ActionAid VN (2010), BCNC Tiep Can Dich Vu Y Te, Giao Duc Tai VN

1 BO CO NGHIN CUBO CO NGHIN CUTip cn ca ngi ngho n dch v y t v gio dc trong bi cnh x hi ha hot ng y t v gio dc tiVit Namn v thc hin: ACTIONAID VIETNAMH tr k thut: Cng ty T vn Qun l v Chuyn i T chc (T&C Consulting)3 BO CO NGHIN CUMC LCPH LC CC BNG BIU 3DANH MC CC T VIT TT 6CHNG I TNG QUAN 111.1 Gii thiu chung v nghin cu 111.2 Tng quan v x hi ha trong lnh vc y t v gio dc 231.3Nhn nh chung v x hi ha gio dc v y t v kh nngtip cn dch v ca ngi ngho 31CHNG II TNG QUAN CHNH SCH X HI HA V CC CHNH SCH H TR NGI NGHO TIP CN DCH V Y T V GIO DC 322.1Qu trnh tin trin ca chnh sch x hi ha trong gio dcv y t ca Vit Nam 322.2 Mc tiu, nh hng ca chnh sch x hi ha gio dc v y t 342.3 Cc ngun lc cho XHH gio dc v y t 362.4 Cc khuyn khch vi chnh sch XHH 392.5Cc chnh sch b tr tng cng hiu qu v hn chmt tri ca chnh sch XHH vi ngi ngho 412.6Cc vn tn ti trong chnh sch XHH lin quan titip cn ca ngi ngho ti dch v gio dc v y t 45CHNG III - TIP CN CA NGI NGHO N DCH V GIO DC TRONG BI CNH X HI HA 483.1Kt qu nghin cu t phng vn lnh o a phng vx hi ha gio dc 483.2 Hot ng ca cc c s gio dc trong bi cnh x hi ha 533.3 nh gi ca ngi dn v x hi ha trong gio dc 623.4 Kt lun v khuyn ngh 74CHNG IV TIP CN CA NGI NGHO N DCH V Y T TRONG BI CNH X HI HA 764.1 Kt qu phng vn lnh o a phng v XHH y t 764.2 Hot ng ca cc c s y t trong bi cnh x hi ha 824.3 nh gi ca ngi dn v x hi ha trong y t 90PH LC 1054 BO CO NGHIN CUDANH MC BNG BIUBNGBng 1:Cc phng php thu thp d liu9Bng 2:Nhng thng tin chung v mu iu tra15Bng 3:Quy m ngnh y t Vit Nam, nm 200825Bng 4: S liu v cc loi hnh c s gio dc ti H Tnhnm 200947Bng 5:So snh gia cc c s v cc c im hot ng chnh52Bng 6: T l cc loi hnh dch v gio dc c la chn (t do) theo thu nhp ca h61Bng 7: Ro cn trong gio dc cho cc a phng v ton b mu iu tra64Bng 8: Ro cn trong gio dc cho h khng thuc din ngho cc a phng v ton b mu iu tra65Bng 9: Ro cn trong gio dc cho h ngho cc a phng v ton b mu iu tra66Bng 10:Cc loi hnh c s y t ti cc a bn kho st81Bng 11:So snh gia cc c s v cc c im hot ng chnh82Bng 12: Thu nhp ca h v s la chn c s y t vi nhng loi bnh nh90Bng 13: Thu nhp ca h v s la chn c s y t vi nhng loi bnh nng92Bng 14: Ro cn tip cn dch v y t cc a phng v bnh nhn94Bng 15: Ro cn trong y t cho h khng thuc din ngho cc a phng thuc mu nghin cu94Bng 16: Ro cn trong y t cho h ngho cc a phng trong mu nghin cu95Bng 17: Cc loi hnh c s Gio dc ca Tnh (ch thu thp cp Tnh)110Bng 18:Cc loi hnh c s Y t ti Tnh (ch thu thp cp Tnh)1115 BO CO NGHIN CUBIU Biu 1:C cu cp hc v hc sinh gia c s gio dc cng v ngoi cng lp nm hc 2008 200923Biu 2: T l chi cho gio dc so vi thu nhp ca h60Biu 3:Kh khn tip cn h tr trong gio dc t pha h gia nh61Biu 4:So snh mc ro cn hin ti v 5 nm trc i vi tip cn dch v gio dc (ton mu)68Biu 5:So snh s thay i v ro cn cho nhm thucdin h ngho68Biu 6:So snh s thay i v ro cn cho nhm khng thuc din h ngho68Biu 7:So snh v mc thay i ca cc ro cn gia nhmh ngho v nhm khng thuc din h ngho69Biu 8:Ro cn ti tip cn dch v gio dc ca mu chung v nhm ngho71Biu 9:S la chn ca h gia nh khi s dng dch v y t90Biu 10: Ro cn n kh nng tip cn dch v y t ca ngi bnh1006 BO CO NGHIN CUDANH MC CC T VIT TTAAV: ActionAid Vit Nam BHYT: Bo him Y tBTC: B Ti chnhC:Cao ngCHXHCN: Cng ha x hi ch nghaCSSK: Chm sc sc kheH: i hcGDT: Gio dc o toGDTX: Gio dc t xaKCB: Khm cha bnhL TBXH: Lao ng Thng binh v X hiNHNN: Ngn hng Nh ncNSNN: Ngn sch Nh ncTHCN: Trung hc chuyn nghipTHCS: Trung hc c sTHPT: Trung hc ph thngUBND: y ban Nhn dnWTO: T chc Thng mi Th gii XHH:X hi ha7 BO CO NGHIN CUTrong nhng nm gn y, chnh ph Vit Nam ang n lc ci thin cht lng cc dch v cng ni chung v gio dc v y t ni ring. Ch trng x hi ha c thchinnhmthnhthctngtrchnhimvhuyngngunlccaton x hi nhm nng cao cht lng v ngun cung ng cc dch v ny. X hi ha chnh l vic gim t trng bao cp v h tr ca nh nc thng qua vic giao trch nhim t ch v ti chnh cho cc n v cng nh bnh vin, trng hc, gim hoc ct bao cpdchvchongidn,cngnhkhuynkhchccthnhphnkinhtcungcp ccdchvcbnkhcchongidn.Bncnhnhngtcngtchcc,victhc hin ch trng x hi ha cng tim n nhng nguy c lm gim tip cn ca ngi ngho ti dch v y t v gio dc. Pht hin v iu chnh kp thi nhng nguy c tim n trn l yu cu cp thit ang t ra cho cc nh qun l.Trong khun kh d n Tng cng s tham gia ca ngi dn vo qu trnh ci cch hnhchnhcng VitNam,doisqunanMchtitr,ActionAid VitNam (AAV) v cc i tc tin hnh mt nghin cu v tc ng ca x hi ha dch v cng nhm phn tch cht lng dch v v kh nng tip cn ca ngi ngho i viccdchvny.AAVlachncngty TvnQunlvChuynitchc (T&C Consulting) h tr k thut v thc hin nghin cu ti cc tnh Lai Chu, H Tnh v k Lk.Mc tiu chung ca nghin cu ny l nhm nh gi tc ng ca qu trnh x hi ha dch v cng i vi tip cn ca ngi ngho trong lnh vc y t v gio dc. C th, nghin cu ny nh gi cc li ch v quan ngi ca qu trnh x hi ha dch v cng xem xt kh nng thc hin cc gi tr v s mnh x hi khi chuyn i sang vic t ch v ti chnh v t chc. Nghin cu gm 2 phn chnh (1) tng quan v cc chnh sch, khung php l v nh hng ca ng v nh nc v cng tc x hi ha ngnh gio dc v y t Vit Nam ni chung v nhng chnh sch m bo s tip cn ca ngi ngho ti dch v y t v gio dc; v (2) nh gi nhng tc ng ca cng tc x hi ha ti mc tip cn ca ngi ngho ti dch v y t v gio dc mt s a phng trong vng d n.Xhihahinlmtchtrngquantrngtrongphttringiodcvyt.Xut pht im ca ch trng ny c th coi l t ch trng nh nc v nhn dn cng lm vo thp nin 80 ca th k trc. Ch trng X hi ha gio dc v y t c chnh thc cp trong Bo co ca Ban Chp hnh Trung ng ng kha VII ti i hi i biu ton quc ln th VIII ca ng nm 1996, v c chnh ph c th Ngh quyt NQ90/CP nm 1997. im ni bt trong cc vn kin v chnh sch trn l v mc tiu ca ch trng XHH: XHH nhm huy ng tim nng nhn lc, vt lc, ti lc ca ton x hi, trn c s i mi c ch qun l, a dng ha hot ng v cc ngun u t nhm to iu kin ton b x hi c hng th tt hn cc dch v y t, gio dcV l thuyt, chnh sch XHH cng hng ti mc tiu v cng bng x hi trong th hng cc dch v trn. XHH cc dch v cng bao gm cc c im chnh (i) Ngi s dng dch v b (mt phn hay ton b) tin ra mua dch v; (ii) Cc c s cung cp dch v cng a mt TM TT NGHIN CU8 BO CO NGHIN CUphn hoc ton b chi ph hot ng ca mnh vo gi dch v do ngi s dng chi tr (thay v c nh nc bao cp ton b); v (iii) Khuyn khch ngi dn, cc thnh phn kinh t tham gia u t cung ng dch v.Nh nc cng c nhng chnh sch nhng khuyn khch nht nh dnh cho cc c s thc hin XHH, c bit l chnh sch khng phn bit i x i vi cc sn phm v dch v ca cc c s ny. Ngoi ra, nh nc cng ban hnh nhiu chnh sch nhm tng cng qun l cc c s hot ng theo hnh thc XHH, cng nh tr gip ngi ngho c th tip cn ti cc dch v ny. Tuy nhin, h thng chnh sch XHH mi ch nhn mnh vic huy ng ngun lc cho cung ng dch v cng m cha cp r rng v c th ti vic thay i tng ng vai tr qun l ca chnh nh nc trong qu trnh XHH. H thng chnh sch XHH (cc chnh sch cp hng dn thc hin) hin ti cha gn lin vi vic thay i vai tr qun l nh nc ca cc c quan chnh ph a phng. H qu ca vic ny l h thng chnh sch XHH hin ti c s thiu ht trong cc quy nh v c ch kim sot c th v qun l nh nc (nht l qun l cht lng dch v) i vi cc c s XHH, v s thiu c th trong chnh sch kim sot ti chnh nhm trnh lm dng XHH. Kt qu phng vn v kho st cc tnh cho thy ch trng v cc chnh sch x hi hatronggiodcvytccccpqunlaphngnhgicaovngh mnh m. Tuy nhin cc, cc a phng c iu kin kinh t chm pht trin gp nhiu kh khn hn trong vic XHH gio dc v y t do hn ch c v ngun cung (nh u t) v nhu cu (mc sn sng ng gp ca ngi dn). Vi dch v gio dc, trn phng din qun l nh nc a phng, vic trin khai chnh sch XHH cha gn lin vi vai tr qun l nh nc tng ng nh vai tr nh hng, iu tit, v gim st. iu ny l mt trong nhng nguyn nhn lm cho XHH cha c pht trin ton din gia cc vng, cha m bo cht lng dch v cung ng, v thm ch b lm dng i vi mt s khon thu. Khi nhng hn ch ny xy ra th ngi ngho chnh l i tng bthithiutinvnngnnht. Thctinkhosthotngcamtscs gio dc cng cho thy ngi ngho ang b thit trn mt s lnh vc. Th nht, chnh sch gim hc ph cho ngi ngho trn thc t hin ch p dng cc trng cng lp. Trong khi , rt nhiu hc sinh ngho li khng th thi vo c trng cng lp (k t cp ph thng trung hc tr ln), m ch c th vo hc trng dn lp. V vy, h khng c hng chnh sch trn. Trong khi , kt qu dy v hc cc trng dn lp li thp hn trng cng lp. Kt qu kho st cc h gia nh cng ch r ngi ngho ang chu ro cn ln hn v hc ph v ph ph nu so vi 5 nm trc. Nh vy, cng vi vic trin khai XHH th ngi ngho ang gp kh khn ln hn v chi ph cho gio dc. Tuy nhin, ngi ngho cng ang c hng nhng ci thin v cht lng tng th ca gio dc t XHH. Vi dch v y t, XHH mang li nhng tc ng tch cc ti vic chm sc sc khe cho ngi dn. Tc ng ln nht l huy ng vn u t m rng ngun cung ng cc dch v y t, a dng ha loi hnh dch v y t, v to sc p cnh tranh nht nh, thc y vic nng cao cht lng cc dch v ny. Ngi ngho c hng li gin tip t vic cc c s XHH lm gim ti cho bnh vin cng v to sc p nht nh ti vic tng cht lng khm cha bnh bnh vin cng. Tuy nhin, cc c s khm cha bnh t nhn ch yu mi ang cung cp cc dch v t ri rovclinhuncao,sdngccthitbhini.Dchviutrhocchabnh phc tp vn do cc bnh vin cng cung cp. Khc vi cc c s XHH trong gio dc (c th l trng dn lp), cc c s XHH y t (khm dch v trong bnh vin cng v phng khm/bnh vin t) trc tip phc v ngi c kh nng chi tr. Nh vy, ngi ngho khng phi l i tng phc v ca cc c s ny. Cc c s khm cha bnh t nhn c tin hnh u t trang thit b v c s vt cht. Tuy nhin, v ngun nhn lc cht lng cao th cc c s ny ch yu ang tm cch thu ht t cc c s cng. Cc bnh vin cng c nhn thy vn chy mu cht xm, song cha c bin php i ph hu hiu.9 BO CO NGHIN CUT nhng pht hin , cc khuyn ngh chnh cho vic hn ch cc tc ng tiu cc ca XHH c nhm nghin cu xut bao gm: Vi dch v gio dc (i) nn coi XHH giodclgnlinvivicchuynivaitrqunlcanhnctvictrctip cungcpdchvsangvicqunlvm,nngcaovaitrdbo,lnkhoch,quy hoch, iu tit s pht trin gia cc vng, v kim tra gim st hot ng ca cc c s thuc s hu khc nhau; (ii) cc a phng cn c quy hoch pht trin h thng c s gio dc cc vng khc nhau, t tnh ton v c chnh sch khuyn khch cc vng su vng xa vn c c s gio dc, gim ro cn v khong cch cho h. Trong mt s trng hp, nh nc c th dnh tin u t cc trng cng nhiu hn cho vng su vng xa v cc vng ng dn cc c s dn lp v t thc s ngy cng pht trin v b sung kh ln v ngun cung dch v; (iii) tng cng cng tc kim tra gim st, kim nh cht lng, c bit l vic thc hin cc chnh sch hc ph v ph ph, trnh tnh trng lm dng chnh sch XHH. Vi dch v y t (i) tng cng chc nng qun l v m nh quy hoch, k hoch, kim tra gim st ca nh nc; (ii) tng cng cng tc kim tra gim st nhm hn ch hin tng lm dng XHH tng chi ph khm cha bnh ti cc bnh vin cng; v (iii) m bo nguyn tc trong vic xc nh h ngho trnh tnh trng cc chnh sch h tr ngi ngho khng hng ng vo nhm i tng cn th hng.10 BO CO NGHIN CUCHNG I TNG QUAN1.1 Gii thiu chung v nghin cu1.1.1 Bi cnh nghin cuVitNamtrthnhthnhvinth150caTchcThngmiThgii(WTO)vo thng 11/2006. S kin ny l ct mc quan trng trong t do thng mi vi s cnh tranhkhcnghit,qutrnhtnhnha,vsthamdnhiuhncaccitc nc ngoi vo th trng Vit Nam. T cch thnh vin WTO i hi Vit Nam phi cam kt iu chnh cc chnh sch v dch v cng cho ph hp vi cc yu cu ca WTO. Thng mi ha v t nhn ha cc dch v cng c bn nh gio dc, y t c kh nng s c m rng v y mnh hn. t s tham gia ca nh nc ng ngha vi vic mc tiu x hi ca cc dch v cng s hng nhiu hn sang mc tiu li nhun.Hai lnh vc gio dc v y t Vit Nam ang nhn c nhiu quan tm ca x hi lin quan n cht lng dch v, kh nng p ng v trch nhim gii trnh. C hai lnh vc ny u ang c tp trung ci cch nhm t ch v ti chnh v t chc. Trong nhng nm gn y, chnh ph Vit Nam ang n lc ci thin cht lng cc dch v cng thng qua nh hng x hi ha mt hnh thc tng trch nhim v huy ng ngun lc ca ton x hi. X hi ha chnh l vic gim t trng bao cp v h tr ca nh nc thng qua vic giao trch nhim t ch v ti chnh cho cc n v cng nh bnh vin, trng hc, gim hoc ct bao cp dch v cho ngi dn, cng nh khuyn khch cc thnh phn kinh t cung cp cc dch v c bn khc cho ngi dn.Trong bi cnh , s c cc c hi tch cc v nh hng bt li n kh nng tip cn dch v cng ca ngi ngho. c nhng thnh cng v tht bi ca cc chnh sch cng i vi lnh vc bo tr x hi cng nh nhiu phn tch c ti liu ha t cc gc nhn phn tch v qun tr cng. Kh nhiu nghin cu trc y cc quc gia khc ch ra rng t nhn ha dch v cng khng m bo tng cht lng ca dch v m c th gim tip cn ca ngi ngho n cc dch v ny. Nu nhng xu hng ny khng c xem xt, cn nhc mt cch thu o th nhng ngi ngho Vit Nam c th s khng c hng li v thm ch c th phi chu nhiu tc ng tiu cc.Trong khun kh d n Tng cng s tham gia ca ngi dn vo qu trnh ci cch hnh chnh cng Vit Nam, do i s qun an Mch ti tr, ActionAid Vit Nam (AAV) v cc i tc tin hnh mt nghin cu v tc ng ca x hi ha dch vcngnhmphntchchtlngdchvvkhnngtipcncangingho i vi cc dch v ny. y l mt nghin cu phn tch tng quan v tip cn ca ngi ngho n cc dch v cng t nhn a ra cc khuyn ngh ph hp. Kt qu ca nghin cu s c chia s ti a phng v cp quc gia. Cn c vo nhng pht hin t nghin cu ny, cc thng ip v mt chnh sch cng s c xy dng nhm thc y cc c hi i thoi v cc vn lin quan n qu trnh x hi ha cc dch v cng.AAV la chn cng ty T vn Qun l v Chuyn i t chc (T&C Consulting) h tr k thut v thc hin nghin cu. Cc nghin cu vin s h tr cc tho lun ti hi tho bo co c t chc trong sut qu trnh nghin cu. 11 BO CO NGHIN CUDo l mt phn ca 1 d n ti tr nn nghin cu s phi tun th cc tha thun ca nh ti tr v gp phn t mc tiu chung ca d n. Nhm D n Ci cch Hnh chnh Cng ca AAV v cc i tc ca d n h tr xy dng cc hng dn, thng nht mc tiu, quy trnh cng nh h tr qu trnh nghin cu. y cng l hot ng tip ni ca nh gi dch v cng s dng th bo co cng dn c tin hnh ti cc tnh nu trn. Trong qu trnh nghin cu ti thc a v trc khi hon thin bo co, nhm nghin cu cng i tc a phng t chc hi tho bo co nhanh nhm chia s cc pht hin t nghin cu vi cc bn lin quan. Qu trnh ny c th c xem nh cc can thip nhm nng cao nhn thc v nhng tc ng ca x hi ha v vn ng ti cp a phng. Ti H Ni, Trung tm Hp tc v Pht trin ngun Nhn lc (C&D) s tin hnh mt nh gi thc a tng t a ra cc phn tch so snh gia khu vc nng thn v thnh th.1.1.2 Mc tiu v phng php nghin cu1.1.2.1 Mc tiu v phm vi nghin cuMc tiu chung ca nghin cu ny l nhm nh gi tc ng ca qu trnh x hi ha dch v cng i vi kh nng tip cn ca ngi ngho vi hai lnh vc c la chn l gio dc v y t Vit Nam.C th, nghin cu ny nh gi cc li ch v quan ngi ca qu trnh x hi ha dch v cng xem xt kh nng thc hin cc gi tr v s mnh x hi khi chuyn i sang vic t ch v ti chnh v t chc. Nghin cu bao gm 2 phn chnh: (1)Tng quan v cc chnh sch, khung php l v nh hng ca ng v nh nc v cng tc x hi ha ngnh gio dc v y t Vit Nam ni chung v nhng chnh sch m bo s tip cn ca ngi ngho ti dch v y t v gio dc;(2)nhginhngtcngcacngtcxhihatimctipcnca ngi ngho ti dch v y t v gio dc mt s a phng trong vng bao ph ca d n.Phn u tp trung vo nghin cu khung php l v cc chnh sch v chin lc lin quan n x hi ha dch v y t v gio dc. Cc chnh sch c kho st trc ht l nhng chnh sch, quy nh trc tip chi phi x hi ha trong lnh vc y t v gio dc. Ngoi ra, nhm nghin cu cn tm kim cc chnh sch, quy nh b sung v vic thi hnh ca cc chnh sch quy nh ny, v d: chnh sch bo him y t cho ngi ngho v cn ngho, chnh sch cho vay, tr cp cho hc sinh ngho. hiu r hn v mc tiu,honcnhraichnhsch,vquanimngihochnhchnhsch,nhm nghin cu cn tin hnh phng vn su mt s nh qun l ti cp trung ng (B K hoch v u t, B Y t...) v cc chnh sch x hi ha v chnh sch lin quan n tip cn ca ngi ngho n gio dc v y t.Phn 2 nh gi tc ng ca vic thc thi cc chnh sch x hi ha ti cc a phng ivimctipcndchvytvgiodccangidn,cbitlngi ngho. y l mc tiu c tnh thch thc cao v rt kh tch bch gia tc ng ca XHH vi tc ng ca nhng nhn t khc (nh tng trng kinh t, tng dn s, bin i mi trng, chnh sch xa i gim ngho, v.v.) ti tip cn ca ngi dn ti cc dch v ny. Tuy nhin, ba tnh d n, thay i v tip cn ca ngi dn ti gio dc v y t c th gn phn ln hoc ch yu ti chnh sch XHH v cc chnh sch h tr ngi ngho. Ngoi ra, c d liu khch quan hn v tc ng ca chnh sch XHH, nhm t vn s dng v kt hp nhiu ngun d liu nh vn bn ti liu, phng vn su cc nh qun l cp a phng (t S K hoch v u t, S Y t, S Gio dc v o to, S 12 BO CO NGHIN CULao ng Thng binh v X hi, S Ti chnh, S Ni v, UBND Huyn), tm hiu thc trng hot ng ca cc c s y t cng v t nhn, cc trng hc cng v ngoi cng lp, v kho st mc tip cn ca ngi dn n hai dch v y t v gio dc ti cc vng d n ca AAV. Vic kt hp cc ngun v loi hnh d liu khc nhau cho php nhm t vn a ra c nhng nh gi khch quan v tc ng ca XHH ti vic tip cn dch v gio dc v y t.Cc kt qu nghin cu c hai phn cho php nhm nghin cu a ra cc xut v khung chnh sch v quy nh nng cao c hi v gim nhng tn thng cho ngi ngho nh kt qu mong mun ca qu trnh x hi ha.1.1.2.2 Phng php nghin cuNghin cu s tp trung vo tm ra cu tr li cho cc vn sau:(1) cp chnh sch:a. Cc mc tiu ring ca cc chnh sch c lin quan n x hi ha v cc quy nh trong c hai lnh vc khi c thit k, ban hnh v kin ca cc nh hoch nh chnh sch v tc ng tim nng ca cc ch trng chnh sch trn;b. Vphmvithihnhcaccchnhschvccquynhclinquancng nhng tc ng thc t/tc ng d bo ca cc chnh sch ny ti vic tip cn cc dch v Y t v Gio dc ca ngi ngho. (2) cp a phng a.Victrinkhaiqutrnhxhihagiodc,ytticcaphng(quan imcaaphng,quym,mcxhihaticcaphngvcc bin php gim st...);b.Cc chnh sch h tr ngi ngho tip cn hai dch v y t v gio dc ti cc a phng trong bi cnh x hi ha.(3) cp cc nh cung cp dch v:a. Nhim v, mc tiu, chin lc ca h nhm p ng cc chnh sch v cc quy nh lin quan n x hi ha;b. thc ca h v cc chnh sch v hnh ng thc t ca h trong vic cung cp cc dch v cho cc khch hng mc tiu.Lul:Qutrnh XhihatronghoncnhcaVitNamclinquann nhng nh cung cp dch v khng ch t khu vc t nhn m cn bao gm cc c s ca nh nc c trao quyn t quyt v mt ti chnh v t chc/nhn s (theo Ngh nh 43/2006/N-CP ca Chnh ph). Nhng nh cung cp dch v c kho st gm ba i tng khu vc do t nhn lm ch, cc c s do nh nc lm ch nhng nhn quyn t quyt v ti chnh, v cc c s ca nh nc ph thuc phn lnvongnschnhnc. Vickhostccnhcungcpdchvtheobaloi hnh ny gip cung cp cc d liu so snh, v nh , nhm nghin cu c c mt phn tch y hn.(4) cp ca ngi s dng dch v:a.Nhngthayinuctrongvictipcnccdchv YtvGiodcca ngi ngho sau khi cc chnh sch v quy nh v x hi ha c hiu lc;b.Sosnhvvictipcnccdchvcng(yt,giodc)gianhmngi ngho v cc nhm khc trong dn c (v d nhm ngi thu nhp trung bnh, cao) v s lng v cht lng.13 BO CO NGHIN CU1.1.2.3 Thu thp d liuCc phng php thu thp d liu khc nhau s c p dng cho cc nhu cu thng tin khc nhau nhm c c cc u vo y cho vic phn tch v a ra cc xut lin quan, nh trnh by trong bng di y: Bng 1. Cc phng php thu thp d liuCc phng php thu thp d liuNgun thng tin/ Ngi cung cp thngD liu/thng tin d kinNghin cuti liu-Cc chnh sch v quy nh v tin trnh X hi ha trong lnh vc y t v gio dc hin nay (danh mc cc vn bn php lut, chnh sch, quy nh c trong ph lc 4 v 5 ca Bo co ny);-Cc chnh sch v quy nh b sung; -Cc bo co c lin quan do cc t chc/cc bn lin quan (nh cc c quan nh nc, cc nh ti tr nh Ngn hng Th gii, Cng ng Chu u v cc t chc phi chnh ph, v.v.); -Bo co v chuyn kho st mc hi lng ca ngi s dng dch v cng (do AAV tin hnh).-Cc mc ch/mc tiu c trong cc chnh sch; -Cc nhm mc ch c xc nh trong cc chnh sch; -Vic thi hnh cc chnh sch trn;-nh gi m cc bo co ca cc bn lin quan khc nhau a ra ( c c cc quan im khc nhau v cc vn );-Nhng xut cho bt k s sng lc no cn cho cc cuc phng vn su vi cc nh hoch nh chnh sch;-Bt k mt gi no v cc kin ngh chnh sch ng c xem xt trong sut nghin cu.Phng vn cc nh hoch nh chnh sch cp trung ngB Y t B K hoch v u t-C cc s liu nh tnh v: + (Quan im, kin ca h) v cc vn trn (cc mc tiu, mc ch,nhmmcch,victhi hnh ca cc chnh sch); + nh gi ca h v nhng tc ng thctvtcngtimnng (theohngdbo)tivictip cn cc dch v ca ngi ngho;-Ccxutcahvccchnh sch(cbitlnhngquynh, chnh sch xa i gim ngho b sung) hoc vic thi hnh cc chnh sch xa i gim ngho. Ch:Nhngvnnyscxy dngtheomtcchtrunglpvch nhng ai tham gia tr li ming v ci m mi c a vo nghin cu.14 BO CO NGHIN CUCc phng php thu thp d liuNgun thng tin/ Ngi cung cp thngD liu/thng tin d kinPhng vn nhng ngi thi hnh chnh sch cp a phng S Y tS Gio dc v o toS Ti chnhS Ni vS K hoch v u tS Lao ng Thng Binh v X hi-Thu c s liu nh tnh v: + Nhng kin v cc chnh sch trong bi cnh a phng; + nh gi v tc ng thc t/tim nng (xu hng d bo) n vic tip cn cc dch v y t, gio dc ca ngi ngho; + nh gi ca h v nhng nh cung cp dch v ti a phng h sinh sng (nhim v, nhm mc tiu, vic cung cp cc dch v trn thc t); + Cc xut/kin ngh ca h nu c.Cc trng hp nghin cu v nhng nh cung cp dch v ti a phng kt hp vi kho stTrng t thc/phng khm t nhnQuyn t ch ca cc trng hc, bnh vin ca nh nc Cc trng hc, bnh vin ph thuc phn ln vo Ngn sch Nh nc.-C c s nh tnh (thng qua cc trng hp nghin cu) v nh lng v chin lc v hot ng thc t trong cc mt: + S mnh ca h + Cc khch hng mc tiu + Gi c + Dch v no em li thu nhp cao nht v gi ca cc dch v ny l bao nhiu ( so snh vi kh nng chi tr ca ngi ngho) + KhcNgi s dng dch v Hnghovhcthu nhptrungbnhticca phng. Kchcmucmtchi tit mc 1.2.4-Thucccnhginhlng cangisdngdchvytv gio dc, c th: + kim tra xem liu c nhng thayikhngtrongvicchi tiu ca h vo cc dch v; vic s dng cc dch v khc nhau (qua nhiu nm. V d, trc v saukhithihnhchnhschX hi ha); + Nhng nh gi ca h v vic tip cn cc dch v (v mt s lng v cht lng); + Nhng kin ngh ca h, nu c.15 BO CO NGHIN CU1.1.2.4 a bn v mu s liu nghin cua bn thc hinNghin cu ny c tin hnh trn a bn 3 tnh c Lc, H Tnh v Lai Chu. C th, i vi phn iu tra h gia nh, mu phng vn c chn ti 3 x ca huyn Eakar tnh c Lc; 4 x ti hai huyn Lc H v Can Lc tnh H Tnh; v 3 x ca huyn Tam ng tnh Lai Chu. HuynEakar,tnhcLccthnhnm1986tchthaihuynKrongPkvM Rk vi din tch 103.743 ha v dn s 143,5 ngn ngi nm 2008. Eakar khng phi l huyn c tim nng v t canh tc hay cy cng nghip, nhng li c th mnh v cng nghip ch bin, khai kha ng v vt liu xy dng. C cu kinh t ca huyn l nng, lm nghip, cng nghip v thng mi dch v, vi sn xut nng nghip l ch yu.isngkinht-xhicnnhiukhkhn,tlhnghocncao,21,4%nm 2008. Phn ln dn c sng cc vng su, vng xa c nhiu tp tc cn lc hu, trnh dn tr ni chung cn thp, c bit l vng ng bo dn tc thiu s. Vic trin khai v p dng khoa hc k thut vo sn xut cn hn ch v thiu hiu qu. Ngi dn cn gp nhiu kh khn tip cn dch v cng.Huyn Can Lc, H Tnh l huyn ng bng, a hnh kh bng phng, gn cc trung tm tnh l, giao thng i li d dng. Kinh t tng i pht trin, s h ngho chim khong 11,2% (nm 2008). Huyn Lc H l huyn mi thnh lp nm 2007, c din tch 11.830havdns91,3ngnngi(nm2008).ylmthuynvenbinciu kin t nhin kh thun li v c nhiu tim nng, li th pht trin, c bit l kinh t bin. Tuy nhin, nn kinh t ca huyn ch yu l sn xut nh. Kinh t pht trin cn cha xng vi tim nng, c cu kinh t cn cha hp l, ch yu l lm nng nghip v ngh mui. i sng ca nhn dn cn thp, t l h ngho l 32,1%, vic hc tp, khm cha bnh cn cha thc s thun li. Huyn Tam ng, Lai Chu l mt huyn min ni, c a hnh b chia ct bi ni cao, nhiu o dc, st l t v l qut thng xy ra. Giao thng km pht trin khin vic i li cc k kh khn nht l vo ma ma l. Trnh pht trin x hi cn mc thp, t l h ngho cn cao (khong 27% nm 2008), trnh dn tr trung bnh cn hn ch, trong khi i ng cn b cc cp cn rt yu v thiu. Kinh t ca Tam ng ch yu l nng nghip c km theo thy sn (khong 300 tn nm 2008). Sn xut cng nghip cn rt khim tn, ch yu l khai thc kha ng sn, qung v ch bin vi gi tr tng sn lng t 100 t ng vo nm 2008. Cc ngnh dch v ca huyn cng cn hn ch khi ch ng gp khong 20 t ng gi tr sn lng trong nm 2008. Mu s liu nghin cuMu s liu s dng trong nghin cu ny gm 215 h vi 1090 nhn khu ca 4 huyn thuc ba tnh Lai Chu, H Tnh v c Lc. Trong 50 h vi 256 nhn khu thuc mu iu tra ti Lai Chu, 55 h vi 291 nhn khu ti c Lc, v 110 h vi 543 nhn khu thuc mu iu tra ti H Tnh. c im ca mu nghin cu ny c trnh by tm tt trong bng sau:16 BO CO NGHIN CUBng 2: Nhng thng tin chung v mu iu traTrung bnh Nh nht Ln nhtNgh nghip: Nh nc Kinh doanh Nng dn Khc5,1%3,3%88,4%3,3%Tui 44,06 20 79Trnh :Khng bit chTiu hcTrung hc Trung cpCao ng 10,2%19,5%66,5%2,8%0,9%S thnh vin trong h 5,07 1 11S lao ng trong h 2,21 0 6Thu nhp trung bnh/thng/h 1389,98 0 8000H ngho 0,38 0 1S ngi trong tui i hc (3 22 tui) 2,11 0 5T l h gia nh c ngi i khm cha bnh ti cc c s y t trong vng 5 nm 0,95 0 1S lt ngi i vin nm 2008 6,35 0 120Trong mu iu tra, ch c 35% s ch h/ngi tr li l nam gii c iu tra, trong khi t l ny Lai Chu, c Lc v H Tnh ln lt l 62%, 2% v 39%. y l mt c im rt ng quan tm trong qu trnh nh gi kt qu nghin cu gia cc tnh trong mu nghin cu bi l Lai Chu c phn ln ch h l nam gii, nhng c Lc hon ton ngc li. Tui trung bnh ca cc ch h l 44,1, trong c ch h mi 20 tui v ch h gi nht trong mu iu tra l 79. tui trung bnh ca ch h ti c Lc l tr nht mc 39,2 tui, cn H Tnh l cao nht mc 46,5 tui. Phn ln s ngi c hi l nng dn v mt t l nh cho cc ngnh ngh khc, c bit l Lai Chu ni c ti 98% s ngi c hi l nng dn. Theo mu nghin cu chung, c ti 88,4% l nng dn, cn lm vic trong khu vc nh nc, kinh doanh v ngnh ngh khc ln lt l 5,1%, 3,3% v 3,3%. 17 BO CO NGHIN CUTrnh ca ch h cng rt a dng: khng bit ch vn chim ti 10,2%, ch h c trnh Tiuhcl19,5%, Trunghcl66,5%vt Trungcptrlnc3,7%nhng khng c ai c trnh i hc v Sau ai hc. Cc ch h khng bit ch ch yu thuc Lai Chu vi 28%, cn H Tnh th ch c cha y 1%. y l mt s khc bit rt ln gia cc vng nghin cu. Ngi c trnh cao, t i hc tr ln, khng c trong mu nghin cu. Trng hp ca H Tnh, thu nhp trung bnh ca h l thp nht trong mu iu tra nhng t l m ch rt t v t l cc cp hc cao th nhiu hn cc a phng khc trong mu nghin cu.Thngtinvhciutracngcskhcbitgiacctnhtrongmuiutra. Trung bnh mi h c 5,1 nhn khu v cc tnh Lai Chu l 5,1, H Tnh l 4,9 cn c Lc l 5,3. Nh vy, cc huyn thuc vng ni, vng su, vng xa, giao thng kh khn thng c qui m gia nh ln hn khu vc ng bng, giao thng thun li. V thu nhp ca h, nhng con s ny c th c nhng tranh lun. Theoktquchungchotngthmunghincu,thunhptrungbnhcamih trong mu iu tra l 1,39 triu ng/thng, trong c h khng c bt c ngun thu nhp no trong thng, v c h c thu nhp cao nht l 8 triu ng/thng c Lc. Mcthunhplkhcbitgiaccaphngnghincu.Munghincuti Tam ng, Lai Chu li l a phng c thu nhp trung bnh ca h cao nht v t 1,56 triung/thngvchnhhaihuynCanLcvLcHtnhH Tnhlicthunhp trung bnh ca h thp nht ch t mc 1,25 triu ng/thng. Mu nghin cu c t l h ngho l 38%, cn c Lc con s ny l 49%, H Tnh 35%, nhng Lai Chu ch c 32%. Theomuiutrachung,mihtrungbnhc2,2laong,trongmuLaiChu trung bnh mi h c 2,5 lao ng, v con s ny mu H Tnh v c Lc ln lt l 2,2 v 2,1. iu ny c th ng rng lao ng vn l yu t chnh v quan trng ng gp vo thu nhp chung ca h cc a phng ny.S con trong tui i hc trung bnh mi h l 2,1. Con s ny tng i ng u c ba mu iu tra ba tnh. Nh vy, i tng nm trong phm vi nghin cu ca nghin cu ny trong lnh vc gio dc l tng i tt bi l mi h c trung bnh hn hai ngi ang trong tui n trng v chnh l c s nhm nghin cu c th nghe c kin t c ngi th hng dch v gio dc v nhng ngi thc s tr tin cho dch v ny. V tip cn ti dch v y t, c ti 95% s h c hi tr li rng trong h ca h c cc thnh vin phi i vin trong thi gian 5 nm qua, trong Lai Chu c 90%, c Lc l 100% v H Tnh 95%. S lt i vin trung bnh cho c mu nghin cu l 6,4 lt trong nm 2008 v ln lt cho cc tnh Lai Chu, H Tnh v c Lc l 3,4; 6,3; v 9,1 lt. 1.1.2.5 Phn tch d liuVi cc s liu nh tnh, nhm nghin cu p dng c hai cch tip cn phn tch ni dung v khai thc thng tin hiu c vn bn. Vic phn tch da trn cc cu hi nghin cu quan trng vi qu trnh phn loi v m ha. Nhm nghin cu trch nhng on c th v tiu biu minh ha cho nhng pht hin chnh ni ln trong qu trnh phntch. Tonbphntchctinhnhvinhngghichpbngting Vit. m bo tnh khch quan ca vic phn tch, cn t nht hai chuyn gia t vn tin hnh phn tch v so snh, sau s so kt qu ca h vi nhau. Cc kt qu hay tng tri ngc c tho lun cho ti khi i n thng nht.Ccdliu(vnhcungcpvngisdngdchv)lccdliunhlngv c phn tch bng phn mm SPSS. Nhm nghin cu xy dng b m ha, sau tin hnh kim tra pht hin ra cc cc d liu khng chnh xc. D liu ch yu c phn tch theo tn s trong lnh vc nhn khu hc v im trung bnh, v so snh gia hai nhm dn c (h ngho v khng ngho) v gia cc tnh.18 BO CO NGHIN CU1.1.2.6 Nhng hn ch ca nghin cu Khkhnlnnhtcatnghinculvickhngtipcncmtsitng chnh thu thp thng tin, c bit l cc nh hoch nh chnh sch cp trung ng. iu ny gy chm tr cho vic hon tt bo co nghin cu theo ng k hoch ban u. Ngoi ra, do n v t chc nghin cu ny l mt t chc phi chnh ph quc t, AAV, nn mt s cn b qun l cp s, huyn ti cc a phng kho st cn e ngi khi cung cp d liu cho nhm nghin cu. V d, S GD T, S Y t tnh k Lk t chi cung cp cc d liu tng hp v hai ngnh ny m ch ng tr li phng vn ca nhm nghin cu. Mt hn ch na ca nghin cu l tc ng ca x hi ha ti s tip cn ca ngi ngho v dch v y t v gio dc ch c th c phn tch mt cch gin tip thng qua vic nh gi mc ci thin trong s tip cn ca cc nhm dn c trong 5 nm quatihaidchvtrn.Khngcvng/tnhnokhngthchinxhihalm nhmkimchng.Ngoiraccsliuqukh(trckhicchtrngchnhsch XHH) v ro cn tip cn v gio dc v y t trong vng nghin cu u khng sn c. Tuynhin,vickthpccloihnhthngtinkhcnhauvcdliusosnhgia nhm ngho v khng ngho cho php kt qu nghin cu c tin cy cao.1.2 Tng quan v x hi ha trong lnh vc y t v gio dcXu th hi nhp v y mnh t do l khng th o ngc, v xu th c bit r rng sau khi Vit Nam gia nhp T chc thng mi th gii (WTO). Cc quy ch, thng l quc t v cam kt v m ca th trng, t do ha thng mi, v t nhn ha k c l cc lnh vc truyn thng v l nhim v ca Nh nc nh y t v gio dc, phi dn c thc hin ph hp vi l trnh m Chnh ph cam kt. iu c ngha l t nhn s tham gia tch cc hn v vic cung cp cc dch v cng trong hai lnh vc chnh l gio dc v y t, cn Nh nc s gim trch nhim trong vic cung cp cc dch v ny v tng tnh trch nhim ca cng ng. Nh vy, mc tiu x hi ca cc dch v gio dc v y t s hng dn sang mc tiu li nhun.Vit Nam c mt thi gian di thc hin bao cp, vic s dng cc dch v cng nh gio dc v y t l hon ton min ph, nn cc lnh vc ny c mt sc , chm i mi v cn lng tng trong vic xy dng c ch vn hnh va ph hp vi th trng li va ph hp vi mc tiu x hi. Kinh t pht trin, mc sng dn c v cht lng cuc sng ca ngi dn c nng cao ko theo nhu cu ngy cng gia tng v gio dc, chm sc y t. Cho d, chnh ph Vit Nam c nhng n lc rt ln ci thin cht lng v xy dng c ch vn hnh cho cclnh vc ny, nhng vi ngun ngn sch hn ch, Nh nc khng th bao cp ht mi i tng v mi hot ng ca hai lnh vc ny. X hi ha trong gio dc v y t l mt trong nhng gii php c la chn, theo vic bao cp v h tr t Nh nc s gim dn thng qua vic giao trch nhim t ch ti chnh trong cc c s gio dc v y t cng, v khai thc cc ngun lc khc ca ton x hi ng gp cho s nghip gio dc v hot ng y t.Lut gio dc nm 2005 khng nh Nh nc gi vai tr ch o trong pht trin s nghip gio dc khuyn khch, huy ng v to iu kin t chc, c nhn tham gia pht trin s nghip gio dc. Ngh quyt 46-NQ/TW ngy 23/2/2005 ca B Chnh tr v cng tc bo v, chm sc, nng cao sc khe nhn dn trong tnh hnh mi nhn mnh: Bo v chm sc v nng cao sc khe nhn dn l mt trong nhng chnh sch u tin hng u ca ng v Nh nc. u t cho lnh vc ny l u t pht trin, th hin bn cht tt p ca ch ta. Ngh quyt 90/CP cng khng nh x hi ha khng c ngha l lm gim nh trch nhim ca Nh nc, gim bt phn ngn sch nh nc. Suy ra rng, x hi ha trong gio dc v y t c ngha l huy ng thm sc mnh ca nhn dn cng vi trch nhim ngy cng tng ca Nh nc 19 BO CO NGHIN CUpht trin gio dc v y t. Nh vy, vi tng ngun lc ln hn, x hi ha gio dc, y t nht thit phi tha mn nhu cu dch v ngy cng tng, tng cht lng dch v, v tng kh nng tip cn dch v cho tt c mi ngi trong x hi.1.2.1 X hi ha gio dc v y t l g cc nc phng Ty, cm t x hi ha (ting Php l socialisation hay ting Anh l socialization) t trc ti nay, vn thng c dng theo ngha tp th ha, t di ch cng ng, qun l hay iu khin ca nh nc nhn danh x hi, quc hu ha v.v. Trong ting Vit trc y x hi ha c T in ting Vit (Hong Ph ch bin - 1985) cng gii thch x hi ha l lm cho tr thnh ca chung ca x hi, vi th d x hi ha (XHH) t liu sn xut, tc l, quc hu ha t liu sn xut. Tuy nhin, khi nim XHH c dng hin ti Vit Nam c ngha hon ton ngc li. Cc c quan bo ch v trong ngn ng thng ngy ngi ta ni v XHH hot ng y t, gio dc, th thao, vn ha1...theo ngha l huy ng cc ngun lc ngoi nh nc (ngun lc ca x hi) vo cung cp cc dch v gio dc, y t, vn ha, th thao. Trong cc vn bn php lut chnh thc ca nh nc Vit Nam th thut ng XHH xut hin ln u trong Phng hng nhim v k hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 1996 - 2000 (Bo co ca Ban Chp hnh Trung ng ng kha VII ti i hi i biu ton quc ln th VIII ca ng nm 1996). Trong bo co ny th XHH gio dc c coi l ch trng quan trng pht trin gio dc v o to. Tuy nhin cc ni dung caXHHchcnuraquaNghquyts90/CPcaChnhphncCHXHCN Vit Nam nm 1997 v phng hng v ch trng XHH cc hot ng gio dc, y t, vn ha. Sau cc ni dung ca XHH tip tc c c th ha ngy 19/8/1999 khi Chnh ph c Ngh nh s 73/1999/N-CP v chnh sch khuyn khch XHH i vi cc hot ng trong lnh vc gio dc, y t, vn ha, th thao. Theo cc vn bn ny, XHH c hiu nh sau:X hi ha cc hot ng gio dc, y t, vn ha l vn ng v t chc s tham gia rng ri ca nhn dn, ca ton x hi vo s pht trin cc s nghip nhm tng bc nng cao mc hng th v gio dc, y t, vn ha v s pht trin v th cht v tinh thn ca nhn dn.XHH l xy dng cng ng trch nhim ca cc tng lp nhn dn i vi vic to lp v ci thin mi trng kinh t, x hi lnh mnh v thun li cho cc hot ng gio dc, y t, vn ha. XHH v a ng ha cc hnh thc hot ng gio dc, y t, vn ha th thao c mi quan h cht ch vi nhau. Bn cnh vic cng c cc t chc ca Nh nc, cn pht trin rng ri cc hnh thc hot ng do cc tp th hoc cc c nhn tin hnh.XHH l m rng cc ngun u t, khai thc cc tim nng v nhn lc, vt lc v ti lctrongxhi.Phthuyvsdngchiuquccngunlccanhndn,to iukinchocchotnggiodc,yt,vnhaphttrinnhanhhn,ccht lng cao hn Vi ngi dn th XHH c hiu n gin l nhn dn ng gp thm ngun lc cho cc hot ng : ng gp tin di dng cc loi ph, ni nm na l mua dch v; b tin, cng sc ra cung ng cc dch v , nh lp trng t, bnh vin t, phng khm t, v.v.).Nh vy, XHH cc dch v cng c th c hiu l: i) Ngi s dng dch v b (mt phn hay ton b) tin ra mua dch v; 1V XHH c s hu ti sn (trong trng hp c phn ha) nhng vn ny s khng c bn n v vt ngoi phm vi bo co ny20 BO CO NGHIN CUii)Cccscungcpdchvcngamtphnhoctonbchiphhot ngcamnhvogidchvdongisdngchitr(thayvcnh nc bao cp ton b) iii)Khuynkhchngidn,ccthnhphnkinhtthamgiautcungng dch v. Khi dch ra ting nc ngoi, thng thng XHH c cho l tng ng vi t nhn ha trong ting Anh (privatization). Tuy nhin x hi ha c phm vi rng hn, bao hm c vic cc c s cng cung cp dch v mt phn hoc ton b theo c ch th trng. TrongboconykhicpnXHHgiodcvytchngtisdngccni dung ca XHH c miu t bi NQ 90/CP nm 1997 nh l cch hiu chnh thc v XHH hin nay.1.2.2 Gio dc Vit Nam v x hi ha gio dcNgnh Gio dc Vit Nam hin ang cung cp dch v cho 20.304 ngn hc sinh, sinh vin cc cp t mm non n i hc. Trong 2.774 ngn l cc chu thuc cp hc mmnon,6.732ngnhcsinhtiuhc,5.468ngnhcsinhtrunghccs,2.927 ngn hc sinh trung hc ph thng, 682 ngn sinh vin trung hc chuyn nghip v hc vin ca cc Trung tm gio dc thng xuyn, v 1.720 ngn sinh vin cao ng v i hc. Quy m gio dc tng ln rt nhiu qua cc nm trn gc s trng hc, v s gio vin, nhng gim dn theo quy m hc sinh mt s cp hc. Tng s trng hc cc cp t tiu hc n ph thng trung hc nm hc 2008 2009 tng 38,6% so vi tng s trng hc nm hc 2000 2001, v gio vin tng 21,9%, nhng quy m hc sinh li gim 14,9% trong cng thi k. cp Cao ng v i hc, quy m khng ngng gia tng c v s trng, s sinh vin v ging vin. Nu so snh quy m nm 2008 vi nm 2000 s trng i hc v cao ng tng gp 2,2 ln, s sinh vin tng 1,9 ln, v s gio vin tng 1,9 ln. Trong khi chi t Ngn sch nh nc cho gio dc ch tng t 11,6% trong tng chi ngn sch nh nc nm 2000 ln ti 13,5% tng chi ngn sch nh nc nm 2007. R rng l sc p ti chnh t ngn sch nh nc i vi lnh vc gio dc rt ln, v s gia tng chi tiu t ngn sch nh nc cho gio dc nh vy l cha p ng c s i hi ca thc t. Vic x hi ha gim bt gnh nng cho Nh nc l mt iu c c s, nu xt trn gc ngun lc dnh cho gio dc.Sau khong hn 10 nm thc hin ch trng x hi ha trong gio dc, y t, vn ha, v th thao theo Ngh quyt 90/CP ngy 21 thng 8 nm 1997 ca Chnh ph, c cu ngnh gio dc c s chuyn bin mnh m v c nhng cp hc c cc c s x hi ha thc hin nhim v gio dc ln hn c s cng. Chng hn cp hc Mm non, s trng hc mm non ngoi cng lp chim 49,3% nhng cc trng mm non ngoi cng lp thu ht ti 51,1% tng s cc chu n trng cp hc ny. Mt s cp hc c t l c s x hi ha cn t nh Tiu hc, Trung hc c s v Trung tm gio dc thng xuyn. y l cc cp hc thc hin cc mc tiu x hi ca Nh nc nhm ph cp gio dc, hoc xa m ch, hoc o to ngh cho ngi ngho v con em nng dn mt t nng nghip. cp i hc v Cao ng, mt s trng cng lp m h ngoi ngn sch nhm thu ht cc sinh vin khng iu kin vo h ngn sch (v tt nhin l ng hc ph cao hn so vi sinh vin h ngn sch).21 BO CO NGHIN CUBiu 1: C cu cp hc v hc sinh gia c s gio dc cng v ngoi cng lp nm hc 2008 2009Ngun: B Gio dc v o to, 2009Cctrngngoicnglpchmihnhthnhvphttrinnhngcnhngkt qu ng ghi nhn. Cc c s gio dc x hi ha gip gim ti cho cc c s cng lp, v tng s la chn cho ngi dn. c 20,8% s trng trung hc ph thng ngoi cnglp,cungcpdchvcho21,2%hcsinhthuccphcny;30,4%strng ngoi cng lp cp Trung hc chuyn nghip c thnhlp v hot ng, cung cp dch v gio dc cho 22,2% tng s hc sinh ca cp hc. i vi cp Cao ng v i hc,trongbanmgny,strngCaongvihcngoicnglpthnhlp mi nhiu hn tng s cc trng loi ny t trc cng li (37 trng ngoi cng lp thnh lp mi so vi 31 trng thnh lp v hot ng trc ). Cc trng Cao ng v i hc ngoi cng lp hin chim khong 18% tng s trng v ang cung cp dch v gio dc cho 11,8% tng s sinh vin. Cththyrngchtrngxhihatronggiodctoracsthayic bn trong nhn thc ca x hi v x hi ha trong gio dc. Cc c s gio dc ngoi cng lp c m rng v quy m, a dng ha v loi hnh v cc sn phm dch v thuc cc loi hnh, v cui cng lm tng s la chn cho ngi hc. Cc ngun lc x hi c huy ng, tng tnh trch nhim ca cng ng, ngi dn cho vic pht trin lnh vc gio dc.1.2.3 Y t Vit Nam v x hi ha y t H thng c s y t ca Vit Nam bao gm cc bnh vin, phng khm a khoa, bnh vin iu dng v phc hi chc nng, trm y t x/phng, trm y t ca c quan x nghip v cc c s khc. Cc c s y t ny hoc thuc quyn qun l ca ngnh y t (b y t v s y t) hoc thuc cc ngnh khc qun l. Nm 2008, ngnh y t c 13.460 csytcnglpvikhong219.800gingbnhvi223,5ngncnbytcc cp; khong 30.000 c s y t ngoi cng lp (ch yu l cc phng khm) vi 13.180 gingbnhvctngs93.100cnbyt.Quymngnhyttngunqua 22 BO CO NGHIN CUhng nm. C s y t cng lp tng, nhng tng khng ng k; nu so snh gia nm 2008 v 2000 trong vng tm nm s c s y t ch tng 2,6%, s cn b y t tng 37,4% v s ging bnh tng thm 14,5% trong cng thi k. Cc c s y t cng lp khm cho khong 110 triu lt ngi v iu tr ni tr cho hn 9 triu lt ngi trong nm 2008. Trong khi cc c s ngoi cng lp khm v iu tr cho hn 4 triu ngi.Bng 3: Quy m ngnh y t Vit Nam, nm 2008Cng lp Ngoi cng lpS c s y t Bnh vin Phng khm a khoa C s khc13.46097478111.70530.000*9330029.607S ging bnh 219.800 13.188Cn b y t 223.500 93.100**S lt khm cha bnh (000) 119.000 4.000Sau hn 10 nm thc hin ch trng x hi ha trong gio dc, y t, vn ha, v th thao theo Ngh quyt 90/CP ngy 21 thng 8 nm 1997 ca Chnh ph, ngnh Y t c nhng bc pht trin ng k. Nm 1989 c nc c 19.809 c s hnh ngh y t t nhn, n thi im ny con s l 30.000 c s, trong c 93 bnh vin, 300 phng khm a khoa, 87 nh h sinh, v s cn li l phng khm chuyn khoa v dch v y t. Cc c s y t ngoi cng lp c s ging bnh tng ng vi 6% s ging bnh ca cc c s cng, khong 8,7% s cn b y t, v 3,4% s bnh nhn so vi cc c s cng lp. Hin ti, c 100 ngn dn c 11 ngi hnh ngh y t t nhn, trong s c n 70% l cn b y t ca cc c s cng, ch yu lm vic trong cc phng khm chuyn khoa ngoi gi. Theo bo co ca B Y t, cho ti nay c 28 tnh, thnh ph c bnh vin t nhn, trong 88 bnh vin t nhn c vn u t trong nc cn 5 bnh vin c vn u t nc ngoi. Cc bnh vin t chim khong 8,6% so vi bnh vin cng. Cc bnh vin t ch yu c thnh lp cc thnh ph nh H Ni, Thnh ph H Ch Minh, Ngh An, Nng Theo quy hoch ngnh y t ca Chnh ph thc hin nm 2006, th n nm2010cncctrungbnh2gingbnhcabnhvintnhntrnmtvn dn, v t 5 ging bnh/1 vn dn vo nm 2020. Ngoi ra cc bnh vin cng cng mccloihnhkhmchabnh dchvdnhchonhngbnhnhnsnsngtr mc ph cao hn c iu kin khm cha bnh nhanh v tt hn.Trong nhng nm va qua, cng vi h thng c s y t cng lp, cc c s y t ngoi cng lp gp phn khng nh trong cng tc chm sc v bo v sc khe ngi dn. Cc c s y t ngoi cng lp gp phn gim ti cho cc c s y t cng; a dng ha loi hnh, tng s la chn cho ngi bnh. * S liu ny do B Y t c tnh nm 2008. ** Con s ny bao gm 70% s cn b y t ca c s y t ngoi cng lp l cn b y t ca cc c s y t cng lm vic cho cc phng khm ngoi gi.Ngun: Tng hp t Tng cc Thng k v B Y t23 BO CO NGHIN CU1.3Nhnnhchungvxhihagiodcvytvkh nng tip cn dch v ca ngi nghoThc hin ch trng x hi ha trong gio dc v y t thu c mt s kt qu nht nh nh tng ngun cung ng dch v, a dng ha c cc loi hnh v cc sn phm trong tng loi hnh, tng s la chn cho ngi s dng dch v. ng thi x hi ha gio dc v y t huy ng c cc ngun lc x hi hoc s dng hiu qu hn cc ngunlc,cngviNhncnggpchosnghipgiodcvhotngkhm cha bnh ca ngi dn. Tuy nhin, x hi ha gio dc v y t cng c th gy ra c tc ng tiu cc n kh nng tip cn cc dch v ny ca ngi ngho:i)X hi ha dch v cng khng nht thit s i km vi nng cao cht lng dch v. i vi dch v m ngi s dng kh c kh nng v iu kin nh gi cht lng nh y t v gio dc, cnh tranh (do x hi ha to nn) khng nht thit l p lc nng cao cht lng. Ti t hn, nu khng c s gim st vkimsotchtlngttnhmbovquynlicangisdngdch v, cnh tranh cn to sc p cc n v cung cp dch v gim cht lng, chy theo li nhun n thun.ii)Tngt,xhihavcbnkhngtthnhngtingingho.Mc dnginghocthhnglimtcchgintipthngquastngln ca ngun cung cp dch v, song mc ph dch v cao v s phn bit v i tng khch hng ca cc hot ng x hi ha s dn to nn s bt bnh ng trong s dng dch v. V vy, x hi ha t thn n khng gip gii quyt cc mc tiu x hi, nht l to s bnh ng trong tip cn dch v cng i vi ngi ngho.Trongbicnh,vicxydngvthcthichnhschxhihacclnhvccng tronggiodcvyt VitNamcnphicnghincumtcchthuo.Nu khng, cc chnh sch ny c th s khng mang li li ch cho nhng ngi ngho m thm ch c th gy ra cc tc ng tiu cc ti nhm ngi rt d b tn thng ny. 24 BO CO NGHIN CUCHNG II TNG QUAN CHNH SCH X HI HA V CC CHNH SCH H TR NGI NGHO TIP CN DCH V Y T V GIO DC2.1 Qu trnh tin trin ca chnh sch x hi ha trong gio dc v y t ca Vit Nam Hin nay d chnh sch x hi ha tr thnh mt chnh sch quan trng trong pht trin gio dc v y t nhng vn cha c nghin cu no cho bit ch trng ny ny ra i khi no. C th chnh sch ny bt ngun t ch trng nh nc v nhn dn cng lm nhm i ph vi nhng kh khn ca vic cung cp cc dch v y t v gio dc u thp nin 1980. Tuy nhin, ch trng ny c thc hin khng thng nht trncncmtyvotngaphng. Trong BococaBanChphnh Trung ng ng Cng sn Vit Nam ti i hi i biu ton quc ln th VI ca ng ngy 15/12/1986 phn v Phng hng, mc tiu ch yu pht trin kinh t, x hi trong 5 nm 1986-1990 c ch r:Vic ng gp ca cc t chc kinh t tp th v ca nhn dn vo vic xy dng c s vt cht cho ngnh gio dc theo phng chm Nh nc v nhn dn cng lm cn c quy nh r rng thnh ch , va huy ng hp l s ng gp ca nhn dn, va trnh mi s lm dng.Nh vo ch trng ny cui nhng nm 1980 c s xut hin tr li nhng trng dn lp Vit Nam (trng PTDL Lng th Vinh v i hc dn lp Thng long).ihinglnth7nm1991tiptckhngnhchtrngcnhuyngcc ngun lc trong x hi cho pht trin gio dc v s nghip chm sc sc khe nhn dn.ChtrngnysauccthhabngNghquyts04-NQ/HNTWHi ngh ln th t Ban Chp hnh Trung ng ng (kha VII) ngy 14 thng 01 nm 1993. Mt trong nhng quan im ch o ca ngh quyt ny l cn thc hin phng chm Nh nc v nhn dn cng lm trong gio dc v y t. i vi gio dc thc hin a dng ha cc hnh thc o to, thc hin cng bng x hi trong gio dc: ngi i hc phi ng hc ph, ngi s dng lao ng qua o to phi ng gp chi ph o to. Nh nc c chnh sch bo m cho ngi ngho v cc i tng chnh sch u c i hc. i vi y t nh nc ch trng a dng ha cc hnh thc t chc chm sc sc kho (nhnc,tpth,nhndn)trongytNhnclcho,tndngmitim nng sn c trong nc v m rng hp tc quc t. y l ngh quyt m ng cho vic t nhn tham gia vo lnh vc y t Vit Nam k t sau nm 1975.Nh cp trn, chnh sch XHH gio dc v y t chnh thc c cp trong Bo co ca Ban Chp hnh Trung ng ng kha VII ti i hi i biu ton quc ln th VIII ca ng nm 1996 phn Phng hng nhim v k hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 1996 2000: Cc vn chnh sch x hi u gii quyt theo tinh thn XHH. Nh nc gi vai tr nng ct ng thi ng vin mi ngi dn, cc doanh nghip, cc t chc trong x hi, cc c nhn v cc t chc nc ngoi cng tham gia gii quyt cc vn x hi.Mt nm sau, ngh quyt NQ 90/CP c th ha chnh sch ny bng mt ngh quyt ring v vn XHH gio dc, y t, vn ha, th thao. y l vn bn u tin quy nh 25 BO CO NGHIN CUc th v chi tit nht v cc ni dung trong chnh sch XHH gio dc v y t. thc hin chnh sch khuyn khch x hi ha i vi cc hot ng trong lnh vc gio dc, y t, vn ha, th thao trn thc t, chnh ph ban hnh Ngh nh s 73/1999/N-CP ngy 19/8/1999 ca Chnh ph vi nhiu u i dnh cho cc t chc v c nhn tham gia cung cp dch v gio dc v y t. Chnh sch XHH tip tc c khng nh nh l ch trng quan trng y mnh pht trin gio dc v chm sc sc khe ngi dn qua cc ngh quyt ca Ban chp hnh trung ng ng kha 8, Bo co chnh tr ca Ban chp hnh trung ng ti cc i hi ng IX v X. V pha c quan hnh php, Chnh ph ban hnh NQ 05/2005/NQ-CP v y mnh XHH cc hot ng gio dc, y t, vn ha th thao, ban hnh ngh nh 69/2008/N-CP v chnh sch khuyn khch x hi ha i vi cc hot ng trong lnh vc gio dc, dy ngh, y t, vn ha, th thao, mi trng. Ngoi ra cn hng lot cc vn bn php lut khc nhm c th ha hay h tr thc hin chnh sch XHH gio dcvyt(thamkhophlc4v5).Ccbngnhclinquancnglnltban hnhccquytnhphduytccnvXHHtronglnhvcthucthmquyn nh: Quyt nh s 20/2005/Q-BGDT ngy 24/6/2005 ca B Gio dc v o to v vic ph duyt n Quy hoch pht trin x hi ha gio dc giai on 2005 2010 ; Quyt nh 2194/Q-BYT ngy 21/6/2005 ca B Y t v ph duyt n Pht trin x hihabov,chmscvnngcaosckhenhndn;Quytnhs1000/2005/Q-BLTBXH ngy 07/6/2005 ca B L-TBXH v vic ph duyt n Pht trin x hi ha dy ngh n nm 2010; Tm li XHH l mt ch trng chuyn i c ch qun l c ni dung a dng v phc tp. Trongboconychngtichtptrungnghincunhngtcngcach trngXHHgiodcvyttinhngngingho-nhngngidbtnthng nht trong x hi. Cc phn tch khc c lin quan cng nhm vo mc tiu ny.2.2 Mc tiu, nh hng ca chnh sch x hi ha gio dc v y tMc d l ngh quyt u tin ca chnh ph v XHH, Ngh quyt s 90/CP li khng ch r cc mc tiu ca x hi ha m ch nu nn mt s ni dung c tnh nguyn tc v XHH gio dc v y t. Theo ngh quyt ny, chnh sch XHH c coi l:X hi ha l m rng cc ngun u t, khai thc cc tim nng v nhn lc, vt lc v ti lc trong x hi. Pht huy v s dng c hiu qu cc ngun lc ca nhn dn, to iu kin cho cc hot ng gio dc, y t, vn ha pht trin nhanh hn, c cht lng cao hn l chnh sch lu di, l phng chm thc hin chnh sch x hi ca ng v Nh nc, khng phi l bin php tm thi, ch c ngha tnh th trc mt do Nh nc thiu kinh ph cho cc hot ng ny...Chnh sch XHH cng c coi l gii php gii quyt vn cng bng x hi trong hng th cc dch v cng. Thc hin x hi ha cc hot ng gio dc, y t, vn ha cng l gii php quan trng thc hin chnh sch cng bng x hi trong chin lc pht trin kinh t, x hi ca ng v Nh nc. Cng bng x hi khng ch biu hin v mt hng th, tc l ngi dn c x hi v Nh nc chm lo, m cn biu hin c v mt ngi dn ng gp, cng hin cho x hi theo kh nng thc t ca tng ngi, tng a phng.Cng bng x hi trong vic huy ng cc ngun lc ca nhn dn vo cc hot ng vn ha, x hi khng phi l huy ng bnh qun, m l vn dng cch huy ng v mc huy ng ty theo cc lp ngi c iu kin thc t khc nhau, c mc thu nhp khcnhau.NhngnguithucdinchnhschxhicangvNhncc min, gim phn ng gp.26 BO CO NGHIN CUNh vy c th thy r ch trng ca XHH l m bo cng bng trong th hng cc dch v gio dc v y t theo quan im ngi c tin phi chi tr nhiu hn. Do mc tiu ca XHH cha c c th ha nn sau mt thi gian thc hin nhiu a phng c cch hiu sai lch khi thc hin ch trng ny. Theo , XHH ch n thun l huy ng thm ng gp ca ngi dn, doanh nghip vo cung cp cc dch v gio dc v y t. V vy trong ngh quyt s 05/2005/NQ/CP, mc tiu ca chnh sch XHH c ghi r rng hn:Thnhtlphthuytimnngtrtuvvtchttrongnhndn,huyngtonx hi chm lo s nghip gio dc, y t, vn ha, th dc th thao. Mc tiu ny tip tc nhc li cc ch trng xuyn sut ca ng v Nh nc Vit Nam k t i hi ng VI 1986.Th hai l to iu kin ton x hi, c bit l cc i tng chnh sch, ngi ngho c th hng thnh qu gio dc, y t, vn ha , th dc th thao mc ngy cng cao.ylmctiunhmxcnhchtrngXHHnhmmbothchincng bng x hi nhng khng t ngi ngho ra bn l. Nhm thc hin 2 mc tiu trn ngh quyt cng ch r Nh nc tip tc i mi c ch qun l, y mnh vic hon thin chnh sch; tng ngun lc u t, ng thi i mi mc tiu, phng thc, c cu v ngun vn u t; tp trung cho cc mc tiu u tin, cc chng trnh quc gia pht trin gio dc, y t, vn ha , th dc th thao; h tr cc vng su, vng xa, vng ng bo dn tc t ngi; u i cc i tng chnh sch v tr gip ngi ngho trn c s i mi ch min, gim ph theo hng cng khai, hp l v cp trc tip ti i tng th hng. Tm li, c th thy chnh sch XHH l nhm mc ch huy ng tim nng nhn lc, vt lc, ti lc ca ton x hi, trn c s i mi c ch qun l, a dng ha hot ng v cc ngun u t nhm to iu kin ton b x hi c hng th tt hn cc dch v y t, gio dcV l thuyt, chnh sch XHH cng nhm ti mc tiu v cng bng x hi trong th hng cc dch v trn.Thc hin ch trng ny, Ngh quyt 05/2005/NQ-CP cng ch ra cc nh hng ln trong XHH gio dc v y t.- V gio dc Chuyn phn ln cc c s o to v dy ngh cng lp v mt phncccsgiodckhngmnhnnhimvgiodcphcpsang hotngtheocchcungngdchv.Chuynttccccsbncng sang loi hnh dn lp hoc t thc. Tlhcsinhnhtrngoicnglpchim80%,mugio70%,trunghcph thng40%,trunghcchuynnghip30%,cccsdyngh60%,ihc,cao ng khong 40%. - V y t, phn u thc hin bo him y t ton dn. Chuyn hu ht cc bnh vin cng lp sang hot ng theo c ch cung ng dch v; hon thnh vic chuyn cc c s y t bn cng sang dn lp hoc t nhn. Khuyn khch vic lin doanh lin kt trong cung cp cc dch v KCB. Cc tnh, thnh ph c iu kin kinh t pht trin u c bnh vin ngoi cng lp. 2.3 Cc ngun lc cho XHH gio dc v y t thc hin ch trng XHH, ngh quyt 05/2005/NQ-CP ch r cc ngun lc phc v cho cung cp cc dch v gio dc v y t bao gm:Nh nc: Trong ch trng Nh nc tip tc tng t l chi ngn sch cho gio dc o to, y t nhng tp trung vo mt s nhim v chnh. 27 BO CO NGHIN CUVi gio dc:Nh nc bo m kinh ph cho gio dc ph cp, tp trung u t cho cc nhim v trng im, cc chng trnh mc tiu quc gia; o to nhn lc cho cc ngnh, ngh minhn,trngim,khhuyngngunlctxhi;utinutchonhng vng kh khn, vng ng bo dn tc t ngi.Vi y t:Nh nc tip tc tng u t cho y t, trong bo m ngn sch cho y t cng cng, chm sc sc kho c bn cho cc i tng chnh sch, ngi ngho v tr em di 6tui.utinutchohthngytdphng,ytcs,cbitlvngsu, vng xa, vng kh khn, cc bnh vin nhi, khoa nhi, cc chuyn khoa t c kh nng thu ht u t. Trin khai n o to bc s, dc s i hc cho vng ni pha Bc, min Trung, Ty Nguyn v ng bng sng Cu Long. u tin u t pht trin ngun nguyn liu dc v sn xut thuc trong nc.Huyngngunlccaccngnh,cccp,cctchckinhtxhivc nhn pht trin gio dc o to, y t. thc hin ch trng ny hng lot cc gii php c nu ra.Vi gio dc: Nh nc ban hnh c ch chnh sch c th khuyn khch v quy nh trch nhim cc ngnh, a phng, cc t chc kinh t - x hi v ngi s dng lao ng tham gia xy dng trng, h tr kinh ph cho ngi hc, thu ht nhn lc c o to v gim st cc hot ng gio dc. tng trch nhim ca ngi hc Nh nc ch hc ph c thc hin t lu VitNam.NhngdotrcyquynhvhcphthNhncvnbaocpphn ln chi ph gio dc (Q 241/1993/Q-TTg v Q 70/1998/Q-TTg ca Th tng chnh ph). V vy thc hin ch trng XHH, nh nc s i mi c bn ch hc ph: ngoi phn h tr ca Nh nc theo kh nng ngn sch, hc ph cn bo m trang tri chi ph cn thit cho ging dy, hc tp v c tch lu u t pht trin nh trng; bc u b p chi ph thng xuyn. ng thi Nh nc cng ch trng xo b mi khon thu khc ngoi hc ph.Nh nc khuyn khch thnh lp cc c s gio dc, o to v dy ngh ngoi cng lp; chuyn mt s c s cng lp sang loi hnh ngoi cng lp. Ch trng hn ch m thm cc c s cng lp nhng vng kinh t pht trin; khng duy tr cc c s bn cng, cc lp bn cng trong trng cng.Nh nc khuyn khch vic hp tc, lin kt o to vi cc c s o to c cht lng cao ca nc ngoi; khuyn khch m cc cc c s gio dc o to c cht lng cao, c uy tn bng 100% vn u t nc ngoi. Vi y t:Nhnckhuynkhchcccnhn,tchctrongncvncngoihotngt thin, cung cp, h tr cc thit b y t v h tr khm cha bnh. gim gnh nng bao cp ca Nh nc th chnh sch XHH y t ch trng cng c v m rng bo him y t bt buc theo hng a dng ha cc loi hnh bo him y t p ng nhu cu ca nhn dn; pht trin mnh bo him y t cng ng da ch yu vo s ng gp ca ngi tham gia bo him, c s tr gip ca Nh nc v cc ngun ti tr khc; khuyn khch cc loi hnh bo him y t t nguyn. huy ng ng gp ca ngi dn trong ci thin dch v y t Nh nc ch trng thu vin ph (bt u t 1992). Tuy nhin, do quy nh vin ph ny vn mang tnh bao cp nn nh nc ch trng i mi ch vin ph trn c s tng bc tnh ng, 28 BO CO NGHIN CUtnh cc chi ph trc tip phc v bnh nhn. Nh nc cng ch trng gim dn bao cp t ngn sch nh nc cho mt s lnh vc y t thng qua vic tng quyn t ch cho cc n v s nghip (Ngh nh 43/2006/ND-CP).Ch ti chnh cho cc c s khm cha bnh cng thay i tng bc nhm chuyn i vic cp kinh ph hot ng thng xuyn cho cc c s khm cha bnh sang cp trc tip cho i tng th hng dch v y t do Nh nc cung cp thng qua hnh thc bo him y t. Nhnckhuynkhchmbnhvin,phngkhmtnhn,bcsgianh,ngn chn, xa b c quyn trong xut nhp khu, sn xut v cung ng thuc cha bnh. Hin nay ngoi cc bnh vin t nhn th vic huy ng cc ngun lc u t pht trin cc c s khm cha bnh cng lp c thc hin di hai hnh thc ch yu: (i) lin doanh lin kt u t cc trang thit b y t; (ii) pht trin cc dch v khm cha bnhtheoyucu.CchnhthcnycngcnXHHyt(Byt,2005)nu trong cc gii php nhm huy ng ngun lc cho pht trin cc c s y t cng lp.Tmli,thchinchnhschXHHnhngnhnckhngctgimchitiuchogio dc v y t nhng cc khon chi ny s c hng vo nhng nhim v c th. Nhn chung, ngi s dng dch v gio dc v y t s phi ng gp nhiu hn v hc ph v vin ph. Nh nc khuyn khch ng gp ca ngi dn, cc t chc x hi v doanh nghip trong cung cp cc dch v gio dc v y t. 2.4 Cc khuyn khch vi chnh sch XHHNhm khuyn khch ton x hi tham gia vo vic cung cp cc dch v gio dc v y t Nh nc ban hnh cc vn bn quy nh cc u i dnh cho cc i tng c lin quan. Cc quy nh ny c th hin ln u trong ngh nh 73/1999/N-CP (V chnh sch khuyn khch x hi ha i vi cc hot ng trong lnh vc gio dc, y t, vn ha, th thao); sau l 53/2006/N-CP (V chnh sch khuyn khch pht trin cc c s cung ng dch v ngoi cng lp). Chnh sch hin nay c quy nh trong Ngh nh69/2008-N-CP(Vchnhschkhuynkhchxhihaivicchotng trong lnh vc gio dc, dy ngh, y t, th thao, mi trng). Cc khuyn khch i vi cc c s thc hin XHH bao gm:Cho thu, xy dng c s vt chtTheoybannhndncptnhsdngqunh,cshtnghinc,hocxy dng nh ca, c s h tng cho c s thc hin x hi ha thu di hn vi gi u i.ybannhndncptnhctrchnhimtoiukinthunlichocsthc hin x hi ha u t xy dng trng hc, bnh vin, khu vui chi, khu th thao, bo tng, th vin, nh vn ha , rp ht, rp chiu phim... theo quy hoch c cp c thm quyn ph duyt.Giao t, cho thu tC s thc hin x hi ha c Nh nc giao t hoc cho thu t hon thnh gii phng mt bng xy dng cc cng trnh x hi ha theo cc hnh thc: a) Giao t khng thu tin s dng t; b) Cho thu t v min tin thu t; c) Giao t c thu tin s dng t v c min tin s dng t. Ring i vi t th, t giao y ban nhn dn cp tnh cn c thc t a phng quy nh ch giao t c thu tin s dng t, cho thu t c thu tin thu t, ng thi quy nh ch min, gim thu tin s dng t, tin thu t theo quy nh ca php lut.NutcacsthchinXHHcthchintheophngthcgiaotcthu tin s dng t hoc cho thu t tr tin mt ln cho c thi gian thu thc hin d n u t (khng thc hin theo quy nh min gim tin s dng t) th c s 29 BO CO NGHIN CUthc hin XHH c tnh gi tr quyn s dng t vo gi tr ti sn ca d n u t v c cc quyn v ngha v nh t chc kinh t c Nh nc giao t c thu tin s dng t theo quy nh ca php lut hin hnh v t ai2. C s thc hin x hi ha s dng t hp php c cp Giy chng nhn quyn s dng t, c Nh nc bo h quyn s dng t hp php, quyn s hu nh v ti sn theo quy nh ca php lut. u i v thu v ph C s thc hin x hi ha c min l ph trc b khi ng k quyn s dng t, quyn s hu ti sn gn vi t; c min cc khon ph, l ph khc lin quan n quyn s dng t, ti sn gn vi t. y ban nhn dn cp tnh xem xt quyt nh min, gim ph s dng h tng theo quy nh ca php lut i vi c s thc hin x hi ha. C s thc hin x hi ha c u i v thu gi tr gia tng, thu xut khu, thu nhp khu theo quy nh ca Lut Thu gi tr gia tng, Lut Thu xut khu, Thu nhp khu v cc quy nh hin hnh.C s thc hin x hi ha c thu nhp t hot ng x hi ha c p dng thu sut thuthunhpdoanhnghipl10%trongsutthigianhotng.Csthchin x hi ha mi thnh lp k t ngy Ngh nh 69/2008 c hiu lc thi hnh c min thu thu nhp doanh nghip trong 4 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% thu thu nhp doanh nghip trong 5 nm tip theo. Ngoi ra c s XHH mi thnh lp cn hng cc u i nh min thu thu nhp doanh nghip trong 4 nm, k t khi c thu nhp chu thu, gim 50% thu thu nhp doanh nghip trong 9 nm tip theo v c p dng thu sut thu thu nhp doanh nghip l 10% trong sut thi gian hot ng khi u t cc a bn u i u t3.Hn na, nhng khon ng gp t nguyn ca doanh nghip cho hot ng gio dc o to khng tnh vo doanh thu, li nhun chu thu. u i v tn dng: C s thc hin x hi ha c th c vay vn tn dng u t hoc h tr sau u t theo quy nh v tn dng u t ca nh nc. Trong nhiu trng hp, cc c s XHH c chnh quyn bo lnh vay tn dng u i t Ngn hng pht trin Vit NamC s thc hin x hi ha c php huy ng vn di dng gp c phn, vn gp t ngi lao ng trong n v, huy ng cc ngun vn hp php khc thng qua hp tc, lin kt vi doanh nghip, t chc kinh t, t chc ti chnh, c nhn trong v ngoi nc u t xy dng c s vt cht. Ngoi ra v mt ch trng Nh nc cng c nhng quy nh khc khuyn khch c s thc hin XHH nh ch khen thng, tham gia cung cp cc dch v cng do nh nc ti tr, t hng; tham gia u thu nhn cc hp ng, d n s dng ngun vn trong v ngoi nc ph hp vi chc nng nhim v hot ng theo quy nh ca php lut. trnh phn bit i x vi cc c s thc hin XHH, Ngh nh 69/2008 cng quy nh Nh nc, x hi coi trng v i x bnh ng i vi cc sn phm v dch v ca c s thc hin x hi ha.Tm li, v mt chnh sch Nh nc c nhng khuyn khch nht nh dnh cho cc c s thc hin XHH. c bit l chnh sch khng phn bit i x i vi cc sn phm v dch v ca h. 2Khicnhncgiaotvminthutinsdngt,chothutvminthutinthut,c s thc hin x hi ha khng c tnh gi tr t ang s dng vo gi tr ti sn ca d n u t v khng c dng t lm ti sn th chp vay vn.3 Xem ngh nh 108/2006/N-CP30 BO CO NGHIN CU2.5 Cc chnh sch b tr tng cng hiu qu v hn ch mt tri ca chnh sch XHH vi ngi nghoTheo ch trng ca Ngh quyt 90/CP nm 1997 ca Chnh ph, XHH gio dc v y t phi i lin vi m bo cng bng x hi trong s dng cc dch v gio dc v y t, ng thi hn ch vic lm dng ch trng x hi ha. Cc ni dung ny c ghi r trong ngh quyt ny: Vichuyngdnthamgianggpchogiodcphicxemxtmtcchk lng, cn c vo mc sng v kh nng ca dn tng vng, tng a phng trn c s bo m cng bng x hi, c chnh sch hc ph ph hp, ng thi c chnh sch tr cp x hi v cho vay vn i hc.Tip tc ci tin ch hc bng, tr cp x hi v tn dng o to bo m cho ngi ngho c iu kin hc. Nng cao mc hc bng dnh cho hc sinh v sinh vin gii v hc bng cho cc ngnh hc cn khuyn khchT chc tt vic khm v cha bnh cho ngi ngho. Chnh ph ti tr mt phn, ng thi khuyn khch Hi Ch thp , cc Hi T thin, t chc qun chng, t chc kinh t ca Nh nc v t nhn ng gp xy dng cc qu tr gip cho ngi ngho ckhm,chabnh,muabohimytchoccgianhccngvincvcho ngi ngho.Chtrngnycnhclitrongnghquyt05/2005/NQ-CP(Vymnhxhi ha cc hot ng gio dc, y t, vn ha v th dc th thao). Chnh ph Vit Nam ch trngimichthuphiivivicthchinttchnhschuicci tng chnh sch v tr gip ngi ngho.mbochtlngcacccsthchinXHHnghquyt05/2005cngchr vic Nh nc tng cng hot ng thanh tra, kim tra vic thc hin lut php; ng thi cn pht huy vai tr ca cc on th, t chc qun chng, c bit l cc hi ngh nghip trong vic gim st cc hot ng dch v.Thng qua cc vn bn php lut c ban hnh, Chnh ph tng bc c th ha ch trng nu trn.Vi gio dc:Chnhphbanhnhhnglotquynhvhotngcacccsngoicnglp nh: Quyt nh 240/TTg nm 1993 (V vic ban hnh quy ch i hc t thc), Quyt nh 86/2000/Q-TTg ngy 18/7/2000 v vic ban hnh quy ch trng i hc dn lp, Quyt nh 14/2005/Q-TTg, ngy 17/1/2005 ban hnh Quy ch t chc v hot ng ca trng i hc t thc, Quyt nh 39/2001/Q-BGD&T, ngy 28/8/2001, v vic ban hnh quy ch t chc v hat ng ca cc trng ngoi cng lp. Trong cc vn bn ny c nhng quy nh v tiu chun v iu kin t chc hot ng cho cc trng ngoicnglpnhmmbocungcpdchvgiodccchtlngphhpvi yu cu. Cng vi cc quy nh v quy ch t chc v hot ng, Chnh ph cng ban hnh Ngh nh s 49/2005/N-CP v x pht hnh chnh vi phm trong lnh vc gio dc. Trong ch r cc mc pht i vi cc vi phm v gio dc. Nhng vn bn ny gp phn kim sot cht lng gio dc ca cc c s thc hin XHH. hn ch tnh trng lm thu trong gio dc, Chnh ph c mt s vn bn quy nh v vn ny: Quyt nh s 70/1998/Q-TTg ngy 31/3/1998 ca Th tng Chnh ph v vic thu v s dng hc ph cc c s gio dc v o to cng lp thuc h thng gio dc quc dn;Quyt nh 242/TTg nm 1992 (V vic dy thm ngoi gi ca gio vin cc trng ph thng cng lp); Quyt nh 03/2007/Q-BGDT ngy 31/01/ 2007 ban hnh quy nh v dy thm, hc thm. Cc vn bn ny nu r cc trng khng c ty tin t chc dy thm v hc thm ngoi quy nh thu tin ca hc sinh. 31 BO CO NGHIN CUChnh ph cng quy nh r v thu chi hc ph i vi hot ng o to theo phng thckhngchnhquytrongcctrngvcsotocnglp(Thngtlintch 46/2001/TTLT/BTC-BGD&T ngy 20/6/2001).Nhm h tr ngi ngho c c hi tip cn gio dc, Chnh ph cng ban hnh nhiu vnbnchophpmingimhcphchonhnggianhthucdinchnhschx hi (Thng t lin tch s 26/1999/TTLT/BLTBXH BTC BGDT hng dn thc hin chnh sch u i trong gio dc v o to; Thng t 23/2001/TTLT/ BTC BLTB XH Hngdnthchinchnhschmingimhcphivihcsinh,sinhvinthuc din chnh sch ang theo hc ti cc c s gio dc v o to ngoi cng lp). Nh vy hc sinh, sinh vin ang theo hc cc c s ngoi cng lp cng c hng cc u i v hc ph nh trong cc c s gio dc cng lp. Chnhphcngbanhnhnhiuvnbnquynhvhcbng,tndnguicho hc sinh, sinh vin ngho, i tng chnh sch x hi (Thng t lin tch 23/2008/TTLT/BGDT-BLTBXH-BTC ngy 28/4/2008 v hc bng, Quyt nh 157/2007/Q-TTg ngy 27/9/2007 v Tn dng i vi hc sinh, sinh vin ; Quyt nh 1134/2001/Q-NHNN v vic ban hnh Quy ch cho vay p dng i vi hc sinh, sinh vin cc trng i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip v dy ngh ). Trong cc vn bn ny u khng c s phn bit i x gia cc trng cng lp v ngoi cng lp. Ngi hc u c th tip cn cc khon tn dng u i nu h thc s l ngi ngho hoc cc i tng chnh sch theo quy nh ca php lut.Vi Y t: Nhm ci thin hot ng chm sc sc khe (CSSK), song song vi vic y mnh cng tc XHH hot ng ny, Nh nc tip tc tng t l u t t ngn sch nh nc cho ngnh y t nm sau cao hn nm trc c v s tuyt i v t trng trong tng chi NSNN (nm 2002 l 7.187 t ng, t 5%; nm 2007 tng ln 23.280 t ng, t 6,3% v d ton nm 2008 l 27.463 t ng, t 6,9% tng chi ngn sch nh nc). Do vic p dng chnh sch thu mt phn vin ph (t nm 1989-1994 theo quyt nh s 45-HBT ngy 25-4-1989 ca Hi ng B trng v hin l Ngh nh s 95/CP ngy 27-8-1994) v s xut hin cc c s KCB ngoi cng lp tt yu s dn n tnh trng mt b phn dn c khng c tin chi tr cho dch v y t. m bo s cng bng trong hng cc dch v CSSK, ch Bo him y t c m rng. BHYT Vit Nam c ban hnh ln u theo ngh nh 299/HBT ngy 15/8/1992 v c p dng trong giai on 1992-1998 vi cc i tng l ngi lao ng hng lng trong cc c quan hnh chnh, doanh nghip, cc t chc quc t, ngi v hu. Sau mt s sa i (Ngh nh 58/1998/N-CP), Ngh nh 63/2005 m rng phm vi i tng tuy tham gia BHYT bt buc theo mt s quy phm php lut nhng cha c quy nh trong Ngh nh 58/1998/N-CP. c bit ln u tin mt s i tng chnh sch x hicthamgiaBHYTbtbuc:ngithuchnghovngidntcthius. Nhm h tr hot ng KCB cho ngi ngho, Th tng chnh ph c quyt nh s 139/2002/Q-TTG v vic khm cha bnh cho ngi ngho. Quyt nh ny yu cu cc tnh lp qu KCB cho ngi ngho, cung cp BHYT min ph cho ngi ngho. Tuy nhin quyt nh ny cng ch r ngi ngho khm cha bnh vt tuyn, khm cha bnh theo yu cu th s phi t chi tr vin ph. Ngoi BHYT t nguyn cho h gia nh, cho hc sinh, sinh vin, Chnh ph c hng dn v BHYT cho cc h cn ngho vi mc h tr t ngn sch nh nc ti thiu l 50 % mc ph BHYT. Ngi tham gia BHYT cng c t do la chn ni ng k khm chabnh,Chnhphcngchophpccbnhvinngoicnglpcthamgia khm cha bnh v thanh ton vin ph bng BHYT cho ngi c BHYT. Gn y nht, lut BHYT ban hnh nm 2008 sa cha c nhiu quy nh khng hp l trong cc vn bn php lut trc nh vic thng nht quyn li ca cc i tng tham gia BHYT, quy nh mc ng BHYT cho tng i tng.32 BO CO NGHIN CUV l thuyt, nhng quy nh trn cho php ngi ngho c c hi c CSSK tt hn v gim i s phn bit i x gia cc c s y t cng lp v ngoi cng lp trong cng tc CSSK. Do chnh sch XHH y t, hng lot c s y t t nhn ra i. Tnh n cui nm 2008 c hn 70 bnh vin t nhn, gn 30000 phng khm y t t nhn, 21600 quy thuc t nhn4. Do vy, cn phi c bin php m bo cht lng CSSK trong cc c s y t ngoi cng lp. Php lnh hnh ngh y, dc t nhn c ban hnh ln u nm 1994 v sau c sa i b sung trong Php lnh hnh ngh y dc t nhn ban hnh nm 2003 chnh l nhm mc ch ny. Bt u t 2011, lut Khm cha bnh s c hiu lc v l lut c p dng thng nht khng phn bit c s KCB cng lp hay ngoi cng lp. Lut ny s l c s php l cho mi vn lin quan n hot ng KCB. Cng tc qun l nh nc v KCB cng s c tng cng nhm m bo cung cp dch v y t c cht lng tt cho mi ngi dn. x l cc vi phm trong hot ng KCB, ln u tin mt ngh nh v x pht hnh chnh trong lnh vc y t c ban hnh (Ngh nh 45/2005/N-CP ngy 6/4/2005). ylcsphplchovicxphtccviphmtronghotngkhmchabnh trong cc c s y t c cng lp v ngoi cng lp. Tm li, mc d cha hon ton y Nh nc cng c nhiu quy nh h tr cho ngi ngho c hi tip cn cc dch v gio dc v y t. Cc quy nh ny cng cho thy song song vi ch trng XHH gio dc v y t, Nh nc cng c nhng quy nh nhm hn ch vic lm dng ch trng ny v m bo cht lng ca cc dch v XHH. 2.6 Cc vn tn ti trong chnh sch XHH lin quan ti tip cn ca ngi ngho ti dch v gio dc v y t Mc d c nhiu c gng qua vic ban hnh nhiu vn bn php lut hng dn thc hin XHH gio dc v y t, chnh sch XHH vn bc l mt s vn lin quan n vic mbosbnhnggiacctnglpdnctrongvictipcnccdchvtrn. im tn ti ln nht trong h thng chnh sch v XHH l h thng chnh sch ny mi ch nhn mnh vic huy ng ngun lc cho cung ng dch v cng m cha cp r rng v c th ti vic thay i tng ng vai tr qun l ca chnh nh nc trong qu trnh XHH. XHH tc l c s tham gia ca nhiu tng lp x hi vo cung cp dch v cng.Khi , vai tr cung cp dch v cng ca nh nc s gim mnh. Thay vo , vai tr nh hng (d bo, xy dng chin lc v k hoch, quy hoch), iu tit (thng qua cc chnh sch v quy nh), v gim st hot ng ca cc c s tng ln. H thng chnh sch XHH (cc chnh sch cp hng dn thc hin) hin ti cha gn lin vi vic thay i vai tr qun l nh nc ca cc c quan chnh ph a phng. H qu ca vic ny l h thng chnh sch XHH hin ti c s thiu ht trong cc quy nh v c ch kim sot c th v qun l nh nc (nht l qun l cht lng dch v) i vi cc c s XHH, v s thiu c th trong chnh sch kim sot ti chnh nhm trnh lm dng XHH. 2.6.1 Tn ti trong chnh sch qun l cht lng hot ng ca cc c s x hi ha-Cha c tiu ch c th v b my gim st hu hiu vic thc thi cc quy nh v cht lng dch v cung cp. Cha c quy nh c th v thu thp cc thng tin v khu vc gio dc v y t t nhn phc v cho qun l v gim st cht lng. 4 Theo Bo co chung tng quan ngnh y t 2008 B y t33 BO CO NGHIN CUoTrong y t, vic cp chng ch hnh ngh mi ch thc hin c i vi ngi ng u c s khm bnh, cha bnh. Tong khu vc t nhn theo quy nh ca Php lnh hnh ngh y, dc t nhn nm 2003 m cha c quy nh cp chng ch hnh ngh cho c ngi hnh ngh thuc khu vc Nh nc v t nhn. Lut KCB c hiu lc vo nm 2011 mi c quy nh chung v vn ny nhng cha c quy nh c th.oTrong gio dc, vic thnh lp nhiu c s gio dc t cha i lin vi c ch kimnhchtlng.Vvy,chtlnggiodc,nhtlgiodcihc ang ni ln l vn ln, cha c kim sot v qun l ph hp.-Vn bn hng dn lin doanh lin kt trong gio dc v o to, trong cc c s KCB khng y . Trong gio dc iu ny dn n tnh trng lon bng cp. Trong y t dn n tnh trng lng tng trong trin khai lin doanh lin kt cc bnh vin cng trong s dng cc trang thit b y t (nh cch xc nh vn gp trong lin doanh, c s tnh ton phn chia li nhun gia cc bn tham gia gp vn mua my mc thit b y t5).-Cha c quy nh c th v kim tra, gim st vic tun th tiu chun v iu kin hnh ngh ca nhn vin chuyn mn cc c s y t t nhn. V vy, c hin tng ch c s th t mi tiu chun theo quy nh, song ngi hnh ngh trc tip th khng m bo cc yu cu. -Cha c c ch, tiu ch phn bit r rng c cc c s XHH v mc tiu li nhun v phi li nhun dn n tnh trng thng mi ha gio dc v y t.2.6.2 Tn ti trong chnh sch qun l ti chnh ca cc c s x hi haCc quy nh v mc ph v khon ng gp ca ngi s dng dch v:-Cha c quy nh c th v c ch kim sot cht ch trnh lm dng XHH trong mt s trng hp nh thu tin ng gp xy dng trng (b sung sa cha c s vt cht v trang thit b phc v dy hc); ch nh xt nghim v s dng cc trang thit b k thut cao bng cc my mc do XHH (lin doanh lin kt) dn n vic lm tng gnh nng chi ph cho ngi dn t chi tr cao. iu ny lm gim c hi tip cn dch v ca ngi ngho nht l khi nhiu khon chi cho s dng cc my mc k thut cao khng c BHYT thanh ton. -Quynhvhcphchaphhpdnntnhtrngphtsinhnhiukhonthu ngoi quy nh.-Quy nh v min gim hc ph cho i tng chnh sch x hi cha m bo cho nginghocththeohctrongcctrngngoicnglp. Theochnhschhin hnh,mcmingimtiachbnghcphcatrngcnglpcaonhttia phng. Trong khi , mc hc ph cc c s gio dc t nhn li do h t quyt nh vthngcaohnrtnhiusovimcphtrngcng. Vvy,nungingho munvohctrngtvcmingimtonbhcphtheomccatrng cng, phn ng gp b thm vn qu cao so vi kh nng chi tr ca h. Theo kt lun ca ca Ph Th tng Nguyn Sinh Hng v n X hi ha mt s loi hnh dch v cng cng, t chc v c ch hot ng ca cc n v s nghip cng (Thng bo s 246/TB-VPCP ngy 08/09/2008) th Nh nc s hon thin c ch u i vi cc i tng chnh sch x hi theo hng cp trc tip cho ngi c th hng h t la chn c s v loi hnh dch v ph hp. Tuy nhin, vic xc nh mc u i ngi c tr cp c th t do la chn l vn cn tip tc nghin cu.5Bo co ca Vin chin lc v chnh sch y t v nh gi tc ng ca vic thc hin t ch ti chnh bnh vin i vi cung ng v chi tr dch v y t. 200834 BO CO NGHIN CUCc quy nh v huy ng vn cho n v cung cp dch v:-Quy nh v vin ph qu lc hu dn n vic ku gi XHH cc c s KCB tuyn a phng ni c t bnh nhn l rt kh khn.-Cha c quy nh c th v vic vay vn t cc ngun vn vay phi li nhun ca ngn hng pht trin hoc t cc t chc t thin. Do vy ngun vn huy ng cho cc c s thc hin XHH cc a bn kh khn l rt hn ch. Nhng hn ch ny v mt chnh sch i hi phi c nhng nghin cu khoa hc v y v tc ng ca ch trng XHH vi cc hot ng gio dc v y t. Ngoi ra, vic thc thi cc chnh sch c cn l cu hi ln. V vy, mt nghin cu thc t nhm nh gi hot ng ca cc c s XHH v tc ng ca chnh sch XHH ti vic tip cn dch v y t v gio dc l ht sc cn thit.35 BO CO NGHIN CUCHNG III - TIP CN CA NGI NGHO N DCH V GIO DC TRONG BI CNH X HI HAChng ny trnh by cc pht hin qua:-Phng vn lnh o a phng (thuc a bn kho st) v x hi ha gio dc; -Kho st hot ng ca cc c s gio dc (cng lp v ngoi cng lp);-nh gi ca ngi dn v x hi ha trong gio dc v cc ro cn tip cn dch v gio dc i vi cc nhm dn c, c bit l ngi ngho trong bi cnh x hi ha;V cc khuyn ngh3.1 Kt qu nghin cu t phng vn lnh o a phng v x hi ha gio dc Vic trin khai thc hin cc chnh sch x hi ha ph thuc rt nhiu vo quan im v cch tip cn vn ca lnh o a phng. Trao i vi cc s ban ngnh ti cp Tnh v Huyn ti cc a bn kho st, nhm nghin cu rt ra bn kt lun chnh v vn ny.Th nht, cc a phng u rt ng h ch trng chung v x hi ha trong lnh vc gio dc ca trung ng v ang trin khai nhiu bin php thc y x hi ha ti cc a phng. Cc kin ca cn b qun l cp S, Ngnh u cho rng ch trng x hi ha trong lnh vc gio dc l mt ch trng ng n, ph hp vi nhu cu x hi v iu kin ca ngn sch nh nc. Hu ht cc cn b qun l a phng u cho rng nhu cu gio dc ang tng cao mi cp, trong khi ngn sch nh nc li hn hp. V vy, chnh sch XHH gip a phng khai thc ngun lc trong x hi nhm cung cp dch v gio dc cho nhiu tng lp dn c. Tuy nhin, ngoi hc ph do ngi hc ng l phn d nhn bit, cc nh qun l a phng cha c thng k y v ngun lc ngoi ngn sch u t nng cp c s h tng gio dc v o to gio vin.C ba tnh v ang c nhiu chnh sch h tr cho qu trnh x hi ha ti a phng. Cc chnh sch c cc a phng trin khai ph bin cc hnh thc: giao t sch cho cc trng dn lp, t thc (Tnh chu cc chi ph gii ta mt bng); min thu thu nhp doanh nghip...Mc x hi ha gio dc din ra mnh m nht cp mm non v trung hc chuyn nghip (dy ngh). V d, ti k Lk c khong 20-35% trng ngoi cng lp cc cp (t mm non cho n Cao ng, i hc), th ch c 1 trng tiu hc dn lp, 1 trng trung hc ph thng t thc. L do l Ngn sch Nh nc tp trung h tr cho h tiu hc v trung hc c s (hai h thuc din ph cp gio dc) cn cc h khc khuyn khch khu vc t nhn u t, gip gim gnh nng cho ngn sch ca Nh nc (d liu v kin t phng vn Ph Gim c S GDT).Ti H Tnh, mc XXH cng din ra mnh m cp hc mm non vi hnh thc ph bin nht l trng bn cng (273 trng trong 275 trng mm non trn a bn Tnh, 2 trng cn li l t thc). Mc XXH gio dc din ra mnh th hai l cp trung hc dy ngh, vi 50% (5/10 trng) s trng trung hc dy ngh ti H Tnh l trng t thc (loi hnh c s hot ng v li nhun), 50% s trng cn li l trng cng lp. 36 BO CO NGHIN CUKhng c hnh thc bn cng hay dn lp (loi hnh c s v v li) cp trung hc dy ngh.Cccphccnlinhgiodcthngxuyn,trunghcchuynnghip,cao ng v i hc ti H Tnh khng c loi hnh trng bn cng, dn lp hoc t thc. cp PTTH (cha phi l cp hc ph cp), s trng bn cng v dn lp ti H Tnh cng tng i nhiu so vi cp tiu hc v THCS (2 trong s 43 trng PTTH l trng bn cng v c 5 trng dn lp. cp tiu hc, 100% cc trng u l hnh thc cng lp (309/309 trng tiu hc trn a bn) v cp THCS ch c 2 trn 196 trng l trng bn cng, cn li 194 trng l cng lp. Bng 3 di y cung cp con s thng k v s c s gio dc theo cc loi hnh ti H Tnh. Bng 4: S liu v cc loi hnh c s gio dc ti H Tnh nm 2009Th hai, trong khi ni nhiu v li ch ca XHH v cc chnh sch h tr cho cng tc XHH, cc nh qun l S ban ngnh t cp ti vic tng cng qun l m bo cht lng v tun th chnh sch ca nh nc i vi cc c s gio dc XHH.i vi hu ht cc nh qun l a phng, ch trng XHH c hiu n thun l vic huy ng ngun lc ca x hi trong vic cung cp dch v cng (c th y l gio dc). Vai tr qun l nh nc cn i theo ng b vi XHH nh vai tr nh hng (d bo, chin lc, quy hoch) hay kim tra, gim st, cha c ch . Trong lnh vc gio dc, XHH phi gn lin vi vic tnh ton nhu cu, quy hoch h thng trng s, v kim tra gim st hot ng ca cc trng trong vic tun th chnh sch v m bo yu cu cht lng. Tuy nhin, cc nh qun l trong mu nghin cu hu nh cha thc s ch ti vn ny. iu ny n cha nhng bt cp tim tng trong vic pht huy hiu qu XHH, c bit trong vic gip ngi ngho tip cn ti dch v gio dc:- Lai Chu v k Lk hin cha c quy hoch c th v h thng trng lp cc cp hc. Thiu quy hoch c th c th dn ti vic trng lp c m khng ph hp vi nhu cu ca vng, khng m bo s pht trin u v bnh ng gia cc vng. Theo ng c thng mi, cc trng t s c m nhiu hn nhng ni c mc sng cao, v nh vy, ngi ngho vng su vng xa vn gp kh khn trong vic tip cn vi dch v ny.- ThiukimtragimstcthdntivichotngXHHblmdngtrongthu ph, hay cht lng gio dc khng m bo theo yu cu. Trong c hai trng hp, ngingholngibnhhngtrctipnhtvhchutcngnngnhn t mt ng ph tng thm, hoc h l ngi phi gi con em n cc trng ngoi Loi hnhMm nonTiu hcTHCS THPT GDTX TT TT dy nghTHCN C, HTngCng lp0 309 194 36 12 11 5 5 561Bn cng273 0 2 2 0 0 0 0 282Dn lp0 0 0 5 0 0 0 0 5T thc2 0 0 0 0 0 5 0 1Tng 275 309 196 43 12 11 10 5 849Ngun: S Gio dc H Tnh (s liu nm 2009)37 BO CO NGHIN CUcng lp nhiu hn. Nh phn trn c vit, cc tnh trong mu kho st u cha c s liu thng k y v vn u t, ngun lc, nng lc, v.v. ca cc c s XHH. y c th coi l mt biu hin ca vic thiu h thng gim st v nh gi i vi cc c s gio dc XHH.Th ba, quan im v x hi ha cng c s khc bit gia cc a phng. k Lk, a phng c thu nhp trung bnh kh cao, c bit ti thnh ph Bun M Thut, lnh o cp S Ngnh ng h mnh m cho vic x hi ha gio dc. Vi a phng nh Lai Chu, cha th p dng XHH gio dc ti thi im hin ti. Ch trng x hi ha cung cp dch v gio dc l ch trng ng ca ng v Nh nc nhm thu ht c x hi vo cung cp dch v gio dc cho cc chu. Tuy nhin, vic vn dng ch trng c s khc bit gia cc tnh ng bng v cc tnh min ni. V iu kin min ni thiu thn, hiu bit ca b con vng ni c hn. Hin ti, cc chu i hc trng cng l thnh cng ca cng tc t chc, vn ng ca Nh trng v x hi. Nhiu thy c gio vt ln vi cuc sng thiu thn th (c vt cht, ln tinh thn) a kin thc ti ng bo v con em ng bo, n tng nh vn ng cha m cho con em n trng. Nu Nh nc khng lm vic ny, ti ngh khng c c nhn no, t chc no c th cung cpccdchvgiodcchobcon(cuchuynnycthrtkhccctnh ng bng hoc thnh ph).(Lnh o S Gio dc Lai Chu)V s khc bit trong quan im th hin mc x hi ha gio dc ti cc a phnglkhcnhau.LaiChu,mcxhihadinrathpnht. Trongbaa phng kho st, Lai Chu l a phng kh khn nht. iu ny cho thy xu hng x hi ha din ra mnh m hn nhng ni dn c c thu nhp cao hn. iu ny cng th hin i tng th hng v c kh nng chi tr cho cc dch v gio dc x hi ha l nhm dn c giu c hn trong x hi.Th t, c s khc bit trong nhn nh ca cc cp qun l, ch cc c s t nhn v ngi dn v vic x hi ha. Mt lnh o S Gio dc v o to nh gi X hi ha l ngi dn t nguyn ng gp, nn ngi ngho khng b nh hng g. X hi ha khng to p lc cho ngi ngho v ti cc trng dn lp, t thc, hc sinh ngho, kh khn vn c gim 50% hc ph. Tuy nhin, cng ti a phng ny, khi nhm nghin cu tin hnh kho st ti mt trng tiu hc dn lp v trng dy ngh t thc th Hiu trng ca hai nh trng ny cho bit Nh trng khng c chnh sch min gim hc ph cho hc sinh, sinh vin ngho.Theoquynhthhcphcatrngdynghtthccthcaohn2n3 ln ca cc trng cng lp. Tuy nhin y chng ti khng c chnh sch min gim hc ph cho sinh vin ngho. Trong hai nm qua vn c khong vi chc em ngh hc do khng c tin ng hc ph. Cc em ny ch yu l ng bo dn tc, khi b thin tai, tht bt l cho con em ngh hc ngay. ( kin ca Hiu trng mt trng dy ngh t thc) Khng, nh trng chng ti khng c chnh sch min gim hc ph cho cc i tng ngho. Ai mun vo trng hc, th b m cn cho nh trng vay 1 triu trong 5 nm khng li sut. V Nh trng cn trang tri cc khon n ngn hng u t xy dng c s vt cht cho cc chu hc tp.(Tr li ca Hiu trng mt trng tiu hc dn lp cht lng cao khi c hi Nh trng c chnh sch min gim hc ph cho con em cc h ngho khng?)38 BO CO NGHIN CUS khc bit ny c mt s i tng phng vn cho l ...ng nhin, v nh qun l c gc nhn ring, c s/n v hot ng c cch nhn ring v ngi dn c cch nhn ring (thng hp v ch quan tm n mnh c g v ng gp g) ( kin ca mt cn b qun l cp trung ng). Nhng vn l ch, ngi dn c th khng bit quan im ca nh qun l, cc c s c th khng bit quan im ca nh qun l (d vic ny khng phi l tch cc nu mun chnh sch thc s i vo cuc sng), nhng nh qun l khng th khng bit kin v quan im ca ngi dn v c s. Tnhtrngkhcbitvthngtinvxhihagiodcgiacpngiqunla phng, cc c s v ngi dn lp li nhiu cu hi kho st khc m on nghin cunurachoccitngkhcnhauny.ylmtvnvthngtin,truyn thng cn phi c ci thin. Ngoi ra, s khc bit ny cng cho thy thc tin trin khai chnh sch XHH c th s rt khc bit vi bn thn chnh sch. 3.2Hotngcacccsgiodctrongbicnhx hi haVichnhschxhiha,trongthigianqua,ccloihnhgiodc,otocth c chia thnh 4 loi hnh chnh:Loi 1: Trng cng lp: c s gio dc hon ton do Nh nc lm ch. Ti cc trng cnglpchnhthcxhiha,lchtrnghuyngsnggpcanhn dn vo vic xy dng iu kin, c s hc tp cho con em ca cc gia nh. V d cc chng trnh kin c ha trng hc theo phng chm nh nc v nhn dn cng lm. Nguyn tc dn ch c s c p dng trong vic huy ng ng gp ca ngi dn, c th, cha m hc sinh phi ng (thng qua Hi ph huynh) th cc Nh trng mi huy ng cc khon ng gp ngoi hc ph t cc gia nh. Loi 2: Trng bn cng l loi hnh kt hp trong cc trng cng lp. Trong ngi dn tham gia ng gp cc khon u t v chi ph vn hnh v Nh nc u t v cp kinh ph vn hnh mt phn. Ti cc a bn kho st, hnh thc bn cng c chuyn sang hoc cng lp hoc dn lp. V c bn nm 2009, khng cn trng bn cng ti cc a bn kho st. Nhng cc nm trc vn c hnh thc ny. V loi hnh trng bn cng c nh hng n chi ph ca cc h gia nh (nht l h ngho) trong ccnmqua,dovyvncxemxtnhmtloihnhxhihagiodctrong nghin cu ny.Loi 3: Trng dn lp: l cc c s gio dc do dn (t chc, nhm, c nhn) thnh lp v hot ng trn nguyn tc v v li. Mc ch chnh l t chc c s gio dc tng tip cn n dch v ny cho cc i tng hc sinh, sinh vin cc cp. Loi 4: Trng t thc: l c s gio dc do khu vc t nhn thnh lp hot ng trn nguyn tc v li nhun. Mc ch chnh l kinh doanh trong lnh vc gio dc, o to. 39 BO CO NGHIN CUBng 5. So snh gia cc c s v cc c im hot ng chnh1.Trng cng lp2. Trng bn cng3. Trng dn lp4. Trng t thcMc ch hot ng ca c s?Thc hin nhim v ca ng v Nh nc giao ph l cung cp dch v gio dc cho nhn dn. Hu ht cc trng tiu hc v trung hc c s l trng cng lp. Thc hin nhim v ca ng v Nh nc giao ph l cung cp dch v gio dc cho nhn dn v m rng tip cn gio dc cho cc em hc sinh, sinh vin khng iu kin hc cc trng cng lp. Xy dng c s cho con em cc gia nh khng c iu kin theo hc ti cc trng cng lp. Hot ng v v li.Kinh doanh trong lnh vc gio dc. Hot ng v li nhunCc hnh thc x hi ha ti cc c s gio dc?Hnh thc x hi ha ch yu ti cc trng cng lp l thc hin phng chm huy ng nh nc v nhn dn cng lm ci thin iu kin hc tp cho hc sinh. Can Lc c 29 trng tiu hc t chun quc gia, 10/18 trng THCS nh vic p dng cch thc nh nc v nhn dn cng lm.(Lnh o phng Gio dc Huyn) Hoc xy dng trng th c my ngun kinh ph: th nht l t ngn sch nh nc, th hai l t ngn sch a phng qua ch trng i t ly h tng (huyn cho php cc x bn u gi t ly tin xy trng), th 3 l t ng gp trc tip ca ngi dn. Cc khon thu ca ngi dn l do bn bc thng nht tng x (Lnh o phng Gio dc Huyn)Ngun vn u t xy dng v vn hnh hot ng ca Nh trng do cc t chc v nhn dn ng gp. Hoc vay u i t cc qu h tr pht trin. V d, xy dng trng PTTH dn lp, huyn cp t khng ly tin v bo lnh vay tin t qu h tr pht trin cho vic xy dng trng. Hin nay khon vay ny c tr dn do ng gp ca hc sinh qua tin xy dng trng. (Lnh o phng Gio dc Huyn)Vic xy dng v vn hnh mt trng t thc l hnh thc cao nht ca x hi ha. Ton b cc khon u t v vn hnh hot ng ca trng t thc l ca khu vc t nhn (cc ch u t). V cc chi ph u t v vn hnh Nh trng s c thu hi thng qua hc ph ca hc sinh, sinh vin ng gp.Cc a phng h tr cc trng t thc bng cch cp t v h tr kinh ph n b, gii phng mt bng (theo Ngh nh 69 ca Chnh ph).40 BO CO NGHIN CU1.Trng cng lp2. Trng bn cng3. Trng dn lp4. Trng t thci tng hc sinh, sinh vin?i vi cc cp ph cp (tiu hc v trung hc c s): i tng l con em cc gia nh iu kin theo hc nh quy nh (nh a bn c tr...). i vi cc cp khng ph cp, v d mm non thng u tin cc i tng chnh sch v h ngho (ti cc a bn kho st); i vi cp THPT hay C, H: dnh cho cc i tng t im qua thi tuyn. M rng hn so vi trng cng lp. Trng bn cng thng thu ht cc i tng hc sinh sinh vin khng tiu chun qua thi tuyn vo trng cng lp.Trng bn cng m rng tip cn cho con em cc h gia nh, nhng vi mc hc ph v ph thu cao hn trng cng lp, con em cc h ngho gp phi gnh nng v chi ph khi theo hc cc trng bn cng.M rng cho cc i tng c nhu cu hc tp v c kh nng chi tr dch v.Thng dnh cho i tng hc sinh, sinh vin t nhm gia nh c iu kin kinh t cao hn trung bnh. V cc trng t thc cng hng n phc v cc gia nh c nhu cu gi gm con em cho Nh trng qun l vi thi gian di hn (hc bn tr) v cc gia nh quan tm n tng tc thng xuyn, c cht lng gia gia nh v nh trng.Nng lc cung cp dch v?c nh gi l c nng lc cung cp dch v cao nht trong s cc loi hnh c s gio dc. i ng qun l v gio vin thng c kinh nghim cng tc v gn b vi c s. C s vt cht cng c u t ng b t ngun ngn sch nh nc.Tng t nh trng cng lp v c s vt cht, i ng qun l v gio vin.Cht lng hc sinh, sinh vin u vo thng thp hn cc trng cng hoc t thc cht lng cao.C s vt cht tng i tt, u t ban u tt nhng thng thiu ngun ngn sch b sung hng nm (khc vi cc trng cng hay bn cng) ci thin c s vt cht.i vi cc bc hc, trng t thc thng l trng cht lng cao. Cc trng t thc thng thu hc ph cao v hng ti i tng phc v l con em cc gia nh c iu kin kinh t kh gi. Trng t thc thng c u t tt t ban u, i ng cn b lnh o/qun l giu kinh nghim v ch trng thu ht i ng gio vin gii, c trnh v lm vic.41 BO CO NGHIN CU1.Trng cng lp2. Trng bn cng3. Trng dn lp4. Trng t thcCht lng hc sinh sinh vin u vo cao hn so vi cc c s bn cng, t thc hoc dn lp (tr mt s trng t thc cht lng cao).i ng cn b qun l c cht lng cao (thng l cc Nh gio u t, c kinh nghim t cc trng cng v lm lnh o/qun l cc trng dn lp) nhng i ng gio vin li c cht lng thp hn trng cng hoc bn cng.Tnh gi dch v nh th no?Theo quy nh ca Nh nc, v thp hn nhiu so vi trng t thc. V d: trng mm non cng lp thu 35.000/thng hc ph cn trng mm non t thc thu 350.000/thng (d liu cung cp khi phng vn lnh o S Gio dc k Lk). Cao hn trng cng lp. Cao hn c s cng lp v bn cng. Nhng do hot ng v v li nn cc khon thu t vic cung cp dch v trang tri chi ph u t v chi ph hot ng.Cao nht trong cc loi hnh. V d: cc trng dy ngh t thc ti k Lk thu hc ph cao gp 2-3 c s cng lp; (trong khi c s cng thu 1,2 triu/nm th cc c s t thc thu th 2,6 triu n 4 triu/nm).Cc chnh sch dnh cho hc sinh, sinh vin ngho?Thng p dng y cc ch chnh sch v min gim hc ph cho con em cc h ngho, h ng bo dn tc thiu s.Tng t nh trng cng lp.

Thng khng c. Khng c. 42 BO CO NGHIN CUim d nhn thy l mc x hi ha cao hn (t cng lp n bn cng, dn lp v t thc) th cc c hi hc tp c m rng hn cho cc i tng. Nhng vic m rng tip cn dch v ny i km vi mc chi ph cho hc tp cao hn. Nghin cu v phn tch hot ng ca cc nhm trng cho php rt ra mt s kt lun sau: Thnht,tithiimhintibatnhckhost,trngdnlpvbn cnglnhngtrngctlhcsinhthuccchnghocaohncctrng cng lp. Trng t thc thu ht con em cc h c thu nhp cao, song s trng t thc cn t. Thc tin cho thy con em ca cc h ngho li thng khng kh nng thi vo cc trng cng lp ( cc cp THPT v Cao ng, i hc) v con em cc gia nh ny thng c iu kin hc tp km hn so vi cc nhm h c kinh t trung bnh, kh v giu c. V d, kho st ti mt trng dn lp ti H Tnh, 95% hc sinh theo hc ti y l con em cc h nng dn trn a bn huyn v phn ln l cc gia nh c hon cnh kh khn, ch c 5% hc sinh l con em cc gia nh l cn b cng chc. Gii thch cho hintngny,HiutrngNhtrngnulconemcacchkhgi,cnb cng chc, cc em thng c iu kin hc tp tt v d dng thi vo trng cng. M nu khng im, cha m cc em cng c cch cc em vo hc c trng cng lp. Ch con em nh ngho, hc km th vo trng dn lp thi. cc trng cng lp, cc chnh sch h tr cho ngi ngho, ng bo dn tc c p dng y nht. Cc c s t thc, dn lp (cc hnh thc cao ca x hi ha gio dc) khng ch n thc hin cc chnh sch h tr (min, gim hc ph, min ph xy dng trng, cp sch gio khoa, cp kinh ph n ...) cho con em cc h ngho c th tip cn n dch v ca h. Vic h tr cho con em h ngho v ng bo ch yu thc hin cc c s cng lp. Nhng nh nu, nu con em cc h ngho khng tiu chun (thi khng ) c nhp hc cc trng cng lp, th vic c th hng cc chnh sch h tr s khng c ngha. Nh vy, mc d XHH gio dc lm tng ngun cung ng dch v gio dc cho ton x hi, ngi ngho vn khng c hng y cc u i i km vi chnh sch XHH. Tc ng tt nht ca XHH gio dc i vi ngi ngho l h c c hi c hc mc d h khng iu kin vo cc trng cng. Tuy nhin, gnh nng ti chnh ca vic i hc th khng gim (thm ch tng so vi hc sinh c iu kin ti chnh tt) vi a s hc sinh ngho khi h phi tham gia hc cc trng ngoi cng lp, bt chp mt s chnh sch gim hc ph c nh nc ban b. Thhai,cnglncphccao,cctrngdnlpvtthckhuvckhost cng gp nhiu vn v cht lng dy v hc. Mc d hu ht cc trng t thc v dn lp khi thnh lp u c xu hng cung cp dchvchtlngcaovphcvitngcthunhpcao,thctinhotng khng hon ton thng nht vi mong mun ban u. Ngoi tr cp hc mm non v tiu hc, a s trng dn lp cp hc ph thng trung hc thu ht hc sinh vi kt qu hc tp trung bnh km hn trng cng lp. Bn cnh , gio vin ca cc trng ny cng ch yu l gio vin mi ra trng, cha c nhiu kinh nghim ging dy. V vy, mc d c s vt cht c th c u t mi hn, cc hot ng phc v c th tt hn, song cht lng dy v hc ni chung l km hn cc trng cng. Xu hng ny tn ti t nht l trong khong thi gian t 5 n 10 nm hot ng u tin ca cc trng ny. Nh vy ti thi im hin ti, hc sinh hc cc trng dn lp cp t ph thng c s tr ln phi tr mc ph cao hn, song kt qu hc tp thp hn cc trng cng. im ng ch l t l rt ng cc hc sinh ngho hin tham gia hc cc trng dn lp.43 BO CO NGHIN CUTh ba, ch trng nh nc v nhn dn cng lm thng c xu hng b lm dngthchinthuthmcckhonnhmcithiniukinhctpcacc trng cng lp v cc trng bn cng. Phng vn Lnh o huyn v cn b qun l cp Phng Gio dc hoc lnh o cc c s gio dc ti cc a bn kho st, nhm nghin cu nhn c nhiu kin thng nht, nh:n gp cc trng, ti ni thng ti l g vic cc v dng Hi ph huynh, dng quy ch dn ch, hp l ha nhu cu ca cc trng.( kin ca Lnh o huyn)V khi phng vn cc h dn v vic thc hin ch trng Nh nc v nhn dn cng lm ti cc trng cng, nhiu kin nu:H ni l min cc khon xy dng trng cho h ngho, nhng khi hp Hi ph huynh vn quyt nh ng thm cc khon ph thu ci to iu kin hc tp. Nhiu khon thu lm, nh lm tng i h cng bt chng ti phi ng tin .( kin h dn ti Eakar).Chng ti l h ngho c bao gi c l thnh vin Hi ph huynh hc sinh. i hp ton cc v y quyt. quyt ri th mnh phi vay tin ng cho con mnh ti thn i hc.( kin h dn ti H Tnh)Nhvy,kckhichctrngcng,cchnghovnphingthmnhiu khon ph ph. Nhng khon ph ph ny c ci trang di nhiu hnh thc, song vn c coi l kt qu ca x hi ha trong gio dc. iu ny mt ln na t ra vn v h thng gim st v kim tra hot ng ca cc trng trong iu kin x hi ha Vit Nam.3.3 nh gi ca ngi dn v x hi ha trong gio dc3.3.1 Chi cho gio dc v la chn hnh thc cung cp dch vChi cho gio dc l mt khon chi ln trong kt cu chi tiu ca h gia nh, trong khi cc h gia nh li nhn c kh t s h tr. C ti 72,5% s h phi ng tin ph ph hc tp (ngoi hc ph) vi s tin trung bnh l 1,4 triu ng/nm hc/h. T l chi cho gio dc ca cc h gia nh c trnh by trong biu di y:Biu 2: T l chi cho gio dc so vi thu nhp ca h44 BO CO NGHIN CUPhnlncchgianhphichilnhn30%thunhpchogiodccaccthnh vin trong h, trong khi ch c 34,6% s h c hng chnh sch min, gim hc ph hoc nhn h tr khc vi mc h tr hoc gim trung bnh l 0,82 triu ng/nm hc. Cc h c nhn h tr cho vic hc hnh ca cc thnh vin h gia nh u cho rng h khng gp kh khn g trong vic tip cn s h tr , trong khi c mt s t ni rng khng bit c chnh sch h tr (ch bit nhn c h tr, khng bit ai h tr, thuc chnh sch no, d bo no), cn mt b phn cho rng th tc nhn c h tr cn phc tp v gy phin h. y c th c coi l mt thnh cng ca cc chnh sch khuyn khch i km vi chnh sch x hi ha, tuy nhin, kt qu cn tt hn khi cng tc truyn thng v cc chnh sch ny tt hn v th tc c ci tin theo hng thng thong hn v thun li hn cho cc i tng th hng. Biu 3: Kh khn tip cn h tr trong gio dc t pha h gia nhThu nhp trung bnh ca h gia nh khng c nh hng r ti vic la chn loi hnh dch v gio dc cho cc thnh vin gia nh. Cc h gia nh c xu hng chn trng cng,nuhctdolachn.Ktqunythngnhtviktqukhosthot ng ca cc c s gio dc ni v trng cng vn c coi l mang li kt qu (cht lng) hc tp tt hn. T l la chn trng cng lp v ngoi cng lp theo thu nhp ca h c th hin trong bng 6:Bng 6: T l cc loi hnh dch v gio dc c la chn (t do) theo thu nhp ca hThu nhpChung H c s ngho Chn trng cng (%)Chn trng ngoi cng lp (%)Chn trng cng (%)Chn trng ngoi cng lp (%)Di 1500 58,9 3,6 80,0 4,3T 1500-3000 21,4 2,6 8,6 0,0Trn 3000 12,5 1,0 7,1 0,0Tng 92,8% 7,2% 95,7% 4,3%45 BO CO NGHIN CUi vi nhm c s h ngho, h khng c kh nng la chn trng ngoi cng lp cho bn thn v cc thnh vin trong h khi s dng dch v gio dc, nu c th cng l vic s dng dch v gio dc cp hc mm non. Cn i vi nhm chung, t l h gia nh s dng dch v t c s gio dc ngoi cng lp cng rt hn ch, ch chim khong 7,2% s h gia nh. Ni chung, x hi ha lm tng c s la chn cho ngi dn, p ng phn no nhu cu hc tp ca ngi s dng dch v. Tuy nhin, t l chn trng ngoi cng lp vn mc rt thp so vi s la chn vo trng cng lp, v t l ny cng thp khi h gia nh c mc thu nhp cng thp. Vy ci g cn tr s tip cn ca ngi dn ti kh nng tip cn dch v ny? V x hi ha trong gio dc c phi l gii php tt lm tng kh nng tip cn dch v gio dc ca ngi dn, c bit l ngi ngho?3.3.2 Tc ng ca x hi ha gio dc ti kh nng tip cn dch v gio dc nh gi s tc ng ca chnh sch x hi ha gio dc ti kh nng tip cn dch v gio dc ca ngi ngho, nghin cu ny nh gi da trn mt s ro cn cn tr s tip cn ca ngi dn ti dch v gio dc. C nm ro cn chnh c nghin cu cp v tin hnh nh gi. -Hc ph: y l khon tin ca gia nh ngi hc hoc ngi hc np gp phn m bo chi ph cho cc hot ng gio dc, do nh nc quy nh. -Ph ph: y l khon ngoi hc ph m gia nh hoc ngi hc phi chi tr, v d cc khon ph xy dng trng, qu lp, qu trng, hay cc loi ph khc. -Cht lng ca dch v gio dc: Ro cn ny ni ti s sn c ca dch v gio dc c cht lng a phng (cht lng l tiu thc tng hp, kt hp c c s vt cht, phng php ging dy, ni dung chng trnh v thi ca gio vin). -Khong cch: Khong cch c hiu l khong cch t nh ngi hc n trng hc, ni h ang theo hc. -Quan h gia nh trng (thy c gio) v gia nh: Tiu thc ny cp ti mi quan h gia nh trng, thy c gio vi gia nh trong vic m bo cc iu kin hc tp ca hc sinh, v kt qu hc tp ca hc sinh.Cc tiu thc nh gi ny c cc h gia nh nh gi bng phng php cho im. Theo cch nh gi ny, nu im cng thp (ti thiu l 1) th ro cn cng nh, v im s cng cao (ti a l 5) th ro cn cng ln. Kt qu nh gi v cc ro cn cn tr kh nng tip cn dch v gio dc ca ngi dn c trnh by trong bng 7, 8 v 9.46 BO CO NGHIN CUBng 7: Ro cn trong gio dc cho cc a phng v ton b mu iu traBng 8: Ro cn trong gio dc cho h khng thuc din ngho cc a phng v ton b mu iu traCc ro cnHin ti5 nm trcH Tnhc LcLai ChuChungH NiH Tnhc LcLai ChuChungH NiHc ph4,03,82,53,62,04,03,32,73,52,7Ph ph4,03,82,73,72,03,83,32,83,52,3Cht lng 2,43,22,12,53,72,73,02,32,72,9Khong cch2,82,92,32,72,52,82,42,02,52,4Quan h NT v G1,82,11,91,91,91,92,02,01,92,0Cc ro cnHin ti5 nm trcH Tnhc LcLai ChuChungH Tnhc LcLai ChuChungHc ph3,73.52,23,33,83,02,83,4Ph ph3,83,72,53,33,62,92,93,3Cht lng 2,43,22,12,52,62,92,52,6Khong cch2,82,82,42,72,82,22,32,5Quan h NT v G1,92,12,02,01,92,92,22,047 BO CO NGHIN CUBng 9: Ro cn trong gio dc cho h ngho cc a phng v ton b mu iu traCc ro cnHin ti5 nm trcH Tnhc LcLai ChuChungH Tnhc LcLai ChuChungHc ph4,54,02,94,04,83,52,53,7Ph ph4,44,03,24,14,33,72,83,8Cht lng 2,33,21,92,52,83,22,02,8Khong cch2,83,11,92,72,82,51,62,4Quan h NT v G1,52,11,71,71,72,11,61,848 BO CO NGHIN CUSosnhrocntipcntidchvgiodcchungchotonmuhintiv5nm trc yBiu 4: So snh mc ro cn hin ti v 5 nm trc i vi tip cn dch v gio dc (ton mu)i ton mu, ro cn v hc ph, ph ph l cao nht, sau n cht lng v khong cch, v thp nht l quan h gia nh trng v gia nh. So vi 5 nm qua, ro cn v hc ph, ph ph, v khong cch u tng ln, ro cn cht lng gim i, cn quan h nh trng v gia nh gi nguyn mc thp.Nhvy,cngviqutrnhXHHgiodctrong5nmquathngidnnichung cng gp nhiu cn tr hn v cc khon ng gp v ph dch v. iu ny hon ton trng hp vi phn tch phn trn v hc ph trng dn lp v t thc, cng nh v cc khon ph ph di danh ngha x hi ha hay nh nc v nhn dn cng lm cc trng cng lp. D v nguyn nhn no i chng na, XHH gio dc c gp phn vo vic lm tng ro cn hoc tng gnh nng v ti chnh i vi ngi d