Aard van de prikkel: geluid Geluidsreceptoren
Aard van de prikkel: geluid
Geluidsreceptoren
Wat is geluid?
• Ontstaan vanuit een trillend voorwerp (geluidsbron): viool, stem, fluit, ……
• Verplaatsen zich via middenstof: gassen, vloeistoffen, vaste stoffen.
• Ontvangen door geluidsreceptoren (fonoreceptoren) in het oor.
Geluidsbron GeluidsreceptorenMiddenstof
Golven = trillingen doorheen middenstof
Geluiden zijn trillingen.
Geluid = trillingen
Geluid
Toonhoogte
Geluidssterkte
Resonantie
Gehoorspectrum
Wat is toonhoogte?
Tonen: geluiden die we kunnen horen.
Toonhoogte of frequentie: aantal trillingen per seconde.
Uitgedrukt in Hertz (Hz) 1Hz = 1 trilling per seconde
Lage toon Hoge toon
Geluid
Toonhoogte
Geluidssterkte
Resonantie
Gehoorspectrum
Wat is geluidssterkte?
Geluidssterkte = geluidsintensiteit = volume: hoeveelheid trillingsenergie, uitwijking van de trilling;
Uitgedrukt in decibel (dB); Decibelschaal.
Hoge geluidssterkte Lage geluidssterkte
Geluid
Toonhoogte
Geluidssterkte
Resonantie
Gehoorspectrum
Wat is resonantie?
Resonantie: een trillend voorwerp brengt een ander voorwerp aan het trillen.
Voorbeelden:• Vensters trillen mee als een vliegtuig overvliegt. • Deur rammelt als er geboord wordt in de muur.• Krachtige stem kan kristallen glas doen barsten.
Geluid
Toonhoogte
Geluidssterkte
Resonantie
Gehoorspectrum
Resonantie aantonen met twee identieke stemvorken
Wat is het gehoorspectrum van de mens?
Ons gehoorspectrum: frequenties tussen 16 Hz en 20 000 Hz;
Verschillen van persoon tot persoon; Verkleint met ouder worden.
• Grootste gevoeligheid: tussen 2 000 en 4 000 Hz;• Ultrageluiden (> 20 000 Hz) horen we niet;• Infrageluiden (< 16 Hz) horen we niet.
Geluid
Toonhoogte
Geluidssterkte
Resonantie
Gehoorspectrum
Echolocatie: geluid uitzenden en echogeluid opvangen voorwerpen lokaliseren.
→ Bv.: vleermuizen, dolfijnen, sommige walvissen.
Geluidsbron: aanstrijken snaren trillen van de snaren
Trillende snaren van een viool
Geluidsbron: spreken of zingen trillen van de stembanden
Trillende stembanden
Geluidsbron: fluiten trillen van lucht
Trillende luchtkolom in fluit
1 golflengte = 1 trilling
tijd
luchtdruk
Lage toon, lage frequentie
1 golflengte = 1 trilling
tijd
luchtdruk
Hoge toon, hoge frequentie
Verschil in geluidssterkte
0 dB: gehoordrempel
80 dB: gevaargrensLangdurige blootstelling gehoorschade
120 dB: pijngrensGeluid = pijnlijk gehoorschade
Decibelschaal: speciale schaal die per 10 dB erbij komt, geluidsintensiteit wordt telkens tienmaal groter.
Decibelschaal
• Klankkasten naar elkaar toegekeerd en eentje aanslaan.• Geluid dempen met je hand bij aangeslagen stemvork geluid gaat
verder bij de niet-aangeslagen stemvork• De niet aangeslagen stemvork trilt mee of resoneert.
Dolfijn maakt gebruik van echolocatie in het water om een prooi te vinden.