AİHM Sozlesmesi

8/19/2019 AİHM Sozlesmesi

1/58

AvrupaİnsanHaklarıSözleşmesi


2/58

1

Avrupa İnsanHakları Sözleşmesi

11. ve 14. Protokoller ile

değiştirilen metin

AvrupA AntlAşmAlArı SeriSi, no. 5


3/58

2

Metne İlişkin Açıklama1, 4, 6, 7, 12 ve 13 No.lu Protokoller

S e me me ni, 1 Ha i an 2010 a ihinde y ğe i en 14 No.

P o oko ’ n (A pa Konseyi An a ma a ı Se isi (AKAS) No. 1d en eme e ine y n o a ak deği i i mi ha iy e s n mak a

S e me me ni, daha nceden, 21 Ey 1970’ e y ğe i enNo. P o oko ’ n (AKAS) No. 45), 20 A a ık 1971’de y ğe i5 No. P o oko ’ n (AKAS No. 55) e 1 Ocak 1990’da y ğ

i en 8 No. P o oko ’ n (AKAS No. 118) d en eme e ine yo a ak deği i i mi o p, 2 No. P o oko n (AKAS No. 44) me

de kapsamak aydı. 5. maddesinin 3. fık ası ya ınca b P o oko ,y ğe i diği 21 Ey 1970’ en b yana S e menin ay ı mpa çası sayı mak aydı. Anı an P o oko e e deği i i en eya ek

m h k m e in ye ini, y ğe i diği 1 Kasım 1998 a ihindei iba en 11 No. P o oko (AKAS No. 155) a mı ı . B ai iba iy e, 1 Ekim 1994’ e y ğe i en 9 No. P o oko (ANo. 140) y k en ka kmı , 10 No. P o oko (AKAS No. 146)kon s ka mı ı .

S e me i e p o oko e inin im a e onay anma a ına i i kind m i e yapı an beyan a e kon an çekince e in am is esih p://con en ions.coe.in ad esinden e i e ibi i .

A pa İnsan Hak a ı Mahkemesi Ya ı İ e i M d ğ

Ha i an 2010

Bu metnin aslına uygun, resmi dili İngilizce ve Fransızca olup,

Türkçe’ye tercümesi bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır.


4/58

3

İçindekiler

İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasınaİlişkin Sözleşme .......................................................sayfa 5

Protokol ................................................................sayfa 32

Protokol No. 4 ......................................................sayfa 35



Protokol No. 12 ....................................................sayfa 49

Protokol No. 13 ....................................................sayfa 53


5/58


6/58


7/58


8/58

7

MADDE 4

Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı1. Hiç kimse köle ya da kul durumunda tutulamaz

2. Hiç kimse zorla çalıştırılamaz ve zorunlu çalışmaya tabitutulamaz.3. Aşağıdaki haller, bu madde anlamında “zorla çalıştırmaya da zorunlu çalışma” sayılmaz:

a) Bu Sözleşme’nin 5. maddesinde öngörülen koşullarauygun olarak tutulu bulunan bir kimseden, tutulu bu-lunduğu sırada veya şartlı tahliyeden yararlandığı süreiçinde olağan olarak yapması istenilen bir iş;b) Askeri nitelikli herhangi bir hizmet veya vicdanî red-din meşru sayıldığı ülkelerde, vicdanî reddi seçen kişilerezorunlu askerlik hizmeti yerine gördürülebilecek başka-ca bir hizmet;c) Toplumun hayat veya refahını tehdit eden kriz veyaafet hallerinde gerekli görülen her hizmet;d) Olağan yurttaşlık yükümlülükleri kapsamına girenher türlü çalışma veya hizmet.

MADDE 5

Özgürlük ve güvenlik hakkı

1. Herkes özgürlük ve güvenlik hakkına sahiptir. Aşağıdabelirtilen haller dışında ve yasanın öngördüğü usule uygunolmadan hiç kimse özgürlüğünden yoksun bırakılamaz:

a) Kişinin, yetkili bir mahkeme tarafından verilmiş mah-kumiyet kararı sonrasında yasaya uygun olarak tutulma-sı;


9/58

8

b) Kişinin, bir mahkeme tarafından yasaya uygun ola-rak verilen bir karara uymaması sebebiyle veya yasanınöngördüğü bir yükümlülüğün uygulanmasını sağlamakamacıyla yasaya uygun olarak yakalanması veya tutul-ması;c) Kişinin bir suç işlediğinden şüphelenmek için inan-dırıcı sebeplerin bulunduğu veya suç işlemesine ya dasuçu işledikten sonra kaçmasına engel olma zorunluluğukanaatini doğuran makul gerekçelerin varlığı halinde,yetkili adli merci önüne çıkarılmak üzere yakalanması vetutulması;d) Bir küçüğün gözetim altında eğitimi için usulüne uy-gun olarak verilmiş bir karar gereği tutulması veya yetkilimerci önüne çıkarılmak üzere yasaya uygun olarak tu-tulması;

e) Bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engellemek amacıy-la, hastalığı yayabilecek kişlerin, akıl hastalarının, alkolveya uyuşturucu madde bağımlılarının veya serserilerinyasaya uygun olarak tutulması;f) Kişinin, usulüne aykırı surette ülke topraklarına gir-mekten alıkonması veya hakkında derdest bir sınır dışı

ya da iade işleminin olması nedeniyle yasaya uygun ola-rak yakalanması veya tutulması;2. Yakalanan her kişiye, yakalanma nedenlerinin ve kendi-sine yöneltilen her türlü suçlamanın en kısa sürede ve anla-dığı bir dilde bildirilmesi zorunludur.3. İşbu maddenin 1.c fıkrasında öngörülen koşullar uyarın-


10/58

9

ca yakalanan veya tutulan herkesin derhal bir yargıç veyayasayla adli görev yapmaya yetkili kılınmış sair bir kamugörevlisinin önüne çıkarılması zorunlu olup, bu kişi makulbir süre içinde yargılanma ya da yargılama süresince serbestbırakılma hakkına sahiptir. Salıverilme, ilgilinin duruşmadahazır bulunmasını sağlayacak bir teminat şartına bağlanabi-lir.4. Yakalama veya tutulma yoluyla özgürlüğünden yoksunkılınan herkes, tutulma işleminin yasaya uygunluğu hakkın-da kısa bir süre içinde karar verilmesi ve, eğer tutulma yasa-ya aykırı ise, serbest bırakılması için bir mahkemeye başvur-ma hakkına sahiptir.5. Bu madde hükümlerine aykırı bir yakalama veya tutmaişleminin mağduru olan herkes tazminat hakkına sahiptir.

MADDE 6

Adil yargılanma hakkı1. Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgiliuyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçla-maların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurul-muş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuyaaçık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hak-kına sahiptir. Karar alenî olarak verilir. Ancak, demokratikbir toplum içinde ahlak, kamu düzeni veya ulusal güvenlikyararına, küçüklerin çıkarları veya bir davaya taraf olanlarınözel hayatlarının gizliliği gerektirdiğinde veyahut, aleniyetinadil yargılamaya zarar verebileceği kimi özel durumlarda vemahkemece bunun kaçınılmaz olarak değerlendirildiği ölçü-de, duruşma salonu tüm dava süresince veya kısmen basına

ve dinleyicilere kapatılabilir.


11/58

10

2. Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olaraksabit oluncaya kadar masum sayılır.3. Bir suç ile itham edilen herkes aşağıdaki asgari haklarasahiptir:

a) Kendisine karşı yöneltilen suçlamanın niteliği ve se-bebinden en kısa sürede, anladığı bir dilde ve ayrıntılıolarak haberdar edilmek;b) Savunmasını hazırlamak için gerekli zaman ve kolay-lıklara sahip olmak;c) Kendisini bizzat savunmak veya seçeceği bir müda-finin yardımından yararlanmak; eğer avukat tutmak içingerekli maddî olanaklardan yoksun ise ve adaletin yerinegelmesi için gerekli görüldüğünde, resen atanacak biravukatın yardımından ücretsiz olarak yararlanabilmek;d) İddia tanıklarını sorguya çekmek veya çektirmek,savunma tanıklarının da iddia tanıklarıyla aynı koşullar

altında davet edilmelerinin ve dinlenmelerinin sağlan-masını istemek;e) Mahkemede kullanılan dili anlamadığı veya konu-şamadığı takdirde bir tercümanın yardımından ücretsizolarak yararlanmak.

MADDE 7

Kanunsuz ceza olmaz1. Hiç kimse, işlendiği zaman ulusal veya uluslararası hu-kuka göre suç oluşturmayan bir eylem veya ihmalden dolayısuçlu bulunamaz. Aynı biçimde, suçun işlendiği sırada uy-gulanabilir olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.2. Bu madde, işlendiği zaman uygar uluslar tarafından ta-

nınan genel hukuk ilkelerine göre suç sayılan bir eylem veya


12/58

11

ihmalden suçlu bulunan bir kimsenin yargılanmasına ve ce-zalandırılmasına engel değildir.

MADDE 8

Özel ve aile hayatına saygı hakkı1. Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve yazışmasınasaygı gösterilmesi hakkına sahiptir.2. Bu hakkın kullanılmasına bir kamu makamının müdaha-lesi, ancak müdahalenin yasayla öngörülmüş ve demokra-tik bir toplumda ulusal güvenlik, kamu güvenliği, ülkeninekonomik refahı, düzenin korunması, suç işlenmesininönlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak veözgürlüklerinin korunması için gerekli bir tedbir olması du-rumunda söz konusu olabilir.

MADDE 9

Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü1. Herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne sahiptir; buhak, din veya inanç değiştirme özgürlüğü ile tek başına veyatopluca, kamuya açık veya kapalı ibadet, öğretim, uygulamave ayin yapmak suretiyle dinini veya inancını açıklama öz-gürlüğünü de içerir.2. Din veya inancını açıklama özgürlüğü, sadece yasaylaöngörülen ve demokratik bir toplumda kamu güvenliğinin,

kamu düzeninin, genel sağlık veya ahlakın ya da başkaları-nın hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli sınırlama-lara tabi tutulabilir.

MADDE 10

İfade özgürlüğü1. Herkes ifade özgürlüğü hakkına sahiptir. Bu hak, kamu

makamlarının müdahalesi olmaksızın ve ülke sınırları göze-


13/58

12

tilmeksizin, kanaat özgürlüğünü ve haber ve görüş alma vede verme özgürlüğünü de kapsar. Bu madde, Devletlerinradyo, televizyon ve sinema işletmelerini bir izin rejiminetabi tutmalarına engel değildir.2. Görev ve sorumluluklar da yükleyen bu özgürlüklerinkullanılması, yasayla öngörülen ve demokratik bir toplum-da ulusal güvenliğin, toprak bütünlüğünün veya kamu gü-venliğinin korunması, kamu düzeninin sağlanması ve suçişlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın, başkalarınınşöhret ve haklarının korunması, gizli bilgilerin yayılmasınınönlenmesi veya yargı erkinin yetki ve tarafsızlığının güvencealtına alınması için gerekli olan bazı formaliteler, koşullar, sı-nırlamalar veya yaptırımlara tabi tutulabilir.

MADDE 11

Toplantı ve dernek kurma özgürlüğü

1. Herkes barışçıl olarak toplanma ve dernek kurma hakkı-na sahiptir. Bu hak, çıkarlarını korumak amacıyla başkalarıy-la birlikte sendikalar kurma ve sendikalara üye olma hakkınıda içerir.2. Bu hakların kullanılması, yasayla öngörülen ve demok-ratik bir toplum içinde ulusal güvenliğin, kamu güvenliğininkorunması, kamu düzeninin sağlanması ve suç işlenmesininönlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak veözgürlüklerinin korunması için gerekli olanlar dışındaki sınır-lamalara tabi tutulamaz. Bu madde, silahlı kuvvetler, kollukkuvvetleri veya devlet idaresi mensuplarınca yukarda anılanhaklarını kullanılmasına meşru sınırlamalar getirilmesine en-

gel değildir.


14/58

13

MADDE 12

Evlenme hakkıEvlenme çağına gelen her erkek ve kadın, bu hakkın kulla-

nımını düzenleyen ulusal yasalara uygun olarak evlenme veaile kurma hakkına sahiptir.MADDE 13

Etkili başvuru hakkıBu Sözleşme’de tanınmış olan hak ve özgürlükleri ihlal edi-len herkes, söz konusu ihlal resmi bir hizmetin ifası için dav-

ranan kişiler tarafından gerçekleştirilmiş olsa dahi, ulusal birmerci önünde etkili bir yola başvurma hakkına sahiptir.

MADDE 14

Ayrımcılık yasağıBu Sözleşme’de tanınan hak ve özgürlüklerden yararlanma,

cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasal veya diğer kanaatler, ulu-

sal veya toplumsal köken, ulusal bir azınlığa aidiyet, servet,doğum başta olmak üzere herhangi başka bir duruma dayalıhiçbir ayrımcılık gözetilmeksizin sağlanmalıdır.

MADDE 15

Olağanüstü hallerde yükümlülükleri askıya alma

1. Savaş veya ulusun varlığını tehdit eden başka bir ge-nel tehlike halinde her Yüksek Sözleşmeci Taraf, durumunkesinlikle gerektirdiği ölçüde ve uluslararası hukuktan do-ğan başka yükümlülüklere ters düşmemek koşuluyla, buSözleşme’de öngörülen yükümlülüklere aykırı tedbirler ala-bilir.


15/58

14

2. Yukarıdaki hüküm, meşru savaş fiilleri sonucunda mey-dana gelen ölüm hali dışında 2. maddeye, 3. ve 4. maddeler(fıkra 1) ile 7. maddeye aykırı tedbirlere cevaz vermez.

3. Aykırı tedbirler alma hakkını kullanan her Yüksek Söz-

leşmeci Taraf, alınan tedbirler ve bunları gerektiren nedenlerhakkında Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tam bilgi verir.Bu Yüksek Sözleşmeci Taraf, sözü geçen tedbirlerin yürür-lükten kalktığı ve Sözleşme hükümlerinin tekrar tamamengeçerli olduğu tarihi de Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’nebildirir.

MADDE 16

Yabancıların siyasal etkinliklerinin kısıtlanması10, 11 ve 14. maddelerin hiçbir hükmü, Yüksek SözleşmeciTaraflar’a yabancıların siyasal etkinliklerine kısıtlama getir-melerini yasakladığı anlamında değerlendirilemez.

MADDE 17

Hakları kötüye kullanma yasağıBu Sözleşme’deki hiçbir hüküm, bir devlete, topluluğa veyakişiye, Sözleşme’de tanınan hak ve özgürlüklerin yok edil-mesi veya bunların Sözleşme’de öngörülmüş olandan dahageniş ölçüde sınırlandırılmalarını amaçlayan bir etkinliğe gi-rişme ya da eylemde bulunma hakkı verdiği biçiminde yo-rumlanamaz.

MADDE 18

Haklara getirilecek kısıtlanmaların sınırlanmasıAnılan hak ve özgürlüklere bu Sözleşme hükümleri ile izinverilen kısıtlamalar öngörüldükleri amaç dışında uygulana-

maz.


16/58

15

BölüM IIAvruPA İNSAN HAKlArI MAHKEMESİ

MADDE 19

Mahkeme’nin kuruluşuBu Sözleşme ve protokolleri gereği Yüksek SözleşmeciTaraflar’a yüklenilen taahhütlere uyulmasını sağlamak için,bundan böyle “Mahkeme” olarak anılacak bir Avrupa İnsanHakları Mahkemesi kurulmuştur. Mahkeme devamlı görevyapar.

MADDE 20

Yargıç sayısıMahkeme, Yüksek Sözleşmeci Taraflar’ın sayısına eşit sayıdayargıçtan oluşur.

MADDE 21

Görev için aranan koşullar1. En üstün ahlaki vasıflarla donanmış olması gereken yar-gıçlar, yüksek yargısal görevleri icra için gerekli nitelikleresahip veya alanında uzmanlığı herkesçe malum hukukçu ol-

malıdırlar.2. Yargıçlar Mahkeme’ye kendi adlarına katılırlar.3. Yargıçlar görev süreleri içinde bağımsızlık, tarafsızlık vetam gün çalışma esasına dayalı bir görevin gerektirdiği hazırbulunma koşulları ile bağdaşmayan hiçbir görev üstlene-mezler; bu fıkranın uygulanmasından doğabilecek her sorun

Mahkeme‘ce karara bağlanır.


17/58

16

MADDE 22

Yargıçların seçimiYargıçlar, her Yüksek Sözleşmeci Taraf adına, beher Yüksek

Sözleşmeci Tarafın sunacağı üç adaylık liste üzerinden Parla-

menterler Meclisi tarafından oy çokluğu ile seçilirler.

MADDE 23

Görev süreleri ve görevden alınma1. Yargıçlar dokuz yıllık bir süre için seçilirler. Tekrar seçil-meleri mümkün değildir.2. Yargıçların görev süreleri 70 yaşına ulaştıklarında sonaerer.3. Yargıçlar, yerlerine başkası seçilinceye kadar görevleri-ni sürdürürler. Buna karşılık, daha evvelce katılmış olduklarıdavalara, görevleri sona erdikten sonra da bakmaya devam

ederler.4. Bir yargıç, diğer yargıçlar tarafından üçte iki çoğunluk ilealınmış ve yargıçlık için gerekli koşulları artık taşımadığınadair bir karar olmadıkça, görevden alınamaz.

MADDE 24

Yazı İşleri Müdürlüğü ve Raportörler1. Mahkeme nezdinde, görev ve kuruluşu Mahkeme içtü-züğünde belirlenen bir Yazı İşleri Müdürlüğü bulunur.2. Tek yargıç düzeninde çalıştığında Mahkeme’ye, Mah-keme Başkanı’nın otoritesi altında görev yapan raportörleryardım eder. Raportörler, Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü

mensubudur.


18/58

17

MADDE 25

Mahkeme Genel KuruluGenel Kurul halinde toplanan Mahkeme,

a) üç yıllık bir süre için başkanını ve bir veya iki başkanyardımcısını seçer; bu kişilerin tekrar seçilmeleri müm-kündür;b) belirli süreler için Daire’ler oluşturur;c) Daire başkanlarını seçer; bu kişilerin tekrar seçilme-leri mümkündür;

d) Mahkeme içtüzüğünü kabul eder;e) Yazı İşleri Müdürü’nü ve bir veya birden fazla Müdüryardımcısını seçer;f) 26. maddenin 2. fıkrası uyarınca talepte bulunur.

MADDE 26

Tek Yargıç, Komite, Daire ve Büyük Daire Heyetleri1. Mahkeme, önüne gelen başvuruları incelemek üzere tekyargıç, üç yargıçlı komite, yedi yargıçlı Daire ve onyedi yar-gıçlı Büyük Daire düzeninde toplanır. Daireler, belirli bir süreiçin komiteleri kurarlar.2. Mahkeme Genel Kurulu’nun talebi üzerine, BakanlarKomitesi, Daire yargıçlarının sayısını, oybirliği ile alacağı bir

kararla ve belirli bir süre için, beşe düşürebilir.3. Tek yargıç düzeninde görev alan yargıç, adına seçilmişbulunduğu Yüksek Sözleşmeci Taraf aleyhine yapılmış hiçbirbaşvuruyu inceleyemez.4. Uyuşmazlığa taraf olan Yüksek Sözleşmeci Taraf adınaseçilmiş olan yargıç, Daire ve Büyük Daire’nin doğal üye-

sidir. Bu yargıcın yokluğunda veya görev almasının müm-


19/58

18

kün olmadığı durumlarda, ilgili Taraf’ın önceden sunacağılisteden Mahkeme Başkanı’nca seçilen bir kişi yargıç sıfatıylagörev alır.5. Büyük Daire’de ayrıca Mahkeme başkanı, başkan yar-dımcıları, Daire başkanları ve Mahkeme içtüzüğüne görebelirlenecek diğer yargıçlar yer alırlar. Bir dava 43. maddeuyarınca Büyük Daire’ye gönderildiğinde, kararı veren Da-irenin başkanı ile ilgili Yüksek Sözleşmeci Taraf adına yer al-mış yargıç dışındaki hiçbir Daire yargıcı Büyük Daire’de yeralamaz.

MADDE 27

Tek Yargıcın yetkileri1. Tek yargıç, 34. maddeye uygun olarak Mahkeme’ye ya-pılan bir başvurunun kabul edilemez olduğuna veya işlem-den kaldırılmasına, eğer böyle bir karar ek inceleme gerek-meksizin alınabilecek ise, karar verebilir.2. Verilen karar kesindir.3. Tek yargıç, eğer bir başvurunun kabul edilmez olduğunaveya işlemden kaldırılmasına karar vermez ise, ek incelemeiçin bunu bir komite ya da Daire’ye gönderir.

MADDE 28

Komitelerin yetkileri

1. Bir komite, oybirliği ile, 34. maddeye uygun olarak önü-ne gelen bir bireysel bir başvurunun,a) kabul edilemez olduğuna veya işlemden kaldırılması-na, eğer böyle bir karar ek inceleme gerekmeksizin alı-nabilecek ise, karar verebilir; veya b) davadaki temel sorun, Sözleşme ve Protokollerininuygulanması veya yorumlanması ile ilgili olup, zaten


20/58

19

Mahkeme’nin yerleşik içtihadının konusu ise, davayı ka-bul edilebilir bulabilir ve aynı zamanda davanın esasınailişkin karar verebilir.

2. 1. fıkrada belirtilen kabul edilebilirlik kararı ile esasa iliş-kin karar kesindir.3. Uyuşmazlığın tarafı olan Yüksek Sözleşmeci Taraf adınaseçilmiş yargıç, eğer komitenin üyesi değilse, komite, usu-lün her aşamasında, o yargıcı üyelerinden birinin yerine geç-mek üzere bünyesine davet edebilir. Bunun için, söz konu-su Taraf’ın 1. b) bendinde belirtilen usulün uygulanmasına

itiraz etmiş olup olmadığı durumu dahil, ilgili tüm unsurlarıdikkate alır.MADDE 29

Daire’lerin kabul edilebilirliğe ve esasa ilişkinkararları

1. 27 veya 28. madde uyarınca herhangi bir karar ya da28. madde çerçevesinde esasa ilişkin herhangi bir karar ve-rilmediği durumlarda, bir Daire 34. maddeye uygun olarakyapılan bireysel başvuruların kabul edilebilirliği ve esası hak-kında kararı verir. Kabul edilebilirlik konusundaki karar ayrıolarak da alınabilir.2. Bir Daire 33. madde uyarınca yapılan devlet başvurula-rının kabul edilebilirliği ve esası hakkında kararı verir. Mah-

keme, istisnai durumlarda aksine karar vermedikçe, kabuledilebilirliğe ilişkin kararlar ayrı olarak alınır.MADDE 30

Büyük Daire lehine dosyadan elçekmeEğer Daire önünde görülmekte olan dava, Sözleşme ve Pro-tokollerinin yorumu konusunda ciddi bir sorun doğuruyorsa

ya da bir sorunun çözümü Mahkeme tarafından daha ön-


21/58

20

ceden verilmiş bir karar ile çelişme yaratabilecekse, Daire,daha karar vermemiş olmak kaydıyla, başvurudan elçekerekdosyayı Büyük Daire’ye gönderebilir, meğer ki, taraflardanbiri buna itiraz etsin.

MADDE 31

Büyük Daire’nin yetkileriBüyük Daire,

a) 33. madde uyarınca yapılan başvurular ile 34. maddeuyarınca yapılıp bir Daire tarafından 30. madde gereğikendisine gönderilen veya 43. madde gereği önüne ge-

len başvurular hakkında karar verir;b) 46. maddenin 4. fıkrası çerçevesinde Bakanlar Komi-tesi tarafından kendisine sunulan sorunlar konusundakarar verir; vec) 47. madde uyarınca önüne gelen görüş bildirme ta-leplerini inceler.

MADDE 32Mahkeme’nin yargı yetkisi

1. Mahkeme’nin yargı yetkisi, 33, 34, 46 ve 47. madde-lerde belirlenen koşullar uyarınca kendisine sunulan, buSözleşme’nin ve Protokollerinin yorumu ve uygulanmasınailişkin tüm sorunları kapsar.

2. Mahkeme’nin yetkili olup olmadığı hakkında ihtilaf du-rumunda, kararı Mahkeme verir.MADDE 33

Devletlerarası başvurularHer Yüksek Sözleşmeci Taraf, diğer bir Yüksek SözleşmeciTaraf’a karşı Sözleşme ve Protokollerinin hükümlerinin ihlali

iddiası ile Mahkeme’ye başvurabilir.


22/58

21

MADDE 34

Bireysel başvurularBu Sözleşme veya protokollerinde tanınan haklarının Yük-sek Sözleşmeci Taraflar’dan biri tarafından ihlal edilmesin-den dolayı mağdur olduğunu öne süren her gerçek kişi,hükümet dışı kuruluş veya kişi grupları Mahkeme’ye başvu-rabilir. Yüksek Sözleşmeci Taraflar bu hakkın etkin bir şekildekullanılmasını hiçbir surette engel olmamayı taahhüt ederler.

MADDE 35

Kabul edilebilirlik koşulları1. Mahkeme’ye ancak, uluslararası hukukun genel olarakkabul edilen ilkeleri uyarınca iç hukuk yollarının tüketilme-sinden sonra ve iç hukuktaki kesin karar tarihinden itibarenaltı aylık bir süre içinde başvurulabilir.2. Mahkeme, 34. madde uyarınca sunulan bireysel başvu-

ruları aşağıda sayılı hallerde ele almaz:a) Başvuru isimsiz ise; veyab) Başvuru, Mahkemece daha önce incelenmiş ya dauluslararası diğer bir soruşturma veya çözüm merciinedaha önceden sunulmuş bir başka başvuruyla esasenaynı olup yeni olgular içermiyorsa.

3. Asağıdaki hallerde Mahkeme, 34. madde uyarınca su-nulan bireysel başvuruları kabul edilemez bulur:

a) Başvurunun konu bakımından Sözleşme veya Pro-tokollerinin hükümleriyle bağdaşmaması, dayanaktanaçıkça yoksun veya bireysel başvuru hakkının kötüyekullanılması niteliğinde olması, veya;


23/58

22

b) Başvurucunun önemli bir zarar görmemiş olması; me-ğer ki Sözleşme ve Protokolleri ile güvence altına alınaninsan haklarına saygı ilkesi başvurunun esastan incelen-mesini gerektirsin. Ancak ulusal bir mahkeme tarafın-dan gereği gibi incelenmemiş hiçbir dava bu gerekçe ilereddedilemez.

4. Mahkeme bu maddeye göre kabul edilemez bulduğutüm başvuruları reddeder. Mahkeme, yargılamanın her aşa-masında bu yönde karar verilebilir.

MADDE 36

Üçüncü taraf sıfatıyla davaya katılma1. Kendi vatandaşlarından birinin başvucu konumunda ol-ması halinde, her Yüksek Sözleşmeci Taraf, Daire ve BüyükDaire önündeki davalarda yazılı görüş sunma ve duruşmala-ra katılma hakkına sahiptir.2. Mahkeme başkanı, adaletin gereği gibi yerine getiril-mesi amacıyla, davaya taraf olmayan herhangi bir YüksekSözleşmeci Taraf’ı ya da başvurucu dışında davayla ilgili herkişiyi yazılı görüş sunmaya veya duruşmalara katılmaya da-vet edebilir.3. Bir Daire veya Büyük Daire önündeki her davada Avrupa

Konseyi İnsan Hakları Komiseri yazılı görüş sunabilir ve du-ruşmalara katılabilir.MADDE 37

Kayıttan düşürme1. Yargılamanın her aşamasında, Mahkeme aşağıdaki ko-şulların oluştuğu kanısına varırsa bir başvurunun kayıttan

düşürülmesine karar verebilir:


24/58

23

a) başvuru sahibi davasını takip etme niyetinde değilse,veyab) ihtilaf çözümlenmişse, veya

c) Mahkeme’nin saptadığı herhangi bir başka gerekçe-den ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesinihaklı kılan bir neden görülmezse.

Ancak, bu Sözleşme ve protokolleri ile güvence altına alınaninsan haklarına saygının gerekli kıldığı hallerde, Mahkemebaşvuruyu incelemeye devam eder.

2. Mahkeme, koşulların bunu haklı kıldığı kanısına varırsa,bir başvurunun yeniden kayda alınmasını kararlaştırabilir.

MADDE 38

Davanın çekişmeli yargı ilkesine uygun olarakincelenmesi

1. Mahkeme, başvuruyu tarafların temsilcileriyle birlikteinceler ve gerekirse, ilgili Yüksek Sözleşmeci Tarafların, etkinolarak yürütülmesi için gerekli tüm kolaylıkları sağlayacakla-rı bir soruşturma yapar.

MADDE 39

Dostane çözüm

1. Yargılamanın her aşamasında, Mahkeme, davanın buSözleşme ve Protokolleri ile tanınan insan haklarına saygıilkesinden esinlenen bir dostane çözüm yoluyla sonuçlan-masını sağlamak için taraflara yardımcı olabilir.2. 1. fıkrada tanımlanan işlemler gizlidir.3. Dostane çözüm durumunda Mahkeme, olayların ve ka-


25/58

24

bul edilen çözümün kısa bir özeti ile sınırlı bir kararla başvu-ruyu kayıttan düşürür.4. Bu karar, dostane çözüme ilişkin olarak kararda yer alan

esasların icrasını denetleyecek olan Bakanlar Komitesi’ne ile-

tilir.MADDE 40

Duruşmanın kamuya açıklığı ve belgelere erişim1. Mahkeme istisnai durumlarda aksini kararlaştırmadıkça,duruşmalar kamuya açıktır.

2. Mahkeme Başkanı aksine karar vermedikçe, Yazı İşleriMüdürlüğü’ne sunulan belgeler kamu erişimine açıktır.MADDE 41

Adil tazminEğer Mahkeme bu Sözleşme ve Protokollerinin ihlal edil-diğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Taraf’ın iç

hukuku bu ihlalin sonuçlarını ancak kısmen ortadan kaldı-rabiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, zarar gören taraflehine adil bir tazmin verilmesine hükmeder.

MADDE 42

Daire kararlarıDairelerin kararları, 44. maddenin 2. fıkrası hükmüne uygunolarak kesinleşir.

MADDE 43

Büyük Daire’ye gönderme1. Bir Daire kararının verildiği tarihten itibaren üç ay içindeve istisnai durumlarda, dava taraflarından her biri davanın

Büyük Daire’ye gönderilmesini isteyebilir.


26/58

25

2. Büyük Daire bünyesinde beş yargıçtan oluşan bir kurulistemi, eğer davada Sözleşme ve Protokollerinin yorumunaya da uygulanmasına ilişkin ya da genel nitelikte ciddi bir

sorun varsa, kabul eder.3. Kurul istemi kabul ederse, Büyük Daire davayı kararabağlar.

MADDE 44

Kesin kararlar1. Büyük Daire’nin kararı kesindir.2. Bir Daire’nin kararı aşağıdaki durumlarda kesinleşir:

a) Taraflar davanın Büyük Daire’ye gönderilmesini iste-mediklerini beyan ederlerse, veyab) Karardan itibaren üç ay içinde davanın BüyükDaire’ye gönderilmesi istenmezse, veyac) Büyük Daire bünyesinde oluşturulan kurul 43. mad-de çerçevesinde sunulan istemi reddederse.

3. Kesin karar yayınlanır.MADDE 45

Kararların gerekçesi1. Esasa ilişkin kararlar ile başvuruların kabul edilebilirliğineya da kabul edilemezliğine ilişkin kararlar gerekçelidir.2. Esasa ilişkin kararın içeriği, tamamen veya kısmen, tümyargıçların kanaatini oybirliği ile yansıtmadığı takdirde, heryargıç kendi ayrık görüşünü belirtme hakkına sahiptir.


27/58

26

MADDE 46

Kararların bağlayıcılığı ve infazı1. Yüksek Sözleşmeci Taraflar, taraf oldukları davalarda

Mahkeme’nin verdiği kesinleşmiş kararlara uymayı taahhütederler.2. Mahkeme’nin kesinleşen kararı, infazını denetleyecekolan Bakanlar Komitesi’ne gönderilir.3. Bakanlar Komitesi, kesinleşen bir kararın infazının de-netlenmesinin, söz konusu kararın yorumundan kaynak-lanan bir zorluk nedeniyle engellendiği kanaatinde ise, buyorum konusunda karar vermesi için Mahkeme’ye başvu-rabilir. Mahkeme’ye başvurma kararı, Komite toplantılarınakatılma hakkına sahip temsilcilerin üçte iki oy çokluğu ilealınır.

4. Bakanlar Komitesi, bir Yüksek Sözleşmeci Taraf’ın, tarafolduğu bir davada verilen kesin karara uygun davranmayıreddettiği görüşünde ise, ilgili Taraf’a ihtarda bulunduktansonra, Komite toplantılarına katılmaya yetkili temsilcilerinüçte iki oy çokluğu ile alınacak bir kararla, ilgili Taraf’ın 1.fikrada öngörülen yükümlülüğünü yerine getirmediği mese-

lesini Mahkeme’ye intikal ettirebilir.5. Mahkeme 1. fıkranın ihlal edildiğini tespit ederse, alı-nacak önlemleri değerlendirmesi için davayı BakanlarKomitesi’ne gönderir. Mahkeme, eğer 1. fıkranın ihlal edil-mediğini saptarsa, davayı, incelemesine son verecek kararıalması için Bakanlar Komitesi’ne iletir.


28/58

27

MADDE 47

Danışma görüşleri1. Mahkeme, Bakanlar Komitesi’nin istemi üzerine, Sözleş-

me ve protokollerinin yorumlanması ile ilgili hukuki mesele-

ler konusunda danışma görüşleri verebilir.2. Ancak bu görüşler, ne Sözleşme’nin 1. bölümünde veprotokollerinde belirlenen hak ve özgürlüklerin içeriği veyakapsamı ile ilgili sorunlara, ne de Mahkeme veya BakanlarKomitesi’nin Sözleşme’de öngörülen bir başvuru sonucundakarara bağlamak durumunda kalabileceği diğer sorunlarailişkin olabilir.3. Bakanlar Komitesi’nin Mahkeme’den görüş isteme kara-rı, Komite’ye katılma hakkına sahip temsilcilerin oy çoğun-luğuyla alınır.

MADDE 48

Mahkeme’nin danışma görüşü verme yetkisiMahkeme, Bakanlar Komitesi’nden gelen görüş isteminin47. maddede tanımlandığı biçimiyle Mahkeme’nin yetkialanına girip girmediğine karar verir.

MADDE 49

Danışma görüşlerinin gerekçesi1. Mahkeme’nin verdiği görüş gerekçelidir.2. Görüş içeriği, tamamen veya kısmen, yargıçların kana-atlerini oy birliği ile yansıtmadığı takdirde, her yargıç kendiayrık görüşünü belirtme hakkına sahiptir.3. Mahkeme’nin verdiği görüş Bakanlar Komitesi’ne bildiri-lir.


29/58

28

MADDE 50

Mahkeme’nin giderleriMahkeme’nin işleyiş giderleri, Avrupa Konseyi tarafındankarşılanır.

MADDE 51

Yargıçların ayrıcalık ve dokunulmazlıklarıYargıçlar görevlerinin ifasında Avrupa Konseyi Statüsü’nün40. maddesinde ve bu madde uyarınca akdedilen anlaşma-larda öngörülen ayrıcalık ve dokunulmazlıklardan yararlanır.

BölüM IIIÇEşİtlİ HüKüMlEr

MADDE 52

Genel Sekreter tarafından yapılan incelemelerHer Yüksek Sözleşmeci Taraf, Avrupa Konseyi GenelSekreteri’nin talebi üzerine, bu Sözleşme’nin tüm hüküm-lerinin kendi iç hukukunda etkili uygulanmasına dair gerekliaçıklamaları sunacaktır.

MADDE 53Tanınmış insan haklarının korunması

Bu Sözleşme hükümlerinden hiçbiri, herhangi bir YüksekSözleşmeci Taraf’ın yasalarına ve onun taraf olduğu başkabir Sözleşme uyarınca tanınmış olabilecek insan hakları vetemel özgürlükleri sınırlayacak veya onları ihlal edecek bi-

çimde yorumlanamaz.


30/58

29

MADDE 54

Bakanlar Komitesi’nin yetkileriBu Sözleşme’nin hiçbir hükmü, Avrupa Konseyi Statüsü’nünBakanlar Komitesi’ne tanıdığı yetkileri ihlal etmez.

MADDE 55

Diğer çözüm yollarına başvurmamaYüksek Sözleşmeci Taraflar, özel uzlaşma halleri dışında,bu Sözleşme’nin yorum ya da uygulamasından doğan biranlaşmazlığı, aralarında geçerli bir anlaşma, sözleşme veya

bildirgelere dayanarak, başvuru yolu ile, işbu Sözleşme’deöngörülenlerin dışında bir yolla çözüme bağlamaktan karşı-lıklı olarak vaz geçmeyi kabul ederler.

MADDE 56

Ülkesel uygulama1. Her devlet, onaylama sırasında veya daha sonra herhan-gi bir zamanda, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne gönde-receği bir bildirimle bu Sözleşme’nin, uluslararası ilişkileriniyürüttüğü bütün ülke topraklarına veya bunlardan herhangibirine, bu maddenin 4. fıkrası saklı kalmak kaydıyla, uygula-nacağını beyan edebilir.2. Sözleşme, bildirimde belirtilen ülke toprak veya toprak-

larında, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’nin bu bildirimi al-dığı tarihten itibaren otuz gün sonra uygulamaya konur.3. Bu Sözleşme’nin hükümleri sözü geçen ülkelerde yerelgereklilikler dikkate alınarak uygulanır.4. Bu maddenin birinci fıkrası uyarınca bildirimde bulun-muş olan her devlet, her zaman, bildiriminde belirtmiş ol-

duğu ülke toprağı veya ülke toprakları gerçek kişilerin,


31/58

30

hükümet dışı kuruluşların veya kişi gruplarının başvurularıkonusunda bu Sözleşme’nin 34. maddesinde öngörüldüğübiçimde Mahkeme’nin yetkisini kabul ettiğini beyan edebilir.

MADDE 57Çekinceler

1. Bu Sözleşme’nin imzası ve onaylama belgesinin sunul-ması sırasında her devlet, Sözleşme’nin belirli bir hükmühakkında, ülkesinde yürürlükte olan bir yasanın bu hükümlebağdaşmazlığı konusunda bir çekince koyabilir. Bu maddegenel nitelikte çekinceler konmasına izin vermez.2. Bu madde uyarınca konulacak her çekince, sözü edilenyasayla ilgili kısa bir açıklama içerir.

MADDE 58

Feshi ihbar1. Bir Yüksek Sözleşmeci Taraf, bu Sözleşme’yi ancak

Sözleşme’ye taraf olduğu tarihten itibaren beş yıllık birsürenin geçmesinden sonra ve Avrupa Konseyi GenelSekreteri’ne altı ay önceden sunulacak bir ihbarla feshedebi-lir. Genel Sekreter bunu diğer Yüksek Sözleşmeci Taraflar’abildirir.2. Bu fesih işlemi, feshin etki doğurduğu tarihten önce ger-çekleşmiş ve yükümlülüklerin ihlali niteliğinde sayılabilecekolan bir olayla ilgili olarak, söz konusu Yüksek SözleşmeciTaraf’ın bu Sözleşme’den doğan yükümlülüklerinden kurtul-ması sonucunu doğurmaz.3. Avrupa Konseyi üyeliği sona eren her Yüksek Sözleşme-ci Taraf’ın bu Sözleşme’ye de taraf sıfatı da aynı koşullarlasona erer.


32/58

31

4. Sözleşme, 56. madde gereğince uygulanacağı beyanedilmiş olan ülkelerle ilgili olarak, yukarıdaki fıkraların hü-kümleri uyarınca feshedilebilir.

MADDE 59İmza ve onay

1. Bu Sözleşme, Avrupa Konseyi üyelerinin imzalarına açık-tır. Sözleşme onaylanacaktır. Onaylama belgeleri AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne verilecektir.2. Avrupa Birliği bu Sözleşme’ye katılabilir.

3. Bu Sözleşme, on onaylama belgesinin verilmesindensonra yürürlüğe girecektir.4. Sözleşme’yi daha sonra onaylayacak olan imzacılar içinSözleşme, onaylama belgesinin verilmesinden itibaren yü-rürlüğe girecektir.5. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Sözleşme’nin yürür-

lüğe girdiğini, Sözleşme’yi onaylayan Yüksek SözleşmeciTaraflar’ın adlarını ve daha sonra gelecek olan onaylamabelgelerinin verilişini bütün Avrupa Konseyi üyelerine bildi-recektir.Bu Sözleşme, Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve heriki metin de aynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca veİngilizce tek bir nüsha halinde 4 Kasım 1950’de Roma’dadüzenlenmiştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örnekleriniimza eden bütün devletlere gönderecektir.


33/58

32

İnsan Hakları ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasına İlişkin Sözleşme’ye

Ek Protokol No.1Paris, 20.III.1952Bu Protokol’ü imzalayan Avrupa Konseyi üyesi hükü-metler,Roma’da 4 Kasım 1950 tarihinde imza edilmiş bulunanİnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına ilişkinSözleşme’nin (aşağıda “Sözleşme” diye anılmıştır) birincibölümünde belirtilenler dışında bazı hak ve özgürlüklerinortak güvenceye bağlanmasını sağlamak amacıyla gereklitedbirleri almayı kararlaştırarak,Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:

MADDE 1

Mülkiyetin korunmasıHer gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığınasaygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Bir kimse, ancakkamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve

uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal vemülkünden yoksun bırakılabilir.Yukarıdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararınauygun olarak kullanılmasını düzenlemek veya vergilerin yada başka katkıların veya para cezalarının ödenmesini sağ-lamak için gerekli gördükleri yasaları uygulama konusunda

sahip oldukları hakka halel getirmez.


34/58

33

MADDE 2

Eğitim hakkıHiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz. Devlet,

eğitim ve öğretim alanında yükleneceği görevlerin yerinegetirilmesinde, ana ve babanın bu eğitim ve öğretimin kendidini ve felsefi inançlarına göre yapılmasını sağlama haklarınasaygı gösterir.

MADDE 3

Serbest seçim hakkı

Yüksek Sözleşmeci Taraflar, yasama organının seçilmesindehalkın kanaatlerinin özgürce açıklanmasını sağlayacak şart-lar içinde, makul aralıklarla, gizli oyla serbest seçimler yap-mayı taahhüt ederler.

MADDE 4

Ülkesel uygulama

Her Yüksek Sözleşmeci Taraf, bu Protokol’ün imzası veyaonaylanması sırasında ya da daha sonra herhangi bir za-manda, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne yapacağı birbildirimle, uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu ve sözügeçen bildirimde belirttiği ülkelerde bu Protokol hükümleri-nin ne ölçüde uygulanacağını taahhüt ettiğini açıklayabilir.

Yukarıdaki fıkra uyarınca bir bildirimde bulunmuş olan herYüksek Sözleşmeci Taraf, zaman zaman yapacağı yeni bil-dirimlerle daha önceki beyanlarının koşullarını değiştirebilirveya bu Protokol hükümlerinin bu tür herhangi bir ülkedeuygulanmasına son verildiğini bildirebilir.Bu madde uyarınca yapılmış olan bir bildirim, Sözleşme’nin56. maddesinin 1. fıkrasına uygun olarak yapılmış sayılır.


35/58

34

MADDE 5

Sözleşme ile bağlantıYüksek Sözleşmeci Taraflar, bu Protokol’ün 1, 2, 3 ve 4.

maddelerini Sözleşme’ye ek maddeler olarak kabul ederlerve Sözleşme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanır.MADDE 6

İmza ve onayBu Protokol, Sözleşme’yi imza eden Avrupa KonseyiÜyeleri’nin imzalarına açıktır. Bu Protokol, Sözleşme ile bir-

likte veya ondan sonra onaylanacaktır. Protokol on onay-lama belgesinin verilmesinden sonra yürürlüğe girecektir.Daha sonra onaylayan imzacı devletler bakımından Proto-kol, onaylama belgesinin verildiği tarihten itibaren yürürlü-ğe girer.Onaylama belgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne ve-rilecek, o da onaylayan devletlerin adlarını bütün üyelerinebildirecektir.Bu Protokol, Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve heriki metin de aynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca veİngilizce tek bir nüsha halinde 20 Mart 1952’de Paris’te dü-zenlenmiştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imzaeden bütün devletlere gönderecektir.


36/58

35

İnsan Hakları ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasına İlişkin Sözleşme

ile bu Sözleşme’ye ek birinci Protokol’de

tanınmış bulunan haklardan ve özgürlüklerdenbaşka haklar ve özgürlükler tanıyan

Protokol No. 4

Strazburg, 16.IX.1963

Bu Protokol’ü imzalayan Avrupa Konseyi üyesi hükümet-ler,Roma’da 4 Kasım 1950 tarihinde imza edilmiş bulunanİnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkinSözleşme’nin (aşağıda “Sözleşme” diye anılmıştır) birincibölümünde ve 20 Mart 1952 tarihinde Paris’te imzalanmışolan Sözleşme’ye Ek Birinci Protokol’ün 1, 2 ve 3. madde-lerinde tanınmış bulunanlardan başka bazı hak ve özgür-lüklerin ortak güvenceye bağlanmasını sağlamak amacıylagerekli tedbirleri almayı kararlaştırarak,Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:

MADDE 1

Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılmayasağı

Hiç kimse, yalnızca akdî ilişkiden doğan bir yükümlülüğü ye-rine getirememiş olmasından dolayı özgürlüğünden yoksunbırakılamaz.


37/58

36

MADDE 2

Serbest dolaşım özgürlüğü1. Bir devletin ülkesi içinde usulüne uygun olarak bulunan

herkes, orada serbestçe dolaşma ve ikametgahını seçebilmehakkına sahiptir.2. Herkes, kendi ülkesi de dahil, herhangi bir ülkeyi terketmekte serbesttir.3. Bu haklar, ancak ulusal güvenlik, kamu emniyeti, kamudüzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, sağlık veahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunma-sı için, demokratik bir toplumda zorunlu tedbirler olarak veyasayla öngörülmüş sınırlamalara tabi tutulabilir.4. Bu maddenin 1. fıkrasında sayılan haklar, belli yerlerde,yasayla konmuş ve demokratik bir toplumda kamu yararınıngerektirdiği sınırlamalara tabi tutulabilir.

MADDE 3

Vatandaşların sınır dışı edilmeleri yasağı1. Hiç kimse, tek başına ya da toplu olarak, uyruğu bulun-duğu devletin ülkesinden sınır dışı edilemez.

2. Hiç kimse, uyruğunda bulunduğu devletin ülkesine gir-me hakkından yoksun bırakılamaz.

MADDE 4

Yabancıların topluca sınır dışı edilmeleri yasağıYabancıların toplu olarak sınır dışı edilmesi yasaktır.


38/58

37

MADDE 5

Ülkesel uygulama1. Her Yüksek Sözleşmeci Taraf, bu Protokol’ün imzalan-ması veya onaylanması sırasında ya da daha sonra herhangibir zamanda, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne yapacağıbir bildirimle, uluslararası ilişkilerinden sorumlu olduğu vesözü geçen bildirimde belirttiği ülkelerde bu Protokol hü-kümlerinin ne ölçüde uygulanacağını taahhüt ettiğini açıkla-yabilir.2. Yukarıdaki fıkra uyarınca bir bildirimde bulunmuş olanher Yüksek Sözleşmeci Taraf, zaman zaman yapacağı yenibildirimlerle, daha önceki beyanlarının koşullarını değişti-rebilir veya bu Protokol hükümlerinin bu tür herhangi birülkede uygulanmasına son verildiğini bildirebilir.3. Bu madde uyarınca yapılmış olan bir bildirim,Sözleşme’nin 56. maddesinin 1. fıkrasına uygun olarak ya-pılmış sayılır.4. Onaylama veya kabul sonucunda bu Protokol’ün uygu-landığı herhangi bir devletin ülkesi ve bu madde uyarıncasözü geçen devlet tarafından yapılmış bildirime göre buProtokol’ün uygulandığı ülkelerin her biri, 2. ve 3. madde-lerde sözü edilen devlet ülkesi deyimi bakımından ayrı ayrıülkeler olarak kabul edilir.5. Bu maddenin 1. ve 2. fıkraları uyarınca beyanda bulu-nan her devlet, sonradan her zaman bu beyanın ilgili olduğuülke veya ülkeler lehine, Mahkeme’nin, işbu Protokol’ün 1,2, 3 ve 4. maddelerinden herhangi birine ya da hepsine iliş-kin olarak her gerçek kişiden, hükümet dışı her kuruluştanveya her kişi grubundan Sözleşme’nin 34. maddesi uyarıncabaşvuruları alma yetkisini kabul ettiğini beyan edebilir.


39/58

38

MADDE 6

Sözleşme ile bağlantıYüksek Sözleşmeci Taraflar, bu Protokol’ün 1’den 5’e ka-dar olan maddelerini Sözleşme’ye ek maddeler olarak kabulederler ve Sözleşme’nin bütün hükümleri buna göre uygu-lanır.

MADDE 7

İmza ve onay1. Bu Protokol, Sözleşme’yi imza eden Avrupa Konseyi

üyelerinin imzalarına açıktır. Bu Protokol, Sözleşme ile birlik-

te veya ondan sonra onaylanacaktır. Protokol beş onaylamabelgesinin verilmesinden sonra yürürlüğe girecektir. Dahasonra onaylayan imzacı devletler bakımından Protokol,onaylama belgesinin verildiği tarihten itibaren yürürlüğe gi-rer.2. Onaylama belgeleri, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’neverilecek, o da onaylayan devletlerin adlarını bütün üyelerebildirecektir.Bu Protokol, imza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin deaynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca ve İngilizce tekbir nüsha halinde 16 Eylül 1963’te Strazburg’da düzenlen-

miştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza edenbütün devletlere gönderecektir.


40/58

39

İnsan Hakları ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasına İlişkin Sözleşme’ye ek,

Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair

Protokol No. 6Strazburg, 28.IV.1983

Roma’da 6 Kasım 1950’de imzalanan İnsan Hakları ve

Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme’yi (aşa-

ğıda “Sözleşme” diye anılmıştır) imzalayan Avrupa Konseyiüyesi devletler,Avrupa Konseyi üyesi devletlerin birçoğunda yer alan geliş-melerin ölüm cezasının kaldırılması yolunda genel bir eğilimiifade ettiğini göz önünde bulundurarak,Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:

MADDE 1

Ölüm cezasının kaldırılmasıÖlüm cezası kaldırılmıştır. Hiç kimse bu cezaya çarptırılamazve idam edilemez.

MADDE 2

Savaş zamanında ölüm cezasıBir devlet, yasalarında savaş veya yakın savaş tehlikesi za-manında işlenmiş olan fiiller için ölüm cezasını öngörebilir;bu ceza ancak yasanın belirlediği hallerde ve onun hüküm-lerine uygun olarak uygulanabilir. İlgili devlet, söz konusuyasanın bu duruma ilişkin hükümlerini Avrupa Konseyi Ge-

nel Sekreteri’ne bildirir.


41/58

40

MADDE 3

Askıya alma yasağıSözleşme’nin 15. maddesine dayanılarak bu Protokol’ünhükümleri ihlal edilemez.

MADDE 4

Çekince koyma yasağıSözleşme’nin 57. maddesine dayanılarak bu Protokol’ünhükümleriyle ilgili hiçbir çekince konulamaz.

MADDE 5

Ülkesel uygulama1. Her devlet, imza sırasında veya onaylama, kabul ya dakatılma belgesinin verilmesi sırasında, bu Protokol’ün uygu -lanacağı ülkeyi veya ülkeleri belirleyebilir.2. Her devlet, daha sonra herhangi bir zamanda, AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne yapacağı bir bildirimle belirteceğibaşka herhangi bir ülkenin bu Protokol’ün uygulanma kap -samına alınmış olduğunu beyan edebilir. Bu ülke bakımındanProtokol, bildirimin Genel Sekreter tarafından alınışını izle -yen ayın birinci günü yürürlüğe girer.3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca yapılan her bildirim, GenelSekreter’e gönderilecek bir ihbarla, bildirimde belirtilen ül-

keyle ilgili olarak geri alınabilir. Geri alma, Genel Sekreter’inihbarı alışını izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.MADDE 6

Sözleşme ile bağlantıTaraf Devletler bu Protokol’ün 1’den 5’e kadar olan mad-delerini Sözleşme’ye ek maddeler olarak kabul ederler ve

Sözleşme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanır.


42/58

41

MADDE 7

İmza ve onayBu Protokol, Sözleşme’yi imzalamış olan Avrupa Konseyi

üyesi devletlerin imzalarına açıktır. Protokol, onaylama, ka-

bul veya uygun bulmaya sunulacaktır. Avrupa Konseyi üyesibir devlet, aynı zamanda veya daha önceden Sözleşme’yionaylamadıkça, bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemezveya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya uygun bulmabelgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilir.

MADDE 8Yürürlüğe giriş

1. Bu Protokol, beş Avrupa Konseyi üyesi devletin 7. mad-de hükümleri uyarınca Protokol’le bağlanma hususundakirızalarını bildirdikleri tarihi izleyen ayın birinci günü yürürlü-ğe girer.

2. Protokol’le bağlanma hususundaki rızalarını daha sonrabildiren Sözleşmeci Devletler açısından, bu Protokol onayla-ma belgesinin verilmesi, kabul edilmesi ya da onaylanmasıtarihini izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.

MADDE 9

Saklama işlevleriAvrupa Konseyi Genel Sekreteri,

a) her imzalamayı,b) her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesininverilişini,c) 5 ve 8. maddeler uyarınca bu Protokol’ün her yürür-

lüğe giriş tarihini,


43/58

42

d) bu Protokol’e ilişkin başka her türlü işlem, ihbar veyabildirimi

Konsey üyesi devletlere bildirir.

Bu Protokol,İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin deaynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca ve İngilizce tekbir nüsha halinde 28 Nisan 1983’te Strazburg’da düzenlen-miştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza edenbütün devletlere gönderecektir.


44/58

43

İnsan Hakları Ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasına İlişkin Sözleşme’ye

ek 7 Numaralı ProtokolStrazburg, 22.XI.1984

4 Kasım 1950 tarihinde Roma’da imzalanan İnsan Haklarıve Temel Özgürlüklerin Korunması’na İlişkin Sözleşme (bun-

dan böyle “Sözleşme” diye anılmıştır) yoluyla belirli hak veözgürlüklerin ortak güvenceye bağlanmasını sağlamak içindaha ileri adımlar atmayı kararlaştıran ve burada imzası bu-lunan Avrupa Konseyi üyesi ülkeler,Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:

MADDE 1

Yabancıların sınır dışı edilmelerineilişkin usuli güvenceler

1. Bir devletin ülkesinde kurallara uygun olarak ikameteden bir yabancı, yasaya uygun şekilde verilmiş bir kararınuygulanması dışında sınır dışı edilemez ve bu durumda birkimse,

a) sınır dışı edilmesine karşı gerekçeler öne sürebilme,b) durumunu yeniden inceletme,c) yukarıdaki amaçlarla, yetkili bir merci önünde veyabu merci tarafından tayin edilecek biri ya da birileriönünde kendini temsil ettirme

hakkını haiz olacaktır.


45/58

44

2. Sınır dışı edilmenin kamu düzeni yararı ya da ulusalgüvenlik nedenleri açısından gerektiği hallerde, bir yaban-cı yukarıdaki 1. maddenin a, b ve c bentlerinde öngörülenhaklarını kullanmadan sınır dışı edilebilir.

MADDE 2

Cezai konularda iki dereceli yargılanma hakkı1. Bir mahkeme tarafından cezai bir suçtan mahkum edi-len her kişi, mahkumiyet ya da ceza hükmünü daha yüksekbir mahkemeye yeniden inceletme hakkını haiz olacaktır. Bu

hakkın kullanılması, kullanılabilme gerekçeleri de dahil ol-

mak üzere, yasayla düzenlenir.2. Bu hakkın kullanılması, yasada düzenlenmiş haliyleönem derecesi düşük suçlar bakımından ya da ilgilinin birinciderece mahkemesi olarak en yüksek mahkemede yargılan-dığı veya beraatini müteakip bunun temyiz edilmesi üzerine

verilen mahkumiyet hallerinde istisnaya tabi tutulabilir.MADDE 3

Adli hata halinde tazminat hakkıBir kişinin, kesin bir kararla cezai bir suçtan mahkum edil-mesi ve sonradan yeni veya yakın zamanda keşfedilmiş birdelilin kesinlikle yanlış bir adalet uygulaması olduğunu gös-

termesi veya kişinin affedilmesi nedeniyle cezai kararın iptaledilmesi halinde, bilinmeyen delilin açıklanmamış olmasınıntamamen veya kısmen o kişiye atfedildiğinin ispatlandı-ğı haller dışında, böyle bir mahkumiyet sonucunda cezayamaruz kalan kişi, ilgili devletin yasası ve uygulamasına göretazmin edilecektir.


46/58

45

MADDE 4

Aynı suçtan iki kez yargılanmama vecezalandırılmama hakkı

1. Hiç kimse bir devletin ceza yargılaması usulüne ve yasa-

ya uygun olarak kesin bir hükümle mahkum edildiği ya daberaat ettiği bir suçtan dolayı aynı devletin yargısal yetkisialtındaki yargılama usulleri çerçevesinde yeniden yargılana-maz veya mahkum edilemez.2. Yukarıdaki fıkra hükümleri, yeni veya yakın zamandaortaya çıkarılan delillerin veya önceki muamelelerde dava-

nın sonucunu etkileyebilecek esaslı bir kusurun varlığı du-rumunda, ilgili devletin ceza yargılaması usulü ve yasasınauygun olarak davanın yeniden açılmasını engellemez.3. Sözleşme’nin 15. maddesi çerçevesinde bu madde ilederpiş olunan yükümlülüklere aykırı hiçbir tedbir alınamaz.

MADDE 5

Eşler arasında eşitlikEşler evlilikte, evlilik süresince ve evliliğin sona ermesi du-rumunda, kendi aralarında ve çocukları ile ilişkilerinde me-deni haklar ve sorumluluklardan eşit şekilde yararlanırlar.Bu madde devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirlerialmalarını engellemez.

MADDE 6

Ülkesel uygulama1. Her devlet imzalama veya onay, kabul ya da uygun bul-ma belgesinin verilmesi sırasında bu Protokol’ün uygulana-cağı toprak ya da toprakları belirtir ve bu toprak veya top-raklara uygulayacağı işbu Protokol hükümlerini ne ölçüde

yükümlendiğini ifade eder.


47/58

46

2. Her devlet daha sonraki herhangi bir tarihte AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne hitaben yapacağı bir beyanla,bu Protokol’ün uygulanmasını, beyanda belirtilen herhangidiğer bir toprağa da genişletebilir. Bu durumdaki bir toprakbakımından, Protokol, Genel Sekreter’in böyle bir beyanıteslim aldığı tarihten itibaren iki aylık bir sürenin bitişini izle-yen ayın ilk günü yürürlüğe girer.3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca yapılan herhangi bir be-yan, böyle bir beyanda belirtilen toprak açısından, GenelSekreter’e hitaben yapılan bir bildirim ile geri alınabilir veyadeğiştirilebilir. Geri alma veya değiştirme, bildirimin GenelSekreter’e tesliminden sonraki iki aylık sürenin bitimini izle-yen ay başında yürürlüğe girer.4. Bu madde uyarınca yapılan beyan, Sözleşme’nin 56.maddesinin 1. fıkrası uygun olarak yapılmış sayılır.5. Onaylama, kabul ya da uygun bulma işlemi sonucu buProtokol’ün uygulanacağı herhangi bir devlet toprağı ve bumadde uyarınca o devlet tarafından yapılan beyana binaenbu Protokol’ün uygulanacağı topraklardan her biri, 1. mad-dede atıfta bulunulan anlamıyla bir devletin ülkesinden ayrıtopraklar olarak mütalaa edilebilir.6. Bu maddenin 1. ve 2. fıkraları uyarınca beyanda bulu-

nan her devlet, sonradan her zaman bu beyanın ilgili oldu-ğu ülke veya ülkeler lehine, Mahkeme’nin, işbu Protokol’ün1’den 5’e kadar olan maddelerinden herhangi birine ya dahepsine ilişkin olarak her gerçek kişiden, hükümet dışı herkuruluştan veya her kişi grubundan Sözleşme’nin 34. mad-desi uyarınca başvuruları alma yetkisini kabul ettiğini beyanedebilir.


48/58

47

MADDE 7

Sözleşme ile bağlantıTaraf devletler, bu Protokol’ün 1’den 6’ya kadar olan mad-

delerini Sözleşme’nin ek maddeleri olarak değerlendirecek-

lerdir ve Sözleşme’nin tüm hükümleri buna göre uygulana-caktır.

MADDE 8

İmza ve onayBu Protokol, Sözleşme’yi imza eden Avrupa Konseyi üyesi

ülkelerin imzasına açıktır. Bu Protokol onaylama, kabul ya dauygun bulma ile yürürlüğe girecektir. Avrupa Konseyi üyesibir devlet aynı anda ya da daha önceden Sözleşme’yi onay-lamadan bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemez ya dauygun bulamaz. Onay, kabul ya da uygun bulma belgeleriAvrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tevdi edilecektir.

MADDE 9

Yürürlüğe giriş1. Bu Protokol, Avrupa Konseyi üyesi yedi devletin 8. mad-de hükümlerine uygun bir şekilde bu Protokol’e bağlı kala-caklarını ifade ettikleri tarihten itibaren iki aylık bir süreninbitişini izleyen ayın ilk günü yürürlüğe girecektir.2. Herhangi bir üye devletin sonradan bu Protokol’e ka-tılması durumunda, Protokol, o devlet açısından onaylama,kabul ya da uygun bulma belgesinin tevdi edildiği tarihtenitibaren iki aylık bir sürenin bitişini izleyen ayın ilk günü yü-rürlüğe girecektir.


49/58

48

MADDE 10


a) her imzalamayı,b) onay, kabul veya uygun bir şekilde bu Protokol’ünyürürlülük kazanacağı her tarihi,c) 6. ve 9. maddelere uygun bir şekilde bu Protokol’ünyürürlülüğe gireceği her tarihi,d) bu Protokol ile ilgili her türlü başka işlemi, bildirimi

ya da beyanı,Konsey üyesi devletlere bildirir.Bu Protokol,İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin deaynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca ve İngilizce tekbir nüsha halinde 22 Kasım 1984’te Strazburg’da düzenlen-miştir. Genel Sekreter bunun tasdikli örneklerini imza edenbütün devletlere gönderecektir.


50/58

49

İnsan Hakları Ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasına İlişkin Sözleşme’ye

ek 12 Numaralı ProtokolRoma, 4.XI.2000

Aşağıda imzası bulunan Avrupa Konseyi üyesi Devletler,Tüm insanların hukuk önünde eşit oldukları ve hukuk tara-

fından eşit derecede korunma hakkına sahip oldukları temelilkesinden hareketle;Roma’da 4 Kasım 1950 tarihinde imzalanmış olan İnsanHakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleş-me (aşağıda “Sözleşme” olarak anılacaktır.) çerçevesinde,ayrımcılığın genel olarak yasaklanmasının topluca uygulan-ması yoluyla herkesin eşit olduğunun vurgulanması için ge-rekli tedbirleri almayı kararlaştırarak;Ayrımcılık yapılmaması ilkesinin, Taraf Devletleri, tam veetkin bir eşitlik sağlamak amacıyla objektif ve makul gerek-çelere dayanan tedbirler almaktan alıkoymadığını vurgula-yarak,Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:

MADDE 1

Ayrımcılığın genel olarak yasaklanması1. Hukuken temin edilmiş olan tüm haklardan yararlanma,cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasi veya diğer kanaatler, ulusalve sosyal köken, ulusal bir azınlığa mensup olma, servet,doğum veya herhangi bir diğer statü bakımından hiçbir ay-


51/58

50

rımcılık yapılmadan sağlanır.2. Hiç kimse, 1. paragrafta belirtildiği şekilde hiçbir gerek-çeyle, hiçbir kamu makamı tarafından ayrımcılığa maruz bı-rakılamaz.

MADDE 2

Ülkesel uygulama1. Her Devlet imzalama veya onay, kabul ya da uygun bul-ma belgesinin verilmesi sırasında bu Protokol’ün uygulana-cağı toprak ya da toprakları belirtir.

2. Her Devlet daha sonraki herhangi bir tarihte AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne hitaben bulunacağı bir beyanla,bu Protokol’ün uygulanmasını, işbu beyanda belirtilen di-ğer bir toprağa genişletebilir. Bu durumda, Protokol, GenelSekreter’in böyle bir beyanı teslim aldığı tarihten sonraki üçaylık sürenin bitimini izleyen ayın ilk günü belirtilen toprakbakımından yürürlüğe girer.

3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca bulunulan herhangi bir be-yan, böyle bir beyanda belirtilen toprak açısından, AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne hitaben yapılan bir bildirim ilegeri alınabilir veya değiştirilebilir. Geri alma ve değiştirme,Genel Sekreter’in bu bildirimi teslim aldığı tarihten sonrakiüç aylık sürenin bitimini izleyen ayın ilk günü yürürlüğe gi-rer.4. Bu madde uyarınca bulunulan bir beyan, Sözleşme’nin56. maddesinin 1. fıkrasına uygun olarak gerçekleştirilmişsayılır.5. Bu Madde’nin 1. veya 2. fıkraları uyarınca beyanda bulu-nan her Devlet, daha sonraki herhangi bir tarihte, bu beyan-da belirtilen ülke veya ülkelerle ilgili olarak, Mahkeme’nin,


52/58

51

her gerçek kişiden, sivil toplum kuruluşundan veya herkişi grubundan Sözleşme’nin 34. maddesine göre ve işbuProtokol’ün 1. maddesi uyarınca başvuruları alma yetkisinikabul ettiğini beyan edebilir.

MADDE 3

Sözleşme ile bağlantıTaraf Devletler bu Protokol’ün 1’den 2’ye kadar olan mad-delerini Sözleşme’ye ek maddeler olarak kabul ederler veSözleşme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanır.

MADDE 4İmza ve onay

Bu Protokol, Sözleşme’yi imzalamış olan Avrupa Konseyiüyesi devletlerin imzalarına açıktır. Protokol, onaylama, ka-bul veya uygun bulmaya sunulacaktır. Avrupa Konseyi üyesibir devlet, aynı zamanda veya daha önceden Sözleşme’yionaylamadıkça, bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemezveya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya uygun bulmabelgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilir.

MADDE 5

Yürürlüğe giriş1. Bu Protokol, on Avrupa Konseyi üyesi devletin 4. madde

hükümleri uyarınca Protokol’ün bağlayıcı olması hususun-daki rızalarını bildirdikleri tarihten itibaren üç aylık bir süreyiizleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.2. Bu Protokol’le bağlanma hususundaki rızalarını dahasonra bildiren üye Devletler için Protokol, onay, kabul ya dauygun bulma belgesini teslim ettikleri tarihten itibaren üçaylık bir süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.


53/58

52

MADDE 6


a) her imzalamayı,b) her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesininverilişini,c) bu Protokol’ün 2. ve 5. maddeler uyarınca her yü-rürlüğe giriş tarihini,d) bu Protokol’e ilişkin başka her türlü işlem, ihbar veya

bildirimiKonsey üyesi devletlere bildirir.Bu Protokol,İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin deaynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca ve İngilizce tekbir nüsha halinde 4 Kasım 2000 tarihinde Roma’da düzen-lenmiştir. Genel Sekreter bu Protokol’ün tasdikli örnekleriniimza eden bütün Avrupa Konseyi üyesi Devletlere gönde-recektir.


54/58

53

İnsan Hakları Ve Temel ÖzgürlüklerinKorunmasına İlişkin Sözleşme’ye ek,

ölüm cezasının her durumda kaldırılmasına dair

13 Numaralı Protokol

vilniuS, 3.v.2002

Aşağıda imzası bulunan Avrupa Konseyi üyesi Devletler,Demokratik bir toplumda herkesin yaşama hakkının temelbir değer olduğu ve ölüm cezasının kaldırılmasının bu hak-kın korunmasında ve tüm insanların sahip olduğu onuruntanınmasında büyük önem taşıdığı inancıyla;

Roma’da 4 Kasım 1950 tarihinde imzalanan İnsan Haklarıve Temel Özgürlüklerin Korunmasına İlişkin Sözleşme’nin(aşağıda “Sözleşme” olarak anılacaktır.) teminat altına aldığıyaşama hakkının korunmasını pekiştirmek dileğiyle;Strazburg’da 28 Nisan 1983 tarihinde imzalananSözleşme’ye Ek, Ölüm Cezasının Kaldırılmasına Dair 6 Nu-

maralı Protokol’ün savaş ya da yakın savaş tehlikesi zama-

nında işlenmiş olan fiiller için verilen ölüm cezalarını Sözleş-me dışı tuttuğunu göz önünde bulundurarak;Ölüm cezasını her tür durumda kaldırmak için son adımı at-maya karar vererek,Aşağıdaki hususlarda anlaşmışlardır:


55/58

54

MADDE 1

Ölüm cezasının kaldırılmasıÖlüm cezası kaldırılmıştır. Hiç kimse bu cezaya çarptırılamazve idam edilemez.

MADDE 2

Askıya alma yasağıSözleşme’nin 15. maddesine dayanılarak bu Protokol’ünhükümleri askıya alınamaz.

MADDE 3

Çekince koyma yasağıSözleşme’nin 57. maddesine dayanılarak bu Protokol’ünhükümleriyle ilgili hiçbir çekince konulamaz.

MADDE 4

Ülkesel uygulama

1. Her devlet, imza sırasında veya onaylama, kabul ya dauygun bulma belgesinin verilmesi sırasında, bu Protokol’ünuygulanacağı ülkeyi veya ülkeleri belirleyebilir.2. Her devlet, daha sonra herhangi bir zamanda, AvrupaKonseyi Genel Sekreteri’ne yapacağı bir bildirimle belirte-ceği başka herhangi bir ülkenin bu Protokol’ün uygulanma

kapsamına alınmış olduğunu beyan edebilir. Bu ülke bakı-mından Protokol, bildirimin Genel Sekreter tarafından teslimalınışından sonra üç aylık bir süreyi izleyen ayın birinci günüyürürlüğe girer.3. Yukarıdaki iki fıkra uyarınca yapılan her bildirim, GenelSekreter’e gönderilecek bir ihbarla, bildirimde belirtilen ül-

keyle ilgili olarak geri çekilebilir ya da değiştirilebilir. Geri


56/58

55

çekme ya da değiştirme, ihbarın Genel Sekreter tarafındanteslim alınışından sonra üç aylık bir süreyi izleyen ayın birincigünü yürürlüğe girer.

MADDE 5Sözleşme ile bağlantı

Taraf Devletler bu Protokol’ün 1’den 4’e kadar olan mad-delerini Sözleşme’ye ek maddeler olarak kabul ederler veSözleşme’nin bütün hükümleri buna göre uygulanır.

MADDE 6

İmza ve onayBu Protokol, Sözleşme’yi imzalamış olan Avrupa Konseyiüyesi devletlerin imzalarına açıktır. Protokol, onaylama, ka-bul veya uygun bulmaya sunulacaktır. Avrupa Konseyi üyesibir devlet, aynı zamanda veya daha önceden Sözleşme’yionaylamadıkça, bu Protokol’ü onaylayamaz, kabul edemezveya uygun bulamaz. Onaylama, kabul veya uygun bulmabelgeleri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne verilir.

MADDE 7

Yürürlüğe giriş1. Bu Protokol, on Avrupa Konseyi üyesi devletin 6. madde

hükümleri uyarınca Protokol’ün bağlayıcı olması hususun-daki rızalarını bildirdikleri tarihten itibaren üç aylık bir süreyiizleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.2. Bu Protokol’le bağlanma hususundaki rızalarını dahasonra bildiren üye Devletler için Protokol, onay, kabul ya dauygun bulma belgesini teslim ettikleri tarihten itibaren üçaylık bir süreyi izleyen ayın birinci günü yürürlüğe girer.


57/58

56

MADDE 8


a) her imzalamayı,b) her onaylama, kabul veya uygun bulma belgesininverilişini,c) bu Protokol’ün 4. ve 7. maddeler uyarınca her yü-rürlüğe giriş tarihini,d) bu Protokol’e ilişkin başka her türlü işlem, ihbar veya

bildirimiKonsey üyesi devletlere bildirir.Bu Protokol,İmza yetkisini haiz kişilerce imzalanmış olup,Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanmak ve her iki metin deaynı derecede geçerli olmak üzere Fransızca ve İngilizce tekbir nüsha halinde 3 Mayıs 2002 tarihinde Vilnius’da düzen-lenmiştir. Genel Sekreter bu Protokol’ün tasdikli örnekleriniimza eden bütün Avrupa Konseyi üyesi Devletlere gönde-recektir.


58/58

TR

AvrupaİnsanHaklarıSözleşmesi

www.coe.int Avrupa kıtasının neredeyse tamamını oluşturan 47 devlet AvrupaKonseyine üyedir. Avrupa Konseyi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

ile kişilerin korunmasına dair diğer temel metinleri esas alanmüşterek demokratik ve hukuki ilkeler geliştirmeyi amaçlamaktadır.İkinci Dünya Savaşını takip eden dönemde kurulmuş olduğu1949 yılından bu yana, Avrupa Konseyi uzlaşmanın simgesidir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa Konseyibünyesinde hazırlanmış olup 1950’de Roma’daimzaya açılmıştır. Başvuruların değerlendirilmesive işlenmesi süreçlerini iyileştirmek suretiyleMahkemenin uzun dönemli etkinliğini sağlamakamacı ile, Sözleşme 1 Haziran 2010 tarihinde14 No.lu Protokol ile tadil edilmiştir.

ISBN 978-92-871-7009-5 € 1 / US$ 2

AİHM Sozlesmesi

Documents