ACTION RESEARCH FOR DEVEROPING CRITICAL THINKING …ethesis.kru.ac.th/files/V59_145/Sumneen Junlon.pdf · 2016-10-05 · ของ ประถม...

(1)

ของ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ

ACTION RESEARCH FOR DEVEROPING CRITICAL THINKING SKILLS OF PRATOMSUKSA 6 STUDENTS IN BANTUNGYAI SCHOOL

UNDER SUPHANBURI EDUCATIONAL SERVICE OFFICE 3

นางส าเนยง จนทรลอย

. . 2556

ร

(2)

หวขอวทยานพนธ ของ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ

ผวจย นางส าเนยง จนทรลอย สาขา วจยและประเมนผลการศกษา ประธานกรรมการควบคม ผชวยศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว กรรมการควบคม ดร.อรวรรณ เมฆกมล ............................................................................................................................................................. คณะกรรมการสอบ

.................................................................................. ประธานกรรมการ (ดร.ศภลกษณ สตยเพรศพราย) .................................................................................. กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว .................................................................................. กรรมการ (ดร.อรวรรณ เมฆกมล) .................................................................................. กรรมการผทรงคณวฒ ( )

คณะกรรมการบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร อนมตใหวทยานพนธฉบบ

นเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรครศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยและประเมนผลการศกษา

............................................................. ( ) ประธานคณะกรรมการบณฑตศกษา

วนท ..........เดอน .......................... พ.ศ. ......................

(3)

หวขอวทยานพนธ ของ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ

ผวจย นางส าเนยง จนทรลอย สาขา วจยและประเมนผลการศกษา ปการศกษา 2556 ประธานกรรมการควบคม ผชวยศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว กรรมการควบคม ดร.อรวรรณ เมฆกมล

ค ของ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ

ประถม ผบรหาร คร ผปกครองโรงเรยนบานทงใหญ สพรรณ 31 (multistage random sampling)

5 . -1 (t-test)

ผลการวจยพบวา 1. 5

.2 –0.87 .2 –0.78 E1 77.50 E2 .5

2. หลงจากฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนทง 5 ดานแลว พบวา คะแนนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตท 0.01 คดเปนรอยละ 78.50 ซงสงกวาเกณฑ ทก าหนดใหผเรยนผานเกณฑการประเมนความสามารถการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดอยางมวจารณญาณ ไมนอยกวารอยละ 75

(4)

ABSTRACT

Thesis title ACTION RESEARCH FOR DEVEROPING CRITICAL THINKING SKILLS OF PRATOMSUKSA 6 STUDENTS IN BANTUNGYAI SCHOOL UNDER SUPHANBURI EDUCATIONAL SERVICE OFFICE 3

Researcher Mrs. Sumneen Junlon Program Educational Research and Evaluation Academic Year 2013 Principal Adviser Assist. Prof. Dr. Pornchai Nookaew Co adviser Dr. Aravan Makamon

The objective of this research was to use the action research to develop the critical thinking skills for Partomsuksa 6 students in school under Suphanburi Educational Service Area Office 3.

The 31 subjects in the sample group for this study consisted of teachers, parents, and Partomsuksa 6 students of expanding educational opportunity school under Suphanburi Educational Service Area Office 3.

The research instrument consisted of a set of 40-iten five-choice questionnaires on critical thinking skills, with the difficulty scale of 0.2-0.87 and the discrimination value of 0.21-0.78.; exercises on developing critical thinking skills with E1=78.17 and E2=82.00; a consistency value of 0.6-1.0; students’ learning report; students’ report after doing exercises; group discussions.

The statistics employed for data analysis were percentage, mean, standard deviation, and t-test through SPSS for windows version 10.0. The data were also qualitatively analyzed by content analysis.

The research findings revealed that after taking this action research to practice the critical thinking skills in 5 aspects, students’ scores were significantly higher than before using the action research at 0.01 level, or 78.5%, which was higher than the specified value set by Kanchanaburi Educational Service Area Office 2, that is, no less than 75%

(5)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน ส าเรจไดโดย ไดรบความอนเคราะหอยางดยงจาก ดร.ศภลกษณ สตยเพรศพราย ประธานกรรมการทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.พรชย หนแกว กรรมการ ดร.อรวรรณ เมฆกมล กรรมการควบคม ทไดกรณาใหค าปรกษาแนะน าและตรวจแกไขขอบกพรองและใหก าลงใจตลอดระยะเวลาทท าการศกษาวจยจนเสรจสมบรณ ผวจยขอกราบขอบพระคณดวยความซาบซงอยางยงไว ณ โอกาสน

นอกจากนผ วจ ยไดรบความกรณาจาก ผ อ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาสพรรณบร เขต 3 ผบรหารสถานศกษา คณะครของสถานศกษา และนกเรยนโรงเรยนบานทงใหญ ทกรณาอ านวยความสะดวก ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม และชวยเกบรวบรวมขอมลตลอดจนทกคนในครอบครวทใหก าลงใจ ชวยเหลอสนบสนนอ านวยความสะดวกมาโดยตลอด จงขอขอบพระคณมา ณ โอกาสนดวย

ประโยชนทพงไดรบจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอนอมร าลกถงพระคณของบรรพบรษ บรพาจารย และผมพระคณทกทานทไดอบรมสงสอนให ผวจยสามารถด ารงตนและมานะ พยายามศกษาจนบรรลผลส าเรจดวยดเสมอมา

ส าเนยง จนทรลอย

(6)

สารบญ

บทท หนา

บทคดยอภาษาไทย (3) บทคดยอภาษาองกฤษ (4) กตตกรรมประกาศ (5) สารบญ (6) สารบญตาราง (9) สารบญแผนภม (11) 1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 4 สมมตฐานในการวจย 4 กรอบแนวคดในการวจย 4 ขอบเขตของการวจย 4 นยามศพทเฉพาะ 6 ประโยชนทไดรบจากการวจย 8 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 9 เอกสารและแนวคดเกยวกบการวจยเชงปฏบตการ 10 ความหมายของการวจยเชงปฏบตการ 10 จดมงหมายและลกษณะของการวจยเชงปฏบตการ 11 ขนตอนการวจยเชงปฏบตการ 16 การสรางเครองมอทใชในการวจยเชงปฏบตการ 21 การคดอยางมวจารณญาณ 26 ทฤษฎทเกยวของกบการคดอยางมวจารณญาณ 26 แนวคดของการคด 26 ทฤษฎพฒนาการทางเชาวนปญญาของเพยเจต (Piaget,1969) 28 ทฤษฎเชาวปญญาสามศรของเสตรนเบรก (Sternberg, 1985) 29

(7)

สารบญ (ตอ) บทท หนา ทฤษฎการคดอยางมวจารณญาณของวตสนและเกลเซอร (Goodwin Watson, 1964) 30 ทฤษฎการคดอยางมวจารณญาณของนอรสและเอนนส (Norris and Ennis, 1989) 31 ทฤษฎแนวคดของเดรสเซลและเมยฮวส (Dressel & Mayhew, 1957) 33 การพฒนารปแบบการสอนเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 35 หลกการพฒนาแบบวดความสามารถการคดอยางมวจารณญาณ 38 เอกสารแนวคดทเกยวของกบแบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 42 ความหมายของแบบฝก 42 หลกในการสรางแบบฝก 43 การหาประสทธภาพของแบบฝก 44 งานวจยในตางประเทศ 46 งานวจยในประเทศ 47 สรปกรอบแนวคดในการวจย 51 3 วธด าเนนการวจย 53 ขนตอนท 1 การเตรยมการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา 55 ขนตอนท 2 วางแผนและก าหนดทางเลอก 58 ขนตอนท 3 ลงมอปฏบต 70 ขนตอนท 4 การทบทวนประเมนวงจรเพอปรบแผน 72 4 ผลการวเคราะหขอมล 75 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล 75 ล าดบขนในการเสนอผลการวเคราะหขอมล 76 ผลการวเคราะหขอมล 76 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ 120 สรปผลการวจย 122 อภปรายผลการวจย 127 ขอเสนอแนะ 131

(8)

สารบญ (ตอ) บทท หนา เอกสารอางอง 133 ภาคผนวก 142 ภาคผนวก ก คมอแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ แบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 143 ประวตผวจย 152

(9)

สารบญตาราง ตารางท หนา 2.1 แสดงลกษณะความแตกตางระหวางการวจยเชงวชาการและการวจยเชงปฏบตการ 15 3.1 แบบแผนการทดลอง 60 3.2 การสรางแบบทดสอบวดความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณ 61 3.3 70 4.1 แสดงสถานภาพและขอมลทวไปของผทตอบแบบสอบถาม 76 4.2

77 4.3 แสดงจ านวนรอยละของขอมลเกยวกบกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ 5 ดานผล

การเปรยบเทยบความสามารถการคดอยางมวจารณญาณกอนเรยนและหลงเรยน 78 4.4

84 4.5

85 4.6

86 4.7 88 4.8 90 4.9 2 93 4.10 95 4.11 97 4.12 5 99 4.13 102 4.14 104 4.15 106 4.17 108

(10)

สารบญตาราง ตารางท หนา 4.17 110 4.18 112 4.19 2 114 4.20 2 116 4.21

5 118 4.22 119

(11)

สารบญแผนภม แผนภมท หนา 2.1 รปแบบวธการวจยเชงปฏบตการของ กตตพร ปญญาภญโญผล (2540) 19 2.2 วงจรการด าเนนการวจยเชงปฏบตการมลกษณะคลายเกลยวสวาน 20 2.3 ขนตอนของการพฒนาแบบวดความสามารถทางการคด 41 2.4 แสดงกรอบแนวคดในการวจยเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 52 3.1 รปแบบกระบวนการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 54

1

บทท 1

บทน า ความเปนมาและความส าคญของปญหา “ลกษณะของการศกษา หรอการเรยนรนนมอยสามลกษณะ ไดแก เรยนรตามความคดของผอนอยางหนง เรยนรดวยการขบคดพจารณาของตนเองใหเหนเหตผลอยางหนงกบเรยนรจากการปฏบตฝกฝนจนประจกษผลและเกดความคลองแคลว และช านาญอกอยางหนง การเรยนรทงสามลกษณะ นจ าเปนตองกระท าไปดวยกน ใหสอดคลองและอดหนนใหสงเสรมกนจงจะชวยใหเกดความรจรงรวม ทงความสามารถทจะน ามาใชท าการตาง ๆ อยางมประสทธภาพได” (พระราชด ารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ฯ เมอวนท 25 มถนายน 2524) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 หมวด 4 แนวการจดการศกษา มาตรา 24 (2) ฝกทกษะกระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความร มาใชเพอปองกนและแกไขปญหา (3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกปฏบตใหท าได คดเปน ท าเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง ประกอบกบมาตรฐานการประเมนภายนอกของ สมศ. มาตรฐานดานผเรยน มาตรฐานท 4 ใหผเรยนมความสามารถในการคดวเคราะห คดสงเคราะห มวจารณญาณมความคดสรางสรรค คดไตรตรองและมวสยทศน แนวทางการจดการเรยนรในทกกลมสาระการเรยน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544 นอกจากจดสาระความร เจตคต และการปฏบตแลว จะตองจดกจกรรมสงเสรมและพฒนาความสามารถในการคดใหแกนกเรยน เพอใชในการพจารณาตดสนใจหรอเลอกทางเลอกในการด าเนนชวตทเหมาะสม

การพฒนาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ จะท าใหผเรยนเกดความสามารถ ในการคดอยางมเหตผล มการพจารณาไตรตรองอยางรอบคอบ มหลกเกณฑ มหลกฐานทเชอถอได เพอน าไปสการสรปหรอตดสนใจทมประสทธภาพ วาสงใดถก สงใดควรเชอ สงใดควรเลอก หรอสงใดควรท า ดงท ทศนา แขมมณ (2547, หนา 304) กลาวถงจดมงหมายของการคดอยางมวจารณญาณ วา เพอใหไดความคดทรอบคอบสมเหตสมผล ผานการพจารณาปจจยรอบดานอยางกวางขวาง ลกซง และผานการพจารณากลนกรอง ไตรตรองทงดานคณ-โทษ และคณคาทแทจรงของสงนนมาแลว การคดอยางมวจารณญาณ มความสมพนธตอความสามารถในการแกปญหา เปน

2

กระบวนการทชวยใหแกปญหาและตดสนใจไดอยางถกตอง โดยอาศยกระบวนการในการท าความเขาใจสถานการณปญหาทพจารณาจากขอมลอยางละเอยดรอบคอบ กอนตดสนใจ (มยร หรนข า , 2544 : 3) พชต สนนเออ (2542:1) ทสรปวา การฝกคดอยางมวจารณญาณแบบสอดแทรกในวชาทเรยน จะท าใหความสามารถในการแกปญหาเชงวทยาศาสตร ของผเรยนภายหลงการฝกการคดอยางมวจารณญาณสงขน การพฒนาความสามารถในการคด จงมความส าคญอยางมากในการสงเสรมการจดการศกษาใหเปนไปตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เปนไปตามหลกการและการจดการเรยนรของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เพราะความสามารถในการคดจะชวยใหผเรยน สามารถแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ และเปนเครองมอส าหรบการเรยนรอยางตอเนองไดดวยตนเอง โดยเฉพาะในสงคมยคปจจบน ทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว เปนยคแหงเทคโนโลย การสอสาร ขอมลขาวสารตาง ๆ สามารถเผยแพรไดอยางรวดเรว ไปทวโลก จงนบวาเปนความจ าเปนอยางยง ทจะตองพฒนาความสามารถในการคดอยางไตรตรอง รอบคอบเกยวกบขอมลทจะไดรบมากขน และในสภาพสงคมปจจบนทมนษยทกคนจะตองเผชญกบปญหาตาง ๆ อยางหลกเลยงไมได ท าใหมนษยจะตองมความสามารถในการคด เพอใชในการแกปญหาทสลบซบซอนและหลากหลายไดอยางถกตองมประสทธภาพและมความสมเหตสมผล (พชต สนนเออ , 2542:1)

สวมล วองวาณช (2544, หนา 11) ไดกลาววาการวจยเชงปฏบตการ เปนการวจยทท าโดยผสอน เพอแกไขปญหาทเกดขนในหองเรยนและน าผลมาใชในการปรบปรงพฒนาการเรยน การสอน ใหเกดประโยชนสงสดแกผเรยน เปนการวจยทตองท าอยางรวดเรว น าผลไปใชทนท และสะทอนขอมลเกยวกบการปฏบตงานตางๆ ของตนเอง และกลมเพอนรวมงานในโรงเรยนไดมโอกาสอภปรายแลกเปลยนความคดเหนในแนวทางทไดปฏบตและผลทเกดขน เพอพฒนาการสอนตอไป และกองวจยทางการศกษา กรมวชาการ (2539, หนา 1) ยงไดกลาววา ครควรมโอกาสไดเรยนรวธการท าวจยทงภาคทฤษฎและลงมอท าวจยดวยตนเอง ในระหวางการจดกจกรรมการเรยนการสอน อกทงยงสงผลตอการพฒนาการเรยนรของผเรยนไดอยางมประสทธภาพ ดงนนครหรอผทเกยวของทางการศกษาจงควรหาแนวทางแกไขปญหาดวยการใชวจยเชงปฏบตการ โดยครผสอนเปนผวจย เพราะเปนผทราบปญหา และแกไขปญหาไดตรงประเดนมากทสด

การจดการเรยนการสอนในปจจบน ไมไดมการเนนการสอนเพอพฒนาความคดแกผเรยนเทาทควร ดงการศกษาของทศนา แขมมณและคณะ (2544:72-73) พบวา ในการสอบวชาตาง ๆ ทผเรยนสามารถท าไดดในสวนทเกยวของกบทกษะขนพนฐาน แตในสวนทตองใชความคดและเหตผล ผเรยนยงไมสามารถท าไดดในวงการศกษาไทย แนวคดทสอนใหผเรยน “คดเปน ท าเปน และแกปญหาได” เปนแนวคดทยงไมไดรบการน าไปใชอยางกวางขวางและมปญหาคณภาพดานการคดขนสง ซงสาเหตส าคญมาจาก ครไมมความเขาใจเพยงพอในเรองของ “การคด” ครอาจไม

3

ทราบวธการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสงเสรมการคด เนองจากกระบวนการคดเปนสงทเปนนามธรรม มความซบซอนคลมเครอ มองเหนไมชดเจน จงยากแกการสอนใหกระจางและไดผล ไมทนตอการเปลยนแปลงของสงคมและความกาวหนาทางวทยาศาสตร และเทคโนโลย เพอนอมน าพระปณธานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ฯ ในสวนทเกยวของกบการเรยนรดวยการขบคดพจารณาของตนเอง สการปฏบต การสงเสรมใหนกเรยนเกดทกษะกระบวนการคด จงมความจ าเปนตองจดใหมการจดการเรยนรใหเกดแกผเรยนอยางเปนรปธรรมประกอบกบการประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน รอบท 2 จาก สมศ. ป 2549 มาตรฐานดานผเรยน มาตรฐานท 4 ผเรยนมความสามารถดานการคดวเคราะห คดสงเคราะห มวจารณญาณ มความคดสรางสรรค คดไตรตรอง และมวสยทศน โรงเรยนบานทงใหญ มผลการประเมนอยในระดบพอใช ในขอ 4.2 ผเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณ และคดไตรตรอง รอยละ 67.54 และมขอเสนอแนะ “ใหพฒนาการฝกคดวเคราะห คดสงเคราะห มอยางมวจารณญาณ และคดไตรตรอง โดยครควรพฒนากจกรรมการเรยนร ใหผเรยนไดฝกท า ฝกแกปญหาและคดนอกกรอบ” จากความส าคญและสภาพปญหาดงกลาวและจากเอกสารงานวจยทเกยวของ ผวจยจงสนใจทจะศกษาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนกลมตวอยาง และความพงพอใจของนกเรยนทมตอการจดกจกรรมการเรยนรตามแนวคดของทศนา แขมมณ ซงถานกเรยนมความ สามารถในการคดอยางมวจารณญาณ จะท าใหนกเรยนสามารถใชความคดทรอบคอบสมเหตสมผล ผานการพจารณาปจจยรอบดานอยางกวางขวางลกซง และผานการพจารณากลนกรอง ไตรตรองทงดานคณ -โทษ และคณคาทแทจรงของสงนน ชวยใหผเรยนสามารถแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ สามารถเลอกใชขอมลทมอยใหเปนประโยชน ในการตดสนใจเลอกทางเลอกทถกตองและเหมาะสม เปนเครองมอส าหรบการเรยนรอยางตอเนองดวย และ เพอเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนา การจดกจกรรมการเรยนร ใหมประสทธภาพยงขน สอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และเปนไปตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ทมงเนนใหผเรยนมทกษะกระบวนการคด ฝกปฏบตใหคดเปน ท าเปน และแกปญหาได จากการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ในครงนจะเปนแนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอพฒนาทกษะกระบวนการคดแกนกเรยนใหมประสทธภาพตอไป

4

วตถประสงค

เพอใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 6โรงเรยนบานทงใหญ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 สพรรณ

กรอบแนวคดในการวจย

จากการศกษางานวจยทเกยวของกบการใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแสดงใหเหนวาการใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการชวยแกปญหาพฤตกรรมการเรยนของนกเรยนได โดยครผสอนเปนผพฒนาเทคนควธการ นวตกรรม ใชกจกรรมทหลากหลาย เพอใหนกเรยนไดเรยนรเตมตามศกยภาพ มเจตคตทดตอการเรยน ซงในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ครงน ผวจยด าเนนตามขนตอนการวจยเชงปฏบตการประกอบดวย 4 ขนตอน คอ

1. การเตรยมการส ารวจปญหา หาสาเหตของปญหา 2. การเลอกแนวทางและก าหนดแผน 3. ลงมอปฏบต 4. ทบทวนประเมนวงจรเพอปรบปรงและรายงานผล ในการด าเนนการทง 4 ขนตอนดงกลาวมความสมพนธเชอมโยงตอเนองซงกนและกน

ขอบเขตของการวจย

การวจยเชงปฏบตการครงน ผวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจยไวดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง

1.1 ประชากร ทใชในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ คดนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนบานทงใหญ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 3 ปการศกษา 2556 จ านวน 1 หองเรยน จ านวนนกเรยน 17 คน ไดมาโดยการสมแบบเจาะจง(purposive random sampling )

5

1.2 กลมตวอยาง ทใชในการหาคณภาพเครองมอวจยในครงนไดแกนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนวดบางขวาก สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบรเขต 3 ทก าลงศกษาอยในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2556 ซงเปนโรงเรยนทอยใกลกนมวฒนธรรมการด ารงชวต และการเรยนการสอนใกลเคยงกน โดยแบงเปนกลมผลการเรยนออน ปานกลาง และเกง เลอกแบบเจาะจงโดยใชผลการเรยนของภาเรยนท 1 ปการศกษา 2552 ชดท 1 จ านวน 3 คนโดยเลอกเดกทมผลการเรยน ออน ปานกลาง และเกง อยางละ 1 คน ชดท 2 จ านวน 9 คนโดยเลอกเดกทมผลการเรยน ออน ปานกลาง และเกง อยางละ 3 คน ชดท 3 จ านวน 30 คนโดยเลอกเดกทมผลการเรยน ออน ปานกลาง และเกง อยางละ 10 คน

1.2.1 กลมตวอยางทใชแบบสอบถามเพอ ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหา ไดแก นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2556 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 จ านวนทงสน 17 คน ไดจากการสมแบบเจาะจง

1.2.2 กลมตวอยางทใชในการทดลองพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ คอ นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนบานทงใหญ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 ปการศกษา 2556 จ านวน 1หอง จ านวน นกเรยน 17 คน ไดมาโดยการสมแบบเจาะจง (purposive random sampling)

2. เนอหาแบบฝกทใช เปนเนอหาทวไปทเกยวของกบชวตประจ าวนของผเรยนโดยไมองเนอหาวชาใดวชาหนงแตเกยวของกบหลกสตรการศกษาขนพนฐาน 2551 ซงประกอบดวย ขอมลทเปนปญหาขอโตแยง หรอขอมลทคลมเครอทยงไมสามารถสรปไดน า

3. ตวแปรทศกษา 3.1 ตวแปรอสระ คอ การวจยเชงปฏบตการ 3.2 ตวแปรตาม คอ ความสามารถในทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

6

นยามศพทเฉพาะ

ในการวจยครงน เพอใหเกดความเขาใจตรงกน ผวจยไดก าหนดความหมายของศพทตางๆดงตอไปน

1. การวจยเชงปฏบตการ หมายถง กระบวนการแสวงหาความร เพอหาวธการแกปญหาปรบปรงเปลยนแปลงทเกดขนอยางเปนระบบ ตองปฏบตอยางตอเนองโดยใชวงจรแบบ บนไดเวยนปฏบต 4 ขนตอน เรมจากการส ารวจปญหา หาสาเหตของปญหาทเกดขน เลอกวธสอนและสออปกรณการสอนเกบรวบรวมขอมล ดวยเครองมอวดผลทางการเรยน และเครองมอวจยการวเคราะหผลเพอน ามาปรบขนตอนการวจย การตดตามผลเมอจบบทเรยน และน าผลทไดมาปรบปรงครงตอไปตามขนตอนจนกวาจะไดผลทนาพอใจและแกปญหาไดจรง คอ ขนท 1 การเตรยมการส ารวจปญหา หาสาเหตของปญหา เปนการรวบรวมขอมล ตลอดจนการส ารวจความคดเหน เพอน าไปวางแผนใหสอดคลองกบความตองการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของผวจย ขนท 2 การเลอกแนวทางและ ก าหนดแผน เปนการน าขอมลในขนท 1 มาพจารณาเพอเลอกแนวทางทเหมาะสม แลวน าแนวทางนนมาก าหนดเปนขนตอนทชดเจน ขนท 3 ลงมอปฏบตเปนการปฏบตงานตามแผนทวางไว ขนท 4 การทบทวน ประเมนวงจร และรายงานผล เปนการตรวจสอบการปฏบตงานของผวจยโดยการทดสอบ การสนทนากลมเพอเปรยบเทยบผลการปฏบตงานหลงจากใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการไดเสรจสนลง

2.นกเรยนกลมทดลอง หมายถง นกเรยนโรงเรยนบานทงใหญ ชนประถมศกษาปท 6 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 ปการศกษา 2556 จ านวน 17 คน

3. ความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking) หมายถง ความสามารถ ในกระบวนการคดพจารณา ไตรตรองอยางรอบคอบเกยวกบขอมล หรอสภาพการณ ทปรากฏโดยใชความร ความคด และประสบการณของตนเองในการส ารวจหลกฐานอยางรอบคอบ เพอน าไปสขอสรปทสมเหตสมผล ซงสามารถประเมนไดจากคะแนนรวมทไดจากแบบทดสอบวดการคดอยางมวจารณญาณ ทผวจยไดปรบปรงดานภาษา จากแบบทดสอบของ วนดา ปานโต -60) ทสรางขนตามแนวคดของ เดรสเซลและเมยฮวส (Dressel & Mayhew,1957 เพอประเมนความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชวงอาย 12 – 14 ป ใน 5 ดานดงน

3.1 ดานความสามารถในการนยามปญหา คอ ความสามารถในการวเคราะหขอความหรอสถานการณตางๆ ทเปนปญหาแลวสามารถบอกลกษณะของปญหาทเกดขนไดถกตองภายใตขอบเขตขอเทจจรงทก าหนดให

7

3.2 ดานความสามารถในการเลอกขอมลทเกยวของกบของปญหา คอ ความสามารถในการพจารณา และเลอกขอมลทเกยวของกบปญหาไดอยางถกตอง

3.3 ดานความสามารถในการระบขอตกลงเบองตน คอ ความสามารถในการพจารณาแยกแยะขอความหรอสถานการณทก าหนดใหแลวสามารถบอกไดวาขอความใดเปนขอตกลงเบองตน และขอความใดไมใชขอตกลงเบองตน

3.4 ดานความสามารถในการก าหนดและเลอกสมมตฐาน คอ ความสามารถในการก าหนดหรอเลอกสมมตฐานจากขอความหรอสถานการณใหตรงกบปญหาในขอความหรอสถานการณนนๆ

3.5 ดานความสามารถในการสรปอยางสมเหตสมผล คอ ความสามารถในการคดพจารณาขอความเกยวกบเหตและผลโดยค านงถงขอเทจจรงทเปนสาเหตและอาศยความสมพนธระหวางสาเหตทงหมดเพอลงขอสรปปญหา

4. แบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ หมายถง กระบวนการทพฒนาขนเพอใชฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โดยครอบคลมกระบวนการคดทง 5 ดานไดแก ดานการนยามปญหา ดานการเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา ดานการระบขอสนนฐาน ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐานการสรปอยางสมเหตสมผล เนอหาทใชประกอบดวย ค าถามทมลกษณะเปนปญหา สถานการณจาก ขาว บทความ สารคด หรอรายงานตางๆ ทสามารถพบไดในชวตประจ าวน

5. แบบทดสอบวดความสามารถการคดอยางมวจารณญาณ หมายถง เครองมอทใชทดสอบความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของผเรยน ซงเปนแบบทดสอบทเปนชดของขอค าถามทผวจยไดน าแบบทดสอบของ วนดา ปานโต (2543) ทสรางขนตามแนวคดของเดรสเซล (Dressel, 1957)น ามาปรบปรงภาษาทใชใหเหมาะสมกบงานวจย เพอใชวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ดาน คอ การนยามปญหา การเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา การระบขอสนนฐาน การก าหนดและเลอกสมมตฐาน การสรปอยางสมเหตสมผล

6. ประสทธภาพของแบบฝก หมายถง คณภาพของชดแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ เมอน าไปใชแลวท าใหบรรลจดประสงคตามเกณฑ 75/75 โดยมความหมาย ดงน

75 ตวแรก หมายถง รอยละ 75 ของคะแนนเฉลยทนกเรยนไดปฏบตในแบบฝก 75 ตวหลง หมายถง รอยละ 75 ของคะแนนเฉลยทนกเรยนไดจากการท าแบบทดสอบวด

ความสามารถการคดอยางมวจารณญาณหลงใชชดแบบฝก

8

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ท าใหไดแบบฝกทกษะ เพอพฒนาการคดท าใหผเรยนเกดทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

2. ท าใหไดแบบทดสอบการคด เพอวดความสามารถในการคดของผเรยนในดานทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

3. หนวยงานทเกยวของกบการจดการศกษาสามารถน าผลการวจยไปใชเปนแนวทางใน การจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณใหมประสทธภาพ

9

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาคนควาครงน ผ วจ ยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ เรองกระบวนการวจยเชงปฏบตการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนระดบช นประถมศกษาปท 6โรงเรยนบานทงใหญ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 สพรรณ ประกอบดวย 5 สวน ดงน

1. เอกสารและแนวคดเกยวกบการวจยเชงปฏบตการ 1.1 ความหมายของการวจยเชงปฏบตการ 1.2 จดมงหมายและลกษณะของการวจยเชงปฏบตการ 1.3 ขนตอนของการวจยเชงปฏบตการ 1.4 การสรางเครองมอทใชในการวจยเชงปฏบตการ

2. 2.1 ทฤษฎทเกยวของกบการคดอยางมวจารณญาณ

2.1.1 แนวคดของการคด 2.1.2 ทฤษฎพฒนาการทางเชาวปญญาของเพยเจท (Piaget, 1969) 2.1.3 ทฤษฏเชาวปญญาสามศร ของสเตรนเบรก (Sternberg, 1985) 2.1.4 ทฤษฎการคดอยางมวจารณญาณของวตสนและเกลเซอร (Watson - Glaser, 1964) 2.1.5 ทฤษฎแนวคดเกยวกบการคดอยางมวจารณญาณของเอนนส (Ennis, 1985) 2.1.6 ทฤษฎแนวคดของเดรสเซลและเมยฮวส (Dressel & Mayhew, 1957)

2.2 การพฒนารปแบบการสอนเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 2.3 2.4

3. เอกสารและแนวทางทเกยวของกบแบบฝก เพอฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 3.1 ความหมายของแบบฝก 3.2 หลกการสรางแบบฝก 3.3 การหาประสทธภาพของแบบฝก

10

4. งานวจยทเกยวของ 4.1 งานวจยในตางประเทศ 4.2 งานวจยในประเทศ

5. สรปกรอบแนวคดในการวจย

เอกสารและแนวคดเกยวกบการวจยเชงปฏบตการ

การวจยเชงปฏบตการ(action research) เปนกระบวนการวจยอกรปหนงทมวธการอาศยกระบวนการทางวทยาศาสตรในการคนหาความรความจรง ในปจจบนการวจยเชงปฏบตการน ามาใชในองคกรหรอสถาบนการศกษาอยางมาก โดยจดประสงคหลกเพอน าวธการมาใชในการแกปญหาทก าลงเกดขนระหวางการปฏบตงาน หรอน ามาใชเพอตองการเปลยนแปลงสงทตองการปรบปรงใหมการพฒนาไปในทางทดขนโดยผวจยเปนผด าเนนการเอง เนองจากกระบวนการวจยเชงปฏบตการสามารถยดหยนใหสอดคลองกบสภาพทเกดขนจรง โดยไมมการควบคมตวแปรใดๆ ทงสนในระหวางการด าเนนการปลอยใหเหตการณด าเนนไปอยางเปนธรรมชาต ดงนน ผวจยจงเลอกการวจยเชงปฏบตการในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน โดยผวจยเสนอรายละเอยดเกยวกบการวจยเชงปฏบตการตามประเดน ดงน

ความหมายของการวจยเชงปฏบตการ

การวจยเชงปฏบตการ

เคมมส และ แมกเทกการต (Kemmis and Mctaggart, 1988, อางถงใน ประวต เอราวรรณ, 2545, หนา 5) ไดขยายแนวคดของ เลวน และไดใหความหมายการวจยเชงปฏบตการวา เปนรปแบบของวธการ ศกษาคนควาแบบสองสะทอนตนเองของกลมผปฏบตงานจากผลการปฏบตงานของกลมเพอตองการทจะพฒนาปรบปรงวธการปฏบตใหถกตองชอบธรรมกบบรบททางสงคม รวมทงเปนการสรางความเขาใจในการปฏบตงานและสภาพการณทเปนอย

กตตพร ปญญาภญโญผล (2540, หนา 9) ไดใหความหมายของการวจยเชงปฏบตการซงสอดคลองกบ วชย วงษใหญ (2537, หนา 10) ทกลาวไววา เปนการศกษาคนควา เพอหาวธการแกปญหาปรบปรงเปลยนแปลง พฒนาคณภาพของงานทตนก าลงปฏบตอยและขณะเดยวกนเปนการสราง

11

ความเขาใจถงสภาพและกระบวนการเปลยนแปลงทเกดขนโดยผานกระบวนการของวงจรแบบบนไดเวยน ขอมลทรวบรวมไดระหวางด าเนนงานเปนฐานของการแกไขในขนถดไป

สวมล วองวาณช (2544, หนา 11) ไดกลาววา การวจยเชงปฏบตการเปนการวจยทท าโดยครผสอนในหองเรยนเพอแกไขปญหาทเกดขนในหองเรยนและน าผลมาใชในการปรบปรงการเรยนการสอน เพอใหเกดประโยชนสงสดกบผเรยน เปนการวจยทตองท าอยางรวดเรว น าผลไปใชทนทและสะทอนขอมลเกยวกบการปฏบตงานตางๆ ของตนเองใหทงตนเองและกลมเพอนรวมงานในโรงเรยนไดมโอกาสอภปรายแลกเปลยนความคดเหนในแนวทางทไดปฏบตและผลทเกดขนเพอพฒนาการสอนตอไป

สภางค จนทวานช (2540, หนา 68) กลาววา การวจยเชงปฏบตการเปนกระบวนการทผวจยไดเลอกกจกรรมอยางใดอยางหนงทเหนวาดเหมาะสมตามความรความเขาใจของผวจ ยด าเนนการปฏบตเพอทดลองวาใชไดหรอไม ประเมนดความเหมาะสมในความเปนจรงควบคมแนวทางปฏบตการ แลวน าผลมาปรบปรงปฏบตการเพอน าไปทดลองใหมจนกวาจะไดผลเปนทนาพอใจแลวน าไปใชและเผยแพรได

ดงนน สรปไดวาการวจยเชงปฏบตการ หมายถง กระบวนการแสวงหาความร เพอหาวธการแกปญหาปรบปรงเปลยนแปลงทเกดขนอยางเปนระบบ ตองปฏบตอยางตอเนองโดยใชวงจรแบบบนไดเวยนปฏบต 4 ขนตอน เรมจากการส ารวจปญหา หาสาเหตของปญหาทเกดขน เลอกวธสอนและสออปกรณการสอนเกบรวบรวมขอมล ดวยเครองมอวดผลทางการเรยน และเครองมอวจยการวเคราะหผลเพอน ามาปรบขนตอนการวจย การตดตามผลเมอจบบทเรยนและน าผลทไดมาปรบปรงครงตอไปตามขนตอนจนกวาจะไดผลทนาพอใจและแกปญหาไดจรง

จดมงหมายและลกษณะของการวจยเชงปฏบตการ

ยาใจ พงษบรบรณ (2537, หนา 13) ไดกลาววา จดมงหมายส าคญของการวจยเชงปฏบตการ คอ มความมงหมายทจะปรบปรงประสทธภาพของการปฏบตงานประจ าใหดขน โดยน างานทปฏบตอยมาวเคราะหหาสาระส าคญของสาเหตทเปนปญหา อนเปนสาเหตใหงานทปฏบตนนไมประสบผลส าเรจเทาทควร จากนนจะใชแนวคดทางทฤษฎและประสบการณการปฏบตทผานมาเสาะหาขอมลและวธการทคาดวาจะแกปญหาได แลวน าวธการดงกลาวไปทดลองใชกบกลมทเกยวของกบปญหา การวจยเชงปฏบตการไมจ าเปนตองมกลมตวอยาง เพราะกลมตวอยางคอ ประชากรของเรองทศกษา และเปนหนวยงานหรอหองเรยนซงมขนาดไมใหญนกและประการส าคญ การวจยชนดนไมตองการผลทไปสรปอางอง (generalization) ถงกลมอนๆ ดวย

12

องอาจ นยพฒน (2548, หนา 335-338) กลาววา แนวคดพนฐานการวจยเชงปฏบตการพฒนามาจากฐานความเชอทวา สงคมจะตองตงอยบนหลกการพนฐานของความเปนประชาธปไตย ความยตธรรมและสอดคลองกลมกลนกบบรบททางดานวฒนธรรมและสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ภายใตบรรยากาศของความเอออาทร เปนกลยาณมตรทนกวจยและผทเกยวของกบกระบวนการวจย มการเรยนรรวมกนยอมรบฟงความคดเหนและใหเกยรตซงกนและกน ซงมลกษณะส าคญ 8 ประการ ดงน

1. เกยวของกบปญหาดานการปฏบตงาน ทผปฏบตงานระดบลางมกประสบในขณะท างานประจ าหรอปฏบตหนาทอนๆ ทเกยวของในแตละวนมากวาการเกยวของกบปญหาทางทฤษฎ

2. มจดมงหมายหลกเพอการท าความเขาใจ ตอสภาพปญหาทเกยวกบการปฏบตงานของครอยางลมลกและกระจางชด ภายใตกระบวนการใครครวญตรวจสอบในลกษณะสะทอนกลบ ผลของยทธวธปฏบตทนกวจยเชงปฏบตการกระท าลงไปอยางวพากษวจารณอนจะน าไปสแนวทางปฏบตการส าหรบใชแกไขปญหาไดอยางเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทแวดลอมมากยงขนส าหรบด าเนนงานในล าดบตอไป

3. มงเนนการตความหมายเหตการณหรอสภาวการณของปญหาทเกดขนตามความคดเหนของผปฏบตงานมากกวาอาศยแนวคดทฤษฎ กฎหรอหลกการของวทยาศาสตร

4. เสนอผลการวจยในรปแบบเรยบงายใชถอยค าส านวนในระดบเดยวกบผปฏบตงานเพอท าใหงายตอการตดตามท าความเขาใจของผปฏบตงาน

5. มงเนนการมสวนรวมในกระบวนการวจย การด าเนนงานวจยเชงปฏบตการในทกขนตอนจะตองอยภายใตบรรยากาศการมสวนรวม การรวมมอรวมใจ การเชอถอและไววางใจ การเปนมตรรวมทงความเปนอสระและความเสมอภาคในการแสดงความคดเหน

6. ผอนคลายความเขมงวดเกยวกบระเบยบวธการศกษาวจย การด าเนนงานวจยเชงปฏบตการไมยดตดอยภายใตกรอบการจดกระท าทางการทดลองและการควบคมตวแปรแทรกซอนอยางเครงครดแบบตายตว ดวยแบบแผนของการวจยเชงทดลองหรอวธการทางสถตใดๆในลกษณะการกระท าวจยทางวทยาศาสตรบรสทธหรอการวจยพนฐานบรสทธอนๆ

7. ไมเนนการสรปอางองผลการศกษาวจยขามไปยงบรบทอน การสรปอางองผลการวจยหรอการขยายผลการวจยใหครอบคลมไปยงหองเรยน หรอโรงเรยนทมท าเลทตงหรอบรบทอนๆ แตกตางไปจากท าเลทท าการวจยจรง การวจยเชงปฏบตการมลกษณะคอนขางจ ากดกวาการวจยเชงทดลองทางวทยาศาสตร ผลของการวจยทไดจากการวจยเชงปฏบตการไมสามารถอาศย “กฎของความครอบคลม” ตามหลกการทางวทยาศาสตร ดงนนในทางปฏบตโดยทวไป การสรปอางองผลของการวจยทไดจากการวจยเชงปฏบตการจงมแนวโนมกระท าไดเฉพาะในขอบเขตของสถานท

13

บคคล และเวลาทท าการศกษาวจย ถาตองการขยายผลของการวจยใหครอบคลมขามไปยงขอบเขตอน นอกเหนอจากสถานการณทบคคล และเวลาทท าการวจยเชงปฏบตการกสามารถท าได ถาปจจยทเกยวของในบรบทเหลานนคลายคลงกนหรออยในสภาวการณทใกลเคยงกน

8. สรางดลยภาพและความเสมอภาคระหวางทศนะของบคคลภายในและบคคลภายนอก กลาวคอ บคคลภายในมบทบาทเปนทงผปฏบตงานตามหนาทปกตและเปนนกวจยปฏบตการในสถานทท างานของตนเอง ในขณะทบคคลภายนอกมบทบาทเปนผเชยวชาญ/ผใหค าปรกษาทางวชาการใหบคคลภายในและเปนนกวจยเชงปฏบตการเชนเดยวกบบคคลภายใน

วรฬ นลโมจน (2528, หนา 55 - 100) ไดสรปวาการวจยเชงปฏบตการควรมลกษณะ ดงน 1. เปนการวจยทท ารวมกนระหวางนกปฏบตและนกวจย 2. เปนการเชอมโยงระหวางการปฏบต (action) และการวจย (research) 3. การปฏบตองหลกของการวจย 4. เปนการวจยทเกยวของกบการเปลยนแปลง 5. เปนการวจยทใชหลายกระบวนการ คอ การวจยทประกอบดวยขนตอนของการคนหา

ขอเทจจรง (fact) ทเปนระบบการก าหนดนโยบายและการวางแผนการปฏบตกบการปฏบตทมยทธวธ 6. การวจยทสมบรณตองเปนการวจยทรวมมอกนอยางจรงจงของผเกยวของกบผวจย 7. เปนการวจยทเนนเรองกระบวนการกลม ทวป ศรรศม (2537, หนา 13–14) ไดกลาวถง พนฐานการวจยเชงปฏบตการ มอย 4

ลกษณะ คอ 1. วธการแกปญหาทไดจากการคนควาจะมประสทธภาพและนาเชอถอไดมากกวา

วธแกปญหาทไดจากการสงการของผมอ านาจหรอผบรหาร โดยสงการนนมกเกดมาจากการสงสมประสบการณและใชสามญส านกเปนหลก มกขาดหลกฐานขอมลทใชประกอบการตดสนใจ

2. การวจยเพอแกปญหาของผปฏบตงานทด าเนนการเองโดยผปฏบตงานจะมโอกาสแกปญหาของเขาไดส าเรจมากกวาการวจยเพอแกปญหาทท าโดยบคคลอน

3. การวจยเปนเรองของการวเคราะหปญหา การคนควาแนวทางการแกปญหาการทดสอบ และประเมนผลวธแกปญหา การวจยเปนทกษะทสามารถเรยนรและพฒนาไดโดยผปฏบตงานทกคน การวจยไมไดเปนสทธพเศษของผเชยวชาญคนใดคนหนงหรอกลมใดกลมหนง

4. การพฒนาความสามารถของบคคลโดยการฝกหด ถอเปนรากฐานของการพฒนา การปฏบต

14

ยาใจ พงษบรบรณ (2537, หนา 2) เสนอลกษณะการวจยเชงปฏบตการทางการศกษา (action research in education) ดงน

1. เปนการวจยแบบมสวนรวม และมการรวมมอ (participation and collaboration) ใชการท างานเปนกลม ผรวมวจยทกคนมสวนส าคญ และมบทบาทเทาเทยมกนในทกกระบวนการของการวจย ทงการเสนอความคดเชงทฤษฎ และการปฏบต ตลอดจนการวางนโยบายการวจย

2. เนนการปฏบตการ (action orientation) การวจยชนดนใชการปฏบตเปนสงท าใหเกดการเปลยนแปลง และศกษาผลของการปฏบตเพอมงใหเกดการพฒนา

3. ใชการวเคราะหวจารณ (Critical function) การวเคราะหการปฏบตการอยางลกซงจากสงทสงเกตได จะน าไปสการตดสนใจทสมเหตสมผล เพอการปรบแผนการปฏบตการ

4. ใชวงจรการปฏบตการ (The action research) ตามแนวคดของเคมมส และ แมคทกการท คอการวางแผน (planning) การปฏบต (acting) การสงเกต (observing) และการสะทอนการปฏบตการ (reflection) ตลอดจนการปรบปรงแผน (replanting) เพอน าไปปฏบตในวงจรตอไป จนกวาจะไดรปแบบของการปฏบตงานทพงพอใจ และไดขอเสนอเชงทฤษฎเพอเผยแพรตอไป

สรางค ประเทศ (2540, หนา 14) ไดสรปจดมงหมายและลกษณะของการวจยเชงปฏบตการ ออกเปน 5 ประเดน ดงน คอ

1. จดมงหมายของการวจยเชงปฏบตการ คอ มงแกปญหา หรอการเปลยนแปลงในทางทดขน และมการเรยนรจากการเปลยนแปลงนนๆ ดวย

2. ผวจยกคอผทประสบกบปญหาโดยตรง ซงอาจท าเปนกลมรวมกนระหวางผทประสบกบปญหา หรอท าในลกษณะการวจยแบบมสวนรวมกนกได

3. การวจยเชงปฏบตการไมมกลมตวอยาง ไมมการอางองไปยงกลมอนหรอควบคม ตวแปร เพราะการวจยเชงปฏบตการ เปนการแกปญหาทผวจยประสบโดยตรงดงนนตางกลมปญหายอมตางกน

4. เครองมอทใชในการวจย ควรมหลากหลายชนด มการพฒนาปรงปรงใหเหมาะสมกบสถานการณ ทงนเพอใหขอมลทไดมานาเชอถอ

5. กระบวนการในการรวบรวมขอมล ตองกระท าอยางเปนระบบระเบยบ มทฤษฎรองรบ และในทกขนตอนจะมการปรบปรง ประเมนผลการปฏบตอยางตอเนอง เพอยนยนความถกตองของการปฏบตงาน

จากการศกษางานวจยทเกยวของสามารถสรปจดมงหมายและลกษณะของการวจยเชงปฏบตการออกเปน 5 ประเดนดงน

1. มงแกปญหาทเกดขนของบคคลในองคกรทตองการปรบเปลยนพฤตกรรมทเปนปญหารวมกน ดวยการรวมมอกน

15

2. วธด าเนนการวจยมการใหขอมลยอนกลบทกขนตอนของการวจยตอกลมเปาหมาย 3. ไมมกลมตวอยาง ไมมการอางองไปยงกลมอน เพราะการวจยเชงปฏบตการเปนการ

แกปญหาทผวจยประสบโดยตรง ดงนนจงอางองผลไปยงกลมอนไมได 4. เครองมอทใชในการวจย ควรมหลากหลายมการปรบปรงใหเหมาะสมกบสถานการณ

เพอใหไดขอมลทนาเชอถอ 5. การเกบรวบรวมขอมล ตองท าอยางเปนระบบ มทฤษฎรองรบในทกขนตอนและมการ

ปรบปรง ประเมนผลการปฏบตงานอยางตอเนองเพอยนยนความถกตองของการปฏบตงาน

ตารางท 2.1 แสดงลกษณะแตกตางระหวางการวจยเชงวชาการและการวจยเชงปฏบตการ

ประเดนพจารณา การวจยเชงวชาการ การวจยเชงปฏบตการ

โอกาสในการท า การวจย

เปนโครงการวจย วทยานพนธ รายงานทไดรบเงนทนสนบสนนการท าวจยตามความสนใจของนกวจยหรอแหลงทน

เกดจากความสนใจของนกวจยบางครงอาจเปนโครงการศกษาวจยทไดรบการสนบสนน

บทบาทของผวจย มการควบคม มสวนเกยวของในการด าเนนการบางสวนหรอทงหมดอาจมความรในเรองทท าวจยหรอไมกได

มสวนเกยวของทงหมดในการด าเนนการวจย มความรในเรองนนเปนอยางด

จดมงหมาย เพอพฒนาทฤษฎทางการศกษาและการปฏบต ตอบสนองความตองการของคณะกรรมการของมหาวทยาลย

น าผลทไดไปใชในการตดสนใจเกยวกบปฏบตงานในอาชพ บางครงอาจตอบสนองเงอนไขทางวชาการ

แผนแบบการวจย การจดกระท าทางการวจยมการจดกระท าตวแปรและใชตวแปรนนจนสนสดการทดลอง เนนควบคมสภาวการณตางๆ เพอปองกนความล าเอยง

มการจดกระท าตวแปร แตในระหวางการทดลองนนสามารถเปลยนแปลงไดและตองพยายามไมรบกวนสภาวการณปกตทเปนอยจรงในสนามการวจย

เครองมอและวธการ เกบรวบรวมขอมล

จะตองเหมาะสมและสอดคลองกบตวแปร ใชเครองมอเชนเดยวกบการวจยเชงวชาการ แตสามารถเปลยนแปลงไดในขณะด าเนนการเกบรวบรวมขอมล

16

ตารางท 2.1 (ตอ)

ประเดนพจารณา การวจยเชงวชาการ การวจยเชงปฏบตการ

เครองมอและวธการ เกบรวบรวมขอมล

จะตองเหมาะสมและสอดคลองกบตวแปร ใชเครองมอเชนเดยวกบการวจยเชงวชาการ แตสามารถเปลยนแปลงไดในขณะด าเนนการเกบรวบรวมขอมล

การเลอกตวอยางจากประชากร

องทฤษฎความนาจะเปน ค านงถงจดมงหมายและความสะดวกตวอยางอาจจะเปนตวแทนประชากรหรออาจจะมตวอยางเพยงกลมหรอหนวยเดยวกได

การก าหนดตวอยางเขากลมศกษาวจย

ใชวธการสมหนวยตวอยางเขากลมทศกษาวจย

ไมจ าเปนตองใชวธการสมหนวยตวอยางเขากลมทศกษาวจย

การรวบรวมขอมล จะตองใชเครองมอทมความตรงและความเทยง รวมทงปราศจากคานยมหรอความล าเอยงใดๆ แอบแฝง

ควรใชวธทมความวางใจและเชอถอไดและใหความตระหนกตอความล าเอยงจากแหลงตางๆ

การวเคราะหขอมล ใชวธการทางสถตทเหมาะสม โดยปกตจะใชสถตเชงอนมาน หนวยทใชในการวเคราะหมกเปนกลมหรอบางครงอาจเปนกลมยอย

ใชการวเคราะหเนอหา วธการทางสถตงายๆ หรอหลายวธรวมกนหนวยในการวเคราะหอาจเปนกลม รายบคคล หรอกลมยอย

ทมา ( องอาจ นยพฒน, 2548, หนา 337-338)

ขนตอนของการวจยเชงปฏบตการ

เคมมส และ แมคทกการท (Kemmis and McTaggart, อางถงใน ยาใจ พงษบรบรณ (2537, หนา 49) ไดกลาว

ขนท 1 ขนวางแผน (plan) เปนการก าหนดปญหาส าคญทตองการใหมการแกไขปญหาผ ทเกยวของอาจเปนครอนๆ ทสอนรวมกน นกเรยน ผปกครอง หรอ ผบรหารวางแผนส ารวจสภาพการณของปญหาวามอยางไร ปญหาทตองการแกไข คออะไร ปญหานนเกยวของกบอะไร วธการแกไขจะเปนรปแบบใดบาง จะตองปฏบตอยางไร การปฏบตการแกไข จะตองมการเปลยนแปลงเรองใดบาง

17

ขนท 2 ขนปฏบตการ (action) เปนการน าแนวคดทก าหนด เปนกจกรรมในขนวางแผนงานมาด าเนนการลงมอปฏบต ใชการวเคราะหวจารณประกอบไปดวย รบฟงจากผรวมวจยหรอผเกยวของอนๆ จากการปฏบตจะเปนขอมลยอนกลบวาแผนทวางไวอยางสมเหตผลนน ปฏบต ไดจรงมากนอยเพยงใด และอาจมอปสรรคอนๆ มาเกยวของโดยไมคาดคด ซงเปนผลมาจาก การเปลยนแปลงทเกดขน

ขนท 3 ขนสงเกตการณ (observe) เปนการด าเนนกจกรรมตามขนตอนทวางไวเปนเรองแนนอนวาในสภาพการณจรงนน ตองมความราบรน อปสรรค และขอขดของบางประการ ฉะนน จงจ าเปนตองมการสงเกตการณควบคไปดวย การสงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขนอยางระมดระวง ดวยความใจกวาง คอ เปดใจรบฟงความคดเหนจากผเกยวของพรอมกบการจดบนทกสงทเกดขน ทงทคาดหวงและไมไดคาดหวง สงทตองท าการสงเกตคอกระบวนการของการปฏบตการ(the action process) ผลของการปฏบตการ (the effects of action) ซงอาจเกดโดยตงใจหรอไมตงใจกด สภาพการณแวดลอม และขอจ ากดของการปฏบตการ (the circumstances and constraints) การสงเกตนรวมถงการรวบรวมผลทเกดขนจากการปฏบต ทงโดยการเหนดวยตา การไดฟงและการใชเครองมอ แบบทดสอบวดผลออกมาในเชงตวเลข หรอการใชแบบส ารวจ แบบสอบถามวดสงทตองการทราบความเปลยนแปลงดวยขณะทท าการปฏบตการวจยก าลงด าเนนไปคกบการใชการสงเกตผลการปฏบตนนควรเลอกใชเทคนคตาง ๆ ทเหมาะสมมาชวยในการรวบรวมขอมลดวย

ขนท 4 ขนการสะทอนการปฏบต (reflect) เปนขนสดทายของวงจรการท าการวจยเชง-ปฏบตการ คอ การประเมนหรอตรวจสอบกระบวนการ ปญหาหรอสงทเปนขอจ ากดทเปนอปสรรคตอการปฏบตการ ผวจยรวมกบกลมผเกยวของจะตองตรวจสอบปญหาทเกดขนในแงมมตางๆ ทสมพนธกบสภาพสงคม สงแวดลอมของโรงเรยน และของระบบการศกษาทประกอบกนอยโดยผานการอภปรายปญหา การประเมนโดยกลมจะท าใหไดแนวทางของการพฒนาขนตอนการด าเนนกจกรรมและเปนพนฐานขอมลทน าไปสการปรบปรง และการวางแผนการปฏบตตอไป

น (2548, า ร

18

1. p - p 2 planning 3. การลงมอปฏบตการ (observation) (fact finding)

ประวต เอราวรรณ (2545, หนา 15)

ฒ กตตพร ปญญาภญโญผล (2540, หนา 47-48) ไดศกษาทฤษฎตามแนวคดของ เคมมส

และแมคทกการท และไดพฒนาเปนรปแบบวธการวจยเชงปฏบตส าหรบครผสอนวชาคณตศาสตร ในระดบประถมศกษา ซงประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน

ก. ขนเตรยมการ (preplan stage) ข. ขนวางแผน (plan stage) ซงประกอบดวย 3 ขนตอนยอย ค. ขนครด าเนนการเรยนการสอน ซงกระท าควบคกบกระบวนการวจย (act and observe)

ซงประกอบดวย 12 ขนตอนยอย ง. ขนทบทวน ประเมนวงจรเพอปรบแผน(reflect or review and evaluate cycle) โดย

ขนตอนตางๆ เหลานจะประกอบดวยขนตอนยอยๆ อกหลายชดดงรายละเอยดในแผนภมท 2.1

19

แผนภม 2.1 รปแบบวธการวจยเชงปฏบตการของ กตตพร ปญญาภญโญผล (2540)

คร

ครและผวจย

ก. ขนเตรยมการ (Preplan stage) ผวจยประชมคร

ข. ขนวางแผน (Plan Stage) ข.1 หาปญหา หาสาเหต วธการแกปญหา ข.2 วางแผนการสรางเครองมอการวจย การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการผลตสออปกรณการสอน สรางเครองมอ ผลตสออปกรณการสอน ข.3 ท าแผนการสอน / ปรบแผนการสอน

ค.1 วางแผนการวดผลความรพนฐาน (plan) ค.2 วดความรพนฐาน (act and observe) ค.3 ผลการวดความรพนฐาน (reflect) และพจารณาปญหา/อปสรรค ค.4 วางแผนปรบพนฐาน (plan) ค.5 ปรบพนฐาน (act and observe) ค.6 ผลการปรบพนฐาน (reflect) ค.7 วางแผนสอนเนอหาใหม (plan) ค.8 สอนเนอหาใหม (act and observe) ค.9 วดผลความรเนอหาใหม (act and observe) ความคดเหน ความรสก และพฤตกรรมของนกเรยน ค.10 ผลการวดความรเนอหาใหม และซอมเสรม วจารณการเรยนการสอน (Reflect)

ยงไมจบบทเรยน

ค.11 สอบเมอจบบทเรยน (act and observe) (สอบยอยรายบท) ตอบแบบสอบถาม ค.12 ผลสอบ (Reflect) ผลการตอบแบบสอบถาม

ง. ทบทวนและประเมนวงจรเพอปรบแผน (Reflect of Review and Evaluate Cycle)

ค. ขนครด าเนนการเรยนการสอนควบคกบกระบวนการวจย (Act and Observe)

ยงไมจบภาคเรยน จบภาคเรยน สอบปลายภาคเรยน

ครสอน ผวจยสงเกต

ผวจยและคร

ปรบ ปรบ

20

วางแผน

สงเกต

สะทอนกลบ

ปฏบต

วางแผน

สงเกต

สะทอนกลบ

ปฏบต

วางแผน

สงเกต

สะทอนกลบ

ปฏบต

วางแผนปรบปรง

วางแผนปรบปรง

จากการศกษาขนตอนของการวจยเชงปฏบตการ สรปไดวาลกษณะการท างานของ การวจยเชงปฏบตการมวงจรการด าเนนงานทประกอบดวย ขนการวางแผนการด าเนนการ ขนการลงมอการปฏบตตามแผน ขนการสงเกตการณ และขนการตรวจสอบผลสะทอนผลกลบของการปฏบต ขนตอนการท างานของการวจยเชงปฏบตการมลกษณะไมจบสนท าไปเรอยๆ ลกษณะคลายเกลยวสวาน กระบวนการดงกลาว ขจดปญหาเฉพาะหนาทก าลงเกดขนใหหมดไปจากงานของตนเอง หรออาจใชเพอปรบปรงงาน หรอพฒนางานของผใชจนกวาผลทไดรบจากกระบวนการอยในระดบเปนทนาพอใจของผปฏบต ซงลกษณะวงจรการท างานของการวจยเชงปฏบตการปรากฏดงแผนภมท 2.2

แผนภม 2.2 วงจรการด าเนนการวจยเชงปฏบตการมลกษณะคลายเกลยวสวาน ทมา (ประวต เอราวรรณ, 2545, หนา 142)

21

จากการศกษาขนตอนของการวจยเชงปฏบตการ ของนกการศกษาดงกลาว พบวาขนตอนการวจยเชงปฏบตการของ กตตพร ปญญาภญโญผล เปนขนตอนทเหมาะกบการวจยพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 เพราะมการเกบรวบรวมขอมลระหวางการด าเนนงานเพอเปนฐานของการแกไขในขนถดไป ท าใหผวจยมขอมล สภาพปญหา และสามารถด าเนนการแกไขกอนการด าเนนการขนตอไป ซงผวจยไดน ามาใชในการวจยครงนสรปเปน 4 ขนตอน คอ การเตรยมการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา การเลอกแนวทางและก าหนดแผนลงมอปฏบตตามแผนการทบทวนประเมนวงจร และรายงานผล

เครองมอทใชในการวจยเชงปฏบตการ

เครองมอทใชในการวจยเชงปฏบตการ อทมพร จามรมาน ( 2537, หนา 78) กลาวถงเครองมอทใชในการวจยเชงปฏบตการโดยครผสอนเปนผรวบรวมขอมลจากเครองมอการวจย ดงน1) แบบสงเกต 2) แบบทดสอบ 3) แบบประเมนผลงาน 4) แบบบนทกขอมล 5) แบบวดสงคมมต 6) แบบสมภาษณ 7) แบบสอบถาม

เครองมอการวจยดงกลาว โดยปกตครไมไดสรางเปนรปเลมอยางเปนทางการ แตจะสรางเปนขอความ ขอค าถาม ลกษณะทสงเกต เกณฑพจารณา และน าไปใชกบนกเรยน

ดงนน กระบวนการสรางเครองมอวจยของคร จงเปนกระบวนการระบขอความ ขอค าถาม ลกษณะทสงเกต เกณฑพจารณาออกมาแลวท าการตรวจสอบความเทยง (Reliability) และความตรง (Validity) กจะท าใหไดเครองมอทใหขอมลทมความเชอถอได

วธการสรางเครองมอทสงผลตอขอมลทเชอถอได มดงน 1. ครระบขอความ ขอค าถาม ลกษณะทสงเกต เกณฑพจารณาผลงาน 2. ครตรวจสอบความตรงตามเนอหารายขอ (item content validity) กบเพอนครหรอ

กบนกเรยนคนอนวารายขอดงกลาว สอสารตรงตามทตองการหรอไม 3. ครตรวจสอบความสอดคลองของการใชขอความ ขอสอบ ขอค าถาม ลกษณะทสงเกต

เกณฑพจารณาผลงาน 2 ครง ในเวลาทตางกนเลกนอยเพอดวา ค าตอบยงคงใกลเคยงหรอไม ซงเปนการตรวจสอบความสม าเสมอหรอความสอดคลองของขอมลจากการวด 2ครง (item reliability)

4. ครสรปผล ในรายงานวจยของตน

22

ประวต เอราวรรณ (2548, หนา 55-70) ไดเสนอวธการรวบรวมขอมล จากเอกสารหลกฐานและขอมลจากตวผเรยน สรปไดดงน

1. ขอมลจากเอกสารหลกฐาน 1.1 การสงเกต เปนเครองมอทใชมากส าหรบการวจยเชงปฏบตการเหมาะสมทจะใชใน

การรวบรวมขอมลทงจากบคคล สถานท หรอเหตการณตางๆ ม 4 ประเภทดงน 1) การสงเกตโดยผถกสงเกตรตวไมรตว 2) การสงเกตแบบมสวนรวม ไมมสวนรวม 3) การสงเกตแบบมระบบ ไมมระบบ4) การสงเกตโดยตรง การสงเกตโดยออม

1.1.1 หลกในการสงเกต 1. มจดมงหมายชดเจน 2. เตรยมการสงเกต วางระบบการสงเกตไวลวงหนาถาสามารถท าได 3. ระหวางการสงเกตตองมสมาธจดจอกบผถกสงเกต 4. การใชเครองมออปกรณชวยในการสงเกตตองระมดระวงใหกระทบกระเทอน

ผถกสงเกตนอยทสด ควรมการบนทกขอมลรายละเอยดเพมเตมเรวทสดเพอปองกนการลม 1.1.2 เครองมอบนทกการสงเกต

1. แบบรายการตรวจสอบ เครองมอประเภทรายการตรวจสอบประกอบดวยรายการพฤตกรรมทตองการสงเกตวา มพฤตกรรมเกดขนหรอไม มากนอยเพยงไรโดยท าเครองหมาย ขดรอยคะแนนลงในชองทตรงกบพฤตกรรม

2. แผนภมการมสวนรวมเหมาะส าหรบใชในการสงเกตพฤตกรรมทผถกสงเกตมระดบการแสดงพฤตกรรมแตกตางกน

3. แบบมาตรประมาณคา เครองมอการวจยส าหรบการสงเกตแบบมาตรประมาณคาเปนแบบบนทกพฤตกรรมทสงเกตไดในรปแบบของระดบความเขมของพฤตกรรมตามการก าหนดความเขมของผวจยแทนการบนทกโดยขดรอยคะแนน

4. แบบบนทกพฤตกรรม เครองมอวจยประเภทแบบบนทกพฤตกรรมไมมรปแบบทแนนอนตายตว เปนรายงานพฤตกรรมของผถกสงเกต ณ ชวงเวลาหนง ถาสามารถบนทกพฤตกรรมไดอยางละเอยดเทยงตรง ขอมลทไดจะเปนประโยชนตอการวจยมาก

1.1.3 ขนตอนการสรางแบบบนทกการสงเกต มหลกการรวมกนดงน 1. ศกษาโครงสรางของพฤตกรรมทจะสงเกต จดท ารายละเอยดของพฤตกรรม

ทงหมด 2. ก าหนดหนวยสงเกตพฤตกรรม วาจะใชหนวยเวลา หนวยเหตการณหรอ

หนวยบคคล และชวงเวลาทจะสงเกต

23

3. ตดสนใจวาจะใชแบบสงเกตแบบใดจงจะสะดวก และตรงตามความตองการของผวจยมากทสด

4. จดท าแบบบนทกฉบบราง และน าไปทดลองใชในสถานการณจรงเพอใหทราบขอบกพรองทตองปรบปรง พฒนาอยางไร

5. ปรบปรงแกไข จดท าแบบบนทกฉบบจรง 1.2 การสมภาษณ เปนการรวบรวมขอมลโดยการสนทนา ซกถามและโตตอบระหวาง

ผวจยและผใหขอมล ประเภทของการสมภาษณ มดงน 1) การสมภาษณแบบม และไมมระบบ 2) การสมภาษณแบบเปนกลม และรายบคคล 3) การสมภาษณแบบเชงลก

1.2.1 หลกการสมภาษณ ควรด าเนนการดงน 1. ก าหนดจดมงหมายของการสมภาษณใหชดเจน เตรยมแบบสมภาษณ

แบบบนทกทตองใชในการสมภาษณใหพรอม ควรมการทดลองใชกอนการสมภาษณจรง 2. ควรมการตดตอนดหมายก าหนด เวลา สถานท และวธการสมภาษณกบ

ผใหสมภาษณใหเรยบรอย 3. สมภาษณดวยบรรยากาศทดเปนกนเอง และชแจงใหผสมภาษณทราบวา

จะน าผลการสมภาษณไปใชอยางไร 4. ในขณะสมภาษณผวจยใชค าถามทละค าถาม ใชเวลารอค าตอบอยาเรง

เรา และไมใชค าถามชแนะ 5. จดบนทกผลการสมภาษณทนท บนทกตามทเปนจรง รวดเรว

1.2.2 เครองมอส าหรบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณ แบงออกเปน 3 แบบ ตามลกษณะค าถาม คอ

1. ค าถามก าหนดตวเลอก 2. ค าถามปลายเปด 3. ค าถามแบบประมาณคา

1.2.3 การสรางแบบรายการสมภาษณ มหลกการเตรยมค าถามดงน 1. ตรงตามวตถประสงคการวจย 2. เหมาะสมกบวฒภาวะของผถกสมภาษณและลกษณะขอมลทตองการ 3. ค าถามชดเจนไมก ากวมไมมความหมายหลายนย 4. ไมใชค าถามน า 5. ถามในสงทผตอบร 6. ค าถามไมชกน าใหผตอบรสกตอตานเปนศตร

24

7. ไมควรตงค าถามทไดค าตอบขดแยงกบคานยมของสงคม จะท าใหไมไดขอมลทตรงตามความจรง

1.3 แบบสอบถาม เปนวธทเหมาะสมมากส าหรบการส ารวจซงตองรวบรวมขอมลจากกลมเปาหมายจ านวนมาก หรออยกระจดกระจาย แบงเปน 2 ประเภทดงน 1) แบบสอบถามชนดปลายปด เปนชดขอค าถามทมรายการค าตอบทเปนไปไดทงหมดเปนตวเลอกใหผตอบเลอกตอบ 2) แบบสอบถามปลายเปด เปนชดของขอค าถามทมทวางเวนไวใหผตอบเขยนตอบอยางอสระตามความตองการของตน

1.3.1 หลกการสรางแบบสอบถาม มดงตอไปน 1. ค าถามตองถามเรองส าคญ ตรงตามปญหาวจย 2. ค าถามสนกะทดรด ชดเจนและสมบรณแตละค าถามควรถามประเดนเดยว 3. ค าถามควรมการเรยงล าดบจากงายไปยาก เรยงจากถามเรองทวๆไป จน

ไปหาเรองเฉพาะตามความเหมาะสม 4. รปแบบการตอบงาย และสะดวก ไมท าใหผตอบเสยเวลาโดยไมจ าเปน 5. มค าแนะน าชดเจน รวมทงค าอธบายศพททตองการใหเขาใจตรงกน 6. แบบสอบถามมรปเลมนาตอบ สะอาดเรยบรอย อานงายและไมยาวเกนไป 7. ระบวธการและอ านวยความสะดวกในการสงคน

1.3.2 แบบวด หรอมาตรวด เหมาะสมกบขอมลทเปนคณลกษณะทางจตใจทเปนนามธรรม ผวจยก าหนดคาตวเลขตามเกณฑทก าหนดไว ใหคาตวเลขแทนระดบของคณลกษณะทตองการแบงเปน 3 ประเภท ดงน

1. มาตรจดประเภท 2. มาตรเรยงอนดบ 3. มาตรอนตรภาค

สรปไดวา เครองมอทเปนขอมลจากเอกสารหลกฐาน ทผวจยเลอกน ามาใชในการวจยเชงปฏบตการ พฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ครงน ไดแก เครองมอบนทกการสงเกต การสมภาษณ แบบสอบถาม

2. ขอมลจากตวผเรยน สามารถจ าแนกไดเปน 2 สวน ดงน 2.1 วธการและเครองมอรวบรวมขอมลตามพฤตกรรมการเรยนร

2.1.1 เครองมอวดดานพทธพสยทนยมใชอยางแพรหลาย คอ แบบทดสอบ แบงเปน 2 รปแบบใหญๆ คอ ขอสอบแบบความเรยง หรออตนย และขอสอบแบบปรนย ไดแก แบบเตมค าตอบสน แบบจบค แบบถกผด และแบบเลอกตอบ

25

2.1.2 เครองมอรวบรวมขอมลดานจตพสย ไดแก มาตรประมาณคาแบบบนทกการสงเกต และแบบบรรยายความรสกของตนเอง

2.1.3 เครองมอรวบรวมขอมลดานทกษะพสย เปนการวดความสมพนธระหวางกลไกทางสมองกบรางกายทเกยวของกบการพฒนาทางกาย พฤตกรรมดานภาษาทาทางทแสดงออก คณลกษณะตางๆ ดงกลาว สามารถวดไดดวยเครองมอหลายอยางแตทนยมใช คอ การสงเกต และการสอบภาคปฏบต

2.2 รวบรวมขอมลประเมนตามสภาพจรง เครองมอทใชในการประเมนกระบวนการเรยนร มดงน

2.2.1 แบบบนทกส นๆ หลงเรยนแตละครงหรอท ากจกรรมอยางใดอยางหนง เสรจสน

2.2.2 การท าตารางบนทก ครออกแบบตารางใหนกเรยนบนทกสงทไดเรยนลงไป 2.2.3 การท าตารางระบความตาง เพอใหนกเรยนระบประเดนและความแตกตาง

ของสงทไดศกษา 2.2.4 การท าตารางความเหนสองทาง เมอท ากจกรรมเสรจสน ใหนกเรยนระบสง

ทเหนดวยและไมเหนดวยในกจกรรมทเรยนนน 2.2.5 การบนทกตอเนอง ครก าหนดขอความหรอรายการมาแลวใหนกเรยนทกคน

บนทกตอเนองใหสมบรณ สรปไดวา เครองมอทเปนขอมลจากตวผเรยนทผวจยเลอกน ามาใช ในการวจยเชงปฏบตการ

พฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณครงน ได

จากการศกษาเครองมอทใชในการรวบรวมขอมลในการวจยเชงปฏบตการของนกการศกษาดงกลาวขางตน สรปไดวาการวจยเชงปฏบตการสามารถใชเครองมออยางหลากหลายวธ ขนอยกบความเหมาะสมของลกษณะขอมล ขนตอนการวจยและกลมเปาหมายทจะรวบรวมขอมล ซงในการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ผวจยเลอกใชเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล ทงขอมลทเปนเอกสารและจากตวผเรยน ดงน แบบทดสอบชนด ปรนย 5 ตวเลอก แบบฝกทกษะเปนแบบฝกทงชนดอตนย แบบสอบถามนกเรยน ชนดปลายปดและปลายเปด แบบสมภาษณผเกยวของใชแบบสมภาษณเปนกลม และรายบคคล แบบบนทกการสงเกตหลงการฝกของผวจย แบบบนทกดานการเรยนของนกเรยน

26

การคดอยางมวจารณญาณ

ทฤษฎทเกยวของกบการคดอยางมวจารณญาณ

จระรตน คปตกาญจนากล (2548, หนา 93) ไดกลาววา “การคด” และ “การสอนคด” เปนเรองส าคญมากในการจดการเรยนการสอนในวงการศกษา ทวโลกจะใหความส าคญในการพฒนาผเรยนใหมทกษะในการคด ความพยายามของครในการสอนใหผเรยนมทกษะและความสามารถในการคดนน เปนเรองยาก เพราะกระบวนการคดไมไดมลกษณะเปนเนอหาทสามารถสอนไดงายๆ การคดมลกษณะเปนกระบวนการ ครจ าเปนตองเนนกระบวนการ และเปนกระบวนการทอยในบรบททหลากหลาย เพอความเขาใจเกยวกบขอบขายกรอบความคด และความคดเชงระบบทจะเปนพนฐานส าคญในการเรยนรและท าความเขาใจเรองของการคดทชดเจน ครอบคลมและมองเหนภาพรวม ดงท ทศนา แขมมณ และคณะ (อางถงใน ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2549, หนา 13-15) ไดจดกลมการคดเปน 3 กลม ดงน

1. ทกษะการคด คอ การกระท าหรอพฤตกรรมทตองใชความคด เชนการสงเกตการเปรยบเทยบ การจ าแนกแยกแยะ การขยายความ การแปลความ การตความ ฯลฯ

2. ลกษณะการคด คอ ค าแสดงลกษณะของการคดมลกษณะเปนค าวเศษณ เชน คดกวาง คดถก คดคลอง คดรอบครอบ

3. กระบวนการคด คอ ค าทแสดงลกษณะการคดแตเปนค าทครอบคลมพฤตกรรมหรอการกระท าหลายประการสมพนธกนเปนล าดบขนตอน หมายถง กระบวนการในระดบสงหรอมากกวา ซบซอนกวาลกษณะการคด เชน การคดใหกวางรอบดาน รวมทงการคดใหลกซงถงแกนหรอสาเหตทมาของสงทคด และอาจจะตองมการคดไกล พจารณาถงผลทจะตามมา อาจตองมการประเมนตดสนคณคา และการตดสนใจลงความเหน การคดเปนกระบวนการ จงตองอาศยพฤตกรรมหรอการกระท าทกษะจ านวนมาก

ทกษะการคดเปนกระบวนการคดขนพนฐาน เนองจากตองน าไปใชในการคดอนๆ ทมความซบซอนและยากขน หากบคคลขาดทกษะการคดพนฐานเหลาน ยอมจะมปญหาในการคดขนสง ลกษณะการคดแตละลกษณะ จ าเปนตองอาศยทกษะการคดยอยๆ มากบางนอยบาง ขนอยกบลกษณะการคดนนๆ ลกษณะการคดใดทอาศยทกษะการคดยอยไมมากนก ถอวาเปนการคดขนกลาง สวนกระบวนการคดนนถอเปนการคดขนสง เนองจากตองอาศยทงทกษะการคด ขนพนฐานและขนกลาง

27

ค าทเกยวกบการคดทใชกนอยในชวตประจ าวนและวงวชาการ เชน การคดแกปญหา การคดสรางสรรค และการคดอยางมวจารณญาณ ซงการคดในแตลกษณะนเปนพนฐานทส าคญและจ าเปนตอการสงเสรมฝกฝนใหกบผเรยนตงแตระดบการศกษาปฐมวย ประถมศกษา และมธยมศกษา ซงสรปความส าคญของลกษณะการคดไดวา

1. ลกษณะการคดทเปนหวใจของการคด คอ เปาหมายของการคด ไมวาจะคดเกยวกบ สงใด การตงเปาหมายของการคดใหถกทางเปนสงส าคญมาก เพราะการคดนนหากเปนไปในทาง ทผด แมความคดจะมคณภาพสกเพยงใดกอาจจะคดใหเสยหาย ความเดอดรอนแกสวนรวมได ยงความคดมคณภาพสงความเดอดรอนเสยหายกจะยงสงตามไปดวย ดงนน หากไมมทศทางทถกตองคอยก ากบควบคมแลวการคดนนกไรประโยชน ดวยเหตนการคดถกทางจงเปนการคดทค านงถงประโยชนสวนรวมและประโยชนระยะยาว

2. ลกษณะการคดระดบพนฐานทจ าเปนส าหรบผเรยนทกระดบ ไดแก การคดคลอง หมายถง ใหกลาทจะคด และมความคดหลงไหลออกมาไดอยางรวดเรว การคดหลากหลาย หมายถง คดใหไดความคดในหลายลกษณะ/หลายประเภท/ชนด/รปแบบ การคดละเอยดลออ หมายถง การคดเพอใหไดขอมลอนจะสงผลใหความคดมความรอบคอบขน และการคดใหชดเจน หมายถง การคดใหเกดความเขาใจในสงทคด สามารถอธบายขยายความไดดวยค าพดของตนเอง ลกษณะการคดท ง 4 แบบนเปนลกษณะเบองตนทจะน าไปใชในการคดลกษณะอนทมความซบซอนยงขน

3. ลกษณะการคดระดบกลาง ไดแก การคดกวาง หมายถง การคดใหไดหลายดาน หลายแงมม การคดลกซง หมายถง คดใหเขาใจถงสาเหตทมาและความสมพนธตางๆ ทซบซอนทสงใหเกดผลตางๆ รวมทงคณคาความหมายทแทจรงของสงนน การคดไกล หมายถง การประมวลขอมลในระดบกวางและระดบลก เพอท านายสงทจะเกดขนในอนาคต และการคดอยางมเหตผล หมายถงการคดโดยใชหลกเหตผลแบบนรนยหรออปนย

4. ลกษณะการคดระดบสง ไดแก การคดทตองมกระบวนการมขนตอนทมากและซบซอน เรยกวา กระบวนการคด และกระบวนการคดทมความส าคญและจ าเปนทเลอกมาในทน คอ “กระบวนการคดอยางมวจารณญาณ” ซงหากบคคลใดสามารถคดไดอยางมวจารณญาณแลว กจะไดความคดทผานการกลนกรองมาดแลว ซงสามารถน าไปใชในสถานการณตางๆได เชน น าไปใชในการแกปญหา การตดสนใจทจะท า/ไมท า การรเรม การสรางสรรคสงใหมๆ หรอการปฏบตการสรางและการผลตสงตางๆ รวมทงการทจะน าไปศกษาวจยตอไป

28

จากการศกษากรอบแนวคดของการคดแลว ผวจยเลอกทจะพฒนาลกษณะการคดระดบสง คอ กระบวนการคดอยางมวจารณญาณ ใหกบนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 2 เพราะเปนชวงชนทเหมาะสมในการฝกการคดระดบสง เพอสงเสรมและฝกฝนใหนกเรยนมทกษะการคดทผานการกลนกรองอยางรอบคอบ เปนระบบ สามารถน าไปใชในการแกปญหาการตดสนใจในชวตประจ าวนได อยางมประสทธภาพ

ทฤษฎพฒนาการทางเชาวนปญญาของเพยเจต (Piaget, 1969) ทฤษฎพฒนาการทางเชาวนปญญาของเพยเจต (Piaget อางถงใน อรณ รตนวจตร, 2543,

หนา 7-8) มแนวคดวาเชาวนปญญาเปนการปรบตวใหเขากบสงแวดลอมทงทางชวภาพและสงคม สวนพฒนาการทางเชาวนปญญาเปนผลมาจากประสบการณทเดกมปฏสมพนธ (interaction) อยางตอเนองกบสงแวดลอมรอบตว ตงแตเกด การมปฏสมพนธนท าใหมการปรบปรงเปลยนแปลง(adaptation) อยตลอดเวลา เพอใหเกดความสมดล (equilibrium) ระหวางบคคลและสงแวดลอมภายนอก รวมทงกระบวนการคดของคน โมเดลการคดของเพยเจต ประกอบดวยมโนมตทส าคญ 2 มโนมต คอ 1) การดดซมโครงสราง (assimilation) หมายถง การตความหรอการรบขอมลจากภายนอก เขาสโครงสราง ทางความคดโดยอาศยความร หรอวธการทมอยแลว 2) การปรบโครงสราง (accommodation) หมายถง การสงเกตคณสมบตตามความจรงของวตถหรอสงแวดลอมแลวปรบโครงสรางทางความคดใหเขากบความเปนจรงนน ดงน น การดดซมโครงสรางจงเปนกระบวนการปรบสงแวดลอมภายนอกใหเขากบโครงสรางทางความคด และปรบโครงสรางทางความคดใหเขากบสงแวดลอมกระบวนการปรบตวดงกลาวท าใหพฒนาการความสามารถทางสมองของมนษยเกดขนอยาง ตอเนองเรยกวา ขนพฒนาการ ซงเพยเจตไดเสนอวพฒนาการความสามารถทางสมองของมนษยนนแบงออกเปน 4 ขนดงน

1. ขนประสาทสมผสและการเคลอนไหว (sensorimotor stage) เรมตงแตแรกเกดถงประมาณ 2 ขวบ เปนขนทเดกสามารถแสดงออกโดยการเคลอนไหวกลามเนอ ไมไดใชกระบวนการคด เนองจาก การคดของเดกในขนพฒนาการน ใชสญลกษณนอยมาก แตจะมการเรยนรเขาใจสงตาง ๆ จากการกระท าและการเคลอนไหว

2. ขนกอนการปฏบตการ (preoperational stage) อายประมาณ 2 ปถง 7 ป เปนขนทเดกเรมใชภาษา และสญลกษณ เดกในขนพฒนาการน อาศยภาษาเปนเครองมอในการสราง มโนมตเกยวกบสงตาง ๆ แตการคดของเดกยงไมสมเหตสมผล โดยการคดของเดกในขนนจะยดตดอยกบสงทเปนรปธรรม ไมสามารถคดยอนกลบโดยการใชเหตผล มการมองปญหาสงของ หรอเหตการณ

29

ทละดานมการยดตนเอง เปนศนยกลางตดสนสงตาง ๆ ตามสภาพทรบรปในขณะนน มการเชอมโยงเหตการณ หรอสงของโดยไมใชเหตผล

3. ขนปฏบตการดานรปธรรม(concrete operational stage) อายประมาณ 7 ป ถง 11 ป เปนขนทเดกสามารถคดดวยการใชสญลกษณ และภาษา สามารถสรางภาพในใจได สามารถแกปญหาทเปนรปธรรมได คดยอนกลบได จดประเภทสงของได เขาใจการเปรยบเทยบ และการคดทยดตนเองเปนศนยกลางนอยลง

4. ขนปฏบตการดานนามธรรม (formal operational stage) อายประมาณ 12 ปขนไปเปนขนทเดกสามารถเขาใจสงทเปนนามธรรมได มพฒนาการทางความคดเจรญถงขดสดสามารถคดวเคราะหเชอมโยงเหตการณตาง ๆ ได การคดของเดกจะไมยดตดอยกบขอมลทมาจากการสงเกต เพยงอยางเดยว เดกวยนมความคดเปนของตนเอง และเขาใจความคดของผอน นอกจากน เพยเจตไดเสนอวา การใชความคดของ วยรนจะใกลเคยงกบผใหญ เมอเผชญกบปญหาวยรนหรอผใหญจะแกปญหาโดยการพจารณาขอมลทไดมา ต งสมมตฐานจากขอมลแลวทดลอง เพอดวาสงทตงสมมตฐานไวจรงหรอไม จากนนจงสรปผลอกครง ซงเปนการใชเหตผลทเรยกวาการนรนยเชงสมมตฐาน (hypothesis - deductive reasoning)

จากแนวความคดนแสดงใหเหนวาวยรนซงอยในขนปฏบตการดานนามธรรมของเพยเจต นาจะเปนวยทสมควรไดรบการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณใหเพมขนอยางเตมศกยภาพผวจยจงสนใจ เลอกศกษาพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณกบกลมประชากรทเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 เพราะนกเรยนชวงอายระหวาง 12–18 ป จะมพฒนาการทางการคดเชงนามธรรมอยางลกซงสามารถ คดวเคราะหเชอมโยงขอมลขาวสารเหตการณตางๆ ไดอยางเหมาะสม

ทฤษฎเชาวนปญญาสามศรของสเตรนเบรก

สเตรนเบรก (Sternberg, 1985 อางถงในจระรตน คปตกาญจนากล, 2548, หนา 132-133) ไดเสนอทฤษฎเชาวปญญาสามเกลยววาสวนประกอบของเชาวปญญาม 3 สวน สามารถอธบายเปน ทฤษฎยอย 3 ทฤษฎ ไดแก

1. ทฤษฎยอยของความสอดคองกบบรบทสงคม อธบายถงความสามารถทางเชาวปญญาทเกยวของกบการปรบปรงเปลยนแปลงพฤตกรรมใหเขากบสงแวดลอมการเลอก สงแวดลอม ทอ านวยประโยชนสงสด มากกวาท าตามความเคยชน และการดดแปลงสงแวดลอม ใหเหมาะสมกบทกษะความสนใจและคานยม

30

2. ทฤษฎยอยประสบการณ อธบายวา งานหรอสภาพการณจะเปนสงก าหนดใหคนแสดงความสามารถทางเชาวปญญาออกมาไดดทสด โดยงานหรอสภาพการณนนจะตองมลกษณะคอนขางแปลกใหม

3. ทฤษฎยอยกระบวนการคด อธบายถงโครงสรางและกลไกทอยเบองหลง พฤตกรรมทางปญญากระบวนการคดแยกเปนสวนทเปนตวควบคม ซงควบคมการประมวลความรและชวยในการด าเนนการคด และประเมนผลทไดจากการคดของบคคล สวนของการปฏบตงาน ด าเนนงานไปตามแผนทไดวางไว และสวนทท าใหไดความร เปนสวนทเลอกความร ความจ า ไดประมวลความรใหม แลวเปรยบเทยบกบความรเดม เพอรบความรใหมเขามาไวในระบบความจ า

จากทฤษฎยอยทงสามน เปนการอธบายกระบวนการคดทเกยวของกบการปรบปรงเปลยนแปลงการเลอก และดดแปลงสงแวดลอมของบคคล การคดอยางมวจารณญาณเปน การคดทอยในสวนทเปนตวควบคม ซงควบคมกระบวนการประมวลความร และชวยใหบคคลด าเนนการคดและประเมนผล ทไดจากการคด

ทฤษฎการคดอยางมวจารณญาณของวตสนและเกลเซอร

กดวน วตสน (Goodwin Watson อางถงใน ทพาวด คลขจาย, 2547, หนา 17) นกจตวทยาและนกการศกษา ไดใหความสนใจศกษาเกยวกบแนวคดและลกษณะของการคดอยางมวจารณญาณอยางตอเนองเปนเวลานาน ซงไดสรปเปนแนวคดส าคญของการคดอยางมวจารณญาณวาประกอบดวย

1. ทศนคต (attitude) หมายถง ความสนใจในการแสวงหาความร ตลอดจนมนสยในการคนหาหลกฐานมาสนบสนน สงทอางวาเปนจรง

2. ความร no l g ความสามารถในการอนมาน (inference) การสรปใจความส าคญ (abstraction) และการสรปเปนกรณทวไป (generalization)โดยพจารณาจากหลกฐานและหลกตรรกศาสตร

3. ทกษะ (skill) หมายถง ความสามารถทจะน าทศนคตและความรดงกลาวขางตนมาประยกตใชพจารณาตดสนปญหาสถานการณตาง ๆ หรอขอสรปตางๆได

วตสน และเกลเซอร ไดสรางแบบวดการคดอยางมวจารณญาณ โดยวดจากความสามารถทง 5 ดาน มาประกอบกนเปนการคดอยางมวจารณญาณ ซงความสามารถทง 5 ดานนไดแก

1. ความสามารถในการอนมาน (inference) หมายถง ความสามารถในการจ าแนกระดบความนาจะเปนของขอมลหรอการสรปขอมลตางๆ ทปรากฏในขอความทก าหนดให

31

2. ความสามารถในการยอมรบขอตกลงเบองตน (recognition of assumption) หมายถง ความสามารถในการพจารณาจ าแนกวาขอความใดเปนขอตกลงเบองตน ขอความใดไมเปนขอตกลงเบองตน

3. ความสามารถในการนรนย (deduction) หมายถง ความสามารถในการจ าแนกวา ขอสรปใดเปนผลจากความสมพนธของสถานการณทก าหนดใหอยางแนนอนและขอความใดไมเปนผลตอความสมพนธนน

4. ความสามารถในการตความ (interpretation) หมายถงความสามารถในการจ าแนก วาขอสรปใดเปนหรอไมเปนความจรงตามทสรปไดจากสถานการณทก าหนดให

5. ความสามารถในการประเมนการอางเหตผล (evaluation of argument) หมายถง ความสามารถในการจ าแนกวาขอความใดเปนการอางเหตผลทหนกแนน

จากทฤษฎการคดอยางมวจารณญาณของวตสนและเกลเซอร สรปไดวาการคดอยางมวจารณญาณน นประกอบดวย นสยในการคนหาหลกฐานมาสนบสนนสงทอางวาเปนจรงความสามารถในการสรปใจความส าคญ และความสามารถในการประยกตใชและพจารณาตดสนปญหาสถานการณตางๆ ซงสามารถวดไดจากความสามารถทง 5 ดาน คอ 1) การอนมาน 2) การยอมรบขอตกลงเบองตน 3) การนรนย 4) การตความ 5) การประเมนการอางเหตผล

ทฤษฎการคดอยางมวจารณญาณของนอรสและเอนนส

นอรสและเอนนส (Norris and Ennis, อางถงใน ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2549, หนา 32-33) กลาววา การคดอยางมวจารณญาณ คอ การคดอยางมเหตและไตรตรองเพอน าไปสการตดสนใจทจะเชอหรอจะลงมอปฏบต การทบคคลจะมการคดอยางมเหตผลและไตรตรองไดนน ควรมความสามารถ 4 ดาน ดงน

1. ความสามารถในการพจารณาความนาเชอถอของแหลงขอมลและการสงเกต หมายถง ความสามารถในการพจารณาความถกตองของขอมล ความเปนไปไดของขอความรายงานจากการสงเกตของบคคลตางๆ ทเกยวของกบสถานการณ

2. ความสามารถในการอปนย หมายถง ความสามารถในการตดสนไดวาขอเทจจรงใดสนบสนนคดคานหรอไมเกยวของกบขอสรปทคาดคะเนไว

3. ความสามารถในการนรนย หมายถง ความสามารถในการหาขอสรปในสถานการณเฉพาะจากประโยคหลกทก าหนดให

32

4. ความสามารถในการระบขอตกลงเบองตน หมายถง ความสามารถในการระบวาขอความใดเปนขอตกลงเบองตนซงจ าเปนตองมกอนขอความหลกทก าหนดใหเพอท าใหการลงขอสรปมความถกตองตามหลกการนรนย

นอรสและเอนนส (Norris and Ennis, อางถงใน วรรณา บญฉม, 2541, หนา 17) กลาววา

1. สามารถเขาใจความหมายของขอความ และรเรองราวทจะน ามาอางองเพอสนบสนนเหตผลและขอโตแยงตางๆ

2. สามารถพจารณาตดสนขอความทคลมเครอในเหตผลทเสนอตองมความเขาใจในความหมายของขอความทแตกตางกน 2 ขอความ โดยขอความแรกเปนขอความทยอมรบแลว สวนอกขอความนนจะเปนการน าสงทยอมรบมาประยกตใชถาขอความทง 2 ขอความโดยทขอความแรกเปนขอความทยอมรบแลวสวนอกขอความนนจะเปนการน าสงทยอมรบมาประยกตใชถาขอความทงสองมความหมายตรงกนกพจารณาตดสนใจวามความสอดคลองกน แตขอความนนมความหมายไมตรงกนกพจารณาตดสนไดวามความคลมเครอในเหตผลทเสนอ

3. เปนบคคลทสามารถพจารณาและตดสนขอความทขดแยงซงกนและกนไดเพอประโยชนในการตดสนขอความทขดแยงออก ลกษณะเชนนกตองอาศยพนฐานทางตรรกศาสตร

4. สามารถพจารณาและตดสนขอความไดวามขอมลเพยงพอหรอไม นอรสและเอนนส (Norris and Ennis, อางถงใน บษกร ด าคง, 2542, หนา 19) สรปลกษณะ

ของบคคลทมการคดอยางมวจารณญาณไว ดงน 1. สามารถคนหาขอความทชดเจนของประเดนได 2. สามารถคนหาเหตผล 3. พยายามรบรขอมลทด 4. หาแหลงขอมลทนาเชอถอได และอางถงแหลงขอมลนนไดถกตอง 5. มแนวคดกวางในสถานการณทงหมด 6. คงความสอดคลองกบประเดนทส าคญ 7. จดจ าเรองเดมหรอขอมลพนฐาน 8. คนหาทางเลอกตางๆ 9. เปดใจกวาง มความยดหยนตามสภาพตาง ๆ 10. คนหาความถกตองใหมากทสดในเรองทศกษา 11. จดเรองราวทซบซอนทงหมดใหอยในลกษณะเรยงล าดบอยางมขนตอน 12. ใหการคดตางๆ ขนอยกบความรสกระดบความร และระดบการอางเหตผลของบคคลอน

33

จากทฤษฎแนวคดเกยวกบการคดวจารณญาณของนอรสและเอนนส สรปไดวา การคดอยางมวจารณญาณเปนการคดพจารณาไตรตรอง อยางมเหตผลกอนตดสนใจทจะเชอหรอลงมอปฏบต ประกอบดวยความสามารถ ดงน ความสามารถในการพจารณาความนาเชอถอของแหลงขอมลและการสงเกต ความสามารถในการตดสนวาขอเทจจรงสนบสนนคดคานหรอไมเกยวของ ความสามารถในการหาขอสรปในสถานการณเฉพาะความสามารถในการสรปวาขอความใดเปนขอตกลงเบองตน

ทฤษฎแนวคดของเดรสเซลและเมยฮวส

เดรสเซลและเมยฮวส (Dressel & Mayhew อางถงใน ส านกงานวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2548, หนา 18-19) กลาววาการคดอยางมวจารณญาณเปนการคดไตรตรองอยางรอบคอบเกยวกบขอมลทเปนปญหา ขอโตแยง หรอขอมลทคลมเครอ เพอตดสนใจและน าไปสการสรปเปนขอยตอยางสมเหตสมผล ประกอบดวยความสามารถตางๆ 5 ขน ดงน

1. ความสามารถในการนยามปญหา คอ การระบถงธรรมชาตของปญหาความเขาใจถงสงทเกยวของและความจ าเปนในการแกปญหา สามารถนยามองคประกอบของปญหา ซงมความยงยากและเปนนามธรรมใหเปนรปธรรม สามารถจ าแนกแยกแยะองคประกอบของปญหาทมความซบซอนออกเปนสวนประกอบ ทสามารถจดกระท าได และสามารถจดองคประกอบของปญหาใหเปนล าดบขนตอน

2. ความสามารถในการเลอกขอมลทเกยวของกบการหาค าตอบของปญหา คอความสามารถตดสนใจวาขอมลใดมความจ าเปนตอการแกปญหา ประกอบดวยความสามารถในการจ าแนกขอมลทเชอถอไดกบแหลงขอมลทเชอถอไมได

3. ความสามารถในการระบขอตกลงเบองตน ประกอบดวยความสามารถในการระบขอตกลงเบองตนทคดคานการอางเหตผลและความสามารถในการระบขอตกลงเบองตนทไมเกยวกบการอางเหตผล

4. ความสามารถในการก าหนดและเลอกสมมตฐาน ประกอบดวยการคนหา การชแนะหาค าตอบ การก าหนดสมมตฐานตางๆ โดยอาศยขอมลและขอตกลงเบองตน การเลอกสมมตฐานทมความเปนไปไดมากทสด พจารณาเปนอนดบแรก การตรวจสอบความสอดคลองระหวางสมมตฐานกบขอมลและขอตกลงเบองตน

5. ความสามารถในการสรปอยางสมเหตสมผล และการตดสนความสมเหต สมผลของการคดหาเหตผล

34

เดรสเซลและเมยฮวส l a ดารณ บญวก, 2543

ง ม

5

เดรสเซล และเมยฮว (Dressel and Mayhew, อางถงใน อรณ รตนวจต, 2543, หนา 10)กลาววา การพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณม 5 ดาน ดงน

1. ดานความสามารถในการนยามปญหา 2. ดานการเลอกพจารณาขอมล การจดระบบขอมลทเกยวของกบปญหา 3. ดานการระบขอสนนษฐาน พจารณาความนาเชอถอของขอสนนฐานในการอางเหตผล 4. ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐานทเปนไปไดมากทสด 5. ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล พจารณาตดสนความสมเหตสมผลของการคดหา

เหตผลและประเมนขอสรปโดยอาศยเกณฑการประยกตใช จากแนวคดทฤษฎทเกยวของกบการคดอยางมวจารณญาณของนกจตวทยา นกการศกษา

หลายๆ ทาน พอจะสรปวา การคดอยางมวจารณญาณเปนการใชกระบวนการทางสมองทมความซบซอนในการหาขอสรป หาขออางองของขอมลทบคคลหนงๆ ไดรบมา เพอคนหาและอธบายขอมลหรอสถานการณทเกดขนอยางเปนระบบเปนเหตเปนผล เพอทจะตดสนใจทจะเชอหรอไมเชอในขอมลหรอสถานการณทไดประสบมา จงควรสงเสรมใหผเรยนแสวงหาความรเปนผมเหตผล มกระบวนการคดอยางเปนระบบ และขนตอนอนจะน าไปสกระบวนการในการแกไขปญหาตางๆ

35

ไดอยางมประสทธภาพ ซงผวจยเลอกขนตอนตามแนวคดของเดรสเซลและเมยฮวส มาเปนฐานในการท าแบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 เนองจากเปนขนตอนทเหมาะสมในการฝกการคดระดบสง

การพฒนารปแบบการสอนเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

การคดอยางมวจารณญาณเปนการคดอยางมเหตผล ซงองคประกอบของการคดอยางมเหตผลนนม 7 ประการ (center for critical thinking, 1966 อางถงใน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2540, หนา 185)

1. จดหมาย คอ เปาหมายหรอวตถประสงคของการคด คอคดเพอหาแนวทางแกปญหาหรอคดเพอความร

2. ประเดนค าถาม คอ ปญหาหรอค าตอบทตองการร คอ ผคดสามารถระบปญหาทตองการแกไข หรอค าถามส าคญทตองการรค าตอบ

3. สารสนเทศ คอ ขอมล หรอความรตางๆ เพอใชประกอบการคด ขอมลตางๆ ทไดมาควรมความกวาง ลก ชดเจน ยดหยนไดและมความถกตอง

4. ขอมลทเชงประจกษ คอ ขอมลทไดมานนตองเชอถอได มความชดเจน และถกตองและมความเพยงพอตอการใชพนฐานของการคดอยางมเหตผล

5. แนวคดอยางมเหตผล คอ แนวคดทงหลายทม อาจรวมถง กฎ ทฤษฎ หลกการซงแนวคดดงกลาวมความจ าเปนส าหรบการคดอยางมเหตผล แนวคดทไดมานนตองมความเกยวของกบปญหาหรอค าถามทตองการหาค าตอบ และตองเปนแนวคดทถกตองดวย

6. ขอสนนษฐาน เปนองคประกอบส าคญของทกษะการคดอยางมเหตผล เพราะผคดตองมความสามารถในการตงขอสนนษฐานใหมความชดเจน สามารถตดสนไดเพอประโยชนในการหาขอมลมาใชในการคดอยางมเหตผล

7. การน าไปใชและผลทตามมาเปนองคประกอบส าคญของการคดอยางมเหตผล ซงผคดตองค านงถงผลกระทบ คอตองมความสามารถคดไกล มองถงผลทตามมารวมกบการน าไปใชไดหรอไมเพยงใด

กอบแกว แทสงเนน (2538, หนา 23-25) ไดเสนอองคประกอบการคดอยางมวจารญาณไว 8 ประการ ดงน

1. การรจกหาความสมพนธของขอมลในการแยกความแตกตางระหวางขอเทจจรงกบ ความคดเหน

2. การรจกแยกความเกยวของกนของขอมล

36

3. การรจกพจารณาขอมลในเชงตรรกวทยา 4. การรจกคนหาขอมล การตรวจสอบขอมลจากแหลงขอมลและการตงค าถาม 5. การรจกคาดคะเนขอมล 6. การรจกตงขอสมมตฐานและการหาขอสรป 7. การรจกคนหาสงทแสดงถงอคต ความล าเอยง การชกจง แรงจงใจ และการโฆษณา 8. การรจกประเมนขอมล พจารณาขอมล และการตดสนใจ ทศนา แขมมณ (2540, หนา64) และเชดศกด โฆวาสนธ (2530, หนา 63) กลาวถง แนวการสอน

พฒนาการคดอยางมวจารณญาณไวสอดคลองกน คอ แนวท 1 การสอนเพอพฒนาการคดอยางมวจารณญาณโดยตรง โดยใชโปรแกรมสอ

ส าเรจรปหรอบทเรยน/กจกรรมส าเรจรปส าหรบครและโรงเรยนทสนใจจะพฒนาความสามารถทางการคดของนกเรยนและสามารถทจะจดหาเวลาและบคคล รวมทงมงบประมาณทจะด าเนนการ ไดมผจดท าโปรแกรมและสอส าเรจรป รวมทงบทเรยน/กจกรรมส าเรจรปไวบางแลว

แนวท 2 การสอนทเนอหาสาระตางๆ โดยใชรปแบบ หรอกระบวนการสอนทเนน การพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณทไดมผพฒนาขน การสอนในลกษณะนเปนการสอน ทมงเนอหาสาระตางๆ ตามวตถประสงคของหลกสตร แตเพอใหการสอนเปนการชวยพฒนาความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณของผเรยนไปในตว ครสามารถน ารปแบบการสอน ตางๆ ทเนนกระบวนการคด มาใชเปนกระบวนการสอน ซงจะชวยใหครสามารถพฒนาผเรยน ไดทงทางดานเนอหาสาระและการคดไปพรอมๆ กน

แนวท 3 การสอนเนอหาสาระตางๆ โดยพยายามสงเสรมใหผเรยนพฒนาลกษณะการคดแบบตางๆ รวมทงทกษะการคดยอยและทกษะผสมผสานในกจกรรมการเรยนการสอนการพฒนา การคดอยางมวจารณญาณ ตามแนวทางนครสามารถท าไดมากทสดและสะดวกทสด เนองจากครสอนเนอหาสาระอยแลว และมกจกรรมการสอนอยแลว เมอครมความเขาใจเกยวกบการคดอยางมวจารณญาณ ครจะสามารถน าความเขาใจนนมาใชในการปรบกจกรรมการสอนทมอยแลว ใหมลกษณะทใหโอกาสผเรยนไดพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ และกระบวนการคดทหลากหลาย

พบลยศร วาสนสมสนธ (อางถงใน พลลภ พฒตาล, 2545, หนา 13)ไดกลาวถงวธการสอนเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณวามขนตอนดงตอไปน

1. การก าหนดปญหา ในขนนควรมการนยามความหมายของค า และปญหาทตองแกการรวบรวมและประเมนขอมลทเกยวของกบประเดนปญหา ครตองกระตนใหนกเรยนพยายามรวบรวมขอมลทจะท าได ภายในเวลาอนจ ากด ตามทก าหนดไวในตารางสอน

37

2. การวเคราะหประเดนปญหาในขนน นกเรยนจะตองฝกหดเปรยบเทยบความคลายคลงความแตกตาง และพจารณาถงความสมพนธของเรองราวทเปนปญหา

3. การตงขอสมมตฐานและการทดลองขอสมมตฐาน ขนนเปนการก าหนดขอบเขต ทศทางของการสรปหาค าตอบของประเดนปญหาทก าหนดขน

4. การสรป คอ การน าขอมลททดสอบแลววานาเชอถอได มาประมวลเปนขอสรปชวคราว ซงอาจปรบปรงใหมไดในภายหลงถามขอมลใหมมายนยนเพมเตม

5. การทดสอบขอสรป ในขนนนกเรยนจะตองตดสนใจวา ขอสรปทก าหนดขนนนจะสามารถน าไปใชประโยชนอะไรไดบาง

สงบ ลกษณะ (2533, หนา 26) ไดเสนอเทคนคการสอนเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณตามล าดบ ดงน

1. การสงเกต เปนการเนนใหท ากจกรรมรบรแบบปรนย เขาใจความคดรวบยอดเชอมโยงความสมพนธของสงตางๆ สรปเปนใจความส าคญครบถวนตามหลกฐานขอมล

2. การอธบาย เปนการจดกจกรรมตอบค าถาม กจกรรมการแสดงความคดเหนเชงเหนดวยกบสงทก าหนด เนนการใชเหตผลดวยหลกการกฎเกณฑอางหลกฐานขอมลประกอบใหนาเชอถอ

3. การรบฟง เปนการจดกจกรรมแสดงความคดเหนโตตอบค าวพากษวจารณความคดเหนของตน เนนการปรบเปลยนความคดเดมของตนตามเหตผลหรอขอมลทดกวา โดยไมใชอารมณหรอ ดอแพงตอความคดเดม

4. การเชอมโยงความสมพนธ เปนการจดกจกรรมใหเปรยบเทยบความแตกตางและความคลายคลงกนของสงตางๆ ใหสรปจดกลมสงทเปนพวกเดยวกน เชอมโยงเหตการณเชงสาเหตและผลหากฎเกณฑการเชอมโยงในลกษณะอปมาอปไมย

5. การวจารณ เปนการใชกจกรรมใหวเคราะหเหตการณ ค ากลาว แนวคดหรอการกระท า แลวใหจ าแนกคนหาจดเดน จดดอย สวนดสวนเสย สวนส าคญ ไมส าคญจากสงนนดวยการ ยกเหตผล หลกการมาประกอบการวจารณ

6. การสรป เปนการใชกจกรรมใหพจารณาสวนประกอบการกระท าของขอมลตางๆ ทเชอมโยงเกยวของกน และสรปอยางถกตองตามหลกฐานของขอมล

มลวลย สมศกด (2540, หนา 77-79) กลาวถง ขนตอนการสอนและการจดกจกรรมเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ประกอบดวย 5 ขนตอน สรปไดดงน

38

ขนตอนท 1 ขนเสนอสถานการณ ขนตอนนผสอนอธบายจดมงหมายของการสอนการคดอยางมวจารณญาณ จากนนจงเสนอประเดนปญหา ขอโตแยงหรอขอมลทคลมเครอเพอเปนสงเรากระตนใหผเรยนท าความเขาใจกบประเดนปญหาและระบประเดนปญหา

ขนตอนท 2 ฝกการคดเปนรายบคคล ใหผเรยนแตละคนฝกการคดตามกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ

ขนตอนท 3 ฝกการคดเปนกลมยอย แบงผเรยนเปนกลมๆใหนกเรยนแลกเปลยนผลการคดของตน ขณะเดยวกนกใหทราบผลการคดของผอนดวย

ขนตอนท 4 อภปรายผลการคด เปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดเสนอผลสรปการคดของแตละกลมยอยตอกลมใหญ

ขนตอนท 5 ประเมนกระบวนการคด ขนตอนนใหผเรยนประเมนผลกระบวนการคดโดยใชแบบประเมนกระบวนการคด ผ สอนจะประเมนรายงานการคดของผ เรยนแตละคนวามกระบวนการคดเปนไปตามจดมงหมายหรอไม เพอใหขอมลยอนกลบแกผเรยน

จากแนวคดของนกการศกษาดงกลาว สรปไดวา การพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน ตองพจารณาขอมลตางๆ ทงทเปนรปธรรมและนามธรรม และใชความสามารถในการคดหลายๆ ขนตอน ผวจยไดพจารณารปแบบวธการวจยเชงปฏบตการส าหรบพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนในระดบมธยมศกษาของ กตตพร ปญญาภญโญผล ม 4 ขนตอนดงน ขนเตรยมการ ขนวางแผน ลงมอปฏบต ขนทบทวน ประเมนวงจร และใชรปแบบขนตอนการสอนของ มลวลย สมศกด เพอน ามาปรบใชในการจดกจกรรมการสอนของนกเรยน 5 ขนตอน ดงน ขนเสนอสถานการณ ขนฝกการคดเปนรายบคคล ขนฝกการคดเปนกลมยอย ขนอภปรายผลการคดของแตละกลมยอยตอกลมใหญ ประเมนกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ โดยรปแบบวธการวจยเชงปฏบตการของกตตพร ปญญาภญโญผล และรปแบบการสอนของมลวลย สมศกด นจะครอบคลมกระบวนการคด 5 ดาน ตามแนวคดของเดรสเซลและเมยฮว (Dressel and Mayhew) ไดแก ดานการนยามปญหา ดานการเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา ดานการระบขอสนนษฐาน ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐาน และดานการลงสรปอยางสมเหตสมผล

หลกการพฒนาแบบวดความสามรถการคดอยางมวจารณญาณ

การคดอยางมวจารณญาณ เปนกจกรรมทางสมองทเกดขนตลอดเวลาทน าไปสเปาหมายโดยตรงหรอคดคนขอสรปทเปนค าตอบส าหรบตดสนใจ ในการแกปญหาสงใดสงหนงการคดอยางมวจารณญาณจงเปนความสามารถอยางหนงทางสมอง เปนนามธรรมทมลกษณะซบซอน ไมสามารถ

39

มองเหน ไมสามารถสงเกตสมผสไดโดยตรง จงตองอาศยหลกการวดทางจตมต (psychometric) มาชวยในการวดความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณของบคคล ผสรางเครองมอจะตองมความรอบร ในแนวคดหรอทฤษฎเกยวกบ “การคดอยางมวจารณญาณ” เพอน ามาเปนกรอบหรอโครงสรางของการคด เมอมการก าหนดนยามเชงปฏบตการของโครงสราง องคประกอบการคดอยางมวจารณญาณแลว จะท าใหไดตวชวดหรอลกษณะพฤตกรรมเฉพาะทเปนรปธรรม ซงสามารถบงชถง โครงสรางองคประกอบของการคดอยางมวจารณญาณ จากนนจงเขยนขอความตามตวชวดหรอลกษณะพฤตกรรมของแตละองคประกอบของการคดนนผวจยไดศกษาขนตอนการพฒนาแบบวดความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณของทศนา แขมมณ และคณะ (2540, หนา 85-91) ไดกลาวถงขนตอนการด าเนนการพฒนาแบบวดความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณทส าคญดงน

1. ก าหนดจดมงหมายของแบบวด แบบวดมจดมงหมายส าคญของการสราง และการน าแบบวดไปใช วาตองการวด

ความสามารถทางการคดทวๆ ไป หรอตองการวดความสามารถทางการคดเฉพาะวชา การวดนน มงตดตามความกาวหนาของความสามารถทางการคด (formative) หรอตองการเนนการประเมนผลสรปรวม (summative) ส าหรบการตดสนใจ รวมทงการแปลผลการวด เนนการเปรยบเทยบมาตรฐานของกลม (norm-referenced) หรอตองการเปรยบเทยบกบเกณฑหรอมาตรฐานทก าหนดไว

2. ก าหนดกรอบของการวดและนยามเชงปฏบตการ ผพฒนาแบบวดควรศกษาเอกสารแนวคดทฤษฎเกยวของกบความสามารถ

ทางการคดอยางมวจารณญาณตามจดมงหมายทตองการ และคดเลอกแนวคดหรอทฤษฎทเกยวของกบความสามารถทางการคดทเหมาะสมกบบรบทและจดมงหมายทตองการเปนหลกยด ผพฒนาแบบวดควรคดเลอกแนวคดหรอทฤษฎทศกษาใหเขาใจอยางลกซง เพอก าหนดโครงสราง องคประกอบของความสามารถทางการคดตามทฤษฎและใหนยามเชงปฏบตการ (operational obfinition) ของแตละองคประกอบในเชงรปธรรมของพฤตกรรมทสามารถบงชถงลกษณะแตละองคประกอบของการคดนนได

3. สรางผงขอสอบ (table of specification) การสรางผงขอสอบ เปนการก าหนดเคาโครงของแบบวดความสามารถทางการคด

ทตองการสรางใหครอบคลมโครงสราง องคประกอบใดบางตามทฤษฎ และก าหนดวาแตละสวนมน าหนกความส าคญมากนอยเพยงใด

4. เขยนขอสอบ ก าหนดรปแบบของการเขยนขอสอบ ตวค าถาม และวธการตรวจใหคะแนน เชน

ก าหนดวาตวค าถามเปนลกษณะสถานการณ สภาพปญหาหรอขอมลส นๆ อาจไดมาจากบทความ

40

รายงานตางๆ บทสนทนาทพบในชวตประจ าวน หรออาจเขยนขนมาเอง สวนตวค าถามอาจเปนขอสรปของสถานการณ หรอปญหานน 3-5 ขอสรป เพอใหผตอบพจารณาตดสนวาขอสรปใด นาเชอถอกวากน นาจะเปนจรงหรอไม เปนตน สวนการตรวจใหคะแนนมการก าหนดเกณฑ การตรวจให เชน ตอบถกตรงค าเฉลยได 1 คะแนน ถาตอบผดหรอไมมตอบให 0 คะแนน เปนตน

เมอก าหนดรปแบบของขอสอบแลว กลงมอรางขอสอบตามผงขอสอบ ทก าหนดไวจนครบทกองคประกอบภาษาทใชกควรเปนไปตามหลกการเขยนขอสอบทดโดยทวไปแตสงทตองระมดระวงเปนพเศษ ไดแก การเขยนขอสอบใหวดไดตรงตามโครงสรางของการวดและพยายามหลกเลยงค าถามทท าใหผตอบแสรงตอบเพอใหดดใหได หลงจากรางขอสอบเสรจแลวควรมการทบทวนขอสอบถงความเหมาะสมของการวดและความชดเจนของภาษาทใช โดยผเขยนขอสอบเองและผตรวจสอบทมความเชยวชาญในการสรางขอสอบวดความสามารถในการคด

5. น าแบบวดไปทดลองใช วเคราะหคณภาพและปรบปรง โดยใชกบกลมใกลเคยง น าผลการตอบมาท าการวเคราะหคณภาพของขอสอบ

เปนรายขอในดานความยาก (p) และอ านาจจ าแนก (r) เพอคดเลอกขอสอบทมความยากพอเหมาะและมอ านาจจ าแนกสงไว และปรบปรงขอทไมเหมาะสม คดเลอกขอสอบทมคณภาพเหมาะสม หรอขอสอบทปรบปรงแลวใหไดจ านวนตามผงขอสอบเพอใหผเชยวชาญตรวจความตรงตามเนอหา และน าไปทดลองใชใหมอกครงเพอวเคราะหแบบสอบในดานความเทยง (reliability) แบบสอบควรมความเทยงเบองตนอยางนอย 0.05 ขนไปจงเหมาะทจะน าไปใชได สวนการตรวจสอบความตรง (validity) ของแบบสอบถามถาสามารถหาเครองมอวดความสามารถทางการคดทเปนมาตรฐานส าหรบการใชเปรยบเทยบได กควรค านวณคาสมประสทธความตรง ตามสภาพ (concurrent validity) ของการสอบดวย

6. น าแบบวดไปใช หลงจากวเคราะหคณภาพของขอสอบเปนรายขอและวเคราะหคณภาพของแบบ

สอบทงฉบบวาเปนไปตามเกณฑคณภาพทตองการแลว จงน าแบบวดความสามารถทางการคดไปใชกบกลมเปาหมาย ในการใชแบบวดทกครง ควรมการรายงานคาความเทยง (reliability) ทกครงกอนน าผลการวดไปแปลความหมาย

จากขนตอนการพฒนาแบบวดความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณสามารถสรปขนตอนการพฒนาแบบวดในการประเมนทกษะการคดอยางมวจารณญาณไดดงน คอ 1) ก าหนดจดมงหมายของแบบวด 2) ก าหนดกรอบของการวดและนยามเชงปฏบตการ 3) สรางผงขอสอบ 4) เขยนขอสอบ 5) น าแบบวดไปทดลองใช และ 6) น าแบบวดน าไปใชกบกลมเปาหมาย ขนตอน

41

การพฒนาแบบวดดงกลาว ผวจ ยใชเปนแนวทางในการสรางแบบทดสอบวดการคดอยางมวจารณญาณในการท าวจยครงน ดงแผนภมท 2.3 แผนภมท 2.3 ขนตอนของการพฒนาแบบวดความสามารถทางการคด ทมา (ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา, 2549, หนา 31)

1) ก าหนดจดมงหมายของแบบวด

2) ก าหนดกรอบของการวดและนยามเชงปฏบตการ

3) สรางผงขอสอบสอบสรา

3) สรางผงขอสอบ งผงขอสอบ

5) น าแบบวดไปทดลองใช

6) แบบวดส าหรบน าไปใชกบกลมเปาหมาย

4) เขยนขอสอบ

วเคราะหขอสอบ คดเลอกขอสอบ และ ทดลองใชใหม

วเคราะหแบบสอบ

ก าหนดรปแบบ

ของตวค าถาม ตวค าตอบ การตรวจใหคะแนน

รางขอสอบ (รวมทงเฉลย และแนวการใหคะแนน)

ทบทวนรางขอสอบ

42

เอกสารแนวคดทเกยวของกบแบบฝกเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

ความหมายของแบบฝก

ค าวา แบบฝก มชอเรยกแตกตางกนออกไป เชน แบบฝก แบบฝกทกษะ แบบฝกหด แบบฝกหดทกษะ เปนตน มผใหความหมายไวตางๆ กน ดงตอไปน

นอมศรเคท (2536, หนา 54)

, หนา

อนงคศร วชาลย (2536, หนา 27) ไดกลาวความส าคญของแบบฝกวา เปนวธทสนกอกวธหนงคอการใหนกเรยนไดท าแบบฝกมากๆ สงทจะชวยใหนกเรยนมการพฒนาการทางภาษาดขนเพราะนกเรยนมโอกาสทจะน าความรทเรยนมาแลว มาฝกใหเกดความเขาใจดยงขน

บงกชกร ทบเทยง (2546, หนา 22-23) ใหความหมายแบบฝกวาหมายถง สอการเรยนการสอน ทจดท าขนเพอกระตนใหผเรยนไดศกษาท าความเขาใจและฝกฝนจนเกดทกษะตอเรองใดเรองหนงไดอยางคลองแคลวและเหมาะสม เชนเดยวกบ วนดา ราชรกษ (2548, หนา 34-35) ไดสรปความหมายของแบบฝกจากนกวชาการหลาย ๆ ทานทกลาวถงความหมายของแบบฝกวาเปนงานหรอกจกรรมทครผสอนมอบหมายใหผเรยนกระท าเพอฝกทกษะและความช านาญ จนสามารถน าความรไปใชแกปญหาในชวตประจ าวนและประสบความส าเรจในการเรยน แบบฝกจงเปนสอทมประโยชนในการเรยนการสอน ชวยใหผเรยนไดแกไขขอบกพรองทางการเรยนดวยการฝกฝนจากแบบฝกทครสรางขน

จากความเหนของนกวชาการดงกลาว เกยวกบความหมายและความส าคญของ แบบฝก จงพอสรปไดวา แบบฝกหรอแบบฝกหด หมายถง สอการเรยนการสอนชนดหนงทใชฝกทกษะใหกบผเรยนหลงจากเรยนจบเนอหาในชวงหนงๆ เพอกระตนใหผเรยนเกดความร ความเขาใจและฝกฝนเรองใดเรองหนง จนเกดทกษะและความช านาญมากขน ดงน นแบบฝกจงมความส าคญตอผเรยนไมนอย ในการทจะชวยเสรมสรางทกษะใหกบผเรยนไดเกดการเรยนรและเขาใจเรวขนชดเจนขน ท าใหการสอนของครและการเรยนของนกเรยนประสบผลส าเรจอยางม

43

ประสทธภาพ ผวจยจงเลอกใชแบบฝกเพอเปนสอในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2

หลกในการสรางแบบฝก

นกการศกษาสวนหนงเชอวาแบบฝกทดจะชวยพฒนาทกษะของนกเรยนและแกปญหาการเรยนการสอนได เกยวกบเรองนมผเสนอแนะหลกในการสรางแบบฝกทดไว ดงน

รชน ศรไพรวรรณ (อางถงใน บงกชกร ทบเทยง, 2546, หนา 34) ไดกลาวถงหลก ในการสรางแบบฝกทกษะตางๆ ไว ดงน

1. แบบฝกควรสอดคลองกบจตวทยาและพฒนาการของนกเรยนและล าดบขนของ การเรยนร แบบฝกตองอาศยรปภาพจงใจนกเรยน และตองเปนไปตามล าดบความยากงายเพอใหนกเรยนมก าลงใจในการท า

2. ควรมจดมงหมายวาจะมงฝกในดานใด แลวจดเนอหาใหตรงกบความมงหมายทวางไวครตองจดท าไวลวงหนาเสมอ

3. ควรค านงถงความแตกตางของนกเรยน ถาสามารถแยกความสามารถและจดท า แบบฝกเพอสงเสรมนกเรยนแตละกลมไดกยงด

4. ในแบบฝกพฒนาทกษะตางๆ มค าชแจงงายๆ เพอใหเดกเขาใจ ถาเดกยงอานไมไดครตองชแจงดวยค าพดทใชภาษางายๆ ใหนกเรยนสามารถท าตามค าสงได

5. แบบฝกพฒนาทกษะตางๆ มความถกตอง ครจะตองตรวจพจารณาใหถถวนอยาใหมขอผดพลาดได

6. การใหนกเรยนท าแบบฝกพฒนาทกษะตางๆ ในแตละครงตองใหเหมาะสมกบเวลาและความสนใจของนกเรยน

7. ควรท าแบบฝกพฒนาทกษะตางๆ หลายๆ แบบเพอใหนกเรยนไดเรยนอยางกวางขวางและสงเสรมใหเกดความคด

8. กระดาษทใหนกเรยนท าแบบฝกตองเหนยวและทนทานพอสมควร ธดา สนองนารถ (2542, หนา 26-27) ไดสรปหลกการสรางแบบฝกทมประสทธภาพนน

ควรมลกษณะดงน 1. ตงจดมงหมายในการฝกทกษะ 2. ใชภาษาใหเหมาะสมกบวยของผเรยน รปแบบการฝกตองเราความสนใจ 3. แบบฝกตองเรยงล าดบจากงายไปหายาก

44

4. ใชเวลาทเหมาะสมไมนานเกนไป 5. สรางแบบฝกหลายรปแบบเพอไมใหนกเรยนเกดความเบอหนาย จากแนวคดของนกการศกษา ทกลาวมาขางตนนน สรปไดวา แบบฝกพฒนาทกษะทด ควรม

ลกษณะคอ 1) การตงจดมงหมายในการฝกทกษะ 2) การใชภาษาเหมาะสมกบผเรยน 3) รปแบบตองเราใจ 4) แบบฝกตองเรยงจากงายไปหายาก 5) เวลาทใชตองเหมาะสมไมนานเกนไป 6) แบบฝกควรมหลายๆ รปแบบเพอกระตนและดงดดความสนใจของผเรยน และเปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงความคดเหนอยางกวางขวาง แบบฝกทดสามารถประเมนความคด และความรของผเรยนได

การหาประสทธภาพของแบบฝก

สกจ ศรพรหม (2541, หนา 70) กลาวถงความจ าเปนทจะตองทดสอบประสทธภาพของแบบฝก ดงน

1. ส าหรบหนวยงานผลตแบบฝก เปนการประกนคณภาพของแบบฝกวาอยในขนสงสามารถผลตออกมาเปนจ านวนมากได

2. ส าหรบผใชแบบฝก ซงแบบฝกจะท าหนาทสอการสอนโดยทชวยสรางสภาพการเรยนรใหผเรยนเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทมงหวง แบบฝกทมประสทธภาพจะชวยใหนกเรยนเกด การเรยนรทแทจรง

3. ส าหรบผผลตแบบฝก การทดสอบประสทธภาพ จะท าใหผผลตมนใจวาเนอหาสาระทลงในการฝกเหมาะสมงายตอการเขาใจ ซงจะท าใหผผลตมความช านาญสงขน

ชยยงค พรหมวงศ (2532, หนา 494-495) ไดกลาววา แนวคดในการหาประสทธภาพ แบบฝก ซงตรงกบภาษาองกฤษวา “ v lopm n al” เปนการตรวจสอบการพฒนา เพอใหงานด าเนนอยางมประสทธภาพ หมายถง การน าแบบฝกไปทดลองใช (try out) เพอปรบปรงทดลองสอนจรง (trial run) น าผลทไดมาปรบปรงแกไข เสรจแลวจงผลตออกมาเปนจ านวนมากซงมขนตอนในการหาประสทธภาพของแบบฝกไว ดงน

1. ก าหนดเกณฑประสทธภาพ ก าหนดเกณฑประสทธภาพโดยใชเกณฑมาตรฐาน ท าไดโดยการประเมนผลพฤตกรรม

ของผเรยน 2 ประเภท คอ พฤตกรรมตอเนองและพฤตกรรมสดทาย ซงคาประสทธภาพจะก าหนดเปนคา E1 คอ ประสทธภาพของกระบวนการ และคา E2 คอ ประสทธภาพของผลลพธ คดเปนรอยละของผลเฉลยคะแนนทได ดงนน E1/E2 หมายถง ประสทธภาพของกระบวนการประสทธภาพของของผลลพธ โดยปกตแลวการก าหนดเกณฑ E1/E2 ขนอยกบเนอหา หากเนอหาเปนความรความจ ามกก าหนดเกณฑ

45

ไวท 80/80, 85/85, หรอ 90/90 สวนเนอหาทเนนทกษะมกก าหนดต ากวา เชน 75/75 อยางไรกตาม ไมควรก าหนดต ากวาน เพราะก าหนดไวเทาไรมกจะไดผลเทานน

ก าหนดเกณฑโดยทดสอบทางสถต ซงท าไดโดยน าแบบฝกทสรางขนไปทดลองใช แลวหาคาความแตกตางของคะแนนกอนเรยน และหลงเรยน จากนนจงทดสอบความแตกตางของคะแนนกอนเรยนและหลงเรยน หากมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ถอวาแบบฝกมประสทธภาพ สามารถน าไปใชตอไปได

2. ก าหนดระดบประสทธภาพของแบบฝก ประสทธภาพของแบบฝกทสรางก าหนดเกณฑทยอมรบได 3ระดบ คอ 2.1 ระดบ “สงกวาเกณฑ” เมอประสทธภาพของแบบฝกสงกวาเกณฑทตงไวมคาเกน 2.5

ขนไป 2.2 ระดบ “เทาเกณฑ” เมอประสทธภาพของแบบฝกเทากบหรอสงกวาเกณฑทตงไว

แตไมเกน 2.5 2.3 ระดบ “ระดบต ากวาเกณฑ” เมอประสทธภาพของแบบฝกต ากวาเกณฑทตงไวแตไม

ต ากวา 2.5 ซงถอวายงมประสทธภาพทยอมรบได 3. การทดลองหาประสทธภาพ

3.1 การทดลองแบบหนงตอหนง (one –to–one testing) โดยการทดลองกบผเรยนจ านวน 3 คนโดยใชผเรยนทมระดบสตปญญาสง ปานกลาง ต า อยางละ 1 คน น าผลทไดมาค านวณหาประสทธภาพ แลวน ามาปรบปรงใหสมบรณใหดขน ซงตามปกตคะแนนทไดจากการทดลองจะมคาต ากวาเกณฑมาก เมอน ามาปรบปรงแลวจะสงขน

3.2 การทดลองแบบกลมเลก (small group testing) ใชกบผเรยนจ านวน 6–10 คน น าผลทไดไปหาประสทธภาพของแบบฝก แลวน ามาปรบปรงใหสมบรณขน

3.3 การทดลองภาคสนาม (field testing) คอ การทดลองกบผเรยนทมจ านวน 30–100 คน น าผลทไดค านวณหาประสทธภาพ แลวปรบปรงอกครงใหไดผลทควรไดใกลเคยงกบเกณฑทก าหนดไว หากต ากวาเกณฑมากไมเกนรอยละ 2.5 กยอมรบได แตหากแตกตางกนมากตองก าหนดเกณฑประสทธภาพของแบบฝกใหม โดยยดสภาพจรงตามเกณฑ

จากการศกษาการหาประสทธภาพของแบบฝกทกษะมขนตอนในการหาประสทธภาพ 3 ขนตอน คอ การก าหนดประสทธภาพ การก าหนดระดบประสทธภาพของแบบฝกการทดลองหาประสทธภาพ การด าเนนการท ง 3 ขนตอนน เพอเปนการประกนคณภาพของแบบฝกวามประสทธภาพชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรอยางแทจรง ซงผวจยไดน ามาเปนแนวทางในการสรางแบบฝกการคดอยางมวจารณญาณ ในการท าวจยครงน โดยก าหนดเกณฑประสทธภาพของแบบฝก

46

พฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณเปน 75/75 งานวจยทเกยวของ

งานวจยในตางประเทศ

a น อ ธ o o 5 “ ” ฒ

v n 2 ร น ช ม าของดวเตอรโดยเฉพาะระหวางการเขาไปดการเรยนก

47

ร

la เ ง น

งานวจยในประเทศ

ปยาภรณ พมแกว (2550 ไดพฒนาโปรแกรมพฒนาการคดอยางม

วจารณญาณส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 พบวา กลมตวอยางทใชในการศกษาปท 2 กลม กลมแรกใชศกษาประสทธภาพของโปรแกรมพฒนาการคดอยางมวจารณญาณส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 เปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานสมปอย(สมปอยวทยาเสรม) ส านกงานเขตพนทการศกษาศรสะเกต เขต 2 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2550 จ านวน 47 คน กลมท สอง เปนนกเรยนช นประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานหนองหมหวดง(ประชาวทยาคาร) ส านกงานเขตพนทการศกษาศรสะเกต เขต 2 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2550 จ านวน 36 คน ใชศกษาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณโดยใชโปรแกรมพฒนาการคดอยางมวจารณญาณ

48

ส าหรบเดกไทยอาย 11 – 12 ป ระยะเวลาทใชในการทดลองจ านวน 12 ชวโมง ใชแบบแผนการวจยแบบ One Group Pretest – Posttest Design วเคราะหขอมลโดยใชเกณฑประสทธภาพ 75/75 ส าหรบโปรแกรมพฒนาการคดอยางมวจารณญาณ เปรยบเทยบความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณกอนและหลงการใชโปรแกรมพฒนาการคดอยางมวจารณญาณโดยใชสถต t – test for Dependent ผลการวจยพบวา 1) โปรแกรมพฒนาการคดอยางมวจารณญาณส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 มประสทธภาพ 77.15/76.22 ซงเปนไปตามเกณฑทตงไว 2) ความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทเขารวมโปรแกรมพฒนาการคดอยางมวจารณญาณ ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 หลงทดลองสงกวากอนทดลองอยางมวนยส าคญทางสถตทระดบ .01

สมใจ ปราบพล (2550, หนา,บทคดยอ) การพฒนาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2 โดยการจดการเรยนรตามแนวคดของทศนา แขมมณ : โรงเรยนสอาดเผดมวทยา ส านกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 1 การวจยครงน เปนวจยเชงทดลอง มวตถประสงคเพอเปรยบเทยบความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 กอนเรยนและหลงเรยน ทจดกจกรรมการเรยนร ตามแนวคดของ ทศนา แขมมณ และเพอศกษาความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทมตอการจดกจกรรมการเรยนร ตามแนวคดของ ทศนา แขมมณ กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยน สอาดเผดมวทยา อ าเภอเมอง จงหวดชมพร ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2550 จ านวน 45 คน ทไดจากการสมโดยใชหองเรยนเปนหนวยในการสม ดวยวธจบฉลากจากจ านวนประชากร 12 หองเรยน ด าเนนการทดลองแบบหนงกลมสอบกอนสอบหลง (One Group Pretest – Posttest Design) เครองมอทใช คอ แผนการจดการเรยนรพฒนาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ เรอง ความสวยกบสขภาพ และแบบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอ คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) และคาท แบบ 2 กลมสมพนธกน (t - test for dependent) ผลการวจยพบวา 1) นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ทไดรบการฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ มความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ หลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 2) นกเรยนกลมตวอยางมความพงพอใจ ตอการจดกจกรรมการเรยนร พฒนาความสามารถ ในการคดอยางมวจารณญาณ ตามแนวคดของ ทศนา แขมมณ อยในระดบ มาก

กอบแกว แทสงเนน (2538, บทคดยอ) ไดศกษาผลของการใชแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ไดท าการสมโดยใชคาเฉลยบางกลมของคะแนนจากการวดผลสมฤทธทางการเรยนวชาสงคมศกษา เพอคดเลอกเปนกลมตวอยาง 2 กลมแลวท าการสม

49

เขากลมโดยว ธ สมอยางง าย แบงเปนกลมทดลอง จ านวน 40 คน และกลมควบคม 38คน การวเคราะหขอมลใช t-test ผลการวจยพบวา นกเรยนทใชแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณมทกษะการคดอยางมวจารณญาณสงกวานกเรยนทไมใชแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สรางค ประเทศ ไดท าการวจยเชงปฏบตการในชนเรยนเพอปรบปรงคณภาพการเรยนการสอน วชาภาษาองกฤษ ชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนบานสนปเลย อ าเภอเชยงค า จงหวดพะเยา ผลการวจยพบวา 1) กระบวนการวจยเชงปฏบตการในชนเรยนม 3 ขนตอน คอ ก.วางแผน ข. ด าเนนการเรยนการสอนควบคกบกระบวนการวจย ค. ขนทบทวนและประเมนวงจรเพอปรบแผน 2) นกเรยนมทกษะการฟง พด และพฒนาทางการเรยนวชาภาองกฤษ อยในระดบทนาพอใจ สามารถพดสนทนาทกทายไดตามสถานการณทก าหนด 3) นกเรยนทกคนมเจตคตทดตอการเรยนการสอนวชาภาองกฤษ มพฤตกรรมการเรยนทด สวนในเรองระเบยบวนยของนกเรยนยงไมนาพอใจ นกเรยนบางสวนยงเลนกนในเวลาเรยน

จนจรา อนตะเสาร (2542 ไดท าการวจยเชงปฏบตการในชนเรยนเพอปรบปรงคณภาพการเรยนการสอนคณตศาสตรชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนเทศบาลวดศรสพรรณ จงหวดเชยงใหม ผลการวจย พบวา 1) นกเรยนมความรความเขาใจในเนอหา และมทกษะการคดค านวณ ดขน 2) นกเรยนมพฤตกรรมการเรยนในหองเหมาะสมมากขน 3) นกเรยนมเจตนคตทดตอการเรยนการสอนคณตศาสตร

จงรกษ โนชย ไดท าการวจยเชงปฏบตการในชนเรยนเพอปรบปรงคณภาพ การเรยนการสอนคณตศาสตร นกเรยนชาวเขาเผามเซอร ชนประถมศกษาปท 2 โรงเรยนกมลเรยมสโกศล (บานผาใต) อ าเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม ผลการวจย พบวา 1) นกเรยนมความรความเขาใจในเนอหา และมทกษะการค านวณดขน 2) นกเรยนปรบปรงเปลยนแปลงพฤตกรรมในชนเรยนไปในทางทดขน 3) นกเรยนมเจตคตทดตอการเรยนการสอนคณตศาสตรและตอครผสอนคณตศาสตร

วนดา ปานโต (2543 ไดท าการวจยเรอง การเปรยบเทยบความเชอมนของแบบทดสอบวดความสามารถ การคดอยางมวจารณญาณทมการตรวจใหคะแนนและจ านวนขอตางกน โดยสรางแบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณตามแนวคดของ เดรสเซล ซงจ าแนกลกษณะการคดอยางมวจารณญาณ 5 ดาน คอ 1) การนยามปญหา 2) การเลอกขอมลทเกยวกบปญหา 3) การตระหนกในขอตกลงเบอตน 4) การก าหนดและเลอกสมมตฐานและ 5) การลงขอสรปอยางสมเหตสมผล คาความเชอมนของแบบทดสอบวดความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ทตรวจโดยวธระบความมนใจ จ านวน30 ขอ กบ 40 ขอ มคาเทากบ

50

.5829 กบ .6198 ตามล าดบ เมอน า คาความเชอมนของแบบทดสอบทตรวจใหคะแนนโดยวธระบความมนใจ จ านวน 30 ขอ กบ 40 ขอ มาเปรยบเทยบความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณทตรวจใหคะแนนโดยวธกบบอนสและคณะ จ านวน 30 กบ 40 ขอมคาเทากบ .6452 กบ .7711 ตามล าดบ เมอน าคาความเชอมนของแบบทดสอบ จ านวน 30 ขอ กบ 40 ขอมาเปรยบเทยบความแตกตาง คาความแตกตางกนอยาง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ดงน น ถาตองการใหแบบทดสอบมความเชอมนสงๆ ควรจะ ออกขอสอบตงแต 40 ขอขนไป เพราะขอสอบมากๆ จะสามารถวดไดครอบคลมกบสงทตองการวด ท าใหแบบทดสอบวดไดเทยงตรงซงเปนคณสมบตของแบบทดสอบทตองการนนเอง

จรนนท วชรกล (2545, ไดท าการศกษาผลของการคดอยางมวจารณญาณในนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทก าลงศกษาอยในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2545 โรงเรยนบานกระทม อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร จ านวน 2 หองเรยน แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 1หองเรยน กลมทดลองไดรบการสอนโดยใชแบบวดการคดอยางมวจารณญาณ ทผวจยสรางขนส าหรบกลมควบคมไดรบการสอนตามปกต และประเมนการคดอยางมวจารณญาณโดยใช แบบวดการคดอยางมวจารณญาณทผวจยสรางขนเองใชเวลาในการทดลองกลมละ 20 คาบ คาบละ 50 นาท โดยทง 2 กลม ใชเนอหาเดยวกนและใชรปแบบวจยเชงทดลอง (the randomized control group pretest – posttest design)เครองมอทใชในการวจย คอ แบบวดการคดอยางมวจารณญาณและแบบฝกการคดอยางมวจารณญาณ ในการวเคราะหขอมลใชสถตคา t–test independent และ t-test dependent ผลการวจยพบวา นกเรยนกลมทไดรบการฝกการคดอยางมวจารญาณ มการคดอยางมวจารณญาณ สงกวากลมทไมไดรบการฝก อยางมนยส าคญทระดบ 0.05

วนดา ราชรกษ (2548, ) ไดท าการวจยเรอง การพฒนาแบบฝกความสามารถในการแกปญหา ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ไดหาประสทธภาพของแบบฝก และเปรยบเทยบความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 กอนและหลงการไดรบการฝก โดยใชแบบฝกความสามารถในการแกปญหา กลมตวอยางทใชในการศกษาเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 โรงเรยนอนบาลขามสะแกแสง อ าเภอขามสะแกแสง จงหวดนครราชสมา ปการศกษา 2547 ภาคเรยนท 2 จ านวน 31 คนไดมาโดยวธการสมอยางงาย (ทมหองเรยนเปนหนวยในการสม) ด าเนนการฝกทงหมด 16 ครง ครงละ 50 นาท เปนเวลา 16 วน การวเคราะหขอมลใชสถต คาเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหความแปรปรวนแบบทศทางเดยว และการทดสอบคาท ผลการวจย พบวา ประสทธภาพของแบบฝกความสามารถในการแกปญหาเปนไปตามเกณฑมาตรฐาน 75/75 นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 มความสามารถในการแกปญหาเพมขน ภายหลงไดรบการฝกโดยใชแบบฝกความสามารถในการแกปญหา อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

51

(2549,

จากการศกษางานวจย ท เ กยวของ ทกลาวมานแสดงให เหนวากระบวนการวจย เชงปฏบตการชวยแกปญหาพฤตกรรมการเรยนของนกเรยน ชวยใหนกเรยนมผลสมฤทธทาง การเรยนทดขนอยางมประสทธภาพ โดยครผสอนเปนผพฒนาเทคนควธการนวตกรรม ใชกจกรรมทหลากหลาย เพอใหนกเรยนไดเรยนรเตมตามศกยภาพ มเจตคตทดตอการเรยน ซงในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ครงน ผวจยด าเนนตามขนตอนการวจยเชงปฏบตการประกอบดวย 4 ขนตอน คอ การเตรยมการส ารวจปญหา หาสาเหตของปญหา การเลอกแนวทางและก าหนดแผน ลงมอปฏบต ทบทวนประเมนวงจรเพอปรบปรงและรายงานผล เปนการปฏบตตามแผนทวางไวอยางเปนระบบ มการตรวจสอบ การปฏบตงานทกขนตอนของผวจย และผทเกยวของ โดยใชชดแบบฝกพฒนาทกษะการคด อยางมวจารณญาณ และการสนทนากลม เพอเปรยบเทยบผลการปฏบตงานหลงจากใชการวจยเชงปฏบตการไดสนสดลงของผวจย สรปกรอบแนวคดในการวจย

การวจยเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 โรงเรยนบานตลาดเขตมตรภาพท 105 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เขต 2 เปนการด าเนนการตามขนตอนการวจยเชงปฏบตการประกอบดวย 4 ขนตอน คอ การเตรยมการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา การเลอกแนวทางและก าหนดแผน ลงมอปฏบต ทบทวนประเมนวงจรเพอปรบปรงและรายงาน ในการด าเนนการทง 4 ขนตอนดงกลาวมความสมพนธเชอมโยงตอเนองกน ดงแผนภมท 2.4 ดงน

52

ทฤษฎ

คมมส แมกเทกการด

(Kemmis & Mctaggart)

การใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการ ขนท 1 เตรยมการส ารวจสภาพ

ปญหา หาสาเหตของปญหา ขนท 2 เลอกแนวทางและก าหนด

แผน ขนท 3 ลงมอปฏบต ขนท 4 ทบทวนประเมนวงจรเพอ

ปรบปรงและรายงานผล

แผนภมท 2.4 แสดงกรอบแนวคดในการวจยเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

53

บทท 3

วธการด าเนนการวจย

ของ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ เปนการวจยเชงปฏบตการ ซงผวจยไดด าเนนการเปนล าดบตามขนตอนโดยแบงเปน 4 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 การเตรยมการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา เปนการรวบรวมขอมลทจะน ามาเปนแนวทางในการสรางเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ โดยเกบขอมลจากนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ผบรหารโรงเรยน ครผสอนผปกครองของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ประกอบดวย 2 กจกรรมหลก คอ 1) ส ารวจสภาพปญหาและหาสาเหต วธการแกปญหา มกจกรรมยอย 5 กจกรรม คอ ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหาการขาดทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ก าหนดประชากรและกลมตวอยาง สรางเครองมอทใชเกบขอมล และการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใช 2) วเคราะหสภาพปญหาและเลอกแนวทางในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

ขนตอนท 2 เลอกแนวทางและก าหนดแผน จากการวเคราะหสภาพปญหาและสาเหต ของปญหาในการท าวจย เพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ผวจยน าขอมลทไดมาวางแผน และก าหนดทางเลอกในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ประกอบดวย 5 กจกรรม คอ สรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล แบบแผนการทดลอง การด าเนนการทดลอง การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใช

ขนตอนท 3 การลงมอปฏบต เปนการน าเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณทปรบปรงแลวจากขนตอนท 2 ไปทดลองใชกบกลมตวอยาง ประกอบดวย 4 กจกรรมหลก คอ 1) วตถประสงคของการฝกพฒนาทกษะ 2) วธด าเนนการวจย 3) การเกบรวบรวมขอมล 4) การวเคราะหขอมลและสถตทใช

ขนตอนท 4 ทบทวนประเมนวงจรเพอปรบปรงและรายงานผล เปนการประเมนผลและปรบปรงแกไข การพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน (ใหมประสทธภาพยงขน)

การวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ประกอบดวย 4 ขนตอน มความสมพนธกนดงแสดงในแผนภมท 3.1 รปแบบการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคด

54

อยางมวจารณญาณ ดงน แผนภมท 3.1 รปแบบกระบวนการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณทใช

ในการวจยครงน ผวจยประยกตมาจากรปแบบงานวจยของกตตพร ปญญาภญโญผล (2540)

ผวจย

1. ขนเตรยมการส ารวจสภาพปญหา สาเหตของปญหา ผวจยส ารวจสภาพปญหาในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

2. ขนก าหนดทางเลอกและวางแผน 2.1 วางแผนการสรางเครองมอการวจย การวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการผลตสอ

อปกรณการสอน สรางเครองมอ 2.2 ท าแบบฝก / ปรบแบบฝก

3.1 ปรบพนฐาน (act and observe) 3.2 ทดสอบกอนฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (reflect) 3.3 วางแผนฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (plan) 3.4 ฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (act and observe) โดยใชแบบฝก 3.5 ทดสอบระหวางฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (act and observe) ความคดเหน

ความรสก และพฤตกรรมของนกเรยน 3.6 ผลการทดสอบระหวางการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ วจารณการเรยนการสอน

(reflect)

ยงไมจบขนตอนการฝกทกษะ

3.7 ทดสอบเมอจบขนตอนการฝก (act and observe) ตอบแบบสอบถาม 3.8 ผลการทดสอบ (reflect) ผลการตอบแบบสอบถาม

4. ทบทวนและประเมนวงจรเพอปรบแผน (Reflect of Review and Evaluate Cycle)

3. ขนลงมอปฏบต

ทดสอบกอนฝก ระหวางฝก ทดสอบหลงฝก

ผวจยและคร

ปรบ ปรบ

55

วธด าเนนการตามรปแบบกระบวนการวจย

ขนตอนท 1 การเตรยมการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา การด าเนนส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา เปนการรวบรวมขอมลทจะน ามาเปน

แนวทางในการสรางเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณโดยเกบขอมลจากนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ผบรหารโรงเรยน ครผสอน ผปกครองของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ประกอบดวย 2 กจกรรมหลก คอ 1) ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหามกจกรรมยอย 5 กจกรรม คอ ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหาการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ก าหนดประชากรและกลมตวอยาง สรางเครองมอทใชเกบขอมล การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใช 2) วเคราะหสภาพปญหาและเลอกแนวทางในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

วตถประสงค เพอส ารวจสภาพปญหาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ โดยศกษาจากการตอบแบบสอบถาม

ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 และการสนทนากลม(focus group) ผบรหารโรงเรยน ครผสอน และผปกครองนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 แลวน ามาเปนแนวทางในการสรางเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน

วธด าเนนการ 1. ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา และวธการแกปญหา

1.1 ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา และวธการแกปญหา ผวจยไดส ารวจสภาพปญหาจากแหลงขอมลตางๆ ดงน

1.1.1 จากแบบสอบถามการส ารวจสภาพปญหาความสามารถการคดอยางมวจารณญาณนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

1.1.2 จากการสนทนากลม (focus group) ผบรหารโรงเรยน ครผสอนชนประถมศกษาปท 6 ผปกครองของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

56

1.1.3 จากการสงเกตสภาพการเรยนการสอนในชนเรยน พฤตกรรมการเรยนของนกเรยน

ชนประถมศกษาปท 6 ทผานมาของผวจยเอง 1.2 ประชากรและกลมตวอยาง

1.2.1 ประชากร ทใชในการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหาในครงน เปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2552 แบงออกเปน 2 กลมดงน 1) กลมทใชตอบแบบสอบถาม ไดแก นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 2) กลมทใชตอบแบบสมภาษณ ไดแก ผบรหารโรงเรยน ซงประกอบดวย ผ อ านวยการโรงเรยน และ รองผ อ านวยการโรงเรยน ครช นประถมศกษาปท 6 ผปกครองของนกเรยน

1.2.2 กลมตวอยาง เปนสวนหนงของประชากรขางตนผวจยก าหนดขนาดกลมตวอยางดงน

1.2.2.1 กลมตวอยางทใชแบบสอบถามเพอ ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหา ไดแก นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2552 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 จ านวนทงสน 693 คนไดจากการสมแบบหลายขนตอน (multistage random sampling) โดยมแนวคดในการด าเนนการตามขนตอนดงน

ขนท 1 การสมแบบแบงกลม (cluster random sampling) ขนท 2 เลอกตวแทน โดยการสมอยางงาย (simple random sampling) ใชวธจบฉลาก

เปนกลมตวอยางทใชในการส ารวจสภาพปญหา ขนท 3 เกบรวบรวมขอมล จากแบบสอบถามส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต

วธการแกปญหา กบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทงหมด 1.2.2.2 กลมตวอยางทใหขอมลในการสนทนากลม (focus group) ผวจยก าหนด

ขนาดของกลมสนทนา ดงน สเตวอรท และ ชามดาชาน (Stewart and shamdasani, 1991 อางถงใน สกาวรตน ชมเชย (2543,

หนา 65) กลาววา จ านวนผเขารวมกลมสนทนา ควรอยระหวาง 6-12 คน เพราะถามากกวา 12 คน แลวจะท าใหควบคมและด าเนนการสนทนาล าบาก แตถาหากนอยกวา 6 คน อาจจะท าใหปฏสมพนธ หรอการเคลอนไหวภายในกลมมนอย ท าใหไมไดขอมลเทาทควรจะเปน

ดงนน ผวจยจงคดเลอกตวแทนกลมสนทนาทเกยวของในการบรหารจดการ ประกอบดวย ผบรหารโรงเรยน ผปกครองของนกเรยน ไดจากการสมแบบหลายขนตอน (multistage random sampling) โดยมแนวคดในการด าเนนการตามขนตอนดงน

57

ขนท 1 การสมแบบแบงกลม (cluster random sampling) ขนท 2 เลอกตวแทนของกลมอ าเภอ โดยการสมอยางงาย (simple random sampling) ใชวธการ

จบฉลาก เปนกลมตวอยางทใชในการสนทนากลม ขนท 3 เลอกตวแทนโดยวธการสมแบบแบงชน (stratified random sampling) ขนท 4 เลอกตวแทนผเขารวมสนทนากลม จากโรงเรยนทถกสมตามขนตอนท 4

1.3 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทผวจยใชในการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา ประกอบดวย 1) แบบสอบถามส ารวจสภาพปญหานกเรยน 2) การสนทนากลมผบรหารโรงเรยน ครผสอนชนประถมศกษาปท 6 ผปกครองของนกเรยน

1.3.1 แบบสอบถามส ารวจสภาพปญหา เปนแบบสอบถามความสามารถการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ใน 5 ดาน คอ ดานการนยามปญหาดานการเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา ดานการระบขอสนนษฐาน ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐานดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผลวาทกษะทง 5 ดานนนนกเรยนมปญหาในดานใดมากทสดโดยมขนตอนในการสราง ดงน

1.3.1.1 ก าหนดวตถประสงคของการสรางแบบสอบถามส ารวจสภาพปญหาความสามารถการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน เพอใชเกบขอมลในการตอบแบบสอบถาม น ามาพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ

1.3.1.2 ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของแลวน ามาก าหนดประเดนทเปนกรอบปญหาการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนส าหรบการส ารวจสภาพปญหา

1.3.1.3 ยกรางแบบสอบถามเพอใชในการส ารวจสภาพปญหาความสามารถการคดอยางมวจารณญาณ โดยแบงเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 สถานภาพและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอมลแบบสอบถามเกยวกบกระบวนการคดอยางมวจารณญาณตาม

แนวคดของเดรสเซลและเมยฮวส ใชวดพฤตกรรมหลก 5 ดาน เปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ (rating scate)

ตอนท 3 เปนค าถามปลายเปดเพอใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนอยางอสระ

1.3.1.4 น าแบบสอบถามหาความเทยงตรงเชงเนอหา (content validity) โดยน าแบบสอบถามใหผเชยวชาญ จ านวน 5 ทาน ประเมนความสอดคลอง (index of item objective conqurence: IOC) ระหวางขอค าถามแตละขอกบวตถประสงคของการสรางแบบสอบถาม รวมถง

58

ขอเสนอแนะตางๆ ทท าใหแบบสอบถามมความสมบรณ โดยก าหนดเกณฑในการพจารณาคอ เหนวาสอดคลอง ใหคะแนน +1 ไมแนใจ ใหคะแนน 0 เหนวาไมสอดคลอง ใหคะแนน -1

การหาดชนความสอดคลอง โดยใชสตร IOC ของ โรวเนลล และแฮมเบลตน ลวน สายยศ และองคณา สายยศ ( 2539,

IOC = NR

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองมคาอยระหวาง -1 ถง +1 R แทน ผลรวมของการพจารณาของผเชยวชาญ N แทน จ านวนผเชยวชาญ น าขอมลทรวบรวมจากความคดเหนของผเชยวชาญมาค านวณหาคา IOC แลวคดเลอกคา

ดชนความสอดคลองทมคาเทากบหรอมากกวา 0.5 ขนไป ขอค าถามแตละขอกบวตถประสงค

ของการสรางแบบสอบถาม (IOC) ไดคาดชนความสอดคลอง – 1 ผวจย

1.3.1.5 น าขอเสนอแนะของผเชยวชาญมาพจารณาปรบปรงแกไขแลวเรยบเรยงจดท าเปนแบบสอบถามฉบบสมบรณ

ขนตอนท 2 วางแผนและก าหนดทางเลอก

จากการวเคราะหสภาพปญหาและสาเหตของปญหาในการท าวจย เพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ผวจยน าขอมลทไดมาวางแผนและก าหนดทางเลอกในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ประกอบดวย 5 กจกรรม คอ การด าเนนการทดลอง แบบแผนการทดลอง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใช

วตถประสงค

เพอก าหนดขนตอนในการวางแผนและก าหนดทางเลอกในการสรางเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ใหสอดคลองกบสภาพปญหา สาเหตของปญหาทส ารวจในขนตอนท 1

59

การด าเนนการทดลอง

1. นกเรยนกลมทดลอง ทใชพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณครงนเปนสวนหนงของประชากรขางตน โดยผวจยก าหนดขนาดนกเรยนกลมทดลองจากการสมแบบเจาะจง (purposive random sampling) โดยเลอกเจาะจง นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2554 จ านวน 1 หองเรยน และจ านวนนกเรยน 24 คน ซงเปนโรงเรยนทผวจยเปนครผสอนในชนประถมศกษาปท 6 มาเปนกลมตวอยางทใชทดลองพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ โดยมเกณฑในการพจารณาเลอกกลมทดลอง ดงน

1.1 ผบรหาร เหนความส าคญในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนและใหการสนบสนนสงเสรมในการท าวจย เนองจากผลการประเมนภายนอกในรอบแรก และรอบท 2 ทเกยวของกบกระบวนการคดของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ต ากวาทกมาตรฐาน

1.2 พจารณาจากวตถประสงคของการวจยเชงปฏบตการ คอ เปนการวจยทท าโดยครผสอน เพอแกปญหาทเกดขน และน าผลมาใชในการปรบปรงพฒนาการเรยนการสอนใหเกดประโยชนสงสดกบผเรยน สวมล วองวาณช ( 2544, หนา 11)

1. ผวจยด าเนนการประชมชแจง พฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณใหกบนกเรยนกลมทดลอง

2. ทดสอบความรกอนการพฒนา 3. ฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณโดยใชแบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

กบนกเรยนกลมทดลอง จ านวน 12 ชวโมง 4. ทดสอบความรหลงการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 6. เปรยบเทยบคะแนนความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนกลมทดลอง

กอนและหลงการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 7. สนทนากลมกบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 มกาว 8. สรปผลการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน

60

แบบแผนการทดลอง

การเลอกรปแบบการทดลองในขนตอนน ผวจยด าเนนการทดลองตามแผนการทดลอง รปแบบกลมเดยวสอบกอน และหลง (one-group pretest – posttest design) ลวน และองคนา สายยศ (2539, หนา 216) เสนอแนะไว ดงน

ตารางท 3.1 แสดงแบบแผนการทดลองแบบ one-group pretest – posttest design

ความหมายของสญลกษณ X หมายถง การทดลองใชแบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ T1 หมายถง การสอบกลมทดลองกอนการพฒนา T2 หมายถง การสอบกลมทดลองหลงการพฒนา

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย 1) แบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณกอนและหลงการฝก 2) แบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 3) แบบบนทกดานการเรยนของนกเรยน 4) แบบบนทกหลงการฝกของผวจย 5) การสนทนากลม

1. แบบทดสอบวดความสามารถการคดอยางมวจารณญาณ (critical thinking test) ผวจยด าเนนการสรางแบบทดสอบวดความสามารถการคดอยางมวจารณญาณ ทวดความสามารถยอย 5 ขนตอน ไดแก การนยามปญหา การเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา การระบขอสนนษฐาน การก าหนดและเลอกสมมตฐาน การลงขอสรปอยางสมเหตสมผลทผวจยพฒนาขนจากแบบทดสอบวดความสามารถการคดอยางมวจารณญาณของ วนดา ปานโต (2543) ซงมความเหมาะสมกบสภาพปญหาและวยของนกเรยน ทผวจยท าการศกษาโดยมขนตอนในการสรางดงน

1.1 ก าหนดวตถประสงคของการสรางแบบทดสอบวดความสามารถการคดอยางมวจารณญาณ และศกษาหลกการสรางแบบทดสอบการวดการคดอยางมวจารณญาณศกษาหลกเกณฑ

สอบกอน ทดลอง สอบหลง 1 X 2

61

และวธการสรางขอสอบจากเอกสาร ต ารา และการวจยทเกยวกบการสรางแบบทดสอบการคดอยางมวจารณญาณ

1.2 ยกรางแบบทดสอบแบบทดสอบใหครอบคลมขอบเขตของเนอหา 5 ขนตอนลกษณะของขอค าถามในแบบทดสอบทสรางขนจะประกอบไปดวยขอความทคลมเครอ ขอโตแยง สถานการณ ขอมลจากบทความสอสงพมพตางๆ โทรทศน วทย หนงสอพมพ แบบทดสอบนเปนแบบปรนยชนด 5 ตวเลอก จ านวน 50 ขอ ในแตละขอประกอบดวยค าตอบทถกตองเพยงขอเดยว ดงตารางการสรางแบบทดสอบวดความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ขนตอนดงน

2 การสรางแบบทดสอบวดความสามารถทางการคดอยางมวจารณญาณ

ดานการคดอยางมวจารณญาณ ขอท จ านวนขอ 1. ดานการนยามปญหา 1, 6, 11, 16, 21, 26, 31, 36, 41, 46 10 2. ดานการเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา 2,7, 12, 17, 22, 27, 32, 37, 42, 47 10 3. ดานการระบขอตกลงเบองตน 3, 8, 13, 18, 23, 28, 33, 38, 43, 48 10 4. ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐาน 4, 9, 14, 19, 24, 29, 34, 39, 44, 49 10 5. ดานการสรปอยางสมเหตสมผล 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50 10

รวม 50 50 1.3 การเขยนขอสอบ รปแบบของตวค าถาม ตวค าตอบแบบทดสอบวดความสามารถการ

คดอยางมวจารณญาณ เปนแบบทดสอบเลอกตอบชนด 5 ตวเลอก ชนดสถานการณ สภาพปญหาสนๆ ซงมทงหมด 10 สถานการณ สวนค าถามเปนขอสรปของสถานการณ หรอปญหานน ค าถามสถานการณ สถานการณละ 5 ขอ ตามทนยามไวรวมทงหมดจ านวน 50 ขอ

1.4 เกณฑในการตรวจใหคะแนน แบบวดความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ เปนแบบวดแบบเลอกตอบให

เลอกค าตอบทถกตองเพยงขอเดยว มเกณฑการตรวจดงน ตอบถกในแตละขอให 1 คะแนน ถาตอบผดหรอไมตอบได 0 คะแนน

1.5 หาความเทยงตรงเชงเนอหา หลงจากน ารางแบบทดสอบไปใหผเชยวชาญ 5 ทาน เปนผ ตรวจสอบความเหมาะสม ขอค าถามของแบบทดสอบโดยพจารณาคดเลอกจากคา IOC ทมคามากกวาหรอเทากบ 0.5 ไดคาความสอดคลองระหวาง 0.6–1 แลวน าแบบทดสอบไปแกไขขอบกพรอง

62

1.6 น าแบบทดสอบทไดไปทดลองใชครงท 1 กบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทมสภาพปญหาในมาตรฐานดานกระบวนการคดต า จ านวน 30 คน แลวน าขอมลทไดมาตรวจสอบคณภาพรายขอ ( item analysis) เพอหาคาความยากงาย (P) และ ค าอ านาจจ าแนก(r) (253 -180) โดยคดเลอกแบบทดสอบไวเฉพาะขอทมความยากงายทอยระหวาง 0.20 ถง 0.80 และมคาอ านาจจ าแนกตงแต 0.20 ขนไป ซงไดคาความยากงาย 0.23–0.87 และมคาอ านาจจ าแนก 0.21–0.78 เลอกแบบทดสอบไวจ านวน 40 ขอ

1.7 น าแบบทดสอบทผานการหาคาความยากงายแลว ไปทดลองใชครงท 2 กบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทมปญหาดานกระบวนการคดในมาตรฐานท 4 จ านวน 30 คนน าผลทไดมาค านวณหาคาความเชอมนของแบบทดสอบทงฉบบโดยใชสตรของ คเดอร- รชารดสน (KR-20) โดยพจารณาความเชอมนทมคามากกวาหรอเทากบ 0.70 ขนไป ไดคาความเชอมน 0.83

1.8 น าผลทไดมาปรบปรงแกไข แลวจดท าเปนแบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณกอนและหลงการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณฉบบสมบรณ

2. แบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ผวจยด าเนนขนตอนและการสราง แบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ดงน 2.1 ก าหนดวตถประสงคของการสราง แบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

ศกษาหลกการสรางจากงานวจยทเกยวของกบการฝกการคดในหมวดวชาตาง ๆ ตลอดทงงานวจยตางประเทศ เพอเปนแนวทางในการสราง กระบวนการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ส าหรบการวจยครงน

2.2 ยกรางแบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ใหครอบคลมขอบเขตของเนอหา 5 ดานตามแนวคดของเดรสเซลและเมยฮว (Dressel and Mayhew, 1957) ไดแก การนยามปญหา การเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา การระบขอสนนษฐาน การก าหนดและเลอกสมมตฐาน การลงขอสรปอยางสมเหตสมผล เพอใชในการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จ านวน 12 ครง ๆ ละ 60 นาท โดยใชฝกสปดาหละ 3 ครง ในชวโมงแนะแนว ชวโมงลกเสอ - เนตรนาร และชวโมงชมนม

2.3 น าแบบฝกพฒนาทกษะทสรางขนเสนออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองเชงเนอหา การคดอยางมวจารณญาณ และภาษาทเหมาะสมกบบทเรยนเพอปรบปรงแกไขใหสมบรณ

63

2.4 น าแบบฝกพฒนาทกษะทปรบปรงแลวจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธเสนอตอผเชยวชาญจ านวน 5 ทาน เพอประเมนความเทยงตรงเชงเนอหา การคดอยางมวจารณญาณ แลวน ามาปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ

2.5 น าแบบฝกพฒนาทกษะทปรบปรงแลวจากผเชยวชาญ ไปทดลองใชกบนกเรยนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานทงใหญ ตามขนตอนดงน

2.5.1 การทดลองแบบหนงตอหนง (one–to–one testing) โดยการทดลองกบผเรยนจ านวน 3 คน เพอหาขอบกพรองในดานเนอหา ภาษา เวลาทใช ตลอดจนการด าเนนกจกรรม โดยใชผเรยนทมระดบสตปญญา สง ปานกลาง ต า อยางละ 1 คน โดยใชเกณฑการแยกผเรยนเปน 3 กลม จากคะแนนเกรดเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนเทอมสดทายของนกเรยนแตละคนเปนตวก าหนด ระดบสตปญญาของนกเรยน ดงน

1) กลมทมระดบสตปญญาสงมคะแนนเกรดเฉลยตงแต 3.00 ขนไป 2) กลมทมสตปญญาปานกลางมคะแนนเกรดเฉลยอยในชวง 2.00 – 2.99 3) กลมทมระดบสตปญญาต ามคะแนนเกรดเฉลยต ากวา 2.00

จากนนน ามาปรบปรงแกไขขอบกพรองกอนน า ไปหาประสทธภาพกลมเลก ซงผวจยไดด าเนนไปตามโปรแกรมการฝกทผวจยสรางขน โดยทดลองหาประสทธภาพ 14 วน วนละ 1 ครง ครงละ 60 นาท น าผลทไดมาค านวณหาประสทธภาพของชดแบบฝกไดคาประสทธภาพ E1/E2 คอ 73.88/71.66 แลวน ามาปรบปรงใหสมบรณขน

2.5.2 การทดลองแบบกลมเลก (small group testing) ใชกบผเรยนจ านวน 10 คน เพอหาขอบกพรองทางดานเนอหา เวลาทใชในการท าแบบฝก ภาษา และรปแบบของการฝกเพมเตมจากน นน ามาปรบปรงแกไขอกครง ผ วจ ยด าเนนการหาประสทธภาพเชนเดยวกบการหาประสทธภาพกลมยอย โดยทดลองหาประสทธภาพ 14 วน วนละ 1 ครง ครงละ 60 นาท น าผลทไดค านวณหาประสทธภาพของแบบฝกไดคาประสทธภาพ E1/E2 คอ 77.33/75.75 แลวน ามาปรบปรงใหสมบรณยงขน

2.5.3 การทดลองภาคสนาม (field testing) คอ การทดลองกบผเรยนทมจ านวน 30 คน โดยน าแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณทปรบปรงแลวจากขนตอนท 2 ไปทดลองใชกบนกเรยนในชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ เพอหาประสทธภาพของแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณทผวจ ยสรางขน โดยน าผลทไดมาวเคราะห เพอเปรยบเทยบกบเกณฑ 75/75 โดยทดลองหาประสทธภาพ 14 วน วนละ 1 ครง ครงละ 60 นาท ซงไดแบบฝกทมประสทธภาพสงกวาเกณฑมาตรฐาน คอ ไดคาประสทธภาพ E1/E2 คอ 78.17/82

64

เกณฑการใหคะแนนทกษะการคดอยางมวจารณญาณจากชดแบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ผวจยด าเนนการวดทกษะการคดอยางมวจารณญาณจากชดแบบฝกพฒนาทกษะดงน

1) ศกษาทฤษฏและองคประกอบของการวดการคดอยางมวจารณญาณและก าหนดขอบเขตของทกษะการคดอยางมวจารณญาณตามทกษะการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ขนตอน

2) ทกษะการคดหลกจะเปนแนวการตงโจทยค าถามจากกรณศกษา เนอหาจากขาวเหตการณ บทความ สารคด

3) ลกษณะการคดจะเปนแนวค าตอบของนกเรยนซงก าหนดเกณฑของการคดอยางมวจารณญาณ เปน 0 1 2 3 4 5 ตามล าดบ โดยพจารณาจากเกณฑของ เบสท (Best, 1983 255อางถงใน บงกชกร ทบเทยง, 2546, หนา 50-51) ดงน

ตอบตรงประเดนและชดเจน ไดคะแนนอยางมวจารณญาณ 5 คะแนน ตอบตรงประเดนแตยงไมชดเจน ไดคะแนนอยางมวจารณญาณ 4 คะแนน ตอบตรงประเดนบางสวน ไดคะแนนอยางมวจารณญาณ 3 คะแนน ตอบตรงประเดนบางสวนไมชดเจน ไดคะแนนอยางมวจารณญาณ 2 คะแนน ตอบไมตรงประเดน ไดคะแนนอยางมวจารณญาณ 1 คะแนน ไมตอบตามเลย ไดคะแนนอยางมวจารณญาณ 0 คะแนน

4) เกณฑทใชในการแปลผลทกษะการคดวจารณญาณของนกเรยน จะใชคาเฉลยของคะแนน จากแบบฝกน ามาแปลผลโดยใชเกณฑ ดงน

คาเฉลย 4.50 - 5.00 หมายถง ทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนอย ในระดบ มากทสด

คาเฉลย 3.50 - 4.49 หมายถง ทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนอยในระดบมาก

คาเฉลย 2.50 - 3.49 หมายถง ทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนอยในระดบ ปานกลาง

คาเฉลย 1.50 - 2.49 หมายถง ทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนอยในระดบนอย

คาเฉลย 0.00 - 1.49 หมายถง ทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนอยในระดบ นอยทสด

65

3. แบบบนทกดานการเรยนของนกเรยน ดความกาวหนาในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณขอนกเรยน

4. แบบบนทกหลงการฝกของผวจย เพอบนทกปรากฏการณทเกดขนในชนเรยน ดงน ปฏสมพนธในชนเรยน ผลทเกดจากการฝก จดเดนจดดอยของการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณในแตละขนตอนของการฝก ปญหาและแนวทางแกไข ความคดเหนทวไป

5. การสนทนากลม (focus group) เพอประเมนความกาวหนาของนกเรยน ผวจยก าหนดประเดนการสนทนากบนกเรยนหลงการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ดง น 1) ในการเรยนครงนนกเรยนมความรอะไรเพมเตมบาง 2) นกเรยนมขอสงสย หรอไมเขาใจสงใดบาง 3) นกเรยนมขอเสนอแนะใดบาง 4) ในการสอนครงนนกเรยนพอใจมากนอยเพยงใด

การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยด าเนนการทดลองและเกบรวบรวมขอมลดวยตวเอง โดยเกบขอมลทงเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ ดงตอไปน

ขอมลเชงปรมาณ คอ 1. แบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนกอนการฝกและหลง

การฝก 2. แบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนกลมทดลอง ขอมลเชงคณภาพ คอ 1. แบบบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน 2. แบบบนทกผลหลงการฝกของผวจย 3. การสนทนากลม (focus group) นกเรยนกลมทดลอง หลงการฝก

66

วเคราะหขอมลและสถตทใช

การวจยครงนด าเนนการวเคราะหขอมลคะแนนทไดจากแบบสอบถาม จากการวดผลทงกอนและหลงทดลอง โดยใชโปรแกรมส าเรจรปเพอการวจย (SPSS for window 10.0) มาใชในการวเคราะหคาสถตตาง ๆ ดงน

ขอมลเชงปรมาณ 1. หาคาสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนจากแบบทดสอบ

ความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ กอนการทดลองและหลงการทดลอง 1.1 การส ารวจสภาพปญหา สาเหตของปญหา ใชสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย รอยละ

สวนเบยงเบนมาตรฐาน 1.2 สถตทใชในการหาคณภาพเครองมอเกบรวบรวมขอมล ไดแก คาดชนความสอดคลอง

คาความยากงาย คาอ านาจจ าแนก คาความเชอมน และหาประสทธภาพ 2. ทดสอบความแตกตางคะแนนจากแบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ

ของกลมทดลองโดยการทดสอบคาท ( t - test) ค านวณจากสตร 3. สถตทใชในการหาคณภาพเครองมอเกบรวบรวมขอมล ไดแก คาดชนความสอดคลอง

คาความยากงาย คาอ านาจจ าแนก คาความเชอมน และหาประสทธภาพ 3.1 การหาดชนความสอดคลองโดยใชสตร IOC ของโรวเนลล และ แฮมเบล ตน ลวน สายยศ

และองคณา สายยศ (2539, หนา 249)

IOC = NR

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองมคาอยระหวาง -1 ถง +1

R แทน ผลรวมของการพจารณาของผเชยวชาญ N แทน จ านวนผเชยวชาญ

คาดชนความสอดคลองตองมคามากกวาหรอเทากบ 0.5 จงจะถอวาประเดนนนมความสอดคลองกน

67

3.2 การหาคาความยากงาย (p) ของแบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ ชนดปรนย 5 ตวเลอก ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ (2539, หนา 179) ใชสตร

P = NR

เมอ P แทน ดชนคาความยากงาย R แทน จ านวนนกเรยนทท าขอสอบถก N แทน จ านวนนกเรยนทท าขอสอบทงหมด

คดเลอกเฉพาะแบบทดสอบทมคาความยากงายระหวาง 0.20 - 0.80

3.3 การหาคาอ านาจจ าแนก ของแบบทดสอบโดยแบงนกเรยนกลมเกงและกลมออน 25 % ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ (2539, หนา 180) ใชสตร

D = 2

NL

RH

R

เมอ D แทน คาอ านาจจ าแนก RH แทน คะแนนรวมของผตอบถกในกลมเกง

LR แทน คะแนนรวมของผตอบถกในกลมออน

N แทน จ านวนนกเรยนในกลมเกงและกลมออน คดเลอกเฉพาะแบบทดสอบทมคาอ านาจจ าแนกตงแต 0.20 ขนไป

3.4 หาคาความเชอมนของแบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณโดยขอสอบมเกณฑใหคะแนนคอ ถกได 1 และผด ได 0 ใชสตรของ คเดอร-รชารดสน 20 (KR 20) ลวน สายยศ และ องคนา สายยศ (2539, หนา 168)

12spqΣ11n

n ttr

68

เมอ rtt แทน คาความเชอมนของแบบทดสอบ n แทน จ านวนขอของแบบทดสอบ

p แทน สดสวนของผทท าไดในขอหนงๆ =

q แทน สดสวนของผทท าผดในขอหนงๆ หรอคอ 1- p

21s แทน คะแนนความแปรปรวนของเครองมอฉบบนน

คาความเชอมนไมควรต ากวา 0.70 จงจะมความนาเชอถอได

3.5 หาประสทธภาพของชดฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณโดยใชสตร E1/E2 ใชเกณฑ 75/75 ชยยงค พรหมวงศ (2537,

E1 =

100A

NX

E2 =

100B

NF

เมอ E1 แทน ประสทธภาพของชดฝกทกษะระหวางปฏบตกจกรรมคด

เปนรอยละจากการตอบแบบฝก E2 แทน ประสทธภาพของชดฝกทกษะหลงปฏบตกจกรรม คดเปนรอยละจากการท าแบบทดสอบ X แทน ผลรวมของคะแนนผเรยนจากแบบฝก F แทน ผลรวมของคะแนนทไดจากการท าแบบทดสอบหลงฝก A แทน คะแนนเตมของแบบฝก B แทน คะแนนเตมของแบบทดสอบหลงฝก N แทน จ านวนผเรยน

จ านวนคนทท าถก จ านวนคนทงหมด

69

3.6 สวนเบยงเบนมาตรฐาน ค านวณจากสตร 63)

S.D. = )1n(n)x(xn 22

เมอ S.D. หมายถง สวนเบยงเบนมาตรฐาน x หมายถง ผลรวมของคะแนนทงหมด

2x หมายถง ผลรวมของคะแนนแตละตวยกก าลงสอง n หมายถง จ านวนขอมลทงหมด 3.7 สถตทดสอบสมมตฐาน เปรยบเทยบคะแนนความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ

กอนและหลงการใชแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของกลมตวอยางโดยใชสตร t–test for dependent ชศร วงศรตนะ (2544, หนา 193)

t = 1n)D(Dn

D22

เมอ df = n-1 t หมายถง การทดสอบคา t - dependent D หมายถง ความแตกตางของคะแนนแตละค n หมายถง จ านวนค

2D หมายถง ผลรวมของ D แตละตวยกก าลงสอง

2)D( หมายถง ผลรวมของ D ทงหมดยกก าลงสอง

ขอมลเชงคณภาพ ใชการวเคราะหเนอหา (content analysis) จากแบบบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน

แบบบนทกผลหลงการฝกของผวจย และการสนทนากลม (focus group)

70

ขนตอนท 3 ลงมอปฏบต การลงมอปฏบตเปนการน าการวางแผนและการก าหนดทางเลอกในขนตอนท 2 มา

ด าเนนการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนช นประถมศกษาปท 6 จ านวน 24 คน และผวจยน าแนวทางการวางแผน และก าหนดทางเลอกในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการ ประกอบดวย 4 กจกรรมหลก คอ 1) วตถประสงคของการฝกพฒนาทกษะ 2) วธด าเนนการวจย 3) การเกบรวบรวมขอมล 4) การวเคราะหขอมลและสถตทใช

วตถประสงค เพอ ของ ประถม

โรงเรยนบานทงใหญ สพรรณ โดยใชแบบฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

วธการด าเนนการ การด าเนนการตามขนตอนน เปนการปฏบตตามแผนการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณซง

เปนนวตกรรมทน ามาใชในการแกไขปญหาดานการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนตามขนตอนดงน 1) ปรบพนฐาน 2) ทดสอบกอนฝก 3) วางแผนฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 4) ฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 12 ครง 5) ทดสอบระหวางฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 6) ผลการทดสอบระหวางการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ วจารณการเรยนการสอน 7) ทดสอบเมอจบขนตอนการฝก 8) ผลการทดสอบ 9) ทบทวนประเมนวงจรเพอปรบแผน

.3

1 2 3 4 5

71

.3

6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16

1. ปรบพนฐาน เปนการวเคราะหนกเรยนเพอปรบพนฐาน โดยการจ าแนกนกเรยน ตาม

ขอบกพรองทเกดขนจากขอมลทไดจากการปรบ เพอใหนกเรยนทกคนมพนฐานและความพรอมทจะเรยนเนอหาใหมโดยใชกจกรรม 2 กจกรรมคอ 1) ทดสอบการดงขอมลทมอยแลวกลบมา 2) ทดสอบความคดสรางสรรค จากนนวเคราะหผลการปรบพนฐานวานกเรยนมพนฐานการคดใกลเคยงกนหรอยง ถายงกปรบจนกวาจะมพนฐานการคดใกลเคยงกนใหพรอมทจะเรยนเนอหาใหม ในขนนผวจยด าเนนการตามแผนการปรบพนฐานทวางไว ใชเวลาในการท ากจกรรม 20-30 นาท จ านวน 1 ครง ใชเวลาในหองเรยนโดยก าหนดเกณฑในการปรบพนฐานตามเกณฑของ ชศวาร จารสวสด (2546, หนา 63) ดงน

กรณท 1 นกเรยนมขอผดพลาดแบบเดยวกน จ านวนไมเกน 10 คน ผวจยปรบความรพนฐานดวยตนเอง โดยใชเวลานอกเวลาเรยน

กรณท 2 นกเรยนมขอผดพลาดแบบไมเหมอนกน จ านวนไมเกน 10 คน ใหนกเรยนทมความรบผดชอบชวยในการอธบาย

กรณท 3 นกเรยนมความผดพลาดแบบเดยวกน จ านวนมากกวา 10 คน ผวจยปรบความรพนฐานดวยตวเอง โดยใชเวลาปรบพนฐานในเวลาเรยน

72

1 ทดสอบการดงขอมลทมอยแลวกลบมา 1

2)

ทดสอบความคดสรางสรรค 1)

2. สอบกอนฝก ผวจยด าเนนการสอบกอนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

โดยใชแบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ ฉบบสมบรณ เปนขอสอบแบบปรนยชนด 5 ตวเลอก จ านวน 40 ขอใชเวลาในการทดสอบ 60 นาท ผวจยเปนผตรวจ และเกบคะแนนไวเพอเปรยบเทยบผลการทดลองหลงการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

3. ฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนโดยใชแบบฝก ผวจยเปนผด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ โดยใชแบบฝกฉบบสมบรณทปรบปรงแลว ตามขนตอนท 2 ทผวจยสรางขน และการสงเกตพฤตกรรมของผเรยน การสนทนาซกถาม ใชเวลาในการฝกในแตละครงสวนใหญใชเวลา 40- 50 นาท โดยด าเนนการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแตละแบบฝกม 4 ขนตอน ซงผวจยดดแปลงมาจากรปแบบการสอนพฒนาการคดอยางมวจารณญาณของ มลวลย สมศกด (2540)

ขนตอนท 4 การทบทวนประเมนวงจรเพอปรบแผน

การทบทวนประเมนวงจรเพอปรบแผนการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณทวางไวกอนการสอน ระหวางสอน และหลงสอน เมอพบขอบกพรองหรอปญหาทสามารถแกไขไดในชวโมงกด าเนนการแกไขทนท ผวจยไดจดกจกรรมฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน อยางหลากหลาย ทงรายบคคลและรายกลม เปดโอกาสใหนกเรยนใช

73

วจารณญาณในการตอบค าถาม ซงพบวา นกเรยนกลาเขยนแสดงความคดเหนอยางรอบครอบและมความสขกบการอานสถานการณทผวจยน ามาฝก อยากมสวนรวมในการปฏบตกจกรรม และการออกมาน าเสนอผลงานหนาชนเรยน สงเสรมใหนกเรยนมนสย รกการอาน และมความรอบคอบ ในการตดสนใจ ในการเลอกแนวทางในการแกปญหา จากสถานการณตางๆ สามารถน าขอมลทไดจากการฝกทกษะ การคดอยางมวจารณญาณไปพฒนานกเรยนใหประสทธภาพในการคดอยางมวจารณญาณตอไป

ผวจ ยไดท าการปรบปรงรายละเอยดในขนตอนทบทวนประเมนวงจรเพอปรบแผนดงตอไปน

1. ผวจยมการประเมนผลระหวางการสอน โดยเมอพบขอบกพรอง หรอปญหาทสามารถแกไขไดในชวโมงกด าเนนการแกไขทนท ขอมลทไดรบหลงการฝกเปนประโยชนในการวางแผน การฝกครงตอไป

2. นกเรยนในระดบชนประถมศกษาปท 6 อยในวยทมความคดใกลเคยง กบวยผใหญ ดงน น การใช ก จกรรมในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณกบ น

ๆ ห ษะ

74

ท า

7.

ท

75

บทท 4

ผลการวจย

ของ นประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ ครงน ผวจยไดเสนอผลการวเคราะหขอมลตามล าดบ ดงน

1. 2. 3.

E1

E2 N X S.D.

D t ( t - test)

76

75/75

ขนท 1 การวเคราะหผลการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหตของปญหา

ผลทไดจากการส ารวจสภาพปญหาการคดอยางมวจารณญาณโดยใชแบบสอบถามนกเรยน นประถม โรงเรยนบานทงใหญ สพรรณ ปรากฏผลดงตารางท 4.1 และ ตารางท 4.2 ดงน

ตารางท 4.1 แสดงสถานภาพและขอมลทวไปของผทตอบแบบสอบถาม

รายการ จ านวน รอยละ 1. เพศ

ชาย หญง

6 11

46.0 54..0

รวม 17 100

77

จากตารางท 4.1 พบวา สถานภาพและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวนนกเรยน 17 คน คดเปนรอยละ 100 เปนนกเรยนชาย 6 คน คดเปนรอยละ 46 นกเรยนหญง จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 54

4.2

วธสอนทมสวนใหนกเรยนไดพฒนาการทกษะการคดและลงมอท าดวยตวเองมากทสด

รอยละ

- การสอนแบบบรรยาย - การสอนแบบสาธต - การสอนโดยใชแบบฝก - อนๆ ระบ.........

7.4 23.5 69.0 0.1

รวม 100

จากตารางท 4.2 พบวา วธสอนทมสวนใหนกเรยนไดพฒนาทกษะการคดและลงมอท าดวย

ตวเองมากทสด คอ วธสอนโดยใชแบบฝกรอยละ 69 รองลงมา คอ การสอนแบบสาธต รอยละ 23.5 ต าสด คอ การสอนแบบบรรยาย รอยละ 7.4

78

จากขอมลของนกเรยนดงกลาว พบวา นกเรยนสวนมาก รอยละ 69 ตองการใหสอน โดยวธการใชแบบฝก ผวจยจงสรางเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน ชนประถมศกษาปท 6 โดยใชแบบฝกทกษะ จ านวน 12 แบบฝก

ตารางท 4.3 แสดงจ านวนรอยละของขอมลเกยวกบกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ 5

รายการ X S.D. SS.sD ความหมาย

ดานการนยามปญหา 1. นกเรยนชอบวเคราะหปญหาวาอะไรส าคญหรอไมส าคญกอนแลว

จงแกไขปญหา

2.68

0.99

ปฏบตปานกลาง

2. นกเรยนชอบคนควาหาค าอธบายเกยวกบเหตการณทเกดขน 2.32 0.96 ปฏบตนอย 3. นกเรยนจะพจารณาประเดนส าคญของปญหากอนการแกปญหา 2.61 1.09 ปฏบตปานกลาง 4. นกเรยนชอบหาสาเหตทมาของปญหา เพอหาแนวทางทนาจะ

เปนไปไดมากทสด

2.44

1.11

ปฏบตนอย รวมเฉลย 2.51 .054 ปฏบตปานกลาง

ดานการเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา 5. นกเรยนชอบสะสมขอมลความรใหมๆ

2.90

1.15

ปฏบตปานกลาง

6. นกเรยน เกบรายละเอยดของขอมลตางๆ ไมมองขามสงเลกนอย ซงอาจน าไปสขอเทจจรง

3.06

1.05

ปฏบตปานกลาง

7. นกเรยนมกจะเปลยนความคดเดมเมอมขอมลใหมๆ ทดกวา 3.21 1.14 ปฏบตปานกลาง 8. นกเรยนชอบคนควาความรดวยตนเอง ทงในและนอกหองเรยน

เพอเลอกขอมลประกอบการตดสนใจใหตรงกบปญหา

3.26

1.11

ปฏบตปานกลาง รวมเฉลย 3.10 0.80 ปฏบตปานกลาง

ดานการระบขอตกลงเบองตน 9. นกเรยนจะวางแผนในการท างานเสมอ

3.37

1.08

ปฏบตปานกลาง

10. นกเรยนชอบท างานเปนขนตอน 3.42 0.97 ปฏบตปานกลาง 11. นกเรยนน าขอมลทสบคนมาเชอมโยงกนอยางเปนระบบ 3.34 0.98 ปฏบตปานกลาง 12. เมอมปญหาและสถานการณใดเกดขนนกเรยน จะหาสาเหตท

แทจรงตาง ๆ มาประกอบการตดสนใจได

3.41

0.94

ปฏบตปานกลาง รวมเฉลย 3.38 0.69 ปฏบตปานกลาง

79

ตารางท 4.3 (ตอ)

รายการ X S.D. SS.sD ความหมาย

ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐาน 13. นกเรยนรบฟงความคดเหนของผอนถามเหตผลดกวา

3.68

1.03

ปฏบตมาก

14. นกเรยนมกก าหนดแนวทางหรอทางเลอกในการแกปญหาทกครง 3.49 0.95 ปฏบตมาก 15. นกเรยนชอบคดหาความเปนไปไดกอนลงมอแกปญหา 3.49 0.97 ปฏบตมาก 16. นกเรยนมนสยในการรวบรวมขอมลเพอคนหาขอเทจจรงตาง ๆ

ทสมพนธกบปญหาและน ามาสรป

3.29

1.03

ปฏบตปานกลาง รวมเฉลย 3.36 0.66 ปฏบตปานกลาง

ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล 17. นกเรยนชอบทบทวนกอนการสรปผลทกครง

2.80

1.05

ปฏบตปานกลาง

18. นกเรยนสรปขอมลจากหลกฐานทปรากฏและ เชอถอได มากกวาความรสก

2.88 1.00 ปฏบตปานกลาง

19. นกเรยนจะสรปเหตการณในเรองตางๆ ทมผรไดพสจนแลว 2.93 1.02 ปฏบตปานกลาง 20. นกเรยนสามารถอธบายค าตอบทตนเองตอบไดทกค าตอบอยางมเหตผล

3.03 1.07 ปฏบตปานกลาง

รวมเฉลย 2.91 0.71 ปฏบตปานกลาง

คาเฉลยรวม 3.05 0.45 ปฏบตปานกลาง

ตารางท 4.3 แสดงคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมลทเกยวกบกระบวนการคด

อยางมวจารณญาณทง 5 ดานในภาพรวม มความสามารถในทกษะกระบวนคดอยางมวจารณญาณทง 5 ดาน อยในเกณฑ ปฏบตปานกลาง คอ 3.05 โดยมคาเฉลยทนกเรยนปฏบตสงสดในรายดาน คอ ดานการระบขอตกลงเบองตน 3.38 รองลงมา คอ ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐาน 3.36 และการเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา 3.10 ตามล าดบ

สวนระดบทนกเรยนปฏบตนอยทสดในกระบวนการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ดาน คอ ดานการนยามปญหา 2.51 รองลงมา คอ ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล 2.91

จากผลการส ารวจสภาพปญหาทกษะการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ดาน ของนกเรยนจากกลมตวอยาง ตามกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ 5 ดาน พบวา ดานทนกเรยนมปญหามากทสด และปฏบตนอยทสด คอ การนยามปญหา คาเฉลย 2.51 รองลงมา คอ ดานการลงขอสรปอยาง

80

สมเหตสมผล ผวจยจงน าขอมลดงกลาวมาสรางแบบฝกทเนนทกษะทง 5 ดาน โดย การนยามปญหา และดานการสรปขอมลอยางสมเหตสมผลของนกเรยน

นอกจากน ผลจากการเขยนแสดงความคดเหนของนกเรยน ทผวจยไดใหนกเรยนแสดงความคดเหนในแบบสอบถามปลายเปด พบวา นกเรยนสวนใหญรอยละ 81.97 แสดงความคดเหน สรปได 3 ประเดนหลกดงน

1. ดานผเรยน พบวา 1.1 นกเรยนขาดความรพนฐานดานการคดทจะน าไปเชอมโยงกบองคประกอบหรอสาเหตท

กอใหเกดปญหา นกเรยนจงไมสามารถวเคราะหสาเหตของปญหาไดตรงประเดน สงผลใหกระบวนการคดในขนตอไป ขาดวธการทด หรอขาดระบบวธบรหารจดการขอมลทมประสทธภ น

“ บาง ”

“ ” “

” 1.2 ดานการจดกจกรรมแสวงหาความร ผสอนใหความรกบผเรยนโดยวธการสอนความร

ความจ าจากแบบเรยนเปนหลก ท าใหผเรยนเปนฝายรบขอมลเพยงอยางเดยว โดยขาดกระบวนการคดทจะประยกตขอมลไปใชในการแกปญหา ดงตวอยางการเขยนแสดงความคดเหนดงน

“ และควร ”

1.3 ดานการจดแหลงเรยนร โรงเรยนควรจดแหลงเรยนรใหเออตอการเรยนร เชน หองสมด หองคอมพวเตอร อนเทอรเนต (internet) ยงไมเพยงพอ

“ ทเกยวของกบปญหา ไมมแหลงคนควาเกยวกบเรองนนๆ การหาปญหาในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 1. ผลจากการส ารวจสภาพปญหา 1.1 ผลจากการใชแบบสอบถามนกเรยน จากกลมตวอยาง ตามกระบวนการคดอยางม

วจารณญาณ 5 ดาน 1.1.1 ผลสรปจากแบบสอบถาม พบวา ดานทนกเรยนมปญหามาก คอ ดานการนยาม

ปญหา และดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล

81

1.1.2 ผลสรปจากการเขยนแสดงความคดเหนในแบบสอบถามปลายเปด พบวา มนกเรยนเขยนแสดงความคดเหน คดเปนรอยละ 18.03 แตไมเขยนแสดงความคดเหน คดเปนรอยละ 81.97 แสดงวานกเรยนขาดความรพนฐานทจะน าไปเชอมโยงกบองคประกอบหรอสาเหตทกอใหเกดปญหา จงไมสามารถเขยนวเคราะหสาเหตของปญหาได สงผลใหกระบวนการคดในขนตอไปขาดวธการทดหรอขาดระบบวธการบรหารจดการขอมลทมประสทธภาพ

1.2 ผลจากการสนทนากลมผบรหารโรงเรยน ครผสอนชนประถมศกษาปท 6 ผปกครองของนกเรยน เพอเลอกแนวทางในการสรางเครองมอนวตกรรมการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ใหสอดคลองกบสภาพปญหา และสาเหต จากการวเคราะหสภาพปญหาจากการรวมสนทนากลม ผบรหารโรงเรยน ครผสอน ผปกครองของนกเรยน ผลจากการสนทนากลมพบสาเหตของปญหาเกยวกบการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณโดยเรยงล าดบสภาพปญหา ดงน

1.2.1 ปญหาจากดานปจจย พบวา จ านวนผรวมสนทนา จ านวน 14 คน มจ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 92.85 แสดงความคดเหน ขาดสอนวตกรรมทเหมาะสมทจะกระตนใหผเรยนเกดกระบวนการคด

“ขาดสอทใชในการพฒนากระบวนการคด” มจ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 85.71 แสดงความเหนวา ครขาดความร ความเขาใจเกยวกบ

วธการสอนกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ “ ”

ขาดแหลงคนควา นกเรยนขาดความกระตอรอรน

“ ”

นกเรยนขาดทกษะในการสรปใจความส าคญ ครมภาระงานมากไมมเวลาจดท าสอนวตกรรม ครมงในการสอนเนอหามากกวาการฝกทกษะกระบวนการคด

“ ขาดสอเนองจากครไมมเวลาในการผลตสอดวยตนเองอยางตอเนอง” รอยละ 64.28 ผปกครองยงไมเขาใจความส าคญของการฝก

ทกษะการคดตองการใหครสอนเนอหาความรใหกบนกเรยนใหมากเพอการแขงขน

82

“ขาดการตดตอสอสารพดคยปญหาของนกเรยนกบทางโรงเรยน ปลอยใหเปนหนาทของครฝายเดยว”

“ ” 2. ปญหาจากดานกระบวนการ พบวา จากผรวมสนทนา จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 100

รอยละ ครไมไดใชสอนวตกรรม การสอนทจะชวยใหนกเรยนพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

“ ” มจ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 92.85 ครไมไดฝกทกษะการคดใหกบนกเรยน

อยางเปนระบบ ครขาดทกษะในการฝกกระบวนการคดใหกบนกเรยนทถกตอง

“ครไมฝกทกษะการคดใหนกเรยนเนองจากครยงไมเขาใจวธการฝกทกษะกระบวนการคดใหกบนกเรยน”

“ ”

จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 85.71 ครและผปกครองไมไดมโอกาสพดคย และรวมกนแกปญหานกเรยน ครใจรอนมกจะบอกค าตอบใหนกเรยนท าใหนกเรยนเคยตวและคอยค าตอบจากครอยางเดยวท าใหไมชอบคด

“ ”

มจ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 78.57 การจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนฝกทกษะกระบวนการคด ขาดการนเทศตดตามจากผบรหาร

“ ” มจ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 71.42 แสดงความคดเหนวาครและผปกครองมโอกาสพบปะและ

รวมแกปญหากนนอยมาก “ขาดการตดตอสอสารพดคยปญหาของนกเรยนกบทางโรงเรยนปลอยใหเปนหนาทของ

ครฝายเดยว”

83

1.2.2 ผลการวเคราะหสภาพปญหาและเลอกแนวทางในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

การหาวธการแกปญหาครงน ผวจยไดน าขอมลจากการวเคราะหแบบสอบถามของนกเรยนและการสนทนากลมทง 2 ครง

1. กอนเรมการสอนเนอหาใหมทจะตองใชความรพนฐาน ตองปรบความรพนฐานของนกเรยนใหใกลเคยงกนและพรอมทจะเรยนเนอหาใหม

2. ครใชเทคนคการสอนโดยการฝกทกษะจากงายไปหายาก โดยใชกระบวนการกลมในการจดกจกรรม ฝกทกษะรวมไปถงใหนกเรยนทกคนมสวนรวมในการเรยนการสอน

3. ควรจดท าสอการสอนทเหมาะกบความสนใจและวยของผเรยนเพอใหผเรยนเกดความสนใจใฝร ใฝเรยน

4. จดกจกรรมการเรยน การฝกทกษะกระตนใหเกดกระบวนการคดทหลากหลาย เราใจใหความสนกสนานและปฏบตงาย

5.จดกจกรรมการเรยน การสอนทฝกฝนใหนกเรยนมความเชอมนในตนเอง เปดโอกาสใหผเรยนฝกใชความคด พจารณาไตรตรองและแสดงออกอยางอสระดวยความคดของตนเอง

6. ครควรยอมรบความคดเหนของนกเรยนแตละคนตอบขอซกถาม ใสใจ พดคย และอดทนใหโอกาสนกเรยนในการคด

ดงนน ผวจยจงน าผลการวเคราะหสภาพปญหาดงกลาวมาแกปญหาตามกระบวนการขนตอนการจดกจกรรมฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ จ านวน 16 ครง โดยใชแบบฝกจ านวน 12 แบบฝก ใชฝกนกเรยนสปดาหละ 3 ครง ครงละ 1 ชวโมง ในชวโมงกจกรรมพฒนาผเรยน คอ ชวโมงลกเสอ-เนตรนาร ชวโมงแนะแนว ชวโมงชมนม

84

–

ท 4.4

60 40 1 47 32 2 45 29 3 41 25

133 86 เฉลย 44.33 28.66 73.88 71.66 E1/ E2 73.88 / 71.66

จากตารางท 4.4

พบวา แบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ยงไมมประสทธภาพตามเกณฑ มาตรฐานทตงไวคอ 75/75 โดย E 1 เทากบ 73.88 และ E 2 เทากบ 71.66 ผวจยจงด าเนนการปรบปรงเปลยนแปลงแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณและน าไปหาประสทธภาพกลมเลก จ านวน 10 คนตอไป

85

60 40 1 47 30 2 49 29 3 45 27 4 43 32 5 46 29 6 49 30 7 47 28 8 45 32 9 48 31

10 45 35 รวม 464 303 เฉลย 46.40 30.30 รอยละ 77.33 75.75 E1/E2 77.33 / 75.75

ง E1 และ E2

86

ท 4.6

60 40 60 40 1 46 30 16 51 34 2 45 27 17 50 29 3 49 34 18 45 25 4 47 27 19 47 33 5 45 27 20 46 27 6 44 34 21 47 36 7 49 38 22 46 25 8 50 37 23 47 27 9 51 36 24 47 25

10 51 34 25 46 25 11 46 37 26 46 28 12 46 40 27 43 26 13 47 33 28 45 26 14 42 29 29 48 29 15 48 34 30 47 24

1,407 984 46.90 32.80 78.17 82.00 E1/E2 78.17 / 82.00

4.6

30 E1 แล E2

87

ประถมศกษาปท 6

3

-

“ ”

ผวจยไดด าเนนการทดสอบกอนเรยน และหลงเรยนเพอทดสอบความสามารถการคด

อยางมวจารณญาณของนกเรยนทง 5 ดาน โดยใชแบบทดสอบวดความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณ ปรากฏดงตาราง ท 4.7

88

ความหมาย

1. ดานการนยาม ญ 2.28 28.12 2. ดานการเลอก

3.07 38.00

3. ดานการระบขอตกลงเบองตน 3.26 43.7 4. ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐาน 3.47 43.00 5. ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล 2.53 31.25

รวม 2.92 36.81

าใ เกณฑ การระบขอตกลงเบ เกณฑ ก าหนดและเลอกสมมตฐา

3.3.1 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 1 เรอง ชจะเกดแผนดนไหว-สนามอก ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน

89

ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจยใหนกเรยนยกตวอยาง ความรนแรงจากภยธรรมชาต และสมใหนกเรยนออกมา

เลาสงทนกเรยนเคยไดยน หรอไดฟงจากขาวสารขอมลตางๆ ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจ ยไดน าเสนอเนอหาขาว เรอง ชจะเกดแผนดนไหว–สนามอก เปนใบงานให

นกเรยนอานเนอหา เพอวเคราะหสถานการณทเกดขน ในชวงนผวจยใชค าถามกระตนใหนกเรยนคดเพอใหไดค าตอบในแบบฝก

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจ ยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจย การสะทอนผลขอมลจากการสงเกต การเขารวมกจกรรมของนกเรยน นกเรยนใหความ

สนใจในกจกรรมตงแต ขนเสนอสถานการณนกเรยนตอบค าถามและรวมกจกรรมดวยความสนใจ เปนกจกรรมทไมมในหนงสอเรยนในขณะสอนนกเรยนสนใจด มนกเรยนบางคนไมอาน ใบกจกรรมกอน ฉะนนเวลาเขากจกรรมกลมเลยชาเพราะตองมาอานใหม การฝกครงแรกนกเรยนยงตนเตนอย การรายงานหนาช นเรยน นกเรยนยงขาดความมนใจและเขนอาย พดเสยงเบา มนกเรยน (2 -3 คน) หลงหองคยกนไมตงใจฟงเพอนอภปรายหนาชน อาจเปนเพราะสอการสอนของผวจยธรรมดาไมมภาพประกอบทนาสนใจท าใหนกเรยนไมสนใจเทาทควร ดงตวอยางขอความจากขอบนทกคดเหนของนกเรยนดานลาง

“ชอบการเรยนเรองนเพราะไดประโยชน เปนเรองใหมไมมในหนงสอเรยนไดฝกคดแกปญหาและอภปรายแลกเปลยนกนสนกสนาน”

“ชอบการเรยนเรองนเพราะเปนเรองใกลตวแตยงไมร ไดรวมกนสรปขอมลกบเพอนๆ” (

“นาจะมภาพประกอบขาวดวย”

90

จากการน าความคดเหนทรวบรวมไดหลงการฝกครงท 1 ผวจยเหนวาการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ควรใชเทคนคการสอนทหลากหลาย เอกสารประกอบการเรยนการสอนควรนาสนใจ มภาพประกอบชดเจนโดยเฉพาะภาพทเกดจรงสอดคลองกบเนอหายงด สงทผวจยน าไปปรบปรงในการสอนครงตอไปไดแก

1. การสอนควรเพมเทคนคทหลากหลาย เพอใหนกเรยนสนใจมากขน 2. จดท าเอกสารประกอบการสอนโดยเนนใหมภาพประกอบเรองทสอดคลองกบเนอหา

ตารางท 4.8 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 1 เรอง ชจะเกดแผนดนไหว-สนามอก เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 4 5 4 4 21 4.2 มาก 2 3 4 4 4 4 19 3.8 มาก 3 3 4 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 4 4 4 3 3 3 17 3.4 ปานกลาง 5 4 4 3 3 3 17 3.4 ปานกลาง 6 3 3 4 4 3 17 3.4 ปานกลาง 7 3 4 4 4 3 18 3.6 มาก 8 4 5 5 4 4 22 4.4 มาก 9 4 5 5 5 4 23 4.6 มากทสด

10 4 4 4 4 4 20 4 มาก 11 4 3 3 3 4 16 3.2 ปานกลาง 12 4 3 4 4 3 18 3.6 มาก 13 4 4 4 4 4 20 4 มาก 14 3 4 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 15 5 4 4 5 5 22 4.4 มาก 16 4 4 4 5 5 21 4.2 มาก 17 5 4 4 5 5 22 4.4 มาก

91

ตารางท 4.8 (ตอ)

แบบฝกท 1 เรอง ชจะเกดแผนดนไหว-สนามอก เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

92 96 94 96 91 469 92.4

มาก 3.83 4 3.9 4 3.79 19.54 3.85 76.60 80 78 80 75.80 78.16 77.00

จากตารางท 4.8 สรปทกษะการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ดาน จากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ

ในภาพรวม พบวา มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.85 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑมาก ดานทสงทสดไดแก การเลอกขอมล และการเลอกสมมตฐาน ระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 4 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก รองลงมาไดแกการระบขอตกลงเบองตน คะแนนเฉลยเทากบ 3.9 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในระดบ มาก นอยสดไดแก การลงขอสรปอยางสมเหตสมผล คะแนนเฉลยเทากบ 3.79 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในระดบ มาก

2.3.2 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 2 เรอง คนไทยกบเทคโนโลย ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน

ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจยใหนกเรยนยกตวอย

3–4 ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจยแจกใบงานเนอหาภาพการตนเรอง คนไทยกบเทคโนโลย ใหนกเรยนทกคนอาน

เนอหาเพอวเคราะหสถานการณทเกดขนและใหแนวทางในการจดระบบขอมลเพอหาค าตอบในแบบฝก

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

92

ความคดเหนของผวจย นกเรยนสนใจ สนกกบการคดทหลากหลาย มการแลกเปลยนแนวความคดซงกนและกน

นกเรยนเรมมทกษะในการคดการตงค าถาม และสามารถเชอมโยงขอมลการคดไดอยางหลากหลาย นกเรยนสนใจการอภปราย ซกถาม พดเสยงดงฟงชดเปนธรรมชาต นกเรยนสามารถสรปเหตผลในการตอบค าถามไดอยางสมเหตสมผล โดยใชขอมลทมอยเ ชอมโยงทกษะการคดไดอยางมวจารณญาณ เนองจากนกเรยนชอบเนอหาทผวจยน ามาใหนกเรยนฝกคด ดงตวอยางบนทกนกเรยนดงน

“ชอบใหครน าเรองแบบนมาใหนกเรยนไดฝกคดอก” “อยากใหท ากจกรรมดๆ แบบนอก” สาเหตทท าใหนกเรยนชอบและมความสขกบการฝกคดอาจเนองจากสอการสอนทผวจย

น ามาใชฝกในครงน เปนภาพการตนจากหนงสอพมพและไดมการปรบปรงในเรองความชดเจนของเอกสารมาแลว แตการสอนครงนมเรองทตองน าไปปรบปรงในครงตอไปคอ การเปลยนกนเปน ผน าเสนอผลงานหนาชนเรยน นกเรยนมกใหคนเกงในกลมเปนผทออกไปน าเสนอคนเดยวยงไมเปดโอกาสใหเพอนๆ ในกลมทเปนกลมออนออกไปน าเสนอบาง

93

ตารางท 4.9 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 2 เรอง คนไทยกบเทคโนโลย เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 2 3 2.5 2.5 3 3 14 2.8 ปานกลาง 3 3 3 3 4 4 17 3.4 ปานกลาง 4 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 5 4 4 3 3 4 18 3.6 มาก 6 4 4 3 3 4 18 3.6 มาก 7 3 2.5 3 2.5 4 15 3 ปานกลาง 8 4 5 5 4 4 22 4.4 มาก 9 4 4 4 4 5 23 4.6 มากทสด

10 4 4 4 4 4 20 4 มาก 11 3 3 2.5 2.5 3 14 2.8 ปานกลาง 12 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 13 4 3 3 4 3 17 3.4 ปานกลาง 14 3 4 4 3 3 17 3.4 ปานกลาง 15 4 5 4 4 5 22 4.4 มาก 16 5 4 5 5 5 24 4.8 มากทสด 17 5 4 4 5 5 23 4.6 มากทสด 95 86 85 88 96 450 90.4

มาก 3.95 3.58 3.54 3.66 4 18.75 3.76 79 71.60 70.80 73.2 80 75 75.33

จากตารางท 4.9 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมจากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มคณภาพเฉลยเทากบ .3.76 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

94

ดานทสงทสดไดแก ดานการสรปอยางสมเหตสมผล มคณภาพเฉลยเทากบ 4 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก รองลงมา ไดแกการนยามปญหา มคณภาพเฉลยเทากบ 3.95 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสดไดแก การระบขอตกลงเบองตน มคณภาพเฉลยเทากบ 3.54 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.3 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 3 เรอง ผมจรง ได

ด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจ ยถามนกเรยนถงประสบการณของนกเรยนทเกยวกบเรองผวาใครเคยเจอบางให

นกเรยนออกมาเลาใหเพอนฟง ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจ ย

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนใหความสนใจดมาก สนใจเรยน ตนเตนในการฝกเรองนมากและเลาประสบการณ

ของตนเองทเคยไดยนไดฟงเกยวกบผใหเพอนๆ ในหองฟง ดงตวอยางบนทกของนกเรยนดงน “ชอบกจกรรมนเพราะไดรบความรจากเรองตางๆ ทครน ามาฝกนาสนใจมาก” “ชอบเรองผ อยากรวาผมจรงหรอไม” นกเรยนมความกลาในการซกถาม การพดและการเขยนแสดงความคดเหน การรวมกนท างาน

กลมและการแบงกนออกมาน าเสนอหนาช นเรยน นกเรยนสามารถท าไดด นกเรยนรจกการ

95

วเคราะหสถานการณของเรองทอาน และรจกการรวบรวมขอมลทมอยน ามาตงสมมตฐาน และตดสนใจสรปเรออยางมเหตผล

ตารางท 4.10 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 3 เรอง ผมจรง เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

ความหมาย 5

5

5

5

5

1 4 4 3 4 4 19 3.8 มาก 2 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 3 5 4 4 4 4 21 4.2 มาก 4 4 4 4 3 4 19 3.8 มาก 5 4 3 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 6 3 3 3 3 4 16 3.2 ปานกลาง 7 4 3 4 3 4 18 3.6 มาก 8 4 4 4 5 4 21 4.2 มาก 9 4 4 4 4 4 20 4 มาก

10 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 11 4 4 4 3 4 19 3.8 มาก 12 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 13 3 3 3 3 3 15 3 ปานกลาง 14 4 3 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 15 5 4 5 4 5 23 4.6 มากทสด 16 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 17 5 5 4 4 4 22 4.4 มาก 100 87 86 89 96 458 91.6

มาก 4.16 3.62 3.58 3.71 4 19.08 3.81 83.2 72.4 71.6 74.2 80 76.32 76.33

96

จากตารางท 4.10 สรปทกษะการคดทง 5 ดานในภาพรวม จากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มคณภาพเฉลยรายดานเทากบ 3.81 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยเกณฑมาก ดานทสงทสดไดแก ดานการนยามปญหา มคณภาพเฉลยเทากบ 4.16 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑมาก ดานสรปอยางสมเหตสมผลมคณภาพเฉลยเทากบ 4 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสดไดแก ดานการระบขอตกลงเบองตน มคณภาพเฉลยเทากบ 3.58 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑมาก

2.3.4 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 4 เรอง คนเลยงแพะกบลกเสอ ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน

ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจ ยถามนกเรยนถงประสบการณของนกเรยนทเกยวกบเรองผวาใครเคยเจอบางให

นกเรยนออกมาเลาใหเพอนฟง ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจย

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจย

ดงตวอยางบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

“ นาจะใหมเนอหายาวกวานสนกด” นกเรยนมความสขกบการเรยน ใหความรวมมอในการท ากจกรรมกลมดวยความ

กระตอรอรน นกเรยนมความคลองแคลววองไวในการอานและตอบค าถาม กลาออกมาอภปราย

97

หนาชนเรยน ซงผวจยใชวธเรยนเปนรายบคคลโดยมไดเตรยมตว นกเรยนกสามารถออกมาน าเสนอแนวคดในการตอบค าถามผานไปไดดวยด ผวจยพยายามเสรมแรงโดยดารตชมนกเรยนทออกมาอภปรายหนาชนเรยนหรอใหเพอนๆ ปรบมอเปนก าลงใจเมออภปรายเสรจแลว แตผวจยตองปรบปรง เรองการเปดโอกาสใหนกเรยนซกถามกนระหวางออกมาอภปรายหนาชนและควบคมหองเรยนมใหมการลอเลยนเพอนเมอมตวแทนกลมออกมาอภปราย

ตารางท 4.11 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 4 เรอง คนเลยงแพะกบลกเสอ เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 4 4 4 4 20 4 มาก 2 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 3 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 4 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 5 4 4 3 3 3 17 3.4 ปานกลาง 6 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 7 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 8 4 4 3 3 4 18 3.6 มาก 9 4 5 4 4 5 22 4.4 มาก

10 4 4 4 4 5 21 4.2 มาก 11 5 4 3 3 5 20 4 มาก 12 4 3 4 4 5 20 4 มาก 13 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 14 5 3 3 3 4 18 3.6 มาก 15 4 4 4 4 4 20 4 มาก

98

ตารางท 4.11 (ตอ)

แบบฝกท 4 เรอง คนเลยงแพะกบลกเสอ เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

16 4 4 4 3 4 19 3.8 มาก 17 4 4 3 3 4 18 3.6 มาก 101 84 84 85 100 454 90.8

มาก 4.2 3.5 3.5 3.54 4.17 18.92 3.78 84 70 70 70.80 83.40 75.68 75.66

ากตาราง ท 4.11 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมจากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ

พบวามระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.78 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก ดานนยามปญหา ระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.20 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก รองลงมาไดแกการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล ระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.17 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแกดานการเลอกขอมล และการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.5 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.5 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 5 เรองโจรรถเกง

ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจยเลาถงเหตการณตางๆ ทเกดขนจากขาวทางหนงสอพมพ

ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจ ย

99

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนสนใจ ในการอานเรองและการตอบค าถามมากขนกวาการฝกชวงแรกๆ รจกการวเคราะห

สภาพปญหา และการตงสมมตฐานเหตการณในสถานการณ เรอง โจรรถเกง ดงตวอยางการบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

“ชอบเรองนมากเพราะท าใหรวาการแตงตวดอาจไมใชคนดเสมอไป” “ อยากใหลงภาพของโจรดวยจะไดมตวอยางไวเปรยบเทยบ” การน าสถานการณทใกลตวนกเรยน ยงเปนการเราใจเรยกความสนใจแกนกเรยนไดเปน

อยางด ท าใหนกเรยนอยากคดวเคราะหในสถานการณหรอเรองทน ามาใหอาน โดยเฉพาะถาเปนสถานการณจรงควรน ารปภาพหรอภาพเหตการณนนมาดวยจะยงท าใหนกเรยนสนใจมากยงขน จากเรองน

ตารางท 4. 12 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 5 เรอง โจรรถเกง เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 5 3 4 3 5 20 4 มาก 2 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 3 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 4 3 3 3 3 3 15 3 ปานกลาง

100

ตารางท 4. 12 (ตอ)

แบบฝกท 5 เรอง โจรรถเกง เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

5 4 3 4 3 5 19 3.8 มาก 6 4 4 4 4 4 20 4 มาก 7 4 4 4 4 4 20 4 มาก 8 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 9 4 4 4 4 5 21 4.2 มาก

10 4 5 5 5 5 24 4.8 มากทสด 11 5 3 4 4 5 21 4.2 มาก 12 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 13 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 14 4 4 3 4 4 19 3.8 มาก 15 4 4 4 4 4 20 4 มาก 16 5 3 4 4 4 20 4 มาก 17 4 4 3 3 3 17 3.4 ปานกลาง 100 87 91 90 100 464 93.63

มาก 4.17 3.62 3.79 3.75 4.17 19.33 3.90 83.40 72.40 75.80 75 83.40 77.32 78.02

จากตารางท 4.12 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมนกเรยนจากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 3.90 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก ดานนยามปญหา และการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.17 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก รองลงมาไดแกการระบขอตกลงเบองตน โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.17 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด

101

ไดแกดานการเลอกขอมล มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.5 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.6 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 6 เรอง งานคร

ผวจย ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจยเลอกสมนกเรยนใหมาอานบทรอยกรองทนกเรยนประทบบทใดบทหนงแลวรวมกน

วเคราะหและตอบค าถาม ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจย

คดวเคราะหในขอความบทรอยกรอง ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนใหความรวมมอในการออกมาอานบทรอยกรองทชอบใหเพอนฟง พรอมท ง

ชวยกนวเคราะหเนอหา ความหมาย ประโยชนของบทรอยกรองทน ามาอาน นกเรยนทกคนตงใจฟงดมากไมคย และเรมเขาใจรปแบบกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ ในเรองตางๆ สามารถตอบค าถามไดอยางรอบคอบ ชดเจน โดยน าขอมลทมอยมาใชในการตดสนใจ และการลงขอสรปดงตวอยางการบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

“อยากใหครน าบทรอยกรองดๆ มาใหนกเรยนฝกคดอกคะ” “นาจะน าบทรอยกรองทยาวๆ มาใหนกเรยนอานอก” การเลอกบทรอยกรองทมความหมาย มาใหนกเรยนคดวเคราะห จะท าใหนกเรยนชอบและ

เกดก าลงใจในการตอบค าถาม มความภาคภมใจ และอยากออกมาน าเสนอหนาชนเรยน

102

ตารางท 4.13 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 6 เรอง งานคร เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 4 4 4 4 20 4 มาก 2 4 4 3 4 5 20 4 มาก 3 4 4 3 3 4 18 3.6 มาก 4 4 3 4 3 4 18 3.6 มาก 5 3 3 3 3 3 15 3 ปานกลาง 6 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 7 4 4 3 4 5 20 4 มาก 8 4 4 4 4 4 20 4 มาก 9 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก

10 4 4 4 4 4 20 4 มาก 11 4 3 4 4 5 20 4 มาก 12 4 3 4 3 4 18 3.6 มาก 13 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 14 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 15 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 16 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 17 5 5 4 4 5 23 4.6 มากทสด 98 84 84 87 101 454 90.8

มาก 4.08 3.5 3.5 3.63 4.21 18.92 3.78 81.60 70 70 72.60 84.20 75.68 75.66

จากตารางท 4.13 สรปทกษะการคดทง 5 ดานในภาพรวมนกเรยนจากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 3.78 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก

103

ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.21 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก รองลงมาไดแก ดานการนยามปญหา โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.08 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแกดานการเลอกขอมล และการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.5 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.7 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 7 เรอง นกนางแอนกบ

คางคาว ผวจย ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจย ใหนกเรยนลองยกตวอยางนทานสภาษตทเคยไดยน หรอเคยอาน มาเลาใหเพอนฟงโดย

ผวจยสมเลอก ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจย

ดวเคราะหในสถานการณทเกดขน ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนใหความรวมมอในการออกมาเลานทานใหเพอนฟง ครและนกเรยนชวยกน

วเคราะหเนอหา ความหมาย ขอคดของนทาน นกเรยนทกคนตงใจฟงดมาก รวมกจกรรมทงตอบค าถาม น าเสนอผลงาน พบวาทกกลมท าไดด สามารถตอบค าถามไดอยางรอบคอบ ชดเจน โดยน าขอมลทมอยมาใชในการตดสนใจ และการลงขอสรป แตมขอตองปรบปรงในแบบฝกนคอเรองของเวลา นกเรยนท าไมทน เนองจากเนอหาของนทานเรองนกนางแอนกบคางคาวคอนขางยาก และซบซอน

104

ตารางท 4.14 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 7 เรอง นกนางแอนกบคางคาว เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 4 4 4 4 20 4 มาก 2 5 3 4 4 4 20 4 มาก 3 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 4 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 5 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 6 4 3 4 4 4 18 3.6 มาก 7 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 8 5 3 4 4 4 20 4 มาก 9 4 4 4 4 4 20 4 มาก

10 4 4 4 4 4 21 4.2 มาก 11 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 12 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 13 4 3 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 14 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 15 4 4 4 4 4 20 4 มาก 16 4 4 4 4 4 20 4 มาก 17 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 99 82 84 90 97 452 90.2

มาก 4.13 3.42 3.5 3.75 4.04 18.83 3.75 82.60 68.40 70 75 80 75.32 75.00

จากตารางท 4.14 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมนกเรยน จากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 3.75 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสง

105

ทสดไดแก ดานการนยามปญหา โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.13 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก รองลงมาไดแก ดานการสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.04 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแกดานการเลอกขอมล และการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.5 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.8 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 8 เรองแมรกลกจะ

ผวจย ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจย ใหนกเรยนลองยกตวอยางนกทพบเหนในชมชน หมบาน หรอจากขาว ทว สมให

นกเรยนออกมาน าเสนอ 2-3 คน ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจย ร

ต ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนชอบและสนใจในการอานนทานเรองนมาก ไมคย และสามารถตอบค าถามน าเสนอ

ผลงาน ไดเรวกวาทกแบบฝก สามารถตอบค าถามไดอยางรอบคอบ ชดเจน โดยน าขอมลทมอยมาใชในการตดสนใจ และการลงขอสรป ทงนอาจเนองมาจาก เนอหาของนทานเรองน ไมซบซอนอานงายและนกเรยนไดผานกระบวนการฝกการคดอยางมวจารณญาณมาหลายครงแลวท าใหนกเรยนเขาใจงายและตอบค าถามไดชดเจนตรงประเดนดงตวอยางการบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

“อยากใหครน าเนอหาทดๆ แบบน มาใหหนอานอกนะคะ”

106

ตารางท 4.15 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 8 เรอง แมรกลกจะ เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 2 4 4 4 4 4 20 4 มาก 3 4 4 4 4 4 20 4 มาก 4 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 5 5 4 4 4 4 20 4 มาก 6 5 4 5 5 4 23 4.6 มากทสด 7 5 4 5 4 5 23 4.6 มากทสด 8 5 3 3 3 4 18 3.6 มาก 9 5 4 5 5 4 23 4.6 มากทสด

10 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 11 5 5 4 4 5 23 4.6 มากทสด 12 5 4 4 5 4 22 4.4 มาก 13 5 4 5 5 4 23 4.6 มากทสด 14 5 5 4 5 5 24 4.8 มากทสด 15 5 4 4 3 4 20 4 มาก 16 5 5 5 4 4 23 4.6 มากทสด 17 5 4 4 5 5 23 4.6 มากทสด 114 100 99 100 105 518 103.6

มาก 4.75 4.17 4.13 4.17 4.37 21.58 4.31 95 83.40 82.60 83.40 87.40 86.32 86.33

จากตารางท 4.15 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมนกเรยน จากคะแนนแบบฝกทกษะ 5

ขอ พบวา มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 4.31 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก ดานการนยามปญหา โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.75 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มากทสด รองลงมาไดแก ดานการสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.37 ทกษะ

107

การคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแกดานการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.13 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.9 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 9 เรอง ด เดกชางฝน

ผวจยไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจย ทบทวนบทกวทน ามาใหนกเรยนวเคราะหบททแลว วาเกยวกบความฝนของคน ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจย

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนใหความสนใจกจกรรมการเรยนการสอนทผวจยจดขน และชอบเนอหาทผวจย

น ามาใหนกเรยนอาน สงเกตจากนกเรยนไมคย ต งใจอานและตอบค าถาม ไดรวดขนโดยไมมนกเรยนคนใดซกถาม ทงนเนองจากนกเรยนเขาใจถงแนวทางในการวเคราะหจากการอานและการใชขอมลจากการอานเนอหามาตอบค าถามอยางรอบคอบ มเหตมผล และสนใจเวลาเพอนออกมาน าเสนอ หนาชนเรยน และนกเรยนสามารถออกมาน าเสนอไดดคลองแคลวชดเจนทกกลม ดงตวอยางการบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

“อยากใหครหาบทรอยกรองทฝกคดแบบนมาอกหลายๆ บทคะ”

108

ตารางท 4.16 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 9 เรอง ด เดกชางฝน เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 4 4 4 4 20 4 มาก 2 4 4 4 4 4 20 4 มาก 3 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 4 4 4 4 4 4 20 4 มาก 5 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 6 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 7 4 4 3 4 4 19 3.8 มาก 8 4 4 4 4 4 20 4 มาก 9 5 3 4 4 4 20 4 มาก

10 4 5 4 4 4 21 4.2 มาก 11 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 12 4 4 4 4 4 20 4 มาก 13 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 14 4 3 3 3 4 17 3.4 ปานกลาง 15 4 4 3 4 4 19 3.8 มาก 16 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 17 5 5 4 4 4 22 4.4 มาก 99 89 86 92 97 463 92.6

มาก 4.13 3.70 3.58 3.83 4.04 19.29 3.85 82.6 74 71.60 76.60 80.80 77.16 77.16

109

จากตารางท 4.16 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมนกเรยน จากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 3.85 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก ดานการนยามปญหา โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.13 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มากทสด รองลงมาไดแก ดานการสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.04 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแกดานการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.58 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.10 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 10 เรอง โลงไม

ผวจยไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจย เลาถงวฒนธรรมความเชอในทองถนของนกเรยนวามสถานทหรอสงของอะไรท

ไหนบางทคนในชมชนนบถอ ท าไมจงนบถอสงนน ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจย

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คนโดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนสามารถปฏบตกจกรรมตามขนตอนการฝกคดวเคราะหอยางมวจารณญาณโดยการ

สงเกตจาก การอาน การตอบค าถามของนกเรยน จะมเหตมผล มการวเคราะหขอมล ตงสมมตฐาน และเลอกแนวทางในการตอบไดด ชดเจน การรวมกลมกนท างานและการฟงความคดภายในกลมดมาก ท าใหการท ากจกรรมเสรจเรวขน ดงตวอยางการบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

110

“ชอบเรอง โลงไม ” “ ” (วรรณา–นกเรยน, 26 กนยายน 2550)

ตารางท 4.17 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 10 เรอง โลงไม เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 4 4 4 5 21 4.2 มาก 2 4 4 4 4 4 20 4 มาก 3 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 4 4 4 4 4 4 20 4 มาก 5 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 6 4 4 3 4 4 19 3.8 มาก 7 4 4 4 3 4 19 3.8 มาก 8 4 4 4 4 4 20 4 มาก 9 4 4 3 4 5 20 4 มาก

10 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 11 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 12 4 4 4 4 4 20 4 มาก 13 4 3 3 3 4 17 3.4 มาก 14 4 3 3 3 4 17 3.4 มาก 15 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 16 5 5 4 4 4 22 4.4 มาก 17 5 5 4 4 4 22 4.4 มาก 99 89 88 91 97 464 92.8

มาก 4.13 3.70 3.67 3.79 4.04 19.33 3.86 82.60 74 73.4 75.80 80.80 77.32 77.20

111

จากตารางท 4.17 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมนกเรยนจากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 3.86 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก ดานการนยามปญหา โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.13 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑมากทสด รองลงมาไดแก ดานการสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.04 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแกดานการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.67 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.11 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 11 เรอง คนสธรรมชาต

ผวจยไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจย พดถงสภาพอากาศทรอนจดในปจจบนและเมอเวลาฝนตกน าจะทวมมาก นกเรยนวา

สาเหตตางๆ มาจากสาเหตใด นกเรยนรวมกนอภปรายแสดงความคดเหน ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผวจย

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ม

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนทกคนตงใจอานบทความ คนสธรรมชาตทครแจก สงเกตจากการปฏบตกจกรรม

รายบคคลจนถงการปฏบตกจกรรมเขากลมนกเรยนทกคนสามารถปฏบตไดเองอยางคลองแคลว และสามารถตอบค าถาม คดเลอกขอมลมาประกอบการตดสนใจไดอยางมเหตผล การปฏสมพนธภายในกลมดมาก รวมกนแสดงความคดเหน และแบงกนออกน าเสนอหนาชนเรยน ทกคน ท างาน

112

เสรจทนเวลา ถงแมขอความทใหอานจะยาวขนกตาม แสดงถงนกเรยนเขาใจในขนตอนการคดอยางมวจารณญาณ ดงตวอยางการบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

“ชอบบทความทมประโยชนแบบนคะ” ตารางท 4.18 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 11 เรอง คนสธรรมชาต เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 2 4 3 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 3 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก 4 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 5 4 4 3 3 4 18 3.6 มาก 6 4 4 4 4 4 20 4 มาก 7 4 4 4 3 4 17 3.4 ปานกลาง 8 5 4 3 4 5 22 4.4 มาก 9 5 4 4 4 4 21 4.2 มาก

10 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 11 4 4 4 3 4 18 3.6 มาก 12 4 4 3 4 4 20 4 มาก 13 5 4 4 4 4 21 4.2 มาก 14 4 4 4 3 4 18 3.6 มาก 15 4 4 3 4 4 20 4 มาก 16 5 4 4 4 4 22 4.4 มาก 17 4 4 4 4 5 21 4.2 มาก 102 89 88 90 100 469 93.8

มาก 4.25 3.71 3.67 3.75 4.17 19.54 3.90 85 74.20 73.40 75 83.40 78.16 78.16

113

จากตารางท 4.18 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน ในภาพรวมนกเรยน จากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ พบวา มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 3.90 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก ดานการนยามปญหา โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.25 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มากทสด รองลงมาไดแก ดานการสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.17 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแกดานการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.67 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

2.3.12 การด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณแบบฝกท 12 เรอง น าตาล

สด ผวจย ไดด าเนนการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณดงน ขนท 1 ขนเสนอสถานการณ ผวจย ถามถงการประกอบอาชพทส าคญในชมชนของนกเรยนทท ามานานรนป ยา ตายาย

ของนกเรยนมอาชพอะไรบาง นกเรยนชอบหรอไมเพราะเหตใด สมนกเรยนออกมาเลาใหฟง ขนท 2 ขนฝกความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล ผว จย

ขนท 3 ขนฝกเปนกลมยอย ผวจยแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4 คน โดยแบงนกเรยนคละความสามารถ

ความคดเหนของผวจยหลงฝก นกเรยนทกคนสนใจอาน เรองน าตาลสด อยางตงใจ สงเกตจากไมมใครคยเลยหลงจากคร

แจกใบงานเสรจ นกเรยนปฏบตตามกจกรรมทกขนตอน เนอหาในการฝกเรองน สามารถดงดดความสนใจของผเรยนไดมาก เพราะนกเรยนไดเรยนรเรองจรงจากชมชน เปนเรองใกลตว อนกอใหเกดการคดวเคราะหรวมกนในการแกปญหาจากสถานการณจรง การฝกขนตอนกระบวนการ

114

คดอยางมวจารณญาณ ตงแตแบบฝกท 1- 12 นนสามารถท าใหนกเรยนเขาใจไดดในระดบหนง สงเกตจากการปฏบตกจกรรมรายบคคลจนถงการปฏบตกจกรรมเขากลมนกเรยนทกคนสามารถปฏบตไดเองอยางคลองแคลว และสามารถตอบค าถาม คดเลอกขอมลมาประกอบการตดสนใจไดอยางมเหตผล การปฏสมพนธภายในกลมดมาก นกเรยนรวมกนแสดงความคดเหน และแบงกนออกน าเสนอหนาชนเรยน ทกคน ท างานเสรจทนเวลา และนกเรยนชอบเนอหาทผวจยน ามาใหนกเรยนฝก ดงตวอยางการบนทกหลงฝกของนกเรยนดงน

“หนอยากกนน าตาลสด” “ ” “ ”

ตารางท 4.19 ผลคะแนนแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณแยกเปนรายดาน

แบบฝกท 12 เรอง น าตาลสดบานหนองขาว เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

1 4 3 4 4 4 19 3.8 มาก 2 4 3 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 3 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 4 3 3 3 3 3 15 3 ปานกลาง 5 5 4 4 4 5 22 4.4 มาก 6 4 3 3 3 3 16 3.2 ปานกลาง 7 3 2.5 2.5 3 3 14 2.8 ปานกลาง 8 4 4 4 4 5 21 4.2 มาก 9 5 5 5 5 5 25 5 มากทสด

10 5 5 4 4 5 23 4.6 มากทสด 11 4 3 3 4 4 18 3.6 มาก

115

ตารางท 4.19 (ตอ)

แบบฝกท 12 เรอง น าตาลสดบานหนองขาว เลขท ขอ 1 ขอ 2 ขอ 3 ขอ 4 ขอ5

25

5

5

5

5

5

5

12 4 4 3 4 4 19 3.8 มาก 13 4 4 3 3 4 18 3.6 มาก 14 3 2.5 2.5 3 3 14 2.8 ปานกลาง 15 4 3 3 3 4 17 3.4 มาก 16 5 4 4 5 5 23 4.6 มาก 17 4 4 4 4 4 20 4 มาก 98 85.5 85.5 91 97 457 91.4

มาก 4.08 3.56 3.56 3.79 4.04 19.04 3.80 81.60 71.20 71.20 75.80 80.80 76.16 76.16

จากตารางท 4.19 สรปทกษะการคดทง 5 ดาน จากคะแนนแบบฝกทกษะ 5 ขอ ในภาพรวมนกเรยน มความสามารถทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก โดยมระดบคณภาพ เฉลยเทากบ 3.80 นกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก ดานทสงทสดไดแก ดานการนยามปญหา โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.08 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มากทสด รองลงมาไดแก ดานการสรปอยางสมเหตสมผล โดยมระดบคณภาพเฉลยเทากบ 4.04 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก นอยสด ไดแก การเลอกขอมล และดานการระบขอตกลงเบองตน มระดบคณภาพเฉลยเทากบ 3.56 ทกษะการคดอยางมวจารณญาณอยในเกณฑ มาก

1.

116

2.

3.

ตารางท 4.20 ผลสรปคะแนนจากแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ เฉลยทง 12 แบบฝก

คะแนนเตม 25 คะแนน

รอยละ ความหมาย

แบบฝกท 1 - 19.54 78.16 แบบฝกท 2 18.75 75 แบบฝกท 3 19.08 76.32 แบบฝกท 4 18.92 75.68 แบบฝกท 5 19.33 77.32 แบบฝกท 6 เรอง งานคร 18.92 75.92 แบบฝกท 7 18.83 75.32 แบบฝกท 8 21.58 86.32 แบบฝกท 9 19.29 77.16 แบบฝกท 10 19.33 77.32 แบบฝกท11 19.54 78.16 แบบฝกท12 เรอง น าตาลสดบานหนองขาว 19.04 76.16

รวม 19.37 77.50

117

จากตารางท 4.20 ผลสรปคะแนนจากแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ เฉลยทง 12 แบบฝก ม 77.50 11

1. ผลการเขยนแบบบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน พบวา นกเรยนมทศนคตทดตอ

การฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ นกเรยนชอบเหตการณและสถานการณทผวจยน ามาใหนกเรยนฝกคด นกเรยนสวนใหญตงใจท ากจกรรมและเขยนสรปความรทไดรบ พรอมทงเสนอแนะสงทนกเรยนตองการเพมเตมในการฝกครงตอไป ซงขอมลทไดรบหลงจากการฝกแตละครงของนกเรยน ผวจยไดน าไปใชในการปรบปรงกจกรรมในการสอนในครงตอไปสงผลใหนกเรยนมความพงพอใจในการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณมากขน ดงตวอยางการเขยนบนทกผลดานลางดงน

“ ” “ ” “

” “ควรมภาพประกอบเรองทอานดวย” “ ” “ ” “ ” “ ”

2. ผลบนทกหลงการฝกของผวจย พบวา นกเรยนสวนใหญมความพยายามและตงใจ ในการ

ท างานและใชวจารณญาณในการตอบค าถามอยางรอบคอบ รจกใชขอมลประกอบในการตดสนใจ และมเหตผลในการอธบายค าตอบ แตในการด าเนนกจกรรมการเรยนการสอนทมเวลาคอนขาง

118

จ ากดแตผวจยกพยายามปรบกจกรรมและแกไขขอบกพรอง โดยน าขอมลทนกเรยนบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน ขอเสนอแนะตางๆ ทนกเรยนเขยนหลงการฝกในแตละครงมาพฒนาปรบปรงตามความเหมาะสม

3. การสนทนากลม (focus group) กบนกเรยนกลมทดลอง เพอประเมนความกาวหนา หลงจากไดรบการฝก น

-

4.21

ความหมาย

1. ดานการนยาม ญ 6.8 85 ดมาก 2. ดานการเลอก 6 75 ด 3. ดานการระบขอตกลงเบองตน 5.92 74 ด 4. ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐาน 5.92 74 ด 5. ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล 6.79 84.87 ดมาก

รวม 6.28 78.50 ด

ท 4.21

119

84.87 4.22

ประถมศกษาปท 6

N S.D. t

24 24

14.63 31.25

6.47 4.35

25.14**

t 0.0.1 ,df 23 = 2.807)

ประถมศกษาปท 6

120

บทท 5

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

กระบวน ของ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ 3 วตถประสงค

เพอใชกระบวน ของ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ 3

1. ประชากรและกลมตวอยาง 1.1 ประชากร ทใชในการส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหาในครงน

เปนนกเรยน ผบรหารโรงเรยน คร ผปกครองโรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2549 แบงออกเปน 2 กลม ดงน 1) กลมทใชตอบแบบสอบถาม ไดแก นกเรยนชนประถมศกษา 17 คน 2) กลมทใชการสนทนากลม ไดแก ผบรหารโรงเรยน ซงประกอบดวย ผอ านวยการโรงเรยน และ รองผอ านวยการโรงเรยน ครชนประถมศกษา ผปกครองของนกเรยน

1.2 กลมตวอยาง เปนบคคลทเกยวของแตละขนตอนของการวจย โดยเปนสวนหนงของประชากรขางตน ประกอบดวย 3 กลม คอ

121

1.2.1 กลมตวอยางทใชแบบสอบถามเพอ ส ารวจสภาพปญหา หาสาเหต วธการแกปญหา ไดแก นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2554 สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสพรรณบร เขต 3 จากการสมแบบหลายขนตอน (multistage random sampling)

1.2.2 กลมตวอยางผใหขอมลในการสนทนากลม (focus group) นน ผวจยจงคดเลอกตวแทนกลมสนทนาทเกยวของในการบรหารจดการโรงเรยน ประกอบดวย ผบรหาร ครผสอนชนประถมศกษาปท 6 ผปกครองของนกเรยน ไดจากการสมแบบหลายขนตอน (multistage random sampling)

1.2.3 กลมตวอยางทใชในการทดลองพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ คอ ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ ปการศกษา 2554 จ านวน 17 คน และจ านวน 1 หอง ไดมาโดยการสมแบบเจาะจง (purposive random sampling)

1.

1.1 (rating scale) 5

1.3 1.4 1.5 1.6

ำ 2.

122

1. 2.

(t–test) ค านวณจากสตร ขอมลเชงคณภาพ แบบบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน แบบบนทกผลหลงการฝกของผวจย และการสนทนา

กลม ( o g o p

1. การวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ นกเรยนช น

ประถมศกษาปท 6 ในขนการส ารวจปญหา หาสาเหตของปญหา ขนการเลอกแนวทางและก าหนดแผน ขนการเลอกแนวทางและก าหนดแผน ขนการลงมอปฏบต ขนการทบทวน ขนประเมนวงจร และรายงานผล โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการในครงนสามารถสรปผลการวจยในแตละขนตอนได ดงน

1.1 การเตรยมการส ารวจปญหา หาสาเหตของปญหา ศกษาจากการตอบแบบสอบถามของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 และ

การสนทนากลม (focus group) ผบรหารโรงเรยน ครผสอน และผปกครองนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 แลวน ามาเปนแนวทางในการสรางเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน

1.1.1 ผลจากการใชแบบสอบถามนกเรยน 3 ตอน จากกลมตวอยาง ไดผลดงน ตอนท 1

ตอนท 2 ผลการส ารวจสภาพปญหากระบวนการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ดาน นกเรยน พบวา ดานทนกเรยนมปญหามากทสดและปฏบตนอยทสด คอ ดานการนยามปญหามระดบคณภาพเฉลยรวมเทากบ 2.51 และ ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล มระดบคณภาพเฉลยรวมเทากบ 2.91

123

ตอนท 3 ผลสรปจากการเขยนแสดงความคดเหนในแบบสอบถามปลายเปดในภาพรวม พบวา มนกเรยนเขยนแสดงความคดเหน จ านวน 125 คน คดเปนรอยละ 18.03 แตไมเขยนแสดงความคดเหน จ านวน 568 คน คดเปนรอยละ 81.97 แสดงวานกเรยนขาดความรพนฐานทจะน าไปเชอมโยงกบองคประกอบหรอสาเหตทกอใหเกดปญหา จงไมสามารถเขยนวเคราะหสาเหตของปญหาได สงผลใหกระบวนการคดในขนตอไปขาดวธการทดหรอขาดระบบวธการบรหารจดการขอมลทมประสทธภาพ

1.1.2 ผลจากการสนทนากลมผบรหารโรงเรยน ครผสอนชนประถมศกษาปท 6 ผปกครองของนกเรยน เพอเลอกแนวทางในการสรางเครองมอ นวตกรรมการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ใหสอดคลองกบสภาพปญหา และสาเหต พบสาเหตของปญหา เกยวกบการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณโดยเรยงล าดบสภาพปญหา ดงน

1. ปญหาจากดานปจจย พบวา 1) ขาดสอนวตกรรมทเหมาะสมทจะกระตนใหผเรยน 2) ครขาดความร ความเขาใจเกยวกบวธการสอนกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ 3) ขาดแหลงคนควา 4) นกเรยนขาดความกระตอรอรน 5) นกเรยนขาดทกษะในการสรปใจความส าคญ 6) ครมภาระงานมากไมมเวลาจดท าสอนวตกรรม 7) ครมงในการสอนเนอหามากกวาการฝกทกษะกระบวน การคด 8) ผปกครองยงไมเขาใจความส าคญของการฝกทกษะการคดตองการใหครสอนเนอหาความรใหกบนกเรยนใหมากเพอการแขงขน

2. ปญหาจากดานกระบวนการ 1) ครไมไดใชสอนวตกรรมการสอนทจะชวยใหนกเรยนพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 2) ครไมไดฝกทกษะการคดใหกบนกเรยน 3) ครขาดทกษะในการฝกกระบวนการคดใหกบนกเรยนทถกตอง 4)ครและผปกครองไมไดมโอกาสพดคยและรวมกนแกปญหานกเรยน 5) ครใจรอนและมกจะบอกค าตอบใหนกเรยนท าใหนกเรยน เคยตวและคอยค าตอบจากครอยางเดยวท าใหไมชอบคด 6) การจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนฝกทกษะกระบวนการคด ขาดการนเทศตดตามจากผบรหาร 7) ครและผปกครองมโอกาสพบปะและรวมแกปญหากนนอยมาก

ขนท 2 การเลอกแนวทางและก าหนดแผน ผลการวเคราะหสภาพปญหาและเลอกแนวทางในการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

การหาวธการแกปญหา ผวจยไดน าปญหาและสาเหตทได ไปศกษาและหาวธแกปญหา 1) กอนเรมการสอนเนอหาใหม

124

ทจะตองใชความรพนฐาน ตองปรบความรพนฐานของนกเรยนใหใกลเคยงกนและพรอมทจะเรยนเนอหาใหม 2) ครใชเทคนคการสอนโดยการฝกทกษะจากงายไปหายากโดยใชกระบวนการกลมในการจดกจกรรมฝกทกษะ รวมไปถงใหนกเรยนทกคนมสวนรวมในการเรยนการสอน 3) ควรจดท าสอการสอนทเหมาะกบความสนใจและวยของผเรยนเพอใหผเรยนเกดความสนใจใฝร ใฝเรยน 4) จดกจกรรมการเรยน การฝกทกษะกระตนใหเกดกระบวนการคดทหลากหลาย เราใจ ใหความสนกสนานและปฏบตงาย 5) จดกจกรรมการเรยนการสอนทฝกฝนใหนกเรยนมความเชอมนในตนเอง เปดโอกาสใหผเรยนฝกใชความคด พจารณาไตรตรอง และแสดงออกอยางอสระดวยความคดของตนเอง 6) ครควรยอมรบความคดเหนของนกเรยนแตละคนตอบขอซกถาม ใสใจ พดคย และอดทนใหโอกาสนกเรยนในการคด

ในขนน ผวจยจงน าผลการวเคราะหสภาพปญหาดงกลาว มาแกปญหาตามกระบวนการขนตอน โดยการจดกจกรรมฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ จ านวน 16 ครง โดยใชแบบฝกจ านวน 12 แบบฝก ใชฝกนกเรยนสปดาหละ 3 ครง ครงละ 1 ชวโมง ในชวโมงกจกรรมพฒนาผเรยน คอ ชวโมงลกเสอ - เนตรนาร ชวโมงแนะแนว ชวโมงชมนม ซงน าไปใชขนท 3

ขนท 3 ลงมอปฏบต

ผวจยด าเนนการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ สรปได ดงน 1. ผลจากการปรบพนฐาน โดยใชกจกรรม 2 กจกรรม สรปผลไดดงน 1) ทดสอบการดงขอมลทม

อยแลวกลบมา 2) ทดสอบความคดสรางสรรค -

2 สอบกอนการฝก และหลงการฝกโดยใชแบบทดสอบวดความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ เปนขอสอบแบบปรนยชนด 5 ตวเลอก จ านวน 40 ขอ ใชเวลาในการทดสอบ 60 นาท พบ ตาม

125

85.00

2.2 ก าหนดและเลอกสมมตฐา

ความสามารถในการเลอกขอมล เกณฑ

ก าหนดและเลอกสมมตฐา

เกณฑ

พฒนาแบบฝกฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนโดยใชแบบฝกในภาพรวม 12 มประสทธภาพระหวางฝก (E1) อย หลงฝก (E2) คดเปนรอยละ 75/75

2)

126

4. ผลการเขยนแบบบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน พบวา นกเรยนมทศนคตทด ตอการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ นกเรยนชอบเหตการณสถานการณทผวจยน ามาใหนกเรยนฝกคด นกเรยนสวนใหญตงใจท ากจกรรมและ เขยนสรปความรทไดรบพรอมทงเสนอแนะ สงทนกเรยนตองการเพมเตมในการฝกครงตอไป ซงขอมลทไดรบหลงในการฝกแตละครงของนกเรยนผวจยไดน าไปใชในการปรบปรงกจกรรมในการสอนในครงตอไปสงผลใหนกเรยนมความพงพอใจในการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณมากขน เชน นกเรยนแนะน าวาควรมภาพ ประกอบเรองทอานดวยในการฝกครงตอไป ผวจยกเพมภาพประกอบจากเนอหาสถานการณทนกเรยนอานเปนตน

5. ผลบนทกหลงการฝกของผวจย พบวา นกเรยน มความพยายามและตงใจในการท างานและใชวจารณญาณในการตอบค าถามอยางรอบคอบ รจกใชขอมลประกอบในการตดสนใจ และมเหตผลในการอธบายค าตอบ แตในการด าเนนกจกรรมการเรยนการสอน ทมเวลาคอนขางจ ากด แตผวจ ยกพยายามปรบกจกรรมและแกไขขอบกพรอง โดยน าขอมลทนกเรยนบนทกผลดาน การเรยนของนกเรยน ขอเสนอแนะตางๆ ทนกเรยนเขยนหลงการฝกในแตละครงมาพฒนาปรบปรงตามความเหมาะสม

6. การสนทนากลม (focus group) กบนกเรยนกลมทดลอง เพอประเมนความกาวหนาของนกเรยน

127

ขนท 4 ผลการทบทวน ประเมนวงจร และรายงานผล

ส าหรบขนนผวจยมการทบทวนประเมนวงจรเพอปรบแผนการวจยเชงปฏบตการ เพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณทวางไวกอนการสอน ระหวางสอน และหลงสอน เมอผวจย พบขอบกพรองหรอปญหาทสามารถแกไขไดในชวโมงกด า เนนการแกไขทนท ผ วจ ยได จดกจกรรมฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนอยางหลากหลาย ทงรายบคคล และรายกลม เปดโอกาสใหนกเรยนใชวจารณญาณในการตอบค าถาม ซงพบวา นกเรยนกลาเขยนแสดงความคดเหนไดอยางรอบครอบ และมความสขกบการอานสถานการณทผวจยน ามาฝก และอยากมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมออกมาน าเสนอผลงานหนาชนเรยน สงเสรมใหนกเรยนมนสยรกการอาน มความรอบคอบในการตดสนใจ ในการเลอกแนวทางในการแกปญหาจากสถานการณตางๆ สามารถน าขอมลทไดจากการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณไปพฒนานกเรยนใหประสทธภาพในการคดอยางมวจารณญาณตอไป

จากการใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ สามารถสรปผลได ดงน นกเรยนมความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณหลงการฝกสงกวากอนฝก ซงผลจากการท าแบบทดสอบ ล

ผล ประถมศกษาปท 6 โดยใชแบบฝกทมประสทธภาพระหวางฝกและหลงฝก (E1/E2) เทากบ 78.17/82.00 ซงสงกวาเกณฑทต งไว คอ 75/75 ฝก

128

ฝก คอ รอยละ 75 ทงนอาจเนองมาจากประเดนส าคญตางๆ

1. กอนท าการวจย ส ารวจสภาพปญหา โดย ำ เพอหาสาเหตของปญหาทนกเรยนขาดทกษะดานการคดอยางมวจารณญาณ และน าขอมลมาสรางเครองมอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนทง 5 ดาน ผลการส ารวจ พบวา ทกษะดานทนกเรยนมปญหามากทสดและนกเรยนปฏบตนอยทสด คอ ดานการนยามปญหา มระดบคณภาพเฉลยรวม เทากบ 2.51 และ ดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล มระดบคณภาพเฉลยรวมเทากบ 2.91 หมายความวากอนการตอบค าถาม นกเรยนขาดการวเคราะหขอความ หรอสถานการณตาง ๆ อยางรอบคอบ จงท าใหนกเรยนไมสามารถสรปค าตอบไดอยางสมเหตสมผล ผวจยจงน าขอมลจากการส ารวจมาสรางเครองมอเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ โดยเนนการฝกนกเรยนในดานการนยามปญหาจากสถานการณทก าหนดให และเนนการฝกใหนกเรยนสามารถสรปสถานการณตาง ๆ อยางสมเหตสมผล ซ ง เ ปนการแกปญหาไดตรงกบสภาพปญหาของนก เ รยน อยา งแทจ รง และ ท ด

2. จากผลการส ารวจ 69 7.40 หมายความวานกเรยนชอบและตองการใหครใชแบบฝกเปนสอในการสอนมากกวาการสอนโดยวธอน ๆ และหลงใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ครบทง 12 แบบฝกแลวยงพบวา แบบฝก และตงใจปฏบตกจกรรมการฝกยงขน สงผลใหนกเรยนมทกษะการคดอยางมวจารณญาณสงขน บงานวจยของ พรพล กองศร (2546, หนา 66) ทท าการวจยเรองการพฒนาแผนการเรยนรวชาคณตศาสตรเรองบทประยกตชนประถมศกษาปท 5 ผลการวจยพบวา การใชแบบฝกเสรมทกษะในการเรยนเปนการสอนตามความ

129

ตองการของผเรยน เปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรม สงเสรมการท างานรวมกนกบเพอนในกลม เนอหาของแบบฝกงายตอการท าความเขาใจ และการรบรของนกเรยน ท าใหผเรยนเกดความกระตอรอรนทจะเรยน สอดคลองกบอนงคศร วชาลย (2536 หนา 27)ไดกลาววาแบบฝกเปนวธสอนทสนกอกวธหนงทจะชวยใหนกเรยนมการพฒนาการทางภาษาดขน เพราะนกเรยนมโอกาสทจะน าความรทเรยนมาแลว มาฝกใหเขาใจดยงขน เชนเดยวกบ บงกชกร ทบเทยง (2546 หนา 22-23) ทกลาววาแบบฝกเปนสอการเรยนการสอนทจดท าขนเพอกระตนใหผเรยนไดศกษาท าความเขาใจและฝกฝนจนเกดทกษะตอเรองใดเรองหนงไดอยางคลองแคลวและเหมาะสม และยงสอดคลองกบกอบแกว แทสงเนน (2538,บทคดยอ)ไดศกษาผลของการใชแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ผลการวจย พบวา นกเรยนทใชแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ มทกษะการคดอยางมวจารณญาณ สงกวานกเรยนทไมใชแบบฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

เปนการด าเนนการจดกจกรรมการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนในแตละแบบฝกจนครบทง 12 แบบฝกตามกระบวนการวจยเชงปฏบตการโดยในการฝกแตละครงไดน าผลของการฝกหาจดเดน จดบกพรองของนกเรยนแตละคน เพอปรบปรงสงเสรมหาทางชวยเหลอในขนตอไปจนบรรลตามวตถประสงคเปนการจดกจกรรมการฝกพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณทชวยใหนกเรยนมความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณสงขนโดย น ะ คอรอยละ 75 ในขณะฝก แต o ท

130

ประถมศกษาปท 6 ร ฉววรรณ ปะนามะสา (2547, บทคดยอ) ทท าการวจยเชงปฏบตการเพอพฒนาการจดกจกรรมการเรยนรภาษาไทย เรองการอานจบใจความส าคญ ชนประถมศกษาปท 6 โดยใชเทคนค 9 ค าถาม ผลการวจยพบวา นกเรยนสามารถใชค าถามทง 9 ค าถามในการต งค าถามและตอบค าถามในการอานจบใจความได และนกเรยนมความเขาใจในเนอหามากขนกอใหเกดประสทธภาพในการอานจบใจความ นกเรยนมความรบผดชอบกลาแสดงออกยอมรบฟงความคดเหนของผอน

4 การพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนกอนการฝก ระหวางฝก และหลงการฝกโดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการ 4 ขนตอนนน จากการสงเกตผลการบนทกหลงการฝกของผวจยผลการเขยนแบบบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน และการสนทนากลมกบนกเรยนกลมทดลอง หลงจากการฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณเสรจสนแลวน าผลมาวเคราะห พบวา ในภาพรวมมทกษะการคดอยางมวจารณญาณสงขนทง 5 ดานคอ ดานการนยามปญหา คดเปนรอยละ 85 ดานการเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา คดเปนรอยละ 75 ดานการระบขอตกลงเบองตน คดเปนรอยละ 74 ดานการก าหนดและเลอกสมมตฐาน คดเปนรอยละ 74 และดานการลงขอสรปอยางสมเหตสมผล คดเปนรอยละ 84.87 ทงนเนองมาจากนกเรยนมโอกาสฝกทกษะการคดอยางมวจารณญาณตามล าดบขนตอนดงน คอ 1) ขนเสนอสถานการณทเปนปญหาเปนการกระตนใหคด 2) ขนฝกความสามารถการคดอยางมวจารณญาณรายบคคล 3)ขนฝกความสามารถการคดอยางมวจารณญาณเปนรายกลม รวมกนวเคราะหปญหา 4)ขนอภปรายผลการคดเปนการเลอกวธการ ขนตอนในการแกปญหาอยางรอบครอบ มเหตผล ตามทกษะการคดอยางมวจารณญาณทง 5 ดาน และ 5) ขนการประเมนผลการคดอยางมวจารณญาณ เปนการประเมนผลการคดของผเรยนแตละคนวามกระบวนการคดไปตามจดมงหมายหรอไม เพอใหขอมลยอนกลบแกผเรยนโดยวเคราะหผลในระหวางการฝก และหลงการฝก เพอน าไปใชวางแผนในการฝกครงตอไป ซงสอดคลองกบ มะลวลย สมศกด (2540, หนา 77-79) ทกลาวถงขนตอนการสอนและการจดกจกรรมเพอพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณประกอบดวย 5 ขนตอน คอ 1) ขนเสนอสถานการณ 2) ขนฝกคดเปนรายบคคล 3) ขนฝกการคดเปนกลมยอย 4) ขนอภปรายผลการคด 5) ขนประเมนผลการคด และสอดคลองกบ ชาตร ส าราญ (2543, หนา 254) ทท าการวจยเรองการเรยนรภาษาไทยโดยอาศยสงแวดลอมเปนสอ พบวา กลมนกเรยนมการพฒนาขน

131

ดงน 1) นกเรยนกลมเกง กอนเรยน มจ านวน 5 คน หลงเรยนม จ านวน 7 คน 2) นกเรยนกลมเรยนปานกลาง กอนเรยน มจ านวน 7 คน หลงเรยน มจ านวน 25 คน 3) นกเรยนกลมออน กอนเรยน มจ านวน 24 คน หลงเรยน มจ านวน 4 คน เครองมอทใช ไดแก แบบการสงเกตจากการ เขยนเรอง ปรากฏวา นกเรยนสามารถเขยนเรองอยางมสนทรยภาพทางภาษา เพราะเขาใจในค า ทตนอานออก และฟงจากทเพอน ๆ อานใหฟง ท าใหรจกการแตงเรอง อกทงไดรบการเรยนรเปนล าดบข นตอนทก าหนดไว คอ 1) ข นรวมกนคดเรองทจะเขยน 2) ข นวเคราะหปญหา 3) ขนเชอมโยงประสบการณ 4) ขนน าสการเขยน

ขอเสนอแนะ จากการวจยในครงน ผวจยไดท าการศกษาสภาพปญหาโดยเกบรวบรวมขอมลภาคสนาม

สมภาษณผเกยวของประกอบดวยผบรหารสถานศกษา ผสอน และผปกครอง ปญหาทมความเหนสอดคลองกนคอ การสอนใหคดอยางมวจารณญาณนนยงมแนวคด วธการสอน และวธการบรหารจดการยงไมชดเจน กลาวคอ ทกฝายทเกยวของตองการใหผเรยนเกดกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ มคณลกษณะทเหมาะสมในการคดวเคราะห คดสงเคราะหขอมลตางๆ อยางมเหตผล แตในการวดผลประเมนผลมการเนนผลสมฤทธเชงปรมาณเปนหลก และน ามาวดความส าเรจในการจดการศกษา สถานศกษาจงควรมนโยบายสรางความเขาใจกบชมชนและผปกครองในการพฒนาคณภาพผเรยนใหเกดความสมดลท งดานความร ความจ าและกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ

1.

2.

132

3.

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. จากการศกษาครงนพบวา นกเรยนมคะแนน ดานการระบขอตกลงเบองตนและดานการ

ก าหนดและเลอกสมมตฐานต ากวาดานอนๆ ผสนใจอาจศกษาตอไปวามปจจยใดบางทท าใหนกเรยนมความสามารถดานการระบขอตกลงเบองตน และดานการก าหนดและเลอกสมมตฐานต ากวาดานอนๆ

2. จากการศกษาครงนผสนใจอาจศกษาเกยวกบความคงทนของความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน โดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมโดยอาจใชผลของการวจยนเปนพนฐานใหกบผทเกยวของเปนตวอยางในการก าหนดกจกรรมใหสอดคลองกบสภาพของนกเรยนตอไป

133

เอกสารอางอง (2524). แบบฝกส าหรบนกเรยน. กรงเทพมหานคร: ครสภาลาดพราว. กรมวชาการ. (2539). ผลการประชมเชงปฏบตการพฒนานวตกรรมการจดการเรยนการสอนกลม. . (2541). สรปผลการสงเคราะหวรรณกรรมทเกยวของกบศกยภาพของเดกไทย.

กรงเทพมหานคร: ครสภาลาดพราว. . (2542). การวจยเพอพฒนาการเรยนร. กรงเทพฯ:โรงพมพการศาสนา. . กระทรวงศกษาธการ. (2544). หลกสตรขนพนฐาน พทธศกราช 2544.

กรงเทพมหานคร: ครสภาลาดพราว. กองวจยทางการศกษา. (2541). สรปผลการสงเคราะหวรรณกรรมทเกยวของกบศกยภาพของ

เดกไทย. กรงเทพมหานคร: กรมวชาการ. กอบแกว แทสงเนน. (2538). ผลของการใชแบบฝกเพอพฒนาทกษะการคดวจารณญาณของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนมหศราธบด จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กนยา สวรรณแสง. (2540). จตวทยาทวไป. กรงเทพมหานคร: รวมสาสน. กตตพร ปญญาภญโญผล. (2538). , 20 (1), 26 – 28. . (2540). รปแบบของวธการวจยเชงปฏบตการในชนเรยน:

ค

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2544). การคดเชงวพากษ. กรงเทพมหานคร: ซคเซสมเดย. ขจรตน หงสประสงค. (2524). การสรางแบบฝกการเขยนค าพองเสยงส าหรบนกเรยนชน

ประถมศกษาปท 4 . วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

2538). (แปลจาก The action research planner Deakin University โดย พ ). พ

ค พ

134

ค พ

จารวรรณา ภททรนาวน. (2532). การสรางชดปฎบตการเพอพฒนาทกษะการมสวนรวมในสงคม ในดานการเปนสมาชกทมประสทธภาพในกลม ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนมกฎกษตรย. วทยานพนธ คณะศลปศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

จานง โปธาเกยง. (2538). การใชแบบฝกการเขยนสะกดค ายากเพอการสอนซอมเสรมส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 3 ทใชภาษาอนมากกวาภาษาไทย. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

9 ค . พ

7 ค ค ค ค พ

ชาญชย สวตรงสมา และเชดวทย ฤทธประศาสตร. (2523). การพฒนาบคคล. กรงเทพฯ:มหาวทยาลยรามคาแหง.

ชาญชย อนทรประวต.(2527). ยทธวธในการพจารณาสรางเสรมคานยม ทฤษฎ และปฏบตเพอสรางคณธรรม จรยธรรม. กรงเทพฯ :โรงพมพการศาสนา.

ชาตร สาราญ. (2543). ครรไดอยางไรวาเดกเกดการเรยนร. กรงเทพฯ . ( 2544). พ พ พ :

ชยวฒน ถรพนธ. (2547). ทฤษฎไรระเบยบกบทางแพรงของสงคมสยาม. สถาบนการเรยนรและ

พฒนาสงคม. กรงเทพฯ. ชยยง พรหมวงศ. (2532). เทคโนโลยและการสอสาร. ในเอกสารชดวชา สอการสอนระดบ

ประถมศกษา หนวยท 8 – 15. (พมพครงท 8). นนทบร: หาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

135

ชศวาร จารสวสด. (2546). การวจยเชงปฏบตการในชนเรยนเพอสงเสรมการเขยนเชงสรางสรรคของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชชพ ออนโคกสง. (2522). จตวทยาการศกษา. กรงเทพมหานคร: คณะศกษาศาสตรมหาบณฑตบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

ชศร วงศรตนะ. (2544). เทคนคการใชสถตเพอการวจย (พมพครงท 8). กรงเทพฯ: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เชดศกด โฆวาสนธ. (2530). การฝกสมรรถภาพสมองเพอพฒนาคณภาพการคด. วทยานพนธ การศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

เดชา จนทรศร. (2542). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยน และการคดวจารณญาณของนกเรยนชน มธยมศกษาปท 1 ทเรยนวชาพทธศาสนา โดยใชการสอนตามแนวพทธศาสตรกบกระบวนการกลมสมพนธ. ปรญญานพนธ การศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

7 15 – 18. ทพาวด คลขจาย. (2547). การศกษาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนระดบการศกษา

ขนพนฐาน โรงเรยนเอกชน ในเขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร เขต 1. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

ทศนา แขมมณ และคณะ. (2540). โครงการพฒนาคณภาพการเรยนการสอน การปฏรปการเรยนรตาม แนวคด 5 ทฤษฎ. กรงเทพมหานคร: สานกงานคณะกรรมการการศกษา แหงชาต สานกนายกรฐมนตร.

. (2540). การเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด. วารสารครศาสตร. 26(1), 30-41. . (2544).วทยาการดานการคด. กรงเทพฯ: เดอะมาสเตอรกรปแมนเนจเมนท. . (2545). ศาสตรการสอนเพอการจดการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพฯ: บพธการพมพ. . (2546).การพฒนากระบวนการคด: แนวทางทหลากหลายสาหรบคร. วารสารราช

บณฑตยสภา. 28(1), 17-30. ธดา สนองนารถ. (2542). การสรางแบบฝกทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรขนบรณาการ

ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2. สารนพนธการศกษามหาบณฑต สาขาการวดผลการศกษา. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

136

นอมศร เคท.(2536). การประถมศกษาตามทศนะของครและผบรหารโรงเรยนในเขตชมชนเมองและเขตชนบท. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นพนธ วงศเกษม. (2534). ความสมพนธระวางการคดวจารณญาณและความสนใจในอาชพของนกเรยนชน มธยมศกษาปท 5 โรงเรยนวดดอนตม จงหวดราชบร. วทยานพนธ . บณฑตวทยาลย

บงกชกร ทบเทยง. (2546). การใชชดฝกทกษะการคดวจารณญาณ เรอง ประชากรกบสภาพแวดลอมในทองถน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนบานโปงนอย อ าเภอเมองเชยงใหม. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ค ค . พ บณฑตวทยาลย

บญเชด ภญโญอนนตพงษ. (2545). ประมวลสาระชดวชา การพฒนาเครองมอส าหรบประเมนการศกษา. คณะศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช.

บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2547). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: จามจรโปรดกท. บญสม ครฑทา. (2525). การสรางแบบสอบวดการคดเปน. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต

บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. บหงา วฒนะ. (2532). การวจยเชงปฏบตการ. วารสารมตรคร, 32, 13 ประวต เอราวรรณ. (2545). การวจยเชงปฏบตการ. กรงเทพฯ: ดอกหญาวชาการ. ประสงค ราณยสข. (2532). การสรางแบบฝกหดส าหรบสอนเรอง วลในภาษาไทยระดบ

ประกาศนยบตรวชาการศกษา. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประเทองทพย นวไพศาล. (2535). การตรวจการคดวจารณญาณของวตสนและเกลเซอรส าหรบนกเรยนมธยมศกษา. วทยานพนธค บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประเวศ วะส. (2543). คยกนเรองความคดกบ ศ.นพ.ประเวศ วะส (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: สานกพมพมลนธโกมลคมทอง.

. (2546). การพฒนากระบวนการเรยนรแบบพทธ. กรงเทพฯ ปยนาถ ประยร. (2548). วธคดกระบวนระบบ. กรงเทพฯ: โครงการสงเสรมการเรยนรเพอชม

เปนสข (สรส).

137

พรรณทพย เทดพทกษพงษ. (2529). การวเคราะหองคประกอบของคณลกษณแหงการคดเปนตามทรรศนะของนกศกษาผใหญ. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

เพญพศทธ เนคมานรกษ. (2537). การพฒนารปแบบการคดอยางมอยางมวจารณญาณส ารบนกศกษาคร. วทยานพนธดษฎบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

มลวลย สมศกด. (2540). รปแบบการสอนเพอพฒนาการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนในโครงการขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน. ปรญญานพนธหลกสตรปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

ยาใจ พงษบรบรณ. (2537). การวจยเชงปฎบตการ. วารสารศกษาศาสตรปรทศน, 17, 2 ยพด ไตรตลานนท. (2542). ผลของการฝกการคดวจารณญาณ นกศกษาพยาบาลชนปท 1 วทยาลย

พยาบาลบรมราชชนน นครราชสมา. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

รชน ศรไพวรรณ. (2517). แบบฝกหดทกษะวชาภาษาไทยส าหรบแรกเรยนในคมอครแนวความคดและทรรศนะบางประการเกยวกบกศโลบายกบการสอนเดกเรมเรยนทพด 2 ภาษา. นครราชสมา: สานกงานศกษาธการเขต 11.

รตนะ บวสนธ. (2536). การวจยและพฒนาหลกสตรใรระดบโรงเรยนดวยระเบยบวธวจยเชงคณภาพ. วารสารศรนครนทรวโรฒวจยและพฒนา, 6, (3),

(2544). ค พ บณฑตวทยาลย

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. (2539). เทคนคการวดผลการเรยนร. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

วนดา ปานโต. (2543). การเปรยบเทยบความเชอมนของแบบทดสอบวดความสามารถดานการคดอยางมวจารณญาณทมการตรวจใหคะแนนและจ านวนขอของแบบทดสอบตางกน.ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

วนดา ยองหาญ. (2537). การเปรยบเทยบความสามารถในการอานภาษาไทยและการคดวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ระหวางการสอนใชกลมอภปรายและการฝกอาน. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

138

วนดา ราชรกษ. (2548). การพฒนาแบบฝกความสามารถในการแกปญหาส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 5. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต (การประถมศกษา). บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วชย วงษใหญ. (2537). การวจยเชงปฏบตการ. วารสารวจยทางการศกษา, 4, 11. วทยากร เชยงกล. (2542). รายงานสภาวะการศกษาไทยป 2541: วกฤตและโอกาสในการปฏรป

การศกษาและสงคมไทย. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตงแอนพบลชชง. วรฬห นลโมจน. (2528). หลกการวจยและการวจยเชงปฏบตการ. สงขลา: แผนกวชาการพมพ

ฝายบรภณฑเพอการศกษา ศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคใต. วภาพร มาพบสข. (2540). จตวทยาทวไป. กรงเทพมหานคร: ศนยสงเสรมวชาการ. วไลวรรณ ปยะปกรณ. (2535). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตร ทกษะ

กระบวนการทางวทยาศาสตรและความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท1 ทเรยนดวยการจดกจกรรมการสอนเพอพฒนา กระบวนการคดอยางมวจารณญาณ. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยทรวโรฒประสานมตร.

ศนสนย ฉตรคปต และอษา ชชาต. (2544). ฝกสมองใหคดอยางมวจารณญาณ.กรงเทพฯ: วฒนาพานช. ศรประภา ปาลสทธ. (2523). การสรางแบบฝกการอานค าทใช ร ล ว ควบกล าส าหรบนกเรยนชน

มธยมศกษาปท5. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศรสรางค ทนะกล. (2542). การคดและการตดสนใจ. กรงเทพฯ: คอมฟอรม. สกาวรตน ชมเชย.(2543). การน าเสนอรปแบบการวจยปฏบตการส าหรบการพฒนาคร

ประถมศกษาโดยใชโรงเรยนเปนฐาน. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวจยการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สงบ ลกษณะ. (2536). ชดแบบฝกทกษะการคด การวเคราะห การแกปญหา และการปฏบตของนกเรยน. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

สนท สตโยภาส. (2529). การผลตสอการเรยนการสอนประเภทหนงสอและสงพมพ เชยงใหม. ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร สหวทยาลยลานนาเชยงใหม.

สจรต เพยรชอบ และสายใจ อนทรมพรรย. (2523). วธสอนภาษาไทยในระดบชนมธยมศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพไทยวฒนาพานช.

สาโรช บวศร. (2531). แนวคดบางประการทางการศกษา สารานกรมศกษาศาสตร, 5, 41 – 45.

139

สานกงานเขตพนทการศกษา กาญจนบรเขต 2. (2546). สรปรายงานการประเมนตนเอง. กาญจนบร: ศกษานเทศก.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). รางมาตรฐานการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ: สถาบนสงเสรมการประเมนคณภาพและมาตรฐานการศกษาแหงชาต.

สานกงานคณะกรรมการศกษาขนพนฐาน. (2548). สานฝนดวยการคด. กรงเทพฯ: สานกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา. กระทรวงศกษาธการ.

. (2548). การประเมน การอานคดวเคราะห และเขยน ตามหลกสตรขนพนฐาน พทธศกราช 2548. กรงเทพฯ: สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา.

. (2549). แนวทางการจดการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคดวเคราะห. กรงเทพฯ: สานกวชาการและมาตรฐานการศกษา.

สานกรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน). (2548). จลสาร ฉบบพเศษ (2). กรงเทพมหานคร: สมศ.

สานกงานสถาบนราชภฏ. (2544). คมอการฝกอบรมการวจยในชนเรยน ส านกพฒนาการฝกหดคร. กรงเทพฯ: สานกพมพเสมาธรรม.

สกจ ศรพรหม. (2541). ชดการสอนกบผลสมฤทธทางการเรยน. วารสารวชาการ, 1(9), 68-72. สมตรา องวฒนกล. (2537). การวจยทางการเรยนการสอนภาษาองกฤษ. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมเจตน ไวยากรณ. (2530). รปแบบการสอนเพอพฒนาความสามารถดานการใชเหตผล.

ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

(2536). พ พ พ : พ พ

สรางค ประเทศ. (2540). การวจยเชงปฏบตการในชนเรยน เพอปรบปรงคณภาพการเรยนการสอนวชาภาษาองกฤษ ชนประถมศกษาปท 2 โรงเรยนบานสนปเลย อ าเภอเชยงค า จงหวดพะเยา. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สวทย มลคา. (2549). กลยทธ การสอนคดอยางมวจารณญาณ. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. สวมล วองวาณช. (2544). การวจยปฏบตการในชนเรยน (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: โรงพมพ

อกษรไทย. เสาวนย สกขาบณฑต. (2528). เทคโนโลยทางการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพสถาบนเทคโนโลย

พระจอมเกลาพระนครเหนอ.

140

องอาจ นยพฒน. (2548). วธวทยาการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: สามลดา.

ค ค ร ค 0 : (เอกสารโรเนยว).

2545). ค พ บณฑตวทยาลย

อรณ รตนวจตร. (2543). ผลของการฝกการคดวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนทานางแนววทยายน อ าเภอแวงนอย จงหวดขอนแกน. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

พ ค ค พ .

2536) ผลการใชต านานพนบาน ลานนาเพอพฒนาความเขาใจ การอานของนกเรยนประถมศกษา ปท 6. พะเยา: สานกงานการประถม ศกษาจงหวดพะเยา.

อรพรรณ พรสมา. (2543). การคด. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: สถาบนพฒนาทกษะการคด. พ ค ค ค ค พ พ พ . อทมพร จามรมาน. (2537). การวจยของคร. กรงเทพฯ อนตา นพคณ. (2528). แนวทางการศกษานอกระบบโรงเรยนและการพฒนาชมชนเรองคดเปน.

กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. Beyer, B.K. (1985). Teaching crical thinking: A direct approach. Social Education, 297-303. Decaroli, J. (1973). What research say to classroom teacher: Crical thinking. Social

Education, 67 -69. Hilgard, E.R. (1962). Introduction to psychology. New York: Harcourt Brace and World. Joyce, Bruce and Weil, Marsha. (1980). Model of teaching. New York: Simon & Schuster. Krejcie, V.R.& Morgan, W.D. (1970). Determining sample size for research activites.

Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.

141

Modgil,C.& Modgil,S. (1984) The Development of thinking and reasoning: the education of the young children. New york: Basil Blackwell.

Norris S.P. and Ennis R.H. (1989). Evaluating critical thinking. Midwest Publication. River, W.M. (1980). Hearing and comprehenbending. English Learning Forum, 18. Piaget, J. (1969). The intellectual development of the adolescence. In Adolescence: Psycho –

social perspectives. New York: Basic Books. Guilford, J. P. (1967). The nature of human intelligence. New York: Mcgraw - Hill. Stermberg, R.J. (1985). Teaching critical thinking, part 1: Are we making critical mistakes?

Phi delta kappan, 194-198. Tsaas, S.and Michael, w.B. (1980). Model of teaching. New York: Simon & Schuster. Hilgard, E.R. (1962). Introduction to psychology. New York: Arcourt Brace and word.

142

ค

143

ค ก

ค

144

แบบสอบถามส ารวจ สภาพปญหา ความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

แบบสอบถามนม 3 ตอน คอ

ตอนท 1 สถานภาพและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ขอมลเกยวกบกระบวนการ/ขนตอนการคดอยางมวจารณญาณ 5 ขนตอน ตอนท 3 ขอคดเหนอนๆ เกยวกบปญหาอปสรรคในการแสดงความคดตามกระบวนการคด

ทง 5 ขนตอน ตอนท 1 สถานภาพและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง โปรดตอบแบบสอบถามโดยขดเครองหมาย ลงในชอง หนาขอความทตรงกบ

ความเปนจรงของนกเรยน

ขอ สถานภาพและขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ

ชาย หญง

2.

การสอนแบบใดมสวนใหนกเรยนไดพฒนาการคดและลงมอทาดวยตวเองมากทสด

1. การสอนแบบบรรยาย 2. การสอนแบบสาธต 3. การสอนโดยใชแบบฝก 4. อน ๆ ระบ............................... ................................................................

145

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบกระบวนการ/ขนตอนการคดอยางมวจารณญาณ 5 ขนตอน ค าชแจง แบบสอบถามนเปนแบบประมาณคา 5 ระดบใหนกเรยนอานขอความแลวพจารณกระบวน

การคดทง 5 ขนตอน คอ การนยามปญหา การเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา การระบขอตกลงเบองตน การกาหนดและเลอกสมมตฐานและ การลงขอสรปอยางสมเหตสมผล วาขอความดงกลาวตรงกบลกษณะนสยและการปฏบตของนกเรยนมากนอยเพยงใดแลวจงทาเครองหมาย ลงในชอง “ระดบความเปนจรง” ทนกเรยนปฏบต เพยงชองเดยว โดยพจารณาตามเกณฑ ดงน

5 หมายถง ปฏบตมากทสด 4 หมายถง ปฏบตมาก 3 หมายถง ปฏบตปานกลาง 2 หมายถง ปฏบตนอย 1 หมายถง ปฏบตนอยทสดหรอไมไดปฏบต ตวอยางค าถามและการตอบ

ขอท รายการทปฏบต

ระดบความเปนจรง 5 4 3 2 1

0

การระบขอตกลงเบองตน นกเรยนมกกาหนดเงอนไขในการแกปญหา

ค าอธบายจากตวอยาง

ขอ 0 ผตอบแบบสอบถามใสเครอง ในระดบความเปนจรงชองหมายเลข 4 แสดงวาในขนตอน การระบขอตกลงเบองตน นกเรยนมกกาหนดเงอนไขในการแกปญหาในความเปนจรงทระดบ “ปฏบตมาก”

146

ขอท

รายการทปฏบต ระดบความเปนจรงทปฏบต

5 4 3 2 1

1 การนยามปญหา นกเรยนชอบวเคราะหปญหาวาอะไรสาคญหรอไมสาคญกอนแลวจงแกไขปญหา

2. นกเรยนชอบคนควาหาคาอธบายเกยวกบเหตการณทเกดขน 3. นกเรยนพจารณาประเดนสาคญของปญหากอนการ

แกปญหา

4. นกเรยนชอบหาสาเหตทมาของปญหา เพอหาแนวทางทนาจะเปนไปไดมากทสด

5.

การเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา นกเรยนชอบสะสม ความรขอมลใหมๆ

6. นกเรยน เกบรายละเอยดของขอมลตางๆ ไมมองขามสงเลกนอยซงอาจนาไปสขอเทจจรง

7. นกเรยนมกเปลยนความคดเดมเมอมขอมลใหมๆ ทดกวา 8. นกเรยนชอบคนควาความรดวยตนเอง ทงในและนอก

หองเรยนเพอเลอกขอมลประกอบการตดสนใจใหตรงกบปญหา

9.

การระบขอตกลงเบองตน นกเรยนวางแผนในการทางานเสมอ

10. นกเรยนชอบทางานเปนขนตอน 11. นกเรยนนาขอมลทสบคนมาเชอมโยงกนอยางเปนระบบ 12. เมอมปญหาหรอสถานการณใดเกดขนนกเรยน สามารถ

หาสาเหตทแทจรง มาประกอบการตดสนใจได

13.

การก าหนดและเลอกสมมตฐาน นกเรยนรบฟงความคดเหนของผอนถามเหตผลทดกวา

14. นกเรยนมกกาหนดแนวทางหรอทางเลอกในการแกปญหา ทกครง

15. นกเรยนชอบคดหาความเปนไปไดกอนลงมอแกปญหา 16. นกเรยนมนสยในการรวบรวมขอมล เพอคนหาขอเทจจรง

ทสมพนธกบปญหาและนามาสรป

147

ขอท

รายการทปฏบต ระดบความเปนจรงทปฏบต

5 4 3 2 1

17 การลงขอสรปอยางสมเหตสมผล นกเรยนชอบทบทวนกอนการสรปผลทกครง

18. นกเรยนสรปขอมลจากหลกฐานทปรากฏและ เชอถอได มากกวาความรสก

19. นกเรยนสรปเหตการณจากเรองตางๆ ทผรไดพสจนแลว 20. นกเรยนอธบายคาตอบทกคาตอบของตนเองไดอยางม

เหตผล

ตอนท 3 ความคดเหนอนๆ 1. ปญหาและอปสรรคในการแสดงความคดตามขนตอน ทง 5 ขนตอน (การนยามปญหา การ

เลอกขอมลทเกยวของกบปญหา การระบขอสนนษฐานการกาหนดและเลอกสมมตฐานและ การลงขอสรปอยางสมเหตสมผล) ของนกเรยน คอ

……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… 2. นกเรยนตองการความชวยเหลอเกยวกบการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ คอ ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………

148

ประเดนในการสนทนากลม วตถประสงค ตองการทราบสภาพปญหา สาเหต และวธการแกไขพฒนาทกษะการคดอยางม

วจารณญาณของนกเรยน 1. นกเรยนในโรงเรยนมปญหาในดานการคดอยางมวจารณญาณ อยางไร

1.1 การทาความเขาใจปญหา การวเคราะหสภาพปญหา 1.2 การรจกพจารณาเลอกขอมลทเปนจรง/เทจ การระบความสาคญของขอมล 1.3 การวางแผน การกาหนดขนตอน การตรวจสอบ การพจารณาใชเหตผลเลอแหลงขอมล 1.4 การกาหนดขอบเขตของปญหา การตงคาถาม การสรปเหตการณ 1.5 การตดสนใจสรปปญหา มการอธบายความสมพนธ และสรปเปนกฎเกณฑได

2. ปญหาการคดอยางมวจารณญาณคอคดไตรตรองอยางรอบครอบกอนตดสนใจมสาเหตจากอะไร

2.1 สาเหตดานปจจยมอะไรบาง 2.2 สาเหตดานกระบวนการ มอะไรบาง

3. ปญหาทเกดจาก ผบรหาร ครผสอน นกเรยน ผปกครองของนกเรยน มอะไรบาง 3.1 . ปญหาทเกดจากผบรหาร 3.2 ปญหาทเกดจากครผสอน 3.3 ปญหาทเกดจากผปกครอง 3.4 ปญหาทเกดจากนกเรยน

4. ปญหาและอปสรรคในการจดกจกรรมการเรยนการสอนทสงผลตอการพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนมอะไรบาง

4.1 ปญหาและอปสรรคดานปจจย 4.2 ปญหาและอปสรรคดานกระบวนการ

5. นกเรยนของทานมปญหาดานการคดอยางมวจารณญาณในดานใดมากทสดจาก 5 ดาน 5.1 การนยามปญหา ไดแก การทาความเขาใจปญหา การวเคราะหสภาพปญหา 5.2 การเลอกขอมลทเกยวของกบปญหา ไดแก การรจกพจารณาเลอกขอมลทเปน

จรง/เทจ การระบความสาคญของขอมล 5.3 การระบขอสนนฐาน ไดแก การกาหนดขนตอน การตรวจสอบ การพจารณา

ใชเหตผลเลอกแหลงขอมล

149

5.4 การกาหนดและเลอกสมมตฐาน ไดแก การกาหนดขอบเขตของปญหา การตงคาถาม การสรปเหตการณ

5.5 การสรปอยางสมเหตสมผล ไดแก การตดสนใจสรปปญหา มการอธบายความสมพนธ และสรปเปนกฎเกณฑได

6. จากปญหาดงกลาว ตามประสบการณทผานมามวธการแกไขอยางไร 6.1 ผบรหาร 6.2 ครผสอน 6.3 ผปกครองนกเรยน

7. ถาจะพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยน มแนวทางในการพฒนาอยางไร

150

แบบบนทกหลงการฝก แบบบนทกผลดานการเรยนของนกเรยน

เรอง ค ของ

ประถม โรงเรยนบานทงใหญ ประถมศกษาสพรรณ

ชอ..............................................สกล............................................ลขท....................ชน................... การฝกครงท............. วนท...............................................

สรปความรทไดรบ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. สงทยงไมเขาใจ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. ขอเสนอแนะในครงตอไป ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

151

แบบบนทกผลหลงการฝกทกษะ การปฏบตของคร ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ปฎสมพนธในการเรยนการฝก............................................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ผลทเกดกบนกเรยน....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................

152

ประวตของผวจย ชอ นางสาเนยง จนทรลอย วนเดอนปเกด 2 มนาคม 2499 ทอยปจจบน 132 หม 4 ตาบลยานยาว อาเภอสามชก

จงหวดสพรรณบร 72130 ตาแหนงหนาทการงาน คร วทยฐานะครชานาญการพเศษ

สถานททางานปจจบน โรงเรยนบานทงใหญ หมท 1 ตาบลวงลก อาเภอสามชก จงหวดสพรรณบร สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสพรรณบร เขต 3 ประวตการศกษา พ.ศ. 2518 ประกาศนยบตร วทยาลยครนครปฐม อาเภอเมอง จงหวดนครปฐม

พ.ศ. 2526 ปรญญาตรศกษาศาสตรบณฑต (ศษ.บ.) วชาเอกภาษาไทย มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

อาเภอเมอง จงหวดนนทบร