Abnormale meiose Abnormale meiose • Soms sluip foute tydens meiose in – Segmente van chromosome (aantal gene) kan verlore of bygevoeg word – chromosoom-mutasie/afwyking – Sel mag ‘n chromosoom minder of ekstra hê (aneuploïedie – verkeerde aantal chromosome) – Plantselle het meer as die 2n stel chromosome in kern (3n, 4n – genoem poliploïed) • Voorbeeld van aneuploïedie – Down sindroom (3 x chromosome 21- trisomie) – Turner sindroom (vrou het 1 X-chromosoom – genoem monosomie) – Klinefelter sindroom (3 x geslagschromosome – XXY) 1 T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Abnormale meiose. Abnormale meiose Soms sluip foute tydens meiose in Segmente van chromosome (aantal gene) kan verlore of bygevoeg word – chromosoom-mutasie/afwyking Sel mag ‘n chromosoom minder of ekstra h ê (aneuplo ïe die – verkeerde aantal chromosome) - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Abnormale meiose Abnormale meiose • Soms sluip foute tydens meiose in
– Segmente van chromosome (aantal gene) kan verlore of bygevoeg word – chromosoom-mutasie/afwyking
– Sel mag ‘n chromosoom minder of ekstra hê (aneuploïedie – verkeerde aantal chromosome)
– Plantselle het meer as die 2n stel chromosome in kern (3n, 4n – genoem poliploïed)
• Voorbeeld van aneuploïedie– Down sindroom (3 x chromosome 21- trisomie)– Turner sindroom (vrou het 1 X-chromosoom – genoem
monosomie)– Klinefelter sindroom (3 x geslagschromosome – XXY)
1T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Hoe aneuploïedie gebeur Aneuploïedie – Trisomie – chromosoom 21• Chromosome van die homoloë paar 21 skei nie
gedurende meiose• Een gameet (♀) mag twee chromosome vir
chromosoom 21 hê en die ander een geen chromosoom 21 (♀).
• Bevrugting: 2 x 21 (♀) + 1 x 21 (♂) = 3 x chromosoom 21
• Ekstra chromosoom 21 (trisomie) - baba• Proses word nie-disjunksie genoem (pare skei nie)
2T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Die onderstaande diagram toon ‘n abnormaliteit met die chromosoom paar 21 (byskrif A) gedurende ‘n sekere fase van meiose .
1. Wat is die spesifieke doel van hierdie fase van die seldelingsproses? 2. Watter spesifieke genetiese toestand word hier geïlustreer deur A? 3. Gee TWEE simptone van hierdie genetiese afwyking. 4. Mense met hierdie toestand is meestal steriel. Verduidelik hoekom.
3T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Karyotipe
1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23
Karyotipe van ‘n persoon met ‘n genetiese afwyking
• Kunsmatig – plantteling vir landbou• ± 47 % van blomplante is poliploïed bv.
Koring, mielies, piesangs en appels – spesiaal geteel
• Selle van poliploïed plante is groter – tot gevog dat vrugte, sade en blomme sowel as plante groter is. Tetraploïede appels kan twee keer so groot soos diploïede appels
7T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-8
• Baie genetiese afwykings en ander kenmerke word oorgedra volgens Gregor Mendel se wette.
• Oorerwing is baie keer komplekser, met uitsonderings tot Mendel se wette, maar help steeds om ’n wyer verskeidenheid patrone van geen-oorerwing te verduidelik.
Meer komplekse oorerwingspatrone
8T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-9
Meer komplekse oorerwingspatrone
1. Poligeniese Oorerwing
• Poligeniese kenmerke word deur meer as een geenpaar beheer. Kom op verskillende lokusse voor
• Byvoorbeeld oorerwing van velkleur word bepaal deur ‘n onbekende aantal geenpare
• Lengte is nog ‘n voorbeeld van poligeniese oorerwing
9T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-1010
T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-11
2. Veelvoudige allele kenmerke
• Meer as twee alternatiewe allele bestaan vir ‘n spesifieke geenlokus.
• Bloedgroepe is ‘n voorbeeld
11T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-12
ABO Bloedgroepe
• Allele – IA,IB,I• Genotipe Fenotipe• IA IA A• IA i A• IB IB B• IB i B• IA IB AB• i i O
12T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-13
• Wat is die moontlike bloedgroepe van
kinders wat gebore word as die moeder bloedgroep A is en die vader bloedgroep B?
13T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-1414
T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
23-15
• Ko-dominansie – beide allele word eweveel uitgedruk in ‘n heterosigoot. (bloedgroep AB)
Homohibriede Kruisings• In Homohibriede kruisings, een kenmerk
word in gebruik.
• Sodra kruisings uitgevoer word, word die oorspronklike ouers die P-generasie genoem.
• Al hulle kinders word die filiaal-generasie, of F-generasie genoem.
17T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
18T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
• As jy die genotipe van die ouers ken, is dit moontlik om die gamete te bepaal en deur die gebruik van ‘n Punnett-vierkant om die fenotipiese verhouding van die van die nakomelinge te bepaal.
• Hierdie verhouding word gebruik om die moontlike kanse van ‘n spesifike fenotipe te bepaal.
19T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Monohibriede kruising - Punnett
20T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Geslagsgekoppelde kenmerke
• Geslagsbepaling -
• XX – Vrou
• XY – man
• Kenmerke beheer deur gene op die X of Y chromosome word geslagsgekoppelde kenmerke genoem
• ‘n alleel word X-gekoppeld genoem.
21T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Hemofilie• Hemofilie verwys na die gebrek van een
van die ernstige stollingsfaktore wat lei tot uitermatige bloeding in geaffekteerde persone.
• Bloeding vind ekstern na beserings sowel as intern rondom gewrigte plaas.
• Kan voorkom word met bloedoortappings of ‘n biotegnologiese stollingsfaktor.
22T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
Kleurblindheid
• Drie tipes keeltjies in die retina neem rooi, groen of blou waar.
• Gene vir blou keeltjies is autosomaal; die vir rooi en groen keeltjies is op die X-chromosoom.
• Mans het meer gereeldelik rooi-groen kleurblindheid as vrouens.
23T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
X-gekoppelde afwykings
24T. Botha Telematics Lewenswetenskappe 2011
X-gekoppelde Allele• Die sleutel vir ‘n X-gekoppelde probleem
vertoon die allele gekoppel tot die X soos volg:
• XB = normale visie• Xb = kleurblingheid
• Vrouens met die genotipe XBXb is daers omdat hulle blyk om normaal te wees, maar elke seun het ‘n 50% kans om kleurblind te wees afhangend van watter alleel die seun onntvang.