หนังสืออิเลคทรอนิกส์ Electronic Bookskuchinarai.ac.th/document/wanthanee/two.pdf · 2013-10-17 ·...

e – Book 2 ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ : วนทนย หมวดเมอง สพม. เขต 24

1

หนงสออเลคทรอนกส (Electronic Books)

เรองท 2 ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ ชนมธยมศกษาปท 3

สาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3

รวบรวมโดย วนทนย หมวดเมอง

: คร โรงเรยนกฉนารายณ สพม. เขต 24 จงหวดกาฬสนธ


2

ค าน า

หนงสออเลคทรอนกส (e – Book) เรอง ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ เกดจากความกาวหนาของเทคโนโลย พฒนาเอกสารใหอยในรปของสออเลคทรอนกส เปนการใหความรแกผสนใจอกชองทางหนง สงเสรมใหเขาถงการเรยนรอยางสะดวก รวดเรว ตามความตองการ และตามศกยภาพของแตละบคคล มคณลกษณะส าคญ ทชวยกระตนใหเกดความใฝร ใฝเรยน สนกสนานจากภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว ประการทส าคญอกอยางหนงคอ หนงสออเลคทรอนกส สามารถปรบปรงขอมลใหทนสมยไดตลอดเวลา ซงคณสมบตนจะไมมในหนงสอธรรมดาทวไป จงนบไดวาหนงสออเลคทรอนกสเลมน เปนนวตกรรมทจะสงเสรมการเรยนรไดอยางกวางขวาง ในการพฒนาหนงสออเลคทรอนกสส การเรยนร โดยเฉพาะเลมนทผจดท าไดรวบรวมเนอหา ภาพประกอบเกยวกบเรอง ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ เพอใหนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนกฉนารายณ ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 24 และเพอเผยแพรแกคณะคร นกเรยนทสนใจใชประกอบบทเรยน เรอง ระบบนเวศ ชวยใหผอานสามารถเขาใจไดโดยงาย หวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมน จะเปนประโยชนตอวงการศกษา กอนศกษาเนอหาในเลม ขอใหท าแบบทดสอบกอนเรยนกอน เพอเกบคะแนนเปนขอมลเปรยบเทยบกบการท าแบบทดสอบหลงเรยน แลวคอยศกษาจนจบเนอหาและหลงจากทไดศกษาเนอหาจบแลว ใหท าแบบทดสอบหลงเรยนอกครงหนง และตองผานเกณฑรอยละ 75 ขอขอบคณ คณพงษวสนต วรรณจนดา ผเชยวชาญดานเทคนคการผลตสอ การสอน และคณะผเชยวชาญทกทาน ทกรณาตรวจสอบขอมลและใหขอเสนอแนะในการจดท าเปนอยางด

วนทนย หมวดเมอง


3

สารบญ

เรอง หนา

ค าน า จดประสงคการเรยนร/ตวชวด…………………………………………………………………………………………………… 4

ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ……………………………………………………………………………………… 5 การลดการแขงขนในการหาอาหารเพอความอยรอด…………………………………………………………………….. 8

ระบบนเวศ ………………………………………………………………………………………………………………………………. 9 ระดบความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ…………………………………………………………………………….. 9 ความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงมชวตในระบบนเวศ……………………………………………………………….. 11 การถายทอดพลงงานในระบบนเวศ……………………………………………………………………………………………. 12

บรรณานกรม……………………………………………………………………………………………………………………………. 15 ภาคผนวก……………………………………………………………………………………………………………………………….. 16 แบบทดสอบ……………………………………………………………………………………………………………………………. 17 เฉลยแบบทดสอบ…………………………………………………………………………………………………………………….. 24


4

จดประสงคการเรยนร/ตวชวด

เลมท 2 เรอง ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ ตวชวด ว 2.1 ม.3/2 วเคราะหและอธบายความสมพนธของการถายทอดพลงงานของสงมชวต ในรปของโซอาหารและ สายใยอาหาร


5

ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ

ความสมพนธของสงมชวตและสงไมมชวต ในการด ารงชวตของสงมชวต จ าเปนตองอาศยสงแวดลอมตางๆ เพอชวยในการด ารงชวต ซงสงแวดลอมจดเปนปจจยทไมมชวต สงแวดลอทจ าเปนตอการด ารงชวต ไดแก แสง อณหภม น า ดนและแรธาตในดน อากาศ แสง เปนปจจยส าคญทมอทธพลตอการด ารงชวตของสงมชวตหลายชนด เชน ในกระบวนการสงเคราะหดวยแสงของพช, การหบและบานของดอกและใบของพชหลายชนด เชน ใบไมยราบ ใบกระถน มอทธพลตอเวลาการออกอาหารของสตว อณหภม เปนปจจยส าคญทมอทธพลตอการด ารงชวตของสงมชวตหลายประการ เชน อณหภมมผลตอการหบและบานของดอกไมบางชนด เชน ดอกบวจะบานตอนกลางวนและจะหบในตอนกลางคน, อณหภมมผลตอพฤตกรรมบางประการของสตว เชน การจ าศลมนฤดหนาวของหม ขวโลก, อณหภมมผลตอลกษณะและรปรางของสงมชวต เชน สตวในเขตหนาวจะมขนาดตวทใหญกวาสตวในเขตรอน หรอสตวบางชนดทอยในเขตหนาวจะมขนหนากวาสตวในเขตรอน น า เปนปจจยส าคญทมอทธพลตอการด ารงชวตของสงมชวต เชน น าเปนวตถดบในการบวนการสงเคราะหดวยแสงของพช และน ายงเปน ตวท าละลายทส าคญทท าใหแรธาตตางๆ ทมอยในดนละลายและซมสพนดนเพอใหพชสามารถน าไปใชได น าเปนปจจยทมผลตอการงอกของเมลด น าเปนสวนประกอบในเซลลรางกายของสงมชวตทกชนด น าเปนสอกลางในการชวยขบของเสยออกจากรางการของสงมชวต ดนและแรธาตในดน เปนปจจยส าคญทมอทธพลตอการด ารงชวต ดนเปนแลงทอยของพช อกทงยงใหแรธาตทจ าเปนในการด ารงชวต ดนชวยในการกกเกบน าและอากาศ ดนเปนทอยอาศยของสงมชวตเกอบทกชนดบนโลก อากาศ เปนปจจยส าคญทมอทธพลตอการด ารงชวตของสงมชวต เชน อากาศมแกสออกซเจน ซงเปนสวนประกอบทจ าเปนตอการด ารงชวตของสงมชวตแทบทกชนด อากาศมแกสออกซเจน ทผสมอยชวยในการเผาไหม


6

ความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศ แบงออก เปน 2 ลกษณะคอ 1. ความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกน 2. ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน ความสมพนธระหวางสงมชวตแบงเปน 3 กลม คอ ผผลต - ผบรโภค – ผยอยสลาย ในระบบนเวศจะมการถายเทพลงงาน เปนทอด จากผผลต สผบรโภค การไหลเวยน การถายทอดพลงงานเปนทอดๆ น เรยกวา หวงโซอาหาร ( food chain) ความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกน มการด ารงชวตอยรวมกนเปนหมเปนกลม เปนฝง มความสมพนธทงในดานบวกและลบ ผลดกคอ การอยรวมกนเปนฝง จะท าใหมการปกปองอนตรายใหกน มการขยายพนธไดรวดเรวขน มการแบงบทบาทหนาท เปนผน าฝง เชน การรวมฝงของชาง ลง ผง ตอ แตน และนก ขณะเดยวกนกมผลในทางลบ เพราะการอยรวมกนเปนกลมและด ารงชวตแบบเดยวกนนน กอใหเกดการแกงแยงแขงขน และเกดความหนาแนนของประชากรมากเกนไป ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน (Interspecific interaction) เปนความสมพนธทเกดขนในลกษณะตาง ๆ ดงน 1. การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด ทท าใหฝายหนงหรอทงสองฝายไดประโยชน โดยไมมฝายใดเสยประโยชนเลยไดแก 1.1 ภาวะพงพา ( Mutualism : +,+) หมายถง การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดยตางกไดรบประโยชนซงกนและกน หากแยกกนอยจะไมสามารถด ารงชวตตอไปได เชน ไลเคน ( Lichens) : สาหรายอยรวมกบรา สาหรายไดรบความชนและแรธาตจากรา ราไดรบอาหารและออกซเจนจากสาหราย, โพรโทซวในล าไสปลวก : โพรโทซวชนด Trichonympha sp. ชวยยอยเซลลโลสใหปลวก ปลวกใหทอยอาศยและอาหารแกโพรโทซว, แบคทเรย ในล าไสใหญของมนษย : แบคทเรยชนด Escherichia coli ชวยยอยกากอาหารและสรางวตามน K , B ใหมนษย สวนมนษยใหทอยอาศยและอาหารแกแบคทเรย, แบคทเรยในปมรากพชตระกลถว : แบคททเรยชนด Rhizobium sp. ชวยตรง N ในอากาศเปนไนเตรต (NO) ในดน ใหถวใชประโยชนได สวนถวใหทอยอาศยแกแบคทเรย, ราในรากพชตระกลสน : ราชนด Mycorrhiza sp. ชวยท าใหฟอสฟอรสในดน อยในรปทสนน าไปใชประโยชนได และสนใหทอยอาศยและอาหารแกรา, สาหรายสเขยวแกมน าในแหนแดง : สาหรายสเขยว แกมน าเงนชนด Anabaena sp. และ Nostoc sp. ชวยตรง N ในอากาศเปน NO ใหแหนแดง น าไปใชประโยชนได สวนแหนแดงใหทอยอาศย แกสาหราย


7

1.2 ภาวะใตประโยชนรวมกน ( Protocooperation : + ,+ ) หมายถง การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดยกไดรบประโยชนซงกนและกน แมแยกกนอยกสามารถด ารงชวตไดตามปกต เชน แมลงกบดอกไม : แมลงไดรบน าหวานจากดอกไม สวนดอกไมไดแมลงชวยผสมเกสรท าใหแพรพนธไดดขน , ปเสฉวนกบดอกไมทะเล (sea anemone) : ดอกไมทะเลซงเกาะอยบนปเสฉวน ชวยปองกนภยและพรางตวใหปเสฉวน สวนปเสฉวนชวยใหดอกไมทะเลเคลอนทหาแหลงอาหารใหมๆ ได , มดด ากบเพลย : มดด าชวยชวยปองกนอนตรายและพาเพลยไปยงสวนตาง ๆ ของพชทดดน าหวาน โดยมดด าจะไดรบน าหวานทเพลยดดจากพชดวย , นกเอยงกบควาย : นกเอยงชวยกนแมลงและปรสตบนหลงควาย รวมทงชวยเตอนภยใหแกควายอกดวย 1.3 ภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล ( Commensalism : + , 0) หมายถง การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดยฝายหนง ไดประโยชน อกฝายหนงไมไดและไมเสยประโยชน เชน ปลาฉลามกบเหาฉลาม : เหาฉลามเกาะตดกบปลาฉลาม ไดเศษอาหารจากปลาฉลาม โดยปลาฉลามกไมไดและไมเสยประโยชนอะไร , พชองอาศย (epiphyte) บนตนไมใหญ : พชองอาศย เชน ชายผาสดาหรอกลวยไมเกาะอยบนตนไมใหญ ไดรบความชมชน ทอยอาศยและแสงสวาง ทเหมาะสมโดยตนไมใหญไมไดและไมเสยประโยชน , นก ตอ แตน ผง ท ารงบนตนไม : สตวเหลานไดทอยอาศย หลบภยจากศตรธรรมชาต โดยตนไมไมไดและไมเสยประโยชนอะไร 2. แบบปฏปกษตอกน (Antagonism) เปนการอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด ทท าใหฝายใดฝายหนงเสยประโยชน หรอเสยประโยชน ทงสองฝาย ไดแก 2.1 ภาวะปรสต (Parasitism : +/-) หมายถง การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดยฝายหนงไดประโยชน เรยกวา ปรสต (parasite) อกฝายหนงเสยประโยชน เรยกวา ผถกอาศย (host) เชน - เหบ เหา ไร หมด บนรางกายสตว : ปรสตภายนอก (ectoparasite) เหลาน ดดเลอดจากรางกายสตว จงเปนฝายไดประโยชน สวนสตวเปนฝายเสยประโยชน - พยาธในรางกายสตว : ปรสตภายใน (endoparasite) จะดดสารอาหารจากรางกายสตว จงเปนฝายไดประโยชน สวนสตว เปนฝายเสยประโยชน


8

2.2 ภาวะลาเหยอ (Predation : +/-) หมายถง การอยรวมกนของสงมชวต โดยฝายหนงจบอกฝายหนงเปนอาหาร เรยกวา ผลา (predator) สวนฝายทถกจบเปนอาหารหรอถกลา เรยกวา เหยอ (prey) เชน - กบกบแมลง : กบเปนผลา แมลง เปน ผถกลา - เหยยวกบหน : เหยยวเปนผลา สวนหน เปน ผถกลา - วานกาบหอยแครงกบแมลง : วานกาบหอยแครงเปนผลา แมลง เปน เหยอ 2.3 ภาวะแขงขน (Competion : -/-) หมายถง การอยรวมกนของสงมชวตทมการแยงปจจยในการด ารงชพเหมอนกนจงท าใหเสยประโยชนทงสองฝาย เชน เสอ, สงโต, สนขปา แยงชงกนครอบครองทอยอาศยหรออาหาร พชหลายชนดทเจรญอยในบรเวณเดยวกน เปนตน 2.4 ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ (antibiosis : 0/-) หมายถง การอยรวมกนของสงมชวตทฝายใดฝายหนงหลงสารยบยงการเจรญของแบคทเรย สาหรายสเขยวแกมน าเงนบางชนด หลงสารพษ เรยกวา hydroxylamine ท าใหสตวน าในบรเวณนนไดรบอนตราย 3. แบบเปนกลางตอกน (Neutralism : 0/0) เปนการอยรวมกนของสงมชวตทเปนอสระตอกน จงไมมฝายหนงฝายใดไดหรอเสยประโยชน เชน - แมงมม กระตาย อาศยอยในทงหญา แมงมม กนแมลงเปนอาหาร สวนกระตายกนหญาเปนอาหาร จงไมมฝายใดไดหรอเสยประโยชน การลดการแขงขนในการหาอาหารเพอความอยรอด การทระบบนเวศ มอาหารทจ ากด ท าใหสงมชวตตางๆ ตองมการปรบตวในการลดการแขงขนในการหาอาหาร เพอความอยรอดดงน 1. พชบางชนดปลอยสารเคมลงในดน เพอลดการเจรญเตบโตของหญาทอยรอบๆ ตน 2. นกกระจบ 3 ชนด หากนอยบนสวนของตนไมตางกน เพอไมตองแยงอาหารกน 3. เหยยวและนกฮก เหยยวออกหากนตอนกลางวน สวนนกฮกออกหากนตอนกลางคน


9

4. ปลาบางชนดหากนระดบผวน า บางชนดหากนในระดบน าลก การลาเหยอ ความสมพนธทสงมชวตชนดหนง ฆาและกนสงมชวตอกชนดหนงเปนอาหาร เรยกวา การลาเหยอ (predation) โดย สงมชวตทเปนผฆาเรยกวา ผลา (Predator) และสงมชวตทถกฆา คอ เหยอ (Prey) สงมชวตชนดใดจะเปนผลาหรอเปนเหยอ ขนอยกบชนดของสงมชวตนน

ระบบนเวศ

ระบบนเวศ (ecosystem) หมายถง กลมสงมชวตไมวาจะเปนพช สตว หรอจลนทรยทอาศยอยในบรเวณเดยวกน และมความสมพนธเกยวของอยางเปนระบบ ทงความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงมชวต และความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงไมมชวต ระบบนเวศแตละระบบ มความแตกตางกน ขนอยกบลกษณะของสงมชวตและแหลงทอยอาศยของสงมชวต โลกจดไดวา เปนระบบนเวศทมขนาดใหญทสด ซงเรยกวา “โลกของสงมชวต” (biosphere) ระบบนเวศ เปนระบบความสมพนธของสงมชวตทอาศยอยในแหลงทอยแหลงใดแหลงหนง ซงมความสมพนธ 2 ลกษณะ คอ 1. ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตทอาศยอยรวมกนในบรเวณแหลงทอยนน เรยกวา ความสมพนธทางชวภาพ 2. ความสมพนธระหวางกลมสงมชวตกบสภาพแวดลอมทไมมชวตในบรเวณแหลงทอยนน เรยกวา ความสมพนธทางกายภาพ เชน ความสมพนธระหวางสงมชวตกบอณหภม น า อากาศ แรธาต แสงสวาง เปนตน ระดบความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ

สงมชวตมมากมายหลายชนดในธรรมชาต เชน นก ตนไม กง ป ปลา เปนตน จดเปนสงมชวตแตละชนด ในธรรมชาตจะพบสงมชวตหลายชนดในลกษณะตางๆ ทมความสมพนธกน ซงจดระดบความสมพนธเปน 4 ระดบ ดงน


10

ระดบประชากร (population) หมายถง ระบบทสงมชวตชนดเดยวกนตงแต 2 ขนไปมาอยรวมกนในบรเวณหนง เชน มดในรง, ปลาหางนกยงในอาง, นก 2 ตวเกาะบนกงไม, และแปลงปลกผกกาด เปนตน ระดบชมนมสงมชวต (community) หมายถง ระบบทมสงมชวตตงแต 2 ชนดขนไป อาศยอยในบรเวณเดยวกน เชน มดและแมลงกระชอนทอยใตขอนไม, ปและปลาในคลอง, นกเอยงเกาะอยบนหลงควาย เปนตน ระดบระบบนเวศ (ecosystem) หมายถง ระบบทรวมความสมพนธของชมนมสงมชวตกบสงแวดลอมบรเวณนน มการหมนเวยนสารและพลงงานเปนวฏจกร เชน ระบบนเวศปาไม มการหมนเวยนกาซคารบอนไดออกไซดและกาซออกซเจน มการถายทอดพลงงาน เชน หนอนกนใบไม, นกกนหนอน เปนตน ระดบชวภาค (biosphere) หมายถง ความสมพนธของสงมชวตทกชนดบนโลก เปนระบบนเวศทมขนาดใหญมาก ประเภทของระบบนเวศ ระบบนเวศบนโลกนมหลายระบบตงแตขนาดใหญจนกระทงเลก โลกของเราเปนระบบนเวศทมขนาดใหญ ประกอบดวยระบบนเวศหลายชนด ซงจดประเภทของระบบนเวศได 2 ประเภทใหญๆ ดงน - ระบบนเวศตามธรรมชาต เปนระบบนเวศทเกดขนและเปนไปตามธรรมชาต เชน ระบบนเวศปาไม ระบบนเวศน าจด เปนตน - ระบบนเวศทมนษยสรางขน มทงขนาดใหญและขนาดเลก เชน ระบบนเวศบานเรอน ระบบนเวศตปลา เปนตน ชนดของระบบนเวศ ระบบนเวศมหลายชนด แตละระบบนเวศมสงมชวตทแตกตางกนตามสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบการด ารงชวต ซงเปนความหลากหลายทางชวภาพ แตอาจมสงมชวตบางชนดเหมอนกนไดในสภาพแวดลอมทางกายภาพทแตกตาง กน ในระบบนเวศหนงๆ จงมสงมชวตหลายชนด ทงพชและสตวซงมจ านวนชนดและจ านวนประชากร ตางกน เปนความหลากหลายในระบบนเวศ โดยทวไประบบนเวศ แบงออกเปน 5 ชนด ดงน

1. ระบบนเวศแหลงน าจด 2. ระบบนเวศทะเล 3. ระบบนเวศปาชายเลน 4. ระบบนเวศปาไม และ 5. ระบบนเวศชมชนเมอง


11

ความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงมชวตในระบบนเวศ สงมชวตทงพชและสตวในระบบนเวศ มบทบาทหนาทแตกตางกน และมความสมพนธกนในลกษณะตางๆ เชน มดกนซากแมลงทตาย จงจกกนแมลงเปนอาหาร ววกนหญา และตนหญาเจรญเตบโตจากกระบวนการสงเคราะหดวยแสง ความสมพนธระหวางสงมชวต เมอพจารณาจากลกษณะการอยรวมกนในระบบนเวศพบวา มทงสมพนธแบบพงพากน การเปนศตร ไมเปนศตร สงมชวตหนงไดรบประโยชน แตสงมชวตอกชนดหนงเสยประโยชน หรอพบวาสงมชวตหนงไดประโยชน แตสงมชวตอกชนดหนงไมไดและไมเสยประโยชน กลมสงมชวตมความสมพนธโดยการกนกนเปนทอดๆ ท าใหมการถายทอดพลงงานทสะสมในโมเลกลของอาหารตอเนองกน โดยทสตวไดรบพลงงานถายทอดมาโดยการกนพชและสตวอนทกนพชเปน อาหาร สตวจงมบทบาทเปนผบรโภค โดยแบงเปน ผบรโภคพช ผบรโภคสตว ผบรโภคทงพชและสตว ผสลายสารอนทรย ตามล าดบ

- ผผลต (producer) - ผบรโภค (consumerr) - ผสลายสารอนทรย (decomposer)

สรปไดวา กลมสงมชวตในระบบนเวศ มความสมพนธซงกนกน ซงจ าแนกความสมพนธของสงมชวตได ดงน - ภาวะลาเหยอ (predation) - ภาวะปรสต (parasitism) - ภาวะพงพากน (mutualism) - ภาวะองอาศย (commensalism)

- ภาวะไดประโยชนซงกนและกน (protocooperation) - ภาวะแขงขน (competition) - ภาวะเปนกลาง (neutralism) และภาวะตอตาน (antibiosis)


12

การถายทอดพลงงานในระบบนเวศ ในระบบนเวศ จะมการถายทอดพลงงานจากสงมชวตชนดหนงไปยงสงมชวตอกชนดหนง เรมตนจากผผลตไดรบพลงงานจากแสงอาทตย มน าและกาซคารบอนไดออกไซดเปนวตถดบ ซงจากกระบวนการสงเคราะหแสง พลงงานจากดวงอาทตยเปลยนไปอยในรปของสารอาหาร และถายทอดไปยงผบรโภค ซงม 2 ลกษณะ ดงน หวงโซอาหาร (food chain) เปนความสมพนธของสงมชวตทมการกนกนเปนทอดๆ ในแนวเดยวกน การเขยนโซอาหารท าได โดย เขยนเปนลกศรระหวางสงมชวต โดย หวลกศรจะชเขาหาผบรโภค ดงภาพ

แผนภาพหวงโซอาหาร (food chain) แหลงอางอง : www.thaigoodview.com/node/16425


13

หวงโซอาหาร (food chain) เปนล าดบเชอมโยงเสนตรงในสายใยอาหาร โดยเรมจากสปชสทไมกนสปชสอนในสายใยอาหาร และจบดวย สปชสซงไมถกกนโดยสปชสอนในสายใยอาหาร หวงโซอาหารแตกตางจากสายใยอาหาร เพราะสายใยมเครอขายความสมพนธการกนทซบซอน แตหวงโซมเสนทางการกนเพยงอยางเดยวเปนเสนตรงเทานน ตววดทวไปทใชบอกจ านวนโครงสรางเชงอาหารของสายใยอาหารคอ ความยาวของ หวงโซอาหาร ในรปแบบงายทสด ความยาวของหวงโซอาหาร คอ จ านวนเชอมโยงระหวางผบรโภคกบฐานของสายใยและความยาวโซเฉลยของสายใยทงหมด คอ คาเฉลยเลขคณตของความยาวหวงโซทงหมดในสายใยอาหาร ในระบบนเวศมโซอาหารมากมาย สงมชวตทเปนสวนของโซอาหารหนง อาจเปนสวนประกอบของอกหลายๆ โซอาหารไดดวย ท าให โซอาหารเชอมโยงสมพนธกนเปน สายใยอาหาร หมายถง หวงโซอาหารหลาย ๆ หวงโซ ทมความคาบเกยวหรอสมพนธกน นนคอในธรรมชาตการกนตอกนเปนทอด ๆ ในโซอาหาร จะมความซบซอนกนมากขน คอ มการกนกนอยางไมเปนระเบยบ เปนความสมพนธของสงมชวตทมการถายทอดพลงงานทซบซอน มโซอาหารทมความสมพนธกนหลายๆ โซอาหารในระบบนเวศ เมอผผลตและผบรโภคในสายใยอาหารตายลง จะถกยอยสลาย โดยกลมจลนทรย เชน เหด รา แบคทเรย ทด ารงชวตโดยอาศยพลงงาน จากการยอยสลายซากสงมชวต กลมจลนทรยจงมบทบาทเปนผยอยสลาย อนทรยสาร ในระบบนเวศ แผนภาพ : สายใยอาหาร (food web) แหลงอางอง : environment.ekstepza.ws/food-web.html

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%83%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3


14

สายใยอาหาร หมายถง หวงโซอาหารหลาย ๆ หวงโซ ทมความคาบเกยวหรอสมพนธกน นนคอ ในธรรมชาตการกนตอกนเปนทอด ๆ ในโซอาหาร จะมความซบซอนกนมากขน คอ มการกนกนอยางไมเปนระเบยบ

จากแผนภาพสายใยอาหารดานบน จะสงเกตเหนไดวา ตนขาวทเปน ผผลต ในระบบนเวศนนน สามารถถกสตวหลายประเภทบรโภคได คอ มทง วว ตกแตน ไก และผง และสตวทเปนผบรโภคล าดบท 1 เหลานน กสามารถจะเปนเหยอของสตวอน และยงเปนผบรโภคสตวอนไดเชนกน อาทเชน ไก สามารถจะบรโภคตกแตนได และในขณะเดยวกน ไกกมโอกาสทจะถกง บรโภคไดเชนกน แหลงสบคน : http://www.student.chula.ac.th/~53370502/p3.html


15

บรรณานกรม

กลมรกษเขาใหญ. (2554). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : http://www.google.co.th/imgres?imgurl. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). บทเรยนวทยาศาสตรออนไลน. (2555). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : Science e - learning network Copyright 2012© Last updated November, 2012. อทยานวทยาศาสตรพระจอมเกลา ณ หวากอ จงหวดประจวบครขนธ . (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). ระบบนเวศปาดบชน. เทยวชองเยน. (2554). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : http://www.google.co.th. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). สารคดเทยวทวไทย. บทเรยนวทยาศาสตรออนไลน. (2555). (ม.ป.ป.). เขาถงไดจาก : http://www.sarakadee.com. http://www.gonorththailand.com/view/292. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). สนท อกษรแกว. ปาชายเลน. โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ. 26 หนา. 2548. Briand, F.; Cohen, J. E. (1987). "Environmental correlates of food chain length.". Science (4829) : 956–960. doi : 10.1126/science.3672136. www.dmcr.go.th/marinecenter/coastalzone-lesson7.php (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). http://www.kroobannok.com/blog/25893. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556). http://environment.ekstepza.ws/food-web.html. (วนทสบคนขอมล 20 มนาคม 2556).

http://www.google.co.th/imgres?imgurl.%20%20(�ѹ��鹢��%2020%20%20�չҤ�%20%202556).

http://www.google.co.th/

http://www.sarakadee.com/

http://spider.allegheny.edu/employee/M/mostrofs/mywebfiles/Bio330/Bio330Readings/briand_and_cohen.pdf

http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=Science_(journal)&action=edit&redlink=1

http://th.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifier

http://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.3672136

http://www.dmcr.go.th/marinecenter/coastalzone-lesson7.php

http://environment.ekstepza.ws/food-web.html


16

ภาคผนวก


17

แบบทดสอบ ค าชแจง : - แบบทดสอบประกอบหนงสออเลคทรอนกส เรอง ประชากรและการเปลยนแปลงในระบบนเวศ เปนแบบทดสอบปรนย ชนดเลอกตอบ จ านวน 4 ตวเลอก - ใหเลอกค าตอบแตละขอทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว ในกระดาษค าตอบทครแจกให หามท าเครองหมายใดๆ ลงในแบบทดสอบ - เมอสอบเสรจแลวใหสงกระดาษค าตอบใหคร เพอตรวจและบนทกคะแนนไว แลวจงท าการศกษาเนอหาในหนงสอ - เมอศกษาจบแลวใหท าแบบทดสอบอกครงเปรยบเทยบการทดสอบกอนและหลงเรยน เพอทราบพฒนาการในการเรยนร

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 1. ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดในระบบนเวศเดยวกน (Interspecific interaction) แบงเปน 3 รปแบบ คออะไรบาง ? ก. แบบพงพาอาศยกน (Symbiosis) ข. แบบปฏปกษตอกน (Antagonism) ค. แบบเปนกลางตอกน (Neutralism : 0,0) ง. ทกขอถก 2. การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด ทท าใหฝายหนงหรอทงสองฝายไดประโยชนโดยไมมฝายใดเสยประโยชนเลย เปนคณสมบตของความสมพนธ แบบใด ? ก. แบบพงพาอาศยกน (Symbiosis) ข. แบบปฏปกษตอกน ( Antagonism) ค. แบบเปนกลางตอกน ( Neutralism : 0,0) ง. ไมมขอใดถกตอง


18

3. การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดย ตางกไดรบประโยชนซงกนและกน หากแยกกนอยจะไมสามารถด ารงชวตตอไปได เปนคณสมบตของ ภาวะใด ของความสมพนธแบบพงพาอาศยกน ? ก. ภาวะพงพา ( Mutualism : +,+) ข. ภาวะไดประโยชนรวมกน ( Protocooperation : + ,+ ) ค. ภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล ( Commensalism : + , 0) ง. ไมมขอใดถกตอง 4. การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดย ไดรบประโยชนซงกนและกน แมแยกกนอยกสามารถด ารงชวตไดตามปกต เปนคณสมบตของภาวะใด ของความสมพนธแบบพงพาอาศยกน ? ก. ภาวะพงพา ( Mutualism : +,+) ข. ภาวะไดประโยชนรวมกน ( Protocooperation : + ,+ ) ค. ภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล ( Commensalism : + , 0) ง. ไมมขอใดถกตอง 5. การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดยฝายหนงไดประโยชน อกฝายหนงไมไดและไมเสยประโยชน เปนคณสมบตของภาวะใด ของความสมพนธ แบบพงพาอาศยกน ? ก. ภาวะพงพา ( Mutualism : +,+) ข. ภาวะไดประโยชนรวมกน ( Protocooperation : + ,+ ) ค. ภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล ( Commensalism : + , 0) ง. ไมมขอใดถกตอง


19

6. การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด ทท าใหฝายใดฝายหนงเสยประโยชนหรอเสยประโยชนทงสองฝาย เปนคณสมบตของความสมพนธแบบใด ? ก. แบบพงพาอาศยกน (Symbiosis) ข. แบบปฏปกษตอกน ( Antagonism) ค. แบบเปนกลางตอกน ( Neutralism : 0 , 0) ง. ไมมขอใดถกตอง 7. การอยรวมกนของสงมชวต 2 ชนด โดยฝายหนงไดประโยชน เรยกวา ปรสต (parasite) อกฝายหนงเสยประโยชน เรยกวา ผถกอาศย (host) เปนคณสมบตของภาวะใด ของความสมพนธแบบปฏปกษตอกน ? ก. ภาวะปรสต (Parasitism : +/-) ข. ภาวะลาเหยอ (Predation : +/-) ค. ภาวะแขงขน (Competion : -/-) ง. ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ (antibiosis : 0/-) 8. การอยรวมกนของสงมชวต โดย ฝายหนงจบอกฝายหนงเปนอาหาร เรยกวา ผลา (predator) สวนฝายทถกจบเปนอาหารหรอถกลา เรยกวา เหยอ (prey) เปนคณสมบตของภาวะใด ของความสมพนธแบบปฏปกษตอกน ? ก. ภาวะปรสต (Parasitism : +/-) ข. ภาวะลาเหยอ (Predation : +/-) ค. ภาวะแขงขน (Competion : -/-) ง. ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ (antibiosis : 0/-)


20

9. การอยรวมกนของสงมชวตทมการแยงปจจยในการด ารงชพเหมอนกน จงท าใหเสยประโยชนทงสองฝาย เปนคณสมบตของภาวะใด ของความสมพนธแบบปฏปกษตอกน ? ก. ภาวะปรสต (Parasitism : +/-) ข. ภาวะลาเหยอ (Predation : +/-) ค. ภาวะแขงขน (Competion : -/-) ง. ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ (antibiosis : 0/-) 10. การอยรวมกนของสงมชวตทฝายใดฝายหนงหลงสารยบยงการเจรญของแบคทเรย สาหรายสเขยวแกมน าเงนบางชนดหลงสารพษ เรยกวา hydroxylamine ท าใหสตวน าในบรเวณนนไดรบอนตราย เปนคณสมบตของภาวะใด ของความสมพนธแบบปฏปกษตอกน ? ก. ภาวะปรสต (Parasitism : +/-) ข. ภาวะลาเหยอ (Predation : +/-) ค. ภาวะแขงขน (Competion : -/-) ง. ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ (antibiosis : 0/-) 11. การอยรวมกนของสงมชวตทเปนอสระตอกน จงไมมฝายหนงฝายใดไดหรอเสยประโยชน เปนคณสมบตของความสมพนธแบบใด ? ก. แบบพงพาอาศยกน (Symbiosis) ข. แบบปฏปกษตอกน ( Antagonism) ค. แบบเปนกลางตอกน ( Neutralism : 0 , 0) ง. ไมมขอใดถกตอง


21

12. ความสมพนธทสงมชวตชนดหนงฆาและกนสงมชวตอกชนดหนงเปนอาหาร เรยกวา การลาเหยอ (predation) โดย สงมชวตทเปน ผฆา เรยกวาอะไร ? ก. เหยอ (Prey)

ข. ผลา (Predator) ค. ถกทง ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง 13. ความสมพนธทสงมชวตชนดหนงฆาและกนสงมชวตอกชนดหนงเปนอาหาร เรยกวา การลาเหยอ (predation) โดยสงมชวตทเปน ผถกฆา เรยกวาอะไร ? ก. เหยอ (Prey) ข. ผลา (Predator) ค. ถกทง ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง 14. ในระบบนเวศจะมการถายทอดพลงงานจากสงมชวตชนดหนงไปยงสงมชวตหนง เรมตนจากผผลตไดรบแสงอาทตย ซงตองใชสงใด เปนวตถดบในการผลตพลงงาน ? ก. น า ข. แกสคารบอนไดออกไซด ค. ถกทง ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง


22

15. ขอใดถกตองในการเรยงล าดบการลาเหยอ (predation) ? ก. ผผลต > ผลาล าดบท 1 > ผลาท 2 > ผลาล าดบท 3 ข . ผผลต > ผฆาล าดบท 1 > ผฆาล าดบท 2 > ผฆาล าดบท 3 ค . ผผลต > ผบรโภคล าดบท 1 > ผบรโภคล าดบท 2 > ผบรโภคล าดบท 3

ง. ถกทง ข. และ ค. 16. ขอใดถกตองเกยวกบโซอาหาร ? ก. ความสมพนธของสงมชวตในเรองของการกนตอกนเปนทอดๆ จากผผลตสผบรโภค ท าใหการถายทอดพลงงานในอาหารตอเนอง เปนล าดบจากการกนตอกน ข. ความสมพนธของสงมชวตในเรองของการกนตอกนเปนทอดๆ จากผบรโภคสผผลต ท าใหการถายทอดพลงงานในอาหารตอเนอง เปนล าดบจากการกนตอกน ค. ถกทง ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง 17. Decomposition food chain เปนหวงโซอาหารแบบใด ? ก. ภาวะปรสต ข . การกนกนของสตวผลา ค . การยอยสลายซากอนทรยโดยพวกจลนทรย

ง. ไมมขอใดถกตอง


23

18. . Parasitism food chain เปนหวงโซอาหารแบบใด ? ก. ภาวะปรสต ข . การกนกนของสตวผลา ค . การยอยสลายซากอนทรยโดยพวกจลนทรย ง. ไมมขอใดถกตอง 19. Predation food chain chain เปนหวงโซอาหารแบบใด ? ก. ภาวะปรสต ข . การกนกนของสตวผลา ค . การยอยสลายซากอนทรยโดยพวกจลนทรย ง. ไมมขอใดถกตอง 20. ในระบบนเวศธรรมชาตระบบหนง ๆ จะมหวงโซอาหารสมพนธกนอยางซบซอนหลายหวงโซ เรยกกลมเหลานวาอะไร ? ก. สายใยอาหาร ข. สายโซอาหาร ค. ถกทง ก. และ ข. ง. ไมมขอใดถกตอง


24

เฉลยแบบทดสอบ

เรอง ความสมพนธของสงมชวตในระบบนเวศ

ขอ ค าตอบ ขอ ค าตอบ 1 ง. ทกขอถก 11 ค. แบบเปนกลางตอกน ( Neutralism : 0 , 0) 2 ก. แบบพงพาอาศยกน (Symbiosis) 12 ข. ผลา (Predator) 3 ก. ภาวะพงพา ( Mutualism : +,+) 13 ก. เหยอ (Prey) 4 ข. ภาวะไดประโยชนรวมกน ( Protocooperation : + ,+ ) 14 ค. ถกทง ก. และ ข. 5 ค. ภาวะองอาศยหรอภาวะเกอกล ( Commensalism : + , 0) 15 ค. ผผลต > ผบรโภคล าดบท 1 > ผบรโภคล าดบท 2 >

ผบรโภคล าดบท 3 6 ข. แบบปฏปกษตอกน ( Antagonism) 16 ก. ความสมพนธของสงมชวตในเรองของการกนตอกนเปน

ทอด ๆ จากผผลตสผบรโภค ท าใหการถายทอดพลงงาน ในอาหารตอเนองเปนล าดบจากการกนตอกน

7 ก. ภาวะปรสต (Parasitism : +/-) 17 ค. การยอยสลายซากอนทรยโดยพวกจลนทรย 8 ข. ภาวะลาเหยอ (Predation : +/-) 18 ก. ภาวะปรสต 9 ค. ภาวะแขงขน (Competion : -/-) 19 ข. การกนกนของสตวผลา 10 ง. ภาวะหลงสารยบยงการเจรญ (antibiosis : 0/-) 20 ก. สายใยอาหาร

หนังสืออิเลคทรอนิกส์ Electronic Bookskuchinarai.ac.th/document/wanthanee/two.pdf · 2013-10-17 ·...

Documents