B a n k o u k la u i b id e B a n k a k z o ru k la u s u le k in b id e g a … · 2018. 7. 12. · 2015 negua 2016 F IN A N T Z A E N T IT A T E A K - Z o ru k la u s u la k •

__________________________

• 2015. ‘Low cost’ Gabonenamaiera?

• Gabonetako kontsumosostengarrirako aholkuak

• Alergenoak ontziratugabeko elikagaietan

• “Merkataritza elektronikoakasko hobetu behar duoraindik segurtasunean”

• Esku-zapitxo hezeak estolden etsairikhandiena dira

• EKAk oliba olioarenprezioarekiko espekulazioazohartarazi zuenEK

AEU

SK

AL

HER

RIK

O K

ON

TSU

MIT

ZAIL

EEN

AN

TOLA

KU

ND

EA. P

LAZA

BA

RR

IA, 1

2, 1

. ezk

err

a -

48

00

5 -

BIL

BO

2015 negua 2016 / 58

HHoorrrreellaa ddiioo EEuurrooppaakkoo BBaattzzoorrddeeaakk EEBBkkoo JJuussttiizziiaa EEppaaiitteeggiiaarrii bbiiddaalliittaakkoottxxoosstteenn bbaatteekk,, EEssppaaiinniiaakkoo AAuuzziitteeggii GGoorreennaarreenn iirriittzziiaarreenn aauurrkkaakkooaa

BBaannkkaakk zzoorruu kkllaauussuulleekkiinn bbiiddeeggaabbeekkoobbrraattuuttaakkoo gguuzzttiiaa iittzzuullii bbeehhaarr dduuBBaannkkaakk zzoorruu kkllaauussuulleekkiinn bbiiddeeggaabbeekkoobbrraattuuttaakkoo gguuzzttiiaa iittzzuullii bbeehhaarr dduu

Euskal Herriko Kontsumitzaileen Antolakundearen argitalpena / Lege Gordailua: BI-770/01Plaza Barria, 12, 1. ezkerra - 48500 - Bilbo / 944150050 • [email protected] • www.eka.orgEEKKAA 5588

EEuusskkaa lldduunnoo nnKKoonnttssuumm ooAAllddiizzkkaa rriiaaZUZENDARIA

Berta García

ERREDAKZIOABerta García José Luis SeguraKoldo Nabaskues

MAKETAZIOA ETA DISEINUAJosé Luis Segura

ARGAZKIAKKoldo Nabaskues / José LuisSegura

KABINETE JURIDIKOAIñaki VelascoMikel MuñozArantxa López

ItzulpenaGermán Uriarte

2015 negua 2016

FFIINNAANNTTZZAA EENNTTIITTAATTEEAAKK -- ZZoo rruu kkllaauussuullaakk• Europako Batzordeak esan du bankuek zoru klausulekin bidegabe kobratu duten guztia itzuli egin behar dutela 33• EKA/OCUV. “Zoru klausulei buruz Auzitegi Gorenak eman duen epaia albiste txarra da kontsumitzaileentzat” 55

GGAABBOONNEETTAAKKOO KKOONNTTSSUUMMOOAA• 2015. ‘Low cost’ Gabonaren amaiera? 77• Gabonetako kontsumo sostengarrirako aholkuak 99

EELLIIKKAADDUURRAA-- EElliikkaarreenn ggaaiiaakk:: AAllee rrggeennooaakk oonnttzziirraa ttuu ggaabbeekkoo eelliikkaaggaaiieettaann• Zer dira ontziratu gabeko elikagaiak? / Etiketa jartzeari buruzko araudi berria / Enpresek nola eman behar duten alergenoeiburuzko informazioa / Zehaztu beharreko alergenoak eta zein elikagaietan dauden 1100

EEKKAA//OOCCUUVVeenn eekkiimmeennaakk• EKA/OCUVek GoiEner kooperatiba eta eredua ezagutarazteko infogune bat du Bilbon 1122

SSAAKKOONNEEAANN--MMeerrkkaattaarr iittzzaa eelleekkttrroonniikkooaarreenn sseegguurrttaassuunnaa• “Merkataritza onlinek asko hobetu behar du oraindik segurtasun eta fidagarritasunean” 1133• Internauten %60k erosketak online burutzen ditu eta ia erdiak arazoren bat pairatu du 1144

IINNGGUURRUUGGIIRROOAA--SSaanneeaammeenndduuaakk• Paper-zapitxo hezeak estolden etsairik amorratuena dira 1177• Informazio eta kontzientziazio kanpaina publikoen falta ulertezina 1199

EEKKAA//OOCCUUVVeenn eekkiimmeennaakk• EKA/OCUVek Kontsumobide eta Lehiaren Euskal Agintaritza ohartarazi zituen oliba-olioarekiko espekulazioaz 2200• XII Kontsumo Ikastaroa Deustuko Unibertsitatean, EKA/OCUVek antolatuta 2211

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • FINANTZA ENTITATEAK - Zoru klausulak 3

EKA/OCUV

5. eta 6. orrialdeetan oso-osorikematen dugu Auzitegi Gorenarenmaiatzaren 9ko epaia ezagutu etahandik egun batzuetara EKA/OCU-Vek zabaldu zuen prentsa-oharra,

epai hori kontsumitzaileentzakoalbiste txarra zela azalduz. OrduanEKA/OCUVek esan zuen ia gauzabera esaten du orain Europako Bat-zordearen txostenak (uztailaren 13anamaituak eta Europar BatasunekoJustizia Auzitegira irailaren 14an

bidaliak). Garrantzitsuena, hipoteke-tan zoru-klausulak aplikatu dituztenbankuek itzuli egin behar dietelaberen bezeroei klausula horiei eskerkobratutako dirua, abusuzkoak dire-lako edo ez direlako behar bezalaesplikatu, ez dutelako betetzen ban-

kuen araudia eta, beraz, legez kon-trakoak direlako.

Sorreratik deusezaBatzordearen txostenak dio horrela-ko kasuetan auzitegiek ezin dutela“moderatu” kontsumitzaileei itzuli

behar zaien dirua Justiziak berakdeuseztatutako klausula bat aplika-tuz kobratu zitzaienagatik, izan ere,“klausula bat deuseza dela ebaztenbada, sorreratik da deuseza” ,93/13/EEE direktibaren 6.1 eta 7.1artikuluetan ezarritakoaren arabera.

Europako Batzordeak esan du bankuekzoru klausulekin bidegabe kobratu dutenguztia itzuli egin behar dutela

Europako Batzordeak EBko Justizia Auzitegiari bidali

dion txosten batek zuzentzen du Espainiako Auzitegi

Gorenak ebatzitakoa. Bezero-multzo batek egindako

salaketari erantzunez 2013ko maiatzaren 9an emanda-

ko epai batean, Auzitegi espainiarrak deusez deklaratu

zituen BBVA, Cajas Rurales Unidas eta Nova Caixa

Galiciaren hipoteketako zoru-klausulak, eta finantza-

erakunde horiei debekatu egin zien klausulak horiek

aplikatzen jarraitzea, nahiz eta ez zituen behartzen

zoru-klausulei esker bidegabe kobratutako dirua itzult-

zera. Baina orain itzuli egin beharko dute. Eta, seguru

aski, ez hiru erakunde horiek bakarrik, guztiek baizik.

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • FINANTZA ENTITATEAK - Zoru klausulak 4

“Ez da posible auzitegi nazionalekmoderatu ahal izatea informazioeta/edo gardentasun ezagatik sorre-ratik deusez deklaratu den klausulakaplikatu zaizkiolako kontsumitzaileakdagoeneko ordaindu dituen kopu-ruen itzulketa”.

Eta hori izan zen hain zuzen ereBBVA, Cajas Rurales Unidas etaNova Caixa Galiciaren zoru-klausu-lak deuseztatzeko arrazoia, leheninstantzian Sevillako epaitegi bateansalaketa batetik abiatuta, eta finant-za-erakunde horiek Auzitegi Gorene-raino apelatzen jarraituta: kontratue-tan sartu zirelako bezeroei azaldugabe “aldez aurretik, argi eta ongiulertzeko moduan erakunde berarenbeste mailegu-modalitate batzuenkostua”, “datu-mordoaren eraunt-sian” lausotuta, “maskaratuta” gerat-zen zirelako eta “kontsumitzailearenarreta nahasbideratzen zutelako”.

Aipatutako prentsa-oharrean,EKA/OCUVek esaten zuen penaga-rria zela Auzitegi Gorenak klausula

horiek deuseztatu ez izana, arrazoihorretaz gain, zuzenean abusuzkoakzirelako, orain Europako Batzordeakesan duen bezala hipoteketako zoru-klausula guztiak, hainbat arrazoiren-gatik abusuzkoak direla.

Oraingoz, ‘zoruaren’atzera-eragina 2013komaiatzaren 9ra artekoa daEspainiako Auzitegi Gorenak 2013komaiatzean epai hori eman zuenetik,klausulek erasandako milaka kontsu-

mitzailek aurkeztu dituzte demandajudizialak Espainiako estatu osoan,klausula horiek deusezta daitezelaeta bankuek kobratu zieten dirua itzuldiezaietela eskatzeko.

Kasu gehien-gehienetan epaileek

arrazoia eman diete, baina zati bate-an bakarrik: abusuzkoak direla iritzidute (edo ez direla behar bezalaazaldu) eta, beraz, deusezak direla;epai judiziala eman denetik aurreraaplikatzen jarraitzea debekatu dute,baina Gorenaren epaiaren datatikaurrera, 2013ko maiatzaren 9tikaurrera, bidegabe kobratutakoabakarrik itzultzera behartu dute, ezhasieratik kobratutako guztia itzultze-ra, eta kasu askotan urte asko izanziren.

20.000 milioi € itzuli beharko diradeuseztapena 2,5 milioi hipoteka'zorudunei' aplikatzen bazaieEuropako Batzordearen txostenakdardarka utzi du Espainiar Estatukobanku-sektorea, aktibo dauden 10milioi inguru hipoteketatik 2,5 milioikzoru-klausula dutelako, eta gehienakGorenaren epai sonatua eman aurre-koak dira. Banku-zerbitzuen erabilt-zaileen elkarte baten arabera, zoru-klausulek erasandakoek 150.000

_______________________

“Klausula bat deusezaebazten bada, sorreratik da

deuseza” ezartzen du93/13/EEE Direktibak

_______________________

Gorenaren epaiari buruzEKA/OCUVek esan zuengauza bera dio EuropakoBatzordearen txostenak

_______________________

_______________________

Kontsumitzaileak eskaerakirabazten ari dira, bainaatzeraeragina 2013komaiatza arte baino ez

_______________________

Zoru klausula dutenhipotekek azken 5 urteetan

bidegabe 10.000 euroordaindu dute bataz beste_______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • FINANTZA ENTITATEAK - Zoru klausulak 5euroko hipoteka dute batez beste,eta behar baino 10.000 euro gehiagoordaindu dituzte azkeneko bost urte-etan, Euriborra klausula horietan fin-katutako ‘zoruaren’ azpitik egon dendenboran, kontuan izanda %3 eta%4 bitartean egoten dela. Horrekesan nahi du hilean 200 euro ingurueta urtean batez beste 2.300 euroinguru klausuladun bezero bakoitza-rentzat.

Europako Batzordearen irizpenagauzatzen bada eta bankuek itzulibehar baldin badute Euriborra zoru-klausulan finkatutako mugatik beherajaitsi zenetik kobratu duten guztia (ez2013ko maiatzetik aurrera kobratuta-koa bakarrik), zifra hori 20.000 euro-koa izatera irits liteke.

Europar Batasunako JustiziaAuzitegiak ematen duen ebazpenaerabakigarria izango da gai honidagokionez. EKAk kontsultatutakoiturri juridikoen iritziz, oso probableada Auzitegiak Europako Batzordearijaramon egitea, Europar Batasunekoorgano exekutiboa, gobernua, baita.Eta banku-sektorea ere beldur dahorrela izango dela.

Epai irmoa jaso duten kasudemandatuak, kanpoanHala ere, horrek ez du esan nahiderrigor zoru-klausulek erasandakoguztiek ordaindu behar izan zutendirua berreskuratuko dutenik. Eskae-ra judiziala aurkeztu dutenek eta epaiirmoa jaso dutenek ezingo dutegehiago eskatu.

Espainiar Estatuko Auzitegi Gorenak hipotekatuek salatutako zoru klausu-lak baliogabetu ditu, baina ez abusuzkoak edo neurriz kanpokoak izatea-gatik (hala epaitu zuen Sevillako Merkataritzako 2. Epaitegiak, zeinetikkasua Gorenera heldu den; eta hala espero genuen kontsumitzaileenelkarteok), baizik eta “gardentasun ezagatik”, klausula horiek bezeroei“entitate berberaren bestelako mailegu moten kostuaz aldez aurretik etamodu argi eta ulergarrian” informatu gabe gehitu zirelako kontratuetan,“datu kantitate izugarriaren erdian estalita” geratzen zirelako eta “kontsu-mitzailearen arreta nahasten” zelako.

Beste era batez esanda: finantza entitateek horietaz behar bezala infor-matzen badute, zoru klausulak legezkoak dira. “Erabaki honek ez dakarzoru klausulen baliogabetzea kontsumitzaileen aurrean gardentasunarenbetekizunak betetzen direnean”, esan du Auzitegi Gorenak.

“Kontsumitzaileaz abusatu daiteke aldez aurretik abusatua izangodela ohartzen bazaio”“Epai honek egoera ezin hobean uzten ditu finantza entitateak”, esan duEKA/OCUVeko arduradun juridikoa den Iñaki Velasco abokatuak. “Prakti-kan, esaten duena da kontsumitzaileaz abusatu daitekeela aurretik abusa-tua izango dela ohartzen bazaio”.

Auzitegi Gorenak azpimarratu du BBVA, CRU eta NCG entitateen hipo-teken zoru klausula altuek teorian korritu aldagarrikoak diren maileguak

“korritu finkoko mailegutan” bihurtzen dituztela, “gorantza soilik aldaga-rriak”. Baina ez ditu klausula horiek gehiegikeria nabarmen horrengatikbaliogabetu, baizik eta sinatu aurretik bezeroei behar bezala azaldu ez iza-nagatik.

BBVA, CRU eta NCGk ez dute ilegalki kobratutakoa itzulikoKontsumitzaile auzi-jartzaileei Auzitegi Gorenak eman dien bigarren kolpelatza baliogabetzeak legalki ekarri behar duen atzeraegina ez agintzea da.Kode Zibileko 1.303 artikulua (VI. Atala. Kontratuen baliogabetasunaz)zehatza da oso. “Behar baten baliorik eza deklaratuta, kontratugileek kon-tratuaren gaia izan diren gauzak elkarri itzuli behar dizkiote, haren fruitue-kin eta prezioa korrituekin”.

Aztertzen ari garen kasuan, horrek esan nahi du finantza entitateekzoru klausulak ezartzeagatik ilegalki kobratu duten dirua itzuli beharko lie-zaiketela hipotekatuei. Baina ez. “Erabaki honek ez du ordaindutako kopu-ruak itzultzeko beharra agintzen”, esan du Gorenak, “orden publiko ekono-

2013ko maiatzaren 17an EKA/OCUVek zabaldu zuen prentsa-oharra

‘Zoru klausulei’ buruz Auzitegi Gorenak emanduen epaia albiste txarra da kontsumitzaileentzatHedabide askok kontsumitzaileen garaipentzat eta banketxeentzako zartadatzat jo dute Espainiako

Auzitegi Gorenak BBVA, Cajas Rurales Unidas eta Nova Caixa Galiciaren hipoteken ‘zoru klausulei’

buruz eman berri duen epaia. EKA/OCUVen erabat alderantziz ikusten dugu: oso albiste txarra da kont-

sumitzaileentzat, finantza entitateen gehiegizko jardute batzuei legezko babes sinestezina.

_______________________________________________

Auzi-jartzaileei Auzitegi Gorenak eman dien bigarrenkolpe latza baliogabetzeak legalki ekarri behar duenatzeraeragina (hala dio Kode Zibilak) ez agintzea da

_______________________________________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • FINANTZA ENTITATEAK - Zoru klausulak 6

Horrela adierazi du espresukiEuropako Batzordeak: “Segurtasunjuridikoa mantentze aldera,93/13/EEE direktibak ematen duenbabesaren muga gaindiezina dagauza epaitua eta, horregatik, Auzi-tegietan erabakita geratu direnkasuak ezingo dira aldatu”; “epaijudizial irmo bidez ebatzi diren egoe-rak ezingo dira aldatu”.

Baina asko dira oraindik demandajudizialik aurkeztu ez duten zoru-klausuladun kontsumitzaileak etaasko dira, halaber, demanda aurkez-tu dutenak eta oraindik epaitegietanaztertzen ari direnak. Horiek denekjasoko lukete Europatik datorrenaldaketaren onura, Europako JustiziaAuzitegiak Batzordeak adierazitakoaagintzen badu, itxura denez agindu-ko duen bezala.

EKA/OCUVek zoru-klausulak era-sandako guztiak animatzen dituberen kontratuak berrikustera etakontsumitzaile-elkarteetara edoKontsumo-erakundeetara jotzera,demanda judizial bat aurkeztekoaukera aztertzeko.

mikoan haraindikotasun izan zitzaketen arazo larriak” sor litezkeela argu-diatuz. Hipoteken zoru klausulek nabarmen bultzatutako etxe-utzarazpe-nen giza-drama ez omen zaio arazo larri bat iruditzen Auzitegi Gorenari.

Aipatu finantza entitateak demandatu dituzten hipotekatuek AuzitegiGorenaren erabakiarekin aterako duten onura bakarra da haien kontra-tuetatik zoru klausulen ezabapena epaiaren argitaratzetik aurrera.

Zer dira eta zer suposatzen dute zoru klausulekBankak saltsa mehe egiten du beti. Korritu finkoko hipotekak nahi besteerrentagarriak ez omen zirenez, korritu aldagarriko hipotekak asmatuzituzten banketxeek, eta bezeroek ordaindu beharreko korrituen ehune-koa Euriborraren bilakaerari lotzea otu zitzaien.

Euriborrak gora eta gora egiten zuen bitartean, eta harekin baterahipoteka aldagarrien korrituak, haren asmakizunarekin pozaren pozezzeuden bankuak. Baina Euriborra gailurrera heldu (%5,67 izan zen) etabeherako bidean hasi zenean, hipoteka maileguen aldagarritasuna ez zit-zaien hain ederra iruditzen eta haien intereserako primerakoa izango zenbeste ideia bat atera zuten kapela garaitik: zoru klausulak. Euriborrakzoru klausularen ehunekotik behera jotzen bazuen, beherakada hori ezlitzateke hipotekaren ordainketetan islatuko. Eta banka (komisio guztiakasko igotzeaz gain) Euriborrak (beherantza) laster gaindituko zituen ehu-nekotan zoru klausulak ezartzeari ekin zion. Gaur egun zoru klausulenbataz bestekoa %3,5 da.

Azpijokoa nolabait mozorrozteko, hipotekadun gaixoentzat konpentsa-zio teoriko bat izango litzatekeena asmatu zuten banketxeek: sabai klau-sulak. Sabai klausularen ehunekoa gainditzen bazuen Euriborrak igoerahori ez luke korrituen ehunekoetan igoerarik ekarriko. Hori bai, Euriborrakinoiz lortuko ez zituen ehunekoetan ezarri zituzten sabai klausulak: %10,%12, %17 bat ere ikusi da. Euriborra horrelako ehunekoetara heltzea izu-garrizko deskalabrua litzateke hipoteken merkatuarentzat, finantza siste-ma berarentzat eta gizarte osoarentzat.

Zoru-klausulen gehiegikeria ikusieta debekatu egin duten epaileentzat ere kolpe latzaEspainiar Estatuan zoru klausulak baliogabetu dituzten epai judizial kopu-ru dexente pilatu da azken urteotan, kontsumitzaileengan finantza entita-teen gehiegikeria nabarmena izateagatik.

Tamalez, Auzitegi Gorenak ez du gauza bera pentsatzen. Kontsumit-zailea aurretik ondo informatuz gero zoru klausulen abusua legala delaebatzi baitu.

Finantza entitateek zoru klausuletaz “ondo” informatzeko modua aurki-tuko dute zalantzarik gabe. Zoru klausula daraman korritu aldagarrikohipoteka bat nahi duen herritarrak lehen baino hobeto ezagutuko du era-giketa horren arriskua kontratua sinatu aurretik. Arazoa korritu aldagarrikoeta zoru klausularik gabeko hipoteka bat aurkitzea izango da.

_______________________________________________

Epai askok hipoteken zoru-klausulak baliogabetudituzte finantza entitatek kontsumitzaileen kaltean

egindako abusu larritzat jota_______________________________________________

_______________________

EKAk zoru-klausulakerasandako guztiak

animatzen ditu haienkontratuak berrikustera etalaguntza eskatzera eskaera

judiziala jartzeko aukeraaztertzeko

_______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • GABONETAKO KONTSUMOA 7

EKA/OCUV

2015 Deloitte kontsultore-multinazio-nalak egindako Gabonetako Kontsu-moaren Ikerketak Estatu espainiarra-rentzat gastuan %10eko igoeraaurreikusten zuen 2014ko Gabone-

koarekin alderatuta, zeinek %5 igozen 2013koarekin alderatura, urtehau izanik 2007tik Gabonetako kont-sumoa gora egin zuen lehenengourtea.

Espainiar Estatuan etxeko batez-besteko Gabonetako gastua, ikerke-

ta horren arabera, 684 eurokoa izan-go litzateke. Euskal AutonomiaErki-degoan eta Nafarroan %5 eta %7renarteko handiagoa izan liteke. 684euro horiek ikertutako hamalau Euro-pako herrialdeetako batezbestekoa-ren (662 euro) gainetik dago eta

Estatu espainiarra 2015eko Gabone-tan gehien gastatuko duten herrial-deen artean bostgarren lekuan jarri-ko luke, Alemania, Italia eta Holandabezalako herrialdeen aurretik. Gehia-go gastatuko lukeena ErresumaBatua izango litzateke (1.100 euro),

bigarrena Danimarka (763 euro) iza-nik.

Gabonak aurreko beste adierazlebatzuk 2015ean kontsumoaren gora-kada handia antzematen dute. Adibi-dez, saltoki handien eta jostailu, arro-pa eta oparien frankizia handien

2015ko Gabon aurreko adie-razle guztiek Gabonetakokontsumoak 2014ean hasizen berreskuratze bidetikjarraitu egingo zuela, etaindarrez gainera, adieraztenzuten. Datu errealak ez dirajakingo urtarrileko erdialde-ra arte, gutxienez, merkata-ritzaren sektoreak balantzeaegin arte eta kontsumitzaile-ek 2015eko Gabonetan zen-bat gastatu duten jakin arte.Erreportaje honetan aurten-go Gabonetarako aurreikus-penak azaltzen ditugu etaazken urteetako Gabonetakokontsumoaren birpasa egi-ten dugu.

22001155.. ‘‘LLooww ccoosstt’’ GGaabboonnaarreenn aammaaiieerraa??22001155.. ‘‘LLooww ccoosstt’’ GGaabboonnaarreenn aammaaiieerraa??

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • GABONETAKO KONTSUMOA 8

Gabonetako kanpainarentzat aldiz-kako kontratazioen kopurua handit-zearen aurreikuspenak, zeinek oro-korrean merkatarientzat urtekonegozioaren %20a suposatzen delaeta jostailuaren edo oparien den-dentzat… urteko fakturaketaren erdiadela.

Gabonetako kontsumoa,egoera ekonomikoaren ispiluKontsumoa oro har eta gabonetakokontsumoa bereziki orokorrean eko-nomiaren, enpleguaren, etorkizune-an dugun konfiantzaren eta abarrentenperaturaren termometro nahikofidelak dira. Nahiz eta Estatu espai-niarrean krisiak hondamendiak era-gin dituen eta milioika familia eze-gonkortasun egoeran utzi, pobreziahutsean ez bada zenbait kasutan,enpleguaren, ekoizpen jarduerareneta kontsumoaren datu orokorrekberreskuratzeren bat egiaztatzendute 2013 urtetik eta bereziki2014tik.

Deloitteren ikerketak antzematen

eta azpimarratzen du populazioespainiarrean dagoen konfiantzanagusiago hori. “Bada orain dela biurte kontsumitzaile espainiarreanaurkitzen ez zen baikortasuna” .Gogo handiagoa, aurreikuspenhobeak. Ikerketa horren arabera,2014ko Gabonetan populazioaren%28k egoera ekonomikoa egonkorrazela edo hazkundean zegoela ustezuen eta ehuneko hori 2015ean%63ra arte hazi da.

Bazkariak, opariak eta aisia,gastu sail nagusienakGabonetako gastutzat zenbatzendirenak jostailuak, opariak, senideospakizunak, aisia (koti l ioiak,bidaiak, jarduera kulturalak...) etaloteriaren erosketa dira. Aipatutakobatezbesteko gastuko 684 euroakgutxi gorabehera honela banandukodira aurten: gabonetako bazkariaketa afariak (%40); opariak-jostailuak(%32); aisia (%18); loteria (%10).

Guztira, 2014ko Gabonetan baino%10 gehiago; baina hori bai, 2007koGabonetan, krisialdiaren aurrekoazken Gabonak izan zirenak, EuskalAutonomia Erkidegoan, etxeko,batezbesteko, gastatu genituen1.155 eurotik oso urrun.

Eta zaila izango da krisialdiarenaurreko “Gabon bero” haien gastumaila haietara itzul gaitezen.EKA/OCUVen krisiak ia guztioi gor-putzean beldur dosi on bat sartudigulako sentsazioa dugu (baita iaukitu ez dituen gizartearen sektore

batzuei ere) eta Gabonetako kontsu-moaren (eta kontsumo orokorraren)jarraibideetan krisialdiarekin iritsiziren zenbait aldaketa geratzeko eto-rri direla, neurri handi batetan.

‘Low cost’ Gabonen ezaugarriakDeloitteren ikerketak ere adieraztendu: “Arrazoizko kontsumo eta kontsu-mo praktikoa urte hauetan garatu

dira, geratzeko etorri dira, agian egi-turazkoa izan daitekeelako”.

‘Low cost’ izeneko Gabonak gas-tuaren murrizketa garrantzitsu bate-tan laburbildu liteke (bereziki oparieta jostailuetan, gero aisian, aterat-zeetan, bidaietan, jaietan, kotilioie-tan, enpresa bazkarietan… eta gut-xiago Gabonetako bazkari etaafarietan) eta planifikazio handiagoa,

euste handiagoa, bat-bateko jarduntxikiagoa, euste gehiago, sen ongehiago…

Adibidez, krisia baino lehenagohain arraroa izan zitekeen bigarreneskuko produktuak erostea oparitze-ko edo opariak taldeka egitea, osoohikoa izan da azken urteetakoGabonetan. 2007an, kontsumitzaile-en %43rentzat salneurria zen alderdi

_______________________

Espainiar Estatuan 2015koGabonetako gastua %10

hasi da; 684 euroko gastuaetxebizitzako bataz beste

_______________________

‘Low Cost’ Gabonak ekarrizituen kontsumo joera berri

batzuk mantenduko dira_______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • GABONETAKO KONTSUMOA 9

erabakigarria oparien erosketan:2014ean %94rentzat izan zen. Erre-ge gauaren ondoren erosten direnoparien ehunenekoa, urtarrileko mer-kealdiak aprobetxatzeko, %7a igoda, imajinaezina zena 2008a bainolehen.

Erosketak, batez ere saltokihandietan eta gero eta gehiagoInternet bitartezEspainiar Estatuan 2015eko Gabo-netako erosketak funtsean saltokihandietan eta oparietako kate espe-zializatuetan egingo dira, zeinek guz-tiaren %29ra iritsiko diren. Hipermer-katuak (krisialdiaren garai latzenetanlehenengo aukeretarikoa), 2008tiklehenengo aldiz, jaisten dira eta%21ean geratuko dira.

Eta merkataritza elektronikoakhazten jarraitu du, urtearen bestegaraietan Gabonetan bezala, oparie-tako %30reraino online erostendenean. Musika, teknologia eta aisia(bidaiak, kotilioientzako sarrerak,kontzertuak...) Gabonetara begiragehien erosten dena Internet bitar-tez. Guzti horretatik, estatu espainia-rrean %48raino mugikorrarekin eros-ten da (Internetekin), Europanbatezbestekoa %41 izanik.

• Norbera bere gaitasunaren araberaaurrekontu bat zehaztu eta ez gainditzensaiatu. 2007an kontsumitzaileen %29k eginzuen Gabonetako aurrekontua; 2008an, %53k;2015ko Gabonetarako %90 espero da.

• Zehaztutako aurrekontu horrekin ados,benetan behar eta ondo probetxatuko ditugunproduktu edo gastu-zerrenda zehatza ereprestatu (opariak, janaria, aisia...).

• Produktuak eta prezioak aldendu denda,saltoki eta auzo ezberdinetan. Ordainsariaeman ohi duen ahalegina izaten da hori.Jostailuen prezioetan, adibidez, %50ekoaldeak ere aurki daitezke.

• Internetez baliatu prezio-kalitate harremanonak aurkitzeko. Gaur egun aukera zabal etaanitz ematen dizkigu Internetek merkatuaaratzeko eta gure eskura egon daitezkeeneskaintzarik onenak aurkitzeko.

• Erosketak aurreratu edo hedatu. Krisiaheldu baino lehen (2006, 2007 urteetan),Gabonetarako erosketa guztien %65abenduaren lehen hiru asteetan pilatzen zen.Krisiak erosketa-denboraldi horren hedapenhandia ekarri zuen, bai azaro aldera, erosketakaurreratuz, bai urtarrilako merkealdiraino ere.2014ko Gabonetan oparien erosketaren%7 urtarrilaren 7tik aurrera egin zenmerkealdia probetxatzeko.

• Janaria izoztu poltsikoa ez berotzeko.Elikagaiak (batez ere Gabonetan preziatuenakizaten diren jakiak) azken txanpan gehiengarestitzen diren produktuak izaten dira. Izozdaitezkeen elikagaiak aurretiaz erosteakaurrezki eder bat eman diezaguke.Iraungitasun edota kontsumo egokiarendatei ondo erreparatu behar diegu.

• Jostailu egoki eta “positiboak”. Jostailuekumeen adin, ezaugarri eta nahientzat egokiakizan behar dute beti. Horrez gain, beste

umeekin jolastekoak (taldean jolastekoak),ez sexistak, ez belikoak... izan badaitezke,hobeto.

• Eskudirutan ordaindu hobeto txartelarekinbaino. Eskudiruaz ordainduz ardura gehiagohartzen dugu egiten ari garen gastuaztxartelarekin baino, eta komisiorik ez.

• Erosketen tiketak eskatu eta gorde,ezinbestekoak baitira erreklamazio bat eginbehar izatekotan.

Gabonetako kontsumo sostengarrirako aholkuak _______________________

Merkataritza elektronikoakgoraka jarraitzen du eta

Gabonetan opari-erosketaguztien %30ra heldu da

_______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • ELIKADURA - Elikaren gaiak: Alergenoak 10

Zer dira ontziratu gabeko elikagaiak? Ontziratu gabeko elikagaiak ontzirik gabe ematen zaizkio azken kontsumitzaileari, zuzenean saltzeko edo bere-hala kontsumitzeko. Elikagai horien artean daude:

-Azken kontsumitzaileak hala eskatuta erostean ontziratzen diren produktuak.-Tabernetan, kafetegietan eta jatetxeetan zerbitzatzen diren elikagaiak.-Kolektibitateei ontziratu gabe hornitzen zaizkien elikagaiak.-Azken kontsumitzaileari ontziratu gabe saltzen zaizkionak.

Etiketa jartzeari buruzko araudi berria 2014ko abendutik, etiketak jartzeari buruzko araudi berria ezartzen da; horren arabera, elikagai-enpresa guztieknahitaezkoa dute saltzen edo hornitzen dituzten elikagaietan erabilitako osagai alergenikoei buruzko informa-zioa ematea. Betebehar hori dute, halaber, ontziratu gabeko elikagaiak saltzen dituzten establezimenduek(supermerkatuek, jatetxeek...), eramateko jakiak saltzen dituztenek...

Alergenoakontziratu gabeko elikagaietan

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • ELIKADURA - Elikaren gaiak: Alergenoak 11

Enpresek nola emanbehar dute alergenoeiburuzko informazioa?Informazioa produktua erosi aurretik erraz eskurat-zeko moduan egongo da, eta ez du kostu gehigarri-rik ekarriko. Kontsumitzaileei informazioa ematekohainbat era daude:

Idatziz:-Elikagaietatik gertu kartelak jarrita.-Menuen kartetan, pintxoen karteltxoetan eta aba-rretan idatzita.-Alergenoei buruzko informazioa dagoen lekuaadierazita, esate baterako:-Produktuen fitxak.-Errezetak.-Osagai baten etiketa.

Ahoz edo langile espezifikoen bidez:-Oso ondo informatutako langileen bidez.-Informazioa lortzeko saltzailearengana jo dezakee-la adierazten duen kartela jarrita..Dokumentazio idatziaren bidez lagunduta.

Zehaztu beharreko alergenoak eta zein elikagaietan dauden

OSAGAI ALERGENIKOA ZEIN ELIKAGAIETAN AURKI DITZAKEGU

Glutena duten zerealak (Garia espelta etakhorasan garia, zekalea, garagarra, oloa...)

Opiletan, irinetan, pastetan, oreetan, bexamelean, saldetan, ogi birrinduan, hestebe-teetan...

Krustazeoak (ganbak, karramarroak, neko-rak, zigalak, txangurruak eta otarrainak)

Zopetan, pizzetan, paellan, entsaladetan, gelatinetan, saltsetan, txatkan...

Arrautzak eta haiekin egindako jakiakPasteletan eta opiletan, pateetan, hestebeteetan, gozokietan, izozkietan, flanetan,gaztetan, gelatinetan, maionesan, zopetan, saltsetan, gosaltzeko zerealetan...

Arraina eta harekin egindako produktuakZopetan, pizzetan, paellan, entsaladetan, gelatinetan, txatkan, omega 3rekin edoarrain-gantzarekin aberastutako produktuetan...

Kakahueteak Galletetan, gurinetan, postreetan, txokolateetan, hazietan, pastetan, olioetan...

Soja eta sojarekin egindako jakiakHazietan (babak) eta olioetan, postreetan, tofuan, izozkietan, haragi-produktuetan,saltsetan...

Esnea eta esnekiakEsnekietan (izozkiak, irabiakiak, flanak ...), pasteletan eta opiletan, moldeko ogian,gozokietan, txokolatean, turroietan, zopetan, saltsetan, kroketetan, hestebeteetan...

Fruitu azaldunak (intxaurra, almendra,hurra, anakardoak, pistatxoak...)

Turroietan, mazapanetan, pastetan,pasteletan eta opiletan, saltsetan, izozkietan,hanburgesa-ogian, snack-etan...

Apioa (zurtoinak, hostoak, haziak eta sus-traiak barne)

Gozagarrietan, entsaladetan, haragi-produktuetan, zopetan, kremetan, saltsetan...

Mostaza eta produktu eratorriak Hazietan, curryetan, marinatuetan, ongailuetan, saltsetan ...

Sesamo-aleak Pastetan (tahine), hazietan, irinetan, ogian, humusean ...

Sulfitoak / sufre-dioxidoa Ardoetan, krustazeoetan, fruta eta barazkietan, ozpinetakoetan, jaki txinatarretan...

Eskuzuriak Irinetan, hazietan, ogi-mota batzuetan, pastetan eta pasteletan.

Moluskuak (ostrak, muskuiluak, txipirioia,txirlak, olagarroa, barraskiloak...)

Zopetan, pizzetan, paellan, entsaladetan, gelatinetan, txatkan...

EKA/OCUVekGoiEnerkooperatibaeta ereduaezagutaraztekoinfogune batdu Bilbon GoiEner energia berriztagarriensorkuntza eta erosle kooperatibada (ikusi Euskaldunon KontsumoAldizkariaren 49. zenbakia), dagoe-neko 3.000 bazkidetik gora du etaiturri sostengarrietatiko arginda-rraren arloan alternatiba eta ereduguztiz interesgarritzat jotzen duEKA/OCUV-ek. Hori dela eta, kont-sumitzaile elkarte honek GoiEnerriburuzko infogune bat irekitzea era-baki du kontsumitzaile guztientzat.Gure Bilboko egoitzan da infogu-nea, asteartetan eta ostegunetangoizeko 10.00etatik 13.00etara. Bil-boko Plaza Berria, 12. 1. ezkerra.

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • EKA/OCUVen ekimenak 12

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • SAKONEAN - Merkataritza onlinen segurtasuna 13

Zeintzuk dira EKA/OCUVen dituzuendatuak merkataritza onlinek eragindakoerreklamazio horiei buruz? Zenbakiak,ehunekoak...EKA/OCUVen, Kontsumobiden, Kontzumitzai-learen Informaziorako Udal Bulegoetan

(KIUB)... urte batzuetatik hona etenik gabegero eta gehiago dira merkataritza onlinek era-gindako erreklamazioak. Internet saltzekoohiko bideei gehitu zaion beste modu bat da;urtez urte hazten doan beste era bat, etamugikorrek Internet dutenetik asko hazi dena.

Eta, beraz, hor ere erreklamazioen kopuruagoraka doa. Baina datu zehatzik ez dugu mer-kataritza onlineko erreklamazioak erregistrat-zen ez direlako. Kontsumitzaileen erakundeeketa KIUBek erreklamazioak Kontsumobidekegiten duen sailkapenaren arabera sailkatzen

ditugu. Eta Kontsumobideren sailkapenean,24 atal dituena (Elikadura, Hornikuntza, BankuZerbitzuak, Altzariak...), ez dira atal berezibatetan erregistratzen merkataritza onlinekeragindako erreklamazioak, baizik eta salduta-ko produktuari edo kontratatutako zerbitzuari

Bilboko Herri Irratian, 2015ko Azaroaren 14ean igorritako elkarrizketaren erreprodukzioa

"Merkataritza onlinek asko hobetu behardu segurtasun eta fidagarritasunean"

Interneten bidez ez burutzenden produktuen salmenta etazerbitzuen kontratazioa ohikomerkataritza aurreratzen ari da.Handiagotze horrek berarekinerreklamazioen handiagotzebat ere dakar. 14. eta 15. orrial-deetan Showroomprive enpre-sak eta Confianza Online zigi-luak egindako “I Estudio sobrela confianza de los españolesen las compras online” izenekoikerketaren datu esanguratsue-nak argitaratzen ditugu.

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • SAKONEAN - Merkataritza onlinen segurtasuna 14

dagokion atalean sartzen direla, leku fisikobatean burutuak izan bailiran. Aseguruen erre-klamazio bat, asegurua Internet edo bulegobaten bitartez saldua izan bada ere, asegu-ruen atalera doa; bidaia konbinatu bat, bidaiensailera. Eta honela dena: altzariak, laguntzateknikoko zerbitzuak, Informatika eta Ikusent-zunezkoak, etxebizitzaren erosketa, konpon-ketak (gremioak)...

Gaur egun Interneez ia denetarik eroseta kontrata daiteko. Ba al dago zerbaitnabarmenagorik, Internet bitartez beti-ko merkataritzaren bitartez baino maiza-go eros eta kontratatzen denik?Hain zuzen, Internet bitartez ia-ia denetarikerosten eta kontratatzen da: jatekoa, arropa,zerbitzu medikoak, jolasak, garraio txartelak,produktu elektronikoak, antolatutako bidaiak,aseguruak, telefonia, aisiako jarduerak, kont-zertu, zinema zein antzerkirako sarrerak, ibil-gailuak, pisuak, banku zerbitzuak, maileguak,parafarmaziko produktuak, baita sendagaiakere nahiz eta debekatuta egon. Eta gertakarihau gazteek zuzentzen dute, nerabeekin hasi-ta berrogei urte baino gehiago duten pertso-nengana helduz, adin tarte honetako pertso-nak direlako Internet, gehien erabiltzendutenak, denetarik erabiltzen dutelako. Aipa-tutako zerbitzu eta produktuen artean, badira

batzuk zeinetan ziur aski Internetek ohikomerkataritza kanporatu duen: garraiorakotxartelak, telefonia, hotel edo apartamentuenkontratazioa, beharbada antolatutako bidaiak,jarduera kulturalerako sarrerak...

Arazo gehiago sortzen ditu (eta berazerreklamazio gehiago) merkataritzaonline-k ohiko merkataritzak baino?Egia esan, bai. Merkataritza onlinek abantailaasko du (bilatzeko, alderatzeko, salneurri mer-keagoak, erosotasuna...), baina baita arriskugarrantzitsuak ere. Nagusiena beste aldeandagoen pertsona edo enpresa fidatzekoa denala ez jakitea da. Eta horregatik, Ertzaintzarendatuen arabera, adibidez, maula-egileak etairuzurgileak Internetera heltzen ari dira (baiordenagailu, mugikorra, tableta, edo abarrrenbitartez...). Hainbesterako da ezen pasadenurtean EAEan egin ziren erregistratutakomaula guztien artean, %60tik gertu, Internetbitartez egin ziren. Enpresa baten plantak egi-ten duen jendeak, zerbait saltzen du, diruakobratzen du eta ez du erositakoa banatzen,adibidez. Badira urte batzuk non Bilboko gaztebaten erreklamazioa izan genuen. Honekbigarren eskuko ibilgailuen “enpresa” bati fur-goneta bat erosi zion Internet bitartez. 4.000Euro ordaindu zion eta furgoneta biltzekoadostutako lekura joan zenean, han ez zego-

______________________________

• Merkataritza onlinek eragindakoerreklamazioak ez dira atal berezibatean sailkatzen, erositakoproduktu edo kontratatutakozerbitzuari dagokion atalean baizik______________________________

______________________________

• Merkataritza elektronikoakkontsumitzailearentzat duen arazonagusiena da beste aldean dagoenpertsona edo enpresa fidatzekoadenik ziurtatzea oso zaila dela______________________________

Internauten %60ak erosketak online burutzen ditueta ia horietariko erdiak arazoren bat pairatu du

Showroomprivek eta Konfiantza Online zigiluak burututako “I Estudio Sobre laConfianza de los Españoles en las Compras Online” izeneko lanaren arabera, etaaurki argitaratu dena, espainiar Estatuan dauden 28,4 milio internautetatik %60akerosketa edo kontratazioaren bat burutu zuen Internet bidez azken hogeita lau hila-beteetan. Eta burutu zutenen artean, %46,9k operazioan arazo edo gertakizunen batpairatu zuen.

Txosten honentzat, Estatu espainiarrean mota honetakoa egiten den lehena, euren iritziakeman dituztenek oraindik ohiko merkataritzan merkataritza online baino konfiantza han-diagoa dutela ziurtatzen dute. Hain zuzen, Internet bidezko erosketa edo kontratazioetanarazoak izan zituzten internautek online bideak baino ohiko bideak erabili zituzten errekla-matzeko eta aldarrikatzeko. Izan ere, %1,99k bakarrik erabili zituen sare sozialak (enpre-

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • SAKONEAN - Merkataritza onlinen segurtasuna 15

en inor. Eta hor amaitu zen bere istorioa. Ezinizan zuen erreklamazioa aurkeztu, jakina, eztasalaketa jarri ere. Bada phising izeneko gerta-karia (zure bankuko web orrialdea simulatzea,zure klabeak eskatzea eta kontu korronteagarbitzea) eta beste era gehiago, jendeari iru-zur egiteko eta haien dirua lortzeko. Maulakalbora utzita: iristen ez diren produktuak, edoakatsekin iristen direnak, eta sailtasunak era-giten dituztenak itzultzeko. Horiek izango lira-teke arazo ohikoenak, eta merkataritza online-an erreklamazio gehien sortzen dutenak.

Interneten ezin dugu produktua “zuze-nean” ikusi, ezta nork saltzen digun ere,ez dago leku fisiko bat erreklamatzeko...Eta agian errezagoa da oharkabetzea,kontratuak ez irakurtzea, erostekobotoia sakatzea dena ondo aztertubaino lehen….Hala da. Erosi, alokatu, edo kontratatzekoweb orrialdeetan, Interneten, batzutan zaila dabeharrezko testuak aurkitzea (kontratua, bal-dintzak, klausulak, pribatutasun politika...), ezda erraza hizki txikia irakurtzea, erraza daoharkabetzea eta botoi zein okerreko aukerasakatzea... Dinamika berak eta Internetekodiseinuak presaka ibiltzera bultzatzen du...Hori, jasotzen ditugun mezuez gain (“azkenegunak”, “eskaintza berezia”…) arin eros edo

kontrata dezazun, pentsatu gabe, irakurrigabe. Oro har, eskaintzaren alde onak gorai-patzen dituen publizitatea (gasa edo elektrizi-tatekoa, adibidez) eta alderdi negatiboak gut-xitzen edo ezkutatzen dituena(iraunkortasunak, gehitutako zerbitzuak, klau-sulak…). Errazagoa da huts egitea edo ohar-kabetzea, ez dago entzuten ezta erantzutendigun pertsonarik… Eta hori oker eta akatse-tan isladatzen da. Horregatik oso garrantzit-sua da web orrialdeek ahaleginak egin ditzate-la ahalik eta garbiagoak izateko, etasegurtasun eta pribatutasunean ahalik etahobekuntza handienak egin daitezen.

Zertan jarri behar izango genuke arretaweb orrialde bat fidatzekoa den ala ezjakiteko? Zeintzuk izan behar izangolirateke arretak Internet bidez erosi edokontratatu baino lehenago?Weborri seguruenak http beharrean https-etikhasten den helbidea dutenak dira. Horrek pri-batutasun zuzena eta datu pertsonalen babesona bermatzen duela suposatzen da. Kon-fiantza Onlineko zigilua duten weborrietanerostea gomendagarria da. Guzti honen ingu-ruan gehiago jakiteko haren weborria bisitat-zea gomendatzen dut, baita zerbait zigiluari,Konfiantza Online erakundeari, euren zigiluaerakusten duen enpresa horrek, benetan zigi-

______________________________

• Haien segurtasun mailak gehien hobetu behar dituzten atalakbankuak, bidaiak, produktudigitalak deskargatzeko tokiak,moda eta elikadura dira______________________________

______________________________

• Erosketa onlinean errazagoa daoharkabetzea eta okerren bategitea, entzuten digun pertsonarikez dagoelako eta hori okerretaneta arazoetan isladatzen da______________________________

sarekin komunikatzeko eta erreklamatzeko) eta %1,56k whatsapp zerbitzua aukeratuzuen. Erreklamatzaileen %51k telefonoa erabili zuen eta %29k posta elektronikoa. Erant-zuna jaso ez zutenek edo erantzuna egokia suertatu ez bazitzaien, erreklamazioarekinjarraitu zuten kontsumitzaileen arreta eta informaziorako bulego publikoetara joanez(%32,2), konfiantza online zigiluetara (%12,2) eta kontsumitzaileetako erakundeetara(%11,06). Internet bitartez erosi eta kontratatzen duten internautei segurtasun handiagoaeskaintzen dizkieten baliabideak hurrengoak dira: weborriak zigiluak edo kalitate ziurtagi-riak izan ditzan (%37,4), denda edo enpresarekin harremanetan ezartzea erraza izandadila (%22,8); eta markarengan izan dezaketen konfiantza (%17,7).

Internautek oso argi dute zeintzuk diren merkataritza sektoreak non segurtasunanabarmen areagotu behar izango litzatekeen. Sailkapen honen buruan banku zerbitzuakaurkitzen dira (internauten %71k horrela adierazi zuen), (%52k) bidaiak, produktu digitalakdeskargatzeko lekuak (%26,6k), moda (%25,2k) eta elikadura (%24,5k).

Hain argi ez dutena kontsumitzaile online-tzat dituzten eskubideak dira. Aipatutako iker-ketaren arabera, %3 bakarrik merkataritza elektronikoa erregulatzen duen arautegi euro-parrean bildutako eskubideetatik hiru eskubide aipatzeko gai izan zen; eta %45k ez duinoiz eskubide horien berririk izan ere. %17k bakarrik, adibidez, konfiantza online zigilue-tara jo zuen erreklamatzeko, zigilu horiek erreklamatzeko bide bat direnean.

Ikerketaren aurkezpenean Konfiantza Online-ko zuzendari nagusiak, José LuisZmmermann-ek, azaldu zuen bezala, “kontsumitzaile eta enpresaren arteko artekariakgara. Erosketarekin arazoak egotekotan, kontsumitzaileak dohainik erreklamatu ahal izan-go du doako arbitraje eta bitartekotza sistema baten medio”.

Gai hauen inguruan ere Showroomprive-ko Negozio Garapeneko nazioarteko zuzen-daria denak, Marianne Brucyk, bere eritzia eman zuen: “zigilu hau izateak, gure bezeroeieuren norbanakoen datuak babesten dituen denda seguru batetan erosten ari direla fro-gatzen die”. Era berean Brucyk ziurtatu zuen online enpresa handiek "gehiegi jarri dutelaarreta etekinak maximizatzean, eta “ahaztu egin dutela” kontsumitzaileei euren eskubide-ei buruzko informazioa ematea.

____________________________________________________________

• Internautei segurtasun handiena ematen dieten baliabideak dira:weborriak kalitate ziurtagiriak edukitzea (%37,4), kontaktatzea errezaizatea (%22,8) eta markarenganako konfiantza (%17,7)____________________________________________________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • SAKONEAN - Merkataritza onlinen segurtasuna 16lu hori lortu duen edo ez. Jakina guztia mani-pulatu edo faltsutu egin daitekeela. Baina has-teko bi adierazle onak dira. Gomendagarria dabeti enpresari buruz informazio biltzea: merka-taritza-erregistroa, kontsumitzaileen foroaknon enpresak eta zerbitzuak balioztatzendiren, enpresei buruz informazioa eskaintzenduten web orrialdeak, haien gertakizunak,haien kaudimena, haien fidagarritasuna...Enpresak estatu espainolean bulego fisiko batduela egiaztatzea ere garrantzitsua da, arazo-ak egotekotan horrek erreklamazioa erraztenduelako. Bestela, zaila edo ezinezkoa izandaiteke. Era berean jakin behar da, Interneten,itzultzeen kontua ohiko merkataritzan bezalalantzen dela. Heldu den jaka eskatutakoarenneurrikoa ez bada, produktua hondatuta helt-zen bada, alda dezakegu. Eta gainera itzultze-ko bidalpenaren kostua saltzailearen konturaizango da, zeinek gure etxebizitzara norbaitbidali behar duen produktua jasotzera edoerosleari emate-agiri bat eman Posta zerbitzu-ra joateko, eta harekin produktua itzuli harengarraioa ordaindu barik.

Internet bitartez burututako erosketaedo kontratuak desegin al daiteke bidez-kotzeko beharrik gabe, damutu izangarelako, edo edozein arrazoi delamedio...?Bai, “uko egiteko eskubidea” da merkatalegoitzatik kanpoko salmentetan arautzenduena, eta merkataritza online halakoxea da,atez-ateko salmenta bezala; eta eskubide horierabiltzeko epea 14 egun naturalekoa da, ezerjustifikatzeko beharrik gabe. Beti ere gauzagalkorrik ez baditugu erosi (janaria…) edo epelaburren buruan disfrutatu beharreko zerbit-zuak (bidai bat, kontzertu baterako sarrera…)

kontratatu ez baditugu. Produktu arrunt batbada eta kontsumitzaileak “uko egiteko esku-bidea” erabiltzen badu, dirua itzuli behar dueta berak ordaindu behar izango du bidalpena.EKA/OCUVek, kontsumitzaileei Internet bitar-tez zerbait erosi edo kontratatu baino lehenenpresak Estatu espainiarrean egoitza fisiko-ren bat duen ala ez egiaztatzea gomendatzendie, horrek erreklamazioa errazten duelako.Edonola ere, enpresaren helbidea beste hiribatetan egon arren, baita beste herrialde bate-

tan egon arren, legeak erabiltzaileari bere bizi-lekuaren edo dagozkion epaitegietan enpresa-ren aurkako auzia ezartzea ahalbidetzen dio.Erabiltzailearen ordenagailua, non erosketaedo kontratua burutu den, enpresaren bulegobat dela, eta beraz, nahiz eta birtuala izan,ordenagailua bera, eta beraz, bezeroa, aurkit-zen den leku berean kokatuta dagoela ulert-zen delako. Hau garrantzitsua da, enpresanahiz eta urrun egon gure epaitegira eramanahal dugulako.

______________________________

• Interneten bidez zerbait erosi edo kontratatu baino lehengarrantzitsua da egiaztatzeasaltzaileak espainiar Estatuanhelbide fisiko bat daukala, bestelaoso zaila edo ezinezkoa suertadaiteke erreklamazioa egitea ______________________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • INGURUGIROA - Saneamenduak 17 EKA/OCUV

Paper-zapi hezeetako marka bat-zuen paketeetan biodegradagarriakdirela jartzen du, komunetik botaahal direla, hain zuzen ere. Ez luketejarri behar izango, nahiz eta egia izanbatzuk biodegradagarriak direla, kon-tua desegiteko zenbat denborabehar duten delako; eta denbora horibuxatzea eragiteko behar dutenabaino askoz handiagoa da. Aurrekoargudio Bilbo-Bizkaiko Ur Partzuego-aren Isurietarako arduraduna denIñigo Gónzález Canal jaunaren hit-zak dira, zeinek saneamenduetan,publiko zein pribatuetan, komunetikbotatzen ditugun paper-zapi hezeakeragiten ari diren arazo handiarenaurkako borrokan ahots nabarmen-duetarikoa dena.

González Canal-ek azaltzen duenbezala, paper-zapi hezeak “ehuna ezehuna” izeneko material batekinekoiztuta daude, sistema desberdi-nen bitartez zuntz begetalak trinkot-zean lortzen dena, josteko beharrikgabe. Zuntz horiek banatzen dirakomunetik botatzen direnean, bainabehin sarean, tutuerietan, berrizelkartzen dira eta guztia buxatzenduten mataza handiak sortuz.

Interneten badira ikaragarriakdiren irudiak. Arazo honen inguranzalantzak dituen norbaitek irudihoriek ikusten baditu, ziur aski birri-tan pentsatuko duela komunetikpaper-zapi heze bat bota bainolehen.

Baina nagusiena izan arren,paper-zapiak (haren ibilera haurtxoeizuzendutako produktu bezala hasi,nahiz eta gaur egun erabilera anitzizan) ez dira arazo honen eragilebakarrak. Saneamendu behera tro-xak, konpresak, kotoia, makillajeakentzeko diskoak ere erortzen dira...Produktu horiek ere buxatzeak sort-zeko lagungarriak izaten dira.

Sare publikoen mantentzeeta garniketaren kostuakgora egiten du etengabe Ez dago daturik (ez dagoelako era-kunde publiko zein pribaturik infor-mazio hain zehatza biltzen duenik)jabego pribatuetan urtero buxatzeenaurkako operazioen kopuruareninguruan, ezta suposatzen dutenkostu ekonomikoaren inguruan,baina EKA/OCUVek kontsultatudituen sektoreko enpresek ziurtatzendute gero eta gehiago lantzen dutelaalderdi hau eta egoitzen saneamen-duetan burutzen dituzten lanen ehu-

Paper-zapitxo hezeakestolden etsairikamorratuena dira

Erreportaje honetan hain garrantzitsua eta geroz eta handiagoa zein konpondu errazaden arazoa (ingurumeneko eta ekonomikoa) aztertzen da: komunetik botatzen ditugunzenbait produktuk, bereziki paper-zapi hezeek, saneamenduetan eragiten dituzten buxat-zeak. Inork zalantzaren bat badu, gainbegiratzera hurrera dadila haren etxean edo harenkomunitatean buxatzeekin amaitzean lan egiten duen enpresa bati deitu behar izan dio-tenean edo Interneten, kutxatiletako, ponpaketa-estazioetako eta buxatutako araztegienirudiak bila ditzan, (batez ere) paper-zapi hezeek sortutako matazengatik kolonizatuta.

_______________________

Gero eta handiagoa dapaper-zapiek eragindako

buxatzeen kopurua _______________________

Arazo hau saneamendupribatuetatik sare publikora

zabaltzen ari da larriki:estoldak, hodi biltzaileak,

araztegiak...._______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • INGURUGIROA - Saneamenduak 18

neko oso altua, komunetik botatakopaper-zapi hezeek eragindakoa dela.Arazo hau Bilbon 2009an detektat-zen hasi zen.

Baina badira (datuak) estoldetaneta azpiegitura publikoetan paper-zapi hezeen bazterketa eta birzikla-penak suposatzen duen gehiegizkokostuaren inguruan. Norbanakoenkutxatilak, paper-zapi hezeen bidaia-ren lehenengo geltokia direlakosaneamendu sistematik.

Bigarren geltokia kutxatila partiku-larrak estolderia publikoaren saree-kin burutzen diren loturak dira. Lehe-nengo bi puntu horietan harrapatuakgeratzen ez direnak, hodi biltzailee-tara iristen dira, hondakin-urak araz-tegietaraino gidatzera laguntzenduten ponpetara, gero araztegietaraheltzen dira eta, batzuk, ibai eta itxa-sora ailegatzen dira.

Iñigo González Canal-en araberakostuak 8 eta 10 biderren arteanbiderkatzen dira, paper-zapi hezeek(batez ere) sare publikoan eraginda-

ko garbiketa lanak direla eta. Asocia-ción Española de Abastecimientosde Agua y Saneamientos izenekoakurtean kalkulatzen du 100 mil ioimetro kubiko tratatzen dituen arazte-gi batetan, paper-zapi hezeek era-gindako kalteen kostua 200.000 euroinguruan aurki daitekeela, kutxa

publikoetatik ateratzen den dirua eta,hortaz, herritarrok zergetatik ordaint-zen dituguna.

Horrela izanik, uren onbideratze-an aritzen diren hiri eta herri handiugarietako enpresek, berariazkotalde teknikoak sortu behar izandituzte sare publikoan ematen diren

buxatze hauek konpontzeko. Bilbo,Madril, Sevilla, Valentzia, Huelva...bezalako hirien kasua da.

Europan, 27 herrialdetako horni-kuntza eta onbideratze-enpresak bilt-zen dituen elkarteak (Eureau) paper-zapiek, orain dela bost hilabetetakotxosten baten arabera, urteko 500

eta 1.000 milioi euro arteko gastuaeragiten dutela dio, “hondar haueta-ko bazterketa barne”. New Yorken,egunkari batean aurki argitaratutakoerreportaje baten arabera, azkenbost urteetan 16,5 milioi euro gastatudute paper-zapiek eragiten dituztenhondamenak konpontzeko.

Hutsune legala konpon-bideanEz dugu, ez Estatu espainolean eztaEuropar Batasunean ere, saneamen-duetatik zer nolako produktuak botaahal diren eta zeintzuk ez gaiareninguruko araudi argi eta zehatzik.ISO (kontsumo zein industria produk-tuen normalkuntzarako nazioartekoerakundearen siglak) ziurtagiriakorain dela urtebete lantalde bat sortuzuen gai honi ekiteko. Helburuakomunetik bota ahal diren produk-tuentzat ISO ziurtagiri bat sortzea da.Produktu hauek froga zorrotzak igarobehar izango lituzkete. Gai honetanherrialde aurreratuenak EstatuBatuak eta Kanada dira.

_______________________

Zenbait udalerritan sarepublikoaren garbiketaren

kostua hamar biderbiderkatu egin da

_______________________

Araztegi publiko batetanpaper-zapiek eragitenduten kaltea, urteko,

200.000 euro ingurukoa da_______________________

_______________________

Bilbon, Madrilen, Sevillan,Valentzian, Huelvan... arazo

honi aurre egiteko taldebereziak sortu dira

_______________________

ISO komunetik botadaitezkeen produktuentzat

berezko ziurtagiriaprestatzen ari da

_______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • INGURUGIROA - Saneamenduak 19

Komunetik bota beharez diren produktu gehiagoArazo honetan adituak direnek,batez ere, etxeko olio, sendagaiak,kosmetikoak eta drogen inguruanalertan jarri nahi gaituzte. Erabilitakoetxeko olioa oso kutxagarria da, etabotikek, kosmetikoek eta drogekhondakin-uren toxikotasuna handia-goa izatea eragiten dute, zeinek ura-ren berezko garbiketa biologikoazarduratzen diren bakteriengan ondo-rio negatiboak eragiten dituen.

Ingurugiroaren arazoaEuren bidaian aurkitzen dituztenoztopoak gailentzea lortzen dutenpaper-zapitxo hezeek (eta komunetikbota behar izango ez l iratekeenbeste produktuak ere bai), batez ereeurite indartsuak ematen direnean,ibaietan eta itsasoan amaitzen dutegehien-gehienak. Horrela egiaztat-zen dute zenbait herrietako itsasbaz-terreko arrantza ontzien sareek, adi-bidez kostalde mediterraneokoak,Valencia eta Alicanteko herri batzue-tan batez ere.

Informazio-kontzientziazio

kanpaina publikoen

falta ulertezinaDeigarria da nola (azaltzen ari garen arazo honenaurrean, gorantz doan eta hain handia den kostu eko-nomikoa daukana) agintariak, administraritzak, bere-ziki saneamendu-sare publikoen jabe diren udalerrieta mankomunitateak, ez diren informazio eta kont-zientziazio kanpaina garrantzitsuak burutzen ari.

Zenbait udalerrietan, Valentzian adibidez, paper-zapiak komunera botatzearen balizko debekua aztert-zen ari da. Baina nola kontrolatu debeku horren betet-zea? Nola antzeman errudunak, nola identifikatu?Sare publikoarekin lotutako etxebizitza bakarrekoeraikinen kasuetan (txaletak, baserriak...) baino ezjakin daiteke zein den buxatzearen erantzulea.

Aipatutako administraritzak herritarrentzat informa-zio eta kontzientziazio kanpainak burutzen egonbehar izango lirateke, hain adierazgarriak direnargazkiak erakusten, estoldetan, ponpaketa-estazioe-tan, araztegietan... aurkitzen diren paper-zapien mult-zo itzelenak, eta hiritarrentzat suposatzen duen kostuekonomikoa azaltzen, batez ere, haien baztertze etabirziklatze prozesuak.

Badira Europan haratago joan nahi duten ahotsak:hiritarren elkarteak, teknikarien taldeak, talde ekolo-gistak… euren gobernuengan presioa sortzen aridirenak eta Europako Batzordearengan, paper-zapihezeen, eta komunetik botatzeko gaitzat zein biode-gradagarritzat aurkezten diren pertsonen zein gauzengarbiketarako produktuen salmenta debeka dezaten.

_______________________

Ez dira etxeko olioa,botikak, kosmetikoak…komunetik bota behar,

uraren garbiketa biologikoaegiten duten bakteriengan

ondorio txarrakeragiten dituztelako

_______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • EKA/OCUVen ekimenak 20

EKA/OCUV

Irailaren 17an, EKA/OCUVek gutunbana bidali zien Kontsumobideri(Eusko Jaurlaritzaren KontsumokoEuskal Institutua) eta Lehiaren Eus-kal Agintaritzari maiatzetik aurreraoliba-olioa orokorrean eta oliba-oliobirjina estra era berezian EuskalAutonomia Ekidegoko salmenta pun-tuetan nabarmentzen ari ziren ohizkanpoko salneurriaren gorakadaz(%60ko gorakadekin ia-ia bost hila-beteetan) ohartarazten. Zenbait mar-ketako litro bateko botilak maiatzeraarte 3,30 eta 4 euro arteko salneurriazutenak irailaren lehen egunetan 5eta 5,50 euro artean saltzen ari ziren.

EKA/OCUVek zenbait olio-errota-rekin kontsulta egin zuen eta haienerantzuna jatorrian emandako sal-neurrien igoeraren helburua “horni-dura gabetzea saihestea” zela izanzen, datorren uztaren (2015-2016koneguarena) aurreikuspena txarra

zelako aurtengo lehen hilabeteetanmetatutako lehortearen ondorioazela eta.

“Datorren uzta, aurreikustenduten bezala hain txarra bada, sal-neurrien igoerak eragitea ulertukogenuke, baina ez da ulertzen igoerahoriek udaberri honetan dagoenekohasi izana”, zioen EKA/OCUVekaipatutako erakundeei bidalitakooharrak. “Uste dugu ados jarri direlagorakada hauek aurrera eramatekobeste ekintza batzuk, uneko inporta-

zioak bezalakoak, kontutan hartubarik”.

Beste erakundeetako ikerketenarabera, Estatu mailan findutakooliba-olioaren salneurriaren garestit-ze espekulatiboa, gehien kontsumit-zen dena, 2014ko maiatzean hasizen, %24ko igoerarekin aurtengomaiatzera arte; eta aurtengo maiatzaeta abuztu artean salneurria %21agehiago igo zen. Irailean bakarrik %6gehiago igo zen. Eta guzti hori 2015-16ko kanpaina txarra aurreikustendelako. Baina hainbeste hilabetefalta direnez data horietarako, ezinda ziurtatu inolaz ere uzta txarraizango denik.

Gai honen inguruan euren eritziaeman duten kontsumitzaileen elkarteguztiek uste dute, etxe guztietanoinarrizkoa den produktuan emandiren salneurri gorakada hauek, lotu-ra zuzenagoa dutela espekulaziogogorra eta sinplearekin, produktua-ren gabezia batekin baino.

Neguko uzta txarraren esperoan, ekoizleaketa banatzaileak maiatzean hasi ziren oliba-olioa garestitzen

EKA/OCUVek Kontsumobide etaLehiaren Euskal Agintaritza ohartarazizituen oliba-olioarekiko espekulazioaz

_______________________

“Datorren uzta aurreikustenduten bezain txarra

izango balitz, salneurrienigoerak ulertuko genituzke,

baina susmagarria daigoera horiek

udaberrian hasi izana”_______________________

Euskaldunon Kontsumo Aldizkaria • EKA/OCUVen ekimenak 21

Urriaren 6

APERTURA DEL CURSO

Xavier Legarreta, director de Kontsumobide. La protección de la persona consumidora: unavisión general de la tutela de los poderes y de las administraciones públicas.

Koldo Nabaskues, presidente de EKA/OCUV. Historia de las asociaciones de consumidores.

Iñaki Velasco, director del curso, abogado, responsable del Gabinete Jurídico de EKA/OCUV,árbitro en Consumo. Visión general de la normativa protectora de los consumidores / Conceptode consumidor / Derechos básicos de los consumidores / Visión general de la normativa de con-sumo.

Urriaren 7

César López, abogado en ejercicio. La protección del consumidor en la adquisición de vivienda.Información a dar al consumidor / Contratación / La reclamación por defectos constructivos.

Urriaren 8

Edmundo Rodríguez Atxutegi, magistrado de la Audiencia Provincial de Vitoria-Gasteiz. La pro-tección de la persona consumidora de servicios financieros / Especial atención a las “cláusulassuelo” de los préstamos hipotecarios / La problemática de los productos complejos (preferentes,AFS...) / Las comisiones abusivas.

Urriaren 13

Aner Uriarte, juez decano de Bilbao. Los derechos de las personas consumidoras en la presta-ción de servicios turísticos / Derechos de los viajeros en el transporte aéreo y el tratamiento delos viajes combinados.

Urriaren 14

María Cruz Aparicio Redondo, magistrada del Juzgado de 1ª Instancia nº 11 de Bilbao. Res-ponsabilidad y protección de los consumidores en la adquisición de productos y servicios / Lagarantía en la adquisición de bienes de consumo / Responsabilidad civil y penal por daños cau-sados por productos y servicios defectuosos.

Urriaren 15

Ana García Orruño, magistrada del Juzgado de 1ª Instancia nº 1 de Bilbao. La contratación debienes y servicios en las relaciones de consumo / La información precontractual y el valor de lapublicidad / Las condiciones generales de contratación / Las claúsulas abusivas.

Urriaren 20

Javier Cornejo, enlace de Iberdrola con las asociaciones de consumidores, y Javier Rodríguez,Departamento Jurídico de Euskaltel. Los servicios de atención a los clientes.

Urriaren 21

María Pilar Canedo Arrillaga, presidenta de la Autoridad Vasca de la Competencia, y NatividadGoñi, vocal del Consejo. La Autoridad Vasca de la Competencia y la protección de los consumi-dores.

Urriaren 22

Mikel Muñoz, abogado, Gabinete Jurídico de Urkoa (EKA/OCUV). Vías de reclamación y contra-tación a distancia / Los contratos celebrados fuera de establecimiento mercantil / Mediación, Arbi-traje y sanciones administrativas.

XII Kontsumo ikastaroa Deustuko UnibertsitateanEKA/OCUVek Deustuko Unibertsitatean antolatutako XII Kontsumo ikastaroa urriaren 6tik 22ra bitartean burutu zen

21

EKA/OCUV

ArabaVitoria-GasteizFrantzia, 21, 1. eskuma. 3. bulegoa945 283 [email protected]

GipuzkoaDonostiaPaseo de Los Fueros, 5. entresuelo, D bulegoa943 423 [email protected]

IrunFueros, 2. eskuma943 632 [email protected]

HondarribiaKasino Zaharra943 640 488

BizkaiaBilbaoPlaza Barria, 12, 1. ezkerra944 168 506 / 944 150 [email protected]

GetxoAmesti, 6, 1. 8. bulegoa944 912 [email protected]

______________________________

Komunikazioa944 150 [email protected]

EKA aldizkariakKontsumobidereneta Bizkaiko Foru

Aldundiarendiru-laguntzajasotzen du