แผนพัฒนาเด็กปฐมวัย พ.ศ. ๒๕๖๐ ๒๕๖๔ · ระหว่างระดับต่างๆ...

(ราง)

แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ

ค าน า

แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ จดท าขนเพอเปนจดเชอมตอของยทธศาสตรชาต ๒๐ ป (๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ซงมเปาหมายหลกใหคน “อยด มสข” โดยฉพาะเดก “ใหมทกษะ พฒนาการสมวย แขงแรง EQ สง แกปญหาเปน วนยด มคณธรรม” แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ ยทธศาสตรท ๑ การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย โดยมหนงในเปาหมายส าคญใหเดกปฐมวยมพฒนาการเตมตามศกยภาพ และสอดรบกบแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาศกยภาพคนทกชวงวยและการสรางสงคมแหงการเรยนร ซงมวตถประสงคใหเดกทกคนมการพฒนารอบดานตามวยอยางมคณภาพ และไดรบการพฒนาเตมศกยภาพ กอปรกบภารกจการด าเนนงานของคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต (ก.พ.ป.) ซงมนายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนประธานกรรมการ และส านกงานเลขาธการสภาการศกษา เปนฝายเลขานการ ส านกงานฯ จงด าเนนการจดท าแผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ เพอเปนกรอบการด าเนนงานพฒนาเดกปฐมวยของประเทศใหหนวยงานทเกยวของน านโยบายและยทธศาสตรสการปฏบต

การขบเคลอนนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย จ าเปนตองด าเนนงานอยางตอเนอง โดยการมสวนรวมของทกภาคสวน ทงกระทรวง/หนวยงานของรฐ รวมถงภาคเอกชน ทรวมจดการศกษาและด าเนนงานดานเดกปฐมวย โดยเฉพาะอยางยง ๔ กระทรวงหลก ภายใตบนทกขอตกลงความรวมมอ การบรณาการความรวมมอการพฒนาคนตลอดชวงชวต (กลมเดกปฐมวยและผสงอาย) ไดแก กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงศกษาธการ เพอรวมผลกดนในระดบนโยบายจนถงระดบปฏบต เพอใหเกดการด าเนนงานดานเดกปฐมวยแบบบรณาการทมประสทธภาพ บรรลตามเปาประสงคของแผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ทก าหนดให “เดกปฐมวยทกคนตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวยและตอเนอง และสามารถเขาถงบรการสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคมไดอยางเทาเทยมกน”

แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ฉบบน จงไดก าหนดยทธศาสตรเพอพฒนาเดกปฐมวยไวทงสน ๗ ยทธศาสตร และแตละยทธศาสตรมสาระส าคญ ประกอบดวย เปาประสงค ตวชวดรายยทธศาสตร ตวชวด/คาเปาหมาย มาตรการ และหนวยงานทรบผดชอบ เพอเปนกรอบแนวทางใหหนวยงานทเกยวของสามารถน าไปด าเนนงานในทางปฏบตไดอยางเปนรปธรรม นอกจากน ยงมกลไกการตดตามประเมนผลแผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ เพอใหการด าเนนงานดานเดกปฐมวยของประเทศเปนไปอยาง มประสทธภาพประสทธผลภายใตกรอบการบรณาการความรวมมอดงทกลาวมา อนจะสงผลตอการพฒนาคณภาพเดกปฐมวย เพอสงตอใหเปนพลเมองคณภาพของประเทศไทยในอนาคตตอไป

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ

บทสรปผบรหาร ความเปนมา การพฒนามนษยอยางมประสทธภาพจ าเปนตองเรมตงแตปฏสนธ โดยเฉพาะในชวงปฐมวยซงเปนรากฐานของการพฒนาทยงยน และเปนชวงวยทพฒนาการดานสมองและการเรยนรเปนไปอยางรวดเรวทสดในชวต หากเดกไมไดรบการเลยงดและพฒนาอยางถกตองเหมาะสมเมอพนวยนไปแลว โอกาสทองของการพฒนากจะไมหวนกลบมาอก ความส าคญในการพฒนาเดกปฐมวยตงแตในครรภมารดาจงไมใชเพยงวาระแหงชาตอกตอไป แตกลบกลายเปนวาระการพฒนาของโลก ดงปรากฏในค ารบรองปฏญญาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals : MDGs) ซ งทประชมสดยอดสหสวรรษของสหประชาชาตซ งประกอบดวยผน าประเทศตางๆ ทวโลก ๑๘๙ ประเทศ ไดรวมกนก าหนดเปาหมายการพฒนา หนงในเปาหมายส าคญดานเดกปฐมวย คอ การลดอตราการตายของเดกและการพฒนาสขภาพของสตรมครรภ

การพฒนาเดกปฐมวยของประเทศไทย เปนสงทรฐบาลใหความส าคญมาอยางตอเนอง เนองจากเปนชวงเวลาทใหผลของการลงทนทคมคาทสดตอการสรางรากฐานของชวต ทผานมามการด าเนนงานเกยวของเชอมโยงกนหลายภาคสวน เนองจากเดกปฐมวยเปนวยทเรมตนตงแตปฏสนธในครรภมารดา จนถงอาย ๖ ปบรบรณ หรอกอนเขาชนประถมศกษาปท ๑ จงมหลายหนวยงานทจดบรการพฒนาเดกปฐมวย รวมทงการใหความรแกพอแม ผปกครองและผทเกยวของกบการอบรมเลยงดเดก ทงภาครฐ ภาคเอกชน และองคกรชมชน โดยในสวนของภาครฐมกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงศกษาธการ เปนหนวยงานหลก

นอกจากนยงมกฎหมาย นโยบายตางๆ ท เกยวของดานเดกปฐมวย ตงแตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐ ยทธศาสตรชาต ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๗๙) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม ฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๔๕) และฉบบท ๓ (พ.ศ. ๒๕๕๓) แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๗๙ ฯลฯ ทเปนเครองก ากบใหการด าเนนงานดานเดกปฐมวยของประเทศเปนไปในทศทางเดยวกน แตกไมอาจปฏเสธไดวาแมรฐบาลพยายามระดมทรพยากรและการลงทนเพอพฒนาเดกปฐมวยอยางตอเนอง ยงมอกหลายปจจยทท าใหการพฒนาเดกปฐมวยด าเนนการไดไมเตมประสทธภาพเทาทควร ดงปรากฏในผลส ารวจตางๆ เชน โครงการส ารวจสถานการณเดกและสตรในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๘-๒๕๕๙ (MICS) ทด าเนนการส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาตรวมกบองคการยนเซฟประเทศไทย การส ารวจของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ซงไดขอมลสอดคลองกนหลายประการ เชน ปญหาดานพฒนาการ ภาวะทพโภชนาการ ทงในสวนของภาวะโภชนาการขาด (ปญหาสงไมสมสวนตามเกณฑ) และภาวะโภชนาการเกน (อวน) รวมถงปญหาความเหลอมล าในการเขาถงบรการปฐมวย และคณภาพการจดบรการ พอแมผปกครองขาดความรความเขาใจและขาดทกษะการดแลเลยงดทถกตองตามวย ขาดการเตรยมความพรอมระหวางรอยเชอมตอปฐมวยไปยงระดบประถมศกษา ปญหากลมเดกไรสญชาต ชนกลมนอย รวมถงการขาดการบรณาการการด าเนนงานระหวางหนวยงานอยางเปนระบบ เปนตน อยางไรกตาม สงทรฐบาลรณรงคและเหนผลเปนรปธรรมในทางปฏบตกมหลายประการเชนกน เชน การใหเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด การไดรบวคซนครบตามเกณฑ การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแม การเฝาระวงโรคขาดสารไอโอดน เปนตน ดวยเหตดงกลาว ส านกงานเลขาธการสภาการศกษาจงจดท า (ราง) แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ เพอก าหนดนโยบายและยทธศาสตรในการพฒนาเดกปฐมวยของประเทศใหเปนไปในทศทางเดยวกน และมความเชอมโยงกบทกกระทรวงและหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชนในลกษณะของการบรณาการ เพอเปนแนวทางการด าเนนงานส าหรบหนวยงานทกระดบทงในระดบนโยบายจนถงระดบ

ก

ปฏบต ลดความซ าซอน และสนองตอเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๕๔ ทก าหนดใหรฐตองด าเนนการใหเดกทกคนไดรบการศกษาเปนเวลาสบสองป ตงแตกอนวยเรยนจนจบการศกษาภาคบงคบอยางมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจาย... รฐตองด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษา เพอพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคมและสตปญญาใหสมกบวย โดยสงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการด าเนนการดวย (ราง) แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ (ราง) แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ประกอบดวย นโยบาย วสยทศน ปรชญา เปาประสงค ยทธศาสตร ตวชวด มาตรการ และแนวทางการด าเนนงาน โดยมรายละเอยดดงน

นโยบายดานเดกปฐมวย ๓ ประการ ไดแก ๑. เดกปฐมวยทกคนตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวยและตอเนอง ๒. การพฒนาเดกตามขอ ๑ ตองจดใหเปนระบบและมความสมพนธระหวางกน โดยบรณาการชดเจนระหวางหนวยงานราชการ และทไมใชราชการ ระหวางวชาชพทสมพนธกบการพฒนาเดกปฐมวย และระหวางระดบตางๆ ของการบรหารราชการแผนเดนจากระดบชาต สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน ๓. รฐและทกภาคสวนตองรวมกนระดมทรพยากรใหเพยงพอแกการพฒนาเดกปฐมวยตามนโยบายขอ ๑

วสยทศน “เดกปฐมวยทกคนไดรบการพฒนาอยางรอบดานเตมตามศกยภาพ เปนพนฐานของความเปนพลเมอง

คณภาพ” ปรชญา เดกปฐมวยทกคนตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวย และ

ตอเนอง ทงดานสขภาพอนามย เศรษฐกจ สงคม จรยศาสตร และสนทรยศาสตร รวมทงการคดรเรม โดยปราศจากการกระท าดวยความรนแรงในทกรปแบบ และกระบวนการทงหมดนเดกตองเกดการพฒนาและเรยนรอยางมความสข โดยการปฏบตตอเดกทกคนอาศยหลกศกดศรของความเปนมนษย การมสวนรวม การเปนทยอมรบของผเกยวของกบเดก และทงปวงเพอประโยชนสงสดของเดกเปนส าคญ

การพฒนาเดกดงกลาว ตองจดใหเปนระบบและมความสมพนธระหวางกน โดยบรณาการชดเจนระหวางหนวยงานราชการ และทไมใชราชการ ระหวางวชาชพทสมพนธกบการพฒนาเดกปฐมวยและระหวางระดบตางๆ ของการบรหารราชการแผนดนจากระดบประเทศ สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน รวมถงรฐ และทกภาคสวนตองรวมกนระดมทรพยากรใหเพยงพอแกการพฒนาเดกปฐมวย

เปาประสงค เดกปฐมวยทกคน ซงหมายถงเดกทกคนทอยในประเทศไทย รวมถงเดกทเปนลกแรงงานตางชาต

และเดกทไมไดมาจากครอบครวไทย ทอาศยอยในประเทศไทย ตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวย และตอเนอง และสามารถเขาถงบรการสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคมไดอยางเทาเทยมกน

เพอใหนโยบายดานเดกปฐมวยดงกลาวขางตนสามารถน าไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม จงก าหนดใหมยทธศาสตรเพอการพฒนาเดกปฐมวยทงสน ๗ ยทธศาสตร ดงน

ข

ยทธศาสตรท ๑ การจดและการใหเดกเขาถงบรการทพฒนาเดกปฐมวย เปาประสงค

๑. หญงวยเจรญพนธและหญงตงครรภไดรบการบรการกอนและหลงคลอดอยางเทาเทยม ๒. เดกปฐมวยทกคนเขาถงบรการดานสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคม ๓. เดกปฐมวยทมความตองการพเศษ และเดกดอยโอกาสทกคนสามารถเขาถงบรการดานตางๆ ได

อยางเทาเทยมกน มาตรการ ๑. สงเสรมใหหญงตงครรภทกคนไดรบบรการทางสาธารณสขและสวสดการสงคมอยางเทาเทยม ๒. พฒนาระบบการจดการใหเดกปฐมวยทกคนเขาถงบรการทางสาธารณสข การศกษา และสวสดการ

สงคม ๓. สรางกลไกความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน ภาคประชาชน และสถาบนครอบครว ในการดแลและ

พฒนาเดกปฐมวยตงแตอยในครรภมารดา จนถงเขาศกษาระดบประถมศกษาศกษาปท ๑ ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาบทบาทความเปนพอเปนแม (Parenting) การอบรมเลยงด และ

บทบาทของครอบครว เปาประสงค

๑. พอแม ผปกครองเดกทกคนไดรบการพฒนาความรและมศกยภาพทกษะการจดกจกรรม การเลยงดและดแลเดกปฐมวย

๒. พอแม ผปกครองเดกทกคนมทกษะทเหมาะสม เพอท ากจกรรมสงเสรมการเรยนร มาตรการ

๑. สรางความรความเขาใจใหพอแม ผปกครอง คร/ผดแลเดกและบคลากรทเกยวของ มความร ทกษะในการอบรมเลยงด สงเสรมการเรยนร รวมถงปลกฝงคณธรรมจรยธรรมแกเดกปฐมวย รวมถงการเลอกใชนวตกรรมและสออเลกทรอนกสอยางเหมาะสมเพอสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกปฐมวย

๒. รณรงคใหสอสารมวลชนผลตสอสรางสรรคเชงบวกทปราศจากความรนแรง เพอสรางเสรมความสมพนธทดในครอบครว และเสรมความร ทศนคตทดในการอบรมเลยงดเดก แกพอแม ผปกครองและคร/ผดแลเดก

ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาคณภาพและมาตรฐานการใหบรการทพฒนาเดกปฐมวย เปาประสงค ๑. สถานพฒนาเดกปฐมวยทกแหงไดรบการพฒนาใหมคณภาพตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวย

แหงชาต ๒. คณภาพของระบบบรการและระบบการพฒนาเดกปฐมวยไดรบการปรบปรงใหเปนไปตาม

มาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต ๓. บคลากรและอาสาสมครดานสาธารณสขและดานสงคมไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบสนองความ

ตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงของบรบทโลก และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ ๔. บคลากรและผประกอบวชาชพดานการศกษาปฐมวยไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบสนองความ

ตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงของบรบทโลก และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ มาตรการ

๑. ก าหนดมาตรฐานกลางของสถานพฒนาเดกปฐมวย เพอใหมคณภาพเทาเทยมกนทกสงกด ๒. ประชาสมพนธใหทกหนวยงานทมสถานพฒนาเดกปฐมวย น ามาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวย

ไปปฏบต

ค

๓. พฒนาขดความสามารถบคลากรดานสาธารณสข การศกษาและสงคม ใหมความรและทกษะในการพฒนาเดกปฐมวยใหมสมรรถนะตามวย รวมถงการใหความร ค าปรกษาแนะน าแกพอแม ผปกครอง

๔. พฒนาระบบในการเฝาระวง ชวยเหลอ ฟนฟและสงตอเดกปฐมวยทมความตองการพเศษ เพอรบบรการดานสาธารณสขและการศกษาอยางตอเนองและมประสทธภาพ

ยทธศาสตรท ๔ การจดระบบขอมลและตวชวด เปาประสงค การสรางระบบฐานขอมลและสารสนเทศเพอการวางแผน การบรหารจดการ การด าเนนการ การตดตามประเมนผล มความถกตองครอบคลม และเปนปจจบน โดยเชอมโยงขอมลตงแตแรกเกด มาตรการ

จดใหมหนวยงานกลางทท าหนาทรวบรวมและบรณาการเชอมโยงฐานขอมลดานเดกปฐมวยของประเทศเพอประโยชนในการวางแผน ก ากบตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานเดกปฐมวย รวมถงมขอมลทถกตองทนสมย ลดความซ าซอนในการจดเกบขอมลระหวางหนวยงานได

ยทธศาสตรท ๕ การปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบ ทเกยวกบเดกปฐมวยและการด าเนนการตามกฎหมาย

เปาประสงค ทกภาคสวนของสงคมมสวนรวมในการปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบเพอใหเดกปฐมวยไดรบ

ประโยชนตามสทธขนพนฐาน มาตรการ

๑. ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบทเกยวของกบเดกปฐมวยใหมประสทธภาพและสอดคลองกบสถานการณปจจบน

๒. ประชาสมพนธใหพอแม ผปกครองตระหนกถงสทธขนพนฐานทพงไดจากรฐในการเลยงด ดแล และพฒนาเดกปฐมวย

ยทธศาสตรท ๖ การวจยพฒนาและเผยแพรองคความร เปาประสงค ๑. การวจยองคความรและนวตกรรม เพอพฒนางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย

๒. การจดการความรดานการพฒนาเดกปฐมวยเพอพฒนางานและสมรรถนะของผท างานอยางตอเนอง มาตรการ

๑. สงเสรมใหมระบบการวจยและพฒนาองคความร/นวตกรรมเกยวกบเดกปฐมวย รวมถงผลกดนใหเกดการน าผลการวจยไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม

๒. สนบสนนใหเกดประชาคมการเรยนรของผปฏบตงานเกยวกบเดกปฐมวยในทกพนท เพอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกน และพฒนาสมรรถนะในการท างานอยางตอเนอง

ยทธศาสตรท ๗ การบรหารจดการ การสรางกลไก การประสานการด าเนนงาน และการตดตามประเมนผล เปาประสงค

๑. การพฒนาระบบบรหารจดการ การตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ ๒. การพฒนาระบบการเงนทสงผลตอคณภาพและประสทธภาพการพฒนาเดกปฐมวย ๓. กลไกการมสวนรวมการบรหารจดการ การระดมสรรพก าลง ทนเพอพฒนาสงเสรมการพฒนาเดก

ปฐมวย

ฆ

มาตรการ ๑. พฒนาระบบการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาเดกปฐมวยของทกหนวยงานท

เกยวของ รวมถงการจดสรรและการใชงบประมาณ ๒. สรางกลไกใหทกภาคสวนในสงคมทงภาครฐ เอกชน NGOs มสวนรวมในการบรหารจดการและ

ระดมทรพยากรเพอพฒนาศกยภาพในการจดการศกษาปฐมวยของประเทศ

แนวทางการขบเคลอนและการตดตามประเมนผล ประกอบดวย ๑) การแตงตงคณะกรรมการบรหารและตดตามประเมนผลแผนพฒนาเดกปฐมวยโดยมผแทนจากทกหนวยงานทเกยวของ ๒) จดท าแผนปฏบตการตามแผนพฒนาเดกปฐมวยทมรายละเอยดระดบโครงการ งบประมาณรายป โดยการรวมมอจากหนวยงานรบผดชอบหลกและหนวยงานสนบสนน ๓) สรางความเชอมโยงระหวางแผนพฒนาเดกปฐมวยและแผนปฏบตการประจ าปของหนวยงาน ๔) แตงตงคณะกรรมการสงเสรมสนบสนนเครอขายการพฒนาเดกปฐมวยระดบจงหวด ๕) จดท ากระบวนการรายงานผลการด าเนนงานโดยเสนอตอคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต (ก.พ.ป.) เปนประจ าทกป ๖) ก าหนดใหมการประชมเครอขายการพฒนาเดกปฐมวยเปนประจ าทกป ๗) สรางกลไกการประสานงานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของกบองคกรระหวางประเทศ ความรวมมอภาครฐ -ภาคเอกชน (PPP) องคกรไมแสวงหาผลก าไร (NGOs) เพอสนบสนน ตดตามและประเมนผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ๘) สรางความรความเขาใจใหทกภาคสวนทเกยวของตระหนกถงความส าคญและพรอมเขารวมผลกดนการท างานในระดบชมชนสการปฏบต สรางความเขาใจใหหนวยงาน องคกร และภาคทกสวนโดยสอสารสงคมอยางกวางขวาง และมชองทางใหทกภาคสวนสามารถแสดงความคดเหนและมสวนรวม

ง

สารบญ

หนา

ค าน า บทสรปผบรหาร ก-จ สวนท ๑ สภาวการณและบรบทแวดลอมในการพฒนาเดกปฐมวย ๑ บรบทแวดลอมภายนอกและภายในประเทศ ๑ สภาวการณดานเดกปฐมวย ๔ การด าเนนงานพฒนาเดกปฐมวยของกระทรวงและหนวยงานทเกยวของ ๔ ผลการด าเนนงานพฒนาเดกปฐมวย ๖ สวนท ๒ ความทาทายของการพฒนาเดกปฐมวยของประเทศ ๘ เหตใดประเทศไทยจงตองใหความส าคญกบการพฒนาเดกปฐมวย ๘ ปญหาและความทาทาย ๘ โอกาสของการพฒนาเดกปฐมวย ๙ สวนท ๓ วสยทศนและเปาหมายของแผนพฒนาเดกปฐมวย ๑๑ นโยบายดานเดกปฐมวย ๑๑ วสยทศน ๑๑ ปรชญา ๑๑ เปาประสงค ๑๒ นยามศพท ๑๒ สวนท ๔ ยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย ๑๓ ยทธศาสตรท ๑ การจดและการใหเดกเขาถงบรการทพฒนาเดกปฐมวย ๑๓ ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาบทบาทความเปนพอเปนแม (Parenting)

การอบรมเลยงด และบทบาทของครอบครว ๑๕

ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาคณภาพและมาตรฐานการใหบรการทพฒนา เดกปฐมวย

๑๗

ยทธศาสตรท ๔ การจดระบบขอมลและตวชวด ๑๙ ยทธศาสตรท ๕ การปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบ ทเกยวกบเดกปฐมวย

และการด าเนนการตามกฎหมาย ๒๐

ยทธศาสตรท ๖ การวจยพฒนาและเผยแพรองคความร ๒๑

ยทธศาสตรท ๗ การบรหารจดการ การสรางกลไก การประสานการ ด าเนนงาน และการตดตามประเมนผล

๒๒

สวนท ๕ การขบเคลอนและการตดตามประเมนผล ๒๔ บรรณานกรม ๒๕ ภาคผนวก ๒๖

๑

สวนท ๑ สภาวการณและบรบทแวดลอมในการพฒนาเดกปฐมวย

การพฒนามนษยอยางมประสทธภาพจ าเปนตองเรมตงแตปฏสนธ โดยเฉพาะในชวงปฐมวยซงเปนรากฐานของ

การพฒนาทยงยนและปองกนปญหาสงคมในระยะยาวโดยเนนใหครอบครวเปนแกนหลกในการพฒนาเดก และใหชมชนและสงคมมสวนรวมอยางแทจรงในการพฒนาเลยงดเดกทกขนตอน

จากทฤษฎองคความรเรองพฒนาการเดก รวมทงงานวจยตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศทเกยวกบเดกปฐมวย ชใหเหนวาชวงปฐมวย (๐ - ๕ ป) เปนชวงเวลาทส าคญและจ าเปนทสดของการวางรากฐานการพฒนาความเจรญเตบโตของมนษยในทกดาน ฉะนน หากเดกไดรบการเลยงดทดและถกตองตามหลกจตวทยาและหลกวชาการอนๆ ทเกยวของแลว เดกจะเกดการพฒนาไดเตมตามศกยภาพ ในทางตรงกนขาม หากเดกไมไดรบการเลยงดและพฒนาอยางถกตอง เมอพนวยนไปแลว โอกาสทองของการพฒนากจะไมหวนกลบมาอกแมวาระบบการศกษาตามทก าหนดไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐ หรอในพระราชบญญตการศกษาแหงชาตจะไมจดวาการศกษาปฐมวยเปนการศกษาภาคบงคบกตาม บรบทแวดลอมภายนอกและภายในประเทศ ทประชมสดยอดสหสวรรษของสหประชาชาต Millennium Summit เมอเดอนกนยายน พ.ศ. ๒๕๔๓ ซงประกอบดวยผน าประเทศตางๆ ทวโลก ๑๘๙ ประเทศ ไดใหค ารบรองปฏญญาแหงสหสวรรษ (Millennium Declaration) ของสหประชาชาต ซงก าหนดวาระการพฒนาเพอสงเสรมการพฒนาคนและลดชองวางการพฒนาใหเปนจดเรมตนศตวรรษใหม โดยปฏญญาดงกลาวเปนทมาของเปาหมายของการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals : MDGs) เปนวาระการพฒนาของโลก และทประชมไดตกลงรวมกนทจะใชเปาหมายการพฒนาทก าหนดกรอบระยะเวลาชดเจนและวดผลไดในการตอส กบความยากจน ความอดอยากหวโหย การไมร-หนงสอ โรคภยตางๆ ความไมเทาเทยมกนทางเพศ และความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดรบรอง ซงก าหนดเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (ขอมลจากเวบไซตกรมองคการระหวางประเทศ, กระทรวงการตางประเทศ) เปาหมายของการพฒนาแหงสหสวรรษ ประกอบดวยเปาหมายหลก ๘ ขอ ไดแก (๑) ขจดความยากจนและความหวโหย (๒) ใหเดกทกคนไดรบการศกษาระดบประถมศกษา (๓) สงเสรมความเทาเทยมกนทางเพศและบทบาทสตร (๔) ลดอตราการตายของเดก (๕) พฒนาสขภาพของสตรมครรภ (๖) ตอสกบโรคเอดส มาลาเรย และโรคส าคญอนๆ (๗) รกษาและจดการสงแวดลอมอยางยงยน (๘) สงเสรมการเปนหนสวนเพอการพฒนาในประชาคมโลก โดยในสวนของประเทศไทย รฐบาลไดมอบหมายใหส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) เปนแกนกลางในการจดท ารายงานผลการด าเนนการตามเปาหมาย MDGs ของประเทศไทย โดย สศช. ไดจดท ารายงานฉบบแรกเมอป พ.ศ. ๒๕๔๗ ซงไดน าเสนอผลการพฒนาความกาวหนาและความทาทายในการด าเนนงาน เพอบรรลเปาหมาย MDGs โดยประเทศไทยไทยด าเนนการตามแนวทางการพฒนาทสอดคลองกบหลกการดานการพฒนาทยงยน (Sustainable Development) จะเหนไดวา หนงในประเดนส าคญเพอการบรรลเปาหมาย MDGs คอ การลดอตราการตายของเดกและการพฒนาสขภาพของสตรมครรภ ซงกระทรวงสาธารณสขในฐานะทมภารกจหนาทโดยตรงกบเปาหมายดงกลาวไดตดตามผลการด าเนนงานตามเป าหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ สรปไดวา ภาวะโภชนาการในเดก พบวา กลมทมปญหามากทสด คอเดกชาวไทยภเขา โดยขอมลจากศนยการเรยนรชมชนชาวไทยภเขาแมฟาหลวง ๒๔๓ แหงทปฏบตงานในพนทโครงการแผนพฒนาเดกและเยาวชนในถนทรกนดารตามพระราชด ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ซงเปนพนททรกนดารไดประเมนภาวะโภชนาการเดกโดยใชมาตรฐานการเจรญเตบโต พบวา อตราชาวไทยภเขาอายต ากวา ๕ ป ม

๒

น าหนกตามเกณฑอาย รอยละ ๔๖.๗ น าหนกต ากวาเกณฑ รอยละ ๓๓.๑ และจากการส ารวจสภาวะสขภาพชาวไทยภเขาภาคเหนอตอนบนป ๒๕๕๖ พบวา อตราชาวไทยภเขาอายต ากวา ๕ ป มน าหนกตามเกณฑอาย รอยละ ๖๗.๓ น าหนกต ากวาเกณฑ รอยละ ๑๖.๗ สวนสงตามเกณฑอาย รอยละ ๕๕.๓ น าหนกตามเกณฑความสง (สมสวน) รอยละ ๑๑.๕ ซงขอมลทงสองแหลงสะทอนใหเหนวา ภาวะโภชนาการเดกแรกเกดถง ๕ ป ยงไมบรรลเปาหมาย คอ เดกน าหนกต ากวาเกณฑตองนอยกวารอยละ ๑๐ น าหนกตามเกณฑอายเปาหมาย รอยละ ๙๐ สวนสงตามเกณฑอายเปาหมายรอยละ ๗๐ (กระทรวงสาธารณสข, ๒๕๕๗)

การพฒนาเดกปฐมวยของประเทศไทย เปนสงททกรฐบาลใหความส าคญมาอยางตอเนอง เพราะถอเปนการลงทนทคมคาทสด เนองจากเปนชวงวยทพฒนาการดานสมองและการเรยนรเปนไปอยางรวดเรวทสดในชวต เปนรากฐานในการพฒนามนษยใหเตบโตไดเตมตามศกยภาพ เปนพลเมองคณภาพของประเทศในอนาคต ปจจบนจงมหนวยงานทจดบรการพฒนาเดกปฐมวย ๐ - ๕ ป รวมทงการใหความรพอแม ผปกครอง และผทเกยวของกบการอบรมเลยงดเดก ทงภาครฐ ภาคเอกชน และองคกรชมชนจ านวนหลายหนวยงาน รวมทงยงมกฎหมาย นโยบายตางๆ ทเกยวของดานเดกปฐมวย ดงปรากฏสาระส าคญในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐ พระราชบญญต นโยบายและแผนส าคญๆ ของประเทศ ซงสงผลตอการพฒนาเดกปฐมวย ดงน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๖๐ มาตรา ๕๔ วรรคสอง ก าหนดวา “...รฐตองด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษา เพอพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวย โดยสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนและภาคเอกชนเขามสวนรวมในการด าเนนการดวย...” นอกจากน ก าหนดวา “ในการด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนา... รฐตองด าเนนการใหผขาดแคลน ทนทรพยไดรบการสนบสนนคาใชจายในการศกษาตามความถนดของตน” สวนในมาตรา ๒๕๘ ใหด าเนนการปฏรปประเทศใหเกดผล จ. ดานการศกษา “(๑) ใหสามารถเรมด าเนนการใหเดกเลกไดรบการดแลและพฒนากอนเขารบการศกษาตามมาตรา ๕๔ วรรคสอง เพอใหเดกเลกไดรบการพฒนารางกาย จตใจ วนย อารมณ สงคม และสตปญญาใหสมกบวยโดยไมเกบคาใชจาย”

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตมฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๔๕) มาตรา ๑๘ (๑) ก าหนดใหการจดการศกษาปฐมวยจดในสถานพฒนาเดกปฐมวย ไดแก ศนยเดกเลก ศนยพฒนาเดกเลก ศนยพฒนาเดกกอนเกณฑของสถาบนศาสนา ศนยบรการชวยเหลอระยะแรกเรมของเดกพการและเดกซงมความตองการพเศษหรอสถานพฒนาเดกปฐมวยทเรยกชออยางอน และมาตรา ๑๓ (๑) ใหบดา มารดา หรอผปกครอง มสทธไดรบสทธประโยชนในการสนบสนนจากรฐ ใหมความรความสามารถในการอบรมเลยงด และการใหการศกษาแกบตรหรอบคคลซงอยในความดแล

พระราชบญญตสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชน พ.ศ. ๒๕๕๐ ไดใหหลกการค านงถงประโยชนสงสด ทงในดานการจดทะเบยนรบรองการเกด การพฒนา การยอมรบ การคมครองและโอกาสในการมสวนรวมโดยไมมการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม มสทธดานการศกษา โดยเฉพาะเดกพการหรอเดกทมความสามารถพเศษ มสทธไดรบการศกษาพเศษทเหมาะสมกบตน ไดรบบรการสาธารณสข การเลน การพกผอน การเขารวมกจกรรม นนทนาการวฒนธรรมและศลปะ สงเสรมใหมความผกพนตอครอบครว ภมใจในชาตไทยและวถชวตแบบประชาธปไตย มสขภาพแขงแรง มวฒภาวะทางอารมณสมควรแกวย รจกคดอยางมเหตผล มเจตคตและทกษะทดตอการท างาน มจตส านกในการใหและการอาสาสมคร รบผดชอบตอตนเอง ผอน และตอสวนรวม มสวนรวมในการแสดงออกทงโดยสวนบคคลและเปนหมคณะ ในรปของสภาเดกและเยาวชน ในระดบอ าเภอ ระดบจงหวดและระดบประเทศ โดยการสนบสนนจากทกภาคสวน

ราง ยทธศาสตรชาต ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙) ในยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพทรพยากรมนษย ก าหนดใหมการพฒนาศกยภาพคนตลอดชวงชวต โดยมงเนนการพฒนาคนเชงคณภาพในทกชวงวย ตงแตชวงการตงครรภ วยเรยน วยรน/นกศกษา วยแรงงาน และวยผสงอาย เพอสรางทรพยากรมนษยทม

๓

ศกยภาพ มทกษะความร และความสามารถในการด ารงชวตอยางมคณคา ทงน ในชวงการตงครรภ/แรกเกด/ปฐมวย เนนการเตรยมความพรอมใหแกพอแมกอนการตงครรภ สงเสรมอนามยแมและเดกตงแตเรมตงครรภ สงเสรมการเกดอยางมคณภาพ สนบสนนการเลยงลกดวยนมแม การสงเสรมการใหสารอาหารทจ าเปนตอสมองเดก และใหมการลงทนเพอการพฒนาเดกปฐมวยใหมพฒนาการทสมวยในทกดาน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ มจดเนนการพฒนาคนทส าคญทเกยวกบเดกปฐมวย คอ การพฒนากลมเดกปฐมวยใหมสขภาพกายและใจทด มทกษะทางสมอง ทกษะการเรยนร ทกษะชวตและทกษะทางสงคม เพอใหเตบโตอยางมคณภาพ และในยทธศาสตรท ๑ การเสรมสรางและพฒนาศกยภาพทนมนษย “ใหความส าคญกบการวางรากฐานการพฒนาคนใหมความสมบรณ เรมตงแตกลมเดกปฐมวยทตองพฒนาใหมสขภาพกายและใจทด มทกษะทางสมอง ทกษะการเรยนร และทกษะชวต เพอใหเตบโตอยางมคณภาพ ...”

แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ ในยทธศาสตรท ๓ การพฒนาศกยภาพคน ทกชวงวยและการสรางสงคมแหงการเรยนร ก าหนดเปาหมายของการพฒนาการศกษาในระยะ ๒๐ ป โดยเปาหมายหนงคอ ประชากรทกคนเขาถงการศกษาทมคณภาพและมาตรฐานอยางทวถง (Access) สวนเปาหมายยอยสวนทเกยวของ คอ “เดกปฐมวยมพฒนาการสมวย ประชากรทกคนมโอกาสไดรบบรการทางการศกษาตงแตปฐมวยถงมธยมศกษาตอนปลาย หรอเทยบเทาทมคณภาพและมาตรฐาน ...” โดยแนวทางการพฒนาสงเสรมใหเดกเลก (๐ - ๒ ป) ไดรบการดแลและพฒนาทสมวยรอบดานอยางมคณภาพและตอเนอง มการปรบระบบการบรหารจดการการดแลและพฒนาเดกเลก (๐ - ๒ ป) และการศกษาปฐมวย (๓ - ๕ ป) ใหมคณภาพและมาตรฐาน รวมทงพฒนาหลกสตรและคมอการเตรยมความพรอมพอแม และการเลยงดและพฒนาเดกเลกใหมพฒนาการตามวย และพฒนาหลกสตรการศกษาระดบปฐมวย สมรรถนะเดกปฐมวยทสอดคลองกบมาตรฐานอาเซยนและระดบสากล เพอการพฒนาคณภาพและพฒนาการรอบดานสมวยของเดกปฐมวย

แผนพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ เปนแผนยทธศาสตรทจดท าขนตามพระราชบญญตสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ เพอเปนกรอบแนวทางใหทกภาคสวน ทเกยวของน าไปสการปฏบต และเปนกรอบแนวทางในการพฒนาเดกและเยาวชน และเพอใชในการตดตามประเมนผลดานการพฒนาเดกและเยาวชน แผนพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ โดยมเปาหมายหลกใหเดกและเยาวชน มคณภาพชวตทดและมพฒนาการตามชวงวย ไดรบการพฒนาใหเปนพลเมอง สรางสรรคและมสวนรวมในการพฒนาสงคม ภายใตสภาพแวดลอมทเหมาะสม มกฎหมายททนตอสถานการณปจจบนและแนวโนมดานเดกและเยาวชนในอนาคต ทกภาคสวนมการท างานเชงบรณาการ รวมทงมองคความรใหมๆ เกยวกบการพฒนาเดกและเยาวชน ประกอบดวย ๔ ยทธศาสตร คอ

ยทธศาสตรท ๑ การเสรมศกยภาพและสรางภมคมกนเดกและเยาวชน ยทธศาสตรท ๒ การพฒนากลไกสภาพแวดลอมในการด ารงชวตของเดกและเยาวชน ยทธศาสตรท ๓ การระดมสรรพก าลงและทรพยากร ยทธศาสตรท ๔ การตดตามประเมนผล และการสรางความร

ราง นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาอนามยการเจรญพนธแหงชาต ฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๙) วาดวยการสงเสรมการเกดและการเจรญเตบโตอยางมคณภาพ มแนวคดและหลกการทส าคญ คอ ๑) ค านงถงสทธมนษยชน ๒) ความสอดคลองกบแผนประชากรในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ๓) ความ-สอดคลองกบสนธสญญา นโยบาย และค ารบรองในระดบนานาชาตทประเทศไทยไดลงนามไว มกลมเปาหมายส าคญ ๒ กลมคอ กลมหญง-ชาย วยเจรญพนธ และเดกอาย ๐-๕ ป โดยมเปาประสงค ๒ ประการ คอ ๑) เพอใหการเกดทกรายมการวางแผนมการเตรยมความพรอมตงแตกอนตงครรภ และไดรบการชวงเหลอในการมบตร

๔

๒) เพอสงเสรมใหลกเกดรอด แมปลอดภย ไดรบการดแลหลงคลอดทด เดกไดรบการเลยงดในสงแวดลอมทเ ออตอการเจรญเตบโต และการมพฒนาการสมวย พรอมทจะเรยนรในชวงวยตอไปอยางมนคง สภาวการณดานเดกปฐมวย

การด าเนนงานดานเดกปฐมวยของประเทศไทย มการด าเนนงานเกยวของเชอมโยงกนหลายหนวยงาน เนองจากเดกปฐมวยเปนวยทเรมตนตงแตปฏสนธในครรภมารดา จนถงอาย ๖ ปบรบรณหรอกอนเขาชนประถมศกษาปท ๑ โดยหนวยงานหลก คอ กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงศกษาธการ สวนสภาพการด าเนนงานพฒนาเดกปฐมวยมหลายรปแบบ ถาใชเกณฑตามกลมทจด จะจ าแนกไดเปน ๓ รปแบบ ไดแก รปแบบสถานรบเลยงเดกเอกชน รปแบบศนยเดกเลก และรปแบบโรงเรยนอนบาล หากใชเกณฑตามอายจะจ าแนกเดกปฐมวยออกเปนสองกลมอาย คอ กลมเดกอายต ากวา ๓ ป หรอเดกอาย ๐ - ๓ ป และกลมเดกอาย ๓ - ๕ ป ซงเกณฑตามอายมรปแบบการจดบรการ ดงน

๑. กลมอายต ากวา ๓ ป ครอบครวตองเปนแกนหลกในการดแลและสงเสรมพฒนาการ ซงบคคลส าคญคอ พอแม ผปกครอง และสมาชกในครอบครว โดยตองถอวาเดกทกคนมสทธทจะไดรบการดแล ชวยเหลอ ใหมชวตอยรอดปลอดภย ไดรบการคมครองปองกนและไดรบการพฒนาเตมศกยภาพ สามารถด าเนนชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

๒. กลมอาย ๓ - ๕ ป ใชสถานพฒนาเดกหรอรปแบบอนทเปนทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศย โดยใหครผเลยงดเดก ผดแลเดก รวมมอกบพอแม ผปกครองและครอบครวในการพฒนาเดก

การด าเนนงานพฒนาเดกปฐมวยของกระทรวงและหนวยงานทเกยวของ กระทรวงและหนวยงานทเกยวของตางๆ ไดด าเนนการสงเสรมและพฒนาเดกปฐมวยมาอยางตอเนอง

โดยมการด าเนนการทส าคญ สรปไดดงน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยด าเนนการใหการอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกดตามนโยบายของรฐ โดยรฐจดใหมโครงการเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด ซงนบเปนโครงการทเปนรปธรรมชดเจนในชวงระยะทผานมา เปนความพยายามของรฐในการจดสวสดการพนฐานเพอเปนการคมครองทางสงคม ลดความเหลอมล า และเปนหลกประกนสทธขนพนฐาน ใหเดกแรกเกดไดรบการเลยงดอยางมคณภาพ เพอสงเสรมใหเดกแรกเกดและปฐมวย มพฒนาการเหมาะสมตามวย ซงเปนพนฐานทส าคญในการพฒนาอยางตอเนองในชวงวยอนๆ โดยใหการอดหนนรายละ ๖๐๐ บาท ตอคน ตอเดอน เปนเวลา ๑๒ เดอน และขยายเปนตงแตแรกเกดจนถงอาย ๓ ป กลมเปาหมายคอ เดกแรกเกดทอยในครวเรอนยากจน และครวเรอนทเสยงตอความยากจน ไดรบเงนอดหนนในการเลยงดเดกแรกเกด จ านวน ๑๒๘,๐๐๐ คน นอกจากน ยงมการจดตงคณะอนกรรมการสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวยระดบจงหวด และคณะอนกรรมการสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวยกรงเทพมหานคร ภายใตคณะกรรมการสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต (กดยช.) เพอรบผดชอบงานดานเดกปฐมวย เพอสงเสรมใหเกดการขบเคลอนการด าเนนการพฒนาเดกปฐมวยในระดบจงหวดใหมความชดเจนเปนรปธรรม และสามารถประสานการท างานรวมกบสวนกลางแบบบรณาการไดอยางมประสทธภาพ และเชอมโยงการท างานจากระดบนโยบายสภมภาคไดอยางเปนระบบ ตลอดจนการก ากบตดตามทมประสทธภาพ

กระทรวงสาธารณสข ซงเปนหนวยงานทดแลสงเสรมสขภาพประชากรทกชวงวย เรมตงแตทารกอยในครรภ ชวงปฐมวย วยเรยน วยรน วยท างาน และวยสงอาย ตอเนองตลอดชวต และเปนหนวยงานทเขาถงพอแมและเดก นบตงแตการบรการใหขอมลความรกอนแตงงาน การเตรยมตวเปนพอแม การดแลแมทตงครรภ ตลอดจนครอบครวทมบตรในชวงปฐมวย มการด าเนนงานแบบบรณาการเพอการพฒนาเดกปฐมวยภายใตโครงการเฉลม-พระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในโอกาสฉลองพระชนมาย ๕ รอบ ๒ เมษายน ๒๕๕๘ โดยคดกรองเดกอาย ๙ เดอน ๑๘ เดอน ๓๐ เดอน และ ๔๒ เดอน โดยใชคมอการเฝาระวงและสงเสรม

๕

พฒนาการเดกปฐมวย (Developmental Surveillance and Promotion Manual (DSPM)) แลวดแล สงเสรม กระตนเดกทสงสยวาพฒนาการลาชาหรอมพฒนาการลาชาหนวยงานในสงกดทมภารกจเกยวของกบการพฒนาเดกปฐมวย นอกจากน ยงมการด าเนนการเกยวกบภาวะโภชนาการของแมและเดก เชน การเฝาระวงโรคขาดสารไอโอดน การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมเพยงอยางเดยวในชวง ๖ เดอนแรก เปนตน

กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย มการจดศนยพฒนาเดกเลกโดยองคกรปกครองสวน-ทองถนจ านวนมาก นบเปนหนวยงานส าคญทดแลการจดการศกษาปฐมวยของประเทศ ทงน ในปการศกษา ๒๕๕๙ มการจดการเรยนการสอนโดยใชหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช ๒๕๖๐ ทกระทรวงศกษาธการก าหนด และแบงออกเปน ๒ ประเภท คอ

๑. การจดการศกษาปฐมวย ส าหรบเดกปฐมวย อาย ๒ - ๕ ป ในรปแบบศนยพฒนาเดกเลก ปจจบนองคกรปกครองสวนทองถนมศนยพฒนาเดกเลกอยในความรบผดชอบทงทองคกรปกครองสวนทองถนจดตงเองและรบถายโอนจากสวนราชการอน จ านวนทงสน ๑๙,๔๒๙ ศนย (ส านกงานปลดประทรวงศกษาธการ, ๒๕๖๐)

๒. การจดการศกษาปฐมวย ส าหรบเดกอาย ๔-๖ ป ในรปแบบโรงเรยนอนบาล ปจจบนองคกรปกครองสวน-ทองถนทจดการศกษาปฐมวยในโรงเรยนอนบาล มจ านวนนกเรยนทอยในความรบผดชอบ จ านวน ๑๖๑,๒๓๑ คน (ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ, ๒๕๖๐) นอกจากน กรมสงเสรมการปกครองทองถนมการจดท ามาตรฐานการด าเนนงานศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน เพอยกระดบการพฒนาศนยพฒนาเดกเลกใหมมาตรฐานและมคณภาพยงขน โดยก าหนดมาตรฐานออกเปน ๖ ดาน ไดแก ดานการบรหารจดการ ดานบคลากร ดานอาคารสถานท สงแวดลอมและความปลอดภย ดานวชาการและกจกรรมตามหลกสตร ดานการมสวนรวมและการสนบสนนจากทกภาคสวน และดานสงเสรมเครอขายการพฒนาเดกปฐมวย รวมถงการจดท ามาตรฐานการศกษา (ขนพนฐาน) ศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน จ านวน ๑๒ มาตรฐาน ๔๓ ตวบงช และมาตรฐานการศกษา (ขนพฒนา) ศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถน จ านวน ๒๓ มาตรฐาน ๙๔ ตวบงช เพอใหศนยพฒนาเดกเลกขององคกรปกครองสวนทองถนใชเปนมาตรฐานส าหรบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา รวมถงเปนการยกระดบจดการศกษาไดอยางมคณภาพและมมาตรฐานเปนทยอมรบ

กระทรวงศกษาธการ มหนวยงานทจดการศกษาและด าเนนการเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย ไดแก ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) ส านกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน (สช.) และส านกงานเลขาธการสภาการศกษา (สกศ.) โดย สพฐ. ไดจดท าหลกสตรการศกษาปฐมวย พทธศกราช ๒๕๖๐ เพอใหสถานศกษาและสถานพฒนาเดกปฐมวยทกสงกดน าไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบท และจดการศกษาระดบปฐมวยหลกสตร ๓ ป (อนบาล ๓ - ๕ ป) ปจจบนมนกเรยนจ านวน ๘๙๗,๕๖๓ คน ส าหรบ สกศ. ไดเรงผลกดนการจดท า (ราง) แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ (ราง) มาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต พ.ศ. .... การจดท าระบบสารสนเทศและฐานขอมลกลางดานเดกปฐมวยของประเทศ รวมถงสมรรถนะของเดกปฐมวย ๐ - ๕ ป ภายใตการขบเคลอนของคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต เพอใหการด าเนนงานดานเดกปฐมวยของประเทศมแนวทางและมาตรฐานเดยวกน และในสวน สช. จดการศกษาระดบปฐมวย หลกสตร ๓ ป (อนบาล ๓ - ๕ ป) ปจจบนมนกเรยนจ านวน ๖๐๙,๔๑๙ คน (ขอมลจากสถตการศกษา ประจ าป ๒๕๕๙ ของส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ)

กระทรวงแรงงาน ซงมหนวยงานเดยวทรบผดชอบในการพฒนาเดกปฐมวย คอ กรมสวสดการและคมครองแรงงาน ไดด าเนนการสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวยทเปนบตรของผใชแรงงาน โดยจดตงศนยเดกเลกวทยาเขตสรนธรราชวทยาลย ในพระราชปถมภ ซงเปนโครงการทจดตงขนตามพระราชด ารในสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยาม-บรมราชกมาร เรมด าเนนงานตงแตป พ.ศ. ๒๕๓๖ เพอรบเลยงเดกกอนวยเรยนบตรผใชแรงงาน ใหเดกไดรบการพฒนาดานรางกาย อารมณ จตใจ สงคม และสตปญญา อยางถกตองและเหมาะสม เพอ เตรยมความพรอมส

๖

การศกษาภาคบงคบ ปจจบนมสถานประกอบกจการทจดตงมมนมแมแลว จ านวน ๑,๒๖๔ แหง มลกจางมาใชบรการทงหมด ๙,๐๕๘ คน และมการจดตงศนยเลยงดบตรผใชแรงงานในสถานประกอบกจการและชมชน จ านวน ๗๙ แหง มเดกไดรบการเลยงด จ านวน ๒,๐๑๑ คน

นอกจากน ยงมการด าเนนงานทส าคญกบกลมเปาหมายเฉพาะ ในสวนของผ ตองขงหญงตงครรภและเดกตดผตองขง โดยกระทรวงยตธรรมไดด าเนนการจดสรรงบประมาณใหแกเรอนจ าและทณฑสถานทควบคมเดกทตองขง และผตองขงหญงทตงครรภ และใหโรงพยาบาลหรอสาธารณสขเปนผจดอบรมใหแกผตองขงหญงตงครรภและเจาหนาททปฏบตงานดานการพฒนาคณภาพชวตของผตองขงหญงทตงครรภและเดกทตองขง เพอ การตงครรภทมคณภาพและการดแลหลงคลอด เรองโภชนาการ เรองการตรวจสขภาพ มการดแลเดกปหนงๆ ประมาณ ๒๕๖ คน การด าเนนการทผานมาในชวงปงบประมาณ ๒๕๕๖ - ๒๕๕๘ ไดจดอบรมใหความรไปทงหมดจ านวน ๒๕๒ แหง จากภาพรวมการด าเนนงานทผานมา การพฒนาเดกปฐมวยของแตละกระทรวงและหนวยงานทเกยวของ ทงในระดบนโยบายและระดบปฏบต มการด าเนนการตามภารกจหนาทรบผดชอบของตน อยางไรกตาม การพฒนาเดกปฐมวยของประเทศไมเพยงแตการด าเนนงานโดยหนวยงานใดหนวยงานหนงเทานน การด าเนนงานตองเปนไปลกษณะของการบรณาการระหวางกระทรวงทเกยวของทงหมด เพอผลกดนขบเคลอนใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพและเหนผลเปนรปธรรมมากทสด ผลการด าเนนงานพฒนาเดกปฐมวย

การพฒนาเดกปฐมวยของประเทศไทยทผานมา มหลายหนวยงานทเขามามสวนเกยวของและรวมรบผดชอบในการด าเนนงาน รวมถงความพยายามของรฐบาลในการระดมทรพยากรและการลงทนเพอพฒนาเดกปฐมวยอยางตอเนอง แตมอกหลายปจจยทท าใหการพฒนาเดกปฐมวยยงด าเนนการไดไมเตมประสทธภาพเทาทควร ในแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ กลาววา คณภาพของคนไทยทกกลมวยยงมปญหา และสงผลตอการยกระดบขดความสามารถในการแขงขนของประเทศในอนาคต ทงเรองพฒนาการและสตปญญาตงแตวยเดก ... กลมเดกเลก (๐ - ๓ ป) ยงมปญหาพฒนาการไมสมวย และพฒนาการลาชา โดยพฒนาการทลาชาสดคอ พฒนาการดานภาษา สาเหตสวนใหญ มาจากครอบครวไมมความรและเวลาในการเลยงด ทงทชวงวย ๐-๓ ป สมองจะมพฒนาการสงสด ปญหานสงผลตอระดบสตปญญา บคลกภาพ และความฉลาดทางอารมณในระยะยาว สวนกลมเดกปฐมวยชวงอาย ๓ - ๕ ป ทตองเรมพฒนาทกษะการอยในสงคม พบวา เดกไทยสวนใหญอยในสถานศกษาเดกปฐมวยทยงมปญหาดานคณภาพและมาตรฐาน โดยปจจบนมมาตรฐานทหลากหลาย ทงกระทรวงศกษาธการ กระทรวงสาธารณสข กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และองคกรปกครองสวนทองถน ซงสงผลตอรปแบบการจดการเรยนการสอน และครยงมความแตกตางในดานมาตรฐาน สงผลตอพฒนาการทเหมาะสมกบแตละชวงวยของเดกปฐมวย (ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, ๒๕๖๐) อยางไรกตาม มผลการส ารวจส าคญจากโครงการส ารวจสถานการณเดกและสตรในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๘-๒๕๕๙ (MICS) ซงด าเนนการส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต ระหวางเดอนพฤศจกายน ๒๕๕๘ - มนาคม ๒๕๕๙ โดยไดรบการสนบสนนหลกในดานวชาการและงบประมาณจากองคการยนเซฟประเทศไทย การส ารวจครงนมพนฐานมาจากครวเรอนตวอยางทสมภาษณไดสมบรณ จ านวน ๒๘,๖๕๒ ครวเรอน ขอคนพบส าคญและมแนวโนมไปในทศทางทด คอ เดกทเกดในชวง ๒ ปทผานมาเกอบทกคนในประเทศไทยไดรบการชงน าหนกเมอแรกเกด โดยมเดกเพยง รอยละ ๙.๔ มน าหนกเมอแรกเกดต ากวา ๒,๕๐๐ กรม ส าหรบภาวะน าหนกต ากวาเกณฑมาตรฐานปานกลางหรอรนแรง พบเพยงรอยละ ๖.๗ ในเดกอายต ากวา ๕ ป และรอยละ ๑๑.๖ ในเดกอาย ๐ - ๕ เดอน

การส ารวจของ MICS ยงพบขอมลทนาสนใจวา เดกแรกเกดเกอบทงหมด (รอยละ ๙๗.๔) เคยกนนมแม และเดกทไดกนนมแมในเวลาทเหมาะสม คอ ภายใน ๑ ชวโมงหลงคลอด คดเปนรอยละ ๓๙.๙ เดกทมอายนอยกวา

๗

๖ เดอนกนนมแมอยางเดยว รอยละ ๒๓.๑ และกนนมแมเปนหลก รอยละ ๔๒.๑ และเดกอาย ๑๒ - ๑๕ เดอนยงคงกนนมแมมรอยละ ๓๓.๓ ซงสอดคลองกบขอมลจากรายงานประจ าป ๒๕๕๗ ของกระทรวงสาธารณสขทส ารวจการเลยงลกดวยนมแม พบวา อตราการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว ๖ เดอน มแนวโนมเพมขน จากเดมรอยละ ๔๗.๒ ในป ๒๕๕๕ เพมเปนรอยละ ๕๓.๐ และ รอยละ ๕๕.๓ ในป ๒๕๕๖ และ ๒๕๕๗ ตามล าดบ สวนขอมลการไดรบวคซน จากการส ารวจพบวา เดกทไดรบวคซนครบทกชนดกอนอายครบ ๑๒ เดอน มรอยละ ๗๖.๑ ขณะทรอยละ ๗๙.๑ ของเดกอาย ๑๒ - ๒๓ เดอน ไดรบวคซนครบทกชนดในชวงเวลากอนการส ารวจ แสดงใหเหนวาเดกสามารถเขาถงบรการสาธารณสขไดดยงขน ทงน จากการส ารวจสถานการณพฒนาการเดก ทก ๓ ป ของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข (๒๕๕๗) โดยเครองมอมาตรฐาน Denver II พบวา เดกแรกเกด - ๕ ป มพฒนาการสมวยเพมขน จากป ๒๕๕๐ รอยละ ๖๗.๗ เพมขนเปน รอยละ ๗๐.๓ และรอยละ ๗๒.๕ ในป ๒๕๕๓ และ ๒๕๕๗ ตามล าดบ ซงนบเปนแนวโนมทนาพอใจอยางยง นอกจากน ดานโอกาสทางการศกษาของเดกปฐมวย จากขอมลการส ารวจสถตการศกษาประจ าป ๒๕๕๙ ของส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ พบวา มเดกอาย ๓ ขวบทงหมด ๗๔๑,๐๐๗ คน ในจ านวนนไมไดเขาเรยนประมาณ ๗๐,๐๐๐ กวาคน หรอคดเปนรอยละ ๑๐ ของจ านวนเดก ๓ ขวบทงหมด โดยองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) จดการศกษาระดบปฐมวยมากทสดในรปแบบศนยพฒนาเดกเลก จ านวน ๑๙,๔๒๙ แหง มเดกอาย ๓ ขวบประมาณ ๔๓๗,๐๐๐ คน หรอคดเปนรอยละ ๕๗ รองลงมาคอ สงกดส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน (สช.) ๑๘๘,๓๔๔ คน หรอคดเปนรอยละ ๒๕ และ อปท. ในรปแบบโรงเรยนอนบาล ๖๐,๐๕๕ คน หรอ คดเปนรอยละ ๘ ตามล าดบ สวนส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มเดกอาย ๓ ขวบ ประมาณ ๑,๕๓๖ คน อยางไรกตาม ในจ านวนเดกทไมไดเขาเรยนในระบบมไดหมายความวาเดกขาดโอกาสทางการศกษา เพราะโดยหลกการแลวเดกอาย ๓ ขวบ ยงมความจ าเปนทจะตองไดรบการดแลจากพอแมและครอบครวเปนหลก จงไมมความจ าเปนตองเขาเรยน ถาหากพอแมมศกยภาพและความพรอมทจะดแลเดก เดกกสามารถอยกบครอบครวได จากขอมลดงกลาว จะเหนไดวาการด าเนนงานดานเดกปฐมวยจงมใชเพยงวาระของประเทศอกตอไป แต กลบกลายเปนเปาหมายการพฒนาในระดบโลกทประเทศไทยตองใหความส าคญไมนอยกวาการพฒนาดานอนๆ ดงนนเมอสภาวการณของโลกสงผลตอประเทศไทยอยางไมอาจปฏเสธได ประเทศไทยจงขบเคลอนการพฒนาเดกปฐมวยโดยความรวมมอของ ๔ กระทรวงหลก ภายใตบนทกขอตกลงความรวมมอการบรณาการความรวมมอการพฒนาคนตลอดชวงชวต (กลมเดกปฐมวยและผสงอาย) เมอวนท ๓๐ มนาคม ๒๕๖๐ ระหวางกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงศกษาธการ กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงสาธารณสข มเจตจ านงทจะสงเสรมความรวมมอระหวางกนในการขบเคลอนการด าเนนงานการพฒนาคนตลอดขวงชวต (กลมเดกปฐมวยและผสงอาย) โดยรวมกนผลกดนในระดบนโยบายจนถงระดบปฏบตอยางเปนรปธรรม ตลอดจนสรางกลไกการด าเนนงานใหเออตอการดแลกลมเปาหมายในระดบพนท ท เชอมโยงสอดรบแนวนโยบายรฐบาลและแผนยทธศาสตรทเกยวของ เพอใหเกดการด าเนนงานแบบบรณาการทมประสทธภาพบรรลตามเปาหมายทก าหนดไวอยางยงยน

๘

สวนท ๒ ความทาทายของการพฒนาเดกปฐมวยของประเทศ

เหตใดประเทศไทยจงตองใหความส าคญกบการพฒนาเดกปฐมวย

๑. เปนชวงวยทพฒนาการดานสมองและการเรยนรเปนไปอยางรวดเรวทสดในชวต ๒. เปนชวงเวลาทใหผลของการลงทนทคมคาทสด เพอพฒนาทรพยากรมนษยใหเตมศกยภาพ ๓. เปนสทธขนพนฐานของเดกตามอนสญญาวาดวยสทธเดกทพงไดรบสทธทจะมชวตรอด ไดรบการพฒนา

คมครอง ตลอดจนมสวนรวมตางๆ ๔. เปนรากฐานของการพฒนาทงปวง ซงเปนการพฒนาคณภาพมนษยทยงยนและปองกนปญหาสงคมในระยะยาว ๕. สรางรากฐานของชวต (Foundation/Building Blocks) เพราะเปนชวงวยทตองการปลกฝงและ

บมเพาะเปนพเศษ ๖. เปนการสรางความพรอมในการเรยนรและเชอมโยงกบการเรยนรตลอดชวตสอดคลองกบเปาหมายการ

พฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs เปาหมายท ๔ ในเรองการไดรบการศกษาทได ๗. คณภาพอยางเทาเทยมและทวถง และสงเสรมโอกาสในการเรยนรตลอดชวตแกทกคน ลดความเหลอมล า

และสรางความเปนธรรมในสงคม (Equity and Equality)

ปญหาและความทาทาย ๑. ภาวะทพโภชนาการยงเปนสงทาทายในการพฒนาเดกปฐมวย ถงแมวาในรอบสองทศวรรษทผานมา

ภาวะโภชนาการเดกปฐมวยไดรบการเอาใจใสจากหลายภาคสวน แตปจจบนยงพบปญหาการทพโภชนาการสองดาน ภาวะโภชนาการขาด เชน การทเดกปฐมวยปวยอนมผลจากการไมไดรบสารอาหารทครบถวน การขาดไอโอดน น าหนกทไมอยในเกณฑ และปญหาสงไมสมสวนตามเกณฑ (เตย แคระแกรน) และ ภาวะโภชนาการเกน เชน การทเดกปวยจากภาวะอวนและโรคขางเคยงรวมถงการทเดกบรโภคน าตาลมากเกนไป ซงเปนปญหาทยงรอการแกไข

๒. การสรางความเขาใจถงประเดนความส าคญของการเลยงลกดวยนมแม การสงเสรมการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยวในชวง ๖ เดอนแรก และการใหทกภาคสวนระดมสรรพก าลงเพอสนบสนนใหการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยวในชวง ๖ เดอนแรก เพอสรางใหเดกไดรบอาหารทเพยงพอตอการพฒนาการเตบโตตามวยยงเปนสงทท าไดไมทวถงกบประชาชนทวไป ตามการส ารวจสถานการณเดกและสตรในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๕ พบวา เดกอายต ากวา ๖ เดอน ทกนนมแมเพยงอยางเดยวมประมาณ รอยละ ๑๒ และในป พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๕๙ มอตราอยท รอยละ ๒๓.๑

๓. พอแม ผปกครองในปจจบน ขาดเวลา ความร เจตคต และทกษะการดแลเลยงดเดกเพอทจะดแลเดกตามความตองการ กระตนพฒนาการตามวย และสงเสรมใหเดกปฐมวยเจรญเตบโต แขงแรงและสมบรณ อกทงยงขาดความเขาใจในการเขาถงการใชบรการปฐมวย และท างานรวมกนกบบคลากรทางปฐมวยไมวาเปนผใหค าแนะน าดานสขภาพ และการศกษาเพอประสานการท างานรวมกบชมชน ทองถนใหสามารถพฒนาเดกแบบองครวม และสอดคลองกบบรบท วฒนธรรมและภมปญญาพนบาน และใหการชวยเหลอเดกอยางทนทวงท หากพบความผดปกต

๔. ปจจบนประเทศไทยประสบปญหาความเหลอมล าในการเขาถงบรการปฐมวย และความเหลอมล าของคณภาพการจดบรการ ซงจากผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสาม (พ.ศ. ๒๕๕๔ - ๒๕๕๘) พบวา ศนยพฒนาเดกในภาพรวมทกตวบงช อยในระดบพอใช และมศนยพฒนาเดกทตองปรบปรง และตองปรบปรงเรงดวน รอยละ ๑๐.๗๘ หรอ ๒,๒๖๖ แหง จาก ๒๑,๐๓๖ แหง ซงกอใหเกดผลของการพฒนาคณภาพชวตของเดกปฐมวยอยางไมเทาเทยม จงมความจ าเปนทตองสรางพนฐานทส าคญในการพฒนาเดกตงแตแรกเกดทมคณภาพอยางเทาเทยม นอกจากนน การลงทนเพอพฒนาเดกปฐมวยถอเปนการลงทนอยางคมคา และไดรบการยอมรบจากนานาประเทศ

๙

วาผลสมฤทธของการลงทนกบการพฒนาเดกใหผลแกตวเดกเอง พฒนาสมองใหเตมศกยภาพ สรางพนฐานทดในการศกษาในระดบทสงขน สรางงาน สรางรายไดในอนาคต และเกดผลลพธทางสงคมเชงบวก เชน ลดภาระการแบกรบปญหาทางสงคม สนบสนนรายไดและเศรษฐกจของประเทศ โดยการศกษาครงลาสดในป พ.ศ. ๒๕๕๙ พบวาการลงทนในการใหบรการคณภาพแกเดกปฐมวยตงแตแรกเกดถง ๕ ปใหผลตอบแทนสงสดถง ๑๓ เปอรเซนต

๕. ขาดความเขาใจในการประสานงานอยางเปนระบบของกระทรวงหลกดานปฐมวย (กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงศกษาธการ กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงแรงงาน และกระทรวงอตสาหกรรม) ถงแมวามการประสานการด าเนนงานระหวางทกกระทรวง หนวยงานทงภาครฐ เอกชนทเกยวของกบเดกปฐมวย แตการประสานงานดงกลาวใหเปนระบบยงตองการความเขาใจเพอผนกก าลงการวางแผน ตดตามประเมนผล และการรายงานผลการประสานการท างานทสรางกลไกทางนโยบายสงคมทชวยเหลอประชาชนทยากจน และไมสามารถเขารบบรการดานสขภาพ การปกปองสทธเดก การใหบรการการศกษา และการพฒนาเดกปฐมวยทมคณภาพไดอยางเทาเทยม

๖. การจดประสบการณและการเตรยมความพรอมเดกปฐมวยนนตองท าตงแตแรกเกด และเชอมตอไปยงระดบประถมศกษาปท ๑ อยางมประสทธภาพ อยางไรกตาม ในป ๒๕๕๘ เดกแรกเกดถงอาย ๕ ป มพฒนาการสมวยเพยงรอยละ ๗๘.๔ และยงมเดกอาย ๒ - ๕ ป ประมาณรอยละ ๑๓.๓๔ (ประมาณ ๔.๑ แสนคน) ทไมไดเขาเรยนในศนยเดกเลกหรอโรงเรยนอนบาลเพอเตรยมความพรอมกอนเขาเรยนระดบประถมศกษา จงตองจดการศกษาและประสบการณใหสามารถกระตนพฒนาการ เตรยมความพรอมรอบดานใหเดกปฐมวยสามารถกาวเขาสการเรยนรในระบบโรงเรยนทเปนการเปลยนแปลงทเกดขนกบเดกทกคน ใหเปนประสบการณส าคญส าหรบเดกทจะเรยนรและปรบตวเพอกาวผานการเปลยนแปลงนไปได ดวยความรวมมอของพอแมผปกครอง สถานศกษา ชมชน และสงคม

๗. ปญหากลมเดกไรรฐ ไรสญชาต กลมชาตพนธ ชนกลมนอยเกอบ ๗๐,๐๐๐ คน ซงไมอาจเขาถงสทธขน-พนฐานดานการบรการสาธารณสขได โดยเฉพาะในพนทแนวตะเขบชายแดน พบความเหลอมล าของการเขาถงบรการสขภาพและการพฒนาคณภาพชวต ดวยปญหาของสทธตามกฎหมาย และการพสจนสถานะบคคลเพอการเขาถงสทธประโยชนอนๆ ทเกยวของ ซงเปนปญหามายาวนานและสงผลกระทบกบการพฒนาประเทศในระยะยาวหากไมไดรบการแกไขอยางเปนระบบ โอกาสของการพฒนาเดกปฐมวย

นโยบายรฐบาลดานเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙ ไดวางนโยบายของรฐโดยมรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเปนผประสานและบรณาการการด าเนนงานของทกกระทรวงทเกยวของกบการพฒนาเดกทกวย โดยมพนธกจหลกจดท ารายละเอยดและแนวทางปฏบตทเปนรปธรรมแลวรายงานตอคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต ในป พ.ศ. ๒๕๕๙ กระทรวงหลก ๔ กระทรวงประกอบดวย กระทรวงศกษาธการ กระทรวงสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ลงนามกรอบความ-รวมมอการพฒนาคนทกชวงวย โดยมกรอบบรณาการปฐมวยใหมกลไกขบเคลอนระดบชาต ระดบจงหวด และระดบอ าเภอทชดเจน รวมถงตวชวดหลกภายใตเปาหมายรวมกน กลาวคอ ตองการใหเดกปฐมวยทกคน แขงแรง เกง ด มวนย ใฝเรยนร มทกษะ

นอกจากน มการแตงตงคณะกรรมการระดบชาตดานเดกปฐมวย ไดแก คณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต (ก.พ.ป.) ซงใหความส าคญทงในเรองการจดท านโยบายและแผน มาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวย รวมถงการบรณาการเชอมโยงฐานขอมลสงผานและแลกเปลยนขอมลในรปแบบของอเลกทรอนกสระหวางหนวยงานเพอการพฒนาเดกปฐมวยและการบรหารจดการทสามารถรองรบแนวทางการใหความชวยเหลอ สงตอ และใหหนวยงานทท างานเกยวของกบเดกปฐมวยเขาถงกลมเปาหมายอยางสะดวกรวดเรวดวยมาตรฐานเดยวกน โดยการ

๑๐

ใชเลขบตรประชาชน ๑๓ หลก (CID) โดยการเปลยนแปลงดงกลาวจะท าใหการท างานของแตละหนวยงานมประสทธภาพมากขน ขอมลทไดสามารถน ามาประมวลเพอแกไขปญหาการเขาถงบรการเพอการพฒนาเดกปฐมวยตอไป

คณะกรรมการระดบชาตดานเดกปฐมวยอกคณะหนง คอ คณะกรรมการสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต (กดยช.) ซงตงขนตามพระราชบญญตสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ มหนาทในการเสนอนโยบายและแผนพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาตตอคณะรฐมนตร รวมถงการสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชน วเคราะหสถานการณดานเดกและเยาวชนของประเทศ โครงการส าคญทเปนผลจากการพจารณาของ กดยช. ตามทกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยเสนอ คอ โครงการเงนอดหนนเพอเลยงดเดกแรกเกดตอเนอง เพอเปนหลกประกนสทธขนพนฐาน ลดความเหลอมล า รวมทงคมครองเดกแรกเกดและเดกปฐมวยใหไดรบการดแลและมคณภาพชวตทด

บนทกขอตกลงความรวมมอการพฒนาคนตลอดชวงชวต (กลมเดกปฐมวยและผสงอาย) เปนอกหนงกลไกหลกทรฐบาล โดยการบรณาการการด าเนนงานของ ๔ กระทรวงหลก ไดแก กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มเจตจ านงทจะสงเสรมความรวมมอระหวางกนในการขบเคลอนการด าเนนงานการพฒนาคนตลอดชวงชวต (กลมเดกปฐมวยและผสงอาย) โดยรวมกนผลกดนในระดบนโยบายจนถงระดบปฏบตอยางเปนรปธรรม โดยในสวนของกลมเดกปฐมวย ทง ๔ กระทรวงจะรวมกนด าเนนงานภายใตวสยทศนคนไทยเปนมนษยทสมบรณ และเปนพลเมองทมวนย ตนรและเรยนรดวยตนเองตลอดชวต มความร มทกษะและทศนคตทเปนคานยมทด มสขภาพรางกายและจตใจทสมบรณ ตามกรอบการบรณาการความรวมมอการพฒนาคนตลอดชวงชวตในกลมเดกปฐมวย ๔ H ประกอบดวย ๑) Heart (ด มวนย) ๒) Head (เกง) ๓) Hand (ใฝเรยนร มทกษะ) และ ๔) Health (แขงแรง) โดยด าเนนงานเสรมหนนกนในลกษณะของการบรณาการทกกระทรวง

นอกจากการจดท านโยบาย แผนและมาตรการตางๆ ทเกยวของกบการสงเสรมและพฒนาเดกปฐมวยแลว ปจจบนรฐบาลยงไดมความพยายามปดชองวางของระบบความคมครองทางสงคมของไทยอยางเปนรปธรรม โดยการใหเงนอดหนนเดกแรกเกดในครอบครวทยากจน หรอเสยงจน เปนรายเดอนจ านวน ๖๐๐ บาท จนกระทงบตรอาย ๓ ป อยางไรกตาม นโยบายดงกลาวเปนเพยงมตคณะรฐมนตรและอาจขาดความยงยน ดงนนรฐควรหาแนวทางเพอสรางความยงยนทางนโยบายโดยพจารณาบรรจไวในพระราชบญญตทเกยวของ นอกจากน รฐยงควรมการประเมนนโยบายความคมครองทางสงคมทมงเนนเดกอนๆ เพอใหแนใจวาเดกไดรบประโยชนสงสดจากนโยบายดานความคมครองทางทรฐอยางครอบคลมและเทาเทยม

๑๑

สวนท ๓ วสยทศนและเปาหมายของแผนพฒนาเดกปฐมวย

นโยบายดานเดกปฐมวย ๑. เดกปฐมวยทกคนตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวยและตอเนอง ๒. การพฒนาเดกตามขอ ๑ ตองจดใหเปนระบบและมความสมพนธระหวางกน โดยบรณาการชดเจนระหวางหนวยงานราชการ และทไมใชราชการ ระหวางวชาชพทสมพนธกบการพฒนาเดกปฐมวย และระหวางระดบตางๆ ของการบรหารราชการแผนเดนจากระดบชาต สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน ๓. รฐและทกภาคสวนตองรวมกนระดมทรพยากรใหเพยงพอแกการพฒนาเดกปฐมวยตามนโยบายขอ ๑ วสยทศน

“เดกปฐมวยทกคนไดรบการพฒนาอยางรอบดานเตมตามศกยภาพ เปนพนฐานของความเปนพลเมองคณภาพ”

ปรชญา เดกปฐมวยทกคนตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวย และตอเนอง

ทงดานสขภาพอนามย เศรษฐกจ สงคม จรยศาสตร และสนทรยศาสตร รวมทงการคดรเรม โดยปราศจากการกระท าดวยความรนแรงในทกรปแบบ และกระบวนการทงหมดนเดกตองเกดการพฒนาและเรยนรอยางมความสข โดยการปฏบตตอเดกทกคนอาศยหลกศกดศรของความเปนมนษย การมสวนรวม การเปนทยอมรบของผเกยวของกบเดก และทงปวงเพอประโยชนสงสดของเดกเปนส าคญ

การพฒนาเดกดงกลาว ตองจดใหเปนระบบและมความสมพนธระหวางกน โดยบรณาการชดเจนระหวางหนวยงานราชการ และทไมใชราชการ ระหวางวชาชพทสมพนธกบการพฒนาเดกปฐมวยและระหวางระดบตางๆ ของการบรหารราชการแผนดนจากระดบประเทศ สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน รวมถงรฐ และทกภาคสวนตองรวมกนระดมทรพยากรใหเพยงพอแกการพฒนาเดกปฐมวย

การพฒนาดงกลาวใหเดกปฐมวยไดพฒนาเตมตามศกยภาพจะตองอาศยกลไกขบเคลอนสามดาน ดงตอไปน

๑๒

เปาประสงค เดกปฐมวยทกคน ซงหมายถงเดกทกคนทอยในประเทศไทย รวมถงเดกทเปนลกแรงงานตางชาตและเดก

ทไมไดมาจากครอบครวไทย ทอาศยอยในประเทศไทย ตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวย และตอเนอง และสามารถเขาถงบรการสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคมไดอยางเทาเทยมกน นยามศพท

เดกปฐมวย หมายถง เดกทมอายตงแตแรกเกดถงหกปบรบรณ และใหหมายความรวมถงทารกในครรภมารดาตงแตปฏสนธจนถงกอนคลอดดวย

การพฒนาเตมตามศกยภาพ หมายถง การพฒนาเดกใหเกดพฒนาการรอบดานสอดคลองตามหลกจตวทยาพฒนาการเดก ตามความสนใจและความตองการของเดก โดยรวมถงพฒนาการดานรางกายใหเดกเจรญเตบโต สงดสมสวน ดานอารมณสงคมใหเดกสามารถอยรวมและมปฏสมพนธกบผอนไดอยางมความสข ดานสตปญญาใหเดกสามารถรบรและเกดกระบวนการเรยนตามวยอยางมประสทธภาพ ทงหมดนเปนเครองมอในการแสวงหาความรและเปนทกษะในการเรยนรในอนาคต โดยพอแม หรอผเลยงดหลกมทกษะการเปนพอเปนแม

เดกดอยโอกาส หมายถง เดกทมอายต ากวา ๑๘ ป ทประสบปญหา หรอตกอยในภาวะยากล าบาก หรออยในสถานภาพทดอยกวาเดกทวไป จ าเปนตองใหความชวยเหลอเปนพเศษเพอใหมชวต และความเปนอยทดขน มพฒนาการทถกตองและเหมาะสมกบวย สามารถบรรลถงศกยภาพสงสดของตนเองได เชน เดกถกปลอยปละละเลย เดกถกละเมดสทธ เดกประพฤตตนไมเหมาะสม เดกพการทางกาย/ทางจตใจ เดกขาดโอกาส/อยในสภาวะยากล าบากเขาไมถงบรการ เดกทไดรบผลกระทบจากเอดส

เดกทมความตองการพเศษ หมายถง เดกทมความบกพรองทางรางกายหรอสตปญญา (เดกทมความบกพรองทางการเหน การไดยน การสอสาร ทางรางกายและการเคลอนไหว ทางอารมณและพฤตกรรมทางสตปญญา ทางการเรยนร เดกออทสตก และเดกทมความพการ ซ าซอน เดกทมความเปนเลศทางสตปญญา) ซงตองไดรบการสงเสรมพฒนา และฟนฟเปนพเศษ (แผนพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๕ - ๒๕๕๙)

ครวเรอนยากจน หมายถง ครวเรอนทสมาชกในครวเรอนมรายไดเฉลยต ากวา ๓,๐๐๐ บาทตอคน ตอเดอน หรอต ากวา ๓๖,๐๐๐ บาทตอคนตอป

พอแม หมายถง ผใหก าเนดและมหนาทโดยตรงในการใหการเลยงด ปกปอง คมครองและสรางการมสวนรวมใหเดกมโอกาสพฒนาตนเตมตามศกยภาพ ทงน รวมถงพอแมทกคนทอยในประเทศไทย ทมาจากกลมยากจน ดอย-การศกษา แรงงานตางดาว อยในสภาวะยากล าบาก อยในทณฑสถาน อยในกลมเสยง มสภาวะจตใจบกพรอง เปนตน

๑๓

สวนท ๔ ยทธศาสตรการพฒนาเดกปฐมวย

(ราง) แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ก าหนดใหมยทธศาสตรเพอการพฒนาเดกปฐมวย

ทงสน ๗ ยทธศาสตร ดงน ยทธศาสตรท ๑ การจดและการใหเดกเขาถงบรการทพฒนาเดกปฐมวย ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาบทบาทความเปนพอเปนแม (Parenting) การอบรมเลยงด และบทบาทของ

ครอบครว ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาคณภาพและมาตรฐานการใหบรการทพฒนาเดกปฐมวย ยทธศาสตรท ๔ การจดระบบขอมลและตวชวด ยทธศาสตรท ๕ การปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบ ทเกยวกบเดกปฐมวยและการด าเนนการตามกฎหมาย ยทธศาสตรท ๖ การวจยพฒนาและเผยแพรองคความร ยทธศาสตรท ๗ การบรหารจดการ การสรางกลไก การประสานการด าเนนงาน และการตดตามประเมนผล

ในแตละยทธศาสตรมสาระส าคญประกอบดวย เปาประสงค ตวชวดรายยทธศาสตร ตวชวด/คาเปาหมาย

มาตรการ แนวทางการด าเนนงานและหนวยงานทรบผดชอบ โดยกรอบระยะเวลาตาม (ราง) แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ มระยะเวลา ๕ ป ซงมสาระส าคญดงน

ยทธศาสตรท ๑ การจดและการใหเดกเขาถงบรการทพฒนาเดกปฐมวย เปาประสงค

๑. หญงวยเจรญพนธและหญงตงครรภไดรบการบรการกอนและหลงคลอดอยางเทาเทยม ๒. เดกปฐมวยทกคนเขาถงบรการดานสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคม ๓. เดกปฐมวยทมความตองการพเศษ และเดกดอยโอกาสทกคนสามารถเขาถงบรการดานตางๆ ไดอยาง

เทาเทยมกน ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของเดกปฐมวยทมพฒนาการสมวยและมคณลกษณะทพงประสงคตามสมรรถนะของเดกปฐมวย ไมนอยกวารอยละ ๘๕ ตวชวดรายเปาประสงค

เปาประสงคท ๑ หญงวยเจรญพนธและหญงตงครรภไดรบการบรการกอนและหลงคลอดอยางเทาเทยม ตวชวดท ๑.๑ รอยละของหญงวยเจรญพนธและหญงตงครรภและมารดาทครวเรอนอยในสภาวะยากล าบาก

ไดรบบรการทางสาธารณสขตามชดสทธประโยชนและสวสดการสงคม ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๑.๒ รอยละของหญงตงครรภทฝากครรภครบ ๕ ครงตามเกณฑ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๑.๓ รอยละของการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว ๖ เดอน ไมนอยกวารอยละ ๕๐

เปาประสงคท ๒ เดกปฐมวยทกคนเขาถงบรการดานสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคม ตวชวดท ๒.๑ รอยละของเดกทเกดในประเทศไทยไดรบการจดทะเบยนการเกด ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๒.๒ รอยละของเดกปฐมวยทกกลมเปาหมายไดรบวคซนครบถวนตามเกณฑ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๑๔

ตวชวดท ๒.๓ รอยละของเดกปฐมวย (มการเจรญเตบโตปกต) สงดสมสวน มากกวารอยละ ๖๓ ตวชวดท ๒.๔ รอยละของเดกปฐมวย ๔ ชวงวย (๙, ๑๘, ๓๐ และ ๔๒ เดอน) ไดรบการคดกรองพฒนาการ

ไมนอยกวารอยละ ๘๐ ตวชวดท ๒.๕ รอยละของเดกปฐมวยมพฒนาการสมวย ไมนอยกวารอยละ ๘๕ ตวชวดท ๒.๖ รอยละของเดกปฐมวยทมคณลกษณะทพงประสงค ไมนอยกวารอยละ ๘๕ ตวชวดท ๒.๗ อตราสทธของการเขาเรยนสถานศกษาระดบปฐมวยทครอบครวตองการ รอยละ ๑๐๐ ตวชวดท ๒.๘ รอยละของเดกปฐมวยทอยในครวเรอนยากจนทไดรบเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด

ไมนอยกวารอยละ ๙๐ เปาประสงคท ๓ เดกปฐมวยทมความตองการพเศษ และเดกดอยโอกาสทกคนสามารถเขาถงบรการ

ดานตางๆ ไดอยางเทาเทยมกน ตวชวดท ๓.๑ รอยละของเดกปฐมวยทมความตองการพเศษทไดรบบรการทสอดคลองกบความ ตองการทมคณภาพอยางเทาเทยมกน ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๓.๒ รอยละของเดกปฐมวยทไมไดมาจากครอบครวไทยไดรบบรการทมคณภาพ ไมนอยกวา รอยละ ๙๐

ตวชวดท ๓.๓ รอยละของเดกปฐมวยทครอบครวอยในสภาวะยากล าบากไดรบบรการทมคณภาพ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

ตวชวดท ๓.๔ รอยละของครวเรอนยากจนทไดรบบรการทเพมคณภาพชวต ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๓.๕ รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยมระบบการสงเสรม เฝาระวง ตดตาม และสงตอเพอ ปองกนและแกไขความรนแรงทกรปแบบ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๓.๖ รอยละของเดกปฐมวยท เปนชาตพนธ ท เกดในประเทศไทยไดรบจดทะเบยนการเกด

ไมนอยกวารอยละ ๙๐ มาตรการ

๑. สงเสรมใหหญงตงครรภทกคนไดรบบรการทางสาธารณสขและสวสดการสงคมอยางเทาเทยม ๒. พฒนาระบบการจดการใหเดกปฐมวยทกคนเขาถงบรการทางสาธารณสข การศกษา และสวสดการสงคม ๓. สรางกลไกความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน ภาคประชาชน และสถาบนครอบครว ในการดแลและ

พฒนาเดกปฐมวยตงแตอยในครรภมารดา จนถงเขาศกษาระดบประถมศกษาศกษาปท ๑

แนวทางการด าเนนงาน ๑. ส ารวจหญงตงครรภและมารดาทครวเรอนอยในสภาวะยากล าบากเพอให เขารบบรการกอนและหลง

คลอดอยางตอเนองและครบวงจร ๒. สงเสรมการเตรยมความพรอมกอนสมรสและกอนมบตรเพอสขภาพแมและเดก ๓. ตดตามเยยมครอบครวหญงตงครรภและหญงหลงคลอด เพอสงเสรมและสนบสนนการเลยงลกดวยนม

แม ส าหรบเดกแรกเกดอยางนอย ๖ เดอน และการเลยงดทเหมาะสมตามชวงวย ๔. ใหทกหนวยงานระดบจงหวดและทองถนจดระบบบรการตงแตระบบขอมลการจดทะเบยนการเกด การ

คดกรองเฝาระวงสงเสรม ตดตามและแกไขปญหาพฒนาการเดกปฐมวยอยางบรณาการและมประสทธภาพ ๕. พฒนาระบบบรการสาธารณสขทกระดบทตอบสนองความตองการของเดกปฐมวยทกคน รวมถงการ

บรการใหค าปรกษาแกพอแมผปกครอง

๑๕

๖. ใหทกหนวยงานในระดบจงหวดและทองถนสนบสนนและสงเสรมการเลยงดเดกปฐมวยใหเจรญเตบโต มพฒนาการสมวย และมคณลกษณะทพงประสงค

๗. จดใหมหรอสนบสนนใหมบรการรบเลยงและพฒนาเดกทารกวยเตาะแตะในชมชน/สถานประกอบการ ส าหรบชวงกลางวนทพอแม ผปกครองท างานและสนบสนนความรวมมอกบภาคเอกชน /ภาคประชาชนในการจดบรการรบเลยงพฒนาและอบรมเลยงดเดกในสถานทท างานอยางเหมาะสม

๘. พฒนาการมสวนรวมอยางเปนระบบ ในการเปลยนผานบรการตามวยระหวางครอบครวกบสถานพฒนาเดกปฐมวย จนถงระดบโรงเรยนทจดการศกษาระดบประถมศกษาปท ๑

๙. เพมชองทางการจดบรการทางการศกษาทตอบสนองความตองการจ าเปนของเดกปฐมวยทเกดในประเทศไทยทกคน

๑๐. จดสวสดการเงนอดหนนส าหรบเดกทอยในครวเรอนยากจนอยางทวถงและมประสทธภาพ ๑๑. ใหทกจงหวดและทองถนส ารวจขอมลเดกปฐมวยทมความตองการพเศษ และจดระบบบรการทมการ

คดกรอง ประเมน วนจฉย รกษา ฟนฟ เยยวยา แกไขปญหาพฒนาการ และตดตามเดกปฐมวยทมความตองการพเศษทกคน อยางบรณาการและมระบบการสงตออยางมประสทธภาพเปนไปตามมาตรฐาน

๑๒. พฒนาระบบการมสวนรวมระหวางครอบครว สถานพฒนาเดกปฐมวย และหนวยงานทเกยวของในการเปลยนผานบรการตามวย และสงตอไปจนถงระดบประถมศกษาปท ๑

๑๓. สราง/พฒนาระบบการสงเสรมเฝาระวงตดตามและสงตอเพอปองกนและลดการใชความรนแรง ทกรปแบบในชมชน สถานพฒนาเดกปฐมวยและครอบครว

ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาบทบาทความเปนพอเปนแม การอบรมเลยงด และบทบาทของครอบครว เปาประสงค

๑. พอแม ผปกครองเดกทกคนไดรบการพฒนาความรและมศกยภาพทกษะการจดกจกรรม การเลยงดและดแลเดกปฐมวย

๒. พอแม ผปกครองเดกทกคนมทกษะทเหมาะสม เพอท ากจกรรมสงเสรมการเรยนร ตวชวดรายยทธศาสตร รอยละของพอแม ผปกครองทมความรและทกษะในการเลยงด และสงเสรมการเรยนร ไมนอยกวารอยละ ๖๐

ตวชวดรายเปาประสงค

เปาประสงคท ๑ พอแม ผปกครองเดกทกคนไดรบการพฒนาความรและมศกยภาพทกษะการจดกจกรรม การเลยงดและดแลเดกปฐมวย ตวชวดท ๑.๑ รอยละของสถานศกษาเดกปฐมวยทมการจดโครงการ/กจกรรมเพอสงเสรมทกษะและ ความรแกพอแม ผปกครองในการอบรมเลยงดเดกปฐมวย ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๑.๒ รอยละของสถานศกษาเดกปฐมวยทเครอขายพอแม ผปกครอง มสวนรวมในการพฒนาเดก ปฐมวย ไมนอยกวารอยละ ๗๐

ตวชวดท ๑.๓ รอยละของพอแม ผปกครองทไดรวมเครอขายออนไลนและรบขอมลการดแล สงเสรม และพฒนาเดกปฐมวย ไมนอยกวารอยละ ๗๐

ตวชวดท ๑.๔ รอยละของเดกอายต ากวา ๕ ป ทมหนงสอส าหรบ เดกอยางนอย ๓ เลม ไมนอยกวา รอยละ ๗๐

๑๖

เปาประสงคท ๒ พอแม ผปกครองเดกทกคนมทกษะทเหมาะสม เพอท ากจกรรมสงเสรมการเรยนร ตวชวดท ๒.๑ รอยละของพอแม ผปกครองทมความรและทกษะในการสงเสรมการเรยนร ไมนอยกวา

รอยละ ๖๐ ตวชวดท ๒.๒ รอยละของพอแม ผปกครองทเขารวมกจกรรมสงเสรมการเรยนร ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ตวชวดท ๒.๓ รอยละของเดกปฐมวยอายต ากวา ๒ ปทมของเลนเปนอปกรณอเลกทรอนกส นอยกวา

รอยละ ๑๐ มาตรการ

๑. สรางความรความเขาใจใหพอแม ผปกครอง คร/ผดแลเดกและบคลากรทเกยวของ มความร ทกษะในการอบรมเลยงด สงเสรมการเรยนร รวมถงปลกฝงคณธรรมจรยธรรมแกเดกปฐมวย รวมถงการเลอกใชนวตกรรมและสออเลกทรอนกสอยางเหมาะสมเพอสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกปฐมวย

๒. รณรงคใหสอสารมวลชนผลตสอสรางสรรคเชงบวกทปราศจากความรนแรง เพอสรางเสรมความสมพนธทดในครอบครว และเสรมความร ทศนคตทดในการอบรมเลยงดเดก แกพอแม ผปกครองและคร/ผดแลเดก แนวทางการด าเนนงาน

๑. สงเสรมบทบาทการเปนพอเปนแมเชงบวก โดยจดใหมการอบรม (Parenting programme) ทบรณาการกบระบบบรการ เพอใหพอแม ผปกครองมความร เจตคต และทกษะของการเปนพอเปนแมอยางเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทย รวมถงการสงเสรมใหรจกการมสวนรวมของเดกอยางเปนอสระ การพกผอนและการใชเวลาวาง

๒. การจดใหมบคลากรมออาชพเฉพาะทาง ดานทเกยวของกบการพฒนาและอบรมเลยงดเดกใหสามารถชวยเสรม ความร เจตคตและทกษะของความเปนพอเปนแม

๓. รณรงคสรางครอบครวอบอน ปราศจากการใชความรนแรงผานสอสารมวลชน และการสอสารสงคมเพอพฒนาบทบาทครอบครว เสรมความรและทกษะใหกบสมาชกในครอบครว

๔. จดใหมบรการส าหรบครอบครวเพอใหค าปรกษาแกปญหาและเสรมสรางทกษะการอบรมเลยงดเดก รวมถงการใชนวตกรรมในการดแลเดกปฐมวย

๕. สรางเครอขายในการมสวนรวมของพอแม ผปกครอง สถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยนและชมชนทองถนใหสามารถพฒนาเดกแบบองครวม และสอดคลองกบบรบทวฒนธรรมและภมปญญาทองถน

๖. พฒนาบทบาทการเปนพอเปนแม ผปกครองในการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมใหกบเดกดวยการเปนแบบอยางทด

๗. พฒนา/ปรบปรงคมอ หลกสตร ชดความรและแนวการอบรมเลยงดแลเดกทมความตองการพเศษ และเดกทดอยโอกาสส าหรบผทท าหนาทเปนพอเปนแม ผปกครอง

๘. พฒนาศกยภาพพอแม ผปกครองในการสงเสรมการเรยนรของเดก ๙. พฒนาศกยภาพพอแม ผปกครองของเดกอยในครอบครวอยในสภาวะยากล าบากใหมทกษะในการ

สงเสรมการเรยนรของเดก ๑๐. สนบสนนบทบาทสอสารมวลชนในการสงเสรมการเรยนรของเดกปฐมวย และสรางความเขาใจ

ทถกตองเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวยสรางทกษะแกพอแม ผปกครองเกยวกบการใชสออเลกทรอนกสทเหมาะสม ๑๑. สรางทกษะแกพอแม ผปกครองเกยวกบการใชสออเลกทรอนกสทเหมาะสม

๑๗

ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาคณภาพและมาตรฐานการใหบรการทพฒนาเดกปฐมวย เปาประสงค

๑. สถานพฒนาเดกปฐมวยทกแหงไดรบการพฒนาใหมคณภาพตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต

๒. คณภาพของระบบบรการและระบบการพฒนาเดกปฐมวยไดรบการปรบปรงใหเปนไปตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต

๓. บคลากรและอาสาสมครดานสาธารณสขและดานสงคมไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบสนองความตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงของบรบทโลก และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ

๔. บคลากรและผประกอบวชาชพดานการศกษาปฐมวยไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบสนองความตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงของบรบทโลก และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยมคณภาพ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

ตวชวดรายเปาประสงค เปาประสงคท ๑ สถานพฒนาเดกปฐมวยทกแหงไดรบการพฒนาใหมคณภาพตามมาตรฐานสถาน -

พฒนาเดกปฐมวยแหงชาต ตวชวดท ๑.๑ รอยละของคลนกสขภาพเดกดมคณภาพทไดมาตรฐาน ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ตวชวดท ๑.๒ รอยละของศนยเดกเลกและโรงเรยนทจดการศกษาระดบอนบาลมคณภาพตามมาตรฐาน

ไมนอยกวารอยละ ๗๐ เปาประสงคท ๒ คณภาพของระบบบรการและระบบการพฒนาเดกปฐมวยไดรบการปรบปรงใหเปนไป

ตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต ตวชวดท ๒.๑ รอยละของเดกปฐมวยทมพฒนาการลาชา ไดรบการตดตามชวยเหลอ ไมนอยกวารอยละ ๑๐๐ ตวชวดท ๒.๒ รอยละของเดกปฐมวยผานการประเมนความพรอมในการเรยนตอระดบประถมศกษา

(School Readiness) ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ตวชวดท ๒.๓ รอยละของสถานศกษาเดกปฐมวยทสงเสรมความสามารถดานกฬา ศลปะ ดนตร และ

ดานอนใหกบเดก ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ตวชวดท ๒.๔ รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยทน าสมรรถนะของเดกปฐมวยมาใชในการพฒนาตามวย ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ตวชวดท ๒.๕ รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยทใชสอการเรยนรทเหมาะสมส าหรบการพฒนาเดก

ปฐมวยตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาตและสภาพบรบท ไมนอยกวารอยละ ๗๐ เปาประสงคท ๓ บคลากรและอาสาสมครดานสาธารณสขและดานสงคมไดรบการพฒนาศกยภาพท

ตอบสนองความตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงของบรบทโลก และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ ตวชวดท ๓.๑ รอยละของบคลากรดานสาธารณสขทมสมรรถนะตามเกณฑในการใหบรการ และให

ค าปรกษาแนะน าแกพอแม ผปกครอง ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ตวชวดท ๓.๒ รอยละของบคลากรดานสงคมทมสมรรถนะตามเกณฑในการพฒนาเดกปฐมวย ตาม

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ๒๕๔๖ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๑๘

เปาประสงคท ๔ บคลากรและผประกอบวชาชพดานการศกษาปฐมวยไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบสนองความตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงของบรบทโลก และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ

ตวชวดท ๔.๑ จ านวนครและผดแลเดกท ไดรบการฝกอบรมส าหรบการพฒนาสมรรถนะของ เดกปฐมวยในการพฒนาตามวย (๗ ดาน) ไมนอยกวารอยละ ๙๐

ตวชวดท ๔.๒ จ านวนครและผดแลเดกทไดรบการฝกอบรมเพอจดกจกรรมแกเดกทมความตองการพเศษ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

ตวชวดท ๔.๓ อตราสวนครกบนกเรยนระดบปฐมวย (อาย ๓-๕ ป) ไมนอยกวา ๑ ตอ ๒๐ ตวชวดท ๔.๔ รอยละของสถานศกษาทจดการศกษาระดบปฐมวยทมชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ

(PLC) ไมนอยกวารอยละ ๗๐

มาตรการ ๑. ก าหนดมาตรฐานกลางของสถานพฒนาเดกปฐมวย เพอใหมคณภาพเทาเทยมกนทกสงกด ๒. ประชาสมพนธใหทกหนวยงานทมสถานพฒนาเดกปฐมวย น ามาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยไป

ปฏบต ๓. พฒนาขดความสามารถบคลากรดานสาธารณสข การศกษาและสงคม ใหมความรและทกษะในการ

พฒนาเดกปฐมวยใหมสมรรถนะตามวย รวมถงการใหความร ค าปรกษาแนะน าแกพอแม ผปกครอง ๔. พฒนาระบบในการเฝาระวง ชวยเหลอ ฟนฟและสงตอเดกปฐมวยทมความตองการพเศษ เพอรบ

บรการดานสาธารณสขและการศกษาอยางตอเนองและมประสทธภาพ แนวทางการด าเนนงาน

๑. ก าหนดมาตรฐานรวมส าหรบหนวยงานทจดบรการ เลยงดและพฒนาเดกปฐมวยในรปแบบตางๆ เฉพาะอยางยง (๑) สถานรบเลยงเดก (๒) ศนยพฒนาเดกในรปแบบตางๆ (๓) โรงเรยนอนบาล

๒. ทกหนวยงานทจดบรการส าหรบเดกปฐมวยน ามาตรฐานไปใชในการจดบรการเลยงดและพฒนาเดกปฐมวยในรปแบบตางๆ อยางมคณภาพ

๓. ประชาสมพนธ เสรมสรางความรความเขาใจเรองมาตรฐานส าหรบบรการ การเลยงด ฝกอบรม และสอนเดกปฐมวยแกประชาชนในการใชประโยชน

๔. พฒนาคณภาพระบบชวยเหลอและสงตอเดกทตองการบรการจากภาครฐ ดานภาวะสขภาพ พฒนาการ พฤตกรรมและการเรยนรจดใหมการฟนฟเดกทมพฒนาการลาชา

๕. การเฝาระวงและสงเสรมการเจรญเตบโต และพฒนาการทมคณภาพของเดก

๖. สถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยนอนบาล และองคกรปกครองสวนทองถน จดพนทสรางสรรคเพอสงเสรมพฒนาการของเดกทงในดานกฬา ศลปะ ดนตร และดานอนๆ

๗. จดกจกรรมทสงเสรมทกษะทางสงคมทกษะชวตสอการเรยนรทเหมาะสมกบพฒนาการเดกตามวยและตดตามประเมนผลความพรอมในดานการเรยนรอยางตอเนอง

๘. จดท าคมอการพฒนาเดกปฐมวยตามสมรรถนะส าหรบผดแลเดก ครอาจารย พอแม ผปกครอง เพอน าไปใชในการพฒนาเดกใหมพฒนาการรอบดาน ตามวย

๙. สนบสนนทกภาคสวนรวมผลตสอการเรยนรทมคณภาพและไดมาตรฐานเหมาะสมกบพฒนาการเดก ๑๐. สงเสรมใหสถานพฒนาเดกปฐมวยไดรบการจดสรรหรอมทรพยากรอยางพอเพยง ๑๑. ผลตบคลากรในกลมวชาชพสาธารณสขและดานสงคมใหเพยงพอตอความตองการ

๑๙

๑๒. พฒนาบคลากรสาธารณสขและดานสงคมใหสามารถดแลเฝาระวงเดกทมความเสยงใหค าปรกษาแนะแนวเกยวกบการเลยงดเดกและพฒนาการตามวย แกคสมรสใหมและหญงตงครรภทมารบบรการ

๑๓. พฒนาอาสาสมครดานสาธารณสขเพอสนบสนนการดแลเดกในชมชน ๑๔. พฒนาบคลากรดานสงคม ตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ๒๕๔๖ เพอคมครองและพฒนาเดก

ปฐมวย ไดแก นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา นกพฒนาการเดก นกโภชนาการ เจาหนาท หรอนกกระตนพฒนาการเดก พเลยงเดก รวมทงพนกงานเจาหนาทในสถานรองรบเดก

๑๕. ผลตบคลากรในกลมวชาชพดานการศกษาปฐมวยทมคณภาพและเพยงพอตอบสนองความตองการของทองถน

๑๖. จดใหมการฝกอบรมผทสามารถฝกอบรมตอเนอง (Training of the trainers) ใหแกบคลากรทอยระหวางประจ าการ

๑๗. พฒนาขดความสามารถบคลากรดานการศกษา คร ผดแลเดก ใหสามารถน าหลกการพฒนาสมรรถนะเดกปฐมวยทกดานไปใชจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรใหเดกอยางตอเนองและมประสทธภาพ

๑๘. จดใหมการก าหนดสมรรถนะของผดแลเดก คร อาจารย ส าหรบเดกปฐมวย และก าหนดตวชวดใหชดเจนและน าไปใชได

๑๙. พฒนาขดความสามารถบคลากรดานการศกษาใหสามารถสงเสรมทกษะการอบรมเลยงดเดกปฐมวยผานโปรแกรมการอบรมเลยงดเดกแกพอแม ผปกครองในศนยพฒนาเดกเลก

๒๐. บคลากรดานการศกษาสรางชมชนแหงการเรยนรเพอแลกเปลยนความร การจดการศกษา การสงเกต ตดตามพฒนาการเดกปฐมวยอยางมคณภาพ

ยทธศาสตรท ๔ การจดระบบขอมลและตวชวด เปาประสงค ๑. การสรางระบบฐานขอมลและสารสนเทศเพอการวางแผน การบรหารจดการ การด าเนนการ การตดตามประเมนผล มความถกตองครอบคลม และเปนปจจบน โดยเชอมโยงขอมลตงแตแรกเกด ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของหนวยงานทมการจดเกบขอมลเดกปฐมวยตามระบบขอมลสารสนเทศ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

ตวชวดรายเปาประสงค เปาประสงคท ๑ การสรางระบบฐานขอมลและสารสนเทศเพอการวางแผน การบรหารจดการ การด าเนนการ การตดตามประเมนผล มความถกตองครอบคลม และเปนปจจบน โดยเชอมโยงขอมลตงแตแรกเกด ตวชวดท ๑.๑ มระบบฐานขอมลและสารสนเทศทอางองเลขประจ าตวประชาชน ๑๓ หลก (บคคล

ตางดาวใหใชเลขหนงสอเดนทางในการระบตวบคคล) โดยผานระบบฐานขอมลเดยวกน ทวประเทศ

ตวชวดท ๑.๒ มฐานขอมลและสารสนเทศเดกปฐมวยทเปนไปตามมาตรฐาน ถกตอง เปนปจจบน และ ทนตอสถานการณสามารถเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลเพอใชรวมกบหนวยงานอนได ตวชวดท ๑.๓ รอยละของหนวยงานทมการจดเกบขอมลเดกปฐมวยตามระบบขอมลสารสนเทศ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๒๐

ตวชวดท ๑.๔ รอยละของบคลากรทไดรบการพฒนาศกยภาพดานการบรหารจดการ ตดตาม และ ประเมนผลเดกปฐมวย ไมนอยกวารอยละ ๙๐ มาตรการ

จดใหมหนวยงานกลางทท าหนาทรวบรวมและบรณาการเชอมโยงฐานขอมลดานเดกปฐมวยของประเทศเพอประโยชนในการวางแผน ก ากบตดตามและประเมนผลการด าเนนงานดานเดกปฐมวย รวมถงมขอมลทถกตองทนสมย ลดความซ าซอนในการจดเกบขอมลระหวางหนวยงานได แนวทางการด าเนนงาน

๑. ก าหนดหนวยงานกลางทมประสทธภาพ และบรณาการเชอมโยงฐานขอมลในทกดานเพอการพฒนาคณภาพเดก ทงการวางแผน ตดตาม ประเมนผล โดยจดใหมบคลากรทเปนมออาชพท าหนาทเกยวกบระบบฐานขอมลและสารสนเทศ

๒. พฒนาขอมล ระบบฐานขอมลและสารสนเทศเดกปฐมวยทมประสทธภาพและมประสทธผล ทครอบคลมบรการดานสาธารณสข สงคม พฒนาการ และการศกษาสมรรถนะ ทกษะ คณภาพ และความเสยง และสามารถเชอมโยงแลกเปลยนฐานขอมลเปนรายบคคลรวมทงใชประโยชนรวมกนทงภายในและภายนอกกระทรวงในการก าหนดนโยบาย วางแผน และยทธศาสตร ด าเนนการ รวมทงการตดตามและประเมนผลตามแผน

๓. จดท าระบบสงตอขอมลภาวะสขภาพและพฒนาการเดกสรางระบบ Case management เพอสงตอขอมลไปยงผดแลและรบผดชอบดานตางๆ เพอการพฒนาคณภาพเดก

๔. ก าหนดหนวยงานทท าหนาทเกบขอมล และระบบฐานขอมลเดยวกน (Primary data) หรอขอมลทตยภม (Secondary data) และการลดความซ าซอนในการจดเกบขอมล เพอใหเกดความถกตองและเชอถอไดของขอมลเกยวของกบเดกปฐมวยในการน ามาตดตาม ประเมนผล

๕. พฒนาบคลากรทเกยวของกบการพฒนาเดกปฐมวยใหมศกยภาพดานการบรหารจดการ ตดตาม และประเมนผล รวมถงสามารถใชระบบสารสนเทศในการบรหารจดการ ตดตาม และประเมนผลไดอยางมประสทธภาพ

๖. ก าหนดมาตรฐานการแลกเปลยนขอมล มาตรฐานความลบ ความปลอดภยของเดกปฐมวย ยทธศาสตรท ๕ การปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบ ทเกยวกบเดกปฐมวยและการด าเนนการตามกฎหมาย เปาประสงค

๑. ทกภาคสวนของสงคมมสวนรวมในการปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบเพอใหเดกปฐมวยไดรบประโยชนตามสทธขนพนฐาน

ตวชวดรายยทธศาสตร รอยละของพอแม ผปกครองทรบร และตระหนกถงสทธขนพนฐานจากแนวนโยบายของรฐ ไมนอยกวา รอยละ ๗๐ ตวชวดรายเปาประสงค

เปาประสงคท ๑ ทกภาคสวนของสงคมมสวนรวมในการปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบเพอใหเดกปฐมวยไดรบประโยชนตามสทธขนพนฐาน ตวชวดท ๑.๑ กฎหมายหรอระเบยบทเกยวของกบเดกปฐมวยมการบงคบใชอยางมประสทธภาพ

๒๑

ตวชวดท ๑.๒ รอยละของพอแม ผปกครองทรบร และตระหนกถงสทธขนพนฐานจากแนวนโยบาย ของรฐ ไมนอยกวา ๗๐

ตวชวดท ๑.๓ รอยละของสถานประกอบการทมระเบยบการลาคลอด ๖ เดอนส าหรบแม และ ๑ เดอน ส าหรบพอโดยไดรบคาตอบแทน ไมนอยกวารอยละ ๑๐

มาตรการ

๑. ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบทเกยวของกบเดกปฐมวยใหมประสทธภาพและสอดคลองกบสถานการณปจจบน

๒. ประชาสมพนธใหพอแม ผปกครองตระหนกถงสทธขนพนฐานทพงไดจากรฐในการเลยงด ดแล และพฒนาเดกปฐมวย แนวทางการด าเนนงาน

๑. ทบทวนกฎหมายระเบยบทเกยวของกบเดกปฐมวยใหสามารถบงคบใชอยางมประสทธภาพ ๒. ใหมพระราชบญญตเดกปฐมวยแหงชาตและมหนวยงานก ากบใหทกองคกรทเกยวของด าเนนการให

เปนไปตามกฎหมาย ๓. ใหมกฎหมาย กฎระเบยบรองรบเพอใหรฐสามารถใหความชวยเหลอเดกดอยโอกาสใหไดรบการพฒนา

ททดเทยมกบเดกกลมอนๆ ๔. รณรงคประชาสมพนธ และสงเสรมใหพอแม ผปกครองทกคนตระหนกถงสทธขนพนฐาน ซงได

ประโยชนจากนโยบายของรฐ ๕. สงเสรมใหทงภาครฐและเอกชนมระเบยบการลาคลอด ๖ เดอน โดยไดรบคาตอบแทน เพอเออตอการ

เลยงดและพฒนาเดกปฐมวย โดยมมาตรการสนบสนน ๖. ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ เพอเออใหบคคล องคกรชมชน องคกรเอกชน สถาบนทางสงคมประเภท

อน ๆ รวมสนบสนนการจดการและบรการแกเดกปฐมวยโดยใชมาตรการดานภาษ ยทธศาสตรท ๖ การวจยพฒนาและเผยแพรองคความร เปาประสงค ๑. การวจยองคความรและนวตกรรม เพอพฒนางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย

๒. การจดการความรดานการพฒนาเดกปฐมวยเพอพฒนางานและสมรรถนะของผท างานอยางตอเนอง ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของการวจยและนวตกรรมดานเดกปฐมวยทมการน าไปใชเพมขน ตวชวดรายเปาประสงค

เปาประสงคท ๑ การวจยองคความรและนวตกรรม เพอพฒนางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย ตวชวดท ๑.๑ จ านวนองคความร งานวจย นวตกรรมเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวยจากสถาบน

การศกษาและหนวยงานทเกยวของ เพมขนไมนอยกวารอยละ ๓๐ ตวชวดท ๑.๒ รอยละของการวจยและนวตกรรมดานเดกปฐมวยทมการน าไปใชเพมขน

๒๒

เปาประสงคท ๒ การจดการความรดานการพฒนาเดกปฐมวยเพอพฒนางานและสมรรถนะของ ผท างานอยางตอเนอง ตวชวดท ๒.๑ รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยทมการเรยนรและพฒนา Best Practices ไมนอยกวา รอยละ ๓๐

ตวชวดท ๒.๒ รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยทมชมชนแหงการเรยนร (PLC/COP) ไมนอยกวา รอยละ ๗๐

มาตรการ

๑. สงเสรมใหมระบบการวจยและพฒนาองคความร/นวตกรรมเกยวกบเดกปฐมวย รวมถงผลกดนใหเกดการน าผลการวจยไปใชประโยชนอยางเปนรปธรรม

๒. สนบสนนใหเกดประชาคมการเรยนรของผปฏบตงานเกยวกบเดกปฐมวยในทกพนท เพอให เกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกน และพฒนาสมรรถนะในการท างานอยางตอเนอง แนวทางการด าเนนงาน

๑. สงเสรมการสงเคราะหงานวจยทเกยวกบพฒนาการเดกปฐมวยในมตตางๆ ทมคณภาพ วธการอบรมเลยงดลก และแนวทางจดกจกรรมส าหรบเดกปฐมวยตามสมรรถนะทกดาน ส าหรบพอแม ผปกครอง คร และผดแลเดก

๒. จดใหมทนสนบสนนการวจยเกยวกบเดกปฐมวยทอยหางไกลในถนทรกนดาร ๓. สงเสรมใหมวจยสรางองคความรทเหมาะสมและนวตกรรม ๔. เผยแพรและผลกดนใหมการน าผลการศกษาวจยองคความรและนวตกรรมไปใชเพอสงเสรมพฒนาการของเดก ๕. สงเสรมใหมการคนหาวธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) เพอสรางสรรคพฒนางานในดานตางๆ เชน

ดานสาธารณสข การศกษา สงคม ๖. สงเสรมใหมการเทยบเคยง (Benchmarking) กบหนวยงานอนทมวธปฏบตทเปนเลศ (Best practices)

เพอใหเกดการพฒนาหนวยงานอยางตอเนอง ๗. สรางประชาคมการเรยนรในระดบพนทและระดบชาตทงในรปแบบออนไลน และการประชมแลกเปลยน

เรยนรรวมกน

ยทธศาสตรท ๗ การบรหารจดการ การสรางกลไก การประสานการด าเนนงาน และการตดตามประเมนผล เปาประสงค

๑. การพฒนาระบบบรหารจดการ การตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ ๒. การพฒนาระบบการเงนทสงผลตอคณภาพและประสทธภาพการพฒนาเดกปฐมวย ๓. กลไกการมสวนรวมการบรหารจดการ การระดมสรรพก าลง ทนเพอพฒนาสงเสรมการพฒนาเดก

ปฐมวย ตวชวดรายยทธศาสตร

รายจายภาครฐเพอการพฒนาเดกปฐมวยตอรายจายภาครฐทงหมดดานการศกษา (Expenditure by Level of Education as a Percentage of Total Government Expenditure on Education) (ข อม ลจาก http://data. uis.unesco.org) ไมนอยกวารอยละ ๑๐

๒๓

ตวชวดรายเปาประสงค เปาประสงคท ๑ การพฒนาระบบบรหารจดการ การตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ

ตวชวดท ๑.๑ รอยละของบคลากรทเกยวของกบการพฒนาเดกปฐมวยไดรบการพฒนาดานบรหาร จดการ และการตดตามประเมนผล ไมนอยกวารอยละ ๗๐ เปาประสงคท ๒ การพฒนาระบบการเงนทสงผลตอคณภาพและประสทธภาพการพฒนาเดกปฐมวย

ตวชวดท ๒.๑ รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยของรฐทสามารถบรหารจดการการเงน/งบประมาณ ส าหรบพฒนาเดกปฐมวยอยางมประสทธภาพ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

เปาประสงคท ๓ กลไกการมสวนรวมการบรหารจดการ การระดมสรรพก าลง ทนเพอพฒนาสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวย

ตวชวดท ๓.๑ รอยละของหนวยงานดานเดกปฐมวยทมความรวมมอกนหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ เอกชน และองคกรระหวางประเทศ ไมนอยกวารอยละ ๘๐

ตวชวดท ๓.๒ จ านวนสอมวลชนทมบทบาทกระตนใหทกภาคสวนของสงคมรวมดแล ปกปอง และคมครอง เดก ไมนอยกวา ๗๐ ชนงาน มาตรการ

๑. พฒนาระบบการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาเดกปฐมวยของทกหนวยงานทเกยวของ รวมถงการจดสรรและการใชงบประมาณ

๒. สรางกลไกใหทกภาคสวนในสงคมทงภาครฐ เอกชน NGOs มสวนรวมในการบรหารจดการและระดมทรพยากรเพอพฒนาศกยภาพในการจดการศกษาปฐมวยของประเทศ

แนวทางการด าเนนงาน

๑. พฒนาระบบและกลไกการตดตามการประเมนผลแผนพฒนาเดกปฐมวยทกระดบแบบบรณาการอยางตอเนอง ๒. สงเสรม สนบสนนกลไกการประสานการด าเนนงานอยางเปนระบบระหวางทกกระทรวง หนวยงานท

เกยวของกบเดกปฐมวยในการด าเนนงานบรหารจดการทงแนวดงและแนวราบ (Vertical and horizontal level) และสรางความรความเขาใจในการสรางเครอขายการพฒนาเดกปฐมวย ระดบอ าเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ

๓. พฒนาขดความสามารถบคลากรของหนวยงานทเกยวของทกระดบในการพฒนาเดกปฐมวยในดานการบรหารจดการ ตดตามและประเมนผล

๔. ใหทกหนวยงานจดท ารายงานผลการด าเนนงานตามแผนพฒนาเดกปฐมวยเสนอตอผบรหาร/คณะกรรมการ และเผยแพรตอสาธารณชนเปนประจ าทกป

๕. สนบสนนใหมระบบการจดท างบประมาณของสถานพฒนาเดกปฐมวย ๖. พฒนารปแบบและกลไกการจดสรรงบประมาณทเหมาะสม ตอบสนองการพฒนาเดกปฐมวยและ

สอดคลองกบแผนพฒนาเดกปฐมวย ๗. ปรบปรงหลกเกณฑในการจดสรรงบประมาณและการใชจายงบประมาณส าหรบเดกปฐมวยอยาง

เหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ ๘. สรางกลไกการประสานงานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของกบองคการระหวางประเทศ ความรวมมอ

ภาครฐ ภาคเอกชน องคกรไมแสวงหาผลก าไร (NGOs) ๙. สงเสรมใหทกภาคสวนของสงคมรวมสนบสนน ระดมทรพยากรทเออตอการพฒนาศกยภาพและความ

พรอมในการจดการศกษาปฐมวย ๑๐. สงเสรมบทบาทสอมวลชนในการกระตนใหทกภาคสวนของสงคมรวมดแล ปกปอง คมครองเดก

๒๔

สวนท ๕ การขบเคลอนและการตดตามประเมนผล

แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ มงพฒนาใหเดกปฐมวยทกคนในประเทศไทยไดรบการ

พฒนาอยางรอบดาน ตามวย อยางมคณภาพ และตอเนอง โดยมปรชญาทชดเจน มงเพมโอกาสและความเสมอภาคในทกดาน ในการขบเคลอนแผนใหการด าเนนงานบรรลผลตามเปาหมายทก าหนดโดยมตวชวดทระดบยทธศาสตรและเปาประสงคชวยการก ากบตดตามผลสมฤทธทแตละกระทรวงก าหนด เพอใหสอดคลองกบนโยบายของรฐบาลยทธศาสตรชาต ๒๐ ป และมตของคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต (ก.พ.ป.)

ความส าเรจของการขบเคลอนแผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ ขนอยกบปจจยหลายประการ ประกอบดวย การจดท าแผนปฎบตการตามแผนพฒนาเดกปฐมวยทเชอมโยงกบมาตรการหลก การบรณาการท างานรวมกนของหนวยงานรบผดชอบหลกและหนวยงานสนบสนนทมบทบาทชดเจน การระบกจกรรมตางๆ ทเชอมโยงกบมาตรการ ตวชวดระดบเปาประสงค ระบบการจดสรรงบประมาณยดกรอบทศทางและเปาหมายการพฒนาทก าหนดไวในแผนพฒนาเดกปฐมวยและยทธศาสตรชาต ๒๐ ป เพอการบรณาการยทธศาสตรใหมประสทธภาพ นอกจากน ระบบตดตามและประเมนผลควรเชอมโยงกบแผนปฎบตการตามแผนพฒนาเดกปฐมวยรายป

ทงน แนวทางการขบเคลอนแผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔ และการตดตามประเมนผล มดงน

๑. แตงตงคณะกรรมการบรหารและตดตามประเมนผลแผนพฒนาเดกปฐมวยโดยมผแทนจาก ทกหนวยงานทเกยวของ

๒. จดท าแผนปฏบตการตามแผนพฒนาเดกปฐมวยทมรายละเอยดระดบโครงการ งบประมาณรายป โดยการรวมมอจากหนวยงานรบผดชอบหลกและหนวยงานสนบสนน

๓. สรางความเชอมโยงระหวางแผนพฒนาเดกปฐมวยและแผนปฏบตการประจ าปของหนวยงาน องคกร โดยผลกดนการแปลงยทธศาสตรสการปฏบตผานแผนงานระดบกระทรวงสหนวยงาน รวมทงบรณาการใหอยในภารกจหลกของหนวยงาน

๔. แตงตงคณะกรรมการสงเสรมสนบสนนเครอขายการพฒนาเดกปฐมวยระดบจงหวดซงมหนาทจดท าแผนบรณาการเดกปฐมวยระดบจงหวด สงเสรม สนบสนน บรณาการการด าเนนงานดานเดกปฐมวย รวมทงตดตามและประเมนผลการด าเนนงานท างานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของกบเดกปฐมวยระดบจงหวด

๕. จดท ากระบวนการรายงานผลการด าเนนงานโดยเสนอตอคณะกรรมการพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต (ก.พ.ป.) เปนประจ าทกป

๖. ก าหนดใหมการประชมเครอขายการพฒนาเดกปฐมวยเปนประจ าทกป ๗. สรางกลไกการประสานงานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของกบองคกรระหวางประเทศ ความ

รวมมอภาครฐ-ภาคเอกชน (PPP) องคกรไมแสวงหาผลก าไร (NGOs) เชน องคการยนเซฟ องคการยเนสโก กลมประเทศอาเซยน ส านกงานเลขาธการรฐมนตรศกษาแหงเอเซยตะวนออกเฉยงใต (SEAMEO) เพอชวยสนบสนน ตดตามและประเมนผลการท างานตามแผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

๘. สรางความรความเขาใจใหทกภาคสวนทเกยวของไดตระหนกถงความส าคญและพรอมเขารวมผลกดนการท างานในระดบชมชนสการปฏบต สรางความเขาใจใหหนวยงาน องคกร และภาคทกสวนโดยสอสารสงคมอยางกวางขวาง และมชองทางใหทกภาคสวนสามารถแสดงความคดเหนและมสวนรวม

..............................................................

๒๕

บรรณานกรม

กระทรวงสาธารณสข. รายงานผลตามเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษดานสขภาพ (Millennium Development Goals - MDGs) ฉบบท ๓ พ.ศ. ๒๕๕๗. กรงเทพฯ

ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. สถตการศกษาประจ าป ๒๕๕๙ . กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.

ส านกงานสถตแหงชาตและองคการยนเซฟประเทศไทย. รายงานฉบบสมบรณ การส ารวจสถานการณเดกและสตรใน ประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๘ - ๒๕๕๙) MICS. กรงเทพฯ. ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, กระทรวงศกษาธการ. สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา ๒๕๕๗-

๒๕๕๘. กรงเทพฯ : บรษทพรกหวานกราฟฟค จ ากด. ________________________, กระทรวงศกษาธการ. แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๙ .

กรงเทพฯ : บรษทพรกหวานกราฟฟค จ ากด. แหลงขอมลจากเวบไซต https://heckmanequation.org/content/resource/lifecycle-benefits-influential-early-childhood

(Jorge Luis Garcia, James J. Heckman, Duncan Ermini Leaf, Maria Jose Prados, The Lifecycle Benefits of an Influential Early Childhood Program)

https://www.hfocus.org/content http://www.mfa.go.th/main/th/issues/๔๒๔๕๖ https://www.unicef.org/thailand/Building-better-brains-EN.PDF)

๒๗

ยทธศาสตรท ๑ การจดและการใหเดกเขาถงบรการทพฒนาเดกปฐมวย (๑๓ แนวทาง) เปาประสงค

๑.๑ หญงวยเจรญพนธและหญงตงครรภไดรบการบรการกอนและหลงคลอดอยางเทาเทยม ๑.๒ เดกปฐมวยทกคนเขาถงบรการดานสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคม ๑.๓ เดกปฐมวยทมความตองการพเศษ และเดกดอยโอกาสทกคนสามารถเขาถงบรการดานตางๆ ไดอยางเทาเทยมกน

ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของเดกปฐมวยทมพฒนาการสมวยและมคณลกษณะทพงประสงคตามสมรรถนะของเดกปฐมวย ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๘๕

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ

๑. หญงวยเจรญพนธแ ล ะหญ ง ต ง ค ร รภไดรบการบรการกอนและหลงคลอดอยางเทาเทยม

๑. รอยละของหญงวยเจรญพนธและหญงตงครรภและมารดาทครวเรอนอยในสภาวะยากล าบากไดรบบรการทางสาธารณสขตามชดสทธประโยชนและสวสดการสงคม

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๒. รอยละของหญงตงครรภทฝากครรภครบ ๕ ครง ตามเกณฑ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๓. รอยละของการเลยงลกดวยนมแมอยางเดยว ๖ เดอน ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๕๐

๑. ส ารวจหญงตงครรภและมารดาทครวเรอนอยในสภาวะยากล าบากเพอใหเขารบบรการกอนและหลงคลอดอยางตอเนองและครบวงจร ๒. สงเสรมการเตรยมความพรอมกอนสมรสและกอนมบตรเพอสขภาพแมและเดก ๓. ตดตามเยยมครอบครวหญงตงครรภและหญงหลงคลอด เพอสงเสรมและสนบสนนการเลยงลกดวยนมแม ส าหรบเดกแรกเกดอยางนอย ๖ เดอน และการเลยงดทเหมาะสมตามชวงวย

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงมหาดไทย

และองคกรปกครองสวนทองถน

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

ผรบผดชอบรวม - กระทรวงศกษาธการ - สปสช. (กระทรวง สาธารณสข)

๒๘

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๒. เดกปฐมวยทกคนเข า ถ งบร ก า ร ด า นสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคม

๑. รอยละของเดกทเกดในประเทศไทยไดรบการ จดทะเบยนการเกด ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๒. รอยละของเดกปฐมวยทกกลมเปาหมายไดรบวคซนครบถวนตามเกณฑ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๓. รอยละของเดกปฐมวย (มการเจรญเตบโตปกต) สงดสมสวน ภายในป ๒๕๖๔ สงดสมสวนมากกวารอยละ ๖๓ ๔. รอยละของเดกปฐมวย ๔ ชวงวย (๙, ๑๘, ๓๐ และ ๔๒ เดอน) ไดรบการคดกรองพฒนาการ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๘๐ ๕. รอยละของเดกปฐมวยมพฒนาการสมวย

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๘๕ ๖. รอยละของเดกปฐมวยทมคณลกษณะทพงประสงค ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๘๕ ๗. อตราสทธของการเขาเรยนสถานศกษาระดบปฐมวยทครอบครวตองการ ภายในป ๒๕๖๔ รอยละ ๑๐๐ ๘. รอยละของเดกปฐมวยทอยในครวเรอนยากจนทไดรบเงนอดหนนเพอการเลยงดเดกแรกเกด ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๑. ใหทกหนวยงานระดบจงหวดและทองถนจดระบบบรการตงแตระบบขอมลการจดทะเบยนการเกด การคดกรองเฝาระวงสงเสรม ตดตามและแกไขปญหาพฒนาการเดกปฐมวยอยางบรณาการและมประสทธภาพ ๒. พฒนาระบบบรการสาธารณสขทกระดบทตอบสนองความตองการของเดกปฐมวยทกคน รวมถงการบรการใหค าปรกษาแกพอแมผปกครอง ๓. ใหทกหนวยงานในระดบจงหวดและทองถนสนบสนนและสงเสรมการเลยงดเดกปฐมวยใหเจรญเตบโต มพฒนาการสมวย และมคณลกษณะทพงประสงค ๔. จดใหมหรอสนบสนนใหมบรการรบเลยงและพฒนา เดกทารกวยเตาะแตะในชมชน/สถานประกอบการ ส าหรบชวงกลางวนทพอแม ผปกครองท างานและสนบสนนความรวมมอกบภาคเอกชน/ภาคประชาชนในการจดบรการรบเลยงพฒนาและอบรมเลยงดเดกในสถานทท างานอยางเหมาะสม ๕. พฒนาการมสวนรวมอยางเปนระบบ ในการเปลยนผานบรการตามวยระหวางครอบครวกบสถานพฒนาเดกปฐมวย จนถงระดบโรงเรยนทจดการศกษาระดบประถมศกษาปท ๑ ๖. เพมชองทางการจดบรการทางการศกษาทตอบสนองความตองการจ าเปนของเดกปฐมวยทเกดในประเทศไทย ทกคน ๗. จดสวสดการเงนอดหนนส าหรบเดกทอยในครวเรอนยากจนอยางทวถงและมประสทธภาพ

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงมหาดไทย

และองคกรปกครองสวนทองถน

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

- กระทรวงศกษาธการ ผรบผดชอบรวม - กระทรวงแรงงาน - สปสช. (กระทรวง

สาธารณสข)

๒๙

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๓. เ ด กปฐมว ยท มความตองการพเศษและเดกดอยโอกาสทกคนสามารถเขาถงบรการดานตาง ๆ ไดอยางเทาเทยมกน

๑. รอยละของเดกปฐมวยทมความตองการพเศษ ท ไดรบบรการทสอดคลองกบความตองการทมคณภาพอยางเทาเทยมกน

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๒. รอยละของเดกปฐมวยทไมไดมาจากครอบครวไทยไดรบบรการทมคณภาพ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๓. รอยละของเดกปฐมวยทครอบครวอยในสภาวะยากล าบากไดรบบรการทมคณภาพ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๔. รอยละของครวเรอนยากจนทไดรบบรการทเพมคณภาพชวต

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๕. รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยมระบบการสงเสรม เฝาระวง ตดตาม และสงตอเพอปองกนและแกไขความรนแรงทกรปแบบ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๖. รอยละของเดกปฐมวยท เปนชาตพนธท เกดในประเทศไทยไดรบจดทะเบยนการเกด

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๑. ใหทกจงหวดและทองถนส ารวจขอมลเดกปฐมวยทมความตองการพเศษ และจดระบบบรการทมการคดกรอง ประเมน วนจฉย รกษา ฟนฟ เยยวยา แกไขปญหาพฒนาการ และตดตามเดกปฐมวยทมความตองการพเศษทกคน อยางบรณาการและมระบบการสงตออยางมประสทธภาพเปนไปตามมาตรฐาน ๒. พฒนาระบบการมสวนรวมระหวางครอบครว สถานพฒนาเดกปฐมวย และหนวยงานทเกยวของในการเปลยนผานบรการตามวย และสงตอไปจนถงระดบประถมศกษาปท ๑ ๓. สราง/พฒนาระบบการสงเสรมเฝาระวงตดตามและ สงตอเพอปองกนและลดการใชความรนแรงทกรปแบบในชมชน สถานพฒนาเดกปฐมวยและครอบครว

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย

- กระทรวงมหาดไทยและองคกรปกครองสวนทองถน

ผรบผดชอบรวม - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงแรงงาน - สปสช. (กระทรวง

สาธารณสข)

๓๐

ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาบทบาทความเปนพอเปนแม การอบรมเลยงด และบทบาทของครอบครว (๑๑ แนวทาง) เปาประสงค

๒.๑ พอแม ผปกครองเดกทกคนไดรบการพฒนาความรและมศกยภาพทกษะการจดกจกรรม การเลยงดและดแลเดกปฐมวย ๒.๒ พอแม ผปกครองเดกทกคนมทกษะทเหมาะสม เพอท ากจกรรมสงเสรมการเรยนร

ตวชวดรายยทธศาสตร รอยละของพอแม ผปกครองทมความรและทกษะในการเลยงด และสงเสรมการเรยนร

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๖๐

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๑. พอแม ผปกครองเดกทกคนไดรบการพฒนาความรและมศกยภาพทกษะการจดกจกรรม การเลยงดและดแลเดกปฐมวย

๑. รอยละของสถานศกษาเดกปฐมวยทมการจดโครงการ/กจกรรมเพอสงเสรมทกษะและความรแกพอแม ผปกครองในการอบรมเลยงดเดกปฐมวย ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๒. รอยละของสถานศกษาเดกปฐมวยทเครอขาย พอแม ผปกครอง มสวนรวมในการพฒนาเดกปฐมวย ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ๓. รอยละของพอแม ผปกครองทไดรวมเครอขายออนไลนและรบขอมลการดแล สงเสรม และพฒนา เดกปฐมวย

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ๔. รอยละของเดกอายต ากวา ๕ ป ทมหนงสอส าหรบ เดกอยางนอย ๓ เลม ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

๑. สงเสรมบทบาทการเปนพอเปนแมเชงบวก โดยจดใหมการอบรม (Parenting programme) ทบรณาการกบระบบบรการ เพอใหพอแม ผปกครองมความร เจตคต และทกษะของการเปนพอเปนแมอยางเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทย รวมถงการสงเสรมใหรจกการมสวนรวมของเดกอยางเปนอสระ การพกผอนและการใชเวลาวาง ๒. การจดใหมบคลากรมออาชพเฉพาะทาง ดานทเกยวของกบการพฒนาและอบรมเลยงดเดกใหสามารถชวยเสรม ความร เจตคตและทกษะของความเปนพอเปนแม ๓. รณรงคสรางครอบครวอบอน ปราศจากการใชความรนแรงผานสอสารมวลชน และการสอสารสงคมเพอพฒนาบทบาทครอบครว เสรมความรและทกษะใหกบสมาชกในครอบครว ๔. จดใหมบรการส าหรบครอบครวเพอใหค าปรกษาแกปญหาและเสรมสรางทกษะการอบรมเลยงดเดก รวมถงการใชนวตกรรมในการดแลเดกปฐมวย

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย

- กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงมหาดไทยและ

องคกรปกครองส วนทองถน

ผรบผดชอบรวม - กระทรวงวฒนธรรม - กระทรวงการทองเทยว

และกฬา - กระทรวงแรงงาน

๓๑

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๕. สรางเครอขายในการมสวนรวมของพอแม ผปกครอง สถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยนและชมชนทองถนใหสามารถพฒนาเดกแบบองครวม และสอดคลองกบบรบทวฒนธรรมและภมปญญาทองถน ๖. พฒนาบทบาทการเปนพอเปนแม ผปกครองในการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมใหกบเดกดวยการเปนแบบอยางทด

- กระทรวงดจ ทลเ พอเศรษฐกจและสงคม

- สถาบนอดมศกษา - ภาคประชาสงคม

๒. พอแม ผปกครองเดกทกคนมทกษะทเ หมาะสม เ พอท ากจกรรมสงเสรมการเรยนร

๑. รอยละของพอแม ผปกครองทมความรและทกษะในการสงเสรมการเรยนร

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๖๐ ๒. รอยละของพอแม ผปกครองทเขารวมกจกรรมสงเสรมการเรยนร

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ๓. รอยละของเดกปฐมวยอายต ากวา ๒ ปทมของเลนเปนอปกรณอเลกทรอนกส

ภายในป ๒๕๖๔ นอยกวารอยละ ๑๐

๑. พฒนา/ปรบปรงคมอ หลกสตร ชดความรและแนวการอบรมเลยงดแลเดกทมความตองการพเศษ และเดกทดอยโอกาสส าหรบผทท าหนาทเปนพอเปนแม ผปกครอง ๒. พฒนาศกยภาพพอแม ผปกครองในการสงเสรมการเรยนรของเดก ๓. พฒนาศกยภาพพอแม ผปกครองของเดกอยในครอบครวอยในสภาวะยากล าบากใหมทกษะในการสงเสรมการเรยนรของเดก ๔. สนบสนนบทบาทสอสารมวลชนในการสงเสรมการเรยนรของเดกปฐมวย และสรางความเขาใจทถกตองเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย ๕. สร างทกษะแก พอแม ผ ปกครองเก ยวกบการใชส ออเลกทรอนกสทเหมาะสม

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงดจทลเพอ

เศรษฐกจและสงคม -กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย

- กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงมหาดไทย

และองคกรปกครองสวนทองถน

ผรบผดชอบรวม - สอของรฐทกประเภท

๓๒

ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาคณภาพและมาตรฐานการใหบรการทพฒนาเดกปฐมวย (๒๐ แนวทาง)

เปาประสงค ๓.๑ สถานพฒนาเดกปฐมวยทกแหงไดรบการพฒนาใหมคณภาพตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต ๓.๒ คณภาพของระบบบรการและระบบการพฒนาเดกปฐมวยไดรบการปรบปรงใหเปนไปตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต ๓.๓ บคลากรและอาสาสมครดานสาธารณสขและดานสงคมไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบสนองความตองการทเทาทนกบการเปลยนแ ปลงของบรบทโลก และ

สอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ ๓.๔ บคลากรและผประกอบวชาชพดานการศกษาปฐมวยไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบสนองความตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงของบรบทโลก และสอดคลอง

กบกฎหมายทเกยวของ ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยมคณภาพ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๑. ส ถ า น พ ฒ น า เ ด กปฐมวยทกแหงไดรบการพฒนาใหมคณภาพตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาต

๑. รอยละของคลนกสขภาพเดกดมคณภาพทไดมาตรฐาน

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ๒. รอยละของศนยเดกเลกและโรงเรยนทจดการศกษาระดบอนบาลม คณภาพตามมาตรฐาน

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

๑. ก าหนดมาตรฐานรวมส าหรบหนวยงานทจดบรการ เลยงดและพฒนาเดกปฐมวยในรปแบบตาง ๆ เฉพาะอยางยง (๑) สถานรบเลยงเดก (๒) ศนยพฒนาเดกในรปแบบตาง ๆ (๓) โรงเรยนอนบาล ๒. ทกหนวยงานทจดบรการส าหรบเดกปฐมวยน ามาตรฐานไปใชในการจดบรการเลยงดและพฒนาเดกปฐมวยในรปแบบตาง ๆอยางมคณภาพ ๓. ประชาสมพนธ เสรมสรางความรความเขาใจเรองมาตรฐานส าหรบบรการ การเลยงด ฝกอบรม และสอนเดกปฐมวยแกประชาชนในการใชประโยชน

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย - กระทรวงมหาดไทยและอ งค กรปกครอ งส ว นทองถน

- กระทรวงสาธารณสข (ก ำหนดหนวยงำนรำยมำตรกำร)

๓๓

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๒. คณภาพของระบบบรการและระบบการพฒนาเดกปฐมวยไดรบการปรบปรงให เปนไปต า ม ม า ต ร ฐ า น ส ถ า นพ ฒ น า เ ด ก ป ฐ ม ว ยแหงชาต

๑. รอยละของเดกปฐมวยทม พฒนาการลาชา ไดรบการตดตามชวยเหลอ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๑๐๐ ๒. รอยละของเดกปฐมวยผานการประเมนความพรอมในการเรยนตอระดบประถม ศกษา (School Readiness) ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ๓. รอยละของสถานศกษาเดกปฐมวยทสงเสรมความสามารถดานกฬา ศลปะ ดนตร และดานอนใหกบเดก ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ๔. รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวย ทน าสมรรถนะของเดกปฐมวยมาใชในการพฒนาตามวย

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐ ๕. รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยทใชสอการเรยนรทเหมาะสมส าหรบการพฒนาเดกปฐมวยตามมาตรฐานสถานพฒนาเดกปฐมวยแหงชาตและสภาพบรบท

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

๑. พฒนาคณภาพระบบชวยเหลอและสงตอเดกทตองการบรการจากภาครฐ ดานภาวะสขภาพ พฒนาการ พฤตกรรมและการเรยนรจดใหมการฟนฟเดกทมพฒนาการลาชา

๒. การเฝาระวงและสงเสรมการเจรญเตบโต และพฒนาการทมคณภาพของเดก

๓. สถานพฒนาเดกปฐมวย โรงเรยนอนบาล และองคกรปกครองสวนทองถน จดพนทสรางสรรคเพอสงเสรมพฒนาการของเดกทงในดานกฬา ศลปะ ดนตร และดานอนๆ

๔. จดกจกรรมทสงเสรมทกษะทางสงคมทกษะชวตสอการเรยนรทเหมาะสมกบพฒนาการเดกตามวยและตดตามประเมนผลความพรอมในดานการเรยนรอยางตอเนอง ๕. จดท าคมอการพฒนาเดกปฐมวยตามสมรรถนะส าหรบผดแลเดก ครอาจารย พอแม ผปกครอง เพอน าไปใชในการพฒนาเดกใหมพฒนาการรอบดาน ตามวย ๖. สนบสนนทกภาคสวนรวมผลตสอการเรยนรทมคณภาพและไดมาตรฐานเหมาะสมกบพฒนาการเดก ๗. สงเสรมใหสถานพฒนาเดกปฐมวยไดรบการจดสรรหรอมทรพยากรอยางพอเพยง

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงมหาดไทยและอ งค ก รปกครอ งส ว นทองถน

- กระทรวงการ พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

ผรบผดชอบรวม - กระทรวงสาธารณสข

๓. บคลากรและอาสา สมครดานสาธารณสขและดานสงคมไดรบการพฒนาศกยภาพทตอบ

๑. รอยละของบคลากรดานสาธารณสขทมสมรรถนะตามเกณฑในการใหบรการ และใหค าปรกษาแนะน าแกพอแม ผปกครอง

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๑. ผลตบคลากรในกลมวชาชพสาธารณสขและดานสงคมใหเพยงพอตอความตองการ ๒. พฒนาบคลากรสาธารณสขและดานสงคมใหสามารถดแลเฝาระวงเดกทมความเสยงใหค าปรกษาแนะแนวเกยวกบการเลยงด

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงการ พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

๓๔

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ สนองความตองการทเทาทนกบการเปลยนแปลงข อ ง บ ร บ ท โ ล ก แ ล ะสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ

๒. ร อยละของบ คลากรด านส งคมท มสมรรถนะตามเกณฑ ในการพฒนาเดกปฐมวย ตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ๒๕๔๖ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

เดกและพฒนาการตามวย แกคสมรสใหมและหญงตงครรภทมารบบรการ ๓. พฒนาอาสาสมครดานสาธารณสขเพอสนบสนนการดแลเดกในชมชน ๔. พฒนาบคลากรดานสงคม ตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ๒๕๔๖ เพอคมครองและพฒนาเดกปฐมวย ไดแก นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา นกพฒนาการเดก นกโภชนาการ เจาหนาท หรอนกกระตนพฒนาการเดก พเลยงเดก รวมทงพนกงานเจาหนาทในสถานรองรบเดก

- กระทรวงสาธารณสข ผรบผดชอบรวม - กระทรวงมหาดไทยและ

องค กรปกครองส วนทองถน

- กระทรวงศกษาธการ

๔. บ ค ล า ก ร แ ล ะ ผป ร ะกอบว ช าช พด า นการศกษาปฐมวยไดรบการ พฒนาศกยภาพทตอบสนองความตองการทเทาทนกบการเปลยน แปลงของบรบทโลก และสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ

๑. จ านวนครและผดแลเดกท ไดรบการฝกอบรมส าหรบการพฒนาสมรรถนะของ เดกปฐมวยในการพฒนาตามวย (๗ ดาน)

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๒. จ านวนครและผดแลเดกท ไดร บการฝกอบรมเพอจดกจกรรมแกเดกทมความตองการพเศษ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ๓. อตราสวนครกบนกเรยนระดบปฐมวย (อาย ๓-๕ ป)

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวา ๑ ตอ ๒๐ ๔. รอยละของสถานศกษาทจดการศกษาระดบปฐมวยทมชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ (PLC)

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

๑. ผลตบคลากรในกลมวชาชพดานการศกษาปฐมวยทมคณภาพและเพยงพอตอบสนองความตองการของทองถน ๒. จดใหมการฝกอบรมผทสามารถฝกอบรมตอเนอง (Training of the trainers) ใหแกบคลากรทอยระหวางประจ าการ ๓. พฒนาขดความสามารถบคลากรดานการศกษา คร ผดแลเดก ใหสามารถน าหลกการพฒนาสมรรถนะเดกปฐมวยทกดานไปใชจดกจกรรมสงเสรมการเรยนรใหเดกอยางตอเนองและมประสทธภาพ ๔. จดใหมการก าหนดสมรรถนะของผดแลเดก คร อาจารย ส าหรบเดกปฐมวย และก าหนดตวชวดใหชดเจนและน าไปใชได ๕. พฒนาขดความสามารถบคลากรดานการศกษาใหสามารถสงเสรมทกษะการอบรมเลยงดเดกปฐมวยผานโปรแกรมการอบรมเลยงดเดกแกพอแม ผปกครองในศนยพฒนาเดกเลก ๖. บคลากรดานการศกษาสร างชมชนแห งการเรยนร เ พอแลกเปลยนความร การจดการศกษา การสงเกต ตดตามพฒนาการเดกปฐมวยอยางมคณภาพ

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงมหาดไทยและ

องค กรปกครองส วนทองถน

- กระทรวงการ พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

ผรบผดชอบรวม - กระทรวงสาธารณสข - ส านกงานเลขาธการครสภา

๓๕

ยทธศาสตรท ๔ การจดระบบขอมลและตวชวด (๖ แนวทาง) เปาประสงค ๔.๑ การสรางระบบฐานขอมลและสารสนเทศเพอการวางแผน การบรหารจดการ การด าเนนการ การตดตามประเมนผล มความถกตองครอบคลม และเปนปจจบน โดยเชอมโยงขอมลตงแตแรกเกด

ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของหนวยงานทมการจดเกบขอมลเดกปฐมวยตามระบบขอมลสารสนเทศ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๑. การสรางระบบฐาน ขอมลและสารสนเทศเพอการวางแผน การบรหารจดการ การด าเนนการ การตดตามประเมนผล มความถกตองครอบคลม และเปนปจจบน โดยเชอมโยงขอมลตงแตแรกเกด

๑. มระบบฐานขอมลและสารสนเทศทอางองเลขประจ าตวประชาชน ๑๓ หลก (บคคลตางดาวใหใชเลขหนงสอเดนทางในการระบตวบคคล) โดยผานระบบฐานขอมลเดยวกนทวประเทศ ๒. มฐานขอมลและสารสนเทศเดกปฐมวยทเปนไปตามมาตรฐาน ถกตอง เปนปจจบน และทนตอสถานการณสามารถเชอมโยง และแลก เปล ย นข อม ล เ พ อ ใ ช ร ว ม ก บหนวยงานอนได ๓. รอยละของหนวยงานทมการจดเกบขอมลเดกปฐมวยตามระบบขอมลสารสนเทศ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๑. ก าหนดหนวยงานกลางทมประสทธภาพ และบรณาการเชอมโยงฐานขอมลในทกดานเพอการพฒนาคณภาพเดก ทงการวางแผน ตดตาม ประเมนผล โดยจดใหมบคลากรทเปนมออาชพท าหนาทเกยวกบระบบฐานขอมลและสารสนเทศ ๒. พฒนาขอมล ระบบฐานขอมลและสารสนเทศเดกปฐมวยทมประสทธภาพและมประสทธผล ทครอบคลมบรการดานสาธารณสข สงคม พฒนาการ และการศกษาสมรรถนะ ทกษะ คณภาพ และความเสยง และสามารถเชอมโยงแลกเปลยนฐานขอมลเปนรายบคคลรวมทงใชประโยชนรวมกนทงภายในและภายนอกกระทรวงในการก าหนดนโยบาย วางแผน และยทธศาสตร ด าเนนการ รวมทงการตดตามและประเมนผลตามแผน ๓. จดท าระบบสงตอขอมลภาวะสขภาพและพฒนาการเดกสรางระบบ Case management เพอส งต อขอมลไปย งผ ด แลและรบผดชอบดานตางๆ เพอการพฒนาคณภาพเดก

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงมหาดไทยและองคกรปกครองสวนทองถน

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

- กระทรวงดจทลเพอ เศรษฐกจและสงคม

- ส านกงานสถตแหงชาต - สปสช. (กระทรวงสาธารณสข)

๓๖

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๔. รอยละของบคลากรทไดรบการพฒนาศกยภาพดานการบรหารจดการ ตดตาม และประเมนผลเดกปฐมวย

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๙๐

๔. ก าหนดหนวยงานทท าหนาทเกบขอมล และระบบฐานขอมลเดยวกน (Primary data) หรอขอมลทตยภม (Secondary data) และการลดความซ าซอนในการจดเกบขอมล เพอใหเกดความถกตองและเชอถอไดของขอมลเกยวของกบเดกปฐมวยในการน ามาตดตาม ประเมนผล ๕. พฒนาบคลากรทเกยวของกบการพฒนาเดกปฐมวยใหมศกยภาพดานการบรหารจดการ ตดตาม และประเมนผล รวมถงสามารถใชระบบสารสนเทศในการบรหารจดการ ตดตาม และประเมนผลไดอยางมประสทธภาพ ๖. ก าหนดมาตรฐานการแลกเปลยนขอมล มาตรฐานความลบ ความปลอดภยของเดกปฐมวย

ผรบผดชอบรวม - กระทรวงยตธรรม

๓๗

ยทธศาสตรท ๕ การปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบ ทเกยวกบเดกปฐมวยและการด าเนนการตามกฎหมาย (๖ แนวทาง) เปาประสงค

๕.๑ ทกภาคสวนของสงคมมสวนรวมในการปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบเพอใหเดกปฐมวยไดรบประโยชนตามสทธขนพนฐาน ตวชวดรายยทธศาสตร รอยละของพอแม ผปกครองทรบร และตระหนกถงสทธขนพนฐานจากแนวนโยบายของรฐ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๑. ทกภาคสวนของสงคมมสวนรวมในการปรบปรงกฎหมาย กฎระ เบ ยบเพอใหเดกปฐมวยไดรบประโยชนตามสทธพนฐาน

๑. กฎหมายหรอระเบยบทเกยวของกบเดกปฐมวยมการบงคบใชอยางมประสทธภาพ ๒. รอยละของพอแม ผปกครองทรบร และตระหนกถงสทธขนพนฐานจากแนวนโยบายของรฐ

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวา ๗๐ ๓. รอยละของสถานประกอบการทมระเบยบการลาคลอด ๖ เดอนส าหรบแม และ ๑ เดอนส าหรบพอโดยไดรบคาตอบแทน

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๑๐

๑. ทบทวนกฎหมายระเบยบทเกยวของกบเดกปฐมวยใหสามารถบงคบใชอยางมประสทธภาพ ๒. ใหมพระราชบญญตเดกปฐมวยแหงชาตและมหนวยงานก ากบใหทกองคกรทเกยวของด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย ๓. ใหมกฎหมาย กฎระเบยบรองรบเพอใหรฐสามารถใหความชวยเหลอเดกดอยโอกาสใหไดรบการพฒนาททดเทยมกบเดกกลมอน ๆ ๔. รณรงคประชาสมพนธ และสงเสรมใหพอแม ผปกครองทกคนตระหนกถงสทธขนพนฐาน ซงไดประโยชนจากนโยบายของรฐ ๕. สงเสรมใหทงภาครฐและเอกชนมระเบยบการลาคลอด ๖ เดอน โดยไดรบคาตอบแทน เพอเออตอการเลยงดและพฒนาเดกปฐมวย โดยมมาตรการสนบสนน ๖. ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ เพอเออใหบคคล องคกรชมชน องคกรเอกชน สถาบนทางสงคมประเภทอน ๆ รวมสนบสนนการจดการและบรการแกเดกปฐมวยโดยใชมาตรการดานภาษ

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย - กระทรวงมหาดไทยและ

องคกรปกครองสวนทองถน - องคการระหวางประเทศ - ภาคประชาสงคม - องคการยนเซฟ - กรมประชาสมพนธ ผรบผดชอบรวม - กระทรวงแรงงาน

๓๘

ยทธศาสตรท ๖ การวจยพฒนาและเผยแพรองคความร (๗ แนวทาง) เปาประสงค

๖.๑ การวจยองคความรและนวตกรรม เพอพฒนางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย ๖.๒ การจดการความรดานการพฒนาเดกปฐมวยเพอพฒนางานและสมรรถนะของผท างานอยางตอเนอง

ตวชวดรายยทธศาสตร

รอยละของการวจยและนวตกรรมดานเดกปฐมวยทมการน าไปใชเพมขน

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๑. การวจยองคความรและนวตกรรม เพอพฒนางานเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวย

๑. จ านวนองคความร งานวจย นวตกรรมเกยวกบการพฒนาเดกปฐมวยจากสถาบน การศกษาและหนวยงานทเกยวของ ภายในป ๒๕๖๔ เพมขนไมนอยกวารอยละ ๓๐ ๒. รอยละของการวจยและนวตกรรมดาน เดกปฐมวยทมการน าไปใชเพมขน

๑. สงเสรมการสงเคราะหงานวจยทเกยวกบพฒนาการเดกปฐมวยในมตตาง ๆ ทมคณภาพ วธการอบรมเลยงดลก และแนวทางจดกจกรรมส าหรบเดกปฐมวยตามสมรรถนะทกดาน ส าหรบพอแม ผปกครอง คร และผดแลเดก ๒. จดใหมทนสนบสนนการวจยเกยวกบเดกปฐมวยทอยหางไกลในถนทรกนดาร ๓. สงเสรมใหมวจยสรางองคความรทเหมาะสมและนวตกรรม ๔. เผยแพรและผลกดนใหมการน าผลการศกษาวจยองคความรและนวตกรรมไปใชเพอสงเสรมพฒนาของเดก

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงมหาดไทยและ

องคกรปกครองสวนทองถน - กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย - กระทรวงสาธารณสข ผรบผดชอบรวม - ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย - ส านกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต - ภาคประชาสงคม - องคการระหวางประเทศ - สสส.

๓๙

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๒. การจดการความรดานการพฒนาเดกปฐมวยเพอพฒนางานและสมรรถนะของผท างานอยางตอเนอง

๑. รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยทมการเรยนรและพฒนา Best Practices

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๓๐ ๒. รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยทมชมชนแหงการเรยนร (PLC/COP)

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

๑. สงเสรมใหมการคนหาวธปฏบตทเปนเลศ (Best Practices) เพอสรางสรรคพฒนางานในดานตาง ๆ เชน ดานสาธารณสข การศกษา สงคม ๒. สงเสรมใหมการเทยบเคยง (Benchmarking) กบหนวยงานอนทมวธปฏบตทเปนเลศ (Best practices) เพอใหเกดการพฒนาหนวยงานอยางตอเนอง ๓. สรางประชาคมการเรยนรในระดบพนทและระดบชาตทงในรปแบบออนไลน และการประชมแลกเปลยนเรยนรรวมกน

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงมหาดไทยและ

องคกรปกครองสวนทองถน - กรงเทพมหานคร - กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย - กระทรวงสาธารณสข

๔๐

ยทธศาสตรท ๗ การบรหารจดการ การสรางกลไก การประสานการด าเนนงาน และการตดตามประเมนผล (๑๐ แนวทาง)

เปาประสงค ๗.๑ การพฒนาระบบบรหารจดการ การตดตามประเมนผลทมประสทธภาพ ๗.๒ การพฒนาระบบการเงนทสงผลตอคณภาพและประสทธภาพการพฒนาเดกปฐมวย ๗.๓ กลไกการมสวนรวมการบรหารจดการ การระดมสรรพก าลง ทนเพอพฒนาสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวย

ตวชวดรายยทธศาสตร

รายจายภาครฐเพอการพฒนาเดกปฐมวยตอรายจายภาครฐทงหมดดานการศกษา (Expenditure by Level of Education as a Percentage of Total Government Expenditure on Education) (ขอมลจาก http://data.uis.unesco.org) ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๑๐

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๑. การพฒนาระบบบรหารจดการ การตดตามประเมน ผลทมประสทธภาพ

๑. รอยละของบคลากรทเกยวของกบการพฒนาเดกปฐมวยไดรบการพฒนาดานบรหารจดการ และการตดตามประเมนผล

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

๑. พฒนาระบบและกลไกการตดตามการประเมนผลแผนพฒนาเดกปฐมวยทกระดบแบบบรณาการอยางตอเนอง ๒. สงเสรม สนบสนนกลไกการประสานการด าเนนงานอยางเปนระบบระหวางทกกระทรวง หนวยงานทเกยวของกบเดกปฐมวยในการด าเนนงานบรหารจดการทงแนวด งและแนวราบ (Vertical and horizontal level) และสรางความรความเขาใจในการสรางเครอขายการพฒนาเดกปฐมวย ระดบอ าเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศ ๓. พฒนาขดความสามารถบคลากรของหนวยงานทเกยวของทกระดบในการพฒนาเดกปฐมวยในดานการบรหารจดการ ตดตามและประเมนผล

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย - กระทรวงมหาดไทยและ

องคกรปกครองสวนทองถน - กระทรวงสาธารณสข

๔๑

เปาประสงค ตวชวด/คาเปาหมาย แนวทางการด าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ๔. ใหทกหนวยงานจดท ารายงานผลการด าเนนงานตามแผน พฒนา เด กปฐมว ย เ สนอต อผ บ ร ห าร /คณะกรรมการ และเผยแพรตอสาธารณชนเปนประจ าทกป

๒. การพฒนาระบบการเงนท ส ง ผ ล ต อ ค ณ ภ า พ แ ล ะประสทธภาพการพฒนาเดกปฐมวย

๑. รอยละของสถานพฒนาเดกปฐมวยของรฐทสามารถบรหารจดการการเงน/งบประมาณ ส าหรบพฒนาเดกปฐมวยอยางมประสทธภาพ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ ๗๐

๑. สนบสนนใหมระบบการจดท างบประมาณของสถานพฒนาเดกปฐมวย ๒. พฒนารปแบบและกลไกการจดสรรงบประมาณทเหมาะสม ตอบสนองการพฒนาเดกปฐมวยและสอดคลองกบแผนพฒนาเดกปฐมวย ๓. ปรบปรงหลกเกณฑในการจดสรรงบประมาณและการใชจ ายงบประมาณส าหรบเดกปฐมวยอย างเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย - กระทรวงมหาดไทยและ

องคกรปกครองสวนทองถน - กระทรวงสาธารณสข - กระทรวงการคลง - ส านกงบประมาณ

๓. กลไกการมสวนรวมการบรหารจดการ การระดมสรรพก าล ง ทนเ พอพฒนาสงเสรมการพฒนาเดกปฐมวย

๑. รอยละของหนวยงานดานเดกปฐมวยทมความรวมมอกนหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ เอกชน และองคกรระหวางประเทศ ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวารอยละ 80 ๒. จ านวนสอมวลชนท มบทบาทกระตน ให ทกภาคสวนของสงคมรวมดแล ปกปอง และคมครองเดก

ภายในป ๒๕๖๔ ไมนอยกวา ๗๐ ชนงาน

๑. สรางกลไกการประสานงานรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของกบองคการระหวางประเทศ ความรวมมอภาครฐ ภาคเอกชน องคกรไมแสวงหาผลก าไร (NGOs) ๒. สงเสรมใหทกภาคสวนของสงคมรวมสนบสนน ระดมทรพยากรทเออตอการพฒนาศกยภาพและความพรอมในการจดการศกษาปฐมวย ๓. สงเสรมบทบาทสอมวลชนในการกระตนใหทกภาคสวนของสงคมรวมดแล ปกปอง คมครองเดก

ผรบผดชอบหลก - กระทรวงศกษาธการ - กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษย - กระทรวงมหาดไทยและ

องคกรปกครองสวนทองถน - กรงเทพมหานคร - กระทรวงสาธารณสข - องคการระหวางประเทศ - ภาคประชาสงคม - กรมประชาสมพนธ

ภาคผนวก

(ราง) แผนพฒนาเดกปฐมวย พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔

จ

นโยบายดานเดกปฐมวย ๑. เดกปฐมวยทกคนตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวยและตอเนอง ๒. การพฒนาเดกตามขอ ๑ ตองจดใหเปนระบบและมความสมพนธระหวางกน โดยบรณาการชดเจนระหวางหนวยงานราชการและทไมใชราชการ ระหวางวชาชพทสมพนธกบการพฒนาเดกปฐมวย และระหวางระดบตางๆ ของการบรหารราชการแผนเดนจากระดบชาต สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน ๓. รฐและทกภาคสวนตองรวมกนระดมทรพยากรใหเพยงพอแกการพฒนาเดกปฐมวยตามนโยบายขอ ๑

เปาประสงค เดกปฐมวยทกคน ซงหมายถงเดกทกคนทอยในประเทศไทย รวมถงเดกทเปนลกแรงงานตางชาตและเดกทไมไดมาจากครอบครวไทย ทอาศยอยในประเทศไทย

ตองไดรบการพฒนาอยางรอบดาน อยางมคณภาพ ตามศกยภาพ ตามวย และตอเนอง และสามารถเขาถงบรการสขภาพ การศกษา และสวสดการสงคมไดอยางเทาเทยมกน

วสยทศน “เดกปฐมวยทกคนไดรบการพฒนาอยางรอบดานเตมตามศกยภาพ เปนพนฐานของความเปนพลเมองคณภาพ”

ยทธศาสตรท ๒ การพฒนา

บทบาทความเปนพอเปนแม

(Parenting) การอบรมเลยงด และบทบาทของ

ครอบครว

ยทธศาสตรท ๓การพฒนา

คณภาพและมาตรฐานการใหบรการทพฒนาเดกปฐมวย

ยทธศาสตรท ๔ การจดระบบ

ขอมลและตวชวด

ยทธศาสตรท ๕การปรบปรงกฎหมาย

กฎระเบยบ ทเกยวกบเดก

ปฐมวยและการด าเนนการตาม

กฎหมาย

ยทธศาสตรท ๖ การวจยพฒนาและเผยแพรองคความร

ยทธศาสตรท ๗ การบรหาร

จดการ การสรางกลไกการประสาน การด าเนนงาน และการตดตาม

ประเมนผล