-
BRLEM MLLETLER DENZ HUKUKU SZLEMES*
KISIM 1
GR
Birinci madde
Terimlerin kullanl ve uygulanma alan
1- bu Szlemenin amalar uyarnca:
1) "Blge"den, ulusal yetki snrlar tesindeki deniz yataklar ve
bunlarn toprak alt; 2) "Otorite"den, Deniz Yata Uluslararas
Otoritesi; 3) "Blgede yrtlen faaliyetler"den Blgenin kaynaklarnn
aratrlmasna ve iletilmesine ilikin
btn faaliyetler,
anlalmaktadr;
4) "Deniz evresinin kirlenmesi"nden, canl kaynaklara ve deniz
yaamna zarar verme, insan sal iin tehlike oluturma, balklk ve
denizlerin dier yasal amalarla kullanm da dahil olmak zere,
denizcilik faaliyetlerini engelleme, deniz suyunun niteliini
deitirme ve gzellikleri bozma gibi
zararl etkileri olan veya olabilecek maddelerin veya enerjinin,
insan tarafndan dorudan doruya veya
dolayl olarak, haliler de dahil olmak zere, deniz evresine dahil
edilmesi,
anlalmaktadr.
5) a) "Suya batrma"dan:
(i) Atk veya dier maddelerin, gemilerden, uaklardan,
platformlardan veya denizlerdeki dier yaplardan her trl bilinli
boaltlmas;
(ii) Denizlerde gemilerin, uaklarn, platformlarn veya dier
yaplarn her tr batrlmas,
anlalmaktadr;
b) "Suya batrma" terimi aadakileri kapsamamaktadr:
(i) Gemilerin, uaklarn, platformlarn veya denizlerdeki dier
yaplarn ve bunlarn tehizatnn normal olarak iletilmesi srasnda
dorudan doruya veya dolayl olarak ortaya kan artk veya
dier maddelerin boaltlmas; bununla beraber, bu maddelerin yok
edilmesi iin kullanlan
gemilerde, uaklarda, platformlarda veya denizlerdeki dier
yaplarda tanan veya bunlara
aktarlan artklar veya dier maddeler veya yukarda zikredilen artk
ve dier maddelerin bu
gemilerde, uaklarda, platformlarda veya yaplarda ileme tabi
tutulmalar sonucu ortaya kan
artk veya dier maddeler bundan haritir;
(ii) bu Szlemenin amalarna aykr dmemek artyla, maddelerin, salt
yok edilme amac dnda depo edilmesi;
1.1 - "Taraf Devletler"den ibu Szleme ile bal olma hususunda
rzalarn belirten ve haklarnda ibu Szlemenin yrrlkte bulunduu
devletler anlalmaktadr.
2- bu Szleme gerekli deiikliklerle, 305. maddenin 1. paragrafnn
b), c), d), e) ve f) fkralarnda ngrlen ve her biri kendisi ile
ilgili artlara uygun olarak Szlemeye Taraf olan birimlere de
uygulanr; bu l ierisinde "Taraf Devletler" teriminden bu
birimler de anlalr.
* Kaynak: Birlemi Milletler Enformasyon Merkezi UNIC Ankara
http://www.msb.gov.tr/asad/AskeriMevzuat/Uluslararasi_Antlasmalar/Silahli_Catisma_Hukuku/SCH26.html#_ftnref1
-
KISIM II
KARASULARI VE BTK BLGE
BLM 1
GENEL HKMLER
Madde 2
Karasularnn, karasular zerindeki hava sahas ile
karasularnn deniz yata ve toprak altnn hukuki rejimi
1- Sahildar devletin egemenlii kara lkesinin ve i sularnn
tesinde ve bir Takmada Devleti sz konusu
olduunda, takmada sularnn tesinde karasular denilen bir bitiik
deniz blgesine kadar uzanr.
2- Bu egemenlik karasular zerindeki hava sahasn ve de bu sularn
deniz yata ile toprak altn da kapsar.
3- Karasular zerindeki egemenlik ibu Szlemenin hkmlerinde ngrlen
artlar ve uluslararas hukukun dier kurallar dahilinde kullanlr.
BLM 2
KARASULARININ SINIRLARI
Madde 3
Karasularnn genilii
Her devlet karasularnn geniliini tespit etme hakkna sahiptir; bu
genilik ibu Szlemeye gre tespit edilen
esas hatlardan itibaren 12 deniz milini geemez.
Madde 4
Karasularnn d snr
Karasularnn d snr, her noktas esas hattn en yakn noktasndan
karasularnn geniliine eit uzaklkta
bulunan hattan oluur.
Madde 5
Normal esas hat
bu Szlemede aksine hkm bulunmadka, karasularnn geniliinin llmeye
baland normal esas hat,
sahildar devlet tarafndan resmen kabul edilmi byk lekli deniz
haritalarnda belirtildii ekliyle, sahil
boyunca uzayan en dk cezir hattdr.
Madde 6
Kayalklar
Mercan kmelerinin ada niteliindeki ksmlar veya serpitirilmi
kayalklarla evrili adalar sz konusu
olduunda, karasularnn llmeye baland esas hat, sahildar devlet
tarafndan resmen kabul edilmi deniz
haritalarnda belirtildii ekliyle, kayalk zerinde, ak deniz
tarafndaki, en dk cezir hattdr.
-
Madde 7
Dz esas hatlar
1- Sahilin derin bir ekilde girintili kntl olduu veya sahil
boyunca hemen yaknda bir adalar dizisinin
bulunduu yerlerde, karasularnn geniliinin llmeye baland esas
hattn izimi iin, uygun
noktalar birletiren dz esas hatlar yntemi kullanlabilir.
2- Bir deltann mevcudiyeti ve dier doal zellikler sebebiyle
sahilin son derece deiken olduu blgelerde, uygun noktalar en dk
cezir izgisi boyunca seilebilir; en dk cezir izgisinin daha
sonra ykselmesi halinde dahi, bu dz esas hatlar, ibu Szlemeye
uygun olarak sahildar devlet
tarafndan deitirilmedike yrrlkte kalacaktr.
3- Dz esas hatlarn oluturduu izginin sahilin genel ynnden
hissedilir bir biimde sapmamas ve bu hatlarn berisinde kalan deniz
uzantlarnn i sular rejimine tabi tutulabilmesi iin, bunlarn
kara
sahasna yeter derecede bal olmalar gerekir.
4- Dz esas hatlar cezir zaman ortaya kan yksekliklere doru veya
bunlardan balamak zere izilmeyecektir; meerki bunlar zerinde devaml
olarak suyun stnde kalan deniz fenerleri veya
benzer tesisler ina edilmi olsun veya bu ekilde izilmi dz esas
hatlar uluslararas genel bir kabul
grm olsun.
5- 1. paragraf uyarnca dz esas hatlar ynteminin uyguland
durumlarda, baz esas hatlarn tespiti iin, sz konusu blgeye zg ve
gereklii ve nemi uzun bir teaml ile aka kantlanm ekonomik
karlar gz nnde tutulabilir.
6- Dz esas hatlar yntemi bir devlet tarafndan, dier bir
devletinin karasularn ak denizden veya bir mnhasr ekonomik blgeden
kesecek ekilde uygulanamaz.
Madde 8
Sular
1- IV. Ksm sakl kalmak artyla, karasular esas hattnn berisinde
kalan sular, devletin i sularna
dahildir.
2- 7. maddede belirlenen ynteme uygun olarak tespit edilen bir
dz esas hat, daha nce i su olarak kabul edilmeyen sular i sulara
dahil ettii takdirde, bu Szlemede ngrlen zararsz gei hakk bu
sularda
da uygulanacaktr.
Madde 9
Nehirlerin azlar
Bir nehir hali oluturmakszn denize dklrse, esas hat nehir aznda
bir kydan dierine en dk cezir
noktalar arasnda izilen dz hat olacaktr.
Madde 10
Krfezler
1- bu madde yalnzca, sahilleri tek bir devlete ait olan
krfezleri ilgilendirir.
2- bu Szlemenin amalar asndan "krfez" belirli bir deniz
girintisi olup, karalara doru giriinin az geniliine oran ierde
sahille evrili sular ihtiva edecek ekildedir ve sahilin basit bir
kvrmndan
ibaret deildir. Bununla beraber, bir girinti ancak, yzlm bu
girinti azna izilen bir doruyu ap
olarak alan bir yarm dairenin yzlmne eit veya ondan byk olduu
takdirde bir krfez
saylacaktr.
-
3- Bir girintinin yzlm, girintinin kylar boyunca uzanan en dk
cezir hatt ile doal giri noktalarn en dk cezir halinde birletiren
doru arasnda kalan ksmn yzlmdr. Adalarn
varl sebebiyle, bir girintinin pek ok girii olduu takdirde, yarm
dairenin ap, geitli girileri
birletiren dorularn uzunluklarnn toplamna eit olacaktr. Bir
girinti ierisinde bulunan adalarn
yzlm girintinin toplam yzlmne dahil olacaktr.
4- Bir krfezin doal giri noktalar arasnda en dk cezir
durumundaki mesafe 24 deniz milini amad takdirde, bu en dk cezir
noktalar arasnda bir snrlandrma izgisi izilebilir, bu
izgininberisinde
kalan sular i sular olarak kabul edilecektir.
5- Bir krfezin doal giri noktalar arasnda en dk cezir
durumundaki mesafe 24 deniz milini at takdirde, krfez ierisinde en
fazla su alan brakacak ekilde, 24 deniz millik bir dz esas hat
izilecektir.
6- Yukardaki hkmler "tarihi" krfezlere uygulanmad gibi, 7.
maddede ngrlen dz esas hatlar ynteminin izlendii hallerde de
uygulanmaz.
Madde 11
Limanlar
Karasularnn snrlandrlmas amac ile bir liman sisteminin ayrlmaz
bir parasn oluturan daimi tesislerden
ak denize doru en utakiler sahilin bir paras olarak kabul
edilir. Sahillerin andaki tesisler ve suni adalar,
daimi liman tesisleri olarak kabul edilmeyecektir.
Madde 12
Demir yerleri
Normal olarak tamamen veya ksmen karasularnn d snrnn tesinde
kalan demir yerleri, mutaden gemilerin
ykleme, boaltma ve demirlenmesinde kullanld takdirde karasularnn
paras olarak kabul edilirler.
Madde 13
Cezir zaman ortaya kan ykseklikler
1- "Cezir zaman ortaya kan yksekliklerden, deniz ile evrili
olan, cezir zaman akta kalan ve med
zaman rtlen doal kara ykseklikleri anlalr. Cezir zaman ortaya
kan ykseklikler, ktadan veya
bir adadan, tamamen veya ksmen karasular geniliini amayan bir
uzaklkta bulunduklar takdirde bu
yksekliklerdeki en dk cezir hatt, karasularnn geniliinin
llmesinde esas hat olarak alnabilir.
2- Cezir zaman ortaya kan ykseklikler ktadan veya bir adadan
karasular geniliini aan bir uzaklkta bulunduklar takdirde, bunlarn
kendilerine zg karasular yoktur.
Madde 14
Esas hatlar tespit etmek zere yntemlerin birletirilmesi
Sahildar devlet eitli durumlara bal olarak, yukardaki maddelerde
ngrlen yntemlerden birine veya
birouna gre esas hatlar tespit edebilir.
Madde 15
Sahilleri bitiik veya kar karya olan devletler arasnda
Karasularnn snrlandrlmas
ki devletin sahilleri bitiik veya kar karya olduunda, aralarnda
aksine anlama olmadka, bu devletlerden
ne birinin ne de dierinin kendi karasularn, btn noktalar bu iki
devletin her birinin karasularnn geniliinin
llmeye baland esas hatlarn en yakn noktalarndan eit uzaklkta
bulunan orta hattn tesine uzatmaya
hakk yoktur. Bununla beraber bu hkm, tarihi haklarn veya dier
zel durumlarn varl nedeniyle, her iki
devletin karasularnn baka ekilde snrlandrlmasn gerekli olduu
durumlarda uygulanmaz.
-
Madde 16
Deniz Haritalar ve corafi koordinatlara ilikin listeler
1- 7.,9. ve 10. maddeler uyarnca tespit edilen karasularnn
geniliinin llmeye baland esas hatlar
veya bu izgilerle ortaya kan snrlar ve 12. ve 15. maddeler
uyarnca izilen snr izgileri, yerlerinin
tespiti amacyla uygun lekli deniz haritalarnda gsterilecektir.
Bu olmad takdirde, bunun yerine,
kullanlan jeodezik sistemi belirten noktalarn corafi
koordinatlarna ilikin bir liste ikame edilebilir.
2- Sahildar devlet bu haritalar veya corafi koordinatlara ilikin
listeleri gereken ekilde yaynlayacak ve bunlarn bir nshasn Birlemi
Milletler Tekilat Genel Sekreteri nezdine tevdi edecektir.
BLM 3
KARASULARINDAN ZARARSIZ GE
ALT BLM A
BTN GEMLERE UYGULANABLECEK KURALLAR
Madde17
Zararsz gei hakk
bu szleme hkmleri sakl kalmak zere, sahili bulunsun veya
bulunmasn, btn devletlerin gemileri,
karasularndan zararsz gei hakkndan yararlanrlar.
Madde 18
"Gei" teriminin anlam
1- Gei, sahildar devletin barna, dzenine veya gvenliine
zarar
a) Karasularn, i sulara girmeksizin veya i sular dnda bir
demirleme yerinde veya bir liman tesisinde durmakszn katetmek;
b) sulara girmek veya bu sular terk etmek veya bu nitelikteki
bir demirleme yerinde veya liman tesisinde durmak veya buralar terk
etmek.
2- Gei srekli ve abuk olacaktr. Bununla beraber, durma ve
demirleme sadece seyrseferin olaan olaylarndan olduu veya mcbir
sebep veya yardm ihtiyac nedeniyle zorunlu olduu veya tehlike
veya yardm ihtiyac iinde bulunan kiilere, gemilere veya uaklara
yardm gtrlmesi amacyla
olduu takdirde, gei durma ve demirlemeyi de ierir.
Madde 19
"Zararsz gei" deyiminin anlam
1- Gei, sahildar devletin barna, dzenine veya gvenliine zarar
vermedike zararszdr. Gei ibu
Szlemenin hkmlerine ve uluslararas hukukun dier kurallarna uygun
ekilde gerekletirilecektir.
2- Yabanc bir geminin geii eer bu gemi karasular ierisinde
aadaki faaliyetlerden herhangi birinde bulunursa, sahildar devletin
barna dzenine veya gvenliine zarar vermi saylacaktr.
a) Sahildar devletin egemenliine, toprak btnlne veya siyasi
bamszlna kar tehdide veya kuvvete bavurulmas veya Birlemi Milletler
Antlamasnda belirtilen uluslararas hukuk ilkelerine
aykr dier herhangi bir davranta bulunulmas;
b) Herhangi bir tip silahla deneme veya manevralar yaplmas;
c) Sahildar devletin savunmasna veya gvenliine zarar verecek
ekilde bilgi toplanmas;
-
d) Sahildar devletin savunmasna veya gvenliine zarar vermeyi
amalayan her trl propagandada bulunulmas;
e) Her trl uan uurulmas, gverteye indirilmesi veya gemiye
alnmas;
f) Her trl askeri makinalarn uurulmas, gverteye indirilmesi veya
gemiye alnmas;
g) Sahildar devletin gmrk, maliye, salk veya muhaceret
konularndaki kanun ve kurallarna aykr bir ekilde mal, para veya
kiilerin gemiye alnmas veya gemiden kartlmas;
h) bu Szlemeye aykr olarak, bilerek ve isteyerek ar kirlenmeye
sebebiyet veren fiillerde bulunulmas;
i) Balk avlama faaliyetlerinde bulunulmas;
j) Aratrma veya lm faaliyetlerinde bulunulmas;
k) Sahildar devletin herhangi bir haberleme sisteminin veya dier
herhangi bir deniz tehizat veya tesisinin ileyiini engelleyecek her
trl faaliyette bulunulmas;
l) Geile dorudan ilgisi bulunmayan dier her eit faaliyette
bulunulmas.
Madde 20
Denizaltlar ve dier sualt aralar
Karasularnda, denizaltlar ve dier sualt aralar su stnden
seyretmek ve bayraklarn ekmek zorundadrlar.
Madde 21
Sahildar devletin zararsz geie ilikin kanun ve kurallar
1- Sahildar devlet ibu hkmlerine ve uluslararas hukukun dier
kurallarna uygun olarak, kendi
karasularndan zararsz geie ilikin ve aadaki hususlar kapsayan
kanun ve kurallar kabul edebilir:
a) Seyrsefer gvenlii ve deniz trafiinin dzenlenmesi;
b) Deniz seyrsefer yardmclar ve sistemlerinin ve dier tehizat
veya tesislerinin korunmas;
c) Denizalt kablolarnn ve petrol borularnn korunmas;
d) Denizin canl kaynaklarnn muhafazas;
e) Sahildar devletin balkla ilikin kanun ve kurallara aykr
davranlarn nlenmesi;
f) Sahildar devletin evre alanlarnn muhafazas ve kirliliin
nlenmesi, azaltlmas ve kontrol altna alnmas;
g) Denize ilikin bilimsel aratrmalar ve hidrografik lmler
yaplmas;
h) Sahildar devletin gmrk, maliye, salk veya muhaceret
konularndaki kanun ve kurallarna aykr davranlarn nlenmesi;
2- Bu kanun ve kurallar yabanc gemilerin izimlerine, inasna veya
donatm ve denize elverililiine uygulanmayacaktr; meerki bunlar
genel kabul grm uluslararas kural ve normlara ilikin olsun.
3- Sahildar devlet bu kanun ve kurallar gereken ekilde
duyuracaktr.
-
4- Karasularndan zararsz gei hakkn kullanan yabanc gemiler, bu
kanun ve kurallara olduu gibi, denizde atmay nlemeye ilikin olup
genel kabul grm btn uluslararas kurallara uyacaklardr.
Madde 22
Karasularnda gidi geli yollar ve trafik ayrm emalar
1- Seyrsefer gvenlii gerektirdii taktirde sahildar devlet, kendi
karasularnda zararsz gei hakkn
kullanan yabanc gemilerden, kendisinin belirlemi olduu ulam
yollarn kullanmalarn ve gemilerin
geilerinin dzenlenmesi amacyla kendisi tarafndan ngrlen trafik
ayrm emalarna uymalarn
talep edebilir.
2- zellikler, tankerlerden, nkleer gte alan gemilerden ve
radyoaktif maddeleri veya z itibariyle tehlikeli veya zararl dier
maddeleri tayan gemilerde, sadece bu ulam yollarn kullanmalar
talep
edilebilir.
3- Sahildar devlet ibu madde uyarnca ulam yollarn tespit ederken
ve trafik ayrm emalarn dzenlerken, aadaki hususlar gz nnde
bulunduracaktr:
a) Yetkili uluslararas Kuruluun tavsiyeleri;
b) Uluslararas deniz seyrseferinde geleneksel ekilde kullanlan
btn dar suyollar;
c) Baz gemilerin ve dar suyollarnn zel nitelikleri;
d) Trafik younluu.
4- Sahildar devlet, bu ulam yollarn ve bu trafik ayrm emalarn,
gerekli ekilde yaynlayp duyuraca deniz haritalarnda aka
belirtecektir.
Madde 23
Nkleer gle alan yabanc gemiler ve radyoaktif maddeler veya z
itibariyle
tehlikeli veya zararl dier maddeler tayan gemiler
Yabanc gemilerden nkleer gle alanlar ile ayn ekil radyoaktif
maddeleri veya z itibariyle tehlikeli veya
zararl dier maddeleri tayanlar karasularndan zararsz gei hakkn
kullanrlarken bu gemiler iin uluslararas
anlamalarda ngrlen belgeleri bulundururlar ve zel tedbirleri
alrlar.
Madde 24
Sahildar devletin ykmllkleri
1- Sahildar devlet, ibu Szlemede ngrlen haller dnda,
karasularndan yabanc gemilerin zararsz
geilerine engel olmayacaktr. zellikle, ibu Szlemeyi veya ibu
Szlemeye uygun olarak kabul
edilmi herhangi bir kanun veya herhangi bir kural uygularken,
sahildar devlet aadaki
davranlardan kanacaktr.
a) Yabanc gemilere, bunlarn zararsz gei haklarn kullanmalarn
engelleyecek veya kstlayacak ykmllkler getirmek;
b) Belirli bir devletin gemilerine veya belirli bir devletten
veya devlete veyahut da belirli devlet hesabna yk tayan gemilere
kar hukuki veya fiili ayrm yapmak,
2- Sahildar devlet, karasularnda seyrsefere ilikin bilgisi
dahilindeki her trl tehlikeyi uygun ekilde duyuracaktr.
-
Madde 25
Sahildar Devletin koruma haklar
1- Sahildar devlet, karasularnda zararsz olmayan her tr geii
engellemek iin gerekli tedbirleri
alabilir.
2- Sahildar devlet, keza i sulara veya bu sular dndaki bir liman
tesisine giden gemilere ilikin olarak, bu gemilerin bu sulara veya
bu liman tesisine girilerinin tabi olaca artlarn ihlalini nlemek
zere
gereken tedbirleri almak hakkna sahiptir.
3- Sahildar devlet, yabanc gemiler arasnda hukuki veya fiili hi
bir ayrm yapmakszn, karasularnn belirli blgelerinde, at talimleri
yapmak da dahil olmak zere, eer gvenlii iin gerekli ise,
zararsz
geii geici olarak durdurabilir. Bu durdurma, ancak gereken
ekilde duyurulduktan sonra yrrle
konacaktr.
Madde 26
Yabanc gemilerden alnabilecek rsumlar
1- Yabanc gemilerden sadece karasularndan gemeleri sebebiyle
herhangi bir rsum alnamaz.
2- Karasularndan geen bir yabanc gemiden ancak bu gemiye yaplan
zel hizmetler karlnda rsum alnabilir. bu resimler herhangi bir ayrm
gzetmeksizin tahsil edilir.
ALT BLM B
TCARET GEMLERNE VE TCAR AMALARLA KULLANILAN
DEVLET GEMLERNE UYGULANABLECEK KURALLAR
Madde 27
Yabanc bir gemide cezai yarg yetkisi
1- Karasularndan geen yabanc gemide, gei srasnda ilenmi bir
sutan tr bir ahsn tutuklanmas
veya bir soruturmada bulunulmas amacyla sahildar devlet aadaki
durumlar dna cezai yarg
yetkisini kullanmamaldr:
a) eer suun sonular sahildar devlete uzanyorsa;
b) eer su lkenin barn veya karasularnda dzeni bozacak nitelikte
ise;
c) eer yerel makamlarn yardm gemi kaptan veya geminin bayran tad
devletin bir diplomasi ajan veya konsolosluk memuru tarafndan talep
edilmi ise; veya
d) eer bu tedbirler uyuturucu maddelerin veya uyuturucu ilalarn
gayri meru trafiinin nlenmesi iin gerekli ise;
2- 1. paragraf hkmleri, sahildar devletin, i sulardan gelerek
karasularndan geen bir yabanc gemide tutuklamalarda bulunmak veya
soruturma yapmak iin kanunlarnda ngrlen btn tedbirleri almak
hakkna halel getirmez.
3- 1. ve 2. paragraflarda ngrlen hallerde sahildar devlet kaptan
talep ettii takdirde, herhangi bir tedbir almadan nce geminin
bayran tad devletin bir diplomasi ajann veya bir konsolosluk
memurunu
bundan haberdar edecek ve bu ajan veya memur ile gemi mrettebat
arasndaki temas
kolaylatracaktr. Bununla beraber, acil durumla da bu haber
verme, tedbirler uygulanrken yaplabilir.
4- Yerel makamlar tutuklamann uygun olup olmadn veya nasl
yaplacan incelerken, seyrsefer gereklerini de gerektii ekilde gz
nnde bulundururlar.
-
5- XII. Ksmn uygulanmas veya V. Ksma uygun olarak kabul edilmi
kanun ve kurallarn ihlali halleri hari olmak zere; sahildar devlet,
karasularndan geen yabanc bir gemide, eer gemi yabanc bir
limandan gelip i sulara girmeksizin sadece karasularndan gemekte
ise, geminin karasularna
girmesinden nce ilenmi bir su dolaysyla tutuklama veya soruturma
yapmak iin hi bir tedbir
alamaz.
Madde 28
Yabanc gemilere ilikin hukuki yarg yetkisi
1- Sahildar devlet, karasularndan geen bir yabanc gemiyi, gemide
bulunan bir kii hakknda hukuki
yarg yetkisini kullanmak zere ne durdurmal, ne de yolundan
evirmelidir.
2- Sahildar devlet, bu gemi hakknda zel hukuk alannda icrai veya
ihtiyati tedbirleri, bu tedbirler ancak bizzat geminin sahildar
devletin sularndan geii srasnda veya gei sebebiyle yklendii
ykmllklere veya tabi olduu sorumluluklara ilikin ise,
alabilir
3- 2. Paragraf hkm, i sular terk ettikten sonra karasularnda
duran veya karasularndan geen bir yabanc gemi hakknda sahildar
devletin kendi kanunlarnda ngrlen zel hukuka ilikin icrai ve
ihtiyati tedbirler almak hakkna halel getirmez.
ALT BLM C
SAVA GEMLERNE VE TCAR OLMAYAN AMALARLA KULLANILAN
DER DEVLET GEMLERNE UYGULANABLECEK KURALLAR
Madde 29
"Sava Gemisi"nin tanm
bu Szlemenin amalar uyarnca "sava gemisi"nden, bir devletin
silahl kuvvetlerine ait olan ve kendi
tabiyetindeki askeri gemilerin ak d iaretlerini tayan, bu
devletin hizmetinde ve ad subaylar listesinde veya
eit bir belgede kaytl bulunan bir deniz subaynn kumandas altnda
bulunan ve mrettebat askeri disiplin
kurallarna tabi olan gemi anlalr.
Madde 30
Bir sava gemisinin sahildar devletin kanun ve kurallarna
uymamas
Bir sava gemisinin sahildar devletin karasularndan geie ilikin
kanunlarna ve kurallarna uymamas ve
bunlara uymas konusunda kendisine yaplan talebi dikkate almamas
halinde, sahildar devlet bu geminin derhal
karasularn terk etmesini isteyebilir.
Madde 31
Bir sava gemisinin veya ticari bir devlet gemisinin fiilinden
dolay
bayrak devletinin sorumluluu
Bayrak devleti, bir sava gemisinin veya ticari amalar dnda
kullanlan dier herhangi bir devlet gemisinin,
sahildar devletin karasularndan geie ilikin kanun ve kurallarna
veya ibu Szleme hkmlerine veya dier
uluslararas hukuk kurallarna uymamas sonucu sahildar devletin
maruz kald her trl kayp ve zarardan
dolay uluslararas sorumluluu yklenecektir.
Madde 32
Sava gemilerinin ve ticari olmayan amalarla kullanlan
dier devlet gemilerinin dokunulmazlklar
Alt-Blm Ada ve 30. ve 31. maddelerde ngrlen istisnalar sakl
kalmak artyla, ibu szlemenin hi bir
hkm, sava gemilerinin ve ticari amalar dnda kullanlan dier
devlet gemilerinin dokunulmazlklarna halel
getirmez.
-
BLM 4
BTK BLGE
Madde 33
Bitiik blge
1- Bitiik blge olarak adlandrlan, karasularna bitiik olan bir
blgede sahildar devlet aadaki
amalarla gerekli kontrolleri yapabilir:
a) lkesi zerinde veya karasularnda gmrk, maliye, salk veya
muhaceret ile ilgili kanun ve kurallarna riayetsizlikleri
nlemek;
b) Bu kanun ve kurallara kar lkesi zerinde veya karasularna
meydana gelebilecek riayetsizlikleri cezalandrmak.
2- Bitiik blge, karasular geniliinin llmeye baland esas
hatlardan itibaren 24 deniz milinin tesine geemez.
KISIM III
ULUSLARARASI SEYRSEFERE AIK BOAZLAR
BLM 1
GENEL HKMLER
Madde 34
Uluslararas seyrsefere ak boaz sularnn hukuki rejimi
1- bu Ksmda dzenlenen, uluslararas seyrseferde kullanlan
boazlardan gei rejimi, dier herhangi
bir ynden bu boaz sularnn hukuki rejimini etkilemeyecei gibi,
kyda devletlerin bu sular zerinde
bunlara tekabl eden deniz yataklarnda ve bunlarn toprak altnda
ve ayn ekilde bunlar zerindeki
hava sahasnda, egemenliklerini veya yetkilerini kullanmalarn
etkilemeyecektir.
2- Boazlara kyda olan devletler egemenliklerini veya yetkilerini
ibu Ksmda ve dier uluslararas hukuk kurallarnda ngrlen artlara gre
kullanrlar.
Madde 35
Bu Ksmn uygulanma alan
bu Ksmn hi bir hkm:
a) 7. maddede belirtilen ynteme uygun olarak izilen bir dz esas
hat, daha nce i su saylmayan sular da i sulara dahil etmi olmadka,
bir boazdaki i sular;
b) Boaza kyda olan devletlerin karasularnn tesindeki sularn,
bunlar ister mnhasr ekonomik blgenin veya isterse ak denizin bir
ksm olsun, hukuki rejimini;
c) Geiin tamamen veya ksmen, uzun sreden beri yrrlkte bulunan ve
zellikle bu boazlara ilikin olan szlemelerle dzenlendii boazlarn
hukuki rejimini,
etkilemez.
-
Madde 36
Uluslararas seyrsefere ak boazlarda ak deniz yollar ve
bir mnhasr ekonomik blgeden geen yollar
bu Ksm seyrsefer ve hidrografik zellikleri bakmndan geilebilecek
eit uygunlukta bir ak deniz yolunun
veya mnhasr ekonomik blgeden geen bir yolun bulunduu hallerde,
uluslararas seyrsefer amacyla
kullanlan boazlar hakknda uygulanmaz; bu eit yollarda, seyrsefer
ve steki sahadan uma serbestisine
ilikin hkmler de dahil olmak zere, ibu Szlemenin ilgili dier
Ksmlar uygulanr.
BLM 2
TRANST GE
Madde 37
Bu blmn uygulanma alan
bu blm, ak denizin veya bir mnhasr ekonomik blgenin bir blm ile
ak denizin veya bir mnhasr
ekonomik blgenin dier blm arasnda uluslararas seyrsefer iin
kullanlan boazlara uygulanr.
Madde 38
Transit gei hakk
1- 37. maddede ngrlen boazlarda btn gemiler ve uaklar bir
engelleme olmakszn transit gei
hakkndan yararlanrlar; ancak, transit gei hakk bir devletin ktas
ile bu devlete ait bir ada arasnda
kalan boazlarda, eer adann ak deniz tarafnda veya bir mnhasr
ekonomik blgede seyrsefer ve
hidrografik zellikler bakmndan eit uygunlukta baka bir yol
mevcutsa uygulanmayacaktr.
2- "Transit gei"den, ibu Ksma uygun olarak yalnzca ak denizin
bir parasndan veya mnhasr ekonomik blgeden, ak denizin veya mnhasr
ekonomik blgenin dier bir parasna boazdan
devaml ve hzl bir gei amacyla seyrsefer ve bu saha zerinde uu
serbestisinin kullanlmas
anlalr. Bununla beraber, devletin lkesine giri artlar sakl
kalmak zere, geiin devamllna ve
hzllna ilikin zorunluluk, boaza kyda bir devletin lkesine
girmek, lkeyi terk etmek veya
lkeden yeniden hareket etmek amacyla boazdan geii
engellemez.
3- Boazlardan transit gei hakknn kullanlmasna ilikin olmayan her
faaliyet, ibu Szlemenin uygulanabilir dier hkmlerine tabidir.
Madde 39
Transit gei srasnda gemilerin ve uaklarn ykmllkleri
1- Transit gei hakknn kullanlmasnda, gemiler ve uaklar:
a) Boaz hi gecikmesiz kat edecekler veya zerinden
uacaklardr;
b) Boaza kyda olan devletlerin egemenliklerine, toprak
btnlklerine veya siyasi bamszlklarna kar tehdit veya kuvvete
bavurmaktan veya Birlemi Milletler Antlamasnda belirtilen
uluslararas
hukuk ilkelerine aykr davranlardan kanacaklardr;
c) Zaruret hali veya yardm gerektiren durumlar hari olmak zere,
normal seyrsefer usulleri uyarnca, srekli ve hzl bir geiin
gerektirdii faaliyetlerin dnda her trl faaliyetten
kanacaklardr.
2- Transit gei halindeki gemiler:
a) Denizde atmay nleme Uluslararas Kurallar da dahil olmak zere,
denizde gvenlikle ilgili olarak genellikle kabul edilmi uluslararas
kurallara, usullere ve uygulamalara;
-
b) Gemilerin sebep olduu kirliliin nlenmesi, azaltlmas ve
kontrol altna alnmas ile ilgili olarak genellikle kabul edilmi
uluslararas kurallara, usullere ve uygulamalara, uygun
davranacaklardr.
3- Transit gei halindeki uaklar:
a) Uluslararas Sivil Havaclk rgt tarafndan kabul edilen ve sivil
uaklara uygulanabilen havaclk kurallarna uyacaklardr; devlet uaklar
bu kurallarda ngrlen gvenlik tedbirlerine normal olarak
uygun hareket ederler ve seyir gvenliini her zaman gerektii
biimde gz nnde bulundururlar.
b) Srekli olarak, hava trafiinin kontrol amacyla uluslararas
alanda yetkili klnan makamn kendilerine tahsis ettii radyo frekansn
veya uluslararas tehlike radyo frekansn kollayacaklardr.
Madde 40
Aratrma ve Hidrografik
Transit gei srasnda denize ilikin bilimsel aratrmalar yapmaya
veya hidrografik lmler almaya tahsis
edilenler de dahil olmak zere, yabanc gemiler, boaza kys olan
devletlerin nceden izni olmakszn
aratrmalar veya lmler yapamazlar.
Madde 41
Uluslararas seyrsefere ak boazlarda gidi-geli yollar ve trafik
ayrm emalar
1- bu Ksm hkmlerine uygun olarak, boazlara kys olan devletler,
boazlarda gemilerin gvenliinin gerektirdii durumlarda, gidi-geli
yollar tespit edebilir ve trafik ayrm emalarna
uyulmasn isteyebilirler.
2- Bu devletler, artlar gerektirdii takdirde ve yeterli lde
duyuru yaptktan sonra, daha nce tespit ettikleri veya uyulmasn
istedikleri herhangi bir gidi-geli yolu veya trafik ayrm emas
yerine, yeni
gidi-geli yollar tespit edebilir veya yeni trafik ayrm emalarna
uyulmasn isteyebilirler.
3- Gidi-geli yollar ve trafik ayrm emalar, genel olarak kabul
grm uluslararas kurallara uygun olacaktr.
4- Gidi-geli yollarn veya bunlarn yerine yenilerini tespit
etmeden veya trafik ayrm emalarna veya bunlarn yerine yenilerine
uyulmasn istemeden nce, boazlara kys olan devletler,
tekliflerini,
onaylamak zere, yetkili uluslararas kurulua sunacaklardr. Bu
kurulu, ancak kyda Devletlerle
zerinde uyumaya varlan gidi- geli yollarn ve trafik ayrm emalarn
onaylayabilir; bu devletler,
ancak bundan sonra, yollar tespit edebilirler, emalara uyulmasn
isteyebilirler veya yerlerine
yenilerini ikame edebilirler.
5- Bir boazda iki veya daha fazla devletin sularn ilgilendiren
alanda gidi-geli yollarnn veya trafik ayrm emalarnn tespiti teklif
edildiinde, ilgili devletler yetkili uluslararas kurulu ile
danmalarda
bulunarak tekliflerini yapmak zere ibirliinde
bulunacaklardr.
6- Boazlara kys olan devletler, gereken ekilde ilan edecekleri
deniz haritalarnda tespit ettikleri btn gidi-geli yollarn veya
uyulmasn istedikleri btn trafik emalarn ak bir ekilde
belirteceklerdir.
7- Transit gei srasnda gemiler ibu maddeye uygun olarak tespit
edilen gidi-geli yollarna ve trafik ayrm emalarna uyacaklardr.
Madde 42
Boazlara kys olan devletlerin transit geie ilikin kanun ve
kurallar
1- bu Blm hkmleri sakl kalmak zere, bir boaza kys olan
devletler, boazdan transit geile ilgili olarak, aadaki hususlarn
herhangi birine veya btnne ilikin kanun ve kurallar kabul
edebilirler.
a) 41. maddede ngrld ekilde, seyrsefer gvenlii ve deniz
trafiinin dzenlenmesi;
-
b) Boaza petrol ve ya, petrol ve ya atklar ve dier zararl
maddelerin atlmasna ilikin uluslararas uygulanabilir kurallara
yrrlk kazandrarak, kirlenmenin nlenmesi, azaltlmas ve kontrol
altna
alnmas;
c) Balk gemileri ile ilgili olarak, balklk vinlerinin kullanm da
dahil olmak zere, balk avlama yasa;
d) Kys olan devletlerin gmrk, maliye, salk ve muhaceret
konularndaki kanun ve kurallarna aykr olarak mal ve kiilerin
gemiden kartlmas veya gemiye alnmas.
2- Bu eit kanun veya kurallar yabanc gemiler arasnda hukuki veya
fiili her- hangi bir ayrm yapmayaca gibi, bunlarn uygulanmalarnn
da, ibu blmde tarif edildii ekildeki transit gei
hakknn kullanmn engelleyici, kstlayc veya bozucu sonular
olmayacaktr.
3- Kyda devletler bu kanun ve kurallar gerektii ekilde ilan
edeceklerdir.
4- Boazdan transit gei hakkn kullanan yabanc gemiler bu kanun ve
kurallara uyacaklardr.
5- Egemenlikten doan baklktan yararlanan bir geminin veya bir
uan bu kanun ve kurallara veya ibu Ksm hkmlerine aykr davranmas
halinde, geminin bayran tad devlet veya uan tescil
edildii devlet, bu ihlal sonucunda kyda devletler iin ortaya
kacak her trl kayp ve her trl
zararlardan dolay uluslararas sorumluluu yklenecektir.
Madde 43
Gvenlik tesisleri, seyrsefer yardmclar ve dier gereler ve
kirliliin nlenmesi, azaltlmas ve kontrol altna alnmas
Bir boaz kullanan devletler ile boaza kys olan devletler,
anlaarak, aadaki hususlarda ibirlii
yapmaldrlar:
a) Boazda gerekli gvenlik tesisleri ve seyrsefer yardmclar ile
uluslararas seyrseferi kolaylatracak dier tesislerin kurulmas ve
bakm; ve
b) Gemilerin sebep olduu kirliliin nlenmesi, azaltlmas ve
kontrol altna alnmas.
Madde 44
Boazlara kys olan devletlerin ykmllkleri
Boazlara kys olan devletler transit geii engellemeyecekler ve
boazdaki seyrsefer veya boaz zerinde
uula ilgili olup bilgileri dahilinde bulunan her tl tehlikeyi
uygun ekilde ilan edeceklerdir. Transit gei
hakknn kullanlmas geici bir sre iin durdurulamayacaktr.
BLM 3
ZARARSIZ GE
Madde 45
Zararsz gei
1- II. Ksmn 3. Blmnde ngrlen zararsz gei rejimi uluslararas
seyrsefer iin kullanlan
boazlardan:
a) 38. maddenin 1. paragraf dolaysyla transit gei rejiminin
uygulanma alan dnda braklan; ve
b) Bir devletin karasularn ak denizin bir ksmna veya dier bir
devletin mnhasr ekonomik blgesine balayan boazlara
uygulanacaktr.
2- Bu boazlarda zararsz gei hakknn kullanlmas geici bir sre iin
durdurulamayacaktr.
-
KISIM IV
TAKIMADA DEVLETLER
Madde 46
Terimlerin kullanl
bu Szleme amalar uyarnca:
a) "Takmada Devleti"nden, btnyle bir veya birok takmadadan oluan
ve baka adalar da ihtiva edebilen bir devlet;
b) "Takmada"dan, birbirleri ile olan balar corafi, ekonomik ve
politik ynden bir btn oluturacak derecede sk olan veya tarihi adan
bu ekilde kabul edilen ada ksmlar, bunlara bitiik sular ve dier
doal unsurlar da dahil olmak zere, bir adalar grubu anlalr.
Madde 47
Takmada esas hatlar
1- izilen esas hatlar belli bal adalar iermesi ve hatlar
ierisinde kalan sularn yzlmnn, su
zerinde kalan kayalklar da dahil olmak zere, karalarn yzlmne
oran bire bir ila dokuza bir olan
bir alana eit olmas artyla, takmada devleti en uzak adalarn en u
noktalarn ve takmadann su
zerinde kalan kayalklarn birletiren takmada dz esas hatlar
izilebilir.
2- Bu esas hatlarn uzunluu 100 deniz milini gemeyecektir;
bununla beraber, belirli bir takmaday evreleyin esas hatlarn toplam
saysnn en ok %3 , 125 deniz milini amamak art ile 100 milden
daha fazla bir uzunlua sahip olabilir.
3- Esas hatlar, takmadann genel erevesinden hissedilir biimde
ayracak ekilde izilmeyecektir.
4- Bu esas hatlar cezir zaman ortaya kan yksekliklere doru veya
bunlardan balamak zere izilmeyecektir; meerki bunlar zerinde devaml
olarak suyun stnde kalan deniz fenerleri veya
benzer tesisler ina edilmi olsun veya cezir zaman akta kalan
ykseklik, tamamyla veya ksmen, en
yakn adaya, karasular geniliini amayan bir mesafede
bulunsun.
5- Bu eit esas hatlar yntemi, bir takmada devleti tarafndan,
dier bir devletin karasularn ak denizden veya bir mnhasr ekonomik
blgeden kesecek ekilde uygulanmayacaktr.
6- Eer bir takmada devletinin takmada sular snrda bir devletin
lkesinin iki paras arasnda kalrsa, bu son devletin geleneksel
olarak bu sularda sahip olduu haklar ve yasal karlar ile iki
devlet
arasnda akdedilen anlamalardan doan haklar varlklarn devam
ettirecek ve bunlara riayet
olunacaktr.
7- 1. Paragrafta ngrlen, sularn yzlmnn karalarn yzlmne orannn
hesaplanmasnda, adalar evreleyen serpitirilmi mercan kayalarnn ve
atollerin berisindeki sular ile kalker yapl adalar
zinciri ve su stnde kalan kayalarla tamamyla veya hemen hemen
tamamyla evrilmi olan keskin
yamal okyanus yaylalar da kara paras olarak kabul
edilebilir.
8- bu maddeye uygun olarak izilen esas hatlar, yerlerinin
belirlenebilmesi iin uygun lekli deniz haritalarnda
iaretlenecektir. Kullanlan jeodezik sistemi belirleyen corafi
koordinat noktalarnn
listesi bu haritalarn yerine ikame edilebilir.
9- Takmada devleti, haritalar veya corafi koordinatlarn
listesini gerektii ekilde ilan edecek ve bunlarn birer nshasn
Birlemi Milletler Tekilat Genel Sekreteri nezdine tevdi
edecektir.
-
Madde 48
Karasularnn, bitiik blgenin, mnhasr ekonomik blgenin ve
kta sahanlnn geniliinin llmesi
Karasularnn, bitiik blgenin, mnhasr ekonomik blgenin ve kta
sahanlnn genilikleri 47.
Maddeye gre izilen takmada esas hatlarndan itibaren
llecektir.
Madde 49
Takmada sularnn, bu sular zerindeki hava sahas ile buna tekabl
eden deniz yataklar ve
toprak altnn hukuki rejimi
1- Takmada devletinin egemenlii, derinlii veya kydan uzakl ne
olursa olsun 47. Maddeye gre
izilen takmada esas hatlarnn berisinde kalan ve takmada sular
olarak adlandrlan sular kapsar.
2- Bu egemenlik, takmada sular zerindeki hava sahas ile bu
sularn dip yata ve toprak altn ve buralardaki kaynaklar da
kapsar.
3- Bu egemenliin kullanlmas, ibu Ksmn hkmlerine tabidir.
4- Takmada sularndaki yollardan, ibu Ksmda tespit edilen gei
rejimi, dier hi bir ynden, gidi geli yollar da dahil olmak zere
takmada sularnn ne hukuki rejimi ve ne de takmada devletinin bu
sular,
sular zerindeki hava sahas, bu sularn yata ile toprak alt ve
buralardaki kaynaklar zerindeki
egemenliini kullanmasn etkileyecektir.
Madde 50
sularn snrlandrlmas
Takmada sularnn ierisinde, Takmada Devleti, i sularn snrlandrmak
iin 9., 10., ve 11. maddelere uygun
olarak kapatma hatlar izebilir.
Madde 51
Mevcut szlemeler, geleneksel balklk haklar ve mevcut bulunan
denizalt kablolar
1- 49. maddeye halel gelmeksizin, takmada devletleri, dier
devletlerle akdedilmi mevcut antlamalara
riayet edecekler ve snrda devletlerin takmada sularnn , baz
blgeleri iindeki ksmlarda geleneksel
balklk haklarn ve yasal faaliyetlerini tanyacaklardr. Bu hak ve
faaliyetlerin, mahiyet ve
kapsamlar, kullanlacaklar ve icra edilecekleri blgeler de dahil
olmak zere, artlar ile kullanl ve
icra biimleri ilgili devletlerden herhangi birinin talebi
zerine, bu devletler arasnda akdedilecek ikili
anlamalar yoluyla tespit edilecektir. Bu haklar, nc devletlere
veya onlarn vatandalarna
devredilmeyecek veya onlarla paylama konusu yaplmayacaktr.
2- Takmada devletleri, dier devletler tarafndan daha nce
yerletirilmi olan ve sahilde son bulmakszn sularn kat eden denizalt
kablolarna dokunmayacaklardr. Yerlerinden ve tasarlanan bakm
veya
deitirme almalarndan gereken ekilde haberdar edildikten sonra,
takmada devletleri, bu kablolarn
bakmna ve deitirilmesine izin vereceklerdir.
Madde 52
Zararsz gei hakk
1- 53. madde hkm sakl kalmak artyla ve 50. madde ihlal
edilmeksizin, btn devletlerin gemileri
takmada sularnda II. Ksmn 3. blmnde belirlenen zararsz gei
hakkndan yararlanrlar.
2- Takmada devleti, yabanc gemiler arasnda hukuki veya fiili bir
ayrm yaplmakszn, takmada sularnn belirli blgelerinde, eer gvenlii
iin gerekli ise, yabanc gemilerin zararsz geiini geici
olarak durdurabilir. Byle bir durdurma, ancak gereken ekilde
duyurulduktan sonra yrrle
konacaktr.
-
Madde 53
Takmadalar arasndan gei hakk
1- Takmada devleti, takmada sular ve bunlara bitiik karasular
ile bunlar zerindeki hava sahasndan
yabanc gemilerin ve uaklarn hzl ve srekli geilerine imkan
verecek deniz gidi-geli yollar ve
hava seyrsefer yollar tespit edebilir.
2- Btn gemiler ve uaklar bu deniz gidi-geli yollar ve hava
seyrsefer yollar boyunca takmada arasndan gei hakkndan
yararlanrlar.
3- "Takmada arasndan gei"den normal seyrsefer usullerine gre ve
ibu Szlemeye uygun olarak, herhangi bir engel olmakszn, yalnzca ak
denizin veya mnhasr ekonomik blgenin bir parasndan
ak denizin veya mnhasr ekonomik blgenin dier bir parasna srekli
ve hzl transit gei
amacyla seyrsefer ve uu haklarnn kullanlmas anlalr.
4- Takmada sularn ve bunlara bitiik karasularn veya bunlar
zerindeki hava sahasn kat eden, bu deniz gidi-geli yollar ve hava
seyrsefer yollar, takmada sularnda ve bunlar zerindeki hava
sahasnda normal olarak uluslararas seyrseferde kullanlan btn
yollar ihtiva edecektir; gidi-geli
yollar gemiler sz konusu olduunda, belirli bir giri noktas ile
belirli bir k noktas arasnda ayr
derecede kullanlla sahip eitli yollarn tespitine gerek olmakszn,
normal olarak seyrsefer iin
kullanlan kanallar takip edecektir.
5- Bu deniz gidi-geli yollar ve hava seyrsefer yollar, giri
noktalarn k noktalarna birletiren, bir seri kesintisiz eksen
izgileri ile belirlenecektir. Geileri srasnda, gemiler ve uaklar bu
eksen
izgilerinden 25 deniz milinden fazla sapma yapamayacaklar ve
kyya bir gidi-geli yolu kenarndaki
adalarn en yakn noktalar arasndaki mesafenin % 10undan daha yakn
bir mesafede
seyredemeyeceklerdir.
6- bu madde uyarnca gidi-geli yollarn tespit eden takmada
devleti, bu yollardaki dar geitlerden faydalanan gemilerin gei
gvenliini salamak iin trafik ayrm emalar da tespit edebilir.
7- artlar gerektirdiinde, gereken ekilde duyuru yaptktan sonra,
takmada devleti kendisi tarafndan daha nce tespit edilmi yollarn
veya trafik ayrm emalarnn yerine gemek zere yeni gidigeli
yollar tespit edebilir veya yeni trafik ayrm emalar yrrle
koyabilir.
8- Bu gidi-geli yollar ve trafik ayrm emalar, genel olarak kabul
edilmi uluslararas kurallara uygun olacaktr.
9- Gidi-geli yollarn veya bunlarn yerine yenilerini tespit
ederken veya trafik ayrm emalarn veya bunlarn yerine yenilerini
yrrle koyarken, takmada devleti tekliflerini, onaylanmak zere,
yetkili
uluslararas kurulua sunacaktr. Bu kurulu, ancak takmada devleti
ile zerinde uyumaya varlan
gidigeli yollarn ve trafik ayrm emalarn onaylayabilir; takmada
devleti ancak bundan sonra
yollar tespit edebilir, emalara uyulmasn isteyebilir veya
yerlerine yenilerini ikame edebilir.
10- Takmada devleti gereken ekilde ilan edecei deniz
haritalarnda tespit ettii gidi-geli yollarnn eksen izgilerini ve
yrrle koyduu trafik ayrm emalarn ak bir ekilde belirtecektir.
11- Takmada arasndan geite gemiler, ibu maddeye uygun olarak
tespit edilen gidi-geli yollarna ve trafik ayrm emalarna
uyacaklardr.
12- Eer takmada devleti deniz gidi geli yollar veya hava
seyrsefer yollar tespit etmemise, takmada arasndan gei hakk normal
olarak uluslararas seyrsefer iin kullanlan deniz gidi-geli
yollarnda
ve hava seyrsefer yollarnda kullanlabilir.
-
Madde 54
Gei srasnda gemilerin ve uaklarn ykmllkleri, aratrmalar ve
hidrografik lmler
takmada devletlerinin ykmllkleri ve takmadalar arasndan geie
ilikin olarak takmada
devletinin kanun ve kurallar
39., 40.,42., ve 44. Maddeler gerekli deiikliklerle takmada
arasndan geilere de uygulanr.
KISIM V
MNHASIR EKONOMK BLGE
Madde 55
Mnhasr ekonomik blgenin zel hukuki rejimi
Mnhasr Ekonomik Blge karasularnn tesinde ve bu sulara bitiik bir
blge olup ibu Ksmda belirlenen zel
hukuki rejime tabidir ve rejim gerei sahildar devletin haklar ve
yetkileri ile dier devletlerin haklar ve
serbestlikleri ibu Szlemenin ilgili maddeleriyle
dzenlenmitir.
Madde 56
Mnhasr ekonomik blgede sahildar devletlerin haklar, yetkisi veya
ykmlkleri
1- Mnhasr ekonomik blgede sahildar devletin aadaki hak, yetki ve
ykmllkleri vardr:
a) Deniz yata zerindeki sularda, deniz yataklarnda ve bunlarn
toprak altnda canl ve cansz doal kaynaklarn aratrlmas, iletilmesi
muhafazas ve ynetimi konular ile; ayn ekilde sudan,
akntlardan ve rzgarlardan enerji retimi gibi, blgenin ekonomik
amalarla aratrlmasna ve
iletilmesine ynelik dier faaliyetlere ilikin egemen haklar:
b) bu Szlemenin ilgili hkmlerine uygun olarak;
(i) suni adalar, tesisler ve yaplar kurma ve bunlar kullanma;
(ii) denize ilikin bilimsel aratrma yapma; (iii) deniz evresinin
korunmas ve muhafazas; konularna ilikin yetki;
c) bu szlemede ngrlen dier hak ve ykmllkler.
2- Mnhasr ekonomik blgede sahildar devlet, ibu Szleme uyarnca
haklarn kullanrken ve ykmllklerini yerine getirirken, dier
devletlerin haklarn ve ykmllklerini gerektii ekilde gz
nnde bulunduracak ve ibu Szleme hkmleriyle badaacak biimde
hareket edecektir.
3- bu maddede deniz yatana ve bunlarn toprak altna ilikin olarak
belirtilen haklar, VI Ksma uygun olarak kullanlacaktr.
Madde 57
Mnhasr ekonomik blgenin genilii
Mnhasr ekonomik blge, karasularnn llmeye baland esas hatlardan
itibaren 200 deniz milinin tesine
uzanmayacaktr.
Madde 58
Mnhasr ekonomik blgede dier Devletlerin haklar ve ykmllkleri
1- Mnhasr ekonomik blgede, sahili bulunsun veya bulunmasn, btn
devletler, ibu szlemenin ilgili
hkmlerinde ngrlen artlar ierisinde, 87. Maddede sz konusu olan
seyrsefer serbestlii ile uu
serbestliinden ve denizalt kablolar ve petrol borular deme
serbestliinden; keza, bu serbestliklerin
kullanmna ilikin olarak, zellikle gemilerin, uaklarn ve denizalt
kablolar ve petrol borularnn
-
iletilmesinde, denizin uluslararas dier yasal amalarla
kullanlmas serbestliinden ibu Szlemenin
dier hkmleri ile badar bir ekilde yararlanrlar.
2- 88, ila 115. Maddeler ve ilgili dier uluslararas hukuk
kurallar ibu Ksma aykr olmad lde mnhasr ekonomik blgeye de
uygulanr.
3- Mnhasr ekonomik blgede devletler, ibu Szleme uyarnca haklarn
kullanrken ve ykmllklerini yerine getirirken, sahildar devletin
haklarn ve ykmllklerini gerektii ekilde gz
nnde bulunduracaklar ve sahildar devletin ibu Ksm ve dier
uluslararas hukuk kurallar uyarnca
kabul ettii kanun ve kurallar, ibu szleme ile badar olduu lde,
riayet edeceklerdir.
Madde 59
Mnhasr ekonomik blge ierisinde Szlemenin ne hak ve
ne de yetki tand durumda uyumazlklarn zmnn esas
bu szlemenin mnhasr ekonomik blge ierisinde ne sahildar devlete
ve ne de dier devletlere haklar ve
yetki tanmad ve sahildar devletin menfaatleri ile dier devlet
veya devletlerin menfaatleri arasnda
uyumazlk kan durumlarda bu uyumazlk, hakkaniyete dayanarak ve
dier btn ilgili artlar nda sz
konusu menfaatlerin taraflar iin ve uluslararas toplumun btn iin
olan nemi gz nnde bulundurularak
zmlenmelidir.
Madde 60
Mnhasr ekonomik blge ierisinde suni adalar tesisler ve
yaplar
1- Mnhasr ekonomik blgede, sahildar devleti:
a) Suni adalar;
b) 56. Maddede ngrlen amalar veya dier ekonomik amalarla tesis
ve yaplar;
c) Blgede sahildar devletin haklarn kullanmasn engelleyebilecek
tesis ve yaplar ina etmek ve bunlarn inasna, iletilmesine ve
kullanlmasna izin vermek ve inasn, iletilmesini ve kullanlmasn
dzenlemek konularnda mnhasr hakka sahip olacaktr.
2- Sahildar devlet, bu suni adalar, tesisler ve yaplar zerinde
gmrk, maliye, salk, gvenlik ve muhaceret konularndaki kanun ve
kurallardan doanlar dahil olmak zere, mnhasr yetkiye sahip
olacaktr.
3- Bu suni adalarn tesislerin ve yaplan inaat gereken ekilde
duyurulmal ve mevcudiyetlerini srekli olarak belirtecek iaretler
idame ettirilmelidir. Terkedilen veya kullanlmayan tesisler ve
yaplar, seyir
gvenliini salamak amacyla, bu konuda yetkili uluslararas kurulu
tarafndan konulmu ve genel
kabul grm uluslararas kurallar gz nne alnarak, kaldrlacaktr.
Bunlarn kaldrlmasnda
balklk deniz evresinin korunmas ve dier devletlerin haklar ve
ykmllkleri de gereken ekilde
gz nne alnacaktr. Tamamyla kaldrlamayan bir tesis veya yapdan
geride kalan paralarn yeri,
boyutlar ve derinlii uygun ekilde ilan edilecektir.
4- Sahildar devlet gerektii takdirde, bu suni adalar, tesisler
veya yaplarn etrafnda, hem seyir gvenliini ve hem de suni adalarn,
tesislerin ve yaplarn gvenliini salamak zere ierisinde uygun
tedbirler alabilecei, makul boyutlarda gvenlik blgeleri
kurabilir.
5- Sahildar devlet uygulanabilir uluslararas kurallar gz nnde
bulundurarak, gvenlik blgelerinin geniliini tespit edecektir. Bu
gvenlik blgeleri, suni adalarn, tesislerin veya yaplarn nitelii
ve
ilevleri ile makul bir balant ierisinde tespit edilecek ve
bunlarn genilii, genel kabul grm
uluslararas kurallarn izin verdii veya yetkili uluslararas
kuruluun tavsiye ettii sapmalar dnda,
suni ada, tesis veya yapnn d kenarlarndan itibaren llmek zere
500 metreden fazla
olamayacaktr. Gvenlik blgelerinin genilii, gereken ekilde
duyurulacaktr.
-
6- Btn gemiler, bu gvenlik blgelerine sayg gsterecekler ve suni
adalarn, tesislerin, yaplarn ve gvenlik blgelerinin yaknlarnda
seyrsefer konusunda genel kabul grm uluslararas kurallara
uyacaklardr.
7- Suni adalar, tesisler veya yaplar ve bunlar etrafndaki
gvenlik blgeleri, uluslararas seyrseferde kullanlan belli bal deniz
yollarna engel olabilecek yerlerde kurulamaz.
8- Suni i adalar, tesisler ve yaplar ada statsne sahip deildir.
Kendilerine zg karasular yoktur ve varlklar, karasularnn, mnhasr
ekonomik blgenin veya kta sahanlnn snrlandrlmasn
etkilemez.
Madde 61
Canl kaynaklarn muhafazas
1- Sahildar devlet, kendi mnhasr ekonomik blgesinde avlanacak
canl kaynaklarn kabul edilebilir av
hacmini tespit edecektir.
2- Sahildar devlet, kendi ekonomik blgesindeki canl kaynaklarn
idamesinin, ar iletme sonucu tehlikeye dmesini nlemek amacyla;
sahip olduu en gvenilir bilimsel verileri gz nnde
bulundurarak uygun muhafaza ve ynetim tedbirlerini alacaktr.
Sahildar devlet ve yetkili alt-blgesel
veya evrensel uluslararas kurulular bu amala, uygun ekilde,
ibirliinde bulunacaklardr.
3- Bu tedbirler ayn zamanda, sahillerde balklkla yaayan
topluluklarn ekonomik ihtiyalar ve kalknmakta olan devletlerin zel
ihtiyalar da dahil olmak zere, ilgili ekolojik ve ekonomik
faktrler
muvacehesinde ve balklk konusundaki usuller, srlerin
birbirlerine olan bamll ve alt-blgesel,
blgesel, blgesel veya evrensel dzeyde genellikle tavsiye edilen
uluslararas asgari btn ilkeler gz
nne alnarak iletilen srlerin stoklarnn azami sabit randman
verecek seviyede tutulmasn veya
yeniden bu seviyeye getirilmesini amalayacaklardr.
4- Bu tedbirleri alrken sahildar devlet, bu ortak veya bal
trlerin stoklarn, retimlerinin tehlikeye dmeyecei bir seviyede
tutmak veya yeniden bu seviyeye getirmek amacyla, bu tedbirlerin
avlanan
trlerle veya onlara bal trler zerindeki etkilerin gz nnde
bulunduracaktr.
5- Elde bulunan bilimsel bilgiler, avlara ve balkla ilikin
istatistikler ve balk stoklarnn muhafazas ile ilgili dier veriler,
gerektii takdirde, ilgili btn devletlerin ve zellikle uyruklarna
mnhasr
ekonomik blgede balk avlama izni verilmi olanlarn itiraki ve
yetkili alt-blgesel veya evrensel
kurulular aracl ile, muntazaman yaynlanacak ve dei toku
edilecektir.
Madde 62
Canl kaynaklarn iletilmesi
1- Sahildar devlet, 6l. maddeyi ihlal etmeksizin, mnhasr
ekonomik blgenin canl kaynaklarnn azami
derecede iletilmesini salamay gaye edinecektir.
2- Sahildar devlet, mnhasr ekonomik blgede kendisinin canl
kaynaklar avlama gcn tespit edecektir. Bu av gc, kabul edilebilir
toplam hacminden az ise, sahildar devlet anlamalar veya dier
dzenlemeler yoluyla ve 4. paragrafta ngrlen usullere, artlara,
kanun ve kurallara uygun olarak,
kabul edilebilir av hacminin bakiyesini iletmeleri iin dier
devletlere verecektir; bu ekilde
davranrken sahildar devlet, zellikle 69. ve 70. madde hkmlerini,
zellikle bu maddelerde ngrlen
kalknmakta olan devletler ynnden, gz nnde bulunduracaktr.
3- bu madde uyarnca, kendi mnhasr ekonomik blgesini dier
devletlerin giriine aarken, sahildar devlet ilgili btn faktrleri ve
bu meyanda, dierleri yannda, unlar dikkate alacaktr: blgenin
canl
kaynaklarnn kendi ekonomisi ve dier ulusal karlar asndan nemi;
69. ve 70. Madde hkmleri;
bakiyenin bir ksmnn avlanmas ynnden blgede veya alt-blgede yer
alan kalknmakta olan
devletlerin ihtiyalar; ve uyruklar blgede genellikle balk
avlayan veya balk srlerinin
aratrlmasna ve miktarlarnn tespitine byk lde katkda bulunan
devletlerdeki ekonomik
dzensizlikleri asgariye indirme zorunluluu.
-
4- Dier devletlerin mnhasr ekonomik blgede avlanan uyruklar
sahildar devletin kanun ve kurallar ile tespit edilen muhafaza
tedbirlerine ve dier usul ve artlara riayet edeceklerdir. Bu kanun
ve kurallar
ibu Szlemeye uygun olacaktr; bunlar, inter alia, aadaki konulara
ilikin olabilir.
a) Rsumlarn denmesi veya kalknmakta olan sahildar devletler sz
konusu olduunda balklk endstrisinin mali ynden, ara-gere ynnden ve
teknik ynden gelitirilmesi iin uygun katkdan
oluacak dier her trl demeler de dahil olmak zere, balklara veya
balk teknelerine ve ara-
gerelerine lisans verilmesi;
b) ster belirli sr veya sr gruplar iin veya gemi ile belirli bir
zaman boyunca avlanma iin olsun; ister bir devletin uyruklarna
belirli bir sre boyunca avlanma iin olsun, izin verilen trlerin
belirtilmesi ve kotalarnn tespiti;
c) Av kampanyasnn ve blgelerinin ara-gere tipinin, byklnn ve
saysnn ve de kullanlabilecek balk gemilerinin tiplerinin
byklklerinin ve saylarnn dzenlenmesi;
d) Avlanabilecek balklarn ve dier trlerin yann ve byklklerinin
tespiti;
e) Av ve balk ekme gcne ilikin istatistikler ve teknelerin
yerlerinin bildirilmesi de dahil olmak zere, balk teknelerinden
talep olunan bilgiler;
f) Avlanan rnn rneklenmesi, rneklerin tasnifi, biriktirilmesi,
gidecei yer ve bunlara ilikin bilimsel verilerin iletilmesi de
dahil olmak zere, sahildar devletin izni ile ve onun kontrol altnda
balklk
konusunda aratrma programlar yaplmas ve bunlarn yrtlmesinin
dzenlenmesi ykmll;
g) Sahildar devlet tarafndan, bu gemilere gzlemciler veya
stajyerler konulmas;
h) Avlanan rnn btnnn veya bir ksmnn bu gemilerden, sahildar
devletin limanlarna boaltlmas;
i) ok uluslu ortak yatrmlara veya dier ibirlii ekillerine ilikin
usul ve artlar;
j) Sahildar devletin balklk konusundaki aratrma yeteneklerinin
glendirilmesi de dahil olmak zere, balklk alannda kiilerin
yetitirilmesi ve balklk teknolojisi iin gerekli artlar;
k) Uygulamaya ilikin tedbirler.
5- Sahildar devlet, muhafaza ve iletme ile ilgili olarak kabul
ettii kanun ve kurallar gereken ekilde duyuracaktr.
Madde 63
Birok devletin mnhasr ekonomik blgeleri ierisinde veya mnhasr
ekonomik blge ile buna
bitiik bir alanda ayn zamanda mevcut bulunan balk stoklar
1- Ayn trden veya ortak trden balk srleri iki veya daha ok
devletin mnhasr ekonomik blgeleri
iinde bulunursa, bu devletler, ibu Ksmn dier hkmlerine halel
gelmeksizin, dorudan doruya
veya ilgili alt-blgesel veya blgesel kurulular aracl ile, bu
srlerin muhafazasn ve
gelitirilmesini dzenlemek ve salamak iin gerekli tedbirler
zerinde anlamak iin gayret
gstereceklerdir.
2- Ayn trden veya ortak trden balk srleri, ayn zamanda hem
mnhasr ekonomik blgede ve hem de bu blgeye bitiik alanda bulunursa
sahildar devlet ve bu srleri bitiik alanda ileten devletler,
dorudan doruya veya ilgili alt-blgesel kurulular aracl ile
bitiik alanda bu srlerin muhafazas
iin gerekli tedbirler zerinde anlamak hususunda gayret
gstereceklerdir.
Madde 64
Byk sr oluturan gmenler
1- Sahildar devlet ile, uyruklar o blgede Ek Ide zikredilen byk
sr oluturan gmen trlerini
avlayan dier devletler, dorudan doruya veya ilgili uluslararas
kurulular aracl ile, mnhasr
ekonomik blgede olduu kadar bunun tesindeki btn blgede, sz
konusu trlerin muhafazasn ve
-
bu trlerin azami derecede iletilmesini salamak iin ibirliinde
bulunacaklardr. lgili uluslararas
kuruluun bulunmad blgelerde, sahildar devlet ile, uyruklar o
blgede bu trleri avlayan devletler,
byle bir kurulu kurmak ve onun almalarna katlmak iin ibirliinde
bulunacaklardr.
2- 1. Paragraf hkmleri, ibu Ksmn dier hkmlerine ilaveten
uygulanr.
Madde 65
Deniz Memelileri
1) bu Ksmn hibir hkm, deniz memelilerinin iletilmesinin
yasaklanmasna, snrlandrlmasna veya
dzenlenmesine ilikin olarak ibu Ksmda ngrlen hkmlerden daha kat
hkmler koyma
konusunda sahildar devletin haklarn veya uluslararas bir
kuruluun yetkisini snrlandrmaz.
Devletler, deniz memelilerinin korunmasn salamak zere ibirliinde
bulunacaklar ve zellikle ilgili
uluslararas kurulular aracl ile, balinagilleri korumak, ynetmek
ve incelemek iin gayret
gstereceklerdir.
Madde 66
Anadrom balk stoklar
1- Akarsularnda anadrom balk trleri reyen devletler, bunlar
zerinde karlar en bata gelen ve
bunlardan ilk sorumlu olan devletler olacaktr.
2- Anadrom balk srsnn mene devleti, bunlarn muhafazasn, kendi
mnhasr ekonomik blgesinin d snrnn berisinde kalan btn sulardaki
avlanmann ve 3. Paragrafn b) fkrasnda ngrlen
avlanmann dzenlenmesine ilikin uygun tedbirleri kabul ederek,
salayacaktr. Mene devleti 3. ve 4.
paragrafta zikredilen ve bu srleri ileten dier devletlere
dantktan sonra, akarsularnda reyen
balklarn kabul edilebilir toplam av hacmini tespit edebilir.
3- a) Avlanmas mene devletinden baka bir devletin ekonomisinde
dzensizliklere sebebiyet
vermedike anadrom balk trleri sadece mnhasr ekonomik blgelerin d
snrlarnn berisinde
kalansularda avlanacaktlr. Mnhasr ekonomik blgelerin d snrlarnn
tesindeki avlanmalara
ilikin olarak, ilgili devletler, bunlarn muhafazasn ve sz konusu
stoklar ynnden mene
devletinin ihtiyalarn gerektii ekilde dikkate alarak, bu
avlanmann usul ve artlar zerinde
uyumak zere danmalarda bulunacaklardr.
b) Mene devleti, bu stoklar avlayan dier devletlerin normal
olarak avladklar miktar ile avlanma ekillerini ve bu stoklarn
avland btn alanlar dikkate alarak, bu devletlerin ekonomik
dzensizliklerinin asgariye indirilmesine katkda bulunacaktr.
c) (b) fkrasnda zikredilen ve mene devleti ile anlama yoluyla,
anadrom balk trlerinin slahn amalayan tedbirlere, zellikle bunlarla
ilgili harcamalara katkda bulunarak katlan devletler,
mene devleti tarafndan akarsularnda reyen trlerin avlanmas
asndan, zellikle gz nne
alnacaklardr.
d) Mnhasr ekonomik blgenin tesindeki anadrom balk srlerine
ilikin dzenlemelerin uygulanmas, mene devleti ile dier ilgili
devletler arasnda anlama ile salanacaktr.
4- Anadrom balk srleri mene devletinden baka bir devletin mnhasr
ekonomik blgesinin d snrnn berisindeki sulara doru g eder veya bu
sulardan geerse, bu devlet mene devletiyle bu
srlerin muhafazas ve ynetilmesi iin ibirliinde bulunacaktr.
5- Anadrom balk srlerinin mene devleti ile bu balklar avlayan
devletler, ibu madde hkmlerinin uygulanmas amacyla gerektiinde
blgesel kurulular aracl ile dzenlemelere gideceklerdir.
-
Madde 67
Katadrom trler
1- Sularnda katadrom balk trlerinin hayatlarnn byk ounluunu
geirdii bir sahildar devlet, bu
trlerin ynetiminden sorumlu olacak ve gmen balklarn buralara
girip kabilmelerine dikkat
edecektir.
2- Katadrom balk trleri, ancak mnhasr ekonomik blgelerin d
snrlarnn berisinde kalan sularda avlanacaktr. Mnhasr ekonomik
blgelerde avlanma, ibu madde hkmlerine ve ibu szlemenin bu
blgelerde balk avcl ile ilgili dier hkmlerine tabi olacaktr.
3- Yavru olsun veya byk olsun, katadrom balklarn baka devletin
mnhasr ekonomik blgesi boyunca g etmeleri halinde, avlanmas da
dahil olmak zere, bu balklarn ynetimi, I. Paragrafta zikredilen
devletle dier ilgili devlet arasnda anlama yoluyla
dzenlenecektir. Bu anlama sz konusu trlerin
makul ekilde ynetimini salayacak ve I. paragrafta zikredilen
devletin bu trlerin muhafazasna
ilikin sorumluluunu gz nnde bulunduracaktr.
Madde 68
Sedanter trler
bu Ksm 77. maddenin 4. paragrafnda tanmlanan sedanter trlere
uygulanmaz.
Madde 69
Sahili bulunmayan devletlerin hakk
1- lgili btn devletlerin zel ekonomik ve corafi durumlar dikkate
alnarak, ibu maddeye ve 61. ve 62.
maddelere uygun olarak, sahili bulunmayan bir devletin,
hakkaniyet esaslar ierisinde, ayn alt blge
veya ayn blgede bulunan devletlerin, mnhasr ekonomik blgelerinde
canl kaynaklar bakiyesinin
uygun bir blmnn avlanmasna katlmaya hakk olacaktr.
2- Bu katlmann artlar ve usulleri, ilgili devletler arasnda iki
tarafl-alt blgesel veya blgesel anlamalarla ve inter alia, aadaki
hususlar gz nnde bulundurularak tespit edilecektir.
a) Sahildar devletlerin balklar topluluuna veya balklk
endstrilerine zarar verici her trl etkilerden kanlmas
zorunluluu;
b) Sahili bulunmayan devletin, ibu maddeye uygun olarak, mevcut
alt-blgesel veya blgesel anlamalar uyarnca, dier sahildar
devletlerin mnhasr ekonomik blgelerinde canl kaynaklarn
avlanmasna
katlmasnn veya katlma hakknn boyutlar;
c) Sahili bulunmayan dier devletlerin veya corafi bakmdan
elverisiz devletlerin, sahildar devletin mnhasr ekonomik blgesinde
canl kaynaklarn avlanmasna imdiki katlmlarnn boyutu ve byle
bir sahildar devlete veya bunun bu eit bir blgesine, zellikle ar
bir yk yklemekten kanma
zorunluluu;
d) lgili devletlerin nfuslar iin gerekli besin ihtiyalar.
3- Sahildar devletin gc, kendi mnhasr ekonomik blgesindeki canl
kaynaklarn avlanmas hususunda, kabul edilebilir av hacminin hemen
hemen btnne erimesine imkan veriyorsa; bu devlet ve dier
ilgili devletler, ayn alt-blge veya ayn blgedeki sahili
bulunmayan kalknma yolundaki devletlere,
btn taraflar tatmin edici uygun art ve hkmlerle, sahildar
devletlerin mnhasr ekonomik
blgelerinde canl kaynaklarn avlanmasna katlma imkan veren,
hakkaniyete uygun iki tarafl alt-
blgesel veya blgesel dzeyde anlamalar akdetmek iin ibirliinde
bulunacaklardr. bu hkmn
uygulanmasnda, 2.paragrafta zikredilen unsurlar da, ayn ekilde
dikkate alnacaktr.
4- Sahili bulunmayan gelimi devletler, ibu madde uyarnca, canl
kaynaklarn avlanmasna katlma hakkna, ancak ayn alt-blgesel veya ayn
blgedeki gelimi sahildar devletlerin mnhasr ekonomik
blgelerinde sahip olacaklar, ve bu husus dier devletlere kendi
mnhasr ekonomik blgesindeki canl
kaynaklardan yararlanma imkn tanrken sahildar devletin balklar
topluluuna zararl etkileri ve
-
uyruklar blgede genellikle balk avlayan devletlerin ekonomik
dzensizliklerini asgari dzeye indirme
zorunluluunu gz nnde bulundurmas lsnde gerekletirilecektir.
5- Yukardaki hkmler, sahildar devletlerin mnhasr ekonomik
blgelerindeki canl kaynaklardan yararlanma konusunda ayn alt-blge
veya ayn blgedeki sahili bulunmayan devletlere eit veya
tercihli haklar tanyabilecekleri ve alt-blge veya blgede
gerektiinde akdedilmi olan dzenlemelere
halel getirmeyecektir.
Madde 70
Corafi bakmdan elverisiz devletlerin hakk
1- lgili btn devletlerin zel ekonomik ve corafi durumlar dikkate
alnarak ve ibu maddeye ve 61. ve
62. maddelere uygun olarak, corafi bakmdan elverisiz
devletlerin, hakkaniyet esaslar ierisinde, ayn
alt-blge veya ayn blgede bulunan devletlerin mnhasr ekonomik
blgelerinde canl kaynaklar
bakiyesinin uygun blmnn avlanmasna katlmaya hakk olacaktr.
2- bu Ksmn amalar uyarnca, "corafi bakmdan elverisiz
devletler"den, kapal veya yar kapal bir denize kys bulunan
devletler de dahil olmak zere, corafi durumlar nfuslarnn btnnn veya
bir
ksmnn besin olarak balk ihtiyacn yeterli ekilde salamalarn
alt-blgesel veya blgesel devletlerin
mnhasr ekonomik blgelerindeki canl kaynaklar kullanmalarna bal
klan sahildar devletler ile;
kendilerine has bir mnhasr ekonomik blge iddiasnda bulunamayan
sahildar devletler anlalr.
3- Bu katlmann artlar ve usulleri, ilgili devletler arasnda iki
tarafl alt blgesel veya blgesel anlamalarla ve inter alia, aadaki
hususlar gz nnde bulundurularak tespit edilecektir:
a) Sahildar devletlerin balklar topluluuna veya balklk
endstrilerine zarar, verici her etkilerden kanlmas zorunluluu;
b) Corafi bakmdan elverisiz devletin, ibu maddeye uygun olarak,
mevcut alt-blgesel veya blgesel anlamalar uyarnca, dier sahildar
devletlerin mnhasr ekonomik blgelerinde canl kaynaklarn
avlanmasna katlmasnn veya katlma hakknn boyutlar;
c) Corafi bakmdan elverisiz dier devletlerin ve sahili
bulunmayan devletlerin, sahildar devletin mnhasr ekonomik blgesinde
canl kaynaklarn avlanmasna imdiki katlmalarnn boyutu ve byle
bir sahildar devlete veya bunun bu eit bir blgesine, zellikle ar
bir yk yklemekten kanma
zorunluluu;
d) lgili devletlerin nfuslar iin gerekli besin ihtiyalar.
4- Sahildar devletin gc, kendi mnhasr ekonomik blgesindeki canl
kaynaklarn avlanmas hususunda, kabul edilebilir av hacminin hemen
hemen btnne erimesine imkan veriyorsa; bu devlet ve dier
ilgili devletler, ayn alt-blge veya blgedeki corafi bakmdan
elverisiz kalknma yolundaki
devletlere, btn taraflar tatmin edici uygun art ve hkmlerle,
sahildar devletlerin mnhasr
ekonomik blgelerinde canl kaynaklarn avlanmasna katlma imkan
veren, hakkaniyete uygun iki
tarafl alt-blgesel veya blgesel dzeyde anlamalar akdetmek iin
ibirliinde bulacaklardr. bu
hkmn uygulanmasnda 3. paragrafta zikredilen unsurlar da, ayn
ekilde dikkate alnacaktr.
5- Corafi bakmdan elverisiz gelimi devletler, ibu madde uyarnca
canl kaynaklarn avlanmasna katlma hakkna, ancak ayn alt-blge veya
ayn blgedeki gelimi sahildar devletlerin mnhasr
ekonomik blgelerinde sahip olacaklar; ve bu husus dier
devletlere kendi mnhasr ekonomik
blgesindeki canl kaynaklardan yararlanma imkan tanrken sahildar
devletin, balklar topluluuna
zararl etkileri ve uyruklar blgede genellikle balk avlayan
devletlerin ekonomik dzensizliklerini
asgari dzeye indirme zorunluluunu gz nnde bulundurmas lsnde
gerekletirilecektir.
6- Yukardaki hkmler, sahildar devletlerin ayn alt-blge veya ayn
blgedeki corafi bakmdan elverisiz devletlere, mnhasr ekonomik
blgelerindeki canl kaynaklardan yararlanma konusunda eit
veya tercihli haklar tanyabilecekleri ve alt-blge veya blgede
gerektiinde yaplm dzenlemelere
halel getirmeyecektir.
-
Madde 71
69. ve 70. maddelerin uygulanabilir olmamas
69. ve 70. maddeler, ekonomileri ok byk lde, kendi mnhasr
ekonomik blgelerindeki canl kaynaklarn
iletilmesine bal olan sahildar devletlere uygulanmaz.
Madde 72
Haklarn devrinde kstlamalar
1- lgili devletler aksini kararlatrmadka, 69. ve 70. maddelerde
ngrlen canl kaynaklarn
iletilmesine ilikin haklar ne kira veya lisans yoluyla, ne ok
uluslu ortak yatrmlar kurulmas, yoluyla
ve ne de byle bir devirle sonulanacak dier herhangi bir dzleme
uyarnca dorudan doruya veya
dolayl olarak nc devletlere veya bunlarn uyruklarna
devredilecektir.
2- 1. paragrafta ngrlen sonular dourmamas artyla, yukardaki
hkmler, ilgili devletlerin, 69. ve 70. maddelere uygun olarak
haklarn kullanmalarn kolaylatrmak amacyla, nc devletlerden ve
uluslararas kurululardan teknik veya mali yardm almalarn
engellemez.
Madde 73
Sahildar devletin kanun ve kurallarnn yrrle konulmas
1- Mnhasr ekonomik blgedeki canl kaynaklarn aratrlmas,
iletilmesi, muhafazas ve ynetimi
konularndaki egemen haklarnn kullanlmasnda, sahildar, devlet ibu
Szlemeye uygun olarak kabul
ettii kanunlara ve kurallara riayeti salamak iin gemiye klmas,
geminin denetimi, gemiye el
konulmas ve hakknda dava almas da dahil olmak zere, gerekli btn
tedbirleri alabilir.
2- Bir teminat veya dier yeterli bir garanti gsterilirse, el
konulan gemi ve tutuklanan mrettebat, gecikmeksizin serbest
braklacaktr.
3- Mnhasr ekonomik blgede balklk konusundaki kanunlara ve
kurallara riayetsizlikler hakknda sahildar devletin ngrd
meyyideler, ilgili devletler baka trl kararlatrmadka, hapis
cezasn
veya dier bir bedeni cezay ieremez.
4- Yabanc bir gemiye el konulmas veya geminin seferden
alkonulmas halinde, sahildar devlet, gecikmeksizin bayrak
devletini, uygun vastalarla, alnan tedbirlerden ve daha sonra
verilen cezalardan
haberdar edecektir.
Madde 74
Sahilleri bitiik veya kar karya bulunan devletler arasnda
mnhasr ekonomik blgenin snrlandrlmas
1- Sahilleri bitiik veya kar karya bulunan devletler arasnda
mnhasr ekonomik blgenin
snrlandrlmas, hakkaniyete uygun bir zme ulamak amacyla,
Uluslararas Adalet Divan
Statsnn 38. maddesinde belirtildii ekilde uluslararas hukuka
uygun olarak anlama ile
yaplacaktr.
2- Uygun bir sre ierisinde bir anlamaya varamadklar takdirde
ilgili devletler XV. Ksmda ngrlen usullere bavuracaklardr.
3- 1. paragrafta ngrlen anlama akdedilinceye kadar ilgili
devletler, anlay ve ibirlii ruhu ierisinde, pratik zm getiren geici
dzenlemelere girimek ve bu gei sresi ierisinde nihai anlamann
akdini tehlikeye drmemek veya engellememek iin ellerinden gelen
gayreti gstereceklerdir. Geici
dzenlemeler, nihai snrlandrmaya halel getirmeyecektir.
4- lgili devletler arasnda yrrlkte olan bir anlama varsa, mnhasr
ekonomik blgenin snrlandrlmasna ilikin sorunlar bu anlamaya uygun
olarak zmlenecektir.
-
Madde 75
Deniz haritalar ve corafi kordinatlara ilikin listeler
1- bu Ksm hkmleri sakl kalmak zere, mnhasr ekonomik blgenin d
snr izgileri ve 74.
maddeye gre izilen snrlandrma izgileri, yerlerinin tespiti
amacyla uygun lekli deniz
haritalarnda gsterilecektir. Gerektii takdirde bu d snrlarn
izgileri veya snr izgileri yerine,
kullanlan jeodezik sistemi belirten noktalarn corafi
koordinatlarna ilikin bir liste ikame edilebilir.
2- Sahildar devlet bu haritalar veya corafi koordinatlara ilikin
listeleri gereken ekilde yaynlayacak ve bunlarn bir nshasn Birlemi
Milletler Tekilat Genel Sekreteri nezdine tevdi edecektir.
KISIM VI
KITA SAHANLII
Madde 76
Kta sahanlnn tanm
1- Sahildar bir devletin kta sahanl, karasularnn tesinde kta
kenarnn d eiine kadar veya bu eik
daha az bir mesafede ise, karasularnn llmeye baland esas
hatlardan itibaren 200 deniz mili
mesafeye olan ksmda, bu devletin kara lkesinin doal uzantsnn
btnndeki denizalt alanlarnn
deniz yata ve toprak altlarn ierir.
2- Kta sahanl 4. ila 6. paragraflarda ngrlen snrlarn tesine
uzamayacaktr.
3- Kta kenar sahildar devletin toprak kitlesinin su altndaki
uzantsdr; kta kenar, kta sahanlnn, yamacnn ve yksekliinin deniz
yata ve toprak altndan oluur. Kta kenar ne sradalar ile
birlikte
derin okyanus tabanlarn ve ne de bunlarn toprak altlarn
ierir.
4- a) bu Szlemenin amalar uyarnca sahildar devlet, kta d eiini,
eer bu eik, karasularnn
llmeye baland esas hatlardan itibaren 200 deniz milinin tesine
uzanyorsa aadaki esaslardan
birine gre tespit edecektir:
(i) Sedimanter kayalarn yksekliinin, kta yamac aya ile sabit u
noktalar arasndaki mesafenin en az yzde birine eit olduu yerdeki
sabit u noktalar esas alnarak 7. paragrafa gre izilen bir
izgi ile; veya
(ii) Kta yamac ayandan en ok 60 deniz mili uzaklkta sabit
noktalar esas alnarak, 7. paragrafa gre izilen bir izgi ile;
b) Aksi ispatlanmadka, kta yamac aya, yamacn eiminin dipte en
belirgin krlmaya urad yer olacaktr.
5- Deniz yatanda kta sahanlnn d snrn belirleyen ve 4. Paragrafn
a), i), ii) fkralarna gre izilen izgiyi oluturan sabit noktalar, ya
karasularnn geniliinin llmeye baland esas hatlardan
itibaren 350 deniz milini veya 2500 metre su derinlii noktalarn
birletiren 2500 metre ederinlik
izgisinden itibaren l00 deniz milini amayacaktr.
6- 5. Paragraf hkmne ramen, bir denizalt sra da zerinde, kta
sahanlnn d snr, karasularnn llmeye baland esas hatlardan itibaren
350 deniz milini amayacaktr. bu paragraf, kta
kenarnn doal unsurlarn oluturan, yaylar, eikler, tepeler, ta
katmanlar veya kntlar gibi, kta
kenarnn ierdii denizalt yksekliklerine uygulanmaz.
7- Kta sahanl, karasularnn geniliinin llmeye baland esas
hatlardan itibaren 200 deniz milinin tesine uzand durumlarda,
sahildar devlet kta sahanlnn d snrn, enlem ve boylam
-
koordinatlar ile tespit edilmi sabit noktalar, uzunluu 60 deniz
milini amayan dz izgilerle
birletirerek belirleyecektir.
8- Kta sahanl, karasularnn geniliinin llmeye baland esas
hatlardan itibaren 200 deniz milinin tesine uzand durumlarda,
sahildar devlet kta sahanlnn snrlar hakkndaki bilgileri II. Eke
gre
hakkaniyete uygun bir corafi temsil esasna gre kurulmu bulunan
Kta Sahanl Snrlar
Komisyonuna bildirecektir. Komisyon sahildar devletlere kta
sahanlklarnn d snrlarnn tespitine
ilikin konularda tavsiyelerde bulunacaktr. Sahildar bir devlet
tarafndan bu tavsiyeler esas alnarak
tespit edilen snrlar kesin ve balayc olacaktr.
9- Sahildar devlet, kta sahanlnn d snrn kalc bir ekilde belirten
haritalar ve jeodezik veriler de dahil olmak zere, ilgili
bilgileri, Birlemi Milletler Tekilat Genel Sekreterine tevdi
edecektir. Genel
Sekreter bu belgeleri gereken ekilde ilan edecektir.
10- bu madde, sahilleri bitiik veya kar karya olan devletler
arasnda kta sahanlnn snrlandrlmas sorununa halel getirmez.
Madde 77
Kta sahanl zerinde sahildar devletin haklar
1- Sahildar devlet, kta sahanl zerinde aratrmada bulunmak ve
burann doal kaynaklarn iletmek
amac ile egemen haklar kullanr.
2- 1. paragrafta ngrlen haklar u anlamda mnhasrdr ki, sahildar
devlet kta sahanlnda aratrmada bulunmad veya burann doal kaynaklarn
iletmedii takdirde hi kimse, sahildar devletin ak
rzas olmadan bu eit faaliyetlere giriemez.
3- Sahildar devletin kta sahanl zerindeki haklar fiili veya
nazari igalden bamsz olarak mevcut olduu kadar her trl ak beyandan
da bamsz olarak mevcuttur.
4- bu ksmda ngrlen doal kaynaklar, deniz yata ve toprak altnn
madensel kaynaklarn ve dier cansz kaynaklarn ve keza sedanter trden
canl organizmalar; yani hasata elverili duruma geldikleri
zaman, deniz yatanda veya bu yatan altnda ya hareketsiz bulunan
veyahut da hareketleri deniz
yata veya toprak alt ile srekli temasa bal olan organizmalar
ierir.
Madde 78
Sularn ve sularn zerindeki hava sahasnn hukuki rejimi ve
dier devletlerin haklar ve serbestlikleri
1- Sahildar devletin kta sahanl zerindeki haklar bu alann
stndeki sularn veya bu sular zerindeki
hava sahasnn hukuki rejimine halel getirmez.
2- Sahildar devletin kta sahanl zerindeki haklarn kullanmas,
seyrsefere veya ibu Szleme ile dier devletlere tannm olan dier
haklara ve serbestilere zarar vermemeli ve de bunlarn
kullanlmasn haksz ekilde engellememelidir.
Madde 79
Kta sahanl zerinde denizalt kablolar ve petrol borular
1- Btn devletlerin kta sahanl zerine ibu maddeye uygun olarak
denizalt kablolar ve petrol borular
demeye hakk vardr.
2- Kta sahanl zerinde aratrmalar yapmak, bu alandaki doal
kaynaklar iletmek, petrol borular ile kirlenmeyi nlemek, azaltmak
ve kontrol etmek amacyla makul tedbirler alma hakk sakl kalmak
zere sahildar devlet, bu kablolarn ve petrol borularnn denmesini
veya bakmn engelleyemez.
3- Kta sahanlna denen petrol borularnn takip edecei hat sahildar
devlet tarafndan kabul edilmelidir.
-
4- bu Ksmn hi bir hkm, sahildar devletin, lkesine veya kara
sularna giren kablolara veya petrol borularna uygulanacak artlar
tespit etme hakkna; ve kendi kta sahanlnn aratrlmasna veya
kaynaklarnn iletilmesine; veyahut da kendi yetkisi altndaki suni
adalarn, tesis veya yaplarn
iletilmesine ilikin olarak yerletirilmi bulunan veya bu amalarla
kullanlan kablo ve petrol borular
zerindeki yetkisine halel getirmez.
5- Denizalt kablolar veya petrol borular derken, devletler daha
nceden mevcut olan kablolar ve petrol borularn gerektii ekilde gz
nnde bulunduracaklardr. Devletler zellikle, bunlarn tamir
imknn tehlikeye dtrmemeye dikkat edeceklerdir.
Madde 80
Kta Sahanl zerinde suni adalar, tesisler ve yaplar
60. Madde, kta sahanl zerindeki suni adalara, tesis ve yaplara,
gerekli deiikliklerle uygulanr.
Madde 81
Kta sahanl zerinde sondaj faaliyetleri
Sahildar devletin, hangi amala olursa olsun, kta sahanl
zerindeki delme faaliyetlerine izin verme ve bu
konuda dzenlemelerde bulunma konusunda mnhasr hakk olacaktr.
Madde 82
200 deniz milinin tesinde kta sahanlnn iletilmesine ilikin akdi
veya ayni katklar
1- Kara sularnn geniliinin llmeye baland esas hatlardan itibaren
200 deniz milinin tesinde kta
sahanlnn cansz kaynaklarnn iletilmesine ilikin olarak, sahildar
devlet nakdi veya ayni katkda
bulunacaktr.
2- Nakdi ve ayni katklar, belirli bir iletme sahasnn ilk be yllk
retimini takiben, bu sahadaki btn retimler iin yllk olarak
yaplacaktr. Altnc yl iin, nakdi veya ayni katk miktar iletme
sahasnn
retiminin deerinin veya hacminin %1i orannda olacaktr. Bu oran
on ikinci yla kadar, her yl iin
%1 orannda artacak ve on ikinci yldan sonra % 7 olarak
kalacaktr. retim, iletme erevesinde
kullanlan kaynaklar iermez.
3- Kendi kta sahanlndan kartlan bir madeni kesin olarak ithal
etme durumunda bulunan kalknma yolundaki her devlet, bu madene
ilikin olarak, bu nakdi veya ayni katkda bulunmaktan muaftr.
4- Nakdi veya ayni katklar, Otorite aracl ile yaplacak; Otorite;
bunlar zellikle en az gelimi veya sahili bulunmayan kalknmakta olan
devletlerinkiler bata olmak zere, kalknmakta olan devletlerin
karlarn ve ihtiyalarn gz nne alarak, hakkaniyete uygun datm
kriterlerine gre, ibu
Szlemeye taraf devletler arasnda bltrlecektir.
Madde 83
Sahilleri bitiik veya kar karya bulunan devletler arasnda kta
sahanlnn snrlandrlmas
1- Sahilleri bitiik veya kar karya bulunan devletler arasnda kta
sahanlnn snrlandrlmas,
hakkaniyete uygun bir zme ulamak amacyla, Uluslararas Adalet
Divan Statsnn 38.
Maddesinde belirtildii ekilde, uluslararas hukuka uygun olarak
anlama ile yaplacaktr.
2- Uygun bir sre ierisinde bir anlamaya varamadklar takdirde,
ilgili devletler XV. Ksmda ngrlen usullere bavuracaklardr.
3- 1. paragrafta ngrlen anlama akdedilinceye kadar, ilgili
devletler, anlay ve ibirlii ruhu ierisinde, pratik zm getiren geici
dzenlemelere girimek ve bu gei sresi ierisinde nihai anlamann
akdini tehlikeye drmemek veya engellememek iin ellerinden gelen
gayreti gstereceklerdir. Geici
dzenlemeler nihai snrlandrmaya halel getirmeyecektir.
4- lgili devletler arasnda yrrlkte olan bir anlama varsa, kta
sahanlnn snrlandrlmasna ilikin sorunlar bu anlamaya uygun olarak
zmlenecektir.
-
Madde 84
Deniz haritalar ve corafi koordinatlara ilikin listeler
1- bu Ksm hkmleri sakl kalmak zere kta sahanlnn d snr izgileri,
ve 83. Maddeye gre
izilen snrlandrma izgileri, yerlerinin tespiti amacyla uygun
lekli deniz haritalarnda
gsterilecektir. Gerektii takdirde bu d snrlarn izgileri, veya
snrlandrma izgileri yerine,
kullanlan jeodezik sistemi belirten noktalar corafi
koordinatlarna ilikin bir liste ikame edilebilir.
2- Sahildar devlet bu haritalar veya corafi koordinatlara ilikin
listeleri gereken ekilde yaynlayacak ve bunlarn bir nshasn Birlemi
Milletler Tekilat Genel Sekreteri nezdine ve kta sahanlnn d snr
izgilerini belirtenler sz konusu olduunda Otoritenin Genel
Sekreteri nezdine tevdi edecektir.
Madde 85
Yer alt geitlerinin kazlmas
bu Ksm, toprak altnn zerindeki sularn derinlii ne olursa olsun,
sahildar devletin toprak altn tneller
aarak iletmek hakkna halel getirmez.
KISIM VII
AIK DENZ
BLM 1
GENEL HKMLER
Madde 86
Bu Ksmn uygulanma alan
bu Ksmn hkmleri bir devletin mnhasr ekonomik blgesine,
karasularna veya i sularna veya takmada
sularna dahil olmayan tm deniz alanlarna uygulanr. bu madde, 58.
madde uyarnca mnhasr ekonomik
blgede btn devletlerin yararlandklar serbestileri, hibir ekilde
kstlamaz.
Madde 87
Ak denizlerin serbestlii
1- Ak denizler, sahili bulunsun veya bulunmasn btn devletlere
aktr. Ak denizlerin serbestlii,
ibu Szlemede yer alan artlar ve dier uluslararas hukuk kurallar
erevesinde kullanlr. Bu
serbesti, sahili bulunsun veya bulunmasn btn devletler iin,
inter alia, aadakileri kapsar:
a) Seyrsefer serbestisi;
b) Ak deniz zerinden uma serbestisi;
c) VI. Ksm sakl kalmak artyla, denizalt kablolar ve petrol
borular deme serbestisi;
d) VI. Ksm sakl kalmak artyla, suni adalar ve uluslararas
hukukun izin verdii dier tesisleri ina etme serbestisi;
e) 2. Blmde zikredilen artlar sakl kalmak artyla, balk avlanma
serbestisi;
f) VI. ve XIII. Ksmlar sakl kalmak artyla, bilimsel aratrma
serbestisi.
-
2- Bu serbestiler btn devletler tarafndan, dier devletlerin ak
denizlerin serbestliini kullanmalarndaki karlar ve Blgede yrtlen
faaliyetlere ilikin olarak ibu Szleme ile tannm
olan haklar, gerektii ekilde gz nnde bulundurularak,
kullanacaktr.
Madde 88
Ak denizlerin bar amalara tahsisi
Ak denizler bar amalarla kullanlacaktr.
Madde 89
Ak denizler zerinde egemenlik iddialarnn geersizlii
Hibir devlet, ak denizlerin herhangi bir ksmn kendi egemenliine
tabi tutmay yasal olarak ileri sremez.
Madde 90
Seyrsefer hakk
Sahili bulunsun veya bulunmasn her devlet, ak denizlerde kendi
bayran tayan gemileri seyrettirme
hakkna sahiptir.
Madde 91
Gemilerin Tabiiyeti
1- Her devlet, gemilere hangi artlar ile tabiiyetini vereceini,
gemilerin kendi lkesinde tescil artlarn ve
kendi bayran ekme hakkna sahip olmalar iin gerekli artlar tespit
edecektir. Gemiler bayran
ekme iznine sahip olduklar devletin tabiiyetine sahiptir. Devlet
ile gemi arasnda gerek bir ba
bulunmaldr.
2- Her devlet, bayrak ekme hakkn verdii gemilere bununla ilgili
belgeleri verecektir.
Madde 92
Gemilerin Hukuki Stats
1- Gemiler tek bir devletin bayra altnda seyredecekler ve
uluslararas antlamalarda ve ibu szlemede
aka belirtilen istisnalar dnda, ak denizlerde o devletin mnhasr
yetkisine tabi olacaklardr.
Mlkiyetin gerekten nakli veya sicilde deiiklik durumlar
haricinde bir gemi yolculuk srasnda veya
bir limanda bayran deitiremez.
2- ki veya daha fazla devletin bayra altnda seyreden ve bunlar
iine geldii gibi kullanan bir gemi, bu tabiiyetlerden hi birini
dier devletlere kar ileri sremez ve tabiiyetsiz bir gemi gibi ilem
grr.
Madde 93
Birlemi Milletler Tekilatnn, Birlemi Milletler Uzmanlk
Kurumlarnn veya
Uluslararas Atom Enerjisi Ajansnn bayran tayan gemiler
Yukardaki maddeler, Birlemi Milletler Tekilatnn veya Birlemi
Milletlerin Uzmanlk Kurumlarnn veya
Uluslararas Atom Enerjisi Ajansnn resmi hizmetlerinde kullanlan
ve Tekilatn bayran tayan gemilerin
durumunu etkilemez.
Madde 94
Bayrak devletinin ykmllkleri
1- Her devlet, kendi bayran tayan gemiler zerinde, idari, teknik
ve sosyal konulardaki yetki ve
kontroln fiilen kullanacaktr.
2- Her devlet zellikle; a) Kk boyutlu olmalar dolaysyla, genel
kabul grm uluslararas kurallarda n grlmeyenler hari olmak
zere, kendi bayran tayan gemilerin isimlerini ve zelliklerini
ihtiva eden bir denizcilik sicili tutacaktr;
-
b) Kendi bayran tayan btn gemiler ile kaptan, gemi zabitleri ve
mrettebat hakknda, gemiye ilikin idari,
teknik ve sosyal konularda, kendi i hukukuna gre yetkisini
kullanacaktr.
3- Her devlet kendi bayran tayan gemiler hakknda denizde gvenlii
salamak amacyla zellikle aadaki hususlarda gerekli tedbirleri
alacaktr:
a) Geminin inas ve donatm ile denize elverililii;
b) Uygulanabilir uluslararas metinleri gz nne alarak, mrettebatn
oluumu, alma artlar ve yetitirilmesi;
c) aretlerin kullanlmas, haberlemenin iyi bir ekilde ilerlemesi
ve atmalarn nlenmesi;
4- Bu tedbirler, aadaki hususlar salamak iin gerekli olanlar
ierecektir:
a) Her geminin sicile kaydolmadan ve daha sonra uygun aralklarla
yetkili bir gemi srveyini tarafndan denetlenmesi ve gemide
seyrsefer gvenlii gerektirdii seyrsefer ara ve gerelerinin
bulunmas;
b) Her geminin, zellikle manevra, seyrsefer, haberleme ve
makinalarn kullanlmas konularnda, istenen vasflara sahip bir
kaptana ve zabitlere tevdi edilmi olmas; ve mrettebat istenen
vasflara
sahip olmas ve geminin tipine, byklne makinalarna ve donanma gre
yeter sayda bulunmalar;
c) Kaptann, gemi zabitlerinin, gerekli olduu lde mrettebatn,
denizde can kurtarmaya, atmalarn nlenmesine, kirliliin nlenmesine,
azaltlmasna ve kontrol altna alnmasna ve radyokomnikasyon
hizmetlerinin idamesine ilikin uygulanabilir uluslararas
kurallar tam bir ekilde bilmeleri ve bunlara
riayet etmeleri.
5- 3. ve 4. paragraflarda ngrlen tedbirleri alrken, her devlet,
genel kabul grm uluslararas kurallara, usullere ve uygulamalara
uymak ve bunlara riayeti salamak iin gerekli btn dzenlemeleri
yapmak
durumundadr.
6- Bir gemi zerinde uygun yetkilerin kullanlmad ve uygun
kontroln yaplmad konusunda ciddi gerekeleri bulunan her devlet,
olaylar bayrak devletine rapor edebilir. Byle bir rapor alan
bayrak
devleti konuyu soruturacak ve gerekirse durumu dzeltmek iin
gerekli tedbirleri alacaktr.
7- Her devlet, ak denizde kendi bayran tayan bir geminin kart ve
baka bir devletin vatandalarnn hayatna mal olan veya ar ekilde
yaralanmalarna sebep olan veya baka bir devletin
gemilerine veya tesislerine veyahut da deniz evresine nemli
zarar veren, her deniz kazas veya
seyrsefer olay hakknda gerei ekilde yetkilendirilmi kii veya
kiilerce veya onlar huzurunda
yrtlecek bir soruturma almasn emredecektir. Bayrak devleti ve
dier devlet bu eit bir deniz
kazas veya seyrsefer olay hakknda, bu dier devletin her
soruturmasnn yrtlmesi konusunda
ibirliinde bulunacaklardr.
Madde 95
Ak denizlerde sava gemilerinin dokunulmazl
Sava gemileri, ak denizlerde, bayran tadklar devlet dnda, dier
devletler ynnden mutlak yarg
baklna sahiptirler.
Madde 96
Mnhasran, ticari olmayan bir kamu hizmetinde kullanlan gemilerin
dokunulmazl
Bir devlete ait olan veya onun tarafndan iletilen ve mnhasra
ticari olmayan bir kamu hizmetinde kullanlan
gemiler, ak denizde bayran tadklar devlet dnda, dier devletler
ynnden mutlak yarg baklna
sahiptirler.
-
Madde 97
atma ve deniz seyrseferine ilikin dier her trl olayda cezai yarg
yetkisi
1- Ak denizde, kaptann veya gemi hizmetindeki dier herhangi bir
kiinin ceza veya disiplin
sorumluluunu inta ettiren bir atma halinde veya deniz
seyrseferine ilikin dier herhangi bir olayda,
bu kiiler hakknda ceza veya disiplin kovuturmas, ancak ya
geminin bayran tad devletin veya
bu kiilerin tabiiyetinde bulunduklar devletin adli veya idari
makamlar nezdinde alabilir.
2- Disiplin konusunda bir kaptan brvesi veya yeterlilik veya
ehliyet belgesi vermi olan devlet, belge sahibi, bu devletin
vatanda olmasa dahi, yasal yollara riayet ederek, bu belgelerin
geri alnmasna
karar verme hususunda mnhasr yetkili olacaktr.
3- Bayrak devleti yetkilileri dnda hi bir makam tarafndan
soruturma amacyla da olsa, gemiye el konulmas veya geminin seferden
alkonulmas emredilmeyecektir.
Madde 98
Yardm etme ykmll
1- Her devlet kendi bayran tayan bir geminin, kaptanndan, gemi
mrettebat ve yolcular iin ciddi bir
tehlike oluturmadan ifa edilebilecek ise, aadaki hususlar
gerekletirmesini talep edecektir.
a) Denizde tehlike ierisinde bulunan her kiiye yardm etmek;
b) Yardm ihtiyalarndan haberdar edildii takdirde, tehlikede
bulunan kiileri, kendisinden makul olarak beklenebilen lde ve mmkn
olduu kadar abuk kurtarmaya gitmek;
c) Bir atmadan sonra, dier gemiye, mrettebatna ve yolcularna
yardmda bulunmak ve mmkn olduu lde kendi gemisinin adn, tescil
limann ve urayaca en yakn liman dier gemiye
bildirmek.
2- Sahili bulunan btn devletle, deniz ve hava gvenliini salamak
zere uygun ve etkili bir srekli arama ve kurtarma servisinin
kurulmasn ve ileyiini kolaylatracaklar ve gerektii takdirde bu
amala komu devletlerle blgesel dzenlemeler erevesinde ibirliinde
bulunacaklardr.
Madde 99
Kle tanmasnn yasaklanmas
Her devlet kendi bayran ekmee yetkili gemilerde kle tanmasn
nlemek ve cezalandrmak ve bayrann
bu amala kullanlmasn nlemek zere etkili tedbirler alacaktr.
Bayra ne olursa olsun, bir gemiye snan her
kle ipso facto hr olacaktr.
Madde 100
Deniz haydutluunun nlenmesi konusunda