ARTER KAN GAZI İNCELEMESİ Prof Dr Sema UMUT İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları A.D
Jan 25, 2016
ARTER KAN GAZI İNCELEMESİ
Prof Dr Sema UMUT
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Göğüs Hastalıkları A.D
HAVA SOLUYAN SAĞLIKLI BİR İNSANDAKİ OKSİJEN DEĞERLERİ
• 02 miktarı= 100[mmHg]x0,003 + 0,975x14,5x 1,39
=[0,3 ml.dL-ı plasmada ] + 19,65 ml.dL-ı
hemoglobine bağlı
=19.95 ml.dL-ı tüm kanda, %98, 5 uhemoglobine bağlı
ARTERİEL OKSİJENİN NONİNVASİF DEĞERLENDİRİLMESİ
• Arterielize kapiller kandan Pa02
ölçümü
• Transkutan Pa 02 ölçümü
• Nabız oksimetresi
NABIZ OKSİMETRE KULLANIM ENDİKASYONLARI
• Uzun süreli 02 tedavisi değerlendirilmesi1. Hava ve değişik akımlarda 02 solurken
2. Hava ve 02 solurken yürüme testi sonunda
• Eksersiz testi esnasında moniterizasyon
• Uyku-apne sendromu tanısında gece moniterizasyonu
• Evde gündüz ve gece monitezasyonu • Uçuşa uygunluk testi için %15 Fİ02 solurken
değerlendirme• Çocuklarda seri ölçümler gerektiğinde veya
arter kan gazı yerine
NABIZ OKSİMETRESİYLE DOĞRU ÖLÇÜM İÇİN GEREKENLER
• Yeterli arteriel pulsasyon Vasodilatör krem • Minimal venöz pulsasyon Parmak probu
kalp seviyesinde • COHb < %3 24 saat önceden
sigara bırakılmalı• Devamlı durum En aşağı 5 dakika
bekleyin
Tırnak cilası olmamalı
OKSİMETRE YANLIŞ DEĞERLENDİRME NEDENLERİ
Karboksihemoglobin Hareket titreme
Methemoglobin Parlak ışıklandırma
Intravasküler boyalar Hipotansiyon
(indosiyanir yeşili) Düşük perfüzyon
Hipotermi
Tırnak cilası Vasokonstriksiyon
OKSİMETRE KABUL EDİLEBİLİR KRİTERLERİ
• Sa02 ile yakın korrelasyon 85%-100% saturasyonda < %2
• Ölçüm bölgesininyeterli perfüzyonu (EKG, Palpasyon)
• Hastanın kliniği ile uyum
OKSİMETRE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
• SP02 sonuç arter kan gazı ile uyumlu mu?
• Ölçüm yeri yeterince kanlanıyor mu?Halen sigara içiyorsa veya toksik gazlara maruz kalmışsa arter kan gazı gerekir
• SP02 > %90 Normal
• SP02 %85-%90 02 tedavisi gerekebilir.
• SP02< %85 02 tedavisi gerekli
• 02 tedavisi ile SP02 artıyor mu?
Artmıyorsa shunt şüphesi vaya SP02 yanlış?
ARTER KANI ALIRKEN-DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR
• Enjektör iğnesi steril olmalı• Enjektör ve iğne en az 0,1 ml heparinle yıkanmalı• Palpabl arterde dolaşım kontrolu• Deri sterilizasyonu • Damara girdikten sonra piston çekilmemeli• Enjektörde hava kabarcığı olmamalı• İğnenin ucu kapatılmalı • Hızla laboratuvara ulaştırılmalı
ARTER KAN GAZI ALMA KOMPLİKASYONLARI
• Ağrı
• Hematom
• Hava veya kan embolisi
• İnfeksiyon
• Vasküler travma
• Vazovagal cevap
• Arteriel spazm
VÜCUT ISISININ ARTER KAN GAZI DEĞERLERİNE ETKİSİ
Isı (Co) 34o 37o 40o
_____________________________________
pH 7,44 40 46
PaC02 35 40 46
Pa02 79 95 114
ARTER KAN GAZI KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ
• Anaerobik koşullar
• Antikoagulanlı injektör
• 2-4 ml kan
• Hemen analiz
• İdentfikasyon (Fİ02, Ventilatör)
• Kalibre edilmiş cihaz
NORMAL DEĞERLER
• pH 7,35-7.45
• Pa02 80-100 mmHg
• PaC02 35-45 mmHg
• Std HC03 24 mEq/L
• BB (total tampon bazları) 48 m Eq/L
• BE –2, +3 mEq/L
DENİZ SEVİYESİNDE SAĞLIKLI BİR İNSANDA PA02 Yİ
BELİRLEYEN FAKTÖRLER• Yaş
• Vücut kitle indeksi
• PaC02
• Vücut pozisyonu
Pa02 (mmHg) = 143,6-0,39xYaş 0.56 BMI – 0,57 PaC02
HİPOKSEMİ SEBEPLERİ
- Düşük oksijen basıncı Yükseklik
- Hipovantilasyon Solunum merkezi depresyonu
Nöromüsküler hastalıklar
- Difüzyon bozukluğu Düşük DL02,
Düşük Pİ02 de eksersiz.
HİPOKSEMİ NEDEN LERİ
Pa02OKSİJEN SOLUMA
Pa02 Pa02
Shunt V/Q Dengesizliği
ANOTOMİK SHUNT NEDENLERİ
• Extrapulmoner
Sağ-sol intrakardiyak shunt (Thebesian venleri)
Bronş arter-pulmoner ven bağlantıları• İntrapulmoner
Pulmoner arterio-venöz malformasyonlar
Hepatopulmoner sendromda genişlemiş kapilerler
Lobar, lobuler kollaps
HİPERKARBİ
• Hiperkarbi hipoksiden bağımsız nedenlerle gelişir
• Hipoksi ile birliktedir
• VA arttığında HİPERKARBİ azalır.
HİPERKARBİ NEDENLERİ
1- Solunum Merkezinin Dürtüsünde Azalma (VT/TI )2- VCO2 attıran nedenler (f )
3- VE/O2 oranının bozulması, denksiz gaz dağılımı
VE : VT X f
KOAH VE: VT X f VD/VT
PaCO2 : VCO2 X k [ 1/ VE – (1- VD/VT) ]
4- PaCO2 , pH , HCO3 Kan beyin bariyerinde H+ + HCO3
- H2CO3
5- PaCO2’nin narkotik etkisi
SAĞLIKLI ERİŞKİNDE PAO2’NİN HESAPLANMASI
PAO2: FIO2 X (PB-47) – PACO2/RO2
PAO2: 0,21 X (760-47) – 40/0,8
PAO2: O,21 X 713-50
PAO2: 149,73-50
PAO2: 100 mmHg
Arter kanındaki PACO2 40 mmHg 80 mmHg
PAO2: FIO2 X (PB-47) – PACO2/RO2
: 0,01 x (760-47) – 80/0,8
: 49,73 yaklaşık 50 mmHg
Hiperkarbi arttığında hipoksi gelişir ve artar.
PAO2 düşüşü hipovantilasyona bağlı ise;
FIO2 0,21 den nasal kanülle 0,28 e yükseltildiğinde
PAO2 : 0,28 x 713- 80/0,8
: 99,6 mmHg
Hipovantilasyona bağlı hipoksi oksijen tedavisi ile
düzeltilebilir.
pH= pK + log [HC03-]
[H2C03]pK: Karbonik asit dissosiasyon konstantının negatif loguHC03
- + H+ H2 C03 H20+C02
ATILIM BÖBREK AKCİĞER
Anyonik gap= Na+- (Cl-+HC03-)
Normalde 10-14 mEq/L
ASİT BAZ DENGESİZLİĞİ
pH PaC02 HC03-
Metabolik asidoz Düşük Normal Düşük
Metabolik alkaloz Yüksek Normal Yüksek
Solunumsal asidoz Düşük Yüksek Normal
Solunumsal alkalozYüksek Düşük Normal
Pa C02 > 45 ve pH <7,35 Respiratuvar asidoz
PaC02 > 45 ve pH > 7,35 Kompanse respiratuar asidoz
PaC02 <35 ve pH> 7,45 Respiratuvar alkaloz
PaC02 <35 ve pH <7,45 Kompanse respiratuvar alkaloz
METABOLİK ASİDOZ NEDENLERİArtmış Anyonik Gap1. Asit yapımında artış
A. KetoasidozDiabetik, Alkolik Açlık
B. Laktik asidozDolaşım veya solunum yetmezliğine bağlı doku
hipoksisi, İlaç ve toksinler, Enzim eksiklikleri, Lösemi, lenfoma, neoplazmlar
C. ZehirlenmeSalisilatlar, etilenglikol, methanol
2. Böbrek yetmezliği
METABOLİK ALKALOZ NEDENLERİ
1. Volüm kaybıyla birlikte
. Kusma, gastrik drenaj
. Diüretik tedavisi
. Posthiperkapnik alkaloz
2. Hiperadrenokorti sismle ilgili
. Cushing sendromu
. Primer aldosteronism
3. Aşırı alkali alımı