Amrutha Varshini modified · 3 1. ‘=* dü+∑ ‘·‘·«kÕs¡eTT 4. Hê >∑Ts¡es¡T´\

$Page 1: Amrutha Varshini modified · 3 1. ‘=* dü+<˚X¯eTT 2. XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔøÏ düT\uÛÑ e÷s¡ZeTT 3. sê»jÓ÷>∑ ‘·‘·«kÕs¡eTT 4. Hê >∑Ts¡es¡T´\$
1

s¡#·sTT‘· :

l sêeT#·+Á<äJ

l sêeT#·+Á<ä $TwüHécÕ»Vü‰Hé|üPsY.

sêeT#·+Á<äTì dü+<˚XÊ\T(Universal Messages)

2

3

1. ‘=* dü+<˚X¯eTT

2. XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔøÏ düT\uÛÑ e÷s¡ZeTT

3. sê»jÓ÷>∑ ‘·‘·«kÕs¡eTT

4. Hê >∑Ts¡es¡T´\ dü+<˚X¯eTT

5. sê»jÓ÷>∑eTT

6. sê»jÓ÷>∑ kÕs¡eTT

7. #Ó’‘·qé+‘·yÓTÆq sê»jÓ÷>∑eTT

8. sê»jÓ÷>∑ Á|üuÛ≤eeTT

9. dü÷ø£ÎyÓTÆq sê»jÓ÷>∑eTT

10. eTTøÏÔì Á|ükÕ~+#˚ <Ûäs¡àe÷s¡ZeTT

11. XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔøÏ dü÷ø£Îe÷s¡ZeTT

12. sê»jÓ÷>∑ eTÚ*ø£ dü÷Á‘·eTT\T

13. nq+‘·+yÓ’|ü⁄ kÕ>∑T sê»jÓ÷>∑eTT

14. <Ó’edüàs¡D

15. ÁbÕD≤VüQ‹‘√ ≈£L&çq sê»jÓ÷>∑eTT

16. ÁbÕD≤VüQ‹‘√ eT÷\eTTyÓ’|ü⁄eTqj·÷Á‘·

17. nq+‘·‘ê«ìøÏ e÷s¡ZeTT

18. J$‘· \ø£å eTTq≈£î e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î&ÉT

19. düe]+∫q |ü⁄q]ï]à+∫qsê»jÓ÷>∑eTT

$wüj·T dü÷∫ø£

20. düs¡fi¯yÓTÆq sê»jÓ÷>∑eTT

21. dü‘Y‘·‘·«ÁbÕ|æÔì bı+<äT≥≈£îdüVü‰j·T|ü&˚ >∑Ts¡Tes¡T´\T

22. nq+‘·‘·« CÀ´‹

23. $X¯« Áù|eT

24. dü‘Y‘·‘ê«H˚«wüD

25. |üs¡‘·‘·«+ bı+<ä&ÜìøÏdüT\uÛÑe÷s¡ZeTT

26. |ü]|üPs¡ídæú‹øÏ <ë]#·÷|ü⁄ sê»jÓ÷>∑eTT

27. dü÷ø£ÎyÓTÆq Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTT

28. eTTøÏÔøÏ e÷s¡ZeTT #·÷|ü⁄ sê»jÓ÷>∑eTT

29. Ä<Ûë´‹àø£ kÕ|òü\´‘·≈£î e÷s¡ZeTT

30. dü‘Y‘·‘·«kÕs¡eTTqT Á>∑Væ≤+|ü#˚ùd>∑Ts¡Tes¡T´\T

31. n>√s¡eTTyÓ’|ü⁄ Á|üj·÷DeTT

32. |üs¡‘·‘·«eTTq≈£î sê»jÓ÷>∑e÷s¡ZeTT

33. Ä<Ûë´‹àø£ \ø£å eTT

34. dü‘Y‘·‘·«ÁbÕ|æÔøÏ ‘·|üq

35. bÕ]dt Á|üø£≥q

4

1. ‘=* dü+<˚X¯eTTÁ|æj·T k˛<äs¡T\sê !

Hê J$‘·eTT˝À n~Ûø£ uÛ≤>±ìï H˚qT dü‘·‘·düàs¡D¬ø’ n+øÏ‘·+ #˚kÕqT. ø£è|üyê‘·‡\éTT\H &ç À ô|+∫q Hê >∑Ts¡Tes¡T´\T |òü‘|òüT&é yêdüÔe⁄´\T düeTs¡ú>∑Ts¡T eTVü‰‘·àl sêeT#·+Á<äJ eTVü‰sêCŸ yê] |ü$Á‘· bÕ<ë\ e<ä›≈£î Á|üy˚X¯+ bı+~q|üð&ÉT Hê ej·TdüT‡Çs¡yÓ’ ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\T. n|üŒÏ qT+&ç dü<ë Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ uÛÑøÏÔ|üPs¡«ø£ Äsê<ÛäH˚ HêJ$‘·|ü⁄ @¬ø’ø£ \ø£å +, Á|ü<ÛëqyÓTÆq nH˚«wüD nsTT´+~. Ç~ yÓTT<äÏ qT+&ç á ∫e]es¡≈£î (nq>± Hê Á|üdüTÔ‘·dæú‹ es¡≈£î) ø=qkÕ>∑T‘√+~. Äsê<ÛäHê \ø£å eTT>± yê]H˚ HêVü≤è<äj·TeTT˝ÀøÏ rdüT≈£îHêïqT. Ç‘·s¡T …e«]ì ≈£L&Ü Hê <äèwæº ÀìøÏ mqï&É÷ rdæø=q Ò<äT.Ç|üð&ÉT ≈£L&Ü rdæø=qqT. Hê sT÷ uÛ≤yêìï <Ó’e+ XÊX¯«‘·+>± ì*|æ e⁄+#·T>±ø£! Hê>∑Ts¡Tes¡T´ì ‘·|üŒ eT¬se«]ì H˚H˚ d”«ø£]+#·˝Ò<äT. Äj·Tqô|’ >±ø£ eT¬se«]ô|’qqTÄ<Ûës¡|ü&É Ò<äT. kÕe÷q´ ìj·TeT+>± sTT~ ì»yÓTÆq •wüß´ì ÁbÕ<∏ä$Tø£ ø£s¡Ôe´+, $»j·÷ìøÏ@¬ø’ø£ ø°\ø£+. Vü≤è<äj·T+ qT+&ç e÷*Hê´\qT ‘=\–+∫ e÷s¡ZeT+<ä* düø£\ nes√<ÛäeTT\qTn~Û>∑$T+#·T≥≈£î düVü‰j·T|ü&˚ kÕ<Ûäq+ n<=ø£ÿfÒ. Ç~ Á>∑+<∏äT\qT $ø£dæ+|ü CÒdüTÔ+~.ìC≤ìøÏ düeTdüÔ kÕ<Ûäq\ jÓTTø£ÿ j·T<ës¡ú kÕs¡+ sTT<˚. ˇø£kÕ] <ëìì s¡T∫ #·÷dæqyê&ÉTJ$‘·+˝À mqïÏøÏ <ëìì e<äT\Tø√&ÉT. n+‘˚>±ø£ eTπs yÓ’|ü⁄q≈£î yÓTT>∑Z&ÉT. eTq |üP»´>∑Ts¡Tes¡T´\T, eTVü‰ ãTTwüß\+<äs¡÷ nqTdü]+∫q $»j·Te+‘·yÓTÆq $<Ûëq$T<˚. Hê≈£îdü+ã+~Û+∫q+‘·es¡≈£î, Hê <Ó’q+~q #·s¡ n+‘·≤ á |ü<ä∆‹ Vü≤è<äj·T+˝À <ëq+‘·≥n<˚ ø=qkÕ– XÊX¯«‘·+>± n\yê≥T>± e÷]+~. ≈£î¢|üÔ+>±, Hê J$‘· <ë] n<˚. Á|üdüTÔ‘·+ HêÄ<Ûë´‹àø£ Wqï‘· + es¡≈£î >∑\ nìï <äX\qT n~Û>∑$T+#·&ÜìøÏ n~ ‘√&ÉŒ&ç+~. n+<äTe\qHê J$‘êqTuÛÑe+ Ä<Ûës¡+>± $»j·Te+‘·yÓTÆq |òü*‘ê\qT, >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ dü+|üPs¡ídüVü‰j·÷<äs¡D\qT ìX¯Ãj·T+>± ø£*–+#˚ @¬ø’ø£ |ü<ä∆‹ sTT<˚qì H˚qT >∑Ïº>± #Ó|üŒ>∑\qT.˝À‘·T>± Hê≥T≈£îH˚≥≥Te+Ï <ëì Á|üuÛ≤eeTTqT MTs¡+<äs¡÷ kÕ<Ûäq |üPs¡«ø£+>±nqTuÛÑ$+#ê\ì Hê ø√]ø£. á |ü<ä∆‹ì ne\+_Û+#ê\ì ø√πsyês¡T <ëì $esê\qTdü«j·T+>± n&ç– ‘Ó\TdüTø√e#·TÃqT. Ç+<äT˝À <ëìøÏ nH˚ø£ <äX¯\T e⁄HêïsTT. nuÛ≤´d”ˇø=ÿø£ÿ <äXqT n~Û>∑$T+∫q|üð&ÉT <ëì ‘·s¡Tyê‘· <äXqT >∑T]+∫ n&ÉT>∑e#·TÃqT. n+‘>±ø£kÕ<ÛäHê e÷s¡Z+˝À n‘·ì nqTuÛÑyê\ <äX\ >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü⁄‘·÷ e⁄+&Ée#·TÃqT. á $<ÛëHêìï

5

Hê >∑Ts¡T<˚e⁄\ yês¡T J$+∫e⁄qï ø±\+˝À Hê≈£î ‘Ó*j·TC…bÕŒs¡T. ø±ì á dü+<äs¡“¤+>±<äèwæº˝À e⁄+#·Tø√e\dæq n‘·´+‘· eTTKýÓTÆq $wüj·T+ ˇø£≥T+~. nuÛ≤´dæ BììnqTdü]+#·&ÜìøÏ |üPqT≈£îqï|üð&ÉT m≥Te+Ï e´øÏÔ qT+&ç á $<ÛëHêìï d”«ø£]+#ê˝Àìs¡ísTT+#·Tø√yê*. BìøÏ Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ <äècÕº+‘·+ sTT|üŒÏπø eTq eTT+<äT+~.|ü]|üPs¡íyÓTÆq düeT‘·«eTT eT]j·TT düeT‘·÷ø£|ü⁄ dæú‹˝À \j·TyÓTÆq yêπs <ëìøÏ n‘· +‘·ns¡TΩ&Ó’q e´øÏÔ, n≥Te+Ï yê]H˚ á $<ÛëHêìøÏ m+#·Tø√yê*.

n<Ûë´‹àø£ XÊg+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&çe⁄qï, á n<äT“¤‘· |ü<ä∆‹ nuÛ≤´dæø° nbÕs¡yÓTÆq$\Te>∑*–qÏº~. Hê $wüj·T+˝À á |ü<ä∆‹ <ëq+‘·≥ n<˚ ÁbÕs¡+uÛÑeTsTT+~. yêdüÔyêìøÏá |ü<ä∆‹˝À >∑Ts¡Te⁄ s¡÷bÕìï <Ûë´ì+#·&É+ |üs√ø£å+>± ø£qã&ÉT‘·T+~. n+<äTe\q <Ûë´Hêì¬ø’#˚|üfÒº s¡÷|ü+ eT¨‘·ÿèwüºyÓTÆq düø£\ HÓ’‹ø£ Ä<Ûë´‹àø£ $\Te\‘√ nqTÁ>∑Væ≤+|üã&çqÏºeTVü‰ düeTs¡Tú&Ó’q e´øÏ›◊e⁄+&É≥+ eTTU≤édüs¡+. nÏº dü+<äs¡“¤+˝À á |ü<ä∆‹ nuÛ≤´dæ Àn≥Te+Ï dü<äTZD≤\T ô|+bı+<ä&ÜìøÏ ñ|üø£]düTÔ+~. á $<Ûëq+ ˇø±H=ø£ yÓ’C≤„ìø£ XÊgdü÷Á‘·+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç+~. nuÛ≤´dæ <Ûë´q+ #˚ùd≥|üð&ÉT n‘·&ç uÛ≤eq\T Vü≤è<äj·T+˝ÀX¯Sq´‘·qT düèwæºkÕÔsTT. Á|üø£è‹ <Ûäs¡à+ Á|üø±s¡+ düeT‘·T\´ dæú‹ ø=qkÕ>±\+fÒ <Ûë´q+<˚ìô|’ #˚düTÔHêï&√ <ëì X¯øÏÔ#˚ Ä X¯Sq´‘· ì+|üã&É≥+ ÁbÕs¡+uÛÑeTÚ‘·T+~. n~ »s¡T>∑T‘·÷e⁄qï+‘·ø±\+ Ä X¯øÏÔ <ëq+‘·≥ n<˚ Á|üeVæ≤dü÷Ô e⁄+≥T+~. e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£î ‘êqT>=|üŒyê&ÉT>± s¡÷bı+<äq÷ e#·TÃ Òø£ |ü‘·qeT÷ ø±e#·TÃ. Ç|üð&É~ @$<Ûä+>± »s¡T>∑T‘·T+<√ˇø£ÿ ø£åD+ Ä˝À∫<ë›+. Á|ü|ü+#·+ q\¢ì es¡í+‘√e⁄qï dü÷øå±à‹ dü÷ø£Î |üs¡e÷De⁄\#˚<ä≥º+>± ≈£Ls¡Ãã&çe⁄+~. ø±ì yêÏ eT<Ûä ndüŒwüºyÓTÆq ø±+‹ ≈£L&Ée⁄+~. Á|üø£è‹, |ü⁄s¡Twüß&ÉTÁ|üø£ÿÁ|üø£ÿH ñHêïj·TH uÛ≤yêìï n~ <Ûäèe|üs¡düTÔ+~. ~y√´qTàKT …’q $E„\T, $yø£e+‘·T\TÁ|üø±X¯e+‘·yÓTÆq á uÛ≤yêìï <äèwæº À e⁄+#·Tø=ì ˝≤uÛ≤ìï bı+<äT‘ês¡T. BìøÏ _Ûqï+>±uÛÖ‹ø£ $wüj·÷ø£s¡DøÏ ˝Àã&çqyês¡T, Ä q\¢ì |üs¡e÷DTe⁄\‘√ dü+ã+<Ûë\H˚s¡Œs¡#·Tø=ì<ëìe\q dü÷ú\‘·s¡ |òü*‘ê\qT dü+‘·]+#·T≈£î+≥÷H ñ+≤s¡T. ìs¡+‘·sê˝À#·Hê |üs¡+|üs¡|òü*‘·+>± n$ |òüT˙uÛÑ$kÕÔsTT. Ä˝À#·q\T uÛ≤eeTTÁ<ä\H˚s¡Œs¡TkÕÔsTT. n$ ã©j·TyÓTÆÄes¡D\ ÁøÏ+<ä @s¡Œ&ÉT‘êsTT. ny˚ e÷j·÷$ø£ Á|üuÛ≤yê\T dæús¡|ü&É&ÜìøÏ nqT≈£L\yÓTÆquÛÑ÷$Tø£H˚s¡Œs¡TkÕÔsTT. Ä $<Ûä+>± X¯ØsêDTe⁄\ô|’ã&çq Á|üuÛ≤e+ bıs¡ô|’ Á|üdü]+∫ yÓT<ä&ÉTjÓTTø£ÿ πø+Á<ä+ô|’ Á|ü‹_+_düTÔ+~. Ç~ dü+kÕÿs¡eTT Òs¡Œ&É&ÜìøÏ <ë] rdüTÔ+~. n$˝À‘·T>± Hê≥Tø=ì n‘·ìì düT\uÛÑ+>± ˝Àãs¡T#·T≈£î+≤sTT. <äTwüº Á|üeè‘·TÔ\≈£î <√Vü≤<ä+#˚ùd |ü]düs¡ kÕ+>∑‘ê´\≈£î n‘·&ç eTqdüT‡ eT]+‘· >∑Ïº>± n+Ïô|≥Tº≈£îH˚≥≥T¢ #˚kÕÔsTT.

6

Ä $<Ûä+>± n‘·&ÉT V”≤Hê‹ V”≤qT&Ée⁄‘ê&ÉT. á <äX˝À dü<äTZs¡T XøÏÔ e÷Á‘·yT n‘·&ç Ä+‘·s¡+–ø£dæú‹˝À e÷s¡TŒqT rdüTø=ìe∫Ã n‘·&çì ø±bÕ&ÉT‘·T+~.

nÏº n<äT“¤‘· X¯øÏÔì ø£*–e⁄+&ç, kÕ<Ûä≈£îì˝À, ˇø£ÿ #·÷|ü⁄ e÷Á‘êH˚ï ‘˚CÀeTj·Tdæú‹ø£*Œ+#·>∑\yê&˚ ì»yÓTÆq >∑Ts¡Te⁄. n‘·&ÉT e÷Á‘·y˚T kÕ<Ûä≈£îì uÛ≤eq\qT Nø£Ï qT+&çyÓ\T>∑T yÓ’|ü⁄≈£î eTs¡\Ã>∑\&ÉT. n|üð&É‘·&ç ˙#· Á|üeè‘·TÔ\T Ä ‘˚»düT‡qT Á>∑Væ≤+#·&É+ÁbÕs¡+_ÛkÕÔsTT. ‘˚»düT‡ yÓ’|ü⁄q≈£î n‘·&ÉT e÷s¡ZeTT eT]+‘· düT>∑eTyÓTÆ n‘·ì n+‘·'X¯øÏÔ|üì#˚j·T&É+ ÁbÕs¡+_ÛdüTÔ+~. Ä $<Ûä+>± n‘·ì düeTdü |ü]cÕÿs¡yÓTÆ Á|ü‹≈£L\ Á|üuÛ≤yê\qT+&ç s¡øÏå+|üã&ç ‘·qπø~ ˝≤uÛÑyÓ÷ <ëìì e÷Á‘·y˚T Á>∑Væ≤kÕÔ&ÉT. $X‚wüø£s¡yÓTÆq eTs=ø£ÿ$wüj·TyT$T≥+fÒ >∑Ts¡Te⁄jÓTTø£ÿ \j·÷ìï nqTø£]+#·&É+. Bìì nqTdü]ùdÔ Ç~ m≥Te+Ï<äX¯q÷ ≈£L&Ü n~Û>∑$T+#·≈£î+&Ü e<ä\<äT. H˚qT n<˚ #˚kÕqT. Hê Á|üdüTÔ‘·dæú‹ bı+<ä&ÜìøÏn~ düVü‰j·T |ü&ç+~. MT n+<ä]øÏ ø±e\dæq kÕeTsêú ìï <Ó’e+ nqTÁ>∑Væ≤+#·T >±ø£ !

eTq dü‘·‡+>∑+˝À H˚H=ø£ $wüj·÷ìï Á|üy˚X¯ ô|≥º<ä\#·T≈£îHêïqT. dü]>±Z sêÁ‹ ‘=$Tà~>∑+≥\≈£î Á|ü‹ nuÛ≤´d” n‘·&ÉT m|üð&ÉT mø£ÿ&ÉTHêï düπs ‘·q |üìì Ä|æ |ü~ùV≤qT ì$TcÕ\bÕ≥T k˛<äØk˛<äs¡T\T m\¢s¡T uÛÑøÏÔ Áù|eT\#˚ ì+|üã&ÉT‘·THêïs¡ì ì»yÓTÆq $XÊ«dü+ yê]˝À<äè&ÛÉ+>± eè~∆ #Ó+<äT‘√+<äì <Ûë´q+#˚j·÷*. <ëì $\Te nbÕs¡yÓTÆ+~. Bìì yê]Á|ü‘· øå±qTuÛÑe+‘√ e÷Á‘·y˚T ‘Ó*dæø=q&É+ kÕ<Ûä + ne⁄‘·T+~.

>∑Ts¡Tes¡T´\ ÄX¯j·T+ HÓs¡y˚s¡Tq≥T¢ ø£qã&˚ H˚Ï düeTj·T+ dü+‘√wüø£s¡yÓTÆq~. Á|ü‹ˇø£ÿs¡T <ëì¬ø’ >∑Ïº Á|üj·T‘·ï+ #düTÔHêïs¡T. ø±ì <Ó’e+ ìs¡ísTT+∫q yê&ÉT e÷Á‘·yT $»j·÷ìïkÕ~ÛkÕÔ&ÉT. ø±ì >∑Ts¡Tes¡T´\ dü+düú, <ëì yÓqTø£>∑\ ñ<›X¯ + @yÓTÆ e⁄+&Ée#·TÃqT? <ëìøÏdüe÷<Ûëq+ düT\uÛÑ+. ˇø£ düeTs¡ú >∑Ts¡Te⁄ ~e´ ˝Àø±\≈£î yÓ&ÉT‘·Tqï|üð&ÉT ‘·q qT+&çBø£å|ü⁄#·TÃ≈£îqï •wüß´\˝À ø£]ì ‘·q Á|ü‹ì~Û>± ìj·T$T+#·T≥ kÕe÷q´+>± »s¡T>∑T‘·T+~.Ä Á|ü‹ì~Û ‘·q düVü≤#·s¡T\ ÁX‚j·TdüT‡qT |ü]s¡øÏå+#ê*. <ëì¬ø’ n‘·&ÉT >∑Ts¡Tes¡T´\ qT+&˚H˚s¡T>± yÓ\T>∑TqT bı+<äT‘ê&ÉT. yêdüÔyêìøÏ n‘·&ç |üì n‘· +‘· øÏ¢wüºyÓTÆqÏº~. >∑Ts¡Te⁄nqTeT‹ Òì<˚ n‘·&ÉT n+>∑Tfi¯+ ≈£L&Ü ø£<ä\&É+ø±ì, ø£ÿ Ï #·Tø£ÿHÓ’Hê rdæø=q&É+>±ì#˚j·T Ò&ÉT. n‘· +‘· dü«\ŒyÓTÆq bıs¡u≤≥T≈£î ≈£L&Ü >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ nsTTwüº‘·≈£î >∑T]ne⁄‘ê&ÉT.

>∑Ts¡Tes¡T´\T ‘·eT J$‘·ø±\+˝ÀH˚ á Á|üø£≥q m+<äT≈£î #˚j·T Ò<äH˚ $yê<ëdüŒ<ä$wüj·T+ ˇø£ÿÏ ‘· …‘·TÔ‘·T+~. <ëìøÏ ø±s¡D+ Áyê‘· Á|ü‘·T\˝À sTT~es¡πø $e]+#·&É+

7

nsTT+~. me¬s’Hê düπs |ü]o*+#·e#·TÃqT. Ç$ sTT‘·s¡ yêdüÔyê\T ≈£L&Ü Á|ü»\T dü+‘·è|æÔbı+<ä&ÜìøÏ dü]b˛‘êsTT. |ü]dæú‘·T\T ≈£L&Ü yê≥+‘·≥ ny˚ yêÏì yÓ\¢&ç #˚düTÔHêïsTT.n+‘˚>±ø£ @ >∑Ts¡Te⁄ ≈£L&Ü uÛÖ‹ø£ø±j·÷ìï #ê*+#˚ ∫e] ø£åD+˝À>± ‘·q Á|ü‹ì~ÛìÁø£Ï+#ê*‡q nedüs¡+ Ò<äT. <ëìø£H˚ø£ <äècÕº+‘ê\THêïsTT. Ç+‘·ø£qï ãTTEe⁄ nedüs¡+Ò<äT. ø±e⁄q ô|’q #Ó|æŒq <ë+‘√ dü]b˛‘·T+<äì uÛ≤$kÕÔqT. me¬s’Hê Á|üj·T‹ï+∫ $wüj·÷\qT

‘·eT≈£î ‘êeTT ìsê∆]+#·Tø√e#·TÃqT. Ç<˚ø±ø£ Hê s√Eyê] &Ó’Ø (~q#·s¡´ |ü⁄düÔø£+)<ëì‘√u≤≥T >∑Ts¡Tes¡T´\T n|üð&É|üð&ÉT <ëìô|’ #˚dæq yê´K´ BìøÏ dü]|ü&˚ kÕø£å´+(s¡TEe⁄) >∑Ts¡Tes¡T´\T yê] düVü≤#·s¡T\‘√ e÷≤¢&˚≥|üð&ÉT Hê &Ó’ØqT+&ç ‘·s¡T#·Tñ<äVü≤]+#˚ yês¡T. <ëìqT+&ç yês¡T ñ<äVü≤]+∫q yêø±´\T ªªlsêeT dü+<˚XŸµµ nqTÁ>∑+<∏ä+˝À sTT~es¡πø ø£qã&Ü¶sTT. á $wüj·÷\T nìï+Ï‘√u≤≥T 1931 Ä>∑wüßº 15e‘˚Bq (>∑Ts¡Tes¡T´\T nq+‘·+˝À \j·TeTsTTq s√E) Hê &Ó’Ø Áyê‘·Á|ü‹ Hê Á|üdüTÔ‘· dæú‹ì>∑T]+∫ düŒwüºyÓTÆq ì<äs¡ÙHê\T. Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T yê]øÏ @$<Ûä+>± kÕ<Ûä yÓTÆ‘˚ Ä $<Ûä+>± Bìïìsê∆]+#·Tø√&ÜìøÏ kÕ<äs¡+>± ÄVü‰«ìdüTÔHêïqT.

ø±ì dü«s¡ú|üs¡T\T ø=+<äs¡T dü«˝≤uÛ≤ù|ø£å‘√ yêdüÔyê\qT nHø£ $_Ûqï e÷sêZ\˝À ‘·|üð>±∫Árø£]dü÷Ô n|üU≤´‹bÕ\T #j·T&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïdüTÔHêïs¡T. n+<äTe\q <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫qdü+|òüT≥q\ $esê\qT MT eTT+<äT+#·T‘·THêïqT. Hê Á|üdüTÔ‘· dæú‹ 1944 @Á|æ Ÿ ÄKs¡Tyês¡+˝À ãVæ≤s¡Z‘·+ ø±ã&ç+~. >∑Ts¡Tes¡T´\‘√ H˚s¡T>± dü+düs¡Z+ @s¡Œ&ç+~. Ä Á|üø±s¡eTTyT 4e ‘Bq yê] Á|ü‘· ø£å Ä<XÊ\T ã<äT›&ÉHÓ’ |üì#j·T&É+ ÁbÕs¡+_Û+#êqT. n$ dü$es¡+>±Á>∑+<∏ädüÔ+ #˚j·Tã&Ü¶sTT. Ä s√EqT+&˚ yê] düVü≤»s¡T\+<ä]øÏ ÁbÕD≤VüQ‹ìdü÷Ô yê]˝Àô|&É<ë]ì|üÏºq uÛ≤yê\qT (>∑Ts¡Tes¡T´\T yêÏì qT*$Ty˚j·TTq≥T¢+&˚ |ü⁄+&ÉT u≤<Ûä>±e]í+#ês¡T) n]ø£≥º&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#êqT. <ëìøÏ yês¡T ÁãVü‰àq+<ä dæú‹>± nbÕs¡ú+#˚düT≈£îHêïs¡T. ø=+‘· ø±\eTfÒ¢ kÕ–+#êqT, ø±ì <ëìe\q kÕ~Û+∫q dü‘·Œ¤*‘ê\qTÇ‘·s¡T\ ÁbÕMD´‘·≈£î ÄbÕ~+#·&É+ e\q Ä ‘·s¡Tyê‘· Ä|æyj·TeTì Hê≈£î Ä<X+ e∫Ã+~.Ç~ Hê¬ø+‘√ $#êsêìï ø£*–+∫+~.

Á|æj·T k˛<äs¡T˝≤sê ! á $wüj·T+˝À Hê¬ø≥Te+Ï dü«˝≤uÛ≤ù|ø£å Ò<äT. n+‘˚ø±<äT<Ûäq ø°s¡TÔ\¬ø’ m≥Te+Ï ø√]ø± Ò<äT. eTVü‰ >∑Ts¡Tes¡T´\‘√ dü+ã+<Ûä+ ô|≥Tºø=qï yês¡+<äs¡÷˝≤uÛ≤ìï bı+<ë\ì, >∑Ts¡Tes¡T´\ ÄX¯j·T+ HÓs¡y˚sê\ì Hê n_Û ≤wü. Ç~ eTq+<ä]øÏdü+‘·è|æÔø±s¡D+ ne⁄‘·T+~.

8

Ç+‘·es¡≈£î e⁄qï nqTdü+<ÛëqeTT Ç|üð&çø£ Ò<äT. Ç~ MTø±X¯Ãsê´ìï ø£*–+#·e#·TÃ.~yê´<˚XÊ\ Á|üø±s¡+ n~ Á‘Ó+|æ y˚j·Tã&ç+~, <ëì kÕúq+˝À eTs=ø£Ï @s¡Œs¡#·ã&ç+~.Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T ‘·|üŒìdü]>± <ëH˚ï #˚s¡Tø√yê*.

n+<äTe\q MTs¡+<äs¡T Áø=‘·Ô>± @s¡Œ&É¶ á nqTdü+<ÛëqeTT yÓ’|ü⁄≈£î eTs¡* MTdü+ã+<Ûë\qT dü]~~› #·ø£ÿ|üs¡#·T≥≈£î Hê≈£î neø±XÊìï sTTe«+&ç. n<Ó+‘· ‘·«s¡>± »]–‘˚n+‘· y˚T\T. n~ ÒìHê&ÉT >∑Ts¡Tes¡T´\ nq+‘· ø£è|ü b˛>=≥Tºø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

Y

9

2. XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔøÏ düT\uÛÑ e÷s¡ZeTT(~.15`12`1957q >∑T\“sêZ)

Á|æj·T k˛<äs¡T\sê !

e÷qeø√Ï‘√ Hê≈£î >∑\ nK+&É nqTã+<Ûä+ e\¢, Hê˝À n+‘·sê“¤>∑yÓTÆj·TTqï HêdüVü≤#·s¡ ÁbÕDT\ Vü≤è<äj·÷\˝À, ˙ÏãT&É>∑\ e … Çy˚ uÛ≤eeTT\T ñbıŒ+>∑T≥≈£î, yê]Vü≤è<äj·÷\T XÊ+‹ Äq+<äeTT\‘√ bı+– bıs¡T¢≥≈£î, H˚qT Hê Vü≤è<äj·÷+‘·s¡Z‘· uÛ≤yê\qTìy~düTÔHêïqT. Çø£ÿ&É, ‘·~‘·s¡ Á|ü<XÊ\˝À qTqï MT n+<ä]‘√qT Hê Vü≤è<äj·T+ ã+~Û+|üã&çe⁄+~. Áø£y˚TD Ä Vü≤è<äj·÷\ô|’, m&É‘Ó>∑ì ìX¯Ùã›‘· À, Á|üuÛ≤eeTT #·÷ù|+<äT≈£î Áù|s¡Dø£*–düTÔqï~. ø±ì, |üs¡‘·‘·« ÁbÕ|æÔøÏ nedüs¡yÓTÆq ‘·q Ä<Ûë´‹àø£ u≤<Ûä ‘·\≈£î Á|ü‹ ÁbÕDÏy˚T˝§ÿqe\dæ j·TTqï~.

eT‘· dü+ã+<Ûä X¯øÏÔ, @<√ ˇø£ s¡÷|ü+˝À, ìs¡+‘·s¡eTT Á|üeVæ≤düTÔqï <˚X¯eTT eTq~.J$‘· \øå±´ìï kÕ~Û+#·&ÜìøÏ $_Ûqï e÷sêZ\T nqTdü]+|üã&ÉT‘·Tqï$. ì»yÓTÆqJ$‘·kÕs¡eTT˝À ©qeTj˚T´ $<Ûä+>± Vü≤è<äj·TeTT <ëì‘√ ì»yÓTÆq dü+ã+<ÛäeTTø£*–j·TTqï≥¢sTT‘˚, n$ dü]jÓÆTqy˚ ø±e#·TÃ. @ |üs¡‘·‘·«eTT qT+&ç eTqeTT ÁøÏ+<ä≈£î~– e∫ÃHêyÓ÷, <ëì‘√ ˇø£f…Æ j·TT+&ÉT≥j˚T eTq |ü⁄≥Tºø£ ô|+|ü⁄<ä\˝Àì ñ<›X¯eTT.eTq‘√u≤≥T eTqeTT Ä nq+‘·‘·«kÕsêH˚ï ‘Ó#·TÃ≈£îHêïeTT. Ä nq+‘·‘·«+˝À\j·TeTj˚T´+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq uÛ≤eHê ùd«#·Ã¤¬ø’ eTqeTT <ëì‘√ n‘· +‘· düìïVæ≤‘·+>±ñ+&É&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·e …qT. Bìì eTqeTT ñù|ø£å#˚ùdÔ eT÷\eTT˝À nq+‘·yÓTÆj·TTqïdü‘Y‘·‘·«eTT‘√ >±øÏ, uÛ≤eHê #˚‘·q‘√H˚ ñ+&çb˛‘êeTT. n‘· +‘êeX¯ ø£yÓTÆq Ä‘·à‘√ e÷≥|ü\T≈£î Òø£, eT+Á‘ê\T e*¢+∫ ÁbÕs¡úq\T e÷Á‘·+ #˚ùdÔ n~ kÕ<Ûës¡D+>± eTTKdüTÔ‹>±e÷Á‘·y˚T $T–*b˛‘·T+~.

|ü]cÕÿs¡+ Á|üø£ÿH˚ ñHêï eTVü‰eTVü‰ uÀ<Ûä≈£î\T, ñqï‘· dæú‘·T\ kÕ<Ûäq≈£î @y˚y√e÷sêZ\qT |ü<ä∆‘·T\qT dü÷∫+#·&Üìπø m|üð&É÷ #ê˝≤ #·Ts¡T≈£î>± jÓ÷∫+∫Hês¡T. yêdüÔyêìøÏ,˙≈£î n‹ <ä>∑Z] e÷s¡Zy˚T <Ó’eeTTqT #˚s¡&ÜìøÏ ≈£L&É n‹ <ä>∑Z] e÷s¡ZeTT. J$‘· \øå±´ìïkÕ~Û+#·&ÜìøÏ n‘· +‘· düT\TyÓ’q e÷sêZìï n+~+∫, Hê |üP»´ >∑Ts¡T<˚e⁄\T ` |òü‘˚|òüT&éyêdüÔe⁄´\T düeTs¡ú>∑Ts¡T eTVü‰‘·à l sêeT#·+Á<äJ eTVü‰sêCŸ >±s¡T, á $wüj·T+˝À e÷qyê[øÏ

10

n<äT“¤‘· ùde #˚dæHês¡T. yês¡T dü÷∫+∫q kÕ<ÛäHê e÷sêZ\T m+‘· düT\uÛÑyÓTÆq e+fÒ, ÄkÂ\uÛÑ y˚T, n$ kÕe÷qT´\ ne>±Vü≤q≈£î sê≈£î+&Ü, yêÏøÏ eTTdüT¬>’q~. dü÷øå±à‹ dü÷ø£Îe´øÏÔ‘ê«ìï ÁbÕ|æÔ+|ü#˚düTø=H˚ <ëìøÏ dü÷ø£ÎeTT …’q e÷sêZ Ò nedüs¡eTT. dü‘Y ‘·‘·«ÁbÕ|æÔ#ê˝≤ ø£wüºyÓTÆq, øÏ¢wüºyÓTÆq |üìj·Tì #Ó|üŒã&ç+~. Ç~ Á|ü»\≈£î ìs¡T‘ê‡Vü‰ìï ø£*–+∫,yês¡T <ëì qT+&ç uÛÑj·T|ü&ç bÕ]b˛j˚T≥T¢ #˚dæ+~. n≥Te+Ï n_ÛÁbÕj·÷\T eTq Á|ü>∑‹|ü<∏ä+˝À düVü≤ø£]+#˚ @¬ø’ø£ |ü]ø£s¡yÓTÆq dü+ø£ ≤Œìï ã\V”≤q|üs¡TkÕÔsTT, ø±ãÏº MÏì eTq+eTqdüT‡ qT+&ç ‘=\–+#·Tø√yê*.

Hê e´øÏÔ>∑‘· nqTuÛÑyêìï |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì, n+<äs¡÷ n‹ düT\Te⁄>± nqTdü]+#·>∑\düs¡fi¯yÓTÆq kÕ<ÛäHê $<ÛëHêìï MT≈£î dü÷∫kÕÔqT. me¬s’Hê ‘·eT Vü≤è<äj·÷ìï neTà>∑*–‘˚,n+fÒ ~e´ Á|üuÛÑTe⁄≈£î <ëìøÏ ø±qTø£>± düeT]Œ+|ü>∑*–‘˚, eT]+ø£ #˚j·Te\dæq |üì @MT

Ò<äT. düVü≤»+>±H˚ Ç~ n‘·ìì nq+‘· |üs¡‘·‘·«+˝À \j·TeTj˚T´ dæú‹øÏ rdüT≈£î edüTÔ+~.dü÷ø£ÎyÓTÆq düs¡fi¯yÓTÆq á |ü<ä∆‹ì nqTdü]ùdÔ, kÕ<ÛäHê ÁbÕs¡+uÛÑy˚T <ëì ∫e] dæú‹>±e÷s¡T‘·T+~. á Áù|s¡D n‘·ì˝ÀìøÏ <ëìø£<˚ Á|üeVæ≤+|ü yÓTT<ä*&ç e´øÏÔ yÓTT‘·Ô+ ñìøÏì|ü]es¡Ôq #Ó+~düTÔ+~. eTq J$‘êìøÏ n‘· +‘· Á|”‹ø£s¡yÓTÆq <ëìì bı+<äT≥≈£î, ˇø£ ∫qïVü≤è<äj·÷ìï düeT]Œ+#·&É+ ø£+fÒ n‘· +‘· ns¡Ω‘·>∑\ ø±qTø£ eT]+πø$T ñ+≥T+~ ?

eTs=ø£ÿ $wüj·T+ : Vü≤è<äj·÷ìï n]Œ+#·&ÜìøÏ >∑Ïº dü+ø£\ŒeTT e÷Á‘·y˚T düT\TyÓ’qe÷s¡Z+. nsTT‘˚, á dü+ø£\ŒeTT m+‘· dü÷ø£ÎeTT, ‘˚*ø£ nsTT‘˚, <ëì #·s¡´ n+‘·Á|ü‹uÛ≤e+‘·+>± ñ+≥T+~. #Ó’‘·q´|ü⁄ ˝À|ü* bıs¡\˝À #ê\ ˝À‘·T>± e⁄+&˚ n\ŒyÓTÆq;»eTT e+Ï dü+ø£\Œ #·s¡ ‘·«s¡ À ‘·q XÊK\qT q\T<Ódü\ $düÔ]+∫q |ü]|üPs¡íyÓTÆqeTVü‰eèø£å+>± eè~∆#Ó+<äT‘·T+~.

á $<ÛëHêìï nqTdü]ùdÔ, ÁbÕs¡+uÛÑ~q+ qT+&˚ ‘ê´>∑ãT~∆ ‘·|üŒø£ @s¡Œ&ÉT‘·T+~.<ÛÓ’s¡ +>± n&ÉT>∑TeTT+<äT≈£î yj·T&ÉyT BìøÏ ø±e\dæq~. ì»yÓTÆq nH«wæøÏ yÓ\T>∑T \_Û+∫n‘·&ÉT ‘·q ìC≤‘·à |æ\T|ü⁄q≈£î y˚T˝§ÿqT>±ø£.

düs¡«ÁbÕDT\T ‘·eT ‘·eT ì»‘·‘ê«\qT ‘Ó\TdüT≈£îH˚≥T¢ yê] n+‘·s¡+>∑eTTy˚T˝§ÿqT>±ø£ nH˚ ÁbÕs¡úq‘√ eTT–kÕÔqT. ‘·<∏ëdüTÔ.

Y

11

3. sê»jÓ÷>∑ ‘·‘·« kÕs¡eTT(>∑T\“sêZ XÊK uÛÑeq ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e dü+<äs¡“¤eTT>± Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

düs¡fi¯yÓTÆq Hê n_ÛÁbÕj·÷\qT e÷≥\˝À MT≈£î #Ó|üŒ&Éy˚T >±ø£, Ä<Ûë´‹àø£ <˚yê\j·TìsêàD≤ìøÏ düVü‰j·T|ü&+<äT≈£î Hê Vü≤è<äj·TyT MT≈£î n]Œ+#·&ÜìøÏ Hê≈£î #ê\ Äq+<ä+>±ñqï~. Çø£ÿ&É eTq dü+düú XÊU≤s¡÷|ü+˝À Ç|üŒÏπø |ü⁄Hê~ y˚j·Tã&ç j·TTqï~. eTqdüeTs¡T∆˝…’q k˛<äs¡T\˝À ˇø£¬s’q l sê|òüTy˚+Á<äsêe⁄ á XÊK≈£î ìsê«Vü≤≈£î\T >±qT,Á|ü•ø£å≈£î\T>± ≈£L&É |üì#kÕÔs¡T. Çø£ <yê\j·T ìsêàD≤ìøÏ nedüs¡yÓTÆq edüTÔ düeTT<ëj·÷ìïdüeT≈£Ls¡Ãe\dæq u≤<Ûä´‘· MTô|’ j·TTqï~. á edüTÔ düeTT<ëj·T+˝À ø=ìï dü‘ê´\Tdü÷Á‘ê\≈£î dü+ã+~Û+∫q dæ<ë›+‘·|üs¡yÓTÆq C≤„qeTT e÷Á‘·yT>±ø£ e´øÏÔ>∑‘· Á|ü‘· øå±qTuÛÑyê\TÁ|ü<Ûëq+>± #√≥T#˚düT≈£î+≤sTT. ã\e+‘·+>± ˇ|æŒ+#·ã&çq düeTà‹ >∑D˙j·T+ ø±<äT.ˇø£ $wüj·T|ü⁄ (kÕ<ÛäHê $<Ûëq|ü⁄) eT+∫ #Ó&ÉT>∑T\T Á|ü‘· ø£å nqTuÛÑeeTT <ë«sê e÷Á‘·y˚Tdü]>± ìs¡ísTT+#·e …qT. ø±ãÏº J$‘· düeTdü |ü]cÕÿsêìøÏ nqTuÛÑyÓ’ø£ |ü<ä∆‘˚ dü]jÓÆTq~.

<äè&ÛÉ $XÊ«düeTT‘√ (ÁX¯<ä∆‘√) MTs¡T ì»+>± dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔ¬ø’ Äø±+øÏåùdÔ, MTs¡T#˚j·Te\dæq |üì n+‘ê ìs¡à\ Vü≤è<äj·T+‘√ Ä nq+‘·‘·«eTT‘√ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Ûäy˚Ts¡Œs¡#·Tø=ì <ëìyÓ’|ü⁄ MT <äèwæºì eTs¡*+#·T≥ e÷Á‘·y˚T. n|üð&Ü ~e´ Á|üø£+|üq MT˝Àìqs¡qsê\ >∑T+&Ü Á|üeVæ≤+∫ ì»yÓTÆq uÛÑøÏÔ Áù|eT\T MT Vü≤è<äj·÷\˝À s¡>∑T˝§ÿ\TŒ‘·T+~.

|üs¡e÷‘·à düs¡fió&ÉT, dü÷øå±à‹dü÷≈£åîà&ÉT. n‘· +‘· dü÷ø£ÎyÓTÆq |üs¡e÷‘·àqT kÕøå±‘·ÿ]+|ü#˚düTø=qT≥≈£î <ëìøÏ ‘·–q≥T¢>±H˚ düs¡fi¯eTT, dü÷ø£ÎyÓTÆq kÕ<ÛäHê e÷s¡ZeTT\H˚ nqTdü]+#·e˝…qT. düs¡fi¯yÓTÆq á düeTdü´ |ü]cÕÿsêìøÏ ∫≈£îÿ\‘√ ≈£L&çq kÕ<ÛäHê $<ÛëHê\qTñ|üjÓ÷–+∫q|ü⁄&˚ ø£cÕº\T ø£\T>∑T‘êsTT. eTs=ø£ $<Ûä+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, <äTdüTÔ\T ≈£îfÒº∫qï dü÷~ì rj·T&ÜìøÏ Ms¡T ô|<ä› ªÁπøqTµqT ñ|üjÓ÷–kÕÔs¡qïe÷≥.

dü÷ú\yÓTÆq, nbÕs¡<äs¡Ùø£yÓTÆq bıs¡\qT ø£<ëìô|’ ø£Ï #˚]Ã e´øÏÔ>∑‘· uÛÖ‹ø£ j·TTìøÏs¡÷|ü+˝À eTqy˚T eTq<Ó’q ˇø£ ∫qï düèwæºì @s¡Œs¡#·Tø=ì j·TTHêïeTT. Ç|üð&ÉT eTqeTT#j·Te\dæq |üì nbÕs¡<äs¡Ùø£yÓTÆq á bıs¡\qT ø£ÿ§ø£ÿÏ>± ‘=\–+#·Tø=ì, düèwæº ÁbÕs¡+uÛÑdüeTj·T+˝À eTqeTT+&çq |ü]|üPs¡í dæú‹ (absolute state) bı+<äT≥ e÷Á‘·y˚T. eTqªdüVü≤»e÷s¡Zµ ‘·‘·«kÕs¡$T<˚. n+fÒ eTqeTT eTq<Ó’q ∫qï düèwæºì \j·TeTT #˚j·TT≥, Òø£eTq≈£î eTqeTT bıs¡\#ê≥TqT+&ç ãj·T\T|ü&ÉT≥ #˚j·Te …qT.

12

á |òü ≤ìï bı+<ä&ÜìøÏ düT\TyÓ’q, s¡÷&ÛçjÓÆTq e÷s¡ZeTT eT¨qï‘·T&Ó’q >∑Ts¡T<˚e⁄q≈£îìqTï ˙e⁄ yêdüÔeeTT>± düeT]Œ+#·Tø=ì (X¯s¡D≤>∑‹#Ó+~) ªªJeqàè‘·T&Ée⁄µµ ø±e …qT. áX¯s¡D≤>∑‹ uÛ≤eqqT ã\e+‘·+>±, j·÷+Á‹ø£+>± @s¡Œs¡#·T≈£î+fÒ n~ j·T<ës¡úyÓTÆq~ (X¯ó<ä∆yÓTÆq~) m|üŒÏø° ø±H˚s¡<äT. ˙ eTqdüT‡≈£î @e÷Á‘·|ü⁄ ÁX¯eT>±ì, ˇ‹Ô&ç>±ì ø£*–+#·ø£,<ëìø£<˚ (dü«‘·Vü‰>±) á dæú‹ ô|+bı+<äe …qT. X¯s¡D≤>∑‘·T&ÉyÓ’HêeH˚ uÛ≤eq ÒX¯eTTHêï,n~ dü]jÓÆTq Xs¡D≤>∑‹ ø±<äT. e⁄ ì»+>± Xs¡D≤>∑‘·T&ÉyÓ’Hêe+fÒ Çø£ e⁄ #j·Te\dæq~@$T Ò<äì Hê n_ÛÁbÕj·TeTT. á dæú‹˝À ˙e⁄qï|üð&ÉT ˙e⁄ Ä dü‘· ‘·‘·«+‘√ m\¢y˚fi¯\düìïVæ≤‘·T&ÉyÓ’ j·TT+≤e⁄. Ä ~e´ ‘˚CÀ Á|üyêVü≤eTT ˝ÀìøÏ m&É‘Ó>∑≈£î+&É Á|üeVæ≤düTÔ+~.

MT J$‘· düeTdü \qT düT\uÛÑeTT>± n‘· +‘· düeTs¡úe+‘·yÓTÆq Ø‹˝À kÕ<Ûä yÓTÆq+‘·‘·≈£îÿe eé~Û À |ü]wüÿ]+#·T≈£îH˚+<äT≈£î düVü‰j·T|ü&É&Üìπø á $wüj·÷\ìï Ç|üð&ÉT MT<äèwæºøÏ ‘˚e&É+ »]–+~. á ø£èwæ À MTs¡+<äs¡÷ $»j·TT\T ø±yê\ì Hê ÁbÕs¡úq. ‘·<∏ëdüTÔ.

Y

13

4. Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ dü+<˚X¯eTT(ôdô|º+ãsY, 1960)

düeTdüÔ e÷qe ø£fi≤´D≤ì¬ø’ ñ<›•+∫q Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ dü+<XÊìï MT≈£î n+~+#·&É+Hê¬ø+‘√ Äq+<ä+>± ñ+~. Äj·Tq |ü$Á‘· XóuÛÑHêeT+ düeTs¡ú>∑Ts¡T eTVü‰‘êà l sêeT#·+Á<äJ(j·TT.|æ.˝Àì |òü‘˚>∑&é≈£î #Ó+~qyês¡T) Äj·Tq eTq dü+düú≈£î Ä~ >∑Ts¡Te⁄. Äj·Tq ‘·qJ$‘êqï+‘·Ïì e÷qyê[ Ä<Ûë´‹àø£ ùde¬ø’ n+øÏ‘·+ #˚kÕs¡T. eTTøÏÔì kÕ~Û+#·&É+ø£wüºkÕ<Ûä eTì n+<äT˝À ø£ J$‘·ø±\+˝ÀH n~ eTØ nkÕ<Ûä eTì kÕe÷q´ »qu≤VüQfi´+qeTTà‘ês¡T. n~ ‘·|üð n_ÛÁbÕj·T+. eTq sT÷ J$‘·y˚T eTq*ï eTTøÏÔkÕúsTTøÏ rdæø=ìb˛>∑\ ÄK] J$‘·+ ø±e#·TÃ. kÕ<Ûä≈£îq≈£î ì»yÓTÆq ÁX¯<ä∆ e⁄+&ç, dü¬s’q >∑Ts¡Te⁄ ø£*–e⁄qïuÛ≤>∑ + \_Û+∫q|üð&ÉT yêdüÔyêìøÏ sT÷ J$‘·+˝ÀH˚, n+‘˚ø±<äT, n+<äT˝À ˇø£ uÛ≤>∑+˝À≈£L&É, eTTøÏÔì bı+<ä&É+ ‘·|üŒø£ kÕ<Ûä + ø±>∑\<äì e÷ düeTs¡ú >∑Ts¡Tes¡T´\T ìs¡“¤j·T+>±H=øÏÿ #ÓbÕŒs¡T. Bìì Äj·Tq nH˚ø£ dü+<äsê“¤\˝À ìs¡<äÙHê‘·àø£+>± #˚dæ #·÷ô|≤ºs¡T.Á|ü‘· øå±qTuÛÑe+ e÷Á‘·y˚T Bìì ãTTEe⁄ |üs¡#·>∑\<äT.

Vü≤è<äj·T+ô|’ <Ûë´q+ nH˚~ n‘· +‘· düT\uÛÑyÓTÆq |ü<ä∆‹ nì Äj·Tq ñ|ü<˚•+#ês¡T.Ç~ sT÷ dü+düú À nqTdü]+#·ã&ÉT‘√+~. Ç‘·s¡ #√≥¢ Hêdæø±Á>∑+, ÁuÛÑ÷eT<Ûä eTT yÓTT<ä …’qø=ìï sTT‘·s¡ kÕúHê\ô|’ <Ûë´q+ #j·TeTì uÀ~ÛkÕÔs¡T. n$ ≈£L&É ø=+‘·es¡≈£î ñ|üø£]+#·e#·TÃ.ø±ì Hê n_ÛÁbÕj·T+˝À Vü≤è<äj·T+ô|’ <Ûë´q+ n‘· +‘· düT\uÛÑ+, |òü\Á|ü<ä+ nsTTqÏº~.ªªsê»jÓ÷>∑ Á|üuÛ≤e+µµ˝À sT÷ $wüj·÷ìï ‘·–q+‘·>∑ #·]Ã+∫ j·TTHêïqT. eTq+ sTT+‘·es¡≈£îu≤Vü≤´ $wüj·÷\ô|’ \>∑ïyÓTÆ ñHêï+. ø±ì sTT|üð&ÉT eTqdüT‡qT ˝ÀìøÏ eTs¡*Ãn+‘·s¡TàKT\+ ø±yê*. eTq Á|üj·T‘êï\˝À $»j·÷ìï bı+~q|üð&ÉT eTq+ dü«‘·dæ‡<ä∆+>±HÄ<Ûë´‹àø±qTuÛÑyê\qT bı+<ä&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔ+. Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡Z+˝À eTq Á|üj·÷D+ìsê≥+ø£+>± kÕ–b˛‘·T+~. Ç‘·s¡ kÕ<ÛäHê$<ÛëHê\T ≈£L&É ø=+‘·es¡≈£î düVü‰j·T|ü&Ée#·TÃ.ø±ì eTq+ u≤Vü≤´ $wüj·÷\˝ÀH˚ nqTs¡≈£îÔ\+ nsTT e⁄qï+‘· es¡≈£î, eTq <äwæº e÷Á‘·+mqïÏøÏ ˝À|ü\≈£î eTfi¯fl<äq&É+ ìX¯Ãj·T+. n+<äTe\q düs¡fi¯+>±qT, düVü≤»+>±qT e⁄+&çm≥Te+Ï dü÷ú\ Á|üuÛ≤yê\T Ò≈£î+&Ü e⁄qïy˚ n‘· +‘· düVü‰j·Tø£s¡eTT\>∑T |ü<ä∆‘·T\T.nìï+Ïø° nr‘·yÓTÆq n‘· +‘· dü÷øå±à‹dü÷ø£ÎyÓTÆq≥Te+Ï ªª<ëììµµ bı+<ä&ÜìøÏ eTq*ïn‘· +‘· ‘*ø£>±qT, n‘· +‘· dü÷ø£Î+>±qT ‘·j·÷s¡T#ùd |ü<ä∆‘·T\ yÓ’|ü⁄≈£î eTq+ düVü≤»+>±H

14

Äø£]¸‘·T\+ ne⁄‘ê+. ∫qï_&É¶qT q$«+#·<ä\∫q|üð&ÉT eTq+ yêìe … ne÷j·Tø£‘ê«ìïqÏkÕÔ+. n<˚$<Ûä+>± <Ó’eÁbÕ|æÔøÏ eTq+ Äj·Tqe …H˚ ‘·j·÷s¡T ø±yê*.

Ä<Ûë´‹àø£‘·≈£î n‘· +‘· nedüs¡yÓTÆq eTs√ $wüj·T+ düeT‘·«eTT. á |ü<ä+˝À $kÕÔs¡yÓTÆquÛ≤e+ Ç$T&ç e⁄+~. n~ Ç‘·s¡T\≈£î ÄyÓ÷<äjÓ÷>∑ +>± e⁄+&˚≥≥T¢ eTq u≤Vü≤´ Jeq$<ÛëHê*ï dü]~<äT›ø√e&ÜìøÏ e÷Á‘·y˚T dü+ã+~Û+∫q~ ø±<äT. n~ eTq e÷qdæø£ XÊØs¡ø£ø±s¡ s¡+>±ìø£+‘·ÏøÏ $düÔ]+∫q≥Te+Ï $wüj·T+. e÷ |üP»´ >∑Ts¡Tes¡T´\ n_ÛÁbÕj·T+˝Àˇø£ e´øÏÔøÏ @ $wüj·T+˝ÀHÓ’Hê düeT‘·«+ À|æ+∫q≥¢sTT‘˚, n‘·&ÉT m+‘· ñqï‘· dæú‘·T\qTbı+~q|üŒÏø°, Ä<Ûë´‹àø£ s¡+>∑+˝À ø£ dü+ n&ÉT>∑T yÓ÷|æqyêì>∑ ≈£L&É |ü]>∑DÏ+#·qø£ÿs¡

Ò<äT. ìC≤ìøÏ düeT‘·«eTq>± eTq˝Àì ndæú$T‘· Á|üeè‘·TÔ\T #ê\es¡≈£î dü<äT›eTDÏ– e⁄qïs¡+>∑+˝ÀøÏ eTq+ Á|üy˚•+#êeTì ns¡ú+. Ç+ø± @<Ó’Hê $T–* e⁄+fÒ n~ eTq+ $Vü≤]düTÔqïeT+&É\+ jÓTTø£ÿ dæú‹øÏ dü+ã+~Û+∫ e⁄+≥T+~.

nìï eT+&É ≤˝À¢qT, ø=ìï Á>∑+<∏äT\T e⁄HêïsTT. düèwæº ø=s¡≈£î eT÷\eTT qT+&ç ÁøÏ+~øÏÁ|üø£è‹ X¯øÏÔ<Ûës¡ Á|üeVæ≤+∫q|üð&ÉT ø£*–q ≈£î<äT|ü⁄\T Á>∑+<∏äT\qT @s¡Œs¡#êsTT. n$ X¯øÏÔπø+Á<ë\sTTHêsTT. á Á|üyêVü≤ <Ûës¡\>∑T+&Ü eTq+ á<äT≈£î+≥÷ b˛e⁄q|üð&ÉT <Ûë´qX¯øÏÔe\q á Á>∑+‘·T\T $ø£dæ+∫ eTq |ü⁄s√>∑eTHêìï eT]+‘· düT\uÛÑ+ düT>∑eT+ #˚kÕÔsTT.Ç+ø± ô|’øÏ yÓ[¢q≥¢sTT‘˚ Á>∑+<∏äT\ Á|üuÛ≤e+ ‘·–Z, m+‘√ dü«#·Ã¤+>∑ e⁄qï eT+&É ≤ìï eTq+Á|üy˚•kÕÔ+. á $<Ûä+>± eTq+ <äX¯\ yê]>∑ |üj·Tìdü÷Ô, e÷j·T <ë<ë|ü⁄ |üP]Ô>± q•+∫qÏºdæú‹ì #˚s¡T≈£î+≤eTT. eTVü‰eTVü‰ãTTwüß\T ≈£L&É kÕ<Ûës¡D+>± sTT+‘·es¡πø yÓfi¢–>±s¡T.ø±ì Ç+ø± m+‘√ $T–* e⁄+~. Ä<Ûë´‹àø£ <äèwæº‘√ |ü]o*ùdÔ, eTq+ <ëÏq~ πøe\+nsTT<äe eè‘·Ôy˚Tqì (ªdü‘√´<äj·TeTTµ j·T+<ä* 23 eè‘·ÔeTT\T >∑\ |ü≥eTT), Ç+ø±<ë≥e\dæq$ |ü<äø=+&ÉT eè‘êÔ\THêïj·Tì e÷Á‘·+ #Ó|üŒ>∑\qT. eTq+ sT÷ |ü<äVü‰]+Ïì<ëÏq|üð&ÉT, HqT ªªsê»jÓ÷>∑ Á|üuÛ≤e+µµ˝À #Ó|æŒq πø+Á<ä eT+&É\+˝À Á|üy•kÕÔeTT. Ç+‘·≈£î|üPs¡«+ düX¯Øs¡T …’q Ä‘·à\≈£î Bì˝ÀøÏ Á|üy˚X¯+ <äTkÕ‡<Ûä +>∑ e⁄+&˚~. ø±ì Hê >∑Ts¡Tes¡T´\n<äT“¤‘· |ü]XÀ<ÛäHê |òü*‘·+>± Ä dæú‹ sTT|üð&ÉT uÛÖ‹ø£ XØs¡+‘√H bı+<ä&É+ kÕ<Ûä eTe⁄‘·T+~.Á|ü»\T Bìì qeTàø£b˛e#·TÃ. ø±ì ˇø£ e´øÏÔ <ëìø√dü+ |ü]ÁX¯$T+∫q|üð&ÉT >±ì, Òø£n‘·ìøÏ, ‘·q ÁbÕDX¯øÏÔ Á|ükÕs¡+#˚, Ä dæú‹ dü+<äs¡ÙHêìï ø£ dü+ ˇø£ÿ ø£åDyÓTÆq ø£*–+#·>∑\düeTs¡ú >∑Ts¡Te⁄ \_Û+∫q|üð&ÉT >±ì, á dæú‹ì Á|ü‘· ø£å+>± nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äe#·Ãì H˚qT#ÓãT‘êqT.

15

uÛÑøÏÔì >∑T]+∫ #ÓbÕŒ\+fÒ, Hê n+‘·s¡ |ü]o\q yÓfi¯¢>∑*–q+‘·es¡≈£î, »qT\TkÕe÷q´+>± <˚ìï uÛÑøÏÔ nì uÛ≤$kÕÔs√ n~ yêdüÔyêìøÏ bı>∑&ÉÔ e÷Á‘·y˚Tqì H˚qT ìs¡“¤j·T+>±#Ó|üŒ>∑\qT. ì»yÓTÆq uÛÑøÏÔ, bı>∑&ÉÔ ø£+fÒ m+‘√ _ÛqïyÓTÆq~. n~ <Ó’e+‘√ e⁄+&˚ düs¡fi¯yÓTÆ,XøÏÔe+‘·yÓTÆq ‹s¡T>∑T ÒqÏº nqTã+<Ûä+. Áù|eT u≤<Ûä\T>∑ ‘Ó*j·Tã& yêÏì ≈£L&É nqTuÛÑ$+#yês¡T ø=+<äs¡THêïs¡T. Hê n_ÛÁbÕj·T+˝À n$ ÁeD+ jÓTTø£ÿ b˛≥Te+Ï u≤<Ûä\ì $e]+#·&É+eT]+‘· düeT+»dü+>± e⁄+≥T+~. nsTT‘˚ n$ kÕ<Ûës¡DyÓTÆq bı>∑&ÉÔ kÕúsTT ø£+f… ø=+#Ó+ñqï‘·yÓTÆq$ ø±e#·TÃ. <ëì˝À <Ó’e düàs¡D Ò<äT. ø±e⁄q H˚qT <ëìï ÁeD u≤<Ûä nìn+≤qT. n+fÒ eTq uÛÑøÏÔ Òø£ <Ó’e+‘√ eTq≈£î >∑\ nqTsê>∑ ã+<Ûä+ ñ+&Ée\dæq≥T¢

Ò<äì <ëì ns¡ú+. n~ Ä•+∫q kÕúsTT ø£+f… ‘·≈£îÿe>∑ e⁄+≥T+~. n≥Te+Ï u≤<Ûä≈£î>∑\ @¬ø’ø£ ∫øÏ‘·‡ $wü|ü<ësêúìï ‘=\–+#·>∑\ Xg∫øÏ‘·‡ e÷Á‘·yT. <ëìï ñù|øÏåùdÔ ø±\Áø£eT+˝Àn~ ∫øÏ‘·‡≈£î kÕ<Ûä |ü&Éì Bs¡Èø±\|ü⁄ ÁeD+>± m<ä>∑e#·TÃ. <äTwüºkÕ+>∑‘· eTT, |ü]düsê\Á|üuÛ≤e+#˚ eTq X¯Øs¡+˝À ù|s¡T≈£îb˛sTTq <Ó’ee´‹πsø£eTT, Ä<Ûë´‹àø£ $s¡T<ä∆eTT nsTTq|ü<ës¡úy˚T á $wü |ü<ës¡ú+. |üP» ˝Òø£ <Ûë´HêìøÏ eTq+ nqTdü]+#˚ |ü<ä∆‘·T\T eTqVü≤è<äj·÷\˝À ì»yÓTÆq Áù|eTqT Á|ü<ä]Ù+#$>± e⁄+&Ü\H ìs¡íj·÷ìøÏ n~ eTq*ï rdüT≈£îedüTÔ+~.

<Ó’eÁù|eTqT ô|+bı+<ä&ÜìøÏ nHø£ e÷sêZ\THêïsTT. n+<äT≈£î |æ‘·èuÛ≤e+, e÷‘·èuÛ≤e+,$TÁ‘·uÛ≤e+, >∑Ts¡TuÛ≤e+ e+Ï nH˚ø£ uÛ≤yê\qT nqTdü]+#ê*. ø±ì Hê n_ÛÁbÕj·T+˝À<Ó’yêìï Áù|j·Tdæ>∑ uÛ≤$+#·&É+ eT]+‘· ÁX‚wüeTT, nqT≈£L\eTT nsTTq |ü<ä∆‹. eTq\qTÁù|$T≈£îì>±qT, <Ó’yêìï Áù|j·Tdæ>±qT uÛ≤$+∫, n< uÛ≤e+‘√ |ü⁄s√>∑$T+∫q≥¢sTT‘, e÷s¡Z+eT]+‘· düT\uÛÑ+ ne⁄‘·T+~. Bìe\q ø£*π> |òü*‘·+ @$T≥+fÒ ø=+‘· ø±˝≤ìøÏ <Ó’ey˚TÁù|$T≈£î&ÉT>±qT eTqeTT Áù|j·Tdæ>±qT ne⁄‘ê+. ìC≤ìøÏ Ç<˚ <Ûë´q+˝À Hê\T>∑e <äX¯.ø±ì sT÷ <äX˝À eTq+ >∑e÷´ìï kÕ~Û+#êeTqT≈£î+fÒ, n~ ô|<ä› bıs¡bÕ≥e⁄‘·T+~. eTT+<äs¡sTT+ø± m+‘√ e⁄+~. ø±ì n~ e÷≥\≈£î nr‘·+ ø±e⁄q, Á|ü‘· øå±qTuÛÑyêìøÏ e÷Á‘·y˚Tdü+ã+~Û+∫q $wüj·T+. eT]+‘· Ä<Ûë´‹àø£ Á|ü>∑‹ ø√dü+ n‘·´+‘· ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡yÓTÆq$wüj·÷\qT H=øÏÿ #Ó|üŒ&Üìπø H˚ì<ä+‘ê #ÓbÕŒqT.

ø±ì <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ n+‹eT dæ~∆ jÓTTø£ÿ Á|üe÷D+, n<ø±<äT, |ü]|üPs¡í‘·«|ü⁄ Á|üe÷D+≈£L&É m+‘√ ~>∑C≤], uÛÑøÏÔ #ê\ #·eø£u≤s¡T $wüj·T+>± |ü]D$T+∫+~. n$ yêÏ ì»yÓTÆq$\TeqT |üP]Ô>∑ b˛>=≥Tºø=HêïsTT. ø£fi¢qT $+‘·>∑ ø£~*+#·&É+ ≈£L&É uÛÑøÏÔ>± |ü]>∑DÏ+|üã&ÉT‘√+~. <ëì Á|üuÛ≤e+ e\q ø£*π> nqTuÛÑe+ ˇø£ ñqï‘· dæ~∆>± uÛ≤$+|üã&ÉT‘√+~.

16

áHê&ÉT ˇø£&ÉT >∑Ts¡Te⁄>∑ n>∑T≥≈£î sTT~ #ê\ì H˚qs¡ú+ #˚düT≈£îHêïqT. ø±\ |ü]dæú‘·T\TeT]+‘· V”≤qyÓTÆ, eTq*ï Ä $<Ûä+>± eT]+‘· V”≤q+ ø±$+#êsTT. ø°åD <äX¯ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆÁ|ü»\ eTqdüT‡\qT dü¬s’q e÷s¡Z+ qT+&ç ô|&ÉÁ‘√e |üÏºk Ô+~. yês¡T <ëìe\q dü+|üPs¡í+>∑ø£fi¯+øÏ‘·T …’q|üð&ÉT, n<Ûä'|ü‘·q uÛ≤e+ yê] eTqdüTdü\qT |”&ç+#·&É+ yÓTT<ä …Ïº+~. ø±ìyês¡T e⁄qï≥Te+Ï n<Ûä'|ü‘·q dæú‹˝À yês¡T ‘·|üðqT |üð>∑ d”«ø£]+∫, n< J$‘· düeTdü \≈£îdü¬s’q |ü]cÕÿs¡eTì ‘·\∫ <ëì‘√H˚ eTT+<äT≈£î yÓfi≤fls¡T. yês¡T <ëH˚ï uÀ~Û+#ês¡T. <ëìïÁ|üø±Xe+‘·yÓTÆq s¡+>∑T˝À¢ ∫Árø£]+∫, Á|ü»\≈£î n+~+∫ ‘·eTqT d”«ø£]+∫, nqTdü]+#·eTìÁù|πs|ækÕÔs¡T. yê¬se«]˝ÀqT ø±+‹øÏs¡D+ nH~ ø£qã&É Ò<äT. $#·ø£åD≤ C≤„q+ <ë<ë|ü⁄ |üP]Ô>±ø√˝ÀŒj˚T≥+‘· y˚Ts¡≈£î HÓ’‹ø£ uÛ≤e+ ~>∑C≤]b˛sTT+~. <˚«wü+ Á|üã* Ä ø±s¡D+>± rÁeø£\Vü‰\qT ‘Ó#·TÃø√e&É+ Òø£ $<Ûä«+düø£ dü+|òüT≥q\˝À bÕ˝§Zq&É+ nH~ ø£ |ü$Á‘·ø±s¡ +>±uÛ≤$+#·ã&ÉT‘√+~. Á|ü‹#√≥ Bì <äècÕº+‘ê\T $kÕÔs¡+>± ø£qã&ÉT‘·THêïsTT. ø=+<äs¡TÇwüº<Ó’e+ ñ+&Ü\H uÛ≤yêìï Á|ü‹bÕ~kÕÔs¡T. Ç‘·s¡T\T s¡÷|ü+ Òì <Ó’yêìï, Ç+ø± eT]ø=+<äs¡Tdü>∑TD, ìs¡TZD <Ó’e uÛ≤yê\qT Á|ü‹bÕ~kÕÔs¡T. $s√<ÛëìøÏ <ë]rùd rÁe yê<√|üyê<ë\TÁ|üã*HêsTT. n$ |üs¡düŒs¡ <˚«wü uÛ≤yê\qT ø£*–+∫ $yê<ä ø±s¡D≤\e⁄‘·THêïsTT. dü>∑TDìs¡TZDuÛ≤yê\qT düeT]∆+#˚yês¡T, ‘êyÓTTø£]‘√ H=ø£s¡T b˛°|ü&ÉT‘·Tqï|üŒÏø°, Hên_ÛÁbÕj·T+˝À, düe÷q+>±H bıs¡bÕ≥T #düTÔHêïs¡T. n+<äTe\q yê]˝À @ ø£ÿs¡÷ \øå±´ìïbı+<ä Ò≈£îHêïs¡T. yêdüÔyêìøÏ Ç$ ¬s+&É÷ XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔ nqT πø \øå±´ìøÏ ¬s+&ÉTe÷sêZ\T. á ¬s+&ç+ÏøÏ eT<Ûä q ñqï ‘˚&Ü @$T≥q, dü>∑TD e÷sêZìï nqTdü]dü÷Ô <ëìπøø£≥Tºã&ç ñ+&˚ yê]øÏ nq+‘·+ nH˚~ XÊX¯«‘·+>± yê] <äèwæºøÏ n+<ä≈£î+&É ñ+&çb˛‘·T+~.nq>± yês¡T >±*˝Àì ˙Ï Ä$s¡T\qT >∑Ïº eT+#·T>∑&É¶>± |òüT˙uÛÑ$+|ü #˚kÕs¡ì <ëqs¡ú+.á eT+#·T>∑&É¶ düeTTÁ<ä+˝ÀìøÏ C≤]|ü&çq|üð&ÉT z&É\T <ëìï &Ûûø=ì eTTì–b˛e#·TÃ. ìs¡TZD‘·‘ê«ìï Á|üuÀ~Û+#˚ e´øÏÔ n<˚ düs¡« düeTÁ>∑eTì uÛ≤$+∫ <ëìπø XÊX¯«‘·+>± n+Ïô|≥Tºø=ìñ+fÒ n‘·&ç ‘·– ≈£L&Ü n+‘˚. ãVüQXÊ ‘˚&Ü n+≥÷ ñ+fÒ n~ n‘·&ÉT &Ûûø=H˚ eT+#·T>∑&É¶eT]ø=+‘· <ä÷s¡+˝À ñ+&Ée#·TÃ. ì»+>± #ÓbÕŒ\+fÒ <Ó’e+ dü>∑TDT&ÉT ø±<äT. ìs¡TZDT&ÉTø±<äT, ¬s+&ç+Ïø° nr‘·T&ÉT. Äj·Tq Äj·Tq>±H˚ ñ+≤&ÉT. á s¡Vü≤dü´ eTsêàìï|ü]wüÿ]+#·&ÜìøÏ @+ #j·÷*? <ëìøÏ @¬ø’ø£ |ü]cÕÿs¡+ Ä |üs¡ÁãVü≤àeTT ô|’H, n~ dü>∑TD+ø±ì, ìs¡TZD+ ø±ì, sT÷ ¬s+&ç+Ï À @B ø±≈£îHêï ø±ì, eTq <äèwæºì dæús¡|üs¡∫ <ëìj·T+<äTÁù|eTqT ô|+bı+~+#·Tø√e&Éy˚T.

17

Ç|üð&ÉT $T–* ñqï düeTdü kÕøå±‘êÿs¡ dæú‹ e÷Á‘·y˚T. kÕ<Ûës¡D+>± Á|ü»\T <ëìïX¯+K, #·Áø£, >∑<ä, |ü<äàeTT\qT Hê\T>∑T #˚‘·T˝À¢q÷ <Ûä]+∫q $wüßíeT÷]Ô uÛÖ‹ø£ s¡÷bÕìïe÷qdæø£+>± <ä]Ù+#·&Éy˚Tqì uÛ≤$kÕÔs¡T. ø±ì Hê n_ÛÁbÕj·T+˝À n≥Te+Ï <äs¡Ùq+Ä<Ûës¡≈£î&ç dü÷ú\‘·s¡ e÷qdæø£ dæú‹ |òü*‘·y˚T. n+<äT≈£î ø±s¡D+ n<˚ s¡÷bÕìï rdüTø=ì<Ûë´ì+#·&É+ e\q n‘·&ç dü÷ø£Î‘·s¡yÓTÆq Ä‘˚à Ä s¡÷|ü+˝À n‘·&çøÏ ø£qã&ÉT‘·T+~.sê»jÓ÷>∑+˝À kÕ<ÛäHê |òü*‘·+>± eè~∆ #Ó+<˚ e÷qdæø£ dæú‹ #ê˝≤ _ÛqïyÓTÆqÏº~. Ä dæú‹˝Àn‘·&ÉT düs¡«Á‘ê düs¡« $wüj·÷\˝ÀqT ~e´X¯øÏÔ ñìøÏì nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘ê&ÉT. ì»yÓTÆq<äs¡Ùq dæú‹ ( Òø£ ~e´<äèwæº) n+fÒ yêdüÔyêìøÏ n<˚. Á|ü»\T Bìì $˝ÀøÏ+∫, ‘·eT≈£î ‘êy˚T<ëì nqTuÛÑ÷‹ì bı+<ë*.

á <äs¡Ùq dæú‹ì bı+<ä&É+ n+fÒ |ü]|üPs¡í‘·«eTT ø±<äT. n~ <Ó’e+ yÓ’|ü⁄≈£î y˚dæqyÓTT<äÏ n&ÉT>∑T e÷Á‘·y˚T. eTq+ sTT+ø± m+‘· <ä÷s¡+ yÓfi¢e\dæ ñqïB, sTT+ø± mìïdæú‘·T\qT <ë≥e\dæ e⁄qï~ ø£∫Ã‘·+>± ìs¡ísTT+#· ÒeTT. eTq n+‹eT \ø£å + ªªuÛÑ÷eTµµ

Òø£ |üs¡‘·‘·«eTT˝À \j·T+ ø±e&É+ nsTTq|üð&ÉT <äs¡Ùq dæú‹ì @$<Ûä+>±qT |üs¡e÷e~Û>±rdæø√ ÒeTT. ø£$<Ûä+>± eTq+ Á|üy•+∫q dæú‹ |òü*‘ê\qT nqTuÛÑ$dü÷Ô, sTT|üŒÏø° sTT+ø±ˇø£ $H√<ädæú‹˝ÀH˚ ñHêïeTT. Ç~ ø£ _&É¶ ‘·q ø=‘·Ô u§eTà\‘√ $H√~düTÔqï≥T¢ ñ+≥T+~.˙ Vü≤è<äj·TH˚Á‘·+‘√ Bìì #˚dü÷Ô Ç+<äT˝Àì j·T<ësêúìï ‘˚*ø£>± Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ. BìïH˚qT ªª$H√<ä+µµ n+≤qT. <ëìøÏ ø±s¡D+ nuÛ≤´dæ <ëì qT+&ç ø=+#Ó+ ùdô|’Hê <ä÷s¡yÓTÆ‘˚<äT'K+ #Ó+<äT‘ê&ÉT. eTq˝À nH˚ø£eT+~ Äsê<ÛäHê |üs¡+>± #˚ùd <ëì yÓqTø£ ˇø£ uÛ≤e+ñ+~. <ëì |òü*‘·+>± n~ ˇø£ $<ÛäyÓTÆq $H√<äy˚T ‘·|üŒ y˚s¡T ø±<äT. $H√<ä ø±s¡ø±\T$$<Ûä s¡ø± …’q$ ñHêïsTT. •X¯óe⁄≈£î u§eTà\T, |ü+&ç‘·Tq≈£î Á>∑+<∏ä |üsƒ¡q+, Äsê<Ûä≈£îìøÏkÕ<ÛäHêuÛ≤´kÕ\T, uÛÑ≈£îÔìøÏ uÛ≤y√Á<ø£ |üP]‘· Áù|eT, Ä‘·àÁbÕ|æÔ bı+~qyêìøÏ XÊX«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔ,\j·÷edüú, |ü]|üPs¡í‘·«+ bı+~q yêìøÏ n‘·&ç nC≤„q dæú‹. ø±ì sTT+‘·es¡≈£î sTTe˙ï$H√<ä+ ø=s¡≈£î ñ<›•+∫q $H√<ë\T e÷Á‘·yT. ì»yÓTÆq dü‘Y‘·‘·«+ eTq+ sT÷ <äX\ìï+Ïì<ëÏq|üð&ÉT sTT+ø± eTT+<äT ñ+≥T+~. Á|ü»\T sT÷ $H√<ë\H˚ dü‘Y‘·‘·«eTì uÛ≤$+∫yêÏ ÀH ∫≈£îÿ|ü&ç ñ+&ç ‘·eT nH«wüDqT n+‘·Ï‘√H n+‘·yÓTT+~+#·Tø√e&É+ XÀ#· j·Tø£s¡yÓTÆq $wüj·T+.

|üdüT|ü⁄ ø=eTTà \_Û+∫q yê&ÉT ‘êH=ø£ yê´bÕ]qì uÛ≤$+#ê&É≥.

dü‘Y‘·‘·«+ nH˚~ m≥Te+Ï<Ó’ ñ+≥T+<√ e÷≥\˝À $e]+#·&É+ m+‘√ ø£wüº+.ns¡ú+ #˚dæø=q&ÜìøÏ <ëìì Ä<Ûë´‹àø£ <äX¯\ìï+Ï jÓTTø£ÿ n+‹eT dæú‹>∑ #Ó|üŒe#·TÃ. Ä

18

ô|’q n~≈£L&É n<äèX¯ yÓTÆ <ëì düàè‹ ≈£L&É yÓqTø£≈£î yÓ[flb˛‘·T+~. n|üð&ÉT eTq+ ˇø£düeT‘·\ Á|ü<˚XÊìï #˚s¡T‘êeTT. nø£ÿ&É eTq sT÷<äT˝≤≥ nq+‘·+>± kÕ–b˛‘·T+~. Änq+‘· Á|ü<˚X¯+ jÓTTø£ÿ nqTuÛÑyêìï bı+<ä&ÜìøÏ ñ‘ê‡Vü≤+ #·÷ù| e´øÏÔøÏ, n‘·&ÉT ‘·quÛ≤e eTTÁ<ä\ìï+Ïì |üø£ÿ≈£î HÓÏºq ‘·s¡Tyê‘·H˚ n+<äT˝ÀøÏ Á|üy˚•+#ê\ì H˚qT #ÓãT‘êqT.

H˚qT ô|’ì #Ó|æŒq<ä+‘ê πøe\+ d”«j·T Á|üj·T‘·ï+‘√H˚ kÕ~Û+#·&É+ #ê\ ø£wüº+. <ëìøÏø±s¡D+ eTq+ ô|’ô|’øÏ yÓ&ÉT‘·Tqï|üð&ÉT Á|üø£è‹ X¯øÏÔ dü÷øå±à‹dü÷ø£Î+>± ne⁄‘·T+~. X¯øÏÔm+‘· m≈£îÿe>± dü÷ø£ÎyÓTÆ‘˚, n~ n+‘· ã©j·TeTe⁄‘·T+~. á <äX¯ À ‘·q d”«j·T X¯øÏÔ#˚nuÛ≤´dæì ô|’øÏ HÓ≥º>∑\ düeTs¡Tú&Ó’q >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T n‘· +‘êeX¯ ø£+.ø±ì Hê <äèwæº˝À >∑Ts¡TX¯øÏÔ‘√ ô|’øÏ HÓ≥ºã&çq|üŒÏøÏ, Ä >∑Ts¡Te⁄ ‘·q X¯øÏÔì Á|üjÓ÷–+∫n‘·&Éø£ÿ&É ì\ã&ÉTq≥T¢ #˚j·Tø£ b˛sTTq≥¢sTT‘˚ eTs¡\ ÁøÏ+~øÏ C≤]b˛j˚T Á|üe÷<ä+sTT+ø± Ä $<Ûä+>±H˚ ñ+≥T+~. Hê düVü≤#·s¡T\˝À ˇø£]ì ÁãVü‰à+&ÉeT+&É\+ jÓTTø£ÿHê\Ze <äX¯≈£î nr‘·+>± ô|’øÏ rdæø=ìb˛sTT, dü«j·T+>± H˚H˚ Ä dæú‹ j·T+<äT Á|üy˚•+∫,$wüj·÷\qT ˇø£kÕ] Á|ü‘·´ø£å |ü]o\q #˚kÕqT. dü«Á|üj·T‘·ï+‘√ Ä ‘·s¡Tyê‹ <äX¯qT#˚s¡Tø√&ÜìøÏ ˇø£ y˚sTT dü+e‘·‡sê\ ø±\+ |ü≥Tº‘·T+<äì sTT+ø± ô|’øÏ yÓfi¯fl&ÜìøÏ nsTT<äTy˚\ dü+e‘·‡sê\T |ü≥Tºqì ‘Ó\TdüTø=HêïqT. Ä<Ûë´‹àø£ <äX¯\T …ø£ÿ Òqìï ñ+≤sTT.n+<äTe\q yêÏ À Á|üj·÷DÏ+#·T≥≈£î |üfÒºø±˝≤ìï …ø£ÿø£≥º&ÜìøÏ M\Tø±<äT. πøe\+ÁbÕD≤VüQ‹ X¯øÏÔe÷Á‘·y˚T sT÷ ø±\eé~Ûì ‘·–Z+∫ y˚\ dü+e‘·‡sê\T |üfÒº >∑eTHêìï ˇø£J$‘·ø±\+˝ÀH˚ |üP]Ô #˚j·T&ÜìøÏ M\T ø£*–düTÔ+~. ø±ì n+‹eT $»j·T+ ìX¯Ãj·T+>±dæ~›+#ê\+fÒ n+‹eT \ø£å +≈£L&Ü dü<ë <äèwæºj·T+<äT ñ+&Ü*.

n+‹eT \ø£å + <äèwæºj·T+<äT Ò≈£î+&Ü eTq kÕ<ÛäHêuÛ≤´kÕìï ø=qkÕ–dü÷Ôb˛‘˚, eTqdæú‹, >∑eTý˚T<√ ‘Ó*j·T≈£î+&Ü |üj·Tì+#˚ Á|üj·÷D°≈£îì e … ñ+≥T+~. >∑e÷´ìï dü<ë<äèwæº À ñ+#·T≈£îqï|üð&ÉT e÷Á‘·y˚T Ä<Ûë´‹àø£ e÷sêZìï ø£qT>=q&É+ kÕ<Ûä eTe⁄‘·T+~.

e÷s¡ZeTT˝À eTq*ï dæús¡+>± ñ+#˚~ @~? eTq*ï eTT+<äT≈£î HÓ≥Tº‘·÷, düVü‰j·÷ìïn+~dü÷Ô ∫e] es¡≈£L q&ç|æ+#˚ Ä X¯øÏÔ @~? n~ eTq eTqdüT‡ e÷Á‘·y˚T. <ëìH˚ eTq+<äTwüºyÓTÆq<äì, ˙#·yÓTÆq<äì ‘·s¡#·T uÛ≤$kÕÔeTT. yêdüÔyêìøÏ eTqy˚T <ëìì n‹>∑ø±s¡ ø£ ≤bÕ\˝À bÕ˝§ZH≥≥Tº#dæ, ndæús¡yÓTÆq <ëìì>±qT, #·+#·\yÓTÆq~>±qT ‘·j·÷s¡T#dæ<ëì n\yê≥¢qT bÕ&ÉT#˚dæHêeTT. ˝Òq≥¢sTT‘˚ n~ <Ó’yê<˚XÊ\qT, eT¨qï‘· kÕúsTTdü÷øå±àqTuÛÑyê\ìï+Ïì eTq≈£î n+<äCÒùd n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq, n‘· +‘· Á|üjÓ÷»qø£s¡yÓTÆq@¬ø’ø£ kÕ<Ûäq+. <ëìì |ü‘·q dæú‹˝À n~ eTq*ï ìdü‡+<˚Vü≤+>± ∫‘·ÔÁuÛÑeT\≈£î <ë]rdüTÔ+~.

19

yêÏì eTq+ ‘·s¡#·T>± |ü⁄s√>∑eTq <äX¯\ì nbÕs¡ú+ #˚dæø=+≤eTT. n≥Te+Ï <äTdæú‹øÏ>∑T¬s’q e´≈£îÔ\qT H˚HÓs¡T>∑T<äTqT. n~ ≈£L&É Ä<Ûë´‹àø£‘· À m+‘√ø=+‘· n_Ûs¡T∫ ø£\e´øÏÔ nsTT‘˚ <ëì $wüÁ|üuÛ≤e |ü]$T‹ì …ø£ÿ ø£≥º ÒeTT. n‘·&ÉT yêÏì eTVü‰‘·Tà\‘√qT,<˚e⁄fi¢‘√qT >∑\ dü+düs¡ZeTT>∑ $e]dü÷Ô ~yê´<˚XÊ\qT bı+<äT‘·Tqï≥T¢ #Ó|üð≈£î+≤&ÉT.ø±ì eTqdüT‡qT |ü]X¯ó<ä∆yÓTÆq dæú‹øÏ ‘Ó∫Ãq≥¢sTT‘˚, n~ mqï&É÷ sT÷ $<Ûä+>± ‘·|üð<ë]|üÏº+#·<äT.

e÷qe eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ eT÷˝≤ìï >∑T]+∫q Hê d”«j·T |ü]XÀ<ÛäqqT H˚ìø£ÿ&É MT≈£î#Ó|üŒe#·TÃqT. düèwæº düeTj·TeTT ÄdüqïyÓTÆq|üð&ÉT πø+Á<ëìøÏ ~>∑Te Á|ü<˚X¯+˝À ˇø£ øå√uÛÑ@s¡Œ&ç+~. n<˚ düèwæºøÏ Ä<Ûës¡eTsTT+~. n~ n|üð&ÉT <ëì |ü]|üPs¡ídæú‹˝À ñ+~. n~<Ó’yêìøÏ $TøÏÿ* <ä>∑Zs¡>± ñqï dæú‹. Ç<˚ e÷qe⁄ì˝À eTqdüT‡>∑ ø£qã&ç+~. BìøÏ Äe\πøe\+ <Ó’ey˚T ñHêï&ÉT. BìH˚ H˚qT ªªsê»jÓ÷>∑Á|üuÛ≤e+µµ˝À πø+Á<äeTì nHêïqT. Ç|üð&ÉTeTqdüT‡ <ëì Á|üdüTÔ‘· dæú‹˝À m+‘·es¡≈£î ÁuÛÑwüßº|üÏº+<√ MTs¡T Væ≤+#·+&ç. n~ ‹]–|ü]X¯ó<ä∆eTT ø±$+|üã&ç ndü\T dæú‹øÏ rdæø=ì sêã&çq|üð&ÉT n~ @~ dü¬s’q<√ <ëìH˚ãVæ≤s¡Z‘·+ #˚düTÔ+~. ÁbÕD≤VüQ‹ <ë«sê eTqdüT‡qT ˇø£ÿkÕ]>∑ <ëì eT÷\ dæú‹øÏ rdüTø=ìsêe#·TÃqT. n+<äT≈£î n≥Te+Ï eTVü‰Á|üE„&Ó’q >∑Ts¡Te⁄ n<äèwüºeXeTTq eTq≈£î \_Û+#·&É+e÷Á‘·y˚T ø±<äT, nuÛ≤´dæ ≈£L&É ÁbÕD≤VüQ‹ jÓTTø£ÿ rÁeX¯øÏÔì ‘·≥Tºø√>∑*–q yê&Ó’ ñ+&Ü*.

H˚qT πøe\+ ø=ìï eTTU≤´+XÊ\qT e÷Á‘·y˚T Á|ükÕÔ$+#êqT. Á|ü‹#√≥ ÁbÕD≤VüQ‹jÓTTø£ÿ ÁbÕeTTK´‘·qT H=øÏÿ #ÓbÕŒqT. n+<äT≈£î ø±s¡D+ Bìø£qï y˚T˝…’q eT]+‘·Á|ü‹uÛ≤e+‘·yÓTÆq Á|ü>∑‹ø±s¡ø£ $<ÛëHêìï H˚ì+‘·es¡≈£î #·÷dæ e⁄+&É Ò<äT. >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿeT¨qï‘· XøÏÔ eTq dü«Á|üj·T‘·ï+‘√ ø£*dæ |ü⁄s√>∑eTq XøÏÔì ~«>∑TD°ø£è‘·+ #düTÔ+~. Ç+‘>±ø£sT÷ $<Ûä+>± ‘·q dü«Á|üj·T‘·ï+ jÓTTø£ÿ ms¡Tø£ nD–e⁄+&ç dü÷ú\ j·÷+Á‹ø£ $<ÛëHê\˝Àø£*π> nVü≤+ø±s¡ uÛ≤yêìï mqïÏøÏ eè~∆ #Ó+<ä≈£î+&É ñ+#·T‘·T+~. ªªsê»jÓ÷>∑ Á|üuÛ≤e+µµ˝ÀHqT dü÷∫+∫q≥T¢>±, Ç|üð&ÉT ø±\+ e÷]b˛‘·T+~. n+<äTe\q eTq |üP»´ >∑Ts¡Tes¡T´\TeTVü‰‘·à l sêeT#·+Á<äJ Á|üy˚X¯ô|Ïºq $<ÛëHê Ò Á|ü|ü+#·eT+‘·≤ Ä#·s¡D˝À ñ+≤sTT.

<Ó’eC≤„q+ ˇø£ $C≤„qXÊgeTT. eT÷\ uÛ≤+&Ü>±s¡+ qT+&ç (Á>∑+<∏äT\ s¡÷|ü+˝À)Á|üeVæ≤+#·T Á|üø£è‹ XøÏÔøÏ düèwæº, $\j·÷\T ¬s+&ç+Ïì #j·T>∑\ kÕeTs¡ú eTT ø£\<äT. uÛ≤s¡‘·<XãTTwüß\T düè»q X¯øÏÔì m\¢|üð&ÉT e÷qeC≤‹ |ü⁄qs¡T<ä∆s¡D≈£î $ìjÓ÷–+#ês¡T. $<Ûä«+düø£X¯øÏÔ ≈£L&É $kÕÔs¡+>± ñ+~. nDTu≤+ãT ôd’‘·+ BìøÏ düe÷q+ ø±<äT. Á|üdüTÔ‘·+ sT÷ X¯øÏÔ≈£L&É sTT|üð&ÉTqï <ëìøÏ ã<äT\T>± ˇø£ Áø=‘·Ô Á|ü|ü+#êìï ì]à+#·&ÜìøÏ $ìjÓ÷–+#·

20

ã&ÉT‘√+~. Ä<Ûë´‹àø£ |ü⁄qs¡TJ®eq+ sTT|üŒÏπø Äs¡+uÛÑyÓTÆ+~. eT]j·TT uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ eT∞flÁ|ü|ü+#êìøÏ Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤düTÔ+~. <ëìøÏ m+‘·ø±\+ |ü&ÉT‘·T+<äqï $wüj·T+ eTTK´+ø±<äT. Ä<Ûë´‹àø£‘·qT Ä<Ûës¡+>± Ò≈£î+&Ü uÛÑ÷$Tô|’ @ <˚X¯eTT eTqC≤\<äì ‘·«s¡ ÀH˚Á|ü|ü+#·+ Á>∑Væ≤düTÔ+~. sê»ø°j·T #·‘·Ts¡‘·, ø£|üÀbÕj·÷\ j·TT>∑+ sTT|üð&ÉT n‹y˚>∑+>±>∑&É∫b˛‘√+~. á X¯‘êu≤›+‘·s¡+˝À>± >∑T]Ô+|ü<ä–q e÷s¡TŒ\T ‘·|üŒø£ sêqTHêïsTT. @~»s¡T>∑e\dæ+<äì $~Û ìs¡ísTT+∫+<√ <ëìì Äq+<ä+>± ÄVü‰«ì+#·T≥≈£î Á|ü‹ˇø£ÿs¡Tdæ<ä∆+>± ñ+&Ü*. n+<äs¡T Ä<Ûë´‹àø£ e÷sêZìøÏ sêe\dæ ñ+~. <ëìe\q e÷Á‘·y˚T yê]øÏÁX‚j·TdüT‡ ì#·Ãj·T+>± ø£\T>∑T‘·T+~. Hêø° $wüj·T+˝À ùde #˚j·T&ÜìøÏ Á|ü»\T neø±X¯+ø£*–+#·&É+ Ò<äT. nsTTq|üŒÏø° yê]øÏ ≈£L&Ü ‘Ó*j·T≈£î+&ÜH˚ H˚qT yê]øÏ m\¢|üð&É÷ø=+‘·es¡≈£î ùde#˚dü÷ÔH˚ ñHêïqT.

H˚qT ô|’q #Ó|æŒq<ä+‘ê Hê >∑Ts¡Tes¡T´\T j·÷eÅ‘·Œ|ü+#êìøÏ sTT∫Ãq dü+<˚X¯+.

ªH˚Á‘êø±s¡+>∑\ ˙s¡Zdt |ü⁄wüŒ+ ‘·q≈£î #·÷|ü⁄ Ò<äì y˚\ dü+e‘·‡sê\T>± $\|æk Ô+~.

ñ<ë´qeq+˝À ì»yÓTÆq H˚Á‘ê\T ø£\~ »ìà+#˚~ #ê\ ns¡T<äTµ.

Y

21

5. sê»jÓ÷>∑eTT(1963)

düVü≤»e÷s¡Z |ü<ä∆‹, Òø£ dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔøÏ düVü≤»yÓTÆq e÷s¡ZeTT˝Àì eTTU≤´+X¯eTT\qTø=ìï+Ïì H˙Hê&ÉT MT eTT+<äT+#·T‘·THêïqT. ÁbÕ|ü+∫ø£ J$‘·+˝À kÕ<Ûës¡D ì‘· ø£è‘ê´ìø£qTe⁄>± düT\uÛÑ+>± eT\#·Tø√>∑*π> n‘· +‘· düs¡fi¯, düVü≤» |ü<ä∆‘·T\˝À sT÷ $<Ûëq+q&ÉTdüTÔ+~. eTqdüT‡qT, Ç+Á~j·÷\qT nD∫yùd ñ<›X+‘√ #ùd ø£sƒ√s¡ ‘·b˛ìj·Te÷\qT,X¯Øsêìï XÀwæ+|ü#˚dæø=H˚ $<ÛëHê\qT y˚Ï sTT~ nqTeT‹+#·<äT. düVü≤»e÷s¡Z $<Ûëq+m+‘· düs¡fi¯yÓTÆ+<ä+fÒ á ø±s¡D+>±H˚ Á|ü»\T Bìì u≤>± ns¡ú+ #˚düTø√ Ò<äT. yês¡T XÊX¯«‘·dü‘·«ÁbÕ|æÔ ˇø£ eTVü‰ø£wüºø±s¡ eTì, <ëìø£H˚ø£ »qà\T, j·TT>±\T ‘·s¡ã&ç |ü≥TºM&Éì ÁX¯eTnedüs¡eTH˚ uÛ≤e+‘√ e⁄+≤s¡T. nsTT‘˚ dü‘Y‘·‘ê«ìï >∑T]+∫ ndüŒwüº uÛ≤yê\‘√ ì+&çj·TT+&ç, <ëìì dæ~∆+|üCÒdüTø√e&ÜìøÏ øÏ¢wüºyÓTÆq |ü<ä∆‘·T\qqTdü]+# yê]øÏ n~ ø£wüº+ ø±e#·TÃ.yêdüÔyêìøÏ e÷qe⁄&ÉT ø±+øÏå+#˚ Ä dü‘Y‘·‘·«+ m+‘· düs¡fi¯yÓTÆq<ä+fÒ <ëì düs¡fi¯‘·«y˚T <ëìøÏn&ÉT¶‘Ós¡ nsTT+~. düs¡fi¯yÓTÆq <ëìì düs¡fi¯ |ü<ä∆‘·T\ <ë«sêH˚ kÕ~Û+#·>∑\+. n+<äTe\qdüs¡fi¯yÓTÆq <ëìì bı+<ä&É+˝À ìX¯Ãj·T+>± $»j·÷ìï ø£*–+#˚$ n‘· +‘· düs¡fi¯ |ü<ä∆‘·T\Te÷Á‘·y˚T.

H\ô|’ qT+&ç dü÷~ì Áyfifl‘√ düT\uÛÑ+>± m‘·Ô>∑\+. ø±ì <ëì¬ø’ ãs¡Te⁄ …‘Ô j·T+Á‘êìï(ÁπøHéqT) Á|üjÓ÷–ùdÔ n~ nkÕ<ÛäéTÚ‘·T+~. XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔ $wüj·T+ ≈£L&É dü]>±Zn≥Te+Ï<. n+<äT# n‘· +‘· düs¡fiyÓTÆq XÊX«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔøÏ #Ó|üŒã&çq ndüÔe´düÔ $<ÛëHê\T,øÏ¢wüº|ü<ä∆‘·T\ e\q Á|üjÓ÷»q+ HÓs¡ys¡<äT. b˛>± n$ kÕ<Ûä≈£î&çì ‘·qT dü«j·T+>± düèwæº+#·Tø=qï»Ï\ bÕsƒ¡XÊ\˝À J$‘· |üs¡ +‘·+ Çs¡Tø=ÿH˚≥≥T¢ #˚dæ ãj·T≥≈£î sê≈£î+&Ü #˚kÕÔsTT.yêdüÔyêìøÏ XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔ n+fÒ qsê\T, ø£+&Ésê\‘√ Ä≥\b˛° ø±<äT— ø£sƒ√s¡‘·b˛ìj·Te÷\T XÀwüD‘√ ≈£L&ç ñqï XÊØs¡ø£ j·T‘·ïeT÷ø±<äT— n+‘·'dæú‹ ‘·q j·T<ës¡údü«s¡÷bÕìøÏ e÷s¡TŒH=+<ä&É+ e÷Á‘·y˚T n~. <ëìH˚ düVü≤» e÷s¡Z+ |ü]>∑Dq˝ÀìøÏrdüTø=+≥T+~. <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q nqT∫‘·yÓTÆq nHêeX´ø£ $wüj·÷\qT \ø£å + #j·T<äT.á |ü<ä∆‹˝À #Ó|üŒã&çq kÕ<Ûäq\T <Ûë´HêìøÏ ø£fi¯ófl eT÷düTø√e&ÜìøÏ dü+ã+~Û+∫q ≤+#Û·qÁbÕj·TyÓTÆq j·÷+Á‹ø£ $<ÛëHê\T e÷Á‘·yT ø±e⁄. yêÏø=ø£ düŒwüºyÓTÆq \ø£å +, ñ<›X+, n+‘·eTTñHêïsTT. <ëì˝À ¬s+&É+XÊ\T ñHêïsTT. ˇø£Ï nuÛ≤´dü+— ¬s+&Ée~ kÕ<Ûäq e÷s¡Z+˝À

22

∫≈£îÿ*ï, nes√<Ûëìï ‘=\–dü÷Ô ÁbÕD≤VüQ‹ ˝Òø£ jÓ÷>∑X¯øÏÔ Á|ükÕs¡+ <ë«sê nuÛ≤´dæ|ü⁄s√>∑eTHêìï ‘·«]‘·+ #ùd >∑Ts¡T düVü‰j·T+. |üPs¡«|ü⁄ kÕ<ÛäHê $<ÛëHê\˝À ‘·q Ä≥+ø±\qT,nes√<Ûëìï ‘=\–+#·Tø√&ÜìøÏ nuÛ≤´dæ e÷Á‘·y˚T rÁeø£èwæ #˚j·Te\dæj·TT+&É>±, >∑Ts¡Te⁄u≤<Ûä ‘· nuÛ≤´d”øÏ ø=ìï j·÷+Á‹ø£ kÕ<Ûäq\qT #˚j·TeTì #Ó|üŒ&É+‘√H˚ r]b˛j˚T~. nsTT‘˚düVü≤»e÷s¡Z+˝À Ä $<Ûä+>± »s¡>∑<äT. á $wüj·T+˝À u≤<Ûä´‘· m≈£îÿe>± >∑Ts¡Te⁄ô|’H˚ñ+≥T+~. Äj·Tq ÁbÕD≤VüQ‹ <ë«sê ‘·q X¯øÏÔì Á|üjÓ÷–+∫ nuÛ≤´dæ eTqdüT‡qT+&ç∫≈£îÿ*ï, nes√<Ûë*ï ‘=\–kÕÔs¡T.

n‹|ü⁄sê‘·qyÓTÆq sT÷ ÁbÕD≤VüQ‹ $<Ûëq+ düs¡«<ë sê»jÓ÷>±ìø±<Ûës¡yÓTÆ j·TTqï~.ø±ì ‘·s¡Tyê‹ ø±\+˝À <ëì ndü\T eT÷\ø±s¡≈£î …’q Væ≤+<äTe⁄\≈£î <ë<ë|ü⁄ Ò≈£î+&Üb˛sTT+~. #ê˝≤ø±\+ eTs¡T>∑q |ü&çe⁄qï sT÷ $<Ûëq+ sTT|üð&ÉT Hê >∑Ts¡Tes¡T´\T |òü‘|òüT&éyêdüÔe⁄´˝…’q düeTs¡ú>∑Ts¡T eTVü‰‘êà l sêeT#·+Á<äJ yê] n<äT“¤‘· Á|üj·T‘êï\ e\q|ü⁄s¡TJ®eHêìï bı+~ yÓ\T>∑T˝ÀøÏ e∫Ã+~. á $<Ûëq+˝À >∑Ts¡Te⁄ ‘·q n‘·'X¯≈£îÔ\qTÁ|üjÓ÷–+∫ nuÛ≤´dæ À ìÁ<ëDyÓTÆj·TTqï X¯≈£îÔ\qT ÁøÏj·÷‘·àø£+ nj˚T´≥≥T¢ C≤>∑è‘·+ø±$+∫, y˚>∑|üs¡∫ Ä ~e´ Á|üyêVü≤<Ûës¡ n‘·&ç Vü≤è<äj·T+ yÓ’|ü⁄≈£î eTs¡\TkÕÔs¡T. nuÛ≤´dæ#˚j·Te\dæq |üì ˇø£ÿÏ e÷Á‘·y˚T. eTqdüT‡, Ç+Á~j·÷\ìï dü+|üPs¡í ìj·T+Á‘·D˝ÀqT,Áø£eT•ø£åD˝ÀqT e⁄qï >∑Ts¡Te⁄ jÓTTø£ÿ XøÏÔ‘√ ‘·qì ø£\T|ü⁄ø√e&É+. n|üð&ÉT >∑Ts¡TXøÏÔ nuÛ≤´dæVü≤è<äj·T+˝À Á|üeVæ≤+∫ n‘·&ç e÷qdæø£ Á|üeè‘·TÔ\qT Áø£eTã<ä∆+ ø±$düTÔ+~. ø±ì Ç~nHê~>± edüTÔqï kÕ+Á|ü<ëj·T >∑Ts¡T•wü nqTã+<ÛëìøÏ e]Ô+#·<äT. e÷ dü+düú À Bììùdyê‘ê´>∑ uÛ≤e+‘√ ≈£L&çq kÕ<Ûës¡D k˛<äs¡‘·«+>± rdüT≈£î+≤+. ø±ì nø£ÿ&=ø£ sTTã“+~ñ+~. n<äT“¤‘· eTVæ≤eT\qT Á|ü<ä]Ùdü÷Ô Äø£]¸+#˚ yê]j·T+<äT kÕe÷q´+>± Á|ü»\TyÓ÷E|ü&É‘ês¡T. kÕ<ÛäHê |òü*‘·+>± sT÷ kÕeTs¡ú + <ëq+‘·≥<˚ ãj·T≥|ü&çq|üŒÏøÏ, n~jÓ÷>∑dæ~∆øÏ @ $<Ûä+>±qT Á|üe÷D+ ø±<äT. n+‘˚ø±ø£ ì»yÓTÆq sê»jÓ÷– <ëììÁ|ü<ä]Ù+#·&ÜìøÏ mqï&É÷ sTTwüº|ü&É&ÉT. nsTT‘˚ eTVæ≤eT\T ¬s+&ÉT s¡ø±\T, ˇø£ s¡ø£+ <Ó’edü«uÛ≤e|üs¡yÓTÆq$ ø±>±, Ç+ø=ø£ s¡ø£+ uÛÖ‹ø£ dü«uÛ≤e|üs¡yÓTÆq$. yÓTT<äÏ yêÏ ñ<›X¯+ <Ó’edü+ã+<ÛäyÓTÆq~ ø±>± ¬s+&Ée<ëì ñ<›X¯+ ÁbÕ|ü+∫ø£ dü+ã+<ÛäyÓTÆqÏº~. yÓTT<äÏ s¡ø£|ü⁄eTVæ≤eT\T dü÷ø£Î $<ÛëHê\T nqTdü]+#˚ yê]˝À #Ó’‘·qé+‘·yÓTÆ eTq+ m<äTs=ÿ+≥TqïJ$‘· düeTdü qT |ü]cÕÿs¡+ #˚kÕÔsTT. BìøÏ $s¡T<ä∆+>± dü÷ú\ $<ÛëHê\qT nqTdü]+#˚yê]˝À ¬s+&Ée s¡ø£|ü⁄ eTVæ≤eT\T ãj·T≥|ü&ç Vü≤è<äj·÷ìøÏ uÛ≤s¡‘·s¡eTÚ‘êsTT. nsTT‘˚sT÷ #· dæ<äT∆\ yêýÓ÷Vü≤+˝À ©qyÓTÆq yê&ÉT yÓTT‘·Ô+ MT<ä #Ó|üŒ&ÜìøÏ ø£ ∫≈£îÿeTT&çe …

23

ne⁄‘ê&ÉT. <ëì‘√ bÕ≥T ‘·q˝À ˇø£ düT&ç>∑T+&ÜH˚ïs¡Œs¡#·Tø=ì eTTì–b˛‘ê&ÉT. Ä X¯øÏÔìsTT‘·s¡T\ô|’ Á|üjÓ÷–ùdÔ yês¡T≈£L&Ü n< düT&ç>∑T+&É+˝ÀøÏ ≤>∑ã&É‘ês¡T. eTq dü+düúj·T+<äTÇ+#·T$T+#·T Á|ü‹ ˇø£ÿs¡T á kÕeTs¡ú eTT ø£*–e⁄Hêïs¡T. ø±ì >∑Ts¡Tes¡T´\T yÓTfi¯≈£îe<äèwæº‘√ n‘·&ÉT ô|&ÉÁ‘√e |üº≈£î+&Ü e⁄+&É≤ìøÏ <ëìì n<äT|ü⁄˝À ñ+#·T‘ês¡T. n‘·ìøÏ~‘ÓÇj·T<äT ≈£L&É. ø±ì ì»yÓTÆq nedüs¡+ e∫Ãq|üð&ÉT n~ n‘·ì <ë«sê »s¡T>∑T‘·T+~.n+<äTe\q Ä<Ûë´‹àø£+>± eTq düVü‰j·÷ìøÏ, s¡ø£åD≈£î n<äT“¤‘· eTVü≤‘ê´*ï Á|ü<ä]Ù+#˚yê&ÉT, Ädüq ÁbÕD≤j·÷e÷\ nkÕ<Ûës¡D >±s¡&û ø£è‘ê´\T #˚ùd yê&ÉT, e÷j·T, JeeTT,ÁãVü≤eTT\ ‘·‘·«+ô|’ |ü+&ç‘√|üHê´kÕ*ï#˚Ãyê&ÉT ø±ø£, ‘·q n+‘·'X¯øÏÔ#˚ kÕ<Ûäq düeTdü \qT|ü]wüÿ]+∫, e÷s¡Z+˝Àì nes√<Ûë*ï ‘=\–+∫ eTq≈£î düVü‰j·T|ü&yê&ÉT eTq≈£î >∑Ts¡Te⁄>±e⁄+&É≥+ nedüs¡+. MT˝À XÊ+‹ ìX¯Ã\‘êuÛ≤yê*ï eè~∆#˚dæ, ‘·q Á|üuÛ≤e+#˚ eTqdüT‡˝Àìì]«sêeT‘·qT dü<äT›eTD#·>∑\ yêì kÕ+>∑‘· + n<äèwüºeXÊqï \uÛÑ yÓTÆ‘ n‘·&ÉT Ç+Á~j·÷\|ü]~Ûø£r‘·T&Éì, ‘·q n+‘·'X¯≈£îÔ\qT Á|üjÓ÷–+∫ MT J$‘· düeTdü qT |ü]wüÿ]+#·&É+˝ÀdüVü‰j·T+ #˚j·TT≥≈£î ns¡TΩ&Éì ‘Ó\TdüTø√yê*. uÛÑøÏÔ Áù|eT\‘√ n‘·ì‘√ dü+ã+<Ûäy˚Ts¡Œs¡#·T≈£î+fÒ MT dü«uÛ≤e+ ≈£L&É Ä $<Ûä+>±H˚ s¡÷bı+<äT‘·T+~.

eTq dü+düú À nqTdü]+#˚ nuÛ≤´düÁø£eT+ Vü≤è<äj·T+ô|’ <Ûë´q+ #˚j·TT≥. Ç<˚ kÕ<äq|ü‘·+»*# >∑÷&Ü #Ó|üŒã&ç+~. á $<Ûëq+ jÓTTø£ÿ eTÚ*ø£ dü÷Á‘·+ ªªsê»jÓ÷>∑ Á|üuÛ≤e+µµ˝ÀsTT~es¡πø #·]Ã+#·ã&ç+~. <ëìì eTs¡\ sTTø£ÿ&É #·]Ã+#·<ä\T#·Tø√ Ò<äT. eTq˝Àì kÂú ≤´ìïãj·T≥≈£î ‘√dæ eTVü‰dü÷ø£Î dæú‹ì bı+<äT≥≈£î sT÷ $<Ûëq+ m+‘·>±H√ ‘√&ÉŒ&ÉT‘·T+~.<Ó’e+ dü+|üPs¡í dü÷ú\s¡Væ≤‘·T&Éì eTq≈£î ‘Ó\TdüTqT. ø±e⁄q áX¯«s¡ ÁbÕ|æÔ n+fÒ n≥Te+Ïdü÷ø£Î‘·« dæú‹ì kÕ<Ûä yÓTÆq ∫≥º∫e] ne~Û es¡≈£î bı+<äT≥ nì ns¡ú+. düVü≤»e÷s¡Z+˝ÀeTq \ø£å eT<˚. Äes¡D\ s¡÷|ü+˝À dæús¡|ü&çq kÂú\´‘· qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<ä&Üìø° $<Ûëq+düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~.

düVü≤»e÷s¡Z $<Ûëq+ |üs¡‘·‘ê«ìøÏ $TøÏÿ* düìïVæ≤‘·+>± e⁄+&˚ n‹ dü÷ø£Î |ü<ä∆‹.n+<äT#‘·H n<Ó+‘√ düs¡fi+ nsTTq|üŒÏø° kÕe÷qT´\T <ëìqs¡ú+ #dæø=q Òs¡T. ~eĆÀ´‹ñqï<äH uÛ≤e+‘√ Vü≤è<äj·T+ô|’ <Ûë´q+ #j·TeTì n~ ìπs›•düTÔ+~. ø±ì CÀ´‹Hs¡÷|ü+˝ÀqT#·÷&Ü¶ìøÏ Á|üj·T‹ï+#·e\<äì Ä<˚•düTÔ+~ ≈£L&É. nsTTq|üŒÏøÏ n‘·&Ü $<Ûä+>± #˚ùdÔ $~ÛeXÊqï CÀ´‹ ø£qã&Ée#·TÃ. n|üð&É~ e÷qdæø£ ø£ Ò >±ì ì»yÓTÆq~ ø±<äT. nuÛ≤´dæ <ëììπøe\+ ø£ uÛ≤eHê s¡÷|ü+>± rdæø√yê*. n≥Te+≥|üð&É~ n‘· +‘· dü÷ø£Î+>± ñ+≥T+~.Ä $<Ûä+>± eTq+ n‘· +‘· dü÷ø£ÎyÓTÆq <ëìô|’H˚ <Ûë´q+ #˚kÕÔ+. Á|ü‹ eTVü‰‘·Tà&ÉT <ëìì

24

CÀ´‹>±H˚ e]í+#ê&ÉT. <ëìøÏ u≤>± dü]|ü&˚ |ü<äyÓTTø£ÿfÒ, ø±e⁄q H˚qT <ëìì Á|üjÓ÷–+#·ø£‘·|üŒ Ò<äT. ø±ì n~ ø=ìï ∫≈£îÿ düeTdü *ï düèwæºdüTÔ+~. CÀ´‹ nq>±H˚ Á|üeTTK+>± ø±+‹uÛ≤e+ ø£\T>∑T‘·T+~. <ëìì Á|üø±X¯e+‘·+>± yÓT]ùd edüTÔe⁄>∑ rdüT≈£î+≤+. ndü˝…’q~eĆÀ´‹ì Ä uÛ≤e+˝À rdüTø√≈£L&É<äT. <ëìì ªªø±+‹ Òì CÀ´‹µµ nì e]í+#·e#·TÃ.ndü …’q Ä edüTÔe⁄øÏ~ e]ÔdüTÔ+~. Ç+ø± dü]>±Z #ÓbÕŒ\+fÒ n~ Nø£Ï yÓ\T>∑\ ø£r‘·yÓTÆqedüTÔe⁄.

eTq kÕ<ÛäHê $<Ûëq+˝À ≈£L&Ü nuÛ≤´dæ n|üð&É|üð&ÉT ø±+‹ì <ä]ÙkÕÔ&ÉT. ø±ì yÓTT<äÀ¢|ü<ës¡ú+ XøÏÔ‘√ dü+jÓ÷>∑+ #Ó+~q|üð&ÉT e÷Á‘·yT n~ dü+uÛÑ$düTÔ+~. nq>± XøÏÔ |üì#j·T&É+ÁbÕs¡+_Û+∫+<äq&ÜìøÏ n~ dü÷#·q. Ç<˚ø±ø£ ø±+‹ eTq >∑eT´+ ø±<äT. ø±+‹ <äs¡Ùq+˝À|ü …’q|üŒÏøÏ, yÓ\T|ü …’q|üŒÏøÏ XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔ dæ~∆+∫+<äq&ÜìøÏ n~ dü÷#·q ø±<äT.

düVü≤»e÷s¡Z |ü<ä∆‹ πø+Á<ä˝ÀqT, ñ|üπø+Á<ë˝À¢qT ìÁ<ëD+>± ñqï X¯≈£îÔ\qTy˚T˝§ÿ\T|ü⁄‘·T+~. n$ düÁø£eT+>± |üì#˚ùd≥≥T¢ #˚düTÔ+~. ñqï‘· πø+Á<ë\T C≤>∑è‘·yÓTÆ‘˚yêÏ Á|üuÛ≤e+ ìeTï πø+Á<ë\ô|’ |ü&ÉT‘·T+~. n$ ~e´‘·«+‘√ dü+jÓ÷>∑+ #Ó+~q|ü⁄&ÉìeTï πø+Á<ë\T yêÏ À \j·TeTÚ‘êsTT. Ä $<Ûä+>± ô|’ πø+Á<ë\T øÏ+~ yêÏì ÄBÛq+˝ÀøÏrdüT≈£î+≤sTT. ÁøÏ+~ πø+Á<ë\T ≈£L&Ü yêÏô|’ dæús¡|ü&ç ñqï dü÷ú\ Á|üuÛ≤yê\ qT+&ç$eTTøÏÔ bı+<äT≥≈£î øå±fi¯q ø±$+|üã&É‘êsTT. n~ e÷Á‘·y˚T n‘·T´qï‘· |òü*‘êìï rdüTø=ìsê>∑\ dü¬s’q n‘·T´qï‘· düVü≤»$<Ûëq+.

eTTK´+>± H˚HÓ+‘√ Á|ü‘˚ ø£+>± #ÓbÕŒ*‡q $wüj·T+ ˇø£≥T+~. \ø£å ÁbÕ|æÔøÏ nuÛ≤´dæì]«sêeT+‘√ ≈£L&çq Ä‘·è‘·, y˚<äq‘√ ≈£L&çq ‘·|üq\≈£î düe÷qyÓTÆq rÁe Äø±+ø£åqTn\es¡TÃø√yê*. düT\uÛÑ+>± $»j·÷ìï kÕ~Û+#·&ÜìøÏ á y˚<äq Òø£ ì]«sêeT‘· uÛ≤yêìïô|+#·Tø√yê*. y˚<äq, ndæÔ$T‘·‘ê«\ ø√dü+ ø±ø£, XÊ+‹ ìX¯Ã\‘·\qT kÕ~Û+#·&Üìπø áÄ<Ûë´‹àø£ s¡+>∑+˝À n&ÉT¬>≤ºeTì me¬s’Hê #Ó|üŒe#·Ãì Hê uÛÑj·T+. yê] <äèwæº À n~dü¬s’q<˚ ø±e#·TÃ. ø±ì Hê <äèwæº À yÓTT<äÏyÓ’q y˚<äq, ndæÔ$T‘·‘ê«\T ~e´‘ê«ìï bı+<ä>√πsyê]øÏ nedüs¡+ ø±>± ‘·s¡Tyê‘·yÓ’q XÊ+‹ ìX¯Ã\‘·\T yÓTÆø£ bÕs¡eXÊ´qïqTuÛÑ$+#·>√πs yê]øÏ#Ó+<äT‘êsTT. á ‘·s¡Tyê‹ <ëìì kÕ~Û+#·&É+ @eT+‘· ø£wüº+ ø±<äT. ø±ì yÓTT<äÏ <ëììbı+<ä&É+ |üdæ|æ\¢ ≤≥e+Ï düT\uÛÑ ø±s¡ + ø±<äT. nH˚≈£î\T XÊ+‹ dæú‹ì s¡T∫ #·÷dæe⁄+&Ée#·TÃqT. Ç|üð&ÉT eTq+ yÓTT<äÏ <ëìì s¡T∫ #·÷<ë›+. Ä dæú‹ s¡e«+‘· e÷Á‘·y˚TnsTTq|üŒÏø° <ëìøÏ y˝≤~ XÊ+‹ ìXÃ\‘êdæú‘·T*ï e<ä\Tø√&ÜìøÏ dæ<ä∆|ü&Ée#·TÃ. yêdüÔyêìøÏnkÕ<Ûës¡D eTVü‰|ü⁄s¡Twüß\T á Á|ü|ü+#·+˝À ne‘·]+#·&ÜìøÏ ø±e\dæq ìsêàD

25

ø±s¡ Áø£e÷ìø£+‘·ÏøÏ Ç~ |ü⁄Hê~. ì»yÓTÆq Á|üXÊ+‘·‘· jÓTTø£ÿ ndü\T dæú‹ eTq+ ns¡ú+#˚dæø=H˚ X¯øÏÔø£r‘·+. nø£ÿ&É m≥Te+Ï yÓ’s¡T<Ûë´\≈£î ‘êe⁄ Ò<äT. j·T<ësêúìøÏ n~ Á|üXÊ+‘·‘·ø±<äT, ì]«sêeT‘· ø±<äT, dü+jÓ÷>∑+ ø±<äT, $jÓ÷>∑+ ø±<äT, Äq+<ä+ ø±<äT. <ëìøÏ$s¡T∆yÓTÆ+~ ø±<äT. eTq y˚<äq+‘ê <ëìø√düy˚T ô|+#·T≈£îHêï+. MTs¡+<äs¡÷ Ä u≤<Ûä#·$#·÷#Ó<äs¡T >±ø£! n\es¡TÃø√e&Üìø£<˚eT+‘· ø£wüº+ ø±<äT. <ëìøÏ ø±e\dæq<ä+‘ê <äè&ÛÉdü+ø£\Œ+, <ëìô|’ ‘·<˚ø£ <äèwæº, n|üð&ÉT ˙eH˚«wædüTÔqï edüTÔe⁄ ˙≈£î eTØ düMT|ü+>±ñqï≥T¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. n<˚ø±<äT! ˙eH˚«wædüTÔqï edüTÔe⁄ qTy˚« ne⁄‘êe⁄. <ëìøÏ e÷s¡Z+˝ÀnHêeX¯´ø±˝…’q ø£\T|ü⁄ yÓTTø£ÿ*ï, bı<ä\qT <ä>∑∆+ #˚j·T>∑\ <äVæ≤+∫ y˚ùd Vü≤è<äj·T+ø±yê*.

Y

26

6. sê»jÓ÷>∑ kÕs¡eTT(~.20`12`1964q yÓTÆdü÷s¡T˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

eTVü‰‘·Tà\T j·÷<äè∫Ã¤ø£eTT>± »ìà+#·s¡T. yê]¬ø’ düeTdüÔ $X¯«eTT >±&ÛÉ Äø±+ø£å‘√ìØøÏå+∫q|üð& »ìàkÕÔs¡T. Á|üø£è‹˝À >√#·s¡eTjT´ $C≤„q$T<. Ä<Ûë´‹àø£‘· ìdü‡Vü‰j·T+>±ø£+|æ+∫b˛‘·Tqï ‘·s¡TD+˝À, dü÷ú\ uÛÖ‹ø£yê<ä+ e÷qe J$‘·eTT˝Àì Ä<Ûë´‹àø£ kÕúHêìï<äTsêÁø£$T+#·Tø=ì ñqï ‘·s¡TD+˝À, jÓ÷>∑X¯øÏÔ Á|ükÕs¡ Á|üÁøÏj·T eTs¡T>∑Tq |ü&çb˛sTTqdü+<äs¡“¤+˝À Hê >∑Ts¡T<˚e⁄\ |ü$Á‘ê‘·à ñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ Àì |òü‘˚|òüT&é≈£î #Ó+~q düeTs¡ú>∑Ts¡TeTVü‰‘·à l sêeT#·+Á<äJ eTVü≤sêCŸ yê] s¡÷|ü+˝À uÛÑT$ô|’q ne‘·]+#ÓqT. á Ä<Ûë´‹àø£yT<Ûë$ 1873, |òæÁãe] 2, edü+‘· |ü+#·$THê&ÉT ne‘·]+#ÓqT. M] J$‘·eTT Ä<Ûë´‹àø£‘· Àq÷‘·q j·TT>±ìøÏ Hê+~ |ü*øÏ+~. yêdüÔyêìøÏ yês¡T Á|üø£è‹˝Àì n<äT“¤‘·eTT. Ä<Ûë´‹àø£s¡+>∑+˝À yê] ø£èwæ kÕe÷qT´ì ne>±Vü≤q≈£î n+‘·T |ü≥ºì~. e÷]q ø±˝≤ìøÏ nqT>∑D+>±Á|ü»\ Á>∑Vü≤D jÓ÷>∑ ‘êqTkÕs¡eTT sê»jÓ÷>±ìï nqTuÛÑe|üPs¡«s¡eTT>± düe]+∫Hês¡T.á XÊg+˝À yês¡T ÄXÃs¡ ø£s¡ |ü]XÀ<Ûäq\T #dæ, kÕ<Ûä eTTqï+‘· ‘·≈£îÿe ø±\+˝À, n‘·T´qï‘·dæú‹ì e÷qe⁄&ÉT nqTuÛÑe|üPs¡«s¡eTT>± bı+<dæú‹ì ø£*Œ+∫Hês¡T. yês¡T m+‘·Ï |ü]|üPs¡íyÓTÆqXøÏÔ dü+|üqTï\+fÒ, yê]ì nqTdü]+#·ì yês¡T ≈£L&É yê]qT+&ç ìs¡+‘·s¡+ yÓ\Te& Á|üø±X|ü⁄Á|üuÛ≤eeTT e\¢ |ü]es¡Ôq #Ó+~Hês¡T.

uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À, Ç+#·T$T+#·T nìï ø±˝≤˝À¢qT, n‘·T´qï‘· kÕúsTTøÏ #Ó+~qeTVü≤s¡T¸\T+&ç, yê] uÀ<Ûäq, Á|ü#êsê\ <ë«sê Á|ü»\T ñqï‘·‘·s¡ #˚‘·q kÕúsTT\qTbı+<äT≥≈£î ‘·–q e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«$T∫ÃHês¡T. nsTT‘˚, Ms¡+<ä]˝ÀqT, ‘·q˝Àì n+‘·s¡Z‘·X¯≈£îÔ\‘√H˚ eTq\qT Áù|πs|æ+|ü #˚j·T>∑\ eTVü‰‘·Tà&˚ eTq Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq˝À dü]jÓÆTqe÷s¡Z<ä]Ù ø±>∑\&ÉT. eTq˝Àì dü+øÏ¢wüº‘·\qT >∑eTì+∫, eTq ì»yÓTÆq nedüsê\qTne>±Vü≤q #˚düTø=ì, á e÷s¡ZeTT˝À eTq\qT q&ç|æ+∫, ∫es¡≈£î n‘·T´qï‘· ∫e] dæú‹ì#˚s¡Ã>∑\ Äj·Tq e÷Á‘·y˚T eTq e÷s¡Z<ä]Ù. Äj·Tq ñ|üjÓ÷–+#˚ Á|ü<Ûëq kÕ<ÛäqeTTÁbÕD≤VüQ‹ ˝Òø£ jÓ÷>∑ Á|ükÕs¡ Á|üÁøÏj·T nq&É+˝À dü+<˚X¯+ ˝Ò<äT. eTq n+‘·s¡+>∑dü«uÛ≤yê\qT Áø£eT|üs¡∫ eTq˝À Áø£eT+>± |ü]es¡Ôq ø£*–+#·&ÜìøÏ, eTq˝À ‘·ø£åD e÷s¡TŒqT‘˚>∑\ ˇπøjÓTTø£ |òü\e+‘·yÓTÆq Á|üÁøÏj·T Ç~j˚T. Á|ü‹ eTqdüT‡‘√qT ‘·\|ü&ç, <ëììXÊX«‘·eTT>± n\¢ø£ À¢, Áø£eTsêVæ≤‘· dæú‹˝À ñ+#+<äT≈£î düeTdüÔ $X«+ $wü|üP]‘· yê‘êes¡D

27

Á|üuÛ≤e+˝À eTTì–j·TTqï Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T˝À¢, nìï Ç+Á~j·÷\T n<äT|ü⁄ ‘·|æŒ e´øÏÔeTqdüT‡ nqTø£åD+ ¬sø£ÿ\T ø£≥Tºø=ì m–πs dæú‹˝ÀqTqï á ‘·s¡TD+˝À, ‘·eT nyÓ÷|òüT~e´X¯≈£îÔ\‘√ eTq\qT Ä<äTø=ì eTT+<äT≈£î q&ç|æ+|ü>∑\ nÏº eTVü‰e´øÏÔ nedüs¡eTTeTq≈£î m+‘√ ñqï~.

ô|’q ù|s=ÿqï |üP»´ >∑Ts¡T<˚e⁄\ s¡÷|ü+˝Àì ~e´ eTVü‰e´øÏÔ‘·«eTT˝À eTq≈£î yê]düVü‰j·Ty˚T \_Û+∫+~. yês¡T dü+düÿ]+∫q sê»jÓ÷>±ìï Á|üy˚X¯ô|ÏºHês¡T. n<˚ ‘·s¡Tyê‘·ªªdüVü≤»e÷s¡ZeTTµµ>± s¡÷bı+~q~. eTq dü+düú À eTq$T|üð&ÉT nqTdü]+#˚ á |ü<ä∆‹nq+‘·‘ê«ìï kÕ~Û+#˚+<äT≈£î düVü≤»yÓTÆq düs¡fi¯yÓTÆq e÷sêZìï eTq≈£î n+~düTÔ+~. n<äT|ü⁄‘·|æŒq eTq Ç+Á~j·÷\ Áø£eTsêVæ≤‘· #·s¡ Ò á e÷s¡ZeTT˝À eTq≈£î Á|ü<ÛëqyÓTÆq n&É¶+≈£î\T,Bì |ü]cÕÿsêìøÏ, Ç+Á~j·÷\qT n<äT|ü⁄ #˚j·T&É+ Ò<ë yêÏ >=+‘·T qT\eT&É+ e+ÏbÕ‘· |ü<ä∆‘·T\T n+‘· Á|üjÓ÷»qø£s¡yÓTÆq$ ø±e⁄. ì»+>± ≈£L&É nD∫y˚‘· Òø£ >=+‘·TqT\eT&É+ nH˚ á |ü<ä∆‘·T\T eTq\qT ø£cÕº\qT+&ç >∑f…º+øÏÿ+#·e⁄. Ç+Á~j·÷\ø±s¡ ø£ ≤bÕ\qT Áø£eT|üs¡#·T≥˝ÀH˚ |ü]cÕÿs¡+ ñ+~. e÷qe⁄ì <Ó’q+~q J$‘·eTT˝À@e÷Á‘·eTT |üìøÏsêì á yÓ÷≥T|ü<ä∆‘·T\qT düVü≤»e÷s¡ZeTT m|üŒÏøÏ dü÷∫+#·<äT.düVü≤»e÷s¡Z Ä<Ûë´‹àø£ •ø£åD≤ |ü<ä∆‹˝À Ç+Á~j·÷\ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T kÕ<Ûës¡D |ü<ä›‘·T\˝Àdü]jÓÆTq e÷s¡Z+˝À Áø£eT|üs¡T|üã&ç n$ yêÏ eTÚ*ø£ dæú‹øÏ, n+fÒ eTqeTT yÓTT<äÏkÕ]>±e÷qe s¡÷bÕìï dü+‘·]+#·T≈£îqï|üŒÏøÏ (X¯ó<ä∆) dæú‹øÏ rdüTø=ì sêe&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.n+‘˚>±ø£, dü«‘·+Á‘·+>± eéVü≤]+#˚ ÁøÏ+~kÕúsTT πø+Á<ë\T ñqï‘·kÕúsTT #˚‘·Hê πø+Á<ë\n<äT|ü⁄˝ÀìøÏ rdüTø=ì sêã&ç, ‘·<ë«sê yêÏ ≈£îÏ\ #·s¡ \T ì*|æy˚j·Tã&É‘êsTT. áñqï‘·kÕúsTT πø+Á<ë\T ≈£L&Ü ‘·eTe+‘·T>± n$ ~e πø+Á<ë\ n<äT|ü⁄˝ÀìøÏ ekÕÔsTT.‘·<ë«sê düeTdüÔeTT ~eéTT>± r]Ã~<ä›ã&É&ÉeTT yÓTT<ä\e⁄‘·T+~.

|ü+#· $ø±sê\qã&˚ ø±eT, Áø√<Ûä, ˝ÀuÛÑ, yÓ÷Vü≤, nVü≤+ø±sê\T e÷qe⁄ì Ä<Ûë´‹àø£e÷s¡Z+˝À |òüTÀs¡yÓTÆq Á|ü‹ã+<Ûäø±\ì ÁbÕNq eT‘·Á>∑+<∏ë\T ù|s=ÿqT≥≈£î ø±s¡DeTT n$yêÏì ‘·|üð>± ns¡úeTT #˚düTø√e&Éy˚T.

MÏ À yÓTT<äÏ ¬s+&ÉT, n+fÒ ø±eT Áø√<Ûë\T, eTq≈£î <Ó’eì]à‘ê\Tø±>±, ‘·s¡Tyê‹¬s+&ÉT, ÀuÛÑ yÓ÷Vü‰\T eTq dü«+‘· düèwæº, <Ó’eì]à‘ê …’q yêÏì eTqeTT e<ä*y˚j·T ÒeTT.ø±ì yêÏì ~e´JeHêìøÏ ‘·>∑T$<Ûä+>± dü]jÓÆTq |ü<ä∆‘·T\˝À Áø£eT|üs¡∫ dü]~<ä›>∑\eTT.ø±eTπø+Á<ëìøÏ ãT~∆ πø+Á<ä+‘√ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Ûä+ ñqï~. ø±ãÏº @<√$<Ûä+>± ø±e÷ìïs¡÷|ü⁄e÷|ü&É+ »]–‘˚, ãT~∆|üP]Ô>∑ n<äèX¯éTÚ‘·T+<äì H˚qT #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT. Áø√<Ûëìï

28

s¡÷|ü⁄e÷|æ‘˚, e´øÏÔ ÇVü≤|üsê\˝À Á|ü>∑‹ kÕ~Û+#·˝Ò&ÉT. ìC≤ìøÏ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qTñÁ<˚ø£|üs¡#˚~ Áø√<Ûäy˚T ø±ãÏº n~ X¯Øs¡<Ûë]jÓÆTq Ä‘·à≈£î (J$øÏ) n‘· edüs¡+>± |üìøÏe#˚Ã |ü]ø£s¡eTT. nVü≤+ø±s¡ $wüj·TeTT ≈£L&É Ç+‘˚. ‘·qqT >∑Ts¡+∫ ù|s=ÿH˚≥|üð&ÉT e´øÏÔªªH˚qTµµ n+≥Tqï|üð&ÉT kÕ<Ûës¡D+>± X¯ØsêH˚ï #·÷|ü⁄‘·THêï, n<˚ düeTj·T+˝À n~n‘·ì˝ÀqTqï JeX¯øÏÔì (<ëìì Ä‘·à nì>±ì, eTπs ù|s¡T‘√ |æ*∫Hêdüπs), ‘Ós¡eTs¡T>∑Tq|üì#˚düTÔqï Ä X¯øÏÔH˚ dü÷∫düTÔ+~. @<√$<Ûä+>± e´øÏÔ X¯Øs¡uÛ≤eq qT+&ç, ∫es¡≈£î Ä‘·àuÛ≤eqqT+&ç ≈£L&É $&ÉT<ä\ nsTT‘˚, ‘êqT >±&ÛÉ+>± Äø±+øÏådüTÔqï <ëìøÏ n‘· +‘· #˚s¡TyÓ’‘ê&ÉT.ô|’q ù|s=ÿqï $ø±sê\T dü«‘·Vü‰>± #Ó&ÉT>∑T\T ø±e⁄. nbÕj·Tø£s¡eTT\T ø±e⁄. eTqy˚TyêÏì ‘·|üð>± Á|üjÓ÷–+∫, ~e´‘·«eTT yÓ’|ü⁄ eTq |üj·Tq+˝À n&É¶+≈£î\T>± ‘·j·÷s¡T#˚düT≈£îHêïeTT. X¯ó<ä∆ dæú‹˝À n$ ÁbÕ|ü+∫ø£+>±ì, Ä<Ûë´‹àø£+>±>±ì, eTq J$‘·j·÷Á‘· À@~X¯ À >±ì, n|ü]$T‘·+>± düVü‰j·÷ìï n+~kÕÔsTT. ø±ãÏº yêÏì ã+~Û+#·&É+ ø±ìnD∫y˚j·T&É+ ø±ì eTq |üìø±<äT. n$ dü]>± |üì#˚ùd $<Ûä+>± yêÏì X¯ó<ä∆|üs¡∫dü]~<ä›&Éy˚T eTq ø£s¡ÔeéTT.

e÷qe⁄ì˝À ndæú‘·«+˝Àì á e÷s¡TŒ\ìï+Ïì düVü≤»e÷s¡Z+˝À n‘·´+‘·düVü≤»|ü<ä∆‹˝À, ÁbÕD≤VüQ‹ <ë«sê rdüTø=ì sêe&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. á $<ÛëqeTT˝ÀeTqdüT‡qT Áø£eT|üs¡#˚ ø£s¡ÔeéTT, yêdüÔyêìøÏ >∑Ts¡Te⁄\<˚ >±ì, nuÛ≤´dæ~ ø±<äT. e´øÏÔeTqdüT‡ $X¯«eTqdüT‡ dæú‹øÏ m~–q|üð&ÉT n~ ‘·q dü«dü«s¡÷bÕìï bı+~ e´øÏÔøÏ ‘·–qe÷s¡Z<äs¡Ùø£‘ê«ìï ÇdüTÔ+~. e÷qe⁄&ÉT ~«<ÛäèeÁbÕDÏ (Bipolar Being). <ëì ø£ø=q (eT÷\eTT)Ä<ÛësêìøÏ <ä>∑Zs¡>± ñ+≥T+~. eTs=ø£ ø=q Á|ü|ü+#·+yÓ’|ü⁄ ñ+≥T+~. @<√$<Ûä+>±e´ø£ÔeTÚ‘·T+~. düèwæºøÏ ø±s¡DyÓTÆq Á|üø£è‹ X¯≈£îÔ\ #·\HêìøÏ ø±s¡DuÛÑ÷‘·yÓTÆq ªªøå√uÛÑµµ jÓTTø£ÿÁ|ü‹_+ãy˚T e÷qe eTqdüT‡. á #·s¡ düe´>∑‹˝À (Á|ü<äøÏåDeTT>±) yÓTT<ä\sTT+~ ø±ãÏºÁ|üø£è‹˝Àì Á|ür~ >√fi≤ø±s¡+˝À ñqï≥T¢ eTqeTT >∑eTìkÕÔeTT. á $<Ûä+>± e´øÏÔ eTqdüT‡~eéTqdüT‡ (øå√uÛÑ)˝À n+‘·sê“¤>∑y˚T. @<√$<Ûä+>± <ëì n<Û√eTTK ø±s¡´ø£˝≤bÕ\qTeT÷\eTTyÓ’|ü⁄ Á‹|üŒ>∑*Z‘˚, n~ |üs¡eT Á|üXÊ+‘·+>± ‘·j·÷sö‘·T+~. ~eé´øÏÔ‘·«eTT >∑\eTVü‰X¯øÏÔe+‘·T&Ó’q yêì düVü‰j·T düVü≤ø±s¡eTT\T e\¢ e÷Á‘·y˚T e´øÏÔ ‘·q eTqdüT‡qTeT÷\eTTyÓ’|ü⁄ eTs¡*+#·>∑\&Éì, Hê e´øÏÔ>∑‘êqTuÛÑeeTT Ä<Ûës¡+>±, ‘Ó*j·TCÒdüTÔHêïqT.á $wüj·T+˝À nÏº eTVü‰e´øÏÔ jÓTTø£ÿ dü+ø£\Œ X¯≈£îÔ\T e÷Á‘·y˚T nedüs¡eTT.

e÷qe⁄&ÉT n+<äTø√>∑\ n‘·T´qï‘· kÕÔsTT $wüj·÷ìøÏ eùdÔ, |üs¡e÷‘·àø£è|ü‘√ e´øÏÔ‘˚CÀe\j·÷\˙ï <ëÏ πø+Á<ä eT+&É\eTT (Central region) ˝ÀìøÏ Á|üy˚•ùdÔ, n‘·ì

29

X¯ØsêDTe⁄ Ò X¯øÏÔ>± s¡÷bÕ+‘·s¡+ bı+~ n‘·ìì nq+‘·+˝ÀìøÏ #˚s¡TkÕÔsTT. nsTT‘˚ n~nuÛ≤´düeTT (kÕ<Ûäq), dü«j·T+ø£èwæ e\¢ e÷Á‘·yT kÕ<Ûä eTTø±<äT. ñqï‘·kÕúsTT\˝À ô|’qT+&çÁøÏ+<ä≈£î Á‘√ùd X¯øÏÔ |üì#˚dü÷Ô ñ+≥T+~. ø±ãÏº e´øÏÔ dü«j·T+ø£èwæ‘√ ø=+‘· ô|’øÏb˛sTTHêÁøÏ+<ä≈£î ~>∑C≤s¡T‘ê&ÉT. n+<äTe\¢ ñqï‘·‘·s¡ πø+Á<ë\˝À eTq Á|üy˚XÊìøÏ >∑Ts¡T<˚e⁄\T(e÷düºsY) düVü‰j·T düVü≤ø±s¡eTT\T n‘êéX´ø£eTT\T. düVü≤»e÷s¡ZeTT Á|ü|ü+#êìøÏ n+~+#dü+<˚X¯eTT dü÷ø£Î+>± Ç<˚. á $<ÛëHêìï Á|üj·T‹ï+∫, e´øÏÔ>∑‘· nqTuÛÑe+ bı+<ä&ÜìøÏn+<ä]ø° düTkÕ«>∑‘·eTT.

Y

30

7. #Ó’‘·qé+‘·yÓTÆq sê»jÓ÷>∑eTT(~.23`12`1964q u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

Á|üø£è‹˝Àì eTsêà\qT ãj·T≥ô|≥º&ÜìøÏ e÷qe⁄&ÉT ì]«sêeT+>± ø£èwæ#˚dæHê&ÉT.|òü*‘·+>± $C≤„q|ü⁄ dü]Vü≤<äT›\T $XÊ\eTT˝…’q$. n+<äTe\¢H˚ Á|üø£è‹˝À ‘êqT #·÷#˚yê≥ìï+Ï ÀìøÏ n‘·ì |ü]XÀ<Ûäq ø=qkÕ>∑T‘·÷ e⁄+~. eTq+ <˚ìø=s¡¬ø’Hê nH˚«wæùdÔ, <ëìì>∑T]+∫ Ä˝À∫+#·&ÜìøÏ $wüj·TyT<Ó’Hê <=s¡≈£î‘·T+~. <ëìì n~Û>∑$T+∫b˛‘, ø£ eTs¡àeTT‘·sê«‘· eTs=ø£Ï>± eTq≈£î m<äTsö‘·T+~. ndü\T Ä˝À#·H˚ eT]+‘· |ü]D≤eTeTT #Ó+~‘˚,n~ eTq\qT Á|ü‹<ëì yÓqTø£qTqï <ëì e<ä›≈£î rdüT≈£î b˛‘·T+~. eTq ÁbÕNqT\T,<ëì˝ÀìøÏ ‘=+– #·÷∫q|ü⁄&ÉT, á $XÊ«ìøÏ >∑\ ndü\T ø±s¡DeTT, e÷qe⁄ìøÏ <˚e⁄ìøÏeT<Ûä >∑\ dü+ã+<ÛäeTT, Á|üø£è‹øÏ ÁbÕ‹ì<Ûä + eVæ≤+#˚ dæús¡#·s¡ $\Te\T ` yÓTT<ä\>∑TyêÏì Á|ü‘·´ø£å+>± ø£qT>=q&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+∫Hês¡T. eTqeTT n+<äT˝ÀìøÏ ì»+>±‘=+–#·÷&É>∑*–‘, nø£ÿ&É nDTe⁄\T, ø£D≤\ s¡÷|ü+˝À düèC≤q‘·àø£, $HêXHê‘·àø£ X≈£îÔ\qTø£qT>=+≤eTT. n+<äT˝À X¯øÏÔ #ê|üeTT\T (Power Arcs) ≈£L&É ø£qT>=+≤eTT. ‘·eTñìøÏøÏ dü+ã+~Û+∫q |üP]Ô $s¡D\‘√ nqT≈£L\ Á|ü‹≈£L\ JyêDTe⁄\qT ≈£L&É #·÷kÕÔeTT.e÷]àø£+>± ø£qã&˚ á X¯≈£îÔ\qìï+Ïì düè»Hê‘·àø£ ø±sê´\˝À $ìjÓ÷–+#·T≥πø eTqÁbÕNq ãTTwüß\T Á|ü‹qã÷ìHês¡T. yês¡T M≥ìï+ÏøÏ nr‘·+>±≈£L&É b˛sTT düeTdüÔñìøÏøÏ (ndæÔ‘ê«ìøÏ) eT÷\ø±s¡DyÓTÆq ø=ìï #·\qeTT\qT ø£qT>=Hêïs¡T. eTqMT dæú‹es¡≈£îb˛‘˚, yêÏ ndæú‘·«|ü⁄ ms¡Tø£qT ‘Ó*j·TCÒùd πø+Á<ëìï, <ëì πøåÁ‘êìï #·÷kÕÔeTT. eTq$T|üð&ÉTÇ+ø± eTT+<äT≈£î b˛<ëeTT. <ëìøÏô|’q, ~>∑Teq @eTTqï~? düeTdüÔeTT πø+Á<äeTT yÓ’|ü⁄≈£îb˛‘·Tqï≥T¢, ndü\T πø+Á<äy˚T |ü]~ÛyÓ’|ü⁄ $eè‘· eTTKeTT‘√ ñqï≥T¢ >∑eTìkÕÔeTT. ádüVü≤dü|ü⁄ |üì ‘·sê«‘· eTqeTT eTq ñìøÏøÏ >∑\ $\TeqT ‘Ó\TdüTø=q&ÜìøÏ |üPqT≈£îHêïeTT.eTq #·T≥÷º Äe]+∫ ñqï Ä n‘·T´qï‘·XøÏÔ jÓTTø£ÿ düVü‰j·TeTTqT nqTuÛÑ÷‹ #Ó+~HêeTT.á düèwæº Hê≥ø£|ü⁄ eT÷\ ø£<∏ëedüTÔe⁄ yÓ’|ü⁄ eTq Á|ü<Ûëq uÛ≤eHê Á|üyêVü≤y˚T eTq <äèwæºìeT[fl+∫+~. Áø£eT+>± eTq+ e÷qe XØs¡eTT˝Àì #·\qeTT\ |üìì #düTø=q>∑*–HêeTT.πø+Á<ä eT+&É\eTT es¡≈£î eTq Á|ü>∑‹øÏ <ë] ‘Ós¡Teã&ç+~.

eTq+ eTq J$‘· düeTdü qT @<√ $<Ûä+>± |ü]wüÿ]+#·Tø√>∑*–‘˚ eTqMT eTsêàìïuÛÒ~+∫qfÒ¢qì H˚qqT≈£î+≤qT. eTq\qT eTqeTT >∑eTì+∫q|üð&ÉT e÷qe⁄&ÉT

31

$X¯«kÕs¡eTì ø£qT>=HêïeTT. Ç~ eTq Á|ü>∑‹øÏ <√Vü≤+ #˚dæ+~. eTq˝Àì πø+Á<ë\qT, yêÏ#·\Hê\qT, yêÏ ø±s¡ ø£ ≤bÕ\qT, eTq eTqdüT‡ X¯Øs¡+ #˚ùd |üqT\qT n<Ûä j·Tq+#˚j·T&ÜìøÏ yÓTT<ä\T ô|fÒº+<äT≈£î Ç~ <ë]rdæ+~. eTq˝À ñ+&˚ X¯øÏÔì eTq+ $HêX¯qø£s¡|üqT\≈£î ≈£L&É $ìjÓ÷–+#·e#·TÃ. ø±ì eTq ÁbÕNqT\ |ü$Á‘· Á|ü‹»„qqTdü]+∫ eTqe÷uÛ≤yêìï |üP]Ô>± e~ Òdæ, Ä X¯øÏÔì e÷qe |ü]es¡Ôq¬ø’ $ìjÓ÷–kÕÔeTT. ì»+>± eTqeTTdüè»Hê‘·àø£‘· ÀìøÏ ‘=+– #·÷ùdÔ, <ëì düs¡düH $HêXqeTTqT ≈£L&É #·÷kÕÔeTT. á ¬s+&ç+ÏøÏeT<Ûä düú dæú‘·T\T ≈£L&É ñqï$. MÏì XÊgE„\T Ç+ø± |ü]XÀ~Û+|üe\dæ e⁄+~. eTq <äèwæºMÏô|’ Ò<äT. ø±ãÏº eTqeTT MÏì e~ ÒkÕÔeTT. düèCHê‘·àø£‘· yÓ’|ü⁄ ekÕÔeTT. á uÛ≤eq‘√eTq˝ÀìøÏ eTqeTT ‘=+–#·÷ùdÔ, ñqï‘·‘·s¡ πø+Á<ë\T eTq˝Àì πø+Á<ë\˝ÀìøÏ ‘·eTyÓ\T>∑TqT Á|üdü]+|ü#düTÔqï≥T¢, ø±ì eTq ‘·|üð&ÉT Ä˝À#·q\T Ä#·s¡D\e\¢ yêÏ Á|üuÛ≤eeTTeTq πø+Á<ë\ô|’ @e÷Á‘·eTT |ü&É Ò<äì >∑eTìkÕÔeTT. á πø+Á<ë\ô|’ kÂú\´‘·bıs¡\T m+‘·<ä≥º+>± dæús¡|ü&çb˛sTTqe+fÒ n$ |üP]Ô>± <äTπs“<Ûä eTT\T>± ‘·j·÷¬s’q$. eTq X¯Øs¡+˝ÀmH√ï πø+Á<ë\Tqï$. n$ Ä<Ûë´‹àø£+>±, ÁbÕ|ü+∫ø£+>± ≈£L&É ‘·eT |üqT\T HÓs¡y˚s¡TkÕÔsTT.kÕe÷q´ Á|ü»\ eT+∫ ø√dü+ M≥ìï+Ïì |ü]XÀ~Û+∫ ‘Ó\TdüTø=qe\dæq nedüs¡yÓT+‘·Hêñqï~. e÷qe⁄\T uÛÖ‹ø±_Ûeè~∆øÏ ‘·eT X≈£îÔ\ $ìjÓ÷–+|ü ÇwüºeTT Òìyês¡T, Ä $wüj·T+˝ÀÁ|ü>∑‹ kÕ~Û+#ê\ì nqTø√ìyês¡T ` ÇÏº ã\V”≤qT\≈£î e÷Á‘·y˚T Ç~ jÓTTø£ |ü]XÀ<Ûäq≈£î$wüj·T+>± ‘·j·÷¬s’q<äì #Ó|üŒã&ç+~. uÛÖ‹ø£yê<ä+˝À n|ü]$T‘·yÓTÆq y˚>∑+‘√ eTT+<äT≈£îb˛sTT ‘·eT≈£î ‘êyT |ü]$T‘·T\ Hs¡Œs¡#·T≈£îqï yêÏì, á ø±\|ü⁄ Hê>∑]ø£‘·\qT Ä<äsêÙ\T>±#·÷|ædü÷Ô eTq˝À #ê˝≤eT+~ Ä<Ûë´‹àø£‘·qT $eT]ÙdüTÔHêïs¡T. á $<Ûä+>± |ü]$T‘·T\T@s¡Œ&É&ÜìøÏ ø±s¡D+ n$ |ü]$T‘·T\˝ÀqTqï yêìì e÷Á‘·y˚T Á|üj·T‹ï+∫ ‘·s¡Tyê‘·|ü&çb˛e&Éy˚T. ndü\T uÛ≤eq |ü]$T‘·T\qT+&ç n|ü]$T‹øÏ Á|ü>∑‹ kÕ~Û+#ê\ì ñ+&Ü*.n+‘·eTTqT nq+‘·eTT˝À (|ü]$T‹ì n|ü]$T‘·eTT˝À) \j·TeTT #˚j·÷\ì ≈£L&Éñ+&Ü*. eTs=ø£ $<Ûä+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, |ü]$T‘·‘·«eTT yÓTT<äÀ¢ Äø£s¡D°j·T+>± ñ+&Ü*,n|üð&ÉT eTq+ <ëì Ä<Ûës¡+>± eT÷˝≤<Ûës¡eTTyÓ’|ü⁄ eTT+<äT≈£î b˛>∑\eTT. düπs, |ü]$T‘·‘·«eT+fÒ @$TÏ? eTq˝Àì πø+Á<äkÕúqeTT nq+‘êìï Á>∑Væ≤+#˚X¯øÏÔì ø√˝ÀŒsTT+~. eTqqT+&ç|ü]$T‘·‘·«eTT @|üì ø√s¡T‘·T+<√ <ëìì eTqeTT HÓs¡y˚s¡Ã>∑*π> $<Ûä+>± eTq\qT‘·j·÷s¡T#˚dæ, nq+‘·‘·«+ n|ü]$T‘·yÓTÆq yÓ’|ü⁄ eTT+<äT≈£î kÕ>∑&ÜìøÏ M\T ø£*Œ+#˚ñ<›X¯eTT‘√H˚ düVü≤»e÷s¡Z $<ÛëqeTT @s¡Œ&ç+~. eTq <Ûäs¡àeTT eTq≈£î Á|ü<Ûëq ø£s¡ÔeéTH˚$wüj·÷ìï á |ü<ä∆‹ $X¯<ä|üs¡TdüTÔ+~. ø±ãÏº eTqeTT ¬s+&ç+Ïì dü]~<ë›*, n+fÒ ¬s+&ÉT

32

¬sø£ÿ\‘√ ô|’øÏ m>∑sê*. eTqeTT |ü]$T‘·‘ê«ìï n+Ïô|≥Tº≈£î+fÒ <äTs¡“¤\yÓTÆq Ä<Ûës¡+‘√eTT+<äT≈£î b˛‘·THêïeTqï e÷≥. eTqeTT n|ü]$T‘·‘·«+ ø√düeTT |ü]$T‘·‘ê«ìï #˚|ü≤º*.Bìø√dü++ eTqeTT #Ó’‘·qé+‘·yÓTÆq |ü<ä∆‘·T\qT nqTdü]+#ê*. Ä |ü<ä∆‘·T\T @$? @$eTq˝À ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+&˚ nq+‘·‘·« \ø£åD≤\qT Á|üy˚X¯ô|≥º>∑*π>y√ n$. á yêø£ +˝Àìnsêúìï eT]ø=+‘· u≤>∑T>± ne>±Vü≤q #˚düT≈£î+fÒ H˚qT bÕsƒ¡≈£î\≈£î ø£è‘·E„&ÉHÓ’ ñ+≤qT.

ndü …’q eTÚ*ø£ >∑TD≤\qT ‘·eT˝Àì πø+Á<ë\˝ÀìøÏ Á>∑Væ≤+∫ ñqïyês¡T, ñqï‘·‘·s¡πø+Á<ë\ qT+&ç ~>∑Te πø+Á<ë\˝ÀìøÏ uÛÑøÏÔ $XÊ«kÕ\qT X¯øÏÔì Á|üdü]+|ü#˚j·TTqÏº Á|üÁøÏj·T‘Ó*dæqyês¡T, nuÛ≤´düT\T ≈£L&É ny >∑TD≤\qT ‘êeTT bı+<ä>∑*π>≥T¢ yê]˝ÀìøÏ ô|’ Á|üÁøÏj·TÁ|üuÛ≤yêìï Á|ükÕs¡eTT #˚j·T>∑\yês¡T ` ÇÏº yê]#˚ e÷Á‘·y˚T MÏì Á|üy˚X¯ô|≥º&ÜìøÏM\e⁄‘·T+~. Bì¬ø’ ˇø£ X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq, #Ó’‘·qé+‘·yÓTÆq düVü‰j·T Vü≤düÔeTT n‘· edüs¡eTT.eTq πø+Á<ë\˝À ù|s¡T≈£îb˛sTTq kÂú\´‘·qT eTqeTT ‘=\–+#·Tø√q+‘·es¡≈£î, eTqeTT‘·j·÷s¡T#˚düT≈£îqï kÂú\´‘·, dü+øÏ¢wüº‘·\ e\q ñqï‘·‘·s¡ πø+Á<ë\ Á|üuÛ≤eeTT eTq≈£î #ê\<ä÷s¡eTÚ‘·T+~. n+<äTπø eTq düVü≤»e÷s¡ZeTT eTq˝Àì πø+Á<ë\ øå±fiq≈£î ÁbÕ<Ûëq´$TdüTÔ+~.>∑Ts¡T<e⁄\T ≈£L&É ÁbÕD≤VüQ‹ <ë«sê á ø±sê´Hï HÓs¡ys¡TkÕÔs¡T. Ä |üs¡‘·‘·«|ü⁄ ø£è|ü nuÛ≤´dæøÏH˚s¡T>± \_Û+#·q+‘·ø±\eTT >∑Ts¡Te⁄ ‘·qô|’ Á|üdü]düTÔqï Ä ø£è|üqT nuÛ≤´dæyÓ’|ü⁄ eTs¡*+|ü#˚kÕÔ&ÉT.

Ç+‘·≈£î eTTqTù| H˚qT MT≈£î Á|üø£è‹ X¯≈£îÔ\qT >∑T]+∫, X¯øÏÔ #êbÕ\qT >∑T]+∫ ‘Ó*ŒñHêïeTT. M≥ìï+Ïì e÷qe⁄ì |ü]es¡Ôq #Ó+~+#˚+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq $<Ûä+>±$ìjÓ÷–+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Vü≤è<äj·T+˝À ~e´ø±+‹ ñqï<äH˚ uÛ≤eq‘√ eTqeTTVü≤è<äj·TeTTô|’ <Ûë´q+ #˚dü÷Ô b˛‘êeTT. Ä$<Ûä+>± #˚j·T&É+ e\¢ Áø£eT+>± eTq+ñqï‘√qï‘· dæú‘·T\≈£î #˚s¡T‘êeTT. eT]+‘· u≤>± #ÓbÕŒ\+fÒ nuÛ≤´dæ ‘·q n+‘·s¡+>∑#‘·q˝ÀìøÏ À‘·T>± #=#·TÃø=ìb˛sTT, ‘·‘·Œ¤*‘·+>± yê´|üø£‘·«eTTqT nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘ê&ÉT.Ç~ yÓTT<äÏ<äX¯. n+fÒ eTqeTT eTq˝À nq+‘·‘·« ;»eTTqT HêÏHêeTì ns¡ú+. n+fÒeTq <äèwæº qT+&ç C≤]b˛sTTq <ëìì eTs¡\ eTqeTT |ü⁄qs¡T<ä∆]+∫HêeTqïe÷≥.

Çø£ Ç|üð&ÉT ¬s+&Ée<äX¯ <äèwæº|ü<∏ä+˝ÀìøÏ edüTÔ+~. á <äX¯ À e´øÏÔ düs¡«ÁbÕDT\˝ÀqT|üs¡e÷‘·à ñìøÏì nqTuÛÑ$kÕÔ&ÉT. ndü\T eT÷\eTT e÷s¡TŒ #Ó+<ä&ÉyT eT÷&Ée<äX. Ç+<äT˝Àô|’ dæú‹ e÷] düs¡«eTT |üs¡e÷‘·àqT+&˚qì, n+‘ê Äj·Tq düsê«+‘·sê´$T‘·«y˚TqH˚nqTuÛÑ÷‹ ø£\T>∑T‘·T+~. Hê\Ze<äX eTqeTT ∫es¡≈£î bı+<äe\dæq nuÛ≤edæú‹ì ø£*–düTÔ+~.Á|ü‹ edüTÔe⁄˝ÀqT Á|ü‹ nDTe⁄˝ÀqT eTqeTT @ø£s¡÷|ü‘·qT >∑eTìkÕÔeTT. nqTdü]düTÔqï

33

|ü<ä∆‹ dü]jÓÆTq<Ó’, e÷s¡Z<ä]Ù |ü]|üPs¡Tí&Ó’‘˚, Á|ü‹ kÕ<Ûä≈£î&É÷ á <äX¯\>∑T+&Ü |üj·TìkÕÔ&ÉT.eTqeTT Ç+ø± eTT+<äT≈£î b˛sTT ‘·s¡Tyê‹ eT+&É\+˝À Á|üy˚•ùdÔ, ÁãVü‰à+&É eT+&É\eTT#πses¡≈£î eTq≈£î ns¡T<äT>± ô|’ <äX¯\˙ï dü+uÛÑ$kÕÔsTT. nø£ÿ&É ≈£L&É á <äX¯ Ò ekÕÔsTT,ø±ì dü÷ø£Îs¡÷|ü+˝ÀH˚ MÏì nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<ä&É+ ø£\T>∑T‘·T+~. >∑Ts¡Te⁄ dü]jÓÆTq e´øÏÔø±ø£b˛‘˚, Ä<Ûë´‹àø£‘·≈£î dü+ã+<Ûä+ Òì X¯≈£îÔ\˝À nuÛ≤´dæ eTTì–b˛j˚T Á|üe÷<ä+ e⁄+~.∫≥º∫e] dæú‹es¡≈£î >∑Ts¡T<˚e⁄\ ø±s¡ eTT ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+~. Ç+‘·es¡≈£î H˚qT,@j˚T Vü≤è<äj·Tπø+Á<ë\ <ë«sê >∑Ts¡T<˚e⁄\T ‘·eT ø±sê´ìï ìs¡«]ÔkÕÔs¡T, eTqdüT‡qTÇ+Á~j·÷\qT Áø£eTã<ä∆+ #˚j·T&ÜìøÏ j˚Tj˚T $<ÛëHêìï nqTdü]kÕÔs¡T, e÷qe⁄\qTñqï‘·‘·s¡ dæú‘·T\≈£î #s¡Ã&ÜìøÏ @ Á|üÁøÏj·T\qT nqTdü]kÕÔs¡T nH $wüj·÷\qT ‘êø£≈£î+&ÜnuÛ≤´d” ø£s¡ÔeéTT, >∑Ts¡T<˚e⁄\ ø£s¡ÔeéTT\ >∑T]+∫ e÷Á‘·y˚T #·]Ã+∫HêqT. nuÛ≤´dæ#j·Te\dæq |üì >∑Ts¡T<e⁄\≈£î |ü]|üPs¡í $<Ûj·TT&Ó’ ñ+&É&ÉeTT e÷Á‘·yT. n+fÒ nuÛ≤´dæ‘·qô|’ ‘êqT qeTàø£eTT+∫, >∑Ts¡T<˚e⁄\qT |ü]|üPs¡í+>± $X¯«dæ+∫ ` ø£ düeTT yê]ô|’qeTàø£eTT+∫ yês¡T ‘·qøÏ#Ã dü÷#·q\qT ª‘·T#·µ ‘·|üŒø£ nqTdü]+#ê\ì Hê n_ÛÁbÕj·TeTT.Ä ∫≥º∫e] dæú‹es¡≈£î #˚]qÏº X¯øÏÔe+‘·T&Ó’q >∑Ts¡T<˚e⁄\¬ø’ eTqeTT nH˚«wæ+#ê*. nÏº>∑Ts¡Te⁄\T \_Û+#·T≥ ø£wüºyÓTÆq|üH˚, ø±ì, ñ|üìwü‘·TÔ˝À¢ #Ó|æŒq≥T¢, nÏº X¯øÏÔe+‘·T&Ó’q•wüß´&ÉT \_Û+#·T≥ ≈£L&É n+‘·ø£wüºyÓTÆq|üH˚. |üs¡‘·‘·« kÕ<Ûäq|ü≥¢ rÁe Äø±+ø£å ñ+&˚nH˚«wü≈£îì sTT+Ï >∑&É|üe<ä›πø >∑Ts¡T<˚e⁄\T ekÕÔs¡T. qeTàø£eTT, n|üqeTàø£eTT nH˚$¬s+&ÉT. á ¬s+&É÷ nedüs¡y˚T. nsTT‘˚ eTq+ #˚düTÔqï |üH˚$T≥+fÒ qeTàø£eTT nedüs¡yÓTÆq#√≥¢ n|üqeTàø±ìï, n|üqeTàø£eTT nedüs¡yÓTÆq #√≥¢ qeTàø±ìï ø£*– ñ+≥THêïeTT.

ì»yÓTÆq Äø±+ø£å >∑\yêìøÏ |üs¡‘·‘·« ÁbÕ|æÔ ø£wüºy˚T$T ø±<äH˚ $wüj·÷ìï ∫es¡>±eTs=ø£kÕ] MT≈£î H=øÏÿ #Ó|üŒ<ä\#·T≈£îHêïqT. >±&ÛÉ Äø±+ø£å ñ+fÒ n‹ ‘·≈£îÿeø±\+˝À|üs¡‘·‘·«ÁbÕ|æÔøÏ <ë]rùd e÷s¡Z+˝ÀìøÏ e´øÏÔ e∫Ã #s¡T‘ê&ÉT. e´øÏÔ Àì rÁe Äø±+ø£å n‘·ì˝Àìs¡+‘·s¡ ì]«sêeT‘·qT ø£*–+∫ n‘·&ÉT ‘·q <Û j·÷ìï bı+<ä&Üìπø ø£èwæ #˚ùd≥T¢ #˚düTÔ+~.eTq˝À #ê˝≤eT+~ ì‘· ÁbÕs¡úq |üP»\T eTq sTT+Á~j·÷\qT dü+‘·è|æÔ|üs¡#·&Üìπø #kÕÔeTT.Ç+<äT˝À e÷qdæø±q+<äeTT Ç+Á~j·÷q+<äeTT ñHêïsTT. ÇÏº yês¡T Ç≥Te+Ï mH√ïÄq+<ë\˝À ∫≈£îÿø=ì ñHêïs¡T. n~ yê]ì XÊX¯«‘· dü‘·«ÁbÕ|æÔøÏ <ë]rùd J$‘·eTT˝ÀøÏ‘=+–#·÷ùd neø±X¯eTT Ò≈£î+&É yê]düTÔqï~.

Y

34

8. sê»jÓ÷>∑ Á|üuÛ≤eeTT(1965 ` &çôd+ãsY ` yÓTÆdü÷s¡T˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

eTq˝À #ê˝≤eT+~ kÕøå±‘êÿsêìï, ùd«#·Ã¤qT >±&ÛÉ+>± ø±+øÏå+#˚yês¡THêïs¡T. n~yê] $~Û>± ≈£L&Ü uÛ≤$kÕÔs¡T. nsTT‘˚, eTqyÓT|üð&ÉT <ëìì $~Û n+≥THêïyÓ÷ n|üð&˚eTqyÓTTø£ |ü]$T‹øÏ ø£≥Tºã&çb˛sTTq≥T¢ Äs√|ædüTÔ+~. Ä |ü]$T‹ @$TÏ? n~ eTquÛ≤eq\, $y˚ø£eTT\ Çs¡T¬ø’q |ü]~Û e÷Á‘·y˚T. eTq$T|üð&ÉT ãj·T≥|ü&É Òì |ü]$T‹˝ÀñHêïeTT. Çø£ÿ&É qT+&ç $XÊ\‘·s¡ eT+&É ≤\˝ÀìøÏ Á|ü>∑‹¬ø’ Á|üj·T‹ïdüTÔHêïeTT. $XÊ\‘·s¡eT+&É\eT+fÒ nq+‘·‘·«|ü⁄ <äs¡ÙqeTì Hê ns¡ú+. nsTT‘˚ Ç~ Ä |üì¬ø’ eTqeTqTdü]+#˚kÕ<ÛäHêe÷sêZ\T |ü<ä∆‘·T\ô|’ Á|ü<Ûëq+>± Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~. <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ eTqeTT|ü]$T‘·T\qT ã+<ÛäHê\qT ô|+# e÷sêZ\˝À |ü&ç‘, Ä dü‘Y ‘·‘ê«ìøÏ nq+‘·‘·« <äs¡ÙHêìøÏ#ê˝≤ <ä÷s¡+˝ÀH˚ ñ+&çb˛‘êeTT. ø=+<äs¡T Á|ü‘˚ e´≈£îÔ\ eTqdüÔ‘ê«ìøÏ ‘·–q≥T¢ ø=ìï$<ÛëHê\T+&Ée#·TÃ. ø±ì n$ eTÚ*ø£+>±H˚ ‘·|üð$ ø±e#·TÃ. ˝Ò<ë sTT‘·s¡ $<Ûë\ndüeTs¡úyÓTÆq$ ø±e#·TÃ. Ò<ë ‘ê‘êÿ*ø£+>± ñ|üXeTq$T#Ã$, eT]+‘·>± düTKdü+‘√cÕ\qTnqTuÛÑ$+|ü#˚ùd$, eT]ìï Äø£s¡D\qT, |æ\¢\≈£î Äq+<ä$T#˚Ã Ä≥edüTÔe⁄\ e+Ï$ `ø±e#·TÃ. ãVüQX¯ n$ nq+‘· e÷s¡Z+˝À n‘·&ÉT eT]+‘· eTT+<äT≈£î b˛j˚T≥T¢ n‘·ììÁù|πs|æ+#˚ Äø£s¡ø£eTT\T ø±e#·TÃ. ø±ì, m+‘·ø±\+ Ä e´øÏÔ Äø£s¡D≈£î ˝Àã&ç ñ+fÒn+‘·ø±\eTT n‘·ì Á|ü>∑‹ ø£s¡T&ÉT ø£≥Tºø=ì b˛‘·T+~. n‘·ì dæú‹ì ‘·q sTTs¡T¬ø’q s¡+>∑y˚Tdüs¡« Á|ü|ü+#·eTì ÁuÛÑeT|ü&˚ u≤$˝Àì ø£|üŒ‘√ b˛\Ãe#·TÃ. ø±ì eTq Á|üdüTÔ‘· dæú‹ nq+‘·>∑TD≤\T>∑\ ñqï‘·yÓTÆq Äq+<äeTTyÓ’|ü⁄ eTq˝Àì #Ó’‘·qéTT yT˝§ÿqTq≥T¢ Áù|s¡D ø£*–+#·>∑*–‘˚ n|üð&ÉT |ü]$T‘·T\T Òì s¡+>∑+˝ÀìøÏ Á|ü>∑‹ kÕ~Û+#·e …qH˚ uÛ≤eq eTq˝Ày˚T˝§ÿ\TŒ≥≈£î M\e⁄‘·T+~. n+<äTπø ˇø£ –+» m‘·TÔ C≤„qeTT ø±yê\+fÒ <ëìøÏ ø£ dü+|ü~+‘·\T ‘Ó*$ nedüs¡eT+≤s¡T. Ä e÷Á‘·|ü⁄ ‘Ó*$ ñ+fÒ eTq <Û´j·T+ eTq <äèwæº|ü<∏ä+˝ÀìøÏ edüTÔ+~, eTqeTT eT]+‘·>± |üs¡‘·‘·«|ü⁄ s¡+>∑+˝ÀìøÏ #=#·TÃø=ì b˛e&ÜìøÏeTq\qT Áù|πs|ædüTÔ+~. eTq Á|ü‘·T´‘·Œqï eT‹‘ê«ìï (Resourcefulness) eTq Á|ü>∑‹¬ø’Á|üjÓ÷–+#·&ÉeTH˚ n+X¯+˝À ì*|æy˚dæq|ü⁄&˚ ø£wüºeTT ø£\T>∑T‘·T+~. n≥Te+Ï~@s¡Œ&çq|üð&ÉT eTq eTqdüT‡˝À ùd«#·Ã¤ nH˚ uÛ≤ey˚T n+≈£î]+#·<äT. Ä dæú‹ ìC≤ìøÏ eTq<äT'K|üP]‘·dæú‹ì ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~. n≥Te+Ï e´≈£îÔ\T ‘·eT Ä˝À#·q\≈£î, kÕ<Ûäq\≈£î

35

ˇø£<ëì yÓqTø£ ø£Ï>± bıs¡\qT ø£*ù| Ä˝À#·q\≈£î XÊX¯«‘·+>± ã*jÓÆT ñ+≤s¡T. n+fÒyês¡T ‘êeTT ∫≈£îÿø=ì ñqï e\qT+&ç ‘·eTqT $&ç|æ+#˚ e÷sêZ\qT me¬s’Hê dü÷∫+∫Hê$q Òq+‘·>± ‘·eT e÷sêZ\≈£î >∑Ïº>± ã+~Û+|üã&ç ñHêïs¡T.

eTqeTT <ì‘√ yÓTT<ä\T ô|ÏºHêyÓ÷, n< $<ÛäeTT>± eTq Á|ü>∑‹øÏ Á|ü‹ã+<Ûäø£eTÚ‘·T+~.∫≥º ∫es¡≈£î eTqeTT nq+‘·‘·«eTT ˝ÀìøÏ Á|üy˚•+#·e˝… ø±ãÏº e÷qyê‘·à Á|ü>∑‹ìdü÷∫+#˚ >∑Ts¡TÔ @B yêdüÔyêìøÏ ñ+&Éø£b˛e#·TÃ. @<√ $<ÛäeTT>± eTqeTT e÷qe⁄&ÉT#˚s¡>∑*–q n‘·T´qï‘· eTõ©ì …ø£ÿ˝ÀìøÏ rdüTø√>∑*–‘˚, n|üð&ÉT, yÓTT<ä\T eTqeTT<˚ìì Á>∑Væ≤+∫HêyÓ÷ n<˚ eTq≈£î e÷s¡ZeTT bı&Ée⁄Hê <ë] #·÷|ü⁄‘·T+~. nq+‘·‘·«|ü⁄ì»‘·‘ê«ìï eTq≈£î n+~e«>∑\ >∑Ts¡T<˚e⁄\qT |üs¡e÷‘·à eTq≈£î |ü+|ü⁄‘ê&ÉT. Ä $<Ûä+>±>±ø£ e´øÏÔ ì»yÓTÆq dü‘· ‘·‘ê«ìï >∑T]+∫q uÛ≤eqqT dü]>± Á>∑Væ≤+#·ì#√ n‘·qT ‘·qkÕ<Ûäq≈£î #˚|üfÒº e÷sêZ\T, |ü<ä›‘·T\T n‘·ì Á|ü>∑‹øÏ Á|ü‹ã+<Ûäø±\T>±H˚ düVü≤ø£]kÕÔsTT.n+<äTe\¢ ‘·|üŒì dü]>± $»j·T+ ø£\>±\+fÒ <Û˚´j·÷ìï ÁbÕ|æÔ+|ü#˚düTø√yê\H˚ >±&ÛÉì]«sêeT dæú‹ ø£*– ñ+&ÉT≥ ø£ÿfÒ nedüs¡eTT. n<˚ >∑Ts¡T<˚e⁄ì >∑&É|üe<ä›≈£î ‘ÓdüTÔ+~.

dü‘· ‘·‘·«+˝ÀìøÏ ø£ dü+ ‘=+– #·÷&Ü\qT≈£îH˚yê]øÏ, Hê ñ<›X¯eTT˝À, Vü≤è<äj·T|ü⁄˝À‘·T\qT düŒè•+#˚ $<Ûëqy˚T dü]jÓÆTq~. á |üìøÏ e÷eT÷\T>± ñ|üjÓ÷–+#˚ u≤Vü≤´|ü<ä∆‘·T\T yêdüÔyêìøÏ ìs¡T|üjÓ÷>±\T. n$ <Û´j·÷ìøÏ <ë]rj·Te⁄.

BìøÏ |üìøÏe#˚Ã dü]jÓÆTq |ü<ä∆‘·T\qT ø£qT>=Hê\+fÒ á düèwæºø£+‘·ÏøÏ ñìøÏì∫Ãqø±s¡D≤*ï …ø£ÿ˝ÀìøÏ rdüTø√yê\dæ ñ+≥T+~. á |üì¬ø’ @<√ X¯øÏÔ ø£∫Ã‘·+>± |üì#˚dæ+~.nsTT‘˚, n~ @~? düèwæº #˚j·÷\H˚ uÛ≤e >∑]“¤‘·yÓTÆq dü+ø£\Œy˚T n~. <ëì‘√u≤fÒdæú‹\j·TeTT\ uÛ≤eeTT\T≈£L&Ü nø£ÿ& ñqï$. Ä dü+ø£\ŒyT eTìwæ ÀìøÏ ≈£L&É ne‘·]+∫n‘·ì dü‘êÔ À n+‘·sê“¤>∑eTsTT+~. eTq˝À ñ+&˚ á X¯øÏÔì dü]>± ñ|üjÓ÷–+#·T≈£î+fÒ,Bì eTs¡àeTT #Û~+|üã&ÉT‘·T+~. BìøÏ <ëìe …H nìï X≈£îÔ\T ñHêïsTT. ø±ì e÷qe⁄ì˝Àn~ e÷qe‘·«|ü⁄ Vü≤<äT›\≈£î Àã&ç ñ+≥T+~. eTqeTT m~π> ø=\~ Ç~ Xø£ ‘· (kÕ<Ûä ‘·)>±ô|+bı+~ eTq ñìøÏ¬ø’ $$<Ûä s¡+>±\qT eT+&É ≤\qT Á>∑Væ≤düTÔ+~. <Û´j·TeTT yÓ’|ü⁄ eTqj·÷Á‘· À M≥ìï+Ï <ë«sê eTqeTT |üj·Tì+#·e\dæ ñ+≥T+~. ã+<ÛäHê\ì |æ\Teã&˚Ç$ bıs¡\T>± e÷], dü‘· ‘·‘·«eTT˝ÀìøÏ ‘=+– #·÷&É&ÜìøÏ ≈£L&Ü M\T ø£*–+|üe⁄. eTVü‰X¯øÏÔe+‘·T&Ó’q düeTs¡ú >∑Ts¡T<˚e⁄\ düVü‰j·T+ \_Û+∫q|üð&˚ eTqeTT Ä bıs¡\qT N\TÃø=ìnq+‘· |üs¡‘·‘·«eTT˝ÀìøÏ eTq j·÷Á‘·qT düT\uÛÑeTT, düT>∑eTeTT #düTø=q>∑\eTT. ÁbÕ<∏ä$Tø£

36

<äX¯ À¢ Á>∑+<∏äT\T, πø+Á<ë\T, ñ|üπø+Á<ë\T ≈£L&Ü eTq Á|ü>∑‹ì n&ÉT¶≈£î+≤sTT. dü‘· ‘·‘·«kÕ<Ûäq˝À eTqeTT MÏ>∑T+&Ü |üj·Tì+|üe\dæ ñqï~. eTq ‘·|üð&ÉT Ä˝À#·q\T, kÕ<ÛäHê\e\¢ dü+øÏ¢wüº‘·\T ≈£L&Ü @s¡Œ&É‘êsTT. yêÏì eTqeTT øå±fi¯q <ë«sê |üP]Ô>± ‘=\–+#·Tø=qe\dæ j·TTqï~.

≈£î¢|ü Ô+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, e÷s¡ Z+ |üP]Ô>± |üs¡´Ï+∫q, ‘·q˝À ~e´X¯≈£îÔ\qTô|+bı+~+#·T≈£îqï >∑Ts¡T<e⁄\ düVü‰j·TeTT m+‘√ düVü‰j·Tø±] ne⁄‘·T+~. n|üð&ÉT e÷Á‘·yT~e´X¯øÏÔ Ä <Ó’$ø£ πø+Á<ë\qT+&ç nuÛ≤´dæ ÀìøÏ Á|üeVæ≤+|ü yÓTT<ä\Tô|&ÉT‘·T+~. dü÷ø£ÎyÓTÆqá X¯øÏÔ #ê˝≤ X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq~. ø±ãÏº nuÛ≤´dæ ñqï‘· dæú‘·T\˝ÀìøÏ ô|’øÏ #˚s¡T≈£îH˚ <ëìøÏdü«j·T+>± m+‘· Á|üj·T‹ï+∫Hê ã\e‘·Ôs¡yÓTÆq á X¯øÏÔ Á|üyêVü≤eTTe\¢ n‘·&ÉT ÁøÏ+~øÏÁ‘√dæy˚j·Tã&É‘ê&ÉT. Ä dü+<äsê“¤\˝À á Á|üyêVü≤eTT eT<Ûä qT+&ç nuÛ≤´dæì ô|’øÏ ˝≤–nq+‘·‘·«|ü⁄ <äèX¯ kÕøå±‘êÿsêìï n‘·&ÉT bı+<˚≥≥T¢ #˚j·T>∑*–+~, >∑Ts¡T<˚e⁄\ #Ó’‘·q´X¯øÏÔe÷Á‘·y˚T.

nuÛ≤´dæ ‘êqT>± n‘êéX¯ø£ +>± #˚j·Te\dæ+~ ø=+‘· ñ+~. yÓTT<äÏ~ : n‘·ìøÏ>∑Ts¡T<˚e⁄\ô|’ dü+|üPs¡í $XÊ«düeTT+&ç Äj·Tq‘√ nìï$<Ûë\ düVü≤ø£]+#ê*. Ä $<Ûä+>±ñ+fÒ n‘·&ÉT ~q~Hê_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·÷ ‘·q˝À ø£*π> e÷s¡TŒ\qT, |ü]es¡ÔqqT nqTuÛÑ÷‹#Ó+<äT‘ê&ÉT. n‘·ì˝À n<Û√kÕúsTT ms¡Tø£>∑\ #Ó’‘·q´dæú‹ |ü]es¡Ôq #Ó+~, ñqï‘·‘·s¡ $<Ûë\#Ó’‘·q´|ü⁄ dæú‹˝ÀìøÏ n‘·ì j·÷Á‘· yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. kÕ<Ûës¡D+>± #Ó’‘·qéTT eT÷&ÉTkÕúsTT˝À¢ ñ+≥T+<ä+≤s¡T. n$ : u≤Vü≤´ #Ó’‘·qéTT, n+‘·s¡ #Ó’‘·qéTT, n~Ûe÷qdü#Ó’‘·qéTT. @yÓTÆHê Ç$ $XÊ\‘·s¡ $uÛ≤>±\T e÷Á‘·y˚T. Ç+<äT˝Àì Á|ü‹ $uÛ≤>∑eTT˝ÀqTndü+U≤´ø£eTT\T>± kÕúsTT\THêïsTT. ìeTï #˚‘·q #·s¡ \ Á|üuÛ≤eeTT n+‘·sY #Ó’‘·qéTTô|’dæús¡|ü&ç $~Ûì @s¡Œs¡TdüTÔ+~. n+<äTe\¢ Á|üÁ|ü<∏äeT+>± eTqeTT #˚j·Te\dæq |üì dü]jÓÆTquÛ≤eq, kÕ<Ûäq\‘√ <ëìø£<˚ X¯øÏÔ>± e÷] n+‘·sY #˚‘·qqT ø±+‹e+‘·eTT #˚j·T>∑*π>≥T¢>±n<Û√#‘·qqT dü]~<ë›*. Ç~ eTq\qT n~Ûe÷qdü #Ó’‘·q´dæú‹øÏ rdüT≈£îedüTÔ+~. n~Ûe÷qdü#Ó’‘·qéTH˚ <ëìì n~Û ` n+‘·sY ` #Ó’‘·q´+>± e÷s¡TŒ#˚ùdÔ, n|üð&ÉT <ëì ‘·s¡Tyê‹Á|üuÛ≤yê\T eTq≈£î ns¡úeTTø±e&É+ düT\uÛÑeTÚ‘·T+<äì H˚qT nqTø=+≤qT. @~ @yÓTÆHê,>∑Ts¡T<˚e⁄\ ø£è|üe\¢ eTqe÷dæú‹øÏ #˚]‘˚, eTs=ø£ n+X¯eTT eTq¬ø’ Ä$wüÿ]+|üã&ÉT‘·T+~.Bìø£+fÒ ñqï‘·‘·s¡ <äX¯\T eTq≈£î >√#·s¡+ ø±e&ÜìøÏ eTqyÓTTø£ $<Ûä+>± Bì˝À\j·TeTÚ‘êeTT. ªªñqï‘·‘·s¡µµ nH˚ |ü<ä+ Bì n‹ ns¡T<Ó’q dæú‹ì e÷Á‘·y˚T dü÷∫düTÔ+~.Ç<˚ ns¡ú+˝ÀH˚, á dü+<äs¡“¤+˝À ñ|üjÓ÷–+|üã&çq Ä<Ûë´‹àø£ s¡+>±\≈£î, kÕúsTT\≈£î

37

e]ÔdüÔ+~. ≈£î¢|üÔ+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, #Ó’‘·q´+˝Àì $$<Ûä <äX¯\T eTq\qT ø£Ï ‘·sê«‘· ø=Ï>±eTT+<äT≈£î rdüT≈£îb˛‘·÷ Á‹eT÷]Ô‘·« dæú‹øÏ, Ä ‘·s¡Tyê‘· nq+‘·‘·«dæú‹øÏ, <ëìøÏ nr‘·+>±≈£L&Ü #˚s¡TdüTÔ+~. n|üð&ÉT ùd«#·Ã¤ dæú‹ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. nsTT‘˚ Ç~ #ê˝≤ Á|üj·÷dü‘√≈£L&çq j·÷Á‘ê|òü*‘·+>±H˚ \_ÛdüTÔ+~. ùd«#√Ã¤<äj·T+ ø±>±H˚ j·÷Á‘·e\¢ ø£*–q ÁX¯eT‘=\–b˛‘·T+~. <ëì uÛ≤s¡eTT‘√ eTqeTT ø£è+– b˛sTTj·TTHêïeTH˚ uÛ≤eq≈£L&Ü ø£\T>∑<äT.

eTq Á|üj·÷DeTT Ç+‘·Ï‘√ eTT–j·T<äT. dü‘· ‘·‘·« kÕøå±‘êÿs¡eTT eTÚ*ø£s¡÷|üyÓTÆqÄ eT÷˝≤<Ûës¡eTTyÓ’|ü⁄ eTq Á|üj·÷DeTT Ç+ø± ø=qkÕ>∑T‘·T+~. s¡+>∑Ts¡+>∑T\ <äèXÊ´\Tn+‘·yÓTÆ, nq+‘·‘·«+ ‘·q ndü\T s¡+>∑T˝À yÓ+≥H˚ ø£qã&É&É+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. n|üŒÏø°j·÷Á‘· |üP]Ôø± Ò<äT. Ç+ø± ø=+‘·j·TT+~. ø±ì n~ $es¡D≈£î nìs¡«#· j·TyÓTÆq~.ùd«#·Ã¤≈£î dü+ã+~Û+∫q uÛ≤eeTT m+‘√ ø=+‘· nø£ÿ&É ñqï~. n~ nø£ÿ&É ñqï+‘·ùd|ü⁄,eTq j·÷Á‘· n+‘êìøÏ e∫Ãj·TTHêï, n~ Ç+ø± eTq≈£î ã+<Ûäy˚T. Ä dæú‹˝À |üs¡e÷‘·àdüVü‰j·TdüVü≤ø±s¡eTT\T e÷Á‘·y˚T eTq\qT eTT+<äT≈£î rdüTø=ì b˛>∑\e⁄. nsTT‘˚ eTqeTTdü+|üPs¡íyÓTÆq eTs¡|ü⁄ dæú‹˝À ñqï|üð&˚ n~ dü+uÛÑeeTT. n+<äTe\¢H˚ H˚qT á ns¡úeTT˝À,Á|ü»\T ‘·eTTà‘êeTT ‘Ó\TdüTø=q&É+ ø£+fÒ ‘·eTTà‘êeTT eTs¡∫ b˛e&É+ eT+∫<äìÁb˛‘·‡Væ≤kÕÔqT.

ì»yÓTÆq uÛÑ≈£îÔ&ÉT, Ä‘·à düeTs¡ŒD (X¯s¡D≤>∑‹) dæú‹˝ÀH˚, yêdüÔyêìøÏ uÛÑ>∑e~#·Ã¤≈£î,n+fÒ >∑Ts¡Te⁄\ dü+ø£ ≤ŒìøÏ, |ü]|üPs¡í+>± X¯s¡D≤>∑‘·T&Ó’ Äj·Tq ø£è|ü nH˚ dü÷s¡ ø±+‹˝À‘êqT #·*ø±#·T≈£î+≤&ÉT. n<˚ uÛÑ≈£îÔìøÏ uÛÑ>∑e+‘·TìøÏ eT<Ûä qT+&Ée\dæq dü+ã+<ÛäeTT.Ç< dü+ã+<Ûëìï eTqeTT düs¡«Á‘· b˛wæ+#·Tø√yê*. m+<äTø£+fÒ eTq\qT n~Ûe÷qdü dæú‹j·THn‘·T´qï‘· dæú‹øÏ ∫es¡≈£î #πsÃ~ Ä dü+ã+<ÛäeTT e÷Á‘·y˚T. á dæú‹˝ÀH˚ eTq ndæÔ‘·«|ü⁄ì»dü«s¡÷|üeTT e´ø£ÔeTe⁄‘·T+~. nsTT‘˚ ùd«#êÃ¤ uÛ≤eq Ç+ø± ø=qkÕ–‘˚, n+fÒ Ä uÛ≤eqe´øÏÔ À Ç+ø± $T–*j·TT+fÒ n‘·&ÉT sTT+ø± dü+¬øfifl (ã+<ÛäHê\) qT+&ç $&É|ü&É Ò<äqïe÷≥.ùd«#·Ã¤≈£î dü+ã+~Û+∫q ms¡Tø£≈£L&Ü b˛sTTq|üð&˚ e´øÏÔ ‘êqT ÄX¯Ãs¡´ø£s¡ ~Á>∑“¤eT˝ÀeTTì–b˛sTTq nqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘ê&ÉT. n|üð&Éø£ÿ&É |üs¡‘·‘ê«ìøÏ dü+ã+~Û+∫q uÛ≤eq≈£L&Ü ñ+&É<äT. e´øÏÔ ‘êqT nq+‘·‘·«+˝À düeT ñJ®>± q&Éø£ kÕ–+#·&É+ ˝Ò<äH˚nqT≈£î+≤&ÉT. eTqeTT nq+‘·‘·«|ü⁄ düs¡«dü«eTT˝À |ü]|üPs¡í+>± \j·TyÓTÆ ñHêïeTH√,

Ò<ë nq+‘·‘·« düs¡«dü«eTT eTq˝ÀìøÏ |ü]|üPs¡í+>± Á>∑TeTà]+|üã&ç+<äH√ n+fÒ eTqMTdæú‹ì eT]+‘· ns¡úeTjT´≥≥T¢ #Ó|æŒq≥T¢e⁄‘·T+~. düs¡«dü«eTT \j·TyÓTÆb˛sTTq|üð&ÉT e´øÏÔøÏ‘êHÓø£ÿ&ÉTqï~ ms¡Tø£≈£î sê<äT. ÁãVü≤àeTT˝ÀìøÏ \j·TyÓTÆ b˛e&É+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. nsTTHê

38

e÷qe⁄&ÉT #˚s¡>∑*–q ∫e]dæú‹ì kÕ~Û+#·&É+ eTqeTT Ç+ø± eTT+<äT≈£î b˛e\dæ ñ+~.

nÏº n‘·T´qï‘· |òü*‘ê\qT, n‹ ‘·≈£îÿe ø±\+˝ÀH˚, e÷qe J$‘·+˝Àì ø=~›ø±\+˝ÀH eTq≈£î n+~+#·>∑\~ düVü≤»e÷s¡Z kÕ<Ûäq Òø£ |üP» ‘·|üŒ eTπsB Ò<äì HqT <ÛÓ’s¡ +>±,|òüT+≤|ü<∏ä+>± #Ó|üŒ>∑\qT. düVü≤»e÷s¡ZeT+fÒ n<˚.

Y

39

9. dü÷ø£ÎyÓTÆq sê»jÓ÷>∑eTT(~.25`03`1967q $»j·Tyê&É À

<Ûë´q eT+~s¡ ÁbÕs¡+uÛÑ dü+<äs¡“¤+>± Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

dü‘·‡+>±ìøÏ ø£ eT+~sêìï ì]à+∫ sTT∫Ãq &Üˆˆ $. bÕs¡úkÕs¡~Û |ü≥¢ ø£è‘·»„‘êuÛ≤e+‘√,HqT á ~q+ MT‘√ dü+uÛ≤wædüTÔHêïqT. Ç~ n‘·T´qï‘· kÕúsTTøÏ #Ó+~q yêdüÔeyÓTÆq ø±s¡ eTìHê uÛ≤eq. Bì‘√ Äj·Tq Ç+‘·es¡≈£î #˚dü÷Ôj·TT+&çq ø£èwæ #ê˝≤ düT\Te⁄>±ô|+bı+<äT‘·T+~.

eTq ÁbÕNqT\T, kÕøå±‘êÿs¡ e÷sêZ\¬ø’, ÁøÏj·÷o\ø£ JeHêìøÏ <ä÷s¡+>±, ‘·eTdüVü≤#·s¡T\‘√qT Ç‘·s¡T\‘√qT >∑\ ÁbÕ|ü+∫ø£ ã+<Ûë\q˙ï ‘Ó>∑<Ó+|ü⁄\T #˚düTø=ì,ns¡D≤´\˝À nH˚«wæ+∫Hês¡T. düVü≤»e÷s¡Z $<Ûëq+˝À eTqeTT eTq Ç+&É¢ À eTq #·T≥÷ºÄ yê‘êes¡D≤ìï düèwæº+∫ n&Ée⁄\T #˚ùd |üìì n<˚ HÓs¡y˚s¡TÃq≥T¢ #˚kÕÔeTT. Ç+<äT˝ÀeTq+ #˚ùd |üì— eTq*ï eTq+ eT]+‘·>± |üs¡‘·‘·«+‘√ nqTdü+~Û+#·T≈£î+≤eTT. <ëì|òü*‘·+>± yÓ’sê>∑ + eTq˝À <ëìø£<˚ ñ|ü\ø£å +>± @s¡Œ&ÉT‘·T+~. Ä $<Ûä+>± eTqeTT ádüVü≤»e÷s¡Z+˝À, eTq ø£èwæ‘√ |üì Ò≈£î+&Ü yÓ’sê>∑ dæú‹˝ÀìøÏ Á|üy˚•kÕÔeTT.

eTqø=ø£ <Û˚ j·TeTT ‘·|üŒìdü]. <ëìì eTq+ n‘· +‘· kÕ«uÛ≤$ø£yÓTÆq |ü<ä∆‹˝À kÕ~Û+#·Á|üj·T‹ï+#ê*. kÕøå±‘êÿs¡ ÁbÕ|æÔøÏ mH√ï |ü<ä›‘·T\T e⁄HêïsTT. Á|ü‹ |ü<ä∆‹eTT+<äT, @~n‘·T´‘·ÔeT $<ÛëqeTì |ü]o*+#·&É+ eTq <Ûäs¡à+. ‘·q J$‘· eTsêàìï #Û~+#·T≈£îH˚+<äT≈£î@ $<ÛëqeTT dü]jÓÆTq<äH˚ ìX¯Ãj·TeTT Äj·÷ e´≈£îÔ\ ìs¡íj·T+ MT<ä, |üs¡e÷‘·à ø£è|üMT<äÄ<Ûës¡|ü&ç j·TT+≥T+~.

e÷qe⁄ì˝Àì dü+ø£\ŒX¯øÏÔ (Ç#êÃ¤X¯øÏÔ) |üs¡e÷‘·àø£‘· +‘· düìïVæ≤‘·yÓTÆq<äH˚ $wüj·TeTTn+<äs¡÷ n+^ø£]+∫q<˚.

eTq Ä˝À#·q\T Á|ü‹ ÁøÏj·Te\¢H˚ eTq sT÷ Á|üdüTÔ‘· ø°åD dæú‹ ø£*–+~. n+<äTe\¢nH˚ø£ Ä˝À#·q\ düVü‰j·TeTT‘√H˚ eTqeTT ñqï‘· dæú‘·T\≈£î |ü]D≤eTeTT #Ó+<ä>∑\eTT.ø±ãÏº yêÏì eTqeTT ~e´‘ê«ìï nqTdü]+#·&ÜìøÏ $ìjÓ÷–ùdÔ, n~ eTq\qT ∫es¡≈£î<Û´j·÷ìøÏ <ä>∑Zs¡>± #˚s¡TdüTÔ+~. <Û´j·TeTT m<äT≥ ñqï~ n+fÒ ≈£î ‘êC≤‘·q$T∫Ã˙e⁄ eT]+‘· eTT+<äT≈£î b˛>∑*π>≥≥T¢ ìqTï ‘·j·÷s¡T #˚j·T>∑\ dü«#·Ã¤yÓTÆq >±* ˙yÓ’|ü⁄

40

MdüTÔqï<äqïe÷≥. ‘·q \ø£å eTT m|üð&ÉT kÕ~ÛkÕÔe÷ nH˚ ì]«sêeT e÷qdæø£ dæú‹ e´øÏÔøÏñ+fÒ, Ä e÷s¡Z+˝À yÓTT<äÏ n&ÉT>∑T y˚j·T>±H˚ ‘·s¡Tyê‹ dæú‘·T\T yêÏø£y˚ n‘·ììnqTdü]kÕÔsTT. nH˚ø£ <Û˚´j·÷\qT ø£*– yêÏì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ $$<Ûä e÷sêZ\qTnqTdü]+#·≈£î+&Ü ñ+&Ü\+fÒ e´øÏÔøÏ ˇπø <Û˚´j·T+ nedüs¡eTT. |òü*‘êìï >∑T]+∫jÓ÷∫+#·ø£ e´øÏÔ ‘·q ø£s¡Ôyê´ìï HÓs¡y˚sêÃ\H˚ $wüj·÷ìï ø£èwüí|üs¡e÷‘·à H=øÏÿ #Ó|æŒHês¡T.Äj·Tq ªìcÕÿeTø£s¡àµqT m+<äT≈£î dü÷∫+∫Hês¡T? m+<äTø£+fÒ : |òü*‘êìï >∑T]+∫ ˙e⁄Ä˝À∫+∫q|üð&ÉT ˙e⁄ <ëì˝ÀìøÏ <äTeTT≈£î‘êe⁄. |òü*‘·+>± <Û´j·TeTT yÓ’|ü⁄ ø£s¡Ôyê´ì¬ø’ìqï Áb˛<ä“¤\eTT #˚j·Te\dæq X¯øÏÔ $∫ÃqïeTÚ‘·T+~. Ä $<Ûä+>± e´øÏÔ Àì X¯øÏÔ, $$<Ûäe÷sêZ\>∑T+&Ü Á|üeVæ≤+# q~˝Àì s¡T eè<Ûë nsTTq≥T¢>±, |üP]Ô Ks¡ÃsTT U≤∞ ne⁄‘·T+~.ø±ãÏº ˇπø ˇø£ <Û˚´j·÷ìï ø£*–, <ëìì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ düs¡«X¯≈£îÔ\qT $ìjÓ÷–+|üÁ|üj·T‹ï+#ê*. |òü*‘êìï >∑T]+∫ Ä˝À∫+|üsê<äT. Ò≈£î+fÒ, e⁄ X¯øÏÔì nH˚ø£ e÷sêZ\˝À$ìjÓ÷–+#·&É+ e\¢ Ä X¯øÏÔ #ê˝≤es¡≈£î ìs¡s¡∆ø£eTe⁄‘·T+~.

|üs¡‘·‘·«eTT dü÷øå±à‹ dü÷ø£ÎyÓTÆq~. eTqeTT @<√ $<Ûä+>± |üs¡‘·‘·«eT+‘· dü÷ø£Î+>±e÷s¡>∑*–‘˚ Äj·Tq˝À eTqeTT ˇø£f…ÆHêeTì ns¡úeTT. düVü≤»e÷s¡Z $<Ûëq+˝À eTq+ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+&˚ dü÷ø£Î+>± m<ä>∑&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïkÕÔeTT. >∑Ts¡Te⁄>±s¡T ≈£L&Ü <ëìø=s¡πøÁ|üj·T‹ïkÕÔs¡T. eTq ø£s¡Ôyê´ìï |üP»>± uÛ≤$kÕÔeTT. n<˚ eTq\qT dü÷ø£Îdæú‹øÏ ‘ÓdüTÔ+~.eTs√#√≥ HqT #Ó|æŒq≥T¢, eTq˝À @s¡Œ& ø£èÁ‹eT ø£+|üHê\qT eTq+ n<äT|ü⁄#dæ, <Ó’$ø£yÓTÆqø£+|üHê\qT ø£*– ñ+&É&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïkÕÔeTT ≈£L&Ü. á $<Ûëq+˝À eTq <äèwæº düs¡«dü«eTTdü÷ø£Î‘· yÓ’|ü⁄qπø eTs¡*+|ü&ç ñ+≥T+~. ø±ãÏº ªjÓ÷>∑µ Ø‘ê´ eTq˝À kÂú\´‘·qT ô|+#˚yêÏì $&ç∫ô|fÒºkÕÔeTT. eTq Á|üj·T‘·ïeTT Ä $<ÛäeTT>± ø=qkÕ– ∫es¡≈£î kÂú\´‘· eTqqT+&ç M&√ÿ\T rdüTø=H düeTj·TeTT edüTÔ+~. dü÷ø£Î‘· ≈£L&Ü ‘·q Äø£s¡DqT ø√˝ÀŒ‘·T+~.<ëì ‘·sê«‘· e#˚Ã<˚~? eTqeTT ø√s¡≈£îqï~ eTqeTT nH˚«wædüTÔqï~ e÷Á‘·y˚T. MTø£+<ä]øÏnÏº dæú‹>±ì dæú‹ \_Û+#ê\ì Hê Vü≤è<äj·T|üPs¡«ø£ ÁbÕs¡úq.

Y

41

10. eTTøÏÔì Á|ükÕ~+#˚ <Ûäs¡àe÷s¡ZeTT(~.28`05`1967q ôV’≤<äsêu≤<é À jÓ÷>±ÁX¯eT uÛÑeq

ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e düeTj·T+˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯+)

Ç~ HqT eTq dü <äs¡T\+<ä]‘√ ø£\dæj·TTqï z dü+‘√wü düeTj·TeTT. ∫qï<äsTTqqTá uÛÑeq düeTT<ëj·TeTTqT ø£≥Tº≥˝À düVü≤ø£]+∫q eTq düVü≤#·s¡T\≈£L, n+<ä]ø°, HêVü≤è<äj·T|üPs¡«ø£ n_Ûe+<äqeTT\T ‘Ó\T|ü⁄#·THêïqT. Ç|üð&ÉT ùde\qT eTq düVü≤yêdüT\≈£în+~+#·≤ìøÏ yÓTs¡T¬>’q neø±X¯eTT ø£*– ñHêïeTT.

á Á|üdüTÔ‘· kÕe÷õø£ |ü]dæú‘·T˝À¢ yês¡T ùdyê<Ûäsêàìï e<ä* >∑Ts¡T‘ê«ìï bı+<ë\qï‘·|üqqT yÓ\Te]+#·≥+, #ê˝≤ $#ê]+#·e\dæq $wüj·T+. eTq+ ˝Ò$TqT+&çn~Ûø±s¡eTTq≈£î, ùde\ qT+&ç Hêj·Tø£‘·«eTTq≈£î eè~∆H=+~‹eTì #·]Á‘· ‘Ó\T|ü⁄‘·Tqïdü‘· eTT. >∑Ts¡T‘·«eTqT Ä˝À#·q ùdyê<Ûäs¡à Ä˝À#·q‘√ ì+&çj·TTqï~. ø±˙ dü‘·TŒs¡Twüß\TÄ ùdyê<Ûäs¡àyT áHê&ÉT yês¡Tqï á dæú‹øÏ ø±s¡DeTqï $wüj·TeTTqT $düà]+#ês¡T. m|üð&Ó’‘Ä˝À#·Hê eT÷\eTTqT $düà]kÕÔs√ <ëì Äø£è‹ |üP]Ô>± uÛÑ>∑ïeTe⁄‘·T+~. n|üð&ÉT ùde≈£î&É÷ñ+&É&ÉT, Ä >∑Ts¡TeP ñ+&É&ÉT. ì»yÓTÆq >∑Ts¡TyÓ’q≥¢sTT‘˚, •ø£å≈£î&ÉT •wüß´\+<äT ˇø£|ü]eTfi¯eTTqT, Ä ‘·b˛eHêìøÏ Äø£]¸+#·ã&˚ $<Ûä+>± ‘·q jÓ÷>∑ýÓTÆq •ø£åD #˚‘·>∑Tu≤[+#·>∑\>±*. •wüß´\˝À |ü]|üPs¡í‘·‘√ ñB›|æ+|ü #˚j·T>∑\ düeTs¡∆‘·qT ô|+bı+~+#·Tø=qTes¡≈£î, @ e´ø°Ô, Ä<Ûë´‹àø£ •ø£åD Ç#·TÃ≥≈£î ns¡TΩ&ÉT ø±&ÉT.

Ç|üð&ÉT, ñ<äsTT+#˚ <Ûäs¡àdü+<˚Vü≤eT˝≤¢, n˝≤+Ï e´øÏÔì m˝≤ ø£qT>=q&É+? Hên_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+, n≥Te+Ï >∑Ts¡Te⁄qT bı+<˚ ns¡Ω‘· ñqïB, ˝Òì~ yês¡Tìs¡ísTT+#·Tø√yê*. n~ ø=s¡e&çq|üð&ÉT <ëìøÏ ns¡TΩ\T>± dü+dæ<ä∆+ #˚düTø√yê*. ø=ìïdüeTj·÷˝À¢ n<äèwüº+ ø£*dæe∫Ã, ø=+<ä]øÏ ns¡Ω‘· Òø£b˛sTTq|üŒÏø°, Ä<Ûë´‹àø£ •ø£åD Ç#˚Ã>∑Ts¡Te⁄ \_Û+#·≥+ ‘·≥dæÔdüTÔ+~. nÏº dü+<äsê“¤\˝À n~ πøe\+ <Ó’eø£è|ü e÷Á‘·y˚T. HêÇwüº Vü≤≈£îÿ\qT ‹]– #ÓãT‘·THêïqT. ªªns¡TΩ …’q yê] y˚<äq‘√ ≈£L&çq Vü≤è<äj·T|üPs¡«ø£Äs¡Ôq˝Ò, >∑Ts¡Te⁄qT n‘·ì <ë«s¡+ e<ä›≈£î s¡|æŒkÕÔsTT.µµ e´øÏÔ, ‘·qqT ‘êqT ns¡TΩì>±$+#·Tø=qT≥≈£î, ‘·q \ø£å eTTqT, ‘·q Á|üdüTÔ‘· dæú‹ì |üP]Ô>± <äèwæº À ñ+#·Tø√yê*.‘·sê«‘· Ä<Ûë´‹àø£ $ø±düeTTqT ø£\T>∑#˚ùd |ü<ä∆‘·T\q÷, MT \ø£å kÕ<ÛäqqT, ìs√~Û+#˚yêÏì #Û~+#·>∑*π> |ü<ä∆‘·T\qT ne\+_+#·Tø=qe …qT. Ç$ dü‘Y‘·‘ê«H«wüDqT @s¡Œs¡#·T

42

eT÷\yêø£ eTT\T>± >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*. eTq˝À <˚e⁄ì ‘Ó\TdüTø=q≥y˚T #ê\qTø=H˚yêπsm≈£îÿeeT+~ ø£\s¡T. á n_ÛÁbÕj·T+ dü]jÓÆTq~ ø±<äT. ªª<˚e⁄ì bı+<ä≥+µµ nH˚<˚Ä<Ûë´‹àø£‘· Àì ì»yÓTÆq uÛ≤eeTT.

ˇø£ Áø£eTyÓTÆq |ü<ä∆‹˝À eTq+ kÕ–q≥¢sTT‘˚ nqTuÛÑyê\T ø£\T>∑T‘êsTT. |ü]e÷D|ü⁄y˚fi¯ófl yÓTT<äÏ s√CÒ Hê≥T≈£î+≤sTT. nqTuÛÑyê\T ≈£L&Ü yÓTT<äÀ¢H˚ ñ+≤sTT ø±ì n$Vü‰»ì‘·yÓTÆq Ä˝À#·q\‘√ ≈£L&ç ñ+≤sTT. n˝≤ n< Áø£eT+˝À kÕ>∑T‘·÷+&É>± ÄKs¡Tqbı+<˚ nqTuÛÑe+ yπs @ nqTuÛÑyê\ nedüs¡+ Òq≥Te+Ï~.

m+‘√eT+~ ˇø£ \ø£å´+ n+≥÷ @B ˝Ò≈£î+&Ü yê] yê] |ü<ä∆‘·T˝À¢ <˚e⁄DÏíÁbÕ]údüTÔ+≤s¡T. ø±ãÏº yês¡T n<˚ ø£ø£å´˝ÀH˚, mø£ÿ&Ó’‘˚ yÓTT<ä\Tô|≤ºs√ n<˚ #√Ï˝À|ü]ÁuÛÑ$TdüTÔ+≤s¡T. Á|ü»\T m≈£îÿe>∑, Ç‘·s¡T\qT #·÷dæ, yês¡T nqTdü]+#˚ |ü<ä∆‘·T\H˚ne\+_kÕÔs¡T. Væ≤+<ä÷ eT‘·+˝À $#ês¡ø£s¡yÓTÆq n+X+ @$T≥+fÒ ãTTwüß\qTø=H Á|ü‹yês¡T@<√ ø£ |ü<ä∆‹ì, Ä<Ûë´‹àø£‘· À m≥Te+Ï nqTuÛÑe+ Òq|üŒÏø° uÀ~ÛdüTÔ+≤s¡T. Ä<Ûë´‹àø£|ü<ä∆‹ düÁø£eTyÓTÆq<Ó’, >=|üŒ ãTTwüß\ nqTuÛÑyê\‘√ ≈£L&ç, |ü$Á‘· Á>∑+<∏äeTT\˝À eT÷\yÓTÆq<Ó’ñ+&Ée …qT. eTq'|üP]Ô>± yêÏì Á>∑Væ≤+∫, düT<ä÷sê\≈£î ø=ìb˛q≥Te+Ï <ës¡T\qT,|ü<ä∆‘·T\qT nqTdü]+#·≈£î+&Ü ñ+&Ü*. |ü<äø=+&Ée X¯‘êã›+˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ e∫Ãq#·]Á‘·ø±s¡T&ÉT Ä Ÿu…söì |ü<ë\T Hê »„|æÔøÏ e#·TÃ#·Tqï$. Äj·Tq á $<Ûä+>± nHêï&ÉTªªÇ‘·s¡T\ ñ<›XÊ\qT \ø£å ô|≥Tº≥≈£î dæ<ä∆eTT>± Ò≈£î+&Ü, Jeq $<ÛëqeTT˝Àì nìïn+X¯eTT\T yê] dü«+‘· n_ÛÁbÕj·÷˝Ò n+‹eTeTsTTqeqï ‘·\+ù| Væ≤+<äTe⁄\ ø°åD<äXÊs¡+uÛÑeTTq≈£î ø±s¡DeTT.µµ

ªªdüVü≤»e÷s¡Zµµ |ü<ä∆‹˝À •ø£å≈£î&ÉT, nuÛ≤´dæ n_Ûeè~∆ e÷s¡ZeTT˝À bı+<˚ n&É¶+≈£î\qT‘=\–+#·T‘·÷, ~e´ ‘˚»düT‡qT n‘·ìøÏ Á|üdü]+|üCÒkÕÔ&ÉT. n<˚ nuÛ≤´dæ dü«j·T+>±bı+<ä≤ìøÏ e+<ä\ @fi¯ófl |ü≥ºe#·TÃ. n~ø±ø£ ‘·qqT |ü]X¯ó<ä∆ |üs¡#·Tø√e≥+˝À ‘·s¡#·÷$|òü\+ ne⁄‘ê&ÉT. eTq+ Vü≤è<äj·T+ MT<ä <Ûë´q+‘√ yÓTT<ä …Ïº, <Ûë´q$wüj·÷ìï dü÷øå±à‹dü÷ø£Î+>± e⁄+#·T‘êeTT. |üPs¡«|ü⁄ Á|üe÷DeTT\ Ä<Ûës¡+>± l sêe÷qTC≤#ês¡T´\TÄø±s¡eTT >∑\ $wüj·TeTTô|’ <Ûë´qeTTqT ìùw~Û+#ês¡T.

eTqeT+<äs¡+, eTq |üø£åbÕ‘· yÓ’K]ì $&É∫, eTTøÏÔì Á|ükÕ~+#˚ <Ûäs¡àe÷s¡ZeTT˝ÀøÏ|üj·Tì<ë›eTì, H˚qT eTq'|üP]Ô>± ÁbÕ]údüTÔHêïqT.

Y

43

11. XÊX¯«‘· dü‘· ÁbÕ|æÔøÏ dü÷ø£Îe÷s¡ZeTT(~.20`06`1967q u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

Ä<Ûë´‹àø£ nedüsê\≈£î nqT>∑TD+>± e÷qyê[ y˚T˝§ÿH˚ düeTj·Te÷düqïyÓTÆ+~.düèwæº Á|üyêVü≤y˚>∑+ e÷qe⁄ì˝À u≤Vü≤´ \ø£åD≤\qT @s¡Œs¡∫+∫. Ä ø±s¡D+>±H˚, ø±\+>∑&É#˚ø=\~ e÷qe⁄&ÉT nH˚ø£ Á|ü|ü+#ê\qT ‘·q≈£î‘êqT>± düèwæº+#·T≈£îHêï&ÉT, |òü*‘·+>±n‘·&ÉT dü+øÏ¢wüßº&ÉT>± ‘·j·÷¬s’Hê&ÉT. n‘·ì˝Àì Á|üdüTÔ‘· n|ü]|üø£« e÷qdæø£ dæú‹øÏ n‘·ì#·s¡ Ò ø±s¡D+. |üs¡e÷‘·à düT\uÛÑT&ÉT, düT\uÛÑ |ü<ä∆‘·T\ <ë«sêH Äj·TqqT kÕ~Û+|üe#·TÃqHeTÚ*ø£ uÛ≤eq, <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ, e÷qe⁄\ <äèwæº qT+&ç ‘=\–b˛sTT+~. dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔkÕe÷q´ e÷qe⁄\ n+<äTu≤≥T˝À Ò<äì Ç+#·T$T+#·T nìïs¡ø±\ y~ø£\ qT+&ç Á|ü#ês¡+#˚j·Tã&ç+~. ‘·eT≈£î‘êeTT ªª>∑Ts¡Te⁄µµ\ eTì #Ó|üð≈£îH˚ yê] e\q Á|ü#ês¡+ #˚j·Tã&çqá ‘·|üð&ÉT uÛ≤eq sTT+#·T$T+#·T Á|ü‹yê] Vü≤è<äj·T+˝ÀqT >±&ÛÉ+>± Hê≥Tø=ì b˛sTT,|òü*‘·+>± áHê&ÉT ñqï‘·‘·s¡ dæú‘·T\ |ü≥¢ Äø±+ø£å ≈£L&Ü yê]˝À ø£s¡TyÓ’+~.

eT‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫q Ä#êsê´~Û|ü‘· |üs¡+|üs¡ ÀqTqï yê]‘√ düe÷q+>±, ø±≈£î+fÒÇ+ø± n~Ûø£+>±, dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔ bı+<ä&ÜìøÏ ‘·–q Vü≤≈£îÿ, ns¡Ω‘·\T kÕe÷q´ e÷qe⁄ìøÏñHêïj·TH˚ $wüj·÷ìï MT Vü≤è<äj·÷\˝À Hê≥T≈£îH˚≥≥T¢ H˚qT #Ó|üŒ<ä\∫HêqT. dü]jÓÆTq,düVü≤»yÓTÆq e÷sêZìï |ü]|üPs¡í uÛÑøÏÔ $XÊ«kÕ\‘√ nqTdü]+#·&É+ ø£ÿfÒ ø±e\dæq~. düs¡fiyÓTÆqá dü‘ê´ìï ‘Ó\TdüTø=ì <ëìì ‘·q ì‘· J$‘· ø±s¡ Áø£eT+>± #˚düTø√eTì düVü≤»e÷s¡ZeTTÁ|ü»\qT Áù|πs|ædüTÔ+~.

|üs¡e÷‘·à dü÷øå±à‹ dü÷ø£Î ndæÔ‘·«eTT. Äj·Tq kÕøå±‘êÿs¡+ bı+<ä&ÜìøÏ dü÷øå±à‹dü÷ø£Î e÷s¡ZyÓTTø£ÿfÒ X¯s¡DéTT. |üs¡e÷‘·à ÁbÕ|æÔ ø=s¡≈£î e´øÏÔ q XÊØs¡ø£ nedüsê\qT Ò<ë‘·q ÁbÕ|ü+∫ø£ nedüsê\qT n\ø£å eTT #˚j·TeTì Bì ns¡ú+ ø±<äT. kÂú\´‘·qT eT]+‘·>±ô|+#˚ e÷sêZìï eTqeTT ø£y˚fi¯ nqTdü]ùdÔ |üs¡‘·‘·«|ü⁄ <äs¡ÙHêìøÏ eTqeTT #ê˝≤ <ä÷s¡+˝Àñ+&çb˛‘êeTT. <Ûë´q edüTÔe⁄ dü÷ú\yÓTÆq~ ø±ø£b˛‘˚ <ëìô|’ #˚ùd <Ûë´qeTT dü÷ø£ÎyÓTÆq<äH˚$wüj·TeTT n+<äs¡÷ n+^ø£]+∫q<˚. n+<äTe\¢H˚, düVü≤»e÷s¡ZeTT˝À, Vü≤è<äj·T+˝À ~e´Á|üø±X¯eTTqï<äH˚ uÛ≤eq‘√ e÷Á‘·y˚T <Ûë´qeTT #˚j·Te˝…qì eTqeTT dü÷∫kÕÔeTT.ñ|üìwü‘·TÔ\T ≈£L&Ü Bìì dæús¡|üs¡TdüTÔqï$. ~e´ Á|üø±X¯|ü⁄ X¯øÏÔ Á|ükÕs¡eTT (ÁbÕD≤VüQ‹)Ä<Ûës¡+>± á $<ÛëqeTT sêqT sêqT dü÷ø£Î‘·s¡+>± e÷] ∫es¡≈£î dü÷øå±à‹ dü÷ø£ÎeTÚ‘·T+~.

44

e÷qe J$‘·|ü⁄ >∑‹ì ìs¡ísTT+#·&É+˝À >∑Ts¡Te⁄ bÕÁ‘· n‹Á|ü<ÛëqyÓTÆq~. nuÛ≤´dæ‘·q dü«j·T+ø£èwæ‘√, ˇø£ kÕúsTT ‘·sê«‘· ñqï‘· ‘·s¡>∑‘·T\˝ÀìøÏ Á|ü>∑‹ kÕ~Û+#·˝Ò&ÉH˚$wüj·T+˝À nqTe÷q+ Ò<äT. m+<äTø£+fÒ, Ä j·÷Á‘· À n‘·ì¬ø<äTs¡j˚T´ dü÷ø£ÎX¯øÏÔìn‘·&ÉT n~Û>∑$T+#· Ò<äT. n<Û√dæú‘·T\˝À ≈£L&Ü e´øÏÔ ‘·q dü«j·T+ø£èwæ ‘√H Á|ü>∑‹¬ø’ Á|üj·T‹ïùdÔn~ ø£wüºkÕ<Ûä eTe⁄‘·T+~. ‘·q≈£î e÷Á‘·y˚T ‘Ó*dæq e÷qe #Ó’‘·qéTT nø£ÿ&É ñ+≥T+~.ˇø£Ï ‘·sê«‘· ø£Ï>± dæú‘·T\qT n~Û>∑$Tdü÷Ô n‘·&ÉT ~e´#Ó’‘·qéTT˝ÀìøÏ b˛e\dæ e⁄+~.∫e]ø£~ n‘·ìì <Û´j·T+ #˚s¡TdüTÔ+~.

~e´‘ê«ìøÏ ‘·–q yê‘êes¡D≤ìï Ç+‘·es¡≈£î eTqeTT @s¡Œs¡#·Tø√ Ò<äT ø±ãÏº Ä~e´‘ê«ìï <ëì ì»dæú‹˝À uÛ≤$+#˚ dæú‹˝À eTqeTT ÒeTT. Ç<˚ eTq $cÕ<äø£s¡ >±<∏ä(dæú‹). yÓ\T>∑T≈£î eTTU≤eTTœ>± yÓfiófl≥≈£î ã<äT\T eTqeTT <ëì yÓqTø£≈£î, n+<Ûäø±s¡+˝ÀìøÏb˛‘êeTT, Ä |üì#˚dæq+<äTq >∑s¡«|ü&É‘êeTT ≈£L&Ü. |òü*‘·+>± dü‘Y‘·‘·«eTT qT+&ç<ä÷s¡eTe⁄‘êeTT. <Ó’e‘·«+‘√ dü+ã+<Ûä+ Òì e´≈£îÔ\T düèwæº+∫q Á|üdüTÔ‘· yê‘êes¡D≤ìøÏ˝ÀHÓ’q eTq+, $#·ø£åD≤X¯øÏÔì ø√˝ÀŒsTTHêeTT. ø±ãÏº, me¬s’Hê ô|’ $wüj·÷\T eTq <äèwæºøÏ‘Ó∫ÃHê eTqeTT yêÏì |üÏº+#·Tø√eTT. e÷qe‘· ñqï‘· dæú‹øÏ #˚sê\+fÒ ` n~ ‘·|üŒø£ñqï‘· dæú‹øÏ #˚s¡T‘·T+~ ` ø±\ yÓ’|üØ‘ê´\e\¢ >±ì Ò<ë nqTuÛÑe+ e\¢>±ì |ü]dæú‘·T\Te÷s¡TŒ #Ó+<äe\dæ e⁄+~, ø=+‘·ø±\+ |üÏºHê n~ »]– rs¡T‘·T+~.

Y

45

12. sê»jÓ÷>∑ eTÚ*ø£ dü÷Á‘·eTT\T(~.05`01`1968q u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

düèwæº @s¡Œ&Éø£ |üPs¡«eTT eTÚ*ø£ ndæú‘·«eTT ø£*– ñ+&çq~. düeTdüÔeTT kÕs¡uÛÑ÷‘·eTT>±n+<äT˝À\j·TyÓTÆ ñ+&çq~. ªªøå√uÛŸµµ‘√ MÏ e´ø°Ôø£s¡D yÓTT<ä\sTT+~. á øå√uÛŸ n+‘·s¡Z]“¤‘·#Ó’‘·q´s¡+>∑+˝À ø£$<ÛäyÓTÆq eT<ÛäqeTTqT πs¬ø‹Ô+∫q~. #Ó’‘·q´+ |ü⁄qs¡TJ®eq+ bı+~+~,<ëì‘√ XøÏÔøÏ ñ‘ê‡Vü≤eTT |ü⁄Ïº, düèwæº e´ø°Ôø£s¡D≈£î #·s¡ yÓTT<ä\sTT+~. á #·s¡ |üs¡‘·‘·«+‘√|ü]|üPs¡í bı+~ø£ ø£*– ñqï|üŒÏø°, á e´ø£Ô dæú‹øÏ e#·TÃ≥˝À n~ $_Ûqï e÷sêZìïnqTdü]+∫q~, ø±ãÏº u≤Vü≤´ Äø±s¡+˝À <ëìø£+fÒ _Ûqï+>± ø£ì|æ+∫+~. <ëìøÏ e÷qes¡÷|üø£\Œq‘√ >∑\ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Ûä+ e\¢ Bìì e÷qe‘ê πsK (Line of humanity)nqe#·TÃqT.

Ç|üð&û ¬s+&ÉT πsK\T ` ~e´‘·, e÷qe‘·\T ` ˇø£ <ëì düs¡düq ˇø£Ï>±,düe÷+‘·s¡eTT>±, #Ó’‘·qé+‘·+>± q&ÉTdüTÔqï$. eT÷˝≤<Ûës¡eTTe<ä› düèwæº #˚j·T&Éy˚TÁ|ü<Ûëq\ø£å ++>± ñ+&É&É+ e\¢ e÷qe‘êπsK ÁbÕ<Ûëq´‘· dü+‘·]+#·Tø=q&É+ yÓTT<ä …’+~.Ä düeTj·T+˝À e÷qe⁄&ÉT Ç+ø± dü÷ø£Î dæú‹˝ÀH˚ ñHêï e÷qe⁄ì‘√ düVü‰ düeTdüÔeT÷>∑T]Ô+#·>∑\ s¡÷bÕìï dü+‘·]+#·Tø=q&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. eTs=ø£ $<Ûä+>± #ÓbÕŒ\+fÒe÷qe‘êπsK düeTdüÔ ìsêàD≤ìøÏ eT÷˝≤<Ûës¡eTsTT+<äì nqe#·TÃ. nsTT‘˚ Bì #·s¡ \T,Bì‘√ düe÷+‘·s¡+>± |ü⁄s√>∑$TdüTÔqï <Ó’e‘·« πsKjÓTTø£ÿ n+‘·s¡Z]“¤‘· #·s¡ \≈£î nqT>∑TD+>±ñ+&çq~. n+<äTe\¢ XøÏÔ düÁø£eT+>± |üì#dü÷Ô Äø±sê\qT dü«s¡÷bÕ\qT ãVæ≤s¡Z‘·+ #j·T&É+ø=qkÕ–+∫+~. e÷qe‘êπsK ~e´‘·«πsK‘√ bı+~ø£ >∑*– |üì#j·Tø£ b˛sTTe⁄+fÒ, ì»+>±n~ n+‘· u≤>∑T>± |üì#˚dæ ñ+&˚~ ø±<äT. ≈£î¢|üÔ+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, e÷qe‘· <Ó’e‘·«+‘√düe÷+‘·s¡+>± |üj·Tìdü÷Ô <ëì‘√ @ø°_Û+∫ |üì#˚dæ+~.

#·s¡ \T nH˚ø£¬s≥T¢ ô|+bı+<äT‘·÷ b˛sTTq$. $T–\qyêÏ‘√ düVü‰ e÷qe⁄&ÉT ≈£L&ÜÁø£eT+>± dü÷ú\, dü÷ú\‘·s¡ s¡÷bÕ\T bı+<ä&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. e÷qe⁄ì ‘·j·÷Ø˝ÀìdüeTdüÔeTT e÷qe‘· nH˚ Á|üø£s¡DeTT ÁøÏ+~πø edüTÔ+~. nìï+Ïø° eT÷\+˝À <Ó’e‘·«y˚Tñ+≥T+<äq&É+˝À dü+<Vü≤+ Ò<äT. á ø±s¡D+e\¢H |üs¡e÷‘·à e÷qe⁄ì˝À n+‘·sê´$T>±ñHêï&Éì n+≤s¡T. Ç+#·T$T+#·T nìï eT‘ê\yês¡T á n_ÛÁbÕj·÷H˚ï ø£*–j·TTHêïs¡T.

46

~e´‘·«πsK‘√ eTqe‘êπsK dü+ã+<ÛäeTT ø£*– ñ+≥÷, ~e´‘·«eTT yÓ’|ü⁄ |üj·TìdüTÔqï|ü⁄&ÉTeTq n+‹eT<Û´j·T+ HÓs¡y˚s¡T‘·T+~.

á ¬s+&É÷ πø <Ó’eeTTqT+&ç, n+fÒ nq+‘·‘·«+ qT+&ç ñ<ä“¤$+∫qy˚ ø±e&É+ e\¢~e´‘·«eTT e …H˚ e÷qe‘·«+ ≈£L&Ü |ü]X¯ó<ä∆ s¡÷|ü+˝À ñ+&çq~. #Ó’‘·q´ X¯øÏÔ kÕúsTTHêeTe÷Á‘·eTT>± Ò<ë ìÁ<ëedüú À ñ+&ç+<äì ≈£L&Ü nqe#·TÃqT. #·s¡ \T Á|ü‹#·s¡ \e\¢ @s¡Œ&çq rÁe dü+#·\qeTT\T (Jerks) ˇø£ $<ÛäyÓTÆq C≤>∑è‹ì ø£*–+∫q$, |òü*‘·+>±e´‘ê´dü, e´‹πsø£uÛ≤eeTT\T ãj·T≥|ü&É&É+ yÓTT<ä\sTT+~. o‘√wüíeTT\T $_Ûqï e÷sêZ\˝ÀkÕ>∑T‘·÷ Äø±sê\qT ô|+bı+~+∫q$. Çe˙ï e÷qe ìsêàD+˝À Á|üy•+#·&É+ e\¢ n‘·ìñìøÏ M≥ìï+Ï $TÁX¯eTeTeTT>± ‘·j·÷¬s’q~.

M≥ìï+Ïì yêÏ yêÏ ‘=* dæú‘·T\≈£î rdüTø=ì sêe&Éy˚T Ç|üð&ÉT eTqeTT#˚j·Te\dæq |üì. Ò<ë n$ ~e´‘·«eTT‘√ ‘·eT dü+ã+<Ûëìï ‹]– @s¡Œs¡#·Tø=H˚≥≥T¢yêÏì düeT‘·«dæú‹øÏ, ìs¡à\ dæú‹øÏ |ü⁄qs¡T<ä∆]+#ê*. Bìì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ πø jÓTTø£ e÷s¡ZeTT: yêÏ ÀìøÏ ‘·–q düeT‘êdæú‹ì Á|üyX ô|≥º&É+ e÷Á‘·yT. |üs¡‘·‘·« ÁbÕ|æÔøÏ düVü≤» $<ÛëqyÓTÆqeTq düVü≤»e÷s¡ZeTT˝À eTqeTT Ä |üH˚ #˚kÕÔeTT.

e÷qe⁄ì |ü]|üPs¡í+>± ~e⁄´ì>± e÷s¡Ã&ÉeT+fÒ @$TÀ Á|ü»\+<ä]øÏ |üP]Ô>±ns¡ú+ø±e&Üìπø á Á|üø£è‹ s¡Vü≤kÕ´ìï Çø£ÿ&É H˚qT $e]+#·&É+ »]–+~.

düVü≤»e÷s¡Z|ü⁄ eTÚ*ø£ dü÷Á‘ê\qT $e]+#˚ neø±X¯+ Hê≈£î ø£*–q+<äT≈£î #ê˝≤dü+‘√wü+>± ñ+~. eTq'|üPs¡«ø£eTT>± nH˚«wæ+#˚ Á|ü‹jÓTTø£ÿ]øÏ, ~e´‘·« dæú‹n+~+#·&ÜìøÏ H˚qT dü+dæ<ä∆+>± ñHêïqT.

Y

47

13. nq+‘·+ yÓ’|ü⁄ kÕ>∑T sê»jÓ÷>∑eTT(~.27`11`1968q $»j·Tyê&É À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

|üs¡e÷‘·àqT ìs¡TZD |üs¡ÁãVü≤àeTTqT kÕøå±‘·ÿ]+|ü #˚düTø=q&ÜìøÏ (bı+<äT≥≈£î)$X¯«eTT˝Àì eT‘ê\˙ï @<√ jÓTTø£ e÷sêZìï ìs¡ísTT+∫q$. #ê\eT+~ Á|ü»\T yêÏìnqTdü]+#·T≥ yÓTT<ä\T ô|ÏºHês¡T. ø±ì, ø±\+ >∑&ç#ø=\~ ø±\ø=&Ée* M]˝À e÷s¡TŒ\≈£îø±s¡DyÓTÆ Ms¡T Çs¡TÁ|üø£ÿ\≈£î ‘=+–#·÷&É&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫Hês¡T. á Á|ü|ü+#·|ü⁄ ì‘· Jeq|ü]dæú‘·T\T yê]ì Äø£]+#·&É+ yÓTT<ä\sTT+~, J$‘·|ü⁄ nedüsê\T yês¡T sTT‘·s¡ $<ÛëHê\qTnqTdü]+#˚≥≥T¢ ìs¡“¤+<Ûä|üs¡∫q$. ø£fi¯\T, eè‘·TÔ\T ô|+bı+~ $$<Ûä s¡ø±\ <˚e‘·\s¡÷bÕ\qT á ø£fi≤ø±s¡T\T r]Ã~<ä›>±, Á|ü»\T yêÏì |üPõ+#·Hês¡+_Û+∫Hês¡T.

ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À, Ä ø±\|ü⁄ $E„\T, kÕøå±‘êÿs¡ kÕ<Ûäq≈£î ìXÃj·T|ü<äyÓTÆq ªjÓ÷>∑µeTTq≈£î<ë]rùd |üPC≤ $<ÛëHê\qT ìj·T$T+#·e\dæ e∫Ãq~. nsTT‘˚ Á|üø£è‹ ìj·Te÷qTkÕs¡+|ü]D≤e÷ìï $πø+ÁBø£s¡D, $πø+ÁBø£s¡DqT |ü]D≤eTeTT nqTdü]düTÔ+~. yê] eTqdüT‡\Tì»eT÷\‘·‘·«eTT yÓ’|ü⁄ eTT+<äT≈£î kÕ>∑ø£b˛e&É+ e\¢ Á|ü‹eT\T <Ó’edü«s¡÷|üeTT …’q$.ndü …’q |üPC≤ $<ÛëqeTT eTs¡T>∑Tq|ü&çq~. <ëì |òü*‘êìï Ç|üð&ÉT eTqeTT #·÷düTÔHêïeTT.~e´ø£è|ü Á|ükÕsêìπø Á|ü‹ã+<Ûäø£+>± ‘·j·÷s¡j˚T´ $<Ûä+>± kÂú\´‘· ô|]–+~. kÂú\´‘·ô|+|ü⁄<ä\ sTT<˚$<Ûä+>± ø=qkÕ–‘˚, ñqï‘√qï‘· dæú‘·T\qT #˚s¡T≥ nkÕ<Ûä eTe⁄‘·T+~.düVü≤»e÷s¡Z $<ÛëqeTT˝Àì n+<äyT$T≥+fÒ, |üs¡e÷‘·à ø£è|ü nuÛ≤´dæ ÀìøÏ Á|üy•+#·&ÜìøÏM\T>± kÂú\´‘· ‘=\–+∫ n+‘·s¡+>±ìï X¯ó~∆#˚j·T&Éy˚T. á kÂú\´‘· ô|+|ü⁄<ä\ nfÒ¢ñ+fÒ nuÛ≤´dæ n&ÉT>∑&ÉT>∑THê ‘·|üŒ≥&ÉT>∑T y˚j·T&É+ Ò<ë C≤>∑T#˚j·T&É+ dü+uÛÑ$düTÔ+~.

e÷s¡ZeTT˝À m<äTs¡j˚T´ eTs=ø£ ø£wüºy˚T$T≥+fÒ á ø±\|ü⁄ Á|ü»\≈£î ªjÓ÷>∑µeT+fÒuÛÑj·T+ |ü≥Tº≈£î+~. m+<äTø£+fÒ, m|üð&ÉT jÓ÷>±ìï >∑T]+∫ e÷≤¢&çHê, yê] eTqdüT‡\TVü≤sƒ¡jÓ÷>∑eTT, ÁbÕD≤j·÷eTeTT yÓTT<ä …’q yêìô|’|ü⁄ eT[fl+#·ã&çq$. á $<ÛëqeTT\T#ê\eT+~øÏ nbÕj·TeTT ø£*–+∫ ñ+&Ée#·TÃqT. #ê\eT+~ ‘êeTT nqTdü]+#˚|ü<ä∆‘·T\‘√H˚ dü+‘·è|æÔ|ü&ç ñ+&É&É+ e\¢, |ü⁄q]ï]à+|üã&çq sê»jÓ÷>∑ $<ÛëqyÓTÆq eTqdüVü≤»e÷s¡Z |ü<ä∆‹ Á|üuÛ≤eeTTqT |üØøÏå+#·&ÜìøÏ ≈£L&É n+^ø£]+#·s¡T. ø±ì n≥Te+Ï<˚$Tn+<äT˝À Ò<äT. dü+‘·è|æÔH˚ Á|üXÊ+‘·‘·≈£î ∫Vü≤ï+>± yês¡T uÛ≤$düTÔHêïs¡T. ø±ì, dü+‘·è|æÔnH~ Ç+Á~j·÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q dü÷ú\‘·s¡yÓTÆq<Ó’‘, Á|üXÊ+‘·‘· Ä‘·à≈£î dü+ã+~Û+∫q~.

48

á |üP»qT yês=ø£ÿ ~qeTT #j·Tø£b˛sTTHê yês¡T ì]«sêeT‘·qT (@<√ b˛>=≥Tºø=qï uÛ≤yêìï)nqTuÛÑ$kÕÔs¡T. nsTT‘˚ nø£ÿ&É Á|üXÊ+‘·‘· #√≥T#˚düTø=ì ñ+fÒ, ì]«sêeT‘· #Ó+<ä&É+ nH˚Á|üX¯ï ñ<äsTT+#·<äT. eTqeTT Ä<Ûë´‹àø£+>± Á|ü>∑‹ kÕ~Ûdü÷Ôb˛‘˚ á Á|üXÊ+‘·‘· dü«uÛ≤eeTT≈£L&Ü e÷s¡T‘·÷b˛sTT ∫es¡≈£î |òü*‘·eTT>± ªXÊ+‹>±ì XÊ+‹µ \_ÛdüTÔ+~. eTqeTTÄ<Ûë´‹àø£eTT>± Á|ü>∑‹ kÕ~Û+#ê\+fÒ |ü]$T‹˝Àì n|ü]$T‹‘√ (nq+‘·‘·«eTT‘√) yÓTT<ä\Tô|≤º*. á $<Ûä+>± eTqeTT dü‘· ‘·‘·«+‘√ dü+ã+<ÛäyTs¡Œs¡#·T≈£î+≤eTT. ‘·s¡Tyê‘· dæú‹˝À,|ü]$T‘·‘·« uÛ≤eeTT ‘=\–+|üã&ç eTqeTT nq+‘·‘·«+˝À ìeT>∑ï+ ø±>∑\eTT. Ç|üð&ÉT‘·\T|ü⁄\T ‘Ós¡Teã&ç eTqeTT dü]jÓÆTq e÷s¡Z+˝ÀìøÏ ekÕÔeTT. eTqdüT‡ qT+&ç|ü]$T‘·‘·«+qT ‘·]$Tydæq|ü⁄&ÉT <ë] düT>∑eTeTe⁄‘·T+~. eTq+ nq+‘·+˝À nq+‘·+yÓ’|ü⁄eTT+<äT≈£î kÕ>∑T‘êeTT. |òü*‘·+>± nq+‘·‘·« uÛ≤eq ≈£L&Ü ãj·T≥|ü&É<äT. Ç|üð&ÉTdü‘· ‘·‘·«eTT ñ<äsTTdüTÔ+~. Ç+ø± eTT+<äT≈£îb˛sTT eTqeTT Ä dü‘· ‘·‘·«+˝ÀìøÏ <äT$TøÏ‘Ä≥eTT–dæ, ª<äs¡ÙqeTTµ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. nsTT‘˚ Ç~ n+‘·eTT ø±<äT. Ç+ø± eTT+<äT≈£îb˛yê*. Ç~ ø±<äT, Ç~ ø±<äT (ªH˚‹ H˚‹µ).

Y

49

14. <Ó’e düàs¡D(~.18`12`1968q u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

MT‘√ ø£\dæ ñ+&É&ÉeTT Hê≈£î #ê˝≤ Äq+<ä+ ø£*–+∫q~. Hê düVü≤#·s¡T\+<äs¡÷ˇø£#√≥ ø£*dæq|üð&ÉT n~ Hê≈£î <˚yê\j·TeTÚ‘·T+~. yês¡T yê] Vü≤è<äj·÷\qT<˚yê\j·÷\T>± #˚düTø√e&É+ yê] $~Û. ìj·T$T‘· |ü<ä∆‹˝À MTs¡T <Ûë´q kÕ<Ûäq#˚düTÔqï+<äT\≈£î #ê\ dü+‘√wü+. nsTT‘˚ ø=+<äs¡T <Ûë´qyÓTÆq yÓ+≥H˚ ‘·eT≈£î <ëì‘√dü+ã+<ÛäeTT Òq≥T¢ ñ+≤s¡T. |üs¡e÷‘·àqT >∑T]+∫q uÛ≤eqqT eTs¡∫b˛sTT, |ü>∑\+‘ê‘·eTqT >∑T]+∫q düàè‹˝ÀH˚ ñ+≤s¡T. <Ó’eø±sê´ì¬ø’ ‘·eTqT‘êeTT s¡÷|ü⁄~<äT›ø√e\dæqø£s¡ÔeéTT yê]<˚. yês¡+‘ê á dü+düú eTq<äì, eTq <Ó’e$T<˚j·Tì, ÁbÕs¡+uÛÑ+ qT+&˚uÛ≤$ùdÔ, n|ü⁄&ÉT Äj·Tq düàs¡D˝À m+‘√ düVü‰j·÷ìï bı+<äT‘ês¡T.

Y

50

15. ÁbÕD≤VüQ‹˝À ≈£L&çq sê»jÓ÷>∑eTT(~.06`05`1969 HêÏ dü+<˚X¯eTT)

Á|üdüTÔ‘· Á|ü|ü+#·eTT nXÊ+‹ njÓ÷eTj·÷\‘√ ≈£L&çq dæú‹˝À ñ+~. Á|ü‹ jÓTTø£ÿs¡TXÊ+‹ø√dü+ u≤<Ûä|ü&ÉT‘·Tqï≥T¢qï~. nsTT‘˚, XÊ+‹¬ø’ #˚ùd Á|üj·T‘êï\˙ï $»j·Te+‘·eTÚ‘·Tqï≥T¢ Òe⁄. BìøÏ ø±s¡D+ á Á|üj·T‘êï\˙ï u≤Vü≤ýÓTÆqy˚. n$ ãj·TÏ bıs¡qT (ñ|ü]‘· ≤ìï) e÷Á‘·y˚T ‘ê≈£î‘·Tqï$. yêdüÔyêìøÏ á düeTdü ≈£î Á|ü|ü+#·+‘√ >∑\ dü+ã+<Ûä+#ê˝≤ <ä÷s¡+. ìC≤ìøÏ~ e´øÏÔøÏ dü+ã+~Û+∫q düeTdü . ‘·s¡Tyê‘·H˚ düe÷C≤ìøÏ #Ó+~q~.ø±ãÏº <ëì |ü]cÕÿs¡+ ≈£L&É n<˚ Áø£eT+˝À ñ+&Ü*. Á|ü|ü+#·XÊ+‹ e´øÏÔ>∑‘· XÊ+‹‘√#ê\ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Ûä+ ø£*– ñ+~. ø±ãÏº, e´øÏÔ jÓTTø£ÿ n+‘·s¡Z‘· e÷qdæø£ dæú‹ìeTqeTT …ø£ÿ˝ÀìøÏ rdüTø√yê*. e÷qe⁄ì eTqdüT‡qT Á|üXÊ+‘·‘· eT]j·TT Áø£eTdæú‹øÏrdüT≈£îeùdÔ ãj·TÏ Á|ü|ü+#·eTT˝Àì düeTdüÔeTT n< Ø‹˝À <ëìø£< ø£ Áø£eTdæú‹øÏ edüTÔ+~.Á|ü|ü+#êìøÏ ì»yÓTÆq Ä<Ûës¡eTT b˛sTT+~. Ç~ #ê\ $#ês¡ø£s¡ $wüj·TeTT. <ëìì|ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&ÜìøÏ, e÷qe⁄\ e´øÏÔ>∑‘· eTqdüT‡\˝À XÊ+‹ Á|üXÊ+‘·‘·\ uÛ≤eqô|+bı+<ä&ÜìøÏ ‘·–q |ü<ä∆‘·T\qT nqTdü]+#·e\dæq nedüs¡+ m+‘Ó’Hê ñqï~. Bì¬ø’eTqeTT #˚j·Te\dæq~ @eT+fÒ, Äj·÷ e´≈£îÔ\ e÷qdæø£ dü«uÛ≤yê\qT ‘·>∑T $<Ûä+>±dü]~~›‘, n$ ‘·eT Á|üuÛ≤eeTT‘√ yê] eTqdüT‡\qT dü]jÓÆTq Ø‹˝À eT\∫ Áø£eT|üs¡TkÕÔsTT.e´øÏÔ>∑‘· eTqdüT‡ $X¯«eTqdüT‡ kÕúsTTøÏ m~–q|üð&˚ Ç~ kÕ<Ûä eTT. Ä$<Ûä+>± Væ≤+#·T!n|üð&ÉT düeTùd´ Ò<äT. Á|üdüTÔ‘· dæú‹˝À, XÊ+‹ Á|üXÊ+‘·‘·\T ‘·eT˝ÀH˚ ˝À≥T>±qTqï e´øÏÔeTqdüT‡\T, Á|ü|ü+#·eTT˝À XÊ+‹ì kÕ~Û+#ê\ì Á|üj·T‹ïdüTÔHêïeTT. Ç~ |ü]Vü‰kÕdüŒ<ä+>±˝Ò<ä÷? e÷qe⁄\≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+&˚ ˇπø ˇø£ÿ e÷s¡ZeTT Ä<Ûë´‹àø£ JeHêìïnqTdü]+#·&Éy˚T. nsTT‘˚, <äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ, áHê&ÉT nB Ò<äT. |òü*‘·+>± njÓ÷eTj·T‘·≈£î<ë]rdæ+~.

Bì |ü]cÕÿsêìøÏ nH˚ø£ e÷sêZ\qT $<ÛëHê\qT dü÷∫+#·&É+ »]–+~. nsTT‘˚M≥ìï+Ï˝ÀqT Á|ü<Ûëq \ø£åDeTT ˝À|æ+∫+~. @ kÕ<ÛäHê $<ÛëqeTT˝ÀHÓ’Hê Á|ü<Ûëq$wüj·TeTT eTqdüT‡ b˛ø£&É\qT dü]jÓÆTq e÷s¡ZeTT˝ÀìøÏ eTs¡*+#·&ÉyT. ø±ãÏº eTqdüT‡qTÁø£eT|üs¡#·TfÒ nìï Ä<Ûë´‹àø£ kÕ<Ûäq\˝Àì eTÚ*ø£ $wüj·TeTT. eTqdüT‡ ‘·q Á|üÁ|ü<∏äeTdæú‹˝À ñqï|üð&ÉT |üP]Ô>± X¯ó<ä∆+>±, Áø£eT+>± ñ+&˚~. eTq ‘·|üð&ÉT #·s¡ \T, n|üe÷sêZ\

51

e\¢ n~ #Ó&É>=≥ºã&ç+~. n~ ‘·q |üPs¡«|ü⁄ dæú‹ì ‹]– bı+<ä&ÜìøÏ <ëìì dü]~<ä›e\dæñ+~.

Ç+#·T$T+#·T nìï kÕ<ÛäHê |ü<ä∆‘·T\˝ÀqT ¬s+&ÉT n+XÊ\Tqï$. ˇø£Ï dü«j·T+ø£èwæÒø£ nuÛ≤´düeTT, ¬s+&Ée~ >∑Ts¡Te⁄>±] düVü‰j·T düVü≤ø±sê\T. ‘·–q dæú‹ì bı+<ä&ÜìøÏ

dü«j·T+ø£èwæ Òø£ nuÛ≤´düeTT e÷Á‘·y˚T düs¡«dü«eTT ø±<äT. BìøÏ <Ó’eø£è|ü ‘√&ÉT|ü&Ée\dæñqï~. á ø±s¡ ìs¡«Vü≤D≈£î Ç~ n‘êéX¯ ø£eTT.

~e´ø£è|ü >∑Ts¡T<˚e⁄\H˚ e÷<∏äéTeTT>∑T+&Ü e÷Á‘·y˚T e´øÏÔ˝ÀìøÏ Á|üeVæ≤+#·&É+kÕ<Ûä eTÚ‘·T+~. n+<äTe\¢ nuÛ≤´dæ, >∑Ts¡Te⁄ <ë«sê ~e´ø£è|ü ‘·q˝ÀìøÏ Á|üeVæ≤+|üe …qìø√s¡Tø=q&Éy˚T ì»eTT>± #˚j·Te\dæq |üì. dü«j·T+ø£èwæ Òø£ nuÛ≤´düeTT Ä ~e´ø£è|ü≈£îeTq\qT bÕÁ‘·T\T>± #˚j·TT≥≈£î kÕ<ÛäqeTT e÷Á‘·y˚T.

H˚qT á $<Ûä+>± #Ó|üŒ&ÉeTT˝À eT‘·|üs¡yÓTÆq >∑Ts¡T‘·«eTTq≈£î nqT≈£L\eTT>± @<√$<Ûä+>± yê~düTÔHêïqì ns¡ú+ø±<äT. ~e´ø£è|üqT ÁbÕD≤VüQ‹ Òø£ jÓ÷>∑Á|ükÕs¡eTT <ë«sênuÛ≤´dæ ÀìøÏ Á|üeVæ≤+|ü#˚j·T>∑\ X¯øÏÔj·TT‘·T&Ó’q e πøÔ >∑Ts¡Te⁄ ø±>∑\ ns¡Ω‘· >∑\yê&ÉT.nÏº ns¡TΩ&Ó’q >∑Ts¡Tes¡T´ì mqTïø=q&É+ ì»+>± ø£ düeTùd´. >∑Ts¡Te⁄\ ns¡Ω‘·qT |ü]øÏ+#düT\uÛÑ|ü<ä∆‹ ˇø£<ëìì H˚ìø£ÿ&É dü÷∫kÕÔqT. ˙e⁄ me]‘√HÓ’Hê ø£\dæ ñ+&˚ neø±X¯eTTeùdÔ, n‘·ì kÕ+>∑‘· eTT e\¢ ˙˝À XÊ+‹ Á|üXÊ+‘·‘·\ uÛ≤eq ô|+bı+~+<ë Ò<ë j·Tì,˙ eTqdüT‡˝À ì]«sêeT+>± #Ó\πsπ> uÛ≤eq\ ñ<Ûäè‘·+ eTqdüT‡ô|’ uÛ≤s¡+ y˚j·T≈£î+&Ü‘ê‘êÿ*ø£+>±HÓ’Hê #·\¢ã&ç+<ë Ò<ë nì ns¡ú+#˚düTø=H˚ <ëìøÏ Á|üj·T‹ï+#·T. Ä $<Ûä+>±#·\¢ã&ç‘˚ Äj·Tq ns¡TΩ&˚. ˙ J$‘· düeTdü \ |ü]cÕÿsêìøÏ ˙≈£î düVü‰j·T|ü&É>∑\, ‘·–qns¡Ω‘·>∑\ e´øÏÔ n‘·&˚qì ˙e⁄ ìsê∆]+#·Tø√e#·TÃ.

düVü≤»e÷s¡Z+˝À ~e´ø£è|ü nuÛ≤´dæ ÀìøÏ ÁbÕD≤VüQ‹ Á|üÁøÏj·T <ë«sê #=|æŒ+#·ã&ÉT‘·T+~. yêdüÔe+>± #·÷ùdÔ, n‘· +‘· ‘·≈£îÿe eé~Û À nuÛ≤´dæ Ä<Ûë´‹àø£ Wqï‘ê´ìøÏ,n‘·ì˝Àì dü+øÏ¢wüº‘·\ ‘=\–+|ü⁄≈£î, ÁbÕD≤VüQ‹ Á|üÁøÏj·T düVü‰j·TeTT e\¢ ø£*π> |òü*‘·eTTø=ìï <äXÊu≤›\ dü«j·T+ø£èwæ‘√ ≈£L&É bı+<ä&É+ nkÕ<Ûä eTT. ÁbÕNq Á>∑+<∏ë\˝À ìj·T$T+∫q|ü<ä∆‘·T\ Á|üø±s¡+ dü«‘·+Á‘·+>± <Ûë´q ø±s¡ Áø£e÷ìï #|ü&ç‘, |òüTÀs¡yÓTÆq ø£cÕº\T m<äTsö‘êsTT.bÕ‘· |ü<ä∆‹˝À e´øÏÔ ‘·q eTqdüT‡ jÓTTø£ÿ m&É‘Ó>∑ì #·s¡ \qT nD∫y˚j·T&ÜìøÏ ìs¡+‘·s¡+ÁX¯$T+#·e\dæ e⁄+≥T+~. ø±\eT+‘ê á |üì‘√H˚ dü]b˛‘·T+~. yêdüÔe+>± <Ûë´q+#˚ùd+<äT≈£î @MT $T>∑\<äT. <Ûë´q düeTj·TeT+‘ê Ä˝À#·q\qT, dü«uÛ≤yê\qT n<äT|ü⁄˝À

52

ô|≥Tº≈£îH˚+<äT≈£î #˚ùd ÁX¯eTπø Ks¡ÃsTTb˛‘·T+~.

n‘· +‘· ø£wüºyÓTÆq Bìì n~Û>∑$T+#·&ÜìøÏ düVü≤»e÷s¡Z+˝Àì kÕ<Ûä≈£î&ÉT #˚j·Te\dæq|üì me] eTqdüT‡, Ç+Á~j·÷\T, >∑TD>∑D≤\T |ü]|üPs¡í+>± Áø£eT|üs¡T|üã&ç düTs¡øÏå‘·yÓTÆe⁄qïy√nÏº >∑Ts¡T<e⁄ì XøÏÔ‘√ ‘·qqT ‘êqT nqTdü+~Û+#·Tø=qT≥ e÷Á‘·yT. n|üð&ÉT >∑Ts¡T<e⁄ì˝ÀìX¯øÏÔ nuÛ≤´dæ e÷qdæø£ dü«uÛ≤yê\qT ≈£L&É Áø£eT|üs¡#·&É+ ÁbÕs¡+_ÛdüTÔ+~. n+<äTe\¢ìX¯Ãj·TyÓTÆq $»j·÷ìøÏ >∑Ts¡T<˚e⁄\ düVü‰j·T+ n‘· +‘· Á|ü<Ûëq+.

kÕ<Ûës¡D+>± Á|ü»\T, ÁbÕs¡+uÛÑ<äX¯ À, ‘·eT e÷qdæø£ #·s¡ \ ì\T|ü⁄<ä\qT \ø£å +>±@s¡Œs¡#·T≈£î+≤s¡T. Ç+Á~j·÷\≈£î nr‘·+>±qTqï eTVü‰X¯øÏÔ‘√ ˝Òø£ |ü]$T‘·T\qTn~Û>∑$T+∫q e´øÏÔ‘√ nuÛ≤´dæ dü+ã+<Ûä+ @s¡Œs¡#·T≈£î+fÒ, á ÁbÕ|æÔì düT\uÛÑ+>± bı+<äe#·TÃ.nÏº eTVü‰e´øÏÔ‘√ eTqeTT uÛÑøÏÔ Áù|eT\#˚‘· nqTdü+~Û+#·Tø=ì, dü]jÓÆTq |ü<ä∆‹˝À kÕ<Ûäq(<Ûë´q+) #˚ùdÔ, ‘·–q $<Ûä+>± |ü]es¡Ôq #Ó+<ä&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔeTT. ≈£î¢|üÔ+>± #ÓbÕŒ\+fÒ,eTq\qT |ü]$T‘·T\≈£î, ñÁ<˚ø±\≈£î ø£Ïº|ü&Éy˚ùd ã+<ÛäHê\qT eTqeTT ˇø=ÿ§ø£ÿÏ>±‘Ó+|æy˚j·Te\dæ e⁄qï~. |üs¡e÷‘·à ø£è|ü ne‘·]+∫ Á|ü|ü+#êìøÏ, e÷qe⁄\ø£+<äs¡≈£îXÊ+‹uÛÑÁ<ä‘·\ H=dü+>∑T >±ø£ !

Y

53

16. ÁbÕD≤VüQ‹‘√ eT÷\eTTyÓ’|ü⁄ eTqj·÷Á‘·(1970 »qe] dü+<˚X¯eTT)

eTqeTT yÓTT<äÏkÕ] á Á|ü|ü+#·eTT˝À |ü⁄Ïºq|ü⁄&ÉT, @ eT÷˝≤<Ûës¡eTT qT+&ç eTqeTT~–e∫ÃHêyÓ÷ n~ |ü]X¯ó<ä∆yÓTÆq~ ø±ãÏº, eTqeTT ≈£L&É |ü]X¯ó<äT∆\T>± ñ+&çHêeTT.ø±\+ >∑&ç#˚ ø=\~, ndü+U≤´ø£eTT …’q ( …ø£ÿ Òqìï) »qà\ |üs¡+|üs¡ À, eTq #·s¡ \|òü*‘·+>±, eTq#·T≥÷º $$<Ûäs¡ø±\ dü÷ú\‘·«eTTqT ùdø£]+#·T≈£îHêïeTT.

Á|üdüTÔ‘· »qà˝À ≈£L&Ü eTqeTT ø±s¡ ø£ ≤bÕ\qT kÕ–dü÷ÔH˚ e⁄HêïeTT. á #·s¡ ÒHÓeTà~>± eTq eTÚ*ø£ |ü]Xó<ä∆‘· #·T≥÷º dü÷ú\‘·«|ü⁄ bıs¡\qT ø£<ëìô|’ ø£Ï>± @s¡Œs¡∫q|òü*‘·eTT>± ø±\Áø£y˚TD≤ eTqeTT, ‘·q#·T≥÷º |ü≥Tº >∑÷&ÉTqT n\T¢ø=ì n+<äT˝ÀH˚ã+~Û+|üã&çq |ü≥Tº|ü⁄s¡T>∑Te˝… ‘·j·÷¬s’HêeTT. e÷qe⁄&ÉT ‘·q uÛÖ‹ø£ ndæÔ‘·«+˝À ádæú‹øÏ #˚s¡T≈£îqï|üð&ÉT n‘·ì J$‘·eTT (#˚ùd|üqT\T ` yêÏ |òü*‘ê\T) ø£èÁ‹eT‘·«+‘√qTkÂú\´‘·‘√qT ì+&çe⁄+≥T+~. n‘·ì˝Àì eTÚ*ø£ |ü]X¯ó<ä∆‘· $TqT≈£î $TqT≈£îeT+≥÷ndüŒwüºyÓTÆq, ‘·s¡#·T @e÷Á‘·eTT <äèwæº >√#·s¡eTT ø±ì ø±+‹ dæú‹øÏ ‘·–Z+|üã&ÉTqT. n‘·ìøÏdü«>∑èVü≤eTT jÓTTø£ÿ C≤„|üø£eTT+&É<äT, eT]j·TT ÁøÏj·÷, Á|üÁøÏj·T\ e\¢ ‘·ì #·T≥÷º ñqï>∑T\¢ô|+≈£î |ü<ës¡úeTT ø£]ƒq+>±, ø£]ƒq‘·s¡+>± ‘·j·÷¬s’ eT÷\kÕúq|ü⁄ ms¡Tø£ sêqTsêqTndüŒwüºyÓTÆ, ∫es¡≈£î |üP]Ô>± eTs¡∫b˛ã&ÉT‘·T+~.

Ç|üð&ÉT eTqeTT eTq Á|üdüTÔ‘· »qà‘√ $düT>∑T#Ó+<˚ dæú‹øÏ #˚]HêeTT. nsTT‘˚ eTqndü\T ñìøÏ jÓTTø£ÿ |ü]X¯ó<ä∆ Äq+<ä dæú‹, düàè‹ eTq≈£î Ò<äT. m+<äTø£+fÒ á ndæÔ‘ê«ìøÏn\yê≥T|ü&çb˛sTT Ä yÓTT<äÏ dæú‹ì >∑÷]Ãq düàè‹ ndü\T Òø£b˛e&Éy˚T BìøÏ ø±s¡DeTT.

Á|üdüTÔ‘· dæú‹qT+&ç ‘·|æŒ+#·Tø√yê\+fÒ eTqeTT eTq eT÷˝≤ìøÏ ‹]– #sê*. eTq\qTã+~Û+∫ e⁄+∫q bıs¡\qT ‘=\–+#·T≈£î+≥÷ ‹]–yÓfi‚fl e÷s¡Z+ ø£qT>=q&É+ dü+uÛÑe+ø±ø£b˛e#·TÃ, ø±ì Ä nq+‘·‘·«|ü⁄ eT÷\+‘√ dü+ã+<Ûäy˚Ts¡Œs¡#·Tø=ì ‘·q˝Àì n‘·T´qï‘·#˚‘·qqT ÁbÕD≤VüQ‹ <ë«sê eTq˝À Á|üy˚X¯ô|Ïº eTqã+<ÛäHê\ ∫≈£îÿeTT&ÉT\qT $&ÉBj·TTX¯øÏÔ>∑\ e÷s¡Z<äs¡Ù≈£îì düVü‰j·TeTT‘√ Ç~ kÕ<Ûä eTT.

ÁbÕD≤VüQ‹ Á|ükÕ<äeTT jÓTTø£ÿ yÓTT≥ºyÓTT<äÏ, Ç+#·T$T+#·T ‘·ø£åD Á|üuÛ≤eeTTe÷≥\‘√ e]í+|ü Òì XÊ+‹ Á|üXÊ+‘·‘·\T. <Ûë´q+˝À ø£*π> á nqTuÛÑeeTT eTqeTT ‹]–

54

#s¡e\dæq Ä eT÷\eTTqT eTq≈£î yÓT\¢yÓT\¢>± »„|æÔøÏ ‘ÓdüTÔ+~. |ü<|ü< ø£*π> á nqTuÛÑyê\TeTq yÓTT<äÏkÕúq|ü⁄ düàè‹ì ã\|üs¡∫ eTq Ç|üŒÏ J$‘·|ü⁄ ã+<ÛäHê\qT $&ÉBkÕÔsTT.ÁbÕD≤VüQ‹ Á|ükÕs¡eTT á C≤„|üø£|ü⁄ ˝À˝À‘·T\˝ÀìøÏ rdüT≈£îyÓfi‚fl ø=B›, eT÷\eTTyÓ’|ü⁄eTqj·÷Á‘· <äè&ÛÉ+>± dæús¡|ü&ÉTqT.

ÇÏº nqTuÛÑe+ MTø£+<ä]ø° ø£\>±\ì Hê ø√]ø£.

Y

55

17. nq+‘·‘ê«ìøÏ e÷s¡ZeTT(~.16`01`1970q sêj·T#·÷sY jÓ÷>±ÁX¯eT ÁbÕs¡+uÛÑ dü+<äs¡“¤+>± dü+<˚X¯eTT)

eTq sêj·T#·÷sY πø+Á<äeTT ~q~q Á|ües¡úe÷qyÓTÆ áHê&ÉT ‘·q dü«+‘· ªªÄÁX¯eTµµuÛÑeq+ ø£*– ñ+&É&ÉeTT Hê≈£î #ê\ Äq+<ä<ëj·Tø£+>± ñqï~. ÄÁX¯eTeTT ø£*–ñ+&ÉT≥ nqï~ ÁbÕNq kÕ+Á|ü<ëj·TeTT. ÁbÕNqø±\+˝À ø£ ∫qï ≈£î°s¡y˚T ø±e\dæq+‘·nj˚T´~. Hê>∑]ø£‘· ô|]π>ø=\~ ÄÁX¯e÷ìøÏ Ä<ÛäTìø£ edü‘·T\‘√ uÛÑeqeTT ø±yê\H˚n_ÛÁbÕj·T+ @s¡Œ&ç+~. n‘·T´‘·ÔeTyÓTÆq Ä<Ûë´‹àø£ ùde #˚j·T&ÜìøÏ ‘·–q edü‘·T\T@s¡Œs¡#·&Éy˚T ÄÁX¯eT uÛÑeqeTT ø£*–e⁄+&Ü\ì Ä•+#·&É+˝Àì eTTUÀ´<˚›X¯eTT. @ÄÁX¯eTeTT˝À ì»eTT>± |üP» <Ûë´qeTT\T ìs¡«Væ≤+|üã&ÉT#·T+&ÉTH√ n~ >∑Ts¡T<˚e⁄\Ä<Ûë´‹àø£ X¯øÏÔ‘√ |üP]Ô>± ì+|üã&ç nø£ÿ&É nuÛ≤´düT\ |ü]es¡Ôq≈£î <√Vü≤<ä+ #˚düTÔ+<äH˚$wüj·T+ n+<ä]øÏ ‘Ó*dæq<˚.

Ä˝À#·q\≈£î ≈£L&É JeeTT+~. n$≈£L&É sTT‘·s¡T\ J$‘ê\ô|’ ‘·eT Á|üuÛ≤yêìï#·÷|ü⁄‘êsTT. nsTT‘˚ $cÕ<äø£s¡ $wüj·Ty˚TeT+fÒ eTq+ eTq Ä˝À#·q\‘√ ‘˚fi¯flqTbÕeTT\qT düèwæº+∫ sTT‘·s¡T\qT |”&çdüTÔHêïeTT. á dæú‹˝À n$ Ä<Ûë´‹àø£ ø±sê´ìïìs¡«]Ô+#·ø£b˛>± <Ó’e e´‹πsø£‘· nH˚ s=+|æ˝ÀøÏ ˝À‘·T>± ≈£Ls¡T≈£îb˛j˚T≥T¢ #˚kÕÔsTT.ø±˝≤qT>∑TD+>± eTqeTT y˚T˝§ÿì sTT‘·s¡T\ eT+∫¬ø’ Ç~ Ä<Ûë´‹àø£ ùdeø£Hêï ‘·≈£îÿekÕúsTT<Ó’Hê ` eTqeTT eT+∫ |ü<ä∆‘·T\qT Ä#·]+#ê*.

kÕ<Ûës¡D+>± e÷qe⁄ì b˛ø£&É uÛÑ>∑e+‘·TìyÓ’ù| nq&É+˝À dü+<˚Vü≤eTT Ò<äT. ø±ì$cÕ<äø£s¡ $wüj·TeTT ≈£L&É <ëì es¡düH˚ yÓTT<ä Ö‘·T+~. yês¡T uÛÑ>∑e+‘·Tì ‘·qe+Ïyêì>± e÷Á‘·y˚T uÛ≤$+∫ Ä dü÷øå±à‹ dü÷ø£Î ndæÔ‘ê«ìï dü÷ú\e÷s¡Z+˝À bı+<ë\ìÁ|üj·T‹ïkÕÔs¡T. á $wüj·TeTT˝À ø=+‘· Á|ü>∑‹ kÕ~Û+∫qyês¡T @y√ ø=ìï Á|üX¯ï\T y˚dæ,yêÏH Á|ü‹ eTVü‰‘·Tàì Á|ü•ïdü÷Ô, ‘·eT≈£î Á|ü•ï+#·&É+˝À Hs¡TŒ+<äH $wüj·÷ìï Á|ü<ä]ÙkÕÔs¡T.kÕ<Ûës¡D+>± yêfi¯ófl n&çπ> Á|üX¯ï\˝À ø£Ï : Çìï u≤<Ûä\T, ø£cÕº\‘√ ì+&çq á Á|ü|ü+#êìï<˚e⁄&Ó+<äT≈£î düèwæº+#ê&ÉT? nì. n<˚ düeTj·TeTT˝À yês¡T ‘·eTqT ‘êeTT >∑eTìùdÔ, ÄÁ|üX¯ï≈£î düe÷<ÛëHêìï ‘·eT˝À ‘êy˚T ø£qT>=q>∑\s¡T. Ç<˚ Á|üX¯ï Hê≈£î ≈£L&É #ê˝≤kÕs¡T¢y˚j·Tã&ç+~. ø=ìïe÷s¡T¢ ~e´#Ó’‘·q´ X¯øÏÔ |üs¡+>±qT, eT]ø=ìï e÷s¡T¢ ‘·~‘·s¡+>±qTH˚qT düe÷<Ûëq$Te«&É+ »]–+~. á s¡Vü≤kÕ´ìï XÊÅd”Ôj·T|ü<ä∆‹˝À $e]kÕÔqT. |üs¡e÷‘·à

56

X¯øÏÔ ñ<ä“¤$+#˚ (X¯øÏÔ ñ‘êŒ<äø£) πø+Á<ä+. $ìjÓ÷>∑+ Òø£b˛‘˚ X¯øÏÔ >∑&É¶ø£≥Tºø=ì b˛‘·T+~.n+<äTe\¢, ‘·q ndæÔ‘ê«ìï ø±bÕ&ÉT≈£îH˚+<äT≈£î Äj·Tq X¯øÏÔì ãVæ≤s¡Z‘·+ #˚j·T>±, n<˚düèwæº>± e´ø£ÔeTsTTq~. #ê\eT+~ ~e´‘ê«ìï >∑T]+∫ s¡πø Á|üXï\T ydüTÔ+≤s¡T. nsTT‘<ëìì @$<Ûä+>± bı+<ë\H˚ uÛ≤eq kÕ<Ûës¡D+>± yê] eTqdüT‡\˝À ø£ì|æ+#·<äT. e÷$T&ç|ü+&ÉTqT ‹ì s¡T∫ nqTuÛÑ$ùdÔ ‘·|üŒ <ëìì >∑T]+∫ s¡πø e÷≤¢&ÉT‘·÷b˛‘˚ ‘Ó*j·T<äT.dü‘·´‘·‘·« (|üs¡‘·‘·«) eTH˚~ |æ]øÏyê] s¡+>∑eTTø±<äì H˚qT #Ó|üŒe\dæ e⁄+≥T+~.dæ+Vü≤Vü≤è<äj·TT\T e÷Á‘·y˚T nq+‘·‘ê«ìï #˚s¡&ÜìøÏ kÕVü≤dækÕÔs¡T. Á|ü»\qT Ä $<ÛäeTT>±e÷s¡TÃfÒ düVü≤»e÷s¡Z|ü⁄ ø£s¡ÔeéTT.

düVü≤»e÷s¡Z $<ÛëqeTT j·÷<äè∫Ã¤ø£eTT>± (nø£kÕà‘·TÔ>±) ñ<ä“¤$+#· Ò<äT. >±&ÛÉ Äø±+ø£å‘√m<äTs¡T#·÷düTÔqï e÷qyê[øÏ n~ <äj·T‘√ Á|ükÕ~+#·ã&ç+~. düVü≤»e÷s¡ZeTT |üs¡‘·‘·« ÁbÕ|æÔøÏdüVü≤»yÓTÆq (Á|üø£è‹ dæ<ä∆yÓTÆq) $<ÛëqeTTqT nqTdü]düTÔ+~. <Ó’q+~q ø±s¡ Áø£eT+>± Á|ü»\TnqTdü]+#·&ÜìøÏ Ä $<ÛëqeTT <Ûë´q+‘√ ÁbÕs¡+uÛÑeTÚ‘·T+~. |üs¡e÷‘·à˝À ì>∑÷&ÛÉ+>±qTqïø£è|üqT ÄVü‰«ì+#˚ Á|ü<Ûëq eT÷˝≤<Ûës¡eTT <Ûë´qy˚T. Á|ü|ü+#· ÁbÕs¡+uÛÑ+‘√H˚ <ëì n+‘·eTT≈£L&É yÓTT<ä …’q≥T¢>±, á yÓTT<ä Ò <ëì n+‘·eTÚ‘·T+~. ªªnq+‘·+µµ yÓ’|ü⁄ eTq Á|üj·÷D+˝À,` <Ûë´q düeTj·TeTT˝À ` eTq+ $$<Ûäs¡ø± …’q yê‘êes¡D≤\‘√ ≈£L&çe⁄qï $$<Ûä s¡+>±\>∑T+&Ü |üj·TìkÕÔeTT. nqTuÛÑyê\T ø£\T>∑T‘êsTT. ÁbÕs¡+uÛÑ<äX˝À, ãVüQX, ø=ìï nqTuÛÑyê\TVü‰»ì‘ê\T ø±e#·TÃ. ø±ì ‘·s¡Tyê‹ <äX¯˝Àì$ ~eýÓTÆq$. á ~yê´qTuÛÑ÷‘·T\T~e´‘·«|ü⁄ dæú‘·T\qT ‘Ó*ù| <äèXÊ´\T. ~e´‘·«eTT eTqyÓ’|ü⁄ m|üð&ÉT |üP]Ô>± $#·TÃø√ã&É&É+»s¡T>∑T‘·T+<√ n|üð&ÉT eTq Á|üj·÷DeTT düT>∑eTe⁄‘·T+~. nq+‘·‘ê«ìï kÕ~Û+#ê\ìeTq Vü≤è<äj·÷ìï uÛÑøÏÔ|üPs¡«ø£+>± dæ<ä∆+#˚ùdÔ, eTq j·÷Á‘· À nH˚ø£ Ä<Ûë´‹àø£ dæú‘·T\qTnqTuÛÑ÷‹ #Ó+<äT‘êeTT. ‘êqT yÓqT~]– Á|üø£è‹‘√ düe÷qT&Ó’, ‘·qTï‘êqT dü÷ø£ÎeTT>±,dü÷ø£Î‘·s¡eTT>± ‘·j·÷s¡T#˚düTø=qT e´øÏÔ À nq+‘·‘·«+ ñ<äsTTdüTÔ+~. kÂú\´‘· |üP]Ô>±‘=\–b˛ì<˚ |üs¡‘·‘·«eTT˝ÀìøÏ ‘=+–#·÷#·T≥ ≈£L&É kÕ<Ûä |ü&É<äT. <ë]˝À Á|ü‹ã+<Ûäø£eTT\T+fÒ <ëìøÏ eTqy˚T u≤<ÛäT´\eTT. Çe˙ï ‘=\–+|üã&ç‘˚ ‘·|üŒ dü‘· ‘·‘ê«$sê“¤eeTTqTeTqeTT Ä•+#· ÒeTT. dü÷øå±à‹ dü÷ø£Î ndæÔ‘ê«ìï kÕ~Û+#·&ÜìøÏ dü÷ø£Î e÷sêZ\H˚ eTqeTTnqTdü]+#ê*. <ëìøÏ $s¡T<ä∆+>± eTq e÷sêZ\T kÂú\éTT\sTT‘˚ eTq˝À eTT+<˚ e⁄qïkÂú\´‘·≈£î ‘√&ÉT>± eÁø£‘·qT ≈£L&É @s¡Œs¡#·Tø=q&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔeTT. eTq˝Àì Á|ü‹ s¡ø£ÔHêfieTTdü÷ú\‘·s¡ Á|üuÛ≤eeTT‘√ e÷s¡TŒ\T ‘˚e&ÜìøÏ <Ûäèyêìï (Pole) @s¡Œs¡TdüTÔ+~. >∑Ts¡Tes¡T´\X¯øÏÔ‘√ yêÏì HêX¯q+ #˚ùdÔ ‘·|üŒ nq+‘·‘ê«ìøÏ e÷s¡Z+ ‘Ós¡Teã&É<äT.

57

jÓ÷>±ÁXeT uÛÑeq ÁbÕs¡+uÛÑ düeTj·TyÓTÆq á |ü$Á‘· dü+<äs¡“¤+˝À, á uÛÑeq ìsêàD≤ìøÏ<Ûësêfi+>± düVü‰j·TeTT ùde\T n+~+∫q $XÊ\ Vü≤è<äj·TeTT\qT HqT n_Ûq+~düTÔHêïqT.|üs¡e÷‘·à n+<ä]˙ Äos¡«~+#·T>±ø£ !

Y

58

18. J$‘· \ø£å eTTq≈£î e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î&ÉT(1970 y˚T HÓ\ dü+<˚X¯eTT)

n‘·´+‘· Äq+<ä+‘√ á neø±XÊìï $ìjÓ÷–+#·Tø=ì H˚qT MTø√ dü+<˚XÊìïn+~düTÔHêïqT. Ç~ ∫qï< ø±e#·TÃ. ø±ì Hê Vü≤è<äj·T|ü⁄ À˝À‘·T\qT+&ç Áù|e÷_ÛHêe÷\‘√sTT~ ô|\T¢_øÏ e∫Ã+~.

‘·q <äèwæº |ü<∏ä+ qT+&ç ‘=\–b˛sTTq ‘·q ì»dü«uÛ≤yêìï eTs¡\ bı+<äe …qì Ä‘·àÄø±+øÏådüTÔqï~. á n\Œ ÁbÕDÏ düVü≤j·÷Ár≈£î\qT ùd«#êÃ¤ |ü<∏äeTT˝À eTT+<äT≈£î kÕ–|ü+&Éìø√s¡T‘·Tqï~. yês¡T \øå±´ìï πøåeT+>± #˚s¡&ÜìøÏ H˚qT düVü‰j·T|ü&˚ ñ<›X¯+‘√H˚ H˚qT HêdüVü≤ j·÷Ár≈£î\qT á $<Ûä+>± ø√s¡T‘·THêïqT. yÓTT<äÏkÕ] #·÷ùdÔ, á uÛ≤eq MT≈£î Áø=‘·Ô~>±‘√#·e#·TÃ, ø±ì ø=+‘·ùdbÕ– düeTdü qT |ü]o*ùdÔ, $~ÛyÓ’|üØ‘· + e\¢, mø£ÿ&ÉqT+&ç ˙e⁄,‘·≤\Tq ˝≤–y˚j·Tã&çHêy√, Ä ˙ dü«>∑èVü‰ìπø ˙e⁄ j·÷Á‘· kÕ–düTÔHêïeH˚ ìs¡íj·÷ìøÏ‘·|üŒø£ ekÕÔe⁄.

ªª$~Û yÓ’|üØ‘· eTTµµ nH |ü<ë\qT m|üð&ÉT ñ|üjÓ÷–kÕÔyÓ÷, <ëì‘√H düeT‘êsêVæ≤‘· ‘·eTq≈£î »„|æÔøÏ edüTÔ+~. düeT‘·÷ø£|ü⁄ dæú‹ j·TTqï+‘·ø±\+ eTq≈£î s¡÷|üeT+≥÷ @~ñ+&~ ø±<äT. eTq$T|üð&ÉT #j·Te\dæq |üìjT$T≥+fÒ πøe\eTT n+‘·s¡+>±\qT $|æŒ,eTqeTT b˛>=≥Tº≈£îqï düeT‘·÷ø£|ü⁄ dæú‹ì |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·Tø=q&É+ e÷Á‘·y˚T.

eTqeTT eTq˝À düeT‘·qT |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·T≈£îHêïeTT nì #Ó|üŒ&É+ m+‘· düT\uÛÑ+!n~ düT\TyÓ’q<äì nq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ Ò<äT, ø±ì <ëìì kÕ~Û+∫ #·÷|ü&É+ #ê\ ø£wüº+,m+<äTø£+fÒ : düeT‘êsêVæ≤‘· |ü⁄ dæú‹˝À eTqeTT nH˚ø£ ∫≈£îÿ\qT düèwæº+#·T≈£îHêïeTT.eTqeTT e÷sêZìï m+#·T≈£îH˚+<äT≈£î, eTq J$‘· düeTdü´qT |ü]wüÿ]+#·T≈£îH˚+<äT≈£î,eTq<˚X¯+˝À kÕe÷q´+>± Á|ü#ês¡+˝À ñ+&˚ ø£]ƒqyÓTÆq $<ÛëHê\H˚ nqTdü]+|ü#·÷kÕÔeTT.n+<äTπø <ëì |òü*‘·+>± ìsêX ìdüŒèVü≤\T \_ÛkÕÔsTT. u≤>± ã*dæq |ü<ësêú\qT+& kÕsêìï|æ+&Ü\ì eTqeTT nqT≈£î+≤eTT. BìH eTs=ø£ $<Ûä+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, ø£D≤\qT ‘CÀe+‘·+#˚ùd uÛ≤dü«s¡+ düeTè~∆>± ñ+&˚ meTTø£\˝À qT+&ç, n$ m+‘· eT*qeTT>± qTHêïdüπs,yêÏ qT+&ç kÕsêìï |æ+&É≤ìøÏ ã<äT\T>± uÛÖ‹ø£yÓTÆq C≤„qeTT‘√ ì+&çq yêÏqT+&çkÕs¡+ |æ+&ÉT‘·THêïeTT. á |ü<ä∆‹˝À eTq sT÷ b˛sê≥eTT˝À ø£wüºeTT eT]+‘· n~Ûø£eTÚ‘·T+~.

59

düT\uÛÑyÓTÆq <ëìì bı+<ä&ÜìøÏ düT\uÛÑ |ü<ä∆‘·T\#˚ ñ|üjÓ÷–+#·+&ç. dæ<ë∆+‘ê\Tñ|üjÓ÷>∑|ü&Ée⁄. #s¡e\dæq <ä÷sêqï+‘ê kÕ«qTuÛÑe+‘√ ø=*∫, eTÚ*ø£ Ä<Ûësêìï ø£qT>=qïe´øÏÔ jÓTTø£ÿ e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+˝À ˙e⁄ nqTdü]+#˚ Á|ü‘·´øå±qTuÛÑe|üPs¡«ø£ $<Ûëqy˚T ˙uÛÑ$wü ‘·TÔqT r]Ã ~<äT›‘·T+~ !

˙≈£î n‘· +‘· düìïVæ≤‘·+>± Á|æj·TeTT>± qTqï ˙ \ø£å eTTq≈£î ìqTï rdüT≈£îb˛>∑\e÷s¡Z<äÙ≈£î\T uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ø=+<äs¡THêïs¡T. nsTT‘˚, ˙≈£î ‘·–qyê]ì mqTïø√e\dæ+~˙y˚. nH˚«wüD˝À ≈£î Ä |üs¡e÷‘·à e÷s¡Z<äs¡«ø£‘·«+ eVæ≤+#·&ÜìøÏ, me]˝À kÕ«s¡ú+ Òø£,ùdyêqTuÛÑeeTT e÷Á‘·y˚T ñ+≥T+<√ nø£ÿ&˚ dü‘· ‘·‘·«eTT+≥T+<äì H˚qT #Ó|üŒø£ ‘·|üŒ<äT.Á|ü‘˚´ø£+>± »„|æÔj·T+<äT+#·Tø√e\dæq eTs=ø£ eTTK´ $wüj·T+ : ‘·q˝Àì n+‘·s¡Z‘·~e´X¯≈£îÔ\‘√ ìqTï Áù|πs|æ+∫, ˙ ø£s¡Ôyê´ìï düT\uÛÑ‘·s¡eTT #˚j·T>∑\ e´øÏÔj˚T ˙≈£îÄ<Ûë´‹àø£‘· À e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«eTT eVæ≤+|ü düeTs¡ú‘· >∑\ yêì>± ‘Ó\TdüTø=ì ˙e⁄ >∑Ïº>±Äj·TqqT nqTdü]+#ê*. n≥Te+Ï e´øÏ Ô \_Û+∫Hê&É+fÒ ˙ J$‘· düeTdü´$»j·Te+‘·+>± |ü]cÕÿs¡yÓTÆq<äq&ÜìøÏ ìX¯Ãj·TyÓTÆq >∑Ts¡TÔ. nH˚«wü≈£î …’q MTø£+<ä]øÏ nÏºe÷s¡Z<ä]Ù \_Û+#ê\ì Hê ÁbÕs¡úq. ‘·<∏ëdüTÔ !

MT≈£î nÏº e÷s¡Z<äs¡Ù≈£î&ÉT \_ÛùdÔ, MT Ä<Ûë´‹àø£ Wqï‘ê´ì¬ø’ ÁbÕ]ú+#·&É+ ‘·|üŒH˚qT #˚j·Te\dæ $T–*b˛sTTq ø±s¡ y˚TMT ñ+&É<äì H˚qqT≈£î+≤qT. MTø£+<ä]ø° ÄyÓ\T>∑T \_Û+#ê\ì Ä•+#·&É+ Hê $~Û.

Y

60

19. düe]+∫ |ü⁄q]ï]à+∫q sê»jÓ÷>∑eTT(~.20`02`1972q #ÓHÓ’ï |ü≥ºD+˝À jÓ÷>±ÁX¯eT uÛÑeq

ÁbÕs¡+uÛÑ dü+<äs¡“¤+>± Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

Ç|üð&ÉT H˚qT ÁbÕs¡+_ÛdüTÔqï á uÛÑeHêìï sêeT#·+Á<ä$TwüHé ø±s¡´ø£˝≤bÕ\≈£îdüeT]Œ+∫q $TÁ‘·T\T l ∫ø£ÿ|ü⁄≥º >ö&É≈£î ø£è‘·»„‘·\T ‘Ó\TŒ‘·÷, á dü+<äs¡“¤+>± MT‘√e÷≤¢&É&ÜìøÏ Hê≈£î m+‘√ Äq+<ä+>± ñ+~. dü+|òüT≥q\T edü÷Ôb˛‘·T+≤sTT. ø±ìyêÏ düàè‹ e÷Á‘·eTT ‘˚»]\T¢‘·÷, sêuÀj˚T ‘·sêìøÏ, á uÛÑeq+ eT+∫ |üìø√dü+Çe«ã&ç+<äH˚ $wüj·÷ìï ìs¡+‘·s¡+ »„|æÔ#˚dü÷Ô, Ä<Ûë´‹àø£ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T düTK+>±>∑&É∫b˛e⁄≥≈£î sêuÀj˚T‘·s¡+yês¡T ≈£L&É Ä$<Ûä+>± #˚ùdÔ u≤>∑T+≥T+<äì Áb˛‘·‡Væ≤düTÔ+~.

Äq+<äeTj·T J$‘·+ >∑&É|ü&É+ m˝≤? nH˚~ Á|üdüTÔ‘·eTT Á|ü|ü+#·+ eTT+<äTqï Á|üX¯ï.dü÷s¡T´ìøÏ yÓqTïp|æ eTT+<äT≈£î b˛sTTq|üð& düeTdü edüTÔ+~. ãT~∆ ã\eTT ‘·q dü+≈£î∫‘·|ü]~Û ÀH˚ |üì#˚düTÔ+~. m|üð&Ó’Hêdüπs eTqeTT $XÊ\ <äèwæº‘√H˚ edüTÔe⁄\qT >∑eTìdü÷Ô<ëì |ü]~Ûì n~ n~Û>∑$T+#˚≥≥T¢ <ëìì $XÊ\‘·s¡eTT #˚j·÷*. |ü]~Û <ë≥ã&É>∑H˚ e⁄|üs¡‘·‘ê«ìï Ä*+>∑q+ #˚düT≈£îH˚+<äT≈£î nedüs¡yÓTÆq Ä$cÕÿs¡+ ˙˝À ø£\T>∑T‘·T+~.dæ<ë∆+‘ê\T ˙≈£î @ y˚T\T #˚j·Te⁄. n$ $TeTTà\qT ‘·eT dü+≈£î∫‘· |ü]~ÛøÏ n+Ïô|≥Tº≈£îH≥≥T¢ #kÕÔsTT. ø±ãÏº yêÏyÓ’|ü⁄ <äèwæº eTs¡*+|ü |üì Ò<äT. e⁄ |üs¡‘·‘ê«ìï Ä*+>∑q+#˚düT≈£îH˚+<äT≈£î yÓTT<ä\Tô|&ç‘˚ n~ ˙yÓ’|ü⁄ nqT≈£L\+>± Á|ü‹<Ûä«ìdüTÔ+~. ˙e⁄ dü]jÓÆTqe÷s¡Z+˝À ñHêïeì ‘Ó\TdüT≈£îH˚+<äT≈£î n~ ˇø£ >∑Ts¡TÔ. <ëìì s¡T∫#·÷#˚ $<Ûä+>± ˙e⁄<ëìì ô|+bı+~+#·Tø√. kÕ<Ûës¡D+>± eTq n\yê≥T @$T≥+fÒ, eTq+ eTÚ*ø£ |ü<ësêúìï>∑T]+∫ e÷≤¢&ÉT‘êeTT ø±ì, <ëìì Á>∑Væ≤+#˚ Á|üj·T‘·ïeTT #˚j·TeTT. e⁄ |üP]Ô>± Äj·Tqyê&ÉyÓ’q|üð&ÉT e÷Á‘·y˚T <ëìì Á>∑Væ≤+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. |ü$Á‘· Á>∑+<∏ë\T ≈£î |üs¡‘·‘·«|ü⁄C≤&ÉqT dü÷∫kÕÔsTT. ø±ì <ëìì kÕ~Û+#·&ÜìøÏ eTT+<äT≈£î b˛e\dæ+~ y. düèwæºì >∑T]+∫e÷≤¢&É&ÉeTT düT\uÛÑ+, ø±ì <ëì˝À eTq bÕÁ‘· @$T≥ì Á|ü•ïùdÔ <ëìøÏ m|üð&É÷ã<äT\T+&É<äT. Ç‘·s¡T\qT #·÷dæ yês¡T yê] ø£s¡Ôyê´\qT, $<ÛäT\qT dü]>± #˚j·T&É+ Ò<äìÄs√|æ+#·&Éy˚T >±ì, e´≈£îÔ\T Ä‘·à |ü]o\q #˚düTø=ì ‘êeTT Ç‘·s¡T\≈£î #˚j·Te\dæq<$TÀ ns¡úeTT #düTø√s¡T. Á|ü|ü+#·+˝À sTTìï <äT'U≤\T u≤<Ûä\T m+<äT≈£îqïeì <Ó’e‘ê«ìï‘·|üð|ü≥º&ÜìøÏ yês¡T düs¡«dæ<ä∆+>± e⁄+≤s¡T. Á|ü|ü+#·|ü⁄ u≤>∑T¬ø’ ‘êeTT ìs¡«Væ≤+|üe\dæq

61

bÕÁ‘·qT >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·s¡T. Á|ü|ü+#êìï ‘êy˚T HêX¯q+ #˚düTÔHêïeTì, ì»+>± Á|üø£è‹Á|üyêVü≤e÷s¡Z+˝À ‘êyT ∫≈£îÿeTT&ÉT\qT düèwæºdüTÔHêïeTì nqTø√s¡T. Á|üø£è‹ s¡+>±ìøÏ ‘·eTyÓ’qn|ü]Xó<ä∆ uÛ≤eq\qT ìs¡+‘·s¡+ ø£*ù| $<Ûä+>± yê] Ä˝À#·Hê düs¡[ yÓTTs¡≥T>± ‘·j·÷¬s’+~.|òü*‘·+>± nø£ÿ&É dü+øÏ¢wüº‘·\ô|’ dü+øÏ¢wüº‘·\T @s¡Œ&çq$. Çe˙ï e÷qe eTH√ì]à‘ê˝Ò.MÏø£+‘ê u≤<ÛäT´\T yêπs. m+<äTø£+fÒ, Á|ü|ü+#· ìsêàD≤ì¬ø’ πø+Á<äeTT qT+&ç XøÏÔ ne‘·]+∫qyÓ+≥H @s¡Œ&ç+~ eTqùd‡. eTqdüT‡‘√ u≤≥T ‘·|üð&ÉT Ä˝À#·Hê düs¡[ ≈£L&Ü ô|+bı+~+~.nsTT‘˚ Á|ü|ü+#·+˝Àì <äTs¡edüú\T, u≤<Ûä\T, <äT'U≤\≈£î Ms¡T |üs¡e÷‘·àH˚ u≤<ÛäT´&ÉT>±uÛ≤$kÕÔs¡T. á ˝Àø£+ eTs¡\ ñ»«\+>± Á|üø±•+#ê\+fÒ yês¡T yê]<Ó’q düèwæºì HêX¯qeTT#˚j·Te …qT. Bì¬ø’ nqTdü]+#·e\dæq $<ÛëqeTT ` n‘· +‘· dü÷ø£ÎyÓTÆq <ëì kÕ<Ûäq¬ø’dü÷ø£Î $<Ûëqy˚T nedüs¡eTT ` n~ ªjÓ÷>∑µ e÷Á‘·y˚T. ªdüVü≤»e÷s¡ZeTTµ nì |æ\Teã&˚eTq |ü<ä∆‹ Bìø=s¡πø yÓ*dæ+~. á s¡+>∑eTT˝À ≈£L&Ü |ü]XÀ<Ûäq\T »]–q$. e÷ >∑Ts¡T<e⁄\Tñ‘·Ôs¡Á|ü<˚XŸ sêheTT˝Àì |òü‘˚|òüT&é ìyêdæ l sêeT#·+Á<äJ eTVü‰sêCŸ yês¡T ~e´‘ê«ìï‘·«s¡>± #s¡>∑\ $<Ûä+>± ªjÓ÷>±µìï düe]+∫ |ü⁄q]ï]à+∫Hês¡T. eTq á |ü<ä∆‹˝À >∑Ts¡T<e⁄\düVü‰j·÷ìï düeTè~∆>± bı+<äT‘êeTT, n<˚ á $<ÛëqeTT˝Àì Á|ü<Ûëq \ø£åDeTT. Ä<Ûë´‹àø£j·T‘·ï+˝À ∫e]es¡≈£î düVü‰j·TeT+~e«&Üìπø á düs¡fi¯yÓTÆq <Ûë´q|ü<ä∆‹ ìπs›•+|üã&ç+~.|üØøÏå+#·ì<˚ Bìì qeTàe<äT›. nH˚«wü≈£î\T Á|üj·T‹ï+∫, nqTuÛÑ÷‹ #Ó+~ Bìô|’$XÊ«düeTT+#·&ÜìøÏ M\T>± á düVü≤»e÷s¡ZeTT ‘Ós¡∫j·TT+∫q |ü⁄düÔø£eTT e+Ï~.

nH˚«wü≈£î\≈£î dü\Vü‰|üPs¡«ø£eTT>± ˇø£ $wüj·÷ìï #Ó|üŒ<ä\∫HêqT. eTqdüT‡‘√H˚eTqdü‡qT ns¡ú+ #˚düTø√e#·TÃ. nfÒ¢ <Ó’e‘·«eTT‘√H˚ <Ó’e‘·«eTT ns¡úeTÚ‘·T+~. eTs=ø£$<Ûä+>±#ÓbÕŒ\+fÒ ~e´‘·«eTT ø=s¡≈£î eTqeTT <Ó’$ø£yÓTÆq X¯øÏÔì $ìjÓ÷–+#ê*. dü÷s¡T´&ÉTm\¢|üð&ÉT yÓ\T>∑T‘·÷H˚ e⁄+≤&ÉT. nsTT‘˚, Äj·Tq ø±+‹ì |üP]Ô>± bı+<ä&ÜìøÏ ˙e⁄,Äe]+∫j·TTqï y˚T|òü÷\qT ‘=\–+#·Tø√e\dæ e⁄+~. Bì¬ø’, ndü\T ñìøÏ jÓTTø£ÿn+‘·sêfi≤ìï düŒè•+|ü>∑\ $<ÛëqeTT n‘· edüs¡eTT.

Y

62

20. düs¡fi¯yÓTÆq sê»jÓ÷>∑eTT(~.09`07`1972q |ü•ÃeT <˚XÊ\ qT+&ç ‹]– e∫Ãq dü+<äs¡“¤+>± Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

|üs¡e÷‘·à düs¡fió&ÉT, Äj·TqqT bı+<ä&ÜìøÏ nqTdü]+# $<ÛëqeTT ≈£L&É düs¡fiyÓTÆq~,nqTyÓ’q~. Ä+>∑¢eTT˝À ÿÓ÷X‚|æj·THé (Homosapian) nì eéVü≤]+|üã&˚ e÷qe⁄&ÉTãT~∆J$. ãT~∆eT+‘·T&Ó’q á e÷qe⁄&ÉT |üs¡e÷‘·à¬ø’ nH˚«wüD kÕ–+∫Hê&ÉT. Ä˝À#·qX¯ó<ä∆eTT, ~eéTT nsTTq|üð&ÉT eT÷\eTTqT ìX¯Ãj·T+>± #˚s¡T‘·T+~. $X‚wüDeTT\T,>∑TDeTT\‘√ Ç~ n|ü]Xó<ä∆eTe⁄‘ kÕøå±‘êÿs¡kÕ<Ûäq ≈£L&É n|ü]Xó<ä∆eTe⁄‘·T+~. V”≤q<äX≈£î#˚s¡T‘·T+~. dü÷ú\ |ü<ä∆‘·T\T dü÷ú\ |òü*‘ê Ò ÇkÕÔsTT.

düs¡fi¯eTT, X¯ó<ä∆eTT, nq+‘·eTT …’q |üs¡‘·‘·«eTTô|’ e÷Á‘·y˚T <Ûë´qeTT #˚j·TT≥e\¢e÷qe⁄&ÉT dü+ø£≥ dæú‹ qT+&ç s¡øÏå+|üã&ÉT‘ê&ÉT. Ç~ n‘·ìì eT]+‘· düs¡fió&ÉT>± e÷s¡Tdü÷Ôdü«>∑èVü‰ìøÏ eT]+‘· düìïVæ≤‘·eTT #˚düTÔ+~. ˙ Ä˝À#·qqT ãfÒº ˙e⁄ ‘·j·÷s¡e⁄‘êe⁄ (As

you think so you become).

n‘· +‘· dü÷ø£ÎyÓTÆq<ëì ÁbÕ|æÔ¬ø’ n‘· +‘· dü÷ø£Î $<ÛëqyT nedüs¡eTT. πø $<ÛëqeTT,πø >∑Ts¡Te⁄, πø <Û´j·TeTT nedüs¡eTT. nsTT‘˚ MÏì me]øÏ yêπs m+#·Tø=qe\dæ

ñ+~.

eTqeTT dü÷ø£Î $<ÛëHêìï nqTdü]ùdÔH˚ Ä˝À#·q\ kÕ+Á<ä‘· ‘=\–+|üã&ÉT‘·T+~.MT≈£î ~e´‘·«eTT ø±yê\+fÒ nqTdü]+|üe\dæq e÷s¡ZeTT düT\uÛÑeTT, düT>∑eTeTT, n‘· +‘·kÕ«uÛ≤$ø£ yÓTÆq~>± ñ+&Ée …qH˚~ á s¡+>∑eTT˝À Hê nqTuÛÑeeTT.

e´øÏÔ u≤\´+˝À, ‘·q Ò‘·ej·TdüT‡˝À, Ä≥edüTÔe⁄\+fÒ Çwüº|ü&É‘ê&ÉT. ø=+‘· ô|<ä›sTTq‘·sê«‘· Ä≥edüTÔe⁄\ MT<ä ÇwüºeTT+&É<äT. ‘·q Äq+<ëì¬ø’ dü÷ø£Î‘·s¡eTT …’q Ç‘·s¡eTT\¬ø’nH˚«wækÕÔ&ÉT.

Ç+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫ nH˚ø£ ø£wüºeTT\qT H˚qT >∑eTì+∫HêqT. Á|ü»\T ‘·eTπø~ø±yê˝À <ëìì nqTdü]kÕÔs¡T. ‘·eT≈£î ÇwüºeTT e∫Ãq≥T¢ Á|üe]ÔkÕÔs¡T. nsTT‘˚ |òü*‘·eTTe÷Á‘·+ Hê≈£î, yê]øÏ m+‘√ ÇwüºyÓTÆq~, H˚qT Ä•+∫q $<Ûä+>± e⁄+&Ü\ì Ä•kÕÔs¡T.|òü*‘·+>± ˇø£$<ÛäyÓTÆq Ä≥+ø£eTT @s¡Œ&ÉT‘·T+~. Bìì H˚qT #ê\eT+~ Vü≤è<äj·÷\˝À>∑eTì+∫HêqT. Ç~ nq+‘·‘ê«ìï eTs¡T>∑T|üs¡∫, n~ nuÛ≤´dæ <äèwæº À |ü&É≈£î+&Ü #düTÔ+~.

63

qqTï nìï+Ïø° u≤<ÛäT´ì #ùd≥≥¢sTT‘, HqT #Ó|æŒq≥T¢>± ‘·|üŒø£ nqTdü]+#·+&Éì $TeTTàø√s¡e\dæ e⁄+≥T+~. »|ü+ m≤¢ #˚j·÷˝À ‘Ó*j·Tø£H˚ Á|ü»\T #˚kÕÔs¡T. nfÒ¢ |üs¡e÷‘·à‘·è|æÔøÏ ø±ø£, ‘·eT ‘·è|æÔπø Ç‘·s¡ |üPC≤ $<ÛëHê\qT yês¡T nqTdü]kÕÔs¡T. MT˝À düVü≤»‘ê«ìï(kÕ«uÛ≤$ø£‘·qT) düèwæº+#ê\ì H˚qT Á|üj·T‹ïùdÔ, MTs¡T j·÷+Á‹ø£‘·qT Çwüº|ü&É‘ês¡T. á$<Ûä+>± MTs¡T n<ë›ìï yÓqTø£ yÓ’|ü⁄qT+&ç #·÷düTÔHêïs¡T.

ªªsê»jÓ÷>∑eTTµµ e+Ï kÕ~Ûø±]ø£yÓTÆq Á>∑+<∏ë\qT eTqeTT #·<äTeeTT. Ç~ eTq<äj·T˙j·Tdæú‹. ‘·|üð&ÉT |ü<ä∆‘·T\qT nqTdü]+#·&É+ <ë«sê ù|s¡T≈£îb˛sTTq Ç‘·s¡eTT\˙ï‘=\–b˛sTTq|üð&˚ sê»jÓ÷>∑eTT Á|üy˚•düTÔ+~. Á|ü•ø£å≈£î\T nuÛ≤´düT\˝Àì kÂú\´‘·\qT‘=\–+∫ X¯ó~∆ #˚dü÷Ôe⁄+fÒ, yês¡T eTs¡\ yêÏì ‘·eT#·T≥÷º #·T≥Tº≈£î+≥THêïs¡T.

MT ø±fi¯flMT<äH˚ MTs¡T ì\ã&Ée\dæ ñqï≥T¢>±, á düeTdü ≈£î |ü]cÕÿs¡+ ≈£L&É MTπsnH˚«wæ+#·e\dæ ñ+~. BìøÏ ‘·–q X¯øÏÔ nedüs¡eTqT≥˝À dü+<˚Vü≤+ Ò<äT. Bì¬ø’ e÷düVü‰j·TeTT ‘·|üŒìdü]. n~ m\¢|üð&ÉT MT n+<äTu≤≥T˝ÀH˚ ñ+≥T+~.

eTÁ<ëdüT˝À ñqï, ñqï‘·‘·s¡ dæú‘·T\≈£î #˚]q e´≈£îÔ\qT #ê\eT+~ì áHêÏdü‘·‡+>∑eTT˝À H˚qT #·÷&É>∑\qì Ä•+#êqT. ø±ì ø=+<ä]ì e÷Á‘·y˚T H˚qT #·÷düTÔHêïqT.

Y

64

21. dü‘Y ‘·‘·«ÁbÕ|æÔì bı+<äT≥≈£î düVü‰j·T|ü& >∑Ts¡Tes¡T´\T(~.24`02`1973q eTÁ<ëdüT˝À ˝≤˝≤J eTVü‰sêCŸ yê] X¯‘ê_›

dü+<äs¡“¤+>± Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

eT¨qï‘·T …’q eTq >∑Ts¡Tes¡T´\T düeTs¡ú>∑Ts¡T eTVü‰‘·à l sêeT#·+Á<äJ eTVü‰sêCŸ,|òü‘|òüT&é (ñ.Á|ü) yê] X‘ê_› ñ‘·‡e XóuÛÑ dü+<äs¡“¤+>± eTqeT+‘ê Çø£ÿ&É düe÷yXyÓTÆHêeTT.eTqMT dü+<äsê“¤ìï eTq >∑Ts¡Tes¡T´\˝ÀìøÏ e÷Á‘·yT Á|üy•+#+<äT≈£î $ìjÓ÷–+#·Tø√yê*.Ç~ eTq Ä<Ûë´‹àø£ ñqï‹øÏ nedüs¡yÓTÆq ÄVü‰s¡+>±, ã\es¡úø£ Wwü<Ûä+>± |üì#˚düTÔ+~.eTq+ @ |ü<ësêúìï #·÷∫Hê n+<äT˝ÀqT+&ç düàs¡DuÛ≤eq Ádü$düTÔqï nqTuÛÑ÷‹ì #Ó+<˚$<Ûä+>± düàs¡DeTT ñ+&Ü*. e÷qe⁄\≈£î ñ+&Ée\dæq ì»yÓTÆq düàs¡DeT+fÒ Ç<˚. n~eTq eT+∫øÏ eTqe÷&˚ Áø°&É.

Ç|üð&ÉT J$‘·|ü⁄ kÕ …>∑÷&ÉT˝À Áø=‘·Ô n<Ûë´j·TeTT ÁbÕs¡+uÛÑeTÚ‘·T+~. eTq >±&ÛÉuÛÑøÏÔÁ|üuÛ≤eeTT Á|ü‹<Ûä«ì+#·&É+ ÁbÕs¡+_Û+∫ Ä |üs¡‘·‘·«y˚T eTq\qT düà]düTÔqï<äqï uÛ≤e+ø£\T>∑T‘·T+~. n~ <Ó’$ø£ Hê´j·TeTT. ˙ bÕÁ‘·qT ˙e⁄ |ü]|üPs¡í+>± b˛dæùdÔ |üs¡e÷‘·à ‘·qbÕÁ‘· b˛wüD˝À yÓqTø£ã&É&ÉT. n~ ñqï‘·‘·s¡ Ä<Ûë´‹àø£‘·≈£î ÁbÕs¡+uÛÑ+ e÷Á‘·yT. ‘·‘·Œ¤*‘·+>±eTq Ç+Á~j·÷\˙ï |üs¡‘·‘·«+˝À ‘·eT ns¡ΩuÛ≤>±ìï bı+<ä&ÜìøÏ ‘·–q dü+Á>∑Vü≤ s¡÷|ü+bı+<äT‘êsTT. Ç~ Hê kÕ«qTuÛÑeeTT.

n$ dü+øÏå|üÔs¡÷bÕ\qT bı+~q|ü⁄&ÉT eTq |ü⁄qs¡T‘·Œ‹ÔøÏ Áø=‘·Ô X¯øÏÔ>± ‘·j·÷sö‘êsTT.Ç~ eTq≈£î düVü‰j·T|ü&˚ eTs=ø£ |ü]ø£s¡eTT. Bìì eTqeTT kÕ~ÛùdÔ eTq$T+ø± eTTqTà+<äTkÕúsTT\≈£î #˚πs+<äT≈£î ‘·–q Ä<Ûësêìï @s¡Œs¡#·T≈£îqïfÒ¢. <Ó’$ø£ Á|üuÛ≤eeTT <ëì˝Àe&çj·T>∑≥ºã&ÉT≥ yÓTT<ä\T ø±>±H˚ ªH˚qTµ nqï~ ‘·–q $<Ûä+˝À eT\#·Tø=+≥T+~.<ëq+‘·≥< dü]~<ä›ã&ÉT‘·T+~. n|üð&ÉT Ä<Ûës¡yT ø£ $<äyÓTÆq XøÏÔ>± e÷] eTq Wqï‘ê´ìøÏnedüs¡yÓTÆq eT÷\ |ü<ësêúìøÏ ã\eTT #≈£Ls¡TdüTÔ+~. eTq˝À|ü\ Ä<Ûës¡eTT @s¡Œ&çq|üð&ÉT<ëì‘√ >∑÷&É qTqï <ëì˝Àì n+XÊ\ Áù|s¡D eTq ñìøÏ Àì yÓTT‘·Ô+ qsê\qT Á|üuÛ≤$‘·eTT#˚düTÔ+~. á n+XÊ\T yêdüÔe J$‘·eTT˝Àì n+‘·sê“¤>±\T. á s¡ø£|ü⁄ J$‘êìï eTqeTTªªJ$‘·eTT˝Àì J$‘·eTTµµ nì ìdü‡+<˚Vü≤+>± nqe#·TÃ. eTqyÓT<äTs=ÿH˚ eTTKýÓTÆqÇã“+~ @$T≥+fÒ n$y˚ø£ e÷s¡Z+˝ÀìøÏ eT[fl+|üã&çq eTq #·s¡ Ò Ä≥+ø±\e⁄‘êsTT.Ä˝À#·q\ |òü*‘·+>± #·s¡´˝Òs¡Œ&É‘êsTT. #·s¡´\ |òü*‘·+>± Ä˝À#·q\T @s¡Œ&ÉT‘êsTT

65

(Actions are the results of thoughts, and thoughts are our own actions). ì»+#ÓbÕŒ\+fÒ eTqdüT‡≈£î eTqy˚T ‘·|üð&ÉT dü÷#·q\T ÇkÕÔeTT. Hê sT÷ n_ÛÁbÕj·÷ìï MTs¡Tø±<äqe#·TÃ. n≥Te+Ï dü÷#·q\qT eTqeTT m≤¢ ÇdüTÔHêïeTT? |ü]düsê\T nÏº uÛ≤yê\T@s¡Œ&É&ÜìøÏ >∑\ |ü]dæú‘·T\qT düèwæºkÕÔsTT. eTqeTT n≤¢+Ï |ü]düsê˝À¢H˚ dü+#·]kÕÔeTT.

n+<äTπø Á|üø£è‹ |üs¡+>± ñ+& |ü]düsê\T >∑\ |üs¡«‘ê\≈£î yÓfifl+&Éì ÁbÕNq ãTTwüß\TÁ|ü»\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#˚yês¡T. m+|æø£ #˚j·Tã&çq Á|ü<˚X¯eTT e÷qe ìyêfekÕìøÏ #ê\<ä÷s¡+>± ñ+&˚~. me¬s’Hê e´øÏÔ |üs¡«‘· •Ks¡+ #˚]‘˚ nø£ÿ&É n‘·&ÉT @ Ä˝À#·qqT >±ø£,ˇø£ $<ÛäyÓTÆq Á|ü‹<Ûä«ì e÷Á‘·y˚T $+≤&ÉT. |ü]X¯ó<ä∆‘· ndæú‘·«+ qT+&˚ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~.n+‘·s¡Z‘· yê‘êes¡D≤ìï dü]>± $ìjÓ÷–+|üø£b˛e&É+ |òü*‘·+>± nìïs¡ø±\ n|ü]Xó<ä∆‘·\T,‘·|üð&ÉT dü÷#·\qT ø£*–q$. Çe˙ï @ø£yÓTÆq|üð&ÉT dü+≈£î∫‘· <äèwæº @s¡Œ&ÉT‘·T+~. Ç~ø=ìïe÷s¡T¢ <ëìø£<˚ @s¡Œ&ÉT‘·T+~. eT] ø=ìïe÷s¡T¢ |ü]dæú‘·T\ ÁbÕã\´+ e\¢ @s¡Œ&É‘·T+~.ˇø£ $<ÛäyÓTÆq njÓ÷eTj·T dæú‹ @s¡Œ&É&ÜìøÏ Ç~ ˇø±H=ø£ ø±s¡DeTT. Çe˙ï ù|s¡T≈£îb˛sTTq|üð&ÉT yπs«s¡T s¡+>∑T\qT dü+‘·]+#·T≈£î+≤sTT. Çe˙ï, s¡∆«uÛ≤>∑+˝Àì eTqdüT‡≈£îdü÷#·q Ç#˚Ã n<Û√eTqdüT‡qT ø£\Twæ‘·eTT #˚kÕÔsTT. e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ dü]>± Òø£b˛‘˚ ˙eTqùd‡ ø£+≥ø£eTj·TeTÚ‘·T+~. n|üð&ÉT eTq+, |üs¡‘·‘ê«ìøÏ e´‹πsø£~X˝À #·]düTÔ+≤eTT.ø±ãÏº nqT≈£L\ düŒ+<äqeTT\qT ø£*π>≥T¢ #˚j·TTeTT.

düèwæº @s¡Œ&Éø£eTT+<äT düeTdæú‹ ñ+&˚~. á düeTdæú‹ #Ó&çq |òü*‘·+>±H˚ eTqeTTñ<ä“¤$+∫HêeTT. á n+XÊìï y˚<ë+‘·|üs¡+>± H˚qT $X¯Bø£]+#·<ä\#·Tø√˝Ò<äT. düèdæº#˚j·Te˝…qH˚ uÛ≤eq πø+Á<ä|ü⁄ <ä]<ë|ü⁄˝À¢ ø£<ä*+~. X¯øÏÔ ãj·T≥≈£î Á|üeVæ≤+#·&É+yÓTT<ä\sTT+~. Ä X¯øÏÔ @~? n<˚ ìs¡à\yÓTÆq, ìsê&É+ãs¡yÓTÆq Á|ü<∏äeT eTqdüT‡. n<˚ eTqs¡÷bÕìï, Äø±sê˙ï ì]à+∫+~. n~ ‘·q‘√ ‘Ó∫Ãq |ü]X¯ó<ä∆‘· Ç+ø£q÷ b˛wæ+|üã&ÉT‘·÷H˚ñ+~. <ëìøÏ eTqeTT ‘·|üð&ÉT dü\Vü‰\ì∫Ãq|üð&ÉT, |ü]|üPs¡í+>± ìs¡à\+>± ñqï ÄeTqdüT‡, ‘·q˝Àì ìs¡+‘·s¡ ìs¡à\‘ê«ìï ø±bÕ&ÉT≈£îH+<äT≈£î MÏì ãj·T≥≈£î Á‘√dæydüTÔ+~.n<˚ Ä˝À#·q\T @s¡Œ&É&ÜìøÏ ø±s¡D+. yêdüÔe+˝À n~ ˝À|ü\ ñ+&˚ yêÏì ãj·T≥≈£îÁ‘√dæy˚düTÔ+~. n$ @<√jÓTTø£ ñ|ü]‘· ≤ìï Äe]+∫ ñqï bı>∑eT+#·Te … ø£qã&É‘êsTT.yêÏH˚ eTqeTT Ä˝À#·\qT n+≤eTT. yêÏ|ü≥¢ eTqeTT ÁX¯<ä∆ #·÷|æ‘˚ yêÏ X¯øÏÔô|s¡T>∑T‘·T+~. MT¬se¬s’Hê ~eúÛ≤eq\T ô|+bı+~+#·T≈£î+fÒ MT eTqdüT‡, n~ yêdüÔe+>±Ä ndü …’q Hêfi¯eTT qT+&ç ñ<ä“¤$+∫+~ ø±ãÏº, <ëì ì»dü«s¡÷|üeTT n<˚ ø±ãÏº, á~eúÛ≤eq\qT Á>∑Væ≤düTÔ+<˚ ø±ì ãVæ≤wüÿ]+#·<äT.

66

e´øÏÔ ‘·q J$‘· düeTdü qT düT\uÛÑ+>± |ü]wüÿ]+#·Tø√<ä*ùdÔ, ‘·q eTqdüT‡≈£î eT+∫dü÷#·q\H˚ n+~yê«*. á $<Ûä+>± #˚j·T>∑\ dæú‹ e´øÏÔøÏ kÕ<Ûäqe\¢ n‘·&ÉT ‘·qqT‘êqTdüÁø£eT+>± eT\T#·Tø√e&É+ e\q ø£\T>∑T‘·T+~. ~eýÓTÆq ‘·qdü«dæú‹˝À ñ+&ç b˛e&É+#ê˝ düT\uÛÑeTT. Á|ü>∑‹øÏ Ç<˚ ìX¯Ãj·TyÓTÆq <ë]. dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔ |ü≥¢ @e÷Á‘·eTT yÓTT>∑TZø£*– ñHêï, n<˚ ˙ uÛÑ$wü ‘·TÔqT r]Ã ~<äT›‘·T+~.

eTq uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À nH˚ø£ e÷sêZ\T Á|ü#ês¡+˝À ñHêïsTT. n$ ãVüQX¯ dü]jÓÆTq$≈£L&É ø±e#·TÃ. nsTT‘˚, dü]jÓÆTq<ä+fÒ @~? ìqTï ø£\‘·˝Òì dæú‹˝Àñ+#˚ $<Ûëqy˚Tdü]jÓÆTq~. nìï düŒ+<äqeTT\T ~eéTT\T ø±yê*. n~ @$<Ûä+>± dü+uÛÑ$düTÔ+~? uÛ≤s¡eTT‘=\–b˛sTTq|üð&ÉT ‘Ós¡eTs¡T>∑Tq ñqï<˚<√ n~ eTqdüTyÓ’|ü⁄ Ä$wüÿ]+|üã&ÉT‘·T+~.eTqeTqTø=qï |òü*‘êìï á $<ÛëHê\˝À @~ \_Û+|ü#˚ùdÔ, n<˚ dü]jÓÆTq~, düeýÓTÆq~,düVü≤»yÓTÆq~. á dæú‹ì ˙˝À ø£*–+#·T≈£îH˚+<äT≈£î Á|ü#ês¡+˝À ñqï e÷sêZ\˝À @~ ‘·–ñqï<√ ≈£î y˚ m+#·Tø=qe\dæ ñ+≥T+~. e⁄ ì»+>± <ëìø=s¡πø Á|üj·T‹ïdü÷Ô ñ+&ç,˙≈£î dü]jÓÆTq >∑Ts¡Tes¡T´\T \_Û+∫ ñ+fÒ, $wüj·TeT+‘ê #ê\ düT\TyÍ‘·T+~. m+‘√ÁX¯eT, ø±\eTT e´s¡úeTT ø±≈£î+&Éb˛‘·T+~. ªªÄ $<ÛäyÓTÆq >∑Ts¡Tes¡T´\T m≤¢ \_ÛkÕÔs¡T?µµnì Á|ü»\T Á|ü•ï+#·e#·TÃ. <ëìøÏ düe÷<Ûëq+>± ªªô|’ #Ó|æŒq <ëìì ‘·|üŒø£ nqTdü]+#˚•wüß´ì bı+<ä&É+ m˝≤?µµ nì H˚qT nqe#·TÃ. eTVü‰düeTTÁ<ä+˝À á<ä&ÜìøÏ á‘·>±fi¯ófl,á‘· ¬s+&É÷ nedüs¡eTT. á‘· H˚s¡«&É+ á‘·>±ì e+‘·Tø±>±, á‘· H˚s¡Œ&É+ >∑Ts¡Tes¡T´\e+‘·T. eTqeTT Äj·Tq #Ó|æŒq$ Á‹ø£s¡DX¯ó~∆>± eTq\qT rdüTø√b˛>∑\ >∑Ts¡Tes¡T´\T\_ÛkÕÔs¡T. nsTT‘˚, ì»+ #ÓbÕŒ\+fÒ ‘·q ~e´X¯≈£îÔ\‘√ eTq\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#·TqÏº>∑Ts¡Tes¡T´ Ò Ç|üð&ÉT ø±e\dæq~. ñqï‘·kÕúsTT\˝À ø=ìï dæú‘·T\Tqï$. yêÏì eTq+n~Û>∑$T+#·e\dæ ñqï~. ìC≤ìøÏ eTqeTT ø=+‘·<ä÷s¡+ b˛>∑\eTT. Ä ‘·sê«‘· nuÛ≤´dæX¯øÏÔdü÷ø£ÎX¯øÏÔì n+<äTø√ Ò<äT. n‘·ìì me¬s’Hê ˇø£ Á‘√|ü⁄ ‘√ùdÔ ‘·|üŒ Ä kÕúsTTì <ëÏb˛e&É+#ê\ ø£wüº+. >∑Ts¡Tes¡T´\T #˚ùd|üì n<˚.

|üs¡e÷‘·à˝À Òì~, ‘·q˝À e÷Á‘·y˚T ñqï <ëì‘√ yê<äq≈£î~π> yê]ì m+<ä]H√H˚qT ø£\e&É+ ‘·≥dæú+∫+~. ø=+<äs¡T ‘êeTT ‘·eT n+‘·sê‘·àH˚ >∑Ts¡Te⁄>± #˚düT≈£îHêïeTìn+≤s¡T. nsTT‘˚ yês¡T ‘·eT n+‘·sê‘·àqT >±ø£, ø£∫Ã‘·+>± ‘·eT nVü≤+ø±sêH˚ï >∑Ts¡Te⁄>±#˚düT≈£îHêïs¡ì Hê qeTàø£eTT. XÊgØ‘ê´ n+‘·sê‘·à nqã&˚~ eTqdüT‡, ∫‘·ÔeTT, ãT~∆,nVü≤+ø±sê\H˚ Hê*Z+Ï düy˚Tàfi¯qeTT. á Hê\T>∑T |ü]|üPs¡í+>± X¯ó<ä∆yÓTÆq|üð&˚ n+‘·sê‘·àdü]jÓÆTq dü÷#·q\ìdüTÔ+~.

67

Ç$ |ü]X¯ó<ä∆yÓTÆq|ü⁄&˚ ñqï‘· X¯≈£îÔ\T \_ÛkÕÔsTT. n<˚ düeTj·T+˝À |ü]X¯ó<ä∆‘· n+‘·≤yê´|æ+#·&É+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~. dü]jÓÆTq e÷sêZìï nqTdü]+#·ø£b˛‘˚, dü]jÓÆTq|òü*‘ê\ìe«<äì Çø£ÿ&É düŒwüº+ #˚düTÔHêïqT. eTqeT+<äs¡eTT kÕøå±‘êÿsêìï ø√s¡T‘êeTT.ø±ì eTq˝À ø±e\dæq ‘·|üq Ò<äT. eTqeT+<äs¡eTT eTq yÓTT<äÏkÕúsTTøÏ #˚sê\˙, áuÛÑ÷˝Àø£|ü⁄, Ä ~e´˝Àø£|ü⁄ J$‘ê\ n+‘·sêìï |ü]o*+#·>∑\>±\ì ÁbÕ]údüTÔHêïqT.

Y

68

22. nq+‘·‘·« CÀ´‹(~.24`10`1974q ôV’≤<äsêu≤<äT˝À ‘·eT sêuÀe⁄ 75e »j·T+‘·T‘·«eTT\


sêuÀj˚T Hê 75e »j·T+‹ì |ü⁄s¡düÿ]+#·Tø=ì MTs¡T #·÷|ædüTÔqï ñ‘ê‡Vü‰ìï H˚qTn_Ûq+~düTÔHêïqT. Hê <äèwæº |ü<∏ä+˝À á n+XÊqTï+#·Tø=ì qqTï H˚qT >∑eTìùdÔ Ç≥Te+Ïñ‘·‡yêìøÏ H˚qT ‘·–qyêDÒíHê nH˚ Á|üX¯ï ñ<äsTTdüTÔ+~. Hê n+‘·s¡+>∑+˝Àì uÛ≤yê\≈£înqT>∑TD+>± |üì#˚düTÔqï nuÛ≤´düT\ XπøÔ BìøÏ ø±s¡DeTì düe÷<Ûëq+ edüTÔ+~. n+<äTe\¢BìøÏ dü+ã+~Û+∫q ø°]Ô Á|ü‹wü\˙ï MTy. HqT Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ #‹˝Àì ø£ Ä≥edüTÔe⁄qTe÷Á‘·y˚T.

H˚qT nHês√>∑ +‘√ ñ+&˚yê&çì. Ç|üŒÏø° Ç+ø± ã\V”≤q+>± ñHêïqT. nsTT‘˚H˚qT Hê >∑Ts¡Tes¡T´\qT düà]ùdÔ Ä eTVü‰‘·Tàì Á|üuÛ≤e+ Hê˝À Á|üy˚•+∫ nìï X¯≈£îÔ\‘√≈£L&çq j·TTeìøÏ>± qqTï e÷]Ãy˚düTÔ+~. nHês√>∑´+‘√ u≤<Ûä|ü&˚yês¡+<äs¡÷ s√>±ìïndüVæ≤´+#·T≈£î+≤s¡T. ø±ì eTÚ*ø£+>± n~ ˇø£ X¯ó~∆ø±s¡ eTT. n|ü$Á‘· ªªdü+kÕÿsê\TµµªªuÛÀ>∑eTTµµq≈£î e∫Ãq|üð&ÉT düèwæºø£s¡Ô <äèwæº eTqô|’ |ü&ÉT‘·T+~. n~ ∫qï j·T\e …eTq≈£î |üì#dæ b˛wüø£eTÚ‘·T+~. eT+∫ ªªdü+kÕÿsê\Tµµ uÛÀ>±ìøÏ e∫Ãq|üð&ÉT ≈£L&É <Ó’e<äèwæºeTqô|’ ã&ÉT‘·T+~. n+fÒ eTq˝Àì n|ü$Á‘· dü+kÕÿsê\qT ‘·q‘√u≤≥T rdüTø=ì b˛j˚TnHês√>∑ eTT e\¢ ≈£L&É eTq≈£î eT+# »s¡T>∑T‘·T+<äì ns¡úeTT. Ç<ä+‘ê Äj·Tq (|üs¡‘·‘·«+)eTqô|’ n_Ûe÷q+‘√ Ä&˚ Ä≥. Áù|eT, <˚«cÕ\T ¬s+&É÷ ˇø£fÒqì H˚q+fÒ ÄX¯Ãs¡ b˛ø£+&ç.Áù|eT nqT≈£L\uÛ≤eq ne⁄‘˚ <˚«wü+ Á|ü‹≈£L\ uÛ≤eq. n‘· +‘· <äj·÷<ëøÏåD≤´\T>∑\|üs¡e÷‘·àqT düà]+#·&ÜìøÏ Á|ü»\T Çwüº|ü&Éø£ b˛e&É+ #ê\ $+‘·>± e⁄+~. Äj·Tq#·s¡´\˙ïeTq≈£î #ê\ eT+∫ #˚ùd$. uÛÑ>∑e‘·‡às¡DeTT ˝≤uÛÑ+ ˝Òì yê´bÕs¡eTìÁ|ü»\qT≈£î+≤s¡T ø±ì n‹ô|<ä› ø£sêà>±s¡eTT qT+&ç \_Û+#·>∑*π> <ëìø£+fÒ BìqT+&˚˝≤uÛÑyÓT≈£îÿeì H˚q+≤qT.

me¬s’Hê ªª$X¯«Áù|eTµµqT >∑T]+∫ e÷≤¢&çq|üð&ÉT H˚qT #ê\ dü+‘√wü|ü&É‘êqT. áø±\|ü⁄ ô|<ä›\T, kÕ<Ûës¡D+>±, $X¯«Áù|eTqT Á|ü#ês¡+ #˚kÕÔπs>±˙, <ëìì m≤¢ @s¡Œs¡#·e#√Ã<ëìøÏ e÷sêZ\qT nH«wæ+#·s¡T. <«cÕìï ‘=\–+#·T, n+‘, $X«Áù|eT nø£ÿ& e⁄+~ n+≤qTH˚qT. nã<ë›\T |ü*πø e´øÏÔ ‘·q n\yê≥TqT ‘=\–+#·Tø√yê\qT≈£î+fÒ, n‘·qT ì»+

69

#Ó|üŒ&É+ yÓTT<ä\T ô|≤º*. m+<äTø£+fÒ, n≤¢ nsTT‘˚ düVü≤»|ü<ä∆‹˝À @ø±Á>∑‘· Ä<Ûës¡+>±n‘·ìøÏ ˇø£$<ÛäyÓTÆq eT+∫ q&É‘· n\e&ÉT‘·T+~. n≤¢>±ø£, nã<ä∆eTH˚ <ëìì‘=\–+#·Tø√yê\ì Á|üj·T‹ï+∫, <ëìô|’ ÁX¯<ä∆ ø£qã]ùdÔ, <ëìô|’ @ø±Á>∑‘· #·÷|æq≥T¢sTT,<ëìøÏ X¯øÏÔì∫Ãq≥¢e⁄‘·T+~. |òü*‘·+>± n~ eT]+‘· ã\|ü&ÉT‘·T+~. $X¯«Áù|eT $wüj·TeTT≈£L&É n+‘˚. |ü≥Tº>∑÷&ÉT˝À |ü≥Tº|ü⁄s¡T>∑Tqï≥T¢ n~ n+<äT˝ÀH˚ ñ+&çb˛‘·T+~.

á eT<Ûä Hê≈£î e∫Ãq nHês√>∑ dü+<äs¡“¤+>± dü+uÛÑ$+∫q ˇø£ dü+|òüT≥q MT≈£î‘Ó*j·TCÒkÕÔqT. H˚qT ∫‘·ÔÁuÛÑeT dæú‹˝À (Delirium) ñqï|üð&ÉT ˇø£ nuÛ≤´dæøÏ nyÓ÷|òüTyÓTÆqXøÏÔ‘√ ÁbÕD≤VüQ‹ Á|ükÕs¡+ ø£∫Ã‘·+>± n‘·ì n+‘·s¡+>∑ dæú‹ì >∑eTìdü÷Ô #dæ, ø=ìï ì$TcÕ\eé~Û ÀH˚ n‘·&ÉT j·÷uÛ…’jÓTì$T~ _+<äTe⁄\T n~Û>∑$T+#˚≥≥T¢ #˚dæHêqT. dü+düú ÀìÇ‘·s¡ k˛<äØ k˛<äs¡T\≈£î ≈£L&É H˚qT ÁbÕD≤VüQ‹ Á|ükÕs¡eTT #˚dü÷ÔH˚ ñ+&çHêqT.ø=+<äs¡uÛ≤´düT\&ç–q Á|üX¯ï\≈£î ≈£L&É düe÷<Ûëq$T∫ÃHêqT. Hê≈£î dü«düú‘· #˚≈£L]q ‘·sê«‘·n$ yê]øÏ #ê\ dü+‘·è|æÔø£s¡+>± ñ+&çqeì yês¡T Hê‘√ nHêïs¡T. Ç~ ô|<ä› ø£wüºyÓTÆq$wüj·Ty˚TMT ø±<äT. ˙ n+‘·s¡+>∑ #˚‘·qeTT n~ Áø£eT•ø£åD≈£î ˝Àã&˚≥≥T¢>± X¯ó~∆|üs¡#·T,˙≈£î ø±e\dæ+~ nø£ÿ& \_ÛdüTÔ+~. n< düeTj·T+˝À eTq dü+düú ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T @$<Ûä+>±qTqwüº|ü&Ée⁄. ø±ãÏº eTq kÕ<ÛäHê|ü<ä∆‹ m+‘· kÕs¡úø£yÓTÆq<√, nyÓ÷|òüTyÓTÆq<√ >∑eTì+#·T.

eTq >∑Ts¡Tes¡T´\ uÀ<Ûäq\qT Á|ü‹Vü≤è<äj·÷ìøÏ n+~+#·&É+ <ë«sê eTq dü+düú#˚ùd ùde˝Àì |üs¡e÷s¡ú+ e÷qe‘ê«ìï $HêX¯q+ qT+&ç ø±bÕ&É&Éy˚T. áHê&ÉT e÷qeC≤‹,ªuÛÖ‹ø£‘·µ nH nC≤„Hê+<Ûäø±s¡+˝À ‘êsê&ÉT‘·Tqï~. uÛÑj·TeTT, <äTsêX, ndü÷j·T\T e÷qe⁄ì‘·eT #˚õøÏÿ+#·T≈£îHêïsTT. $\Te\ >∑T]+∫q uÛ≤eq\T q•+∫b˛sTTq$. MT<ä|ü&ç ñqïá n+<Ûäø±s¡+ qT+&ç ‘=\–+∫, ì»eTT>± e÷qe⁄ì |ü⁄qs¡T<ä∆]+#·>∑\~ Ä<Ûë´‹àø£ B|üyT.uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT eTqqT+&ç Ä•+∫q kÕúsTTøÏ eTqeTT Á|ü>∑‹ kÕ~Û+#˚ $<Ûä+>± eTq˝ÀÁ|ü‹jÓTTø£ÿ] Vü≤è<äj·T+˝ÀqT Ä nq+‘·‘·« CÀ´‹ Á|üø±•+#·T>±ø£ !

Y

70

23. $X¯« Áù|eT(1976 »qe]˝À cÕ»Vü‰Hé|üPsY Àì ÄÁX¯eT uÛÑeq

ÁbÕs¡+uÛÑ düeTj·T+˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

dü+|òüT≥q\T e#˚Ã$ edüTÔ+≤sTT, b˛‘·T+≤sTT. ø±ì eTqeTT e÷Á‘·+ e÷s¡TŒÒ≈£î+&Ü nfÒ¢ ñ+≤eTT. eTq\qT eTqeTT ì•‘·+>± |ü]XÀ<Ûäq #˚düT≈£î+fÒ n+<äT˝À

e÷s¡TŒ Òì dæú‹ ñ+<äì >∑eTìkÕÔeTT. nsTT‘, eTq≈£î ÇwüºeTTHêï Òø£b˛sTTHê, e÷s¡TŒ#Ó+<<ëì‘√ ≈£L&É eTqeTT dü+ã+<Ûä+ ñ+~. Ç$ ¬s+&É÷ ≈£L&É eTq\qT ã+<ÛäHê\˝Àñ+#y. Á|üXÊ+‘· J$‘·+ >∑&ÉbÕ\qT≈£î+fÒ eTq+ MÏø£ìï+ÏøÏ nr‘·+>± m<äT>∑e\dæe⁄+~.eTq dü+düú Àì |ü<ä∆‹ì ÁX¯<ä∆‘√ kÕ<Ûäq #˚ùdÔ, á |òü*‘ê\qT n~ ‘·|üŒø£ n+~düTÔ+~.

‘êeTT Ä˝À#·q\T, ñÁ<˚ø±\ s=+|æ ÀqT+&ç ãj·T≥|ü&É&ÜìøÏ n‹ø£wüºeTT MT<äÁ|üj·T‹ïdüTÔHêïeTì nH˚ø£eT+~ düVü≤#·s¡T\T Hê≈£î Áyêdü÷Ô ñ+≤s¡T. n~ nuÛ≤´dæ $~Ûnq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. Ä dæú‹øÏ n‘·&ÉT y˚T˝§ÿ+fÒ, <ëìøÏ ‘·–q $<Ûä+>± |üìyÓTT<ä˝Ö‘·T+~.

H˚‘· |üìyêì $y˚ø£+‘√ egeTT ‘·j·÷sö‘·T+~. n‘·ì #˚‘·T\T |üì#˚dü÷Ô ñ+≤sTT,ø±ì n‘·&ÉT ‘·q#˚‹ ø£<ä*ø£\ <ë«sê ‘·q $y˚ø±ìï Á|ü<ä]ÙkÕÔ&ÉT. ‘Ó*$øÏ <ëì πø+Á<äeTT+≥T+~. nsTT‘˚ n~ #˚‘·T\<ë«sê ≈£L&É |üì#˚düTÔ+~. n<˚$<Ûä+>±, u≤>∑T|ü&Ü\H˚ uÛ≤eqñ+<ä+fÒ, n~ Á|ü>∑‹øÏ ø£∫Ã‘·yÓTÆq dü÷#·q.

Á|ü‹ |ü⁄wüŒeTT ‘·q≈£î ‘·>∑T Á|üe÷D+˝À ‘êqT ô|]– $ø£dæ+#·&ÜìøÏ ‘·–q≥T¢>±|üs¡e÷‘·à á $XÊ«ìï düèwæº+#ê&ÉT. ø±˙ ø±\yÓ’|üØ‘· eTT\T Ä |üs¡e÷‘·à Á|üjÓ÷»ø£‘·«eTTqTeTs¡∫b˛j˚T≥T¢ #˚dæq$. n+<äTe\¢ ø=+<äs¡T J$‘êìï uÛÀ>±\ nqTuÛÑyêìπø nqT≈£î+fÒ,eT]ø=+<äs¡T J$‘·+ $düT>±Z ñ+<äqT≈£î+≤s¡T. eTs¡sTT‘˚ J$‘·eT+fÒ @$TÏ? nH˚~Á|üX¯ï. eTqeTT J$+∫ ñqï+‘· ø±\+ XÊX¯«‘·+>± ñ+&Ée\dæq ñìøÏ dæú‹ n~. á dæú‹Ä |üs¡‘·‘·«+‘√ |ü]|üPs¡í+>± dü+ã+<Ûä+ ø£*– j·TT+&ç, n&ÉT>∑&ÉT>∑THê Ä |üs¡‘·‘·«|ü⁄düTyêdüqqT ÄÁ|òü÷DÏdü÷Ô ñ+&Ü*.

|æ\¢\T ˇø£kÕ] ‘·*¢‘√, eTs=ø£kÕ] ‘·+Á&ç‘√, m≈£îÿe nqTsê>∑+‘√ nqTã+~Û+|üã&çq≥T¢ Á|üe]ÔkÕÔs¡T. n~ yê] HÓ’»eTT. Bìø£+‘ê eT÷\yÓTÆq Áù|eT nø£ÿ&É ñqï~ ø±ãÏº

71

Ä nqTã+<Ûä+ ≈£L&Ü ñ+~. nsTT‘˚ n+<äT˝À nìï $uÛ≤>±\T ñ+&Éø£b˛e#·TÃ.

»\|üøÏå, u≤‘·Te … eTq+ J$+#ê*. n$ Ï qT+&ç ãj·T≥|ü&É>±H˚ yêÏ ¬sø£ÿ\≈£î‘·&ç ñ+&É<äT. n<˚$<Ûä+>± eTq+ ≈£L&Ü eTq ‘·*¢<ä+Á&ÉT\qT, ≈£î≥T+ã+˝Àì Ç‘·s¡T\qTyêýÓ÷Vü≤eTT Òì$<Ûä+>± Áù|$T+#ê*. á uÛ≤yêìï Ä<Ûë´‹àø£+>± e´ø£Ô+#˚j·T&ÉeT+fÒÇfÒ¢.

n+‘· >±&ÛÉyÓTÆq e÷‘·èÁù|eT Ä e´øÏÔ ‘·q j·÷Á‘· À ø£ n&ÉT>∑T eTT+<äT≈£î y˚dæHê&ÉH˚$wüj·÷ìï yÓTT<äÏkÕ]>± e´ø£Ô+ #düTÔ+~. Áù|e÷~Ûø£ ‘·≈£î n~ >∑Ts¡TÔ. nìïyÓ’|ü⁄\≈£î #·*+#Ä<Ûës¡+ qT+&ç n‘·&ç|üð&ÉT Áù|eTqT >∑T]+∫ H˚s¡TÃø=q&É+ ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. _Ûqï‘·«|ü⁄eTq'dæú‹ì ‘=\–ùdÔ #ê\T, e´øÏÔ Áù|eT n+<ä]øÏ düe÷q+>± n+~+|üã&ÉT‘·Tqï nqTuÛÑ÷‹ìbı+<äT‘ê&ÉT, n|üð&É<˚ $X¯«Áù|eT ne⁄‘·T+~. nÏº |ü]dæú‘·T˝À¢ ‘·+Á&ç, ‘·*¢, uÛ≤s¡ , uÛÑs¡ÔyÓTT<ä˝…’q yê]ø£+<ä]øÏ düe÷q uÛ≤>∑+ \_ÛdüTÔ+~. Áù|eT #Ó&É¶~ ø±<äT. <ëì düÁø£eT$ìjÓ÷>∑eTT eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT. eTq kÕ<ÛäHê $<ÛëqeTT <ëìH˚ eTq≈£î ø±\Áø£y˚TDH˚s¡TŒ‘·T+~.

Á|ü‹ J$ Äq+<ä+>±, Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&Ü\H˚<˚ Á|üø£è‹˝À <ë–j·TTqï ‘·‘·«eTT.eTqeTT <ëìøÏ e´‹πsø£+>± J$ùdÔ eTqeTT, Ä |üs¡‘·‘·«|ü⁄ Ä»„qT ø±<äqïfÒ¢. eTqeT+‘ê≈£î≥T+;≈£î\y˚T, nsTT‘˚ Ç‘·s¡T\|ü≥¢ eTq Á|ües¡Ôq˝À düeT‘· ø£*– ñ+&Ü*. n+‘˚>±ø£,&ÉãT“ Á|ü‹#√≥ eTq≈£î nedüs¡y˚T. eTq b˛wüD≈£î, Vü‰sTT>± J$+#·&ÜìøÏ <ëììdü+bÕ~+#·&É+ eTq$~Û. nsTT‘˚ &ÉãT“qT, <ëìø=s¡≈£î e÷Á‘·y˚T Áù|$T+#·&É+ ˇø£ »ãT“,˙#·yÓTÆq ø√]ø£ nì ª&ÉHé‡µ nHêï&ÉT.

J$‘êedüsê\T #ê\ ‘·≈£îÿe>± ñ+&Ü*. ªªìsê&É+ãs¡+>± J$+#·T, nyÓ÷|òüT+>±Ä˝À∫+#·Tµµ, nH˚~ ˇø£ Ä+>∑¢dü÷øÏÔ. ã+<ÛäeTT˝À ã+<Ûä sêVæ≤‘· y˚T eTq≈£î ø±e\dæq~.nìï |ü]dæú‘·T\˝ÀqT Vü‰sTT>± ñ+&˚yê&˚ n‘· +‘· düTKJ$.

H˚qT n+<ä] ùdeø√düy˚T ñHêïqT. n+<äs¡T ‘·eT‘·eT ø£cÕº\qT n~Û>∑$T+∫,Ä<Ûë´‹àø£‘·¬ø’ J$+#·e\dæq $<Ûä+>± düTKeTj·T J$‘êìï >∑&ÉbÕ\ì n]údüTÔHêïqT. H˚qTuÛ≤s¡‘·<˚XÊìøÏ e÷Á‘·y˚T |ü]$T‘·eTT ø±qT, yÓTT‘·ÔeTT $XÊ«ìøÏ #Ó+~q yê&çì. ø±ãÏºnq+‘·‘·« Áù|eT˝À <ë– ñqï Ä Äq+<ëìï (n+<ëìï) n+<äs¡÷ s¡T∫ #·÷&Ü\H˚<˚ HêÄø±+ø£å.

Y

72

24. dü‘Y ‘·‘ê«H˚«wüD(~.12`09`1976q u…+>∑Tfi¯Ss¡T jÓ÷>±ÁX¯eT uÛÑeq ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e

düeTj·T+˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

u…+>∑TfiSs¡T πø+Á<ä+˝À q÷‘·q ÄÁXeT uÛÑeq ÁbÕs¡+uÛÀ‘·‡e XóuÛÑ dü+<äs¡“¤+ e∫Ãq+<äT≈£î#ê\ dü+‘√wædüTÔHêïqT. nHês√>∑´+ e\¢q÷, Çø£ÿ&É |üì ˇ‹Ô&ç e\¢q÷ MT n+<ä]˙e´øÏÔ>∑‘·+>± ø£\TdüT≈£îH˚ neø±XÊìï sT÷ X¯óuÛÑ düeTj·TeT+<äT $ìjÓ÷–+#·Tø√˝Òø£b˛sTTq+<äT≈£î ∫+‹düTÔHêïqT.

e÷qe Jeq $\Te\qT dü+s¡øÏå+#·Tø=qT≥≈£î, m<äTÏyês¡T eTq¬ø’ yê] u≤<Ûä ‘·\qTdüÁø£eT+>± ìs¡«]Ô+#êsê Ò<ë nH˚ |üÏº+|ü⁄ Ò≈£î+&Ü, e÷qyêuÛÑT´<äj·TeTTq≈£î eTq$~ÛeTq+ ìs¡«]Ô+#ê*. ø=~›>± ø£wüºqcÕº\T+&Ü ‘ê´>±\T #j·Te\dæe∫ÃHê, sTT~jT eTqeTTkÕ~Û+#·e\dæq eT¨qï‘·yÓTÆq ‹ nH~ Hê qeTàø£+. Ç< dü<ë#ês¡eTT˝Àì ø£ uÛ≤>∑eTT.eTq+ ø£ |üì #ùd≥|üð&ÉT n&É¶+≈£î\T sêe&É+ #ê\ düVü≤»+. n$ Áø£eT+>± ‘=\–b˛‘êsTT.uÛÑ>∑e+‘·TDÏí nH˚«wæ+#˚ eT+∫yês¡T nìï#√≤¢ e⁄+≤s¡T. eTq+ eTq ùde\qT düÁø£eT+>±#ùdÔ $»j·T+ ‘·|üŒø£ bı+<äT‘êeTT. uÛÑ>∑e+‘·TDÏí nH«wæ+# eT+∫yês¡T nìï#√≤¢ e⁄+≤s¡T.eTq+ eTqùde\qT düÁø£eT+>± #˚ùdÔ $»j·T+ ‘·|üŒø£ bı+<äT‘êeTT. ~e´‘·«eTT ø£åDyÓTÆqdüπs bı+~qyês¡T <ÛäqT´\T. ªdüVü≤»e÷s¡Z+µ˝À #ê\ ñqï‘·yÓTÆq $wüj·÷\T ø=ìï düeTj·÷˝À¢ÁøÏ+~ <äX¯˝˝ÀH˚ bı+<ä>∑\T>∑T‘ês¡T. uÛÑ>∑e<ä“¤øÏÔ‘√ Á|üø£è‹ Á|ü‹jÓTTø£ÿ]ì <äVæ≤+∫y˚j·TT#·Tqï~. ø=~›bÕÏ ‘˚&Ü‘√ o‘√wüíeTT\T #ê\es¡≈£î πø˝≤+Ï$. <ëì ÁøÏ+~ uÛ≤>∑eTTy˚&ç ø£*–j·TT+≥T+~. uÛ≤s¡eTT˝Òì ãs¡Te⁄ <ëìMT<ä j·TTqï~. ¬s+Ï˙ düVü≤»eTT>±#˚j·T>∑*–‘˚ n<˚ ì»yÓTÆq dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔ, ø±ãÏº ãs¡Te⁄ e÷Á‘·eTT rùdÔ Ä kÕ+Á<ä‘·ø£ì|æ+#·<äT. >±* ◊Væ≤ø£s¡yÓTÆq yêÏì ‘êøÏq|ü⁄&ÉT <ëì kÕ+Á<ä‘· ô|s¡T>∑T‘·T+~. Ä ‘êø£≥+

Òq|üð&ÉT nìïÏMT<ä düe÷q‘· ø£\T>∑T‘·T+~. Á|üø£è‹ ¬s+&ÉT #˚‘·T\qT πøkÕ]ø±ø£, ˇø£#˚‹H˚ ‘Ós¡TdüTÔ+~. ˇø£ #√≥ #·\¢<äq+ ñqï|üð&ÉT <ëì #Ó+‘·H˚ y˚&ç$T≈£L&É e⁄+≥T+~.M≥ìïÏì ‘·q≈£î ‘·–q≥T¢>± eT\#·Tø=q&ÜìøÏ eTqwæ C≤„qyT BìøÏ ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~.áJeqø±\ #·Áø£+˝À eTq+ ˇø£ uÛ≤>∑+. Ç+ø√ $<Ûä+>± #ÓbÕŒ\+fÒ, eTqeT+‘ê Á|üø£è‹˝Àˇø£ uÛ≤>∑+. Á|üø£è‹˝À sTTeT&É&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê* ‘·|üŒ <ëìï nD>∑‘=ø£ÿ≤ìøÏ ø±<äT.n˙ï, Á|üø£è‹øÏ düVü≤ø£]+#˝≤>∑ e÷s¡TÃø√>∑*–‘, düe÷q‘·«+, düeT‘·T\´+ ô|+bı+<äT‘·T+~.

73

n<˚ eTq+ ø√s¡Tø=H˚~ ≈£L&Ü. á düeT‘·T\´+ kÕ<Ûäqe\¢ n_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·T+~.

ˇø£ Ä˝À#·q e⁄qï≥¢sTT‘˚ ÁøÏj·T <ëì |òü*‘·+ ne⁄‘·T+~. ˇø£ uÛ≤e+ e⁄qï≥¢sTT‘˚|ü<ë\T+≤sTT. M≥ìïÏì ø°åDÏ+|üCÒùdÔ, dü‘√´<äj·TeTT ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ |òü\|ü⁄cÕŒ<äT\ì#˚Ã|üP]ÔkÕúsTTøÏ ô|s¡T>∑T‘·T+~. uÛÑ>∑e+‘·Tì˝À ◊ø£ eTe⁄≥ n‹eTTKýÓTÆq~. n~ ‘·q>∑T]+∫‘·qøÏ @$Tj·TT ‘Ó*j·Tì ìsê&É+ãs¡yÓTÆq, kÕ<Ûës¡DyÓTÆq e´øÏÔøÏ dæ~∆düTÔ+~. dü‘Y ‘·‘ê«H«wüDeTìwæì düÁø£eTyÓTÆq e÷s¡Z+˝À ô|&ÉT‘·T+~. n~ n‘·ì ìÁ<ëDyÓTÆq dæú‹qT+&ç ø=‘·Ô J$‘êìïsTT∫Ã eTìwæ #˚s¡Tø√>∑\ ñqï‘· dæú‘·T\≈£î dæ<ä∆eTT #˚düTÔ+~. Ç~ e÷Á‘·y˚Tø±ø£ yÓTT‘·ÔeTTJeø√Ï n_Ûeè~∆ À nìï n&É¶+≈£î\q÷ #Û~+∫, s¡÷|ü⁄πsK\qT e÷]ÃydüTÔ+~. dü‘Y‘·‘·«ÁbÕ|æÔøÏì»yÓTÆq ns¡ú+ ªªeTs¡D≤ìπø eTs¡D+µµ ªªn+‘êìπø n+‘·+µµ. á dæú‹˝À me¬s’‘˚ |üP]Ô>±ìeT>∑ïeTÚ‘ês√ yê]øÏ e÷s¡ZeTT sTT|üð&ÉT düŒwüºeTT.

MTs¡+<äπsø±ø£, düø£\ Jeø√Ï ‘·eTe+‘·T >∑Ïº Á|üj·T‘·ï+‘√ s¡T∫ Òì s¡T∫ nsTTqdü‘Y‘·‘·«eTTqT, n‹ ‘=+<äs¡>± bı+<ä>∑\s¡ì, Ä X¯øÏÔì MT≈£î Á|ükÕ~+#·eTì uÛÑ>∑e+‘·TìÁbÕ]údüTÔHêïqT.

Y

74

25. |üs¡‘·‘·«+ bı+<ä&ÜìøÏ düT\uÛÑe÷s¡ZeTT(~.30`04`1977q eT<äT¬s’ À ‘·eT 78e »j·T+‘·T‘·‡eeTT\


Á|æj·TyÓTÆq k˛<äs¡ k˛<äØeTDT˝≤sê !

Hê≈£î Ç≥Te+Ï ø±s¡ Áø£e÷˝À¢ bÕ˝§ZH˚ n\yê≥T Ò<äT. »qà~q y˚&ÉTø£\T #˚düT≈£îH˚n\yê≥T ndü Ò Ò<äT. ø±˙, eT<äT¬s’ πø+Á<ä+˝À, á #·T≥Tº|üø£ÿ˝À¢ ñqï n+<ä] |ü≥Tº<ä\e\¢ MT n+<ä] Áù|e÷_ÛHêe÷\T qqTï á dü+<äs¡“¤+>± MT eT<Ûä ≈£î sêe≤ìøÏ <√Vü≤<ä+#˚kÕsTT. eTq Á|ü<Ûëq ø±s¡ <ä]Ù l bÕs¡úkÕs¡~Û sê»>√bÕ˝≤#ê] ‘·qe+‘·T bÕÁ‘· ìs¡«Væ≤+∫qqTï á ø±s¡ Áø£e÷ìøÏ s¡|æŒ+#ês¡T.

Çø£ÿ&É Äd”qT˝…’q k˛<äs¡ k˛<äØeTDT\+<äs¡÷ @<√ $<Ûä+>±, uÛÑ>∑e+‘·Tì ˝Ò<ë|üs¡‘·‘ê«ìï bı+<ë\ì Á|ü>±&ÛÉyÓTÆq ø√]ø£ ø£*– ñHêïs¡T. me] eTqdüT˝À á dü‘Y‘·‘·«ø±+ø£å >∑Ïº>±, eTqdü÷Œ¤]Ô>± ñ+≥T+<√ yê]øÏ ‘·|üŒø£ dü‘Y‘·‘·« e÷s¡ZeTTq≈£î kÕ<ÛäqeTT\Tyê≥+‘·≥ ny n\e&É‘êsTT. ªeTqdüT+fÒ e÷s¡ZeTT+≥T+~µ nqï≥T¢>±, Ä ø±+πøå $TeTà*ïÄ |üs¡‘·‘·«eTT <ä>∑Zs¡≈£î #˚s¡TdüTÔ+~. m|üð&Ó’‘˚ uÛ≤eeTT Vü≤<äT›\T <ë≥T‘·T+<√ n~Ä˝À#·qe⁄‘·T+~. Ä Ä˝À#·q <äè&ÛÉyÓTÆq|üð&ÉT dü‘Y‘·‘ê«H˚«wüD ÁøÏj·÷s¡÷|ü+ <ë*Ãô|+bı+<äT‘·T+~. me«¬s’‘˚ n≥º&ÉT>∑T es¡≈£î yÓfi¯fl>∑\T>∑T‘ês√ yês¡T eTT‘·éTT\Tbı+<ä>∑\T>∑T‘ês¡T. n˝≤π> dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔ ø=s¡≈£î Á|ü»«*+∫q ø√]ø£ MT >∑e÷´ìøÏ <ä>∑Zs¡#˚düTÔ+~. |òü\dæ~∆ bı+<ë\qT≈£îH˚yês¡T, <äè&ÛÉ qeTàø£eTT‘√ eT+∫ ˙‹ e÷s¡ZeTTn\es¡#·Tø=ì, ‘·eTqT ‘êeTT dü+dæ<ä∆eTT #˚düTø√yê*.

jÓ÷>∑ e÷s¡ZeTTq≈£î eT+∫ q&É‘·, j·TTø£ÔyÓTÆq dü«uÛ≤eeTT Ò |ü⁄Hê<äT\ e+Ï$. n+<äTπøe÷ >∑Ts¡Tes¡T´\T eTVü‰‘·à l sêeT#·+Á<äJ eTVü‰sêCŸ >±s¡T á $wüj·÷ìï >∑ÏZ>± q$Tà,ìj·TeTìwü\‘√ >∑÷&çq dü«uÛ≤eeTTqT n\es¡#·Tø=qeTì <äè&ÛÉ+>± #ÓbÕŒs¡T. Jeq j·÷Á‘·qTdü<äTZDeTT\‘√ kÕ–+#ê\ì ñ<√“~Û+#ês¡T. n$˝Òì e´øÏÔ, nìï+Ïø£+fÒ Äe\qTqï,n‹ $\TyÓ’q, bı+<ä<ä–q Ä<Ûë´‹àø£‘·qT bı+<äT≥≈£î nqs¡TΩ&Ée⁄‘ê&ÉT. $yÓ÷#·qeTT,eTq≈£î n‘· +‘· Á|æj·TyÓTÆq~. ø±ì <ëì ìs¡«#·qeTT ≈£L&É eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT. zs¡TŒÁy˚fi¯flsTT‘˚, |ü⁄cÕŒ\T eTq |òü\ Á|üjÓ÷»Hê\T. Ç$ Á|ü‹ nuÛ≤´d” ø£wæº+∫ kÕ~Û+#ê*.

75

#ê˝≤eT+~ nuÛ≤´d”\T yê] ø£wüºqcÕº\ >∑T]+∫ Áyêdü÷Ô, qqTï yêÏqT+∫ <ä÷s¡+#˚j·TeTì ÁyêdüTÔ+≤s¡T. yê]πø ø±≈£î+&Ü MT n+<ä]ø° H˚ #Óù|Œ<˚$T≥+fÒ ø£cÕº\T ˇø£ìX¯Ùã›dæú‹ì »„|æÔøÏ ‘ÓkÕÔsTT. eTq+ nkÂø£s¡ dæú‹˝À düTU≤ìï bı+<äT‘ê+. eTq+ ø£ dæú‹˝Àñqï|üð&ÉT <ëì e´‹πsø£ dæú‹ì »„|æÔøÏ ‘Ó#·TÃø=+≤+. <ëìï bı+<ä≥+ ø√dü+ Äsê≥+|ü&É‘ê+. á $<Ûä+>± eTq+ s¡≥ #Ó+~ XÊ+‹kÕÔ+. ì»+ #ÓbÕŒ\+fÒ, ø£cÕº\T Á|üø£è‹dæ<ä∆+>± eTq eT+∫πø »]π> |üqT\T. H˚qT <Ó’yêìøÏ ñ|üjÓ÷–+∫q ªX¯Sq´‘·«eTTµ nH˚|ü<ëìøÏ ø=+‘·eT+~ ‘ês¡Te÷s¡T uÛ≤yê\≈£î >∑Ts¡j·÷´s¡T. ø±ì ªXSq´‘·µ nH |ü<ä+ e÷Á‘·yTø±ø£ ª‘·‘·«µ≈£L&Ü ñ+<äì eT]#ês¡T. m|üð&Ó’‘˚ dü÷ø£ÎyÓTÆq yêÏ >∑T]+∫ e÷≤¢&É‘êyÓ÷nø£ÿ&É e´‹πsø£ uÛ≤e+ düTŒ]düTÔ+~. eTq+ ªne⁄qTµ nqï|üð&ÉT nø£ÿ&É ªø±<äTµ nqTq~düTŒ¤]düTÔ+~. ª Ò<äTµ nqï|üð&ÉT ª Òìµ ‘·‘·«eTT ` ªX¯Sq´‘·µ >√#·]düTÔ+~. ªñqï~µ, ª Ò<äTµnqï≥Te+Ï~ ø±<äT<Ó’e+. ¬s+Ïø° nr‘·yÓTÆq<˚ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT. ªñqïµ‘·‘·«eTT ø±<äTª Òìµ‘·‘·«yT ªXSq´‘·«eTTµ n<<Ó’yêìøÏ |üsê´j·T|ü<ä+. |üs¡‘·‘·«yT eTq n+‹eT \ø£å eTT.uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT @ dæú‹˝ÀHÓ’Hê ñ+&É j·T+&ç, n~ eTq≈£î nø£ÿs¡ Òì $wüj·TeTT. eTq≈£îdü+ã+~Û+∫q+‘· es¡≈£î ªñqï~µ, ª Ò<äTµ\T e÷Á‘·y˚T. ø±ì MÏì m|üð&ÉT, mø£ÿ&É, m˝≤ìs¡«∫+#ê˝À ‘Ó*j·T<äT. Ç~ nqTuÛÑe eT÷\ø£+>± edüTÔ+~. Ä nqTuÛÑe+ Á|üjÓ÷>∑eT÷\ø£+>± edüTÔ+~.

ø=~›eT+~ Hê≈£î yê] e‹Ô&ÉT\ >∑T]+∫ |òæsê´<äT\T #düTÔ+≤s¡T. yêÏì ‘=\–+#·eTìø√s¡T‘·T+≤s¡T. e‹Ô&ÉT\T m≈£îÿyÓ’q|üð&ÉT, n+‘·≈£îeTT+<äTqï Ä e‹Ô&ç˝Òì dæú‹‘=\–b˛‘·T+~. Ä e‹Ô&ç Òì dæú‹˝À e‹Ô&ç ã\+>± Òq|üŒÏøÏ ø=~› e÷Á‘·+ <ëì ‘ê\÷≈£îãs¡Te⁄ e⁄+≥T+~. Ä ¬s+&ÉT ˝Òq|üð&ÉT, ˇø£ ìX¯Ùã› dæú‹, ø=~›>± e÷Á‘·+ X¯SqéTTñ+≥T+~. |üP]Ô XSq´‘· ñ+&É<äT. ø±ì eTqøÏ M\sTTq+‘·>± XSq´‘· ø±yê*. Ä dü+|üPs¡íX¯Sq´‘· uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT e÷Á‘·y˚T. eTq+ <Ó’e‘·«+˝À ◊ø£ + ne⁄‘·Tqï|üð&ÉT Ä X¯Sq´dæú‹‘·q+‘·≥‘êH˚ ø£]–b˛‘·T+~. n~ n‹ <ä>∑Zs¡e⁄‘·T+~. ìX¯Ùã›‘·, Ä<Ûë´‹àø£‘·˝Àì ˇø£uÛ≤>∑+˝Àì ø=ìï πsDTe⁄\T e÷Á‘·y˚T. n<˚ dü‘Y‘·‘·«eTT ø±<äT. $X¯Bø£]+#ê\+fÒ ìX¯Ùã›‘·<Ó’yêìøÏ n‹ <ä>∑Zs¡ Àì~.

ìX¯Ùã›‘·≈£î Ä<Ûës¡yÓTÆq ÄdüqeTT ìX¯Ùã›y˚T. eTqø£+ÏøÏ ø£ì|æ+#·ì ø°≥ø±\TqïfÒ¢,ìX¯Ùã›‘·qT eTq+ #·÷&É Ò≈£îHêï, ìs¡+‘·s¡ nuÛ≤´dü+ e\¢ á ªdüVü≤»e÷s¡ZeTTµ˝À #·÷&É>∑\T>∑T‘êeTT. ÁbÕs¡úq á $wüj·T+˝À #ê˝≤ eTTKýÓTÆq~. ÁbÕs¡úq‘√ ãj·TÏ X¯u≤›\qT+∫ãj·TÏ ìXÙã›‘·≈£î, øå±fiq‘√ ãj·TÏ ìXÙã›+ qT+∫ À|ü* ìXÙu≤›ìøÏ #¬s<äeTT. <Ó’eeTT‘√

76

düŒs¡Ù bı+<äT≥e\q, ÁbÕs¡úq˝À eTq \ø£åéTTq≈£î <ä>∑Zs¡>± #˚¬s<äeTT. ˇø£ Áø£eTyÓTÆqe÷s¡ZeTT˝À #ùdÔ eTq+ Bì‘√ neTè‘êìï bı+<ä>∑\+. düÁø£eT+>± #j·Tø£b˛‘ Vü‰ìø£s¡yÓTÆq<.düÁø£eTyÓTÆq e÷s¡ZeTT, |ü<ä∆‘·T\T eTq ªdüVü≤»e÷s¡ZeTTµ˝À düŒwüº+>± ‘Ó\T|üã&ç ñqï$.

<˚X¯ $<˚XÊ\qT+&ç Hê düVü≤#·s¡T\T sTT#˚Ã |òæsê´<äT\ e\¢, eTT–+#˚ eTT+<äT, MTn+<ä]øÏ <Ûë´q+˝À e#Ã Ä˝À#·q\ >∑T]+∫ #ÓbÕŒ\qT≈£î+≥THêïqT. <Ûë´qeTT #ùd≥|üð&ÉTe#˚Ã Ä˝À#·q\qT M~Û À Ä&˚ |æ¢\\ e+Ï$. MT <äèwæº Ä˝À#·q\ô|’ Òq|üð&ÉT, n$ MTô|’ @ e÷Á‘·+ yêÏ Á|üuÛ≤yêìï #·÷|üe⁄. ndü\T n$ eTqdüTqT ø£\es¡|üs¡#·e⁄. eTqy˚T ÄnqTuÛÑ÷‹ bı+<äT‘ê+. Ä Ä˝À#·q\ ô|’øÏ <äèwæº πø+ÁBø£]+#·≈£î+fÒ dü]b˛‘·T+~. |æ\eìù|s¡+≤ìøÏ e∫Ãq n‹<∏äT\ì e~ ÒùdÔ dü]. n$ |ü&É≤ìøÏ Ò#˚ ¬øs¡≤\e+Ï$. n$‘·eT kÕúq+˝À+∫ yÓ’<=\–, Ä kÕúHêìï, <Ó’e‘·«+ ø√dü+ e<ä* yÓ[flb˛‘êsTT. m|üð&Ó’‘˚<Ûë´q+˝À |ü≥T‘·«+, ‘Ós¡\qT #Û~düTÔ+<√ n|üð&ÉT, nø£ÿ&É ø=~›bÕÏ XSq´‘· á Ä˝À#·q\qTÄø£]¸düTÔ+~. Ä˝À#·q m>∑dæq|ü⁄&ÉT, @ø±Á>∑‘· ˝À|ædüTÔ+~. Ä˝À#·q\T $TeTà*ïÄ≥+ø£|üs¡#· Òe⁄. MTπs yêÏì Ä≥+ø£|üs¡#·>∑\s¡T. ø=+<äs¡T uÛÑj·÷ìï, ø=+<äs¡T Áù|eTqTe´ø£Ô|üs¡TdüTÔHêïs¡T. Áù|e÷, uÛÑj·÷\T ¬s+&É÷ πø πø+Á<ëìï ø£*– ñHêïsTT. eTq+ Àø±ìøÏ<ä>∑Zs¡>± yÓ[flq|üð&ÉT uÛÑj·÷ìï ø£*–+#˚$ yêÏ s¡÷bÕ\qT Á|ü<ä]ÙkÕÔsTT. eTq+ ~e´‘·«+yÓ’|ü⁄ yÓ[flq|üð&ÉT, ~e´‘·«+ ~e´‘ê«ìï Á|üdü]düTÔ+~. á ¬s+&É÷ n‘· +‘· n‹X¯j·TyÓTÆq$m+<äTø£+fÒ á ¬s+&É÷ πø πø+Á<ëìøÏ #Ó+~q$. ø±qì eTq+ ‘Ó*$>± eT+∫<ëìì rdüTø=ì#Ó&ÉTqT e<ä*y˚j·÷*. Ç~ n+‘ê eTq eT+∫ ø=s¡πø.

ì»yÓTÆq Áù|eT, Á|üø£è‹ dæ<ä∆yÓTÆq ~e´‘·«eTT‘√ ≈£L&çq dü#·Ã¤yÓTÆq eTqdüT‡˝Àô|s¡T>∑T‘·T+~. eTqì eTq+ |üP]Ô>± eTs¡Te>∑*–q dæú‹˝ÀH˚, ne´ø£ÔyÓTÆq <ëìì‘Ó\TdüTø√>∑\T>∑T‘êeTT. ø=ìï düeTj·÷˝À¢ Çe˙ï e∫ÃyÓ[flb˛‘·÷ ñ+≤sTT. yêÏì Á>∑Væ≤+∫eTqj·T+<äT dæús¡|üs¡#·Tø√yê*. Çø£ÿ&ç qT+∫ MTs¡T ô|’ kÕúHêìøÏ |üj·TìkÕÔs¡T. Çø£ÿ&Éñqïyêπs ø±ø£ düs¡«e÷qe⁄\T ì»yÓTÆq J$‘· |üs¡e÷sêúìï bı+<ë\qï<˚ Hê J$‘êX¯j·TeTT.Ç<˚ H˚qT m|üð&É÷ #ÓãT‘·Tqï ªJ$‘·+˝À JeqeTTµ. MT˝À #ê˝≤eT+~ á |üP‘√≥˝Àìn+<ë\qT MøÏå+#·˝Ò<äT, yêÏ düTyêdüq\qT Á>√\˝Ò<äT. yêÏì |üP]Ô>± MTs¡+<äs¡÷nqTuÛÑ$+#ê\ì ÁbÕ]údüTÔHêïqT. Bìï bı+<ä≤ìπø ÄHêÏ #·Áø£es¡TÔ\T, sêC≤´\TM&ç,‘·b˛ì$T‘·ÔyÓTÆ n&Ée⁄\≈£î yÓfi≤¢s¡T. ø±ì ªdüVü≤»e÷s¡ZeTTµ á dü+kÕ]ø£ Jeq+ kÕ–dü÷Ô,Á|ü‹|üì ≈£L&Ü ‘·b˛e÷s¡Z+˝Àì uÛ≤>∑+>± e÷s¡T‘·÷ eTq <ë]ì düT>∑eT´+ #dü÷Ô kÕ>∑T‘·T+~.ñqï‘· \ø£å yÓTÆq |üs¡‘·‘·«+ bı+<ä&ÜìøÏ Á|üj·T‹ïkÕÔeTT. |üs¡‘·‘·«+ kÕ~Û+#·&ÜìøÏ ø±e\dæq

77

nìï düVü‰j·÷\T Hê X¯øÏÔy˚Ts¡ #˚kÕÔqT. ø±ì MTe+‘·T Á|üj·T‘·ïy˚T BìøÏ eTTKýÓTÆq~.MTs¡T <äè&ÛÉ ìXÃj·T+‘√, Á‹ø£s¡DXó~∆>± Á|üj·T‘·ï˝À|ü+ Ò≈£î+&Ü kÕ~Û+#ê*. Ç< MTj·T+<ä]ø°Hê ÁbÕs¡úq.

Y

78

26. |ü]|üPs¡í dæú‹øÏ <ë]#·÷|ü⁄ sê»jÓ÷>∑eTT(~.25`11`1977q ÏqT‡øÏj·÷ dü‘·‡+>∑uÛÑeq+ ÁbÕs¡+uÛÑ düeTj·÷q Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

ÏqT‡øÏj·÷ πø+Á<ä+˝À <Ûë´qeT+~sêìï ÁbÕs¡+_ÛdüTÔqï á |ü$Á‘· ~Hêq eTq dü+düúnuÛ≤´d”\+<äs¡≈£L, uÛ≤s¡‘·<XeTTHê, $<XÊ\˝ÀqTqï n+<ä]ø° XóuÛÑÁ|ü<äyÓTÆq dü+düú>± ãTTEe⁄#˚j·Te …qì Hê ÁbÕs¡úq.

nuÛ≤´d”\≈£î H]Œq kÕ<ÛäHê $<ÛëqeTT\ìïj·TT yê]ì |ü]D≤eT<äX˝À n+‹eT kÕúsTTøÏ#˚s¡TÃqqï kÕ<Ûës¡D uÛ≤eeTT ø£*– ñ+<äTs¡T. yê] Ä˝À#·q Ç+‘·ø£+fÒ eTT+<äT≈£î kÕ>∑<äT.sê»jÓ÷>∑eTT eTq |ü<ä∆‹øÏ |ü⁄Hê~ nì dü÷∫kÕÔeTT. n<˚ ì»eTT≈£L&É. yê] ‘·\+|ü⁄ì>∑÷&ÛÉeTT>± b˛ø£ dü÷Á‘·eTT\T nqTdü]+#·T≥‘√ ì*|æy˚j·Tã&ÉTqT. ø±ì düVü≤»e÷s¡ZeTTq+<äT ÁbÕD≤VüQ‹ jÓTTø£ÿ düTyêdüq n+‘·sê«Væ≤q>± ñqï<äqï~ j·T<ës¡úeTT. nsTTqqTÁù|eT, uÛÑøÏÔ nqï$ yÓqTø£≈£î e~*y˚j·Tã&çq$. <Ûë´q Á|üÁøÏj·T‘√ u≤≥T Ç$≈£L&É sTTø£ÿ&É#√≥T #˚düTø√yê\qï~ neX¯ eTT. nìï uÛ≤>∑eTT\qT ø£\uÀj·Te …qì eø±ÿDÏ+#·T≥Hê≈£î n‘· edüs¡eTT. Bì e\q kÕ<Ûä≈£î&ÉT \ø£å eTTqT ‘·«s¡>± #˚s¡>∑\&ÉT. MT˝À MTs¡T á$wüj·÷ìï Áù|πs|æ+#·Tø√e\dæq u≤<Ûä ‘· MT~. BìøÏ kÕ<ÛäqyTeTq>± uÛÑ>∑e‘Y düàè‹ m\¢|üð&É÷b˛≈£î+&Ü ø±bÕ&ÉTø=qT≥j˚T. á $<ÛëqeTTe\q eTqdüT |üP]Ô>± n\dæb˛‘·T+<äì, eTVü‰nsTT‘˚ ˇø£ ns¡ú~qeTT e÷Á‘·y˚T Bìì ì\T|ü>∑\<äT nì ø=+<äs¡+<äTs¡T. qTe⁄« @ |üì#˚dæHê ªªÇ~ <Ó’yê»„ n+<äTe\¢ Ç~ ìs¡«]Ô+#·T≥ Hê $~Ûµµ nH˚ uÛ≤eq‘√ #˚ùdÔ uÛÑ>∑e‘Ydüàè‹ ˙≈£î ìsê≥+ø£eTT>± ø=qkÕ>∑T‘·T+~. Bìe\¢ ø£*π> eTTK´ Á|üjÓ÷»qeTTdü+kÕÿs¡eTT\T @s¡Œ&Ée⁄. m\¢y˚fi¯\ uÛÑ>∑e‘Y düàè‹ì ì\T|ü⁄ø=qT≥, <Ó’eeTT yÓ’|ü⁄nqTsê>∑eTTqT ø£\T>∑CÒdæ, Äj·Tq MT<ä Áù|eT ô|+bı+~, ñbıŒ+–b˛e⁄ ~X¯yÓ’|ü⁄ CÒs¡TÃqT.‘·<ë«sê uÛÑøÏÔ |ü]|üPs¡í‘·qT bı+<äTqT. n+<äTe\¢ á $<Ûëq+ ne\+_+#·T≥ n‘· edüs¡eTT.

Çø£ ¬s+&Ée nedüs¡eTT, eT+∫ q&Ée&çø£. ˇø£s¡T eTqyÓ’|ü⁄ y˚ …‹Ô #·÷|ü⁄q≥Te+Ïdü‘Y Á|ües¡Ôq. eTq <Ó’q+~ø£ Jeq $<ÛëqeTT n+<ä]|ü≥¢ dü‘Y uÛ≤eeTT‘√ ìwüÿ|ü≥yÓTÆñ+&Ü*. n˝≤ #˚j·T≥+ e\¢, Äq+<ëìï, dü+‘√cÕìï bı+<äT‘ê+. MÏ <ë«sê eTq˝À|ü\XÊ+‹, Ä‘êàq+<ädæú‹ yÓ*¢$s¡TdüTÔ+~. <Ó’e ∫+‘·qe\¢ uÛÑøÏÔ, Áù|eT ô|+bı+<äT‘êsTT. án_Ûeè~∆ |ü≥¢ nqTsê>±ìï dæús¡+>± ì\T|ü⁄ø√e≥y˚T MTs¡T #˚j·Te\dæq n‹ eTTKýÓTÆq|üì. Ç~ #˚j·T Òø£b˛‘˚, ùdyê<Ûäs¡à+‘√ yÓT*π> nuÛ≤´dæ HÓs¡y˚s¡Ãe\dæq <Ûäsêàìï, ˇø£ |òüø°s¡T

79

\ø£åD≤\˙, eTìwæ À ø£*– ñ+&Ée\dæq yêÏì bı+<ä Òs¡T, yêÏì ìs¡«]Ô+#·q÷ Òs¡T.Bì <ë«sêH˚ MT ø£s¡Ôe´ $yÓ÷#·qeTT |üPs¡Ô>∑TqT. eTq <äèwæºì eTq+ n+‘·s¡TàK+>±Á‹|üð≈£î+≥÷ ñ+≤eTqï~ eTVü≤‘·Ôs¡ dü‘·´+. Bìì Ç˝≤ ìs¡«]Ô+#·&É+ e\¢ eTq+n<˚kÕúq+˝À, n+fÒ @ #√ÏqT+#·sTT‘˚ eTq≈£î kÕs¡eTT e∫Ã+<√ Ä #√≥ dæús¡+>±ñ+≤eTT. n+fÒ ì»yÓTÆq ªªuÛ≤+&Ü>±s¡eTTµµ MT<ä eTq eTTÁ<ä y˚kÕÔeTT. Ç|üð&ÉT á$düÔs¡D $<ÛëHêìï ô|+bı+~+#·Tø=q&É+ eTq #˚‘·T˝À¢ ñqï~. eTq+ <˚e⁄ì <Ûë´ì+#·≥+kÕ<Ûäq #˚düTÔqï|üð&˚ á $düÔs¡D $<Ûëq+ »ìàdüTÔ+~. á Á|üj·T‘·ï+ eTq <äèwæºì Ç+ø±Ç+ø± n+‘·s¡TàK+ >±$düTÔ+~. <Ó’e+‘√ ã+<Ûëìï ô|+#·Tø√yê\qï ì»yÓTÆq ‘·|üq MT˝Àô|]–‘˚ $»j·T+ kÕ~Û+#·≤ìøÏ nfÒº düeTj·T+ |ü≥º<äT. MTs¡T |üs¡e÷q+<ä+ ø=s¡≈£îkÕ>∑T‘·T+fÒ, HqT, MT ‘·|üq >∑T]+N, ì]«sêeT‘· >∑T]+∫ #ÓãT‘·THêïqT. ø±˙, k˛<äs¡T˝≤sê!á ‘·|üq, ì]«sêeT‘· À¢ \_Û+#˚ Äq+<ä+, XÊ+‹˝À bı+<ä ÒeTT. á ì]«sêeT‘· ô|]–z kÕúsTTì #˚s¡Tø=H˚≥|üŒÏøÏ, n~ X¯øÏÔkÕúsTTì n~Û>∑$TdüTÔ+~. n|üð&˚ ì»yÓTÆq XÊ+‹Ä$s¡“¤$+#·≥+ yÓTT<ä\e⁄‘·T+~.

Á|ü»\+<ä]ø° Ä<Ûë´‹àø£ |ü]D≤eT|ü⁄ n+‹eT <äX≈£î dü+ã+~Û+∫q dü÷#·q Çyê«\qï<Hê Á|ü>±&ÛÉ yê+#Û·. düVü≤»e÷sêZìøÏ dü+ã+~Û+∫q uÀ<Ûäq\ìï n‘·T´qï‘·yÓTÆq$. m+<äTø£+fÒ,Ç~ ˇø£ e´øÏÔ ‘ê\T≈£î n+‹eT \øå±´ìï <äèwæº À ô|≥Tºø=ì <ëìì m˝≤ ìs¡«Væ≤düTÔ+<√uÀ~ÛdüTÔ+~. n‘·T´qï‘· Áø£e÷ìøÏ #Ó+~q yêÏ˝À, ñqï‘·yÓTÆq$ kÕ~Û+#·≥+ ø√dü+düVü≤ø£]+#·≥y˚T, @ uÀ<ÛäHÓ’q ‘·eT \ø£å +>±$+#·Tø√e≥+ nedüs¡+. <Ó’e kÕ<ÛäH˚ \ø£å +>±$+#·Tø=ì, MTs¡+‘ê ì]«sêeT+>± ø£èwæ #˚j·T&É+ ø=qkÕ–ùdÔH˚ Hê≈£î ì»yÓTÆq XÊ+‹\_ÛdüTÔ+~. Hê ì]«sêeT‘· Bìø√düy˚T! á $<Ûä+>± MT¬s+‘· ì]«sêeT ø£èwæ »]|æ‘˚, Hêø£+‘·Á|üXÊ+‘·‘· \_ÛdüTÔ+~. MTs=ø£ $wüj·÷ìï $X¯«dæ+#·+&ç! »„|æÔ ô|≥Tºø√+&ç! ` H˚qT, Á|ü»\≈£î#˚ùd ùde≈£î ‘·–q Á|ü‹|òü\+ Hê≈£î Á|üXÊ+‘·‘· s¡÷|ü+˝À \_Û+#ê\+fÒ, MTs¡+‘ê $ÁXÊ+‹nH~ Ò≈£î+&Ü, ø£èwæ#j·T&É+ nH πø ø£ $<ÛëHêìï ne\+_Û+#ê*. ªª<ëìøÏµµ dü+ã+~Û+∫q@ Ä˝À#·q Ä$s¡“¤$+#·≈£î+&Ü, ªªBìøÏµµ dü+ã+~Û+∫q uÛ≤eq˝À À‘·T>± eTq+ ìeT>∑ïyÓTÆb˛<ë+!

Y

80

27. dü÷ø£ÎyÓTÆq Ä<Ûë´‹àø£ e÷s¡ZeTT(~.30`04`1978q u…+>∑Tfi¯Ss¡T˝À ‘·eT 79e »j·T+‘·T‘·‡eeTT\


Hê düeTs¡∆ >∑Ts¡Tes¡T´\ ø£è|ü eTq\qT yê] XÊX¯«‘· yê‘·‡\´+ nH˚ ‘˚»düT‡ jÓTTø£ÿ#·ø£ÿì yÓ#·Ã<äHêìï bı+<˚≥≥T¢ #˚dæ+~. Äj·Tq ÄodüT‡ nH˚ <˚B|ü e÷q+>± yÓ\T>=+<˚CÀ´‹>± ñqï HqT πøe\eTT uÛ≤s¡‘·<XÊìπø ø±ø£ düs¡« Á|ü|ü+#êìøÏ #Ó+~qyê&ÉqT. |üs¡‘·‘·«eTTjÓT&É\ >∑\ Áù|eT˝À <ë–j·TTqï s¡eTD°j·T‘·qT MTs¡+<äs¡÷ #·$ #·÷&Ée …qì Hê n_Û ≤wü.Á|ü»\T m#·Ã≥ #·÷∫qq÷ eT+∫ yê‘êes¡DeTT, eT+∫ |ü]dæú‘·T\ ø=s¡≈£î nH˚«wækÕÔs¡T.uÛ≤s¡rj·TT\eTsTTq eTqeTT n< $<ÛäeTsTTq yê‘êes¡D≤ìï s¡÷bı+~+#·Tø=q>√s¡‘êeTT.<ëì Á|ükÕs¡eTT e\q Ç‘·s¡T\T ˝≤uÛÑeTT bı+<äT>±ø£ nì Ä•kÕÔeTT.

Á|ü»\≈£î Ä<Ûë´‹àø£‘· jÓTTø£ÿ $\Te ‘Ó*j·T<äT. @\q n≥Te+Ï yêÏìdüe÷»+>±ì, ‘·*¢<ä+Á&ÉT\T >±ì, yê]øÏ |ü]#·j·TeTT #j·T Ò<äT. nsTTqq÷ HÏ |ü]dæú‘·T\TÄ<Ûë´‹àø£ e÷s¡Z+˝ÀìøÏ e#˚Ã≥≥T¢ eT\#·>∑\e⁄. yê]øÏ eTqeTT yêdüÔeyÓTÆq XÊ+‹ì#˚≈£Ls¡TÃ≥≈£î Á|üj·T‹ï+#·e …qT. n~ eTq ø£s¡ÔeéTT, eTq ø±s¡ Áø£eTeTT. Á|üø£è‹ jÓTTø£ÿˇ‹Ô&ç e\qH˚ yês¡T dü]jÓÆTq e÷s¡Z+˝ÀìøÏ e#˚Ã düeTj·TeTT ÄdüqïeTe⁄‘·T+~. n~ yê]y˚T\T ø=s¡πø.

Á|ü‹ |ü⁄wüŒeTT ‘·–q Á|üe÷D+˝À ô|]π>≥≥T¢ <Ó’eeTT Á|ü|ü+#êìï düèwæº+∫Hê&ÉT.ø±ì ø±\yÓ’|üØ‘ê´\T <Ó’e Á|üjÓ÷»Hêìï eTs¡∫b˛j˚T≥≥T¢ #˚dæq$. n+<äTe\¢ J$‘·\ø£åéTT ø=+<äs¡T uÛÀ>±\qT nqTuÛÑ$+#·e˝…qT nì, eT]ø=+<äs¡T J$‘·eTT $düT>∑Tø£*–+#˚~ nì uÛ≤$kÕÔs¡T. Çø£ÿ&É J$‘·eTT n+fÒ @$TÏ? nH˚ Á|üX¯ï ø£\T>∑T‘·T+~. n~ˇø£ ndæÔ‘·«dæú‹. n~ ñqï+‘·es¡≈£î XÊX¯«‘·+>± ndæÔ‘·«+‘√ düìïVæ≤‘· dü+ã+<Ûä+ ø£*–ñ+≥T+~. ndæÔ‘·«eTT jÓTTø£ÿ |ü]eTfi≤ìï nìï <äX¯\˝Àq÷ ÄÁ|òü÷DÏdü÷Ô ñ+≥T+~.

˙e⁄ dü÷ø£Î+>± nsTTq|üð& ndæÔ‘·«+ jÓTTø£ÿ dü÷ø£Î dæú‹ì nqTuÛÑe+˝À Á>∑Væ≤+#·>∑\e⁄.ø±ì <ëìì e÷≥\‘√ #Ó|üŒq\$ ø±<äT. Ä<Ûë´‹àø£‘· nH˚ qB»˝≤ìï n+‘·Ï Wb˛düq|ü≥ºe …qT nH˚ yê+#Û· e´øÏÔøÏ ñ+&Ée …qT. n|üð&ÉT n+‘·s¡+˝Àq÷, ãj·T≥>∑\ yêdüÔeX¯øÏÔñ<äsTT+#·T düeTj·TeTT ÄdüqïeTe⁄‘·T+~. eTqeTT yê+∫Û+∫q <ëìì nqTuÛÑ÷‹

81

#Ó+<äT‘êeTT. n≥º&ÉT>∑q ñqï ;»eTT <ä>∑∆eTsTTq|üð&ÉT ne>±Vü≤q ø£\T>∑T‘·T+~.

edüTÔe⁄\T Ä$s¡“¤$dü÷Ô, q•dü÷Ô ñ+≤sTT. yêÏ ¬s+&ç+Ïø° eT<Ûä qTqï<˚ yêdüÔeyÓTÆqdæú‹. eTqjÓTTø£ÿ á e÷s¡TŒ˝Òì dæú‹ Ä<Ûë´‹àø£ #·s¡´ø£+‘·≈£îqT |üsêø±wü˜. á dæú‹ì‘Ó\T|ü&ÜìøÏ @MT Òì dæú‹ (XSq´dæú‹) nqe#·TÃ. ‘·T<ä≈£î e´øÏÔdæú‹ n+‘·Ï XSq´|üs¡#·&É+»s¡T>∑T‘·T+~. e´øÏÔ ì»yÓTÆq e÷qe⁄&ÉT ne⁄‘ê&ÉT. ªªe÷qe⁄µµì ìs¡«∫+#·&É+ ø£wüºeTT.ø±ì eTqeTT ªªì»yÓTÆqµµ nH˚ |ü<ëìï #˚]Ãq|üð&ÉT e÷qe⁄&ÉT @ kÂ+<äsê´ìøÏ #Ó+~qyê&√ìs¡«∫+#·&ÉeTT ne⁄‘·T+~. e÷s¡TŒ Òì dæú‹ m\¢|üð&ÉTq÷ ñqï~. ø±ì eTqeTT e÷s¡TŒ#Ó+<<ëì‘√ dü+ã+<Ûä+ ø£*– ñHêïeTT. <ëì jÓT&É\ eTqeTT Á|”‹ø£*– e⁄+&É&ÉeTT >±ì,Ò≈£î+&É&ÉeTT >±ì »s¡T>∑T‘·T+~. ø±ì Ç$ ¬s+&É÷ ã+<Ûä+˝Àì >=\TdüT Ò, eTqeTT J$‘êìï

>∑&É|üe …q+fÒ M≥ìïÏ n‹Áø£$T+#·e …qT. eTqeTT ÁX¯<ä∆>± kÕ<Ûäq#˚dæq#√ eTq |ü<ä∆‹á |òü*‘ê\qT kÕ~ÛdüTÔ+~.

Á|ü‹ J$ dü+‘√wüeTT, Á|üXÊ+‘·eTT nsTTq J$‘êìï >∑&É|üe …qT nqï~ Á|üø£è‹˝À<ë–j·TTqï ìj·TeTeTT. <ëìøÏ _Ûqï+>± #˚dæqjÓT&É\ Äj·Tq düèwæºì e÷*q´|üs¡∫qyês¡eTe⁄‘êeTT. eTqeT+<äs¡eTT >∑èVü≤düTú\eTT. eTq eéVü‰s¡eTT\ìïÏ Àq÷ eTqeTT$T‘·+>± e⁄+&Ée˝…qT. ˙Ï˝Àì u≤‘·T\T, »\|ü≈£åî\ e˝… J$‘·+ >∑&É|üe˝…qT. n$˙ÏqT+&ç ãj·T≥≈£î e∫Ãq|üð&ÉT yêÏøÏ ‘·&ç ñ+&É<äT. n<˚$<Ûä+>± eTqeTT nìï+ÏÁù|$T+#·e …qT. ø±ì yêýÓ÷Vü≤eTT nH˚ eTT]øÏ eTq\qT n+≥sê<äT. ì»+ #ÓbÕŒ\+fÒeTqeTT yêýÓ÷Vü≤s¡Væ≤‘· yêýÓ÷Vü‰ìq H˚s¡T#·ø=+≤eTT.

≈£î≥T+ã J$‘·eTT ns¡ΩyÓTÆq J$‘·eTT. @\q n+<äT˝ÀH˚ eTqeTT Ç‘·s¡T\qTÁù|$T+#·&É+ H˚s¡TÃ≈£î+≤eTT. n~ yêdüÔe J$‘êìøÏ •ø£åD≤s¡+>∑eTT. y˚sêŒ≥T ‘·‘ê«ìï‘=\–+#·Tø=qe …qT. Áù|eT n+<ä]ø° düe÷q+>± Á|üeVæ≤+#·&É+ >∑eTìkÕÔe⁄. n|üð&É~$X¯«Áù|eT ne⁄‘·T+~. ≈£î≥T+ã J$‘·eTT ø£\‘·\T, ñÁ~ø£Ô‘·\T yÓTT<ä˝…’q yêÏìø£\T>∑CÒdüTÔ+~. ø£\‘· #Ó+<ä&ÉeTT nqï~ e÷qe⁄\≈£î ñ+≥T+~. ø±ì »+‘·Te⁄\≈£î ø±<äT.n~ ìC≤ìøÏ <Ó’eeTT qT+&ç e÷qe⁄\≈£î ø£*π> ˇø£ >=|üŒ nqTÁ>∑Vü≤eTT ne⁄‘·T+~. n~m+<äTe\q? n~ e´øÏÔì ñqï‘· <äX\≈£î rdüT≈£îyÓfi‚fl $C≤„q+˝À ø£ uÛ≤>∑eTT. H‘·|üìyê&ÉT‘·q $y˚ø£+‘√ ã≥º\T H˚kÕÔ&ÉT. n‘·&ÉT ‘·q #˚‘·T\‘√ ø£èwæ#˚kÕÔ&ÉT. n‘·&ÉT ‘·q $y˚ø£+‘√#˚‘·T\T ø£<äT|ü⁄‘ê&ÉT. $y˚ø±ìøÏ ‘·q πø+Á<äeTT ñqï~. n~ nedüs¡yÓTÆq|üð&ÉT XÊØs¡ø£ø£èwæøÏ ≈£L&É düVü‰j·Tø±]>± ñ+≥T+~.

82

eTH√ã\eTT Ò≈£î+&ÉT≥qT ≈£î y ‘=\–+#·Tø=qe …qT. ôd’ì≈£î&ÉT j·TT<ä∆s¡+>∑+˝Àmqï&ÉTq÷ ;Û‹#Ó+<ä&ÉT. @\q n‘·ìøÏ ˇø£ \ø£åéTT ñ+≥T+~. Ä‘·à $XÊ«düeTTñqï|üð&ÉT <ÛÓ’s¡´+ ø£\T>∑T‘·T+~. <Û˚´j·÷ìï #˚sê* nH˚ <äè&ÛÉdü+ø£\ŒeTT ñqï|üð&ÉTÄ‘·à$XÊ«dü+ ø£\T>∑T‘·T+~. eTqeTT >∑e÷´ìï >∑÷]Ã Ä˝À∫dü÷Ô ø£ ≤ìï eè<∏ë#˚j·T&É+ø£+f… uÛÑ$wü ‘·TÔqT ì]à+#·Tø=q&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·e …qT. eTqeTT eTT+<äT≈£î y˚>∑+>±|ü⁄s√>∑$Tdü÷Ô ñqï|üð&ÉT yÓqTø£≈£î ‹]–#·÷&ÉeTT. düTKs¡Væ≤‘·eTsTTq J$‘·+˝À ≈£L&ÉeTqeTT düTK+>± ñ+&É&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+#·e …qT. nìï |ü]dæú‘·T\˝Àq÷ dü+‘√wüeTT>±ñ+&˚yê&˚ n‘· +‘· düTKJeqT&ÉT. n~ jÓ÷– \ø£åDeTT.

eTqeTT ~e´X¯øÏÔ qT+&ç Ä$s¡“¤$+∫HêeTT. n~ eTq≈£î Ä<Ûës¡eTT. ø±ì n~ eTq≈£îø£qTeTs¡T¬>’q~. eTq\qT eTq+ ì\u…≥Tºø=qe …q+fÒ <ëìì eTq+ ‹]– bı+<äe …qT.dü‘Y |ü<ës¡úeTTyÓ’|ü⁄ n+‘·s¡Z‘·+>± C≤>∑è‘·eTT ø±e&ÜìøÏ e÷s¡ZeTT Áù|eTj˚T. á eTÚ*ø£dü÷Á‘êìï <äèwæºj·T+<äT+#·Tø=ì düVü≤»e÷s¡ZeTT eTT+<ä+» y˚dæ+~.

Ä•+∫q >∑eTéTT #˚s¡&ÜìøÏ, e÷qyê[ ÄX¯\T |òü*+|ü#˚j·T&ÜìøÏ, Äj·Tq ø£è|üeTq\qT q&ÉT|ü⁄>±ø£ ` ‘·<∏ëdüTÔ.

Y

83

28. eTTøÏÔøÏ e÷s¡ZeTT #·÷|ü⁄ sê»jÓ÷>∑eTT(~.30`04`1979q nVü≤à<ëu≤<äT˝À ‘·eT 80e »j·T+‘·T‘·‡eeTT\


nìïj·TT>±\≈£î, ÁbÕ+‘ê\≈£î #Ó+~q Äj·Tq _&É¶\ jÓTTø£ÿ dü+πøåeT+ ø=s¡≈£î, düs¡«XøÏÔdü+|üqTï&Ó’q >∑Ts¡Tes¡T´\ jÓTTø£ÿ e÷s¡Z+˝À |üj·Tì+#·T yê] ø±s¡ Áø£e÷ìï düMTøÏå+#·≤ìøÏeTqeTT eT∞fl düe÷y˚X¯yÓTÆHêeTT. \j·÷edüú Àì ªªs¡T∫ Òì s¡T∫ìµµ Á|ü|ü+#·+˝Àì Hêk˛<äs¡ k˛<äØeTDT\+‘ê #·$ #·÷&Ée …qì H˚qT ≈£î‘·÷Vü≤\+‘√ m<äTs¡T #·÷düTÔHêïqT.n|ü⁄&˚ MTs¡+‘ê eTq |ü<ä∆‹ jÓTTø£ÿ Á|üuÛ≤yêìï Á>∑Væ≤+#·>∑\s¡T. eTqeTT J$+#˚ J$‘·eTTJ$‘·eTTø±<äT. <ëìø±e\ Ç+ø± @<√ ñqï~. Äj·Tq jÓT&É\H˚ uÛÑøÏÔ>∑*– ñ+fÒeTqeT+<äs¡eTT Ç+ø± yÓTs¡T¬>’q s√E\qT #·÷&É>∑\eTì $X¯«dædüTÔHêïqT.

uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT Ò&ÉT nH uÛ≤e+‘√ eTqeTT ñ+&Ésê<äT. eTqeTT ñ+&Ée\dæq kÕúqeTTn~j˚T (<Ó’ey˚T). n~j˚T J$‘êìøÏ Á|ü<Ûëq \ø£åéTT, ø=+<äs¡T ‘Ó*dæ, ø=+<äs¡T‘Ó*j·T≈£î+&ÜqT eTqeT+‘ê Ä ~e´‘·«eTT yÓ’|ü⁄ |üj·TìdüTÔHêïeTT, ms¡Tø£‘√ |üj·Tì+#˚yês¡T ìX¯Ã\C˝≤\˝À á<äT‘·÷ ñqï≥T¢Hêïs¡T. ms¡Tø£ Ò≈£î+&Ü |üj·Tì+#˚yês¡T m&Ü]ÇdüTø£ À ø±fi¯ófl, #˚‘·T\T C≤&çdüTÔHêïs¡T. ìC≤ìøÏ >∑Ts¡Tes¡T´\T Ç<ä›]ø° (nuÛ≤´dæ, <Ó’eeTT)eT<Ûä e]Ô. nuÛ≤´dæøÏ, <Ó’yêìøÏ eT<Ûä dü+ã+<ÛäeTT HÓ\ø=\Œ≤ìøÏ Á|üj·T‹ïkÕÔs¡T. n˝≤»]–‘˚ Äj·Tq ø£s¡ÔeéTT ø=+‘·uÛ≤>∑eTT HÓs¡y˚]qfÒ¢.

J$‘êìøÏ ns¡úeTT @$T nì Á|ü»\T Á|ü•ïkÕÔs¡T. ø=+<ä] <äèdæº À J$‘·eTT ìs¡s¡úø£eTT.ø±ì nÏº uÛ≤eeTT Ä‘·àVü≤‘ê´ kÕ<äèX¯ eTT. J$‘·eTT ns¡úe+‘·eTT @\q <ëì‘√bÕ≥T,ˇø£ X¯øÏÔ ø£\T>∑T‘·T+~. me¬s’‘˚ <ëìì ‘·eT˝ÀH˚ ñ+#·Tø√yê\ì uÛ≤$kÕÔs√ yê]ø£~neT÷\ýÓTÆq~ nH˚ $wüj·÷ìï n~ >∑Ts¡TÔ #˚düTÔ+~. Ä<Ûë´‹àø£ J$‘·eTTyÓ’|ü⁄ ‹s¡>∑&Éy˚T,J$‘êìøÏ Äs¡+uÛÑeTT ø±>∑\<äT. J$‘·+˝ÀH˚ >∑T|üÔ+>± ñ+#·ã&˚ ªªJ$‘·+˝Àì J$‘·eTTµµ<ëì jÓTTø£ÿ n‘·T´qï‘·dæú‹. eTqeTT Á|üy˚•+#·e\dæq nÏº J$‘·+ ø=s¡≈£î ãj·T\T<˚s¡e …qT. eTq nuÛ≤´düeTT n+‘ê Ä J$‘êìøÏ <ë] #·÷|ü⁄‘·T+~.

ìÁ<ëDyÓTÆq dæú‹˝À ñqï e÷qe⁄ìøÏ ÁbÕD≤VüQ‹ q÷‘·q J$‘êìï Á|ükÕ~düTÔ+~.e÷qe⁄\≈£î Á|ü‘˚ øÏ+#·ã&çq n‘·T´qï‘· dæú‹ì #˚s¡&É+ø√dü+ eTq\qT ‘·j·÷s¡T #˚düTÔ+~.

84

n+‘ø±<äT, |ü⁄s√>∑‹øÏ Á|ü‹ã+<Ûäø£+>± ñqï yêÏqìïÏ <Ûä«+dü+ #dü÷Ô e´øÏÔ n+‘·Ï Àq÷|ü]es¡Ôq rdüTø=ì edüTÔ+~. kÕøå±‘êÿs¡eTT nH˚<ëìøÏ ì»yÓTÆq ns¡úeTT ªªeTs¡D≤ìøÏeTs¡DeTTµµ, ªªn+‘êìøÏ n+‘·eTTµµ. e´øÏÔ á dæú‹˝À ©qyÓTÆq#√ e÷s¡ZeTT düT>∑eTyÓTÆqfÒ¢.uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À #ê˝≤eT+~øÏ ÁbÕD≤VüQ‹ n+fÒ @$TÀ ‘Ó*j·Tq+‘·>± ø±\+e÷]b˛sTT+~. #ê˝≤es¡≈£L n+‘·]+∫b˛sTTq eT÷˝≤ìøÏ Hê >∑Ts¡Tes¡T´ Ò yÓ\T>∑TqTÁ|ükÕ~+∫Hês¡T. e÷qyê[øÏ Äj·Tq Ç∫Ãq dü+<˚X¯+ @eT+fÒ ªªz ã+~Û‘·T˝≤sê, Ç|üð&ÉT$eTT≈£îÔ\T ø±e&ÜìøÏ Çø£ Á|üj·T‹ï+#·&É+ yÓTT<ä\T ô|≥º+&çµµ.

eTTøÏÔ n+fÒ n+<ä]øÏ ÇwüºeTT. ø±ì ªªeTTøÏÔ qT+&ç $eTT≈£îÔ\>∑T≥≈£îµµ ø=~›eT+~e÷Á‘·y˚T Á|üj·T‹ïkÕÔs¡T. düeTs¡ú >∑Ts¡Te⁄q≈£î dü+|üPs¡í $<Ûj·T‘·e\¢ ñqï‘· dæú‹ \_ÛdüTÔ+~.dü‘Y |ü<ës¡ú+‘√H˚ |ü]|üPs¡í ã+<ÛäeTT e´øÏÔì nìï Ç‘·s¡ ã+<Ûë\ qT+&ç $eTT≈£îÔì #˚düTÔ+~.

eTTøÏÔ ÁbÕ|ü+∫ø£ ã+<Ûë\ qT+&ç e´øÏÔì $&ÉT<ä\ #˚j·T>∑\<äT. e´øÏÔ ‘·q |ü]D≤e÷ìïø√]q|üð&ÉT Á|üø£è‹ n‘·ìøÏ düVü‰j·T|ü&ÉT‘·T+~. yÓ’<äT´&ÉT ‘êqTs√–ì m+‘·>±H√ Áù|$Tdü÷Ôñqï|üŒÏøÏ n‘·ìøÏ #˚<äT e÷Á‘·eTT ÇkÕÔ&ÉT. ‘·q düèwæº ns¡ΩeTT, |ü$Á‘·eTT, |ü]X¯ó<ä∆eTTnsTTq~>± ñ+&Ü\ì uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT ‘·\TkÕÔ&ÉT. |ü]D≤e÷ìøÏ nedüs¡yÓTÆq~ Á|ür~ñ+&˚≥≥T¢ <Ó’eeTT #·÷&É&ÉeTT ø£ Á|üø£è‹ ìj·TeTeTT. ªª|üì #˚‘·ø±ì yê&ÉT |üìeTT≥¢qTì+~kÕÔ&ÉTµµ, nH˚ ˇø£ kÕyÓT‘· ñqï~. eTqeTT @<Ó’‘˚ #Ó&É¶~, Çã“+~‘√ ≈£L&çq~ nìuÛ≤$kÕÔyÓ÷ n<˚ eTTøÏÔøÏ e÷s¡Z+ ne⁄‘·T+~. Hê >∑Ts¡Te⁄>±s¡T ø±˝Òj·T+˝À ÁeD+‘√u≤<Ûä|ü&ÉT‘·÷ ø£ •wüß´ì ø£+≥‘·&çì #·÷∫ ªªHê Äs√>±´ìï ø£åD+˝À qj·T+ #˚düTø√>∑\qT,ø±ì H˚qT <Ó’y˚#·Ã¤qT e÷s¡Ã<ä\#· Ò<äTµµ nì nHêïs¡T.

ìC≤ìøÏ eTqe\¢ ÁuÛÑwüºeTT #˚j·Tã&çq<Ó’ ø±sê>±s¡eTT nq<ä–q Á|ü|ü+#·+˝À eTq+J$düTÔHêïeTT. eTqeTT <äTwüº Ä˝À#·q\qT Á>∑Væ≤kÕÔeTT. <ëì Á|üuÛ≤eeTT á Á|ü|ü+#·+˝Àñqï~. eTq+ ìC≤ìøÏ #Ós¡kÕ\˝À ñqï|üŒÏøÏ #Ós¡kÕ\˝À ñHêïeTT nH˚ uÛ≤eeTT‘√ñ+&Ésê<äT. H˚s¡düTÔ\T U…’<äT˝À ñ+≤s¡T, Á|üuÛÑT‘ê«~Ûø±s¡T\T ≈£L&É U…’<äT˝À ñ+≤s¡T.H˚s¡düTÔ\T ‘êeTT U…’<äT˝À ñHêïeTT nì uÛ≤$kÕÔs¡T, Á|üuÛÑT‘ê«~Ûø±s¡T\T U…’<äT˝À ñHêïeTTnì uÛ≤$+|üs¡T. ø£cÕº\T ñqï#√fÒ neTè‘·eTT ≈£L&Ü ñ+≥T+~.

eTqdüT‡qT Áø£eT•ø£åD˝À ô|≥Tºø=qã&ÉeTTe\¢ Áø£eT•ø£åD˝À Òì eTqdüT‡ e\¢ ø£*π>u≤<Ûä\T, ø£cÕº\T ‘=\–b˛>∑\e⁄. düVü≤»e÷s¡Z dæ<ë∆+‘ê\qT bÕÏùdÔ n~ kÕ<Ûä eTT ne⁄‘·T+~.@<√ ø£ $<Ûä+>± ≈£î≥T+ã düuÛÑT´\qT Ä<Ûë´‹àø£‘· yÓ’|ü⁄ eTs¡*Ãq#√ >∑èVü≤ yê‘êes¡DeTT

85

e÷s¡TŒ #Ó+<äT‘·T+~. Á|ü|ü+#· dü+|ü<ä\ø£qï n+‘·s¡Z‘· XÊ+‹ #ê˝≤ eTTKéTT. eTqeTTn+‘·s¡Z‘·+>± ô|]–q|üð&ÉT ãVæ≤s¡+‘·sê\T ¬s+&ÉTq÷ ˇø£Ï>± ne⁄‘êsTT. á $<Ûä+>±|ü$Á‘·‘· düs¡«Á‘ê yê´|ædüTÔ+~. Ä $<Ûä+>± eTqeTT Á|üø£è‹øÏ ≈£L&Ü düVü‰j·T|ü&É‘êeTT.

Á|ü‹#√≥ Á|ü»\˝À Ä<Ûë´‹àø£‘· ø=s¡e&ç+~. á ˝À≥TqT uÛÑØÔ #˚j·T≤ìøÏ eTqeT+<äs¡eTT ø£èwæ #j·÷*. eTq ø£èwæ ñqï|üŒÏøÏ |ü⁄wüŒeTT Ç+ø£q÷ $ø£dæ+#· Ò<äT (eTqeTTdü|òü©ø£è‘·T\+ ø± Ò<äT). eTq ø£èwæ À ˝À|ü+ ñqï~ nì ø±<äT. ø±ì Á|ü»\T ‘·–q+‘·düVü≤ø±s¡eTT n+~+#·T≥ Ò<äT. eTq≈£î X¯øÏÔ ñqï~. ø±ì <ëìì ÄVü‰«ì+#˚ yÓ’K] Ò<äT.ø±\Áø£y˚TD n~≈£L&Ü ô|s¡T>∑T‘·T+~. eTq dü+düújÓTTø£ÿ yêDÏ Á|ü‹<Ûä«ì+∫q|üð&ÉT n~<ë<ë|ü⁄ Á|ü‹#√≥ n\TeTTø=ì eTT+<äT yÓqTø£\˝À ‘·q |òü*‘ê\qT ø£*–düTÔ+~. ø±ãÏºeTq ø£èwæº mqï&ÉTq÷ eè<∏ëø±<äT. m&É‘Ó]|æ Ò≈£î+&Ü ˙Ï _+<äTe⁄\T |ü&ÉT‘·÷e⁄+fÒ q~@s¡Œ&ÉT‘·T+~.

e÷qe⁄\+<ä]jÓT&É\ eTqeTT düTVü≤è<ë“¤e+‘√ ñ+&Ée˝…qT. n|üð&ÉT X¯øÏ ÔnÁ|üj·T‘·ïeTT>± yê]yÓ’|ü⁄ Á|üdü]düTÔ+~. Ä<Ûë´‹àø£ |ü⁄q]«ø±kÕìøÏ Ç~ yÓTT<äÏ yÓT≥Tºnì Hê uÛ≤eeTT. á |ü⁄Hê~ô|’q Ä<Ûë´‹àø£ eT+~sêìï ì]à+#ê*. e÷qyê[ dü+πøåeT+ø√dü+ ø£èwæ#˚j·÷* nH˚ ñ<›X¯ + ñqï#√ ≈£î n~ düVü≤»+>±H˚ \_ÛdüTÔ+~. eT+∫ e÷s¡Z+¬>’ø=q&ÜìøÏ, Á|ü»\≈£î ‘·>∑T Ø‹˝À uÀ~Û+#·T≥ eTq ø£s¡ÔeéTT. e÷qyê[øÏ ˙e⁄ ø=+‘·eT+∫ #˚dæq≥¢sTT‘˚ n~ ø£s¡Ôeý˚T ø±ì ø√]ø£ ø±<äT. Hê >∑Ts¡Te⁄>±s¡T Hê≈£î Á|ükÕ~+∫qVü≤è<äj·TeTT m+‘· $XÊ\yÓTÆq~ n+fÒ, <ëì‘√ e÷qyê[q+‘·Ï˙ ø£|æŒy˚j·Te˝…qìñqï~. Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ düVü‰j·T+ Hê≈£î n+&É>± ñqï~.

>∑Ts¡Tes¡T´\ ÄodüT‡\T uÛÑT$øÏ ne‘·]+#·T>±ø£! ìsêXÊ ã+<ÛäeTT\ qT+&ç n+<ä]˙düVü≤» e÷s¡ZeTT yêdüÔ$ø£ XÊ+‹, eTTøÏÔ yÓ’|ü⁄ q&ÉT|ü⁄>±ø£! ‘·<∏ëdüTÔ!

Y

86

29. Ä<Ûë´‹àø£ kÕ|òü\´‘·≈£î e÷s¡ZeTT(~.30`04`1980q &Ûç©¢ À ‘·eT 81e »j·T+‘·T‘·‡eeTT\


Hê Á|æj·TyÓTÆq k˛<äØ k˛<äs¡T˝≤sê !

jÓ÷>∑eTT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+<äT nHê~ ø±\eTT qT+&çj·TT düT|ü]#·‘·yÓTÆq~. ø±ìø=+‘·ø±\eTT, á jÓ÷>±uÛ≤´dü Á|ü#ês¡eTT Ä–j·TT+&çq~. @\j·Tq dü÷ú\eTTqT+&ç `dü÷ø£Î‘·‘·«kÕs¡eTTqT Á>∑Væ≤+|ü>∑\ $<ÛëqeTT, <XeT+<äT $düà]+|üã&çq~. uÛ≤s¡‘·<X$T|ü⁄&ÉT‘·qj·T+<˚ ‘êqT nDÏ–|ü&ç j·TTqï~. Ä Á|üeè‹Ôj˚T <ëì qT+&ç sTT|ü⁄&ÉT ãj·T≥≈£îÁ|üdü]+#·T#·Tqï~ ≈£L&É. ø±e⁄qH˚ uÛ≤s¡rj·T Á|üC≤˙ø£eTT jÓTTø£ÿ j·T<ës¡úyÓTÆq #Ó’‘·qéTTÁ|üX¯düÔyÓTÆq Ø‹ì, uÛ≤eÁ|üø£≥qeTT >±$+#·T≥≈£î dæ<ä∆yÓTÆq~. n≥T¢ #˚j·TT≥ yê]øÏ$<Ûëj·Tø£yÓTÆq~. @\j·Tq eTTqTà+<äT eT+∫ düeTj·TeTT sêqTqï~.

|ü]es¡Ôq o\yÓTÆ (e÷s¡T#·T+&ÉT dü«uÛ≤eeTT >∑\~) nH˚ ‘·‘·«eTT‘√ ì+&çj·TTqïyêìj·T+<äT n+‘·s¡Z‘·yÓTÆ j·TTqï edüTÔe⁄qT, ˇø£Ïj˚T nsTTq <ëìì eTqeTT #·÷&ÉC≤\≈£î+&ÉT≥jT eTq <äTs¡<äèwüºeTT. ø±e⁄q eTqeTT #Ó’‘·q´ dü«s¡÷|üeTTqT, eTq u≤Vü≤´<äèwæº‘√HÁ>∑Væ≤+|üp‘·TeTT. ÁbÕNq uÛ≤s¡rj·T ãTTwüß\T e÷qeC≤‹ ÁX‚j·TdüT‡ ø=s¡¬ø’ m+‘·jÓ÷ø£èwæ>±+∫]. ø±ì yê]j·T+<äT n~Ûø±+X¯eTT dü‘Y‘·‘·« s¡Vü≤dü eTTqT jÓ÷>∑T´ …’q ø=+<äs¡≈£îe÷Á‘·y˚T n+<äTu≤≥T˝À qT+∫]. nsTT‘˚ H˚qT düeTs¡Tú …’q Hê dü<äTZs¡Tes¡T´\ j·÷C≤„qTkÕs¡eTT Ä dü‘Y‘·‘·« s¡Vü≤düéTTqT yÓ\¢&ç>±$+∫, »q kÕe÷qéTTq≈£î düeT]Œ+|ü>√s¡T#·THêïqT.

˝Àø£eTT eTqj·T+<äTqï~. eTqeTT Àø£eT+<äTHêïeTT. Ç+<ÓÏº dü+~j·TeTTqT Ò<äT.nsTT‘˚ á ˝Àø£eTTq ø±<Ûës¡uÛÑ÷‘·yÓTÆ n+<äT <ë–j·TTqï dü‘Y‘·‘·«eTTH˚ eTqeTTyÓ<äø£e\j·TTqT. <Ûë´qeTT eTTqï>∑T ì‘·s¡ kÕ<ÛäqeTT\ìïj·TT á Á|üjÓ÷»qeTTqTkÕ~Û+#·T≥ ø=s¡πø, uÛÑ>∑e+‘·T&ÉT eTq≈£î >√#·]+|ü≈£î+&É, ‘·qTï eTs¡T>∑T|üs¡#·Tø=ìj·TTHêï&ÉìuÛ≤$+‘·TeTT. n≥¢qTø=qT≥ dü]ø±<äT. eTqeT|üð&É|üð&ÉT qø£åÁ‘·eTT\qT p‘·TeTT. Ç+ø£qTÁ|üj·T‹ï+∫q dü÷s¡T´ì ‘˚»düT‡qT p&É>∑\eTT. dü÷s¡T´H˚ <ä]Ù+|ü>∑\ düeTj·TeTTqTe#·TÃqT. nq>± nÏº kÕeTs¡ú eTT eTq≈£î ø£\TZqT. nsTT‘˚ eTqeTT dü÷s¡ ‘˚»düT‡ MT<äH˚

87

<äèwæº j·TT+∫q+‘·ø±\eTT ` nq>± <ëìH˚ uÛ≤$+#·T#·T+&ÉTq+‘· ø±\eTT j·T<Ûës¡úyÓTÆqdü÷s¡T´&ÉT eTq≈£î ø£qã&Éø£j˚T j·TT+&ÉTqT. düø£\ düèwæºøÏì eT÷\yÓTÆq dü‘Y‘·‘·«eTTH˚MTs¡+<äs¡TqT #˚s¡e\j·TTqì H˚qT dü‘· eTT>± Vü≤è<äj·T|üPs¡«ø£eTT>∑ ÁbÕ]ú+‘·TqT.

ˇø£y˚fi¯ ª˝Ò≈£î+&ÉT≥µ (Not to be) j˚T »]¬>H˚ì ˝Àø£eTT jÓTTø£ÿ ndæÔ‘·«y˚TÒø£b˛e\j·TTqT. Bìì Ä<Ûë´‹àø£ <äèwæº‘√ |ü]o*+∫q#√ ªñ+&ÉT≥µ nqTq~ ªÄ‘·àµ

jÓTTø£ÿ ñìøÏj˚T nsTT‘˚ Ä‘·à Ò≈£î+&ÉT≥ (Non self)j·TqT nHê‘·à uÛ≤eeTTq≈£î CÒ]j·÷˝À∫+‘·Ty˚Tì, ñ+&ÉT≥ (To be) ndæÔ‘·«eTTq≈£î dü«dæÔC…|æŒ (Annihilate) Ò≈£î+&ÉT≥j·TqT <ëì j·T<ës¡údæú‹ es¡≈£î ˝À‘·Tq≈£î yÓfi¢e\dæj·TTqï~. Bì j·Ts¡úeTT ªJ$‘·eTTø±ì J$‘·eTTµ (Life without life) n>∑TqT. ªeTqeTT ñHêïeTTµ. ªeTqeTT ÒeTTµ Ç≥T¢ñ+&ÉT≥ Ò≈£î+&ÉT≥≈£î eT÷\yÓTÆq ø£ uÛ≤eeTT (One in Himself) eTq\qT ø±H=ø£dæú‹øÏ >=ìe#·TÃqT. n~j˚T ` C≤„qeTT. Ä C≤„qeTT ‘·q+‘·≥ ‘êH˚ ãVæ≤s¡+>∑|üs¡∫q|ü⁄&ÉTn~ ªnC≤„qeTTµ e÷Á‘·y˚T. Ä dæú‹j·T+<äT e´øÏÔ jÓTTø£ÿ ø√¬sÿ\ düeTT<ëj·TeTHÓ&çìyêdüeT+‘·j·TT <Ûä«+düyÓTÆ bÕ&ÉTã&çb˛e⁄qT. $wüj·T*|üÔyÓTÆq e´øÏÔ‘·«eTHÓ&ÉT (Besmeared

individuality) –HÓï Áã<ä› …’b˛sTT ‘·qj·T+<˚$Tj·TT ñ+#·Tø=qT≥≈£î jÓ÷>∑ ‘· Òì<ä>∑TqT.s¡÷|ü⁄πsK\T #Ó&ç bÕ&ÉTã&çq ªãd”Ôµ e+Ï<ä>∑Tqì uÛ≤eeTT.

ªÄ<Ûë´‹àø£‘·µ ~e´‘·« dæ~∆j·T+<äT düe÷|üÔeT>∑TqT. ø±>± ~e´‘·«eTT <ëìøÏ eT÷\eT>∑Tdü‘Y‘·‘·«eT+<äT |üs¡ edæ+#·TqT. kÕ<Ûä≈£î&ÉT eTTøÏÔ bı+~q |æeTà≥, uÛÑ>∑e+‘·Tì kÕMT|ü dæú‹q+<äTø=qTqT. n#·≥ eTÚqeTT≈£L&Ü eTÚqeT>∑TqT. JeqTàøÏÔ≈£L&É Ä<Ûë´‹àø£‘·j·T+<äTˇø£ n<Ûë´j·TeTT. uÛÖ‹ø£ ‘·‘·Ô«eTT n<äèX¯ýÓTÆq |æeTà≥ uÛÖ‹ø£ $C≤„qeTT <ëìøÏ$e]+|üC≤\<äT. Ä<Ûë´‹àø£‘·, |üs¡eTÁX‚wüyÓTÆq |üsê‘·Œs¡ ‘·‘·Ô«#˚‘·q jÓTTø£ÿ nqTuÛÑ÷‹j˚T.Ç~ $X¯ó<ä∆eTTqT, dü+|üPs¡íeT>∑T ~e´‘·«eTT‘√ ≈£L&çq n+‘·≤ düeT‘·«yÓTÆq ÁX‚wü‘·eTπøåÁ‘·eT+<äT Á|üy˚•+#·T dæ+Vü≤<ë«s¡eTT. dü‘Y‘·‘·«eTT‘√ b˛\TÃø=ìq#√ eTqeTT (e´øÏÔ) düs¡«XøÏÔeT+‘·T&ÉTq>∑T eTVü‰ kÕ>∑s¡eT+<äT ø£ _+<äTe⁄‘√ düe÷qeT>∑TqT. eTqeT+‘ê @~jÓ÷ˇø£ $<ÛäeTT>∑, _+<äTe⁄ (˙Ïu§≥Tº) dæú‹ qT+&ç qB dü«s¡÷|üeTTqT bı+<ä Á|üj·T‹ï+|üe\dæj·TTqï~.

H˚qT nqT´\≈£î ùdeCÒj·TT n_Û ≤wüqT Hêj·T+<äT ô|+bı+~+#·Tø=+Ïì. ø±e⁄q,˝Àø£eTTq e÷qdæø£eT>∑T ndæús¡‘·, eT÷&ÛÉ‘· eTTqï>∑T \ø£åDeTT\qT düèwæº+#Ó&ÉT Ä˝À#·q\Tø±s¡ eTT\‘√ dü‘·eT‘·eT>∑T#·T+&ÉT e÷qe⁄\qT ùd$+#·T≥≈£î <ä–q ÁX‚wü‘·eT kÕ<ÛäqeTT\qTìs¡+‘·s¡eTTqT nH˚«wæ+#·T #·T+&ÉTqT. $wüeTTqï #√≥ neTè‘·eTT≈£L&É ñ+&ÉTqT.

88

eTqeTT dü÷s¡T´ìøÏ n_ÛeTTKeTT>∑ ì\TÃqï#√ eTq≈£î yÓ\T‘·Ts¡T \_Û+#·TqT. ø±ìdü÷s¡T´ìøÏ yÓqTï p|æ ì\TÃqï#√ eTq≈£î Nø£Ï \_Û+#·TqT. nq>± eTq Á|üj·T‘·ïeTT#˚‘· eTq≈£î yÓ\T>∑T Nø£≥T\T ¬s+&ÉTqT \_Û+#·T#·Tqï~. eTq ø±s¡ eTTq≈£î eTqeTTø£s¡Ôè‘·«eTTqT n+≥>∑≥Tºø=ìq#√, n|üð&ÉT ø£wüºeTTHÓ<äTs¡>∑TqT. j·T<ës¡úeTTq≈£î eTT+&É¢bı<ä\j·T+<äTqT |üs¡eT düT+<äs¡ |ü⁄wüŒeTT\T $ø£dæ+#·TqT. n$ H˚Á‘·|üs¡«eTT>∑qTeTH√Vü≤s¡eTT>∑qT qT+&ÉTqT. nfÒ¢ uÛÑ>∑e+‘·T&ÉTqT, ‘·q eèø£åeTTq≈£î (düèwæºøÏ) ø£ |ü⁄wüŒeT>∑T#√eTqeTT uÛÑ>∑e+‘·Tì qT+&ç ªnqTÁ>∑Vü≤µ ˝≤uÛÑeTTqT bı+<äT<äTeTT, ø±ì Ä #Ó≥Tº (düèwæº)e\q e÷Á‘·eTT>±<äT. Ç+Ï j·÷es¡DeTTq, eTTs¡T>∑T ø±\Te\T eTTqï>∑Tq$ j·TT+&ÉTqT.n$ ñ|üjÓ÷>∑ø£s¡eTT\T>∑ qT+&ÉTq≥T¢ yêÏì yê&ÉTø=qe\j·TTqT >±ì yêÏì|ü>∑T\>=≥ºuÀeTT. yêÏì Ç+ø£qT ÁX‚wüºeTT\T>∑ qT+&ÉTq≥T¢ e÷s¡TÃø=+<äTeTT >±ì HêXqeTT#˚j·TeTT.

nfÒ¢ dü+|òüTeT+<äT eT+∫yês¡THêïs¡T. nsTT‘˚ yê]øÏ Ä<Ûë´‹àø£‘· |ü≥¢ ÁX¯<ë∆dü≈£îÔ\TÒe⁄. nÏº yê]øÏ, Ä<Ûë´‹àø£‘ê kÂs¡uÛÑeTT, |ü]eTfieTT \_Û+#ÓHì yês¡T ‘·eT e´øÏÔ‘·«eTTqT

|ü⁄qs¡TJ®$+|üCÒdæø=ì, <ëìì s¡÷bÕ+‘·s¡eTT (Transformation) H=+~+#·Tø=qT e÷s¡ZeTTqeTT+<ä&ÉT>∑T y˚j·TT<äTs¡T. ø±ì eTqeTT nÏº |ü⁄D≤´‘·Tà\ |ü≥¢ ÁX¯<ä∆ã÷qe …qT. yê]dæú‹ì #·ø£ÿãs¡T|ü Áãj·T‹ï+|üe …qT. yê]j·T+<äT dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔø=s¡≈£î ‘·èwüí ñ<äsTT+∫,yês¡T dü<äTZs¡Tes¡T´\ X¯s¡DeTTq≈£î e#·TÃq≥T¢ ‘·–q Á|üj·T‘·ïeTT CÒj·Te …qT.

Hê j·T_ÛÁbÕj·TeTT Á|üø±s¡eTT ÁbÕ#·´ bÕXÊÃ‘·T´\ Hê>∑]ø£‘· j·T+<ä* uÛÒ<äeTTdü«\ŒeTT. eTqeTT n+‘·s¡∆èwæº q\es¡#·Tø=qT≥≈£î kÕ<ÛäqeTT>± |üs¡eT ÁX‚wü˜eT>∑T#Ó’‘·qéTTqT e÷Á‘·y˚T $ìjÓ÷–+#·T #·T+&É>± bÕXÊÃ‘·T´\T nÏº Á|üjÓ÷»qeTTqTkÕ~Û+#·T≥≈£î ‘·eT uÛÖ‹ø£ X¯≈£îÔ\qT e÷Á‘·y˚T Á|üjÓ÷–+∫ nÏº <äèdæºì n\es¡#·Tø=+<äTs¡T.Ä<Ûë´‹àø£‘· πøe\eTT uÛ≤s¡rj·TT\ kı+‘· ÄdæÔø±<äT. ø±ì n~ n+<ä]jÓTTø£ÿ »qàVü≤≈£îÿ.Á|ü|ü+#·eT+<ä* j·Tìï ÁbÕ+‘·eTT\ eTq k˛<äØk˛<äs¡T\+<äs¡TqT, Ä<Ûë´‹àø£ ≤uÛÑeTT ø=s¡≈£îeTqyÓ’|ü⁄ e÷Á‘·y˚T ÄX¯>=ì j·TT+&Ésê<äì Hê j·T_ÛÁbÕj·TeTT. Ä ø±s¡DeTT #˚‘·H˚ H˚qT•wüß´\qT>±ø£ >∑Ts¡Te⁄\H˚ ‘·j·÷s¡T#˚j·TT<äTqT.

˝Àø£eT+<ä* Á|ü‹<˚X¯eTTqT, Ä<Ûë´‹àø£‘·j·T+<äT ‘·q uÛ≤>∑eTTqT ‘êqT ‘·|üŒø£ bı+~rs¡e˝…qìj˚T Hê j·T_ÛÁbÕj·TeTT. Ç|üð&ÉT Á|ü|ü+#·eT+<ä+‘·≥qT Á|üC≤˙ø£eTTÄ<Ûë´‹àø£eTT>∑ C≤>∑s¡÷ø£yÓTÆj·TTqï~. kÕeTýê<äT\T (ø£eT÷´ìwüßº\T) ôd’‘·eTT düeTj·TeTTe∫Ãq|üð&ÉT á $<ÛëqeTTqT d”«ø£]+‘·Ts¡T. Ä<Ûë´‹àø£‘·≈£î Ä<Ûës¡uÛÑ÷‘·yÓTÆq ~e´XÊ+‹øÏ

89

düìïVæ≤‘·eTT>∑ <ë<ë|ü⁄ eTqyÓT\¢s¡eTTqT #˚s¡Tø=ìj·TTHêïeTT. á dæú‹ sTT+ø£qT$X«yê´|üÔyÓTÆq|ü⁄&ÉT n~ yê]ì, XÊ+‹øÏ |æeTà≥jT$T ø£\<√ n+‘· es¡≈£îqT ø=ìb˛>∑\<äT.Ç|üŒÏøÏ eTq≈£î XÊ+‹øÏ |üPs¡«y˚T$T ø£\<√ n~ e÷Á‘·y˚T ‘Ó*j·TTqT. nsTT‘˚ XÊ+‹øÏ|æeTà≥ j˚T$T ø£\<√ Ä dü+>∑‹ ø=\~ eT+~øÏ e÷Á‘·y˚T ‘Ó*j·TTqT.

Hê ø±s¡ eTT HêHêÏøÏ düT\uÛÑeT>∑T#·Tqï<äì, Hê nqTuÛÑeeTT <Ó\T|ü⁄#·Tqï~. @\j·TqsTT~ sTT|ü⁄&ÉT ~yê´»„. Ç|ü⁄&ÉT <ë<ë|ü⁄ Á|ü‹ jÓTTø£&ÉTqT XÊ+‹H˚ ø√s¡T#·THêï&ÉT. áXÊ+‹ jÓTTø£ÿ •Ks¡dæú‹ (|üsêø±wüº) dü‘Y ‘·‘·«eTTq+<˚ Á|üy˚•+#·TqT.

eTq Á|ü•ø£å≈£î\T nuÛ≤´dæ »qdüeTT<ëj·TeTT jÓTTø£ÿ düeTÁ>∑ dü+kÕÿs¡ |ü]eè~∆ì<äèwæºj·T+<äT+#·Tø=ì ùde ø=qkÕ–+‘·Tπsì Ä<Ûë´‹àø£‘· eTq≈£î ì‘· düìïVæ≤‘·yÓTÆ eTqyÓHÓ«+≥H˚ j˚T‘Ó+#·TqÏº Ä düT~qeTT ‘·|üŒø£ sê>∑\<äì H˚Hê•+‘·TqT. H˚q‘· +‘· yês¡∆ø£<äTs¡“¤\ø±j·TT&ÉqT. nsTTqqT j·T<ës¡úeT>∑T XÊ+‹ì, e÷qe‘·«eTTq≈£î düìïVæ≤‘·eTT>±$+#·T≥≈£î $TøÏÿ*>∑ Á|üj·T‹ï+#·T#·THêïqT. Hê jÓT<äT≥qTqï ø±s¡´kÕ<Ûäq j·T+<äTH˚qT jÓ÷>∑T´ …’q Åd”Ô |ü⁄s¡Twüß\ düVü≤ø±s¡eTTqT >√s¡T#·THêïqT. á ˝Àø£eTT dü«s¡ZeT>∑TqqT≥˝À dü+Xj·TeTT Ò<äT nsTT‘ n+<äT\≈£î <äè&ÛÉyÓTÆq |ü]ÁXeT neX´ø£eTT. ~e´‘·«eTTm\¢y˚fi¯\ j·T+<äTqT eTq j·TBÛqeT+<äTqï+‘·>∑ eTq˝À >∑Ïº|ü≥Tº e÷Á‘·eTT+&Ée …qT.HHÓ|üð&ÉTqT ìsêXó&ÉqTø± Ò<äT. HqT +≥]>±H Hê ø£s¡ÔeéTTq+<äT ìeT>∑Tï&ÉHÓ’ j·TT+Ïì.nÏº Bøå± |òü*‘·y˚T H˚&ÉT eTq ø£fiËfl<äT≥ qTqï~. Hê düeTs¡ú >∑Ts¡Tes¡T´\ ~e´Vü≤düÔeTT HêyÓqTø£ yÓ\T>=+<äT#·T+&É H˚HÓ\¢|üð&ÉTqT Ä‘·à $XÊ«dü|üP]‘·T&ÉHÓ ’j·TTHêïqT. HêkÕ|òü\éTTq≈£î sT÷ Ä‘·à $XÊ«düy˚T Hê≈£î lsêeTs¡ø£å. MT j·T+<äiÏ qT+&çj·TT H˚qT ÇÏºÁ|üjÓ÷»qeTTH˚ Ä•+#·T#·THêïqT.

Áù|eT Á|ü‹ ø±s¡ eTTqT düT\uÛÑ‘·s¡eTT >±$+#·TqT. e÷qe⁄ì n+‹eT \ø£å eTTq≈£îCÒs¡TÃ e÷s¡ZeTTqT düT>∑eTeTT >±$+#·T ì$T‘·ÔeTT, á Áù|eTj˚T >∑Ts¡Tes¡T´\ ø£èbÕeèwæºì>∑T]|æ+∫ Á|üX¯düÔeTT >±$+#·>∑\<äT. k˛Áø£°düT Á|üø±s¡eTT Áù|eT ~e´düT+<äs¡ ÁbÕ|æÔø=s¡≈£î,e÷qyê‘·à≈£î Äø£*j·T>∑TqT. ø±ì Hê j·T_ÛÁbÕj·TeTT Á|üø±s¡eTT dü‘Y‘·‘·«eTT CÒs¡Tø=qT≥≈£îÁù|eT Ä+‘·s¡ yÓTÆq y˚T\Tø=\T|ü⁄. m\¢s¡qT Áù|$T+#·Tyê&çì Áù|$T+#·TeTT. Ä $<ÛäeTT>±Áù|$T+#·Tyêì <ë«sê Á|ü‹yês¡T dü«‘·Vü‰>± Áù|$T+#·ã&ÉT<äTs¡T. ‘·<∏ëdüTÔ !

Y

90

30. dü‘Y‘·‘·«kÕs¡eTTqT Á>∑Væ≤+|ü#˚ùd >∑Ts¡Tes¡T´\T(~.25`05`1980q »s¡à˙ <˚X¯eTT˝Àì eT÷´ì#Y À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

Ä düs¡«XøÏÔeT+‘·Tìø£&É≈£î ø=ìb˛e⁄<ë] ø£ÿÏ e÷Á‘·yT. Äj·Tìï #s¡T |ü<ä∆‹ m|üð&É÷ˇø£fÒ. eT] n~ ì≥ºì\Te⁄>±qTqï~. Bìì ˙e⁄ C≤Á>∑‘·Ô>± >ös¡$+∫q jÓT&É\, nø£ÿ&Éπø ˇø£ \+ãø√DeTT ñ+&É>∑\<äT. ~e´‘·«eTT ˇø£ Áø°&É, eT] <Ó’eeTT <ëì e÷s¡ZeTT !

qTs¡>∑\T Áø£≈£îÿ‘·÷, ø£\‘·H=+~düTÔqï Ä eTVü‰düeTTÁ<ä|ü⁄ ¬øs¡≥eTT˝ÀìøÏ Á|ü»\qTÁ|üy˚X¯+#˚˝≤ Äø£]¸+#·Tq~ n~j˚T. dü‘Y‘·‘·«kÕs¡eTTqT ˝ÀìøÏ Á>∑Væ≤+#˚˝≤ #˚j·TT≥>∑Ts¡Tes¡T´\ $~Û ne⁄‘·T+~. Bìø=s¡≈£î >∑Ts¡Te⁄ |üP]Ô>± nedüs¡eTT. Ç~ ˙e⁄ Ä˝À∫+#·e\dæq $wüj·TeTT. Ä >∑Ts¡Tes¡T´\ qT+&ç dü‘Y‘·‘ê«ìï, kÕsêìï Á>∑Væ≤+|üì<˚ Ä düeTdü|ü]wüÿ]+|üã&ÉC≤\<äT. Hê düs¡«dü«eTT nsTTq Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ ˝≤+Ï e´øÏÔ eTs=ø£s¡THê≈£î ‘·≥düú|ü&É Ò<äT. H˚qT nìï $wüj·÷\qT dü]jÓÆTq e÷s¡ZeTT˝À #·]ÃkÕÔqT ø£qTø£,H˚qT bıs¡ã&É Ò<äq≈£î+≤qT.

Y

91

31. n>√#·s¡eTT yÓ’|ü⁄ Á|üj·÷DeTT(~.08`03`1981q <äøÏåD ÄÁ|òæø± Á|üj·÷D|ü⁄ ∫es¡q Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

H˚q Hê düVü≤#·s¡T\qT n_Ûq+~düTÔHêïqT. Ä n>√#·s¡eTT yÓ’|ü⁄ yÓfi¯fl+&ç. n+<ä]˙Áù|$T+#˚ Äj·TqqT (<Ó’eeTT) Áù|$T+#·+&ç. >∑eTéTT m+‘√<ä÷s¡eTT Ò<äT. düàs¡Dy˚T<ëìøÏ >∑\ |ü]ø£s¡eTT. n+<ä]ø° ByÓq\T.

Y

92

32. |üs¡‘·‘·«eTTq≈£î sê»jÓ÷>∑ e÷s¡ZeTT(‘·eT 82e »j·T+‘·T‘·‡yê\ dü+<äs¡“¤+>± eT Òwæj·÷˝À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

Á|æj·T k˛<äs¡T˝≤sê !

e÷qe⁄&ÉT ‘·q≈£î ‘Ó*j·Tø£H˚ ‘·q¬ø’ ‘êqT düèwæº+#·Tø=qï |ü]düsê\#˚ kÕ<Ûës¡DeTT>±m+‘·>± Äø£]¸+|üã&çHê&É+fÒ, <ëìøÏ nr‘·eTT>± yÓfi¯fl≤ìøÏ m|üð&√>±ì Ä˝À∫+#·&ÉT.nsTT‘˚ Ç~ m˝≤ kÕ<Ûä´|ü&É>∑\<äT? <ëìì >∑T]+∫ Ä˝À∫+∫q|üð&ÉT, eTq≈£î‘Ó*j·TTq<˚$T≥q>± eTqeTT eTq˝À ˇø£ Ä˝À#·q\ düeTT<ëj·÷ìï @s¡Œs¡#·Tø=HêïeTT.<ëìøÏ eTq ãT~∆ ã\eTT‘√ ô|+bı+~+|üã&çq ñ<˚«>±\qT #˚≈£Ls¡TÃ#·THêïeTT. nìïeT÷\\qT+&ç e#˚Ã n_ÛÁbÕj·÷\T n<˚ X¯è‹ì #Óe⁄\˝À Á|ü‹<Ûä«ì+|üCÒdü÷Ô Á|ü‘˚´ø£ã˝≤ìïdü÷Ô, yê‘êes¡D Á|üuÛ≤yêìï Ç+ø± <äè&ÛÉ|üs¡TdüTÔHêïsTT. á qs¡Tì ìdü‡Vü‰j·T‘· ˇø£kÕ≈£î>± |ü]>∑DÏ+|üe#·TÃqT. nsTT‘˚ H˚qT #Ó|üðq<˚$T≥+fÒ, Ç$ $HêX¯ø£s¡eTT>± eTqeTT>∑T]Ô+∫q|üð&ÉT, nø£ÿ&É ø=+‘· <ë]e÷s¡TŒ @s¡Œ&Ée#·TÃ. Ç~ yÓ’sê>∑ |ü<∏äeTT˝À yÓTT<äÏyÓT≥Tº>± Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ, eT] n|üð&˚ eTq Ä˝À#·q ñqï‘·yÓTÆqB, y˚T …’q<Ó’q y˚s=ø£ <ëìô|’dæús¡|ü&ÉT‘·T+~. <ëìì <äè&ÛÉeTT>± Á>∑Væ≤+∫ mÏº |ü]dæú‘·T\˝Àq÷ $&ç∫ ô|≥ºø£ n+Ïô|≥Tºø=ìe⁄+&É≥y˚T eTq ø£s¡ÔeéTT. yÓ’sê>∑ eTT eTq˝À ‘·q≈£î ‘êHÓ’ eè~∆ #Ó+<äT‘·T+~.

J$‘· \ø£å eTT n‹ düT\uÛÑeTT>± kÕ~Û+|üã&É>∑\<äT. ø±e\dæq<ä ≤¢ \ø£å eTT |ü≥¢n+øÏ‘· uÛ≤eeTT eVæ≤+#·T≥ eT]j·TT yÓTT<äÏ qT+&ç ∫e]es¡≈£î >∑Ts¡Tes¡T´\ m&É\ uÛÑøÏÔuÛ≤eq ì\T|ü⁄ø=qT≥. Äj·TqqT ìs¡+‘·s¡eTT düà]+#·≤ìøÏ $_Ûqï |ü<ä∆‘·T\THêïsTT.n‘·T´qï‘·yÓTÆq <ëì |ü≥¢ uÛÑøÏÔ @s¡Œ&çq yÓ+≥H˚, eTqeTT Äj·Tq≈£î eTq≈£î eT<Ûä q ˇø£e÷sêZìï @s¡Œs¡TkÕÔeTqïe÷≥. n~ Äj·Tq <ä>∑Z]øÏ ø£ u≤≥ ne⁄‘·T+~. e÷s¡ZeTT bı&Ée⁄Hêe⁄qï≥Te+Ï eTT]øÏ, #Ó‘êÔ #Ó<ës¡eTT\qT ‘=\–+#·>±H˚ n~ X¯óÁuÛÑyÓTÆb˛‘·T+~, eT]<ëì>∑T+&Ü q&Ée≤ìøÏ m≥Te+Ï Çã“+~ e⁄+&É<äT. eTq uÛÑøÏÔøÏ ‘·–q≥T¢ Ä u≤≥ |ü]X¯óÁuÛÑeTe⁄‘·T+~. Äj·Tqô|’ <Ûë´ì+#≥|üð&ÉT, Vü≤è<äj·TeTTqT+&ç ø=ø£ ‘√|ü⁄&ÉT ø£\T>∑T‘·T+~,n~ <ë]˝À eTT+<äT≈£î HÓ≥Tº‘·T+~. |òüTs¡¸D‘√ ≈£L&çq uÛ≤yê˝Ò Ä #Ó‘êÔ#Ó<ës¡eTT\T.<Ûë´qø±\eT+<äT, ˙e⁄ ˇø£ ‘ê‘êÿ*ø£ Á|üXÊ+‘·‘·qT bı+~q m&É\, e÷s¡ZeTT˝À ˙y=ø£n&ÉT>∑T eTT+<äT≈£î b˛sTTqfÒ¢ …ø£ÿ. e⁄ Ä e÷s¡ZeTT˝À Á|üy•+#·>±H |òüTs¡D|ü& uÛ≤yê\˙ïe÷j·TeT>∑Tq≥T¢ Á>∑Væ≤+#·>∑\e⁄. <Ûë´qeTT˝À e⁄ ø£ XÊX«‘· dæú‘·ì bı+<ä>±H, n~j·TT

93

Ä Ä+‘·]ø£ kÕúsTTì ‘êø£>±H˚ Ä |üs¡‘·‘·«eTT Ò<ë uÛÑ>∑e+‘·Tì uÛ≤eq ˙≈£î n‹ #˚s¡Tene⁄‘·T+~.

á |üs¡‘·‘·«eTTqT #˚s¡T e÷s¡ZeTTqT >∑T]+∫ Á|ükÕÔ$dü÷Ô ãTTwüß\T Ç˝≤ #ÓbÕŒs¡TªªÄe\ eTØ Äe\µµ. Ç˝≤ eTqeTT #ÓãT‘·T+&É>±, n+‘ê u≤>±H e⁄qï≥¢ì|ædüTÔ+~. nsTT‘eTqeTT Ä#·]+#· Á|üj·T‹ï+∫q|üð&ÉT, $wüj·÷\T ø=+‘· øÏ¢wüº‘·s¡eTe⁄‘êsTT. m+<äTø£+fÒ‘·–q+‘·>± ‘·j·÷s¡T>± ÒeTT. eTq nuÛ≤´kÕìï ÁX¯<ä∆>± #˚dæq|üð&ÉT ªH˚qTµ nHÓ&ç #Ó’‘·qéTT<ä÷s¡eTT>±qT <ä>∑Z]>±q÷ e⁄+≥÷ ∫e]ø£~ ôd’‘·eTT e÷j·TeT>∑TqT. m\¢|üð&É÷ eTq≈£îø£ì|æ+#·T kÕ<Ûës¡D ‘·|æŒ<äeTT @$T≥+fÒ, n+<äs¡÷ ªH˚qTµqT X¯Á‘·Te⁄>± uÛ≤$kÕÔs¡T. n~ˇø£ ìsêø£]+#·<ä–q nqTsê>∑eTqï e÷≥, n~ eTq Á|üj·T‘êïìï eTØ ø£]ƒq |üs¡TdüTÔ+~.>∑e÷´ìï #˚s¡T≥≈£î M\T Ò≈£î+&Ü #˚düTÔ+~. eTqeTT ªH˚qTµì >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·Tq|üð&ÉT,n~ eTq Ä˝À#·Hê X¯øÏÔe\q eTØ <äè&ÛÉ|ü&ÉT‘·T+~. sT÷ Ä˝À#·HêX¯øÏÔ @ø±Á>∑‘· e\q@s¡Œ&çq~. ªH˚qTµì eTs¡∫b˛e≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#·+&ç, n~ m+‘√ düVü‰j·Tø±] ø±>∑\<äT.ˇø£kÕ] ~e´‘·«eTT Á|üø±•+∫q#√, J$‘·eTT |ü≥¢ ìsêdüø£Ô‘· m+‘√ <ä÷s¡eTT yÓ[flb˛‘·T+~.>∑‘·eTTqT ìs¡÷à*+#·&ÉeTH˚~ düVü≤»e÷s¡ZeTT˝À ˇø£ n<Ûë´j·TeTT.

eTqeTT \ø£å eTTqT >∑T]+∫ Ä˝À∫+#·Tq|üð&ÉT, <ëì|ü≥¢ >∑\ nqTsê>∑eTT Ä<ä÷sêìï eTq ø£qT#·÷|ü⁄y˚Ts¡˝ÀìøÏ rdüT≈£î edüTÔ+~, m+<äTø£+fÒ eTqeTT n˝≤+ÏÄ˝À#·q≈£î n\yê≥T |ü&çj·TTHêïeTT ø£qTø£. yÓTT<ä≥ eTqeTT |ü<ës¡úeTTq≈£î yÓqTø£ @<Ó’‘˚e⁄qï<√, <ëì˝ÀìøÏ Á|üy˚•kÕÔeTT, eT] eTqeTT n&ÉT>∑TqT e÷Á‘·y˚T ‘ê≈£î‘·THêïeTT, Ädü‘Y‘·‘·«eTTqT ø±<äT. ø£ Xã›+ jÓTTø£ÿ Á|ü‹<Ûä«ì m≈£îÿe <ä÷s¡eTT Á|üj·÷DeTT #dæq|üð&ÉTn~ ø°åDÏ+|ü Hês¡+_ÛdüTÔ+~. Ä ‘·sê«‘· #·T≥TºÁ|üø£ÿ\ n+‘ê ìX¯Ùã›y˚T. eTqeTT Ç+ø±e⁄qï‘· dæú‹˝ÀìøÏ yÓfi¯fl>∑\eTT nq≤ìøÏ Ç~ ø£ C≤&É nì H˚qT qeTTà‘·THêïqT. eTqeTT˝À‘·T˝À¢ìøÏ yÓ[fl eTT‘· eTT\T ‘Ó#·TÃø=H $<Ûä+>± ìXÙã›eTT mø£ÿ&ç qT+∫ yÓTT<ä\e⁄‘·T+<√Ä J$‘·eTT˝ÀìøÏ Á|üy˚•+∫q|üð&ÉT Bìï kÕ~Û+#·e#·TÃ. eTìwæ $y˚ø£eT+‘ê Á|ü‹≈£L\$wüj·÷\qT nqT≈£L\eTT>± e÷s¡TÃø=qT≥˝ÀH˚ e⁄+~. eTs√˝≤ #ÓbÕŒ\+fÒ, yÓTT‘·ÔeTTuÛÖ‹ø£ X¯øÏÔì Ä<Ûë´‹àø£ X¯øÏÔ>± e÷s¡Ã≤ìøÏ $»j·Te+‘·T\j˚T´˝≤ eTqeTT Á|üj·T‹ï+#ê*—eTq≈£î düeTs¡úe+‘·T˝…’q >∑Ts¡es¡T´\T \_Û+∫q|üð&ÉT n~ düVü≤»e÷s¡Z $<ÛëqeTT˝Àdü+uÛÑ$düTÔ+~. eTq <Vü≤eTT˝Àì nìï ø£DeTT\T Ä<Ûë´‹àø£eTT>±$+|üã&ç Ä dü‘Y‘·‘·«eTT‘·q Á|üø±X¯eTTqT yÓ\T|ü*øÏ yÓ<ä»\¢Hês¡+_ÛdüTÔ+~. Hê ùde\ e\¢ |üP]Ô ≤uÛÑeTTqT bı+<˚˝≤+Ï Ä‘·à\qT H˚qT ‘·j·÷s¡T #˚düTÔHêïqT.

94

J$+#·≥eTT˝À Á|ü‘´ø£ ns¡úeTT ø£\<äT. πøe\eTT J$+#·≥yT ø±<äT Ä n‘·T´qï‘·yÓTÆq<ëìì kÕ~Û+#·T≥˝Àq÷ ns¡úeTTqï~. ˇø£&ÉT J$+∫ e⁄+&É>±H˚ eT]j·TT ndæú‘·«eTTø£*–j·TTqï|üð&˚ Ä Ä‘·àjÓTTø£ÿ ‘·|üq #ê˝≤ u≤>± ‘·è|æÔ |üs¡#·ã&É>∑\<äT. #Ó*j·T*ø£≥ºmø£ÿ&ÉTqï<√ me]ø° ‘Ó*j·T<äT. Hê >∑Ts¡Tes¡T´\ •ø£åD˝Àì kÂ+<äs¡ yT$T≥+fÒ Ä Ä<Ûë´‹àø£JeqeTT ô|s¡T>∑T‘·Tqï kÕeTs¡ú eTT‘√ ≈£L&çq ÁbÕ|ü+∫ø£ JeqeTTq≈£î düe÷+‘·s¡eTT>±q&ÉTdüTÔ+~. eTqdüT‡qT Áø£eTã<ä›eTT #j·TT≥j·TT >∑Ts¡Tes¡T´\ u≤<Ûä ‘·>±>∑\ ø£ |ü<ä∆‹˝À˙e⁄ dü+ã+<ÛäyTs¡Œs¡#·Tø=q≤ìøÏ e⁄ ìXÃsTT+∫ j·TT+&çq jÓT&É\, <äj·T#dæ ìC≤sTTr‘√kÕ<Ûäq#j·T≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#·TeTT, eT] ø=+‘·ø±\eTT nsTTq+‘·H <ä>∑T nqTuÛÑeeTTqTbı+<ä>∑\e⁄. Ä<Ûë´‹àø£eTT˝À n+‘·sêj·TeT+≥÷ Ò<äT, nø£ÿ&É ÁX¯<ä∆ eT]j·TT Ä |üs¡‘·‘·«ÁbÕ|æÔ H=+<äT≥≈£î ø±e\dæq ‘·|üq e⁄+fÒ#ê\T. á‹ u≤<Ûä\T eT]j·TT e÷qdæø£ s¡T>∑à‘·\TÄ<Ûë´‹àø£eTTô|’ Á|üu≤eeTT eVæ≤+|üC≤\e⁄. Hê >∑Ts¡Tes¡T´\T ìdü‡+<˚Vü≤+>± Á|üø£Ï+∫q<˚$T≥+fÒ : ªªkÕ<Ûäq ˙ u≤<Ûä ‘· nsTT‘˚ Ä<Ûë´‹àø£eTT Hê u≤<Ûä ‘·µµ.

eT‘·eTH˚~ <Ó’e kÕøå±‘êÿs¡eTH˚ u≤≥˝À <ë]#·÷ùd düÔ+uÛÑeTT˝≤+Ï~. nsTT‘˚ dü¬s’q<ë]ì ˙≈£î ˙y˚ @s¡Œs¡#·Tø√e\dæ e⁄+≥T+~. e÷qyê[øÏ mH√ï düeTdü \THêïsTT— eT]n˝≤+≥|üð&ÉT ø£&ÉT ø£ düeTdü ‘√H ô|qT>∑T˝≤&ÉT‘·T+fÒ n‘·ìøÏ n~ n&ÉT¶>√&Ó’ ì\TdüTÔ+~.ìsêX¯\T eTq*ï |æ]øÏ yêfi¯ófl>± #˚kÕÔsTT. eTqeTT m˝≤¬>’Hêdüπs ìsêX¯ À ªìµ nqï |ü<ëìï‘=\–+#·>∑*–‘˚ nø£ÿ&É $T– Ò~ ªÄX‚µø£<ë. n+fÒ eTqeTT <˚H√ï ˇø£<ëìì bı+<ä≤ìøÏÄX|ü&Ü*— eT] ø£ |üìì kÕ~Û+#·T≥≈£î ÄX ø£\T>∑>±H, Ä |üìì eTqeTT kÕ~Û+|üC≤\eTìmqï&É÷ nqTø√eTT. n+fÒ ˇø£ $<äyÓTÆq n\ HÓeTà~>± |üì#˚düTÔqï~, eT] ˙e⁄ <ëììnqTdü]düTÔHêïe⁄. n˝≤+≥|üð&ÉT, >∑‘êìï >∑T]+∫>±ì uÛÑ$wü ‘·TÔì >∑T]+∫ >±ì m˝≤+ÏuÛ≤eq Ò<äø£ÿ&É. uÛÑ>∑e‘Y kÕÁe÷»éTT˝À |ü⁄*˝≤ e⁄+&ÉTeTT, eT] ˙ Á|ü>∑‹ ‘·<∏ä eTTnqTø=qTeTT.

eTq dü+düú eTTUÀ´<›X¯y˚T$T≥+fÒ Ç|üð&ÉTqï≥Te+Ï nHê<Ûë´‹àø£eTT kÕúqeTT˝ÀÄ<Ûë´‹àø£eTTqT Á|ü‹wæº+|ü#˚j·÷\qï<˚, n~j·TT düVü≤»e÷s¡ZeTT<ë«sê, >∑Ts¡Tes¡T´\dü+<˚XÊìï ñ<√Èwædü÷Ô ªªz ìÁ~düTÔqï Á|üC≤˙ø£e÷, y˚T\Tø√+&ç, Ç~ ñc˛<äj·T y˚fi¯!µµ.e÷s¡TŒ nqTq~, ãVüQX¯', ñqï $<Ûëq yÓ+≥H˚ ø£\T>∑ø£ b˛e#·TÃqT. eTq dü+düú ÀìdüuÛÑT´\+<äs¡÷ Áù|eT, zs¡TŒ eT]j·TT |üs¡düŒs¡ düVü≤ø±s¡eTT‘√ eéVü≤]+∫q jÓT&É\,dü+düú \ø£å eTT ‘·|üŒø£ kÕ~Û+|üã&É>∑\<äT. dü÷s¡T´ì˝≤ Á|üø±•+|ü >∑*π> e´≈£îÔ\T eTqdü+düú À e⁄+&É≥eTT Hê¬ø+‘√ nedüs¡eTT. eTq |ü<ä∆‹ dü]j·TsTTq<äì ‘Ó*dæq#√ Á|ü»\T

95

‘·eT+‘·≥ ‘êy˚T Äø£]¸+|üã&Ó<äs¡T. e+<ä ≤~ >=i…¿\ ø£+fÒ ˇø£ dæ+Vü≤eTT e⁄+&É≥eTTm+‘√ yT\T— nsTT‘ e÷qe⁄\T>± Ç‘·s¡T\≈£î Ä<Ûë´‹àø£eTT>± yT\T #j·TT≥≈£î eTqeTT‘·|üŒø£ Á|üj·T‘·ïeTT #˚j·÷*. >∑Ts¡Tes¡T´\ e÷s¡Z+˝À ìC≤sTTr‘√ ≈£L&çq Á|üj·T‘·ïeTTmqï&É÷ eè<Ûëb˛<äT. X¯óuÛÑeT>∑T>±ø£.

Y

96

33. Ä<Ûë´‹àø£ \ø£å eTT(~.30`01`1982q cÕ»Vü‰Hé|üPsY À ãdü+‘Y |ü+#·$THê&ÉT Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

ªªeTqeT+‘ê e÷qdæø£+>±, HÓ’‹ø£, Ä<Ûë´‹àø£ |üs¡+>± dü <äs¡T\+. Ç<˚ e÷qeJ$‘·|ü⁄ Á|ü<Ûëq \ø£å eTT. Ç|üð&ÉT nM, ÇM, n˙ï b˛sTTq$. ì*∫q<ä ≤¢ Äj·Tq |üì˝Àq÷,|ü]düs¡ À¢q÷ |ü$Á‘·‘· e÷Á‘·yT. Ç~ |üs¡‘·‘·«eTT‘√ ≈£L&çq eTqTwüß´\ Ä<Ûë´‹àø£ \øå±´ìïn\T¢‘·T+~.µµ

Y

97

34. dü‘Y‘·‘·« ÁbÕ|æÔøÏ ‘·|üq(~.30`04`1982q dü÷s¡‘Y À ‘·eT 83e »j·T+‘·T‘·‡eeTT\


Á|æj·TyÓTÆq k˛<äØ k˛<äs¡T˝≤sê !

Je⁄\≈£î nìïyfi˝≤ ø£cÕº\T, <äT'U≤\T ñ+≤sTT. nsTTq|üŒÏøÏ eTq≈£î XØs¡eTTMT<än~Ûø£ yêýÓ÷Vü≤eTT ñ+≥T+~. n~ ∫e] es¡≈£L eTq\qT $&ÉTe<äT. eTqeTT |ü⁄qs¡®qàqT≈£L&É ø√s¡T≈£î+≤eTT. eTq ø√]ø£ Á|üø±s¡eTT dü+|üqï >∑èVü≤+˝À »ìà+#ê\qT≈£îHêïsê»≈£î≥T+ã+˝À »ìà+#ê\qT≈£îHêï, n~ ˇø£fÒ. @\q e´øÏÔ X¯Øs¡+ <ë*Ã Je⁄&ÉTnsTTHê&É+fÒ #ê\T n~ m+‘· dü÷ø£ÎØ‹˝À ñHêï <äT'KeTT yÓTT<ä\e⁄‘·T+~.

ø±ì eTq dü‘·‡+>∑düeT÷Vü≤eTT ø=+‘· _ÛqïyÓTÆq~. eTq\qT >∑÷]Ã ≈£L&É eTq≈£î‘Ó*j·Tsêì dæú‹˝À eTqeTTHêïeTT. eTq≈£î düVü≤»+>±H˚ dæús¡‘·«eTT ñqï~. <ëììdüeT‘êdæú‹‘√ ≈£L&çq düeT‘êdæú‹ nì e]í+#·e#·TÃqT. <ëì ‘·s¡Tyê‘·H Á|ürB Äs¡+uÛÑyÓTÆq~.eTs√˝≤ #ÓbÕŒ\+fÒ düèwæº (ÁãVü≤à), dæú‹ ($wüßí), \j·T (eTùV≤X«s¡T&ÉT) ø±s¡≈£î\T ne‘·]+#·ø£|üPs¡«y˚T eTqeTTHêïeTT. nsTT‘˚ Ç|üð&ÉT nø£ÿ&É @$T ñqï~? eTVü≤‘Y ñqï<ë? ñqï~nq˝ÒeTT. eTqeTT #˚s¡e\dæq >∑eT´+ @~? eTqeTT <ëìì n‘·´+‘· n\Œ‘·«eTTnqe#·TÃqT. <ëìì eTqeTT Ä$<Ûä+>± |æ\Te<ä*ùdÔ <ëìì >∑÷]Ã @ e÷Á‘·eTT‘Ó*j·Tq+‘·Ï n\Œ‘·«eTT ˇø£ $<ÛäeTsTTq Wqï‘· y˚T n+fÒ kÕ<äèXÊ´‘·àø£eTT, n+<äTkÕ<äèXÊ´‘·àø£ C≤„q+≈£L&É ñ+&É<äT. k˛<äs¡T˝≤sê! Ç~ j·÷<ës¡úyÓTÆq kÕs¡eTT.

eTq\qT eTqeTT >=|üŒyês¡eTT nqT≈£î+fÒ eTq+ #˚s¡e\dæq >=|üŒ >∑e÷´ìøÏ,eTq≈£î n&ÉT¶>√&É ì]à+#·T≈£î+≤eTT. eTqeTT ã+<Ûëìï düèdæº+#·T≈£îHêïeTqïe÷≥. n~eTq e÷s¡Z+˝À Á|ü‹ã+<Ûäø£+>± ì\TdüTÔ+~. eTq\qT eTq+ n~Û≈£î\+ nqT≈£îqï|üð&ÉTø£*π> Vü‰ì @$TÏ? Ç‘·s¡T\qT ‘·≈£îÿe>± #·÷&É&É+ ÁbÕs¡+_ÛkÕÔeTT. eTqeTT ø£wüº|ü&ç|üj·Tì+#·e\dæq e÷s¡Z+≈£L&É eT÷düT≈£îb˛‘·T+~. ìC≤ìøÏ eTq+ <Û´j·÷ìï ø√˝ÀŒsTT<ë] ‘·|æŒqyês¡eTe⁄‘êeTT. ˇø£ e´øÏÔ y˚s=ø£ìì ˇø£ Á|ü‘˚ $wüj·T+˝À n‹Áø£$T+∫HêqTnì uÛ≤$kÕÔ&ÉT. n~ $$<Ûä Ø‘·T\˝À Äs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. @MT ˝Òì<˚ nVü≤+uÛ≤yêìïô|+#·T≈£î+≤eTT. <ëìe\¢ eTq≈£î \_Û+#˚~ @MT Ò<äT. eTq eTqdüT‡˝À Ä‘·àdüTÔ‹

98

»s¡T|ü⁄≈£î+≥÷ ñ+≤eTT. Ç˝≤ ñ+&ç eTq+ m+‘√ b˛>=≥Tº≈£î+≤eTT.

nVü≤+uÛ≤eeTT e´øÏÔ À ˇø£ ˝À|üeTT. n~ ‘=\–b˛q+‘·es¡≈£L e´øÏÔøÏ ‘·q Ä<Ûës¡+@$TÀ ‘Ó*j·T<äT. e´øÏÔ À nVü≤+ø±s¡eTT |üP]Ô>± ‘=\–+|üã&çq|üð&ÉT ñ+&˚≥≥Te+Ïdæú‹ì, ªÄ<Ûës¡eTTµ nH˚ |ü<ä+‘√ e´ø°Ôø£]+#·&É+ »]–+~, nì H˚qT uÛ≤$kÕÔqT. Ä dæú‹˝ÀJ$+#·&É+ e÷qe dü+düÿè‹. Ä dæú‹ ø=+#Ó+ dü÷ú\eTT>± nsTTq jÓT&É\ n|üð&ÉT n~nDT≈£îe, qÁeT‘· nH˚ \ø£åDeTT |ü]~Û À Á|üy˚•düTÔ+~. Ä dæú‹ì bı+~q|üð&ÉT Ä e´øÏÔ(of the Lord) yêdüÔeyÓTÆq e´øÏÔ>± s¡÷bı+<äT‘ê&ÉT. Ä dæú‹ì bı+<äe˝…q+fÒ ø=ìïe+<ä\e÷s¡T¢ ÁbÕD≤VüQ‹ Á|ükÕs¡eTT, ÁbÕs¡úq\T ìπs∆•+#·ã&çHêsTT. e÷qe⁄&ÉT ‘·qkÕúsTTqT+&ç <ä÷s¡eTT ø±≈£L&É<äT. á kÕúsTTì ªªnuÛÑ÷~j·T‘Yµµ (nDÏ–ñ+&ÉTdæú‹) nHêïs¡T.Ç~ e´øÏÔ (of the Lord) jÓTTø£ÿ eTTK´\ø£åDeTT. H˚qT ‘·s¡T#·T ñ<äVü≤]+∫q≥T¢ Çø£ÿ&É(á dæú‹˝À) nVü≤+uÛ≤e+ jÓTTø£ÿ uÛ≤s¡eTT u≤>± ‘·–Z e⁄+≥T+~. |òü\ÁbÕ|æÔ n≥Tô|’ø£\T>∑T‘·T+~. dü]jÓÆTq e÷s¡Z+ @eT+fÒ, ˙e⁄ me]yÓ’qqTdüπs Bì n+‘·Ï ÀqT n+‹eT\ø£å + yÓ’|ü⁄ kÕ>∑e …qT. ÄyÓ’|ü⁄ n‘·ì <äèwæº eTs¡\≈£î+&Ü @e÷Á‘·+ ≈£L&É $T–* ñ+&Ésê<äT.Bì uÛ≤eyTeT+fÒ, ñqïe˙ï n+fÒ uÛÖ‹ø£eTT, Ä<Ûë´‹àø£eTT, düeTdüÔeTT ≈£L&É Äj·Tq≈£îns¡ŒD#j·Te …qT. <ä>∑Zs¡ düàè‹ (düàs¡DeTT) ‘·|üŒ eT] Çø£ @$Tj·TT $T–* j·TT+&Ésê<äT.

Ä dæú‹øÏ #˚s¡T≥ m≥T¢? nH˚ Á|üX¯ï ñ<äsTTdüTÔ+~. Ä ˇø£ÿ ªªdüàè‹µµj˚T ‘·q‘√bÕ≥TnìïÏ >=ìedüTÔ+~. düàè‹ ñqï≥¢sTT‘˚ düà]+|üã&˚~ ˙≈£î düìïVæ≤‘·+>± ñ+≥T+~.Áø£eT+>± ô|]π> düàè‹ jÓTTø£ÿ rÁe‘ê|ü+ <ë«sê Ä düìïVæ≤‘·‘ê«ìï ô|s¡>∑ìeTTà. ‘·s¡Tyê‘·m+‘· Äq+<äeTT, |üs¡eX¯eTT ø£\T>∑T‘êjÓ÷ >∑eTì+|ü⁄eTT. <ëì (düìïVæ≤‘·‘·«eTT)düVü‰j·T+‘√ e⁄ nø£ÿ&É≈£î m+‘· ‘·«s¡>± #˚s¡Tø√>∑\y√ >∑T]Ô+#·TeTT. Äs¡+uÛÑeTT nq<ä–qVü≤<äT›qT n~ (düìïVæ≤‘·‘·«eTT) #˚]q jÓT&É\, n+fÒ ˇø£y˚fi¯ Ä Äes¡D, eT+&É\eTT,

Òø£ eè‘·ÔeTT düŒè•+∫+~ n+fÒ Á|æj·TTsê* <ë«s¡+ e<ä› >∑\ >∑+≥ ÁyÓ÷–+∫qfÒ¢. mes√ˇø£ e´øÏÔ, ˇø£ yêdüÔe nH˚«wü≈£î&ÉT, Á|æj·TT&ÉT Äj·Tq e<ä›≈£î e∫Ãq≥T¢ Á>∑Væ≤+#·>±H˚,Äj·Tq ≈£î n‹ düìïVæ≤‘·+>± sêe&ÜìøÏ ø£∫Ã‘·yÓTÆq dæú‹ @s¡Œ&ÉT‘·T+~. e⁄ Ä >∑èVü≤+˝ÀìøÏÁ|üy•+#·≈£î+&Ü ñ+fÒ Ä≥+ø£+ ‘=\–+#·ã&ÉT‘·T+~. ø£ ø£åDeTT Á|üj·T‹ï+|ü⁄eTT, n|üð&ÉTn~ @$TÀ ˙≈£î ‘Ó\TdüTÔ+~.

ˇø£e÷s¡T Bìì kÕ~Û+#·>∑*–q|ü⁄&ÉT ˙e⁄ ~e´\ø£åHê\T bı+~qyê&Ée⁄‘êe⁄. á\ø£åD≤\qT bı+~q ‘·<äT|ü] ˙e⁄ dü÷s¡ ø±+‹˝ÀìøÏ e∫Ãq≥T¢ #Ó|üðø√e#·TÃ. á ø±+‹dü÷s¡T´ì qT+& edüTÔ+<äq&É+ düŒwüºeTT. n+‘·≈£î |üPs¡«eTT eTq+ eTq \ø£åD≤\qT e÷Á‘·yT

99

ms¡T>∑T<äTeTT. Ç|üð&ÉT <Ó’yêìøÏ Äe\ nq>± <ëì yÓqTø£H˚ ˙ á‘· Äs¡+uÛÑeTT nsTTq~.Çø£ÿ&É es¡≈£L e∫Ãq |æ<ä|ü Ç+ø£q÷ eTT+<äT≈£î yÓfi‚fl dü÷#·q\T >√#·]kÕÔsTT. düàè‹n_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·÷, düàè‹ jÓTTø£ÿ ms¡Tø£≈£L&Ü Ò≈£î+&Ü b˛sTTq|üð&ÉT düàè‹ jÓTTø£ÿdü«s¡÷|üeTT e÷]b˛‘·T+~. eTqeTT eTT+<äT≈£î yÓ[flq ø=\B Ç~ ‘Ó\TdüTÔ+~. ªª‘·q≈£îms¡Tø£ m+‘·es¡≈£L ñqï<√ <ëìì >∑÷]Ãq ms¡Tø£jT ñ+&É<äTµµ. <ëìì ãVæ≤s¡Z‘·+ #j·T&ÜìøÏÇ+ø£q÷ ‘·–q düeTj·TeTT sê Ò<äT. ˇø£&ÉT Ä dæú‹ì ‘·q+‘· ‘êH˚ #˚s¡&ÜìøÏ Á|üj·T‹ï+∫#˚s¡T≈£îqï|üð&ÉT <ëìì >∑÷]Ãq dü÷#·q\T ø£\T>∑T‘êsTT. dü÷ø£Î+>± $wüj·T+ @eT+fÒeTq düs¡«dü«eT÷ Äj·Tq≈£î n]Œ+#ê*. ªª˙ •s¡düT‡qT düeT]Œ+∫ <Ó’yêìï bı+<äe#·TÃq+fÒnB eT+∫ #Íø£uÒs¡y˚T nì ˙e⁄ ‘Ó\TdüTø√yê*µµ.

Á|üuÛÑTe⁄ jÓTTø£ÿ dü+ø£˝≤Œìï Äq+<ä+‘√ n+^ø£]+#·ã&É&Üìï ÁbÕNq ãTTwüß\TX¯s¡D≤>∑‹ nì uÛ≤$+∫Hês¡T. Ç|üð&ÉT H˚qT ˇø£ Ä<˚X¯eTTqT Ç#·TÃ#·THêïqT. Äj·TqH˚#˚s¡Tø√yê* nH˚ |ü$Á‘·eTT, düs¡fi¯eTT nsTTq ªª‘·|üqµµ ñ+&Ée …qT. Äs¡+uÛÑ+˝À yêdüÔe‘·|üq Òø£b˛sTTqq÷ nqTø£]+|ü⁄eTT. me¬s’qq÷ m\¢y˚fi¯ ≤ ˇø£ |æ∫Ãyêìì nqTø£]ùdÔn‘·&ÉT |æ∫Ãyê&ÉT ø±e\dæq<˚. n<˚ $<Ûä+>± ˇø£ e´øÏÔ Á|üuÛÑTe⁄qT (|üs¡‘·‘·«eTT) #˚s¡p∫q|üð&ÉT ‘·T<ä≈£î Ä dü‘Y‘·‘·«eTT ‘·|üŒø£ ø£\T>∑T‘·T+~. ‘·<∏ëdüTÔ !

Y

100

35. bÕ]dt Á|üø£≥q(1982 Ä>∑wüßº À bÕ]dt À Ç∫Ãq dü+<˚X¯eTT)

eTqeT+<äs¡eTT ˇø£Ï. düVü≤»e÷s¡ZeTT düMTø£è‘·|üs¡#·&ÜìøÏ yÓ*dæ+~. dü+düú|üPsê«|üsê\qT |ü]o*+∫q|üð&ÉT Áø£eT•ø£åD jÓTTø£ÿ yêdüÔ$ø£eTsTTq ‘·‘ê«ìï eTq+ >∑T]Ô+#neø±X¯eTT ñ+~. ¬s+&ÉT yÓ’|ü⁄\T ø£ì|ædüTÔHêïsTT. ø±ì n+<äT ø=+‘· À|üeTT ñ+~. eTqdü+düúqT eTq Vü≤è<äj·TeTT˝À ñ+#·Tø=qï≥¢sTT‘˚ Ä ÀbÕìï düT\Te⁄>± ‘=\–+#·>∑\eTT.dü+düú eTqdüT‡˝À e÷Á‘·y˚T ñ+&Ésê<äT. ø±ì #ê˝≤eT+~˝À n~ eTqdüT‡˝ÀH˚ ñ+≥÷ñqï~. Çø£ $T–\q<˚eTq>± Ä uÛ≤eeTT (dü+düú Vü≤è<äj·T+˝ÀH˚ ñ+&É&ÉeTT) kÕe÷q´<äèwæºøÏ rdüTø=ìsêe\dæ ñqï~. ˙Ï˝Àì ãT&É>∑\e˝… nH˚ø£ eÁø±\T Ä≥+ø±\e˝…ñHêïsTT. yêÏì eTqeTT #ê˝≤ düT\uÛÑ+>± ‘=\–+e#·TÃ. m+<äTø£+fÒ MT yÓqTø£ X¯øÏÔ|üì#˚j·TT#·Tqï~. Ä X¯øÏÔì >∑÷]Ãq C≤„qeTT eTq˝À øÏ+∫‘·TÔ nsTTqq÷ Ò<äT.

sêqTqï dü+|òüT≥q\≈£î ≈£L&É düVü≤ø±s¡eTT ÁbÕDeTT. ø±ì Á|ü»\T –dü ≤&ÉT‘·÷ñ+fÒ X¯øÏÔì eè<Ûë #˚dæqyês¡e⁄‘ês¡T. eTqeTT eTq kÕeT÷Væ≤ø£ Á|üjÓ÷»q+ ø√dü+@ø£yÓTÆHêeTT. e÷qe⁄\ πøåeTeTT, e÷qyê[ ÁX‚j·TdüT‡, dü]jÓÆTq Áø£eTeTT @sêŒ≥T#˚j·TT≥j˚T Ä kÕeT÷Væ≤ø£ Á|üjÓ÷»qeTT.

ùdeqT bı+<ä&É+ø£+fÒ, ùde#˚j·T&É+ y˚T\T nH˚ <Û´j·TeTT‘√ l sêeT#·+Á<ä $TwüHé,cÕ»Vü‰Hé|üPsY À ì\∫+~. n+<ä]˙ πø düs¡[˝ÀqT, Áø£eT•ø£åD‘√q÷ eT\∫ e÷qyê[øÏùde#˚j·T≥+ »s¡T>∑T‘·T+~.

Y

Amrutha Varshini modified · 3 1. ‘=* dü+∑ ‘·‘·«kÕs¡eTT 4. Hê >∑Ts¡es¡T´\

Documents