ئمش ك ،یو ئایینزیدی ئــــئ بیروباوەڕمــــان وایعیبادەتی خــــوا دەكات، ھیــــچ پیوەندییكیش ی تردا نییوانــــو ئ عاویزیــــد موان ینلئیجازە راستییكی ئزیدیی، خۆی لسبقو دوعا و شــــتی وا ئزیدیش ھی دە: (ســــوتان ،زار و ناڤ ل خۆ دانایھ ،زید ب خۆ پادشایئناڤ مــــزن ھر خودای) كواتــــا ھر ئزیدی و
.یتی خۆمان و ئایینی خۆمان ھمیلل :زیدی دەكا و دەمۆ ش باسی ناوی ئزیز شعناوی ئزیدی ل ئینزدانی ھاتووە، ئینزدان یانی خوا، ئــــی ب عرەبی دەــــن (الژی خالقنی) و (نفســــ الژی خلق) خودا ،نكام دب مخودا ئئم ھر ل كۆندا و ھموو مژوونووسان دەن ئزیدییــــكان كونترن ل ھمــــوو ئایینكانی ل كزیدی ئایینتی ناوەڕاست، ئتری رۆژھ ر لم ھكك ھاتــــووە، قۆناغی یند قۆناغچئارییكان خوا برۆژی دەناسین و ئستا پیرۆزی ئاگر دەكن ھر لبــــر رۆژ و ھات ل كاردۆخی كی تر ھاتوون، لند قۆناغكان، چو داسینیی زیدی پتر لزیدی، ئر ئسستا راوەستاوە لئ
وشی ئزداین یانی (الژی خلقنی) ھاتووە.ھۆكاری زۆر ھــــن ك بســــلمنن ئزیدییكان كوردی رەسنن، یكك لوان زمانی خواپرستی و قســــكردنیان ب كوردییــــ، ھروەھا ھردوو كتبــــ پیرۆزەكی ئایینی ئزیدیــــان ك بناوی (صلیوە و مســــتفا رەشــــ) ب ئلفوبی كوردی كۆن نووســــراوەتوە. ئزیدییكان وەكو ھموو ،یی ئایینیان ھژن و بۆنــــكانی تر جئایینجژنی رۆژوگرتن و جژنی خدر ئلیاس و جژنی سری ســــاڵ، ك ب چارشماســــور ناودەبرێ، كۆنترین و پیرۆزترین جژنی ئزیدییكان، ئم جژن ل سرەتای مانگی نیسان دەستپدەكات و
ب جژنی ملك تاوس ناودەبرێ.عزیز شمۆ ئلیاسیش دە: تاوسی م خۆش دەلیل ئزمان و راوەســــابو ل قندیل و ژ بری ئادەم و چندی بدیل، ھری ھدا ئادەم و نوح و ،رفكی عك دەلیلللیال، تاوسی مئیبراھیم خئو درابك جار سدەف، تاوس ملك دژانی كی یكی چك دەلیللتاوســــی م ،فلكی تدەیو ربــــرێ چندی ری، تاوســــی ملك وەزات حســــن و حوسنیی، حســــنیش حوسنیش ن و وسسح ،یر و مری نمســــاال د ناڤبئپیدابوو، ویان قندیل راوەســــتا بوو، حسن تدی دێ نوحبن شا بوو، شایســــنوعیاتا حل ئزمرا كر شوخ سوننت، ئردا قدا وەدای
.ئادەم تنی ئومبل ،تبی ئومل
فقیــــر حاجی باســــی رازاندنــــوەی ماكانیان بجۆرەھا گوڵ دەكا و دە: ماكان ب جۆرەھا گوڵ دەڕازنینوە، دەگاتــــ ئوەی ئزیدییكان گوی سوور ل جامانكانی سریان ببستن و چرا
ل ماكان و شون پیرۆزەكان ھبكن.مژنی جج
ئم جژن ل پرســــتگای اللش بڕوە دەچت، لو جژندا ئزیدییكان شــــایی و ھپڕك و سمای كوردەواری و مراسیمی ئایینی ل ھموو
رۆژەكانی ئو جژناندا بڕوە دەچت.فقیر حاجی ســــبارەت بم جژن دە: ئم د ئاشووب دبژن تو رەحیمی تو كریمی تو رەحیمی تــــو خالقی حرشــــ عزیمی، ژ عرشــــ توی قدیمی، یارەبی تو الیقی مدح و سنای، مدح ن بۆتاللزاز و جن، حچاك نای بۆتو ســــچاكن، یارەبی تو وەحدالقھاری، ب شریكی ب ھڤالی، رەحمتا ژ عرد و ئاسمان، تو ژی ب جروبورا ژكالی ژاكای، یارەبی تو خودیكی ب ھقی، تو كس ب كسانی، جلیل و حیی، نگاڤیای، بۆ سھجا تشــــتیای بك ھرەبجخۆ، مرازا خۆ، ستارا خۆ، سعودا خۆ، بال خۆ و خاسیدەھا، ئكا دەمرامند خوازی، ژ نوسناڤا قوباھا، رووناھی دابا ما سوبعا، رووناھیدا ســــپدە ھر بوو بۆ دە حرەبات سواربوو، سد خۆزیــــ م بووە دوویی مــــری، پش ھقیا خۆ وەســــتا بوو، ســــد خۆزیی من ھبووی مری، عشوقســــتا عاشق و مد ھ قیا خۆ ڤش ھپمست ل دەستاموە مرازا خۆ ژوان د خۆسا، ئوان مرازاخۆ ژ ھقیا دخواستا. ئامین. ئامین- ھمی تا ناسرەدین، سیعادین، شمسدین- فخرەدین،
شخ شمســــا قوەتادین، سوتان شعا دیتای ژ عوەل و ئاخرین. خرا بالری شڕا وەرگرین ھقا ئلحمدولالی رەب العالمین، بوێ رۆژێ زریقی نور ژ نورێ تفقی، ملیك عنبران دەشفقی، یارەبی تو بی خاترا قســــرا جھل بنیان، مندێ قی، مفزمانا شرۆژێ حندێ تۆ بشــــیرین مھنــــدەرەك خوازی ل رەحمتا شــــیفا ب كرەما اللش دەھســــم ژ خسن، ملبششیفارەزا مخودان قوبھ، دێ بشــــینم زەنم دەھ مستم ژ دیوارێ، ل بشتیشــــم زەنگ بیان، یاتیشــــتم تئمین نسن، یاسیشم توی رەحیمی، خالقی می ژ قدیم، ل ھموو زەردا حلیم، بشیشم تا ڤك ژ ناڤ خودی، خودێ تعاال ھزار و یك ناڤن خۆ دانان ناڤ ژ پیشــــم س. یا شیشم توی رەحمانی خالقی می ل ھمی دەردا تو دەرمانی، یاشیشم تۆ مدفری، خالق من و ھر و ھری، تو رسق د دەی و رسق ل بری، ژ ماال ھتا مالی، م شیشم ناڤلمسخالی، ئمسا خودان نش ش مشش ش ،تا دەرەجھ ژ دەرەج ،و خیال شــــم دە ســــوتانم دئ ،رەجوێ خودان فشــــومكان چوونا كعب لجــــ، بل وەختكی برێ میللتــــی قوبلتی بــــرێ رەش بوو، ئم ســــوبن ژ رابین ب خۆ بالكینی خودێ وەسا، برێ خۆ ددەین رۆژێ ئم وەسا بالكینی خودێ ھڤاری لبرەخۆ دەبیت ھڤاری، رۆژێ، چونكو قیبلتام نوك قیبلتل بدورە، جار شرق و جار
غرب قوبلتی بدۆرە.ئمــــ دبژین اللش جیكی موقدەســــ و اللش ،یا عیبادەتا موەكــــو ج بۆم وندا ئاتیتژ ك م و وەقت ژا ھاتیكــــی پاك و پاقژ و ژ نویجدبژیــــن عردێ خودێ چكری، اللش ناڤدا ھات، ئم دبژین اللش، وەفدێ دنیــــا زەنیان بووین، ملــــك زەین، ئم دبژین تاوس ملك ھات، ئڤ دنیا خمالندن رەنگاو سا عردێ خودێ و سا ھموو ختكرن، جیكی ئاڤ ل ھبوو جیكی چاڵ ل چكــــر كر، جیكی ھموو چكر، ئوێ
رۆژێ اللش ل ناڤدا چكر.بابشخ باس لمژووی ئم ئایین كۆنی كوردان دەكا و دە: ئم ئایین كۆنی كوردان بدرژایی مژوو زۆرجاران كوتۆت بر ھرشــــی ناڕەوا و بزاریان كردوون، لســــردەمی عباسییكان و عوسمانلییكان رەدوونراون و بیاری ناڕەوایان بسردا ســــپنراوە و زوم و زۆریان لكراوە، گیشتۆت ئوەی پیرۆزترین مبندی ئایینیان لــــ ھبتكنــــدرێ و ســــووكایتیان پبكرێ، رەشكوژییان برامبر بكرێ، بم ئزیدییكان كۆیان نداوە ھر لگڵ سرھدانی بزووتنوەی نتوایتی كوردستان دەوری برچاویان ھبووە. كان لزیدییــــی ئرۆ بــــدال باس لمیل عجھســــتی نیشــــتمانپروەری و كوردایتی دەكا و دە: ل شۆڕشــــدا ك زیاتر مسلی نتوەیی زاڵ بوو بســــر مســــلی ئایینــــی، دیاربوو ئزیدیش توانیان وەك بشكی گرنگ ل میللتی كورد خۆیــــان ببینن و بكون ناو شۆڕشــــوە و بشداری ل شــــۆڕش بكن. شونی ئزیدییكان وەك باســــمكرد ل ناوچی شــــخان و دھۆك و زاخۆ، ل ھی تماس لنوان شــــاخ و دەشت، لوێ رۆكی زۆر گرنگیان بینیبوو ل شۆڕشــــی كوردستاندا، ھم وەك پشمرگ ك بشدارییان ،ڕووی دابینكردنــــی ئازووقم لــــكــــردووە، ھئیعتیمادی شۆڕشــــی كورد ب پلی یكم لسر ئو شــــونان بوو، ك ئزیدی لی ج نشــــین كی دەشتایی بوو، ئازووقنشــــو بوون، چونكلوێ ھبوو، دانو گنم و جۆ و نیسك و نۆك زیاتر لوێ ھبوون، ئینجا ل تمویلی شۆڕش كان بوو كزیدییــــرە ئدەڤ م لــــدەتوانــــم بتمویلی شۆڕش بكن بۆ ئوەی شۆڕش بردەوام بت لم رووەوە ل روویكی دیكشــــوە لڕووی پشــــمرگایتی من خۆم ل بیرم ك شۆڕشــــی ئیلوول دەســــتی پكرد، بسدان خكی خۆمان و ل خانوادە و خــــزم و كس و كاری خۆمان و ل دەڤری خۆمان ك بوون پشــــمرگ بنان و چكی خۆیان، بب برامبر وەك ئستا نبوو، خك بشــــداریان ل شــــۆڕش كرد، شھیدیان داو ھمــــوو كاتك ئو دەڤرانــــ موعارز بوون بۆ تۆپباران و تیارە و كوشــــتن و سووتان، من ئــــوەی لبیرم ل دەڤری خۆمان ل (٦٣)دا ئو ٦٥) وە، لڕانكی تر گنرا و جاررە سووتدەڤو ٧٤ و ئینجا ل ٧٨ و ٨٧ و ٨٨ ل ئنفال دەســــتی پكــــرد و تختكران لگڵ زەوی ك چۆن دەبینین ل ھموو كوردســــتان وایانكردبــــوو، لمیانی ٤٥٠٠ دیك بشــــی یزیدیشی تیابوو، ك گوتم كوردســــتانی عراق زیاتر لنیوەی یزیدییكان ل شــــنگالن، ئســــتاش زەویان لژر دەســــتی عرەبــــ، یانی زومكی زۆریان لكراوە ل كاتی خۆیدا ھر شتك دەرچووبا بۆ كورد ئزیدییكان لی بــــ بش بوون، دەیانگــــوت ئوە عرەبن، ك شــــتك بۆ عرەبیش با عرەب وەك كوردك ھسوكوتیان لگڵ دەكردن، ئینجا ب بار بوون ل ھموو شتكوە، ل ئزیدییكان كسی دیار شۆڕشدا كردووە، بۆ نموون شداری لبووە بھلو دەڤرەی ئم (دھۆك) ھموو شاھد حان، ك شھید محمود ئزیدی ل دوای نسكۆی ئادار رۆكی ھــــرە بای بینیبوو، شخســــی یكم بوو لم دەڤرە، كــــ دوژمن لبری تۆقی بوو، ھمــــوو خكی ئــــو ناوچی دەزانــــن محمود ئزیدی ك بوو، ك رۆكی زۆر سرەكی ھبوو ل ھگیرسانی شۆڕشــــدا جاركی تر، لالیكی تــــرەوەش ل شۆڕشــــی نوــــی گلكمان رۆی حوســــن بابشــــخ، وەكو دەزانن حوسن وەكو
مال بختیار ئحمدكاری فرخواری و كۆششـــكردن بۆ فربوون و بدەستھنانی بوانامی زانستی و ئكادیمی ھنگا و و كاركی زۆر دروســـت و پیـــرۆزە، ئوانی خریكی بدەســـتھنانی بوانامی شـــایانی ئكادیمیـــن و زانســـتی رزلنان و كۆمككردن و ستایشن. ئگـــر لڕوانگـــی پوانكردنـــی
ئایینییوەش سیری كاری فرخوازی بكین، سرنج دەدەی ئایینی پیرۆزی ئیسالم پشتیوانی لو كسان دەكات ك خریكـــی وەرگرتنی زانســـت و زانیارین، ئویش بپسند دەزانی و (واجب)ە وات ئرك پارەی زەكات و ســـدەق بدرێ بفرخـــوازان و ئوانی خریكی كاری فرخوازین، ،بـــواری كاركردنیـــان نیی چونك
ەخسروەھا تا باشترین بوار بھبۆ وەدەستھنانی فلسفو زانست، وەینانبیـــر ھـــگای داخ و بجفرخواز لوتی ئم ھیچ مافك و داھاتكی پارزراوی نیی، چونك نك تنھا بژوی رۆژانی ژیانییان لسر خزانكان، بكو پداویستییكانی ھر خۆیتی لسر خوندنیشیان لپڕاوگـــو جلوبـــرگ و جانتاو بۆی تر.....تاد، پداویستییكانی بۆ رەخســـاندنی زەمینیكی شیاو و یارمتیدەر لبـــردەم فرخوازان و بۆ بردەوامبوون و سرخســـتنی
پرۆســـی خوندن، ھقـــ الینی پیوەندیداری پـــروەردەو فركردن بیر لـــ و زەمینی بكنوە، وەك خوندنگ بكرت ھۆیك لڕازانوەو ســـرچاوەیك بـــۆ دەســـتكوتنی فرخـــواز لھموو واتـــ داھات، قۆناغكانـــی خونـــدن ھژمـــاری وی ژیانـــی بكـــرێ و، مانگانبژ چونك ببتـــوە، بـــۆ داھاتكی كوردســـتان خزانكانی زۆربـــی بھـــۆی چندین ھـــۆی رامیاری و كۆمیتـــی و ئابورییـــوە كـــم دەرامتـــن و بژوی ژیانیان لخوار
ھی سوورە، پشنیاز دەكم ئگر مانگان داھاتـــك و مو وچیكیان بۆ ببتوە دەبت ھۆكاركی بھز بـــۆ دانبـــان و بـــردەوام بوون و وابستبوون لخوندن و سووربوون و پرۆشیبوون لكاری فرخوازی، وای ئوەش فرخواز ھست دەكا كســـتی رزی لگیراوەو مافیشی پارـــزراوە، ئـــاكام بـــم ھنگاوە ســـرەتای دەبت ھۆكارك بۆكم كردنوەی رـــژەی نخوندەواری و برز راگرتنی زانســـت و پروەردەو
- پ.ی.د. عادل مجید محمد ئندام- پ.ی.د. ھیمداد حوسن ئندام
- پ.ی.د. ســــردار ئحمد گردی ئندام و سرپرشتیار
،ییوانكی وەسفی_ پوەیینكۆل ،م باسئل گرنگــــی تكنیكی وەســــفی ل پرۆســــی بزاوتی گانوەی ڕۆمان كۆیوەتوە، ڕۆی تكنیكی وەســــفی دیاری كردووە ل خراكردن و خاوكردنوەی بزاوتی گانوەدا، پاشــــان بكارھنانــــ ھونری و زانســــتییكانی ئم تكنیكی لڕۆمانكانــــی (بختیار علی)دا
دەستنیشانكردووەو ھوەستی وردی لسر ئامادەگــــی فراوانــــی وەســــف و بكارھنانی رچــــاوی جۆرەكانی وەســــف كــــردووە لبڕۆمانكانیــــداو ھر ســــ بابتی وەســــفی كاراكترو شــــون و شت خراوەت ژر تیشكی لكۆینوە. باسك پكھاتووە ل پشكی و س بش و ئنجام و كورت ب زمانی عرەبی
و ئینگلیزی و سرچاوە بكارھاتووەكان.بنــــاوی دەزگای بدرخــــان و ھفتنامــــی بدرخــــان پیرۆزبایی ل خونــــدكار"كاروان
مھدی" دەكین و نوخش ل دكتۆرا.
ماسترنامیك ل (تكنیكی وەسف ل ڕۆمانكانی بختیار علی دا)
مجید خۆشناوســــردانی مۆزەخانی فلۆرانســــا ھیچ كاتــــك بــــ ھیــــچ مۆزەخانیكی تر لجیھانــــدا براورد ناكرــــت، ئوەی دەبتــــ مایی ســــرنج راكشــــان و گرنگیدانی گشتیاران ئو توحف زوخرە ھونری و تابۆ بناوبانگان و پاشماوە بنرخ و گران بھاكانی سردەمی خزانی (میدیتشی) دەســــتدارە ل سدەكانی دەگات كــــژی مۆزەخاندر رابردوو، ژترین مۆزەخاندرب ك، كتركیلۆمجیھان.فلۆرانســــاش ل دەژمردرــــت ب یكك لشــــارە ھــــرە جوانكانی ئوروپــــا دەژمردرت ك گشــــتیاران بردەوام رووی تدەكن، بتایبتی بۆ سردانی مۆزەخانك، ك رابردوویكی سروەری ل باوەش دەگرت، بجوانی پیكری ھونــــری و نخش و نیگاری كۆشك و تالری سدەكانی ناوەڕاست، بریتیی كــــمی مۆزەخانكشــــی یبل ھۆلكــــی گورە ك ونو تابلۆكانی ھونرمند(بۆتشــــیلی)، كــــ ونــــی پۆرترتی كســــكان لخــــۆ دەگرت، یم مۆزەخانزراندنی ئــــژووی داممدەگڕتوە بۆ(١٥٦٠)ز.بم نخشــــی سای(١٩٧٥) تازەی ھۆی(بۆتشــــیلی) دروســــتكراوە تازەگــــری و نوخوازی ڕۆلی سرەكی دەبین لڕاگرتنی جوانی وا ل ،كــــی مۆزەخانكشــــو ھاوكگشــــیار دەكات یان دەیبات جیھانكی ئفســــوناوی، ئو كــــش و ھوای و ئارامیــــی مۆزەخانك زۆر ل كش و ھوای كنیس دەچت لكاتی خوندنی ســــرووت و تراتیلی ئایینی، ھســــت ك ،وەری كاتختمنی و بھ كردن بلژر پیكرە كۆن و تازەك دەوەستیت و سیری تابلۆ ســــرەنج راكشكانی بۆتشیلی دەكیت، لبخشینی ھارمۆنی ڕەنگــــكان لوانــــ تابــــۆی (ل دایك وای لك (ھــــاریب) بوونی ڤینۆس) ورەخنگــــر (ئیلی فۆر) كرد بو شــــوە وەســــفی بكات (تابلۆكان گرمایی لش دەبخشــــن ئوەش یكك ل جیھانی تراژیدیاو ڕاڕایی خستكانی بۆتشیلی بتایبتی تابلۆكانــــی ھونرمنــــد، تابلۆی(كالومنی)جیھانكــــی غمگین و
مۆبایل: ٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +سلمانی، باخانی رەحیمی مال علی
مۆبایل: ٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +
بدرخان یكم ھفتنامی ئھلی ئازادە، دوای راپڕین ژمارە سفری ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل سلمانی دەرچووەو ھموو ٨ و ٢٢ی مانگك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشووری كوردستان دەریدەكات
بم شوەی بووە.ئم ھموو عیبرەت نبۆت عیبرەت بۆ قراربدەســـتكانی ئم س شارە، ئوەتا ل (ھولر) ئم شارەی ك كۆنترین شـــاری سر رووی زەمین، بم زیندویتی مابتوە و ژیان تیایدا بردەوام بووب و مرۆڤكانیش شـــانازی پوە بكن ل پ ســـتكی جر رۆژەی الیگیانی و ھـــ تـــوتوونكشـــونوارییكان و رۆحیتی بوونی شارتی لدەكنوە و بب ئوەی ئم پوەرە زانســـتیان بیناسازییی بسرەوە بھنوە و روخســـاری كۆنی ئاسوارە كۆنكی بپارزن و لمیانی (٢٤) ســـعاتی تواو (بلدۆزەر و شۆڤكان) ورانی دەكن و لســـر نخشـــی ھبوونی ئم شارە دەیسنوە ب بیانووی ئوەی باخانی مۆدرن ك ھر ھمووشـــیان
.دواوە نیتر ھیچی تری بز (خسیش) رژەوەندیبلچند رۆژك بر ل ئمۆ (دەخان)یان كردە نیشانی ئم فروتوناكردنی باری گوزەرانی كۆمرباری تكارەیان و سخزانكـــی ئم شـــارە و ئاگاداركردنوەیان ب خای كردنی ئم بازاڕە، دیارە ئمش نارەزاییكی دژواری لدەكوتوە (خاندە) یووشـــ ی دیكك، دوو ســـادوای ی و رەنگ
بتواوی سر بنتوە.ئینجا گڕەككانی (تعجیل) و (ســـعدوناوە) و (خانقا) و بازاڕی قیســـری ك ئســـتاك ببریان كردوون ل ھموو خزمتگوزارییكـــی مرۆیی بۆ ئوەی ئم خك ناچار بكن ش بنگانشق كۆن موو بیناســـازییم ھن و ئی بھج
دەردی ئوانی دیك برن. وەیم شـــك بم نوەدام، بـــبوونـــڵ نوگـــمـــن لخاپوركـــراوەی ك دەبینرێ، بۆی زەرووریی چاو ل وتان بكیـــن، ك نموونی (ئمانیـــا)ش دەھنموە با چاو لم سیســـتم جوانی نۆژەنكردنوە بكین، با بر ل ھموو شـــونك ھر گڕەكـــ یـــان شـــونوارێ دەكوت بر ماســـترپالن و نوكردنوە دەب لســـر دیزاین كۆنكی بی بیناسازی كرنانكی مۆدوەیش م بت، بخۆی بھیچ شوەیك شـــوە روخسارەكی نگۆڕێ با لسرووی ھمووشیانوە (دەرگای كۆنی ق) ك كاتی خۆی ب دەستی ئنقســـت بوو ب دەرگایكی (بابلی) دروســـت بكینوە و نرووخساری كۆنی خۆی بم (فجن) ی شـــاریكوەكو قو نوەی نوی ئســـتا و داھاتوو ل مژوو و شارستانیت و
كولتوری شار و میللتكیان نامۆ نبن.
تا زووە دەرگای (قی ھولر) بگڕننوە شونی خۆی!
ماپڕی بدرخان ل ئینترنت www.bedirxan.net بخونرەوە
نازم دبند
( www.bedirxan.net ) تپه ڕی به درخان نده رباره ی چۆنیه تی ئه نجام دانی ماتایبتی ماپڕی ئـــوەی دوای ــاپ و بــوكــردنــوەی دەزگـــای چبدرخان كرایوە، ك ئو ماپڕە رۆشنبیریی ــدی ــاوەن ن ــن ــالی لكوردی-ئمانی ل شاری (مانھایم) كارو ب تتایب ك ئنجامدراوە،
و بدرخان دەزگــای چاالكییكانی لالین ك بدرخان، ھفتنامی ھونرمندی دەست رەنگین (فرھاد (Digital Design) باپیر) و دەزگایبۆ ــری ــون ھ و تكنیكی ـــاری ك
دەكرت.
ل پیوەندییكی تلفۆنیدا، فرھاد ئم سرەكی ركخری ك باپیر بدروستكردنی سبارەت ،كارەیئه مه کــاری وتــی: ماپڕە ــم ئده زگایه کی ئه مانییه له بواری دیزاین ئه زموونکی خاوه نی ئه نته رنت و
به کۆمه ک به رده وامه نه باوه ی ــزان لـــه م بــــواره کــارده کــات ــ پکردنمان په یوه ندی له سه ره تای له کاره که سه مینه وه و له به ر ئه وه ی شاره زای بواری زمان و فۆنتی کوردی نه بوون، بۆیه توانیمان به ته نسیق
کوردی وفۆنتی زمان کاری کردنی له ڕگای ھاوکاری منه وه و دنیایان بکه م و گربه ستی له ئه ستۆگرتنی Digital) په ڕه که له گه ڵ ده زگایمـاDesign) ئیمزا بکه ین، شایانی وتنه ماپه ڕی یاسایی و دارایی ئه رکی
به درخان نت ل ئه ستۆی ناوه ندی له ئه مانی – کــوردی ڕۆشنبیری
.مانھایمدایو بدرخان دەزگــای ل پیرۆزبایی بدرخان ھفتنامی خونرانی