ARMIA W 2019 ROKU. „MODERNIZACJA, OBECNOŚĆ …

aut. Jakub Palowski 01.01.2019

ARMIA W 2019 ROKU. „MODERNIZACJA,OBECNOŚĆ SOJUSZNICZA, POLITYKAPRZEMYSŁOWA....” [7 PUNKTÓW]

Zakupy nowoczesnego uzbrojenia i reforma systemu pozyskiwania sprzętu, wzmocnienieobecności wojsk USA i sojuszników na terenie Polski i zwiększenie liczebności SiłZbrojnych – to tylko niektóre z priorytetowych obszarów, w jakie MON i Wojsko Polskiebędą się angażować w 2019 roku.

Rozpoczynający się rok może przynieść wiele decyzji kluczowych dla polskich Sił Zbrojnych. Narozstrzygnięcie nadal czekają najważniejsze projekty modernizacyjne. W 2019 roku powinny teżzapaść decyzje dotyczące nowego planu modernizacji i całego systemu zakupów. Równolegle WojskoPolskie zamierza zwiększać liczebność, zarówno komponentu operacyjnego, jak i terytorialnego.Nachodzący rok to też prawdopodobnie decyzje dotyczące wzmocnienia sojuszniczej, przedewszystkim amerykańskiej obecności na terenie Polski.

Czytaj też: „Nie tylko brygada pancerna”. Raport: Jak powinna wyglądać stała obecność USA wPolsce?

Oto najważniejsze wyzwania, przed jakimi staną MON i Wojsko Polskie w 2019 roku:

Przyspieszenie modernizacji Sił Zbrojnych. Choć w 2018 roku podpisano przełomowąumowę na pierwszą fazę obrony powietrznej średniego zasięgu Wisła, to większość projektówmodernizacyjnych nadal pozostaje nierozstrzygnięta, a pełne wykorzystanie systemu Wisłabędzie wymagało finalizacji drugiej fazy programu, jak i zintegrowanego z nim systemuobrony powietrznej Narew. Na rozstrzygnięcie czekają też programy dotyczące śmigłowców– nie tylko dla Marynarki Wojennej, ale też np. będący priorytetem Strategicznego PrzegląduObronnego uderzeniowy Kruk. Projekty te są opóźnione w stosunku do pierwotnych planów,podobnie jak programy zakupu okrętów bojowych dla Marynarki Wojennej – przede wszystkimokrętów podwodnych typu Orka. Na finalizację czeka też szereg innych programów – RosomakBMS, Pegaz, Mustang, projekty pozyskania różnych systemów przeciwpancernych,bezzałogowców klasy mini, wreszcie modernizacja istniejącego sprzętu jak śmigłowce Mi-24,W-3 czy czołgi T-72. Dopiero rozpoczęcie tych programów da możliwość generacyjnejwymiany sprzętu w Wojsku Polskim. Kluczowe znaczenie ma tutaj przyjęcie nowego PlanuModernizacji Technicznej, w perspektywie do 2026 roku. Nowy PMT będzie uwzględniałpriorytety takie jak myśliwiec nowej generacji, a także sprzęt dla 18. DywizjiZmechanizowanej – zarówno jednostek bojowych, jak i wsparcia. Opóźnienie wprzygotowaniu Planu z pewnością przyczyniło się do przesunięcia realizacji projektów.Przypomnijmy, że w listopadzie zatwierdzono będący dla niego podstawą Program Rozwoju SZ,

a sam PMT powinien powstać do lutego. To modernizacja będzie więc – w roku wyborczym –największym wyzwaniem dla MON.

Czytaj też: Powołanie 18. Dywizji i co dalej? "To początek drogi" [KOMENTARZ]

Reforma systemu zakupów sprzętu. Z kwestią modernizacji Sił Zbrojnych nierozerwalniewiąże się też plan restrukturyzacji systemu pozyskiwania sprzętu wojskowego. Obecny jestrozproszony i niewydolny, za formowanie wymagań odpowiada kilkanaście instytucji.Przełomem miało być – zapowiadane przez szefa MON – powołanie Agencji Uzbrojenia. Narazie jednak, pomimo zapowiedzi, nie przedstawiono projektu ustawy w tej sprawie, nieupubliczniono też Narodowej Polityki Zbrojeniowej. Reforma systemu pozyskiwania jestkluczowym zadaniem MON, i będzie musiała być realizowana równolegle zprzynajmniej częścią priorytetowych projektów modernizacyjnych. W innym wypadkuprogramy modernizacyjne opóźnią się kolejny raz, co wpłynie negatywnie na zdolności WojskaPolskiego, także w perspektywie czasu.

Czy czołgi Abrams staną się elementem sił stacjonujących w Polsce na stałe? Fot. Sgt. Brandon Anderson/USArmy.

Wzmocnienie obecności sojuszniczej, w tym USA. W nadchodzącym roku powinny zapaśćdecyzje dotyczące dalszego wzmocnienia obecności wojsk USA w Polsce, z możliwązmianą charakteru tej obecności na stały. Polska złożyła Stanom Zjednoczonym propozycjęobejmującą współfinansowanie rozmieszczenia na terenie kraju dywizji US Army z jednostkamibojowymi, kwotą 2 mld USD w ciągu 10 lat. W odpowiedzi Kongres zlecił Pentagonowiprzygotowanie raportu w sprawie celowości i wykonalności stałego stacjonowania naterenie Polski brygady ogólnowojskowej US Army (w praktyce pancernej) oraz jednostekwsparcia. Dokument ma być gotowy do 1 marca 2019 roku. Amerykanie będą bardzo szerokobadać implikacje możliwego stałego rozmieszczenia wojsk, uwzględniając aspektyoperacyjne, ale i wpływ na możliwości realizacji zobowiązań wobec NATO. Rozmowy wtej sprawie prowadzi polsko-amerykańska grupa robocza, kwestia ta została też poruszonapodczas rozmów prezydentów Andrzeja Dudy i Donalda Trumpa w Waszyngtonie, koncepcji

nadano nazwę „Fort Trump”. Na razie nie wiadomo, w jaki sposób zakończą się staraniadotyczące ustanowienia stałej obecności oraz jaki będzie jej ewentualny zakres, choć publicznewypowiedzi przedstawicieli MON są dość optymistyczne, acz ogólne. Potencjalnie wpływ narozstrzygnięcie mogą wywrzeć zmiany sytuacji politycznej w USA, choć z drugiej stronywiększość Demokratów i Republikanów zgadza się co do zaangażowania Stanów Zjednoczonychw obronę kolektywną. Z punktu widzenia Polski najkorzystniejsze byłoby jednak stałebazowanie jednostek bojowych US Army na naszym terenie, jako czynnik skokowowzmacniający bezpieczeństwo RP. Równolegle niezbędna będzie dalsza realizacjazobowiązań wobec NATO przyjętych na szczytach w Walii, Warszawie i Brukseli, w tymprzygotowanie do dyżuru w zestawie sił natychmiastowego reagowania na rok 2020.

Czytaj też: Stała obecność wojsk USA zmieni status bezpieczeństwa Polski [ANALIZA]

Rozbudowa liczebna armii. W 2019 roku Wojsko Polskie będzie kontynuowało proceszwiększania liczebności – zarówno jednostek operacyjnych, jak i Wojsk ObronyTerytorialnej. Oprócz trwającej już rozbudowy WOT, która zapewni podstawy dla nowego,potrzebnego komponentu wojska, jak i wzmocnienia systemu rezerw. Według projekturozporządzenia Rady Ministrów w sprawie liczby osób, które mogą być powołane do służbywojskowej w WOT może znaleźć się do 26 tys. żołnierzy terytorialnej służby wojskowej (do tejpuli można doliczyć kilka tys. żołnierzy zawodowych). Rozbudowa WOT powinna więc być wpełnym toku. Jeśli chodzi o wojska operacyjne, podjęto też decyzję o utworzeniu nowej, 18Dywizji Zmechanizowanej. W 2019 roku powinny zostać utworzone dowództwo i sztab nowejdywizji. W tym samym roku powinno się też rozpocząć – planowane do 2022 roku – tworzenienowej brygady ogólnowojskowej. Między innymi z myślą o nowej dywizji rozpoczęto teżkampanię „Zostań Żołnierzem Rzeczypospolitej” mającą na celu zachęcenie do służbyzawodowej. Tworzenie nowej jednostki będzie wymagało przyjmowania żołnierzy do służby,rozbudowy infrastruktury, ale i zakupów sprzętu. Także dla jednostek wsparcia –inżynieryjnych, przeciwlotniczych, rozpoznawczych, artylerii i logistycznych, które mają byćformowane w kolejnym etapie. Wracając do systemu rezerw, MON zamierza też – w ciągu kilkulat - zastępować stanowiska żołnierzy NSR stanowiskami dla zawodowych wojskowych, co wiążesię ze stopniowym i rozłożonym na kilka lat wygaszeniem Narodowych Sił Rezerwowych.Kontynuowane będą szkolenia w ramach Legii Akademickiej. Należy dodać, że tworzenie iutrzymywanie rezerw wojsk operacyjnych dalej jest ważnym wyzwaniem dla MON. Na raziewciąż znaczna część rezerw pochodzi z czasów funkcjonowania zasadniczej służby wojskowej, arezerwiści są powoływani na ćwiczenia. Ta „pula” żołnierzy rezerwy będzie się jednakwyczerpywać i stopniowo, w ciągu pewnego okresu będzie musiała zostać zastąpiona.

Fot. Rafał Lesiecki / Defence24.pl

Wprowadzenie nowego systemu dowodzenia. Pod koniec 2018 roku wszedł w życiepierwszy etap reformy systemu dowodzenia i kierowania Siłami Zbrojnymi. Na jego podstawieszefowi Sztabu Generalnego podporządkowano Dowództwo Generalne RSZ i DowództwoOperacyjne RSZ, a także Inspektorat Wsparcia. Z drugiej strony, Wojska Obrony Terytorialnej –do czasu osiągnięcia pełnej zdolności do działania – mają zostać podporządkowane MinistrowiObrony Narodowej. Drugi etap reformy – zakładający odtworzenie samodzielnych dowództwRodzajów Sił Zbrojnych – może zostać zrealizowany dopiero za kilka lat. Wojsko Polskie i MONbędą więc funkcjonować w zmodyfikowanym systemie dowodzenia, co zawsze wiąże sięz koniecznością dostosowania do nowych rozwiązań. Wprowadzone zmiany mają charakterewolucyjny, a nie rewolucyjny. Z drugiej strony, wiele kwestii pozostaje nierozwiązanych, anowa struktura wcale nie musi być docelową. Konieczna będzie więc analiza funkcjonowaniazmodyfikowanego SKiD i – w perspektywie – wdrożenie wniosków. Warto też przypomnieć, żejeszcze w 2018 roku Inspektorat Marynarki Wojennej przeniesiono do Gdyni.

Czytaj też: Dowodzenie wojskiem po nowemu [ANALIZA]

Wypracowanie polityki zbrojeniowej. W nadchodzącym roku powinny też zapaść decyzjeważne dla funkcjonowania przemysłu obronnego, w tym także Polskiej Grupy Zbrojeniowejskupiającej państwowe spółki. Niezbędne jest między innymi przyjęcie nowej strategii PGZ.Kodeks PGZ, wyznaczający zasady konsolidacji został przyjęty pod koniec roku. Doszło też dozmian w strukturze sektora – przykładowo, Stocznia Szczecińska i Stocznia Remontowa Gryfiatrafiły pod nadzór resortu gospodarki morskiej, władze PGZ podjęły też decyzje o połączeniuspółek Cenzin i Cenrex, poprzez nabycie 100 proc. udziałów Cenrexu przez Cenzin. Mijający rokto również zmiany kadrowe w kierownictwie Grupy. Przypomnijmy, że w 2018 roku dwukrotniedoszło do zmian na stanowisku prezesa PGZ – najpierw w lutym Błażeja Wojnicza zastąpił JakubSkiba, a we wrześniu tę funkcję po rezygnacji Jakuba Skiby objął Witold Słowik. PGZ wymagadalszych działań w celu realnej konsolidacji i umożliwienia budowy produktów owysokiej wartości dodanej – również na eksport. Nadzór nad państwowym przemysłem ijego restrukturyzacja to ważny element polityki zbrojeniowej resortu, ale nie jedyny. MONpowinien też w większym stopniu otworzyć się na wsparcie prywatnego przemysłu ikierowanie do niego zamówień. Często spółki funkcjonujące w „rynkowym” otoczeniu są

bardziej elastyczne i w obszarach specjalizacji oferują innowacyjne, i niekoniecznie drogierozwiązania. Jeszcze w 2017 roku powstały w wyniku Planu Morawieckiego Polski FunduszRozwoju zdecydował o zakupie udziałów w WB Electronics, co stanowi wciąż nową formęwsparcia państwa dla prywatnego przemysłu. Również resort obrony powinien więcpostrzegać zbrojeniówkę jako całość, i – w ramach reformy systemu pozyskiwania sprzętu –koordynować przygotowanie programów modernizacyjnych z przemysłem na wczesnym etapie,tak aby prowadzone przez przemysł prace B+R stanowiły odpowiedź na realne zapotrzebowaniearmii, a w konsekwencji – modernizacja armii odbywała się w oparciu o krajowyprzemysł.Europejska współpraca obronna. Rozpoczynający rok będzie kluczowy dla europejskiejwspółpracy obronnej. W pierwszych miesiącach 2019 r., w ramach „trilogu” ParlamentuEuropejskiego, Komisji Europejskiej i Rady UE powinny zostać podjęte decyzje w sprawieostatecznego kształtu przepisów wprowadzających Europejski Fundusz Obronny. Tenmechanizm będzie wspierał prace badawcze i rozwój zdolności obronne kwotą łącznie 13 mldeuro w latach 2021-2027. Równolegle trwa wdrażanie pierwszych projektów stałej współpracystrukturalnej (PESCO). Te programy obejmują zarówno kooperację przemysłową (np.radiostacje programowalne – w tym projekcie Warszawa uczestniczy od początku), jak izdolności obronne (np. mobilność wojskowa, zespoły szybkiego reagowania w zakresiecyberbezpieczeństwa itd.). Polska stopniowo zgłasza akces do kolejnych projektów, w części znich ma jednak tylko status obserwatora. Szef MON Mariusz Błaszczak oficjalnie apelował o to,aby program czołgu nowej generacji został włączony do strukturalnej współpracy.Europejskie instrumenty wsparcia obronności nabierają coraz większego znaczenia, arealne zaangażowanie w nie może mieć kluczowe znaczenie dla przyszłości polskiegoprzemysłu. Wyzwaniem dla MON, Sił Zbrojnych i przemysłu będzie realne „umiejscowienie”Polski jako równoprawnego partnera w ramach instrumentów UE. Oprócz samej zbrojeniówki,istotną rolę odgrywają także mechanizmy współpracy, które mogą być bardzo korzystne, o ilenie stanowią konkurencji dla NATO, a współdziałają z Sojuszem (jak wspominana mobilnośćwojskowa). Wszystko to wymaga zaangażowania zarówno na najwyższym poziomiepolitycznym, jak i „roboczym”, w celu zacieśnienia współpracy z europejskimi partnerami.

Rok 2019 może być dla Wojska Polskiego pod wieloma względami przełomowy. Aby jednak tak sięstało, muszą zostać podjęte – często mocno już opóźnione – decyzje dotyczące zakupów dla armii ireformy systemu pozyskiwania sprzętu. To wszystko będzie się odbywało równolegle zwdrażaniem i realizacją planu zwiększenia liczebności armii. Szczególne znaczenie będzie też miećwspółpraca z sojusznikami, i to zarówno z USA i Europy. W tym pierwszym przypadku celem jestuzyskanie stałej obecności, co zmieni status bezpieczeństwa Polski. W drugim – włączenie Polski weuropejską kooperację może być bardzo korzystne dla przemysłu obronnego. Sama zbrojeniówkamusi zostać zreformowana, w ramach szerszej polityki. Od tego, czy uda się zrealizować tezamierzenia, będzie zależeć kondycja całego polskiego sektora obronnego nie tylko w 2019 roku, alerównież w dalszej przyszłości.

Czytaj też: Gen. Gromadziński: sztab 18 DZ ma powstać do września 2019 r., następnie przejmie 1BPanc. i 21 BSP [SKANER Defence24]