แผนแม่บทแผ นแม บทเพ อพ ฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แผนแม บทเพ อพ...

แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม

พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔

สภาเกษตรกรแหงชาต

แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔

แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564

[ก]

บทสรปผบรหาร สรปสาระสาคญของแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564)

ภาคการเกษตรยงคงมบทบาทสาคญในการสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจของประเทศ โดยประชากรในชนบทสวนใหญ ๕.๗๑๕ ลานครวเรอน ประกอบอาชพเกษตรกรรม สดสวนมลคาผลตภณฑมวลรวมภาคการเกษตรมมลคากวา ๑.๔ ลานลานบาท อยในลาดบท ๓ รองจากสาขาอตสาหกรรมและสาขาการขายสงขายปลก การจดทาแผนพฒนาการเกษตรของประเทศไทยทผานมา เปนการดาเนนการโดยฝายราชการเปนหลกภายใตคณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตรและสหกรณ โดยแผนพฒนาการเกษตรดงกลาวจะกาหนดใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แลวมอบหมายใหหนวยงานระดบกรมนาไปปฏบต แตจากการทรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทยกาหนดใหรฐตองดาเนนการคมครองและรกษาประโยชนของเกษตรกร ในการผลต การแปรรปและการตลาด สงเสรมใหเกษตรกรไดรบผลตอบแทนสงสดรวมทงสงเสรม การรวมกลมของเกษตรกรในรปของสภาเกษตรกร เพอวางแผนเกษตรกรรมและรกษาผลประโยชนรวมกนของเกษตรกร จงตราพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553 ขน ซงตามมาตรา 41 กาหนดใหสภาเกษตรกรแหงชาตจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม โดยผานกระบวนการ มสวนรวมของผมสวนไดเสย รวมทงเชอมโยงกบแผนแมบทระดบจงหวด ทงน จากการระดม ความคดเหนของเกษตรกร เพอรวบรวมขอมลปญหาความตองการและแนวทางพฒนาแกไขปญหาจากระดบตาบล อาเภอ และจงหวด เชอมโยงกบขอเสนอของคณะกรรมการประจาสภาเกษตรกรแหงชาตจากลางขนบน จงเสนอแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ.๒๕60-พ.ศ.๒๕๖๔) ในระยะเวลา 5 ปขางหนา มงสรางโอกาสใหเกษตรกรสามารถเขาถงทรพยากรในการประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแก ทรพยากรดนและแหลงนาเพอการเกษตร การรกษาสมดลระบบนเวศและสงแวดลอม การจด Zoning สาหรบพนทเพาะปลก เพาะเลยงฟารมปศสตว แหลงทน ตลอดจนเครองจกรอปกรณในการประกอบธรกจเกษตรอตสาหกรรมแปรรป ซ งเปนปจจยพนฐาน ความตองการทสาคญของการประกอบอาชพเกษตรกรรม ควบคไปกบการพฒนาศกยภาพของเกษตรกรดานการจดการฟารม การพฒนาศกยภาพของเกษตรกรยากจนใหสามารถยกระดบรายได และสนบสนนใหเกษตรกร รายยอยรวมตวในรปกลม/องคกรเกษตรกร เพอสรางความเขมแขง ใหบรการธรกจแกสมาชก ตลอดจนเชอมโยงเครอขายกลม/องคกรเกษตรกร ในระดบทสงขน ซงเสนอดาเนนการใน ๒ ลกษณะ ไดแก ๑) การสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร ในการใชขอมลรวมวางแผนพฒนาพนท และ ๒) การสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคา รวมถงสรางโอกาสการตลาดผลผลตของเกษตรกร และการประกอบอาชพเกษตรไดอยางมนคง โดยสนบสนนการจดตงตลาดกลางทองถน เชอมโยงตลาดในระดบจงหวด และระดบประเทศ และออกกฎหมายทเออตอเกษตรกร ตลอดจนเสนอใหเกษตรกรซงรและเขาใจสภาพปญหาของพนทด ไดมสวนรวมในการดาเนนโครงการ/กจกรรมตางๆ ของภาครฐ ตงแตรวมคด รวมปฏบต รวมรบผดชอบ และรวมตดตามผล โดยคาดหวงวา เมอหนวยงานภาครฐดาเนนการตามขอเสนอแนวทางพฒนาตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมแลวจะเกดประโยชนแกเกษตรกร จงกาหนดวสยทศน ดงน

- ก -

แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564

[ข]

วสยทศน “องคกรเกษตรกรเครอขายเขมแขง โครงสรางพนฐานและการจดการทวถง เกษตรกรพงตนเองได” ทงน เปาหมายของแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม เมอสนปงบประมาณ 2564 คอ

1. กลม/องคกรเกษตรกรเปาหมายสามารถเพมกจกรรม/ปรมาณธรกจใหบรการสมาชกได ไมตากวารอยละ ๕๐ ของประมาณธรกจเดม

2. จานวนเกษตรกรทมรายไดอยใตเสนความยากจน ลดลงไมตากวา รอยละ 3๐ และสดสวนชองวางระหวางเกษตรกรกลมทมรายไดตาสดเทยบกบเกษตรกรกลมทมรายไดสงสดลดลง

3. พนทการเกษตรทรบนาจากชลประทานมไมตากวา 37.31 ลานไร หรอเพมขนจากปจจบน รอยละ 20 เปนรอยละ 25 ของพนทการเกษตรทงประเทศ นอกจากนนมการเสรมแหลงนาเพอการเกษตรจากแหลงนาบาดาล และสระนาในไรนา รวมทงพนทดนไดรบการปรบปรงคณภาพใหเหมาะทาการเกษตร

4. รอยละ ๗๐ ของเกษตรกรทไดรบการถายทอดความร เทคโนโลยดานการ ลดตนทนการผลต เพมผลผลต พฒนาคณภาพผลผลต และการแปรรปสรางมลคาเพม สามารถนาความรไปปฏบตได

5. รอยละ ๖๐ ของเกษตรกรไดรบขอมลขาวสารทางการเกษตรทถกตอง รวดเรว ครอบคลมเพอประกอบการตดสนใจ ตลอดจนมโอกาสไดรบสวสดการเกษตรกร การเขาถง แหลงทรพยากรทดนและไดรบผลตอบแทนจากการขายผลผลตทเปนธรรม

เพอใหการดาเนนงานสามารถบรรลเปาหมายทกาหนด จงกาหนดยทธศาสตรและกลยทธ ในการพฒนาการเกษตรไว 4 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาทรพยากรบคคลและความเขมแขงขององคกรเกษตรกร ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาและคมครองทรพยากรการผลตทางการเกษตร ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพ

ดานราคาสนคาเกษตร ยทธศาสตรท ๔ การแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตรและการสรางความเขมแขง

การบรหารจดการดานกองทนการเกษตร

ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาทรพยากรบคคลและความเขมแขงขององคกรเกษตรกร กลยทธท ๑ การพฒนาศกยภาพการสงเสรมและสนบสนนการรวมกลมของ

เกษตรกร องคกรเกษตรกร กลมเกษตรกรและยวเกษตรกร ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง แนวทางการพฒนา : ประการแรก ไดแก มงพฒนาสหกรณภาคการเกษตร และกลมเกษตรกร ซงม

ผลการดาเนนงานอยในเกณฑดหรอผานเกณฑมาตรฐาน รวมทงวสาหกจชมชน และกลมอาชพ โดยดาเนนการ รอยละ 10 ของจานวนกลม/องคกรเกษตรกรดงกลาว ซงมศกยภาพและความพรอมดานบคลากร เงนทน เครองมออปกรณ ทจะขยายผลเพอใหองคกรเกษตรกรสามารถสราง ความเขมแขงตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงบนพนฐานการพฒนาตนเอง และการเชอมโยงเครอขายสรางความเขมแขง ดาเนนกจกรรมรวมกลมแปรรป และการตลาดตามแนวเกษตรทฤษฎใหมขนท 2

- ข -


[ค]

ประการทสอง ในสวนของกลมยวเกษตรกรทกรมสงเสรมการเกษตรดาเนนการอยเดมมกลมยวเกษตรกรอยในเกณฑทตองปรบปรงจานวนมาก ประกอบกบปจจบนบตรหลานเกษตรกรสนใจประกอบอาชพอนไมสบทอดอาชพเกษตรกรรม จงมงพฒนากลมยวเกษตรกรดงกลาว จานวน 2543 กลม ใหเขมแขง ปลกฝงใหเยาวชนรกและเชอมนอาชพเกษตรกรรมรวมทงถายทอดเทคโนโลยการฝกปฏบต เพอใหเกดความเชอมนวาอาชพเกษตรกรสามารถสรางรายได และผลตอบแทนเพยงพอตอความมนคงในการดารงชวต โดยการสนบสนนของภาคภาคสวนตางๆ ในพนทซงมแนวทางการพฒนา ไดแก ประสานใหกระทรวงศกษาธการกาหนดนโยบายใหโรงเรยนในสงกดจดการเรยนร “ดานสหกรณ” และ “แนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” โดยการถายทอดทงภาคทฤษฎและฝกปฏบต รวมทงสนบสนนกจกรรมกลมของ “สหกรณนกเรยน” โดยมองคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานราชการ และภาคเอกชน ปราชญเกษตรในพนทสนบสนนการดาเนนกจกรรม

ประการทสาม พฒนาเยาวชนทไมไดศกษาตอและสนใจดานการเกษตร ศกษาดงานและฝกปฏบตจากเกษตรกรสมมาชพตนแบบ ตลอดจนประสานหนวยงานราชการทเกยวของ จดฝกอบรมทกษะอาชพทเยาวชนสนใจ เพอนาความรไปประกอบอาชพ เชน ซอมเครองจกรกลการเกษตร ซอมรถจกรยานยนต คอมพวเตอร เปนตน

กลยทธท ๒ การสนบสนนสงเสรมการใหการศกษา อบรม ถายทอดความร เทคโนโลย ดานเกษตรกรรม และการจดการแกเกษตรกรและยวเกษตรกร

แนวทางการพฒนา : ประการแรก เพอใหเกษตรกรมโอกาสเขาถงแหลงขอมลขาวสารโดยการบรณาการ

รวมของหนวยงาน พฒนาระบบขอมลสารสนเทศการเกษตร รวมทงถายทอดความรการใช เทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology : IT) แกเกษตรกรเพอใหสามารถสบคน เขาถงขอมลขาวสารทรวดเรวทวถงเพมมากขน

ประการทสอง เกษตรกรไดรบโอกาสในการพฒนายกระดบความรเพอประกอบอาชพในดานการจดการฟารม ดานการดาเนนธรกจในรปกลม การเพมมลคาผลผลต การประกอบอตสาหกรรมแปรรปและอาชพเสรม จดใหมหลกสตรพฒนาองคความรของเกษตรกรอยางเปนระบบ ตงแตขนท 1 พนฐานการเกษตรจนถงขนสงสด จงจะถอวาเปน Smart Farmers สามารถวเคราะหขอมลเพอการวางแผนการผลต เพมประสทธภาพการผลต สามารถแกไขปญหาใหสอดคลองกบสถานการณ

ประการทสาม สนบสนนเยาวชนรนใหมเขาสภาคเกษตรเพมขน โดยมขอเสนอใหปรบระบบการเรยนการสอนในสถานศกษา มงใหเยาวชนเปนเจาของฟารมและสนบสนนเยาวชนเขาสภาคการเกษตร

ประการทส ปรบเปลยนการถายทอดองคความร ใหภาครฐมบทบาทเพยงทาหนาทสนบสนนและจดเวทแลกเปลยนเรยนร นอกจากนนควรพฒนาศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจาตาบลใหเปนแหลงบรการขอมลดานการเกษตรครบถวนทนสมย

- ค -


[ง]

ยทธศาสตรท ๒ การพฒนาและคมครองทรพยากรการผลตทางการเกษตร กลยทธท ๑ การสงเสรม การพฒนา การคมครองพนทเกษตรกรรม และการ

แกไขปญหาดนและทดน โดยสงเสรมและคมครองสทธเกษตรกรใหมกรรมสทธหรอสทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมของตนเองอยางทวถง

แนวทางการพฒนา : เสนอรางพระราชบญญต จานวน 4 ฉบบ ประกอบดวย พระราชบญญตวาดวยสทธ

ชมชนในการจดการทดนและทรพยากร เปนการอนญาตใหชมชนรวมกนบรหารจดการ การครอบครองและใชประโยชนทดนของรฐ พระราชบญญตธนาคารทดนเพอแกไขปญหาใหเกษตรกรทยากจนไมมทดนทากนอยอาศย พระราชบญญตภาษทดนอตราภาษกาวหนา เพอกระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรมไมใหกระจกตว และนาทดนไปใชประโยชนเกดมลคาทางเศรษฐกจเพมขน และพระราชบญญตกองทนยตธรรม เพอชวยเหลอแกประชาชนผยากไร และผเสยหาย เปนคาใชจายในการเขาสกระบวนการยตธรรม นอกจากนนเสนอพระราชบญญตสถาบนพฒนาระบบเกษตรกรรมยงยน รวมทงยทธศาสตรเกษตรกรรมยงยน เพอวถเกษตรกรรมสมดลระบบนเวศและสภาพแวดลอม ความปลอดภยในระบบการผลต การฟนฟทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนการคมครองพนท เกษตรกรรมชนดของประเทศอยางจรงจงในรปแบบของการ ออกกฎหมายเปนการเฉพาะ นอกจากนนสงเสรมใหเกษตรกรมสทธในทดนทากนตามรปแบบ ทเหมาะสม โดยศกษาชมชนตนแบบทสามารถมกรรมสทธในทดน แลวจดทาโครงการตนแบบ นารองขยายผลตอไป

กลยทธท ๒ การพฒนาแหลงนาและจดระบบชลประทานเพอเกษตรกรรม แนวทางการพฒนา : เพอใหมพนทในการรบนาชลประทานทาการเกษตรเพมขน จากปจจบนรอยละ 20

เปนรอยละ 25 ของพนทการเกษตรทวประเทศหรอจากมพนทเกษตรในเขตชลประทาน จานวน 29.78 ลานไร เปนสนปงบประมาณ 2564 มพนทเกษตรในเขตชลประทาน จานวน 37.31 ลานไร โดยมขอเสนอใหเรงดาเนนการพฒนาพนทเกษตรทมศกยภาพสรางใหเปนพนทชลประทานใหม โดยการกอสรางพฒนาแหลงกกเกบนาขนาดตางๆ รวมทงโครงการชลประทานขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลกในหมบานและชมชน พรอมระบบสงนาเพอการเกษตร สระนาในไรนา ทงน เสนอใหขยายเพมขนาดสระเกบนาขนาดเลกในไรนาจากเดมขนาด 1 ,260 ม3 เพมขนาดเปน 2,500 ม3 เพอใหเหมาะสมกบการใชนาเพอการเกษตรกรรม รวมทงพฒนาการใชนาใตดนอยางเหมาะสม เปนแหลงนาเสรมทาการเกษตร นอกจากนนใหมการปรบปรง ซอมแซม แหลงนาชลประทานทมอยเดม ใหสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพ และพฒนาขดลอกแหลงนาธรรมชาตเดมใหสามารถกกเกบนาเพอใชประโยชนไดมากขน ในสวนของการพฒนาประสทธภาพการใชนาใหมการรวมกลมผใชนาทงในพนทชลประทานและแหลงนาธรรมชาต เพอการวางแผนการใชนาและบารงรกษาแหลงนา สงเสรมใหมการจดรปทดนในเขตพนทชลประทาน ทายทสดใหบรณาการหนวยงานทเกยวของ เพอบรหารจดการนาแบบเบดเสรจเปนวาระแหงชาต

- ง -


[จ]

กลยทธท ๓ การอนรกษ การฟนฟ และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพเพอการเกษตร

แนวทางการพฒนา : สรางระบบบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยนโดยผลกดนใหเกษตรกร

และชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต ดวยการออกกฎหมายภาคประชาชนดานสงแวดลอม สงเสรมใหชมชนมสวนรวมอนรกษสงแวดลอม จดทาแผนทแนวเขตทดนของรฐและเขตอนรกษใหเกดความชดเจน พฒนาการใชประโยชนจากทรพยากร ธรรมชาตใหมประสทธภาพและสมดล เชน บรหารจดการทรพยากรปาไมใหมความชดเจนดวยการตรวจสอบทบทวนพนทปารกรางทสมควรใหประชาชนใชประโยชนเปนทดนทากน สนบสนน พรบ. ธนาคารตนไม (ฉบบสภาเกษตรกรแหงชาต) การวางระบบคมครอง ปองกน บรรเทาปญหาผลกระทบทเกดจากสงแวดลอมและภยธรรมชาต โดยรฐจดใหมกองทนชวยเหลอเยยวยาเกษตรกรทไดรบผลกระทบจากมลภาวะ และการทาลายทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม กาหนดใหมการเกบภาษสงแวดลอม มงใหผกอมลพษเปนผรบภาระเสยภาษ หามาตรการลงโทษแกผฝาฝนกฎหมาย เผาปา เผาตอซง อยางจรงจง และสรางแรงจงใจเปนคาตอบแทนแกเกษตรกรทลดการเผาตอซง สงเสรมการทาวจยเพอแกไขปญหาดนเปรยว ดนเคม ฟนฟคณภาพนา ฟนฟทรพยากรทางทะเลและชายฝง ฟนฟทรพยากรปาไมทถกบกรก

กลยทธท ๔ การสงเสรมและคมครองสทธเกษตรกรและการเพมสทธและบทบาทของเกษตรกรทเกยวของกบการทากนและการเขาถงแหลงทรพยากรทจาเปนตอการประกอบการเกษตร

แนวทางการพฒนา : เสนอรางพระราชบญญตการจดสวสดการเกษตร พ.ศ. ... เพอใหเกษตรกรมโอกาส

ไดรบสวสดการ เชน หลกประกนรายได การคมครองสขภาพ บาเหนจ บานาญยามชราภาพ ตลอดจนสวสดการอน นอกจากนน เสนอใหเกษตรกรมโอกาสเขาถงแหลงทรพยากรทดน โดยใหเกษตรกรทอาศยอยในพนทปาไมมเอกสารสทธรวมกบ อปท. และหนวยงานราชการทดแลพนทป าไมรวมกนพจารณา สารวจพนทจาแนกเขตทเกษตรกรอยอาศย ทดนทากน และพนทปาใหชดเจนแลวใหชมชนชวยกนกาหนดเขตพนทอยอาศยทดนทากน และเขตปาอนรกษ รวมทงเขตปาเศรษฐกจใชประโยชนรวมกน โดยใหชมชนชวยดแลรกษาปาไมใหมการบรกเพม สามารถปรบปรงพนทเพอทาการเกษตรได เชน กอสรางสระเกบนา ทงน ใหเกษตรกรมสทธทากน (สกท.) สามารถทากนไดยงยนนอกจากนนเสนอพระราชบญญตการสงเสรมคมครองและพฒนาระบบการเกษตรแบบพนธสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ... เพอใหมการพฒนาระบบการเกษตรแบบพนธสญญาทเปนธรรมตอเกษตรกร ผบรโภค ผประกอบการ ปองกนการผกขาดปจจยการผลต เงนทน เทคโนโลยและการตลาด ตลอดจนเสนอ ใหมการพฒนาเกษตรกรยากจนตามแนวเกษตรกรรรมยงยน โดยมงเปาหมายอยางนอยครงหนง ของเกษตรกรทมรายไดตากวาเสนความยากจน ควรไดรบการสงเสรมและพฒนาศกยภาพใหสามารถพงตนเองไดอยางยงยน มรายไดสงกวาเสนความยากจน

- จ -


[ฉ]

ยทธศาสตรท ๓ การพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพดานราคาสนคาเกษตร

กลยทธท ๑ การสรางความเปนธรรมดานราคาผลผลตทางเกษตรกรรม โดยคานงถงการสงเสรมสนคาเกษตรใหไดรบผลตอบแทนสงสด

แนวทางการพฒนา : ประการแรก การพฒนาเกษตรอตสาหกรรม เชอมโยงตงแตการผลต การแปรรป

จนถงการตลาด เพอยกระดบการทาการเกษตรในปจจบน จากสวนใหญผลตแลวขายผลผลตในรปวตถดบทไดราคาตา มรายไดนอย ใหเปนเกษตรกรทสามารถแปรรปผลผลตเพมมลคาแลวจาหนาย เปนผลตภณฑแปรรปทไดราคาสงขน รายไดเพมขน ใหเกษตรกรเปน “ผประกอบการเกษตรอตสาหกรรม” โดยจดทาโครงการนารอง พฒนาเกษตรอตสาหกรรมสาหรบพชเศรษฐกจทมศกยภาพ อาท ขาว ยางพารา ปาลมนามน มนสาปะหลงโรงงงาน ออยโรงงาน และขาวโพดเลยงสตว โดยสงเสรมใหเกษตรกรรวมตวเปนกลม/องคกร เนนทาระบบการผลตแปลงใหญเพอเพมประสทธภาพและลดตนทนการผลต

ประการทสอง เสนอใหมการประกนความสยงในการผลตและราคาผลผลต โดยจดใหมมาตรการชวยเหลอเกษตรกรใหไดรบการชดเชย เยยวยา บรรเทาความเสยหายจากความเสยงภย ประการตางๆ ในขนตอนทเกดขนระหวางการผลต การแปรรป จนถงการตลาด โดยปรบปรงประสทธภาพของมาตรการทมอยแลว ไดแก “การประกนภยพชผลเกษตร” สาหรบการจดใหม “กองทนรกษาเสถยรภาพราคาสนคาเกษตร” อาจจดตงเปนกองทนรวมสาหรบทกสนคาและผลตภณฑเกษตรหรอแยกเปนกองทนเฉพาะรายสนคาและผลตภณฑเกษตร โดยเบองตนภาครฐใหการสนบสนนเงนทนเปนหลก และมมาตรการจงใจใหภาคธรกจเกษตร รวมถงเกษตรกร/องคกรเกษตรกรรวมสมทบเงนทนดงกลาวในสดสวนทเหมาะสม

ประการทสาม เสนอใหมการจดตงศนยกระจายสนคาเกษตรและเครอขาย โดยจดตงและเชอมโยงเปนเครอขายการตลาดจากระดบพนทหมบาน ตาบล สระดบอาเภอ จงหวด และภมภาคครอบคลมทงประเทศ ระดบหมบานจดเปน “ตลาดชมชน” ระดบตาบลจดตง “ตลาดกลางเกษตรกรประจาตาบล” ระดบจงหวดจดตงเปน “ตลาดกลางเกษตรกรประจาจงหวด” ระดบภมภาคจดตงเปน “ศนยกระจายผลผลตและผลตภณฑเกษตรประจาภมภาค” ทงน ในระยะแรกดาเนนโครงการนารองใน 2 ภมภาคกอน

ประการทส เสนอใหมการจดตงบรษทจดการสงออกสนคาเกษตรรายผลผลต/ผลตภณฑเกษตร และศนยกระจายสนคาเกษตรในตลาดประเทศเปาหมาย โดยจดทาโครงการนารองทดลองจดตงบรษทจดการสงออกสนคาเกษตรรายผลผลต/ผลตภณฑเกษตรทมศกยภาพ พรอมจดตงศนยกระจายสนคาเกษตรในประเทศทเปนตลาดสงออกหลกของผลผลตและผลตภณฑเกษตรของประเทศไทย เชน ยางพารา ออย มนสาปะหลงโรงงาน และขาว ทงน ควรพฒนาตอยอดองคกรเกษตรกรในประเทศไปสการจดการสงออก/ศนยกระจายสนคาเกษตรในตางประเทศในอนาคต โดยการบรหารและการลงทนในบรษทมาจาก 3 สวน ไดแก ภาครฐ เอกชน และองคกรเกษตรกร ในเบองตนภาครฐควรถอหนรายใหญ และจงใจใหภาคเอกชนสามารถนาเงนลงทนในบรษท ไปหกลดหยอนภาษได ทงน มเงอนไขเอออานวยใหองคกรเกษตรกรเพมทนในกจการดงกลาว

- ฉ -


[ช]

กลยทธท ๒ การคนควา วจย และพฒนาภมปญญา พนธกรรมพชและสตวทองถน นวตกรรม เทคโนโลยทเหมาะสม และการถายทอดองคความรทไดจากการคนควาวจย และพฒนา เพอประโยชนทางเกษตรกรรมและเกษตรอตสาหกรรม

แนวทางการพฒนา : การปกปอง คมครอง และรกษาภมปญญา พนธกรรมพชและสตวทองถน โดยจดทา

ฐานขอมล รวบรวมภมปญญาพนธกรรมพชและสตว จดตงหนวยงานถาวรขนทาหนาทเฝาระวงและพทกษภมปญญาไทย พนธกรรมพชและสตวทองถน ประการตอมา ไดแก พฒนาการผลต และสรางมลคาเพม โดยสงเสรมการพฒนายาแผนไทยและยาจากสมนไพร เรงสรางวงจรความรวมมอ การผลตวตถดบสมนไพรจากตนนา กลางนา จนถงปลายนา ใหเกดความเชอมโยงระหวางภาครฐ และเอกชนในการผลตวตถดบพชสมนไพรเพออตสาหกรรม นอกจากนนสงเสรมสนบสนนการวจย ดานการเกษตร โดยเสนอใหรฐจดสรรงบประมาณใหมากขนเพยงพอตอความตองการของหนวยงานในการศกษา วจยและพฒนา โดยชมชนมสวนรวม และใหความสาคญกบการพฒนาศกยภาพนกวจยทองถน เชน ปราชญเกษตร การวจยเชงนโยบายแบบบรณาการ เชน แผนงานวจยเพอพฒนาส นคาเกษตรแบบครบวงจร ตงแตการผลต การแปรรป บรรจภณฑ และการตลาด แผนงานวจยเชงนโยบายการใชพนทเพาะปลกเลยงสตวในประเทศใหเกดสดสวนของผลสมฤทธสงสด ซงตองบรณาการ การทางานรวมกนของหลายหนวยงาน เปนผลงานวจยทสามารถนาไปเปนนโยบายกาหน ด แนวทางการพฒนาและเพมความสามารถการแขงขนดานการเกษตรกบประเทศอนได ทายทสด พฒนาระบบการศกษาและเรยนรสาหรบเกษตรกร โดยสรางระบบการเรยนรของเกษตรกรผานระบบปฏบตจรง ทงการผลตและธรกจตลาด ซงสวนหนงมาจากการวจยและนวตกรรมของเกษตรกรเอง กาหนดใหหนวยงานเจาของผลงานวจย ถายทอดสเกษตรกรผานสหกรณการเกษตร กลมเกษตรกร วสาหกจชมชน องคกรเกษตรกร หรอสภาเกษตรกรแหงชาต

กลยทธท ๓ การสรางเครอขายองคกรเกษตรกร เชอมโยงและพฒนาความรวมมอในดานการผลตทางเกษตรกรรม การแปรรป การตลาด และการบรโภคเพอการยงชพ ระหวางเครอขายองคกรเกษตรกรกบภาครฐและเอกชน

แนวทางการพฒนา : ประการทหนง การสรางความเขมแขงของกลมองคกรเกษตรกรรายชนดสนคา

เกษตร โดยมงใหเกษตรกรทผลตสนคาเกษตรชนดเดยวกนรวมกลมระดมความคดเหน และดาเนนการพฒนาแกไขปญหาตามลกษณะเฉพาะของสนคาแตละชนดซงแตกตางกน ตงแตการผลต การดแลรกษา การแปรรป และการตลาด โดยนารองสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคาชนดเดยวกนในระดบอาเภอ ดาเนนกจกรรม/ธรกจใหบรการสมาชกดานสนเชอ รวมซอ รวมขาย การแปรป และตลาด เมอเขมแขงแลวสงเสรมใหมการเลอกผแทนตงเปนกรรมการกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคานนๆ ระดบอาเภอ ระดบจงหวด และระดบประเทศเพอวางแผนพฒนาการผลต และการดาเนนธรกจขยายผลใหบรการแกสมาชกองคกรตอไป

ประการทสอง ไดแก การสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกรในการ ใชขอมลรวมวางแผนพฒนาพนท โดยมงพฒนาสรางความเขมแขงของเกษตรกรเชงพนทโดยเฉพาะพนทหางไกล พนทความมนคงใหเกษตรกรมโอกาสรวมกลมพฒนาตนเองตามศกยภาพภมสงคม และการมสวนรวมของแตละชมชน ดาเนนการตามแนวทางของมลนธปดทองหลงพระ ตงแตการใหชมชน

- ช -


[ซ]

มสวนรวมสารวจขอมลสภาพเศรษฐกจของครวเรอน แหลงนา สภาพดน ฯลฯ แลวนาขอมลเสนอชาวบานแสดงความคดเหน สรปสภาพปญหาและแนวทางแกไขปญหาพฒนาการเกษตร พรอมกาหนดกจกรรมรวมกนดาเนนการมตนา มตดน มตเกษตร มตอนรกษสภาพแวดลอม และมตการสรางความเขมแขงขององคกรเกษตรกร

ประการทสาม เสนอใหสรางความเปนเอกภาพของกลม/องคกรเกษตรกร โดยใหแกไขเชงโครงสราง แกไขกฎหมาย คาสง กฎ ระเบยบทเกยวของเพอกาหนดใหมองคกรเกษตรกรประเภทเดยว

ยทธศาสตรท ๔ การแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตรและการสรางความเขมแขง การบรหารจดการดานกองทนการเกษตร

กลยทธท ๑ การเสนอแนะแนวทางการเขาถงแหลงเงนทนและการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร

แนวทางการพฒนา : ประการแรก ไดแก พฒนาศกยภาพเกษตรกรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

โดยรณรงคใหเกษตรกรปรบเปลยนคานยมไปสการขยน ประหยด ละ ลด เลก อบายมข จดงานประเพณเรยบงาย และสรางความเขมแขงของชมชน มงสงเสรมเกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหม เกษตรอนทรย ไรนาสวนผสม นอกจากนนองคกรเกษตรกรรณรงคสงเสรมการออมเงนตงแตเดก ผใหญ วยสงอาย ประการทสอง ไดแก ปรบปรงแกไขกฎหมาย กฎ ระเบยบ โดยควบรวมองคกรทมวตถประสงคแกไขปญหาหนสนเชนเดยวกน เชน ควบรวมกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกรกบกองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจนเพอเพมประสทธภาพการชวยเหลอแกปญหาหนสนแกเกษตรกร ประการทสาม เพมโอกาสการเขาถงแหลงเงนทน แกไขปญหาหนนอกระบบ โดยประชาสมพนธใหเกษตรกรผมหนสนทราบและสามารถยนเรองเสนอหนวยงานทรบผดชอบชวยแกไขปญหา ปรบปรงหลกเกณฑเงอนไขการใหเงนกแกกลม/องคกรเกษตรกรทประสงคจะกเงนลงทนประกอบธรกจเกษตรอตสาหกรรม โดยผอนปรนหลกประกนเงนกทมงใชอสงหารมทรพย เปลยนเปนพจารณาความเปนไปไดของแผนดาเนนธรกจ สามารถใชเครองจกรทลงทนเปนหลกประกนเงนกได ประการทสสรางโอกาสไมกลบไปมภาระหนสน ม ง ใหเกษตรกรมทางเลอกปรบปรงพฒนา การประกอบอาชพเกษตรของตน โดยภาครฐสนบสนนขอมลผลการประกอบการเกษตรทเกษตรกรตนแบบ/ปราชญเกษตร ดาเนนการประสบความสาเรจใหเปนทางเลอกแกเกษตรกรทสนใจ รวมทงสงเสรมใหเกษตรกรรวมกลมผลตหรอจดหาปจจยการผลต เชน พนธพช พนธสตว ปย อาหารสตว สารชวภณฑปองกนกาจดศตรพชเพอใหเกษตรกรเปนเจาของปจจยการผลตเอง ควบคมตนทน การผลตได

- ซ -


[ฌ]

กลยทธท ๒ การปรบปรงการบรหารจดการกองทนทเกยวกบการเกษตรทมอย ใหสามารถรองรบการชวยเหลอเกษตรกรอยางครบวงจรและลดการซาซอน รวมถงการจดตงกองทนเพอวตถประสงคดงกลาว

แนวทางการพฒนา : ประการแรก ปรบปรงการบรหารจดการกองทนทมอยเดมเพอใหเกษตรกรสามารถ

เขาถงกองทน และไดรบการชวยเหลอทครอบคลมความตองการดานตางๆ มากขน โดยรวบรวมจดทาฐานขอมลกองทนเกยวกบการเกษตรทมอยในปจจบน จาแนกเปนหมวดหมตามวตถประสงค ขอบเขตการใหความชวยเหลอ อาท กองทนจดจดหาปจจยการผลต กองทนเพอสนบสนนการแปรรปและการตลาด แลววเคราะหเสนอแนวทางปรบปรงรปแบบการบรหารจดการกองทน หรอควร ควบรวมกองทนทมวตถประสงค/ขอบเขตการใหความชวยเหลอคลายคลงหรอซาซอนกน เชน การใหบรการเทคนควชาการควบคกบการใหเงนทน ทบทวนปรบปรงขนตอนวธการยนเรองขอรบ การชวยเหลอ ทงน แตละกองทนควรเนนการสนบสนนใหเกษตรกรรวมตวเปนกลม/องคกร และเสนอขอรบการสนบสนนเงนทนในลกษณะของแผนงาน/โครงการของกลมองคกรแทนการเสนอ ขอสนบสนนเงนทนรายบคคลเพอใชในกจการของเกษตรกรแตละรายไมเกยวของกน เชน การสนบสนนสนเชอแกกลม/องคกร ทเขารวมโครงการเกษตรอตสาหกรรม/โครงการ 1 ตาบล 1 SME เกษตร ทดาเนนการครบวงจรตงแตการผลต แปรรป จนถงการตลาด

ประการทสอง ไดแก การพฒนาแหลงเงนทนขนาดยอมตางๆ ทมอยในชมชนยกระดบเปน “กองทนพฒนาเกษตรกร/เกษตรกรรม” ในแตละชมชน เพอเพมประสทธภาพและประสทธผลในการใหความชวยเหลอเกษตรกร ใหเกษตรและคนในชมชนชนบทสามารถบรหารจดการกองทน โดยพฒนาเงอนไขความพรอมของบคลากรและระบบการทางานของแหลงทนขนาดยอมตางๆ ในชมชนชนบท อาท กลมออมทรพยเพอการผลต กลมสจจะออมทรพยเพอสรางความพรอม จากนนพฒนารปแบบโครงสรางการจดการองคกร ขอบเขตการดาเนนงาน ระบบการบรหารจดการ การกากบดแล รวมถงพฒนาความพรอมของเกษตรกรและคนในชมชนทจะบรหารกองทน จากนนตรากฎหมายรองรบการจดตงและการดาเนนงานของกองทน ทงน ควรดาเนนการทดลองจดตงภมภาคละ 1 แหง กอนแลวขนตอไปเผยแพรขยายผล ในสวนของกระบวนการขบเคลอนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสการปฏบตนน มการดาเนนการ 3 ขนตอน ไดแก 1) การผลกดนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมใหเปนนโยบาย โดยตาม พ.ร.บ.สภาเกษตรกรแหงชาต มาตรา 42 ระบวา เมอสภาเกษตรกรแหงชาตจดทาแผนแมบทแลวใหเสนอนายกรฐมนตรพจารณา เพอเสนอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป ซงแตละกระทรวงสามารถกาหนดเปนนโยบายมอบหมายหนวยงานระดบกรมและหนวยงานในสงกดดาเนนการตอไป นอกจากนน สภาเกษตรกรแหงชาต จะนาเสนอแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมนตอสานกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต รวมทงกระทรวงเกษตรและสหกรณ ตลอดจนกระทรวงทเกยวของ ขอใหพจารณาเปนสวนหนงของแผนพฒนาการเกษตรของประเทศ

- ฌ -


[ญ]

2) กลไกการขบเคลอนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสการปฏบต โดยใหมการจดตงคณะกรรมการจดตงคณะกรรมการบรณาการขบเคลอนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสวนกลาง ระดบกระทรวง เพอรวมกนจดทาแผน โครงการ และการจดสรรงบประมาณสนบสนนตามกลยทธภายใตแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม กอนมอบหมายใหหนวยงานในพนทดาเนนการ สวนระดบจงหวดใชกลไกคณะอนกรรมการพฒนาการเกษตรและสหกรณจงหวด พจารณาใหหนวยงานซงมหนาทรบผดชอบ รบดาเนนโครงการจากแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมจงหวด นอกจากนนใหเครอขายสภาเกษตรกรระดบตาบลประสานเสนอโครงการจากแผนงานพฒนาเกษตรกรรมตาบล ขอรบการสนบสนนจาก อบต. และเทศบาล 3) การตดตามและการตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม โดยแตงตงคณะกรรมการตดตาม ตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมระดบกระทรวงเพอกาหนดกรอบแนวทางการตดตามตรวจสอบ สวนในระดบจงหวดใหแตงตงคณะอนกรรมการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนงาน/โครงการ ตามแผนแมบทฯ ในจงหวด แลวรวบรวมเปนรายงานผลการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานแตละโครงการในภาพรวมของประเทศเพอเสนอนายกรฐมนตรตอไป

- ญ -


สารบญ หนา

บทสรปผบรหาร ก สวนท ๑ : บทนา ๑

หลกการและเหตผล ๑ วตถประสงค ๑ กรอบการดาเนนงาน ๒ การเชอมโยงนโยบายและยทธศาสตรของรฐทเกยวของ 3

กบภาคการเกษตร การเชอมโยงและขนตอนการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม 15

(พ.ศ.๒๕๖๐ - พ.ศ.๒๕๖๔) กรอบแนวคดการพฒนาการเกษตร 17

สวนท ๒ : การวเคราะหสภาพปญหา ความตองการและการประเมนสถานการณ 21 การเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนาภาคการเกษตรของประเทศ

การวเคราะหสภาพปญหาและความตองการ 21 การเปลยนแปลงระดบโลกทสาคญกบภาคการเกษตร 58 การเปลยนแปลงในระดบประเทศทสาคญกบภาคการเกษตร 61

สวนท ๓ : ทศทางการพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔) 65 สวนท ๔ : ยทธศาสตรพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564) 73

ประเดนยทธศาสตรท ๑ : การพฒนาทรพยากรบคคลและความเขมแขง 73 ขององคกรเกษตรกร

ประเดนยทธศาสตรท ๒ : การพฒนาและคมครองทรพยากรการผลต 83 ทางการเกษตร

ประเดนยทธศาสตรท ๓ : การพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษา 109 เสถยรภาพดานราคาสนคาเกษตร

ประเดนยทธศาสตรท ๔ : การแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตร 129 และการสรางความเขมแขงการบรหารจดการดานกองทนการเกษตร

สวนท ๕ : การนาแผนไปสการปฏบตและการตดตามประเมนผล 137 การผลกดนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมใหเปนนโยบาย 137 กลไกการขบเคลอนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสการปฏบต 138 การตดตามและตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม 139 ขนตอนการตดตามประเมนผลการดาเนนงานตามยทธศาสตร 140


- 1 -


- 1 -

สวนท 1 บทนา ๑.๑ หลกการและเหตผล ตามพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๓ มาตรา ๑๑ (๔) กาหนดให สภาเกษตรกรแหงชาตมหนาทสาคญประการหนง ไดแก เสนอแผนแมบทตอคณะรฐมนตร นอกจากนน มาตรา ๔๑ ยงกาหนดใหสภาเกษตรกรแหงชาต จดทาแผนแมบทโดยผานกระบวนการ มสวนรวมของผมสวนไดเสย รวมทงเชอมโยงกบแผนแมบทระดบจงหวด และตองมสาระสาคญ อยางนอย ๑๑ เรอง เชน การพฒนาศกยภาพ การสงเสรมและสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกร องคกรเกษตรกร กลมเกษตรกร และยวเกษตรกร ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การสรางความเปนธรรมดานราคาผลผลตทางเกษตรกรรม โดยคานงถงการสงเสรมใหสนคาเกษตรไดรบผลตอบแทนสงสด การพฒนาแหลงนาและจดระบบชลประทานเพอเกษตรกรรม การเสนอแนวทางการเขาถงแหลงทน และการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร และสรางเครอขายองคกรเกษตรกร เชอมโยงและพฒนาความรวมมอในการผลตทางเกษตรกรรม การแปรรป การตลาด และการบรโภคเพอการยงชพระหวางเครอขายองคกรเกษตรกรกบภาครฐและภาคเอกชน เปนตน ในการน สภาเกษตรกรแหงชาตไดกาหนดยทธศาสตรการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมจากลางสบน โดยใหมการจดประชมระดมความคดเหนเกษตรกรและผแทนหนวยงาน/องคกรทเกยวของในระดบตาบล เพอไดขอมลปญหาความตองการ และขอเสนอแนวทางพฒนาแกไขปญหาดานการเกษตรรวมทงโครงการในระดบตาบล จากนนประมวลขอมลจากแผนงานพฒนาเกษตรกรรมตาบลตางๆ เปนแผนงานพฒนาเกษตรกรรมระดบอาเภอ จนถงแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมระดบจงหวดตามลาดบ ทงน ในสวนของการจดทาแผนแมบทเพอพฒนา เกษตรกรรมระดบชาตน สภาเกษตรกรแหงชาตไดประมวลขอมลจากแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมระดบจงหวด รวมกบขอเสนอของคณะกรรมการประจาสภาเกษตรกรแหงชาต แลวเสนอเขาทประชมคณะทางานจดเตรยมขอมลแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม จากนนนาเสนอตอคณะกรรมการ ดานยทธศาสตร การขบเคลอนแผนพฒนาเกษตรกรรมและงบประมาณ และทประชมสภาเกษตรกรแหงชาต ขนตอนตอมาไดจดประชมประชาพจารณ รางแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม รบฟงความคดเหนจากผมสวนไดเสยและภาคสวนทเกยวของ ทงในสวนเกษตรกรแล ะคณะผปฏบตงานเครอขายสภาเกษตรกรระดบตาบล ระดบอาเภอ สมาชกสภาเกษตรกรจงหวด หนวยงานท เกยวของ ปราชญเกษตร ภาคเอกชน สมาชกสภาเกษตรกรแหงชาต ตลอดจนพนกงาน สภาเกษตรกร

๑.๒ วตถประสงค เพอทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม สภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ.2560 – 2564 โดยผานกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดเสย รวมทงเชอมโยงแผนแมบทระดบจงหวด และสอดคลองตามสาระสาคญภายใตพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553


- 2 -


- 2 -

๑.๓ กรอบการดาเนนงาน ในการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม สภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ.2560 – พ.ศ.2564 โดยกระบวนการมสวนรวม ไดยดกรอบการดาเนนงานตามกระบวนการวางแผน เชงยทธศาสตร มขนตอนในการดาเนนงาน 5 ขนตอน คอ การรวบรวมขอมลพนฐานและบรบท การกาหนดทศทางการพฒนา การกาหนดยทธศาสตรการพฒนา การนายทธศาสตรไปสการปฏบต การควบคมยทธศาสตรและตดตามประเมนผล

การรวบรวมขอมลพนฐาน ประเมนแนวโนมและ

สถานการณเสยงภาคเกษตร

วเคราะหปญหา ความคาดหวง ความตองการภาคเกษตร

วเคราะหสถานการณปจจบน

วเคราะหสภาพแวดลอม ภาคเกษตร

SWOT Analysis

เปาหมายเชงยทธศาสตร

การกาหนดยทธศาสตร Strategy Formulation ตวชวดเชงยทธศาสตร

การควบคมยทธศาสตรและตดตามประเมนผล Strategy Formulation

กลยทธ/แนวทางพฒนา

การนายทธศาสตรไปสการปฏบต Strategy Implementation Strategy Implementation

แผนงาน 1 แผนงาน 2

โครงการ 1 โครงการ 2 โครงการ 1 โครงการ 2

กจกรรม 1




การจดวางทศทางการพฒนา MISSION OBJECTIVES

VISION


- 3 -


- 3 -

๑.๔ การเชอมโยงนโยบายและยทธศาสตรของรฐทเกยวของกบภาคการเกษตร ในการจดทาแผนจะตองมการเชอมโยงยทธศาสตร และแผนในแตละระดบตงแตระดบชาต

จนถงระดบทองถน เพอใหบรรลวตถประสงคของการจดทาแผนแมบทพฒนาเกษตรกรรมของ สภาเกษตรกรแหงชาต ทไดกาหนดพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553 ใหการจดทาแผนแมบทพฒนาเกษตรกรรม จะตองมความเชอมโยง และสอดคลองกบแผนแมบทในทกระดบ ตงแตระดบทองถน ระดบจงหวด และในระดบประเทศ ซงสามารถสรปความเชอมโยงของแผนใน แตละระดบ ไดดงน

แผนแมบท พฒนาเกษตรกรรม

ระดบชาต

แผน พฒนาเกษตรกรรม

ระดบจงหวด แผนยทธศาสตรพฒนาจงหวด

แผนยทธศาสตรพฒนากลมจงหวด

แผนยทธศาสตรพฒนาภาค

แผนยทธศาสตรขององคกรปกครองสวนทองถน

แผนงานอาเภอ 1 แผนงานพฒนาเกษตรกรรม ระดบอาเภอ

แผนงานตาบล 2 แผนงานตาบล 1 แผนงานตาบล 3

แผนงานพฒนาเกษตรกรรม ระดบตาบล

แผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต

นโยบายรฐบาลดานเกษตร

แผนยทธศาสตรดานเกษตรของกระทรวง

พระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553


- 4 -


- 4 -

การจดทาแผนครงน ยดการเชอมโยงยทธศาสตร โดยเชอมโยงกรอบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2579) ซงรฐบาลของพลเอกประยทธ จนทรโอชา ไดรเรมจดทายทธศาสตรชาตในระยะยาว 20 ป เพอกาหนดทศทางการพฒนาประเทศในอนาคตทชดเจน เชอมโยงกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564) ตลอดจนแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564) อกทงเชอมโยงกบนโยบายของรฐบาล โดยมสาระสาคญของแผนฉบบตางๆ ดงน 1.4.1) กรอบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2579) ยทธศาสตรชาตกาหนดวสยทศนว า “ประเทศมความมนคง มนค ง ย งยน เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ประกอบดวยยทธศาสตรทเกยวของกบภาคการเกษตร ดงน ยทธศาสตรท 1 ดานการสรางขดความสามารถในการแขงขน เพอใหประเทศไทยสามารถยกระดบเปนประเทศพฒนาแลว ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2579) วางเปาหมายใหไทยเปนประเทศทมรายไดสงระดบ 12,735 เหรยญสหรฐฯ ตอคนตอป จงตองมงเนนยกระดบผลตภาพและการใชนวตกรรม ในการเพมความสามารถในการแขงขนและการพฒนาอยางยงยน ทงในสาขาอตสาหกรรมเกษตร และบรการ การสรางความมนคงปลอดภยดานอาหาร ซงมแนวทางทเกยวกบภาคการเกษตร ดงน 1.1) พฒนาภาคการผลตและบรการ ดวยการเสรมสรางฐานการผลตภาคเกษตรใหเขมแขงและยงยน เพมขดความสามารถในการแขงขนของภาคเกษตร พฒนาสนคาเกษตรและอาหารทมศกยภาพในการแขงขนเพอสรางรายได และความมนคงดานอาหารของประเทศ และสงเสรมเกษตรกรรายยอยใหปรบไปสการทาการเกษตรทยงยนและเปนมตรกบสงแวดลอม และรวมกลมเกษตรกรในการพฒนาอาชพทเขมแขง 1.2) พฒนาผประกอบการและเศรษฐกจชมชน ดานการพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมสสากล พฒนาวสาหกจชมชนและสถาบนเกษตรกรเพอสรางความเขมแขงของชมชน และกลมประชาชน เกษตรกรในชมชนใหเปนฐานรากสาคญในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม รวมทงใหสามารถพงพาตนเอง 1.3) การลงทนพฒนาโครงสรางพนฐาน ดานวทยาศาสตร เทคโนโลยวจยและนวตกรรม มงใชองคความร เทคโนโลยและนวตกรรม เพอเพมมลคาใหสนคาและบรการ และการพฒนาประเทศ ยทธศาสตรท 2 การพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน พฒนาศกยภาพคนตลอดชวงชวตใหสนบสนนการเจรญเตบโตของประเทศ โดยเรมพฒนาตงแตในครรภและตอเนองไปตลอดชวงชวต วยเรยนมทกษะและความสามารถการเรยนรทสอดรบกบทกษะในศตวรรษท 21 วยรน/นกศกษาใหมทกษะการเรยนร ทกษะอาชพทสอดคลองตามความตองการของประเทศ มทกษะชวต สามารถอยและรวมทางานกบผอนไดภายใตสงคมทเปนพหวฒนธรรมและวยแรงงาน ใหมการพฒนายกระดบสมรรถนะฝมอแรงงานอยางตอเนอง มการทางานตามหลกการทางานทมคณคา เพอสรางผลตภาพเพมใหกบประเทศ มความรความเขาใจทางการเงน เพอใหสามารถจดการการเงนของตนเองและครอบครว วยผสงอายใหอยไดอยางมศกดศร มความสข มรายไดพอเพยง ในการดารงชวต มงานทเหมาะสมตามศกยภาพของประสบการณ มหลกประกนทางสขภาพ


- 5 -


- 5 -

ยทธศาสตรท 3 ดานการสรางโอกาสความเสมอภาค และเทาเทยมกนทางสงคม ประเทศไทยจาเปนตองเรงกระจายโอกาสการพฒนาและสรางความมนคงใหทวถง ปรบเปลยนจากสงคมทมความเหลอมลาไปสสงคมเสมอภาคและเปนธรรม เปนสงคมทคนอยกนไดอยางมความสขอนเปนพนฐานสาคญทจะนาไปสการพฒนาทมนคงและยงยน โดยมแนวทางการสรางความมนคงปลอดภย และการลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจและสงคม โดยการกระจายทรพยากรใหทวถงเปนธรรม ทงในดานการบรการสาธารณะขนพนฐานทรพยากรตางๆ โดยเฉพาะกลมผม รายไดนอยและกลมผดอยโอกาส อาท การเขาถงปจจยการผลต การปฏรปทดน การถอครองทดน และการไดรบบรการดานการศกษาและสาธารสข ทมคณภาพอยางทวถง การสรางหลกประกนทางรายไดใหกบแรงงานนอกระบบทมรายไดนอย การจดรปแบบสวสดการพนฐานทจาเปนและเหมาะสม ตามกลมเปาหมายทคานงถงฐานะทางเศรษฐกจและสงคมทแตกตางกน โดยมแนวทางรวมรบภาระคาใชจายอยางเหมาะสม ยทธศาสตรท 4 ดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม 4.1) จดระบบอนรกษ ฟนฟและปองกนการทาลายทรพยากรธรรมชาต ดาเนนการปกปองรกษา และฟนฟทรพยากรปาไม ปองกนการบกรกทาลายปาอยางเขมงวด เรงรดการปลกไมโดยเลยนแบบระบบธรรมชาต สงเสรมการปลกปาเศรษฐกจ มระบบการจดการปาไมอยางยงยน บรหารจดการการใชประโยชนทดนในพนทปาไมบนพนฐานใหคนและชมชนสามารถอยกบปาได นาระบบสารสนเทศมาใชเพอบรหารจดการ 4.2) วางระบบการบรหารจดการนาใหมประสทธภาพทง 25 ลมนา เนนการปรบระบบการบรหารจดการอทกภยอยางบรณาการ ใหมแหลงเกบกกนาตนทน และแหลงชะลอนาทเพยงพอ เพอขดความสามารถในการเกบกกนา และเพมประสทธภาพการระบายนา และการผนนา โดยขดลอกรองนาและแหลงนา เพอแกไขปญหาอทกภย ภยแลง ควบคกบการกาหนดพนทรบนานอง การพฒนาคลงขอมลระบบพยากรณ การปรบปรงองคกรและกฎหมาย รวมทงสรางการมสวนรวมในการบรหารจดการนา 1.4.2) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564) สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดยดวสยทศนภายใตกรอบยทธศาสตรชาต 20 ป มาเปนกรอบวสยทศนของประเทศไทย ในแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ดงน “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศทพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ทงน ไดกาหนดยทธศาสตรไว 10 ยทธศาสตร โดยมยทธศาสตรทเกยวของกบภาคการเกษตร ดงน ยทธศาสตรท 1 ดานการสรางความเปนธรรมลดความเหลอมลาในสงคม แนวทางการพฒนา 1.1) เพมโอกาสใหกบกลมเปาหมายประชากรรอยละ 40 ทมรายไดตาสด ใหสามารถเขาถงบรการทมคณภาพของรฐ และมอาชพ ไดแก สรางโอกาสการมทดนทากนของตนเองและยกระดบรายได โดยรฐเขาไปสนบสนนการมทดนทากนอยางยงยนในรปแบบทครบวงจร ตงแตการจดสรรทดนอยางมเงอนไข เพอปองกนการเปลยนมอใหแกกลมคนจนในภาคเกษตรทไรทดน ทากน การพฒนาทกษะความชานาญ การจดสรรเงนทนเพอประกอบอาชพอยางทวถง การขยาย


- 6 -


- 6 -

โอกาสในการเขาถงขาวสาร สารสนเทศและองคความรในการประกอบอาชพ และการสนบสนนดานการตลาด ตลอดจนสงเสรมทกษะการบรหารเงน เพอใหสามารถจดการรายได เงนทน และหนสนอยางมประสทธภาพ 1.2) เสรมสรางศกยภาพชมชน การพฒนาเศรษฐกจชมชน และการสรางความเขมแขงการเงนฐานรากตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอใหชมชนสามารถพงตนเองได มสทธในการจดการทน ทดน และทรพยากรภายในชมชน โดยสงเสรมการประกอบอาชพของผประกอบการระดบชมชน ยทธศาสตรท 2 ดานการสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน แนวทางการพฒนา 2.1) การบรหารจดการเศรษฐกจสวนรวม ดานการพฒนาภาคการเกษตร ไดแก 2.1.1) เสรมสรางฐานการผลตภาคเกษตรใหเขมแขงอยางยงยน โดยพฒนาและบารงรกษาแหลงนาเพอการเกษตร จดระบบการปลกพชใหสอดคลองปรมาณนาทหาได คมครองพนทเกษตรกรรมทมศกยภาพและขยายโอกาสเขาถงพนททากนของเกษตรกรใหมากขน 2.1.2) สรางและถายทอดความรทางวชาการ วทยาศาสตร เทคโนโลย นวตกรรม และภมปญญาทองถน ดานการเกษตรแบบมสวนรวม โดยสงเสรมการวจยพฒนาปจจยการผลตพนธพช พนธสตว วจยและพฒนาเทคโนโลยการผลต และผลตภณฑเกษตรรปแบบใหมๆ เพอสรางมลคาเพม และความหลากหลายของสนคา รวมทงพฒนารปแบบและกระบวนการถายทอดความรเพอปรบระบบการผลตทเหมาะสมกบสภาพพนทและการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ 2.1.3) ยกระดบการผลตสนคาเกษตรและอาหารเขาสระบบมาตรฐาน และสอดคลองกบความตองการของตลาดและการบรโภคอาหารเพอสขภาวะ โดยส งเสรมการผลตสนคาเกษตร และอาหารใหไดคณภาพมาตรฐานและความปลอดภย และขบเคลอนการผลตสนคาเกษตรอนทรยอยางจรงจง 2.1.4) เสรมสรางขดความสมารถการผลตในหวงโซอาหารอตสาหกรรมเกษตร โดยเสรมสรางศกยภาพของสถาบนเกษตรกร และการรวมกลมใหเปนกลไกหลกในการบรหารจดการตลอดหวงโซมลคาของอตสาหกรรมเกษตร สงเสรมใหเกษตรกรผลตพช ปศสตว และทาการประมงใหสอดคลองกบศกยภาพพนทและความตองการของตลาด (Zoning) สนบสนนการสรางมลคาเพมสนคาเกษตร และใชประโยชนจากฐานทรพยากรชวภาพ เพอตอยอดองคความรและพฒนาผลตภณฑมลคาสง 2.1.5) สงเสรมและเรงขยายผลแนวคดทาการเกษตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยสงเสรมใหเกษตรกรมสวนรวมในการกาหนดนโยบายการเกษตร สงเสรมขยายผลและพฒนาการผลตในระบบเกษตรกรรมยงยน ควบคมการใชสารเคมการเกษตรทเปนอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอมอยางเครงครด 2.1.6.) พฒนาปจจยสนบสนนในการบรหารจดการภาคเกษตร และสนบสนนเกษตรกรรนใหม โดยพฒนาฐานขอมลดานอปสงคและอปทานดานการเกษตรใหมความแมนยาสามารถนามาใชวางแผนดานการเกษตร ผลตเกษตรกรรนใหม หรอดาเนนนโยบายบณฑตคนถน การจดทาหลกสตรการศกษาท เนนการเรยนรจากภาคปฏบต เพอสรางเกษตรกรทมความร


- 7 -


- 7 -

ความสามารถในการยกระดบการผลต การแปรรป การตลาด และการบรหารจดการ ตลอดจนปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการเกษตรใหทนสมย ยทธศาสตรท 3 การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน แนวทางการพฒนา 3.1) การรกษา ฟนฟทรพยากรธรรมชาต สรางความสมดลการอนรกษและการใชประโยชนอยางยงยนและเปนธรรม โดยอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ อยางยงยน พฒนาระบบบรหารจดการทดน และแกไขการบกรกทดนของรฐ ปกปองทรพยากรทางทะเลและปองกนการกดเซาะชายฝง 3.2) เพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรนาเพอใหเกดความมนคง สมดล และยงยน โดยเพมประสทธภาพการเกบกกนาของแหลงนาตนทน และระบบการกระจายนาใหดขน ดวยการพฒนาแหลงนาขนาดกลาง และขนาดเลก ใชทงนาผวดนและนาใตดน และการจดการฝายโดยชมชน เพมประสทธภาพการใชนาและการจดสรรนาตอหนวยในภาคการผลตใหสามารถ สรางมลคาเพมไดสงขน โดยปรบเปลยนชนด วธการ หรอรปแบบการปลกพชใหเหมาะสมกบปรมาณนา ทเกบกก และศกยภาพของพนท รวมทงความตองการของตลาด 3.3) เพมประสทธภาพการจดการคณภาพนาในพนทลมนาวกฤต และลมนาสาคญอยางครบวงจร โดยลดการเกดนาเสยจากแหลงกาเนด 3.4) สงเสรมการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยสนบสนนการผลตภาคการเกษตรไปสเกษตรกรรมทยงยน 3.5) พฒนาระบบบร หารจ ดการและกลไกแก ไขปญหาความข ดแย ง ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยทบทวนแกไขกฎหมาย โดยเฉพาะรางพระราชบญญต ปาชมชนเพอคมครองสทธชมชน วถชวตของกลมชาตพนธทอาศยบนพนทตนนาหรอพนทอนรกษเพอใหคนอยรวมกบปาไดอยางยงยน ยทธศาสตรท 4 ดานการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจย และนวตกรรม แนวทางการพฒนา 4.1) เรงสงเสรมการลงทน วจยและพฒนา และผลกดนสการใชประโยชน ในเชงพาณชยและเชงสงคม โดยเรงรดการถายทอดผลงานวจยและพฒนา และเทคโนโลยสเกษตรกรรายยอย วสาหกจชมชน และวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม 4.2) ดานการบรหารจดการ สนบสนนใหมการทาวจยทสอดคลองกบศกยภาพและความตองการของพนทเพอสนบสนนการจดทาแผนพฒนาจงหวดและกลมจงหวด ยทธศาสตรท 5 ดานการพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ

แนวทางการพฒนา 5.1) การพฒนาภาคเพอสรางโอกาสทางเศรษฐกจใหกระจายตวอยางทวถง

5.1.1) ภาคเหนอ พฒนาใหเปนฐานเศรษฐกจสรางสรรคมลคาสง โดยพฒนาประสทธภาพการผลตทางการเกษตร และสรางมลคาเพมภายใตแนวคดเกษตรปลอดภยและเกษตรอนทรย ควบคกบการพฒนาอตสาหกรรมเกษตรแปรรปใหมความหลากหลายสอดคลองกบความตองการของตลาด รวมทงฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความอดมสมบรณ สรางความสมดลแกระบบนเวศนเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ


- 8 -


- 8 -

5.1.2) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พฒนาใหหลดพนจากความยากจน สเปาหมายการพงตนเอง โดยเพมศกยภาพการผลตสนคาเกษตรไปสมาตรฐานเกษตรอนทรยและอาหารปลอดภย พฒนาอตสาหกรรมเกษตรแปรรปไปสผลตภณฑทมมลคาเพมสงขน เพมประสทธภาพการบรหารจดการนาเพอการพฒนาทยงยน

5.1.3) ภาคกลาง พฒนาเปนฐานเศรษฐกจชนนา โดยพฒนาคณภาพและมาตรฐานการผลตอาหารและสนคาเกษตรใหมความทนสมย เปนสากล เพอเสรมสรางความเขมแขงใหภาคกลางเปนฐานการผลตอาหารและสนคาเกษตรทมคณภาพปลอดภยและไดมาตรฐานโลก สนบสนนการเปนศนยกลางการผลตอาหารของประเทศ

5.1.4) ภาคใต พฒนาเปนฐานการสรางรายไดทหลากหลาย โดยเสรมสรางความเขมแขงภาคการเกษตรใหเตบโตเตมศกยภาพของหวงโซคณคา เพอสรางรายไดใหกบพนทอยางตอเนองและยงยน รวมทงวางระบบปองกนและแกไขปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอรกษาสมดลของระบบนเวศในพนททเปนแหลงตนนาของภาค 1.4.3) แผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564) สานกงานเศรษฐกจการเกษตรไดดาเนนการจดทาแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564) โดยไดกาหนดวสยทศนวา “ภาคเกษตรกาวไกลดวยเทคโนโลยและนวตกรรม ตลาดนาการผลต ชวตเกษตรกรมคณภาพ ทรพยากรการเกษตรมความสมดลและยงยน” ซงประกอบดวย 4 ยทธศาสตร ดงน ยทธศาสตรท 1 สรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร แนวทางการพฒนา 1.1) ขยายผลการทาการเกษตรตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ดวยการสรางจตสานกใหเกษตรกรนอมนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการทาการเกษตรใหครอบคลมทกครวเรอน กลมเกษตรกร องคกร เครอขายเกษตรกร และสถาบนเกษตรกร 1.2) เสรมสรางความภาคภมใจและความมนคงในการประกอบอาชพเกษตรกรรม ดวยการสรางและพฒนาเกษตรกรรนใหมเขาสภาคการเกษตร โดยสรางตนแบบเกษตรกรรนใหมทประสบผลสาเรจ และประชาสมพนธใหคนรนใหมรบร ปลกฝงคานยมทาการเกษตร บรรจในหลกสตรการเรยนการสอนเปนทางเลอกใหแกเยาวชนตงแตระดบอนบาลขนไป สรางระบบสวสดการใหแกเกษตรกร ปรบโครงสรางหนสนเกษตรกรอยางตอเนอง และเปนแผนระยะยาว 1.3) สงเสรมการทาเกษตรกรรมยงยนใหเหนผลในทางปฏบต เชน เกษตรผสมผสาน เกษตรธรรมชาต เกษตรทฤษฎใหม ดวยการเรงขบเคลอนการดาเนนงานตามยทธศาสตรเกษตรอนทรย พ.ศ. 2559 - 2564 ใหบรรลเปาหมายเพมพนทการผลตเกษตรอนทรยไมนอยกวารอยละ 20 ตอป และพฒนาตลาดสนคาเกษตรปลอดภยเพอเปนทางเลอกใหแกผบรโภค 1.4) พฒนาองคความรของเกษตรกรสเกษตรกรมออาชพ (Smart Farmer) ดวยการเสรมสรางองคความรเกยวกบการผลตสนคาเกษตรปลอดภย การทาเกษตรอนทรย การปรบปรงดน การผลตพนธด การใชปยอนทรย เคมอยางถกตองตามคาวเคราะหดน การปองกนกาจดศตรพชตามหลกวชาการ การวางแผนการผลต การบรหารจดการสนคาเกษตร การบรหารจดการตนทน รวมถงการใหความรเนนความรเกยวกบการบรหารจดการดานการตลาด


- 9 -


- 9 -

1.5) สรางและเชอมโยงเครอขายของเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร โดยสรางตนแบบการผลตสนคาเกษตรมาตรฐานตลอดหวงโซอปทานทประสบผลสาเรจในแตละชนดสนค า สนบสนนความรวมมอระหวางเกษตรกรรายใหญกบเกษตรกรรายยอยใหเกดการพฒนากลมการผลต และเชอมโยงสอตสาหกรรมการเกษตรผานการสงเสรมในรปแบบเครอขาย วสาหกจ และถายทอดเทคโนโลยระหวางกน รวมถงอานวยความสะดวกดานการเกษตรเชงพาณชย การพฒนาเครอขายสงคมออนไลนเพอเชอมโยงและแลกเปลยนขอมลขาวสารของกลมเกษตรกรและเครอขายเกษตรกร สงเสรมการรวมกลมเกษตรกรเพอสรางความเขมแขง พฒนาสถาบนเกษตรกรใหเขมแขงสามารถตอยอดเปนผประกอบการธรกจเกษตร รวมทงเชอมโยงและบรณาการจากทกภาคสวนเพอแกไขปญหาของเกษตรกรอยางเปนระบบ ยทธศาสตรท 2 เพมประสทธภาพการบรหารจดการสนคาเกษตรตลอดโซอปทาน

แนวทางการพฒนา 2.1) สงเสรมการผลตสนคาเกษตรใหไดมาตรฐานรองรบความตองการของตลาด โดยพฒนากระบวนการกอนเกบเกยว เพอลดตนทนการผลตและพฒนาการผลตสนคาเกษตรใหมคณภาพตามมาตรฐานสากล พฒนากระบวนการหลงการเกบเกยวเพอรกษาคณภาพสนคาเกษตร ลดการสญเสยระหวางเกบเกยว พฒนาองคความรและสรางความเขาใจเกยวกบมาตรฐานสนคาเกษตร 2.2) สงเสรมการบรหารจดการโซอปทานสนคาเกษตร โดยถายทอดความรเกยวกบการบรหารจดการโลจสตกสและโซอปทานการเกษตร สงเสรมเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรทาการเกษตรแบบกลมการผลต (Cluster) เครอขายวสาหกจ และเกษตรพนธสญญากบผประกอบการธรกจเกษตร เพอเขาสอตสาหกรรมเกษตรแปรรปทงในและตางประเทศ รวมทงสนบสนนและพฒนาสถานท พนท หรอศนยกระจายสนคาของสหกรณใหเปนแหลงรวบรวม คดแยกคณภาพ และกระจายผลผลตหรอผลตภณฑไปยงตลาดผบรโภคระดบตางๆ ตงแตระดบพนท ชมชน จงหวด/ขามจงหวดและประเทศ 2.3) เพมมลคาสนคาเกษตร ดวยการสงเสรมการผลตสนคาทมคณภาพ เอกลกษณ และมลคาสงตามความตองการของตลาดเฉพาะกลม (Niche Market) สงเสรมการนาภมปญญาทองถนไปใชในการแปรรปเพอเพมมลคาสนคาเกษตร สรางมลคาสนคาเกษตรดวยแนวคดสรางสรรคหรอเกษตรประณต ตลอดโซอปทาน โดยใชเทคโนโลยสนบสนนการผลต 2.4) จดตงศนยกลางและพฒนาระบบตลาดสนคาเกษตร โดยสนบสนนการจดตงศนยเมลดพนธพช และพนธสตวทมคณภาพในอาเซยน สงเสรมการเปนศนยกลางการผลตอาหารและสงออกสนคาเกษตร อาหารและผลตภณฑทดตอสขภาพ สนบสนนการจดตงศนยบรหารจดการสนคาเกษตร หรอตลาดสนคาเกษตร เพอเปนศนยกลางซอขายแลกเปลยนสนคาเกษตรตงแตระดบพนทเชอมโยงกบระบบตลาดในระดบตางๆ รวมทงสราง ปรบปรง และพฒนาโครงสรางพนฐานและสงอานวยความสะดวกดานการตลาดของสถาบนการเกษตร 2.5) สนบสนนความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชน ดวยการสนบสนนใหผประกอบการธรกจเกษตรหรอภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการลงทน หรอดาเนนการในรปแบบ PPP (Public Private Partnership) โดยการจดหาโครงสรางพนฐานหรอสงอานวยความสะดวก 2.6) สนบสนนการจดการความเสยงทจะกระทบตอพชผลทางการเกษตร ดวยการสรางระบบประกนภยพชผลทางการเกษตร


- 10 -


- 10 -

ยทธศาสตรท 3 เพมความสามารถในการแขงขนภาคการเกษตรดวยเทคโนโลยและนวตกรรม

แนวทางการพฒนา 3.1) สงเสรมและสนบสนนการวจย เทคโนโลยและนวตกรรมดานการเกษตร ดวยการสงเสรมและสนบสนนการวจย เทคโนโลย และนวตกรรม ตงแตระดบการผลต การแปรรป และการตลาดในเชงบรณาการความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของ โดยใชศาสตรดานตางๆ มาสนบสนน เชน กระบวนการเพมประสทธภาพการผลต การเพมมลคา และการสรางคณคาสนคา รวมทงใหความสาคญกบการศกษาวจยดานเศรษฐกจการเกษตร เพอนาผลวจยมาแกปญหาความยากจนและความเหลอมลา สรางนวตกรรมใหสอดคลองกบความตองการระดบทองถน และสนบสนนการตอยอดภมปญญาทองถน ตลอดจนสนบสนนงานวจยเชงปฏบตการรวมกบเอกชน เกษตรกรรนใหม และสถาบนการศกษาในพนท 3.2) พฒนาเทคโนโลยสารสนเทศการเกษตร และเชอมโยงขอมลอยางเปนระบบ ดวยการสนบสนนและการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศการเกษตร เพอใหขอมลขาวสารดานการตลาด และความตองการผลผลตทางการเกษตรกระจายไปสเกษตรกรผผลตอยางทวถงและทนเหตการณ บรหารชองทางการสอสารเพอใหเกษตรกรและผใชบรการสามารถเขาถงแหลงขอมลทถกตองเปนปจจบนไดงาย และสะดวกรวดเรว อาท การจดทาเปน Application เครอขายสงคมออนไลน (Social Network) สนบสนนการถายทอดความร การขายสนคาเกษตรและผลตภณฑผานระบบอคอมเมอรส 3.3) สงเสรมการนางานวจย เทคโนโลย และนวตกรรมไปใชประโยชน ดวยการสรางความรวมมอกบหนวยงานระดบจงหวด ภมภาค และสถาบนการศกษาตางๆ เพอรวบรวมผลงานวจย เทคโนโลย และนวตกรรมดานการเกษตร โดยจดหาสถานทเหมาะสมเพอเผยแพรและเปนแหลงเรยนรใหกบเกษตรกรและผทสนใจ นอกจากนนสนบสนนการพฒนาเกษตรกร ปราชญชาวบาน หรอชมชนตนแบบในการนาเทคโนโลยและนวตกรรมดานการเกษตรทประดษฐคดคนขนมาเองมาใชประโยชน เพอเปนแหลงศกษาเรยนร ยทธศาสตรท 4 บรหารจดการทรพยากรการเกษตรและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน

แนวทางการพฒนา 4.1) ฟนฟและอนรกษทรพยากรการเกษตร ดวยการปรบปรง ฟนฟและอนรกษทรพยากรการเกษตรกร อาท ดน นา ทรพยากรทางทะเล สงเสรมการอนรกษ พนธกรรมพชและสตว ทงในแหลงอนรกษและแหลงทอยตามธรรมชาตใหคงอยอยางยงยน ตลอดจนสนบสนนการทาประมงอยางยงยน 4.2) สงเสรมการเกษตรทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยมงส การผลตสนคาเกษตรอนทรย จดระบบการจดการของเสยจากฟารมเกษตร สนบสนนการผลตและการใชปยอนทรย สงเสรมการถายทอดเทคโนโลยการทาเกษตรแบบยงยนทเปนมตรตอสงแวดลอม สรางความเขาใจเกยวกบการลดปรมาณการใชสารเคมการเกษตรและสงเสรมการเกษตรปลอดสารพษ


- 11 -


- 11 -

4.3) บรหารจดการทรพยากรนา ดวยการเพมปรมาณนา แหลงนาเพอการเกษตร โดยพฒนาระบบการจดการนาตามสภาพของพนทอยางทวถง และครอบคลมพนทการเกษตร เพมประสทธภาพการบรหารจดการนาตลอดลมนา ทงแหลงนาตนทน สรางแกมลง ระบบสงนา แบบทอ การใชนาชลประทาน ลดอตราสญเสยการใชนาโดยการมสวนรวมของชมชน เพมและปรบปรงแหลงนาขนาดเลกในไรนา และแหลงนาชมชน 4.4) บรหารจดการพนททากนทางการเกษตร ดวยการจดการพนทเกษตรกรรมตามความเหมาะสมของชนดพช ปศสตว ประมงใหสอดคลองกบลกษณะดน นา อากาศ อณหภม สงเสรมการจดรปทดนเพอเกษตรกรรม สนบสนนทดนเพอทาการเกษตรแกเกษตรกรทขาดแคลนทดนทากน กระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรม และดาเนนการใหเกษตรกรมกรรมสทธหรอสทธในทดนเพอประกอบอาชพเกษตรกรรมอยางทวถง รวมทงสนบสนนการออกกฎหมายคมครองพนทเกษตรกรรม เพอแกปญหาและลดความสญเสยกรรมสทธทดนของเกษตรกร 1.4.4) นโยบายของคณะรฐมนตร พลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร แถลงตอสภานตบญญตแหงชาต เ มอวนท 12 กนยายน 2557 มนโยบายท เกยวของ กบดานการเกษตร ดงน นโยบายรฐบาลขอ 3 การลดความเหลอมลาของสงคม และการสรางโอกาสการเขาถงบรการของรฐ โดยมงแกไขปญหาการไรทดนทากนของเกษตรกรและการรกลาเขตปาสงวน โดยการกระจายสทธการถอครองใหแกผทอยในพนททไมไดรกลา และออกมาตรการปองกนการเปลยนมอไปอยในครอบครองของผทมใชเกษตรกร นโยบายรฐบาลขอ 6 การเพมศกยภาพทางเศรษฐกจของประเทศ โดยมงดแลเกษตรกรใหมรายไดเหมาะสมดวยวธตางๆ เชน การลดตนทนการผลต การชวยเหลอเรองปจจยการผลตอยางทวถง การชวยเหลอเกษตรกรรายยอย ตลอดจนใชกลไกตลาดดแลราคาสนคาเกษตรประเภททราคาตาผดปกตใหสงขนตามสมควร แกปญหานาทวมในฤดฝนใหลดลงโดยเรวไมกระทบตอพชผล สวนภาวะภยแลงรฐบาลจะเรงดาเนนการจดสรางแหลงนาขนาดเลกใหกระจายครอบคลม ทวพนทเพาะปลกใหมากทสด นอกจากนนดาเนนการปรบโครงสรางการผลตสนคาเกษตรใหสอดคลองกบความตองการ เชน แบงเขตปลกพชผลแตละชนด สงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมเกษตรแปรรป สงเสรมการวจย แปรรป เพอเพมมลคาสนคาเกษตร 1.4.5 ขอเสนอประเดนการปฏรปภาคเกษตรของสภาปฏรปแหงชาต ประเดนการปฏรปภาคเกษตรของคณะกรรมาธการปฏรปการเกษตร อตสาหกรรม พาณชย การทองเทยวและบรการ ซงมประเดนหลกในการปฏรปภาคเกษตร ดงน 1. การปฏรปดานเกษตรกร จดมงเนนทสาคญของการปฏรปดานเกษตรกรม 2 ประการ ไดแก ประการแรก คอ การพฒนาและมงสรางสมรรถนะทด และความสามารถทางการแขงขนแกเกษตรกรทสมครใจในการประกอบอาชพเกษตรกรรมตอไป เพอลดความเหลอมลาและเปลยนสภาพการรบรทมตออาชพเกษตรกร ประการทสอง คอ มระบบรองรบสาหรบเกษตรกรทตองการอกจากอาชพเกษตรกร ไดแก การชวยเหลอดานรายไดและสวสดการแกเกษตรกร การพฒนาเกษตรกรใหมทกษะ ความรและทกษะการใชเทคโนโลย การบรหารจดการ การประกอบการและการเงน การสงเสรมใหเกษตรกรเขาถงและสามารถวเคราะหขอมลเกยวกบตลาดสนคา


- 12 -


- 12 -

2. การปฏรปดานระบบ ภาครฐควรสนบสนนการปฏรปดานระบบในมตตางๆ เพอลดความเหลอมลาทางสงคมอยางยงยน เพมขดความสามารถในการแขงขนของภาคการเกษตร และชวยใหสามารถปรบตวตอสงทจะมผลตอเกษตรกรรมในอนาคต ไดแก ระบบโครงสรางพนฐาน ปจจยอานวยความสะดวก ระบบความปลอดภย/มาตรฐานสนคา การวจยพฒนาและนวตกรรมทางดานเกษตรกรรม ระบบเครอขาย หวงโซมลคาและเครอขายวสาหกจระดบกลมสนคาเกษตร และระดบชมชน 3. การปฏรปดานกลไกและการบรหารจดการ การมกลไกของภาครฐในการผลกดนการปฏรปดานการบรหารจดการ/กลไก และเพมความเขมแขงของสถาบนเกษตรกร เพอใหบรรลเปาหมายการยกระดบรายไดและเสรมสรางเสถยรภาพทางเศรษฐกจของเกษตรกร ซงจะเปนการแกปญหาความเหลอมลาทางสงคมไดอยางยงยน ไดแก กลไกทางกฎหมาย กฎ ระเบยบ กาหนดแผนยทธศาสตร เปาหมายระยะยาวสาหรบสนคาเกษตรรายสาขา ยทธศาสตร/นโยบายพลงงานทางเลอกทชดเจนและตอเนอง การเพมประสทธภาพการผลต ผลตภาพและโซนนงพนท การสงเสรมและพฒนาการบรหารจดการของกลมและเครอขายเกษตรกร การสงเสรมและพฒนาสหกรณ การสงเสรมและพฒนาวสาหกจชมชนและกลมเกษตรกรตางๆ ในระดบชมชน 4. การปฏรปดานการบรหารความเสยงของเกษตรกร การบรหารจดการความเสยงจากภยธรรมชาตในการผลตของเกษตรกร ซงเปนสงจาเปนทตองหาวธการทมประสทธภาพ เพอบรรเทาความเสยหายใหแกเกษตรกร ไดแก การประกนภยพชผล

ขอเสนอปฏรปและแนวทางดาเนนงาน มดงน 1) การสนบสนนรางพระราชบญญตรายไดและสวสดการเกษตรกร พ.ศ.... โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณจดทาขน 2) การปฏรปโครงสรางภาคเกษตรทงระบบ โดยเฉพาะปรบโครงสรางพนฐานและปจจยอานวยความสะดวกทางดานเกษตรกรรม ไดแก ระบบชลประทาน การจดรปทดนเพอเกษตรกรรม การจดหาปจจยการผลต การสงเสรมการใชเครองจกรกลการเกษตรเพอทดแทน แรงงานเกษตร การสงเสรมระบบโลจสตกสทางดานสนคาเกษตร จดตงบรรษทเงนทนเพอการเกษตร ปาไมและประมง 3) การปฏรประบบขอมล Digital Agriculture Economy เปนการผสมผสานระหวางระบบฐานขอมล ระบบการสอสาร และระบบโทรคมนาคม เพอยกระดบความสามารถในการคาดการณผลผลตทางการเกษตรไดอยางแมนยามากขน 4) การปฏรประบบความปลอดภย/มาตรฐานสนคา โดยกาหนดมาตรฐาน การปฏบตทางการเกษตรทด (GAP) ตลอดหวงโซของการผลตอาหาร โดยใหภาคเอกชนมสวนรวม ในการสรางระบบการตรวจรบรองและการตรวจสอบมาตรฐาน รฐบาลควรมงบประมาณสนบสนนคาธรรมเนยมใบรบรองมาตรฐานสาหรบเกษตรกรทเขารวมโครงการ สงเสรมการบรณาการระหวางหนวยงานทมภารกจเกยวกบการดแลมาตรฐานสนคาเกษตรดานตางๆ กาหนดมาตรฐานในดานความยงยนของสภาพแวดลอม กาหนดมาตรฐานในดานความมนคงทางอาหาร โดยเนนหลกการลงทน ภาคเกษตรอยางรบผดชอบ และประชาสมพนธสรางความตระหนกถงความสาคญของประเดนเรองความปลอดภยและมาตรฐาน


- 13 -


- 13 -

5) การกาหนดแผนยทธศาสตร เปาหมายระยะยาวสาหรบสนคาเกษตรรายสาขา โดยกาหนดเปนวาระแหงชาต และมการประยกตใชแนวทางการพฒนาในมตตางๆ อาท การตลาด เทคโนโลยการผลตและการเงน เพอวตถประสงคการแปรรปสนคาเกษตรไปสอตสาหกรรม จดระบบขอมลสารสนเทศเพอใหสามารถบรหารจดการสนคาดวยขอมลตลอดหวงโซคณคา การกาหนดโซนนงพนท โดยพจารณาอปสงคเทยบกบอปทาน จดตงกองทนพฒนาสนคาเกษตรและเกษตรกรรายสาขา เชอมโยงกบยทธศาสตร/นโยบายการพฒนาพลงงานทางเลอกทชดเจนและตอเนอง 6) เสนอรางพระราชบญญตปาลมและปาลมนามน พ.ศ.... 7) เสนอรางพระราชบญญตมนสาปะหลงและผลตภณฑมนสาปะหลง พ.ศ.... 8) เสนอรางพระราชบญญตการพฒนาอตสาหกรรมการผลตเนอโค กระบอ พ.ศ... เพอการจดตงองคกรกลางรบผดชอบดแลการบรหารจดการเกยวกบอสาหกรรมการผลตเนอโค กระบอ ของประเทศ 9) การรางพระราชบญญตสมาพนธสหกรณ เพอการเกษตรและวสาหกจช มชน พ.ศ.... จะทาใหมกฎหมายใหมทเนนเรองการรวมกลมของเกษตรกรโดยเฉพาะ รวมทงใหความสาคญเรองการสงเสรมและพฒนาการบรหารจดการรวมกลมของเกษตรกร ซงเปนแหลงทมาและพลงตอรองการสนบสนนดานตางๆ ของหนวยงานราชการและสถาบนการศกษา โดยเปนศนยรวมของ การชวยเหลอ การถายทอดความร ทกษะและกระบวนการผลตใหมๆ รวมทงนวตกรรมดานสนคาและการบรการของเกษตรกร โดยใหการรวมกลมของเกษตรกรสามารถทาไดหลายรปแบบตาม ความตองการและความยดหยนในการปรบตวของเกษตรกร นอกจากนนควรมการพจารณาจดตงสถาบนการเงน เพอใหบรการดานแหลงเงนทนโดยเฉพาะแกสหกรณเพอการเกษตรและวสาหกจชมชน


- 14 -


- 14 -

ผงการเชอมโยงนโยบายและยทธศาสตรของภาครฐทเกยวของกบภาคการเกษตร

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564) 1) การสรางความเปนธรรมลดความเลอมลาในสงคม 2) การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน 3) การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน 4) การพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย วจย และนวตกรรม 5) การพฒนาภาค เมอง และพนทเศรษฐกจ

แผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-พ.ศ. 2564)

1) สรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร 2) เพมประสทธภาพการบรหารจดการสนคาเกษตรตลอดโซอปทาน 3) เพมความสามารถในการแขงขนภาคการเกษตรดวยเทคโนโลยและนวตกรรม 4) การบรหารจดการทรพยากรการเกษตรและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน

แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. 2560- 2564) 1) การพฒนาทรพยากรบคคล และความเขมแขงขององคกรเกษตรกร 2) การพฒนาและคมครองทรพยากรการผลตทางการเกษตร 3) การพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพดานราคาสนคาเกษตร 4) การแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตร และการสรางความเขมแขงการบรหารจดการดาน

กองทนการเกษตร

นโยบายของคณะรฐมนตร พลเอกประยทธ จนทรโอชา 1. นโยบายรฐบาลขอ 3 การลดความเลอมลาของสงคมและการสรางโอกาสเขาถงบรการของรฐ 2. นโยบายรฐบาลขอ 6 การเพมศกยภาพทางเศรษฐกจของประเทศ

กรอบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2579) 1) การสรางขดความสามารถในการแขงขน 2) การพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน 3) การสรางโอกาส ความเสมอภาค และเทาเทยมกนทางสงคม 4) การสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม


- 15 -


- 15 -

๑.๕ การเชอมโยงและขนตอนการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ.๒๕๖๐- พ.ศ.๒๕๖๔) ในการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ.๒๕๖๐- พ.ศ.๒๕๖๔) สภาเกษตรกรแหงชาต ไดดาเนนงานโดยยดกรอบการวางแผนเชงยทธศาสตร โดยเนนการใหความสาคญกบกระบวนการมสวนรวมในทกภาคสวน และมการเชอมโยงยทธศาสตรในทกระดบ โดยมรายละเอยดขนตอนการดาเนนงานดงน ขนตอนท ๑ ขนตอนการสรางความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ในปงบประมาณ ๒๕๕๖ สภาเกษตรกรแหงชาตไดดาเนนการจดทาคมอการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม เพอสรางความรความเขาใจเรองกระบวนการจะทาแผนแมบท และจดประชมเชงปฏบตการเพอจดทาแผนแมบทระดบจงหวดจานวน 8 ครง ทวประเทศ ขนตอนท ๒ ขนตอนการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมระดบจงหวด

ในปงบประมาณ ๒๕๕๗ สภาเกษตรกรทกจงหวดไดดาเนนการการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ระดบจงหวดตามคมอ โดยเนนกระบวนการมสวนรวมจากทกภาคสวน เพอไดมาซงแผนทตรงตามความตองการและสอดคลองกบปญหาทเกดในพนทอยางแทจรง ขนตอนท ๓ ขนตอนการจดทาขอเสนอเชงนโยบาย ในปงบประมาณ ๒๕๕๘ คณะกรรมการสภาเกษตรกรแหงชาต ๑๓ คณะ จดทาขอเสนอเชงนโยบาย รวมทงดาเนนการสงเคราะหแผนแมบททง ๗๗ จงหวด ขนตอนท ๔ ขนตอนจดทารางแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ.๒๕๖๔)

ในปงบประมาณ ๒๕๕๙ คณะกรรมการดานยทธศาสตรฯ และคณะทางานจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔) รวบรวมขอมล วเคราะห สงเคราะหขอมลจดทารางแผน ขนตอนท ๕ ขนตอนประชมรบฟงความคดเหน ขอเสนอแนะ (ราง) แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔)

- จดประชมรบฟงความคดเหน ขอเสนอแนะ (ราง) แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม จากผทรงคณวฒและเชยวชาญ (โตะกลม ม.เกษตรศาสตร)

- เวทรบฟงขอคดเหนในการปรบปรงรางแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔) โครงการสานพลงประชารฐ สรางเศรษฐกจฐานราก ขบเคลอนการพฒนาเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมสความมนคง มงคง ยงยน วนท ๑๓-๑๔ มนาคม ๒๕๕๙ ณ ฮอลล 9 อาคารอมแพค ฟอรม ศนยแสดงสนคาและการประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร

ขนตอนท ๖ ขนตอนการจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔) ฉบบสมบรณ นาขอมลจากขอเสนอแนะในขนตอนท ๕ มาปรบปรงแผนเพอไดแผนฉบบสมบรณและนาเสนอทประชมเพอยนยนความสมบรณของแผน


- 16 -

- 16 -

แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564

ภา

พท ๑

.๑ กา

รเชอม

โยงแล

ะขนต

อนกา

รจดท

าแผน

แมบท

เพอพ

ฒนาเก

ษตรก

รรม (

พ.ศ. 2

560

- พ.ศ.

256

4)

แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564 แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564 แผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2560 – พ.ศ. 2564

แมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔)


- 17 -

๑.๖ กรอบแนวคดการพฒนาการเกษตร จากการรวบรวมขอมลและการระดมความคดเหนเกษตรกรในการจดทาแผนงานพฒนาเกษตรกรรมระดบตาบล ระดบอาเภอ แลวประมวลเปนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมจงหวด จากนนรวบรวมขอเสนอจากคณะกรรมการประจาสภาเกษตรกรแหงชาต ไดขอมลปญหา ความตองการและขอเสนอแนวทางพฒนาแกไขปญหาภาคการเกษตร ตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมฉบบแรก (พ.ศ. ๒๕60 - พ.ศ. ๒๕๖๔) โดยมกรอบแนวคดมงการพฒนาตามขอเสนอ ของเกษตรกร ดงน

๑.๖.1 สรางโอกาสใหเกษตรกรสามารถเขาถงทรพยากรในการประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแก แหลงนาเพอการเกษตร ใหมกรรมสทธหรอสทธในทดนทากน การปรบปรงฟนฟคณภาพดน มโอกาสเขาถงแหลงเงนทนและเครองจกรอปการณในการดาเนนธรกจเกษตรอตสาหกรรมเพอสรางมลคาเพม ซงทรพยากรดงกลาวเปนปจจยพนฐานสาคญในการประกอบอาชพการเกษตรใหประสพผล

๑.๖.๒ พฒนาศกยภาพของเกษตรกรและสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร รวมทงการเชอมโยงเครอขาย โดยพฒนาความร เกษตรกรรายคน ใหไดรบขอมลทเพยงพอประกอบการตดสนใจ รวมทงเพมศกยภาพในการจดการฟารมเพอใหสามารถเพมประสทธภาพ การผลต และพฒนาคณภาพผลผลต สวนเกษตรกรยากจนใหมโอกาสไดรบการพฒนาศกยภาพ ยกระดบรายได นอกจากนน สนบสนนใหเกษตรกรรายยอยรวมตวในรปกลม/องคกรเกษตรกร สรางความเขมแขงใหบรการธรกจแกเกษตรกรสมาชก ตลอดจนการเชอมโยงเครอขายจากกลม/องคกรเกษตรกร เปนเครอขายระดบอาเภอและระดบจงหวด เพอดาเนนธรกจเกษตรอตสาหกรรมแปรรป เกดประโยชนแกสมาชก ทงน ตองพฒนาศกยภาพของผนากลม/องคกรเกษตรกร ดานการจดการธรกจ และสรางความเขาใจแกเกษตรกรสมาชกในการรวมดาเนนกจกรรมกบกลม/องคกร อยางตอเนองควบคกนไป โดยแบงการสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร เปน ๒ ลกษณะ ไดแก

1) การสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร ในการใชขอมลรวมวางแผนพฒนาพนท โดยใหเกษตรกรมสวนรวมสารวจขอมลฐานะทางเศรษฐกจและการประกอบอาชพของครวเรอน ประกอบกบขอมลสภาพพนทแหลงนา คณภาพดน ปาไม การประกอบอาชพเกษตรกรรมททาอยเดมในพนท เพอประมวลผลอยางงายชแจงแกทประชมเกษตรกร เพอทราบศกยภาพของกลม/องคกร กอนรวมกนตดสนใจกาหนดกจกรรมการเกษตรทประสงคดาเนนการรวมกน โดยยดแนวทางเกษตรกรรมย งยนตามแนวเศรษฐกจพอเพยง เชน มตดน มตน า มตเกษตรกรรมและมตการรวมกลม เปนตน

๒) การสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคา บนพนฐานหลกคดวาเกษตรกรทผลตสนคาเกษตรชนดเดยวกน จะเขาใจปญหาการผลต การดแลรกษา การแปรรป และการตลาดสนคาชนดนนๆ ดกวาผอน เพอมารวมกลมกนสามารถผนกกาลงในการคดวางแผนพฒนาและแกไขปญหาการผลตไดอยางครบวงจร จงเสนอแนวทาง การรวมกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคา (สนคาชนดเดยวกน) ภายในอาเภอ แลวจงเลอกผแทนกลม/องคกรเกษตรกร


- 17 -


- 17 -

๑.๖ กรอบแนวคดการพฒนาการเกษตร จากการรวบรวมขอมลและการระดมความคดเหนเกษตรกรในการจดทาแผนงานพฒนาเกษตรกรรมระดบตาบล ระดบอาเภอ แลวประมวลเปนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมจงหวด จากนนรวบรวมขอเสนอจากคณะกรรมการประจาสภาเกษตรกรแหงชาต ไดขอมลปญหา ความตองการและขอเสนอแนวทางพฒนาแกไขปญหาภาคการเกษตร ตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมฉบบแรก (พ.ศ. ๒๕60 - พ.ศ. ๒๕๖๔) โดยมกรอบแนวคดมงการพฒนาตามขอเสนอ ของเกษตรกร ดงน

๑.๖.1 สรางโอกาสใหเกษตรกรสามารถเขาถงทรพยากรในการประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแก แหลงนาเพอการเกษตร ใหมกรรมสทธหรอสทธในทดนทากน การปรบปรงฟนฟคณภาพดน มโอกาสเขาถงแหลงเงนทนและเครองจกรอปการณในการดาเนนธรกจเกษตรอตสาหกรรมเพอสรางมลคาเพม ซงทรพยากรดงกลาวเปนปจจยพนฐานสาคญในการประกอบอาชพการเกษตรใหประสพผล

๑.๖.๒ พฒนาศกยภาพของเกษตรกรและสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร รวมทงการเชอมโยงเครอขาย โดยพฒนาความร เกษตรกรรายคน ใหไดรบขอมลทเพยงพอประกอบการตดสนใจ รวมทงเพมศกยภาพในการจดการฟารมเพอใหสามารถเพมประสทธภาพ การผลต และพฒนาคณภาพผลผลต สวนเกษตรกรยากจนใหมโอกาสไดรบการพฒนาศกยภาพ ยกระดบรายได นอกจากนน สนบสนนใหเกษตรกรรายยอยรวมตวในรปกลม/องคกรเกษตรกร สรางความเขมแขงใหบรการธรกจแกเกษตรกรสมาชก ตลอดจนการเชอมโยงเครอขายจากกลม/องคกรเกษตรกร เปนเครอขายระดบอาเภอและระดบจงหวด เพอดาเนนธรกจเกษตรอตสาหกรรมแปรรป เกดประโยชนแกสมาชก ทงน ตองพฒนาศกยภาพของผนากลม/องคกรเกษตรกร ดานการจดการธรกจ และสรางความเขาใจแกเกษตรกรสมาชกในการรวมดาเนนกจกรรมกบกลม/องคกร อยางตอเนองควบคกนไป โดยแบงการสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร เปน ๒ ลกษณะ ไดแก

1) การสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร ในการใชขอมลรวมวางแผนพฒนาพนท โดยใหเกษตรกรมสวนรวมสารวจขอมลฐานะทางเศรษฐกจและการประกอบอาชพของครวเรอน ประกอบกบขอมลสภาพพนทแหลงนา คณภาพดน ปาไม การประกอบอาชพเกษตรกรรมททาอยเดมในพนท เพอประมวลผลอยางงายชแจงแกทประชมเกษตรกร เพอทราบศกยภาพของกลม/องคกร กอนรวมกนตดสนใจกาหนดกจกรรมการเกษตรทประสงคดาเนนการรวมกน โดยยดแนวทางเกษตรกรรมย งยนตามแนวเศรษฐกจพอเพยง เชน มตดน มตน า มตเกษตรกรรมและมตการรวมกลม เปนตน

๒) การสรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคา บนพนฐานหลกคดวาเกษตรกรทผลตสนคาเกษตรชนดเดยวกน จะเขาใจปญหาการผลต การดแลรกษา การแปรรป และการตลาดสนคาชนดนนๆ ดกวาผอน เพอมารวมกลมกนสามารถผนกกาลงในการคดวางแผนพฒนาและแกไขปญหาการผลตไดอยางครบวงจร จงเสนอแนวทาง การรวมกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคา (สนคาชนดเดยวกน) ภายในอาเภอ แลวจงเลอกผแทนกลม/องคกรเกษตรกร


- 18 -


- 18 -

ในอาเภอเดยวกน ขนเปนคณะกรรมการกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคานนๆ ระดบอาเภอ ระดบจงหวด และระดบชาต

3) สรางโอกาสดานการตลาดผลผลตของเกษตรกร โดยสนบสนนการจดตงตลาดกลางเกษตรกรประจาตาบลเชอมโยงตลาดกลางเกษตรกรในระดบจงหวด ระดบภาค และระดบประเทศ ตลอดจนสนบสนนใหกลม/องคกรเกษตรกร มศกยภาพสงออกสนคาเกษตร ไปตางประเทศ รวมทงจดตงบรษทการสงออกสนคาเกษตร และศนยกระจายสนคาสงออกไปตางประเทศทเปนของเกษตรกร/องคกรเกษตรกร และบรหารโดยเกษตรกร/องคกรเกษตรกร รวมกบภาครฐและภาคเอกชน เพอขยายชองทางการตลาดของเกษตรกร ตลอดจนจดตงกองทนประกน ความเสยงผลผลตและราคาดวย

4) การมสวนรวมของเกษตรกร การพฒนาภาคการเกษตรทผานมา ภาครฐมหนาทหลกในการสงเสรม แนะนา วางแผน ดาเนนการ และตดตามผล ซงบางโครงการไมสอดคลองกบความตองการของเกษตรกรและศกยภาพพนท จงเสนอแนวคดใหเกษตรกรในพนท ซงรเขาใจปญหาและสภาพพนทด เขามสวนรวมในการดาเนนโครงการ/กจกรรมตางๆ ตงแตรวมคด รวมปฏบต รวมรบผดชอบและรวมตดตามผล โดยใหเกษตรกรมสวนรวมในการสารวจขอมล เขาถงแหลงขอมล ทเกยวของกบการประกอบอาชพเกษตร มสวนรวมเสนอแนวทาง/โครงการพฒนาแกไขปญหาในพนท ตลอดจนมสวนรวมดาเนนงานโครงการพฒนาการเกษตรในพนทและตดตามแกไขปญหา ซงการใหเกษตรกรเขามามสวนรวมในขนตอนตางๆ น จะทาใหการพฒนาและแกไขปญหาตรงตาม ความตองการของเกษตรกร

5) การสรางความรวมมอของภาคภาคสวนตางๆ สนบสนนเกษตรกรและองคกรเกษตรกร เกษตรกรมความตองการพนฐานในการประกอบอาชพการเกษตรตงแตทดนทากน ปจจยการผลต เงนทน องคความรการผลต การแปรรปและการตลาด ในขณะทเมอมการรวมตวเปนกลม/องคกรเกษตรกร ตองดาเนนการบรหารจดการองคกรทเขมแขงในการดาเนนธรกจ รวมซอ แปรรป และรวมขายเพอใหบรการแกเกษตรกรสมาชก ซงการดาเนนการสรางความเขมแขงการประกอบอาชพของตวเกษตรกรเองตองการภาครวมสนบสนนหลายดาน เชน หนวยงาน/องคกรทสนบสนนดานองคความร เทคโนโลยใหมๆ การสนบสนนดานเงนทน เครองจกรกลการเกษตร และการตลาด เปนตน ในสวนขององคกรเกษตรกรกเชนกน ตองการการสนบสนนจากภาคภาคสวนทเกยวของเชอมโยงเปนเครอขายสรางความเขมแขงของธรกจ ดงนน แนวคดการสรางความรวมมอกบพนธมตรภาคสวนตางๆ เชน องคกรปกครองสวนทองถน, ปราชญเกษตร, พอคาภาคเอกชน, ชมรม, สมาคม, และกลม/องคกรเกษตรกรอน จงมความจาเปน

6) การพฒนาคณภาพสนคาเกษตรและมงสเกษตรอตสาหกรรม การผลตทางการเกษตรทผานมาเกษตรกรผลตสนคาเกษตรจาหนายในรปวตถดบทางการเกษตรเปนหลก ในขณะทปลายป 2558 จะมการรวมกลมประเทศประชาคมเศรษฐกจอาเซยน สนคาเกษตรบางชนดไทยไดเปรยบดานคณภาพ มาตรฐานสนคา แตสนคาเกษตรบางชนดไมสามารถแขงขนไดดานตนทนการผลต ผลผลตตอหนวย และคณภาพสนคา ดงนน ไทยควรจะปรบเปลยนจากการผลตเพอขาย ในรปวตถดบเปนการแปรรปเพมมลคาในรปแบบเกษตรอตสาหกรรม ทเกษตรกรมโอกาสเปนเจาของกจการ นอกจากนนควรมงพฒนาคณภาพสนคาเกษตร เพอยกระดบขดความสามารถในการแขงขน


- 19 -


- 19 -

ใหไดมาตรฐาน เชน GAP, Q, GMP และสนคาเกษตรอนทรย เปนตน เนองจากปจจบนผบรโภคใสใจการบรโภคอาหารทเปนประโยชนตอสขภาพและอาหารปลอดภยเพมขน 7) การพฒนาการเกษตรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การทาการผลต ทผานมามงการผลตสนคาเกษตรเชงเดยว ดาเนนการผลตเพอขายสรางรายไดเปนหลก กอใหเกดปญหาการทาลายทรพยากรการผลต เชน คณภาพดนและคณภาพนาเพอการเกษตรเสอมโทรม ใชสารเคมเกษตรเพอเพมผลผลตมากเกนความจาเปน ตนทนการผลตสง ขายไดไมคมตนทน เกดภาระหนสน โดยเฉพาะเกษตรกรรายยอย ควรมงเนนใหเกษตรกรตระหนกเหนความสาคญของการทาการเกษตรในรปแบบรกษาสมดลของทรพยากรการเกษตร มความเปนอยอยางพอเพยง ใหเกดผลในทางปฏบต เชน รปแบบเกษตรทฤษฎใหม เกษตรผสมผสาน ไรนาสวนผสม วนเกษตรและเกษตรอนทรย เปนตน ตลอดจนสนบสนนการจดอบรมเผยแพรความรปรชญาเศรษฐกจพอพยงโดยมงคดเลอกกรรมการหรอผนากลมขององคกรเกษตรกรทมศกยภาพและความพรอมในระดบหนงแลว เพอใหการเผยแพรขยายผลแกเกษตรกรสมาชกรายอนบรรลผล เนองจากกลม/องคกรเกษตรกรทมความพรอมเบองตนสามารถสนบสนนธรกจ เชน การรวมกลมแปรรปตามแนวเกษตรทฤษฎใหม ขนท 2 ไดคลองตวกวา 8) การออกกฎหมาย ปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบเพอประกอบอาชพเกษตรไดอยางยงยน การพฒนาศกยภาพของเกษตรกรใหเขมแขง มบางเรองดาเนนการดวยการสนบสนน สงเสรม ใหคาแนะนา แตหลายประเดนตองปรบโครงสรางดานกฎหมาย ดวยการปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ ทมอยเดมใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน ตลอดจนบางประเดนตองออกกฎหมายใหมใหเออตอเกษตรกร เชน พ.ร.บ. การจดสวสดการเกษตรกร พ.ร.บ.สถาบนพฒนาเกษตรกรรมยงยน พ.ร.บ.การสงเสรมคมครองและพฒนาระบบเกษตรแบบพนธะสญญาทเปนธรรม พ.ร.บ. สทธชมชนในการจดการทดนและทรพยากร และการจดตงธนาคารทดน เปนตน

9) การพฒนาศกยภาพเกษตรกรยากจน จากขอมลการเพาะปลกป 2554/55 มจานวนครวเรอนเกษตรกรทงหมด จานวน 5.91 ลานครวเรอน ในจานวนนมครวเรอนเกษตรกรยากจน ซงมรายไดตากวาเสนความจน โดยมรายไดเฉลยตากวาปละ 29 ,064 บาท ถง 1.68 ลานครวเรอน หรอคดเปนประมาณรอยละ 28 แสดงใหเหนปญหาการกระจายรายได และยงมจานวนเกษตรกรรายยอยออนแอทางเศรษฐกจอกจานวนมาก เกษตรยากจนซงสวนใหญอยในพนทหางไกล จงเปนเปาหมายหลกทควรไดรบการพฒนา ยกระดบรายได สนบสนนการประกอบอาชพเกษตรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เพอใหสามารถ “อยรอด” พนความยากจนกอน มอาหารกนตลอดป ขนตอไป “พอเพยง” ใชหนหมดมรายไดสมาเสมอ ชวตสบายขน และขนสดทาย “ยงยน” มเงนออม พฒนาตนเองดวยลาแขงมภมคมกนภยคกคามจากภายนอก ซงจะมผลตอการพฒนาเศรษฐกจภาคการเกษตรโดยรวม

10) การวจยและพฒนาดานการเกษตร รวมทงเทคโนโลยทางการเกษตร งานวจยและพฒนาเปนปจจยสาคญในการพฒนาขดความสามารถดานการแขงขนของประเทศ จะเหนวาประเทศทพฒนาแลวตงงบประมาณเพอการวจยและพฒนาไวประมาณ รอยละ 5-7 ของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ แตงบประมาณเพอการวจยและพฒนาของประเทศไทยโดยเฉพาะดานการเกษตรมตากวารอยละ 0.5 ซงถอวานอยมาก ดงนน ภาครฐสมควรใหความสาคญจดสรรงบประมาณเพอการวจยและพฒนาดานการเกษตรเพมมากขน โดยมงการวจยและพฒนา


- 20 -


- 20 -

ตามความตองในพนท ใหเกษตรกร/องคกรเกษตรกรมสวนรวมปฏบตเรยนรจากงานวจยควบคไปดวย งานวจยตอยอดภมปญญาทองถนและทรพยากรเกษตรทมอยในพนท งานวจยเพอใหไดนวตกรรมใหม เพอประโยชนทางเศรษฐกจของประเทศ นอกจากนนการบรณาการหนวยงานจดตงสถาบนวจย ดานการเกษตรเปนรายภาค เพอเนนวจยและพฒนาดานการเกษตรเฉพาะเรองหรอแตละชนด ตามสภาพภมสงคม โดยวจยเปนระบบครบวงจร ตงแตเทคโนโลยการผลต การแปรรป การตลาด อกทงควรมการเผยแพรขอมลขาวสารงานวจยผานสอ IT ไปยงหมบาน ตาบล ใหเกษตรกรสามารถเขาถงไดงาย ตลอดจนควรมการถายทอดองคความรการใชเครองมอสอสาร เทคโนโลย ดานการเกษตรทนสมยใหเกษตรกรนาไปใชไดสอดคลองกบสถานการณปจจบน

(9) การพฒนาการเกษตรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

(10) การออกกฎหมาย ปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบเพอประกอบอาชพเกษตรไดอยางยงยน

(1) สรางโอกาสใหเกษตรกรสามารถเขาถงทรพยากรใน

การประกอบอาชพเกษตรกรรม

(2) พฒนาศกยภาพของเกษตรกรและสรางความเขมแขงของกลม/องคกร

เกษตรกร รวมทงการเชอมโยงเครอขาย

(3) พฒนาศกยภาพเกษตรกรยากจน

(4) สรางโอกาส ดานการตลาดผลผลต

ของเกษตรกร

(5) การพฒนาคณภาพสนคาเกษตรและ

มงสเกษตรอตสาหกรรม

(6) การวจยและพฒนาดานการเกษตร รวมทง

เทคโนโลยทางการเกษตร

(7) การมสวนรวมของเกษตรกร

(8) การสรางความรวมมอของภาคภาคสวนตางๆ สนบสนนเกษตรและองคกร

เกษตรกร


- 21 -

สวนท ๒ การวเคราะหสภาพปญหา ความตองการและการประเมนสถานการณ

การเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนา ภาคการเกษตรของประเทศ

2.1 การวเคราะหสภาพปญหาและความตองการ การวเคราะหสภาพปญหาและความตองการภายใตประเดนตางๆ ทมผลกระทบตอการพฒนาดานการพฒนาภาคการเกษตรของประเทศ ใน 4 ดาน

1) ดานการพฒนาทรพยากรบคคลและองคกรในภาคเกษตร 2) ดานการพฒนาและคมครองทรพยากรการผลตทางการเกษตร 3) ดานการพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพดานราคาสนคาเกษตร 4) การแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตรและการสรางความเขมแขงการบรหารจดการ

ดานกองทนการเกษตร โดยสภาพปญหาและความตองการแตละดาน มรายละเอยดตางๆ ดงน ๒.๑.1 ดานการพฒนาทรพยากรบคคลและองคกรในภาคเกษตร

๑) การพฒนาศกยภาพการสงเสรมและการสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกร องคกรเกษตรกร กลมเกษตรกรและยวเกษตรกรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง จากแนวคดเศรษฐกจพอเพยงทประกอบดวย การปฏบตตามคณสมบต 3 ลกษณะ คอ ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนบน 2 เงอนไข คอ การใชความรและคณธรรม เพอลดความเสยงในดานตางๆ เชน ดานราคาสนคาผลผลต และปจจยการผลตทางการเกษตร ดานความเพยงพอของนา ภยธรรมชาต โรคและแมลงศตรพช การขาดแคลนแรงงาน และความเสยงดานหนสน โดยการปฏบตตามแนวเศรษฐกจพอเพยงนน จะตองยดหลกความประหยด ความถกตอง ซอสตยสจรต การขวนขวายหาความร ตลอดจนการลด ละ เลก อบายมข เพอใหเกษตรกรสามารถประกอบอาชพ และอยในสงคมไดอยางยงยน ตามแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนา ฉบบท 10 กาหนดเปาหมายใน การพฒนา คอ ครวเรอนเกษตรกรไมตากวา 1 ใน 4 (หรอรอยละ 25 ของครวเรอนเกษตรกรทงหมดทาการเกษตรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยในการดาเนนการตามแผนนน ไดม การสงเสรมหลายโครงการ เชน โครงการเกษตรทฤษฎใหม และโครงการศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน ผานหนวยงานตางๆ เชน สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมวชาการเกษตร และกรมสงเสรมสหกรณ เปนตน ผลการดาเนนงานตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงผานโครงการตางๆ ขางตนของหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณสนสด ณ สนป 2553


- 21 -


- 21 -

สวนท ๒ การวเคราะหสภาพปญหา ความตองการและการประเมนสถานการณ

การเปลยนแปลงทมผลตอการพฒนา ภาคการเกษตรของประเทศ

2.1 การวเคราะหสภาพปญหาและความตองการ การวเคราะหสภาพปญหาและความตองการภายใตประเดนตางๆ ทมผลกระทบตอการพฒนาดานการพฒนาภาคการเกษตรของประเทศ ใน 4 ดาน

1) ดานการพฒนาทรพยากรบคคลและองคกรในภาคเกษตร 2) ดานการพฒนาและคมครองทรพยากรการผลตทางการเกษตร 3) ดานการพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพดานราคาสนคาเกษตร 4) การแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตรและการสรางความเขมแขงการบรหารจดการ

ดานกองทนการเกษตร โดยสภาพปญหาและความตองการแตละดาน มรายละเอยดตางๆ ดงน ๒.๑.1 ดานการพฒนาทรพยากรบคคลและองคกรในภาคเกษตร

๑) การพฒนาศกยภาพการสงเสรมและการสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกร องคกรเกษตรกร กลมเกษตรกรและยวเกษตรกรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง จากแนวคดเศรษฐกจพอเพยงทประกอบดวย การปฏบตตามคณสมบต 3 ลกษณะ คอ ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนบน 2 เงอนไข คอ การใชความรและคณธรรม เพอลดความเสยงในดานตางๆ เชน ดานราคาสนคาผลผลต และปจจยการผลตทางการเกษตร ดานความเพยงพอของนา ภยธรรมชาต โรคและแมลงศตรพช การขาดแคลนแรงงาน และความเสยงดานหนสน โดยการปฏบตตามแนวเศรษฐกจพอเพยงนน จะตองยดหลกความประหยด ความถกตอง ซอสตยสจรต การขวนขวายหาความร ตลอดจนการลด ละ เลก อบายมข เพอใหเกษตรกรสามารถประกอบอาชพ และอยในสงคมไดอยางยงยน ตามแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนา ฉบบท 10 กาหนดเปาหมายใน การพฒนา คอ ครวเรอนเกษตรกรไมตากวา 1 ใน 4 (หรอรอยละ 25 ของครวเรอนเกษตรกรทงหมดทาการเกษตรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยในการดาเนนการตามแผนนน ไดม การสงเสรมหลายโครงการ เชน โครงการเกษตรทฤษฎใหม และโครงการศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน ผานหนวยงานตางๆ เชน สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมวชาการเกษตร และกรมสงเสรมสหกรณ เปนตน ผลการดาเนนงานตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงผานโครงการตางๆ ขางตนของหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณสนสด ณ สนป 2553


- 22 -


- 22 -

พบวา มการเปดศนยฝกอบรม ถายทอดความรดานเศรษฐกจพอเพยงใหเกษตรกรทสนใจได จานวน 9,165 ศนย โดยสามารถถายทอดความรใหแกเกษตรกรทวไป เกษตรกรอาสา และนกเรยน นกศกษาทสนใจ จานวน 1,304,514 ราย อยางไรกดจากขอมลการดาเนนการถายทอดความรเศรษฐกจพอเพยงขางตน ยงไมสามารถสรปไดวาผทไดรบการอบรมเหลานไดนาแนวคดไปปฏบตหรอไม และปฏบตไดมากนอยเพยงใด เนองจากบทบาทหนาทของแตละหนวยงานทดาเนนการเกยวกบการขบเคลอนและแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนนแตกตางกน ขนอยวาแตละหนวยงานมบทบาทความรบผดชอบดานใด (สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, 2555) ดงน

สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ดาเนนโครงการศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน โดยสงเสรมความรในการประกอบอาชพทางการเกษตรตามแนวเศรษฐกจพอเพยง และโครงการพฒนาศนยเครอขายปราชญชาวบาน สวนกรมสงเสรมการเกษตร กรมปศสตว กรมประมง กรมสงเสรมสหกรณ กรมการขาวกรมพฒนาทดน สปก. กรมวชาการ กรมหมอนไหม ดาเนนการศนยเรยนรสอดคลองกบภารกจของหนวยงานนน ๆ

อยางไรกตามจากผลการประเมนการดาเนนโครงการถายทอดความรในการพฒนาการเกษตรตามแนวเศรษฐกจพอเพยง ทมขอบเขตประเมนผลการดาเนนโครงการเฉพาะสานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2555) พบวา มการนาความรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปดาเนนชวตทงหมดเพยงรอยละ 24 ใชบางสวน รอยละ 74 และไมไดนาไปปรบใช รอยละ 2 โดยความรทนาไปปรบใชไดด คอ การผลตอาหารสาหรบบรโภคเอง ลดการใชปยเคม ลดรายจายสนคาบรโภค รวมกลมทากจกรรมปยหมก และ นาหมกชวภาพ สวนความรทนาไปปรบใชบางสวน คอ การทาบญช สวนการลด ละ เลก อบายมขนนมากกวารอยละ 80 ยงลดไมได

นอกจากน การประเมนผลการดาเนนงานโครงการศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชนปงบประมาณ 2554 โดยสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง, 2555 ซงประเมนผลการดาเนนงานโครงการของหนวยงานกระทรวงเกษตรและสหกรณ 8 หนวยงาน และหนวยงานนอกสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณอกจานวน 9 หนวยงานทดาเนนกจกรรม/โครงการทเกยวของกบหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยในภาพรวม พบวา รอยละ 75 มการนาความรจากปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตในการประกอบอาชพ (แตอาจจะไมไดปฏบตตามทกขอ) โดยมากกวารอยละ 40 กลาววา ความรทเกษตรกรนาไปปฏบตไดสมาเสมอ คอ การลดตนทนโดยการทาปยคอก ปยหมก และมากกวารอยละ 69 ไดนาหลกการตดสนใจซอสงของทจาเปน และการใชพลงงานอยางประหยดมาปฏบตอยางสมาเสมอ สวนนกเรยน นกศกษาทผานการอบรม พบวา มากกวารอยละ 92 ไดนาหลกเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตในชวตประจาวน โดยพบวานกเรยน รอยละ 80 ปฏบตตามไมยงกบอบายมขและมากกวารอยละ 50 นาของใชแลวกลบมาใชใหม และหมนศกษาหาความรใหมๆ อยเสมอ จากการดาเนนงานดานการสงเสรมและการสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกร องคกรเกษตรกร กลมเกษตรกรและยวเกษตรกรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง พบปญหาดงน


- 23 -


- 23 -

๑.๑) การจดฝกอบรมโครงการตางๆตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของหนวยงานภาครฐเนนเรองการประกอบอาชพเกษตรตามภารกจของหนวยงาน โดยมงกลมเปาหมายเฉพาะตวเกษตรกร มไดมงเนนคดเลอกโดยพจารณาจากกลม/องคกรเกษตรกรเปนหลก สงผลใหขาดการมสวนรวมของกลม/องคกรเกษตรกรในการนาความรไปสการปฏบต และขยายผลการดาเนนกจกรรมตามแนวเศรษฐกจพอเพยงใหเกดผลเปนรปธรรม แตสงเสรมใหเกษตรกรรายคนทผานการฝกอบรมแลว ไปขยายผลตงกลมตามแนวเศรษฐกจพอเพยงภายหลงซงไมคอยประสบผล

๑.๒) วถการดารงชวต และการผลตของเกษตรกรทวไปในชนบท เปลยนจากวถการผลตแบบดงเดมชวยเหลอเกอกลกน เปนการดารงชวตแบบแขงขน มงสรางรายไดและ สงอานวยความสะดวก ซงการปรบเปลยนทศนคตใหดาเนนชวตตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตองอาศยความมงมน นโยบายดาเนนการทชดเจน

๑.๓) กลม/องคกรเกษตรกร/สถาบนเกษตรกร มการขยายผลดาเนนการตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไดนอยและขาดความเขมแขง บางกลม/องคกรไมสามารถดาเนนกจกรรมไดตอเนอง เกดจาก

๑.๓.1) ปญหาดานบคลากร ไดแก ขาดผนากลม/องคกรทนาเชอถอและมความรความสามารถ

- กรรมการและพนกงานขาดประสบการณดานการบรหารจดการธรกจของกลม/องคกร

- สมาชกกลมบางสวนไมใหความรวมมอดาเนนกจกรรมรวมกลมแบบหลวม ๆ ๑.๓.2) ปญหาดานกฎ ระเบยบ ไดแก สมาชกขาดระเบยบวนย กฎ ระเบยบ

ทกาหนดไมไดนาไปปฏบตอยางมประสทธภาพ ๑.๓.3) ปญหาดานการดาเนนกจกรรมและธรกจรวมกน ไดแก ขาดทศทาง

การขบเคลอนงานของกลม/องคกรทชดเจน ขาดการกาหนดเปาหมายและแผนการดาเนนธรกจรวมกนของสมาชกกลม/องคกร ทาใหการดาเนนกจกรรมไมมความตอเนอง รวมทงไมมการเชอมโยงเครอขายรวมพลงดาเนนธรกจ หรอเชอมโยงการสนบสนน ซอขายระหวางกลม/องคกรเกษตรกรเครอขาย

๑.๓.4) การสนบสนนจากหนวยงานราชการไมตอเนอง ไดแก การดาเนนกจกรรมและธรกจของกลม/องคกร พงพาการสงเสรมสนบสนนจากหนวยงานราชการเปนหลก ยงไมสามารถบรหารจดการดวยตวเอง เมอหนวยงานราชการสนบสนนไมตอเนอง ทาใหการดาเนนกจกรรม/ธรกจชะลอ หรอหยดดาเนนการ

๑.๓.5) ปญหาขาดเงนทน เครองจกรกลอปกรณ ดาเนนกจกรรมกลมรวมกน ไดแก องคกรเกษตรกรขนาดเลกทจดตงใหม หรอกลม/องคกรเกษตรกรทจะขยายปรมาณธรกจยงขาดเงนทน และเครองจกรกลอปกรณ เพอดาเนนกจกรรมหรอธรกจรวมกนของกลม เชน การผลตปยอนทรย การแปรรปขาว

๑.๓.6) ปญหาดานการตลาดผลผลต ไดแก การดาเนนการผลตตาม แนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมกเปนเกษตรกรรายยอย หรอกลม/องคกรเกษตรกรขนาดเลก ปรมาณผลผลตไมเพยงพอในการแปรรปสรางมลคา หรอจดสงแหลงตลาดประจา นอกจากนนคณภาพผลผลตจากเกษตรกรแตละรายอาจไมสมาเสมอ จงไมมแหลงตลาดรบซอแนนอน ขายไดราคาตา และขาดการแปรรปเพมมลคา


- 24 -


- 24 -

1.๔) ภาคเกษตรของไทยประสบปญหาแรงงานสบทอดอาชพเกษตรกร เนองจากแรงงานเกษตรมอายเฉลยมากกวา 50 ป แตเยาวชนไมเหนความสาคญของการ สบทอดอาชพเกษตร เนองจากงานหนก รายไดนอยและมความเสยง ปจจบนประเทศไทยเรมเขาสสงคมผสงอายโดยมผสงอายรอยละ 10 หรอประมาณ 8 ลานคน และในอก 10 ปขางหนา คาดการณวาผสงอายจะเพมขนเปนรอยละ 20 หรอมจานวนประมาณ 18 ลานคน 2) การสนบสนนสงเสรมการใหการศกษา อบรม ถายทอดความร เทคโนโลย ดานเกษตรกรรม และการจดการแกเกษตรกรและยวเกษตรกร

การเกษตรในประเทศไทยยงประสบปญหาหลายดาน โดยเฉพาะในดานของประสทธภาพการผลต (Productivity) ยงอยในเกณฑทไมสงและรายไดเกษตรกรมอตราเฉล ยตา เนองจากเกษตรกร ขาดองคความรดานการจดการผลต ขาดขอมลเชงลกในหลายดานโดยเฉพาะการตลาดสาหรบการ วางแผนการผลต รวมทงความรในการผลตสนคาเกษตรทเนนเรองคณภาพ มความปลอดภย เปนมตรกบสงแวดลอม เปนปญหาใหเหนวาเกษตรกรยงขาดการพฒนาทยงยน การพฒนาเกษตรกรและการถายทอดความรใหกบเกษตรกรในปจจบน มการดาเนนการอยางตอเนองมาโดยตลอดจากทกหนวยงานทเกยวของกบภาคการเกษตร และโครงการทลงสเกษตรกร ดวยวธการทหลากหลายรปแบบ แตเกษตรกรสวนใหญกยงไมสามารถพฒนาอาชพใหมรายไดมฐานะทมนคงยงยนไดจากการดาเนนงานดานการสนบสนนสงเสรมการใหการศกษา อบรม ถายทอดความร เทคโนโลยดานเกษตรกรรม และการจดการแกเกษตรกรและยวเกษตรกรพบปญหา ดงน

2.1) ขาดองคความรในการพฒนาการผลต จากขอมลการสารวจผนาเกษตรกรทเปนสมาชกสภาเกษตรกรจงหวดทวประเทศ ๑.๗๐๙ คน พบวา เกษตรกรไมมความรเรองการปลกพชหรอเลยงสตวเปนสวนใหญ การเพาะปลกสวนมากปลกตามกระแส โดยไมมการศกษาวเคราะหปญหากอนผลตพชชนดไหนราคาแพงกมกจะปลกพชชนดนน ทาใหผลผลตมมากเกน ความตองการ และราคาจะตกตาในเวลาตอมา นอกจากนในการเตรยมดนกอนปลก การคดเลอกพนธ การบารงดแลกอนใหผลผลตและการใชเทคโนโลยการผลตตาง ๆ กยงขาดความรความเขาใจ เชน การใชปยเคมสตรตางๆ ททาใหตนทนการผลตสง ผลผลตทไดไมมคณภาพ ขายไดในราคาทตา

๒.2) ขาดความรทางการตลาดและการสรางมลคาเพม ความรทางดานการตลาดเกษตรกรกไมมขอมลการขนลงของราคาในตลาด จงไมสามารถวเคราะหแนวโนมในอนาคตเพอวางแผนการผลตได รวมทงขาดความรเพอการแปรรปสรางมลคาเพม นอกจากนในการแสวงหาความรจากเจาหนาทเกษตรกรสะทอนวา การใหความรของเจาหนาทภาครฐทางดานการผลตและ การจาหนายมนอย นกวชาการมมากแตเขาไมถงเกษตรกรสวนใหญ และวธการถายทอดความร เนนวชาการมากเกนไปเกษตรกรบางสวนไมเขาใจและไมเชอฟงนกวชาการ สอดคลองกบขอมลจาก การรบฟงความคดเหนเกษตรกรในการจดทาแผนแมบทเ พอพฒนาเกษตรกรรมจงหวด ของสภาเกษตรกรจงหวดทง ๗๗ จงหวด พบวา ๑ ใน ๑๐ ปญหาลาดบแรกๆ ของเกษตรกร คอ การขาดความรความเขาใจในการผลต การแปรรป การตลาด และการบรหารหารจดการทเปนระบบ

2.๓) การเปลยนแปลงดานเทคโนโลย ในดานเทคโนโลยมการพฒนาและกาวหนาเรวมาก สงเหลานเปนเรองทเกษตรกรควรจะตองทราบ แตไมเคยไดรบการถายทอด จากภาครฐ สวนใหญจะทราบจากพอคาทโฆษณาขายสนคา จนบางครงนาไปสการหลอกลวง ฉอโกง ทงน เพราะเกษตรกรไมทราบและตามไมทน เชน การจาหนายพนธพช พนธสตว ปยปลอม หรอ


- 25 -


- 25 -

ขอควรปฏบตในการใชปยเคมและสารเคมในระบบการผลต การใชปยคอกทถกตองจะตองนามา ผานกระบวนการหมกกอนทจะนาไปใช สงเหลานเกษตรกรไมอาจทราบไดหากภาครฐไมมการถายทอดความรและประชาสมพนธ อกทงในการผลตทางวชาการกมกระบวนการทซบซอน สรางความลาบากใหกบเกษตรกร เชน การทาเกษตรอนทรยทประสบความสาเรจจะตองใชหลกการจดการระบบนเวศใชสารชวภณฑ และจลนทรย ทมประโยชนในการจดระบบการผลตพชภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เมอมขนตอนยงยากและประโยชนทไดไมแตกตางจากการผลตรปแบบเดม จงปรบเปลยนไดยาก รวมทงเกษตรกรไมทราบและไมตระหนกถงโทษทเกดจากการใชสารเคม ทงดานสขภาพรางกาย และตนทนการผลตทสงขน

2.4) ดานการบรหารจดการ ปญหาอกประการหนงทสาคญของเกษตรกร ในการทาการเกษตร คอ การขาดความรดานการบรหารจดการ เกษตรกรสวนใหญขาดการวางแผน การผลตทเปนระบบเพอจดสรร และใชทรพยากรการผลตใหเกดประสทธภาพและประโยชนสงสด ลดตนทนการผลตใหไดมากทสด เพอใหมรายไดและความเปนอยทด นอกจากนเมอมรายไดจาก การขายผลผลต กไมมการวางแผนการบรหารการใชจายทเหมาะสม ไมมการจดทาบญชครวเรอน ทสะทอนใหเหนถงการใชจาย ทอาจจะเกดจากความฟมเฟอยและไมจาเปน อนเนองมาจากสภาวะสงคมปจจบนทเตมไปดวยกระแสวตถนยมและความฟงเฟอ จนทาใหเกษตรกรจานวนมาก หลงเดนทางผดไปตามกระแสนยมจนกลายเปนปญหา กอใหเกดปญหาหนสนทพอกพนไมมวนจบสน ซงการจะดารงชวตใหอยรอดภายใตสงคมในปจจบน แนวทางหนงทควรยดถอคอการพงตนเอง รจกความพอประมาณ และไมประมาทตามแนวปรชญา “เศรษฐกจพอเพยง” ของพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวททรงมองเหนถงความสาคญของการสรางภมคมกนใหกบตวเอง รจกความพอมพอกน พอมพอใช คานงถงหลกเหตผลและการประมาณตนเอง

2.5) เยาวชนคนรนใหมไมประกอบอาชพเกษตร คานยมในการทาการเกษตรลดลง เยาวชนคนรนใหมไมชอบอาชพทาการเกษตร และเกษตรกรกไมอยากใหลกหลานทาการเกษตร เพราะเหนวาอาชพเกษตรกรรมเปนงานทหนก ราคาผลผลตแตละปกไมแนนอน อกทงตองพงพาธรรมชาตทมความแปรปรวนอยตลอด ทาใหแรงงานในวยทางานดานการเกษตรลดนอยลง ทเหลออยจงเปนแรงงานภาคเกษตรรนเดมทมอายเฉลยสงขนเรอยๆ หากสถานการณเปนเชนนตอไปจะมผลตอประสทธภาพการผลตทลดลงไดในอนาคต เนองจากปญหาสขภาพแรงงานทมอายมากขนทกป และ มขอจากดในเรองการเรยนรเทคโนโลยใหมๆ เพอนามาประยกตใชในการเพมประสทธภาพการผลต ขอมลจากการสามะโนการเกษตร พ.ศ. ๒๕๕๖ ทวราชอาณาจกร โดยสานกงานสถตแหงชาต พบวา ผถอครองทาการเกษตรสวนใหญมอายตงแต ๓๕ ปขนไป และผถอครองในชวงอาย ๓๕-๔๔ ป มแนวโนมลดลงอยางตอเนอง จากรอยละ ๒๖.๘ ในป ๒๕๔๖ เปนรอยละ ๑๘.๔ ในป ๒๕๕๖ สวนในกลมผสงอาย ๖๕ ปขนไป กลบมแนวโนมเพมขน จากรอยละ ๑๓.๑ เปนรอยละ ๑๘.๕ สาหรบ ในดานการศกษาในชวง ๑๐ ปทผานมา พบวา ผถอครองทาการเกษตรสวนใหญมระดบการศกษาสงขน กลาวคอ ผถอครองทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษา มสดสวนเพมมากขนจาก รอยละ ๙.๓ เปนรอยละ ๑๖.๕ และระดบ ปวช./ปวส. และปรญญาตรกเพมขนเชนเดยวกน รอยละ ๑.๖ เปน รอยละ ๒.๖ และรอยละ ๑.๒ เปนรอยละ ๒.๕ ตามลาดบ ในขณะทสดสวนของผถอครองทสาเรจระดบประถมศกษาลดลง รอยละ ๗๐.๔ เปนรอยละ ๖๔.๘ รวมทงผทไมมการศกษากลดลงเชนเดยวกน รอยละ ๔.๘ เปนรอยละ ๓.๓ ซงระบบการศกษาของประเทศไทยทเปนอยในขณะน


- 26 -


- 26 -

กมสวนในการสงเสรมใหเยาวชนไมสบตออาชพการเกษตร นอกจากเนอหาไมมงจะใหความรแกผเรยนเพอไปใชในการทาเกษตรกรรมเองแลว การสรางความรในระดบอดมศกษากเปนไปเพอรบใชธรกจเกษตรขนาดใหญมากกวาสรางความรสาหรบการพฒนาการเกษตรของตนเอง

ในเวทรบฟงขอคดเหนในการปรบปรงรางแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. ๒๕๖๐-พ.ศ. ๒๕๖๔) โครงการสานพลงประชารฐ สรางเศรษฐกจฐานราก ขบเคลอนการพฒนาเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมสความมนคง มงคง ยงยน วนท ๑๓-๑๔ มนาคม ๒๕๕๙ ณ ฮอลล 9 อาคารอมแพค ฟอรม ศนยแสดงสนคาและการประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร ไดเสนอปญหาและความตองการดานการพฒนาทรพยากรบคคลและองคกรในภาคเกษตรเพม ดงน

- ควรมการสรางรปแบบทชดเจนระหวางบคลากรและเจาหนาทของสภาเกษตรกบสมาชกสภาเกษตรกรในมตของความเชอมโยงและเครอขายในรปแบบตาง ๆ

- ควรมการกาหนดมาตรฐานความรและคณวฒในการเปนสมาชก - การสรางความเขมแขงดานขนสง (ทางบก ทางนา ทางอากาศ) การจดการความร

ควรเปนสหวชาไมใชระบบคดเชงเดยว กระบวนการผลต (สญญากอนการผลต ในการกาหนดโควตาการผลต ความตองการปรมาณการผลต) สทธทดน เพอเขาสระบบทน

- ควรมการแกไขยทธศาสตรในรางรฐธรรมนญดงน o ควรมกองทนเกษตรกรระดบชาต o ปรบปรงระบบเกบภาษ o ผลกดนใหมวนเกษตรกรแหงชาต o จดทาบตรเกษตรกร, โรงเรยนเกษตรกร o ผลกดนแผนชมชน เกษตรกรเปนเจาของตงแตระดบตาบล อาเภอ o วทยชมชนของเกษตรกร เรยนรผานสอ

- ปรบทศนคตในการรวมกลมของเกษตร เพอใหเกดความมนคงกบเกษตรกร มแผนการศกษาทใหตระหนกถงความสาคญของการเกษตร

- ควรกาหนดขอบเขตและหนาทของสภาเกษตรกรทตองชดเจน ลดความเปนตวตน และการจดการองคกร พฒนาองคกรสรางความซอสตย การศกษาควรเรมตงแตเดก มกระบวนการพฒนายวเกษตรกร ท เปนระบบ การสรางองคกรตนแบบ กระบวนการจดการความรตองชดเจน ภาครฐควรใหการสนบสนนอยางตอเนอง

- บรรจองคความรภาคเกษตรเขาไปในหลกสตรของโรงเรยน ใหโรงเรยนชวยผลตยวเกษตรกร

- การสรางศรทธา ความเชอมนในอาชพความเปนเกษตรกร มการจดกระบวนการเรยนร ใหความร เกษตรกรในเรองของพนท การผลต ทรพยากรทมอย อยางตอเนอง สารวจความตองการของเกษตรกรหนวยงานทเกยวของเขาถงตอบสนองตรงตามความตองการของเกษตรกร จดตง สรางศนยเรยนรในการถายทอดเทคโนโลยการเกษตร และประสานงานความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการแลกเปลยนหรอเพมความรใหใหเกษตรกร


- 27 -


- 27 -

- สนบสนนการจดตงกลมเกษตรกร กระบวนการใหมความรแกเกษตรกร การเพมประสทธภาพการใชปจจยการผลต เชน ทดน นา แรงงาน และเงนทน และ ในการดาเนนงานควรจะมกระบวนการควบคมตดตามประเมนผลอยางใกลชด

- ควรมการพฒนาบคลากรในทกระดบทงบคลากรภาครฐและตวเกษตรกร และ ยวเกษตรกร และการพฒนาตองครบทกสมรรถนะ ตงแตดานความรการเกษตร ตงแตตนนา กลางนา ปลายนา และบรบทของชมชนของตนเอง ดานทกษะทมความจาเปนตอการพฒนาภาคเกษตร และทศนคตทมตออาชพการเกษตร

- ควรมระบบพฒนายวเกษตรทมความชดเจน มการบรรจไวในแผนแตละจงหวด มกระบวนการสรางเครอขายทงในระดบจงหวดและระดบประเทศ อาจจะมการจดคายยวเกษตรประจาประดบประเทศ ปรบเปลยนชอเปน ยวสภาเกษตรกร มการกาหนดคณสมบต กระบวนการขนตอนในการดาเนนงานทชดเจน

- ควรใชวจยเปนฐานในการขบเคลอน เกษตรกรตองคดอยางเปนระบบ รปญหา ทแทจรงของตนเอง รวมกนคดแกปญหาอยางเปนระบบ รวมมอกบทกภาคสวน ทงภาควชาการและภาคปฏบต ในการกาหนดทศทางการพฒนาและแกปญหารวมกน

- พฒนาขอมลระดบหมบาน เครอขายระดบหมบาน เกษตรกรผนา ดแล 1 : 10 - สรางทายาทเกษตรกร เชน ดแลดานการศกษา การเรยนเกษตรมาเปนเกษตรกร - จดตงสถาบนศาสตรเกษตรกรแหงประเทศไทย (เกษตรอนทรย ศาสตรวาดวย

งานวจยและคนควา ศาสตรแหงพระราชาวาดวยเศรษฐกจพอเพยง) - สรางกระบวนการเตรยมความพรอมเพอเขาสการเปนสมาชกสภาเกษตรกร - สถาบนการศกษาในทกพนท เชน สถาบนอาชวศกษา วทยาลยเกษตรควรให

การสนบสนน สงเสรม ใหความรแกเกษตรกรในแตละพนท - ใหภาครฐทบทวนนโยบายการอนญาตใหใชแรงงานตางดาวในพนทเกษตรเฉพาะ

พนทชายแดน ใหขยายไปยงพนทจงหวดชายแดนตอเนอง (จงหวดทมพนทตดตอกบจงหวดชายแดน) เพอแกปญหาขาดแคลนแรงงานภาคการเกษตร

2.๑.๒ ดานการพฒนาและคมครองทรพยากรการผลตทางการเกษตร 1) การสงเสรม การพฒนา การคมครองพนทเกษตรกรรม และการแกไขปญหา

ดนและทดน โดยสงเสรมและคมครองสทธเกษตรกรใหมกรรมสทธหรอสทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมของตนเองอยางทวถง

1.1) เกษตรกรไมมทดนทาการเกษตร หรอมแตไมเพยงพอ จากเดมทดนเปนของรฐ แลวจดสรรใหตามระบบศกดนา เกษตรกรมทดนจาก

มรดกตกทอดของครอบครวเกษตรกรทไมมทดนทากนจะบกรกทดนของรฐเพอทาเกษตรกรรม ทดนถกใชทาการเกษตรเพอนาผลผลตกนใชในครวเรอน ตอมาระบบทนนยมสงผลใหเกดการผลตเพอขาย มระบบกรรมสทธแบบรายคนเกดปญหาความยากจน เกดปญหาการสญเสยทดนของเกษตรกร ทดนกระจกตวเปนของรฐและนายทน ปญหาความขดแยงในการใชประโยชนจากทดนระหวางประชาชนกบรฐและการกระจายการถอครองทดนทไมเปนธรรม


- 28 -


- 28 -

ขอมลการออกเอกสารสทธทดนทวประเทศ ป พ.ศ. 2555 มการออกเอกสารสทธ จานวน 33,082,303 แปลง แบงเปน โฉนดทดน จานวน 28,475,046 แปลงพนท 102.21 ลานไร น.ส.3 ก จานวน 3,391,523 แปลงพนท 17.41 ลานไร น.ส. 3 จานวน 1,076,223 แปลง พนท 9.88 ลานไร ใบจอง จานวน 139,511 แปลงพนท 1.24 ลานไร

สดสวนการถอครองทดนในประเทศไทยจาแนกตามขนาดการถอครองป พ.ศ. 2555 ผถอครองทดนนอยกวา 1 ไร มสดสวนถง รอยละ 50.17 และผถอครองทดนระหวาง 1-5 ไร มสดสวน รอยละ 21.9 ผถอครองทดน รอยละ 72.07 เปนผทมทดนไมเกน 5 ไร ในขณะท ผถอครองทดน ตงแต 50 ไรขนไป มสดสวน เพยงรอยละ 1.33 โดยสรปสดสวนการถอครองทดนของนตบคคลและบคคลธรรมดา กลมทมทดนมากทสด 20% แรก ถอครองทดนตางจากกลมทมทดน นอยสดถง 600 กวาเทา โดยผทถอครองทดนสงสด มทด นในครอบครองถง 630 ,000 ไร หากจาแนกผถอครองทดน โดยนาสดสวนการถอครองทดนของบคคลธรรมดาและนตบคคล มาหาคาเฉลย ยงพบตวเลขกลมผทถอครองมากสด 10% ถอครองทดนถง 80% ของทดนมโฉนดทงหมด สวนประชาชนกลมทเหลออก 90% กลบถอครองทดนเพยง 20% ของทดนมโฉนดทงหมด ซงสะทอนใหเหนถงการกระจกตวของการถอครองทดนเปนอยางมาก

ขอมลจากสถาบนชมชนทองถนพฒนาเมอวนท 24 มนาคม 2557 ระบปจจบนทดนของประเทศไทยทมเอกสารสทธตามกฎหมายครอบครองโดยประชาชนทวไปม 130 ลานไร ทดนสวนใหญเปนของคนสวนนอย ในป พ.ศ. 2549 ทดนรอยละ 10 เปนของผถอครองทดนมากกวา 100 ไร รอยละ 90 เปนผถอครองทดนนอยกวาหรอเทากบ 1 ไร ครวเรอนใน ภาคเกษตรมากกวารอยละ 40 ไมมทดนเลยหรอถอครองทดนนอยกวา 10 ไร ทดนรกรางวางเปลาถง 48 ลานไร ป พ.ศ. 2551 ผถอครองทดน 50 รายแรก จาก 1.46 ลานราย ถอครองทดน รอยละ 10 ของทดนในกรงเทพมหานคร

ขอมลจากการขนทะเบยนคนจนในป 2547 พบวา ผทมาลงทะเบยนเปนผทไมมทดนทากนรวม 1,303,360 ราย และมผทมทดนทากน แตไมพอเพยง จานวน 1,651,922 ราย รวมเปนจานวนทงสน 2,955,282 ราย เปนผเชาทดน 678,077 ราย ยมผอน 314,090 ราย และเปนผรบจางทาการเกษตร จานวน 311,193 ราย

1.2) เกษตรกรไมมกรรมสทธในทดน การครอบครองทดนโดยชอบดวยกฎหมายนน ม 4 แนวทาง คอ

1.2.1) ซอจากเอกชนโดยทวไปโดยรฐออกเอกสารสทธ คอ น .ส.3 หรอโฉนดทดนใหเนองจากมหลกฐานแสดงการครอบครอง

1.2.2) รฐอนญาตใหเขาใชประโยชนโดยการเชา เชน ทราชพสด ทสาธารณประโยชน

1.2.3) การเปนสมาชกของโครงการจดทดนของรฐภายใตประมวลกฎหมายทดนพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ พ.ศ. 2511 และพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518

1.2.4) รฐอนญาตใหเขาใชประโยชนในชวงเวลาทกาหนดตามระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 เชน โครงการออกหนงสออนญาตใหมสทธทากนชวคราว (สทก.)


- 29 -


- 29 -

จากรายงานการใชประโยชนทดนของประเทศไทยป พ.ศ.2551 -2552 รอยละ 53.51 เปนพนทเกษตรกรรม และรองลงมา (รอยละ 35.29) เปนพนทปาไม โดยมพนทชมชน รอยละ 4.71 และมพนททงรางรอยละ 2.86 (สานกสารวจดนและวางแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน.2556) แตเมอพจารณาการถอครองทดนของครวเรอนททาการเกษตรในประเทศไทย พบวา ในป 2549 มครวเรอนทถอครองทดนระหวาง 10-19 ไร มากทสด (1,013,918 ครวเรอน คดเปนรอยละ 24.91) และมครวเรอนททาการเกษตรทมทดนมากกวา 40 ไร จานวน 402 ,145 ครวเรอน คดเปนรอยละ 9.88 ในขณะทมครวเรอนททาการเกษตรทไมมทดนเลย 789 ,599 ครวเรอน คดเปนรอยละ 18.42

ทดนทงรกรางเกดจากการซอขายทดนและการลงทนในอสงหารมทรพย ซงไมไดใชประโยชน หรอใชประโยชนไมเตมท ในป พ.ศ. 2541 ประเทศไทยมพนททใชการเกษตร 132.5 ลานไร มลคาเพมของการเกษตร ป พ.ศ. 2541 มประมาณ 619 ,350 ลานบาท การประมาณการขนสงเกยวกบการใชประโยชนทดนอยทระดบรอยละ 70.5 และหากสามารถทาใหทดนใชประโยชนเพมขนเปนรอยละ 85 มลคาเพมทางเกษตรจะสงถง 746,734.03 ลานบาท หรอทาใหเกดมลคาเพมไดอก 127,384.03 ลานบาทตอป ประชาชนทขาดโอกาสการเขาถงทรพยากรทดน เนองจากราคาทดนสง ซงจากการประเมนราคาทนทรพยทดนทวประเทศของกรมธนารกษ ป พ .ศ. 2551 พบวา ราคาทดนในภมภาคเพมขนเฉลยรอยละ 6.5 ตอป สวนราคาทดนในกรงเทพมหานครเพมขนเฉลยรอยละ 1.5 ตอปสาเหตทราคาทดนเพมขนอยางตอเนองนนเกดจากปญหาการกระจกตวของการถอครองทดน การกกตนทดนไวโดยไมไดใชประโยชนเพอเกงกาไรเกดปญหาราคาทดนแพง ทาใหเกษตรกรไมสามารถซอทดนมาครอบครองได แตเพอความอยรอดในการดารงชวตจงไดหกรางถางพงเขาทากนในทดน ของรฐเอกชน หรอปาสงวนเพอใชเปนททากนปญหาคนไรททากนบกรกพนทปาหรอพนทรกราง ของรฐ เอกชน หรอ ปาสงวน โดยขอมลเมอ ป 2543 มผอยอาศยในปาสงวนแหงชาตซงเนอท 6.4 ลานไร จานวน 450,000 ราย อาศยอยในอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา ซงมเนอท 2,243,943 ไร จานวน 185,916 ราย และอาศยอยในทราชพสดซงเนอท 2,120,196 ไร จานวน 161,932 ราย ในป 2535 กระทรวงมหาดไทยไดสารวจ พบวา มประชาชนเขาทากนและอยอาศยในเขตปาไมทงเขตปาสงวนแหงชาตและปาไมถาวร จานวน 5.3 ลานคน ในพนท 37.6 ลานไร

นโยบายเปนปญหาดานกฎหมายทเกยวของกบทดน เพราะระบบกฎหมายเปดโอกาสใหมการถอครองทดนของเอกชนโดยเสร มการเกบภาษโรงเรอนและทดน และภาษบารงทองทในอตราทตา สงผลใหระบบภาษทมอยไมเปนภาระแกผทถอครองทดนจานวนมาก ทาใหมการกวานซอทดนเพอเกงกาไร และการซอทดนทไมมเอกสารสทธในราคาตากอนนาไปออกเอกสารสทธ โดยกระบวนการทมชอบดวยกฎหมาย รวมทงการขอรบสทธในทดนซงรฐจดสรรใหเกษตรกร โดยทไมมสทธ ไมมกระบวนการตรวจสอบการใชประโยชนในทดนอยางจรงจง ทาใหมทดนถกทงรางเปนจานวนมาก และมการโอนสทธในทดนทไดรบการจดสรรจากการปฏรปทดนโดยมชอบดวยกฎหมาย กฎหมาย ผงเมองมการแกไขเปลยนแปลงไดงาย และการจากดกจกรรมในแตละพนทไมสามารถบงคบไดจรง สงผลใหเกดความสญเปลา เชน การเปลยนพนทเกษตรกรรมเปนหมบานจดสรรทาใหการลงทนใน


- 30 -


- 30 -

ระบบชลประทานเกดการสญเปลาการเลอกปฏบตของเจาหนาทรฐ ทาใหมการออกเอกสารสทธ ทผดกฎหมาย รวมทงความลาชาของกลไกการแกไขปญหาในการพสจนสทธในทดน

1.3) เกษตรกรไมมสวนรวมในระดบนโยบาย มหนวยงานทมอานาจหนาท และ/หรอมภารกจเกยวของกบการบรหารจดการ

ทดน จานวนทงสน 21 หนวยงานโดยมลกษณะงานแบงไดเปน 8 กลม ไดแก 1) งานทะเบยนทดนออกเอกสารสทธ ประเมนราคาทดนและโรงเรอน 2) การสารวจทดน จาแนกทดน อนรกษดนและนา คนควาทดลองเกยวกบดน นาและพช 3) การควบคมการใชทดน 4) การจดทดนทากน 5) การสารวจการถอครองทดน 6) การจดทดนเพอทอยอาศย 7) กากบดแลธรกจเกยวกบทดน และ 8) การจดรปทดน ซงการควบคมการใชทดน มหนวยงานทเกยวของถง 8 หนวยงาน การจดทดนทากน มหนวยงานทเกยวของ 6 หนวยงาน แสดงวาการบรหารจดการทดนใชหนวยงานของรฐเปนหลก จนแตละภารกจมหลายหนวยงาน จะมเพยงงานจดรปทดน และการจดทดนเพอทอยอาศยเทานน ทไมมหนวยงานซาซอน

กฎหมายเกยวกบทดนและปาไมใหอานาจรฐในการบรหารจดการ ขาดการ มสวนรวมของประชาชนและชมชนทาใหเกดขอพพาทและความขดแยงในการใชประโยชนทดน ในป พ.ศ. 2551 ทราชพสดมการบกรกครอบครองจานวน 2.1 ลานไร และทสาธารณะประโยชน 1.15 ลานไร อนๆ จานวน 0.48 ลานราย ในพนท 8.5 ลานไร รวม 11.75 ลานไร หรอรอยละ 3.66 ของพนทประเทศปญหาทมจานวนมากทสด คอ การประกาศเขตปาทบพนททากนและทอยอาศย จานวน 262 กรณปญหาการใชประโยชนทดนในทสาธารณะประโยชน จานวน 119 กรณ ปญหาทอยอาศยจานวน 102กรณนโยบายสงเสรมการปลกปาทสงผลกระทบตอประชาชน จานวน 58 กรณ การใชประโยชนในทดนของเอกชน จานวน 48 กรณ การใชประโยชนในทดนทหาร จานวน 40 กรณ การออกเอกสารสทธทดนไมชอบดวยกฎหมาย จานวน 22 กรณ

ขอพพาทระหวางรฐกบราษฎรนาไปสการจบกมฟองรองตอศาลบางคดราษฎร ถกตดสนจาคกและตองจายคาปรบททาใหทรพยากรธรรมชาตเสยหายและมรายงานถงคดความ ในกระบวนการยตธรรมวามผถกดาเนนคด ทงหมด 361 ราย 143 คด เปนคดแพง 140 ราย 87 คด คดอาญา 221 ราย 56 คด คดทอยในชนบงคบคด (ถกไลทรอถอนสงปลกสรางจาคกและชาระคาเสยหาย) 119 ราย 19 คดไดแก คดอาญา 80 ราย 10 คด คดแพง 39 ราย 9 คด ถกจาคก 22 ราย 3 คด อยในระหวางพกโทษ 1 คด 1 ราย เสยชวตระหวางคดอยในชนศาล 5 ราย และเสยชวตระหวางถกจาคก 1 ราย ผลของการตอสคดทาใหประชาชนโดยเฉพาะคนยากจนไดรบความเดอดรอนไมสามารถดาเนนชวตและประกอบอาชพไดตามปกต

1.4) สภาพดนทาการเกษตรเสอมโทรม ศนยฟนฟทดนเสอมโทรมตามโครงการพระราชดาร ระบ ประเทศไทยมพนทถอ

ครองด านการเกษตรประมาณ 182 ล านไร จากท งหมด 321 ล านไร แบ ง เปน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 77 ลานไร ภาคกลาง 27 ลานไร ภาคเหนอ 36 ลานไร ภาคตะวนออก 14 ลานไร และภาคใต 28 ลานไร จากการสารวจของกรมพฒนาทดนในป 2549 พบวา ในพนททถอครอง ดานการเกษตร 182 ลานไร เกดปญหาดนเสอมโทรมกวา 132 ลานไร คดเปนรอยละ 72.5 ทดน มสภาพเสอมโทรม


- 31 -


- 31 -

ดนเสอมโทรม คอ ดนทมสภาพแปรเปลยนไปจากเดม และอย ในสภาพ ทไมเอออานวยตอการผลตทางการเกษตร คณสมบตของดนไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช เชนสมบตทางเคมของดนมสภาพเปนกรดจด เคมจด ทางดานกายภาพของดนสญเสยโครงสรางทาใหเกดอดตวแนน ขาดความโปรงพรน ความอดมสมบรณ หรอปรมาณธาตอาหารพชลดลงและอยในสภาวะไมสมดล กจกรรมของจลนทรยทมประโยชนเกดขนยาก ปญหาเหลานเปนอปสรรคและขอจากดทสงผลกระทบใหผลผลตทางการเกษตรอยในระดบตา สาเหตทกอใหเกดสภาพดนเสอมโทรม เกดจากการชะลาง พงทลายของดน และการใชทดนโดยไมถกตอง ขาดการบารงรกษา โดยสาเหตสาคญ คอ สภาพทางนเวศเปลยนแปลงไปจากการหกลางถางปา เผาปา เผาตอซง เพอทาการเกษตรการทาลายสมดลของระบบนเวศ ทาใหดนขาดสงปกคลม การสะสมของอนทรยวตถมนอย อณหภมของหนาดนสงขน การละลายตวของวสดอนทรยตางๆ เปนไปรวดเรว เมอกระทบกบความแรงของฝนกทาใหหนาดนอดตวเปนแผนแขง การไหลซมของนาลงสดนชนลางเปนไปโดยยาก จงทาใหการไหลบาชะลาง สญเสยหนาดน และเกดภาวะวกฤตฝนแลงนาทวมตามมา

การใชประโยชนทดนไมถกตองและเหมาะสม การทาการเกษตรโดยเพาะปลกพชใดพชหนงซาซากตดตอกนเปนเวลานานโดยไมมการปรบปรงดนบารงดน เปนสาเหตใหความอดมสมบรณของหนาดนลดลงอยางรวดเรว ปญหาดนเสอมโทรมในประเทศไทย ปรากฏอยในสภาพดน 3 ประเภท คอ ดนทราย ดนลกรงกบดนตน และสภาพดนเหมองแร

การแกไขฟนฟดนเสอมโทรม ตองทาทงระบบโดยเรมในพนทเกษตรกอนและขยายวงออกไปใหเตมพนทของหมบานตาบลอาเภอจงหวดและภาค เมอทาไดในบรเวณกวางกจะทาใหความชนกลบคนมา ฝนกจะตกตามฤดกาล เนนทสมดลในระบบนเวศสงแวดลอม โดยนอมนาการทาการเกษตรตามแนวพระราชดาร คอ การทาเกษตรผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหม การปลกปาทงปาเศรษฐกจและปาธรรมชาตการรกษาระบบทางนา ตงแตตนนาถงปลายนา ลดการใชสารเคม ไมปลอยมลภาวะสอากาศ ลดการปลกพชเชงเดยว ทานาในบรเวณทลมตาใหมนาเพยงพอ ปลกไมยนตนบรเวณหวไรปลายนา เพอใชเปนทอาศยรมเงา เปนตน

2) การพฒนาแหลงนาและจดระบบชลประทานเพอเกษตรกรรม ประการแรก โดยขอเทจจรงปรมาณฝนตกในภาคเหนอ และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ในแตละปมปรมาณมากเพยงพอ ทจะทาใหปรมาณนาตามธรรมชาต นาผวดนเพยงพอกบการทาการเกษตร สาเหตหลกของปญหาภยแลงของทงสองภาค จงมไดอยทประเดนมฝนตกนอย หรอมปรมาณนาตนทนนอยไมเพยงพอ แตเปนเพราะขาดโครงสรางพนฐานทางการชลประทานเพอการเกบกกนาไวใชในชวงฤดแลงอยางเพยงพอ และขาดการบรหารจดการนาทเหมาะสม มประสทธภาพ สงทสาคญ คอ แหลงนาชลประทานทกอสรางไวเดมเปนระยะเวลานาน ประตกกเกบนา ค คลองสงนาชารดควรซอมแซมเพอสามารถใชประโยชน นอกจากนนแหลงนาธรรมชาต หวย หนอง คลอง บง ทตนเขนกกเกบนาไดปรมาณนอย ควรขยาย ขดลอก เพอเพมพนทกกเกบนาเพอการเกษตร

การขยายพนทชลประทานทผานมาเปนเปนไปอยางลาชา ขอมลกรมชลประทาน ป 2550 มพนทชลประทาน เพมขน 149 ,893 ไร สวนในป 2553 มจานวนพนทชลประทาน ทเพมขน 620,957 ไร จะเหนไดวาระยะเวลา 4 ปทผานมามพนทชลประทานเพมขน จานวน 1,200,000 ไร หรอเฉลยปละ 300,000 ไร ซงไมเพยงพอตอการพฒนาดานการเกษตร เนองจาก


- 32 -


- 32 -

การกอสรางเขอน กกเกบนาขนาดใหญ ถกกระแสตอตานเรองการทาลายทรพยากรธรรมชาตและ ปาไมของประเทศซงเหลออยนอย และอปสรรคดานงบประมาณ

ประการทสอง การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) ของโลก ทเกดขนในปจจบน ซงไดกอใหเกดการเปลยนแปลงฤดกาล และชวงระยะเวลาของแตละฤดกาล มแนวโนมทจะกอใหเกดสภาวะฝนทงชวงในระยะเวลาทยาวนานมากขน

ประการทสาม นอกเหนอจากความเปนไปไดทจะเพมปรมาณนาบนดนภายใตแผนงานเพมพนทชลประทานของกรมชลประทานขางตน มขอมลจากกรมทรพยากรนาบาดาลชวา ปจจบนมการนาแหลงนาบาดาลซงมปรมาณมากกวานาบนดนถงประมาณ ๒๔ เทา ขนมาใชเพยง รอยละ ๑๑ เทานน

ประการทส เกษตรกรขาดความรความสามารถในการบรหารจดการนาและการใชเทคโนโลยทเหมาะสม การใชฐานขอมล สารสนเทศ เพอการวางแผนการผลต

ประการทหา มหนวยงานรบผดชอบดานนามากเกนไปและขาดการบรณาการ เชน เนองจากนามสวนเกยวของกบหลายหนวยงาน ไดแก กรมชลประทาน สานกงานปฏรปทดน เพอการเกษตร กรมทรพยากรนา กรมทรพยากรนาบาดาล สถาบนสารสนเทศทรพยากรนาและการเกษตร (องคการมหาชน)

3) การอนรกษ การฟนฟ และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพเพอการเกษตร

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความสาคญอยางมากตอการเกษตร ถอเปนปจจยพนฐานหลกในการทาการเกษตร ทผานมามการใชมากกวาการสรางทดแทนหรอใชมากกวา ทธรรมชาตจะฟนตวไดทน จนทาใหเสอมโทรมหรอสญสลายไป ยากตอการทจะใหกลบคน เปนเชนเดมไดในระยะเวลาอนสน ทงน เนองเพราะสาเหตหลายประการทงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การเพมขนของประชากร การพฒนาประเทศ การขยายตวทางดานเศรษฐกจ การเปลยนแปลงทางสงคม จนกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงตอการทาการเกษตร ไมวาจะเปนดนทเสอมสภาพ นาเนาเสย เกดภยธรรมชาต อทกภย วาตภย ภยแลง นอกจากนการเพมผลผลตทางการเกษตรโดยการเพมพนทกสงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมและระบบนเวศ การปลกพชเชงเดยวและขยายพนทกเปนการบกรกพนทปา การใชสารเคมปรมาณมากทงปยและยาปราบศตรพชกมสวนเปนสารตกคางทาลายความอดมสมบรณของดนและทาลายความหลากหลายทางชวภาพในทสด รวมทงการไมใหความสาคญกบการสงเสรมและพฒนาระบบเกษตรกรรมยงยน อยางจรงจงเพอชวยสรางความสมดลและรกษาทรพยากรธรรมชาต ใหเปนไปอยางยงยน ลดมลพษ จงสงผลกระทบใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมโทรมลง นอกจากนเครองมอทจะเปนกลไกตางๆ ในการควบคมดแล ทงกฎระเบยบและการบงคบใชกฎหมาย กไมสามารถนามาใชไดอยางมประสทธภาพ รวมทงความยอหยอนของผทเกยวของในการบงคบใชกฎหมาย ทาใหแนวโนมปญหาจะรนแรงขนอยางตอเนอง ดงน

3.1) ทรพยากรปาไม ปาไมเปนแหลงตนนา กอกาเนดชวตพชและสตว และ เปนทพงพงใหประโยชนแกมนษยชวยรกษาสมดลของธรรมชาตและสงแวดลอม พนทปาไมของประเทศไทยทผานมาถกทาลายเปนจานวนมากถงประมาณ ๖๙ ลานไร โดยลดลงจาก ๑๗๑ ลานไร ในป ๒๕๐๔ หรอคดเปน รอยละ ๕๓.๓ เหลอ ๑๐๗.๖ ลานไร ในป ๒๕๕๒ หรอคดเปนรอยละ ๓๓.๖


- 33 -

และ ๑๐๒ ลานไร ในป ๒๕๕๗ หรอคดเปนรอยละ ๓๑.๕๗ ของพนทประเทศ อนมสาเหตสาคญ มาจากการบกรกพนทปา การลกลอบตดตนไมทผดกฎหมาย และการเกดไฟปา ทยงคงเปนปญหาสาคญในการบรหารจดการพนทปาไมของประเทศ จากขอมลสถตการทาผดกฎหมายเกยวกบการ ปาไมของกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชในป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา มการบกรกแผวถางปา เปนพนท ๒๒,๖๗๖ ไร ถกจบกมดาเนนคด ๔,๖๓๓ คด นอกจากนสถตของกรมปาไม ยงพบวามการบกรกทาลายทรพยากรปาไมในรอบป ๒๕๕๒ (ตลาคม ๒๕๕๑–กนยายน ๒๕๕๒) เปนพนท ๑๙,๖๐๕ ไร มลคาความเสยหายรวมทงสน ๑,๓๑๙ ลานบาท (ทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ๒๕๕๒, กรมปาไม ๒๕๕๓ก., กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ๒๕๕๓., กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ๒๕๕๓ ก.) จากพนทปาทลดลงอยางตอเนองไดสงผลกระทบตอความสมดลระบบนเวศ และความหลากหลายทางชวภาพ แหลงตนนาลาธารลดลงเปนเหตใหเกดภยพบต อทกภย ภยแลง วาตภย ดนโคลนถลม กระทบตอการทาการเกษตร ความมนคงทางอาหารและพลงงานทดแทน

3.2) ทรพยากรทางทะเลและชายฝง พนทปาชายเลนเปนแหลงผลตอนทรยและธาตอาหารทสาคญของสตวนา เปนทอยอาศยและอนบาลสตวนาวยออน ปองกนการกดเซาะชายฝงปจจบนพนทปาชายเลนในประเทศไทยขอมลจากกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ป ๒๕๕๒ มประมาณ ๑.๕๒ ลานไร คดเปนรอยละ ๐.๕ ของพนทประเทศ ลดลงจากป ๒๕๔๓ ทมจานวน ๑.๕๗ ลานไร ทงน เปนผลมาจากการพฒนา การกอสรางโครงสรางพนฐาน การทองเทยว การกอสรางโรงงานอาหารสาเรจรปจากสตวนา การทาเหมองแร การทานากงและบอเลยงสตวนา และการทาประมงโดยขาดการควบคมอยางเหมาะสม รวมทงการเปลยนแปลงทางกายภาพอน ไดแก ปญหาการกดเซาะชายฝง ในอนาคตมความเสยงสงทจะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางรนแรง ทงจากปญหาชายฝงถกกดเซาะ และแนวโนมการเพมสงขนของระดบนาทะเล ซงจะสงผลกระทบตอทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยตรง ทรพยากรสตวนาลดลง คาใชจายในการออกทาประมงในทะเลแตละเทยวสงขนเนองจากตองเพมระยะเวลาในการทาประมงเพอใหไดสตวนาในปรมาณเทาเดม ทาใหเกดความสนเปลองนามนเชอเพลงมากขน นอกจากนยงมปญหาความขดแยงระหวางชาวประมงททาการประมงดวยเครองมอทตางกน เชนประมงพนบานกบประมงพาณชย สวนสถานการณในภาพรวมของแนวปะการงอย ในสภาพดปานกลาง จากการสารวจของ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง พบวา แนวปะการงดานทะเลอนดามนมความอดมสมบรณมากกวาแนวปะการงดานฝงอาวไทย สถานการณปญหาปะการงเสอมโทรลงสวนใหญเกดจากปญหาการทองเทยว และนาเสยรวมถงปรมาณตะกอนทไหลลงมาจากฝง สวนปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลยงเกดขนในทกจงหวดชายฝงทะเล จากขอมลรายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม ป ๒๕๕๓ พบวา ประเทศไทยมพนททสญเสยจากการกดเซาะชายฝงไปแลวประมาณ ๑๑,๓๐๐ ไร โดยในพนทอาวไทยตอนบนมอตรากดเซาะรนแรงระดบวกฤตโดยบางแหงมอตราการกดเซาะมากกวา ๕ เมตรตอป มทงสน ๑๓ จงหวด คอ จนทบร ระยอง ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพฯ สมทรสาคร เพชรบร ประจวบครขนธ สราษฏรธาน นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน และนราธวาส ระยะทางรวม ๒๐๗ กโลเมตร (รอยละ ๑๒) สาหรบชายฝงทะเลอนดามน มพนทวกฤตทมอตราการกดเซาะมากกวา ๕ เมตรตอป ใน ๕ จงหวด คอ ระนอง ภเกต กระบ ตรง และสตล รวมระยะทางรวม ๒๓ กโลเมตร (รอยละ ๒)


- 33 -


- 33 -

และ ๑๐๒ ลานไร ในป ๒๕๕๗ หรอคดเปนรอยละ ๓๑.๕๗ ของพนทประเทศ อนมสาเหตสาคญ มาจากการบกรกพนทปา การลกลอบตดตนไมทผดกฎหมาย และการเกดไฟปา ทยงคงเปนปญหาสาคญในการบรหารจดการพนทปาไมของประเทศ จากขอมลสถตการทาผดกฎหมายเกยวกบการ ปาไมของกรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพชในป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา มการบกรกแผวถางปา เปนพนท ๒๒,๖๗๖ ไร ถกจบกมดาเนนคด ๔,๖๓๓ คด นอกจากนสถตของกรมปาไม ยงพบวามการบกรกทาลายทรพยากรปาไมในรอบป ๒๕๕๒ (ตลาคม ๒๕๕๑–กนยายน ๒๕๕๒) เปนพนท ๑๙,๖๐๕ ไร มลคาความเสยหายรวมทงสน ๑,๓๑๙ ลานบาท (ทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ๒๕๕๒, กรมปาไม ๒๕๕๓ก., กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ๒๕๕๓., กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ๒๕๕๓ ก.) จากพนทปาทลดลงอยางตอเนองไดสงผลกระทบตอความสมดลระบบนเวศ และความหลากหลายทางชวภาพ แหลงตนนาลาธารลดลงเปนเหตใหเกดภยพบต อทกภย ภยแลง วาตภย ดนโคลนถลม กระทบตอการทาการเกษตร ความมนคงทางอาหารและพลงงานทดแทน

3.2) ทรพยากรทางทะเลและชายฝง พนทปาชายเลนเปนแหลงผลตอนทรยและธาตอาหารทสาคญของสตวนา เปนทอยอาศยและอนบาลสตวนาวยออน ปองกนการกดเซาะชายฝงปจจบนพนทปาชายเลนในประเทศไทยขอมลจากกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ป ๒๕๕๒ มประมาณ ๑.๕๒ ลานไร คดเปนรอยละ ๐.๕ ของพนทประเทศ ลดลงจากป ๒๕๔๓ ทมจานวน ๑.๕๗ ลานไร ทงน เปนผลมาจากการพฒนา การกอสรางโครงสรางพนฐาน การทองเทยว การกอสรางโรงงานอาหารสาเรจรปจากสตวนา การทาเหมองแร การทานากงและบอเลยงสตวนา และการทาประมงโดยขาดการควบคมอยางเหมาะสม รวมทงการเปลยนแปลงทางกายภาพอน ไดแก ปญหาการกดเซาะชายฝง ในอนาคตมความเสยงสงทจะไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางรนแรง ทงจากปญหาชายฝงถกกดเซาะ และแนวโนมการเพมสงขนของระดบนาทะเล ซงจะสงผลกระทบตอทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยตรง ทรพยากรสตวนาลดลง คาใชจายในการออกทาประมงในทะเลแตละเทยวสงขนเนองจากตองเพมระยะเวลาในการทาประมงเพอใหไดสตวนาในปรมาณเทาเดม ทาใหเกดความสนเปลองนามนเชอเพลงมากขน นอกจากนยงมปญหาความขดแยงระหวางชาวประมงททาการประมงดวยเครองมอทตางกน เชนประมงพนบานกบประมงพาณชย สวนสถานการณในภาพรวมของแนวปะการงอย ในสภาพดปานกลาง จากการสารวจของ กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง พบวา แนวปะการงดานทะเลอนดามนมความอดมสมบรณมากกวาแนวปะการงดานฝงอาวไทย สถานการณปญหาปะการงเสอมโทรลงสวนใหญเกดจากปญหาการทองเทยว และนาเสยรวมถงปรมาณตะกอนทไหลลงมาจากฝง สวนปญหาการกดเซาะชายฝงทะเลยงเกดขนในทกจงหวดชายฝงทะเล จากขอมลรายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอม ป ๒๕๕๓ พบวา ประเทศไทยมพนททสญเสยจากการกดเซาะชายฝงไปแลวประมาณ ๑๑,๓๐๐ ไร โดยในพนทอาวไทยตอนบนมอตรากดเซาะรนแรงระดบวกฤตโดยบางแหงมอตราการกดเซาะมากกวา ๕ เมตรตอป มทงสน ๑๓ จงหวด คอ จนทบร ระยอง ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพฯ สมทรสาคร เพชรบร ประจวบครขนธ สราษฏรธาน นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน และนราธวาส ระยะทางรวม ๒๐๗ กโลเมตร (รอยละ ๑๒) สาหรบชายฝงทะเลอนดามน มพนทวกฤตทมอตราการกดเซาะมากกวา ๕ เมตรตอป ใน ๕ จงหวด คอ ระนอง ภเกต กระบ ตรง และสตล รวมระยะทางรวม ๒๓ กโลเมตร (รอยละ ๒)


- 34 -


- 34 -

3.3) ทรพยากรดน ดนเปนทรพยากรธรรมชาตพนฐานทมความสาคญตอ การดารงชวตของมนษย พช สตว และสงมชวตอนๆ รวมทงมความสาคญตอเศรษฐกจและการพฒนาประเทศไทย เนองจากสวนใหญใชเพอการประกอบอาชพเกษตรกรรม ซงหากขาดการจดการทดจะสงผลใหดนเสอมโทรมกอใหเกดผลกระทบตอระบบการผลต จากการประเมนพนทเสอมโทรมของดนประเทศไทยในป ๒๕๕๐ ของกรมพฒนาทดน พบวา มพนทเสอมโทรมแบงออกเปน ๔ ระดบ คอ ๑) พนทเสอมโทรมระดบดลธรรมชาต มเนอท ๑๕๑ ลานไร หรอรอยละ ๔๗.๒๙ ของพนทประเทศ ๒) พนทเสอมโทรมระดบเฝาระวง มเนอท ๑๓๒.๗ ลานไร หรอรอยละ ๔๑.๔๗ ของพนทประเทศ ๓) พนทเสอมโทรมระดบรนแรง มเนอท ๓๕.๗ ลานไร หรอรอยละ ๑๑.๑๘ ของพนทประเทศ ๔) พนทเสอมโทรมระดบวกฤต มเนอท ๐.๑๘ ลานไร หรอรอยละ ๐.๐๖ ของพนทประเทศ สาเหตสาคญ ททาใหพนทดนเสอมโทรมนอกจากการเสอมโทรมตามธรรมชาตแลว ยงเกดจากการกระทาของมนษยเปนสาเหตหลกทาใหไมอาจใชประโยชนจากดนไดอยางเตมประสทธภาพ ทงการตดไมทาลายปา การเผาปา ถางปา การเพาะปลกและเตรยมดนอยางไมถกวธ หรอการปลกพชบางชนดททาใหดนเสอมเรว การเผาปาไม หรอตอขาวในนา เมอดนเสอมมากการใชปยเคมและสารเคมในการทาเกษตรกรรม กเพมสงขนตาม จากการสามะโนการเกษตรของสานกงานสถตแหงชาต ในป ๒๕๕๖ พบวา มการใชปยเคมเฉลย ๕๗.๓ กก./ไร เพมขนจากป พ.ศ. ๒๕๓๖ และ ๒๕๔๖ ทมอตราการใชเฉลย ๓๓.๙ และ ๔๑.๘ กก./ไร ตามลาดบ นอกจากนการใชความเคมในการเพาะเลยงสตวนาในพนทนาจด กเปนสาเหตหนงทสงผลใหเกดการสะสมและการแพรกระจายของความเคมในพนทการเกษตร ปจจบนมการเลยงกงขาวแวนนาไมในพนทนาจด ๙๙,๖๖๗ ไร

3.4) ทรพยากรนา นาเปนทรพยากรธรรมชาตทมความสาคญอยางยง สงมชวตทกชนดสามารถดารงชวตอยไดตองอาศยนา นอกจากนนายงเปนปจจยการผลตทสาคญทงภาคการเกษตร อตสาหกรรม และบรการปจจบนคณภาพนาในแหลงนาตางๆ ทวประเทศทงแหลงนา ผวดน แหลงนาใตดนและแหลงนาทะเล กาลงประสบปญหาความเสอมโทรม อนเนองมาจากการปนเปอนของสารพษตางๆ ทมาจากบานเรอนแหลงพกอาศย โรงงานอตสาหกรรม และสารเคม ยาปราบศตรพชในภาคเกษตรกรรม โดยมผลทาใหแหลงนาเสอมคณภาพและเนาเสยจนเกดผลกระทบตอการใชประโยชน ขอมลจากกรมควบคมมลพษแจงวาคณภาพนาในแมนาสายหลกตางๆ มแนวโนมลดลงตลอดเวลา บางพนทมความเสอมโทรมเกนมาตรฐานการใชประโยชนเพอการอปโภคบรโภคของแหลงนาประเภท 4 คอ ม DO ตากวา 2 มลลกรม/ลตร คา BOD มากกวา 4 มลลกรม/ลตร และคารวมแบคทเรยชนดโคลฟอรม สงกวา 20,000 เอมพเอน/100 มลลลตร สวนคณภาพ ของแหลงนาใตดน กมปญหาอนเกดจากการปนเปอนของนาเสยจากกองขยะและสารเคมจากการเกษตรทเปนพษตกคางดวยเชนกน จากรายงานสถตรายปประเทศไทย ป ๒๕๕๗ ปรมาณขยะมลฝอยทวประเทศ ป ๒๕๕๖ จานวน ๗๓,๓๕๕ ตน/วน เพมขนจาก ป ๒๕๕๕ ทมจานวน ๔๓,๔๓๓ ตน/วน และป ๒๕๕๔ จานวน ๔๓,๗๙๙ ตน/วน และขยะทวประเทศไดรบการกาจดอยางถกตองตามหลกสขาภบาลประมาณ ๕.๙๗ ลานตนตอวนหรอเพยงรอยละ ๔๐ ของปรมาณขยะมลฝอย ทเกดขนทวประเทศนอกจากนมการนาขยะชมชนกลบมาใชประโยชน ๓.๔๕ ลานตน หรอรอยละ ๒๓ นอกจากนคณภาพนาทะเลชายฝงในบรเวณแหลงทองเทยวทสาคญ เชน อาวชลบร เกาะลอย หาดพทยา บางแสน จงหวดชลบร และจงหวดภเกต มคณภาพนาทะเลเสอมโทรมกวามาตรฐาน


- 35 -


- 35 -

คณภาพนาทะเลเพอการวายนา มคารวมแบคทเรยชนดโคลฟอรมสงกวา 19,000 เอมพเอน/100 มลลลตร (คามาตรฐาน 1,000 เอมพเอน/100 มลลลตร)

3.5) ความหลากหลายทางชวภาพ ในอดตประเทศไทยมความอดมสมบรณดวยทรพยากรธรรมชาตทงชนดพนธและปรมาณ หรออาจกลาวไดวามความหลากหลายทางชวภาพสง แตในปจจบน พบวา ความหลากหลายทางชวภาพถกคกคามอยางตอเนองจากสาเหตสาคญ คอ การทาลาย ถนทอยอาศยตามธรรมชาตและการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมของระบบนเวศ เชน การตดไมทาลายปาและการเผาปา การขดหรอถมแหลงนาตามธรรมชาตตางๆ การเนาเสยของแมนา ลาคลอง การปรบเปลยนปาชายเลนเปนพนทเลยงกง การเปลยนพนทปาพรเปนพนทปลกพชไร พชสวน การใชความเคมในการเพาะเลยงสตวนาในพนทนาจด การใชสารเคมปองกนและกาจดศตรพช การใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางไมเหมาะสม ไรขดจากด และผดกฎหมาย เชน การลกลอบคาสตวปา พชปา รวมถงการลาสตวปา การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ รวมถงการแพรระบาดของชนดพนธตางถน ปจจยเหลานสงผลใหเกดการสญเสยความหลากหลายของสงมชวตในอตราทสงมาก โดยในป พ.ศ. ๒๕๕๒ พบวา มการจบกมการกระทาความผดดานสตวปามากถง ๔๑๕ คด ป พ.ศ. ๒๕๕๓ จบกม ๔๑๖ คด (ทมา : กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ๒๕๕๓)

3.6) ประสทธภาพในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การบรณาการรวมระหวางหนวยงานรบผดชอบทเกยวของไมมประสทธภาพ สงผลใหการกาหนดเครองมอและกลไกในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนแบบแยกสวน ระบบ การจดการขอมลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงไมเปนมาตรฐาน ไมครอบคลม และขาดการเชอมโยงกบขอมลดานเศรษฐกจและสงคม กฎหมายมลกษณะของการบรหารจดการทรพยากรรายสาขา ขาดประสทธภาพในการบงคบใช ขาดความเปนธรรม และไมโปรงใส นอกจากน ยงมปญหาการทจรตคอรรปชนสงผลใหเกดความไมไววางใจในการบรหารจดการของภาครฐ ในขณะทเกดชองวางทางนโยบายในการบรณาการระหวางการอนรกษสงแวดลอมกบการพฒนาเศรษฐกจ ประกอบกบความออนแอของกลไกการจดการสงแวดลอมและการบงคบใชกฎหมาย และความไมมประสทธภาพของเครองมอกากบและควบคมในการบรรเทาผลกระทบของโครงการขนาดใหญ แมโครงการพฒนาเหลานจะตอบสนองเปาหมายทางเศรษฐกจและเพมรายได แตกอใหเกดผลกระทบทางดานสงคมและสงแวดลอมหลายประการ ดงเชน กรณปญหามลพษในพนทมาบตาพดและบรเวณใกลเคยงจงหวดระยองซงเปนผลสบเนองมาจากการเตบโตของอตสาหกรรมโดยขาดการควบคมการปลอยมลพษใหเปนไปตามกฎหมายกาหนด กอใหเกดมลพษดานอากาศเกนมาตรฐานคณภาพอากาศในบางจดตรวจวด การปนเปอนโลหะหนกและสารอนทรยระเหยงายของนาผวดน นาใตดนและ นาทะเล ปญหาขยะและกากของเสยชมชนการลกลอบทงขยะอตสาหกรรม และการเกดอบตภยจากการรวไหลของสารเคม ลวนมผลกระทบตอการทาการเกษตรและการประมงทงสน


- 36 -


- 36 -

4) การสงเสรมและคมครองสทธเกษตรกร และการเพมสทธและบทบาทของเกษตรกรทเกยวของกบการทากน และการเขาถงแหลงทรพยากรทจาเปนตอการประกอบ การเกษตร

๔ .1) เกษตรกรขาดสวสดการและหลกประกนในการประกอบอาชพเกษตรกรรม

ในสถานการณปจจบน เกษตรกรสวนใหญอายเฉลยสงกวา 50 ปประสบปญหาความเสยงทงดานภยธรรมชาต ราคาผลผลต รวมทงขาดสวสดการตางๆ ทงดานสขภาพ ราคาขายผลผลตทไมเปนธรรม และสวสดการยามชราภาพไมสามารถประกอบอาชพเกษตรกรได เมอเทยบกบผประกอบอาชพอน ทผานมาอาจมนโยบายของรฐชวยเหลอผลตอบแทนจากการขายผลผลตบางชนดสนคาเกษตร แตเปนเพยงการแกไขปญหาเฉพาะหนาไมยงยน

๔.2) สดสวนความยากจนมแนวโนมสงขน จากเอกสารการประเมนผลแผนพฒนาการเกษตรในระยะแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาตฉบบท 10 (ป 2550-2554) ของสานกงานเศรษฐกจการเกษตร แสดงวา สดสวนความยากจน มแนวโนมสงขน จากครวเรอนเกษตรกรยากจน 1.616 ลานครวเรอน ในป 2549/50 เพมขนเปน 1.745 ลานครวเรอนในป 2551/52 หรอจากรอยละ 20.09 ในป 2549/50 เพมขนเปนร อยละ 29.76 ในป 2551/52 โดยคนจนสวนใหญอย ใน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 41.89 รองลงมาคอภาคเหนอ รอยละ 26.81 ภาคกลางและภาคใต รอยละ 13.57 และ 13.08 ตามลาดบ ปญหาของความยากจนสวนใหญ ไดแก ปญหาทดนทากน และทอยอาศย นอกจากนนชองวางทางรายไดระหวางกลมคนทรารวยทสดเทยบกบ กลมยากจนทสดในป 2551/52 หางกนถง 18 เทา แสดงวายงมการกระจายรายไดทไมด หรอครวเรอนไมมความเทาเทยมกนเรองรายไดคอนขางสง

๔.3) ปญหาการเขาถงแหลงทรพยากรทดน จากขอมลสารสนเทศเศรษฐกจการเกษตรรายสนคา แสดงขนาดพนทถอครอง

ของเกษตรกร ป 2551/52 เทยบกบป 2554/55 มขนาดพนทลดลงจาก 25.52 ไร ลดลงเหลอ 24.96 ไร ตอครวเรอนและผอานวยการศนยศกษาเศรษฐศาสตรการเมอง คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปดเผยวาปญหาการสญเสยทดนทากนของเกษตรกรชาวนาส วนใหญ เกดจากความตองการปลดหนจากสถาบนการเงนทงของรฐและเอกชน รวมถงเจาหนนอกระบบ โดยจากขอมลของสานกงานเศรษฐกจการเกษตร ในป 2556 ทมาพบวา จานวนทดนเปนของชาวนากวา 71.59 ลานไร มทดนกวา 29.72 ลานไร ทตดจานองกบสถาบนการเงน แล ะอกกวา 100,000 ไร อยในชวงการขายฝาก ซงในอนาคตอนใกลจานวนทดนในสวนดงกลาวกมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ประกอบกบการกระจายรายไดของครวเรอนเกษตรกรในชวงแผนพฒนา ฉบบท 10 ชองวางระหวางรายไดของกลมครวเรอนเกษตรกรรวยทสดกบจนทสดแตกตางกน 18.03 เทา กลมคนยากจนไมมกาลงซอทจะเปนเจาของทรพยากรทดน นอกจากนนกลมคนทมเงนทน สามารถเขาไปถอครองทดนไดอยางไมจากด รวมทงการขยายตวของภาคธรกจและอตสาหกรรม ลาเขาไปในพนทการเกษตรเดม สงผลกระทบสภาพแวดลอมไมเหมาะสม ในการทาการเกษตร อกทงเกษตรกรตองการใชเงนไมสามารถทนตอการเสนอซอทดนในราคาสง ดงนน ทรพยากรทดน


- 37 -


- 37 -

จงกระจกตวอยในการถอครองของทนขนาดใหญ และขนาดกลาง เกษตรกรมเนอท ถอครองลดลง ตองเชาทดนทากนหรอเปนเกษตรกรรบจางในภาคเกษตร

จากการสารวจของมลนธสถาบนทดนในป 2545 พบวา ทดนทมการออกเอกสารสทธอยางถกตองตามประมวลกฎหมายทดนแลว มจานวนทงสน 30 ลานฉบบ มเนอท รวมกนกวา 127 ลานไร ในจานวนนมากกวา 70% ถกครอบครองอยในมอคนเพยง 10% หรอประมาณ 6 ลานคน และพบวา สวนหนงถอครองทดนมากกวารายละ 100 ไร ขณะทคนอก 90% หรอประมาณ 55 ลานคน ครอบครองทดนเฉลยไมถงคนละ 1 ไร นอกจากนนตามขอมลการบรรยายของนายโชต ตราชปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม บรรยายในการประชมสภาเกษตรกรแหงชาต ครงท 2/2557 วนท 24 เมษายน 2557 วาครวเรอนชนบทไรทดนทากน ประมาณ 451,312 ครวเรอน

๔.4) มราษฎรถอครองทดนทากนในพนทปาสงวนแหงชาต 6.4 ลานไร จากขอมลการบรรยายของ นายบญชอบ สทธมนสวงษ อธบดกรมปาไม

บรรยายในการประชมสภาเกษตรกรแหงชาต ครงท 2/2557 วนท 24 เมษายน 2557 วา กรมปาไม ไดดาเนนการจาแนกพนทลมนาแลว 4.8 ลานไร โดยในพนทลมนา 3 , 4, 5 ออกใบอนญาตหนงสอ สทก. แลว 3.3 แสนราย 3.1 ลานไร สวนทเหลอในพนทลมนา 1, 2 จานวน 1.7 แสนราย 1.7 ลานไร ดาเนนการพสจนการครอบครองสทธ ควบคมไมใหขยายพนท ขอมลจากการบรรยายพเศษของนายบญชอบ สทธมนสวงษ อธบดกรมปาไม ในการประชมสภาเกษตรกรแหงชาตครงท 2/2557 วนท 24 เมษายน 2557 นอกจากนน เกษตรกรซงอยอาศยทากนอยในพนทสงเขตภเขาจานวนมากไมมเอกสารสทธในทดน ไมสามารถขนทะเบยนเกษตรกรกบหนวยงานราชการสงกดกระทรวงเกษตรกรและสหกรณ ไดแก กรมสงเสรมการเกษตร ทาใหไมสามารถรบการชวยเหลอกรณเกดความเสยหายจากภยพบต หรอโครงการชวยเหลอเกษตรกรตามนโยบายของรฐได

๔.5) เกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญาไมไดรบความเปนธรรม เกษตรพนธสญญา (Contract Farming) โดยทวไปหมายถงการทาสญญา

ในการทาเกษตร หรอฟารมสญญาทมความหมายถงการเพาะปลกพช หรอการเลยงปศสตวทมการทาสญญาซอขายกน ประกอบดวย คสญญา 2 ฝาย คอ ผผลต ไดแก ฝายฟารม และคสญญา อกฝายหนง คอ ผซอผลผลต ซงสวนใหญจะเปนในรปของบรษท หรอโรงงานแปรรปตางๆ ในสญญาสวนใหญจะมการกาหนดราคา ซอผลผลต หรอวธการกาหนดราคาผลผลต รวมถงการกาหนดมาตรฐานและคณภาพของผลผลตทจะรบซอไวดวย นอกจากน ขอตกลงในสญญาในหลายๆ กรณจะมความเกยวของกบการจดหาปจจยสนบสนนการผลตตางๆ ตลอดจนคาปรกษาดานเทคโนโลยในการผลตใหกบฝายผผลตเพอความมนใจในมาตรฐานของผลผลตใหเปนไปตามสญญา

เกษตรพนธสญญาเปนนโยบายของรฐบาลทสนบสนนใหเอกชนมบทบาทในการจดการดานการผลตและการตลาด เปนการเชอมโยงการตลาดกบผผลตเขาดวยกนแบบบรณาการ แมวาเกษตรพนธสญญามงหมายใหบรษท ผประกอบการไดรบสนคาเกษตรตามปรมาณ คณภาพและราคา เพอนาไปดาเนนการแปรรป หรอคดแยกบรรจภณฑ จาหนายตอไป ในอกดานหนงเกษตรกรรายยอยกม งหวงทาการผลตสนคาเกษตร ตามชนด คณภาพ และราคา สงขายใหบรษท ผประกอบการตามขอตกลงโดยไดรบผลตอบแทนทเปนธรรม ทงนเกษตรกรรายยอยตองพฒนาเทคโนโลยการผลตเพอใหไดสนคาเกษตรทมคณภาพ และไมสามารถนาไปจาหนายแกผ ซอรายอน


- 38 -


- 38 -

ซงใหราคาสงกวา แตในความเปนจรงเกษตรกรมกมสถานะเปนแรงงานรบจางโดยบรษทไมตองรบผดชอบดานสวสดการ และปจจยการผลตทจาเปนรวมทงการใหสนเชอ การใชเทคโนโลย วสดผลตและเวชภณฑถกกาหนดโดยบรษท ผประกอบการ ซงผกขาดตลาดปจจยการผลตแบบครบวงจร เกษตรกรบางรายตองซอปจจยการผลตตามขอตกลงในราคาทบวกกาไรและดอกเบยซงสงเกนจรง สงผลกระทบตอตนทนการผลต สวนราคาขายผลผลตเมอถงกาหนดเกบเกยวกขนอยกบบรษท หรอผประกอบการแจง หากเกดโรคระบาด ภยธรรมชาตหรอขาดทนจากการผลต เกษตรกรรายยอยคสญญาตองรบผดชอบซงเปน การผลกภาระความเสยงทงหลายไปใหเกษตรกร และผลกปญหาสงแวดลอมไปใหสงคม โดยไมมกลไกทางกฎหมายควบคม

๔.6) ปญหาขาดขอมลขาวสารองคความรในการพทกษสทธของตนเอง การถายทอดความรใหแกเกษตรกรทผานมา หนวยงานราชการถายทอดความร

ดานการเกษตรตามภารกจของหนวยงาน แตเกษตรกรยงขาดความรดานกฎหมาย กฎ ระเบยบ ทเกยวของกบสทธในการเขาถงแหลงทรพยากรทจาเปนตอการประกอบอาชพการเกษตร เชน องคความรกฎหมายคมครองผบรโภค เมอซอเมลดพนธ ปย สารปองกนกาจดศตรพชดอยคณภาพ ปลอมปน การจางแรงงานตางดาวทางานภาคเกษตร ความรกฎหมายทดน กฎหมายทเกยวกบปาไม กฎหมาย ระเบยบ สญญาเงนก อตราดอกเบย หลกประกนเงนก การชาระคนเงนก การคมครอง พนธพช และสทธในการไดรบการชวยเหลอ เรอง การผลตทางการเกษตรเสยหายจากภยพบต เปนตน

๔.7) ขาดการมสวนรวมของเกษตรกรในคณะกรรมการตางๆทเกยวของกบการคมครองสทธ และการเขาถงแหลงทรพยากรทจาเปนตอการประกอบอาชพการเกษตร เชน คณะกรรมการคมครองผบรโภคระดบจงหวด คณะกรรมการรวมภาครฐและเอกชนเพอแกไขปญหาทางเศรษฐกจ (กรอ.) คณะกรรมการผงเมองจงหวด เปนตน

ในเวทรบฟงขอคดเหนในการปรบปรงรางแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ฉบบท ๑ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔) โครงการสานพลงประชารฐ สรางเศรษฐกจฐานราก ขบเคลอนการพฒนาเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมสความมนคง มงคง ยงยน วนท ๑๓-๑๔ มนาคม ๒๕๕๙ ณ ฮอลล 9 อาคารอมแพค ฟอรม ศนยแสดงสนคาและการประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร ไดเสนอปญหาและความตองการการพฒนาและคมครองทรพยากรการผลต ทางการเกษตรเพมดงน

- ใหมกฎหมายคมครองทดนทากนแกเกษตรกร เชน ธนาคารไมควรยดททากนจากเกษตรกรเมอไมสามารถใชหนสนคนได การประกาศควบคมพนทเกษตรกรรม ใหใชเพอการเกษตรโดยเฉพาะ สรางแนวกนชนระหวางพนทเกษตรกรรมกบพนทอตสาหกรรม

- ภาครฐควรออกกฎหมายคมครองทดนทากนใหแก เกษตรกร และม การบรหารจดการทดนทากนทรกรางวางเปลา โดยเฉพาะทอยในการครอบครองของนายทนใหญหรอนกการเมอง การออกกฎหมายใดๆ ควรมาจากเสยงของประชาชน

- ภาครฐควรรบซอทดนแทนนายทน และบรหารจดการใหเกษตรกรเชาหรอซอเพอทากน

- ปญหาพนททบซอนของอทยานแหงชาต/พนททจะขอเวนคนมาเปนพนทของภาครฐและพนท ทากนของเกษตรกร ควรใหภาครฐดาเนนการสารวจใหเสรจสนภายในเวลา 1 ป โดยใหสภาเกษตรกรเปนคณะกรรมการรวม และไมใหมความเหลอมลาในการพจารณา


- 39 -


- 39 -

- ภาครฐเขามาดแลคณภาพของดนอยางจรงจง โดยมการวดคาปรมาณสารอาหารในดนอยางตอเนอง

- ขาดแคลนแหลงนา ขาดทกกเกบนา เชน ในพนทจงหวดจนทบร มขอเสนอแนะใหสรางอางเกบนาทกอาเภอ เพอรองรบนาสาหรบพนททางการเกษตร

- การบรหารจดการนาใหกระจายทกพนทอยางเทาเทยม และตามความจาเปนของแตละพนท โดยการคานงถงประโยชนสวนรวมเปนทตง, จดสรรการใชนาใหสมดลระหวางพนทอตสาหกรรมและเกษตรกรรม

- การออกกฎหมายคมครองนาเพอการเกษตร และแหลงนาธรรมชาต โดยใหมคณะกรรมการบรหารจดการนาในชมชนมสวนรวมในการแสดงความคดเหน

- กาหนดใหเขต สปก. จดสรรแหลงนาใหเกษตรกรทกแปลงและกาหนดใหมคณะกรรมการบรหารจดการนาในเขตปฏรป

- จดใหม พ.ร.บ คมครองพนธพชและสตว อยางจรงจง เพราะเมลดพนธพชราคาแพง นายทนผกขาดการผลตเมลดพนธพช

- ควบคมการผลตสนคาทางการเกษตรของนายทนใหญ เชน การปลกขาวโพดของนายทนใหญ ของชาต ซงกอใหเกดปญหามลภาวะ และการตดไมทาลายปา ปรบกระบวนการคดใหมในการ ทาเกษตรเปนเกษตรแบบผสมผสานทเหมาะกบบรบทและดแลสงแวดลอม

- ควรปรบวธคดการยดคนพนทปาสงวนจากพนททากนของเกษตรกร เปน การสรางกระบวนการอยรวมกนของภาคการผลตทงทผลตจากธรรมชาต และตวเกษตรกรผลตเพอใหชมชนเหนประโยชนรวมกน นาไปสการดแลรกษารวมกน

- การออกกฎหมายหรอมาตรการคมครองเพอไมใหเกษตรกรเสยเปรยบนายทนตางชาต เชน ใหภาครฐเขยนสญญากลางใหแกเกษตรกรเพอปองกนการเอาเปรยบของนายทน

- การประชาสมพนธถงความสาคญและบทบาทของสภาเกษตรกรจงหวด - ในการกาหนดนโยบายใด ๆ ของภาครฐทเกยวของกบเกษตรกร ควรให

ความสาคญกบภาคเกษตรกรในการแสดงความคดเหน - สรางความมนคงทางรายไดใหแกเกษตรกร เพอใหคนรนใหมหนมาให

ความสาคญในอาชพเกษตรกร - ใหมการเลอกตงสภาเกษตรกรแหงชาตในระดบอาเภอ จงหวด เชนเดยวกบ

สภาทองถน เพอใหมบทบาทขบเคลอนยทธศาสตรอยางเปนรปธรรม - ภาครฐใหสทธแกเกษตรกรไมทวถง - สงเสรมอาชพใหมหรอการเพาะปลกพชเศรษฐกจอนๆ ทสรางแรงจงใจใหแก

เกษตรกร ทดแทนการปลกขาวโพด หรอมนสาปะหลง - สงเสรมแนวคดในการบรหารจดการทดใหแกเกษตรกร เชน การบรหาร

จดการรายได การศกษาหาขอมลเพมเตมเพอพฒนากระบวนการผลต กระบวนการตลาดสมยใหม เทคโนโลยใหม ๆ ในการเกษตร

๒.๑.3 ดานการพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพดานราคาสนคาเกษตร


- 40 -


- 40 -

1) การสรางความเปนธรรมดานราคาผลผลตทางเกษตรกรรม โดยคานงถง การสงเสรมใหสนคาเกษตรไดรบผลตอบแทนสงสด

ในชวงทผานมา ราคาผลผลตการเกษตรชนดตาง ๆ โดยเฉพาะพชเศรษฐกจสาคญ อาท ขาว ยางพารา ปาลมนามน มนสาปะหลงโรงงาน ออยโรงงาน และขาวโพดเลยงสตว อยในลกษณะทผนผวน ไมมเสถยรภาพ โดยเกษตรกรจะไดรบราคาผลผลตสงเพยงชวงระยะเวลาสนๆ ในชวงทผลผลตเรมออกสตลาด และชวงทมผลผลตเขาสตลาดนอย ซงเปนชวงทผลผลตสวนใหญไมไดอยในมอเกษตรกรแลว หรอในปทประสบภยพบต เชน ประสบภยแลง หรอนาทวมผลผลตเสยหาย ซงหลงจากผลผลตมราคาเพมสงขนไมนาน กจะถกแรงกดดนจากผบรโภค ทาใหรฐบาลจาเปนตองใชมาตรการควบคมกากบดแลราคาจาหนายผลผลตดงกลาว สงผลใหเกษตรกรไดรบราคาผลผลตตกตาเกอบตลอดทงป มรายไดจากการขายผลผลตนอย ไมเพยงพอตอคาใชจายในครอบครว และการลงทนทางการเกษตรรอบการผลตใหม บางครงไมคมแมกระทงตนทนการผลต ซงโดยทวไปมแนวโนม เพมสงขนอยางตอเนอง

ทงน พบวาสาเหตสาคญททาใหราคาผลผลตการเกษตรชนดตางๆ มความผนผวน ไมมเสถยรภาพ โดยสวนใหญจะอยในภาวการณทมราคาตกตา ประกอบดวย

1.1) ปจจบนเกษตรกรอยในระบบเศรษฐกจแบบตลาด แตเกษตรกรโดยสวนใหญยงเปนเกษตรกรรายยอย มความรไมเทาทนตลาด จงถกเอารดเอาเปรยบกอบโกยผลประโยชน ไมไดรบความเปนธรรม และขาดองคความรใหมๆ ทจาเปน อาท การตรวจวดคณภาพผลผลต การจดชนคณภาพผลผลต การตรวจวดความชนและสงเจอปนในผลผลต รวมถงความเขาใจในกฎระเบยบทเกยวของ

1.2) เกษตรกรมตนทนการผลตสง จากการตองพงปจจยการผลตจากภายนอก ซงมราคาแพง และบางครงมการปลอมปน คณภาพไมด โดยเกษตรกรมการพงตนเองนอย รวมทงมผลผลตตอหนวยพนทคอนขางตา ขาดการรวมกลมเพอรวมจดหาปจจยการผลต และใชเครองมออปกรณเครองจกรกลการเกษตรรวมกน เพอลดตนทนการผลต

1.3) เกษตรกรยงขาดการวางแผนการผลต จดการผลต และจดการเกบเกยวผลผลตใหสอดคลองกบความตองการของตลาด ทาใหมผลผลตออกสตลาดพรอมกนเปนจานวนมาก ราคาจงตกตา และจากการทเกษตรกรโดยเฉพาะในพนทภาคกลาง สวนใหญไมมสถานทเกบรกษาผลผลตเพอรอเวลาจาหนายเมอไดราคาด ประกอบกบผลผลตการเกษตรบางชนดมอายสน ขาดเทคโนโลยในการเกบรกษา และมภาระตองชาระคนหนเงนกยมในการลงทนทาการผลต และเปนคาใชจายประการตางๆ ในครอบครว ทาใหเกษตรกรจาเปนตองรบเรงจาหนายผลผลตหลงการ เกบเกยว แมจะไดรบราคาผลผลตทคอนขางตา

1.4) เกษตรกรยงขาดการรวมกลม หรอมการรวมเปนกลม/องคกร แตไมเขมแขง ไมมพลงอานาจในการตอรองราคา เปนพอคาคนกลางทเปนผกาหนดราคา ทงปจจยการผลตและราคาผลผลต เกษตรกรไมสามารถบรหารจดการการผลต การแปรรป จนถงการตลาด ดวยตนเองอยางเบดเสรจครบวงจร ยงอยในสถานะทยอมรบสภาพการณดงกลาว โดยยงพงตนเองนอย รอคอยพงพาการชวยเหลอจากภายนอก โดยเฉพาะจากรฐบาลเปนหลก

1.5) ผลผลตมคณภาพไมเปนไปตามมาตรฐานความตองการของผซอ โดยอาจเกดจากหลายสาเหต อาท ใชพนธคณภาพตา ขาดการดแลเอาใจใส และการแนะนาชวยเหลอ


- 41 -


- 41 -

โดยใกลชดเหมาะสม ประสบโรคแมลงศตรพชระบาด ไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต เชน ฝนแลง ฝนทงชวง นาทวม ซงในอนาคตมแนวโนมจะมความปรวนแปรไมแนนอนมากขน ปลกในพนท ไมเหมาะสมทาใหไดผลผลตไมสมบรณ รวมถงอาจมการเกบเกยว แปรรป บรรจหบหอ ขนสง เกบรกษา โดยใชเทคนควธการทไมเหมาะสม เปนตน

1.6) โดยทวไป เกษตรกรยงขายผลผลตการเกษตรในรปวตถดบ หรอสนคาเกษตรแปรรปเบองตนเปนหลก ซงนอกจากจะมขอจากดในการบรหารจดการ และการจดจาหนาย ยงมราคาตากวาสนคาเกษตรทมการแปรรปขนสงขน

1.7) เกษตรกรยงมชองทางการจาหนายผลผลตจากด ขาดระบบการรวบรวมและกระจายผลผลตทมประสทธภาพ มประสทธผล สรางความเปนธรรมทงตอผผลตและผบรโภค โดยยงขาดระบบตลาดทองถนระดบหมบาน/ตาบล ตลาดกลางระดบอาเภอ/จงหวด และศนยกระจายผลผลตและสนคาเกษตรกรระดบภาค ทจะมการเชอมโยงการดาเนนงานเปนเครอขายครอบคลมทวทงประเทศ และกบตางประเทศ อยางเขมแขง

1.8) ผลผลตการเกษตรของไทยหลายชนดพ งตลาดตางประเทศคอนขางมาก อาท ขาว ยางพารา มนสาปะหลงโรงงาน ออยโรงงาน และผลไม เชน ทเรยน ลาไย เปนการผลตเพอสงออกเปนหลก ใชบรโภคอปโภคภายในประเทศนอย และสงออกกระจกตว เพยงไมกตลาด เชน ยางพารา และมนสาปะหลงโรงงาน สงออกไปสาธารณรฐประชาชนจนเปนหลก นอกจากน สนคาเกษตรบางชนดมสนคาอนทดแทนได เชน ยางพารา ทดแทนไดดวยยางสงเคราะห ชวงระยะเวลาทนามนในตลาดโลกมราคาลดตาลง จะจงใจใหมการผลตและใชยางสงเคราะห แทนการใชยางพารา ขณะเดยวกนมหลายประเทศทสามารถผลตสนคาเกษตรชนดเดยวกน คณภาพใกลเคยงกน หรอสงกวา และแขงขนสงออกไปตลาดเดยวกนกบตลาดสงออกของประเทศไทย โดยมราคาสงออกตากวา เนองจากมตนทนตากวา มผลผลตตอหนวยพนทสงกวา เมอผนวกกบการขยายตวของการเปดเสรทางการคาระหวางประเทศ ซงทาใหประเทศผนาเขา (ซงนอกจากจะมนโยบายเพมการพงตนเอง ดวยการเพมผลผลตของตนเอง เพอลดความเสยงจากความไมแนนอนดานปรมาณและราคา) มทางเลอกในการนาเขาสนคาจากประเทศตางๆ มากขน และผลจากการทราคาสงออกยอนกลบเปนปจจยกาหนดราคาซอขายผลผลตภายในประเทศ จงทาใหโอกาสในการจาหนาย ปรมาณ และราคาผลผลตทเกษตรกรจะไดรบ มความผนผวน ไมแนนอน เปลยนแปลงขนลงตามการกาหนดของประเทศผนาเขาคอนขางมาก ตงอยบนความเสยง ขาดหลกประกนทจะจาหนาย และไดรบราคาทเหมาะสมเปนธรรม

1.9) นโยบาย แนวทาง มาตรการพฒนาแกปญหาทางการเกษตรของภาครฐชวงทผานมาเนนแกปญหาเฉพาะหนาทปลายเหต ไมเบดเสรจครบวงจร ตงแตการผลต การแปรรป จนถงการตลาด และดาเนนการไมตอเนองจรงจง ทาใหปญหายงคงอย เปนเพยงการระงบปญหาไวชวคราว เมอถงรอบกเกดเปนปญหาขนมาใหมวนเวยนเปนวฏจกร และวธการแกปญหาบางกรณกเปนการสรางปญหาใหม เชน มาตรการใหสนเชออตราดอกเบยตากบองคกรเกษตรกร เพอการรวบรวมผลผลตจากเกษตรกรไปจาหนายใหไดราคาด อาจจะไมบรรลวตถประสงคตามทมงหวง หากปราศจากมาตรการสนบสนนทจาเปนอนๆ อาท การพฒนายกระดบขดความสามารถ การบรหารจดการขององคกรเกษตรกร สนเชอเพอการสงออก การจดแบงตลาด หรอโควตา การสงออกใหกบองคกรเกษตรกร โดยมความเปนไปไดทองคกรเกษตรกรอาจจะนาสนเชออตรา


- 42 -


- 42 -

ดอกเบยตาไปใชรวบรวมผลผลตเทาทมนใจวาจะมตลาดรองรบ และนาเงนทนสนบสนนสวนทเหลอไปเปนทนหมนเวยนดาเนนธรกจอยางอน หรอฝากธนาคารรบกาไรจากสวนตางอตราดอกเบย

2) การคนควา วจย และพฒนาภมปญญาพนธกรรมพชและสตวทองถน นวตกรรม เทคโนโลยทเหมาะสม และการถายทอดองคความรทไดจากการคนควาวจยและพฒนา เพอประโยชนทางเกษตรกรรม และเกษตรอตสาหกรรม

2.1) การวจยและพฒนา เปนอกกระบวนการหนงในการคนหาความร เพอพฒนางานดานการเกษตร การกาหนดทศทางในการพฒนาทกเรอง ทกโครงการอยางนอยควรตองมผลการวจยรองรบแนวคดนนๆ ปญหาสาคญประการหนงในการวจย คอ ไมมการบรณาการวเคราะห สงเคราะห อยางเปนองครวม เพอเปนขอมลของประเทศ ในการกาหนดนโยบายชาต และแกปญหาชาตหรอเพอการแขงขนกบประเทศอน เชน นโยบายในการสงเสรมการปลกพชอาหารกบพชพลงงานหรอ พชเศรษฐกจอนๆ ยงไมมการกาหนดนโยบายอยางบรณาการวาประเทศไทยจะใหการสงเสรมอยางไร พชอาหารจะมกเปอรเซนต พชพลงงานกเปอรเซนต หรอพชเศรษฐกจอนจานวนเทาใด นอกจากนงานวจยสวนใหญทไดทาการศกษาแลวไมไดนาไปขยายผลสการพฒนา หรอ นาผลงานวจยไปใชประโยชน นอกจากนยงมเกษตรกรจานวนมากประสบความสาเรจในการประกอบอาชพจากองคความรทไดจากการปฏบต เปนนวตกรรมใหมและเปนภมปญญา แตเกษตรกรเหลานนไมมโอกาสไดถายทอดองคความรไปสเกษตรกรรายอน ทาใหองคความรบางอยางสญหายไปดวย

2.2) บทบาทการวจยและพฒนาภาคเกษตรทผานมาใหความสาคญในเรองการพฒนาโครงสรางพนฐาน การลดตนทนดานแรงงาน ผลผลตการเกษตรทเพมขนในปจจบนมาจากการลงทนในเครองจกร ทมาจากผลการวจย การลงทนการวจยและพฒนาภาคเกษตรทผานมาเทคโนโลยสวนใหญเปนการปรบปรงพนธ/การผสมพนธเพอเพมผลผลตตอไร (productivity) ในระยะหลงเรมมเทคโนโลยทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน พนธทนแลงพนธทนนาทวม ตานทานศตร กระบวนการผลตทลดการใชสารเคม ความรดานเทคโนโลยชวภาพ ชวยใหงานวจย ดานปรบปรงพนธรดหนามากขน เชน พนธทมธาตอาหารเฉพาะ สรางกลนขาว ขาวชลสทธทนนาทวม พชพนธลกผสมทใหผลผลตตอไรสงขน แตเนองจากมปญหาในเรองงบประมาณดานการวจยทมจานวนนอย จากขอมลสานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ พบวา งบประมาณดาน การวจยทกระทรวงเกษตรและสหกรณไดรบ มอตราเพมขนรอยละ ๕.๔๘ กลาวคอในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ ไดรบการจดสรรงบประมาณ (ป ๒๕๔๔) จานวน ๑,๔๓๓.๐๑ ลานบาท เพมขนเปน ๒.๗๐๒.๐๓ ลานบาท ในชวงปสดทายของแผนฯพฒนา ฉบบท ๑๐ (ป ๒๕๕๔) แตเมอพจารณาถงสดสวนงบวจยดานการเกษตรตอผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ และตอผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตร กลบมแนวโนมลดลง โดยในชวงปสดทายของแผนพฒนาฯ ฉบบท ๘ คดเปนสดสวนรอยละ ๐.๐๒๘ และ ๐.๓๐๖ ตามลาดบ ลดลงเปนรอยละ ๐.๐๒๔ และ ๐.๒๔๐ ในชวงปสดทายของแผนฯ พฒนาฉบบท ๑๐ (ป ๒๕๕๔) ตามลาดบ จะเหนไดวามสดสวนนอยมาก ควรทรฐจะตองสนบสนนใหมากขน

2.3) ในดานของการพฒนาภมปญญาทองถน ประเทศไทยเปนประเทศทมความหลากหลายและอดมสมบรณดวยภมปญญา (Traditional Knowledge) ซงเปนผลมาจากความคดสรางสรรคของบรรพบรษไทย ประชากรไทยไดใชภมปญญาดงกลาวเพอเปนปจจยพนฐานในการดารงชวตมาชานาน และดวยคณคาและศกยภาพของภมปญญาไทยน ทาใหองคกรหรอบรษท


- 43 -


- 43 -

ตางชาตใหความสนใจในภมปญญาดงกลาว และประสงคทจะเขาถงภมปญญาเหลานนเพอประโยชนในเชงพาณชย เชน กรณ สทธบตรสารออกฤทธจากเปลานอย สทธบตรกวาวเครอ การจดเครองหมายการคาในชอฤาษดดตน เปนตน นอกจากนยงพบการนาภมปญญาไทยไปใชประโยชนในทางท ไมเหมาะสม ทาใหเกดกระแสเรยกรองการคมครองปกปองภมปญญาไทยขน ซงความอดมสมบรณ ของทรพยากรและภมปญญาทองถนเหลาน ประเทศไทยจงเปนจดสนใจในการเขามาคดคน เรยนร และแสวงหาผลประโยชนจากกลมประเทศยโรป อเมรกา และแมกระทงเอเชย คอ จน ญปน มาตลอด โดยการเขาถงทรพยากรชวภาพและภมปญญาทองถนนน มมากมายหลายรปแบบ เชน การรวมมอทางวชาการตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชน ตลอดจนการเขาถงโดยผานบคคลหรอชมชนโดยตรงและโดยออม การใหทนศกษาวจย การสนบสนนใหมการนาผลงานไปแสดงในลกษณะตาง ๆ (การจดนทรรศการ การสาธต หรอการเสนอผลงานทางวชาการ) และการวาจาง เปนตน ซงในอนาคตรปแบบการเขาถงจะมแนวโนมทหลากหลายและซบซอนมากยงขน โดยประเทศไทยอาจจะตกอยในสถานะทเสยประโยชนได สาหรบประชาชนคนไทยไดใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพและภมปญญาทองถนดงกลาวเหลานเปนปจจยพนฐานในการดารงชวต ปจจบนทรพยากรชวภาพและภมปญญาไดถกพฒนานามาใชโดยอตสาหกรรมตางๆ โดยเฉพาะอตสาหกรรมเทคโนโลยชวภาพ เพอพฒนาเปนผลตภณฑใหมๆ ตอบสนองความตองการของผบรโภคทมากขน แตผลกระทบทเกดขนตรงกนขาม คอ ภมปญญาดงเดมกาลงจะ สญหาย

2.4) สมนไพรเปนภมปญญาของคนไทยอกชนดหนงมมาเปนเวลาชานาน การแพทยแผนโบราณ ตารบยาไทยและสมนไพรไทยมสวนในการดแลสขภาพและเปนวถของคนไทยมาถงทกวนนแมการแพทยสมยใหมจะเขามามบทบาทอยางมากกตาม สมนไพรไทยกยงเปนทตองการมการใชมาอยางตอเนอง โดยเฉพาะในปจจบนมกระแสความตองการสารธรรมชาตเขามาทดแทน การใชสารเคมในชวตประจาวนมากขน โดยเฉพาะในประเทศพฒนาแลว จากขอมลป พ.ศ. ๒๕๕๐ องคการอนามยโลกประมาณการวา ตลาดยาสมนไพรของโลกมมลคาปละ กวา ๖ หมนลานเหรยญสหรฐ และในรอบ ๒๐ ป ขางหนา โลกจะมความตองการสมนไพรเปนสวนประกอบของยา อาหารเสรมและผลตภณฑตางๆ เพมขนไมนอยกวารอยละ ๒๐ ตอป

2.5) การพฒนาพนธกรรมพชและสตวทองถน ๒.๕ .๑) พนธกรรมพชทองถนมความส าคญอยางย งตอการผลต

ทางการเกษตร เนองจากบรรพบรษไดพฒนาปรบปรงพนธมาจากพชปานามาเพาะปลก มการคดเลอกพนธทมลกษณะดเอาไวสบทอดพฒนามาจนถงปจจบน พนธพชพนเมองเหลานจงมความเหมาะสมตอสภาพแวดลอมของทองถน การพฒนาระบบเกษตรกรรมกระแสหลกไดมสวนสาคญในการทาลายพนธพชพนเมองไปอยางมากมาย เชน กรณขาวในอดตนนประเทศไทยมพนธขาวมากมายหลากหลายสายพนธทมความเหมาะสมในแตละทองถนประมาณกนวาไมต ากวา ๕๐,๐๐๐ สายพนธ แตนาเสยดายทพนธขาวเหลานกาลงสญหายไปมาก เหนไดจากทปจจบนเกษตรกรทงประเทศนยมปลกขาวไมกสายพนธ สวนใหญเปนขาวพนธสงเสรมจากทางราชการ ประเภทพนธ กข. ตางๆ ซงพนธขาวเหลานตองใชปยและสารเคมกาจดศตรพชจงจะใหผลผลตสง ดงนนเกษตรกรจงมตนทนการผลตทสงขนตามไปดวย นอกจากนยงมสาเหตอนๆ อก ทกอใหเกดการสญเสยพนธพชพนเมอง เชน การสงเสรมการปลกพชไร ซงเปนการปลกพชชนดเดยวในพนทกวางใหญมการกาจดวชพช ชนดอนไมใหขนมาปะปน เปนการทาลายพนธพชพนเมองทจะฟนฟงอกขนมาใหม ในกรณนรวมไปถง


- 44 -


- 44 -

ไมผลหลายชนดกไดสญหายไปแลวเปนจานวนมากเชนเดยวกน มการปลกเหลอเพยงไมกสายพนธเทานน เชนทเรยนทปลกมาก คอ พนธหมอนทอง ชะน และกานยาว นอกจากนยงมพชผกพนเมองหลายชนดทสญหายไปจากวถชวตของคนไทย

๒.๕.๒) ดานการพฒนาพนธกรรมสตว ปจจบนประเทศไทยไดมการศกษาและพฒนาการใชเทคโนโลยในการเพมผลผลตทางการเกษตรทเกยวของกบสตว ซงหมายถงการคดเลอกและการปรบปรงพนธเพอเพมปรมาณและคณภาพของสตวไมวาจะเปนสตวบก สตวนาและสตวปก เชน โค กระบอ สกร เปด ไก และปลา มการนาเทคโนโลยดานการผสมเทยม การถายฝากตวออน การโคลนนง พนธวศวกรรม เพอปรบปรงพนธสตวตามวตถประสงคทวางไว มการเพมปรมาณสตวดวยการใชฮอรโมนหรอสารกระตนความสมบรณพนธและอตราการเจรญเตบโตของสตวบางประเภท เชน โค กระบอ และการนาเทคโนโลยชวภาพในดานตางๆ มาใชประโยชนดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม อาหาร และการแพทย ปฏบตการตางๆ ทไดกระทาไปแลวนนสงผลใหผลผลตดานเกษตรกรรมเกยวกบสตว มแนวโนมเพมขนทกป ใหประเทศไทยมผลผลตเหลานเพอใชในการอปโภคและบรโภคอยางเพยงพอ ไมประสบปญหาการขาดแคลนอาหาร และยงสามารถสงเปนสนคาออกทสาคญของประเทศไทยไดอกดวย ทาใหมรายไดเพมขน มการปรบปรงพนธสตวโดยการนาสตวพนธดจากตางประเทศซงออนแอ ไมสามารถทนตอสภาพอากาศของไทยมาผสมพนธกบพนธพนเมอง เพอใหไดลกผสมทมลกษณะดเหมอนกบพนธตางประเทศทแขงแรง ทนทานตอโรคและทนตอสภาพภมอากาศของเมองไทย และ ทสาคญ คอ ราคาตา เกษตรกรทมทนไมมากนก สามารถซอไปเลยงได ตวอยางเชน การผลตโค ๓ สายเลอด โดยนาโคพนธพนเมองมาผสมพนธกบโคพนธ บราหมนไดลกผสมแลวนาลกผสมทไดนไปผสมพนธกบแมพนธโคนมหรอโคเนออกครงหนง จะไดลกผสม ๓ สายเลอดทมลกษณะดเหมอน พนธตางประเทศ แตทนทานตอโรคและทนรอนไดดเหมอนพนธพนเมองและมราคาตา ในขณะเดยวกนจากการปรบปรงพนธโดยใชพอพนธจากตางประเทศเพอใหผลผลตสงขน ปจจบนจงหาววพนเมอง พนธแทไดยาก สตวพนเมองชนดอนๆกอยในสภาวะเชนเดยวกนทนาหวงคอไกพนเมอง หรอไกบาน ทยงนยมเลยงกนอยมากในชนบท เนองจากมความทนทาน เลยงงายและคณภาพ เนอด ปจจบน มจานวนลดนอยลงเพราะถกทดแทนดวยระบบการเลยงไกแบบอตสาหกรรม

3) การสรางเครอขายองคกรเกษตรกร เชอมโยงและพฒนาความรวมมอในดานการผลตทางเกษตรกรรม การแปรรป การตลาด และการบรโภคเพอการยงชพ ระหวางเครอขายองคกรเกษตรกรกบภาครฐและเอกชน

จากการสงเคราะหขอมลปญหาและขอเสนอแนวทางแกไขปญหาทไดรวบรวมประมวลจากแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมจงหวด รวมทงขอมลจากการสงเสรมของหนวยงานในการสงเสรมการดาเนนงานของสหกรณ กลมเกษตรกร กลมอาชพตางๆ ซงไดจดทาสรปสถานการณปญหา ในกรณของกลม/องคกรเกษตรกรทรเรมจดตงใหม หรอกลม/องคกรเกษตรกรขนาดเลกทมปรมาณธรกจนอยมกประสบปญหา ดงน

3.1) กลม/องคกรเกษตรกรจดต งขน ม วตถประสงค เฉพาะ รองรบ การถายทอดความรปจจยการผลตสนเชอ หรออน ๆ ตามภารกจของหนวยงาน

โดยทวไปการดารงชพของเกษตรกรมความเกยวของกบการดาเนนกจกรรมตงแตการผลต เตรยมเงนทน ไถเตรยมดน การซอปจจยการผลต (พนธพช พนธสตว ปย ยา อาหารสตว) การแปรรปผลผลต (แปรรปผลผลตเบองตนในครวเรอนเพอเพมมลคา) และการขายผลผลต


- 45 -


- 45 -

จากนนนาเงนทไดจากการขายผลผลตชาระคนหนเงนก ซงแตละขนตอนทเกยวของตองการ การสนบสนนสงเสรมจากหลายหนวยงาน เนองจากภารกจของหนวยงานแตละแหงเปน ความรบผดชอบหนาทเฉพาะดาน (Function) ประกอบกบเกษตรกรสวนใหญดาเนนกจกรรมการเกษตรหลายอยางในพนท เชน ปลกขาว ปลกไมผล เลยงปศสตว เลยงสตวนา จงตองการ การสนบสนนจากหลายหนวยงาน

ทงน การพฒนากลม/องคกรเกษตรกรทผานมา หนวยงานราชการ เชน กรมตางๆ ในกระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมพฒนาชมชน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ไดสงเสรมใหมการจดตงกลม/องคกรเกษตรกรขน โดยมวตถประสงคเฉพาะของแตละกลม/องคกร เพอเปนกลมเปาหมายรองรบการใหการศกษาอบรม สนบสนนปจจยการผลต สนเชอ ตามภารกจของหนวยงาน เชน กลมผใชนาชลประทาน กลมผผลตไมผลคณภาพ กลมลกคา ธ.ก.ส. วสาหกจชมชน สหกรณภาคการเกษตร กลมเกษตรกร กลมผผลตเมลดพนธขาว กลมแปรรป สนคาเกษตร และกลมพฒนาอาชพตางๆ จงเกดกลม/องคกรเกษตรกรขนมากมาย ขาดความเปนเอกภาพในการรวมตว

3.2) กลม/องคกรเกษตรกรทจดตงขนเพอรองรบการสนบสนนตามภารกจของหนวยงานเหลานน สวนใหญเปนองคกรขนาดเลกในระดบหมบานหรอตาบล

ปญหาทเกษตรกรประสบจงขนอยกบสภาพพนทและภมสงคม เชน ขาดแคลนแหลงนา ปจจยการผลตราคาสง ดนขาดความอดมสมบรณ ทดนทากนไมมเอกสารสทธ และขายผลผลตไดราคาตา เปนตน

3.3) ขาดการประสานภาคเครอขายเขามสวนรวมสนบสนนกจกรรมของกลม ไดแก หนวยงานราชการ องคกรปกครองสวนทองถน ปราชญชาวบาน พอคาภาคเอกชน

3.4) ปญหาการบรหารจดการกลม ไดแก ขาดผนาทมความสามารถ เสยสละและเปนธรรม คณะกรรมการกลมและพนกงานขาดประสบการณในการบรหารธรกจของกลม การดาเนนกจกรรมของกลมไมตอเนอง เพราะขาดการมสวนรวมของเกษตรกรสมาชกในพนท และภาคสวนท เกยวของ เชน องคกรปกครองสวนทองถน ปราชญชาวบานและภา คเอกชน แยกเปนประเดนยอย ไดดงน

๓.๔.1) เกษตรกรสมาชก เกษตรกรสมาชก ขาดความรความเขาใจบทบาทหนาทของสมาชกกลม/

องคกร รวมทงสมาชกบางสวนไมรวมมอดาเนนกจกรรมกลม/องคกร หรออดหนนธรกจของกลม/องคกร เขน ใชบรการธรกจสนเชอกเงนจากกลม/องคกร แตซอปจจยการผลต ปย ยา อาหารสตวจากพอคาแทนการซอจากกลม/องคกร

๓.๔.2) ประธานและคณะกรรมการกลม/องคกร - ประธานกลม/องคกร มปญหาขาดผนาองคกรทมความสามารถ

เสยสละเปนธรรมในการบรหารจดการกลม - คณะกรรมการกลม/องคกร ขาดประสบการณในการบรหาร

จดการธรกจของกลม/องคกร


- 46 -


- 46 -

๓.๔.3) พนกงานเจาหนาทของกลม/องคกร ในกรณกลม/องคกรขนาดเลก ปรมาณธรกจนอย หรอกลม/องคกรตงใหม

ไมสามารถจายคาตอบแทนสงจงไมจงใจพนกงานทมความรความสามารถเขามาทางาน หรอทางานตอเนองระยะยาว

๓.๔.4) กฎ ระเบยบของกลม กลม/องคกรเกษตรกรทมลกษณะเปนกลมอาชพยงไมจดทะเบยนเปน

นตบคคลสวนใหญกาหนดระเบยบ หรอขอบงคบของกลมไว แตในการปฏบตงานขนอยกบผนากลม และกรรมการบางทาน นอกจากนนยงขาดการตงผแทนสมาชกเปนกลไกเขามามสวนรวม ชวยปฏบตงาน

๓.๔.5) การวางแผนธรกจและสรางความเขมแขงของธรกจ คณะกรรมการ/พนกงานกลม/องคกร ขาดการวางแผนดาเนนธรกจของ

กลม/องคกร ประจาปอยางเปนระบบ โดยวเคราะหผลการดาเนนธรกจทผานมา แนวโนมและ การสารวจขอมลความตองการรบบรการธรกจจากกลม/องคกร การประชมรบทราบขอมลความตองการรบบรการธรกจจากสมาชก เพอเตรยมใหบรการธรกจสนเชอ จดหาสนคาตามชนด/คณภาพ ทสมาชกตองการ การรวบรวมผลผลตจากสมาชกเพอดาเนนการแปรรปและหาตลาดจาหนาย

๓.๔.6) ความรวมมอระหวางกลม/องคกรเครอขายกบภาคภาคสวนตางๆ ทเกยวของ

กลม/องคกรเกษตรกรทรเรมตงใหม หรอกลม/องคกรขนาดเลกทมปรมาณธรกจนอย ยอมมขอจากดในการดาเนนงาน ตองอาศยหนวยงานภาครฐสนบสนนเปนหลก ยงขาด การประสานความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน และภาคเอกชนในการพฒนาธรกจ นอกจากนนยงขาดการเชอมโยงเครอขายสการพฒนาในระดบทสงขน ไดแก รวมตงโรงงานแปรรปผลผลตเพอสรางมลคาเพม หรอตงโรงงานผลตปจจยการผลต เชน ปยอนทรย เมลดพนธพช

๓.๔.7) ขาดแคลนเครองมออปกรณ และเงนทนขยายปรมาณธรกจ กลม/องคกรเกษตรกรทรเรมตงใหม หรอกลม/องคกรขนาดเลก สวนใหญ

ประสบปญหาขาดแคลนเครองจกรกลอปกรณในการสนบสนนใหบรการแกสมาชก ทงดานการผลตและการแปรรป เชน รถไถเดนตาม รถเกยวขาว เครองจกรกลในการสขาว ฉางเกบขาว เปนตน นอกจากนนยงขาดแคลนเงนทนหมนเวยนในการดาเนนธรกจ และขยายปรมาณธรกจใหบรการแกสมาชก เนองจากขาดหลกทรพยคาประกนเงนกและปรมาณการผลตไมคมทนกบการดาเนนธรกจเฉพาะเพยงกลม/องคกรเลกๆ จงควรมแนวทางเชอมโยงเครอขายกบกลม/องคกรในพนทใกลเคยงเพอใหคมทนกบปรมาณธรกจ

๔) ขาดความเปนเอกภาพของกลม/องคกรและขาดการเชอมโยงดาเนนธรกจของเครอขาย

การดาเนนธรกจของสหกรณภาคการเกษตร (สหกรณการเกษตร สหกรณประมง และสหกรณนคม) โดยทวไปดาเนนธรกจรปแบบสหกรณอเนกประสงคดาเนนธรกจสนเชอ ธรกจซอ แปรรป ธรกจตลาดและธรกจบรการ สวนการรวมดาเนนการในรปชมนมสหกรณมเปนจานวนนอย ในสวนของกลมเกษตรกร ซงสวนใหญเปนกลม/องคกรขนาดเลกรองลงไป ยงไมมกฎหมายการรวมตว


- 47 -


- 47 -

เพอดาเนนธรกจระดบสงขนไปเชนเดยวกบสหกรณ นอกจากนนในประเทศไทยยงมวสาหกจชมชน และกลมของเกษตรกรทรวมตวอกหลากหลายกลม เชน กลมเกษตรกรผใชนา กลมลกคา ธ.ก.ส. กลมแปรรปสนคาเกษตร กลมพฒนาอาชพตางๆ ฯลฯ โดยแตละกลมจดตงขนเพอรองรบการพฒนาเปนกลมเปาหมายทแตละหนวยงานมงสงเสรมตามภารกจของหนวยงาน รวมทงในสวนของกลมอาชพแตละอาชพกยงมการแยกตงเปนชมรม สมาคม เพอเสนอขอเรยกรองจากภาครฐ แตยงขาดความเปนเอกภาพในการเชอมโยงธรกจ ในการรวมมอกนลดตนทนการผลต พฒนาคณภาพผลผลต รวมมอทางดานการแปรรปและการตลาดรวมกบภาคเอกชนมงเพอประโยชนแกเกษตรกรทเปนสมาชก นอกจากนนยงสงผลถงการสนบสนนงบประมาณและเครองจกรอปกรณและกลม/องคกรกระจดกระจายไมเพยงพอแกการพฒนาใหเกดผลการพฒนาทเดนชด เกษตรกรบางรายเปนสมาชก 2-3 กลม/องคกรและกรรมการกลม/องคกรบางทานเปนกรรมการ 2-3 กลม/องคกร เชนกนซงเปนการซาซอน

๕) ผลการดาเนนงานของกลม/องคกรเกษตรกรบางสวนยงตองพฒนา จากการสงเคราะหขอมลของสหกรณและกลมเกษตรกรทไดจากกรมสงเสรม

สหกรณ พบวา ในป 2557 วนท 1 มกราคม 2557 มจานวนสหกรณภาคการเกษตร รวม 3,881 สหกรณ สมาชก 6.601 ลานราย แยกเปน สหกรณการเกษตร 3,712 สหกรณ สมาชก 6.397 ลานราย สหกรณประมง 79 สหกรณ สมาชก 0.015 ลานราย และสหกรณนคม 90 สหกรณ สมาชก 0.188 ลานราย จะเหนไดวา สวนใหญเปนสหกรณการเกษตร ซงกระจายตามอาเภอตาง ๆ จดเปนสหกรณขนปฐม เมอพจารณาถงการรวมตวของสหกรณภาคการเกษตรระดบปฐมเหลานน เพอดาเนนการธรกจทสงขนในรปชมนมสหกรณ มชมนมสหกรณการเกษตรจานวน 98 สหกรณ ชมนมสหกรณประมง 2 สหกรณ ยงไมมการรวมตวในรปชมนมสหกรณนคม ในสวนของการจดมาตรฐานสหกรณภาคการเกษตรประจาป 2556 พบวา สหกรณการเกษตรทงหมดจานวน 4,442 สหกรณ นามาจดมาตรฐานจานวน 3,130 สหกรณ ผานมาตรฐาน 2,204 สหกรณ หรอคดเปนรอยละ 70 สวนสหกรณประมงมทงหมด 103 สหกรณ นามาจดมาตรฐานจานวน 60 สหกรณ ผานมาตรฐาน 33 สหกรณ หรอคดเปนรอยละ 55 สวนสหกรณนคมมทงหมด 95 สหกรณ นามาจดมาตรฐาน 89 สหกรณ ผานมาตรฐาน 59 สหกรณ หรอคดเปนรอยละ 66.29 นอกจากนน ในดานระดบการศกษาของคณะกรรมการสหกรณภาคการเกษตรจากจานวนกรรมการสหกรณการเกษตรทงหมด 30,047 คน มผจบระดบประถมศกษามากทสด คดเปนรอยละ 46.73 จบระดบมธยม/ปวช. รองลงไปคดเปนรอยละ 38.89 จบปรญญาตรรอยละ 7.30 นอกจากนน จบอนปรญญา/ปวส. ปรญญาโท และปรญญาเอกตามลาดบ สวนสหกรณประมง และสหกรณนคม กมผจบระดบประถมศกษามากทสด รองลงไปไดแกผจบระดบมธยม/ปวช. เชนเดยวกน นอกจากนนในดานของการจดทาแผนกลยทธ แยกตามประเภทสหกรณพบวา สหกรณนคมมการจดทาแผน กลยทธมากทสดคดเปนรอยละ 36.67 รองลงมา ไดแก สหกรณการเกษตร คดเปนรอยละ 20.79 และนอยทสดทมการจดทาแผนกลยทธ ไดแก สหกรณประมงคดเปนรอยละ 8.64

ในสวนของขอมลกลมเกษตรกรในป 2556 มจานวนกลมเกษตรกรรวม 4,296 กลม มสมาชกรวม 612,798 ราย แยกเปนกลมเกษตรกรทานามากทสดจานวน 2,122 กลม รองลงไป ไดแก กลมเกษตรกรทาสวน จานวน 797 กลม กลมเกษตรกรเลยงสตวจานวน 705 กลม กลมเกษตร ทาไร จานวน 588 กลม กลมเกษตรอนๆ จานวน 45 กลม และกลมเกษตรกรประมงจานวน


- 48 -


- 48 -

39 กลม ในการน ผลการจดมาตรฐานกลมเกษตรกรประจาป 2556 มกลมเกษตรกรทนามา จดมาตรฐานทงหมด 3,831 กลม ผานมาตรฐานจานวน 3,327 กลม คดเปนรอยละ 86.84 โดยเฉลยมสดสวนจานวนกรรมการตอกลมเกษตรกร 6 คน

จากขอมลจานวนวสาหกจชมชน และเครอขายวสาหกจชมชนทอนมตการจดทะเบยนแลว ณ วนท 30 มนาคม 2558 จาแนกตามประเภทกจการทงประเทศมจานวนรวมทงสน 101,088 วสาหกจชมชน และแยกเปนเครอขายวสาหกจชมชนรวม 553 เครอขาย ในจานวนนเปนประเภทกจการการผลตสนคาจานวน 18 สนคา และใหบรการ 6 กจการ โดยในสวนของกจการผลตสนคาเกษตรนน 5 อนดบแรก ทมการจดทะเบยนสง ไดแก การผลตพช มจานวนการจดทะเบยนสงสดจานวน 20,804 วสาหกจชมชน 111 เครอขาย รองลงไป ไดแก การผลตปศสตวมจานวน 12,757 วสาหกจชมชน 35 เครอขาย สวนรองลงไปอก 3 อนดบ ไดแก การแปรรปและ ผลตภณฑอาหาร ผลตภณฑผาทอ เสอผา และการผลตประมง จานวน 10,181 วสาหกจชมชน 9,265 วสาหกจชมชน และ 3,064 วสาหกจชมชนตามลาดบ

นอกจากนน ยงมกลมอาชพรวม 5,756 กลม ซงเมอพจารณาสถานะกลมอาชพเหลานน พบวา มการดาเนนกจกรรม รอยละ 62.98 แยกเปน ดาเนนธรกจรอยละ 39.88 และดาเนนธรกจเปนครงคราว รอยละ 23.10 สวนกลมอาชพทหยดดาเนนการมถงรอยละ 24.21 แจงยกเลกกลมแลว รอยละ 2.39 และตดตามไมไดถงรอยละ 10.42

๖) เกษตรกรสงกดหลายกลม/องคกร ทาใหเสยเวลา คาใชจาย สบเนองจากความหลากหลายของกลมองคกรทมในพนท ประกอบกบเกษตรกรรม

แตละรายประกอบอาชพเกษตรกรรมในฟารมหลากหลายชนด ทงทานา ปลกไมผล เลยงปศสตว และเลยงสตวนา จงสมครเขาสงกดกลมองคกรมากกวา 1 กลม ทาใหเสยเวลาและคาใชจายของเกษตรกรในการตองเขารวมกจกรรมกลมตางๆ

ในเวทรบฟงขอคดเหนในการปรบปรงรางแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ฉบบท ๑ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ.๒๕๖๔) โครงการสานพลงประชารฐ สรางเศรษฐกจฐานราก ขบเคลอน การพฒนาเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมสความมนคง มงคง ยงยน วนท ๑๓-๑๔ มนาคม ๒๕๕๙ ณ ฮอลล 9 อาคารอมแพค ฟอรม ศนยแสดงสนคาและการประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร ไดเสนอปญหาและความตองการการพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพดานราคาสนคาเกษตรเพมดงน

- ตองพฒนาสมรรถนะของเกษตรกรเพอรองรบการเพมประสทธภาพ ในการผลตและรกษาเสถยรภาพในระดบราคาไดดวยตนเองโดยลดการพงพงจากภาครฐ ดงนน เกษตรกรดงกลาวจะตองมความรความเชยวชาญทงในเรองการลดตนทน การบรหารจดการธรกจและทสาคญคอความรความเชยวชาญทางดานการตลาดยคใหม

- ผลกดนใหแตละตาบล อาเภอมนกการตลาดของสภาเกษตรกร ประจาเพอใหคาปรกษาแกเกษตรกรในแตละพนท อกทงนกการตลาดดงกลาวอยากใหเปนคนรนใหมทสามารถเชอมองคความรสเกษตรกรทเปนคนรนเกา เพราะคนรนใหมมความสามารถในการใชเทคโนโลยสารสนเทศในระดบทสง จงสามารถเขาถงความร เชน ปรมาณการผลตในตลาด หรอ ความตองการของสนคาเกษตรในตลาดในแตละชวงเวลา นอกจากนกการตลาดดงกลาวจะเปนคนเชอมโยงความรในชมชนแลว ยงสามารถเชอมโยงขอมลตางๆ ในระดบชมชนถายทอดเชอมโยง


- 49 -


- 49 -

สฐานขอมลกลางของสภาเกษตรกรไดเปนอยางด ซงเปนประโยชนอยางยงในการวางแผนการพฒนาเกษตรกรรมของสภาเกษตรกรในภาพรวม

- ควรมแนวทางในการสรางความรความเขาใจในเรองเกษตรอตสาหกรรม เพอความเขาใจทตรงกน สามารถวเคราะหรวมกนถงผลด ผลเสย และผลกระทบทจะเกดขนอยางไร ทาไมตองเปนรปแบบเกษตรอตสาหกรรม

- ควรกาหนดนโยบายของภาครฐเ พอควบคมอปสงคและอปทาน เพอควบคมพนทเพาะปลกทางการเกษตร

- ภาครฐควรเปดมมมองในการสนบสนนสหกรณการเกษตรของชมชน มากขน ชวยเสรมสรางความเขมแขงใหกบสหกรณชมชน เชนการใหชมชนเขาถงเงนทนทมราคาถก เพอใหเกดการรวมกลม ทมความเปนไปไดในการอยรอดทาธรกจอยางนอยทสดในชวงแรกของ การจดตงสหกรณ อยางนอยทสดกนาจะทาใหชมชนหลกเลยงจดการกอหนสนนอกระบบ ทเปนหนสนทมตนทน ในการกยมสงกวาทองตลาดไดไมมากกนอย

- เหนดวยกบกลยทธในการสงเสรมการวจยทมประโยชนตอการเพมผลผลตและสรางมาตรฐานของผลผลตของสภาเกษตรกรชาต

- ภาครฐมงเนนสนบสนนการวจยในการพฒนานวตกรรมการเกษตร มากขน หรอสกดองคความรจากภมปญญาในทองถนใหเปนขอมลเชงประจกษมากยงขน โดยเฉพาะการวจยในเรองของเครองมอเครองจกรสมยใหมทางการเกษตร โดยเฉพาะกบผ ผลตภายในประเทศ ซงวธการนถอเปนหวใจหลกในการประสบความสาเรจดานการลดตนทนใหกบภาคการเกษตรทยงยน

- การวจยควรเนนการวจยทเกษตรกรในชมชนมสวนรวมอยางแทจรง ใหเกษตรกรไดวจยเพอคนหาวธแกปญหาทเกดขนในการผลตและราคาพชผลทางการเกษตร หรอการเกษตรไดดวยตนเองในระยะยาว ซงถอเปนหลกประกนความสาเรจในการลดการพงพา เงนสนบสนนจากภาครฐในระยะยาว

- การวจยทมงคนหาการเพมมลคาเพมภาคเกษตร ใหเกษตรกรไดรบรจากขอมลเชงประจกษวาตนเองควรเขาไปเปนผขายในหวงโซอปทานขอใดจงไดประโยชนสงสด มใชบรหารจดการการผลตตามความเชอแลววาทาทถกปลกฝงกนมาอดตเพยงอยางเดยว

- ภาครฐควรใหความสาคญกบการจดทา พระราชบญญตในสนคาเกษตรทกๆ ชนด เพอเปนกฎหมายในการควบคมมาตรฐานในการผลตของสนคาเกษตรทกชนด ปองกนไมใหเกษตรกรผลตสนคาทางการเกษตรทไรมาตรฐานจนทาใหเกดขออางในการกดราคาจากพอคา คนกลาง เหมอนทเปนอยในปจจบน

- สนบสนน ผลกดนการใชกลยทธในการดงดดคนรนใหมทมความตงใจ จะเปนเกษตรกรและมองคความรสง เขามาเปนเกษตรกรรนใหมในระบบการเกษตรไทย ซงคนรนใหมทไดกลาวในขางตนนนนอกจากจะตองมองคความรในเรองของการผลต การตลาด การบรหารจดการองคกรเหลานน ยงตองมความรทเพมเตมอยางเชน ความรในเรองของกฎระเบยบการคาระหวางประเทศททนสมยและทนเวลา เนองจากในปจจบนมนกธรกจทเปนธรกจขนาดกลางและขนาดยอมเขามาตดตอซอการเกษตรโดยตรงกบเกษตรกรไทย ซงจรงๆ แลวคนรนใหมหรอเกษตรกรรนใหมสามารถเขามาทาธรกจทกลาวมาแลวได และทาใหเกษตรกรมโอกาสหลกพนจากการโดนกดราคาจากพอคาคนกลางชาวตางชาต


- 50 -


- 50 -

- สภาเกษตรกรแหงชาตควรจดตงหนวยงานทดแลและแกปญหาความ ไมเปนธรรมในเรองของราคาสนคาเกษตรโดยตรง เชนการจดตงสหกรณ บรษทบรหารการตลาด แมกระทงศนยกระจายสนคาสนคาเกษตรในแตละชนดทดาเนนงานโดยสภาเกษตรกรเอง ซงอาจจะอยในรปแบบของการประชมทมโดยการระดมทนจากสภาเกษตรกรหรอตวของเกษตรกรเองทมความตองการลงทน ทเปนเชนนเนองจากถาสภาเกษตรกรแหงชาตมองคกรหรอสถาบนดงกลาวเกดขนกจะสามารถตดวงจรของพอคาคนกลางทเอาเปรยบในการกาหนดราคากบเกษตรกรไดอยางสมบรณ อกทงยงมจดแขงคอหนวยงานเปนสภาเกษตรกรแหงชาตทอยในทกภมภาคทงตาบลและอาเภอ สะทอนใหเหนความเปนไปไดสงทจะควบคมหวงโซประธานของสนคาเกษตรทกๆ ชนดได ภายใตขอมลเชงประจกษทแทจรงในระดบชมชนรากหญา ซงในอนาคต องคกรหรอสถาบนดงกลาวอาจจะอยในรปแบบของบรษทหรอบรษทมหาชนเหมอนกบตนแบบของบรษททอยในกากบของรฐบาลทดแลการผลตและราคาการเกษตรของประเทศอนๆ เชนประเทศจนหรอประเทศมาเลเซย เปนตน

- ควรสงเสรมกระบวนการพฒนาการผลตทงระบบตงแตตนนา กลางนา ปลายนา อยางตอเนองและตรงตามความตองการและเหมาะสมกบบรบทชมชน

- ในการจดทาแผนยงไมสะทอนกระบวนการขบเคลอนการดาเนนงาน ทแทจรงของสภาเกษตร ควรจะมการบรรจลงในแผนและกระบวนการนาไปสการปฏบตทชดเจน เชน โครงการ 1 ตาบล 1 SME

- ควรมการจดโซนน งในพชเศรษฐกจสาคญรวมไปกบยทธศาสตร การบรหารจดการนาของประเทศ อกทงในชวงแรกๆ ของการเรมปฏรปรฐบาลควรมกฎหมาย ทเขมงวดกบการเอาเปรยบหรอการกดราคาทพอคาคนกลางปฏบตตอเกษตรกร และควรปฏบตตามกฎหมายควบคมดแลอยางเครงครด

๒.๑.4 ดานการแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตรและการสรางความเขมแขงการบรหารจดการดานกองทนการเกษตร

1) การเสนอแนะแนวทางการเขาถงแหลงทนและการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร

1.1) เกษตรกรมหนสนเพมขน ขอมลของสานกงานเศรษฐกจการเกษตร (2557) ระบวา ครวเรอนภาค

การเกษตรมหนสนเพมขนจาก 2.04 แสนลานบาทในป 2542 เปน 4.53 แสนลานบาท ในป 2555 ในขณะทสดสวนหนสนครวเรอนภาคการเกษตรตอ GDP เพมขนจากรอยละ 0.71 ในป 2542 เปนรอยละ 1.10 ในป 2555 โดยขนาดหนสนและทรพยสนทางการเกษตรมแนวโนมเพมขนในทศทางเดยวกน ในป 2538/2539 ครวเรอนเกษตร มหนสน 24,672 บาทตอครวเรอน เพมเปน 76,697 บาทตอครวเรอนในป 2554/2555 คดเปนอตราการเพมขนรอยละ 6.15 ตอป ในขณะทมลคาทรพยสนนน ในป 2538/2539 ครวเรอนเกษตรมมลคาทรพยสนทางการเกษตร 964,372 บาทตอครวเรอน และเพมขนเปน 1,029,218 บาทตอครวเรอน ในป 2554/2555 คดเปนอตราการเพมขน รอยละ 0.34 ตอป แสดงวา ครวเรอนเกษตรกรมอตราการเพมขนของหนสนสงกวาอตราการเพมขนของทรพยสนทางการเกษตร


- 51 -


- 51 -

สานกงานสถตแหงชาต ศกษาพฤตกรรมการเปนหนของครวเรอนเกษตร ศกษาลกษณะทวไปของครวเรอนเกษตรรปแบบการเปนหน และความสามารถในการชาระหนของครวเรอนเกษตร รวมทงศกษาปจจยทมผลตอการเปนหนของครวเรอนเกษตร โดยใชขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2554 ผลการศกษา พบวา ประมาณ 2 ใน 3 ของครวเรอนเกษตรเปนหน แตมแนวโนมทลดลงจากครวเรอนเกษตรทมการเปนหนรอยละ 75.2 ในป 2552 เหลอรอยละ 72.4 ในป 2554 แตมลคาหนสนของครวเรอนเกษตรทเปนหนกลบมแนวโนมเพมขน จากมลคาหนสนเฉลย 121 ,965 บาทตอครวเรอน ในป 2552 เพมเปน 140,404 บาทตอครวเรอนในป 2554 ซงมอตราการเพมขนถงรอยละ 7.3 ตอป สาหรบรปแบบการเปนหนของครวเรอนเกษตร พบวา ครวเรอนเกษตรทเปนหนมากกวารอยละ 80 เปนหนในระบบและมแนวโนมทจะเปนหนในระบบเพมขน กลาวคอ ครวเรอนเกษตรเปนหนในระบบอยางเดยว รอยละ 86.4 ในป 2552 เพมเปนรอยละ 91.0 ในป 2554 โดยครวเรอนเกษตรมากกวาครงกเงนจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร แสดงวา จานวนครวเรอนเกษตรกรทเปนหนลดลงแตครวเรอนเกษตรทเปนหนมมลหนเพมขน

1.2) ปญหาหนสนเกษตรเกดจากคาใชจายในครวเรอนสง ศกษาเปรยบเทยบระหวางโครงการวจยหนสนภาคครวเรอนของเกษตรกรใน

ชนบทไทย ในป ๒๕๕๐ ของ ธ.ก.ส. กบผลการศกษาปญหาและความตองการของเกษตรกร ของสภาเกษตรกรแหงชาต ป ๒๕๕๗ ปรากฏผล ดงน

รายการ ธ.ก.ส. (บาท) สภาเกษตรกรแหงชาต (บาท) รายไดการเกษตรเฉลย 140,076 ๑๐๐,๐๐๐ – ๒๐๐,๐๐๐ รายไดนอกการเกษตรเฉลย 60,288 ๕๐,๐๐๐ – ๑๕๐,๐๐๐ รวมรายได 200,364 250,000 คาใชจายการเกษตรเฉลย 75,043 ๕๐,๐๐๐ – ๑๕๐,๐๐๐ คาใชจายนอกการเกษตรเฉลย 121,030 - คาใชจายเฉลยในและนอกภาคการเกษตร 196,073 193,247.60

จากขอมลเกษตรกรมรายไดประมาณ 2 แสนบาท และมรายจายทใกลเคยงกน โดยทเกษตรกรสวนใหญปลกพชเชงเดยว อาศยนาฝนตามธรรมชาต รายไดขนอยกบราคาผลผลต ภยธรรมชาต โรคระบาด จงมรายไดไมแนนอน โดยขอมลการสารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน ของสานกงานสถตแหงชาต พบวา ในระหวางป 2543 - 2554 ครวเรอนมคาใชจายเฉลยตอเดอนสงขน อยางคาใชจายในการอปโภคบรโภคเฉลย 9,848 บาทตอเดอน ในป 2543 เพมเปน 17,403 บาทตอเดอนตอครวเรอน ในป 2554 โดยภาคกลางมากกวารอยละ 40.0 ของหนสน นาไปซอ/เชาซอบาน และทดน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคใตมากกวารอยละ 40 นาไปใชจายเพอการอปโภคบรโภคในครวเรอน สวนครวเรอนในภาคเหนอม สวนใหญนาไปใชเพอการเกษตรและทาธรกจทกอใหเกดรายได

สานกงานสถตแหงชาต ศกษาพฤตกรรมการเปนหนของครวเรอนเกษตร ศกษาลกษณะทวไปของครวเรอนเกษตร รปแบบการเปนหน และความสามารถในการชาระหนของครวเรอนเกษตร รวมทงศกษาปจจยทมผลตอการเปนหนของครวเรอนเกษตร โดยใชขอมลการสารวจ


- 52 -


- 52 -

ภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ.2552 และ พ.ศ.2554 ผลการศกษา พบวา ครวเรอนเกษตรนาเงนกจานวนกวาครงมาใชเพอทาการเกษตร สวนเงนกทเหลอนามาใชเพอการอปโภคบรโภคในครวเรอน ซอ/เชาซอบานและทดน ใชทาธรกจ และมเพยงประมาณรอยละ 1 - 2 ของมลคาหนสนมาใชเพอการศกษา สานกงานสถตแหงชาต สรป ปจจยทมผลตอการเปนหนของครวเรอนเกษตร มเพยง 5 ตวแปร ทมนยสาคญทางสถต ไดแก ภาคเขตการปกครอง จานวนสมาชกในครวเรอน ทกาลงเรยนหนงสอ จานวนสมาชกทมอาย 15 ปขนไปททางานหารายไดและคาใชจายของครวเรอน

สถาบนคนนแหงเอเชยเมอ 3 มนาคม 2558 เสนอผลวจยจากโครงการ “คนไทย กาวไกล ใสใจการเงน” วาปญหาหนครวเรอนทเพมขนในปจจบนเกดจาก 1) ระดบความรทางการเงนนอย 2) ทศนคตตอการบรหารจดการการเงนสวนบคคล และ 3) ความไมสมดลของการเขาถงแหลงเงนและกลไกควบคมดแล โดยในกลมเสยง 3 กลม คอ นกเรยน เกษตรกร และแรงงานรายไดนอยกบการกาวสสงคมผสงอายอยางรวดเรว ขณะทประชาชนยงมพฤตกรรมจบจายมากกวารายไดของตนเอง จะทาใหเกดภาระหนสนลนพนตวของหลายๆ ครวเรอน โดยไดระบจานวนเกษตรกรคดเปน 22 - 24% ของประชากรสวนใหญยากจน และมความรทางการเงนคอนขางตากลายเปนอปสรรคในการบรหารการเงน อกทงเกษตรกรสวนมากยงนยมการปลกพชเชงเดยว ซงราคาผลผลตคอนขาง ผนผวน จากขอมลมเพยง 20% ของเกษตรกรทวประเทศเทานนทปลกพชมากกวาหนงชนด หรอทาการเกษตรแบบผสมผสาน

1.3) ผมรายไดนอยสวนใหญเปนหนนอกระบบ สานกงานสถตแหงชาต ระบวาในป 2554 เกษตรกรเปนหน ในระบบ

135,363 บาทตอครวเรอน หนนอกระบบ 5,041 บาท ตอครวเรอน รวมหนสนท งหมด 140,404 บาท ตอครวเรอน โดยเมอหนสนรวมมาคานวณเปนอตรารอยละพบวา เกษตรกรเปนหนในระบบรอยละ 96.4 เปนหนนอกระบบรอยละ 3.6 นอกจากนนสานกงานเศรษฐกจการเกษตร ระบวาจานวนเกษตรกร ในป 2555 ม 24 ลานคน เปนหน 19 ลานคน มลหน 453,339.94 ลานบาท หากนามลหนมาคานวณตามอตรารอยละการเปนหน จะพบวามเกษตรกรเปนหนในระบบ 437,019.7 ลานบาท เปนหนนอกระบบ 16,320.24 ลานบาท

ศนยพยากรณเศรษฐกจและธรกจ มหาวทยาลยหอการคาไทย ระบสถานภาพหนครวเรอนประชากรทวประเทศ ป ๒๕๕๗ เปนหนเฉลยครวเรอนละ ๒๑๙,๑๕๙ บาท เพมขน ๑๖.๑% เพมสงสดนบแต ป ๒๕๔๙ โดยเปนหนนอกระบบ ๔๙.๑% สวนใหญเปนผมรายไดนอย สาเหตมาจากคาครองชพทสงขน การไมมวนยทางการเงน และการเขาไมถงแหลงทนเพราะการเขมงวดในการปลอยสนเชอของสถาบนการเงน การแกไขปญหาของรฐโดยกระทรวงการคลงจาก ๓ โครงการ คอ ขนทะเบยนคนยากจน ในป ๒๕๔๗ ลกหนไดรบการชวยเหลอ ๙๔,๐๐๐ ราย จากการขนทะเบยน ๑.๗ ลานราย มลหน ๑๓๕,๐๐๐ ลานบาท โครงการแกปญหาหนสนภาคประชาชน ป ๒๕๕๒ – ๒๕๕๓ ลกหนไดรบการชวยเหลอ ๔๑๗,๐๐๐ ราย จากการขนทะเบยน ๑.๒ ลานราย มลหน ๑๒๓,๐๐๐ ลานบาท และในป ๒๕๕๔ – ๒๕๕๖ ลกหนไดรบการชวยเหลอ ๑๒๔,๐๐๐ ราย มลหน ๑๒,๐๐๐ ลานบาท ธนาคารออมสนไดจดทาโครงการธนาคารประชาชน ในป ๒๕๕๕ ใหกเงนรายละไมเกน ๒๐๐,๐๐๐ ถงปจจบนใหก ๑.๐๓ ลานราย วงเงน ๑๐๓,๐๐๐ ลานบาท ธ.ก.ส. ทาโครงการแกไขปญหาหนนอกระบบของเกษตรกรและบคคลในครวเรอน วงเงน ๑๐,๐๐๐ ลานบาท รายละไมเกน


- 53 -


- 53 -

๑๐๐,๐๐๐ บาท ตงเปาหมาย ๑๕๐,๐๐๐ ราย ตองเปนหนทเกดจากความจาเปนไมใชการเลนพนนหรอจากความฟมเฟอย ชาระคนไมเกน ๑๐ ป

1.4) การเขาไมถงแหลงทนของเกษตรกร จากการสารวจของธนาคารแหงประเทศไทยในป 2556 พบวา มการเขาถง

แหลงเงนทเปนทางการ 88% มเพยงประมาณ 4.2% ทไมสามารถเขาถงแหลงเงนทเปนทางการได ซงสวนใหญอยในชนบท สอดคลองกบขอมลของสานกงานสถตแหงชาต ป 2556 ระบวา สาเหต ทไมสามารถเขาถงแหลงทนเนองจากประชาชนในชนบทอาจจะมรายไดไมเพยงพอ มความเสยง ทางการเงนสง ซงสวนใหญจะไปหาแหลงเงนทนผานระบบสหกรณ สถาบนการเงนเฉพาะกจตางๆ เชน ธนาคารออมสน หรอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการ เกษตร กเงนนอกระบบหรอ หยบยมจากญาตพนอง

คณะกรรมการปฏรปกฎหมาย ไดเสนอบทความยทธศาสตรชาตในการเพมความสามารถในการแขงขนไดในทางเศรษฐกจและการเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดย ศาสตราจารย ดร. กาชย จงจกรพนธ ระบสาเหตท ไมสามารถเขาถงแหลงเงนทน สาเหตหนงทสาคญ คอ ระบบกฎหมายไทยยงไมทนสมยเพยงพอ มการกาหนดหลกประกนดวยทรพยเพยง ๒ ชนด คอ จานา จานอง หลกประกน ๒ ชนดน เปนประโยชน เพยงแตวาเปนประโยชนในวงจากด เพราะวาถกออกแบบ ถกสรางไวนานมากกวา ๘๐ ป แลว จงไมสอดรบกบ ความทนสมย การควบคมกากบดแลเปนเหตทาใหมปญหาการเขาถงแหลงเงนทน

กองทนสงเคราะหเกษตรกรไดจดตงขน เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายชวยเหลอหรอสงเสรมเกษตรกรในการผลต การตรวจสอบและรบรอง ผลตผลเกษตรกรรมขนตนหรอผลตภณฑอาหาร การรกษาเสถยรภาพของราคาผลตผลเกษตรกรรมขนตนหรอผลตภณฑอาหาร การดาเนนการทจาเปนและเรงดวนเพอปองกนและขจดภยอนจะเปนผลเสยหายแกเกษตรกร การศกษาวจย เพอการพฒนาการผลต การแปรรป หรอการตลาดซงผลตผลเกษตรกรรมขนตน หรอผลตภณฑอาหาร โดยใหเกษตรกรมสวนรวมในการดาเนนการจากงบแสดงผลการดาเนนงานทางการเงน ณ วนท 30 กนยายน 2556 ปรากฏวา กองทนสงเคราะหเกษตรกรมรายไดจากการดาเนนงานรวมทงสนจานวน 219,069,678.80 บาท โดยรายไดสวนใหญมาจากดอกเบยเงนฝากธนาคารจานวน 173,774,856.90 บาท คดเปนรอยละ 79.32 กองทนสงเคราะหเกษตรกรมลกหน จานวน 7 หนวยงาน 24 โครงการ วงเงนคางชาระ 1,646,422,657.79 บาท โดยงบดลเมอวนท 31 มกราคม 2558 กองทนมเงนฝากธนาคารพาณชย 7,691,281,144.02 บาท แสดงถงการใหสนเชอแกองคกรเกษตรกรของกองทนยงมขอจากด

1.5) การชวยเหลอแกไขปญหาหนสนบางกองทน ยงชวยเหลอเกษตรกร ไดไมเตมประสทธภาพ

๑.๕.1) พระราชบญญตกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร พ.ศ.2542 กาหนดใหจดตงกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร เพอการแกไขปญหาหนในระบบของเกษตรกร ผลการดาเนนงานทผานมาสามารถทาไดในจานวนจากด ทงการรบซอหนในระบบของเกษตรกรทเปนหนสถาบนการเงน เปนหนสหกรณ และการฟนฟอาชพหลงการซอหน เพอใหเกษตรกรมรายไดทมนคง จนสามารถชาระคนหนแกกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร โดยจากขอมลของกองทนฯ ทผานมาตงแตป 2549 ถงป 2556 สามารถชวยเหลอเกษตรกรผเปนหนในระบบโดยการรบซอหนไดจานวน


- 54 -


- 54 -

รวมทงสน 24,323 ราย จานวน 25,026 บญชวงเงน 5,029,173,374.10 บาท พนททดน 17,199 แปลง 122,954.93 ไร เนองจากขอจากด 2 ประการ คอ สภาพปญหาการบรหารจดการภายในของสานกงานกองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร และการจดสรรงบประมาณสนบสนนของรฐบาลทไมเพยงพอใหกองทนฟนฟพฒนาเกษตรกรไปดาเนนการตามภารกจ

๑.๕.2) กองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน (กชก.) ทรฐบาลจดตงขนเพอการแกไขปญหาหนนอกระบบ โดยอยในความดแลของสานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ มโครงสรางการบรหารงานโดยคณะกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน (สวนกลาง) แตงตงคณะอนกรรมการการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนระดบจงหวด (อชก.จงหวด) ซงมผวาราชการจงหวดเปนประธาน อนกรรมการจากหนวยงานทเกยวของ รวมทงผจดการ ธกส. และเกษตรกรและสหกรณจงหวดเปนเลขานการ นอกจากนนแตงตงคณะอนกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนระดบอาเภอ (อชก.อาเภอ) ซงมนายอาเภอ เปนประธานอนกรรมการจากหนวยงานทเกยวของ รวมทงผจดการ ธกส. สาขาและเกษตรอาเภอเปนเลขานการ ทงน จะเหนไดวาการดาเนนงานในรปคณะอนกรรมการ อชก. ระดบจงหวดและระดบอาเภอดงกลาว เลขานการคณะอนกรรมการไมไดมหนาทตามภารกจงานในการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกรเปนภารกจหลกโดยตรง หนาททไดรบมอบหมายนนจงเปนงานภารกจรอง การดาเนนการเชงรกยงไมเขาถงหมบาน/ตาบล เชน การประชาสมพนธหลกเกณฑเงอนไขการเขาถงเงนกกองทนหมนเวยน ดงนน การชวยเหลอเกษตรกรดานหนสนจงไมไดขยายปรมาณชวยเหลอไดครอบคลมทวถง โดยตงแตวนท 1 มกราคม 2534 ถงวนท 31 พฤษภาคม 2558 ไดอนมตเบกจายเงนก ใหเกษตรกร และผยากจน จานวนทงสน 26,920 ราย จานวนเงนทอนมต 4,678,025,509.72 บาท จานวนทดน ทชวยเหลอเนอท 267,718ไร

๑.๕.3) จดอบรมชแจงแกกลม/องคกรเกษตรกรทเขมแขงและตองการแปรรปผลผลตเกษตรกรรมขนตนใหเขาใจระเบยบเงอนไขการกเงน และวธการเขยนโครงการเพอขอรบการสนบสนนจากแหลงเงนทน

1.6) เกษตรกรรายยอยและองคกรเกษตรกรทประสงคจะกเงนตดปญหาหลกประกนเงนก

เกษตรกรรายยอยทไมมหลกทรพยคาประกน หากประสงคจะขอกเงนตองใชบคคลคาประกนหรอคาประกนกลม ซงควรจะขยายวงเงนกใหพอเพยงกบแผนการประกอบอาชพ เพอลดปญหาตองไปกเงนจากแหลงเงนกนอกระบบเพอทาใหเปนหนสนเพมขน ในสวนของกลม/องคกรเกษตรกรทจะลงทนเกษตรอตสาหกรรม เพอแปรรปเพมมลคา โดยมงใหเกษตรกรไดเปนเจาของกจการโรงงานแปรรปเอง ไมสามารถขอกเงนไดหากไมมหลกทรพยคาประกน เนองจากวงเงนลงทนกอสรางโรงงานคอนขางสง

2) การปรบปรงการบรหารจดการกองทนทเกยวกบการเกษตรทมอยใหสามารถรองรบการชวยเหลอเกษตรกรอยางครบวงจรและลดการซาซอน รวมถงการจดตงกองทนเพอวตถประสงคดงกลาว


- 55 -


- 55 -

2.1) กองทนเกยวกบการเกษตรทมอยในปจจบน จะมวตถประสงคใหการชวยเหลอเกษตรกรเฉพาะเจาะจงเพยงบางดาน ไมครอบคลมความตองการทงหมดของเกษตรกรแตละราย ซงโดยทวไปจะมปญหาความตองการหลายอยาง ครอบคลมตงแตการผลตจนถงการตลาด ทาใหไมสามารถแกปญหาใหเกษตรกรไดอยางเบดเสรจ

2.2) กองทนเกยวกบการเกษตรทมอยในปจจบน ยงมปรมาณเงนทนไมมาก

เพยงพอทจะใหการชวยเหลอเกษตรกรไดอยางเตมท หากสามารถควบรวมกองทนทมขอบเขต การใหความชวยเหลอเกษตรกรคลายคลงกนเขาดวยกน เปนกองทนทมขนาดใหญขน ยอมจะชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลการแกปญหาใหกบเกษตรกรไดมากขน

2.3) เกษตรกรบางสวนยงไมสามารถเขาถงกองทนเกยวกบการเกษตรทมอยในปจจบน จากหลายสาเหต อาท ไมทราบวามกองทนใหการชวยเหลอ หรอมเงอนไข ขนตอน วธการ ในการขอรบการชวยเหลอจากกองทนทคอนขางยงยาก หรอขาดหลกประกนในการกยมเงนจากกองทนตางๆ หรอไมอยในเงอนไขทจะไดรบการชวยเหลอ

2.4) เกษตรกรบางสวนประสบปญหาไดรบการอนมตความชวยเหลอจากกองทนเกยวกบการเกษตรทมอยในปจจบนลาชา โดยมสาเหตประการหนงจากการไมทราบรายละเอยดเงอนไขขอกาหนดของกองทนโดยชดเจน ทาใหจดเตรยมเอกสาร หลกฐานตาง ๆ ไปยนไมครบถวนในครงเดยว ประกอบกบกองทนใหความชวยเหลอเกษตรกรอาจมกระบวนการพจารณากลนกรองคาขอกยมเงนทนหลายขนตอน เพอปองกนขอผดพลาดในการใหเงนทน ทจะกอใหเกดผลเสยหายตอผเกยวของ จงทาใหเกดความลาชา

2.5) เกษตรกรบางสวนประสบปญหาไดรบการอนมตเงนทนนอยไมเพยงพอตอความตองการ โดยมสาเหตสาคญจากการขาดหลกประกนในการกยมเงนทน โดยเฉพาะหลกประกนทเปนอสงหารมทรพย และการขาดองคความรเชงเทคนควชาการในการจดทาแผนงาน/โครงการเพอขอกยมเงนทน ประกอบกบโดยทวไปกองทนเกยวกบการเกษตรทมอยในปจจบน มปรมาณเงนทนจากด ไมสามารถใหการชวยเหลอเกษตรกรแตละรายไดตามทตองการทงหมด และจากการทเกษตรกรไดรบเงนทนนอยไมเพยงพอตอความตองการลงทน เปนสาเหตหนงททาใหเกษตรกรบางสวนนาเงนกดงกลาว ไปใชผดวตถประสงค ไมเกดประโยชนงอกเงย ทจะกอให เกดรายไดเพอการสงชาระหนคนกองทน นาไปสการกอหนเพม เพอการชาระหนสน การใชจายใน การลงทนทางการเกษตรรอบใหม และการใชจายในครอบครว ทาใหเปนหนหลายทาง ทงหนในระบบ และหนนอกระบบ เกดปญหาหนสนลนพนตว

2.6) การนาเงนกไปใชผดวตถประสงค การขาดวนยทางการเงน การขาดความรในการบรหารจดการทางการเงน การมหนสนลนพนตว มหนสนหลายทาง รวมถงการประสบภยพบต และราคาผลตผลการเกษตรทมความผนผวน และตกตา สงผลใหเกษตรกรบางรายผดนดสงชาระหน ไมสามารถสงชาระหนคนกองทน กระทบตอสภาพคลองของกองทน และความสามารถในการใหความชวยเหลอของกองทนในระยะยาว

2.7) เกษตรกรบางสวนยงไมมกองทนใดทจะใหการชวยเหลอ เมอประสบปญหา ความเดอดรอนตองการเงนทน


- 56 -


- 56 -

2.8) การใหความชวยเหลอของกองทนเกยวกบการเกษตรตางๆ ทมอยในปจจบน เปนการใหความชวยเหลอดานเงนทนเพยงประการเดยว ไมมมาตรการใหความชวยเหลอเกษตรกรในชวงกอนยนขอรบการชวยเหลอจากกองทน (เชน การใหคาแนะนา/ชวย จดทาแผนงานโครงการเพอขอรบการสนบสนนเงนทนจากกองทน) และภายหลงใหการอนมตความชวยเหลอ ดานเงนทนแลว (เชน คาแนะนาในการวางแผนการผลต การวางแผนใชเงนทนทไดรบ และการบรหารจดการรายไดผลตอบแทนทไดรบจากการผลต) ทาใหความสาเรจในการใหความชวยเหลอเกษตรกรของแตละกองทนขนกบเกษตรกรเปนสาคญ ซงหากเปนเกษตรกรตามกรณ ขอ ๑.๖ ขางตน นอกจากจะไมสามารถใหการชวยเหลอเกษตรกรไดตามทแตละกองทนมงหวง ยงจะสงผลกระทบตอสถานะและขดความสามารถในการใหความชวยเหลอของกองทนดวย

ในเวทรบฟงขอคดเหนในการปรบปรงรางแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ฉบบท ๑ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - พ.ศ. ๒๕๖๔) โครงการสานพลงประชารฐ สรางเศรษฐกจฐานราก ขบเคลอนการพฒนาเกษตรกรและภาคเกษตรกรรมสความมนคง มงคง ยงยน วนท ๑๓-๑๔ มนาคม ๒๕๕๙ ณ ฮอลล 9 อาคารอมแพค ฟอรม ศนยแสดงสนคาและการประชมอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร ไดเสนอปญหาและความตองการารแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตรและการสรางความเขมแขงการบรหารจดการกองทนการเกษตรเพมดงน

- ปรบเปลยนกระบวนการคดในการแกปญหาภาคการเกษตรทงระบบตงแตระดบตวบคคล ปรบเปลยนกระบวนการการใชปจจยการผลต การพฒนาผลผลต กระบวนการสรางรายได รวมทงระบบการบรหารจดการหนสนของตนเองอยางถกวธ ภาครฐตองปรบเปลยนท การบรการจดการหรอการสนบสนนทนาไปสการแกปญหาอยางแทจรง

- กระบวนการแกไขปญหาหนสนตองเกดจากตวเกษตรกรเอง คนหาตนแบบเกษตรกรในการแกปญหาดวยตนเอง เ พอนาไปสกระบวนการแลกเปลยนเรยนร รวมกน (ถอดองคความร ถายทอดองคความร ขยายความร)

- เพมประสทธภาพในการใชเงนทนเพอการเกษตรทงระบบตงแตวตถประสงคการใชเงน กระบวนการบรหารจดการทน ตดตามประเมนผลอยางเปนระบบ

- เพมยทธศาสตรในการเสรมสรางรายไดเพอแกไขปญหาหนสน และสรางทางเลอกทหลากหลายในการสรางอาชพใหเกษตรกร หลากหลายในประเภทของผลผลต หลากหลายในกระบวนการผลต หลากหลายในการพฒนาผลตภณฑ รวมทงสรางทางเลอกในการตอยอด องคความรและเชอมโยงไปในภาคอตสาหกรรมตางๆ เชน ภาคอตสาหกรรม ทองเทยว

- มกาหนดทศทางในการพฒนาเกษตรกรใหชดเจน วาจะม เปาหมาย ในการพฒนาภาคเกษตรทเปนการเพมขดความสามารถในการแขงขนในเชงทนนยม หรอการเพม ความเขมแขงใหภาคเกษตรในเชงของการสรางความยงยน หรอจะเปนการพฒนาแบบผสมผสาน และ แบบผสมทเปนรปแบบอยางไรทเหมาะสมกบบรบทของประเทศ ตองมความชดเจน

- สงเสรมและสรางอานาจตอรองทางปจจยการผลตโดยใหเกษตรกรในรปแบบตางๆ และเปนกระบวนการทนาพาเกษตรกรไปสการเปนเจาของปจจยการผลต เพอลดตนทนและเพมรายไดนาไปสการแกไขปญหาหนสน


- 57 -


- 57 -

- สรางเอกภาพใหกบองคกรทางการเกษตรทเกยวของกบการพฒนาภาคเกษตร อาท องคกรทเกยวของกบการสงเสรมพฒนากระบวนการผลต องคกรทเกยวของกบการสนบสนนเงนทนและปจจยการผลตตางๆ รวมทงองคกรทเกยวของกบการแกปญหาหนสน จะตองบรณาการ ในการแกปญหารวมกน

- สรางความเปนธรรมในการสงเสรมทางการตลาดสนคาเกษตรและมาตรการทางภาษและคาธรรมเนยมตางๆ

- สรางอานาจตอรองทางดานราคาสนคาภาคการเกษตร - สรางความรวมมอขององคกรทางการเกษตรเพอแกปญหาภาคเกษตรรวมกน

ทงในสวนของการแกไขปญหาหนสนและสรางความเขมแขงขององคกรภาคเกษตร - ปรบรปแบบการพฒนาและแกปญหาภาคเกษตรโดยยดหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง - ออกกฎหมายและระเบยบตางๆ เพอนาไปสการแกปญหาภาคการเกษตรท

แทจรง - สรางกระบวนการเรยนรระบบตลาดทงระบบเพอสรางสมดลในการผลต

ทางการเกษตร รวมทงเพมผลตภาพทางการเกษตรทตองอาศยฐานความรทางวทยาศาสตรและนวตกรรม

- สงเสรมการจดตงกลมเกษตรในรปแบบระบบสหกรณ - แกระเบยบและปรบระบบการบรหารจดการกองทนหมบานใหเหมาะสมกบ

บรบทและสภาพปญหาทแทจรงของชมชน - สงเสรมกระบวนการขบเคลอนสภาเกษตรกรตามกรอบของรฐธรรมนญ

2550 ใหไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรมและการบรณาการการบรหารจดการของสภาเกษตร ในทกระดบ รวมทงการจดทายทธศาสตรทตรงประเดนและสอดคลองกบบรบทการเปลยนแปลง

- ปรบปรงแกไขเงอนไขและกฎระเบยบในการเขาถงแหลงทนในรปแบบตาง ๆ - ตรวจสอบปญหาและสาเหตทแทจรงของปญหาหนสนของภาคเกษตรเพอนาไปส

การแกไขปญหาทถกจดและขณะเดยวกนภาครฐตองมความจรงใจในการแกปญหา อยางแทจรง - สรางเกษตรกรตนแบบ โดยสภาเกษตรกรเปนพเลยง โดยกระบวนการ

รบสมครผเขารวมโครงการ สรางมาตรฐานเกษตรกรตนแบบ ออกแบบกระบวนการพฒนาโดยใชกระบวนการวจย และดาเนนการเพอนาไปสการปฏบต ควบคมตดตามวดประเมนผลเทยบมาตรฐาน ประกาศเปนเกษตรกรตนแบบเพอถายทอดองคความรและเปนศนยเรยนรใหกบชมชน

- ภาครฐจะตองมนโยบายทชดเจนในการแกไขปญหาหนสน และการดาเนนแกไขปญหาอยางเปนระบบ ควรยกปญหาหนสนเกษตรกรใหเปนวาระแหงชาต

- นาโครงการพระราชดารเปนตนแบบมาปรบแกและนาไปใช และใหยกเลกนโยบายการใหบตรสนเชอแกเกษตรกร อนจะเปนการเพมภาระหนสน และขดแยงกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง


- 58 -


- 58 -

2.2 การเปลยนแปลงระดบโลกทสาคญกบภาคการเกษตร ดงน ๒.๒.1 การเปลยนเปลยนทางเศรษฐกจของประเทศคคา เนองจากสนคาเกษตรของไทย

พงพาการสงออกไปยงตางประเทศเปนหลก ไดแก ขาว ยางพารา มนสาปะหลง ขาวโพด ออยและนาตาล ผลไม ไกเนอ กงและปลาทะเล เปนตน ประเทศนาเขาสนคาเกษตรจากไทยทสาคญ ไดแก จน ประเทศกลมสหภาพยโรป ญปน และอเมรกา เปนตน แตในชวง 2 ปทผานมาเศรษฐกจของประเทศ ผนาเขาชะลอตวลง สงผลตอการใชจายเพออปโภคและบรโภคชะลอตวลงดวย ประกอบกบประเทศจนเองในปจจบนไดเพมพนทปลกยางพาราในประเทศ รวมทงประเทศเพอนบานของไทยมการปลกยางพาราเพมขน ทาใหการนาเขาวตถดบสนคาเกษตรจากไทยลดลง ซงจะสงผลกระทบตอการตลาดสนคาเกษตรของไทย นกเศรษฐศาสตรของ IMF คาดการณวา เศรษฐกจของจนยงมความเสยงกบ การขยายตวไดเพยงรอยละ 6 ในระยะ 2 ปขางหนา ซงถอวาเปนวกฤตเศรษฐกจของจน หรอเศรษฐกจของสหรฐทยงมปญหาขาดดลการคาและดลการคลงในระดบสง

๒.๒.2 การรวมกลมทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชย ปจจบนความรวมมอในการพฒนาเศรษฐกจไดกอใหเกดความเชอมโยงระหวางประเทศในอนภมภาคมากขน เชน การพฒนาโครงขายถนนตาม East-West Economic Corridor เชอมโยงประเทศเวยดนาม ลาว ไทย และพมา หรอ North-South Economic Corridor เชอมโยงจากกรงเทพถงนครคนหมงในประเทศจนตอนใต รวมทงรถไฟความเรวสงและรถไฟรางค หรอการซอไฟฟาพลงนาจากประเทศลาว เปนตน ในอนาคตความเชอมโยงของระบบโครงสรางพนฐานภายในอนภมภาคจะเพมมากขน ทงเสนทางคมนาคมทางบก โครงขายโทรคมนาคม และโครงขายสายสงไฟฟาและพลงงาน นอกจากนยงมความรวมมอดานการคาและการลงทน ตลอดจนความพยายามสงเสรมการพฒนาของประเทศเพอนบานเพอลดความแตกตางทางดานรายไดกบประเทศไทย ในอนาคตประเทศเพอนบานของไทยมแนวโนมทจะเจรญเตบโต อยางรวดเรว หรอแมกระทงประเทศพมาถาดาเนนการตามแผนไปสการปกครองระบอบประชาธปไตยมากขนและเปดโอกาสการคาการลงทนมากขน กจะเปนแหลงดงดดเงนลงทนสภมภาค และเปนโอกาสของประเทศไทยทจะขยายความเชอมโยงทางเศรษฐกจดานตะวนตกไปสประเทศอนเดย ภมภาคนมแนวโนมทจะเปนภมภาคทมความเจรญเตบโตมากขนอยางรวดเรว และการสรางความเชอมโยงทางเศรษฐกจทจะเสรมสรางความเขมแขงซงกนและกน และอยรวมกนอยา งสนตสข จะเปนการเตรยมการทสาคญสาหรบอนาคต

การรวมประชาคมเศรษฐกจอาเซยนซงจะมผลปลายป 2558 โดยจะมการเคลอนยายสนคา แรงงาน เงนทนระหวางประเทศสมาชกเสรยงขน ภาคเกษตรไทยตองปรบตว เนองจากสนคาเกษตรบางชนดไทยไดเปรยบประเทศเพอนบาน แตสนคาเกษตรบางชนดตองพฒนาคณภาพ ลดตนทน การผลต เพอใหสามารถแขงขนได ในขณะนสนคาเกษตรบางชนดทไมมศกยภาพการแขงขน ตองปรบเปลยนไปผลตสนคาเกษตรชนดอนทมศกยภาพ นอกจากนนควรมงรวมมอเปนหนสวนทางการผลต การแปรรป และการคากบประเทศเพอนบาน

๒.๒.3 ความกาวหนาทางเทคโนโลยและการเขาสสงคมดจตอล ในชวงทผานมาเทคโนโลย IT (Information Technology) ไดเขามามบทบาทตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและการใชชวตประจาวนของประชาชนทกคนอยางกวางขวาง เทคโนโลยสาคญ 3 กลมทจะมบทบาทมากขน ในดานการเกษตร


- 59 -


- 59 -

กลมแรก เทคโนโลยนาโน มอทธพลตอการเกษตรในการสงออกสนคาเกษตร นอกจากนยงมอทธพลตอชวตความเปนอยของเกษตรกรทวไป เพราะเปนวทยาการทเกยวของกบสงทมขนาดเลก 10- 9 เทา โดยมความเกยวของและครอบคลมในทกสาขาวชาทางดานการเกษตร สาหรบประเทศไทยแลวมความเหนทสอดคลองกนวาควรทจะเรงใหมการพฒนาทางดานนาโนเทคโนโลยชวภาพทางดานอตสาหกรรมเกษตรและอาหาร เนองจากประเทศไทยมศกยภาพในการผลตสนคา ทางการเกษตรและผลตภณฑอาหาร และมความหลากหลายทางชวภาพ กอปรกบเพอใหสอดคลองกบกรอบนโยบายการพฒนา การใชเทคโนโลยนาโนเพอเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมเกษตรและอาหารไทยในอนาคต การเพมความปลอดภยในระหวางการผลต และ การขนสงผลผลตทางการเกษตรและอาหาร (Food Safety) โดยการพฒนานาโนเทคโนโลยมาใชในการตรวจจบสารเคม ปนเปอนหรอตกคาง การใชนาโนเทคโนโลยในการเฝาระวงการปองกนสงแวดลอมตางๆ ระหวางการเพาะปลกพช และการเลยงสตวสามารถตรวจวดอณหภมความชน ความเปนกรด ดางของดน ความเคมของดนปรมาณสารอาหารในดน การเพมมลคาของสนคา ทางการเกษตรและผลตภณฑอาหาร รวมทงการใชประโยชนจากวสดเหลอใชทางการเกษตรใหมคณคาทางอตสาหกรรม เชน การสกดแยกไคตนและไคโตซานจากเปลอกกง เพอนามาใชเปนวสดดบในการสรางวสดสวนผสมยาหรอสารออกฤทธ เรงประสทธภาพในการทางานของสารในการพฒนาวธผลตปย ยาปราบศตรพช และสารปรบสภาพดนทาใหการใชปยเคมและยาปราบศตรพชมปรมาณ ลดนอยลงมาก จงเปนการลดมลภาวะของดนในระยะยาว

กลมทสอง เทคโนโลยชวภาพกลายเปนความสาคญสาหรบการปรบปรงพนธพช และสตว ใหมคณสมบตไดตามทตองการ เพอการเพมผลผลตตอพนท รวมทงเพอการเปลยนวตถดบทมอย อยางจากดใหเกดมลคาสงสด เพอเปนการเพมความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยในตลาดโลก เชน ขาว ทตองมการเรงผลตใหไดพนธทสามารถใหผลผลตตอพนทสงขน ทนทานตอสภาพแวดลอม ทไมเหมาะสมและมความตานทานตอโรค ซงหากประเทศไทยไมสามารถแขงขนในจดนไดแลว ผลเสยกจะมาตกอยกบภาคการเกษตรอยางหลกไมพน การพฒนาพนธพชใหมความตานทานตอศตรพช โรคพช สภาพแวดลอมทไมเหมาะสมของภมประเทศ การพฒนาผลไมใหสกงอมชากวาปกต เพอลดความเสยหายในระหวางการขนสง การเพาะเลยงเนอเยอเพอใชในการขยายพนธพชใหไดจานวนมากในเวลาอนรวดเรว การปรบปรงพนธสตวใหมลกษณะทด การขยายพนธโคนมทใหนานมสงโดยการปฏสนธในหลอดแกว และการยายฝากตวออน การพฒนาชดตรวจวนจฉยโรคในกง เพอควบคมการแพรระบาดของโรค การนาจลนทรยมาเปลยนวตถดบดานการเกษตรทมราคาถกเปนพลงงานทดแทน การใชเทคโนโลยดเอนเอตรวจสอบพนธพชและสตวเศรษฐกจ และการนาเอาจลนทรยเขามามสวนรวมในการผลตปยชวภาพเพอทดแทนการใชปยเคม และลดการใชสารเคม

กล มท สาม เทคโนโลยขอมลขาวสารดานการเกษตรและอตสาหกรรม เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารถกนามาใชประโยชนในดานเกษตรกรรม เชน การจดทาระบบขอมล เพอการเกษตรและพยากรณผลผลตดานการเกษตร นอกจากนยงชวยพฒนาความกาวหนาทางดานอตสาหกรรม การประดษฐหนยนตเพอใชทางานบาน และหนยนตเพองานอตสาหกรรมทตองเสยงภยและเปนอนตรายตอสขภาพ เชน โรงงาน สารเคม โรงผลตและควบคมการจายไฟฟา รวมถงงานทตองทาซาๆ เชน โรงงานประกอบรถยนต และโรงงานแบตเตอร ปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศ และ


- 60 -


- 60 -

การสอสารเขามามบทบาทอยางมากในการผลตและควบคมคณภาพสนคา การสงสนคาตาม ใบสงสนคา การควบคมวสดคงคลง และการคดราคาตนทนสนคา

๒.๒.4 การเขาสสงคมผสงอายและแนวโนมการขาดแคลนแรงงานภาคเกษตร ประเทศไทยจะเรมเขาสสงคมผสงอายมากขน แมในระยะแรกจะยงไมอยในสถานการณรนแรงเทาประเทศอเมรกาหรอญปน ทงน ประชากรสงอายของไทยจะมจานวนเพมขนจากประมาณ 7 ลานคน ในปจจบน เปน 16 ลานคนในป 2027 และจานวนประชากรวยเดกอายตากวา 14 ป ทมจานวน 14.5 ลานคน และจะลดลงเหลอ 10 ลานคนในอก 20 ปขางหนา แนวโนมดงกลาวจะสงผลกระทบตอปญหาการขาดแคลนแรงงานโดยเฉพาะในภาคเกษตรและภาคบรการ ซงจะเปนปญหาทมความรนแรงมากขน ปจจบนเรมมแรงงานจากประเทศเพอนบานเขามาทางานในประเทศไทยจานวนมาก โดยกระทรวงแรงงานประมาณการวามจานวนถง 2.6 ลานคน แยกเปนแรงงานถกกฎหมาย 0.8 ลานคน และแรงงานหลบหนเขาเมอง 1.8 ลานคน หากตอไปประเทศเพอบานมการยกระดบทางเศรษฐกจดขนและสถานการณสงบ แรงงานจากประเทศเพอนบานจะกลบไปทางานในประเทศของตน สงผลใหเกดปญหาการขาดแคลนแรงงานเพมขน เชน แรงงานกรดยาง แรงงานประมง ฯลฯ นอกจากนนในประเทศไทยเองคนในวยแรงงานจะตองรบภาระในการเลยงดผสงอายมากขนเนองจากสดสวนคนในวยแรงงานมนอยลงและผสงอายมอายเฉลยยนยาวขน ดงนน ประเทศไทยจงตองเตรยมการรองรบกบปญหาทจะเกดขนในอนาคตทงดานการสรางระบบสนบสนนใหผสงอายมการออมทพอเพยงหลงเกษยณ การใหมบรการสาธารณสขทด และการสรางโอกาสใหผสงอายไดทางานหรอทาประโยชนแกสงคมไดมากขน ตลอดจนเตรยมการใชองคความรและเทคโนโลยทดแทนการขาดแคลนแรงงาน ๒.๒.5 ความมนคงดานอาหารและพลงงาน แนวโนมประชากรโลกเพมขน ทาใหมความตองการอาหารและพลงงานเพมขนดวย มการคาดการณวาปรมาณนามนของโลกอาจจะหมดไปภายใน 50–60 ป ในขณะทความตองการใชนามนของประเทศแถบเอเชยเอง จะเพมขนอกไมตากวา 2 เทาใน 20 ปขางหนา ดงนนปญหาของราคานามนแพงจะเปนปญหาสาคญตอไปในระยะยาว จนกวาเทคโนโลยทดแทนอนๆ จะมราคาและความสามารถในการทดแทนนามนได แหลงพลงงานอนๆ เชน กาซธรรมชาตในภมภาคทประเทศไทยจะพงพาไดกอาจจะมปรมาณสารองอย ไดอกประมาณ 20 ป นอกจากน หลายประเทศเรมมการทาสญญาเพอจบจองแหลงพลงงานเพมมากขน การมนโยบาย เพอสรางประสทธภาพการใชพลงงาน ความมนคงของพลงงาน และการพฒนาพลงงานทสอดคลองสงแวดลอม จงเปนนโยบายระยะยาวททกประเทศใหความสนใจ และจะมผลตอภาวะเศรษฐกจและสงคมของประเทศในอนาคต นโยบายและมาตรการดงกลาวนอกจากการพฒนาพลงงานโดยตรง ยงเกยวของกบโครงสรางพนฐานและการบรหารความตองการใชพลงงาน ซงตองอาศยการปรบตวของการดาเนนธรกจและพฤตกรรมของประชาชน ประเทศทมประสทธภาพและความมนคงของพลงงานจงจะมขดความสามารถในการแขงขนและมภมคมกนตอสถานการณและแรงกดดนจากขอจากดดานพลงงานในอนาคต

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเกษม วฒนชย บรรยายพเศษในทประชมสภาเกษตรกรแหงชาต ครงท 3/2557 วนท 30 มถนายน – 1 กรกฎาคม 2557 ณ หองประชมสานกงานเศรษฐกจการเกษตร วา สบเนองจากจานวนประชากรโลกเพมขน ปจจบนมถง 7,000 ลานคน และ ในอก 30 ปขางหนาจะเพมขนเปน 9,300 ลานคน ความตองการอาหารเพอบรโภคเพมขนตามจานวนประชากรโลก เมออาหารไมเพยงพอเกดการขาดแคลน อาจเกดการแยงชงอาหารได ในขณะท


- 61 -


- 61 -

การเตบโตของประเทศอตสาหกรรมใหม เชน จน อนเดย มความตองการใชนามนเปนพลงงานมากขน ในขณะทนามนดบจากฟอสซลมจานวนจากด จงมแนวคดการใชพชพลงงานทดแทน เชน นามนปาลม ผลตไบโอดเซล และออยผลตแกสโซฮอล เปนตน จงเปนเรองทาทายในการสรางความสมดลระหวางพชอาหารและพชพลงงาน

๒.๒.6 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงผลกระทบตอธรรมชาต เศรษฐกจ และคณภาพชวตธนาคารโลกคาดการณวาในอก 20 – 100 ป ขางหนา ประเทศตางๆ ทวโลกจะยงคงเผชญกบภาวะโลกรอน และความแปรปรวนของสภาพภมอากาศ อนเนองมาจากการปลอย กาซเรอนกระจก โดยเฉพาะจากภาคพลงงาน ขนสง อตสาหกรรม และภาคการเกษตรสงผลใหภมอากาศของโลกเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทาใหเกดพายหรอภยพบตตางๆ เพมมากขน รวมทง ผลกระทบดานอนๆ เชน ระดบนาทะเลจะสงขนและสงผลกระทบกบพนทชายฝง การเปลยนแปลงของภมอากาศสงผลโดยตรงถงภาคเกษตร นอกจากนยงสงผลกระทบถงธรกจ เชน ราคา หนของบรษทในอตสาหกรรมอาหาร การประกอบการของธรกจประกนภย พนธบตรของประเทศทมความเสยงจากความแปรปรวนของสภาพภมศาสตร เปนตน ในอนาคตประชาชนทใหความสาคญกบเรองภาวะโลกรอนและความแปรปรวนของสภาพภมศาสตรจะมมากขน จนสงผลใหการผลตสนคา บรการ และ การใหสนเชอของธนาคาร จะตองคานงถงผลกระทบตอระบบนเวศและสงแวดลอมอยางมาก นโยบายของประเทศตาง ๆ ทจะเกยวโยงกบสงแวดลอมจะเขมขนยงขน

ภมอากาศโลกเปลยนแปลงอณหภมสงขนตลอด 30 ปทผานมา สงผลให เกดภยธรรมชาตบอยและรนแรงขน นาจากทะเล แหลงนาตางๆ ระเหยมากขน นากกเกบแหง เกดภาวะขาดแคลนนา วชพชแมลงศตรพชเปลยนแปลง ภาคเกษตรตองเตรยมเพมแหลงกกเกบนา ปรบเปลยนผลตพชผลการเกษตรทใชนานอย และใชนาอยางมประสทธภาพรวมทงปรบว ธการปองกนกาจดโรค และ แมลงศตรพชซงจะมววฒนาการเปลยนแปลงไป ๒.๒.7 การเปลยนแปลงกฎ กตกา การคาใหมของโลกเนน เรองมาตรการกดกนทางการคาทไมใชภาษ ประเทศไทยมรายไดจากการสงออกสนคาเกษตร ไปยงประเทศนาเขาสนคาเกษตร ซงทผานมาหลายประเทศผนาเขายงมมาตรการกดกนทางการคาทไมใชภาษ เชน ดานสขอนามยพช สงแวดลอม การใชแรงงานเดก มาตรการตอบโตการทมตลาดและการอดหนน เปนตน ซงภาคเกษตรของไทยตองปรบตว ไดแก การผลตสนคาเกษตรตามมาตรฐานความปลอดภยสนคาเกษตรและอาหาร หลกเลยงการใชแรงงานผดกฎหมายการผลตสนคาเกษตรทไมทาลายสงแวดลอม เปนตน

2.๓ การเปลยนแปลงในระดบประเทศทสาคญกบภาคการเกษตร มดงน ๒.๓.๑ ดนเสอมโทรม ดนเสอมโทรม คอ ดนทมคณสมบตของดนไมเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของพช เชน

เปนกรดจด เคมจด เกดการอดตวแนน ขาดความโปรงพรน ปรมาณธาตอาหารพชลดลง สาเหตทกอใหเกดดนเสอมโทรม เกดจากการชะลางพงทลายของดน และการใชทดนโดยไมถกตอง ขาดการบารงรกษา สาเหตทสาคญ คอ หกลาง ถางปา เผาตอซง ทาลายระบบสมดลของระบบนเวศทาใหดนขาดสงปกคลม การสะสมของอนทรยวตถมนอย เมอกระทบความแรงของฝนทาใหหนาดนอดตวเปนแผนแขง นาไหลซมสดนชนลางยากทาใหเกดการชะลางสญเสยหนาดน นอกจากนนการใชดน


- 62 -


- 62 -

ไมถกตอง ปลกพชชนดเดยวตดตอกนนาน โดยไมมการปรบปรงบารงดน ทาใหความอดมสมบรณของหนาดนลดลงอยางรวดเรว ปญหาดนเสอมโทรมของประเทศไทยปรากฏอยในดน ๓ ประเภท คอ ดนทราย ดนลกรงกบดนตน และสภาพดนเหมองแร

๒.๓.๒ ขาดแคลนนาเพอการเกษตร เนองจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลใหอณหภมโลกรอนขน ปรมาณฝนจากมรสม

นอยลง มแนวโนมขาดแคลนนาเพอการเกษตรรนแรงขน จากขอมลสารสนเทศเศรษฐกจการเกษตรรายสนคา ป ๒๕๕7 ประเทศไทยมพนทการเกษตร ๑๔๙ ลานไร ในจานวนนเปนพนทชลประทานแลว ๒๙.๖ ลานไร หรอคดเปนรอยละ ๒๐ ของพนทการเกษตร ขณะนมพนทนอกเขตชลประทานประมาณ ๑๑๙ ลานไร หรอคดเปนรอยละ ๘๐ ของพนทการเกษตร ซงยงตองเสยงตอภยพบต ไดแก อทกภยและภยแลง ทงน ผลการขยายพนทชลประทานทผานมา ป ๒๕๕๐ – ป ๒๕๕๓ เพมพนทชลประทานเฉลยปละ ๓๐๐,๐๐๐ ไร ซงลาชาไมเพยงพอกบความตองการของเกษตรกร ๒.๓.๓ เกษตรกรขาดโอกาสในการถอครองทดนทากน

จากการสารวจของมลนธสถาบนทดนในป ๒๕๕๔ พบวา ทดนทมการออกเอกสารสทธ อยางถกตองตามประมวลกฎหมายทดนแลว มเนอทรวมกนกวา ๑๒๗ ลานไร ในจานวนนมากกวา ๗๐% ถกครอบครองในมอคนเพยง ๑๐% หรอ ๖ ลานคน และพบวาสวนหนงถอครองทดนมากกวารายละ ๑๐๐ ไร ขณะทคนอกประมาณ ๙๐% หรอ ๕๕ ลานคน ครอบครองทดนเฉลยคนละไมถง ๑ ไร นอกจากนนขอมลของกรมปาไม ระบวา มครวเรอนชนบทไรทดนทากนประมาณ ๔๕๑,๓๑๒ ครวเรอน รวมทงมราษฎรถอครองทากนในพนทปาสงวนแหงชาต ๖.๔ ลานไร ปญหาทดนทากนเปนปญหาหลกอยางหนงของเกษตรกร เปนสาเหตหนงของความยากจน หากเกษตรกรมโอกาสเขาถงทรพยากรทดนทากน จะทาใหเกษตรกรสามารถพฒนาแหลงนา ปรบปรงบารงดน ดาเนนกจกรรมในฟารมไดอยางมนคง

๒.๓.4 กฎระเบยบ และกฎหมายทเกยวของกบเกษตรกร เกษตรกรขาดโอกาสเขาถงทรพยากรกรการผลต เชน ทดนทากนและขาดสวสดการเพอใหม

รายไดสะสมหลงอาย 60 ป สามารถใชจายในการดารงชวตเชนเดยวกบอาชพอน รวมทงเกษตรกรบางสวนทเขาสระบบเกษตรพนธสญญา ตองแบกรบภาระตนทนและความเสยงในกรณเกดภยพบตความเสยหาย ตลอดจนราคาขายสนคาทไมเปนธรรมโดยผประกอบการคสญญาไมตองรบความเสยงดวย จงควรมการออกกฎหมาย เชน กฎหมายใหมกรรมสทธในทดนทากนรปแบบทเหมาะสม หรอสทธทากนในทดนทพอพยงแกการประกอบอาชพ กฎหมายสวสดการเกษตรกร พระราชบญญตเกษตรพนธสญญาและพระราชบญญตสถาบนพฒนาระบบเกษตรกรรมยงยน เปนตน

๒.๓.5 แหลงตลาดจาหนายผลผลต เกษตรกรสวนใหญเมอเกบเกยวผลผลตจาหนายแกพอคาคนกลาง ทรบซอผลผลตชนดนนๆ

เชน ขาวเปลอกจาหนายลานตากทรวบรวมผลผลตในพนทหรอโรงส ซงเกษตรกรตองรบภาระ คาขนสงสนคาจากฟารม สนคาเกษตรบางชนดเกษตรกรตองขนสงไปขายในตวเมอง อาเภอ หรอจงหวด มสวนนอยทพอคามารบซอถงหนาฟารม นอกจากน นสวนหนงเกษตรกรขายใหแกผประกอบการโดยตรงในกรณเกษตรระบบพนธสญญา สภาพโดยทวไปยงขาดตลาดกลางทองถนในระดบอาเภอ เชอมโยงตลาดกลางในระดบจงหวด และระดบภาค เพอใหเกดการแขงขนเสร


- 63 -


- 63 -

นอกจากนนยงขาดการเชอมโยงขององคกรเกษตรกรในการจดการดานการตลาดโดยรวบรวมผลผลตจากทองถน ภมภาค จนสามารถสงออกไดดวยศกยภาพของกลม/องคกรเอง

๒.๓.6 ความหลากหลายทางชวภาพ จากการทปาไมถกทาลายประมาณ ๖๓ ลานไร หรอ ๒๐% ในรอบ ๕๐ ปทผานมา

จากขอมลสารสนเทศเศรษฐกจการเกษตรป ๒๕๐๔ ประเทศไทยมพนทปาไม ๑๗๑ ลานไร ลดลงเหลอเพยง 102.12 ลานไร ในป พ.ศ. ๒๕๕7 นอกจากนนพนทชายฝงปาชายเลนถกบกรกเพอการเลยงกง การองเทยวและอตสาหกรรม ระบบนเวศถกทาลาย สงผลกระทบตอความหลากหลายทางพนธกรรมพชและสตวนาลดลง บางชนดเสยงตอการสญพนธ

๒.๓.7 ความยากจน จากขอมลผลการประเมนตามเปาหมายในแผนพฒนาการเกษตร ฉบบท 10 สานกงาน

เศรษฐกจการเกษตร การเพาะปลกป ๒๕๕๔/๕๕ มจานวนครวเรอนเกษตรกรทงหมด จานวน ๕.๙๑ ลานครวเรอน ซงในจานวนนมครวเรอนเกษตรกรยากจน (มรายไดตากวาเสนความยากจนโดยมรายไดเฉลยตากวาปละ ๒๙,๐๖๔ บาท) รวมทงสน ๑.๖๘ ลานครวเรอน แสดงวา การกระจายรายไดและยกระดบฐานะทางเศรษฐกจของเกษตรกรยากจนยงไมบรรลผล สาเหตทเกษตรกรยากจนเกดจากปญหาหนสน ไมมทดนทากน ขาดโอกาสเขาถงแหลงทรพยากรการผลต เชน แหลงนา เงนทน และการตลาด เปนตน

๒.๓.8 การทาเกษตรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง จากผลการพฒนาทผานมา หนวยงานภาครฐหลายหนวยดาเนนโครงการสงเสรมจดอบรม

ถายทอดความรดานการเกษตรตามแนวเศรษฐกจพอเพยง เชน ศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงดานขาว ดน ปศสตว และประมงตามภารกจของหนวยงาน นอกจากนน สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณดาเนนโครงการศนยปราชญชาวบาน โดยจานวนเกษตรกรทผานการอบรมหลกสตรดงกลาว รวมแลวประมาณ ๑ ใน ๔ ของครวเรอนเกษตรกรทงประเทศ แตการนาความรไปปฏบตอยางจรงจงและตอเนองยงไมปรากฏผลเดนชด

๒.๓.9 ประสทธภาพการผลตและการสรางมลคาเพม ตนทนการผลตและผลผลตเฉลยสนคาเกษตรของไทย หลายชนดยงคงตองพฒนาเมอเทยบ

กบประเทศคแขง รวมทงการพฒนาคณภาพผลผลต ประกอบกบฐานะทางเศรษฐกจและการคลงของประเทศในปจจบน รฐบาลไมมนโยบายอดหนนราคาสนคาเกษตร เชน โครงการรบจานาและประกนราคา ดงนนเกษตรกรตองปรบวธการผลตเพอลดตนทนและเพมผลผลต รวมทงพฒนาคณภาพสนคาเกษตร เชน การผลตใหไดมาตรฐาน GAP, Q และมาตรฐานอนทรย เปนตน เพอใหสามารถแขงขนได ในตลาด นอกจากนน เกษตรกรสามารถรวมตวเปนองคกรเกษตรกรทเขมแขง เพอดาเนนธรกจเกษตรอตสาหกรรมแปรรปเพมมลคาสนคาเกษตร


- 64 -


- 64 -

สถานการณการเปลยนแปลง การเปลยนแปลงภายนอก (ระดบโลก) การเปลยนแปลงภายใน (ในประเทศ)

1) การเปลนแปลงทางเศรษฐกจของประเทศ คคา

2) การรวมกลมทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชย 3) ความกาวหนาทางเทคโนโลยและการเขาส

สงคมดจตอล 4) การเขาสสงคมผสงอายและแนวโนมการขาด

แคลนแรงงานภาคเกษตร 5) ความมนคงดานอาหารและพลงงาน 6) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 7) การเปลยนแปลงกฎ กตกา การคาใหมของ

โลก เนนเรองมาตรการกดกนทางการคาทไมใชภาษ

1) ดนเสอมโทรม 2) ขาดแคลนแหลงนาเพอการเกษตร 3) เกษตรกรขาดโอกาสในการถอครองทดนทากน 4) กฎระเบยบ และกฎหมายทเกยวของกบเกษตรกร 5) แหลงตลาดจาหนายผลผลต 6) ความหลากหลายทางชวภาพ 7) ความยากจน 8) การทาเกษตรตามแนวปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง 9) ประสทธภาพการผลตและการสรางมลคาเพม


- 65 -


- 65 -

สวนท ๓ ทศทางการพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564)

วสยทศน

“องคกรเกษตรกรเครอขายเขมแขง โครงสรางพนฐานและการจดการทวถง เกษตรกรพงตนเองได”

พนธกจ 1. สรางความเขมแขงของกลม/องคกรเกษตรกร ในการดาเนนกจกรรมตามแนวปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงและดาเนนธรกจใหบรการตามความตองการของสมาชก รวมทงสงเสรมการเชอมโยงเครอขายองคกรเกษตรกรทเขมแขง

2. สงเสรมใหเกษตรกรทยากจน/ยวเกษตรกร มความสามารถดานการจดการฟารม โดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3. สงเสรมใหมการจดระบบนาเพอการเกษตรอยางพอเพยง ปรบปรงบารงดน และสนบสนนโครงสรางพนฐานดานการแปรรปสรางมลคาเ พมอยางทวถง ตลอดจนอนรกษทรพยากรธรรมชาต

4. สงเสรมการวจยและการถายทอดความรเทคโนโลยการเกษตรภมปญญาตามความเหมาะสมของสภาพพนทเพอชวยลดตนทนการผลต พฒนาคณภาพผลผลต และสรางมลคาเพม

5. สรางกลไกและผลกดนใหเกดแหลงตลาดสนคาเกษตรในภมภาค เชอมโยงตลาดระดบจงหวด อาเภอ โดยมงสรางศกยภาพดานการจาหนายในประเทศและการสงออก รวมทงเกษตรอตสาหกรรม

6. ปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบในการเพมสทธใหเกษตรกรไดรบสวสดการเกษตรกรโอกาสเขาถงและคมครองสทธในทดนทากน ไดรบขอมลขาวสารองคความรดานการเกษตรเพอประกอบการตดสนใจ และเกษตรกรในระบบเกษตรพนธสญญาไดรบความเปนธรรม


- 66 -


- 66 -

วตถประสงค 1. กลม/องคกรเกษตรกรสามารถพฒนาดาเนนกจกรรมตามแนวปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงและดาเนนธรกจอเนกประสงค เชน ธรกจสนเชอ รวมซอ แปรรป รวมขาย และกจกรรมแนะนางานฟารม ใหบรการตามความตองการของสมาชก

2. เกษตรกรยากจนทมรายไดอยใตเสนความจน มรายไดเพมขนเพยงพอแกการเลยงชพ 3. มทรพยากรการผลตทางการเกษตร โดยเฉพาะแหลงนาเพอการเกษตรทวถงและเพยงพอ

คณภาพดนไดรบการปรบปรงเหมาะสมแกการเกษตร ตลอดจนมโอกาสเขาถงเครองจกรอปกรณแปรรป

4. เกษตรกรผผลตสนคาเกษตรทสาคญทางเศรษฐกจ สามารถลดตนทน เพมผลผลตและพฒนาคณภาพผลผลต รวมทงมการขยายปรมาณแปรรป และเกษตรอตสาหกรรม เพมมลคา

5. เพมสทธใหเกษตรกรไดรบสวสดการเกษตรกร โอกาสเขาถงและคมครองสทธทดนทากน รบรขอมลขาวสารดานการเกษตรประกอบการตดสนใจ รวมทงการมกองทนรกษาเสถยรภาพราคาสนคาเกษตร

เปาหมาย เมอสนปงบประมาณ 2564 1. กลม/องคกรเกษตรกรเปาหมายสามารถเพมกจกรรม/ปรมาณธรกจใหบรการสมาชกได

ไมตากวารอยละ 50 ของประมาณธรกจเดม 2. จานวนเกษตรกรทมรายไดอยใตเสนความยากจน ลดลงไมตากวา รอยละ 30 และ

สดสวนชองวางระหวางเกษตรกรกลมทมรายไดตาสดเทยบกบเกษตรกรกลมทมรายไดสงสดลดลง

3. พนทการเกษตรทรบนาจากชลประทานมไมตากวา 37.31 ลานไร หรอเพมขนจากปจจบนรอยละ 20 เปนรอยละ 25 ของพนทการเกษตรทงประเทศ นอกจากนนมการเสรมแหลงนาเพอการเกษตรจากแหลงนาบาดาลและสระนาในไรนา รวมทงพนทดนไดรบการปรบปรงคณภาพใหเหมาะทาการเกษตร

4. รอยละ 70 ของเกษตรกรทไดรบการถายทอดความร เทคโนโลยดานการลดตนทน การผลต เพมผลผลต พฒนาคณภาพผลผลต และการแปรรปสรางมลคาเพม สามารถนาความรไปปฏบตได

5. รอยละ ๖๐ ของเกษตรกรไดรบขอมลขาวสารทางการเกษตรทถกตอง รวดเรว ครอบคลมเพอประกอบการตดสนใจ ตลอดจนมโอกาสไดรบสวสดการเกษตรกร การเขาถงแหลงทรพยากรทดนและไดรบผลตอบแทนจากการขายผลผลตทเปนธรรม


- 67 -


- 67 -

เพอใหการดาเนนงานสามารถบรรลเปาหมายทกาหนด จงกาหนดยทธศาสตร และกลยทธในการพฒนาการเกษตร ไวดงน

ประเดนยทธศาสตร

ยทธศาสตรท ๑ : การพฒนาทรพยากรบคคลและความเขมแขงขององคกรเกษตรกร

กลยทธท ๑.๑ : การพฒนาศกยภาพการสงเสรมและสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกร องคกรเกษตรกร กลมเกษตรกรและยวเกษตรกร ตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปาหมาย

o องคกรเกษตรกร/สถาบนเกษตรกร สามารถสรางความเขมแขงตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงบนพนฐานการพฒนาตนเอง

o ยวเกษตรกรสามารถพฒนาความเขมแขงโดยการสนบสนนของภาคสวนตางๆ ในพนท

ตวชวด o รอยละ 70 ของจานวนกลม/องคกรเกษตรกร/สถาบนเกษตรกรเปาหมาย ทเขารวม

โครงการ สามารถสนบสนนใหเกษตรกรสมาชกดาเนนกจกรรม/ธรกจ ของกลมรวมกนตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

o รอยละ 70 ของกลมยวเกษตรกรเปาหมาย สามารถบรหารจดการธรกจของกลม ดานการเกษตรและดานการสหกรณอยางนอย 3 กจกรรม ใหบรการสมาชกอยางตอเนอง โดยประสานหนวยงานและภาคภาคสวนทเกยวของในพนทใหการสนบสนน

กลยทธท ๑.๒ : การสนบสนนสงเสรมการใหการศกษา อบรม ถายทอดความร เทคโนโลย ดานเกษตรกรรม และการจดการแกเกษตรกรและยวเกษตรกร เปาหมาย

o เพอใหเกษตรกรไดมความรความสามารถทจาเปนในการประกอบอาชพทาง การเกษตร และดาเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

o มการวางแผนการผลต และบรหารจดการผลผลตทางการเกษตรตามหลกการ ทถกตองและเหมาะสม

ตวชวด o เกษตรกรมชองทางในการรบรขาวสารทรวดเรวและทวถงเพมมากขน o เกษตรกรไดรบโอกาสในการพฒนายกระดบความรเพอการประกอบอาชพ o สนบสนนเยาวชน คนรนใหมเขาสภาคการเกษตรเพมขน


- 68 -


- 68 -

ยทธศาสตรท 2 : การพฒนาและคมครองทรพยากรการผลตทางการเกษตร กลยทธท 2.1 : การสงเสรม การพฒนา การคมครองพนทเกษตรกรรม และการแกไข

ปญหาดนและทดน โดยสงเสรมและคมครองสทธเกษตรกรใหมกรรมสทธหรอสทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมของตนเองอยางทวถง

เปาหมาย o เกษตรกรททากนในพนทไมมเอกสารสทธ ไดรบการคมครองสทธทากน และไดรบ

ความชวยเหลอตามนโยบายรฐ o เกษตรกรทไมมทดนทากนมโอกาสเขาถงทรพยากรทดนโดยมสทธทากนในรปแบบ

ทเหมาะสม o เกษตรกรมการบรหารจดการทดนทเหมาะสม

ตวชวด o เกษตรกรมทดนทากนโดยมสทธทากนและการบรหารจดการทเหมาะสม ไมตากวา

รอยละ 60

กลยทธท 2.2 : การพฒนาแหลงนาและจดระบบชลประทานเพอเกษตรกรรม

เปาหมาย o ขยายพนททาการเกษตรในเขตชลประทานเพมขนจากปจจบน o รปแบบ วธการ ในการดาเนนการใหมอางนาขนาดตางๆ ตองเปนการผสมผสานทง

ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ โดยการมสวนรวมของเกษตรกร คณะกรรมการลมนา และองคการบรหารสวนทองถน บรณาการความรวมมอจากทกหนวยงานทเกยวของ โดยยดถอความสาเรจตามเปาหมายในพนทเปนสงสาคญ

o ใหการบรหารจดการนาเปนวาระแหงชาต และ/หรอจดตงหนวยงานเพอการบรหารจดการนาอยางเบดเสรจ

ตวชวด o มพนททาการเกษตรในเขตชลประทานเพมขนจากรอยละ 19.95 ของจานวนเนอท

ใชประโยชนทางการเกษตรทงประเทศ 149.24 ลานไร หรอคดเปนพนท ทาการเกษตรในเขตชลประทาน จานวน 29.78 ลานไร ขอมลสานกงานเศรษฐกจการเกษตร ป 2557 เพมเปนรอยละ 25 ของเนอทใชประโยชนทางการเกษตร ทงประเทศ หรอมพนทในเขตชลประทานเปนจานวน 37.31 ลานไร

o มหนวยงานเพอการบรหารจดการนาเพอการเกษตรอยางเบดเสรจโดยการมสวนรวมของเกษตรกร


- 69 -


- 69 -

กลยทธท 2.3 : การอนรกษ การฟนฟ และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพเพอการเกษตร

เปาหมาย o เพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และ

ความหลากหลายทางชวภาพ ไมใหเกดความเสยหายเพมมากขน o ฟนฟทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทเสยหายใหฟนคนสภาพเพอรกษาสมดล

ของระบบนเวศ ตวชวด

o พนทปาไมโดยเฉพาะผนปาตนนาลาธารไมถกทาลายเพมขน o มพนทปาไมเพมขนปละไมนอยกวารอยละ ๑๐ และเพมพนทปาชายเลนไมนอยกวา

ปละ ๕,๐๐๐ ไร o ลดการเนาเสยของนาในแมนาลาคลองและชายฝงทะเล คณภาพนาในแมนาลาคลอง

อยในเกณฑทดใชในการอปโภคได o จดการกาจดขยะตามหลกสขาภบาลใหไดไมนอยกวารอยละ ๗๐ และนากลบไป

ใชใหมไมนอยกวารอยละ ๓๐ ของปรมาณขยะทเกดขน

กลยทธท 2.4 : การสงเสรมและคมครองสทธเกษตรกร และการเพมสทธและบทบาทของเกษตรกรทเกยวของกบการทากน และการเขาถงแหลงทรพยากรทจาเปนตอการประกอบ การเกษตร

เปาหมาย o เพมโอกาสของเกษตรกรในการไดรบสวสดการ เขาถงทรพยากรทดนทากน

การเกษตรแบบพนธะสญญาไดรบการคมครอง และความรในการพทกษสทธ o เกษตรกรยากจนไดรบการพฒนาองคความรและสนบสนนสรางความเขมแขงดาน

การประกอบอาชพเกษตรกรรมอยางยงยน ตวชวด

o มการตราพระราชบญญตการจดสวสดการ พ.ศ. .......... และพระราชบญญตการสงเสรมคมครองและพฒนาระบบการเกษตรแบบพนธะสญญาทเปนธรรม พ.ศ. ........เพอประโยชนของเกษตรกร

o มรปแบบตวอยาง (Model) การดาเนนการในพนทนารองใหเกษตรกรในพนท ภเขาสงสามารถทากนในทดน และรวมกบชมชน องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานทเกยวของดแลรกษาปาไม เพอนาแนวทางดาเนนการไปขยายผลตอไป

o รอยละ 70 ของเกษตรกรยากจนทเขารวมโครงการมการปรบปรงกจกรรมเกษตร ในฟารมททาอยเดม ไปสเกษตรกรรมยงยนและตามแนวเศรษฐกจพอเพยง รวมทงสามารถเพมรายได ลดรายจาย


- 70 -


- 70 -

ยทธศาสตรท 3 : การพฒนาประสทธภาพการผลตและการรกษาเสถยรภาพดานราคา

สนคาเกษตร กลยทธท 3.1 : การสรางความเปนธรรมดานราคาผลผลตทางเกษตรกรรม โดยคานงถง

การสงเสรมใหสนคาเกษตรไดรบผลตอบแทนสงสด เปาหมาย

o เกษตรกรสามารถลดตนทน เพมผลผลตและคณภาพความปลอดภยของผลผลต และสามารถกระจายการเกบเกยวผลผลตออกสตลาดอยางเหมาะสม เพอใหเกดเสถยรภาพเชงปรมาณ มผลผลตในตลาดเหมาะสม ไมมากหรอนอยเกนไปในแตละชวงระยะเวลา

o เกษตรกรสามารถแปรรปผลผลต เพอสรางมลคาเพม และมชองทางการตลาด จาหนายผลตภณฑแปรรปในระดบราคาทสงขน มรายไดเพมขน โดยปรบเปลยนจากการทาการเกษตรทขายผลผลตในรปวตถดบทไดราคาตา เปนการทาเกษตรอตสาหกรรมทมการเชอมโยงตงแตการผลต การแปรรป จนถงการตลาด อยางครบวงจร

ตวชวด o ตนทนการผลตทลดลง ผลตภาพการผลต และคณภาพความปลอดภยของผลผลต

ทเพมขน o สนคาเกษตรและผลตภณฑการเกษตรทมศกยภาพ อาท ขาว ยางพารา ปาลมนามน

มนสาปะหลงโรงงาน ออยโรงงาน และขาวโพดเลยงสตว ไดรบการพฒนาสระบบเกษตรอตสาหกรรมทมการดาเนนงานเชอมโยงเปนระบบครบวงจร ตงแตการผลต การแปรรป จนถงการตลาด

กลยทธท 3.2 : การคนควา วจย และพฒนาภมปญญาพนธกรรมพชและสตวทองถน นวตกรรม เทคโนโลยทเหมาะสม และการถายทอดองคความรทไดจากการคนควาวจยและพฒนา เพอประโยชนทางเกษตรกรรม และเกษตรอตสาหกรรม

เปาหมาย o คมครองและรกษาภมปญญาทางการเกษตร พนธกรรมพชและพนธกรรมสตวทองถน

ใหคงอยเปนสมบตของประเทศไทยตลอดไป ปองกนไมใหชาวตางชาตฉวยโอกาสนาไปใชประโยชนในเชงพาณชย

o ทบทวนทศทางการวจยดานการเกษตรใหสามารถตอบสนองความไดเปรยบใน การผลตเพอการแขงขนของสนคาเกษตรไทยสตลาดโลก

o ถายทอดเทคโนโลยเพอเพมคณภาพประสทธภาพการผลตทางการเกษตรและเกษตรอตสาหกรรม

ตวชวด o มลคาสนคาเกษตรและผลตภณฑเพมขน o รอยละของผลงานวจยภาครฐดานการเกษตร ถกนาไปสการปฏบตจรงบงเกดผลเปน

รปธรรม


- 71 -


- 71 -

กลยทธท 3.3 : การสรางเครอขายองคกรเกษตรกร เชอมโยงและพฒนาความรวมมอในดานการผลตทางเกษตรกรรม การแปรรป การตลาด และการบรโภคเพอการยงชพ ระหวางเครอขายองคกรเกษตรกรกบภาครฐและเอกชน

เปาหมาย o กลม/องคกรเกษตรกรในพนทมความเขมแขง สามารถดาเนนกจกรรมพฒนาแกไขปญหา

ดานการเกษตรแกเกษตรกรสมาชกตอเนองในแนวราบรวมกบภาคภาคสวนตาง ๆ o มการเชอมโยงเครอขายกลม/องคกรเกษตรกรรายสนคาเกษตรในแนวตงจากระดบ

หมบานสอาเภอ จงหวด และระดบชาต ตวชวด

o มการจดตงกลม/องคกรเกษตรกรรายชนดสนคาเกษตรระดบหมบาน หรอตาบล หรออาเภอ ไดไมตากวารอยละ 70 ของเปาหมาย

o มการจดตงคณะกรรมการรวมจดทาแผน และรวมดาเนนการตามแผนธรกจเชอมโยงสงขนระดบจงหวดไดไมตากวารอยละ 70 ของเปาหมาย

o มการจดต งคณะกรรมการรายชนดสนคาเกษตรเชอมโยงจากระดบจงหวด สระดบประเทศอยางนอย 5 ชนดสนคาเกษตร และมการรวมดาเนนธรกจ/กจกรรมพฒนาแกไขปญหาในระดบประเทศอยางนอย 4 ชนดสนคาเกษตร

o ในพนทเปาหมายหมบานหางไกล พนทเขตความมนคงเกษตรสามารถรวมตวจดตงกลม/องคกรเกษตรกร ไดไมตากวารอยละ 70 ของจานวนหมบานเปาหมาย แลวกลม/องคกรสามารถดาเนนธรกจ/กจกรรมใหบรการ ชวยใหจานวนเกษตรกร ไมตากวารอยละ 70 สามารถลดรายจาย เพมรายได


- 72 -


- 72 -

ยทธศาสตรท 4 : การแกไขปญหาหนสนภาคการเกษตรและการสรางความ

เขมแขงการบรหารจดการดานกองทนการเกษตร กลยทธท 4.1 : การเสนอแนะแนวทางการเขาถงแหลงทนและการแกไขปญหาหนสนของเกษตรกร

เปาหมาย o เกษตรกรรายยอยสามารถแกไขปญหาหนสนโดยพงพาตนเอง o เกษตรกรและกลม/องคกรเกษตรกรมโอกาสเขาถงแหลงทน

ตวชวด o เกษตรกรรายยอยมหนสนนอกระบบลดลงและเขารวมกลมในองคกรเกษตรกร

ไมตากวารอยละ 50 องคกรเกษตรกรเขาถงแหลงทนเพมขนไมตากวารอยละ 50 กลยทธท 4.2 : การปรบปรงการบรหารจดการกองทนทเกยวกบการเกษตรทมอยใหสามารถรองรบการชวยเหลอเกษตรกรอยางครบวงจรและลดการซาซอน รวมถงการจดตงกองทนเพอวตถประสงคดงกลาว

เปาหมาย o เกษตรกรมกองทนใหความชวยเหลอตามความตองการอยางเบดเสรจครบวงจร และ

มเงอนไขขนตอน วธการ ทเอออานวยใหเกษตรกรเขาถงกองทนดงกลาว โดยสะดวก รวดเรว อยางทวถง

ตวชวด o มกองทนทสามารถใหการชวยเหลอเกษตรกรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

ในรายสนคาเกษตรทมความสาคญในทางเศรษฐกจสง อาท ขาว ยางพารา ปาลมนามน มนสาปะหลงโรงงาน และออยโรงงาน


- 73 -

- 73 -

สวนท

4 ยท

ธศาส

ตรพฒ

นาเกษ

ตรกร

รม (พ

.ศ. 2

560

- พ.ศ.

256

4)

วสยท

ศน “อ

งคกร

เกษตร

กรเคร

อขาย

เขมแข

ง โคร

งสรา

งพนฐ

านแล

ะการ

จดกา

รทวถ

ง เกษ

ตรกร

พงตน

เองได

”

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท ๑

: การ

พฒนา

ทรพย

ากรบ

คคลแ

ละคว

ามเขม

แขงข

ององ

คกรเก

ษตรก

ร กล

ยทธ

เปาห

มาย

ตวชว

ด ขอ

เสนอโค

รงการ

สาคญ

หน

วยงาน

ทเกยว

ของ

กลยท

ธท ๑

.๑ : ก

ารพฒ

นาศก

ยภาพ

การ

สงเสร

มและ

สนบส

นนกา

รรวม

กลมข

องเกษ

ตรกร

องคก

รเกษ

ตรกร

กลมเก

ษตรก

รแล

ะยวเก

ษตรก

ร

ตามแ

นวปร

ชญาข

องเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยง

อง

คกรเก

ษตรก

ร/สถ

าบนเก

ษตรก

ร สา

มารถ

สรางค

วาม

เขมแข

งตาม

แนว

ปรชญ

าของ

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

บนพน

ฐาน

การพ

ฒนาต

นเอง

ยวเกษ

ตรกร

สามา

รถพฒ

นาคว

ามเขม

แขง

โดยก

ารสน

บสนน

ของ

ภาคส

วนตา

งๆ ใน

พนท

รอ

ยละ 7

0 ขอ

งจาน

วนกล

ม/อง

คกร

เกษตร

กร/ส

ถาบน

เกษตร

กรเป

าหมา

ย ทเ

ขารว

มโคร

งการ

สามา

รถสน

บสนน

ใหเกษ

ตรกร

สมาช

กดาเน

นกจก

รรม/

ธรกจ

ของก

ลมรว

มกนต

ามแน

วปรช

ญาขอ

งเศรษ

ฐกจพ

อเพยง

รอยล

ะ 70

ของก

ลมยว

เกษตร

กรเป

าหมา

ย สาม

ารถบ

รหาร

จดกา

รธรก

จขอ

งกลม

ดานก

ารเกษ

ตรแล

ะดาน

การส

หกรณ

อยางน

อย 3

กจกร

รม

ใหบร

การส

มาชก

อยางต

อเนอง

โด

ยประ

สานห

นวยง

านแล

ะภาค

ภาค

สวนท

เกยวข

องใน

พนทใ

หการ

สนบส

นน

โครงก

ารท 1

: โคร

งการส

รางค

วามเขม

แขงบ

นพนฐ

านกา

รพฒน

าตนเอ

งขอ

งกลม

/องคก

รเกษต

รกร ต

ามแน

วปร

ชญาข

องเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยง แล

ะกา

รเชอม

โยงเคร

อขาย

สภช./

สกช./

สภจ./

สกจ./

สป.กษ

./กสส

./กตส

./กสก

./ปศ

./ปม./

พด./อ

ปท./

ภาคเอ

กชน/

สถาบ

นการศ

กษาใน

พนท

โครงก

ารท 2

: โคร

งการส

รางคว

ามเขม

แขงข

องกล

มยวเก

ษตรก

ร

โดยกา

รสนบ

สนนข

องภา

ค

ภา

คสวน

ตางๆ

ในพน

ท

สภช./

สกช./

สภจ./

สกจ./

ศธ./

หนวย

งานในส

งกด ก

ษ./ปร

าชญเ

กษตร

/อปท./

ภาคเอ

กชน



- 74 -

- 74 -

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

๑.๒

: การ

สนบส

นนสง

เสรมก

ารให

กา

รศกษ

า อบร

ม ถา

ยทอด

ความ

ร เท

คโนโ

ลย ดา

นเกษ

ตรกร

รม แล

ะการ

จดกา

รแกเก

ษตรก

รและ

ยวเกษ

ตรกร

เพ

อใหเ

กษตร

กรได

มคว

ามรค

วามส

ามาร

ถทจ

าเปนใ

นการ

ประก

อบอา

ชพทา

ง กา

รเกษต

ร และ

ดาเนน

ชวตต

ามหล

กปร

ชญาเศ

รษฐก

จพอ

เพยง

มการ

วางแ

ผนกา

รผล

ต และ

บรหา

รจด

การผ

ลผลต

ทาง

การเก

ษตรต

ามหล

กการ

ทถกต

องแล

ะเห

มาะส

ม

เกษ

ตรกร

มชอง

ทางใน

การร

บรขา

วสาร

ทรวด

เรวแล

ะทวถ

งเพมม

ากขน

เกษตร

กรได

รบโอ

กาสใน

การพ

ฒนา

ยกระ

ดบคว

ามรเพ

อการ

ประก

อบอา

ชพ

สน

บสนน

เยาวช

น คน

รนให

มเขาส

ภาค

การเก

ษตรเพ

มขน

โครงก

ารท 1

: โคร

งการพ

ฒนา

เกษตร

กรตน

แบบด

านกา

รจดก

ารฟา

รม แล

ะสรา

งทาย

าทสบ

ทอด

อาชพ

เกษตร

กร

สป.กษ

./หนว

ยงาน

ในสงก

ด กษ

./ศธ./

อปท./

ฟารม

เอกชน

/ ธ.ก.

ส./ปร

าชญ

เกษตร

โคร

งการท

๒ : โ

ครงก

าร Sm

art

Agric

ulture

(เปนก

ารพฒน

าเพอเข

าสก

ารเกษ

ตรแห

งอนา

คตอย

างชาญ

ฉลาด

รเทา

ทนแล

ะมคว

ามพร

อม

(ซงกน

ความ

หมาย

ในมตก

วางก

วา

คลอบ

คลมท

กดาน

ของก

ารเกษ

ตร)

โดยทา

ความ

เขาใจแ

ละปร

ะยกต

ใชคว

ามร ค

วามสา

มารถ

เทคโน

โลย

ทน แล

ะทกด

านขอ

งการเ

กษตร

ทงทม

าจาก

ภมปญ

ญาดง

เดม

ภมปญ

ญาปจ

จบนแ

ละภม

ปญญา

สมยให

ม เปา

หมาย

เพอส

ราง

การเก

ษตรท

ทนตอ

ยคสม

ย ตอ

บสนอ

งทนต

อความ

ตองก

ารของ

ความ

เปลยน

แปลง

และม

ความ

มนคง



- 75 -

- 75 -

แนวท

างกา

รพฒน

า แน

วทาง

การพ

ฒนาภ

ายใต

กลยท

ธท ๑

.๑ :

การพ

ฒนาศ

กยภา

พการ

สงเสร

มและ

สนบส

นนกา

รรวม

กลมข

องเกษ

ตรกร

องค

กรเกษ

ตรกร

กลมเก

ษตรก

รและ

ยวเกษ

ตรกร

ตามแ

นวปร

ชญาข

องเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยง

1. กา

รสรา

งควา

มเขม

แขงบ

นพนฐ

านกา

รพฒน

าตนเ

องขอ

งกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

/สถา

บนเกษ

ตรกร

ตาม

ปรชญ

าของ

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

แล

ะการ

เชอม

โยงเค

รอขา

ย ทง

นจาก

ขอมล

สารส

นเทศ

สหกร

ณ ขอ

มลสา

รสนเ

ทศกล

มเกษ

ตรกร

ของก

รมสง

เสรมส

หกรณ

และ

ขอมล

ระบบ

สารส

นเทศ

วสาห

กจชม

ชนขอ

งกรม

สงเสร

มการ

เกษตร

จงมง

ดาเนน

การก

ลมเป

าหมา

ย สหก

รณภา

คการ

เกษตร

และก

ลมเกษ

ตรกร

ซงมผ

ลการ

ดาเน

นงาน

อยใน

เกณฑท

ด หรอ

ผานเ

กณฑ

มาตร

ฐาน

รวมท

งวสา

หกจช

มชน

และก

ลมอา

ชพ โด

ยกาห

นดเป

าหมา

ยดาเน

นการ

รอยล

ะ 10

ของจ

านวน

กลม/

องคก

รเกษต

รกรด

งกลา

ว หรอ

จานว

น 4,

587

กลม/

องคก

รๆ ล

ะ 30

ราย

รวมเ

กษตร

กร 1

37,6

10 รา

ย โด

ยมงใช

ศกยภ

าพคว

ามพร

อมดา

นบคล

ากร ก

ารดา

เนนธ

รกจส

นเชอ

รวมซ

อ แป

รรป

รวมข

าย

ของก

ลม/อ

งคกร

เกษตร

กร ท

มผลก

ารดา

เนนง

านดเพ

อสงเส

รมให

เกษตร

กรสม

าชกด

าเนนก

ารทา

เกษตร

ตามแ

นวปร

ชญาข

องเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยง ตง

แตกา

รถาย

ทอด

อง

คควา

มรแก

เกษตร

กร/พ

นกงา

น สร

างคว

ามเขา

ใจกา

รรวม

กจกร

รมกล

มของ

สมาช

ก กา

หนดก

ฎ ระ

เบยบ

ของก

ลม กา

รรวม

กาหน

ดกจก

รรมต

ามแน

วเศรษ

ฐกจ

พอเพ

ยง กา

รแปร

รปแล

ะการ

รวมข

ายผล

ผลต

วธ

ดาเนน

งาน

1)

ใหมก

ลไกคณ

ะกรร

มการ

สนบส

นนคว

ามเขม

แขงข

องกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

รตาม

แนวป

รชญา

ของเศ

รษฐก

จพอเพ

ยงระ

ดบจง

หวด

เพอ

- พ

จารณ

าคดเล

อกกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

รเปาห

มายเข

ารวมโค

รงการ

- กาห

นดแน

วทางส

รางค

วามเข

มแขง

ของก

ลม/อ

งคกร

เกษตร

กรบน

พนฐ

านกา

รพฒน

าตนเอ

ง

2) ถ

ายทอ

ดความ

รแกส

มาชก

กลม/

องคก

รและ

กรรม

การก

ลม/อง

คกร โ

ดย

-

นาเก

ษตรก

รสมา

ชกศก

ษาดง

านขอ

งกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

ทประ

สบผล

สาเรจ

, ศนย

เรยนร

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

ศกษา

ดงาน

เกษตร

กรทบ

รหาร

จดกา

รฟาร

มประ

สบผล

สาเรจ

เชน

เกษตร

ประณ

ต เกษ

ตรผส

มผสา

น เกษ

ตรทฤ

ษฎให

มฯ

- นาก

รรมกา

รและ

พนกง

านขอ

งกลม

/องคก

ร ศกษ

าดงาน

การบ

รหาร

จดกา

รกลม

/องค

กร ท

ประส

บผลส

าเรจม

งใหบร

การธ

รกจ/

กจกร

รมรว

มกน

ผลตป

จจยก

ารผล

ต ลดก

ารพง

พาปจ

จยภา

ยนอก

เชน

รวมก

นผลต

เมลดพ

นธ ผล

ตปยอ

นทรย

แปรร

ปสรา

งมลค

าเพม



- 76 -

- 76 -

3) ใ

ชขอม

ลการ

สารว

จราย

ได–ร

ายจา

ย ขอ

งครว

เรอนเ

กษตร

กร น

าไปเ

สนอส

มาชก

เพอห

ารอร

วมกน

ในกา

รกาห

นดแผ

นและ

กจกร

รมทจ

ะดา

เนนกา

รตาม

แนวป

รชญา

ของเศ

รษฐก

จพอเพ

ยง เช

น กา

รทาเก

ษตรท

ฤษฎใ

หม เก

ษตรผ

สมผส

าน กา

รผลต

ปยอน

ทรย ก

ารแป

รรปโ

รงสขา

วขนา

ดเลก

4

) เสนอ

แผนแ

ละกจ

กรรม

ทจะด

าเนนก

ารขอ

งสมา

ชกให

กลม/

องคก

ร เปา

หมาย

ซงมศ

กยภา

พและ

ความ

พรอม

สนบส

นนขย

ายผล

การด

าเนนธ

รกจ

สนเชอ

, องค

ความ

ร, เคร

องจก

รกล อ

ปกรณ

ในกา

รแปร

รป ก

ารรว

มซอแ

ละรว

มขาย

เปนต

น.

5

) ใหม

คณะท

างาน

พฒนา

การด

าเนนธ

รกจข

องกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

รในจง

หวด

ประก

อบดว

ยประ

ธานแ

ละผจ

ดการ

กลม/

องคก

รเกษต

รกรท

ปร

ะสบค

วามส

าเรจใ

นการ

ดาเน

นธรก

จ ผแท

นหนว

ยงาน

ราชก

ารทเ

กยวข

อง, ผ

ทรงค

ณวฒด

านกา

รจดก

ารธร

กจอง

คกร,

ปราช

ญเกษ

ตรแล

ะผแท

นสภา

เกษตร

กรจง

หวด

เพอท

าหนา

ทศกษ

าวเค

ราะห

ขอมล

พนฐา

นการ

ดาเน

นธรก

จของ

กลม/

องคก

รเกษต

รกรเป

าหมา

ย กาห

นดแน

วทาง

พฒนา

ธรกจ

แลวให

คาแน

ะนา น

เทศ

แก

คณะก

รรมก

ารแล

ะฝาย

จดกา

รของ

กลม/

องคก

ร เพอ

จดทา

แผนด

าเนนธ

รกจ แ

ลวดา

เนนธ

รกจใ

หบรก

ารตา

มควา

มตอง

การข

องสม

าชกโ

ดยพฒ

นาไป

สรปแ

บบอเน

กประ

สงคท

งดาน

สนเชอ

รวมซ

อ รวม

ขาย แ

ปรรป

และบ

รการ

นอกจ

ากนน

ใหคณ

ะกรร

มการ

สนบส

นนคว

ามเขม

แขงข

องกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

รตาม

แนวป

รชญา

ของเศ

รษฐก

จพอเพ

ยงระ

ดบจง

หวดพ

จารณ

าสน

บสนน

ใหกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

ร/สถา

บนเกษ

ตรกร

ทดาเน

นธรก

จ/กจ

กรรม

ตามแ

นวปร

ชญาข

องเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยงได

เขมแ

ขงระ

ดบหน

งแลว

สามา

รถเชอ

มโยง

เครอข

ายเพ

อรวม

กนดา

เนนธ

รกจ/

กจกร

รม ขย

ายปร

มาณธ

รกจ/

กจกร

รมให

บรกา

รเกษต

รกรส

มาชก

ไดกว

างขวา

งขน

เชน ธร

กจรว

มกนผ

ลตปจ

จยกา

รผลต

รวมซ

อ

แปรร

ป รว

มขาย

รวมท

งเชอม

โยงซอ

ขายส

นคาร

ะหวา

งกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

หรอ

กบพอ

คาเอก

ชนภา

ยนอก

ตลอด

จนรว

มกนห

ารอแ

ลกเป

ลยนอ

งคคว

ามร จ

ดทา

ขอเสน

อใหหน

วยงาน

ทรบผ

ดชอบ

ชวยด

าเนนก

ารพฒน

าแกไข

ปญหา

แกกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

ร โดย

หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

หน

วยงาน

หลก ไ

ดแก ส

ภาเกษ

ตรกร

แหงช

าต/ส

ภาเกษ

ตรกร

จงหว

ด/สา

นกงาน

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต

และส

านกง

านสภ

าเกษต

รกรจ

งหวด

หน

วยงา

นสนบ

สนน

ไดแก

กรม

สงเสร

มสหก

รณ ก

รมสง

เสรมก

ารเกษ

ตรสา

นกงา

นปลด

กระท

รวงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ

กรมป

ศสตว

กรม

ประม

ง กร

มพฒน

าทดน

กรม

ตรวจ

บญชส

หกรณ

กรม

ชลปร

ะทาน

กรมว

ชากา

รเกษต

ร กรม

การค

าภาย

ใน อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น พอ

คาภา

คเอกช

น ปร

าชญเ

กษตร

แล

ะสถา

บนกา

รศกษ

าในพน

ท



- 77 -

- 77 -

2. กา

รสรา

งควา

มเขมแ

ขงขอ

งกลม

ยวเกษ

ตรกร

โดยก

ารสน

บสนน

ของภ

าคภา

คสวน

ตางๆ

ในพน

ท กา

รพฒน

าของ

ภาคร

ฐทผา

นมา จ

ากขอ

มลพน

ฐานก

ลมยว

เกษตร

กร กร

มสงเส

รมกา

รเกษต

ร ในป

255

3 (ณ

พฤศ

จกาย

น 255

3) ม

การจ

ดตงแ

ละพฒ

นายว

เกษตร

กรทง

สน 5

,870

กลม

สมาช

ก 164

,489

รา

ย ทว

ประเท

ศ สถ

านภา

พของ

กลมย

วเกษต

รกรอ

ยในเ

กณฑท

ด จา

นวน

3,27

2 กล

ม ปา

นกลา

งจาน

วน 5

5 กล

ม แล

ะตอง

ปรบป

รงจา

นวน

2,54

3 กล

ม

โด

ยคดเ

ปนรอ

ยละ 5

5.74

, 0.9

4 แล

ะ 43.

32 ต

ามลา

ดบ ท

งน จ

ะเหนไ

ดวาป

ระเมน

สถาน

ภาพก

ลมยว

เกษตร

กรยง

อยใน

เกณฑท

ตองป

รบปร

งอกจ

านวน

มาก

เพอส

รางรา

กฐาน

ของเก

ษตรก

รทเขม

แขงแ

ละมค

ณภาพ

ปจ

จบนป

ระเท

ศไทย

เรมเขา

สสงค

มของ

ผสงอ

าย ม

ประช

ากรผ

สงอา

ย 8 ลา

นคน

และใน

อก 1

0 ปข

างหน

า คาด

การณ

วา จะ

มผสง

อายป

ระมา

ณ 18

ลาน

คน ห

รอคด

เปนร

อยละ

20

ของป

ระชา

กรทง

ประเท

ศ ใน

สวนข

องภา

คเกษ

ตร อ

ายเฉ

ลยขอ

งเกษต

รกรป

จจบน

มากก

วา 5

0 ป

ปญหา

ทจะเก

ดขนใ

นอน

าคต ไ

ดแก ข

าดกา

รสบท

อดอา

ชพกา

รเกษต

ร บตร

หลาน

เกษตร

กรเป

ลยนไ

ปประ

กอบอ

าชพอ

น เชน

รบรา

ชการ

โรงงา

นอตส

าหกร

รม บ

รษท

หางร

าน ลก

จาง

เอกชน

ฯลฯ เ

นองจ

ากอา

ชพเกษ

ตรเป

นอาช

พททา

งานหน

ก ราย

ไดนอ

ย ไมแ

นนอน

และม

ความ

เสยงท

จะเกด

ความ

เสยหา

ยสง ท

กขนต

อน ตง

แตกา

รผลต

การด

แลรก

ษา แ

ละกา

รจาห

นาย

การป

ลกฝง

ใหเย

าวชน

รกแล

ะเชอม

นในอ

าชพเ

กษตร

เนนก

ารสร

างคว

ามร ค

วามเ

ขาใจ

และ

ปรบท

ศนคต

ของก

ลมยว

เกษตร

กร โด

ยสอ

ดแทร

กเนอห

าสาร

ะในหล

กสตร

การศ

กษา ห

รอกา

รฝกอ

บรมต

างๆ รว

มทงค

วรตอ

งมงถ

ายทอ

ดความ

ร เทค

โนโล

ย และ

ประส

บการ

ณ ใน

การฝ

กปฏบ

ต เพ

อใหเ

กดคว

ามเชอ

มนวา

อาชพ

เกษตร

สามา

รถสร

างราย

ได ผล

ตอบแ

ทนเพ

ยงพอ

แกคว

ามมน

คงใน

การด

ารงชว

ตได โด

ยทกภ

าคสว

นในพ

นทให

การส

นบสน

น

วธ

ดาเนน

การ

1) ก

ระทร

วงศก

ษาธก

ารกา

หนดน

โยบา

ยใหโ

รงเรย

นในส

งกดจ

ดการ

เรยน

ร “ดา

นการ

สหกร

ณ” แล

ะ “แน

วปรช

ญาขอ

งเศรษ

ฐกจพ

อเพยง

”

โดย

ถายท

อดคว

ามรท

งภาค

ทฤษฎ

และป

ฏบต

ในกา

รรวม

กนผล

ตสนค

าเกษต

ร การ

แปรร

ปและ

การต

ลาดต

ามแน

วปรช

ญาขอ

งเศรษ

ฐกจพ

อเพยง

รวมท

งรวม

ดาเน

นกจ

กรรม

กลม

รปแบ

บ “ส

หกรณ

นกเรย

น”กา

รออม

เงน รว

มกนซ

อ รว

มกนผ

ลตแล

ะรวม

กนขา

ย ทง

น คว

รเนนไ

ปทกล

มยวเ

กษตร

กรทง

2 ก

ลม ได

แก

1. กล

มยวเก

ษตรก

รในโรง

เรยน

2.กลม

ยวเกษ

ตรกร

นอกโร

งเรยน

2)

ใหมก

ารจด

ตงคณ

ะกรร

มการ

พฒนา

สราง

ความ

เขมแข

งของ

กลมย

วเกษต

รกรท

งสวน

กลาง

และร

ะดบจ

งหวด

เพอด

าเนนก

ารจด

ทาแผ

นพฒน

ายว

เกษตร

กรใน

จงหว

ดอยา

งเปนร

ะบบ

3) ค

ดเลอ

กกลม

ยวเก

ษตรก

รทดา

เนนก

ารปร

ะสบผ

ลสาเร

จในพ

นท เพ

อเปน

วทยา

กรถา

ยทอด

ความ

ร “ด

านกา

รสหก

รณ”แ

ละ“ป

รชญา

ของ

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

” ใหก

ลมยว

เกษตร

กรเคร

อขาย

โรงเรย

นใกล

เคยง



- 78 -

- 78 -

4) กล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

ร องค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

, หน

วยงาน

ราชก

ารแล

ะภาค

เอกชน

, ปร

าชญเ

กษตร

รวมก

นสนบ

สนนอ

งคคว

ามร ป

จจย

กา

รผลต

, เงนท

น, เคร

องมอ

อปกร

ณในก

ารดา

เนนกจ

กรรม

ของก

ลมยว

เกษตร

กรเป

าหมา

ย

5)

นาเย

าวชน

เกษต

รกรใน

พนทซ

งไมได

ศกษา

ตอแล

ะสนใ

จอาช

พ ดา

นเกษ

ตร ศ

กษาแ

ละฝก

ปฏบต

อาชพ

เกษต

รจาก

ศนยส

มมาช

พตนแ

บบ

ศน

ยปรา

ชญชา

วบาน

เพอน

าควา

มรกล

บไปป

ระกอ

บอาช

พ รว

มทงจ

ดฝกอ

บรมพ

ฒนาท

กษะฝ

มอนา

ไปปร

ะกอบ

อาชพ

ตามท

เยาวช

นเกษ

ตรกร

สนใจ

เชน กา

รซอม

เครอง

จกรก

ลการ

เกษตร

การซ

อมรถ

จกรย

านยน

ต คอม

พวเตอ

ร เปน

ตน โด

ยสงเส

รมสน

บสนน

ใหเยา

วชนเ

กษตร

กรเป

าหมา

ยรวม

กลมย

วเกษต

รกรน

อกโรง

เรยน

เพอส

รางค

วามเข

มแขง

ในกา

รดาเน

นกจก

รรมร

วมกน

หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

หน

วยงาน

หลก ไ

ดแก ส

ภาเกษ

ตรกร

แหงช

าต สภ

าเกษต

รกรจ

งหวด

สานก

งานสภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ต และ

สานก

งานสภ

าเกษต

รกรจ

งหวด

หน

วยงา

นสนบ

สนน

ไดแก

กระ

ทรวง

ศกษา

ธการ

โรงเร

ยนทใ

หการ

เรยนก

ารสอ

นแกก

ลมยว

เกษตร

กร ส

านกง

านเก

ษตรแ

ละสห

กรณจ

งหวด

กร

มสงเส

รมสห

กรณ

กรมต

รวจบ

ญชสห

กรณ

กระท

รวงพ

าณชย

สถา

นพฒน

าทดน

กรม

สงเส

รมกา

รเกษต

ร กรม

ปศสต

ว กรม

ประม

ง องค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

ปรา

ชญเกษ

ตร กล

ม/ อง

คกรเก

ษตรก

รทปร

ะสบผ

ลสาเร

จในพ

นทแล

ะผปก

ครอง

นกเรย

น รว

มทงพ

อคาเอ

กชน

และศ

นยพฒ

นาฝม

อแรง

งาน กร

ะทรว

งแร

งงาน

แน

วทาง

การพ

ฒนาภ

ายใต

กลยท

ธท ๑

.๒ :

การส

นบสน

น สง

เสรม

การใ

หการ

ศกษา

อบร

ม ถา

ยทอด

ความ

ร เทค

โนโล

ย

ดานเก

ษตรก

รรม แ

ละกา

รจดก

ารแก

เกษตร

กรแล

ะยวเก

ษตรก

ร

ใน

การร

บฟงค

วามค

ดเหนเก

ยวกบ

ปญหา

ความ

ตองก

าร แล

ะแนว

ทางแ

กไขปญ

หาขอ

งเกษต

รกร ร

วมทง

ผทเกย

วของ

ในขน

ตอนข

องกา

รจดท

าแผน

แมบท

เพอพ

ฒนาเก

ษตรก

รรมร

ะดบจ

งหวด

ของท

กจงห

วดทว

ประเท

ศ รวม

ทงขอ

เสนอแ

นะจา

กคณะ

กรรม

การท

เกยวข

องขอ

งสภา

เกษตร

กรแห

งชาต

ไดนา

มาใช

เปน

แนวท

างในก

ารสน

บสนน

สงเสร

มการ

ใหกา

รศกษ

า อบร

มถาย

ทอดค

วามร

เทคโ

นโลย

ดานเก

ษตรก

รรม

และก

ารจด

การแ

กเกษต

รกร แ

ละยว

เกษตร

กร ดง

น

๑.

ใหเกษ

ตรกร

มโอก

าสเขา

ถงแห

ลงขอ

มลขา

วสาร

ว

ธดาเน

นการ

1) กา

รบรณ

าการ

ขอมล

รวมด

านกา

รเกษต

ร เชอ

มโยง

ตงแต

ระดบ

ตาบล

อาเภ

อ จงห

วด แล

ะประ

เทศ

โดยเป

นการ

ประส

านกา

รดาเน

นงาน

รวมก

นขอ

งหนว

ยงาน

ตางๆ

ทเก

ยวขอ

ง ประ

กอบด

วย ก

ระทร

วงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ

กระท

รวงเท

คโนโ

ลยสา

รสนเ

ทศแล

ะการ

สอสา

ร และ

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต

เพ

อรวม

กนพฒ

นาระ

บบฐา

นขอม

ลสาร

สนเท

ศดาน

การเก

ษตรท

งหมด

ทงใน

ดานอ

าหาร

และพ

ลงงาน

ตงแต

การผ

ลต กา

รตลา

ดไปจ

นถงก

ารบร

โภคใ

หมคว

ามทน

สมย



- 79 -

- 79 -

ถกตอ

ง สาม

ารถเข

าถงแ

ละใช

ประโ

ยชนไ

ดโดย

งาย

เพอใ

ชในก

ารวา

งแผน

พฒน

าแกไ

ขปญห

า และ

เตอน

ภย ร

วมทง

พฒนา

รปแบ

บการ

เผยแพ

รขอม

ลในร

ะบบ

อนเตอ

รเนต ส

มารท

โฟน

เพอใช

เปนเค

รองม

อในกา

รวางแ

ผนนโ

ยบาย

ดานก

ารเกษ

ตรใน

ระยะ

ตอไป

ใหเกษ

ตรกร

เขาถง

และใช

ประโย

ชนได

2) ถ

ายทอ

ดควา

มรกา

รใช IT

แกเ

กษตร

กรเพ

อการ

ศกษา

หาขอ

มลทเ

ปนปร

ะโยชน

ตอกา

รวางแ

ผนกา

รผลต

การต

ลาด ก

ารสร

างมล

คาเพ

มของ

ผลผล

ตและ

เครอข

าย

หนว

ยงาน

รบผด

ชอบ

กระท

รวงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ

กระท

รวงเท

คโนโ

ลยสา

รสนเท

ศและ

การส

อสาร

และส

ภาเกษ

ตรกร

แหงช

าต

๒.

การพ

ฒนาอ

งคคว

ามรเก

ษตรก

ร วธ

ดาเนน

การ

๑) สร

างอง

คควา

มรให

กบเกษ

ตรกร

ในรป

แบบข

องสห

วชา ค

ดเปนร

ะบบค

รอบค

ลมกา

รจดก

ารฟา

รมใน

ทกดา

น ตง

แตศก

ษาขอ

มลคว

ามตอ

งการ

ของต

ลาดก

อนกา

รผลต

การแ

ปรรป

และก

ารตล

าด โด

ยมเป

าหมา

ยสงเส

รมให

เกษตร

กรเป

นผปร

ะกอบ

การอ

ตสาห

กรรม

แปรร

ปขนต

น แล

ะอตส

าหกร

รมผล

ตภณฑ

รป

แบบต

างๆ ท

เปนม

ตรกบ

สงแว

ดลอม

เพอเพ

มมลค

าของ

ผลผล

ตแทน

ทจะข

ายใน

รปวต

ถดบ

2)

สงเสร

มการจ

ดการห

ลงกา

รเกบเก

ยวสร

างโอก

าสทา

งเศรษ

ฐกจให

เกษตร

กรพฒ

นาอา

ชพอย

างตอ

เนอง

โดยก

ารปร

ะกอบ

การว

สาหก

จชมช

นและ

อตสา

หกรร

มแปร

รปจา

กผลต

ภณฑข

องตน

เอง

3) สร

างกระ

บวนก

ารเรย

นรเพ

อการ

พฒนา

ระบบ

เกษตร

จากก

ารปฏ

บตจร

งในไรน

า ตลอ

ดจนก

ารศก

ษาดง

านจา

กเกษต

รกรท

สบคว

ามสา

เรจใน

การ

ทาเกษ

ตรเพ

อใหเห

นตวอ

ยางท

สามา

รถทา

ไดจร

งและ

ประส

บควา

มสาเร

จเพอเป

นแรงจ

งใจแล

ะเกดค

วามเช

อมน

นาขอ

เทจจ

รงคว

ามร ท

ไดมา

พจาร

ณาไต

รตรอ

งและ

ปรบใ

ชตาม

แนวท

างขอ

งแตล

ะคนอ

ยางเห

มาะส

มในร

ปแบบ

ของโร

งเรยน

เกษตร

กร พ

รอมก

บการ

สราง

ความ

รใหม

ๆ ทเ

หมาะ

กบกา

รทาเก

ษตรก

รรมร

ายยอ

ย

ซง

สวนห

นงมา

จากก

ารวจ

ย โดย

เฉพาะ

การว

จยขอ

งเกษต

รกรเอ

ง และ

อกสว

นหนง

มาจา

กการ

เผยแพ

รนวต

กรรม

ทเกษ

ตรกร

บางท

องถน

คนพบ

ใหแพ

รหลา

ย สาม

ารถ

นามา

ทดลอ

งใชใน

ทองถ

นอนๆ

ได

4) สง

เสรมก

ารเรย

นรระ

บบรว

มกลม

รปแบ

บตางๆ

รวมท

งการ

ทาธร

กจใน

ระบบ

กลม

5) ฝก

อบรม

ทกษะ

การท

าอาช

พเสร

ม โด

ยเฉพา

ะทเกย

วของ

กบเกษ

ตรกร

รม เช

น กา

รบาร

งและ

ขยาย

พนธพ

ชและ

สตว ก

ารทา

ธรกจ

การแ

ปรรป

ผลผล

ตการ

เกษตร

การท

าหรอ

ซอมแ

ซมปจ

จยกา

รผลต

เครอ

งจกร

กลกา

รเกษต

ร เปน

ตน



- 80 -

- 80 -

6) จด

ใหมห

ลกสต

รพฒน

าเกษต

รกร โ

ดยทา

เปนห

ลกสต

รการ

อบรม

ใหคว

ามร แ

บงออ

กเปนช

นในร

ะดบต

างๆ ตง

แตชน

ท ๑

พนฐา

นเกษ

ตรกร

โดย

เกษตร

กรทก

คนคว

รจะต

องได

รบกา

รอบร

มควา

มรใน

ชนน

จนถง

ชนสง

สดผท

ผานช

นสงส

ดนจง

จะถอ

ไดวา

เปน

Smart

Farm

er คอ

ผทมค

วามร

อยาง

ถองแ

ทเกย

วกบ

การป

ระกอ

บอาช

พเกษ

ตรกร

รมใน

สาขา

นนๆ

มควา

มสาม

ารถใ

นการ

วเครา

ะหขอ

มลเพ

อการ

วางแ

ผนกา

รผลต

การ

เพมป

ระสท

ธภาพ

การผ

ลต ก

ารแก

ปญหา

ให

สอดค

ลองก

บสถา

นการ

ณ บน

หลกก

ารแล

ะเหตผ

ล รวม

ทงมค

วามส

ามาร

ถในกา

รใชเท

คโนโ

ลย ฯล

ฯ 7)

สนบส

นนกา

รทาบ

ญชคร

วเรอน

เกษตร

กร กา

รรบร

รายไ

ด รา

ยจาย

และห

นสน

ประก

อบกา

รวาง

แผนเ

พอกา

รบรห

ารจด

การท

ด คว

บคมก

าร

ใชจ

ายแล

ะสรา

งวนย

ทางก

ารเงน

ทดใน

ครอบ

ครว

8) ส

งเสรม

สนบส

นนให

มเกษ

ตรกร

ตนแบ

บในพ

นท ซ

งใชคว

ามรเท

คโนโ

ลย แ

ละผล

การศ

กษาว

จยพฒ

นากา

รจดก

ารฟา

รม เพ

อเปน

แหลง

แลกเป

ลยนเร

ยนรแ

กเกษต

รกรใก

ลเคยง

หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

สา

นกงา

นปลด

กระท

รวงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ

กรมส

งเสรม

การเก

ษตร ก

รมพฒ

นาทด

น กร

มปศส

ตว ก

รมปร

ะมง ก

รมสง

เสรมส

หกรณ

กรม

ตรวจ

บญชส

หกรณ

สาน

กงาน

เศรษ

ฐกจก

ารเก

ษตร ก

รมกา

รคาภ

ายใน

กรม

พฒนา

ธรกจ

การค

า กรม

สงเส

รมอต

สาหก

รรม

สานก

งานเ

ศรษฐ

กจอต

สาหก

รรม

และ

สถาบ

นการ

ศกษา

ในพน

ท ๓.

สนบส

นนเยา

วชนเข

าสภา

คการ

เกษตร

วธดา

เนนกา

ร 1)

สนบส

นนเยา

วชนแ

ละเกษ

ตรกร

รนให

มสบท

อดอา

ชพเกษ

ตรกร

รมหร

อผปร

ะกอบ

อาชพ

อนทป

ระสง

คเขา

สภาค

การเก

ษตร

รองร

บปญห

าการ

ขาดแ

คลนแ

รงงาน

ในภา

คการ

เกษตร

และท

ดแทน

เกษตร

กรทอ

ายเพ

มสงข

น โด

ยการ

สรางแ

รงจงใจ

สรางห

ลกปร

ะกนค

วามม

นคงใน

อาชพ

เกษตร

กรรม

เชน

นาทด

นใน

เขต ส

ปก.ท

ไดจา

กการ

เรยกค

น เน

องจา

กการ

ใชผด

วตถป

ระสง

ค หล

กเกณ

ฑ เงอ

นไขท

กาหน

ดมาให

เยาว

ชนทผ

านกา

รพฒน

าเรยน

รการ

ทากา

รเกษต

รและ

ประส

งคปร

ะกอบ

อาชพ

เกษต

รกรร

ม กา

รยกเว

นภาษ

บางป

ระเภ

ท รว

มทงส

นบสน

นการ

เขาถง

แหลง

เงนทน

นอก

จากน

ใหปร

บปรง

หลกส

ตรกา

รศกษ

ามงเน

น

กา

รปลก

ฝงแล

ะสรา

งแรงจ

งใจให

เกดคว

ามรก

และภ

าคภม

ใจในอ

าชพเ

กษตร

กรรม

ทกระ

ดบชน

การจ

ดสรร

ทดนใ

นเขต

ปฏรป

ทดนเ

พอเก

ษตรก

รรม

ใหกบ

กลมเ

ยาวช

นทผา

นการ

พฒนา

เรยนร

การท

าเกษต

ร และ

ตองก

ารปร

ะกอบ

อาชพ

เกษตร

กรรม

ซงเป

นแนว

ทางท

จะชว

ยสรา

งคนร

นใหม

ใหเข

าสภา

คการ

เกษตร

มากข

น กา

รดาเน

นการ

ดงกล

าว ค

วรตอ

งคาน

งถงค

วามเป

นไปไ

ดในก

ารดา

เนนง

าน

ตลอด

จนตอ

งมกา

รศกษ

า กฎ

ระเบย

บทเกย

วของ

ทจะ

ใชในก

ารจดส

รรทด

นในเข

ตปฏร

ปทดน

ใหกบ

เยาวช

นทจะ

เขาสก

ารประ

กอบอ

าชพเ

กษตร

กรรม

ในอน

าคตด

วย



- 81 -

- 81 -

๒) ป

รบระ

บบกา

รเรยน

การส

อนสถ

าบนก

ารศก

ษาใน

ทกพน

ททวป

ระเท

ศใหค

วามสา

คญดา

นวชา

ชพกา

รเกษต

รใหมห

ลกสต

รทกร

ะดบก

ารศกษ

า และ

สนบส

นนสถ

าบนก

ารศก

ษาทา

งการ

เกษตร

ใหพฒ

นากา

รเรยน

การส

อน แล

ะการ

ฝกปฏ

บตจร

งในฟา

รมทบ

านตน

เองหร

อฟาร

มเกษ

ตรกร

อนได

เพอส

ามาร

ถพฒน

า แก

ปญหา

เรยน

ร และ

ถายท

อดคว

ามรให

เกษตร

กรไป

พรอม

กนดว

ยในคร

าวเด

ยว น

อกจา

กนกา

รปรบ

ปรงห

ลกสต

รและ

ครผส

อน ให

มงเน

นการ

ผลตเ

ยาวช

นให

เปนเ

กษตร

กรเจา

ของฟ

ารม

หรอเ

ปนผป

ระกอ

บการ

ธรกจ

เกษตร

โดยม

เปาห

มายใ

หเยา

วชนเ

ตบโต

เปน

“เกษต

รกรค

ณภาพ

” ในอ

นาคต

และให

ความ

สาคญ

หลกส

ตรแต

ละระ

ดบชน

ดงน ระ

ดบปร

ะถมศ

กษา ใ

หควา

มสาค

ญเรอ

งการ

ปลกฝ

งปรช

ญาขอ

งเศรษ

ฐกจพ

อเพยง

ระ

ดบมธ

ยมศก

ษา ให

ความ

สาคญ

เกยวก

บองค

ความ

รทางก

ารเกษ

ตรใน

ระดบ

ทเขม

ขนเพ

มมาก

ขน

ระดบ

อดมศ

กษา ใ

หควา

มสาค

ญควา

มรดา

นการ

ประก

อบธร

กจกา

รเกษต

ร หรอ

ฟารม

เกษตร

ทง

น ให

Sma

rt Fa

rmers

แล

ะปรา

ชญเก

ษตรใน

พนทร

วมเป

นวทย

ากรส

อนเด

กชนป

ระถม

ศกษา

นอก

จากน

นใหม

การน

าเกษต

รกรท

ปร

ะสบค

วามส

าเรจ เ

ปน Be

st Pra

ctice

สอนเด

กนกเร

ยน

๓) ส

รางค

วามภ

าคภม

ใจแล

ะยกร

ะดบค

วามม

นคงใน

อาชพ

เกษต

รกรร

มผาน

การ

ยกยอ

งเกษต

รกรผ

ทมคว

ามร ม

ผลงา

นเปน

ทยอม

รบ

สร

างนวต

กรรม

ใหมๆ

ทางก

ารเกษ

ตรทเ

ปนปร

ะโยชน

ทงใน

ระดบ

ทองถ

นและ

ระดบ

ทเหน

อขนไ

ป

4) ป

ลกฝง

คานย

มใหเ

หนวา

การท

าการ

เกษตร

มควา

มมนค

ง เปน

นายต

วเอง แ

ละชให

เหนว

าการ

ทากา

รเกษต

รสาม

ารถส

บทอด

ไปสล

กหลา

นได

หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

สา

นกงา

นปลด

กระท

รวงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ

สานก

งานป

ฏรปท

ดนเพ

อเกษต

รกรร

ม กร

มสงเส

รมสห

กรณ

สานก

งานค

ณะกร

รมกา

รการ

ศกษา

ขนพน

ฐาน

สานก

งานคณ

ะกรร

มการ

การอ

าชวศ

กษา ส

านกง

านคณ

ะกรร

มการ

การอ

ดมศก

ษา อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น ธน

าคาร

เพอก

ารเกษ

ตรแล

ะสหก

รณ

การเก

ษตร ป

ราชญ

เกษตร



- 82 -

- 82 -

4. กา

รจดก

ารถา

ยทอด

องคค

วามร

วธดา

เนนกา

ร

๑)

ปรบ

เปลย

นทศน

คตขอ

งบคล

ากรภ

าครฐ

ทมตอ

เกษตร

กร เพ

อใหบ

คลาก

รภาค

รฐทา

หนาท

ในกา

รสงเส

รมแล

ะการ

สนบส

นนให

เกษต

รกรได

กร

ะทาใน

สงทต

องกา

รและ

มควา

มเปนไ

ปได โ

ดยเป

นการ

เรยนร

ซงกน

และก

นบนพ

นฐาน

การม

สวนร

วมทเ

ทาเท

ยมกน

รวมท

งภาค

รฐคว

รมบท

บาทใ

นฐาน

ะองค

กรท

คอยส

นบสน

นและ

สรางเ

วทเพ

อใหคว

ามรแ

กเกษต

รกรอ

ยางต

อเนอง

๒)

พฒน

ายกร

ะดบศ

นยบร

การแ

ละถา

ยทอด

เทคโ

นโลย

การเก

ษตรป

ระจา

ตาบล

ใหเป

นแหล

งบรก

ารขอ

มลดา

นการ

เกษตร

ททนส

มย ม

ขอมล

ทางก

ารเกษ

ตรคร

บทกด

าน มบ

คลาก

รพรอ

มใหค

าแนะ

นา โด

ยควา

มรวม

มอจา

กทกห

นวยง

านให

การส

นบสน

นขอม

ลควา

มรถา

ยทอด

สเกษต

รกร โ

ดยดา

เนนก

ารเป

นโค

รงกา

รนาร

องใน

ป 25

๖๐ พ

รอมท

งมกา

รประ

เมนผล

กอนข

ยายผ

ลการ

ดาเน

นงาน

ในระ

ยะตอ

ไป เพ

อเกษต

รกรส

ามาร

ถเขาร

บคาป

รกษา

ปญหา

ดานก

ารเกษ

ตร

และข

อคาแ

นะนา

เกยวก

บการ

ทากา

รเกษต

รไดทก

วนตล

อดเวล

า

หนวย

งานร

บผดช

อบ

กร

มสงเส

รมกา

รเกษต

ร อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น



- 83 -

- 83 -

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 2

: การ

พฒนา

และค

มครอ

งทรพ

ยากร

การผ

ลตทา

งการ

เกษตร

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

2.1

:

กา

รสงเส

รม กา

รพฒน

า กา

รคมค

รองพ

นท

เกษตร

กรรม

และก

ารแก

ไขปญห

าดนแ

ละทด

น โด

ยสงเส

รมแล

ะคมค

รอง

สทธเก

ษตรก

รใหม

กรรม

สทธห

รอสท

ธในทด

นเพอป

ระกอ

บเกษ

ตรกร

รมขอ

งตนเ

องอย

างทวถ

ง

เกษ

ตรกร

ททาก

นในพ

นทไม

มเอก

สารส

ทธ ได

รบกา

รคมค

รอง

สทธท

ากน

และได

รบคว

ามชว

ยเหลอ

ตามน

โยบาย

รฐ

เกษ

ตรกร

ทไมม

ทดนท

ากนม

โอก

าสเขา

ถงทร

พยาก

รทดน

โดย

มสทธ

ทากน

ในรป

แบบท

เห

มาะส

ม

เกษตร

กรมก

ารบร

หารจ

ดการ

ทดนท

เหมา

ะสม

เกษ

ตรกร

มทดน

ทากน

โดยม

สทธ

ทากน

และก

ารบร

หารจ

ดการ

ทเห

มาะส

ม ไมต

ากวา

รอยล

ะ 60

โครงก

ารท 1

: โคร

งการอ

งคกร

เกษตร

กรจด

การท

ดน ตา

มแนว

ปรชญ

าของ

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

โคร

งการท

๒ :

โครงก

ารพฒ

นาเกษ

ตรกร

รมเพ

อควา

มยง

ยน

สภช./

สกช./

สภจ./

สกจ./

สป.กษ

./กสส

./กตส

./กสก

./ปศ

./ปม./

พด./อ

ปท./

ภาคเอ

กชน/

สถาบ

นการศ

กษาใน

พนท

สภช./

สกช.

กระท

รวงเกษ

ตรแล

ะสหก

รณ

กระท

รวงทร

พยาก

รธรรม

ชาตฯ

ผแทน

องคก

รเครอ

ขาย

เกษตร

กร กร

ะทรวง

พาณช

ย กร

ะทรวง

ศกษา

ธการ

กระท

รวงอต

สาหก

รรม



- 84 -

- 84 -

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

2.2

:

กา

รพฒน

าแหล

งนาแ

ละจด

ระบบ

ชลปร

ะทาน

เพอ

เกษตร

กรรม

ขย

ายพน

ททาก

ารเกษ

ตรใน

เขตชล

ประท

านเพ

มขนจ

ากปจ

จบน

รปแบ

บ วธ

การ ใ

นการ

ดาเนน

การให

มอางน

าขนา

ดตา

งๆ ตอ

งเปนก

ารผส

มผสา

นทง

ขนาด

เลก ขน

าดกล

าง แล

ะขน

าดให

ญ โด

ยการ

มสวน

รวม

ของเก

ษตรก

ร คณะ

กรรม

การล

มนา

และอ

งคกา

รบรห

ารสว

นทอ

งถน

บรณา

การค

วามร

วมมอ

จากท

กหนว

ยงาน

ทเกย

วของ

โด

ยยดถ

อควา

มสาเร

จตาม

เปาห

มายใน

พนทเ

ปนสง

สาคญ

ใหกา

รบรห

ารจด

การน

าเปน

วาระ

แหงช

าต แล

ะ/หรอ

จดตง

หนวย

งานเพ

อการ

บรหา

รจดก

ารนา

อยางเ

บดเสร

จ

มพ

นททา

การเก

ษตรใน

เขตชล

ประท

านเพ

มขนจ

ากรอ

ยละ

19.95

ของจ

านวน

เนอทใ

ชปร

ะโยชน

ทางก

ารเกษ

ตรทง

ประเท

ศ 149

.24 ลา

นไร ห

รอคด

เปนพ

นททา

การเก

ษตรใน

เขตชล

ประท

าน จา

นวน

29.78

ลา

นไร ข

อมลส

านกง

านเศร

ษฐกจ

การเก

ษตร ป

255

7 เพ

มเปนร

อยละ

25

ของเน

อทใช

ประโย

ชนทา

งการ

เกษตร

ทงปร

ะเทศ ห

รอมพ

นทใน

เขตชล

ประท

านเป

นจาน

วน 3

7.31

ลานไ

ร

มหนว

ยงาน

เพอก

ารบร

หาร

จดกา

รนาเพ

อการ

เกษตร

อยาง

เบดเส

รจโด

ยการ

มสวน

รวมข

องเกษ

ตรกร

โครงก

าร ๑

: โคร

งการ

พฒนา

ประส

ทธภา

พการใ

ชนาแ

ละสง

เสรมก

ารบรห

ารจด

การน

าแบ

บมสว

นรวม

-สภจ./

สกจ.

/ชป./ส

สจ./

ปศจ./

ปมจ./

สกจ./

พด./

ทสจ./

อปท./

สส

นก.



- 85 -

- 85 -

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

2.3

: การ

อนรก

ษ กา

รฟนฟ

และ

การใช

ประโย

ชนจา

กทร

พยาก

ร ธรร

มชาต

สง

แวดล

อมแล

ะควา

มหล

ากหล

ายทา

งชวภ

าพเพ

อการ

เกษตร

เพ

อเพมป

ระสท

ธภาพ

การบ

รหาร

จดกา

รทรพ

ยากร

ธรรม

ชาต

สงแว

ดลอม

และค

วาม

หลาก

หลาย

ทางช

วภาพ

ไมให

เกด

ความ

เสยหา

ยเพมม

ากขน

ฟนฟท

รพยา

กรธร

รมชา

ต และ

สงแว

ดลอม

ทเสย

หายให

ฟนคน

สภาพ

เพอร

กษาส

มดลข

องระ

บบนเว

ศ

พน

ทปาไม

โดยเฉพ

าะผน

ปาตน

นาลา

ธารไม

ถกทา

ลายเพ

มขน

มพนท

ปาไม

เพมข

นปละ

ไมนอ

ยกว

ารอย

ละ ๑

๐ แล

ะเพมพ

นทปา

ชายเล

นไมน

อยกว

าปละ

๕,๐

๐๐ ไร

ลดกา

รเนาเส

ยของ

นาใน

แมนา

ลาคล

องแล

ะชาย

ฝงทะ

เล คณ

ภาพ

นาใน

แมนา

ลาคล

องอย

ในเกณ

ฑทด

ใชในก

ารอป

โภคไ

ด

จดกา

รกาจ

ดขยะ

ตามห

ลกสข

าภบา

ลใหได

ไมนอ

ยกวา

รอย

ละ ๗

๐ แล

ะนาก

ลบไป

ใชใหม

ไม

นอยก

วารอ

ยละ ๓

๐ ขอ

งปร

มาณข

ยะทเ

กดขน

โครงก

ารท

๑ โค

รงการ

จดทา

แผนท

แนวเข

ตทดน

ของรฐ

และเข

ตพนท

อนรก

ษ

- กรม

ปาไม

- ก

รมอท

ยานแ

หงชา

ต - ก

รมทร

พยาก

รทางท

ะเลแล

ะชาย

ฝง

- องค

กรปก

ครอง

สวน

ทองถ

น



- 86 -

- 86 -

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

2.4

: การ

สงเสร

มและ

คมคร

องสท

ธเกษ

ตรกร

และก

ารเพ

มสทธ

แล

ะบทบ

าทขอ

งเกษต

รกรท

เกย

วของ

กบกา

รทาก

น แล

ะกา

รเขาถ

งแหล

งทรพ

ยากร

ทจา

เปนต

อการ

ประก

อบกา

รเกษ

ตร

เพ

มโอก

าสขอ

งเกษต

รกรใน

การ

ไดรบ

สวสด

การ เ

ขาถง

ทรพย

ากร

ทดนท

ากน

การเก

ษตรแ

บบพน

ธสญ

ญาได

รบกา

รคมค

รอง แ

ละคว

ามรใน

การพ

ทกษส

ทธ

เกษ

ตรกร

ยากจ

นไดร

บการ

พฒนา

องคค

วามร

และส

นบสน

นสรา

งคว

ามเขม

แขงด

านกา

รประ

กอบ

อาชพ

เกษตร

กรรม

อยางย

งยน

มก

ารตร

าพระ

ราชบ

ญญตก

ารจด

สวสด

การ พ

.ศ.....

.......แ

ละพร

ะราช

บญญต

การส

งเสรม

คมคร

องแล

ะพฒน

าระบ

บกา

รเกษต

รแบบ

พนธส

ญญาท

เปนธร

รม พ

.ศ.....

....เพ

อประ

โยชนข

องเกษ

ตรกร

มรปแ

บบตว

อยาง

(Mod

el) กา

รดา

เนนกา

รในพน

ทนาร

องให

เกษ

ตรกร

ในพน

ทภเขา

สงสา

มารถ

ทากน

ในทด

น แล

ะรวม

กบชม

ชน

องคก

รปกค

รองส

วนทอ

งถน

หนวย

งานทเ

กยวข

องดแ

ลรกษ

าปา

ไม เพ

อนาแ

นวทา

งดาเน

นการ

ไปขย

ายผล

ตอไป

รอยล

ะ 70

ของเก

ษตรก

รยาก

จนท

เขารว

มโคร

งการ

มการ

ปรบป

รงกจ

กรรม

เกษตร

ในฟา

รมทท

าอย

เดม ไป

สเกษต

รกรร

มยงย

นและ

ตามแ

นวเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยง รว

มทง

สามา

รถเพ

มราย

ได ลด

รายจ

าย

โครงก

ารท

๑ : โค

รงการ

พฒนา

อาชพ

เกษตร

กรรม

อยางย

งยน

แกเกษ

ตรกร

ยากจ

น

สภช./

สกช./

สภจ./

สกจ./

สป.กษ

./กสก

./หนว

ยงาน

ในสง

กด กษ

./หนว

ยงาน

ในสง

กด ทส

./คน./

กรม

อทยา

นแหง

ชาต ส

ตวปา

และพ

นธพช



- 87 -

- 87 -

แนวท

างกา

รพฒน

า

แนวท

างกา

รพฒน

าภาย

ใตกล

ยทธท

2.๑:

การส

งเสรม

การพ

ฒนา ก

ารคม

ครอง

พนทเ

กษตร

กรรม

และก

ารแก

ไขปญ

หาดน

และท

ดน

โดยส

งเสรม

และค

มครอ

งสทธ

เกษตร

กรให

มกรร

มสทธ

หรอส

ทธใน

ทดนเพ

อประ

กอบเ

กษตร

กรรม

ของต

นเองอ

ยางท

วถง

สภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ตเลงเห

นถงค

วามส

าคญ

และค

วามจ

าเปนเ

รงดว

นในก

ารแก

ปญหา

ดานท

ดนภา

คเกษ

ตรขอ

งประ

เทศ

จงรว

มกบ

11 ห

นวยง

านอง

คกร เ

สนอก

ารปฏ

รปทด

นเพอ

ใหเกด

ความ

เปนธ

รรมเส

นอให

มกฎห

มายด

านกร

ะบวน

การย

ตธรร

มเกยว

กบทด

นเพอ

ชวยเห

ลอเยย

วยาแ

ละชว

ยเหลอ

ประช

าชนใ

นกา

รเขาส

กระบ

วนกา

รยตธ

รรม ใ

หลดจ

านวน

คดแล

ะควา

มรนแ

รงลง ก

ระบว

นการ

พสจน

สทธใน

ทดน

เพอล

ดควา

มขดแ

ยงแล

ะสงเส

รมให

ชมชน

รวมก

บ อป

ท. พส

จน

สทธร

บรอง

การเข

าอยอ

าศยแ

ละทา

กนอย

างถก

กฎหม

าย ก

ารถอ

ครอง

ทดน

เพอก

ระจา

ยการ

ถอคร

องทด

นไปส

ประช

าชนร

ะดบล

าง โด

ยมมา

ตรกา

รการ

จากด

การถ

อครอ

งทดน

มาต

รการ

ทางภ

าษ ม

าตรก

ารแท

รกแซ

งราค

ากลไ

กตลา

ด เพ

อปอง

กนกา

รการ

ผกขา

ดทดน

ปฏร

ปการ

ใชทด

น โด

ยกาห

นดพน

ทการ

ใชทด

น

อย

างเห

มาะส

ม แล

ะใหกา

รคมค

รองพ

นทเกษ

ตรแล

ะเกษต

รกรร

ายยอ

ยใหม

ความ

มนคง

และเห

มาะส

ม ปฏ

รประ

บบกร

รมสท

ธ โดย

กาหน

ดมาต

รการ

ทางก

ฎหมา

ยเพ

อรอง

รบระ

บบกา

รจดก

ารทด

นและ

ทรพย

ากรโด

ยชมช

นควบ

คไปก

บระบ

บกรร

มสทธ

ถอคร

องโด

ยปจเจ

กและ

โดยร

ฐ ใหม

สถาบ

นบรห

ารจด

การท

ดนเพ

อจดร

ะบบ

ขอมล

ทดนใ

หเปน

สาธา

รณะเข

าถงงา

ย และ

มหนว

ยงาน

บรหา

รจดก

ารทด

นทงร

ะดบช

าตแล

ะระด

บทอง

ถน แล

ะปฏร

ปการ

บรหา

รจดก

ารทด

น ให

เปนเ

อกภา

พ แล

ะ มป

ระสท

ธภาพ

1.

กาหน

ดนโยบ

ายกา

รปฏร

ปทดน

โดยเส

นอให

ม รางพ

ระรา

ชบญญ

ตทเกย

วกบก

ารปฏ

รปทด

น จา

นวน

๔ ฉบ

บประ

กอบด

วย พ

ระรา

ชบญญ

ตวา

ดวยส

ทธชม

ชนใน

การจ

ดการ

ทดนแ

ละทร

พยาก

ร พระ

ราชบ

ญญตธ

นาคา

รทดน

พระ

ราชบ

ญญตภ

าษทด

นอตร

ากาว

หนา แ

ละพร

ะราช

บญญต

กองท

นยตธ

รรม

พระร

าชบญ

ญตคณ

ะกรร

มการ

นโยบ

ายทด

นแหง

ชาต

โดยม

สาระ

ทสาค

ญ ดง

น

1) สท

ธชมช

นในก

ารจด

การท

ดนแล

ะทรพ

ยากร

สทธช

มชนเป

นการ

อนญา

ตใหช

มชนร

วมกน

บรหา

รจดก

าร คร

อบคร

อง แล

ะใชปร

ะโยชน

ในทด

นของ

รฐ เพ

อสรา

งควา

มมนค

งในกา

รอยอ

าศย แ

ละกา

รใชปร

ะโยชน

ในทด

นของ

ชมชน

ซงชม

ชนมห

นาทด

แลรก

ษาทร

พยาก

รธรร

มชาต

และส

งแวด

ลอม

รวมถ

งปฏ

บตตา

มเงอน

ไขทกา

หนด



- 88 -

- 88 -

วธกา

รดาเน

นงาน

- จ

ดตงค

ณะกร

รมกา

รสทธ

ชมชน

ในกา

รจดก

ารทด

นและ

ทรพย

ากร แ

ละจด

ตงสา

นกงา

นสทธ

ชมชน

ในกา

รจดก

ารทด

นและ

ทรพย

ากรข

นใน

สานก

นายก

รฐมน

ตร

- สงเส

รมให

ประช

าชนท

รวมต

วกนเ

ปนชม

ชนสา

มารถ

ยนคา

รองข

อรบส

ทธใน

การจ

ดการ

ทดนแ

ละทร

พยาก

รตาม

หลกเ

กณฑ

โดยค

วบคม

กนเอง

หาม

มใหแ

บงแย

กโฉนด

หรอ

โอนสท

ธไปยง

ผอน

ยกเวน

การต

กทอด

ทางม

รดกแ

กทาย

าทโดย

ตรง

- ขอส

นเชอจ

ากสถ

าบนก

ารเงน

ของรฐ

ได แล

ะชมช

นจดต

งกอง

ทนทด

นของ

ชมชน

ซงจะ

ลดคว

ามขด

แยงระ

หวางร

ฐกบป

ระชา

ชน

- สงเส

รมให

ประช

าชนม

สวนร

วมใน

การด

แลรก

ษาทร

พยาก

รธรร

มชาต

และส

งแวด

ลอมใ

หสมด

ลและ

ยงยน

๒) ธ

นาคา

รทดน

การจ

ดตงธ

นาคา

รทดน

เปนแ

นวทา

งหนง

ในกา

รแกไ

ขปญห

าใหกบ

เกษตร

กรทย

ากจน

จานว

นมาก

ในปร

ะเทศไ

ทย ท

ไมม

ทดนท

ากนแ

ละไม

มทอย

อาศย

โดยภ

าครฐ

ไมสา

มารถ

ชวยเห

ลอได

วธกา

รดาเน

นงาน

- ส

นบสน

นชวย

เหลอ

คนจน

ใหมท

ดนทา

กนแล

ะทอย

อาศย

- จ

ดตงธ

นาคา

รทดน

เปนอ

งคกา

รมหา

ชน เพ

อใหก

ยมเงน

ซอทด

น ไถ

ถอนจ

านอง

กสาห

รบกา

รลงท

นพฒน

าทดน

หรอ

ขยาย

การท

าประ

โยชน

จดหา

ทดนม

าใหคน

จนเชา

เชาซ

อ หรอ

ซอ ท

งโดยก

ารเวน

คน ห

รอโดย

การจ

ดซอ เ

ปนตน

- ท

ดนทค

นจนไ

ดรบก

รรมส

ทธไป

จากธ

นาคา

รทดน

ไมสา

มารถ

แบงแ

ยกให

เชาช

วง ห

รอโอ

นไปย

งผอน

ยกเ

วนได

รบคว

ามเห

นชอบ

จาก

ธนาค

ารทด

น

- ทมา

ของเง

นทน

มาจา

กรฐเป

นทนป

ระเดม

และเง

นอดห

นนทร

ฐจดใ

หเปน

รายป

เงนอ

ดหนน

มาจา

กองค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

ทเกบ

ภาษ

ทดน

เงนอด

หนนจ

ากภา

คเอกช

น เงน

คาธร

รมเนย

ม คาบ

ารงห

รอรา

ยไดอน

ๆ ขอ

งธนา

คาร

- กจก

ารขอ

งธนา

คารบ

รหาร

โดยค

ณะกร

รมกา

รธนา

คารท

ดน รว

ม ๑๑

คน ป

ระกอ

บดวย

ประ

ธานก

รรมก

ารซง

คณะร

ฐมนต

รแตง

ตงจา

กผม

ความ

ร ควา

มเชย

วชาญ

และป

ระสบ

การณ

สงทา

งดาน

การบ

รหาร

ดาน

การเง

นการ

คลง ด

านกา

รจดก

ารทด

น หร

อวทย

าการ

อนทเ

กยวข

องแล

ะเปน

ประโย

ชนตอ

กจกา

รของ

ธนาค

าร ผแ

ทนสถ

าบนเ

กษตร

กร ๒

คน ผท

รงคณ

วฒ ๒

คน ท

มาจา

กการ

สรรห

า สวน

กรรม

การใน

ตาแห

นงจา

กภาค

รฐ ๕

คน ม

าจาก

ผแทน

สานก

งาน

คณะก

รรมก

ารพฒ

นากา

รเศรษ

ฐกจแ

ละสง

คมแห

งชาต

ผแท

นธนา

คารแ

หงปร

ะเทศไ

ทย ผแ

ทนกร

ะทรว

งการ

คลง ผ

แทนก

ระทร

วงเกษ

ตรแล

ะสหก

รณ แล

ะผแท

นกร

ะทรว

งมหา

ดไทย

และให

ผจดก

ารธน

าคาร

เปนก

รรมก

ารแล

ะเลขา

นการ

โดยต

าแหน

งรฐมน

ตรกร

ะทรว

งการ

คลงรก

ษากา

รตาม

พ.ร.

บ.



- 89 -

- 89 -

3) ภ

าษทด

นอตร

ากาว

หนา เ

พอกา

รกระ

จายก

ารถอ

ครอง

ทดนอ

ยางเป

นธรร

มไมใ

หการ

ถอคร

องทด

นกระ

จกตว

และ

การน

าทดน

ไปใช

ปร

ะโยช

นเกด

มลคา

ทางเศ

รษฐก

จเพม

ขน

วธ

การด

าเนนง

าน

- ผ

เปนเจ

าของ

ทดนเก

นกวา

๕๐

ไรขนไ

ป ตอ

งเสยภ

าษทด

นทตน

ถอคร

องอย

ในวน

ท ๑

มกรา

คมขอ

งแตล

ะป ใน

อตรา

กาวห

นา

- จดต

งคณะ

กรรม

การภ

าษทด

น ปร

ะกอบ

ดวย ร

ฐมนต

รวาก

ารกร

ะทรว

งมหา

ดไทย

เปนป

ระธา

น ปล

ดกระ

ทรวง

การค

ลง อธ

บดกร

มธนา

รกษ

อธบด

กรมโ

ยธาธ

การแ

ละผง

เมอง ผ

แทนข

องผบ

รหาร

องคก

รปกค

รองส

วนทอ

งถน

๔ คน

ผแทน

องคก

รชมช

น ๕

คน ซง

ไดรบ

การส

รรหา

จากต

วแทน

องคก

รชมช

น ผท

รงคณ

วฒ ๓

คน

โดยป

ระธา

นกรร

มการ

แตงต

งจาก

ผมคว

ามรค

วามเ

ชยวช

าญเป

นทปร

ะจกษ

ในกา

รจดก

ารทด

น ดา

นการ

พฒนา

เศรษ

ฐกจแ

ละสง

คม ห

รอวท

ยากา

รอนท

เปนป

ระโยช

น เป

นกรร

มการ

และให

อธกา

รบดก

รมทด

น เป

นกรร

มการ

และเล

ขานก

าร

- ฐาน

ภาษ

การค

านวณ

มลคา

ของท

ดน ให

ใชราค

าประ

เมนทน

ทรพย

เปนเก

ณฑแล

ะใหเป

นไปต

ามรา

คาปร

ะเมน

- อ

ตราภ

าษทจ

ดเกบ

ขนอย

กบขน

าดกา

รถอค

รอง แ

ละปร

ะเภทก

ารใช

ประโ

ยชนท

ดน ใน

กรณเ

ปนทว

างเป

ลา ให

เพมอ

ตราภ

าษหน

งเทา

ในทก

สามป

แตจา

นวนภ

าษไม

เกนรอ

ยละห

กของ

ฐานภ

าษ

- เมอจ

ดตงธน

าคารท

ดนแล

วใหจด

สรรเง

นภาษ

ทดนท

จดเกบ

ไดรอย

ละ ๕

๐ นา

สงให

แกธน

าคาร

ทดนภ

ายใน

เดอน

มนาค

มของ

แตละ

ป ๔

) กอง

ทนยต

ธรรม

เกษต

รกรไท

ยขาด

ความ

รเรอง

กฎหม

าย ถก

เอาเป

รยบห

ลอกล

วงหร

อละเม

ดสทธ

จากค

นทมส

ถานภ

าพเห

นอกว

าทงด

านคว

ามรแ

ละฐา

นะ ใน

จานว

นผตอ

งขง ๒

.๔ แส

นคน

มจาน

วน ๕

๐,๐๐๐

คน

ทตอง

ถกขง

อยใน

เรอนจ

า เนอ

งจาก

ไมมเ

งนปร

ะกนก

อนศา

ลจะต

ดสน

กระบ

วนกา

รยต

ธรรม

มลกษ

ณะทเ

ปนแบ

บแผน

เปนท

างการ

ทซบซ

อน ก

ารเขา

ถงกร

ะบวน

การย

ตธรร

มตอง

ใชควา

มรเท

คนคท

างกฎห

มายแ

ละคา

ใชจาย

ทกขน

ตอน

วธ

การด

าเนนง

าน

- ยกร

ะดบจ

ากระ

เบยบ

กระท

รวงเป

นพระ

ราชบ

ญญตเพ

อใหก

องทน

ยตธร

รมมส

ถานะ

เปนน

ตบคค

ลสาม

ารถร

บชวง

สทธไป

ไลเบ

ยกบผ

สมคว

รรบ

ผดชอ

บ - ว

ตถปร

ะสงค

เพอช

วยเหล

อ เยย

วยา แ

ละสน

บสนน

ดานก

ารเงน

แกปร

ะชาช

น “ผ

ยากไร

” แล

ะผเสย

หายเป

นคาใช

จายใน

การเข

าสกร

ะบวน

การ

ยตธร

รม เช

น คาป

ระกน

ตว คา

ทนาย

ความ

คาธร

รมเนย

มศาล

คาพ

สจนส

ทธ คา

เดนทา

ง และ

คาใชจ

ายอน

ๆ อก

มากม

ายทเป

นไปต

ามวต

ถประ

สงคข

องกอ

งทน

- ค

ณะกร

รมกา

รกอง

ทนตอ

งมสด

สวนต

วแทน

ภาคร

ฐ นกว

ชากา

ร และ

ภาคป

ระชา

ชนอย

างเท

าเทยม

เพอใ

หการ

พจาร

ณาชว

ยเหลอ

เปนไ

ปอย

างโปร

งใส



- 90 -

- 90 -

- ราย

รบขอ

งกอง

ทน รฐ

บาลจ

ดสรร

ใหเงน

สมทบ

ทเปน

คาธร

รมเน

ยมศา

ล เงน

สมทบ

จากค

ณะกร

รมกา

รกาก

บและ

สงเสร

มการ

ประก

อบธร

กจปร

ะกนภ

ย เงน

หรอท

รพยส

นทจา

กการ

รบชว

งสทธ

เพอไล

เบยก

บผกร

ะทาผ

ดอาญ

าหรอ

ผกอใ

หเกด

ความ

เสยหา

ยทแท

จรง

5) คณ

ะกรร

มการ

นโยบ

ายทด

นแหง

ชาต เ

พอยก

เลกกฎ

ระเบ

ยบ ท

ซาซอ

น ให

เปนเ

ครอง

มอใน

การบ

รหาร

จดกา

รทดน

บนพน

ฐานก

ารได

รบผล

ประโย

ชนรว

มกน

คานง

ถงผล

ประโย

ชนสว

นรวม

ของป

ระเท

ศเปนส

าคญ

สราง

ความ

สมดล

ของก

ารอน

รกษแ

ละใช

ประโย

ชนทด

นระห

วางเศ

รษฐก

จ สงค

ม แล

ะสง

แวดล

อม ตา

มหลก

การพ

ฒนาท

ยงยน

สราง

ระบบ

ธรรม

าภบา

ลของ

ทดน

(Goo

d Gov

ernan

ce) ร

บรอง

ระบบ

สทธใน

ทดนใ

หสอด

คลอง

กบแน

วคดใ

นรฐธ

รรมน

ญแล

ะสภา

พควา

มเปนจ

รงของ

สงคม

เชน

สทธช

มชน

แกปญ

หานโ

ยบาย

เกยวก

บทดน

ทซาซ

อน ขด

แยงก

น คา

นงถง

ความ

เชอมโ

ยงกบ

ตางป

ระเท

ศ เชน

เขตเศ

รษฐก

จพเ

ศษ เป

นตน

รวมท

งรปแบ

บการ

พฒนา

หรอก

ารใชป

ระโยช

นทดน

และท

รพยา

กรทอ

าจเกด

ขนใน

อนาค

ต 2

. พระ

ราชบ

ญญตส

ถาบน

พฒนา

ระบบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

รา

งพระ

ราชบ

ญญตส

ถาบน

พฒนา

ระบบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

พ.ศ

....เพ

อวถเก

ษตรก

รรมส

มดลร

ะบบน

เวศแล

ะสภา

พแวด

ลอม

ความ

ปลอด

ภยใน

ระบบ

การผ

ลต กา

รฟนฟ

ทรพย

ากรธ

รรมช

าต ให

ความ

สาคญ

ตอกา

รพฒน

าคณภ

าพชว

ต รว

มถงเพ

อการ

พฒนา

องคก

รเกษต

รกร ใ

หมงส

การพ

งตนเ

องขอ

งเกษต

รกร

ชมชน

และส

งคมไ

ทย เก

ดควา

มผาส

กและ

ความ

อยรอ

ดของ

มวลม

นษยช

าตโด

ยรวม

อยางย

งยน

วธกา

รดาเน

นงาน

๑)

ใหจด

ตง“ส

ถาบน

พฒนา

ระบบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

”(พกย

.) “Su

staina

ble A

gricu

lture

Deve

lopme

nt In

stitu

te”(S

ADI) เ

ปนอง

คการ

อสระ

มวตถ

ประส

งค สง

เสรม

และส

นบสน

นการ

พฒนา

ระบบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

ตามแ

นวปร

ชญาเศ

รษฐก

จพอเพ

ยงให

การช

วยเห

ลออง

คกรเก

ษตรก

ร องค

กรชม

ชน

และเค

รอขา

ยองค

กรเกย

วกบก

ารพฒ

นาระ

บบเกษ

ตรกร

รมยง

ยน ศ

กษาว

จย ระ

บบเกษ

ตรกร

รมยง

ยนทม

เกษตร

กรเป

นศนย

กลาง

สราง

ความ

เขาใจ

ควา

มรวม

มอ

ทก

ระดบ

๒) ให

มคณะ

กรรม

การส

ถาบน

พฒนา

ระบบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

ประ

กอบด

วย ๑

) นาย

กรฐม

นตร เ

ปนปร

ะธาน

๒) ก

รรมก

ารผท

รงคณ

วฒท

ไดรบ

การค

ดเลอ

ก เป

นรอง

ประธ

าน ๓

) กร

รมกา

รโดยต

าแหน

ง ไดแ

ก ผแ

ทนกร

ะทรว

งการ

คลง ผ

แทนก

ระทร

วงทร

พยาก

รธรร

มชาต

และส

งแวด

ลอม

ผแทน

กระท

รวงพ

าณชย

ผแท

นกระ

ทรวง

สาธา

รณสข

ผแท

นกระ

ทรวง

เกษตร

และส

หกรณ

และ

ผแทน

กระท

รวงศ

กษาธ

การ

๕) กร

รมกา

รผทร

งคณว

ฒ จา

นวน

๒ คน

ซง

ไดรบเล

อกจา

กนกว

ชากา

รผมค

วามร

ความ

สามา

รถแล

ะมผล

งานเปน

ทประ

จกษ

ดานเก

ษตรก

รรม ส

งแวด

ลอม ว

ทยาศ

าสตร

สขภา

พ กา

รพฒน

าชมช

น หร

อกฎห

มาย

๖) กร

รมกา

รผทร

งคณว

ฒ จา

นวน

๗ คน

ซงได

รบเลอ

กจาก

เกษตร

กรทท

าเกษต

รกรร

มยงย

น มผ

ลงาน

เปนท

ประจ

กษแล

ะตอเ

นองเป

นเวล

าไมนอ

ยกวา

หาป

๗)

กรรม

การผ

ทรงค

ณวฒ

จานว

น ๗

คน ซง

ไดรบ

เลอกจ

ากบค

คลทเ

ปนตว

แทนข

ององ

คกรพ

ฒนาเอ

กชนท

ดาเน

นสงเส

รม สน

บสนน

และพ

ฒนางา

นดาน

เกษตร

กรรม



- 91 -

- 91 -

ยงยน

มผล

งานเ

ปนทป

ระจก

ษและ

ตอเน

องเป

นเวล

าไมนอ

ยกวา

หาป

กรรม

การม

วาระ

การด

ารงต

าแหน

งครา

วละส

ป ตด

ตอกน

ไมเก

นสอง

วาระ

คณะ

กรรม

การ

มอาน

าจหน

าทกา

หนดน

โยบาย

กากบ

ดแลก

ารดา

เนนง

าน กา

รบรห

ารงาน

ใหคว

ามเห

นชอบ

แผนง

านขอ

งสถา

บน จด

การป

ระชม

สมชช

าเกษต

รกรร

มยงย

นแหง

ชาต

ทก ๒

ป อน

มตแผ

นการ

ลงทน

แผนก

ารเงน

ของส

ถาบน

ออกร

ะเบยบ

ขอบง

คบ ป

ระกา

ศ หรอ

ขอกา

หนดเก

ยวกบ

สถาบ

น

๓) ให

มสาน

กงาน

ของส

ถาบน

เปนห

นวยง

านขอ

งรฐม

ฐานะ

เปนน

ตบคค

ลและ

อยภา

ยใตก

ารกา

กบดแ

ลของ

คณะก

รรมก

ารไม

อยภา

ยใตบ

งคบ

แหงก

ฎหมา

ยวาด

วยกา

รคมค

รองแ

รงงา

น กฎ

หมาย

วาดว

ยแรง

งานส

มพนธ

กฎห

มายว

าดวย

การป

ระกน

สงคม

และก

ฎหมา

ยวาด

วยเงน

ทดแท

น แต

พนกง

านแล

ะลก

จางข

องสา

นกงาน

ตองได

รบคว

ามคม

ครอง

และป

ระโยช

นตอบ

ไมนอ

ยกวา

ทกาห

นดไวต

ามกฎ

หมาย

วาดว

ยการ

คมคร

องแร

งงาน

กฎหม

ายวา

ดวยก

ารปร

ะกนส

งคม

และก

ฎหมา

ยวาด

วยเงน

ทดแท

น แต

ไมเกน

รอยล

ะยสบ

ของป

ระโย

ชนตอ

บแทน

ทกฎห

มายน

นๆ กา

หนดใ

หสาน

กงาน

มพนก

งานแล

ะลกจ

างตา

มควา

มจาเ

ปนใน

การ

ปฏบต

งาน โด

ยควา

มเหนช

อบขอ

งคณะ

กรรม

การส

ถาบน

โดยม

ผอาน

วยกา

รเปนผ

บงคบ

บญชา

สงสด

มรอง

ผอาน

วยกา

รเปนผ

ชวย ส

านกง

านมห

นาทร

บผดช

อบงาน

ธรกา

ร งาน

ประช

ม การ

ศกษา

ขอมล

รวมท

งงานอ

นทคณ

ะกรร

มการ

และค

ณะอน

กรรม

การม

อบหม

าย

๔) ให

สานก

งานเ

สนอง

บประ

มาณร

ายจา

ยตาม

มตขอ

งคณะ

กรรม

การต

อคณะ

รฐมน

ตร เพ

อจดส

รรเป

นเงน

อดหน

นของ

คณะก

รรมก

ารแล

ะสาน

กงาน

ไวในร

างพระ

ราชบ

ญญตง

บประ

มาณร

ายจา

ยประ

จาป

หรอร

างพระ

ราชบ

ญญตง

บประ

มาณร

ายจา

ยเพมเต

ม แล

วแตก

รณ

3. ขอ

เสนอยทธศาสต

รเกษต

รกรรมย

งยนเพ

อบรหารจด

การทดน

ทเหมาะสมแ

ละสรางการมสวนรวม

ปร

ะชาก

รในภา

คการ

เกษตร

ลดลง

เฉลยร

อยละ

๔.๑

๘ โด

ยคาด

วาใน

ป พ.

ศ. ๒๕

๕๙ ส

นสดแ

ผนพฒ

นาเศร

ษฐกจ

และส

งคมแ

หงชา

ต ฉบ

บท ๑

๑

คงมเ

กษตร

กรรอ

ยละ ๓

๖.๓๐

ของ

ประช

ากรท

งหมด

และ

มแรง

งานใ

นภาค

เกษต

รทงห

มด ๑

๗.๔๑

ลาน

คน ห

รอคด

เปนร

อยละ

๔๔.

๔๒ ข

องแร

งงานท

งหมด

ภาคเก

ษตรก

รรมจ

งมคว

ามสา

คญสง

ตอสง

คมไท

ย สงค

มทมเก

ษตรก

รรมเป

นวถช

วต เป

นฐาน

รองร

บระบ

บเศร

ษฐกจ

และส

รางค

วามม

นคงท

างอาห

ารขอ

งสงค

มไทย

มาตง

แตอด

ตจนถ

งปจจ

บน

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต ใ

หควา

มสาค

ญกบก

ารทา

การเก

ษตรก

รรมย

งยนเ

พอปฏ

รปภา

คการ

เกษตร

เนอง

จากก

ารผล

ตเชงเด

ยว ตอ

งพงพ

าปจจ

ยการ

ผลตจ

ากภา

ยนอก

โดยเฉพ

าะอย

างยงผ

ลตภณ

ฑ ทไ

ดมาจ

ากเชอ

เพลง

ดกดา

บรรพ

(Fos

sil fue

l) ทาให

เกษตร

กรตอ

งใชปย

และส

ารเคม

การเก

ษตรค

ดเปน

รอยล

ะ ๓๕

ของต

นทนก

ารผล

ตทงห

มด ใน

ขณะท

เกษตร

กรทเ

ลยงส

ตวตอ

งใชอา

หารส

ตว แ

ละพน

ธสตว

สงถง

รอยล

ะ ๙๐

ของต

นทนก

ารผล

ตทงห

มดเม

อตนท

นการ

ผลตส

งเกษ

ตรกร

สวนใ

หญปร

ะสบก

บปญห

าหนส

นทยา

กจะช

าระค

นได

ตองส

ญเสย

ทดนท

ากน

ในขณ

ะทรฐ

บาลม

กใชก

ลไกก

ารสน

บสนน

ดานร

าคาเป

นหลก

ไมสา

มารถ

แกปญ

หาได

อยาง

ยงยน

ปญห

าการ

ตกคา

งของ

สารเค

มจนถ

กตกล

บจาก

ตางป

ระเท

ศ แล

ะผบร

โภคร

อยละ

๓๖

มสาร

เคมกา

จดศต

รพชใ

นเลอ

ดในร

ะดบเ

สยง แ

ละ

ไม

ปลอด

ภย กา

รเขาส

ประช

าคมเศ

รษฐก

จอาเซ

ยน แล

ะการ

ใหคว

ามสา

คญกบ

เรองส

ขภาพ

สงแว

ดลอม

และค

วามเป

นธรร

มมาก

ขน ต

ลอดจ

นทวโ

ลกได

ปรบเ

ปลยน

เพ

มสดส

วนขอ

งเกษต

รกรร

มยงย

นมาก

ขนตา

มลาด

บเกษ

ตรกร

รมยง

ยน จง

เปนค

าตอบ

ของก

ารปฏ

รปภา

คเกษต

รของ

ไทยโด

ยขอเส

นอม



- 92 -

- 92 -

1) ย

ทธศา

สตรก

ารขย

ายผผ

ลตผบ

รโภคแ

ละกา

รตลา

ด โด

ยใหบ

ทบาท

ภาคป

ระชา

ชนเป

นผขบ

เคลอน

หลก

วธกา

รดาเน

นงาน

-

จดตง

คณะก

รรมก

ารพฒ

นาเกษ

ตรกร

รมยง

ยนระ

ดบชา

ต โดย

ใหมต

วแทน

ของอ

งคกร

เกษตร

กรทท

าเกษต

รกรร

มยงย

นอยา

งนอย

กงหน

ง คณ

ะกรร

มการ

มหนา

ทในก

ารอน

มตแผ

นงาน

โครงก

าร แผ

นปฏบ

ตการ

ตลอด

จนกจ

กรรม

ตางๆ

ทได

จากก

ารสน

บสนน

งบปร

ะมาณ

ของรฐ

หรอแ

หลงท

นอนๆ

-

กาหน

ดเปา

หมาย

พนทเ

กษตร

กรรม

ยงยน

และ

ตลาด

ทองถ

น ตล

าดเก

ษตรก

ร หรอ

ตลาด

อนๆท

สนบส

นนผล

ผลตเ

พอสข

ภาพแ

ละสง

แวดล

อม

- สนบ

สนนใ

หภาค

ประช

าชนเป

นผดา

เนนงาน

มาตร

ฐานเก

ษตรก

รรมย

งยน/

เกษตร

กรรม

อนทร

ย หร

อมาต

รฐาน

อนๆ

ทเกย

วกบก

ารผล

ตท

เปนม

ตรตอ

สงแว

ดลอม

เพอร

องรบ

การผ

ลตเพ

อการ

บรโภ

คภาย

ใน กา

รบรโภ

คในท

องถน

และก

ารสง

ออก

๒) ยท

ธศาส

ตรเส

รมสร

างคว

ามเข

มแขง

ของช

มชน

พนทเ

กษตร

ยงยน

ในระ

ดบทอ

งถน

วธกา

รดาเน

นงาน

- ก

าหนด

เปาห

มายก

ารพฒ

นาพน

ทเกษ

ตรกร

รมยง

ยน/เก

ษตรอ

นทรย

รวมท

งตลา

ดและ

การก

ระจา

ยผลผ

ลตใน

ระดบ

ภมนเ

วศ แล

ะระด

บจง

หวดห

รอเขต

การป

กครอ

ง การ

ปกคร

องสว

นทอง

ถนตา

มควา

มเหม

าะสม

เพอส

รางห

ลกปร

ะกนใ

นการ

จดสร

รงบป

ระมา

ณไปส

พนทท

มการ

พฒนา

เกษต

รกรร

มยง

ยนได

อยางเ

หมาะ

สมแล

ะมปร

ะสทธ

ภาพ

- กา

หนดใ

หมกล

ไกใน

รปแบ

บคณะ

กรรม

การ ค

ณะทา

งานใ

นระด

บพนท

เพอพ

จารณ

าแผน

ปฏบต

การ ง

บประ

มาณใ

นการ

พฒนา

เกษต

รกรร

มยงย

น ทง

น อย

างนอ

ยกงห

นงขอ

งคณะ

กรรม

การให

มสดส

วนขอ

งองค

กรเก

ษตรก

ร องค

กรสา

ธารณ

ะประ

โยชน

และ

สถาบ

นวชา

การใ

นทอง

ถนท

เกยวข

องกบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

- ส

รางกล

ไกการท

างานอ

ยางส

อดปร

ะสาน

กนระ

หวางก

ลไกระ

ดบชา

ตกบก

ลไกเชง

พนทเ

พอให

บรรล

เปาห

มาย



- 93 -

- 93 -

๓) ยท

ธศาส

ตรบร

หารจ

ดการข

องภา

ครฐท

เอออา

นวยแ

ละลด

อปสร

รคเพ

อสนบ

สนนเก

ษตรก

รรมย

งยนข

องเกษ

ตรกร

รายย

อย

วธกา

รดาเน

นงาน

- ส

นบสน

นการ

แกปญ

หาโค

รงสร

างพน

ฐานใ

หกบเ

กษตร

กรรา

ยยอย

เชน

การแ

กปญห

าพนฐ

านเรอ

งทดน

ทากน

การ

จดกา

รแหล

งนา

ขน

าดเลก

การส

งเสรม

และข

ยายผ

ลการ

พงพา

ตนเอง

ดานพ

ลงงาน

เพอข

ยายผ

ลเกษต

รกรร

มยงย

นและ

เกษตร

อนทร

ย - ด

าเนน

การใ

หมกา

รแกป

ญหาห

นสนข

องเก

ษตรก

ร โดย

เฉพา

ะอยา

งยงห

นสนท

เกดข

นจาก

การผ

ลตเช

งเดย

วและ

ผลทเ

กดขน

จา

กการ

สงเสร

มการ

เกษตร

ของรฐ

เพอเร

มตนเก

ษตรก

รรมย

งยน

- แก

ปญหา

ทเกด

ขนจา

กควา

มบกพ

รองข

องภา

ครฐซ

งจะเป

นอปส

รรคต

อการ

พฒนา

เกษตร

กรรม

อนทร

ย เชน

การแ

กปญห

าการ

ปนเป

อนทา

งพนธ

กรรม

ซงเกด

ขนใน

หลาย

ชนดพ

ช กา

รแกป

ญหาส

ารเคม

กาจด

ศตรพ

ช หรอ

สารเค

มทเป

นพษภ

ยตอแ

มลงท

มประ

โยชนแ

ละมผ

ลกระ

ทบตอ

สงแว

ดลอม

- แ

กไขปญ

หาขอ

จากด

ของระ

เบยบร

าชกา

ร ปรบ

ปรงม

าตรก

ารทางก

ารเงน

การค

ลง แล

ะระเบ

ยบทเ

กยวข

องเพ

อสนบ

สนนใ

หเกษ

ตรกร

เปน

เจาขอ

งและ

มสวน

รวมใ

นการ

พฒนา

เกษตร

กรรม

ยงยน

เชน ระ

เบยบ

การจ

ดซอจ

ดจางข

องภา

ครฐ

- แกไข

กฎหม

ายหร

อระเบ

ยบทเป

นอปส

รรคตอ

การพ

ฒนาเก

ษตรก

รรมยง

ยนขอ

งเกษต

รราย

ยอย

๔) ยท

ธศาส

ตรสน

บสนน

การจ

ดการค

วามร

การว

จย แล

ะการพ

ฒนาน

วตกร

รมแบ

บมสว

นรวม

วธ

การด

าเนนง

าน

- ส

นบสน

นการ

วจย พ

ฒนาแ

ละปร

บปรงพ

นธพช

เพอให

เกษตร

กรสา

มารถ

เปนน

กปรบ

ปรงพ

นธพช

พนธส

ตว (F

armer

as Br

eede

r)

- พ

ฒนาน

วตกร

รมเกย

วกบก

ารปร

บปรง

บารง

ดน ก

ารคว

บคมศ

ตรพช

เครอ

งจกร

กลขน

าดเลก

และอ

นๆ โด

ยใชก

ระบว

นการ

วจยแ

ละพฒ

นาเท

คโนโ

ลยทเ

กษตร

กรมส

วนรว

ม (Pa

rticipa

tory

Tech

nolog

y Dev

elopm

ent)

- ส

นบสน

นบทบ

าทขอ

งสถา

บนกา

รศกษ

าในทอ

งถนใ

หมสว

นรวม

ในกา

รวจย

พฒนา

เทคโ

นโลย

เกยวก

บเกษ

ตรกร

รมยง

ยน ตล

อดจน

การ

จดกา

รความ

รทเกย

วกบเก

ษตรก

รรมยง

ยน

- เ

สรมส

รางค

วามเข

มแขง

ของศ

นยเรย

นรเกษ

ตรกร

รมยง

ยนขอ

งองค

กรเกษ

ตรกร

ชมชน

ทองถ

น ปร

าชญช

าวบา

น เพ

อทาห

นาทท

งในกา

รถอ

ดบทเ

รยนอ

งคคว

ามร ต

ลอดจ

นทาห

นาทเ

ผยแพ

ร ฝกอ

บรมเก

ยวกบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

แกเกษ

ตรกร

และป

ระชา

ชนทว

ไป

- จ

ดฝกอ

บรมแ

กทาย

าทเกษ

ตรกร

และเก

ษตรก

รรนใ

หม



- 94 -

- 94 -

๕)

ยทธศาสตรเพอจดต

งสถาบน

เกษตรกรรมยงยน

เพอส

นบสน

นบทบ

าทการทางานขอ

งภาคประชาชน

โด

ยสถา

บนดง

กลาว

ตองได

รบงบ

ประม

าณสน

บสนน

จากร

ฐราว

๗๐๐

-๑,๐๐

๐ ลา

นบาท

ตอป

โดยเป

นสถา

บนทส

ามาร

ถทาง

านคข

นานก

บภา

ครฐซ

งเปนก

ารเสร

มพลง

ของก

นและ

กน คณ

ะกรร

มการ

บรหา

รของ

สถาบ

นซงน

อกจา

กมหน

วยงาน

ของรฐ

แลว จ

ะตอง

มกรร

มการ

บรหา

รทมา

จากเก

ษตรก

ร ชมช

น อง

คกรส

าธารณ

ะประ

โยชน

ภาคเอ

กชน

และส

ถาบน

การศ

กษาท

เกยวข

องกบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

อยางน

อยกง

หนง ส

ถาบน

มบทบ

าทหน

าทดง

ตอไป

น วธการดาเน

นงาน

- ส

นบสน

นการ

วจยเก

ยวกบ

นโยบ

ายเกย

วกบเ

กษตร

กรรม

ยงยน

เพอใ

หสาม

ารถร

เทาท

นและ

พฒนา

เกษตร

กรรม

ยงยน

ไดสอ

ดคลอ

งกบ

กา

รเปลย

นแปล

งในระ

ดบโลก

ภมภ

าค แล

ะระด

บประ

เทศ

- สนบ

สนนก

ารวจ

ย กา

รพฒน

า หรอ

สนบส

นนโค

รงกา

รทมล

กษณะ

เปนน

วตกร

รม ห

รอสา

มารถ

ใชปร

ะโยชน

เปนต

นแบบ

เพอให

เกดกา

รพฒ

นาแล

ะขยา

ยผลเก

ยวกบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

ทงใน

ดานก

ารผล

ต กา

รตลา

ด และ

อนๆ

- สนบ

สนนใ

หเกด

การเช

อมโย

งระห

วางอ

งคกร

ตางๆ

ของภ

าครฐ

เอกช

น อง

คกรส

าธาร

ณะปร

ะโยช

น ชม

ชน แ

ละเก

ษตรก

รททา

เกษตร

กรรม

ยงยน

- ร

วบรว

มสถต

และข

อมลเก

ยวกบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

ตลอด

จนปร

ะเมนผ

ลควา

มคบห

นาใน

การด

าเนนก

ารขอ

งโครงก

ารแล

ะแผน

งานตา

งๆ

- เผย

แพรแ

ละปร

ะชาส

มพนธ

เพอส

นบสน

นใหม

การข

ยายผ

ลการ

ผลต

การต

ลาด แ

ละขย

ายผล

ผบรโ

ภคเกษ

ตรกร

รมยง

ยนทง

ในปร

ะเทศ

และต

างประ

เทศ

หนวยงานท

รบผด

ชอบ

กระท

รวงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ

(สาน

กงาน

เศรษ

ฐกจก

ารเก

ษตร

กรมส

งเสร

มการ

เกษต

ร กร

มสงเ

สรมส

หกรณ

สาน

กงาน

ปฏรป

ทดน

เพอเ

กษตร

กรรม

) กระ

ทรวง

พาณช

ย (ก

รมกา

รคาภ

ายใน

) กระ

ทรวง

อตสา

หกรร

ม กร

ะทรว

งมหา

ดไทย

กระ

ทรวง

ทรพย

ากรธ

รรมช

าตแล

ะสงแ

วดลอ

ม กร

ะทรว

งศกษ

าธกา

ร กระ

ทรวง

การค

ลง กร

ะทรว

งยตธ

รรม ส

านกง

านสถ

ตแหง

ชาต

และห

นวยง

านอน

ทเกย

วของ



- 95 -

- 95 -

แน

วทาง

การพ

ฒนาภ

ายใต

กลยท

ธท 2

.2 : ก

ารพฒ

นาแห

ลงนา

และจ

ดระบ

บชลป

ระทา

นเพอเก

ษตรก

รรม

1. กา

รพฒน

าแหล

งนาช

ลประ

ทานเด

ม และ

แหลง

นาธร

รมชา

ตเดมใ

หสาม

ารถเพ

มปรม

าณกก

เกบนา

วธ

การด

าเนนง

าน

- ก

ารพฒ

นาแห

ลงนา

และโค

รงกา

รชลป

ระทา

นเดม

แหลง

นาแล

ะโครง

การช

ลประ

ทานท

กอสร

างมา

นานแ

ละมส

ภาพช

ารดท

รดโท

รมเสย

หายม

าก

ควรจ

ะตอง

ถกนา

มาใช

เพอด

าเนนก

ารซอ

มแซม

ปรบป

รงโค

รงกา

รนนๆ

ใหมป

ระสท

ธภาพ

ดเหมอ

นเดม

ทออก

แบบไ

ว จะท

าใหได

นาชล

ประท

านทร

วซมเส

ยหาย

ไปกล

บคนม

าใชใน

พนทก

ารเกษ

ตรทา

ยนาได

เพมข

น แห

ลงเกบ

กกนา

ขนาด

ตางๆ

ทกอ

สราง

มานา

นแลว

ตองน

ามาศ

กษาค

วามค

มทนใ

นการ

ทจะด

าเนนก

ารขด

ลอกเอ

าดน

ตะกอ

นเหน

อระด

บเกบ

กกทส

ามาร

ถนาไป

ใชงา

นไดอ

อกไป

เพอท

สามา

รถเกบ

กกนา

ไดเพ

มมาก

ขน ม

าตรก

ารนห

ากวเ

คราะ

หดาเน

นการ

แลวค

มทน

ควรจ

ะตอง

เรงดา

เนนกา

รโดยด

วน

- ใ

หเกษ

ตรกร

เขามา

มสวน

รวมใ

นการ

ดแลก

ารสง

นาบา

รงรกษ

า ซอม

แซมส

นบสน

นใหเ

กษตร

กรมส

วนรว

มดแล

รกษา

ระบบ

ชลปร

ะทาน

เพมม

ากขน

โด

ยการ

ปลกจ

ตสาน

กของ

ตวเกษ

ตรกร

เอง รว

มถงก

ารให

องคก

รปกค

รองส

วนทอ

งถน

มสวน

รวมแ

ละดแ

ลระบ

บการ

สงนา

และก

ารบา

รงรก

ษา ให

เกษตร

กรตร

ะหนก

ดวยว

าระบ

บชลป

ระทา

นนนเ

ปนปจ

จยสา

คญใน

การท

าการ

เกษต

ร หาก

รกษา

ระบบ

ชลปร

ะทาน

ใหมส

ภาพด

มอา

ยการ

ใชงา

นยาว

นาน

กหมา

ยถงก

ารม

นา

ชลปร

ะทาน

ใหทา

การเก

ษตรได

เพยง

พอเพ

มผลผ

ลตสง

ผลให

รายได

จากก

ารเกษ

ตรสง

ขนตา

มมา

- ส

นบสน

นใหม

การข

ดลอก

แหลง

นาธร

รมชา

ต ทมอ

ยในพน

โดยช

มชนแ

ละอง

คกรใน

ทองถ

น มส

วนรว

มขดล

อกแห

ลงนา

ธรรม

ชาต แ

มนา ล

าคลอ

ง เดม

ทตนเ

ขนให

สามา

รถขย

ายพน

ทกกเก

บนาใช

เพอส

าธาร

ณะปร

ะโยชน

โดยท

องถน

ตองม

แผนง

านใน

การบ

ารงร

กษาให

สามา

รถใช

ประโย

ชนได

เตมป

ระสท

ธภาพ

ชม

ชนรว

มกนจ

ดสรร

นาเพ

อการ

ทากา

รเกษต

ร การ

บรโภ

ค และ

การร

กษาค

วามส

มดลข

องระ

บบนเ

วศน

ทงน

ควรส

งเสรม

ใหมก

ารดา

เนนง

านอย

างจร

งจง เ

พอเรง

รดกา

รสรา

งพนท

ชมนา

ในปร

ะเทศไ

ทยมา

กขน

2

. เพมแ

หลงน

าเพอก

ารเกษ

ตร

วธกา

รดาเน

นงาน

- การ

กอสร

างและ

พฒนา

แหลง

เกบกก

นาขน

าดตา

งๆ รว

มทงโค

รงการ

ชลปร

ะทาน

ขนาด

ใหญ

ขนาด

กลาง

และข

นาดเล

ก

(ก) ศ

กษาค

วามเ

หมาะ

สมกา

รกอส

รางอ

างเกบ

นา ขน

าดให

ญในพ

นท พ

รอมร

ะบบส

งนาเพ

อการ

เกษตร

ควร

จะตอ

งนาพ

จารณ

าศกษ

าคว

ามเห

มาะส

มและ

เตรยม

ความ

พรอม

โครงก

ารแห

ลงตา

งๆ ห

ากได

รบอน

มตจะ

สามา

รถดา

เนนกา

รไดโด

ยเรว



- 96 -

- 96 -

(ข)

การ

กอสร

างอา

งเกบน

า ขนา

ดกลา

ง ขนา

ดไมเ

กน 1

00 ล

านลก

บาศก

เมตร

พรอม

ระบบ

การส

งนาเพ

อการ

เกษตร

โดยก

ารใช

ขอมล

เท

คโนโ

ลย ต

างๆ

เชน G

PS

แผนท

ภาพถ

ายทา

งอาก

าศเพ

อใหท

ราบข

อมลท

แทจร

ง ซงน

อกจา

กจะส

ามาร

ถใชน

าเพอก

ารเกษ

ตรแล

วยงม

ประโย

ชนโด

ยพนท

ในภา

คเหน

อเพอ

เปนก

ารชะ

ลอนา

ตนทา

งเพอม

ใหเก

ดอทก

ภย ส

วนใน

ภาคต

ะวนอ

อกเฉย

งเหนอ

เพอก

ารกก

เกบน

าในพน

ทโดย

การก

อสรา

งแหล

งนาข

นาดก

ลาง

มค

วามเป

นไปไ

ดทจะ

สามา

รถกอ

สรางไ

ดมาก

กวาแ

หลงน

าขนา

ดใหญ

ในมม

ของงบ

ประม

าณแล

ะการ

สญเสย

ปาไม

นอยก

วา

(ค)

ในสว

นการก

อสรา

งและ

พฒนา

แหลง

เกบกก

นาขน

าดเลก

สนบส

นนให

มการก

อสรา

งแหล

งเกบก

กนาข

นาดเล

กในห

มบาน

/ชมช

น แล

ะในไรน

าของ

เกษตร

กรเพ

อสาร

องกก

เกบไวใ

ชสนบ

สนนก

ารทา

การเก

ษตรช

วงฝน

ทงชว

งหรอ

เพอใ

ชปลก

พชใช

นานอ

ย เลย

งปศส

ตว เป

นตน

โดยก

รณพบ

ปญหา

พนทด

น

ไมสา

มารถ

กกเกบ

นาได

ควรพ

จารณ

าใชวส

ดรอง

พนทเห

มาะส

ม แล

วคมค

าแกก

ารลงท

น - ก

ารพฒ

นาแห

ลงนา

บาดา

ลในกร

ณทขา

ดแคล

นนาช

ลประ

ทานเป

นชวง

ๆ เมอ

เรมทา

การเก

ษตรไป

แลวค

วรมก

ารพฒ

นาแห

ลงแห

ลงนา

บาดา

ล ทง

ประเภ

ทบอต

นและ

บอบา

ดานแ

บบลก

เพอน

าแหล

งนาบ

าดาล

มาใชง

านเสร

มเปนค

รงครา

วในชว

งฝนท

งชวง

เพอจ

ะเปนห

ลกปร

ะกนใ

หเกษ

ตรกร

มนใจว

าจะไม

เกดคว

ามเสย

หายต

อผลผ

ลตนอ

กจาก

นยงส

ามาร

ถนาไป

ใชปร

ะโยชน

เพอก

ารปล

กพชใ

ชนาน

อยเพ

มราย

ไดดว

ย โดย

แนวท

างน

จะตอ

งศกษ

าใหชด

เจนถ

ง วาม

ปรมา

ณแห

ลงนา

บาดา

ลทสา

มารถ

จะนา

มาใชง

านได

อยางค

มคา ร

วมทง

มคณภ

าพนา

เหมา

ะสมใ

นการ

ใชงาน

หรอไม

เพยง

ใด

- ก

ารสง

นาแบ

บ pu

mping

(สบน

า) โด

ยปกต

ระบบ

การช

ลประ

ทานใ

น ปร

ะเทศไ

ทย สว

นใหญ

จะเป

นการ

สงนา

แบบ

gravit

y โดย

อาศย

แรง

ดงดด

โลก

สงนา

จากท

สงไป

สทตา

เพรา

ะประ

หยดพ

ลงงา

นในก

ารสง

นา แ

ละคา

ใชจา

ยในก

ารสง

นาไม

แพง แ

ตหาก

มควา

มจาเป

นตอง

สงนา

จากท

ตาไป

สทสง

โดยเฉ

พาะใน

พนทภ

าคตะ

วนออ

กเฉยง

เหนอ

และภ

าคเห

นอ เพ

อสนบ

สนนก

ารเกษ

ตรใน

ทพนส

งได จา

เปนต

องใช

มาตร

การส

งนาแ

บบ p

umpin

g หาก

สนบใ

หมกา

รนา

พลงง

านแส

งอาท

ตย ม

าดาเน

นการ

รวมก

บระบ

บทอม

าใชเสร

มในก

รณทไ

มมแห

ลงนา

ตนทน

ในพน

ทสงน

นได

ซงจา

กขอม

ลขาง

ตนนน

บงชไ

ดอยา

งชดเ

จนวา

มปร

มาณน

าตนท

นเพย

งพอท

สามา

รถจะ

ดาเน

นการ

ได เพ

ยงแต

จะตอ

งพจา

รณาถ

งลกษ

ณะกา

รผลต

และผ

ลผลต

การเก

ษตรท

ไดนน

จะตอ

งใหผล

ตอบแ

ทนคม

คาตอ

ตนทน

การล

าเลยง

นาโด

ยวธด

งกลา

วไปใชง

านดว

ย - ก

ารเพ

มปรม

าณนา

โดยก

ารโด

ยการ

ปรบป

รงแห

ลงเกบ

นาเดม

ทมอย

และส

รางแ

หลงเก

บกกน

าใหมๆ

พรอ

มทงส

รางร

ะบบแ

พรกร

ะจาย

นา

เพอส

งลาเล

ยงนา

ไปพก

ตวอย

ในหว

ย หนอ

ง บง แ

ละแห

ลงนา

ขนาด

เลกตา

มธรร

มชาต

รวมท

งสระ

เกบนา

ประจ

าแปล

งการ

เกษตร

ของเก

ษตรก

ร เพอ

ใหมป

รมาณ

นา

ใชในฤ

ดแลง

และแ

กไขปญ

หาพน

ทแหง

แลงซ

าซาก

ได



- 97 -

- 97 -

3. พ

ฒนาป

ระสท

ธภาพ

การใช

นาแล

ะสงเส

รมกา

รบรห

ารจด

การน

าแบบ

มสวน

รวม

- ก

ารสน

บสนน

และเผ

ยแพร

องคค

วามร

ในกา

รประ

หยดแ

ละใช

นาอย

างคม

คากบ

ผลผล

ตทางก

ารเกษ

ตรทไ

ดในว

ธการ

ตางๆ

อยาง

จรงจ

งใหได

ผลเป

นรปธ

รรมท

ชดเจน

ปลก

จตสา

นกกา

รใชนา

อยาง

ประห

ยด เพ

ราะห

ากปล

อยให

มการ

ใชนา

อยาง

ฟมเฟ

อยตอ

ไปแล

วแมน

จะเรง

สราง

แหลง

เกบกก

นาเพ

มขนย

งคง

ไม

เพยง

พอตอ

ความ

ตองก

ารใช

นาได

มาต

รการ

การใช

นาอย

างปร

ะหยด

นอาจ

ตองม

การพ

จารณ

าหาเท

คโนโ

ลยกา

รสงน

าทมก

ารสญ

เสยนา

ชลปร

ะทาน

ใหนอ

ยลงม

า

ใชงาน

บาง เ

ชน ระ

บบ M

icro-i

rrigati

on ร

ะบบส

ปรงเก

อร ระ

บบนา

หยดใ

นพชท

อายส

น ใน

ดานก

ารทา

นา เผ

ยแพร

การท

านาแ

บบเป

ยกสล

บแหง

เพอแ

กลงด

นโดย

ไม

ตองใช

สารเค

ม แล

ะการป

ลกพช

ใชนาน

อยใน

ชวงฤ

ดแลง

ฯลฯ

-

ใหมก

ารรวม

กลมผ

ใชนา

ทงใน

พนทช

ลประ

ทาน แ

ละพน

ทแหล

งนาธ

รรมชา

ต มกา

รวางแ

ผนปล

ก การเ

กบเกย

ว บาร

งรกษ

าซอม

แซมร

ะบบช

ลประ

ทาน

รวมก

น โดย

เฉพาะ

การว

างแผน

ปลกร

วมกน

ตามแ

นวพน

ทคลอ

งสงน

าชลป

ระทา

นแตล

ะคลอ

งสงน

าไมพร

อมกน

ทาให

สามา

รถวา

งแผน

การส

งนาได

อยาง

มประ

สทธภ

าพ

นอกจ

ากนน

เกษตร

กรผได

รบปร

ะโยชน

จากค

ลองส

งนาช

ลประ

ทานค

วรมสว

นรวม

รบผด

ชอบใ

นการบ

ารงรก

ษา ซอ

มแซม

ขดลอ

ก ทงรว

มลงแร

ง หรอ

ทนท

รพยท

จาเปน

- ก

ารบร

ณากา

รหนว

ยงาน

เพอก

ารบร

หารจ

ดการ

นาอย

างเบด

เสรจ เ

พอให

การบ

รหาร

จดกา

รนาเป

นวาร

ะแหง

ชาต เ

นองจ

ากนา

มสวน

เกยวข

องกบ

หลาย

หนวย

งาน ได

แก กร

มชลป

ระทา

น มห

นาทใ

นการ

ควบค

ม กาก

บดแล

ตรวจ

สอบก

ารบร

หารง

านกอ

สราง

ของโค

รงกา

รชลป

ระทา

นขนา

ดใหญ

สานก

งานป

ฏรป

ทดนเพ

อการ

เกษตร

สนบส

นนเกย

วกบก

ารกอ

สรางป

รบปร

ง ซอม

แซมแ

หลงน

า ในเ

ขตปฏ

รปทด

น กร

มทรพ

ยากร

นา เส

นอแน

ะการ

จดทา

นโยบ

าย แผ

นการ

บรหา

รจด

การ พ

ฒนา อ

นรกษ

ฟนฟ

และเส

นอมา

ตรกา

รทเกย

วของ

กบทร

พยาก

รนา ก

รมทร

พยาก

รนาบ

าดาล

มหน

าทใน

การเส

นอแน

ะ กฎร

ะเบยบ

และม

าตรฐ

านตา

ง ๆ

ในกา

รบรห

ารจด

การน

าบาด

าล สถ

าบนส

ารสน

เทศท

รพยา

กรนา

และก

ารเกษ

ตร (อ

งคกา

รมหา

ชน) ซ

งมหน

าทใน

การว

จย พ

ฒนา บ

รการ

และเผ

ยแพร

เทคโ

นโลย

ดา

นการ

จดกา

รทรพ

ยากร

นาแล

ะการ

เกษตร

หาก

ไดมก

ารคว

บรวม

หนวย

งานท

รบผด

ชอบน

าเพอก

ารเกษ

ตรทง

ระบบ

จะทา

ใหปญ

หากา

รใชนา

เพอก

ารเกษ

ตร

ทกปญ

หาแล

ะทกพ

นท ได

รบกา

รแกไข

จากผ

รบผด

ชอบห

นวยง

านเดย

ว และ

ใหถอ

วาปญ

หาเรอ

งนาเพ

อการ

เกษตร

เปนว

าระแ

หงชา

ตทตอ

งใหคว

ามสา

คญ

- ค

วรมก

ารสา

รวจพ

นททเ

หมาะ

สมเพ

อสรา

ง Buff

er Zo

ne ส

รางแ

หลงน

ากนแ

นวเขต

ปาไม

หรอ

สราง

แหลง

นาใน

พนทล

มตาส

ามาร

ถกกเก

บนา

ใน

ฤดฝน

ปองก

นนาท

วมพน

ทเศร

ษฐกจ

และส

ามรถ

ใชเพอ

การเก

ษตร อ

ปโภค

บรโภ

คในฤ

ดแลง

ไดเป

นลกษ

ณะแก

มลงข

นาดใ

หญ

4. สง

เสรมใ

หมกา

รจดร

ปทดน

ในเขต

พนทช

ลประท

าน เพ

อการพ

ฒนาพ

นทเพ

าะปล

กทตอ

เนอง เ

มอมร

ะบบช

ลประ

ทานห

ลกทไ

ดจดส

รางค

ลองส

งนาส

ายให

ญแล

ะสาย

ซอยไว

แลว เ

พอให

นาชล

ประท

านไป

ถงหว

ไรปลา

ยนา ท

วถงท

กแปล

ง ควร

สนบส

นนให

มการจ

ดรปท

ดนเพ

ยงเจา

ของท

ดนทก

รายตอ

งสละ

ทดนบ

างสวน

เพอใช

สา

หรบก

ารกอส

รางส

งสาธ

ารณปร

ะโยชน

ทใชร

วมกน

คอ คส

งนา ค

ระบา

ยนา ถ

นนหร

อทางล

าเลยง

โดยก

ารพฒน

าทดน

ในไรน

าทเกษ

ตรกร

มกรรม

สทธใน

ทดนน

นอยา

งเหม

าะสมอ

ยแลว

ใหสม

บรณ

สามา

รถทา

การเพ

าะปล

กไดสะ

ดวกแ

ละมป

ระสท

ธภาพ

และก

าหนด

ใหมค

ณะกร

รมกา

รบรห

ารจดก

ารนา

ในเขต

ปฏรป



- 98 -

- 98 -

5. สน

บสนน

สระน

าในไรน

าเพอก

ารเกษ

ตรโด

ยเพมข

นาดข

องสร

ะนา จ

ากเดม

ขนาด

1,26

0 ลก

บาศก

เมตร ซ

งไมเพ

ยงพอ

ในกา

รใชนา

เพอก

ารเกษ

ตร

เปน

สระข

นาด 5

,000

ลกบา

ศกเมต

ร โดย

ใหเกษ

ตรกร

สมทบ

คาใช

จายใ

นการ

ขดจา

ก เดม

สระล

ะ 2,

500

บาท

เปนส

ระละ

5,00

0 บา

ท ใน

พนทข

าดแค

ลนนา

เพอก

ารเกษ

ตรคว

รสรา

งอางเ

กบนา

ทกอา

เภอ

6. กา

รบรห

ารจด

การน

าใหกร

ะจาย

ทกพน

ทอยา

งเทาเท

ยม แล

ะตาม

ความ

จาเป

นของ

แตละ

พนท

โดยก

ารคา

นงถง

ประโย

ชนสว

นรวม

ใหชม

ชนมส

วนรว

มใน

การแ

สดงค

วามค

ดเหนแ

ละสร

างควา

มสมด

ลระห

วางก

ารใชน

าเพอ

การเก

ษตร อ

ปโภค

บรโภ

ค และ

เพออ

ตสาห

กรรม

7.

การพ

ฒนาแ

ละคม

ครอง

ทรพย

ากรก

ารผล

ตทาง

การเก

ษตร โ

ดยเฉพ

าะใน

เรองก

ารจด

สรรน

าใหกบ

เกษตร

กร จะ

ตองให

ความ

สาคญ

กบระ

บบกา

รจด

สรรน

าในไรน

า และ

โอกาส

ของเก

ษตรก

รในกา

รนาน

าชลป

ระทา

นมาใช

ประโย

ชน ท

งในเรอ

งทอส

งนาแ

ละบอ

เกบนา

ทเหม

าะสม

กบไรน

า

8.

การส

งเสรม

และพ

ฒนาพ

นทเกษ

ตรกร

รม โด

ยเฉพา

ะในเขต

พนทช

ลประ

ทาน

ใหเป

นระบ

บการ

ผลตแ

บบอน

ทรย

และส

นบสน

นเงน

ทนใน

ชวงร

ะยะ

ปรบเ

ปลยน

การผ

ลต จ

ากแบ

บพงพ

าสาร

เคม ม

าสระ

บบกา

รผลต

แบบอ

นทรย

เพอเป

นการ

สราง

แรงจ

งใจ ใน

การป

รบรป

แบบก

ารผล

ตสกา

รผลต

ทยงย

น แล

ะสอ

ดคลอ

งกบท

ศทาง

ความ

ตองก

ารขอ

งตลา

ดทงใน

และต

างปร

ะเทศ

อกทง

นาไป

สการ

ดแล แ

ละพฒ

นาพน

ทชลป

ระทา

น ให

เปนแ

หลงน

าทมก

ารปน

เปอน

สารเค

มลด

ลงใน

ระยะ

ยาว ร

วมถง

ยกระ

ดบคณ

ภาพช

วตขอ

งเกษต

รกรแ

ละปร

ะชาช

นในพน

ทใกล

เคยงให

ดขน

9. คว

รมกา

รจดท

าระบ

บขอม

ลทะเบ

ยนเกษ

ตรกร

ทอยใน

ระบบ

เกษตร

กรรม

ยงยน

ทสา

มารถ

ใชอางอ

งเพอป

ระกอ

บการ

จดทา

นโยบ

ายขอ

งรฐบ

าล ใน

การ

สงเสร

มและ

สนบส

นนกา

รพฒน

าเกษต

รกรร

มยงย

นในร

ปแบบ

ตางๆ

หน

วยงา

นทรบ

ผดชอ

บ

หนว

ยงาน

หลก ก

รมชล

ประท

าน กร

มทรพ

ยากร

นาบา

ดาลส

านกง

านปฏ

รปทด

นเพอก

ารเกษ

ตร ก

รมกา

รปกค

รองส

วนทอ

งถน

หนว

ยงาน

รอง ก

รมพฒ

นาทด

น กร

มสงเส

รมสห

กรณ

กรมป

าไม



- 99 -

- 99 -

แนวท

างกา

รพฒน

าภาย

ใตกล

ยทธท

2.3

: กา

รอนร

กษ ก

ารฟน

ฟ แล

ะการ

ใชปร

ะโยชน

จากท

รพยา

กรธร

รมชา

ตสงแ

วดลอ

มและ

คว

ามหล

ากหล

ายทา

งชวภ

าพเพ

อการ

เกษตร

จากก

ารรบ

ฟงคว

ามคด

เหนเ

กยวก

บปญห

า ควา

มตอง

การ แ

ละแน

วทาง

แกไข

ของเก

ษตรก

ร รวม

ทงผท

เกยว

ของใน

การจ

ดทาแ

ผนแม

บทเพ

อพฒน

าเกษ

ตรกร

รมระ

ดบจง

หวดข

องทก

จงหว

ดทวป

ระเท

ศโดย

ไดดา

เนนก

ารจด

ใหมเ

วทแส

ดงคว

ามคด

เหนเ

พอให

มสวน

รวมใ

นทกร

ะดบต

งแตร

ะดบต

าบล ร

ะดบอ

าเภอ

จนถง

ระดบ

จงหว

ด ประ

กอบด

วยผท

เกยวข

องทก

ภาคส

วนทง

ภาคร

าชกา

ร องค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

ผนาท

องถน

ภาค

เอกชน

ปรา

ชญชา

วบาน

องคก

รเกษต

รกร

รวมท

งประ

ชาชน

ทวไป

โดยท

กเวท

กาหน

ดใหม

เกษต

รกรใน

สดสว

นไมน

อยกว

ารอย

ละ ๘

๐ จา

กแผน

แมบท

ของท

กจงห

วดดง

กลาว

รวมท

งขอเ

สนอแ

นะจา

กคณ

ะกรร

มการ

ทเกย

วของ

ของส

ภาเกษ

ตรกร

แหงช

าตได

นามา

ประม

วลสร

ปเปน

แผนเพ

อพฒน

าและ

แกไขป

ญหา เ

กยวก

บการ

อนรก

ษ กา

รฟนฟ

และก

ารใช

ประโย

ชน

จากท

รพยา

กรธร

รมชา

ต สงแ

วดลอ

มและ

ความ

หลาก

หลาย

ทางช

วภาพ

เพอก

ารเกษ

ตร ด

งน

๑. สร

างระ

บบกา

รบรห

ารจด

การท

รพยา

กรธร

รมชา

ตอยา

งยงย

น วธ

ดาเนน

การ

1) ผล

กดนใ

หเกษต

รกรแ

ละชม

ชนได

มสวน

รวมใ

นการบ

รหารจ

ดการท

รพยา

กร ด

วยกา

ร 1.

1) อ

อกกฎ

หมาย

พรบ

. ภาค

ประช

าชนด

านสง

แวดล

อม ให

ความ

รกบป

ระชา

ชนแล

ะเสนอ

แกกฎ

หมาย

ใหปร

ะชาช

นมสท

ธฟอง

ผละเม

ด

ทส

รางม

ลภาว

ะ ทาล

ายสง

แวดล

อมได

ตามค

วามเห

มาะส

ม 1.2

) สงเส

รมให

ชมชน

มสวน

รวมใ

นการ

อนรก

ษสงแ

วดลอ

ม รว

มกบห

นวยง

านภา

ครฐแ

ละโรง

งานอต

สาหก

รรม

ในกร

ะบวน

การอ

นญาต

จดตง

โรงงาน

ใหมา

กขนก

วาทเ

ปนอย

1.3

) ปรบ

ปรงโค

รงสร

างอา

นาจให

เกษตร

กรมส

วนรว

มกบภ

าครฐ

ในกา

รแกไ

ขปญห

าการ

บกรก

ปาไม

แสวง

หาแน

วทางจ

ดการ

ใหคน

กบปา

อย

ดวยก

นแบบ

เกอกล

โดยไ

มตอง

ไลคน

ออกจ

ากปา

ชวยเห

ลอให

เกษตร

กรทอ

ยในพ

นทรอ

ยตอก

บผนป

าสาม

ารถป

ระกอ

บอาช

พ มค

วามม

นใจด

านคว

ามมน

คงใน

สทธ

ทดนท

ากนแ

ละมร

ายได

เพยง

พอ เพ

อใชเป

นแนว

รวมด

แลไม

ใหมก

ารบกร

กปาเพ

ม รว

มทงส

รางค

วามต

ระหน

กใหเ

หนปร

ะโยชน

ของป

าทมต

อชวต

เชน

ความ

เสยหา

ยจา

กภยธ

รรมช

าต ท

กรปแ

บบซง

ลวนม

เหตม

าจาก

การท

าลาย

ทรพย

ากรป

าไม

1.4) ส

งเสรม

การจ

ดการ

พนทช

ายฝง

โดยกา

รมสว

นรวม

ของช

มชน

เพอก

ารใชป

ระโยช

นทรพ

ยากร

และก

ารทา

ประม

งชาย

ฝงอย

างยงย

น 1.

5) ก

าหนด

สดสว

นการ

แบงป

นผลป

ระโย

ชนจา

กการ

ใชทร

พยาก

รธรร

มชาต

ในพน

ทใชป

ระโย

ชนหร

อพนท

สมปท

านให

กบชม

ชนตา

ม

คว

ามเห

มาะส

ม เชน

เปนจ

านวน

หน ห

รออต

ราสว

นตาม

ผลปร

ะกอบ

การ ฯ

ลฯ



- 100 -

- 100 -

๒) จด

ทาแผ

นทแน

วเขตท

ดนขอ

งรฐแ

ละเขตพ

นทอน

รกษใหเกด

ความชด

เจน ป

รบปร

งระบ

บการ

จดทา

ฐานข

อมลพ

นทปา

ไม

และก

ารใช

ปร

ะโยชน

ทดนใ

นเขต

อนรก

ษ ให

เปนม

าตรฐ

านทย

อมรบ

รวมก

น สา

มารถ

ตดตา

มตรว

จสอบ

การเป

ลยนแ

ปลงพ

นทปา

และก

ารใช

ประโย

ชนทด

นได ร

วมทง

ประก

าศเขต

ปาแล

ะทดน

สาธา

รณะท

าแนว

เขตแด

นและ

สรางค

วามร

ความ

เขาใจก

บประ

ชาชน

ใหชด

เจน

3) ดาเน

นการทว

งคนพ

นททถ

กบกรกไปแ

ลวทงหม

ดกลบ

คนโดยเรว

โดยด

าเนนก

ารกอ

นเปน

ลาดบ

แรกใ

นพนท

ปาบร

เวณทเ

ปนตน

นาลา

ธาร

จด

ใหมแ

ผนปฏ

บตกา

รขอค

นพนท

มกาห

นดเวล

าแลว

เสรจท

ชดเจน

ทาอย

างตอเน

อง รว

มทงจ

ดระเบ

ยบเรอ

งการบ

กรกพ

นทปา

อยางเ

ขมงวด

จรงจ

ง

หนวยงานรบผ

ดชอบ

กร

มปาไม

กรม

อทยา

นแหง

ชาต ส

ตวปา

และพ

นธพช

กรมท

รพยา

กรทา

งทะเล

และช

ายฝง

กรมค

วบคม

มลพษ

องคก

ารจด

การน

าเสย อ

งคกร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน

๒. พฒน

าการใชประโย

ชนจากท

รพยากรอยางมป

ระสท

ธภาพ

วธดาเนน

การ

๑) บ

รหาร

จดกา

รทรพ

ยากร

ปาไม

ใหมค

วามช

ดเจน

มการ

ใชประ

โยชนอ

ยางเห

มาะส

ม ดวย

การต

รวจส

อบทบ

ทวนพ

นทปา

รกรา

งทสม

ควรให

ประช

าชนไ

ดใชป

ระโยช

นเปนท

ดนทา

กน

2) กา

รตดไ

มทเจา

ของม

กรรม

สทธใน

ทดนถ

กตอง

ตามก

ฎหมา

ย ปลก

ขนใน

ทดนข

องตน

เอง คว

รมแน

วทางใ

หตดไ

มเพอใ

ชประ

โยชน

ไดอย

างถก

กฎหม

ายใน

แนวท

างทเ

หมาะ

สม

สนบส

นน พ

รบ.ธน

าคาร

ตนไม

(ฉบบ

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต)

รณรง

คประ

ชาสม

พนธเพ

อปลก

จตสา

นกกา

รอนร

กษสง

แวดล

อม แ

ละ

แสดง

ใหเห

นถงผ

ลกระ

ทบจา

กการ

ทาลา

ยสงแ

วดลอ

มของ

มนษย

3)

สงเสร

มใหม

การร

วมกล

มของ

ภาคเอ

กชนจ

ดตงบ

รษทเ

พอปล

กไมเศ

รษฐก

จ จดใ

หมกอ

งทนไ

มเศรษ

ฐกจเพ

อการ

สนบส

นนกล

มผปล

กไมเ

ศรษฐ

กจ

ในพน

ทเขต

สงเสร

ม โด

ยรฐร

วมมอ

กบบร

ษทเอก

ชนใน

รปแบ

บการ

ทาสญ

ญาเพ

อการ

สงเสร

มการ

ปลกไ

มในเ

ขตสง

เสรม

ซงบร

ษทเอก

ชนจะ

ทาสญ

ญาเชา

ทดนก

บเจา

ของท

ดนหร

อเกษต

รกรใน

เขตสง

เสรมเ

พอนา

มาปล

กไมเศ

รษฐก

จ เกษ

ตรกร

หรอเจ

าของ

ทดนอ

าจรบ

งานป

ลก ด

แลรก

ษาภา

ยใตค

าแนะ

นาแล

ะการ

จดกา

รโดย

บรษท

เอกช

นททา

สญญา

กบรฐ

ผลผ

ลตทไ

ดจะถ

กนาส

งกลม

ผใชว

ตถดบ

ไม ได

แก โร

งงาน

อตสา

หกรร

มไมป

ระเภ

ทตาง

ๆ ซง

จะเป

นการ

สงเส

รมให

ผลผล

ตภา

คอตส

าหกร

รมไม

เพมม

ากขน

และม

เสถยร

ภาพ

ยตกา

รตดไ

มจาก

ปาธร

รมชา

ต รฐจ

ะมภา

ษราย

ไดใน

ภาคป

าไมมา

กขน

สามา

รถนา

กลบม

าเปนก

องทน

สนบส

นนกา

รปลก

ไมเศร

ษฐกจ

ไดอย

างยงย

น


ดชอบ

กรมป

าไม กร

มอทย

านแห

งชาต

สตวป

าและ

พนธพ

ช องค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน



- 101 -

- 101 -

๓. วา

งระบบ

คมคร

อง ป

องกน

บรร

เทาปญ

หาผล

กระท

บทเกด

จากส

งแวด

ลอมแ

ละภย

ธรรม

ชาต

วธ

ดาเนน

การ

๑) บ

งคบใ

ชกฎห

มายต

าม พ

รบ.คม

ครอง

พนธพ

ชพนธ

สตวอ

ยางจ

รงจงแ

ละตอ

เนอง

2) รฐ

ตองจ

ดใหม

กองท

นชวย

เหลอ

เยยวย

าเกษต

รกรท

ไดรบ

ความ

เสยหา

ยเพรา

ะผลก

ระทบ

จากม

ลภาว

ะ แล

ะการ

ทาลา

ยธรร

มชาต

สงแว

ดลอม

กา

หนดใ

หมกา

รจดเก

บภาษ

สงแว

ดลอม

ทกาห

นดให

ผกอม

ลพษเ

ปนผร

บภาร

ะการ

เสยภา

ษ เชน

ผซอต

องจา

ยเพมส

าหรบ

บรรจ

ภณฑท

จะกล

ายเป

นขยะ

ใหตอ

งกาจ

ด ไม

สามา

รถสล

ายได

เองตา

มธรร

มชาต

เปนต

น แล

ะกาห

นดโท

ษอยา

งรนแร

งตอผ

ทกอใ

หเกด

มลพษ

ทาลา

ยสงแ

วดลอ

ม 3)

ควบ

คมกา

รปลอ

ยนาเส

ยจาก

โรงงา

นอตส

าหกร

รมลง

สแหล

งนาส

าธาร

ณะ ก

ารจด

การข

ยะชม

ชนทไ

มไดม

าตรฐ

าน โด

ยกาห

นดบท

ลงโท

ษ

ทร

นแรงแ

ละให

ชดเชย

ความ

เสยหา

ยใหกบ

ชมชน

และผ

ไดรบ

ผลกร

ะทบอ

ยางเห

มาะส

ม

4) สง

เสรมแ

ละสน

บสนน

การจ

ดการ

ดานส

ตวนา

พฒน

าศกย

ภาพก

ารผล

ตสตว

นาทง

ระบบ

แกไขร

ะเบยบ

การให

ความ

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

ผเลยง

สตว

นาทไ

ดรบผ

ลกระ

ทบจา

กภยธ

รรมชา

ต หร

อนาเน

าเสยให

ไดรบ

การช

วยเห

ลอใน

อตรา

ทเหม

าะสม

5)

ฟนฟ

ทรพย

ากรด

นทเสอ

มสภา

พ ให

มคณภ

าพเป

นประ

โยชนต

อการ

ผลตท

างการ

เกษตร

ดวย

การ

5.1

นอมน

าแนว

ทางต

ามพร

ะราช

ดารพ

ระบา

ทสมเด

จพระ

เจาอย

หวมา

ใชในก

ารพฒ

นาแล

ะแกป

ญหาด

นเสอม

โทรม

โดยก

าร

- สนบ

สนนร

ะบบเ

กษตร

อนทร

ยและ

การเก

ษตรท

ปลอด

ภย

- สงเส

รมกา

รจดต

งโรงงา

นผลต

ปยอน

ทรยใน

สถาบ

น เกษ

ตรกร

ใหแพ

รหลา

ยโดยร

ฐใหกา

รชวย

เหลออ

ดหนน

- วดค

าปรม

าณสา

รอาห

ารใน

ดนอย

างตอเน

อง

5.2

รณรง

ค ปร

ะชาส

มพนธ

ถงผล

กระท

บทเก

ดจาก

การเผ

าตอซ

ง เผา

ออย

เผาปา

ทกอ

ใหเก

ดมลภ

าวะแ

ละหม

อกคว

น หา

มาตร

การ

ลงโท

ษแกผ

ฝาฝน

บงคบ

ใชกฎห

มายอ

ยางจ

รงจงแ

ละสร

างแรงจ

งใจเป

นคาต

อบแท

นเกษ

ตรกร

ทลดก

ารเผา

ตอซง

เผาอ

อย

5.3 เร

งรดพฒ

นาแล

ะฟนฟ

คณภา

พดนเพ

อสนบ

สนนก

ารเพม

ประส

ทธภา

พ กา

รผลต

การเก

ษตรแ

ละคว

ามมน

คงทา

งอาห

าร โด

ยสงเส

รมแล

ะพฒ

นาระ

บบเกษ

ตรกร

รมยง

ยน แก

ไขปญห

าดนเค

ม ดนข

าดอน

ทรยว

ตถ แล

ะการช

ะลางพ

งทลา

ยของ

หนาด

น ดวย

เทคโน

โลยแล

ะนวต

กรรม

ทเหม

าะสม

อาท

การพ

ฒนา

พนธพ

ชทนเค

มทใชใ

นการฟ

นฟบา

รงดน

การใช

นาหม

กชวภ

าพแล

ะปยอ

นทรย

เพอเพ

มธาต

อาหา

รในดน

การป

ลกหญ

าแฝก

และก

ารปลก

พชคล

มดนเพ

อลดก

ารชะล

างพง

ทลาย

ของห

นาดน

เปนต

น



- 102 -

- 102 -

5.4

สงเส

รมกา

รทาว

จยเพ

อแกป

ญหาด

นเปร

ยว ด

นเคม

สนบ

สนนก

ารดา

เนนงาน

ของห

มอดน

อาสา

และส

งเสรม

ความ

รวมม

อระห

วาง

ภาคร

ฐ ภาค

วชาก

ารแล

ะภาค

เอกชน

ในกา

รพฒน

าเทคโ

นโลย

ถาย

ทอดอ

งคคว

ามร พ

ฒนาก

ระบว

นการ

สงเสร

มและ

การจ

ดการ

สราง

ศนยก

ารเรย

นรแล

ะบมเพ

าะเกษ

ตรกร

เพอให

สามา

รถนา

ความ

รและ

เทคโ

นโลย

การอ

นรกษ

ฟนฟบ

ารงด

น ไป

ใชประ

โยชนใ

นพนท

อยางไ

ดผล

๖) ฟ

นฟคณ

ภาพน

า เพอ

เพมป

ระสท

ธภาพ

การผ

ลตทา

งการ

เกษตร

และ

ปองก

นภย ด

วยกา

ร 6.

1 คว

บคมโ

รงงาน

อตสา

หกรร

มและ

สถาน

ประก

อบกา

รรวม

ทงกา

รสรา

งทอย

อาศย

ไมให

กดขว

างทางน

า 6.2

แกปญ

หานา

เสยดว

ยการก

าจดข

ยะมล

ฝอยส

งปฏก

ลททา

ลายค

ณภาพ

นา

7) ฟ

นฟทร

พยาก

รทางท

ะเลแล

ะชาย

ฝง

7.1 จด

ใหมร

ะบบก

ารจดก

ารรวม

ในกา

รจดก

ารทรพ

ยากร

ชายฝ

งทงด

านกา

รอนร

กษ กา

รทอง

เทยว แ

ละกา

รพฒน

าฟนฟ

ทรพย

ากรป

ระมง

7.2

สงเสร

มการ

ปลกป

าชาย

เลน ฟ

นฟแน

วปะก

ารง อ

นรกษ

แหลง

หญาท

ะเล แล

ะสาห

รายท

ะเล

7.3

สงเส

รมแล

ะอนร

กษพน

ธสตว

นาแล

ะปาช

ายเล

น สร

างจต

สานก

สาธา

รณะให

กบเกษ

ตรกร

และค

นในช

มชนต

ระหน

กถงก

ารใช

ทร

พยาก

รรวม

กน ๘)

ฟนฟ

ทรพย

ากรป

าไมทถ

กบกร

ก 8.1

จดให

มระบ

บจดก

ารรว

มในก

ารจด

การท

รพยา

กรปา

ไมทง

ดานก

ารอน

รกษ

การท

องเท

ยว แล

ะการ

พฒนา

ฟนฟท

รพยา

กรปา

ไม

8.2 สง

เสรมก

ารปล

กปาเพ

มควา

มหลา

กหลา

ยทางช

วภาพ

ทงชน

ดพรร

ณไม

และช

นดพน

ธสตว

ปา

8.3 สร

างจตส

านกส

าธาร

ณะให

กบเกษ

ตรกร

ในชม

ชนแล

ะเยาว

ชนให

ตระห

นกถง

การใช

ทรพย

ากรร

วมกน

หน

วยงานรบผ

ดชอบ

กร

ะทรว

งทรพ

ยากร

ธรรม

ชาตแ

ละสง

แวดล

อม กร

ะทรว

งการ

คลง ก

รมคว

บคมม

ลพษ

กรมโ

รงงาน

อตสา

หกรร

ม กรม

ประม

ง กรม

พฒนา

ทดน

กรม

วชาก

ารเกษ

ตร กร

มสงเส

รมกา

รเกษต

ร กรม

ปาไมก

รมทร

พยาก

รทางท

ะเลแล

ะชาย

ฝง อง

คการจ

ดการน

าเสย อ

งคกร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน



- 103 -

- 103 -

แนวท

างกา

รพฒน

าภาย

ใตกล

ยทธท

2.4

: การ

สงเสร

มและ

คมคร

องสท

ธเกษต

รกร แ

ละกา

รเพมส

ทธแล

ะบทบ

าทขอ

งเกษต

รกรท

เกย

วของ

กบกา

รทาก

น แล

ะการ

เขาถง

แหลง

ทรพย

ากรท

จาเปน

ตอกา

รประ

กอบก

ารเกษ

ตร

1. รา

งพระ

ราชบ

ญญตก

ารจด

สวสด

การเก

ษตรก

ร พ.ศ.

........

....

ประเท

ศไทย

เปนป

ระเท

ศเกษต

รกรร

ม ประ

ชากร

สวนใ

หญเป

นเกษต

รกร ท

าการ

ปลกพ

ช เลย

งสตว

และก

ารปร

ะมง เ

พอกา

รบรโภ

คภาย

ในปร

ะเทศ

และส

งออก

ตางป

ระเท

ศ เปน

ครวโล

ก สรา

งควา

มมนค

งดาน

อาหา

ร และ

มราย

ไดเขา

ประเท

ศ แตเก

ษตรก

รเองต

องแบ

กภาร

ะทเกด

จากภ

ยธรร

มชาต

โรคแ

มลงแ

ละอบ

ตภยต

างๆ

ซงเป

นทปร

ะจกษ

โดยท

วไปวา

เกษต

รกรไท

ยขาด

ความ

มนคง

ในชว

ต ไม

มหลก

ประก

นราย

ได ไม

มการ

คมคร

องสข

ภาพ

ฐานะ

ทางเศ

รษฐก

จอยใ

นระ

ดบลา

ง แมใ

นยาม

ชราภ

าพทพ

ลภาพ

หรอ

ถงแก

ความ

ตายก

ไมมห

ลกปร

ะกนต

อบแท

นแกเก

ษตรก

รเหลา

น ดง

นน เพ

อใหม

การจ

ดสวส

ดการ

แกเกษ

ตรกร

เกยวก

บกา

รดแล

สขภา

พ กา

รดารง

ชวต ก

ารประ

กนราย

ได กา

รจดบ

าเหนจ

บานา

ญ ตล

อดจน

สวสด

การอ

นๆ พ

รอมท

งการ

ใหมก

องทน

เพอก

ารน

จงเสน

อรางพ

ระรา

ชบญญ

ตน

สาระ

สาคญ

ของรา

งพระ

ราชบ

ญญต

วธกา

รดาเน

นงาน

1)

การจ

ดสวส

ดการ

เกษตร

กร กา

รจดส

วสดก

ารเกษ

ตรกร

ตองจ

ดใหเ

พยงพ

อทเป

นหลก

ประก

นควา

มมนค

งในอา

ชพขอ

งเกษต

รกรให

เหมา

ะสมก

บคว

ามเป

นอย ด

แลสข

ภาวะ

ยกฐา

นะทา

งเศรษ

ฐกจแ

ละสถ

านภา

พทางส

งคมข

องเกษ

ตรกร

1.1

) คณะ

กรรม

การส

วสดก

ารเกษ

ตรกร

คณ

ะกรร

มการ

สวสด

การเก

ษตรก

ร มหน

าท ก

าหนด

หลกเก

ณฑวธ

การแ

ละเงอ

นไขก

ารจด

สวสด

การเก

ษตรก

ร ออก

ระเบ

ยบ ข

อบงค

บ หร

อประ

กาศเ

กยวก

บการ

บรหา

รและ

การใช

จายเ

งนกอ

งทน

โดยค

วามเห

นชอบ

ของก

ระทร

วงกา

รคลง

ออกร

ะเบยบ

เกยวก

บกบก

ารสง

เสรมแ

ละสน

บสนน

การจ

ดสว

สดกา

รแกเก

ษตรก

ร, แล

ะกาก

บดแล

การจ

ดการ

กองท

นเบอง

ตน

1.2) ก

องทน

สวสด

การเก

ษตรก

ร ให

จดตง

กองท

นขน

กองท

นหนง

ในสา

นกงาน

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต

เรยกว

า “กอ

งทนส

วสดก

ารเกษ

ตรกร

” 1.3

) การ

บรหา

รกอง

ทนสว

สดกา

รเกษต

รกร

คณะก

รรมก

ารบร

หารก

องทน

สวสด

การเก

ษตรก

ร มหน

าท จด

ทาแผ

นการ

ใชจา

ยเงนก

องทน

บรห

ารกอ

งทนใ

หเปน

ไปตา

มระเบ

ยบท

คณะก

รรมก

ารกา

หนด,

ควบค

มการ

รบเงน

จายเง

น เกบ

รกษา

เงน กา

รจดห

าผลป

ระโยช

น แล

ะการ

จดกา

รกอง

ทน เป

นตน

หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต ก

ระทร

วงเกษ

ตรแล

ะสหก

รณ



- 104 -

- 104 -

2. ให

เกษตร

กรมโ

อกาส

เขาถง

แหลง

ทรพย

ากรท

ดน

วธดา

เนนงา

น 1)

ใหเกษ

ตรกร

สามา

รถทา

กนใน

ทดนแ

ละรว

มกบช

มชน

องคก

รปกค

รองส

วนทอ

งถนใ

นการ

ดแลร

กษาป

าไม

เนอง

จากใ

นเขต

พนทภ

เขา เช

น จง

หวดแ

มฮอง

สอน

และจ

งหวด

อนๆ

ซงพน

ทสวน

ใหญเ

ปนภเ

ขา เก

ษตรก

รทาก

นอยบ

รเวณเ

ขตปา

ไมมา

ยาวน

าน

พนทด

งกลา

วไมสา

มารถ

ออกเอ

กสาร

สทธท

ดน แต

เกษตร

กรปร

ะสงค

ขอสท

ธทาก

นประ

กอบอ

าชพเ

กษตร

กรรม

ในพน

ทดงก

ลาว แ

ละมส

วนรว

มกบภ

าคทเ

กยวข

องใน

การด

แลรก

ษาปา

ไมดว

ย ตาม

แนวท

าง ดง

น 1.

1) ให

มการ

แตงต

งคณะ

กรรม

การแ

กไขป

ญหาส

ทธทด

นทาก

นในบ

รเวณพ

นทปา

ไม โด

ยมผว

าราช

การจ

งหวด

เปนป

ระธา

น รว

มกบ

หนวย

งานท

เกยวข

องดา

นปาไม

หนว

ยงาน

ดานก

ารเกษ

ตร อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น แล

ะตวแ

ทนเกษ

ตรกร

ในพน

ท เพ

อรวม

กนกา

หนดแ

นวทา

งแกไ

ขปญห

าในพน

ททแต

กตางก

นในแ

ตละจ

งหวด

1.

2) กา

รสาร

วจพน

ททาก

นของ

เกษตร

กรรา

ยแปล

ง และ

พนทก

นเขต

เปนป

าชมช

นและ

เขตปา

สงวน

/ปาอ

นรกษ

โดยใ

หองค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

ไดแก

องค

การบ

รหาร

สวนต

าบล

(อบต.)

เทศบ

าล เป

นหนว

ยงาน

หลกร

บผดช

อบรว

มกบช

าวบา

นและ

หนวย

งานป

าไม เด

นสาร

วจพน

ททาก

นของ

เกษตร

กรรา

ยแปล

ง ใชเค

รอง G

PS จบ

พกด จ

ดทาแ

ผนทท

ากนร

ายแป

ลง พ

รอมส

ารวจ

จดทา

พนทเ

ขตปา

ชมชน

ทจะใช

ประโย

ชนรว

มกน

1.3)

องค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

ไดแก

องค

การบ

รหาร

สวนต

าบล

(อบต.)

/เทศบ

าลแล

ะหนว

ยงาน

ปาไม

หารอ

กาหน

ด กฎ

ระเบ

ยบ

ปองก

นมให

เกษตร

กรบก

รกปา

เพมจ

ากเขต

พนทซ

งสาร

วจไว

และก

าหนด

วธกา

รเขาใช

ประโย

ชน รว

มทงก

ารรว

มดแล

รกษา

ปาชม

ชนรว

มกน

1.4) ห

นวยง

านขอ

งรฐออ

กเอกส

ารสทธ

ใหเกษ

ตรกร

มสทธ

เขาทา

กนใน

เขตพน

ทปาด

งกลา

วไดตา

มควา

มเหมา

ะสม

เชน สท

ธทาก

น (สท

ก.)

1.5) ห

นวยง

านภา

ครฐส

ามาร

ถเขาไป

สงเสร

มอาช

พเกษ

ตรกร

รม เพ

อใหเกษ

ตรกร

มราย

ไดพอ

เพยง

ไมบก

รกปา

เพม

และส

ามาร

ถรวม

กนปร

บปรงส

รางระ

บบนา

เชน

ฝาย ส

ระเกบ

นาขน

าดเลก

สาหร

บทาก

ารเกษ

ตร

1.6) ก

ารดแล

เกษตร

กรให

มททา

กนในพ

นทไมม

เอกสา

รสทธ

จะตอ

งมกร

ะบวน

การด

าเนนก

ารอย

างเปน

ระบบ

และเป

นไปต

ามกฎ

หมาย

ทเกย

วของ

รวมท

งมคว

ามชด

เจนทง

ในระ

ดบนโ

ยบาย

และแ

นวทา

งปฏบ

ตของ

เกษตร

กร แล

ะเจาห

นาทผ

ปฏบต

งาน ท

งน เพ

อใหก

ารแก

ไขปญห

าการ

บกรก

ทดนข

องรฐ

แล

ะจดท

ดนทา

กนให

ผยาก

ไรเปน

ไปอย

างยงย

น



- 105 -

- 105 -

หนวย

งานร

บผดช

อบ

หนวย

งานหล

ก ผวา

ราชกา

รจงห

วด อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น อบ

ต./เทศ

บาล ส

านกง

านทร

พยาก

รธรรม

ชาตแ

ละสง

แวดล

อมจง

หวด ป

าไมจง

หวด

หวหน

าเขตป

าสงวน

แหงช

าต ห

วหนา

เขตพน

ทปาอ

นรกษ

หวห

นาเขต

รกษา

พนธส

ตวปา

หวห

นาอท

ยานแ

หงชา

ต/ ห

วหนา

เขตหา

มลาส

ตวปา

และ

หนวย

งานป

าไมท

เกยวข

องใน

พนท

หนวย

งานสน

บสนน

สานก

งานเกษ

ตรจง

หวด ส

านกง

านปศ

สตวจ

งหวด

สานก

งานปร

ะมงจ

งหวด

สถาน

พฒนา

ทดน

การค

าภาย

ในจง

หวด

รวมก

บ

สภาเก

ษตรก

รจงห

วดแล

ะสาน

กงาน

สภาเก

ษตรก

รจงห

วด

2) ดา

เนนกา

รปรบ

ปรงแ

กไขกฎ

หมาย

ระเบย

บ หร

อคาส

งทเกย

วของ

กบสท

ธในทด

นเพอก

ระจา

ยและ

คมคร

องสท

ธใหแก

เกษตร

กร

2.1)

กฎห

มายท

ควรป

รบปร

งเพอก

ระจา

ยสทธ

ในทด

นใหแ

กเกษต

รกร เ

ชน พ

ระรา

ชบญญ

ตการ

หวงห

ามทด

นรกร

างวา

งเปลา

อนเป

นสม

บตขอ

งแผน

ดน พ

.ศ. 2

428

พระร

าชกฤ

ษฎกา

กาหน

ดเขตห

วงหา

มทดน

ในทอ

งท จ

านวน

4 ฉบ

บ คอ

ประ

กาศท

วไปเม

อป พ

.ศ. 2

480

พ.ศ.

2483

และ

พ.

ศ. 24

88 ป

ระมว

ลกฎห

มายท

ดน พ

.ศ. 2

497

พระร

าชบญ

ญตจด

ทดนท

ากนเ

พอกา

รครอ

งชพ

พ.ศ.

2511

พระ

ราชบ

ญญตจ

ดรปท

ดน พ

.ศ. 2

517

พระร

าชบญ

ญตทด

นเพอเก

ษตรก

รรม พ

.ศ. 2

518

พระร

าชบญ

ญตกา

รผงเม

อง พ

.ศ. 2

518

พระร

าชบญ

ญตทร

าชพส

ด พ.ศ

. 251

8 พร

ะราช

บญญต

การเช

าทดน

เพอเก

ษตรก

รรม พ

.ศ. 2

524

พระร

าชบญ

ญตพฒ

นาทด

น พ.ศ

.... ระ

เบยบส

านกน

ายกร

ฐมนต

รวาด

วยกา

รบกร

กทดน

ของรฐ

พ.ศ.

253

6 2.

2) อ

อกกฎ

หมาย

ระเบ

ยบหร

อคาส

ง กาห

นดเพ

ดานถ

อครอ

งทดน

จานว

นทเห

มาะส

มสอด

คลอง

กบพน

ทการ

เกษต

รทมจ

ากด

เพ

อกระ

จายโ

อกาส

ใหเก

ษตรก

รราย

ยอยส

ามาร

ถถอค

รองท

ดนได

โดยผ

ครอบ

ครอง

ตองน

าทดน

ไปใช

ประโ

ยชน

หากป

ลอยใ

หทงร

างตอ

งเสยภ

าษทด

นอตร

าสง

เพอห

ยดยง

การซ

อทดน

เพอเก

งกาไร

ทาให

ราคา

ทดนล

ดลง

2.3)

ใหผแ

ทนเก

ษตรก

รมสว

นรวม

เปนค

ณะกร

รมกา

รตาง

ๆ ทเ

กยวก

บการ

คมคร

องสท

ธและ

เขาถ

งแหล

งทรพ

ยากร

ทจาเป

นตอ

กา

รประ

กอบก

ารเกษ

ตร เช

น คณ

ะกรร

มการ

คมคร

องผบ

รโภคร

ะดบจ

งหวด

คณะ

กรรม

การร

วมภา

ครฐแ

ละเอก

ชน เพ

อแกไ

ขปญห

าทาง

เศรษฐ

กจ (ก

รอ.)

และ

คณะก

รรมก

ารผง

เมองจ

งหวด

เปนต

น 3)

แกไขก

ฎระเบ

ยบให

เกษตร

กรทท

าอาช

พเกษต

รกรรร

ม มสท

ธเทาเท

ยมกน

ในกา

รขนท

ะเบยน

เพอเข

าถงแ

หลงท

นและ

รบกา

รสนบ

สนนจ

ากภา

ครฐ

ปรบป

รงแกไข

กฎ/ระ

เบยบ

ของห

นวยง

านรา

ชการ

เพอเป

ดโอก

าสให

เกษตร

กรรา

ยยอย

สามา

รถเขา

ถงกา

รสนบ

สนนแ

ละกา

รชวย

เหลอ

จากภ

าครฐ

ไดอย

างเท

าเทยม

กน เช

น สา

มารถ

รบกา

รชวย

เหลอ

กรณเ

กดคว

ามเสย

หายจ

ากภย

พบต

และส

ามาร

ถรบก

ารชว

ยเหลอ

โครง

การต

ามนโ

ยบาย

ของร

ฐในด

านรา

คาตล

าดผล

ผลต

เปนต

น โด

ยเปนก

ารทา

การเก

ษตรท

อยใน

พนทท

มเอกส

ารสท

ธ หรอ

เปนพ

นททไ

ดรบอ

นญาต

ใหเขา

ทาปร

ะโยชน

เพอไ

มใหเ

กดกา

รบกร

กทาล

ายปา

พนทป

าไมเป

ลยนแ

ปลงพ

นทไป

เปนพ

นทเกษ

ตรกร

รม



- 106 -

- 106 -

4) เผ

ยแพร

ขอมล

ขาวส

ารอง

คควา

มร เพ

อใหเก

ษตรก

รสาม

ารถพ

ทกษส

ทธขอ

งตน

เผยแพ

รขอม

ลขาว

สารอ

งคคว

ามรเพ

อใหเ

กษตร

กรรเท

าทนส

ามาร

ถพทก

ษสทธ

ของต

นเอง

เชน

ความ

รดาน

การพ

จารณ

าคณภ

าพปจ

จยกา

รผลต

เบอง

ตนกอ

นตดส

นใจซ

อ ไดแ

ก การ

ตรวจ

ดฉลา

กสนค

า กา

รรบร

องมา

ตรฐา

นสนค

า สมต

รวจค

ณภาพ

สนคา

เชน

ความ

ออกข

องเมล

ดพนธ

ลกษ

ณะแล

ะคณภ

าพขอ

งปยเค

ม สาร

เคมปอ

งกนก

าจดโ

รคแม

ลงศต

รพช ต

ลอดจ

นราค

าสนค

าทสง

กวาป

กต กา

รแจง

รองเร

ยนตอ

คณะก

รรมก

ารคม

ครอง

ผบรโภ

คในจ

งหวด

และห

นวยง

าน

ทรบผ

ดชอบ

นอก

จากน

นควร

ถายท

อดคว

ามรด

านกฎ

หมาย

ทเกย

วของ

กบกา

รเกษต

ร เปน

ตน

หนวย

งานร

บผดช

อบ ก

รมปา

ไม กร

มอทย

านแห

งชาต

สตวป

าและ

พนธพ

ช กรม

โยธา

ธการ

และผ

งเมอง

กรมธ

นารก

ษ สา

นกงาน

การป

ฏรปท

ดนเพ

อเกษต

รกรร

ม กร

มทดน

กรมส

งเสรม

การเก

ษตร ก

รมวช

าการ

เกษตร

คณะก

รรมก

ารคม

ครอง

ผบรโภ

ค 3.

รางพ

ระรา

ชบญญ

ตการ

สงเสร

ม คม

ครอง

และพ

ฒนาร

ะบบก

ารเกษ

ตรแบ

บพนธ

สญญา

ทเปนธ

รรม

พ.ศ..

........

......

รางพ

ระรา

ชบญญ

ตฉบบ

น มว

ตถปร

ะสงค

เพอส

งเสรม

ใหมก

ารพฒ

นาระ

บบกา

รเกษต

รแบบ

พนธส

ญญาท

เปนธ

รรมต

อเกษ

ตรกร

ผบร

โภค

ชมชน

และ

ภา

คธรก

จ ผปร

ะกอบ

การ,

สงเสร

มการ

รวมก

ลมแล

ะพฒน

าศกย

ภาพข

องเกษ

ตรกร

ทจะเข

าสระ

บบเกษ

ตรแบ

บพนธ

สญญา

, ปอง

กนกา

รผกข

าดพน

ธ ปจจ

ยการ

ผลต

เงนทน

เทคโ

นโลย

การผ

ลต แล

ะตลา

ดสนค

าทางก

ารเกษ

ตร

สาระ

สาคญ

ของรา

งพระ

ราชบ

ญญตก

ารสง

เสรม

คมคร

อง แล

ะพฒน

าระบ

บแบบ

พนธส

ญญาท

เปนธ

รรม

พ.ศ....

.......ม

ดงน

- เสน

อใหมค

ณะกร

รมกา

รกาห

นดนโ

ยบาย

และแ

นวทา

งการ

สราง

ความ

เปนธ

รรมแ

กเกษต

รกรใน

ระบบ

พนธส

ญญา ม

หนาท

จดทา

นโยบ

ายเสน

อคณ

ะรฐม

นตร ป

ฏรปก

ฎหมา

ยทสร

างผลก

ระทบ

ทไมเป

นธรร

ม - เ

สนอใ

หมคณ

ะกรร

มการ

สญญา

การผ

ลตสน

คาอต

สาหก

รรมท

างกา

รเกษต

ร เพอ

ทาหน

าท ให

ความ

เหนแ

กรฐม

นตรใน

เรองก

ารตร

าพระ

ราช

กฤษฎ

กา แ

ละกา

รออก

กฎกร

ะทรว

งตาม

พระร

าชบญ

ญตน

ศกษา

รวบร

วมจด

ทารา

ยงาน

สถาน

การณ

ปญหา

ควา

มไมเ

ปนธร

รมทเ

กดจา

กสญญ

าการ

ผลตส

นคา

อตสา

หกรร

มทาง

การเก

ษตร ร

วมถง

ผลกร

ะทบแ

ละแน

วทาง

แกไข

หรอป

องกน

เรองด

งกลา

วเสนอ

คณะร

ฐมนต

ร, กา

หนดร

ปแบบ

สญญา

การผ

ลตสน

คาอต

สาหก

รรมท

างกา

รเกษต

รทเป

นธรร

ม, รว

มทงด

าเนนก

ารแก

ปญหา

เมอเกด

การเอ

าเปรย

บคสญ

ญาอย

างไมเป

นธรร

ม - เ

สนอให

มสาน

กงาน

กาหน

ดนโยบ

ายแล

ะกาก

บดแล

ระบบ

การผ

ลตทา

งการ

เกษตร

แบบพ

นธสญ

ญาให

เกดคว

ามเป

นธรร

ม โด

ยเปนห

นวยง

านขอ

งรฐ

ทไมเป

นสวน

ราชก

ารแล

ะไมเป

นรฐว

สาหก

จ มฐา

นะเป

นนตบ

คคล ม

หนาท

รบผด

ชอบง

านธร

การข

องคณ

ะกรร

มการ

ฯ - ส

งเสรม

และพ

ฒนาให

เกษตร

กรภา

ยใตระ

บบกา

รเกษต

รแบบ

พนธส

ญญาจ

ดทาท

ะเบยน

รวมก

ลม แล

ะจดท

าแผน

เพอพ

ฒนาศ

กยภา

พของ

เกษตร

กร



- 107 -

- 107 -

- ใหอ

งคกร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน สภ

าเกษต

รกรใน

ระดบ

จงหว

ด แล

ะสาน

กงาน

กาหน

ดนโย

บายฯ

มบท

บาทห

นาท

กาหน

ดเขตพ

นทเห

มาะส

มใน

การด

าเนนก

ารผล

ต, จด

ทาทะ

เบยน

กลมเ

กษตร

กร, ป

ระสา

นใหเ

กดกา

รทาส

ญญาร

ะหวา

งเกษต

รกรก

บผปร

ะกอบ

การ โ

ดยใช

แบบส

ญญาท

กาหน

ด ทง

น ผป

ระกอ

บการ

ตองรว

มรบผ

ดชอบ

ความ

เสยหา

ยตอส

ภาพแ

วดลอ

มทเกด

จากก

ารผล

ตตาม

พนธส

ญญา

หนวย

งานร

บผดช

อบ ส

ภาเกษ

ตรกร

แหงช

าต

4. ให

มการ

พฒนา

ศกยภ

าพเกษ

ตรกร

กรยา

กจนต

ามแน

วเกษต

รกรร

มยงย

น

เกษตร

กรทม

รายได

ตากว

าเสนค

วามย

ากจน

เปนผ

ขาดโ

อกาส

ในกา

รเขาถ

งทรพ

ยากร

การผ

ลต เช

น ทด

นทาก

น แห

ลงนา

เงนท

น เคร

องมอ

อปกร

ณ ดง

นน

เกษตร

กรยา

กจน

จานว

น 1.7

45 ลา

นครว

เรอน

ซงอย

างนอ

ยครง

หนงข

องจา

นวนเ

กษตร

กรยา

กจนด

งกลา

ว ควร

ไดรบ

การส

งเสรม

และพ

ฒนาศ

กยภา

พใหส

ามาร

ถพง

ตนเอง

ไดอย

างยงย

น โด

ย

วธดา

เนนกา

ร 1)

จดทา

ทะเบ

ยนเก

ษตรก

รยาก

จนใน

จงหว

ด แล

ะใหเ

กษตร

กรมโ

อกาส

รวมส

ารวจ

ศกษ

าขอม

ลพนฐ

านสภ

าพเศร

ษฐกจ

ของค

รวเรอ

นตนเ

อง

เพอร

วายน

อยจด

ใดมศ

กยภา

พและ

ปญหา

ดานก

ารเกษ

ตรอย

างไร

2) เก

ษตรก

รมโอ

กาสร

บองค

ความ

รในก

ารกา

หนดแ

นวทา

งการ

ผลต

การต

ลาดข

องตน

เองใน

อนาค

ต โด

ยเฉพ

าะอง

คควา

มรกา

รผลต

ตา

มแนว

ปรชญ

าของ

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

ตลอ

ดจนก

ารปร

บเปล

ยนพน

ทบางส

วนทม

ศกยภ

าพไป

ผลตส

นคาเก

ษตรท

ใหผล

ตอบแ

ทนสง

กวา

3) กา

รสรา

งควา

มเขมแ

ขงรว

มกนด

าเนนก

จกรร

มกลม

เชน

การผ

ลตปจ

จยกา

รผลต

รวมซ

อ แปร

รป รว

มขาย

ผลผล

ต 4)

หนว

ยงาน

ภาคร

ฐสนบ

สนนส

รางโอ

กาสใ

หเกษ

ตรกร

โดยส

นบสน

นปจจ

ยการ

ผลต

เครอ

งจกร

อปกร

ณ แห

ลงนา

ตลอ

ดจนแ

หลงต

ลาด

โดยเก

ษตรก

รมสว

นรวม

สมทบ

เพอให

เกดคว

ามรส

กเปนเจ

าของ

และเก

ดควา

มยงย

นในอ

นาคต



- 108 -

- 108 -


ดชอบ

หน

วยงาน

หลก

สานก

งานปล

ดกระ

ทรวง

เกษตร

และส

หกรณ

หน

วยงาน

สนบส

นน สภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ต สภา

เกษตร

กรจง

หวด ส

านกง

านสภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ต สาน

กงาน

สภาเก

ษตรก

รจงห

วด อง

คกรเอ

กชนท

ดาเนน

การ

เกษตร

ตามแ

นวเศร

ษฐกจ

พอเพ

ยง พ

อคาเอ

กชนร

วมกบ

หนวย

งานรา

ชการ

กรมส

งเสรม

การเก

ษตร ก

รมปศ

สตว ก

รมปร

ะมง ก

รมพฒ

นาชม

ชน ก

รมสง

เสรมส

หกรณ

กร

มตรว

จบญช

สหกร

ณ กร

มการค

าภาย

ใน สา

นกงาน

การป

ฏรปท

ดนเพ

อเกษต

รกรรม

และห

นวยง

านปา

ไม กร

มอทย

านแห

งชาต

สตวป

าและ

พนธพ

ช 5.

หนว

ยงาน

ภาครฐส

นบสน

นใหต

วแทน

เกษต

รกรม

สวนร

วมเปนค

ณะกรรม

การตางๆ ทเกย

วของกบ

การคมค

รองสทธ

และการเข

าถงแหล

งทรพย

ากรทจาเปนต

อการปร

ะกอบ

อาชพ

การเก

ษตร เ

ชน คณ

ะกรร

มการ

คมคร

องผบ

รโภคร

ะดบจ

งหวด

คณะก

รรมก

ารรว

มภาค

รฐแล

ะเอกช

น เพ

อแกไ

ขปญห

าทา

งเศรษ

ฐกจ (

กรอ.)

คณะก

รรมก

ารผง

เมองจ

งหวด

เปนต

น



- 109 -

- 109 -

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 3

: การ

พฒนา

ประส

ทธภา

พการ

ผลตแ

ละกา

รรกษา

เสถยร

ภาพด

านรา

คาสน

คาเกษ

ตร

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

3.1

: กา

รสรา

งควา

มเปน

ธรรม

ดานร

าคา

ผลผล

ตทาง

เกษตร

กรรม

โดย

คานง

ถงกา

รสงเส

รมให

สนคา

เกษตร

ไดรบผ

ลตอบ

แทน

สงสด

เกษ

ตรกร

สามา

รถลด

ตนทน

เพมผ

ลผลต

และค

ณภาพ

ความ

ปลอด

ภยขอ

งผลผ

ลต

และส

ามาร

ถกระ

จายก

ารเกบ

เกยว

ผลผล

ตออก

สตลา

ดอยา

งเหมา

ะสม

เพอให

เกดเสถ

ยรภา

พเชง

ปรมา

ณ ม

ผลผล

ตในต

ลาดเห

มาะส

ม ไมม

ากหร

อนอ

ยเกนไ

ปในแ

ตละช

วงระย

ะเวลา

เกษตร

กรสา

มารถ

แปรร

ปผลผ

ลต เพ

อสร

างมลค

าเพม แ

ละมช

องทา

งการ

ตลาด

จา

หนาย

ผลตภ

ณฑแป

รรปใ

นระด

บราค

าทส

งขน

มราย

ไดเพ

มขน

โดยปร

บเปลย

นจา

กการ

ทากา

รเกษต

รทขา

ยผลผ

ลตใน

รปวต

ถดบท

ไดรา

คาตา

เปนก

ารทา

เกษตร

อตสา

หกรร

มทมก

ารเชอ

มโยง

ตงแต

การ

ผลต ก

ารแปร

รป จน

ถงกา

รตลา

ด อยา

งคร

บวงจ

ร

ตน

ทนกา

รผลต

ทลดล

ง ผลต

ภาพ

การผ

ลต แล

ะคณภ

าพคว

ามปล

อดภย

ของผ

ลผลต

ทเพม

ขน

สน

คาเกษ

ตรแล

ะผลต

ภณฑ

การเก

ษตรท

มศกย

ภาพ

อาท

ขาว

ยางพ

ารา ป

าลมน

ามน

มน

สาปะ

หลงโร

งงาน

ออยโร

งงาน

และ

ขาวโพ

ดเลยง

สตว ไ

ดรบก

ารพฒ

นาสร

ะบบเ

กษตร

อตสา

หกรร

มทมก

ารดา

เนนงาน

เชอมโ

ยงเป

นระบ

บครบ

วงจร

ตงแต

การผ

ลต กา

รแปร

รป

จนถง

การต

ลาด

โครงก

ารท

1 โค

รงการ

พฒนา

SM

E เกษ

ตร

กระท

รวงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ/

กร

ะทรว

งพาณ

ชย/

กระท

รวงอ

ตสาห

กรรม

กร

ะทรว

งมหา

ดไทย/

กร

ะทรว

งการ

คลง/

ธนาค

ารเพ

อการ

เกษตร

และ

สหกร

ณการ

เกษตร

/ สภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ต



- 110 -

- 110 -

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

3.2

: กา

รคนค

วา วจ

ย แล

ะพฒน

าภม

ปญญา

พนธก

รรมพ

ชแล

ะสตว

ทองถ

น นว

ตกรร

ม เท

คโนโ

ลยท

เหมาะ

สม แล

ะการ

ถายท

อดอง

คควา

มร

ทไดจ

ากกา

รคน

ควาว

จยแล

ะพฒ

นา เพ

อปร

ะโยชน

ทาง

เกษตร

กรรม

และ

เกษตร

อตสา

หกรร

ม

คม

ครอง

และร

กษาภ

มปญญ

าทาง

การเก

ษตร พ

นธกร

รมพช

และ

พนธก

รรมส

ตวทอ

งถนใ

หคงอ

ยเปน

สมบต

ของป

ระเท

ศไทย

ตลอด

ไป

ปองก

นไมใ

หชาว

ตางช

าตฉว

ยโอกา

สนา

ไปใชป

ระโยช

นในเช

งพาณ

ชย

ทบ

ทวนท

ศทางก

ารวจ

ยดาน

การเก

ษตรให

สามา

รถตอ

บสนอ

งควา

มได

เปรย

บในก

ารผล

ตเพอก

ารแข

งขน

ของส

นคาเก

ษตรไท

ยสตล

าดโลก

ถายท

อดเท

คโนโ

ลยเพ

อเพมค

ณภาพ

ประส

ทธภา

พการ

ผลตท

างการ

เกษตร

และเก

ษตรอ

ตสาห

กรรม

มล

คาสน

คาเกษ

ตรแล

ะผลต

ภณฑ

เพมข

น

รอยล

ะของ

ผลงาน

วจยภ

าครฐ

ดาน

การเก

ษตร ถ

กนาไป

สการ

ปฏบต

จรง

เปนร

ปธรร

ม

โครงก

าร ๑

: โครงก

ารสราง

มลคา

เพมจ

ากทน

ทางวฒ

นธรรม

และภ

มปญญ

าทางก

ารเกษ

ตร

เพอพ

ฒนาภ

าคเกษ

ตรแล

ะอต

สาหก

รรมเกษ

ตร

-กระท

รวงเกษ

ตรแล

ะสห

กรณ

-กระท

รวงอต

สาหก

รรม

-กระท

รวงทร

พยาก

รธรรม

ชาตแ

ละสง

แวดล

อม

-กระท

รวงพา

ณชย

-กระท

รวงมห

าดไท

ย



- 111 -

- 111 -

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

3.3

: กา

รสรา

งเครอ

ขาย

องคก

รเกษต

รกร

เชอมโ

ยงแล

ะพฒน

าคว

ามรว

มมอใน

ดาน

การผ

ลตทา

งเกษ

ตรกร

รม กา

รแป

รรป

การต

ลาด

และก

ารบร

โภคเพ

อกา

รยงช

พ ระ

หวาง

เครอข

ายอง

คกร

เกษตร

กรกบ

ภาคร

ฐแล

ะเอกช

น

กล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

รในพน

ทมคว

ามเขม

แขง ส

ามาร

ถดาเน

นกจก

รรม

พฒนา

แกไขป

ญหาด

านกา

รเกษต

รแก

เกษตร

กรสม

าชกต

อเนอง

ในแน

วราบ

รวมก

บภาค

ภาคส

วนตา

งๆ

มก

ารเชอ

มโยง

เครอข

ายกล

ม/อง

คกร

เกษตร

กรรา

ยสนค

าเกษต

รในแน

วตง

จากร

ะดบห

มบาน

สอาเภ

อ จงห

วด

และร

ะดบช

าต

มก

ารจด

ตงกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

รราย

ชนดส

นคาเก

ษตรร

ะดบห

มบาน

หรอ

ตาบล

หรอ

อาเภอ

ไดไม

ตากว

ารอย

ละ

70 ขอ

งเปาห

มาย

มก

ารจด

ตงคณ

ะกรร

มการ

รวมจ

ดทา

แผน

และร

วมดา

เนนกา

รตาม

แผนธ

รกจ

เชอมโ

ยงสง

ขนระ

ดบจง

หวดไ

ดไมต

ากวา

รอยล

ะ 70

ของเป

าหมา

ย

มการ

จดตง

คณะก

รรมก

ารรา

ยชนด

สนคา

เกษตร

เชอมโ

ยงจา

กระด

บจงห

วดสร

ะดบป

ระเท

ศอยา

งนอย

5 ชน

ดสน

คาเกษ

ตร แล

ะมกา

รรวม

ดาเนน

ธรกจ

/กจก

รรมพ

ฒนาแ

กไขปญ

หาใน

ระดบ

ประเท

ศอยา

งนอย

4 ชน

ดสนค

าเกษ

ตร

ใน

พนทเ

ปาหม

ายหม

บานห

างไกล

พนท

เขตคว

ามมน

คงเกษ

ตรสา

มารถ

รวมต

วจด

ตงกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

ร ไดไ

มตา

กวาร

อยละ

70

ของจ

านวน

หมบา

นเป

าหมา

ย แลว

กลม/

องคก

รสาม

ารถดา

เนนธร

กจ/ก

จกรร

มใหบ

รการ

ชวยให

จา

นวนเก

ษตรก

รไมตา

กวาร

อยละ

70

สามา

รถลด

รายจ

าย เพ

มราย

ได

โครงก

ารท 1

: โครงก

ารสราง

ความ

เขมแข

งของ

กลม/

องคก

รเกษ

ตรกร

รายชน

ดสนค

า โคร

งการท

2 : โค

รงการส

รางคว

ามเขม

แขงข

องกล

ม/อง

คกร

เกษตร

กรในก

ารใชข

อมลร

วมวาง

แผนพ

ฒนาพ

นท

กระท

รวงเกษ

ตรกร

และ

สหกร

ณกระ

ทรวงพ

าณชย

กร

ะทรวง

มหาด

ไทย

กร

ะทรวง

อตสา

หกรรม

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต

ภาคเอ

กชน

กระท

รวงเกษ

ตรกร

และ

สหกร

ณกระ

ทรวงพ

าณชย

กร

ะทรวง

มหาด

ไทย

กร

ะทรวง

อตสา

หกรรม

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต

ภาคเอ

กชน



- 112 -

- 112 -

แนวท

างกา

รพฒน

า แน

วทาง

การพ

ฒนาภ

ายใต

กลยท

ธท 3

.1 : ก

ารสร

างคว

ามเป

นธรร

มดาน

ราคา

ผลผล

ตทาง

เกษตร

กรรม

โดยค

านงถ

งการ

สงเสร

มให

สนคา

เกษตร

ไดรบ

ผลตอ

บแทน

สงสด

๑. กา

รพฒน

าเกษต

รอตส

าหกร

รม เช

อมโยง

ตงแต

การผ

ลต กา

รแปร

รป จน

ถงกา

รตลา

ด

ขนตอ

น/วธ

ดาเนน

การ

ขนท

๑ (ป

๒๕๖

๐-๒๕

๖๒)

จดทา

โครง

การน

ารอง

การ

พฒนา

เกษตร

อตสา

หกรร

ม สา

หรบพ

ชเศรษ

ฐกจท

มศกย

ภาพ

อาท

ขาว ย

างพา

รา

ปา

ลมนา

มน มน

สาปะ

หลงโร

งงาน

ออยโร

งงาน

และข

าวโพ

ดเลยง

สตว เ

พอยก

ระดบ

การผ

ลตทา

งการ

เกษตร

สรางเ

สถยร

ภาพร

าคาผ

ลผลต

และผ

ลตภณ

ฑการ

เกษตร

แล

ะราย

ไดขอ

งเกษต

รกร แ

ละเสร

มสรา

งขดค

วามส

ามาร

ถในกา

รแขง

ขนขอ

งสนค

าและ

ผลตภ

ณฑกา

รเกษต

รของ

ประเท

ศไทย

ในตล

าดโลก

วธ

ดาเนน

งาน

กา

รสรา

งควา

มเปน

ธรรม

ดานร

าคาผ

ลผลต

ควร

พจาร

ณามา

ตรกา

รหรอ

แนวท

างเพ

อใหเ

กดกา

รขบเ

คลอน

เกษตร

พนธส

ญญาท

สามา

รถพฒ

นาศก

ยภาพ

ของเก

ษตรก

รใหกล

ายเป

นหนส

วนธร

กจ แ

ละได

รบคว

ามเป

นธรร

ม รว

มทงม

การป

รบรป

แบบก

ารผล

ตจาก

การผ

ลตเป

นวตถ

ดบเป

นการ

ผลตส

นคาท

มศก

ยภาพ

สง ห

รอเป

นสนค

าเกษต

รทมศ

กยภา

พและ

มโอก

าสทา

งการ

ตลาด

เพอย

กระด

บควา

มสาม

ารถใ

นการ

แขงข

น แล

ะสงเส

รมให

เกษตร

กรสา

มารถ

ตอยอ

ดการ

ผลตส

นคาข

นสดท

าย เพ

อจาห

นายให

กบผบ

รโภคโ

ดยตร

งเพอแ

กไขปญ

หากา

รถกพ

อคาค

นกลา

งกดร

าคา

ดา

เนนก

ารปร

บเปล

ยนยก

ระดบ

การท

าการ

เกษตร

ของเก

ษตรก

รในปจ

จบน

จากเก

ษตรก

ร ซงโด

ยสวน

ใหญท

าการ

ผลตแ

ลวขา

ยผลผ

ลตใน

รปวต

ถดบท

ไดรา

คาตา

มรา

ยไดน

อย ไม

เพยง

พอตอ

คาใช

จาย แ

ละกา

รลงท

นรอบ

การผ

ลตตอ

ไป ให

เปนเ

กษตร

กรทท

าการ

ผลต

แลวส

ามาร

ถแปร

รปผล

ผลตเพ

อเพม

มลคา

และจ

าหนา

ยเปนผ

ลตภณ

ฑแปร

รปทไ

ดราค

าสงข

น มร

ายได

เพมข

น เป

นการ

ยกระ

ดบเกษ

ตรกร

ใหเป

นเกษ

ตรกร

ทเปน

“ผปร

ะกอบ

การเก

ษตรอ

ตสาห

กรรม

” ซง

มการ

ดาเนน

งานเชอ

มโยง

เปนร

ะบบค

รบวง

จร ต

งแตก

ารผล

ต การ

แปรร

ป จน

ถงกา

รตลา

ด โดย

มวธด

าเนนง

านแต

ละรา

ยสนค

าและ

ผลตภ

ณฑกา

รเกษต

ร ดงน



- 113 -

- 113 -

(๑

) จดป

ระชม

ชแจง

เกษตร

กร แล

ะภาค

สวนท

เกยวข

อง ท

งภาค

รฐ ภ

าคเอก

ชน สถ

าบนก

ารศก

ษา/วจ

ย สถา

บนกา

รเงน

และท

เกยวข

องอน

ๆ ใหม

ความ

เขาใจใ

นแนว

ทางก

ารพฒ

นายก

ระดบ

การท

าการ

เกษตร

ของเก

ษตรก

รในปจ

จบน

ใหเป

นการ

ทาเกษ

ตรอต

สาหก

รรม

(๒

) ศกษ

า วเคร

าะห

กาหน

ดประ

เภทขอ

งการ

เกษตร

ทมศก

ยภาพ

ความ

พรอม

จะพฒ

นายก

ระดบ

เปน

“เกษต

รอตส

าหกร

รม” ใ

นเขต

พนท

ตางๆ

ทวป

ระเท

ศ โด

ยอาจ

กาหน

ดประ

เภทข

องกา

รเกษต

รทมศ

กยภา

พควา

มพรอ

มเปนก

ลมพน

ทตาม

เขตกา

รปกค

รอง ห

รอเป

นกลม

พนทต

าม “

ภมสง

คม” โ

ดย

ยดหล

กควา

มเปน

จรงข

องภม

ประเท

ศในด

านพน

ทดน

ประก

อบกบ

ลกษณ

ะทาง

สงคม

วทยา

วถชว

ตควา

มเปน

อย ค

วามเ

ชอ ศ

าสนา

เปนต

น อน

เปนก

ารจด

การ

“โซ

นนงพ

นท” น

นเอง

(๓

) เกษ

ตรกร

และ

ภาคส

วนทเ

กยวข

อง ท

งภาค

รฐ ภ

าคเอ

กชน

สถาบ

น กา

รศกษ

า/วจ

ย สถ

าบนก

ารเงน

และ

ทเกย

วของ

อนๆ

รว

มวาง

แผนก

ารผล

ต การ

แปรร

ป แล

ะการ

ตลาด

ในกจ

การเก

ษตรท

ไดเห

นชอบ

รวมก

น กอ

นจะล

งมอท

าการ

ผลต

เพอใ

หเกด

ความ

ชดเจน

ในกา

รลงท

นและ

รายไ

ดผล

ตอบแ

ทนทจ

ะไดรบ

ตงแ

ตกอน

เรมตน

ลงมอ

ทากา

รผลต

ไมรอ

จนได

ผลผล

ตแลว

จงไป

หาตล

าดดง

เชนใน

ชวงท

ผานม

า ซงม

กประ

สบปญ

หารา

คาผล

ผลตต

กตา

หรอไม

มตลา

ดรอง

รบผล

ผลต ป

ระกอ

บดวย

- การ

วางแ

ผนกา

หนดช

นดแล

ะปรม

าณผล

ผลตท

งหมด

ทจะต

องทา

การผ

ลตตา

มควา

มตอง

การข

องตล

าด โด

ยมแผ

นปฏบ

ตงาน

ในรา

ยละเอ

ยด อ

าท ช

นดพน

ธทจะ

ปลก

จานว

นพนท

ปลก

ระยะ

เวลาเร

มตนก

ารปล

ก ชว

งระย

ะเวลา

ทจะเก

บเกย

วและ

ปรมา

ณผลผ

ลตทจ

ะเกบ

เกยวใน

แตละ

ชวง

ระยะ

เวลา เ

พอมผ

ลผลต

กระจ

ายสก

ารแปร

รปแล

ะตลา

ดอยา

งเหมา

ะสมส

มาเสม

อ จดร

วบรว

มผลผ

ลต กา

รจดร

ะบบข

นสงผ

ลผลต

ไปตล

าด/โร

งงานแ

ปรรป

เป

นตน

- ก

ารวา

งแผน

กาหน

ดแนว

ทางจ

ดการ

ผลผล

ตทจะ

ไดรบ

จากก

ารผล

ต จะ

กระจ

ายผล

ผลตไ

ปสชอ

งทางใ

ด อยา

งไร จะ

ไดรบ

ราคา

และร

ายได

ผลตอ

บแทน

เทาใด

ซงอา

จประ

กอบด

วย (๑

) จะแ

ปรรป

ผลผล

ตดวย

กลม/

องคก

รของ

ตนเอง

เปนอ

ะไร เท

าใด จา

หนาย

ทใด อ

ยางไร

และ (

๒) จะ

รวบร

วมผล

ผลตส

งไปตล

าด/โร

งงานแ

ปรรป

ใด เท

าใด อย

างไร ร

าคาเท

าใด เป

นตน

(๔) ส

งเสรม

ใหเกษ

ตรกร

รวมต

วเปนก

ลม/อ

งคกร

เพอล

ดตนท

นการ

ผลต

และเพ

มประ

สทธภ

าพกา

รผลต

ของเก

ษตรก

รแตล

ะราย

อาท

จด

แบงเป

นกลม

ผผลต

เมลดพ

นธคณ

ภาพ

และก

ลมผผ

ลตรา

ยพชด

งกลา

ว และ

รวมจ

ดหาป

จจยก

ารผล

ต ใช

เครอง

จกร เ

ครอง

มอ อ

ปกรณ

สงอา

นวยค

วามส

ะดวก

ทา

งการ

เกษตร

รวมก

น เชน

รถเกบ

เกยว เ

ครอง

อบลด

ความ

ชน แล

ะยงฉ

าง

(๕

) เนนท

าการ

ผลตใ

น “ร

ะบบแ

ปลงให

ญ” ท

ควรเป

นพนท

ตดตอ

กน เพ

อสาม

ารถจ

ดระบ

บสนบ

สนนก

ารผล

ตดาน

ตางๆ

ไดงาย

สามา

รถเพ

มผลต

ภาพก

ารผล

ต และ

ลดตน

ทนกา

รผลต

ไดอย

างมปร

ะสทธ

ภาพ

และม

ปรมา

ณผลผ

ลตเห

มาะส

ม พอ

เพยง

ตอกา

รแปร

รป แล

ะควา

มตอง

การข

องตล

าด



- 114 -

- 114 -

(๖

) ภาค

รฐ ภ

าคเอก

ชน สถ

าบนก

ารศก

ษา/วจ

ย สถา

บนกา

รเงน

และภ

าคสว

นทเกย

วของ

อนๆ

บรณา

การค

วามร

วมมอ

ใหกา

รสนบ

สนน

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

/องค

กรเกษ

ตรกร

เพอช

วยให

เกษตร

กรสา

มารถ

บรหา

รจดก

าร แล

ะพงต

นเองได

อยางเ

ขมแข

ง มนค

ง ยงย

นในร

ะยะย

าว อา

ท

กร

ะทรว

งเกษต

รและ

สหกร

ณ สน

บสนน

องคค

วามร

เทคโ

นโลย

การเพ

มผลผ

ลต พ

ฒนาค

ณภาพ

และค

วามป

ลอดภ

ยผลผ

ลต กา

รลดต

นทนก

ารผล

ต กา

รจดท

าแปล

งสาธ

ต การ

จดตง

และบ

รหาร

งานกล

มผผล

ต กา

รวางแ

ผนกา

รผลต

การจ

ดการ

เกบเกย

วผลผ

ลตให

กระจ

ายสต

ลาดอ

ยางเห

มาะส

ม มค

วามส

อดคล

องกบ

ความ

ตองก

ารขอ

งตลา

ด และ

การส

นบสน

นทเกย

วของ

อนๆ อ

าท กา

รศกษ

าวจย

เพอก

ารพฒ

นาพน

ธ การ

พฒนา

ระบบ

ชลปร

ะทาน

ระบบ

การข

นสง ร

ะบบป

ระกน

ความ

เสยง

ภยใน

การผ

ลต ก

ารจด

ใหมฐ

านขอ

มลทถ

กตอง

เปนเ

อกภา

พเปน

ทยอม

รบ

และก

ารสร

างกา

รรบร

ทเทา

ทนตอ

สถาน

การณ

และก

ารเป

ลยนแ

ปลง

ทางก

ารตล

าดให

กบเกษ

ตรกร

กร

ะทรว

งพาณ

ชย สน

บสนน

ขอมล

ขาวส

ารคว

ามตอ

งการ

ของต

ลาด ร

วมให

คาแน

ะนาก

ารวา

งแผน

การผ

ลต กา

รเกบเ

กยวผ

ลผลต

ใหกร

ะจาย

ออก

สตลา

ด สอ

ดคลอ

งกบค

วามต

องกา

รของ

ตลาด

ชวยจ

ดหาพ

ฒนาต

ลาดใ

หเกษ

ตรกร

/องค

กรเกษ

ตรกร

ชวย

พฒนา

องคค

วามร

และค

วามส

ามาร

ถการ

บรหา

รจดก

ารตล

าด แ

ละกา

รสนบ

สนนท

เกยว

ของอ

นๆ อ

าท ส

นเชอ

เพอก

ารสง

ออก

ระบบ

ประก

นควา

มเสย

งภยใ

นการ

สงออ

ก แล

ะการ

จดให

มมาต

รการ

ควบค

มราค

าปจจ

ย

กา

รผลต

กร

ะทรว

งอตส

าหกร

รม

สนบส

นนอง

คควา

มร เท

คโนโ

ลยกา

รแปร

รปเพ

อเพมม

ลคาผ

ลผลต

และ

การส

นบสน

นทเก

ยวขอ

ง อาท

เครอ

งจกร

เคร

องมอ

อปกร

ณ โรง

งานแป

รรป

กระท

รวงม

หาดไ

ทย สน

บสนน

การบ

รหาร

จดกา

รเชงพ

นทโด

ยรวม

และก

ารสน

บสนน

ทเกย

วของ

เชน

การค

วบคม

อตรา

คาเชา

ทดนท

างการ

เกษตร

แล

ะการ

จดหา

ตลาด

ใหกบ

เกษตร

กร/อ

งคกร

เกษตร

กร

กระท

รวงก

ารคล

ง แล

ะหนว

ยงาน

ในกา

กบดแ

ล เชน

ธนาค

ารเพ

อการ

เกษตร

และส

หกรณ

การเก

ษตร แ

ละธน

าคาร

ออมส

น สน

บสนน

เงนทน

ปล

อดดอ

กเบย ห

รออต

ราดอ

กเบยเห

มาะส

ม ใน

การจ

ดหาเค

รองจ

กร เค

รองม

อ อป

กรณ

โรงงา

นแปร

รป แ

ละเป

นทนห

มนเวย

นในก

ารดา

เนนง

าน โด

ยมเงอ

นไข

ผอ

นชาร

ะหนค

นในร

ะยะย

าว แล

ะการ

สนบส

นนทเ

กยวข

อง

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต

สนบส

นนขอ

มลใน

สวนข

องเกษ

ตรกร

/องค

กรเกษ

ตรกร

การ

คดเล

อกพน

ทนาร

องโค

รงกา

ร กา

รประ

สานง

าน แ

ละ

การต

ดตาม

การด

าเนนง

านโค

รงการ

ขน

ท ๒

(ป ๒

๕๖๓-

๒๕๖๔

) ขยา

ยผลก

ารดา

เนนก

ารใน

แตละ

รายส

นคาแ

ละผล

ตภณฑ

การเก

ษตร ท

อยใน

เปาห

มายก

ารดา

เนนก

ารให

ครอบ

คลม

ทว

ประเท

ศ



- 115 -

- 115 -

๒.

การป

ระกน

ความ

เสยงใน

การผ

ลตแล

ะราค

าผลผ

ลต

ขน

ตอน/

วธดา

เนนกา

ร

จดให

มมาต

รการ

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

ใหได

รบกา

รชดเช

ย เยย

วยา บ

รรเท

าควา

มเสย

หาย จ

ากคว

ามเสย

งภยป

ระกา

รตาง

ๆ ทเ

กดขน

ในระ

หวาง

ขนตอ

น

การผ

ลต กา

รแปร

รป จน

ถงกา

รตลา

ด อาท

ความ

เสยงจ

ากภย

ธรรม

ชาต ภ

ยพบต

ตางๆ

เชน

นาทว

ม ฝน

แลง ฝ

นทงช

วง โร

คแมล

งศตร

พชระ

บาด

และค

วามเส

ยงจา

กควา

มไมม

เสถยร

ภาพข

องรา

คาผล

ผลตแ

ละผล

ตภณฑ

เกษตร

เปนต

น

วธดา

เนนงา

น

(๑

) ศกษ

า วเคร

าะห

เสนอแ

นะแน

วทาง

มาต

รการ

รปแบ

บ วธ

การท

เหมา

ะสม

ในกา

รชวย

เหลอ

เกษตร

กรให

ไดรบ

การช

ดเชย เ

ยยวย

า บรร

เทา

ความ

เสยหา

ย จาก

ความ

เสยงภ

ยประ

การต

างๆ ท

เกดขน

ในระ

หวางข

นตอน

การผ

ลต กา

รแปร

รป จน

ถงกา

รตลา

ด อยา

งเหมา

ะสมเพ

ยงพอ

โดยม

มาตร

การท

สมคว

รจะ

พจาร

ณาดา

เนนกา

ร เชน

การจ

ดใหม

กองท

นรกษ

าเสถย

รภาพ

ราคา

สนคา

เกษตร

และ

การป

ระกน

ภยกา

รผลต

ทางก

ารเกษ

ตร

(๒

) จดใ

หมมา

ตรกา

รชวย

เหลอ

เกษตร

กรให

ไดรบ

การช

ดเชย เ

ยยวย

า บรร

เทาค

วามเส

ยหาย

จากค

วามเส

ยงภย

ประก

ารตา

งๆ ท

เกดขน

ในระ

หวาง

ขนตอ

นการ

ผลต

การแ

ปรรป

จนถง

การต

ลาด

โดยใ

นเบอ

งตนค

วรเรม

จากก

ารปร

บปรง

ประส

ทธภา

พและ

ประส

ทธผล

ของม

าตรก

ารทม

การด

าเนนก

ารอย

แลวใน

ปจจบ

น ได

แก “ก

ารปร

ะกนภ

ยพชผ

ลเกษต

ร” ท

เปนก

ารดา

เนนก

ารรว

มกนร

ะหวา

งภาค

รฐ (โ

ดยธน

าคาร

เพอก

ารเกษ

ตรแล

ะสหก

รณกา

รเกษต

ร) แล

ะภาค

เอกชน

(บ

รษทร

บประ

กนภย

) เพอ

ใหมเง

อนไข

ขนตอ

น วธ

การ ท

คลอง

ตว เอ

ออาน

วย เป

นธรร

ม เกด

ประโย

ชนกบ

เกษตร

กรอย

างแท

จรง

รวมท

งพจา

รณาข

ยายข

อบเขต

การท

าประ

กนภย

พชผล

เกษตร

ใหคร

อบคล

มราย

พชผล

เกษตร

มากข

นกวา

ทเปน

อยใน

ปจจบ

น

(๓) ส

าหรบ

การจ

ดใหม

“กอง

ทนรก

ษาเสถ

ยรภา

พราค

าสนค

าเกษต

ร” อา

จจดต

งเปนก

องทน

รวมส

าหรบ

ทกรา

ยสนค

าและ

ผลตภ

ณฑเกษ

ตร ห

รอแย

กเปนก

องทน

เฉพาะ

แตละ

รายส

นคาแ

ละผล

ตภณฑ

เกษตร

ตามค

วามจ

าเปนแ

ละเห

มาะส

ม โดย

ในเบ

องตน

ภาคร

ฐควร

เปนผ

ใหกา

รสนบ

สนนเ

งนทน

เปนห

ลก แล

ะมม

าตรก

ารจง

ใจใหภ

าคธร

กจกา

รเกษต

ร รวม

ถงเกษ

ตรกร

/องค

กรเกษ

ตรกร

รวมส

บทบเ

งนทน

เขากอ

งทนด

งกลา

วในสด

สวนท

เหมา

ะสม

โดยม

การบ

รหาร

งานใน

รปขอ

งคณะ

กรรม

การร

วม ๓

ฝาย

ประ

กอบด

วยผแ

ทนจา

กภาค

รฐ ภ

าคเอก

ชน แ

ละเกษ

ตรกร

/องค

กรเกษ

ตรกร

ในสด

สวนท

เหมา

ะสม

โดยอ

าจมจ

านวน

ฝายล

ะ

เท

า ๆ กน

เพอป

องกน

การค

รอบง

าจาก

ฝายห

นงฝา

ยใด โด

ยใหกร

รมกา

รทมา

จากใน

แตละ

ฝายค

ดเลอก

กนเอง

ภายใน

กลมข

องตน



- 116 -

- 116 -

๓. กา

รจดต

งศนย

กระจ

ายสน

คาเกษ

ตร แล

ะเครอ

ขาย

ขน

ตอน/

วธดา

เนนกา

ร

ขนท

๑ (ป

25๖

๐-25

6๒) จ

ดทาโค

รงกา

รนาร

อง เ

พอทด

ลองจ

ดตงศ

นยกร

ะจาย

สนคา

เกษตร

และเค

รอขา

ย จาน

วน ๒

ภมภ

าค จา

กทงห

มด

๔

ภมภา

ค (ภา

คเหนอ

ภาค

กลาง

ภาคต

ะวนอ

อกเฉย

งเหนอ

และภ

าคใต

) เพอช

วยให

เกษตร

กร โด

ยเฉพา

ะเกษต

รกรร

ายยอ

ย มชอ

งทางก

ารตล

าดเพ

มขน

โดยเฉ

พาะ

ในชว

งทผล

ผลตก

ารเกษ

ตรลน

ตลาด

โดยม

การจ

ดตงแ

ละดา

เนนง

านเชอ

มโยง

เปนเ

ครอข

ายกา

รตลา

ด จา

กระด

บพนท

หมบา

น ตา

บล ส

ระดบ

อาเภ

อ จงห

วด แล

ะภม

ภาค ค

รอบค

ลมทว

ทงปร

ะเทศ

วธ

ดาเนน

งาน

(๑) ร

ะดบห

มบาน

จดตง

เปน

“ตลา

ดชมช

น” เพ

อเปนส

ถานท

ใหเก

ษตรก

รนาผ

ลผลต

/ผลต

ภณฑก

ารเกษ

ตรขอ

งตนไ

ปจาห

นายใ

หกบ

ผบรโภ

คในช

มชน

(๒) ร

ะดบต

าบล

จดตง

เปน

“ตลา

ดกลา

งเกษต

รกรป

ระจา

ตาบล

” เชอ

มโยง

การด

าเนนง

านกบ

ตลาด

ชมชน

ในระ

ดบหม

บาน

เพอเป

นสถ

านทใ

หเกษ

ตรกร

นาผล

ผลต/

ผลตภ

ณฑกา

รเกษต

รของ

ตนไป

จาหน

ายให

กบผบ

รโภคแ

ละพอ

คาใน

พนท

ขณะเด

ยวกน

เปนส

ถานท

ซงเกษ

ตรกร

พอค

า และ

ผบรโภ

คใน

พนท

สามา

รถซอ

ผลผล

ตและ

ผลตภ

ณฑกา

รเกษต

ร และ

สนคา

ทเกย

วของ

จากต

าบล จ

งหวด

และภ

มภาค

อน

(3

) ระด

บจงห

วด จด

ตงเป

น “ต

ลาดก

ลางเก

ษตรก

รประ

จาจง

หวด”

เชอม

โยงก

ารดา

เนนง

านกบ

ตลาด

กลาง

เกษตร

กรปร

ะจาต

าบลใ

นจง

หวด

เนนก

ารขา

ยสง โ

ดยรว

บรวม

ผลผล

ตและ

ผลตภ

ณฑกา

รเกษต

ร และ

สนคา

ทเกย

วของ

จากต

ลาดก

ลางเก

ษตรก

รประ

จาตา

บลใน

จงหว

ด เพ

อกระ

จายไ

ปส

ศนยก

ระจา

ยผลผ

ลตแล

ะผลต

ภณฑเ

กษตร

ประจ

าภมภ

าคตา

งๆ (โ

ดยเฉ

พาะใ

นภมภ

าคอน

) และ

รบผล

ผลตแ

ละผล

ตภณฑ

เกษต

ร และ

สนคา

ทเกย

วของ

จาก

ศนยก

ระจา

ยผลผ

ลตแล

ะผลต

ภณฑเ

กษตร

ประจ

าภมภ

าค (โ

ดยเฉพ

าะจา

กภมภ

าคอน

) เพอ

กระจ

ายภา

ยในจง

หวด ผ

านกล

ไกตลา

ดกลา

งเกษต

รกรป

ระจา

ตาบล

(4) ร

ะดบภ

มภาค

จดตง

เปน

“ศนย

กระจ

ายผล

ผลตแ

ละผล

ตภณฑ

เกษต

รประ

จาภม

ภาค”

จานว

น ๔

ภมภา

ค (ภ

าคเห

นอ ภ

าคกล

าง

ภาคต

ะวนอ

อกเฉย

งเหนอ

และภ

าคใต

) ดาเน

นการ

เชอมโ

ยงกบ

ตลาด

กลางเ

กษตร

กรปร

ะจาจ

งหวด

เนนก

ารขา

ยสง โ

ดยรว

บรวม

ผลผล

ตและ

ผลตภ

ณฑเกษ

ตร แล

ะสน

คาทเ

กยวข

อง จา

กตลา

ดกลา

งเกษต

รกรป

ระจา

จงหว

ดภาย

ในภม

ภาค เ

พอกร

ะจาย

ไปยง

ศนยก

ระจา

ยผลผ

ลตแล

ะผลต

ภณฑเ

กษตร

ภมภา

คอน

และข

ณะเดย

วกน

รบผล

ผลตแ

ละผล

ตภณฑ

เกษต

ร และ

สนคา

ทเกย

วของ

จากศ

นยกร

ะจาย

ผลผล

ตและ

ผลตภ

ณฑเก

ษตรภ

มภาค

อน เพ

อกระ

จายผ

านกล

ไกตล

าดกล

างเกษ

ตรกร

ประจ

าจงห

วด แล

ะตลา

ดกลา

งเกษต

รกรป

ระจา

ตาบล

ในภม

ภาคข

องตน



- 117 -

- 117 -

กา

รบรห

ารงา

น

(๑

) จดใ

หมกา

รวางแ

ผนกา

รตลา

ด โดย

สอดค

ลองก

บการ

วางแ

ผนกา

รผลต

มกา

รวางแ

ผนจด

การข

นสงผ

ลผลต

และผ

ลตภณ

ฑเกษ

ตร แล

ะสน

คาทเ

กยวข

อง อย

างเห

มาะส

ม เพ

อใหม

ตนทน

คาขน

สงตา

และม

การว

างแผ

นจดส

งเสรม

การข

าย ขอ

งตลา

ดกลา

งเกษต

รกรป

ระจา

ตาบล

ตลาด

กลาง

เกษตร

กรปร

ะจาจ

งหวด

และศ

นยกร

ะจาย

ผลผล

ตและ

ผลตภ

ณฑเกษ

ตรปร

ะจาภ

มภาค

อยา

งเหมา

ะสม

(๒

) บรห

ารงา

นในร

ป “ค

ณะกร

รมกา

ร” โด

ยมผแ

ทนเกษ

ตรกร

และ

ภาคส

วนทเ

กยวข

อง เข

ารวม

เปนก

รรมก

ารใน

สดสว

นทเห

มาะส

ม

โดยอ

าจมจ

านวน

ฝายล

ะเทาๆ

กน

สว

นกลา

ง มนา

ยกรฐ

มนตร

หรอ

ผไดรบ

มอบห

มาย ท

าหนา

ทเปน

ประธ

านกร

รมกา

ร

ระดบ

ภมภา

ค มผว

าราช

การจ

งหวด

ทมศน

ยกระ

จายผ

ลตผล

และผ

ลตภณ

ฑการ

เกษตร

ประจ

าภมภ

าคตง

อย ท

าหนา

ทเปน

ประธ

านกร

รมกา

ร

ระดบ

จงหว

ด มผว

าราช

การจ

งหวด

นนๆ ท

าหนา

ทเปน

ประธ

านกร

รมกา

ร

ระดบ

ตาบล

มปลด

อบต.

หรอ น

ายก อ

บต. ท

าหนา

ทเปน

ประธ

านกร

รมกา

ร

(๓) อ

งคกา

รตลา

ด กระ

ทรวง

มหาด

ไทย แ

ละอง

คการ

ตลาด

เพอเก

ษตรก

ร กระ

ทรวง

เกษตร

และส

หกรณ

ทาห

นาทเ

ปนหน

วยงาน

สนบส

นน

ขน

ท ๒

(ป 2

56๓-

2564

) ขยา

ยผลก

ารจด

ตงศน

ยกระ

จายส

นคาเก

ษตรแ

ละเคร

อขาย

ใหคร

อบคล

มทง ๔

ภมภ

าค ได

แก ภ

าคเห

นอ ภ

าคกล

าง ภา

คตะว

นออก

เฉยงเห

นอ แล

ะภาค

ใต



- 118 -

- 118 -

๔.

การจ

ดตงบ

รษทจ

ดการ

สงออ

กสนค

าเกษต

รราย

ผลผล

ต/ผล

ตภณฑ

เกษตร

และศ

นยกร

ะจาย

สนคา

เกษตร

ในตล

าดปร

ะเทศเป

าหมา

ย

ขนตอ

น/วธ

ดาเนน

การ

ขน

ท ๑

(ป 2

5๖๐-

256๒

) จด

ทาโค

รงกา

รนาร

อง ท

ดลอง

จดตง

บรษท

จดกา

รสงอ

อกสน

คาเกษ

ตรรา

ยผลผ

ลต/ผ

ลตภณ

ฑเกษ

ตรทม

ศกยภ

าพ

พรอม

การจ

ดตงศ

นยกร

ะจาย

สนคา

เกษตร

ในปร

ะเทศท

เปนต

ลาดส

งออก

หลกข

องผล

ผลตแ

ละผล

ตภณฑ

เกษตร

ของป

ระเท

ศไทย

โดยเฉ

พาะผ

ลผลต

และผ

ลตภณ

ฑเกษ

ตรทต

องพง

ตลาด

ตางป

ระเท

ศคอน

ขางม

าก อ

าท ยา

งพาร

า ออย

มนสา

ปะหล

งโรงงา

น แล

ะขาว

เพอเป

นกลไก

ผลกด

นการ

สงออ

กสนค

าเกษต

รของ

ประเท

ศไทย

วธดา

เนนงา

น

(๑

) ศกษ

า วเค

ราะห

เสนอ

แนะร

ปแบบ

วธดา

เนนง

าน แล

ะแนว

ทางใน

การด

าเนนก

ารทด

ลองจ

ดตงบ

รษทจ

ดการ

สงออ

กสนค

าเกษต

ร

รายผ

ลผลต

/ผลต

ภณฑเ

กษตร

ทมศก

ยภาพ

พรอ

มการ

จดตง

ศนยก

ระจา

ยสนค

าเกษต

รในปร

ะเทศท

เปนต

ลาดส

งออก

หลกข

องผล

ผลตแ

ละผล

ตภณฑ

การเก

ษตรข

องปร

ะเทศไ

ทย

(๒

) ประ

ชมหา

รอภา

คสวน

ทเกย

วของ

ทงภ

าครฐ

ภาค

เอกชน

และเก

ษตรก

ร/องค

กรเกษ

ตรกร

เพอก

าหนด

ชนดผ

ลผลต

และผ

ลตภณ

ฑกา

รเกษต

รทจะ

ทดลอ

งจดต

งบรษ

ทจดก

ารสง

ออกส

นคาเก

ษตรร

ายผล

ผลต/

ผลตภ

ณฑเกษ

ตร ดง

กลาว

และป

ระเท

ศทจะ

ไปทด

ลองจ

ดตงศ

นยกร

ะจาย

สนคา

เกษตร

รว

มทงก

ารกา

หนดร

ปแบบ

วธดา

เนนงาน

ของบ

รษทจ

ดการ

สงออ

กสนค

าเกษต

รราย

ผลผล

ต/ผล

ตภณฑ

เกษตร

และ

ศนยก

ระจา

ยสนค

าเกษต

รในตล

าดตา

งประ

เทศ

(๓) ท

งน บ

รษทจ

ดการ

สงออ

กสนค

าเกษต

รราย

ผลผล

ต/ผล

ตภณฑ

เกษตร

และศ

นยกร

ะจาย

สนคา

เกษตร

ในตล

าดปร

ะเทศเป

าหมา

ยทจะ

จดตง

ขน คว

รเปนก

ารตอ

ยอดก

ารพฒ

นาอง

คกรเก

ษตรก

รในปร

ะเทศ โ

ดยจด

ตงเป

นบรษ

ทจดก

ารสง

ออก/

ศนยก

ระจา

ยสนค

าเกษต

รในตา

งประ

เทศ ซ

งจะส

ามาร

ถพฒ

นาตอ

ไปใน

อนาค

ตเปนบ

รษทจ

ดการ

สงออ

ก/ศน

ยกระ

จายส

นคาเก

ษตรใน

ตางป

ระเท

ศ ทเป

นของ

เกษตร

กร/อ

งคกร

เกษตร

กร บ

รหาร

งานโด

ยเกษต

รกร/อ

งคกร

เก

ษตรก

ร เพอ

ผลปร

ะโยช

นของ

เกษต

รกร/

องคก

รเกษต

รกร

โดยจ

ดใหม

การบ

รหาร

งานใ

นรปค

ณะกร

รมกา

รทมา

จากผ

แทน

๓ ฝา

ย ปร

ะกอบ

ดวยภ

าครฐ

ภา

คเอกช

นทเกย

วของ

และเก

ษตรก

ร/องค

กรเกษ

ตรกร

อยา

งเหมา

ะสม

โดยอ

าจให

มจาน

วนผแ

ทนฝา

ยละเท

าๆ ก

น รว

มทงม

เงนลง

ทนจา

กทง

๓ ฝา

ย ดงก

ลาว

อยาง

เหมา

ะสม

เพอป

องกน

การค

รอบง

าการ

ดาเน

นงาน

ของบ

รษทจ

ดการ

สงออ

ก/ศน

ยกระ

จายส

นคาเก

ษตรใน

ตางป

ระเท

ศทจะ

จดตง

ขน โด

ยในเ

บองต

นภาค

รฐ

ควรเป

นผลง

ทนถอ

หนรา

ยใหญ

และ

จงใจ

ใหภา

คธรก

จการ

เกษต

ร ภาค

เอกช

น สา

มารถ

นาเงน

ลงทน

ในบร

ษทจด

การส

งออก

/ศนย

กระจ

ายสน

คาเก

ษตร

ใน

ตางป

ระเท

ศ ไปห

กลดห

ยอนภ

าษได

และม

เงอนไ

ขเอออ

านวย

สนบส

นนให

องคก

รเกษต

รกรเพ

มทนใ

นกจก

ารดง

กลาว



- 119 -

- 119 -

(๔

) จดใ

หมมา

ตรกา

รสนบ

สนนก

ารดา

เนนง

านขอ

งบรษ

ทจดก

ารสง

ออก/

ศนยก

ระจา

ยสนค

าเกษต

รในต

างปร

ะเทศด

งกลา

ว อาท

กา

รประ

กนคณ

ภาพผ

ลผลต

/ระบบ

ตรวจ

สอบย

อนกล

บ ระ

บบรว

บรวม

ขนสง

ผลผล

ตและ

ผลตภ

ณฑกา

รเกษต

ร สนเ

ชอเพ

อการ

สงออ

ก กา

รประ

กนคว

ามเสย

งใน

กา

รสงอ

อก กา

รจดใ

หมฐา

นขอม

ลทถก

ตองเป

นเอก

ภาพเ

ปนทย

อมรบ

และ

การพ

ฒนาอ

งคคว

ามร ค

วามส

ามาร

ถในก

ารบร

หารจ

ดการ

ธรกจ

/องค

กรธร

กจ รว

มถง

การส

รางก

ารรบ

รทเท

าทนต

อสถา

นการ

ณและ

การเป

ลยนแ

ปลงท

างการ

ตลาด

ใหกบ

เกษตร

กรแล

ะผเกย

วของ

เปนต

น

ขน

ท ๒

(ป 2

56๓-

2564

) ขย

ายผล

การจ

ดตงบ

รษทจ

ดการ

สงออ

กผลผ

ลตแล

ะผลต

ภณฑก

ารเกษ

ตรทม

ศกยภ

าพ แล

ะการ

จดตง

ศนยก

ระจา

ยสน

คาเกษ

ตรใน

ประเท

ศทเป

นตลา

ดสงอ

อกหล

กของ

ผลผล

ตและ

ผลตภ

ณฑกา

รเกษต

รของ

ประเท

ศไทย

เปนก

ารเพ

มเตม

๕. หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

หนวย

งานหล

ก ไดแ

ก กระ

ทรวง

เกษตร

และส

หกรณ

กระท

รวงอ

ตสาห

กรรม

กระท

รวงพ

าณชย

หนวย

งานรว

มดาเน

นการ

ไดแก

กระท

รวงก

ารคล

ง กระ

ทรวง

มหาด

ไทย ก

ระทร

วงคม

นาคม

กระท

รวงก

ารตา

งประ

เทศ ส

านกน

ายกร

ฐมนต

ร สภา

เกษตร

กรแห

งชาต

และห

นวยง

านทเ

กยวข

องอน

ๆ



- 120 -

- 120 -

แน

วทาง

การพ

ฒนาภ

ายใต

กลยท

ธท 3

.2: ก

ารคน

ควา

วจย

และพ

ฒนาภ

มปญญ

าพนธ

กรรม

พชแล

ะสตว

ทองถ

น นว

ตกรร

ม

เทคโ

นโลย

ทเหม

าะสม

และ

การถ

ายทอ

ดองค

ความ

รทได

จากก

ารคน

ควาว

จยแล

ะพฒน

า เพอ

ประโย

ชนทา

งเกษต

รกรร

ม แล

ะเกษต

รอต

สาหก

รรม

จา

กการ

รบฟง

ความ

คดเห

นเกยว

กบปญ

หา คว

ามตอ

งการ

และแ

นวทา

งแกไ

ขปญห

าของ

เกษตร

กร รว

มทงผ

ทเกย

วของ

ในขน

ตอนข

องกา

รจดท

าแผน

แมบท

เพอพ

ฒนาเก

ษตรก

รรมร

ะดบจ

งหวด

ของท

กจงห

วดทว

ประเท

ศ โดย

ดาเน

นการ

จดให

มเวทแ

สดงค

วามค

ดเหนเ

พอให

เกษตร

กรใน

ทกระ

ดบตง

แตระ

ดบตา

บล ระ

ดบอา

เภอ จ

นถงร

ะดบจ

งหวด

ไดมส

วนรว

ม รว

มทงผ

ทเกย

วของ

ทกภา

คสวน

ทงภา

คราช

การ อ

งคกร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน ผน

าทอง

ถน ภ

าคเอก

ชน ป

ราชญ

ชาวบ

าน

องคก

รเกษต

รกร ร

วมทง

ประช

าชนท

วไป โด

ยทกเว

ทกาห

นดให

มเกษต

รกรเข

ารวม

ในสด

สวนไ

มนอย

กวาร

อยละ

๘๐

ซงจา

กแผน

แมบท

ของท

กจงห

วดดง

กลาว

รวมท

งขอ

เสนอแ

นะจา

กคณะ

กรรม

การท

เกยวข

องขอ

งสภา

เกษตร

กรแห

งชาต

ไดนา

มาปร

ะมวล

สรปเ

ปนแผ

นแมบ

ทในก

ารคน

ควา ว

จย แล

ะพฒน

าภมป

ญญา พ

นธกร

รมพช

และส

ตวทอ

งถน

นวตก

รรมเท

คโนโ

ลยทเ

หมาะ

สม แล

ะการ

ถายท

อดอง

คควา

มรทไ

ดจาก

การค

นควา

วจย

และพ

ฒนาเพ

อประ

โยชน

ทางเก

ษตรก

รรม

และเก

ษตร

อตสา

หกรร

ม ดงน

๑.

ปกปอ

ง คมค

รองแ

ละรก

ษาภม

ปญญา

พนธ

กรรม

พชแล

ะสตว

ทองถ

น

วธดา

เนนกา

ร

(1) ก

าหนด

กลยท

ธและ

ดาเน

นการ

เพอป

กปอง

ภมปญ

ญาไท

ย พน

ธกรร

มพชแ

ละสต

วทอง

ถนให

ทนตอ

สถาน

การณ

จด

ทาฐา

นขอม

ลรวบ

รวม

ภมปญ

ญาพน

ธกรร

มพชแ

ละสต

ว โดย

จดตง

หนวย

งานถา

วรขน

ทาหน

าทเฝา

ระวง

และพ

ทกษภ

มปญญ

าไทย พ

นธกร

รมพช

และส

ตวทอ

งถน

รวมท

งใหคว

ามรค

นไทย

ดานภ

มปญญ

า/ลขส

ทธ/ส

ทธบต

ร มาก

ยงขน

เพอส

รางภ

มคมก

นในร

ะยะย

าว

(๒

) พจา

รณาท

บทวน

กฎหม

าย

ขอบง

คบทม

อยให

ทนสม

ยและ

ใชได

จรงต

รงตา

มสถา

นการ

ณปจจ

บน แ

ละเห

มาะส

มกบล

กษณะ

พเศษ

ของ

ภมปญ

ญาทอ

งถน

สงเสร

มและ

กระต

นคนไ

ทยให

มจตส

านกป

กปอง

และค

มครอ

งภมป

ญญาข

องชา

ต โด

ยชให

เหนผ

ลเสยข

องกา

รละเล

ยในอ

ดต จน

หลาย

ภมปญ

ญาถก

ตางช

าตขโม

ยไป

(3

) สนบ

สนนก

ารคม

ครอง

และส

งเสรม

ภมปญ

ญากา

รแพท

ยแผน

ไทย ด

วยกา

รกาห

นดให

แจงส

ทธบต

รและ

ภมปญ

ญากา

รแพท

ยแผน

ไทยข

องผล

ตภณฑ

ยาสม

นไพร



- 121 -

- 121 -

ห

นวยง

านรบ

ผดชอ

บ

กรมอ

ทยาน

แหงช

าต สต

วปาแ

ละพน

ธพช

องคก

ารสว

นพฤก

ษศาส

ตร กร

มทรพ

ยสนท

างปญญ

า กรม

ปศสต

ว กรม

วชาก

ารเกษ

ตร กร

มสงเส

รมกา

รเกษต

ร กร

มพฒน

าการ

แพทย

แผนไ

ทยแล

ะการ

แพทย

ทางเล

อก ส

านกง

านคณ

ะกรร

มการ

อาหา

รและ

ยา

๒. พฒ

นากา

รผลต

และส

รางม

ลคาเพ

ม

วธ

ดาเนน

การ

(1)

สงเสร

มการพ

ฒนาย

าแผน

ไทยแ

ละยา

จากส

มนไพ

รใหมร

ปแบบ

ผลตภ

ณฑแล

ะการ

แสดง

สรรพ

คณได

สอดค

ลองก

บองค

ความ

รและ

ภมปญ

ญาไท

ย

(2

) เรงส

รางว

งจรค

วามร

วมมอ

ในกา

รผลต

วตถด

บสมน

ไพรจ

ากตน

นา กล

างนา จ

นถงป

ลายน

าใหเกด

ความ

เชอมโ

ยงระ

หวาง

ภาคร

ฐและ

เอกชน

ใน

การผ

ลตวต

ถดบพ

ชสมน

ไพรเพ

ออตส

าหกร

รมใน

ระบบ

ตลาด

ขอตก

ลง พ

รอมเร

งพฒน

าควา

มรแล

ะควา

มเขมแ

ขงขอ

งกลม

เกษตร

กร ถา

ยทอด

ความ

ร สนบ

สนนใ

หผปล

กสม

นไพร

ไดรบก

ารรบร

องมา

ตรฐา

นแปล

ง GAP

หรอ

มาตร

ฐานเก

ษตรอ

นทรย

(3) ผ

ลกดน

ใหเกด

การใช

สมนไ

พรเป

นทางเ

ลอกห

นงขอ

งประ

ชาชน

ในกา

รดแล

รกษา

สขภา

พรวม

กบกา

รแพท

ยแผน

ปจจบ

น แล

ะเผยแ

พรผล

ตภณฑ

เป

นสนค

าจาห

นายส

ระดบ

สากล

โดยจ

ดสรา

งเปนศ

นยสา

ธตแล

ะจาห

นายผ

ลตภณ

ฑยาส

มนไพ

รโดยอ

งคกา

รเภสช

กรรม

กาห

นดให

เปนส

ถานท

ทบรษ

ทสงเส

รม

กา

รทอง

เทยว

นานก

ทองเท

ยวตา

งชาต

เขาเยย

มชม

(4) ส

งเสรม

สนบส

นนกา

รตอย

อดภม

ปญญา

ทองถ

นใหเ

กดผล

งานเชง

พาณช

ยมาก

ขน แล

ะสนบ

สนนใ

หสถา

บนเกษ

ตรกร

องคก

รเกษต

รกร ช

มชน

เปนส

วนหน

งในกา

รอนร

กษ พ

ฒนาแ

ละผล

ตพนธ

กรรม

พชแล

ะพนธ

กรรม

สตว

(5) ก

าหนด

ใหหน

วยงาน

เจาขอ

งผลง

านวจ

ย นาผ

ลงาน

วจยท

ผานก

ารรบ

รองแ

ลววา

มประ

สทธภ

าพ ท

าการ

ผลตเพ

อจาห

นายใ

หเกษ

ตรกร

ในรา

คา

ทเปน

ธรรม

หรอ

เผยแพ

รใหอง

คกรเก

ษตรก

รผลต

ใชเอง

หรอผ

ลตจา

หนาย

เกษตร

กรสม

าชก

เชน เค

รองจ

กรกล

ทางก

ารเกษ

ตร เค

รองม

อการ

เกษตร

เครอ

งมอ

การแ

ปรรป

สนคา

เกษตร

เปนต

น

(6) ส

งเสรม

การว

จยแล

ะพฒน

าภมป

ญญาท

องถน

ในกา

รอนร

กษแล

ะคมค

รองพ

นธพช

และส

ตว ก

ารจด

ทาฐา

นขอม

ลองค

ความ

ร



- 122 -

- 122 -

หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

กร

มอทย

านแห

งชาต

สตวป

าและ

พนธพ

ช อง

คการ

สวนพ

ฤกษศ

าสตร

กรมท

รพยส

นทางป

ญญา ก

รมปศ

สตว ก

รมวช

าการ

เกษตร

กรมส

งเสรม

การเ

กษตร

กร

มสงเส

รมสห

กรณ

กรมต

รวจบ

ญชสห

กรณ

กรมพ

ฒนาก

ารแพ

ทยแผ

นไทย

และก

ารแพ

ทยทา

งเลอก

สาน

กงาน

คณะก

รรมก

ารอา

หารแ

ละยา

สถา

บนวจ

ยวท

ยาศา

สตรแ

ละเท

คโนโ

ลยแห

งประ

เทศไ

ทย สา

นกงาน

พฒนา

การว

จยกา

รเกษต

ร มหา

วทยา

ลยขอ

งรฐ

๓.

สงเสร

ม สนบ

สนนก

ารวจย

ดานก

ารเกษ

ตร ดว

ยการจ

ดสรรง

บประ

มาณใ

หมาก

ขน เพ

ยงพอ

ตอคว

ามตอ

งการ

ของห

นวยง

านใน

การศ

กษา ว

จย แล

ะพฒน

า โด

ยชมช

นมสว

นรวม

และให

ความ

สาคญ

ในเรอ

งตางๆ

ดงน

เปนล

าดบต

น

วธดา

เนนกา

ร (๑

) สงเส

รมแล

ะพฒน

าศกย

ภาพน

กวจย

ในทอ

งถน

เชน

ปราช

ญเกษ

ตร เก

ษตรก

รดเด

น เก

ษตรก

รตนแ

บบ ห

รอผท

ประส

บควา

มสาเร

จใน

กา

รประ

ดษฐ ค

ดคนน

วตกร

รมตา

งๆ ท

เปนป

ระโยช

นทางด

านกา

รเกษต

ร ใหม

การท

ดลอง

วจยต

อยอด

หรอส

รางน

วตกร

รมให

มๆ เพ

อการ

เผยแพ

ร ถาย

ทอด

และเป

นแห

ลงเรย

นรให

กบเกษ

ตรกร

ในทอ

งถนห

รอผท

สนใจ

(2) ส

นบสน

นการ

ศกษา

วจยใ

หเกด

ความ

ชดเจ

นในก

ารใช

ประโ

ยชนจ

ากทด

นทมจ

ากด

เพอก

าหนด

เขตใ

หเกด

การใ

ชพนท

เพาะ

ปลกอ

ยาง

มประ

สทธภ

าพ สา

มารถ

กาหน

ดไดว

าปรม

าณพช

เศรษฐ

กจ ท

ผลตแ

ตละช

นดใน

ปการ

ผลตม

จานว

นเทา

ใด จะ

แปรร

ปและ

ทากา

รคาข

ายอย

างไร

ใหมค

วามช

ดเจน

ทก

ขนตอ

น

(3) ว

จยเช

งนโย

บายแ

บบบร

ณากา

รเพอส

รางฐ

านขอ

มลนา

มาใช

ในกา

รพฒน

าและ

แกปญ

หา แ

ละเพ

อใหเ

กดกา

รแขง

ขนกบ

ตางป

ระเท

ศได

ยกตว

อยาง

เชน แผ

นงาน

วจยเพ

อพฒน

าสนค

าเกษต

รครบ

วงจร

ตงแต

การผ

ลต แป

รรป

บรรจ

ภณฑแ

ละกา

รตลา

ดแผน

งานว

จยพฒ

นากา

รขนส

งสนค

าเกษ

ตรทม

โอก

าสเนา

เสยสง

แผนง

านวจ

ยพฒน

าการ

ตลาด

สงเสร

มการ

ขายก

ารบร

โภคส

นคาเก

ษตร แ

ผนงาน

วจยเช

งนโยบ

ายกา

รใชพน

ทเพา

ะปลก

เลยง

สตวใ

นประ

เทศใ

หเกด

สดสว

นและ

ผลสม

ฤทธส

งสดห

รอแผ

นงาน

วจยเพ

อเพมศ

กยภา

พของ

เกษตร

กรรา

ยยอย

ในกา

รพฒน

าสสห

กรณก

ารเกษ

ตรทม

ประส

ทธภา

พ เป

นตน

แผนง

านวจ

ยเห

ลานต

องบร

ณากา

รทาง

านรว

มกนข

องหล

ายกร

ะทรว

ง หลา

ยหนว

ยงาน

จากน

กวจย

ทเปน

กลาง

มอง

คควา

มร ไม

มผลป

ระโย

ชนทบ

ซอน

ไมมอ

ทธพล

ของพ

อคา

นกกา

รเมอง

เขามา

เกยวข

อง ต

องเป

นแผน

งานท

ตอเน

องเป

นกระ

บวนก

ารแล

ะมขอ

มลทส

ามาร

ถนาไป

ใชเป

นนโย

บายช

าตได

เปนข

อมลท

สามา

รถจะ

นาไป

ใชใน

การพ

ยากร

ณอนา

คตขอ

งราคา

สนคา

เกษตร

เพอก

ารผล

ตได

เปนข

อมลท

สามา

รถให

ภาคเอ

กชนน

าไปใชเ

พอกา

รแขง

ขนกบ

ประเท

ศอนไ

ด



- 123 -

- 123 -

(4) ส

นบสน

นการ

วจยแ

ละพฒ

นาพน

ธพช พ

นธสต

ว สตว

นา แล

ะจลน

ทรย ท

สามา

รถรอ

งรบกา

รเปลย

นแปล

งสภา

พภมอ

ากาศ

(5

) สนบ

สนนแ

ละสง

เสรมง

านวจ

ยและ

พฒนา

เพอส

งเสรม

พลงงา

นทดแ

ทนจา

กผลผ

ลตภา

คการ

เกษตร

และเพ

มประ

สทธภ

าพกา

รผลต

พชพล

งงาน

ทดแท

นทให

ผลผล

ตสง ใ

ชเทคโ

นโลย

เพอเพ

มปรม

าณผล

ผลตต

อไรให

สงขน

ผลต

พลงงา

นไดม

ากขน

ในปร

มาณพ

ชทเท

ากน

อาท

มนสา

ปะหล

ง ปาล

มนาม

น แล

ะ

พชพล

งงานท

ดแทน

ชนดอ

นในอ

นาคต

ทไมไ

ดใชเป

นวตถ

ดบใน

การผ

ลตอา

หาร เ

ชนสา

หราย

เปนต

น รว

มทงก

ารสร

างนว

ตกรร

มตลอ

ดหวง

โซสน

คาเกษ

ตรแล

ะอาห

าร

เพอให

ประเท

ศไทยส

ามาร

ถพงพ

าตนเอ

งดาน

อาหา

รและ

พลงงา

นในอ

นาคต

ไดอย

างยงย

น (6

) สงเส

รมกา

รวจย

และพ

ฒนาร

องรบ

การเป

ลยนแ

ปลงท

างกา

รตลา

ดสนค

าเกษต

รในภม

ภาคอ

าเซยน

และต

ลาดโ

ลก เก

ยวกบ

มาตร

ฐานค

วาม

ปลอด

ภยสน

คาเกษ

ตรแล

ะอาห

ารใน

ระดบ

สากล

ปรบ

ปรงน

โยบา

ยและ

กฎระ

เบยบ

ทเปน

อปสร

รคตอ

การส

งออก

สนคา

พฒน

าคณภ

าพแล

ะการ

ผลตผ

ลผลต

ให

สอดค

ลองก

บควา

มตอง

การข

องตล

าด

(7) ส

งเสรม

การว

จยเคร

องจก

รกลก

ารเกษ

ตร เท

คโนโ

ลย แ

ละนว

ตกรร

มเพอ

เพมม

ลคา ล

ดตนท

นการ

ใชแร

งงาน

และล

ดการ

สญเสย

ผลผล

ตใน

กระบ

วนกา

รปลก

การเก

บเกย

ว การ

ขนสง

ตลอ

ดจนก

ารเกบ

รกษา

ในยง

ฉาง ร

วมทง

การว

จยนว

ตกรร

มเครอ

งจกร

เครอ

งมอเพ

อใชใ

นการ

แปรร

ปขนต

นในฟ

ารม

กา

รขนส

งและ

การเก

ษตรอ

ตสาห

กรรม

(8) ส

รางแ

รงจงใจ

ของน

กวจย

ในระ

บบรา

ชการ

ใหมเง

นคาต

อบแท

นพเศษ

ในกา

รวจย

เชนเดย

วกบเ

งนปร

ะจาต

าแหน

งผบร

หาร

(9) สน

บสนน

ใหมก

ารพฒน

างานว

จยพน

ธกรรม

พช งา

นวจย

พนธก

รรมสต

ว สตว

นาแล

ะจลน

ทรย โ

ดยกา

รดดแ

ปลงพ

นธกร

รม (G

eneti

cally

Mod

ified

Organ

isms :

GMOs

) ในระ

ดบกา

รทดล

องทค

วบคม

ได โดย

ตองต

รวจส

อบคว

ามปล

อดภย

ตอมน

ษยแล

ะสงแ

วดลอ

มในทก

ขนตอ

นททา

การว

จยแล

ะพฒน

า และ

สรางค

วามร

ความ

เขาใจท

ถกตอ

งสสง

คมโดย

อาศย

ขอเทจ

จรงบ

นพนฐ

านทา

งวทยา

ศาสต

ร ห

นวยง

านรบ

ผดชอ

บ

สถาบ

นวจย

วทยา

ศาสต

รและ

เทคโน

โลยแห

งประ

เทศไ

ทย สา

นกงาน

พฒนา

การว

จยกา

รเกษต

ร มหา

วทยา

ลยขอ

งรฐ ก

รมทร

พยสน

ทางป

ญญา ก

รมปศ

สตว

กรมป

ระมง

กรมว

ชากา

รเกษต

ร กรม

สงเสร

มการ

เกษตร



- 124 -

- 124 -

๔. ระ

บบกา

รศกษ

าและ

เรยนร

สาหร

บเกษ

ตรกร

วธ

ดาเนน

การ

(๑) ส

รางก

ระบว

นการ

เรยนร

เพอก

ารพฒ

นาระ

บบเกษ

ตรจา

กการ

ปฏบต

จรงใน

ไร น

า เรย

นรระ

บบรว

มกลม

รปแบ

บตางๆ

รวมท

งการ

ทาธร

กจใน

ระ

บบตล

าด จ

ดใหเ

กดโรง

เรยนเ

กษตร

กรเป

นสวน

หนงข

องกา

รศกษ

าทาง

เลอก

โดยเพ

มการ

เรยนร

ผานเ

วทชา

วบาน

ในลก

ษณะก

ารฝก

อบรม

การ

ศกษา

ดงาน

กา

รสมม

นา ให

กระจ

ายไป

ตามท

องถน

ทมกา

รทาเก

ษตรร

ายยอ

ยอยม

าก ใน

ขณะเด

ยวกน

ควรส

รางค

วามร

ใหมท

เหมา

ะกบก

ารทา

เกษตร

กรรม

รายย

อย ซง

สวนห

นงมา

จากก

ารวจ

ย โด

ยเฉพา

ะการ

วจยข

องเกษ

ตรกร

เอง แล

ะอกส

วนหน

งมาจ

ากกา

รเผยแ

พรนว

ตกรร

มทเกษ

ตรกร

บางท

องถน

คนพบ

ใหแพ

รหลา

ย สาม

ารถน

ามา

ทดลอ

งใชใน

ทองถ

นอนๆ

ได

(๒) ฝ

กอบร

มทกษ

ะการ

ทาอา

ชพเสร

ม โด

ยเฉพา

ะทเกย

วของ

กบเกษ

ตรกร

รม เช

น กา

รบาร

งและ

ขยาย

พนธพ

ชและ

สตว ก

ารทา

ธรกจ

การแ

ปรรป

ผลผล

ตการ

เกษตร

การท

าหรอ

ซอมป

จจยก

ารผล

ตเอง เ

ปนตน

(๓

) กาห

นดให

หนวย

งานเ

จาขอ

งงาน

วจยน

าผลง

านวจ

ย แล

ะผลง

านปร

ะดษฐ

คดคน

ดานว

ทยาศ

าสตร

และเท

คโนโ

ลย ม

าขยา

ยผลถ

ายทอ

ด

สเก

ษตรก

ร หรอ

ภาคก

ารผล

ต รวม

ทงขย

ายผล

งานว

จยดา

นเคร

องจก

รกลก

ารเก

ษตรไป

ดาเน

นการ

ตออย

างเป

นรปธ

รรม

ผานส

หกรณ

การเก

ษตร ก

ลมเกษ

ตรกร

วส

าหกจ

ชมชน

องคก

รเกษต

รกร ห

รอสภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ต

(4) ก

ารสร

างแล

ะถาย

ทอดอ

งคคว

ามร ค

วรให

ความ

สาคญ

และส

นบสน

นการ

ใชเท

คโนโ

ลยใน

การพ

ฒนาด

านกา

รเกษต

ร เพอ

พฒนา

ศกยภ

าพขอ

งเกษ

ตรกร

ใหเขา

ถงขอ

มลสา

รสนเท

ศและ

องคค

วามร

เชน

ระบบ

การต

ดตาม

ราคา

การว

เคราะ

หตนท

น แล

ะการ

วางแ

ผนกา

รผลต

เปนต

น

(5) น

อกจา

กน เพ

อเปนก

ารลด

ความ

เสยงจ

ากกา

รผนผ

วนขอ

งราคา

สนคา

เกษตร

ควรส

นบสน

นการ

ทาเกษ

ตรแบ

บผสม

ผสาน

ซงจะ

ทาให

เกษตร

กรมร

ายได

ทมนค

งมาก

กวาก

ารทา

เกษตร

แบบเ

ชงเดย

ว หน

วยงา

นรบผ

ดชอบ

กร

มสงเส

รมสห

กรณ

สภา

เกษต

รกรแ

หงชา

ต กร

มสงเส

รมกา

รเกษต

ร กรม

ประม

ง กรม

ปศสต

ว กรม

วชาก

ารเก

ษตร ส

ถาบน

วจยว

ทยาศ

าสตร

และ

เทคโ

นโลย

แหงป

ระเท

ศไทย

สานก

งานพฒ

นากา

รวจย

การเก

ษตร ม

หาวท

ยาลย

ของรฐ



- 125 -

- 125 -

แนวท

างกา

รพฒน

าภาย

ใตกล

ยทธท

3.3

: การ

สราง

เครอข

ายอง

คกรเก

ษตรก

ร เชอ

มโยง

และพ

ฒนาค

วามร

วมมอ

ในดา

นการ

ผลต

ทางเก

ษตรก

รรม ก

ารแป

รรป

การต

ลาด แ

ละกา

รบรโภ

คเพอก

ารยง

ชพ ระ

หวาง

เครอข

ายอง

คกรเก

ษตรก

รกบภ

าครฐ

และเอ

กชน

1. กา

รสรา

งควา

มเขมแ

ขงขอ

งกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

รายช

นดสน

คา

วธดา

เนนกา

ร 1)

พฒน

าการ

จดกา

รของ

กลม/

องคก

รเกษต

รกรจ

ากเดม

มงเน

นดาเน

นธรก

จสนเ

ชอให

เงนกแ

กสมา

ชกเป

นหลก

เปลย

นเปน

การให

บรกา

รธรก

จ

แบบอ

เนกปร

ะสงค

ทงส

นเชอ ร

วมซอ

แปรร

ป รว

มขาย

และธ

รกจบ

รการ

แกสม

าชกค

รบวง

จรเพ

อสาม

ารถส

นองค

วามต

องกา

รของ

สมาช

กซงก

รรมก

าร พ

นกงาน

ของ

กลม/

องคก

รเกษต

รกรได

รบคว

ามรใน

การจ

ดการ

ธรกจ

ของอ

งคกร

2)

ดาเน

นการ

สราง

ความ

เขมแข

งของ

กลม/

องคก

รโดยใ

หเกษ

ตรกร

ทผลต

สนคา

ชนดเ

ดยวก

น รว

มกลม

ระดม

ความ

คดเห

นในก

ารพฒ

นาแก

ไขปญ

หาตา

มลกษ

ณะเฉพ

าะขอ

งสนค

าแตล

ะชนด

ซงแต

กตางก

น ตง

แตกา

รผลต

, การ

ดแลร

กษา,

การแ

ปรรป

และก

ารตล

าด

2.1) ด

าเนนก

ารนา

รองส

รางค

วามเข

มแขง

กลม/

องคก

รเกษต

รกรร

ายชน

ดสนค

าเกษต

รชนด

เดยวก

น อย

างนอ

ย 2 กล

ม/อง

คกรข

นไปใ

นแต

ละอา

เภอน

ารอง

โดยส

งเสรม

ใหเก

ษตรก

รสมา

ชกกล

มจดท

าแผน

การผ

ลต แ

ละแผ

นควา

มตอง

การส

นบสน

นปจจ

ยการ

ผลต

สนเช

อ อง

คควา

มรกา

รตลา

ด

จากก

ลม/อ

งคกร

เกษตร

กรทต

นสงก

ด โด

ยกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

ดาเนน

ธรกจ

ใหกา

รสนบ

สนนส

นเชอ

ปจจย

การผ

ลต ฯล

ฯ ตาม

ความ

ตองก

ารขอ

งสมา

ชก

2.2)

ดาเน

นการ

สราง

ความ

เขมแข

งของ

กลม/

องคก

รเกษต

รกร ใ

นระด

บอาเภ

อ โด

ยใหก

รรมก

ารขอ

งกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

ในแต

ละอา

เภอ พ

จารณ

าเลอก

ผแทน

เปนก

รรมก

ารรา

ยชนด

สนคา

ระดบ

อาเภ

อ เพอ

รวบร

วมแผ

นการ

ผลตแ

ละแผ

นควา

มตอง

การส

นบสน

นจาก

กลม/

องคก

รเกษต

รกรย

อยภา

ยในอ

าเภอ เ

ปนแผ

นการ

ผลตค

วามต

องกา

รระด

บอาเภ

อ โดย

คณะก

รรมก

ารระ

ดบอา

เภอท

าหนา

ทประ

สานแ

หลงต

ลาด ช

นด แ

ละปร

มาณค

วามต

องกา

รสนค

า จา

กนนก

รรมก

ารหา

รอวา

งแผน

พฒนา

การผ

ลตขอ

งสมา

ชกกล

มองค

กร ให

สอดค

ลองก

บควา

มตอง

การข

องตล

าด ห

รอกร

ณสรา

งควา

มเขม

แขงข

องกล

ม/อง

คกร

เกษตร

กรระ

ดบจง

หวด ด

าเนนก

ารใน

แนวท

างเดย

วกนร

ะดบอ

าเภอ

2.3) ก

ารสรา

งความ

เขมแข

งของ

กลม/

องคก

รเกษต

รกรระ

ดบปร

ะเทศ โ

ดยให

กรรม

การข

องกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

รในระ

ดบจง

หวดพ

จารณ

าเลอ

กตงผ

แทนเ

ปนกร

รมกา

รราย

ชนดส

นคาร

ะดบป

ระเท

ศเพอว

างแผ

นการ

ผลต

แผนก

ารให

บรกา

รธรก

จรวม

ซอ แป

รรป

และร

วมขา

ย เชอ

มโยง

กบกล

ม/อง

คกร

เกษตร

กรรา

ยชนด

สนคา

ระดบ

จงหว

ด และ

ระดบ

อาเภ

อ



- 126 -

- 126 -

หนวย

งานร

บผดช

อบ

หนวย

งานหล

ก สภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ต/สา

นกงาน

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต/

สภาเก

ษตรก

รจงห

วด/ส

านกง

านสภ

าเกษต

รกรจ

งหวด

หน

วยงา

นสนบ

สนน

สา

นกงา

นปลด

กระท

รวงเก

ษตรแ

ละสห

กรณ

กรมส

งเสรม

สหกร

ณ กร

มพฒน

าทดน

กรม

การค

าภาย

ใน ก

รมสง

เสรม

กา

รเกษต

ร กรม

ประม

ง กรม

ปศสต

ว กระ

ทรวง

พาณช

ย กระ

ทรวง

อตสา

หกรร

ม อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น แล

ะภาค

เอกชน

2. กา

รสรา

งควา

มเขมแ

ขงขอ

งกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

ในกา

รใชขอ

มลรว

มวาง

แผนพ

ฒนาพ

นท

กา

รสรา

งควา

มเขมแ

ขงขอ

งกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

ในกา

รใชขอ

มลรว

มวางแ

ผนพฒ

นาพน

ท เป

นการ

มงพฒ

นาให

เกษตร

กรใน

พนทห

างไก

ล พนท

ความ

มนคง

ได

มโอก

าสพฒ

นาตา

มศกย

ภาพส

ภาพภ

มสงค

มแตล

ะพนท

และก

ารมส

วนรว

มของ

แตละ

ชมชน

ดาเน

นการ

ตามแ

นวทา

งมลน

ธปดท

องหล

งพระ

ตงแต

การให

ชมชน

มสว

นรวม

สารว

จขอม

ลสภา

พเศร

ษฐกจ

ของค

รวเรอ

น แห

ลงนา

สภาพ

ดน ฯล

ฯ แลว

นาขอ

มลเสน

อใหช

าวบา

นแสด

งควา

มคดเห

น สร

ปปญห

าและ

แนวท

างกา

รพฒน

าแก

ไข พ

รอมร

วมกน

กาหน

ดกจก

รรมด

าเนนก

าร ซ

งแบง

เปน

3 ระ

ยะ ได

แก “

อยรอ

ด”

ใหชา

วบาน

พนคว

ามอด

อยาก

กอน

มอาห

ารกน

ตลอด

ป ขน

ตอไป

“พ

อเพย

ง” ใ

ชหนห

มด ม

รายไ

ดสมา

เสมอ

ชวต

พอสบ

ายขน

และ

“ยง

ยน”

มเงน

ออม

พฒนา

ตนเอง

ดวยล

าแขง

มภมค

มกนภ

ยคกค

ามจา

กภาย

นอก ซ

งการจ

ะดา

เนนก

จกรร

มรวม

กนให

ประส

บผลส

าเรจน

น ใน

พนทเ

ปาหม

ายคว

รมกา

รรวม

กลม เ

ลอกผ

นา/ก

รรมก

าร กา

หนด ก

ฎ ระ

เบยบ

การด

าเนนง

านขอ

งกลม

/องค

กร แล

ะตด

ตอปร

ะสาน

การส

นบสน

นจาก

ภาคภ

าคสว

นตางๆ

วธ

ดาเนน

การ

1) ขน

เตรยม

ความ

พรอม

บคลา

กรแล

ะคดเล

อกพน

ทเปาห

มาย

- โ

ดยคด

เลอก

หมบา

นเปา

หมาย

ดาเน

นการ

ในพน

ทหาง

ไกล,

พนทค

วามม

นคง ท

มควา

มพรอ

มจะเข

ารวม

โครง

การ แ

ลวสง

เสรมใ

หม

การจ

ดตง ก

ลม/อง

คกรเก

ษตรก

ร เพอ

รวมด

าเนนก

จกรรม

- ถาย

ทอดค

วามร

แกกร

รมกา

รและ

พนกง

านขอ

งกลม

/องค

กรเก

ษตรก

รดาน

การจ

ดการธ

รกจอ

งคกร

แบบอ

เนกปร

ะสงค

ใหบร

การแ

กสมา

ชกคร

บวงจ

รตงแ

ตธรก

จสนเช

อ รวม

ซอ แป

รรป

รวมข

าย แล

ะธรก

จบรก

าร อย

างเปน

ระบบ

ครบว

งจร



- 127 -

- 127 -

- น

าเกษต

รกรใน

พนทห

มบาน

เปาห

มาย

สมาช

กเกษ

ตรกร

และ

พนกง

านสา

นกงา

นสภา

เกษต

รกรจ

งหวด

ศกษ

าดงา

นโคร

งการ

อน

เนอง

มาจา

กพระ

ราชด

าร ห

รอโค

รงกา

รปดท

องหล

งพระ

ในพน

ทเพอ

เพมค

วามร

ดานก

ารพฒ

นาแห

ลงนา

ปรบ

ปรงด

น อา

ชพเกษ

ตรกร

รม กา

รรกษ

าสงแ

วดลอ

ม รว

มทงก

ารดาเน

นกจก

รรมรว

มกนข

องกล

ม/อง

คกรท

ประส

บผลส

าเรจ

- ด

าเนนก

ารสา

รวจข

อมลส

ภาพเ

ศรษฐ

กจขอ

งครว

เรอนเก

ษตรก

รในพน

ทหมบ

านเป

าหมา

ย พรอ

มสรป

ประม

วลผล

การว

เคราะ

หอยา

งงาย

นาเสน

อทปร

ะชมเก

ษตรก

รในหม

บานเพ

อกาห

นดแน

วทางด

าเนนก

จกรรม

พฒนา

การเก

ษตรให

เหมาะ

สมกบ

ศกยภ

าพพน

ท

- เก

ษตรก

รรวม

กนดา

เนนก

จกรร

มพฒน

าการ

เกษต

รตาม

ทกาห

นดรว

มกน

โดยปร

ะสาน

การส

นบสน

นจาก

หนวย

งานรา

ชกาท

เกยวข

อง

ในพน

ท อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น ปร

าชญเ

กษตร

และภ

าคเอก

ชน รว

มทงส

ถาบน

การศ

กษา

2)

ขนตอ

นการพ

ฒนาพ

นท

มก

ารพฒน

ามตน

า โดย

สรางห

รอพฒ

นาแห

ลงนา

เพอก

ารเกษ

ตร มต

ดน โด

ยปรบ

ปรงด

น มต

เกษต

ร ไดแ

ก กา

รปลก

พช เล

ยงปศ

สตว แ

ละสต

วนา

ตามศ

กยภา

พ มต

อนรก

ษสภา

พแวด

ลอม

ไดแก

ทาก

ารเก

ษตร G

AP

มตอน

รกษป

า ไดแ

ก ปล

กปา ด

แลรก

ษาปา

รวมท

งมตส

รางค

วามเ

ขมแข

งของ

องคก

ร

โดย

พฒนา

ผนาท

เขมแข

ง และ

การม

สวนร

วมขอ

งเกษต

รกรใน

การด

าเนนก

จกรร

มของ

กลม/

องคก

ร

หนวย

งานรบ

ผดชอ

บ

หน

วยงาน

หลก

สภาเก

ษตรก

รแหง

ชาต

สานก

งานสภ

าเกษต

รกรแ

หงชา

ต สภ

าเกษต

รกรจ

งหวด

สานก

งานสภ

าเกษต

รกรจ

งหวด

หนวย

งานสน

บสนน

สาน

กงาน

ปลดก

ระทร

วงเกษ

ตรแล

ะสหก

รณ กร

มสงเส

รมสห

กรณ

กรมต

รวจบ

ญชสห

กรณ

กรมพ

ฒนาท

ดน กร

มการค

าภาย

ใน

องคก

รปกค

รองส

วนทอ

งถน

กรมส

งเสรม

การเก

ษตร ก

รมปร

ะมง ก

รมปศ

สตว ป

ราชญช

าวบาน

และภ

าคเอก

ชน

3. ก

ารสร

างคว

ามเป

นเอก

ภาพข

องกล

ม/อง

คกรเก

ษตรก

ร มข

อเสน

อเชงโค

รงสร

างให

แกไข

กฎหม

าย ค

าสง ป

ระกา

ศ แล

ะกฎร

ะเบยบ

ทเกย

วของ

เพอก

าหนด

ใหมอ

งคกร

เกษตร

กรปร

ะเภทเด

ยว ต

งแตร

ะดบต

าบล ร

ะดบอ

าเภอ แ

ละระ

ดบจง

หวดเช

อมโยง

กนเพ

อควา

มเปนเอ

กภาพ

โดย



- 128 -

- 128 -

วธดา

เนนกา

ร 1)

ปรบ

ปรงก

ฎหมา

ย กฎ

ระเบ

ยบ กา

รรวม

องคก

รเกษต

รกรให

เปนเอ

กภาพ

2)

กาห

นดแน

วทาง

สนบส

นนกา

รดาเน

นงาน

ของอ

งคกร

ทรวม

เปนเ

อกภา

พแลว

รวมก

บหนว

ยงาน

ราชก

าร ภ

าคเอ

กชน

และเค

รอขา

ยอยา

ง

เป

นทางก

าร

ประโย

ชนจา

กการ

รวมอ

งคกร

เปนเอ

กภาพ

มดง

น 1)

ทาให

เกดคว

ามเขม

แขงใน

การด

าเนนธ

รกจข

ององ

คกร เ

นองจ

ากอง

คกรเก

ษตรก

รเปนอ

งคกร

ทมงบ

รการเ

กษตร

กรสม

าชก ด

งนน

จานว

นสมา

ชกจง

มสวน

สาคญ

กวาเง

นทนใ

นการ

สราง

ความ

มนคง

ของอ

งคกร

สวนป

รมาณ

ธรกจ

ของอ

งคกร

กสาม

ารถข

ยายป

รมาณ

ธรกจ

ตาม

ปรมา

ณผลผ

ลต ป

รมาณ

ธรกจ

รวมซ

อ รว

มขาย

ทเพม

ขน 2)

ลดคว

ามซา

ซอนแ

ละปร

ะหยด

เวลาข

องเกษ

ตรกร

ในกา

รเปนส

มาชก

หลาย

องคก

รตอง

เขารว

มประ

ชม รบ

การอ

บรมห

ลายก

ลมอง

คกร ร

วมทง

บางรา

ยทเป

นกรรม

การม

ากกว

า 1 อง

คกร ท

าใหปร

ะหยด

เวลา ล

ดความ

ซาซอ

น 3)

หนว

ยงาน

ตางๆ

ทมหน

าทสง

เสรม ส

นบสน

นองค

กรเกษ

ตรกร

สามา

รถบร

ณากา

รเขาไป

สงเสร

มกลม

/องค

กรอย

างเปน

ระบบ

ประ

หยดง

บประ

มาณ

เวลา แ

ละบค

ลากร

ทลงไป

สนบส

นน

4) ลด

ความ

ซาซอ

นของ

การส

นบสน

นงบป

ระมา

ณแกก

ลม/อ

งคกร

เกษตร

กรลง

สเกษต

รกรส

มาชก

และจ

านวน

กลมท

เปนเ

อกภา

พชวย

ใหสา

มารถ

สนบส

นนแต

ละกล

มไดปร

มาณเ

พมขน

5)

การร

วมกล

มเปน

องคก

รเดยว

ทาให

ปรมา

ณธรก

จสนเ

ชอ รว

มซอแ

ปรรป

และร

วมขา

ยเพมป

รมาณ

ขน ม

ตนทน

ตอหน

วยลด

ลงสง

ผลให

เพมข

ดคว

ามสา

มารถ

ในกา

รแขง

ขนทา

งธรกจ

หนวย

งานรบ

ผดชอ

บ

หนวย

งานหล

ก กร

มสงเส

รมสห

กรณ

หน

วยงาน

สนบส

นน กร

มสงเส

รมกา

รเกษต

ร กรม

ปศสต

ว กรม

ประม

ง กรม

ชลปร

ะทาน

กรมก

ารขาว

และก

รมอน

ๆทเกย

วของ

ซงดแ

ลรบผ

ดชอบ

กลม/

องคก

รเกษต

รกร



- 129 -

- 129 -

ประเด

นยทธ

ศาสต

รท 4

: การ

แกไข

ปญหา

หนสน

ภาคก

ารเกษ

ตรแล

ะการ

สราง

ความ

เขมแข

ง

กา

รบรห

ารจด

การด

านกอ

งทนก

ารเกษ

ตร

กลยท

ธ เป

าหมา

ย ตว

ชวด

ขอเสน

อโครงก

ารสา

คญ

หนวย

งานทเก

ยวขอ

ง กล

ยทธท

4.1

: การ

เสนอแ

นะแน

วทางก

ารเขา

ถงแห

ลงทน

และ

การแ

กไขป

ญหาห

นสนข

องเกษ

ตรกร

เกษ

ตรกร

รายย

อยสา

มารถ

แกไขป

ญหาห

นสนโ

ดยพง

พาตน

เอง

เกษ

ตรกร

และก

ลม/อ

งคกร

เกษตร

กรมโ

อกาส

เขาถง

แหลง

ทน

เกษ

ตรกร

รายย

อยมห

นสนน

อกระ

บบลด

ลงแล

ะเขารว

มกลม

ในอง

คกรเก

ษตรก

ร ไมต

ากวา

รอยล

ะ 50

องคก

รเกษต

รกรเข

าถงแ

หลง

ทนเพ

มขนไ

มตาก

วารอ

ยละ 5

0

โครงก

ารท 1

: โครงก

ารสราง

ทางเล

อกใหม

ใหเกษ

ตรกร

ไทยป

ลดหน

สภช./

สกช./

สภจ./

สกจ./

สป.กษ

./กส

ส./กต

ส./กส

ก./ปศ

./ปม./

พด./

อปท./

ภาคเอ

กชน/

สถาบ

นการศ

กษาใน

พนท

กลยท

ธท 4

.2 : ก

ารปร

บปรง

การบ

รหาร

จดกา

รกอง

ทนท

เกยวก

บการ

เกษตร

ทมอย

ให

สามา

รถรอ

งรบกา

รชวย

เหลอ

เกษตร

กรอย

างครบ

วงจร

และล

ดกา

รซาซ

อน รว

มถงก

ารจด

ตงกอ

งทนเพ

อวตถ

ประส

งค

ดงกล

าว

เกษ

ตรกร

มกอง

ทนให

ความ

ชวยเห

ลอตา

มควา

มตอง

การ

อยางเ

บดเสร

จครบ

วงจร

และม

เงอ

นไขข

นตอน

วธกา

ร

ทเออ

อานว

ยใหเกษ

ตรกร

เขาถง

กองท

นดงก

ลาว โ

ดยสะ

ดวก

รวดเร

วอยา

งทวถ

ง

มก

องทน

ทสาม

ารถให

การ

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

ไดอย

างม

ประส

ทธภา

พและ

ประส

ทธผล

ในรา

ยสนค

าเกษต

รทมค

วามส

าคญ

ในทา

งเศรษ

ฐกจส

ง อาท

ขาว

ยางพ

ารา ป

าลมน

ามน

มนสา

ปะหล

งโรงงา

น แล

ะออย

โรงงาน

โครงก

ารท 1

:โครงก

ารปร

บปรงก

ารบร

หารจ

ดการ

กองท

นดาน

การเก

ษตร

สภช./

สป.กษ

./และ

หนวย

งานใน

สงกด

กระท

รวงเกษ

ตรแล

ะสหก

รณ

ทเกยว

ของ



- 130 -

- 130 -

แนวท

างกา

รพฒน

า

แนวท

างกา

รพฒน

าภาย

ใตกล

ยทธท

4.1

: การ

เสนอแ

นะแน

วทาง

การเข

าถงแ

หลงท

นและ

การแ

กไขปญ

หาหน

สนขอ

งเกษต

รกร

๑.

พฒนา

ศกยภ

าพเกษ

ตรกร

ตามป

รชญา

เศรษฐ

กจพอ

เพยง

(1

) ภาค

รฐแล

ะสภา

เกษตร

กรแห

งชาต

รวมร

ณรงค

สรางค

านยม

ใหมข

องเกษ

ตรกร

ไทย ภ

ายใต

คาขว

ญ “ข

ยน ป

ระหย

ด คอ

คณสม

บตขอ

งเกษต

รกร

ไทย”

โดยก

าหนด

นโยบ

ายสง

เสรมใ

หเกษ

ตรกร

คอย ๆ

ปรบ

เปลย

นคาน

ยม ท

ศนคต

อนเ

ปนพฤ

ตกรร

มทมผ

ลตอก

ารเกด

หนสน

ของค

รวเรอ

น เชน

รวมก

บสาน

กพร

ะพทธ

ศาสน

าแหง

ชาตส

งเสรม

ใหเกษ

ตรกร

ลด-ละ

-เลก

อบาย

มข สง

เสรมใ

หเกษ

ตรกร

จดงา

นประ

เพณแ

บบเรย

บงาย

ไมใช

จายท

ฟมเฟ

อย อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

นรวม

กบอง

คกรเก

ษตรก

รในแต

ละจง

หวดเ

ปนแก

นนาใน

การจ

ดงาน

ประเพ

ณทสา

คญขอ

งเกษต

รกร เ

ชน ก

ารอป

สมบท

หมบต

ร-หลา

นเกษ

ตรกร

ประจ

าป

รา

ยจงห

วด กา

รจดม

งคลส

มรสห

มเกษต

รกรป

ระจา

ปราย

จงหว

ด กร

ะทรว

งเกษต

รและ

สหกร

ณและ

ทกหน

วยงา

นของ

ภาคร

ฐและ

เอกชน

ทมกา

รคดเล

อกเกษ

ตรกร

เพอม

อบรา

งวลใ

นทกร

ะดบ

ทกรา

งวล

ขอให

นาคณ

สมบต

ขยน

ประห

ยดเป

นเกณ

ฑสาค

ญในก

ารคด

เลอก

ตดสน

เพอเป

นตนแ

บบใน

การถ

ายทอ

ดจาก

เกษตร

กร

สเก

ษตรก

ร (2

) การ

สราง

ความ

เขมแข

งของ

ชมชน

ใหใช

เครอ

ขายส

ภาเกษ

ตรกร

ระดบ

ตาบล

เปนแ

กนนา

ในกา

รดาเน

นการ

รวมก

ลม โด

ยใชร

ะบบส

หกรณ

เปน

แนวท

างดา

เนนง

าน ภ

าครฐ

สงเสร

ม สน

บสนน

หรอ

ใหคว

ามชว

ยเหลอ

ผานก

ลมขอ

งเกษต

รกร โ

ดยกา

หนดท

ศทาง

สงเสร

ม สน

บสนน

ดาน

การเก

ษตรผ

สมผส

าน

เกษตร

ทฤษฎ

ใหม

เกษตร

อนทร

ย ไรน

าสวน

ผสม

ใหสอ

ดคลอ

งตาม

แผนช

วตชม

ชน (ร

ะดบต

าบล)

ทประ

มวลผ

ลมาจ

ากบญ

ชครว

เรอน

บญชต

นทน

ของเก

ษตรก

ร รา

ยคนใ

นชมช

น โด

ยใหคว

ามสา

คญตา

มลาด

บควา

มเขมแ

ขงขอ

งชมช

น

(3) อง

คกรเก

ษตรก

ร และ

สถาบ

นการเ

งนทเก

ยวขอ

ง สงเส

รม สน

บสนน

เกษตร

กรให

มแผน

การอ

อมเงน

โดยร

ณรงค

สงเสร

มการ

ออมต

งแตเด

ก ผให

ญ แล

ะวยส

งอาย

แบบร

ายคน

และค

รอบค

รว จด

เปนส

ปดาห

เดอน

ป แห

งการ

ออมข

องเกษ

ตรกร

ไทย

กาหน

ดใหเ

กษตร

กรทม

การอ

อมเงน

ตามแ

ผนมส

ทธทเ

พมขน

ในกา

รขอก

เงนโดย

ใชสดส

วนกา

รออม

เปนเงอ

นไข ภา

ครฐก

าหนด

ใหกา

รออม

ของเก

ษตรก

รเปนส

ดสวน

สาคญ

ในกา

รจดส

วสดก

าร กา

รประ

กนภย

การช

ดเชยร

าคาส

วนตา

งตา

มมาต

รการ

ชวยเห

ลอ

(๔) ส

ถานศ

กษาข

องรฐ

และเอ

กชนร

ะดบป

ระถม

ศกษา

มธยม

ศกษา

อดมศ

กษา ใ

นทอง

ถน จด

ทาหล

กสตร

ทสงเส

รมให

บตร-ห

ลานเ

กษตร

กรศก

ษาตอ

ดานก

ารเกษ

ตร ท

งภาค

วชาก

ารแล

ะภาค

ปฏบต

การ เ

พอสร

างโอ

กาสใ

หบตร

-หลา

นเกษ

ตรกร

เรยนร

อยาง

มควา

มผกพ

นดาน

เกษตร

กรรม

เมอจ

บออก

มาเป

น

ผส

บทอด

อาชพ

ทดแ

ทนเกษ

ตรกร

รนพอ

แม โด

ยภาค

รฐมแ

นวทา

งสงเส

รมกา

รใหมท

ดนทา

กนสา

หรบเ

กษตร

กรรน

ใหม



- 131 -

- 131 -

๒.

ปรบป

รงแกไข

กฎ ระ

เบยบ

โดยค

วบรว

มองค

กรทม

วตถป

ระสง

คแกไข

ปญหา

หนสน

เชนเดย

วกน

ควรค

วบรว

มกอง

ทนฟน

ฟและ

พฒนา

เกษตร

กร ก

บกอง

ทนหม

นเวย

นเพอ

การก

ยมแก

เกษต

รกรแ

ละผย

ากจน

เพอเพ

มประ

สทธภ

าพกา

รชวย

เหลอ

แกไข

ปญหา

หนสน

ใหแก

เกษตร

กร ท

งแกไข

ปญหา

หนใน

ระบบ

จากส

ถาบน

การเง

น, สห

กรณภ

าคกา

รเกษต

ร และ

หนนอ

กระบ

บ โด

ยปรบ

ปรงภ

ารกจ

งาน แล

ะการ

บรหา

รอง

คกรให

มประ

สทธภ

าพเพ

มขน

3. เพ

มโอก

าสกา

รเขาถ

งแหล

งเงนท

นแกไข

ปญหา

หนนอ

กระบ

บ วธ

การด

าเนนง

าน

3.1)

ใชวธ

การป

ระชา

สมพน

ธใหถง

พนทเ

พอให

เกษต

รกรแ

ละผย

ากจน

ทเปน

หนนอ

กระบ

บ ซง

อยใน

หลกเก

ณฑทจ

ะสญเ

สยทด

นทาก

น สา

มารถ

เขาถง

แหลง

เงนกข

อง กอ

งทนห

มนเวย

นเพอก

ารกย

มแกเก

ษตรก

รและ

ผยาก

จนได

อยางท

วถง เ

นองจ

ากกา

รประ

ชาสม

พนธย

งไมเขา

ถงหม

บาน

ชมชน

ทาให

ผเปน

หน

ทตอง

การค

วามช

วยเห

ลอไม

ทราบ

ขอมล

และร

ณรงค

ประช

าสมพ

นธให

เกษตร

กรตร

ะหนก

ถงผล

กระท

บจาก

ความ

เดอดร

อนขอ

งการ

กเงนน

อกระ

บบ ก

อนตด

สนใจก

3

.2) คว

รเพมโ

อกาส

ในกา

รเขาถ

งแหล

งเงนท

นของ

เกษตร

กรรา

ยยอย

และ

กลม/

องคก

รเกษต

รกร ท

จะดา

เนนธร

กจเกษ

ตรอต

สาหก

รรม

โดย

(1) ป

รบปร

งหลก

เกณฑ

เงอนไ

ขการ

กเงน

ผอน

ปรนห

ลกปร

ะกนเ

งนก

โดยเ

กษตร

กรรา

ยยอย

สามา

รถใช

บคคล

คาปร

ะกน

หรอก

ลม

คาปร

ะกนใ

นวงเง

นทสง

ขน ท

งน ให

เกษต

รกรผ

กจดท

าประ

กนภย

พบตค

วามเ

สยหา

ยจาก

ภยธร

รมชา

ต แล

ะประ

กนหน

เสยเพ

อไมเ

ปนภา

ระแก

ผคาป

ระกน

เชน

เสยชว

ต ทพพ

ลภาพ

โดยพ

จารณ

าจาก

แผนก

ารผล

ตและ

ประว

ตการ

ชาระ

หนเป

นหลก

มากก

วาหล

กประ

กน

(2) ป

รบปร

งหลก

เกณฑเ

งอนไ

ขการ

กเงนแ

กกลม

/องค

กรเกษ

ตรกร

ทประ

สงคจ

ะกเงน

ลงทน

ประก

อบธร

กจเก

ษตรอ

ตสาห

กรรม

โดย

ผอ

นปรน

หลกป

ระกน

เงนกท

มงใชอ

สงหา

รมทร

พย กร

ณวงเง

นกสง

เปลย

นเปนพ

จารณ

าควา

มเปนไ

ปไดข

องแผ

นการ

ดาเนน

ธรกจ

สามา

รถใชเ

ครอง

จกรก

ลทจะ

ลงทน

เปนห

ลกปร

ะกนเง

นกได

โดยภ

าครฐ

ควรส

นบสน

นเงนก

ปลอด

ดอกเบ

ยในเบ

องตน

และอ

งคกร

เกษตร

กรสม

ทบกา

รลงท

นตาม

กาลง

ความ

สามา

รถ จา

กนนเ

มอผล

การ

ดาเนน

งานมก

าไร จง

ผอนช

าระค

นเงนก

แกภา

ครฐร

ะยะย

าว

(๓) ค

วรให

ความ

สาคญ

การพ

ฒนาร

ะบบโ

ครงส

รางพ

นฐาน

ทางด

านกา

รเงน โ

ดยเฉพ

าะระ

บบวเค

ราะหแ

ละปร

ะมวล

ผล ใน

การส

นบสน

นทน

และเง

นทนแ

กเกษต

รกร เ

พอเป

ดโอก

าสให

เกษตร

กรเขา

ถงแห

ลงทน

(๔) ผ

ลกดน

สถาบ

นการ

เงนทไ

มใชข

องรฐ

ใหกา

รสนบ

สนนส

นเชอ

แกเกษ

ตรกร

ทมศก

ยภาพ

ซงจะ

ชวยให

เกษตร

กรทม

ศกยภ

าพ มโ

อกาส

เขาถง

แหลง

ทนทเห

มาะส

มไดมา

กขน



- 132 -

- 132 -

4. สร

างโอก

าสกา

รไมกล

บไปม

ภาระ

หนสน

ภา

ครฐส

รางค

วามห

ลากห

ลายท

างเลอ

กใหก

บเกษ

ตรกร

ทเขา

ถงแห

ลงทน

ในลก

ษณะข

องตว

อยาง

ผลสา

เรจจา

กการ

ประก

อบอา

ชพเกษ

ตร โด

ยมขอ

มล

ทง

ระบบ

ครบว

งจรใน

การผ

ลตพช

/สตว

แตละ

ชนด แ

ละกา

รผลต

แบบผ

สมผส

าน โด

ยเนนเป

นขอม

ลผลก

ารปร

ะกอบ

การเก

ษตรข

องเกษ

ตรกร

ตนแบ

บ/ปร

าชญเ

กษตร

ทป

ระสบ

ความ

สาเรจ

ทอยใ

นพนท

ใหเป

นทางเ

ลอกใ

นการ

ตดสน

ใจสา

หรบเ

กษตร

กรโด

ยขอม

ลดงก

ลาวป

ระกอ

บดวย

ความ

รในกา

รผลต

จนถง

การเก

บเกย

วผลผ

ลต

ทน กา

รแปร

รปผล

ตภณฑ

ตลาด

เมอเก

ษตรก

รตดส

นใจ ใ

หมกา

รสงเส

รมกา

รรวม

กลมก

นของ

เกษตร

กร เพ

อรวม

กนผล

ตหรอ

จดหา

ปจจย

การผ

ลต เช

น พน

ธสตว

ปย

อาหา

รสตว

สารช

วภณฑ

ทปอง

กนกา

จดศต

รพช เ

พอให

เกษตร

กรเป

นเจาข

องปจ

จยกา

รผลต

เอง ค

วบคม

ตนทน

การผ

ลตได

หนวย

งานท

รบผด

ชอบ

กร

ะทรว

งเกษต

รและ

สหกร

ณ (สา

นกงา

นเศร

ษฐกจ

การเก

ษตร ก

รมสง

เสรมก

ารเกษ

ตร ก

รมสง

เสรมส

หกรณ

) กระ

ทรวง

พาณช

ย (กร

มการ

คาภา

ยใน)

กร

ะทรว

งอตส

าหกร

รม กร

ะทรว

งมหา

ดไทย

กระท

รวงท

รพยา

กรธร

รมชา

ตและ

สงแว

ดลอม

กระท

รวงศ

กษาธ

การ ส

านกง

านสถ

ตแหง

ชาต ธ

นาคา

รเพอก

ารเกษ

ตรแล

ะสหก

รณกา

รเกษต

ร ธนา

คารอ

อมสน

กรมป

ระชา

สมพน

ธ และ

หนวย

งานอน

ทเกย

วของ



- 133 -

- 133 -

แนวท

างกา

รพฒน

าภาย

ใตกล

ยทธท

4.2

: การ

ปรบป

รงกา

รบรห

ารจด

การก

องทน

ทเกย

วกบก

ารเกษ

ตรทม

อยให

สามา

รถรอ

งรบก

ารชว

ยเหลอ

เกษตร

กรอย

างคร

บวงจ

รและ

ลดกา

รซาซ

อน รว

มถงก

ารจด

ตงกอ

งทนเพ

อวตถ

ประส

งคดง

กลาว

๑. กา

รปรบ

ปรงก

ารบร

หารจ

ดการ

ของก

องทน

ทมอย

เดม

เพอใ

หเกษ

ตรกร

สามา

รถเขา

ถงกอ

งทน

และได

รบกา

รชวย

เหลอ

ทครอ

บคลม

ความ

ตองก

ารดา

นตาง

ๆ มา

กขน

ขน

ตอน/

วธดา

เนนงา

น (1

) มอบ

หมาย

ผรบผ

ดชอบ

ดาเน

นการ

รวบร

วมจด

ทาฐา

นขอม

ลกอง

ทนเก

ยวกบ

การเก

ษตรท

มอยใ

นปจจ

บน แ

ละจด

เปนห

มวดห

ม

ตามว

ตถปร

ะสงค

/ขอบ

เขตขอ

งการ

ใหคว

ามชว

ยเหลอ

อาท

กอง

ทนเพ

อการ

จดหา

ปจจย

การผ

ลต ก

องทน

เพอส

นบสน

นการ

แปรร

ปและ

การต

ลาด

และก

องทน

เพอส

นบสน

นการ

ศกษา

วจยท

างการ

เกษตร

เปนต

น (๒

) ดาเน

นการ

ศกษา

วเคร

าะห

เพอเส

นอแน

ะรปแ

บบแน

วทาง

ปรบป

รงกา

รบรห

ารจด

การข

องแต

ละกอ

งทน

และแ

นวทา

งควบ

รวมก

องทน

ทมวต

ถประ

สงค/

ขอบเ

ขตกา

รใหคว

ามชว

ยเหลอ

เกษตร

กรคล

ายคล

งกนห

รอซา

ซอนก

น เพ

อเพมข

นาดก

องทน

ใหให

ญขน

สามา

รถให

การช

วยเห

ลอเกษ

ตรกร

ไดอย

างทว

ถง แล

ะครอ

บคลม

ความ

ตองก

ารดา

นตางๆ

ของเก

ษตรก

รแตล

ะราย

มากข

น (๓

) ประ

ชมหา

รอผร

บผดช

อบกา

กบดแ

ลของ

แตละ

กองท

น แล

ะผเกย

วของ

ซงรว

มถงเก

ษตรก

ร เพอ

พจาร

ณาปร

บปรง

ใหคว

ามเห

นชอบ

รปแบ

บแน

วทางป

รบปร

งการ

บรหา

รจดก

ารขอ

งกอง

ทน แล

ะแนว

ทางค

วบรว

มกอง

ทนทม

วตถป

ระสง

ค/ขอ

บเขต

การให

ความ

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

คลาย

คลงก

นหรอ

ซาซอ

นกน

และว

างแผน

มอบห

มายผ

รบผด

ชอบด

าเนนก

าร

(๔) ด

าเนนก

ารปร

บปรง

การบ

รหาร

จดกา

รของ

กองท

น แล

ะควบ

รวมก

องทน

เกยวก

บการ

เกษตร

ทมวต

ถประ

สงค/

ขอบเ

ขตกา

รใหคว

ามชว

ยเหลอ

เกษตร

กรคล

ายคล

งกนห

รอซา

ซอนก

น ตา

มรปแ

บบแน

วทางท

ไดเห

นชอบ

รวมก

น ซง

สมคว

รจะป

ระกอ

บดวย

- ก

ารขย

ายขอ

บเขต

การให

บรกา

รของ

กองท

นเกย

วกบก

ารเกษ

ตรให

ครอบ

คลมค

วามต

องกา

รดาน

ตางๆ

ของเก

ษตรก

รอยา

งครบ

วงจร

ตง

แตกา

รผลต

จนถง

การต

ลาด - การ

ใหบร

การด

านเท

คนคว

ชากา

ร ควบ

คไปก

บการ

ใหเงน

ทน เพ

อเพมป

ระสท

ธ ภาพ

ในกา

รใหคว

ามชว

ยเหลอ

ของก

องทน

เชน

การช

วยวเค

ราะห

ปญหา

ความ

ตองก

าร ช

วยพฒ

นาจด

ทาแผ

นงาน

/โครง

การ เ

พอขอ

รบกา

รสนบ

สนนเ

งนทน

จากก

องทน

และ

การใ

หคาแ

นะนา

/องค

ความ

รใน



- 134 -

- 134 -

การว

างแผ

นการ

ผลต

การว

างแผ

นใชเง

นทน

และก

ารบร

หารจ

ดการ

รายไ

ดผลต

อนแท

นทได

รบจา

กการ

ผลต

เพอช

วยให

เกษตร

กรได

รบปร

ะโยชน

ตอบแ

ทนคม

คา

การล

งทน

ลดปญ

หากา

รใชเงน

กผดว

ตถปร

ะสงค

ผดนด

การส

งชาร

ะหน

สงชา

ระหน

คนกอ

งทนไ

มได

- การ

ทบทว

นปรบ

ปรงข

นตอน

วธกา

รยนเ

รองข

อรบก

ารชว

ยเหลอ

การ

พจาร

ณาอน

มตคว

ามชว

ยเหลอ

และก

ารเบ

กจาย

เงนทน

ใหกบ

เกษตร

กร ให

มควา

มคลอ

งตวส

ะดวก

รวดเร

วมาก

ขน ร

วมถง

การให

เกษตร

กรเขา

มสวน

รวมใ

นการ

บรหา

รจดก

ารกอ

งทน

เปนก

รรมก

ารใน

คณะก

รรมก

ารบร

หาร

กองท

น รว

มกบภ

าคสว

นอนๆ

ทเกย

วของ

อยางเ

หมาะ

สม

- การ

ควบร

วมกอ

งทนเก

ยวกบ

การเก

ษตรท

มวตถ

ประส

งค/ข

อบเขต

การให

ความ

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

คลาย

คลงก

นหรอ

ซาซอ

นกน

- กา

รจดใ

หมกา

รประ

ชาสม

พนธเก

ยวกบ

กองท

น เพ

อใหเกษ

ตรกร

ไดรบ

ทราบ

สามา

รถเขา

ถง ได

รบกา

รชวย

เหลอ

จากก

องทน

ในขอ

บเขต

ทกวา

งขวา

ง และ

อยางท

วถงม

ากขน

(๕

) ทงน

แตละ

กองท

นควร

เนนกา

รใหคว

ามชว

ยเหลอ

เกษตร

กรใน

ลกษณ

ะทสน

บสนน

ใหเกษ

ตรกร

มการ

รวมต

วเปนก

ลม/อ

งคกร

และเส

นอขอ

รบกา

รสนบ

สนนจ

ากกอ

งทนใ

นลกษ

ณะทเ

ปนแผ

นงาน

/โครงก

ารขอ

งกลม

/องค

กร แท

นการ

เสนอข

อรบก

ารสน

บสนน

เงนทน

และพ

จารณ

าอนม

ตเงนท

นใหแ

กเกษต

รกร

เปนร

ายคน

เพอใ

ชในก

จการ

ของเก

ษตรก

รแตล

ะราย

โดยไ

มเกยว

ของก

น ซง

ขาดห

ลกปร

ะกนข

องคว

ามสา

เรจใน

การด

าเนนง

าน เช

น กา

รใหสน

เชอกบ

กลม/

องคก

รเกษ

ตรกร

ทเขา

รวมโ

ครงก

ารเกษ

ตรอต

สาหก

รรม/

โครง

การ ๑

ตาบ

ล ๑ เอ

สเอมอ

เกษต

ร ซงด

าเนนง

านคร

บวงจ

รตงแ

ต ก

ารผล

ต แป

รรป

จนถง

การต

ลาด

หรอ

กา

รสนบ

สนนเง

นทนเพ

อจดห

าเครอ

งจกร

กลกา

รเกษต

รสาห

รบเกษ

ตรกร

ในกล

ม/อง

คกร ใ

ชประ

โยชนร

วมกน

(๖

) พจา

รณาศ

กษาห

ารปแ

บบ แล

ะดาเน

นการ

จดตง

หนวย

งาน/

องคก

รกลา

งทเห

มาะส

ม อา

จอยใ

นรปค

ณะกร

รมกา

รทมา

จากผ

แทนเ

กษตร

กร

และภ

าคสว

นตาง

ๆ ทเ

กยวข

อง ฝ

ายละ

เทาๆ

กน

เพอท

าหนา

ทกาก

บดแล

และ

บรณา

การก

ารดา

เนนก

ารขอ

งกอง

ทนตา

งๆ ให

เปนไ

ปในก

รอบท

ศทาง

เดยว

กน

มรปแ

บบแน

วทาง

ดาเน

นการ

ทเหม

าะสม

สอด

ประส

านเก

อหนน

กน ช

วยให

เกษต

รกรได

รบกา

รแกป

ญหาค

วามต

องกา

รดาน

เงนทน

อยาง

มประ

สทธภ

าพแล

ะปร

ะสทธ

ผลมา

กขน (๗

) นอก

จากน

ควร

พจาร

ณาหา

แนวท

างเพ

มปรม

าณเงน

ทนขอ

งกอง

ทนตา

งๆ เพ

อเพมข

ดควา

มสาม

ารถใ

นการ

ใหคว

ามชว

ยเหลอ

เกษตร

กรให

มา

กขน

อาท

การจ

งใจให

ภาคเอ

กชนบ

รจาค

เงนให

กบกอ

งทนโ

ดยสา

มารถ

นาไป

หกลด

หยอน

ภาษไ

ด แล

ะการ

เกบภา

ษนาเข

าสาร

เคมทา

งการ

เกษตร

จดสง

เขากอ

งทน



- 135 -

- 135 -

๒.

การ

พฒนา

แหลง

ทนขน

าดยอ

มตาง

ๆ ทม

อยใน

ชมชน

ยกร

ะดบเ

ปน “

กองท

นพฒน

าเกษต

รกร/

เกษต

รกรร

ม” ใน

แตละ

ชมชน

เพอเ

พมปร

ะสทธ

ภาพแ

ละปร

ะสทธ

ผลใน

การให

ความ

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

ขนตอ

น/วธ

ดาเนน

งาน

การส

รางคว

ามเขม

แขงก

ารบรห

ารจดก

ารดาน

กองท

นการเ

กษตร

ควรม

การศ

กษาค

วามเป

นไปไ

ด และ

ความ

เหมา

ะสมใ

นการ

จดตง

“กอ

งทนพ

ฒนาเก

ษตรก

ร/เกษ

ตรกร

รม” ก

อนทจ

ะนาไป

สการ

กาหน

ดรปแ

บบกา

รดาเน

นงาน

ตลอด

จนแห

ลงทม

าของ

กองท

น เพ

อใหได

กองท

นทเป

นประ

โยชน

กบเกษ

ตรกร

และไม

ซาซอ

นกบ

กองท

นตางๆ

ทมอ

ยแลว

ในปจ

จบน

ดาเน

นการ

พฒนา

แหลง

ทนขน

าดยอ

มตาง

ๆ ทม

อยใน

ชมชน

ชนบท

เพอย

กระด

บเปน

“กอง

ทนพฒ

นาเกษ

ตรกร

/เกษต

รกรร

ม” เป

นแหล

งการ

เงนขอ

งเกษ

ตรกร

และค

นในช

มชนช

นบท

ซงบร

หารจ

ดการ

โดยเก

ษตรก

รและ

คนใน

ชมชน

ชนบท

เพอเก

ษตรก

รและ

คนใน

ชมชน

ชนบท

โดยม

ศกยภ

าพใน

การให

บรกา

รเกษ

ตรกร

และค

นในช

มชนช

นบท

อยางค

รอบค

ลม ม

ประส

ทธภา

พ แล

ะประ

สทธผ

ล ขน

ท ๑

(ป ๒๕

๖๐-๒

๕๖๒)

จดทา

โครงก

ารนาร

องใน

๔ ภ

มภาค

(ภาค

เหนอ ภ

าคกล

าง ภา

คตะว

นออก

เฉยงเห

นอ แล

ะภาค

ใต) ภ

มภาค

ละอย

างนอย

๑ แห

ง

วธดา

เนนงา

น (๑

) ประ

ชมหา

รอเกษ

ตรกร

และภ

าคสว

นทเกย

วของ

เพอป

ระเม

นควา

มพรอ

ม แล

ะควา

มตอง

การพ

ฒนาย

กระด

บแหล

งทนข

นาดย

อมตา

งๆ ใน

ชมชน

ชนบท

จดต

งเปนก

องทน

ใหกา

รชวย

เหลอ

เกษต

รกรใน

แตละ

ชมชน

โดยอ

าจเรย

กชอว

า “ก

องทน

พฒนา

เกษต

รกรช

มชน.

.......”

หรอ

“กอ

งทนพ

ฒนา

เกษตร

กรรม

ชมชน

........

.”

(๒) พ

ฒนาเง

อนไข

ความ

พรอม

บคลา

กรแล

ะระบ

บการ

ทางา

นของ

แหลง

ทนขน

าดยอ

มตาง

ๆ ใน

ชมชน

ชนบท

อาท

กลม

ออมท

รพยเพ

อการ

ผลต

กลมส

จจะอ

อมทร

พย สห

กรณก

ารเกษ

ตร แ

ละสห

กรณเ

ครดต

ยเนยน

เพอส

รางค

วามพ

รอมใ

นการ

ยกระ

ดบเป

น “ก

องทน

พฒนา

เกษตร

กร/เก

ษตรก

รรม”

ในแต

ละชม

ชน” ท

จะเป

นการ

ระดม

ทนขอ

งเกษต

รกรแ

ละคน

ในชม

ชน เพ

อการ

ชวยเห

ลอเกอ

กลพฒ

นาเกษ

ตรกร

และค

นในช

มชน

เพมก

ารพง

ตนเอง

สราง

ความ

เขมแข

งให

กบเกษ

ตรกร

และค

นในช

มชนช

นบท



- 136 -

- 136 -

๓) พ

ฒนาร

ปแบบ

โครง

สราง

การจ

ดองค

กร ขอ

บเขต

การด

าเนนง

าน ระ

บบกา

รบรห

ารจด

การ ก

ารกา

กบดแ

ล และ

ทเกย

วของ

รวมถ

งการ

พฒนา

ศกยภ

าพคว

ามพร

อมขอ

งเกษต

รกรแ

ละคน

ในชม

ชนชน

บททจ

ะทาห

นาทเ

ปนผบ

รหาร

งานขอ

งกอง

ทนพฒ

นาเกษ

ตรกร

/เกษต

รกรร

มทจะ

จดตง

ขนใน

ชมชน

(๔

) ตรา

กฎหม

ายรอ

งรบกา

รจดต

ง และ

การด

าเนนง

านขอ

งกอง

ทนพฒ

นาเกษ

ตรกร

/เกษต

รกรร

มทจะ

จดตง

ขนใน

ระดบ

ชมชน

(๕

) ดาเน

นการ

ทดลอ

งจดต

ง “กอ

งทนพ

ฒนาเก

ษตรก

ร/เกษ

ตรกร

รม” ใ

นชมช

นทมค

วามต

องกา

ร และ

มควา

มพรอ

ม เป

นการ

นารอ

ง ตาม

รปแบ

บ แล

ะวธก

ารทก

าหนด

จานว

น ๔ ภ

มภาค

(ภาค

เหนอ

ภาค

กลาง

ภาคต

ะวนอ

อกเฉย

งเหนอ

และ

ภาคใ

ต) ภม

ภาคล

ะอยา

งนอย

๑ แห

ง (๖

) ทงน

ในเบ

องตน

ภาคร

ฐและ

ภาคส

วนทเ

กยวข

องคว

รจะต

องให

การช

วยเห

ลอใน

การแ

นะนา

กาก

บดแล

การบ

รหาร

จดกา

รกอง

ทนพฒ

นาเกษ

ตรกร

/เกษต

รกรร

มทจด

ตงขน

โดยใ

กลชด

รวมท

งควร

พจาร

ณาหา

แนวท

างเพ

มปรม

าณเงน

ทนขอ

งกอง

ทน น

อกเห

นอจา

กการ

สงเสร

มการ

สะสม

เงนทน

ของ

เกษตร

กรแล

ะคนใ

นชมช

น เพ

อเพมข

ดควา

มสาม

ารถใน

การให

ความ

ชวยเห

ลอเกษ

ตรกร

ใหมา

กขน

อาท

การจ

งใจให

ภาคเอ

กชนบ

รจาค

เงนให

กบกอ

งทนโ

ดยสา

มารถ

นาไป

หกลด

หยอน

ภาษไ

ด และ

การเก

บภาษ

นาเขา

สารเค

มทางก

ารเกษ

ตรจด

สงเขา

กองท

น ขน

ท ๒

(ป ๒๕

๖๓-๒

๕๖๔)

เผยแ

พรขย

ายผล

การด

าเนนก

ารจด

ตงกอ

งทนพ

ฒนาเก

ษตรก

ร/เกษ

ตรกร

รมใน

ชมชน

ตางๆ

เพมข

น

หนวย

งานร

บผดช

อบ

หน

วยงาน

หลก ไ

ดแก ก

ระทร

วงเกษ

ตรแล

ะสหก

รณ ก

ระทร

วงพา

ณชย ก

ระทร

วงกา

รคลง

หนวย

งานร

วมดา

เนนก

าร ได

แก ก

ระทร

วงอต

สาหก

รรม

กระท

รวงม

หาดไ

ทย ส

ภาเกษ

ตรกร

แหงช

าต ธ

นาคา

รเพอก

ารเกษ

ตรแล

ะสหก

รณกา

รเกษต

ร สา

นกงาน

กองท

นหมบ

านแล

ะชมช

นเมอง

แหงช

าต แล

ะหนว

ยงาน

ทเกย

วของ

อนๆ



- 137 -


- 137 -

สวนท ๕ การนาแผนไปสการปฏบต และการตดตามประเมนผล

เนองจากการจดแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมตามพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553 มาตรา 41 กาหนดใหสภาเกษตรกรแหงชาตจดทาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม โดยผานกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดเสย รวมทงเชอมโยงกบแผนแมบทระดบจงหวด ซงมการดาเนนการจดทาแผนงานพฒนาเกษตรกรรมระดบตาบล ประมวลเปนแผนงานพฒนาเกษตรกรรมระดบอาเภอ และแผนแมบทพฒนาเกษตรกรรมระดบจงหวดตามลาดบ เปนการสะทอนปญหาความตองการ และแนวทางแกไขปญหาจากเกษตรกร เสนอหนวยงานภาครฐ ซงมอานาจหนาทรบผดชอบรบไปดาเนนการพฒนาและแกไขปญหา ดงนนจงเสนอแนวทางการขบเคลอนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสการปฏบต ดงน 1. การผลกดนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมใหเปนนโยบาย

1.1 การผลกดนไปสนโยบายของรฐบาล ตามพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553 มาตรา 42 ระบวา

เมอสภาเกษตรกรแหงชาตจดทาแผนแมบทแลว ใหเสนอนายกรฐมนตรพจารณา วเคราะหและกลนกรองเพอเสนอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป ซงหากคณะรฐมนตรพจารณาใหกระทรวงทเกยวของนาขอเสนอแนวทางพฒนาจากแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมไปดาเนนการกาหนดเปนนโยบายของกระทรวงเพอมอบหมายใหหนวยงานระดบกรม และหนวยงานในสงกดในพนทดาเนนการ

1.2 การผลกดนเปนสวนหนงของแผนพฒนาการเกษตรของประเทศ 1.2.1 น าเสนอแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ตอส าน กงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เพอขอใหพจารณานาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2559 - พ.ศ. 2564 เขาเปนสวนหนงของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564) 1.2.2 นาเสนอแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ตอกระทรวงเกษตรและสหกรณ เพอขอใหสานกงานเศรษฐกจการเกษตร พจารณานาแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2559-พ.ศ. 2564 เขาเปนสวนทสาคญของแผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 (พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564) นอกจากนนนาเสนอแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม (พ.ศ. 2560 - พ.ศ. 2564) ใหกระทรวงทเกยวของพจารณาสนบสนนรบดาเนนงาน ไดแก กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงพาณชย กระทรวงศกษาธการ กระทรวงอตสาหกรรม เปนตน


- 138 -


- 138 -

1.3 ควรมอบหมายใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนเจาภาพหลก รวมกบหนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงศกษาธการ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงมหาดไทย เปนตน รบแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. 2560-2564 ของสภาเกษตรกรแหงชาต ซงเปนแผนทจดทาจากขอเสนอระดบพนทไปสระดบนโยบาย ไปบรณาการรวมกบแผนพฒนาการเกษตร ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 (พ.ศ. 2560-2564) ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ และแผนของหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการพฒนาการเกษตร เพอใหการขบเคลอนการพฒนาการเกษตรของประเทศ มความเชอมโยงและสนบสนนซงกนและกน ซงจะนาไปสเปาหมายหลกในการทาใหภาคเกษตรมความเขมแขง และเกษตรกรพงพาตนเองไดในอนาคต

2. กลไกการขบเคลอนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสการปฏบต 2.1 จดตงคณะกรรมการบรณาการขบเคลอนแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม

สวนกลาง โดยมหนวยงานหลก ไดแก กรมในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมทเกยวของในกระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน รวมกบสภาเกษตรกรแหงชาตเพอจดทาแผนงาน โครงการ และการจดสรรงบประมาณสนบสนนตามกลยทธภายใตแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม ซงเปนการบรณาการแผนงานระดบนโยบายจากสวนกลาง กอนมอบหมายใหหนวยงานทเกยวของในพนทดาเนนการ ทงน ควรมการกาหนดหนวยงานหลกรบผดชอบ และหนวยงานรวมดาเนนการแตละแผนงานหรอโครงการทชดเจน

2.2 ใชกลไกคณะอนกรรมการพฒนาการเกษตรและสหกรณของจงหวด ซงมผวาราชการจงหวดเปนประธาน หนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณในจงหวดเปนอนกรรมการ รวมทงประธานสภาเกษตรกรจงหวดรวมเปนอนกรรมการดวย โดยมเกษตรและสหกรณจงหวดเปนเลขานการ พจารณาใหหนวยงานทมหนาทรบผดชอบ รบดาเนนโครงการทไดจากแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมจงหวด รวมทงรวมกนจดทาแผนงาน/โครงการตามความตองการของเกษตรกร เพอเสนอขอรบการสนบสนนงบประมาณจากแหลงอน เชน จากงบบรหารงานจงหวดแบบบรณาการงบจากกลมจงหวด และจากองคการบรหารสวนจงหวด เปนตน

2.3 เครอขายสภาเกษตรกรระดบตาบล นาเสนอโครงการขอรบการสนบสนนจาก องคการบรหารสวนตาบลและเทศบาล โดยตามพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553 มโครงสรางสภาเกษตรกร 2 ระดบ ไดแก สภาเกษตรกรแหงชาต และสภาเกษตรกรจงหวด ตอมาสภาเกษตรกรแหงชาตจงจดตงคณะผปฏบตงานสภาเกษตรกรอาเภอ และคณะผปฏบตงานสภาเกษตรกรตาบล ซงมผแทนเกษตรกรหมบานในพนทตาบลรวมเปนคณะผปฏบตงาน เปนกลไกในการดาเนนงานใหครอบคลมทวถงเกษตรกรทกพนท ในการนจงใหคณะผปฏบตงานเครอขายสภาเกษตรกรระดบตาบล ประสานเสนอโครงการทไดจากแผนงานพฒนาเกษตรกรรมระดบตาบล สงใหองคการบรหารสวนตาบลหรอเทศบาลในพนทนนๆ พจารณารบไปดาเนนการ


- 139 -


- 139 -

3. การตดตามและตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรม

ตามมาตรา 43 ของพระราชบญญตสภาเกษตรกรแหงชาต พ.ศ. 2553 กาหนดใหสภาเกษตรกรแหงชาตมอานาจหนาทตดตามและตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบท พรอมทงรายงานปญหาและอปสรรคทไมอาจดาเนนการตามแผนแมบท และเสนอแนวทางแกไขปญหาดงกลาวใหนายกรฐมนตรพจารณา ซงการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมนน เปนงานทางวชาการตองสรางความร ความเขาใจ วธดาเนนการ ตรวจสอบ รวมทงหนวยงานรบตรวจตองเขาใจใหความรวมมอดวย จงควรกาหนดแนวทางการตดตามและตรวจสอบฯ ดงน

3.1 แตงตงคณะกรรมการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสวนกลาง โดยใหกระทรวงและกรมทรบผดชอบ แผนงาน/โครงการ ซงเปนเปาหมายตดตาม ตรวจสอบ แตงตงคณะกรรมการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมระดบกระทรวงหรอกรม แลวแตกรณ ซงประกอบดวยหนวยงานซงมหนาทตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล การปฏบตงานภายในของกรม กระทรวง ผแทนจากสถาบนการศกษา สานกงานตรวจเงนแผนดน ผทรงคณวฒทมความรความเชยวชาญ ดานการตดตามตรวจสอบ และประเมนผล รวมทงประธานสภาเกษตรกรแหงชาตและเลขาธการสภาเกษตรกรแหงชาตเปนคณะกรรมการดวย เพอทาหนาท

3.1.1 กาหนด/คดเลอกแผนงานหรอโครงการเปาหมายทจะดาเนนการตดตามตรวจสอบ 3.1.2 กาหนดกรอบแนวทางการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนงานหรอโครงการเปาหมาย 3.1.3 จดอบรมสรางความรความเขาใจ วธดาเนนการตดตามตรวจสอบ การปฏบตงานตามแผนงานหรอโครงการ ตามแผนแมบทฯ 3.1.4 จดทาคมอหรอเอกสารคาแนะนาแนวทางการตดตามตรวจสอบ การปฏบตงานตามแผนงานหรอโครงการ ตามแผนแมบทฯ 3.1.5 ตดตามความกาวหนาผลการตดตาม ตรวจสอบการปฏบตงานฯ จากคณะอนกรรมการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานฯ ตามแผนงานหรอโครงการ ตามแผนแมบทฯ ระดบจงหวด และใหคาแนะนาแกไขปญหาอปสรรค 3.1.6 พจารณารายงานสรปผลการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานฯ จากจงหวดตางๆ เปนภาพรวมแตละโครงการทงประเทศ เพอเสนอสภาเกษตรกรแหงชาต และนายกรฐมนตรตอไป

3.2 แตงตงคณะอนกรรมการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมระดบจงหวด โดยใหผวาราชการจงหวดแตงตงคณะอนกรรมการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมในจงหวด ซงประกอบดวยหนวยงานซงมหนาทตดตาม ตรวจสอบและประเมนผล รวมทงประธานสภาเกษตรกรจงหวด และหวหนาสานกงานสภาเกษตรกรจงหวดรวมเปนคณะอนกรรมการดวย เพอทาหนาท 3.2.1 กาหนด/คดเลอกแผนงานหรอโครงการเปาหมายทจะดาเนนการตดตามตรวจสอบการปฏบตงาน


- 140 -


- 140 -

3.2.2 จดทาโครงการตดตาม ตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนงาน หรอโครงการเปาหมาย 3.3.3 ชแจง สรางความเขาใจวธการตดตามตรวจสอบ และการเตรยมการของหนวยงานรบตรวจดานเอกสารและการใหขอมล 3.3.4 ดาเนนการตดตามตรวจสอบ โดยจดเกบขอมลครอบคลมทงผบรหารแผนงาน/โครงการ เจาหนาทผปฏบตงาน และเกษตรกร หรอกลม/องคกรเกษตรกรเปาหมาย 3.3.5 จดทารายงานสรปผลการตดตาม ตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนงาน หรอโครงการตามแผนแมบทเพอเสนอคณะกรรมการตดตามตรวจสอบการปฏบตงานตามแผนแมบทเพอพฒนาเกษตรกรรมสวนกลางตอไป

๔. ขนตอนการตดตามประเมนผลการดาเนนงานตามยทธศาสตร ในสวนของการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานตามแผนแมบทเพอการพฒนา

เกษตรกรรมนน คณะผจดทาตองตดตามและประเมนผลพรอมทงจดทารายงานอยางเปนลายลกษณอกษรอยางนอยปละ 2 ครงเพอตดตามผลการดาเนนงานตามยทธศาสตรของแผนแมบทเพอการพฒนาเกษตรกรรม โดยการประเมนและตดตามผลดงกลาวนนใหประเมนและตดตามผลโดยวธการ ดงน

1) ประเมนผลการดาเนนงานตามตวชวดของเปาประสงคทงหมดในแผนแมบทเพอการพฒนาเกษตรกรรม โดยการประเมนนนจะตองมเอกสารและหลกฐานทยนยนผลการประเมนตามตวชวดนนๆ ซงสามารถไดมาจากเอกสาร หลกฐานทมอยแลว หรอใชการสารวจ วจย ใชแบบสอบถาม สมภาษณ หรอวธอนๆ ทสอดคลองกบประเดนเรองทตองการวดผลการดาเนนงานตามตวชวดนนๆ ในการยนยนผลการดาเนนงานทถกตอง

2) เปรยบเทยบผลการดาเนนงานกบคาเปาหมาย (Target) ของตวชวดทงหมดในแผนแมบทการพฒนาการเกษตร โดยถา

2.1) ผลการดาเนนงานสงกวาหรอเทากบคาเปาหมาย (Target) ของตวชวดในแผนแมบทการพฒนาการเกษตร ถอวาผลการดาเนนงานตามตวชวดนนๆ บรรลเปาหมายการดาเนนงานตามยทธศาสตร

2.2) ผลการดาเนนงานตากวาคาเปาหมาย (Target) ของตวชวดในแผนแมบท การพฒนาการเกษตร ถอวาผลการดาเนนงานตามตวชวดนนๆ ไมบรรลเปาหมายการดาเนนงานตามยทธศาสตร

3) ทบทวนผลการดาเนนงานตามตวชวดของแผนแมบทเพอการพฒนาเกษตรกรรม โดยการระดมสมองของคณะทางานและผปฏบตงานตามโครงการ/แผนงาน/กจกรรม ในแผนแมบทฯ ซงในสวนนแบงเปนในกรณ

3.1) ผลการดาเนนงานตามตวชวดนนๆ บรรลเปาหมายการดาเนนงาน ตามยทธศาสตรใหนาเสนอวา “ปจจยททาใหการดาเนนงานบรรลผลนนวาเกดจากปจจยใด” และใหนาเสนอแนวทางในการพฒนาวา “จะพฒนาการดาเนนงานใหบรรลผลตอไปในอนาคตตองดาเนนการอยางไร”

3.2) ผลการดาเนนงานตามตวชวดนนๆ ไมบรรลเปาหมายการดาเนนงาน ตามยทธศาสตร ใหนาเสนอวา “จดออนในการดาเนนงานนนวาเกดจากปจจยใด” และใหนาเสนอแนวทางในการพฒนาวา “จะพฒนา/ปรบปรงการดาเนนงานใหบรรลผลในอนาคตตองดาเนนการอยางไร”


- 141 -

- 141 -

แบบต

ดตาม

และป

ระเมน

ผลกา

รดาเน

นงาน

ตามย

ทธศา

สตรแ

ผนแม

บทเพ

อการ

พฒนา

เกษตร

กรรม

ยทธศ

าสตร

/ กล

ยทธ

เปาห

มาย

ตวชว

ด ผล

การด

าเนนง

านตา

มตวช

วด

การด

าเนนง

านโค

รงการ

ตามย

ทธศา

สตร

จดแข

ง/จดอ

อน

ในกา

รดาเน

นงาน

แน

วทาง

ในกา

รพฒ

นาใน

อนาค

ต ยท

ธศาส

ตรท..

.....

........

........

........

.......

........

........

.......

........

........

........

..

เปาห

มายท

........

....

........

........

......

........

........

........

......

........

........

......

ตวชว

ดท....

.....

........

........

........

........

........

........

........

........

........

เชงปร

มาณ…

.……

บ

รรลผ

ล

ไมบ

รรลผ

ล เชง

คณภา

พ………

…

บรรลผ

ล

ไมบ

รรลผ

ล

รายช

อโครงก

ารท

ตอบส

นองต

วชวด

1…

…………

…………

........

... 2…

…………

…………

........

... 3…

…………

…………

........

... 4…

…………

……….

........

..…

ไม

ไดดาเนน

งาน

ทก

โครงก

าร

กา

ลงดาเนน

งาน

ดา

เนนการแลวเสร

จครบถ

วนทก

โครงก

าร

จดแข

งในกา

รดาเน

นงาน

....

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

....

จดออ

นในก

ารดา

เนนงา

น ....

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

....

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........

........


แผนแม่บทแผ นแม บทเพ อพ ฒนาเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔ แผนแม บทเพ อพ...

Documents